Temmuz 2015 98250  Kamu harcamaları, özel kesim talebindeki zayıflığı korudu. Özellikle, risk priminin artmasıyla birlikte yabancı dengeleyerek büyümeyi birinci çeyrekte güçlü tuttu. yatırımcılar portföy varlıklarını sattı. Ancak, net hata ve noksan kalemi altında 7,8 milyar dolarlık sermaye girişi olduğu görüldü.  Gıda fiyatlarındaki düşüşe rağmen, liradaki değer kaybı ve Bu, döviz rezervlerinde 5,7 milyar dolarlık bir azalmayla birlikte petrol fiyatlarındaki artışlar enflasyonu yükseltti. cari açığın büyük kısmını finanse etti. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) günlük döviz satış ihaleleri ve kamu  Siyasi belirsizlikler seçim sonrasında devam ediyor ve enerji şirketlerine doğrudan döviz satışları aracılığıyla lirayı 2015'e ilişkin yüzde 3'lük büyüme tahminimizde aşağı yönlü destekleme çabaları nedeniyle, Ocak-Mayıs 2015 döneminde riskler yaratıyor. brüt döviz rezervleri 9,9 milyar dolar azalarak 120,7 milyar dolara geriledi. Büyüme, kamu harcamaları ve azalan ithalat sayesinde Enflasyonun zirve yapması muhtemel. Döviz kurundaki değer birinci çeyrekte direncini korudu. Mevsimsel etkilerden kaybı, Ocak ayından itibaren yeniden yükselişe geçen petrol arındırılmış (MEA) GSYH, ilk çeyrekte önceki çeyreğe kıyasla fiyatlarının etkisini artırdı ve Mayıs ayında gıda fiyatlarında yüzde 1,3 oranında büyüdü. Bu oran şaşırtıcı derecede güçlü bir yaşanan düşüşün getirdiği rahatlamanın etkisini bastırdı. Gıda sonuçtur. Üretimdeki artış 2014'ün üçüncü çeyreğinden itibaren fiyatları, 2014 ilkbahar aylarında yaşanan kötü hava koşullarının yakaladığı yükseliş trendini korudu. Harcamalar tarafında, özel zayıf hasada yol açmasından dolayı yüksek seyretmişti. 2015 yılı tüketim ivme kaybetti ve yatırım harcamaları azaldı. Bu hasat dönemi başladığı için bu etki yavaş yavaş kaybolmaktadır. zayıflama, kamu harcamalarındaki artış ve net ihracatın pozitif Yurt içi enerji fiyatlarındaki artış, ulaştırma maliyetlerini de katkısıyla dengelendi. 2014 yılında ithal edilen ve birinci çeyrekte artırarak fiyatlar üzerinde yukarı yönlü önemli bir baskı oluşturdu. envanterden çekilerek ihraç edilen altın sayesinde, ihracatta Bu koşullarda, Mart ayında yüzde 5,5 olarak gerçekleşen güçlü bir performans sergilendi. Buna ek olarak, zayıf talep ve yıllıklandırılmış 3-aylık enflasyon (MEA) Mayıs ayında yüzde 2014'te gerçekleşen önemli envanter birikimi, 2015'in biri nci 12,1'e yükseldi. Buna paralel olarak, 12 aylık manşet enflasyon çeyreğinde ithalatta düşüşe neden oldu. Mayıs ayı sonu itibarıyla yüzde 8,1'e tırmandı. Önümüzdeki dönemde, elverişli hava koşulları ve daha iyi bir hasat gıda İstihdam, hizmetler ve sanayi sektörleri sayesinde birinci enflasyonunun düşürülmesine yardımcı olacaktır. Döviz kuru çeyrekte toparlandı. Birinci çeyrekte, tarım dışı istihdam (MEA) üzerindeki baskıların kontrol altında tutulacağı varsayıldığında, 254 bin artarken, tarım dışı iş gücü (MEA) 154 bin arttı. Hizmetler 12 aylık enflasyonun Aralık 2015 ayı sonu itibarıyla yüzde 7'ye ve sanayi sektörleri sırasıyla 222 bin ve 78 bin yeni istihdam gerilemesi muhtemeldir. (MEA) yaratırken inşaat sektöründeki istihdam (MEA) 46 bin kişi azaldı. Sonuç olarak, tarım dışı işsizlik (MEA) birinci çeyrekte TCMB, uyguladığı politika duruşunu sürdürdü. Merkez 100 bin azaldı. Bununla birlikte, iş gücü artışının yavaşlaması Bankası, Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında yaptığı toplantılarda, işsiz sayısındaki düşüş trendini devam ettirmesine rağmen, son faiz koridorunu değiştirmeme kararı aldı. Ancak, enflasyon veriler, Nisan ayı itibarıyla istihdam artışının 92 bin yavaşladığını üzerinde yarattığı riskler sebebiyle piyasadaki döviz kuru gösteriyor. Tarım dışı işsizlik oranı (MEA) Nisan ayı sonu dalgalanmalarına cevaben, likiditeyi daha da sıkılaştırdı. Gecelik itibarıyla yüzde 12,1'e geriledi (bu oran birinci çeyreğin sonunda borç vermenin TCMB'nin toplam fonlamasındaki payı, Nisan ayı 12,2 olarak gerçekleşmişti). başlarında yaklaşık yüzde 15 seviyesindeyken bu oran Haziran ayı ortalarında yaklaşık yüzde 30'a yükseldi. Sonuç olarak, Türkiye'nin cari açığı, altın ihracatı sayesinde Ocak ayından TCMB fonlamasının ortalama maliyeti artarken, bankalararası itibaren azaldı. Ancak, dış talebin daha doğru bir göstergesi olan borç verme oranı ise politika koridorunun üst sınırında kaldı. altın hariç cari açık, Türkiye’nin ihracat pazarlarında devam eden Beklenmekte olan FED faiz oranları artışı, taşıma ticareti (carry problemler sebebiyle arttı. Ocak ayından itibaren petrol trade) getirilerini düşürecek ve muhtemelen yükselen piyasaların fiyatlarının yeniden yükselmeye başlamasına rağmen enerji para birimlerini baskı altına alacak. Bu nedenle, TCMB'nin ithalatı faturası düşmeye devam etti. Sonuç olarak, 3 aylık finansal istikrarı sağlarken destekleyici politikalar için hareket toplam altın hariç cari açık (MEA) Nisan ayı sonunda 2,3 milyar alanı sınırlanacaktır. dolar artarak 12,6 milyar dolara yükseldi. Finansman tarafında, kısa vadeli sermaye girişleri seçimlerle ilgili belirsizlik nedeniyle önemli oranda yavaşlarken, uzun vadeli sermaye girişleri gücünü Şekil 1. Çeyreklik Büyümeye Katkılar - 1. Çeyrek 2015 (MEA) Şekil 2. Yabancı Sermaye Girişleri (3 Aylık Toplam) Seçilmiş Ekonomik Göstergeler 2013 2014 2015 2016 2017 Reel GYSH artış oranı (yüzde) 4,2 2,9 3,0 3,5 3,5 Tüketici fiyatları enflasyonu (dönem sonu, yüzde) 7,4 8,2 7,0 6,5 6,5 Merkezi yönetim faiz dışı dengesi (GYSH'nin yüzdesi olarak) 2,0 1,6 0,5 0,8 1,1 Genel devlet borç stoku (GYSH'nin yüzdesi olarak) 36,1 33,5 31,8 31,1 30,4 Cari denge (milyar ABD$) -64,7 -46,5 -34,7 -40,2 -44,7 Cari denge (GYSH'nin yüzdesi olarak) -7,9 -5,8 -4,6 -5,1 -5,5 Brüt dış borç (GYSH'nin yüzdesi olarak) 47,3 50,3 51,0 51,0 51,2 Kaynak: Dünya Bankası Tahminleri, TÜİK, Hazine Müsteşarlığı, TCMB Mali dengeler, Haziran seçimlerine giden süreçte sağlam şirketlerin önemli harcama kararlarını siyasi belirsizlik çözülene duruş sergilemiştir. Vergi gelirleri, yılın ilk beş ayında önemli kadar ertelemesi öngörüldüğü için, özel tüketimin ivme ölçüde toparlanmış, mali dengelerde bir bozulma olmadan bütçe kaybetmesini ve yatırımların durgun seyrini sürdürmesini harcamalarının güçlü seyrini sürdürmesini mümkün kılmıştır. Yıl bekliyoruz. Önümüzdeki dönemde, AB'de yeni yeni başlayan başından bugüne kadar toplanan vergi gelirleri, Mayıs ayında toparlanmanın ve reel döviz kuru değer kaybının yılın geri önceki yılın Mayıs ayına göre yıllık bazda yüzde 14,7 oranında kalanında sanayi faaliyetlerini ve ihracatı desteklemesi beklenir. artarken, faiz dışı giderler bu dönemde yüzde 12 oranında artış Dolayısıyla, cari açığın milli gelire oranının yüzde 4,6'ya ve gösterdi. Özellikle, mal ve hizmet alımına yönelik reel harcama enflasyonun yüzde 7'ye gerileyerek ekonominin 2015 yılında miktarı önceki yılın Mayıs ayına göre yüzde 8 oranında yükseldi yüzde 3 büyüyeceği tahminimizi koruyoruz. Ancak, küresel ve bu dönemde gerçekleştirilen ekonomik faaliyetleri destekledi. finansal ortamın giderek sıkılaştığı ve siyasi belirsizliğin hakim Elde edilen güçlü gelirler sayesinde, yıl başından bugüne kadar olduğu bir dönemde, 2016 ve 2017 yıllarına ilişkin büyüme bütçe açığı Mayıs ayında 2,4 milyar Türk Lirasına geriledi ve tahminimizi yüzde 3,5'e düşürüyoruz. bütçe dengeleri güçlü konumunu korudu. Bu miktar geçen yılın Mayıs ayında 2,8 milyar Türk Lirası olarak gerçekleşmişti. Türkiye Düzenli Ekonomi Notu'nun Nisan sayısının yayınlanmasından bu yana yaşanan gelişmeler, büyüme 2015 yılı görünümünün nasıl olacağı, siyasi belirsizliğin görünümündeki risklerin dağılımını değiştirdi. Şu anda riskler gerçekleşen 7 Haziran genel seçimleri ardından çözümüne dengede. Olumsuz taraftan bakıldığında, istikrarlı bir hükümet bağlıdır. AK Parti meclis çoğunluğunu kaybetmiştir ve kurma girişimlerinin sonuçsuz kalmasından dolayı uzayan bir önümüzdeki haftalarda Türkiye'de siyasetin gündemini koalisyon siyasi belirsizlik dönemi, yatırımcı hassasiyetini ve tüketici kurma çabalarının işgal etmesi muhtemeldir. Sonucun ne güvenini olumsuz yönde etkileyebilir ve bu durum da finansal olacağını şimdiden kestirmek çok zordur ve önümüzdeki 12 ayda piyasalardaki dalgalanmaları artırabilir. Yukarı yönlü temel risk, yeni seçimlerin yapılması olasılığı göz ardı edilemez. istikrarlı bir hükümetin hızlı bir şekilde kurulmasının sonucu olarak Yatırımcıların seçim sonuçlarına ilk tepkisi sert olmuştur. Türk özel talepteki toparlanmadır. menkul kıymetleri, 8 Haziran sabahı yüzde 8 değer kaybetti ve Türk Lirası neredeyse yüzde 5 değer kaybederek Amerikan Doları Yatırımcı güvenini tazelemek, kısa ile orta vadede büyüme karşısında 2,81 seviyesine ulaştı. Ancak, sonrasında finansal için kilit faktördür. Özel yatırımlar son üç yıldır zayıf durumdadır piyasalar dengelendi. Sert düşüşün ardından, değer kazanan ve yıla ilk çeyrekte düşüşle başlamıştır. Yatırımcı hassasiyeti, Türk Lirası 26 Haziran itibarıyla Amerikan Doları karşısında 2,66 büyük ölçüde politik sürecin nasıl çözüleceğine bağlıdır. Yetkililer seviyelerine geri döndü, tahvil faizleri 65 baz puan geriledi ve yapısal reformları seçimlerden sonra tekrar uygulamaya hisse senedi fiyatları yüzde 7,4 oranında artış gösterdi. hazırlanmış olsalar da son seçim dönemi boyunca yapısal reformlar, siyasetin gerisinde kalmıştır. Yatırımcı güvenini 2015 yılına ilişkin büyüme tahminimizi yüzde 3,0'da tazelemek için istikrarlı, kapsayıcı bir hükümetin bir an önce tutuyoruz. Birinci çeyrekte gerçekleşen beklenenden güçlü kurulması ve yapısal reformların uygulanmasına bir an önce büyüme, Haziran seçimleri sonrasındaki siyasi belirsizliği başlanması gerekmektedir. Orta vadede, denetim ve denge dengelemiştir. Öncü göstergeler, ikinci çeyrekte orta dereceli prensibinin tesisine yönelik atılacak ilave adımlar yatırımcılar büyümeye işaret etmektedir. Sanayi üretimindeki artış Nisan'da tarafından olumlu gelişmeler olarak görülebilir ve böylece yavaşlamış olsa da ivme hala güçlüdür. Ayrıca, tüketici ekonomik büyümenin yeniden hız kazanmasına katkı sağlayabilir. güvenindeki zayıflığa rağmen tüketim mallarına olan talebin artması, tüketim harcamalarının Nisan ayı boyunca iyi bir hızda seyretmesini sağladı. Ancak, yılın ikinci yarısında, hanehalkları ve 1Nisan sayısı bkz: http://www.worldbank.org/tr/country/turkey İletişim: Ulrich Bartsch: ubartsch@worldbank.org Ayberk Yılmaz: ayilmaz@worldbank.org