‫د خصوصي سكتور وده‬ ‫اجرایئوي لنډیز‬ ‫د عینک د مسو کان او د امو سیند د تÛ?لو حوزÛ? د پراختیا لپاره اړین لومړیتوب لرونکÛ? توکي او خدمات Ú†Û? څه‬ ‫باندÛ? ‪ ۰۸۸‬میلون ډالره ارزښت به ولري( د پراختیا د ټول لګښت ‪ ۷۲‬سلنه) ‪ ،‬د هغو اÙ?غان پلورنكو لخوا Ú†Û? د‬ ‫دÛ? څیړنÛ? په بهیركÛ? ارزول شوي‪ ،‬برابر کړای شي‪ .‬سربÛ?ره پردÛ? ‪ ،‬Ú?ایي شركتونه كوالی شي د ‪ ۱۵۱‬میلونو‬ ‫ډالرو په ارزښت عملیاتي توكي او خدمات چمتو ÙƒÚ“ÙŠ ( د مجموعÛ? ‪ ۷۷‬سلنه)‪.‬‬ ‫مجموع‬ ‫اموسيند‬ ‫عينك‬ ‫‪۵۱۷۵‬‬ ‫‪۵۲۵‬‬ ‫‪۷۵۵۸‬‬ ‫ټوله تجهیزاتي پانګه‬ ‫‪۵۷۸‬‬ ‫‪۱۵۸‬‬ ‫‪۵۹۸‬‬ ‫‪ ۱‬كټګوري‬ ‫‪۵۱۸‬‬ ‫‪۱۵۸‬‬ ‫‪۱۰۸‬‬ ‫‪ ۷‬كټګوري‬ ‫‪۰۳۸‬‬ ‫‪۰۶۸‬‬ ‫‪۰۷۸‬‬ ‫Ú?ایي تجهيزاتي پانګه‬ ‫‪۲۸۸‬‬ ‫‪۱۵۸‬‬ ‫‪۵۵۸‬‬ ‫ټوله عملیاتي پانګه‬ ‫‪۱۱۸‬‬ ‫‪۵۸‬‬ ‫‪۵۸‬‬ ‫‪ ۱‬كټګوري‬ ‫‪۵۱‬‬ ‫‪۵‬‬ ‫‪۵۵‬‬ ‫‪ ۷‬كټګوري‬ ‫‪۱۰۱‬‬ ‫‪۰۶‬‬ ‫‪۵۰‬‬ ‫Ú?ایي عملياتي پانګه‬ ‫د هغو توكو او خدماتو تر منÚ? Ú†Û? د لومړیتوب د كټګوریو په حیث Ù¾Û?ژندل شوی دي‪ ،‬شا او خوا ‪ ۵۷۸‬میلیون‬ ‫ډالره ÛŒÛ? تجهیزاتي لګښتونه (په عمده او اساسي اقالمو باندي د پانګي لګول) او ‪ ۱۱۸‬میلیون ډالره ÛŒÛ? عملیاتي‬ ‫اقالم دي Ú†Û? د اÙ?غان خصوصي سكتور د شته ظرÙ?یتونو په محدوده ÙƒÛ? موجود او یا ډیر ورته نږدÛ? دي (‪۱‬‬ ‫كټګوري)‪ .‬امکان لري Ú†Û? د ډیرÛ? وړتیا لرونکي شركتونه د ‪ Û·-۱‬كلنو په بهیر ÙƒÛ? د ‪ ۵۱۸‬میلیون ډالرو په‬ ‫ارزښت نوره تجهیزاتي پانګه او د ‪ ۵۱‬میلیون ډالره عملیاتي پانګه چمتو كړای شي (‪ 2‬كټګوري)‪.‬‬ ‫ډیرÛ? Ú?ایي شرکتونه د کان کیندنÛ? په سکتور Ú©Û? کار کولو ته لیوالتیا لري‪ ،‬خو قوي احتمال شتون لري Ú†Û? یو‬ ‫شمÛ?ر لوی شرکتونه ممکن د كانونو تداركاتو په برخه ÙƒÛ? پانګونÛ? ته تمایل ولري‪ .‬د ودانیزوچارو لپاره د خامو‬ ‫موادو چمتو كونكي‪ ،‬تولیدونكي او د خدماتو وړاندÛ? كونكي شرکتونه هغه شرکتونه دي Ú†Û? د دÛ? Ú…Û?Ú“Ù†Û? په ترڅ‬ ‫کÛ? ارزول شوی دي‪ .‬که Ú…Ù‡ هم Ú†Û? Ú?ایي تداركات د ډیرو ننګونو سره مخامخ دي‪:‬‬ ‫د توكو او خدماتو كيÙ?يت او هغوي ته الس رسي په اÙ?غانستان ÙƒÛ? صنعت پوخوالي ته ندÛ? رسيدلÛ? او ډیرÛ?‬ ‫مصرÙ?ÙŠ شيان ‪ ،‬ودانيز توکي او تجهيزات بهر څخه واردیږي هغه توكي Ú†Û? په اÙ?غانستان ÙƒÛ? توليدیږي او یا تړل‬ ‫كيږي‪ ،‬تر ډیره په په وارداتو باندÛ? اتکا لري Ú†Û? له امله ÛŒÛ? د Ú?ایي اجزاوو په اړه پوښتنÛ? راوالړیږي ډیرÛ?‬ ‫توكي او خدمات Ú†Û? اوس مهال د اÙ?غان شرکتونو لخوا برابریږي‪ ،‬د عينك او امو سيند د پروژو لپاره په کاÙ?Û?‬ ‫اندازه او Ú©ÙŠÙ?يت سره ÛŒÛ? چمتو کونه ممکن نده سر بيره پر دÛ?‪ ،‬Ú?ایي چمتوکونکي د هغه ننګونو په وړاندÛ? د‬ ‫دریدنÛ? لپاره په کاÙ?ÙŠ اندازه وړتيا نلري کوم Ú†Û? د استخراجي صنایعو د پراختيا په پایله ÙƒÛ? رامنÚ? ته كيږي او د‬ ‫دÛ? خبرÛ? المل د عملياتي او تخنيكي معلوماتو نه شتون‪ ،‬ضعيÙ? مدیریت او د استخراج په برخه ÙƒÛ? د مهارتونو‬ ‫کمÛ? دی د عينك او اموسيند پروژÛ? په لرÛ? پرتو او كليوالو سيمو ÙƒÛ? موقيعت لري Ú†Û?رته Ú†Û? د Ú?ایي ټولنو د‬ ‫وړتياوو او زÛ?ربناو محدودیتونه د تداركاتو په وړاندÛ? یو بل خنډ رامنÚ? ته كوي‬ ‫ناڅرګند عواید‪ .‬د Ú?ایي شرکتونو لپاره د دÛ? دوه پروژو په هكله نابشپړ معلومات او Ú?یني ابهاماتو هم د بالقوه ګټو‬ ‫یا عوایدو څیړل او ارزول ستونزمند ÙƒÚ“ÙŠ دي‪ .‬له دÛ? امله په هغه چاپیریال ÙƒÛ? Ú†Û? مالي سرچینو ته الس رسÛ?‬ ‫وار دمخه د پورونو د تضمین‪ ،‬د خطرونو د مدیریت لپاره د محدودو وسایلو او پانګوني لوړ لګښتوونو له امله‬ ‫ستونزمند شوی دی‪ ،‬یوه بله ستونزه Ú«Ú¼Ù„ كیږي‪ .‬ډیري كمپني د پور اخیستلو وړتیا او همدارنګه د ونډو تساوي ته‬ ‫لیوالتیا نلري او لنډ مهالي لیدلوري ته میالن لري‪.‬‬ ‫معلومات‪ .‬د عینك او اموسیند پروژو د تمیلوونكو له لورÛ? معلومات نیغ په نیغه خصوصي سكتور ته نه لیږدول‬ ‫كیږي Ú†Û? له کبله ÛŒÛ? د Ú?ایي شرکتونه لپاره د Ù?رصتونو ارزونه ستونزمنه شوی ده‪ .‬ژبني خنډونه او بدګماني (د‬ ‫اعتماد نه شتون) د معلوماتو د لیږد مخنیوی كوي‪.‬‬ ‫د تداركو شته ترتيبات ÙƒÛ?دای شي اÙ?غان شركتونه په پروژو ÙƒÛ? د ګډون څخه زړه توري كړي‪ .‬دولت د استخراج‬ ‫صنایعو د قرار دادنو د ترالسه كولو لپاره مهمه وسیله Ú«Ú¼Ù„ کیږي او هغه خصوصي شرکتونه Ú†Û? د چارواكو‬ ‫سره تړاو نلري‪ ،‬د Ù?ساد او خپلوی پالنÛ? (خپلو خپلوانو ته د كار وركولو) په هكله اندیښنه لري‪ .‬سر بیره پردÛ?‪ ،‬د‬ ‫امو سیند پروژÛ? د بهرنیو تمویلونکو او دولت سره د وطن ګروپ اړیكÛ? ÙƒÛ?دای شي د نورو شرکتونو د ګډون په‬ ‫مخ Ú©Û? خنډ وګرÚ?ي‪ .‬یاد ګروپ پروژÛ? ته د یو Ù„Ú“ توکو او خدماتو د ورکړÛ? وړتیا لري‪ .‬په دي ورستیو كي‪ ،‬د‬ ‫Ú?ایي تدارکاتو په پراختیا باندÛ? متمركز نوښتونه همغږي شوي ندي‪.‬‬ ‫سياسي او اقتصادي خطرات ‪ :‬سیاسي او اقتصادي خطرات Ú†Û? په ‪ ۷۸۱۵‬كال ÙƒÛ? د نړیوالو Ú?واكونو په وتلو ‪،‬‬ ‫خراب امنیت‪ ،‬عینك ته نږدÛ? د لرغون پیژندنÛ? Ù?عالیتونو او همدارنګه د استخراج د موجودو قراردادنو د‬ ‫راتلونکي په اړه نایقینی او د بهرني پانګوالو څخه د ‪ CSR‬شرایطو له امله رامنÚ?ته کیږي به سترÛ? ننګونÛ? وي‪.‬‬ ‫كه Ú†Û?رÛ? Ú?ایي شرکتونه غواړي د هغه Ù?رصتونو څخه Ú†Û? د عینك او امو سیند پروژو لخواه رامنÚ?ته كیږي‬ ‫پوره پوره ګټه پورته کړي‪ ،‬نوهغوي به تخنیكي او مالي مالتړ ته اړتیا ولري‪ .‬د مالتړ وړاندیز شوی پروګرام به‬ ‫په هغه Ú?ایي كاروبارنو یا سوداګریو باندÛ? Ú†Û? ال د مخکÛ? د ودÛ? ÙˆÚ“ او په ÚšÙ‡ ډول تنظیم شوي وي او همدا‬ ‫رنګه قوي مدیریت ولري‪ ،‬تمركز وكړي‪ .‬د دÛ? لپاره به د Ú…Ùˆ اړخیزه او دوه اړخیزه تمویلونکو ‪ ،‬د عینك او امو‬ ‫سیند تمویلونكي (ام سي سي او سي ان پي جي اي – ډبلیو)‪ ،‬د كانونو وزارت‪ ،‬د اÙ?غانستان د سوداګری او صنایو‬ ‫خونه‪ ،‬پانګونكو او محلي سوداګرو Ù?عال ګډون ته اړتیا وي‪.‬‬ ‫وړاندیز شوی جوړښت له مخÛ? به د پروګرام د پلي كولو لپاره یوه نوÛ? اداره جوړه شي‪ .‬د مدیریت او همغږی‬ ‫اداراه به د ام سي سي او سي ان پي جي اي – ډبلیو څخه ټول د تدارك اړتیاوÛ? مركزي ÙƒÚ“ÙŠ او معلومات به د‬ ‫وړتیا لرونکو عرضه كونكو ته د دودیز او انټرنیټي بازار په پراختیا په وسیله ولیږدوي‪ .‬یاده اداره به Ú?ایی‬ ‫سوداګری د بالقوه پانګوالو سره د كنÙ?رانسونو او ارتباطي كمپاینونو یا Ù?عالیتونو له الرÛ? هم ونښلوي ‪ .‬سربیره‬ ‫پردÛ?‪ ،‬یاده اداره به د مهارتونو د پراختیا پروګرام Ú†Û? د ام سي سي او سي ان پي جي اي – ډبلیو تخنیكي‬ ‫مشاروینو او د سوداګریزو روزنكو لخواه چمتو كیږي‪ ،‬مدیریت كړي‪ .‬بالخره‪ ،‬دغه اداره به د پانګونÛ? د پالنونو‬ ‫په یوالي كي مرسته وكړي Ú…Ùˆ د تدارکاتو په پالن Ú©Û? د ګډون لپاره د هر انتخاب شوی شرکت په کاري پالن Ú©Û?‬ ‫د Ú?ایي عرضه كونكو ونډه ډیره شي‪ .‬د پانګو‪ ،‬وړیا مرستو یا د خصوصي پانګÛ? د شریکانو د روزنÛ? او‬ ‫پانګونÛ? په ترکیب سره به د وړتیا لوړونÛ? او ÙƒÛŒÙ?یت ÚšÙ‡ کونÛ? له الرÛ? د Ú?ایي تولید د ÚšÙ‡ والي المل وګرÚ?ي‪.‬‬ ‫په عین وخت ÙƒÛ?‪ ،‬د معلوماتو بهتر جریان به د پانګونو او تداركاتو سره مرسته وکړي‪ .‬د اغیزمندتوب د ارزونÛ?‬ ‫په موخه به د دغه پروګرام څارنه او ارزونه وکړای شی‪.‬‬ ‫پلي كیدنه به ÛŒÛ? د الندÛ? ډول تر سره شي‪:‬‬ ‫‪ .1‬د پروګرام د همغږي چمتو كول او د ټولو دخیلو خواوو څخه د ژمنÛ? ترالسه كول‬ ‫‪ .2‬د ګډونوالو ترمنÚ? د اړیكو رامنÚ? ته كول‬ ‫‪ .3‬معلوماتي تشه ډکول Ú†Û? د تدارکاتي اړتیاوو او Ú?ایي وړتیاوو پورÛ? تړاو لري‬ ‫‪ .4‬د پانګونÛ? او روزنÛ? له الرÛ? د Ú?ایي وړتیاو لوړول‬ ‫‪ .5‬د څارنÛ? او ارزوني‪ ،‬تعدیل او تكرار له الرÛ? د پایښت یا دوام څخه ډاډ ترالسه كول‬ ‫دا سند د‪ Private Sector Development- Executive Summary‬ژباړه ده Ú†ÛŒ لیوالو کسانو ته د یو خدمت‬ ‫په توګه وړاندی کیږي‪ .‬د اختالÙ? په صورت Ú©Û? د دÛ? سند انګلیسÛ? متن ته غوره توب ورکول کیږي‪.‬‬