50195 I ML I Báo cáo c p nh t v t́nh h́nh c i cách và phát tri n kinh t c a Vi t Nam Ngân hàng Th gi i t i Vi t Nam H i ngh Nhóm T v n các Nhà Tài tr cho Vi t nam Hà N i, ngày 1-2/12/2004 NG TI N TNG NG N VN TI N = NG T GIÁ 1US$ = 15,730 VN NM TÀI CHÍNH C A CHÍNH PH VI T NAM T ngày 1 tháng Giêng n ngày 31 tháng 12 CÁC T VI T T T ALEP Lu t Môi tr ng s a i B TNMT B Tài nguyên Môi tr ng B KH- T B K ho ch và u t B NNPTNT B Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn CEPT Hi p nh thu quan u ăi có hi u l c chung CLTT&GNTD Chi n l c Tng tr ng và Gi m nghèo toàn di n CTTT CCHCC Chng tŕnh t ng th c i cách hành chính công DNNN Doanh nghi p nhà n c CT TC Chng tŕnh u t công M&PT DNNN i m i và phát tri n doanh nghi p nhà n c GNCPL ánh giá nhu c u pháp lu t GTMT ánh giá tác ng môi tr ng FDI u t tr c ti p KTPT&KTXH K ho ch phát tri n kinh t -xă h i GDP T ng s n phNm qu c n i MFA Hi p nh a s i MTEF Khuôn kh chi tiêu trung h n NHNNVN Ngân hàng nhà n c Vi t Nam NHTMQD Ngân hàng thng m i qu c doanh NHTMCP Ngân hàng thng m i c ph n ODA H tr phát tri n chính th c Qu CSSKNN Qu chm sóc s c kh e ng i nghèo SPS Hi p nh tiêu chuNn v sinh và v sinh an toàn th c phNm TABMIS H th ng thông tin qu n lư ngân sách và kho b c TRIMS Các bi n pháp u t liên quan n thng m i TRIPS Hi p nh quy n thng m i và quy n s h u VSS B o hi m xă h i Vi t Nam WTO T ch c thng m i th gi i XDHTPL Xây d ng h th ng pháp lu t Báo cáo này do Vivek Suri và inh Tu n Vi t th c hi n v i óng góp c a Phil Brylski, Amanda Carlier, Soren Davidsen, oàn H ng Quang, Edward Mountfield, Daniel Musson, Nguy n Th Dng, Samuel Lieberman, James Seward, Rob Swinkels, Tr n Thanh Sn, và Carolyn Turk. Ch o th c hi n là Homi Kharas, Klaus Rohland, và Martin Rama. Các tác gi có s d ng các k t lu n c a Báo cáo Vietnam - Article IV 2004 c a Qu Ti n t qu c t . Nguy n Thu H ng, Tr n Th Ng c Dung và Phùng Th Tuy t m nhi m ph n th kư. M CL C PH N I: T̀NH H̀NH PHÁT TRI N KINH T G N ÂY ....................................... 1 Tng tr ng GDP ........................................................................................................ 3 Nông nghi p t ng b c ph c h i sau d ch cúm gà ..................................................... 3 u t và tiêu dùng v n tng tr ng m nh................................................................. 4 Giá c cao hn, các th tr ng và m t hàng m i thúc Ny xu t khNu ......................... 5 H n ng ch d t may k t thúc s t o c nh tranh kh c li t hn ...................................... 7 Giá c th gi i tng làm tng chi phí nh p khNu ......................................................... 8 Thâm h t thng m i và tài kho n văng lai ă thu h p .............................................. 9 ODA v n là ngu n tài tr quan tr ng ...................................................................... 10 Ngu n thu tng ă c i thi n k t qu ngân sách ......................................................... 10 Khó khn v ngu n cung làm tng l m phát............................................................. 11 Tín d ng tng và nh ng quan ng i v ch t l ng ..................................................... 13 PH N II: CHÍNH SÁCH PHÁT TRI N ..................................................................... 15 A. CHUY N SANG KINH T THN TR NG ................................................................................. 17 H i nh p kinh t th gi i........................................................................................... 17 C i cách doanh nghi p nhà n c .............................................................................. 18 C i thi n môi tr ng u t ...................................................................................... 23 C i cách ngân hàng ................................................................................................... 25 Tng c ng ch t l ng c s h t ng ....................................................................... 28 B. H I NH P XĂ H I VÀ TÍNH B N V NG MÔI TR NG ..................................................... 29 C i thi n quy mô và ch t l ng giáo d c ................................................................. 29 S c kh e t t hn ....................................................................................................... 30 t, n c và môi tr ng ........................................................................................... 31 C. XÂY D NG N N QU N TRN HI N I ...................................................................................... 34 Hoàn thi n quy tŕnh l p k ho ch ............................................................................ 34 Tri n khai Chi n l c tng tr ng và gi m nghèo toàn di n (CLTT&GNTD) ....... 35 Qu n lư ngu n l c công t t hn................................................................................ 35 ánh giá nghèo t t hn ............................................................................................. 36 C i cách hành chính công ......................................................................................... 37 u tranh ch ng tham nhng .................................................................................... 39 Xây d ng pháp lu t ................................................................................................... 41 PH L C: K T QU PHÁT TRI N ................................................................................................. 42 B ng bi u: B ng 1: Tng tr ng GDP theo ngành kinh t (%) .................................................. 3 B ng 2: Tng tr ng và c c u xu t khNu ................................................................ 5 B ng 3: Nh p khNu: C c u và tng tr ng .............................................................. 8 B ng 4: D tính Nhu c u Tài chính (T USD ) ...................................................... 10 B ng 5: S l ng chuy n i s h u DNNN ......................................................... 18 B ng 6: Chuy n i s h u DNNN ........................................................................ 19 B ng 7: K t qu tài chính c a m t s DNNN theo ngành ...................................... 19 B ng 8: Ti n th c hi n ch th c ph n hóa các DNNN l n .............................. 21 B ng 9: Các ch s ngành ngân hàng ...................................................................... 26 H́nh: H́nh 1: Cam k t và gi i ngân u t n c ngoài (t USD) ..................................... 4 H́nh 2: Tng tr ng giá tr xu t khNu ...................................................................... 5 H́nh 3: Tng giá và giá tr xu t khNu các m t hàng chính (%) ................................ 6 H́nh 4: Các th tr ng xu t khNu chính(%) .............................................................. 7 H́nh 5: Các m t hàng nh p khNu chính - Tng giá và Giá tr ................................. 9 H́nh 6: Cán cân tài kho n văng lai và thng m i (% GDP) ................................... 9 H́nh 7: Ch s giá tiêu dùng ................................................................................... 12 H́nh 8: Ch s giá c tiêu dùng b́nh quân hàng tháng và tng tr ng tín d ng*... 13 Khung: Khung 1: Gi i thích k t qu ho t ng c a DNNN ................................................ 20 Khung 2: ánh giá c ch m t c a t i c p xă ........................................................ 39 PH N I T̀NH H̀NH PHÁT TRI N KINH T G N ÂY 1 T́nh h́nh phát tri n kinh t g n ây Tng tr ng t ng s n phNm trong n c (GDP) c a nm 2004 v n ti p t c m c cao và d ki n s v t m c 7,2% c a nm 2003. Kim ng ch xu t khNu (ngoài d u thô) tng m c n t ng cho dù th tr ng xu t khNu có nh ng tr ng i nh t nh. Thâm h t ngân sách và cán cân văng lai c duy tŕ m c th p. M t trong s các di n bi n chính c a kinh t v mô trong 10 tháng qua là giá c tng nhanh, gây nên nhi u tranh lu n v chi n l c ng phó trong các nhà ho ch nh chính sách. Tuy nhiên, t c tng giá tiêu dùng ă có xu h ng gi m. Giá d u tng cao trên th tr ng qu c t là nhân t quan tr ng d n n vi c tng l m phát c a nm 2004, tuy nhiên, giá d u tng cng giúp tng kim ng ch xu t khNu và thu ngân sách nhà n c. Tng tr ng GDP GDP ă tng kho ng 8% trong quư 3 góp ph n áng k vào m c tng 7,4% c a 9 tháng u nm 2004. Giá tr tng thêm c a ngành công nghi p tng 10,6% trong 9 tháng u nm 2004, trong ó công nghi p ch t o tng 9,3% (xem B ng 1). Ngành xây d ng ă t m c tng tr ng k l c 8,1% trong 9 tháng u nm. S h i ph c tng tr ng trong ngành xây d ng trong quư 2 và 3 là nh chính sách kích c u thông qua các chng tŕnh u t c a chính ph . Tuy nhiên, tng tr ng trong ngành này ă b nh h ng áng k c a giá thép xây d ng. B ng 1: Tng tr ng GDP theo ngành kinh t (%) 2000 2001 2002 2003 Q1-04 6T-04 9T-04 T ng GDP 6.8 6.8 7.0 7.2 7.0 7.0 7.4 Nông, lâm nghi p và thu s n 4.6 2.8 4.1 3.2 0.2 2.0 2.9 Công nghi p và xây d ng 10.1 10.3 9.4 10.3 9.9 10.0 10.1 Công nghi p 10.8 9.8 9.1 10.3 10.6 10.6 10.6 trong ó: Công nghi p ch t o 11.7 11.4 11.6 11.5 9.2 9.2 9.3 Xây d ng 7.5 12.8 10.6 10.6 5.7 7.3 8.1 D ch v 5.3 6.1 6.5 6.6 6.6 7.0 7.0 Ngu n: T ng c c Th ng kê. Nông nghi p t ng b c ph c h i sau d ch cúm gà Tng tr ng nông nghi p t 2,3% trong 9 tháng u nm 2004, cho th y s ph c h i trong nh ng tháng g n ây sau tác ng c a d ch cúm gà. Ngành chn nuôi gia c m và gia súc chi m kho ng 7% GDP b nh h ng n ng b i d ch cúm gà h i u nm. Kho ng 43 tri u gia c m, tng ng g n 17% t ng s gia c m trên c n c ă b tiêu h y. Ng i chn nuôu nh n b i th ng t chính ph ít nh t 5000 ng v i m i con gia c m b tiêu h y. Giá tr s n l ng trong ngành chn nuôi gia súc gi m 6,1% trong quư 1, tuy nhiên ă c ph c h i m c 6,5% trong 9 tháng u nm. i u này cho th y vi c gi m s n l ng gia c m ang c bù p b i vi c tng các s n phNm chn nuôi khác. Nh́n chung cho n nay, tác ng c a d ch cúm gà i v i ngành du l ch là không l n l m, ngo i tr vào tháng 3. Tính n h t tháng 10, s l ng khách du l ch tng 40% so v i cùng k nm 2003 m t ph n nh ngành du l ch ă ph c h i sau tác ng c a d ch SARS. Trong nh ng tháng g n ây, có d u hi u b nh cúm gà ă xu t hi n tr l i m t 3 i ml i vài a phng. M c dù nh ng tr ng h p này di n ra l t và không nhi u, nhng ây là m t v n mà các c quan ch c nng c a nhà n c c n chú ư c bi t. u t và tiêu dùng v n tng tr ng m nh u t và tiêu dùng trong n c v n tng tr ng m nh. Ch s t ng m c bán l và d ch v tng 18,3% trong 9 tháng u nm 2004 so v i cùng k nm ngoái . Theo giá hi n hành, u t tng 19% trong 9 tháng u nm 2004, chi m 36,2% GDP. T tr ng nhà n c trong t ng u t t 54%. Trong khi ó, t tr ng u t c a khu v c t nhân trong n c và n c ngoài l n l t chi m 27% và 19%. Tính n tháng 9 ă có thêm 26.800 doanh nghi p c thành l p trên c n c v i t ng s v n ng kư hn 53 ngh́n t ng. So v i cùng k nm ngoái, các doanh nghi p m i thành l p tng kho ng 36% v s l ng và 29% v v n ng kư. Tuy nhiên, quy mô trung b́nh c a các doanh nghi p v n tng i nh . H́nh 1: Cam k t và gi i ngân u t n c ngoài (t USD) 4 3 2 1 0 2000 2001 2002 2003 2004 10-M Cam k t Th c hi n Ngu n: B K ho ch và u t và T ng c c Th ng kê. V n cam k t u t tr c ti p n c ngoài (FDI) tng m nh trong nm 2004, tng 36% trong 10 tháng u nm nay so v i cùng k nm ngoái (H́nh 1). L ng FDI tng thêm bao g m 1,7 t USD cam k t m i (tng 17% so v i cùng k nm ngoái) và 1,5 t USD v n m r ng u t c a các doanh nghi p ang ho t ng t i Vi t nam. T l gi i ngân, bao g m vay trong n c c a các liên doanh, tng hn 5% so v i cùng k nm ngoái, t m c 2,4 t USD1. 1 Nh ng s li u v gi i ngân bao g m c s li u v các kho n vay trong n c c a các liên doanh. Các s li u này khác so v i s li u s d ng trong cán cân thanh toán (d i ây). S li u trong cán cân thanh toán bao g m s li u v v n n c ngoài theo báo cáo và v n vay n c ngoài c a các liên doanh 4 T́nh h́nh phát tri n kinh t g n ây H́nh 2: Tng tr ng giá tr xu t kh u 30 25 28% 20 25% 24% 21% $ billion 15 10 11% 5 4% 2% 0 1998 1999 2000 2001 2002 2003 10m-04 Tng tr ng (%) Tr giá ($ bn) Ngu n: T ng c c Th ng kê. Giá c cao hn, các th tr ng và m t hàng m i thúc y xu t kh u Kim ng ch xu t khNu tng v t m c d ki n, t m c 28% trong 10 tháng u nm so v i cùng k nm ngoái. K t qu xu t khNu này cng duy tŕ c xu h ng tng tr ng xu t khNu m nh m trong nh ng nm qua (xem H́nh 2). T tr ng xu t khNu hàng ch bi n trong GDP ă tng thêm g n 10 i m ph n trm trong 5 nm t g n 52% GDP. D u thô và d t may hi n v n là các m t hàng xu t khNu quan tr ng nh t. Các m t hàng quan tr ng ti p theo là giày dép và th y s n (xem B ng 2). B ng 2: Tng tr ng và c c u xu t kh u Giá tr Các m t hàng xu t kh u (tư USD) T tr ng (%) Tng tr ng (%) chính 2003 2002 2003 10T-04 2002 2003 10T-04 T ng giá tr xu t khNu 20,176 100.0 100.0 100.0 11.2 20.8 28.1 D u thô 3,821 19.6 18.9 24.4 4.6 16.8 48.6 Ngoài d u thô 16,355 80.4 81.1 75.6 12.9 21.7 22.7 Nông s n 2,252 11.8 11.2 12.6 5.0 14.5 24.3 Th y s n 2,200 12.1 10.9 9.9 13.8 8.7 2.4 Than á 184 1.0 0.9 1.3 41.0 18.2 76.1 D t may 3,687 16.5 18.3 19.5 39.3 34.0 19.5 Giày dép 2,268 11.2 11.2 11.2 19.7 21.5 17.7 i n t - máy tính 672 2.9 3.3 4.5 -17.4 36.6 54.3 S n phNm g 567 2.6 2.8 4.4 30.0 30.2 84.5 Th công m ngh 367 2.0 1.8 1.7 40.7 10.7 10.3 Các s n phNm khác 4,159 20.4 20.6 10.4 -0.7 21.8 24.8 Ngu n: T ng c c Th ng kê và H i quan. Nm 2004, ch y u nh giá d u trên th tr ng qu c t tng, xu t khNu d u thô tng 43% v giá tr và 14,5% v l ng tính n h t tháng 10. Nh́n chung, v giá tr , các 5 i ml i m t hàng xu t khNu ch y u tng g n 42%, ch y u nh giá cao hn trên th tr ng qu c t (xem H́nh 3). H́nh 3: Tng giá và giá tr xu t kh u các m t hàng chính (%) 50 Giá Tr giá 40 30 20 10 0 2002 2003 2004-10M Ngu n: T ng c c Th ng kê và H i quan. Ghi chú: Các m t hàng xu t khNu tính ây là d u thô, g o, cà phê và than á. Trong 10 tháng u nm 2004, m c dù t m c tng tr ng n t ng 19,5% nhng xu t khNu d t may v n tng tr ng ch m hn so v i m c k l c 45% trong cùng k c a nm 2003. Vi c gi m sút này là do quy ch h n ng ch d t may c a Hoa k, liên quan n hi p nh song phng Vi t nam - Hoa k áp d ng cho m t s m t hàng may m c. Nm 2004, h n ng ch gi m 4,5% do chênh l ch v nguyên t c xu t x . Xu t khNu tôm c a Vi t nam ă b ki n ch ng phá giá t i th tr ng Hoa k. Thu s b áp d ng cho tôm xu t khNu c a Vi t nam dao ng t 12% lên n 93%. Trong giai o n t tháng 1 n tháng 9 nm 2004, xu t khNu th y s n nói chung c a Vi t nam vào th tr ng Hoa k gi m hn 20%. Trong khi ó, xu t khNu c a toàn ngành th y s n ch m c khiêm t n là 2,4%. M t m t hàng xu t khNu tng nhanh trong nm nay là nhóm các s n phNm g , c bi t là g gia d ng, tng trên 80% trong 10 tháng u nm so v i cùng k nm ngoái. Xu t khNu các s n phNm g d ki n t kho ng 1 t USD nm 2004. T i th tr ng Hoa k, các m t hàng xu t khNu này ang ph n nào thay th các m t hàng xu t khNu tng t c a Trung qu c do xu t khNu s n phNm g c a Trung qu c sang Hoa k ă gi m sau các v ki n ch ng phá giá. Do xu t khNu hàng d t may và thu s n b t n nh t i Hoa k, nên các nhà xu t khNu ă t́m cách a d ng hóa th tr ng thông qua vi c thâm nh p vào th tr ng EU và Nh t b n và ă t c m t s thành công b c u. Xu h ng tr nên thu n l i hn nh vi c tng h n ng ch d t may t i th tr ng EU và vi c c i thi n tiêu chuNn an toàn th c phNm c a các doanh nghi p xu t khNu Vi t nam. Xu t khNu d t may sang EU tng trên 30% trong 10 tháng u nm. Xu t khNu th y s n sang th tr ng Nh t B n tng 18%. Trong khi ó, xu t khNu th y s n sang th tr ng EU tng trên 70% m c dù t m t i m xu t phát th p. 6 T́nh h́nh phát tri n kinh t g n ây H́nh 4: Các th tr ng xu t kh u chính(%) 25 2002 2003 9t- 2004 20 15 10 5 0 ASEAN Trung qu c Nh t b n EU Hoa k Ngu n : T ng c c Th ng kê và H i quan Nm 2004, EU và Hoa k là các th tr ng xu t khNu l n c a Vi t nam v i t tr ng xu t khNu sang th tr ng EU có cao hn ôi chút so v i th tr ng Hoa k (xem h́nh 4). Vi c th c hi n Hi p nh thng m i Vi t nam Hoa k ă d n n vi c tng m nh xu t khNu sang th tr ng Hoa k. Do ó, t tr ng c a Hoa k trong t ng kim ng ch xu t khNu c a Vi t nam tng t 7% nm 2001 lên g n 20% nm 2003. Tuy nhiên, do h n ng ch xu t khNu và các tr ng i khác trong nm 2004 (nh ă c p trên), xu t khNu sang th tr ng Hoa k tng ch m hn và t tr ng có gi m i ôi chút. M t c i m áng lu ư trong nm qua là t m quan tr ng tng lên c a Trung qu c v i t cách là m t th tr ng xu t khNu. T tr ng c a Trung qu c trong t ng kim ng ch xu t khNu c a Vi t nam ă tng lên trên 10%. Chng tŕnh Thu ho ch s m, c kư k t trong nm nay, ă lo i b thu nh p khNu i v i các m t hàng nông nghi p và th y s n và ch c ch n s thúc Ny m nh xu t khNu m t hàng này sang Trung qu c hn n a. H n ng ch d t may k t thúc s t o c nh tranh kh c li t hn H th ng h n ng ch trong buôn bán s n phNm d t may theo khuôn kh c a Hi p nh a s i (MFA) ă t n t i trong 30 nm qua và Hi p nh quá v Hàng d t và qu n áo (ATC) s h t hi u l c vào ngày 1 tháng 1 nm 2005. T i th i i m ó, Vi t nam ch c ch n s g p ph i s c nh tranh kh c li t hn trên th tr ng xu t khNu d t may qu c t b i l cha ph i là thành viên c a WTO và Vi t nam s ti p t c b áp t h n ng ch xu t khNu. Tr c t́nh h́nh ó, chính ph ang t́m cách àm phán gia tng h n ng ch d t may t i th tr ng EU và Hoa k. V ph n ḿnh, các nhà s n xu t ang b t u t p trung vào các s n phNm phi h n ng ch. Chính ph cng c n gi m chi phí giao d ch và c i thi n tính minh b ch trong phân b h n ng ch do các nhà xu t khNu g p ph i s c nh tranh kh c li t hn t các n c không b áp t h n ng ch. Các b c i theo h ng này ă di n ra sau khi m t s tr ng h p l m d ng trong phân b h n ng ch m i c phát hi n g n ây. Trên phng di n tích c c hn, ng i mua t ra mu n a d ng hóa ngu n cung ng nên v n ti p t c duy tŕ quan h v i Vi t nam v i t cách là m t ngu n cung ng ă c thi t l p. M t nhân t ch ch t liên quan n các d u hi u gia nh p WTO. N u ti p t c có 7 i ml i d u hi u v ng ch c r ng Vi t nam s gia nh p WTO, các nhà nh p khNu s ti p t c có ng c m nh trong vi c duy tŕ nh p khNu t Vi t nam. Giá c th gi i tng làm tng chi phí nh p kh u Tng tr ng giá tr nh p khNu 21% trong 10 tháng qua tng ng v i t c tng tr ng nh p khNu trong cùng k nm ngoái. Giá qu c t tng lên i v i m t s m t hàng nh p khNu chính nh các s n phNm xng d u, phân bón, s t thép, gi y, nguyên li u hoá ch t và các ch t d o. ây là m t nhân t chính làm tng chi phí nh p khNu (xem H́nh 5). T ng giá tr các m t hàng nh p khNu chính tng 37%, trong ó m c tng giá c b́nh quân gia quy n là g n 27%, Tuy nhiên, nh p khNu máy móc, m t m t hàng nh p khNu l n nh t, gi m 6,6% trong giai o n t tháng 1 n tháng 10 so v i cùng k nm ngoái (xem b ng 3). Vi c gi m sút nh p khNu máy móc là do m t s d án u t l n ă hoàn t t và t ó ă gi m nh p khNu m t hàng hoá u vào liên quan t i khuôn kh u t c a các d án. V nh p khNu nói chung, Trung qu c hi n là nhà cung ng l n nh t. C̣n xét theo giá tr nh p khNu không k các m t hàng xng d u th́ các ngu n nh p khNu l n là ài loan, Trung qu c và Nh t b n. B ng 3: Nh p kh u: C c u và tng tr ng Giá tr T tr ng (%) Tng tr ng (%) (t USD) 2003 2002 2003 10T-04 2002 2003 10T-04 T ng giá tr nh p kh u 25,227 100.0 100.0 100.0 22.1 27.8 21.4 Các s n phNm xng d u 2,433 10.2 9.6 11.2 10.4 20.7 39.6 Hàng thành ph m Máy móc & thi t b 5,359 19.2 21.2 16.8 38.4 41.3 -6.6 Máy tính & i n t 975 3.4 3.9 4.0 -0.3 46.7 33.0 D c phNm 374 0.7 1.5 1.3 19.9 16.8 8.1 Nguyên li u thô & trung gian Nguyên li u may-da-gi y 2,034 8.7 8.1 7.2 7.6 1.4 9.4 S t thép 1,657 6.8 6.6 8.0 38.3 24.2 44.6 V i các lo i 1,365 5.0 5.4 6.2 77.3 37.0 41.9 Ô tô (linh ki n CKD/IKD) 908 3.3 3.6 2.7 27.3 45.6 -0.8 Nguyên li u nh a 749 3.1 3.0 3.6 24.6 21.5 41.3 Phân bón 628 2.4 2.5 2.3 18.2 31.6 20.9 Các s n phNm hóa ch t 582 2.0 2.3 2.3 33.5 20.7 20.8 Hóa ch t 510 2.1 2.0 2.2 15.3 25.6 29.4 S id t 298 1.6 1.2 1.1 27.3 -5.2 8.5 Gi y các lo i 230 1.0 0.9 0.8 21.4 19.3 4.6 Thu c tr sâu 146 0.7 0.6 0.6 29.9 2.0 32.2 Bông 106 0.5 0.4 0.7 -26.5 8.8 87.3 Hàng hoá khác 6,873 29.3 27.2 29.3 15.9 30.9 30.0 Ngu n: T ng c c Th ng kê và H i quan. 8 T́nh h́nh phát tri n kinh t g n ây H́nh 5: Các m t hàng nh p kh u chính - Tng giá và Giá tr 40 Giá Giá tr 30 20 10 0 2002 2003 2004-10M Ngu n: T ng c c Th ng kê và H i quan. Ghi chú: Các m t hàng tính ây là xng d u, clanke, nh a, phân bón, gi y, bông, s i d t và s t thép. Thâm h t thng m i và tài kho n văng lai ă thu h p Thâm h t thng m i (tính theo giá f.o.b) trong 9 tháng u nm d tính chi m 4,3% GDP so v i m c 6,6% trong cùng k nm 2003. Do xu h ng này ti p di n, nên thâm h t tài kho n văng lai hi n nay m c 4,7% GDP nm 2003 s ch c ch n thu h p trong nm nay do l ng ki u h i g i t n c ngoài v v n ti p t c tng m nh (xem H́nh 6). L ng ki u h i t n c ngoài chuy n v lên n 2,7 t USD nm 2003 và c tính s v t m c 3 t USD trong nm nay. Thâm h t tài kho n văng lai giai o n 2002-2003 tng nên có th là do nh p khNu nhi u hn các m t hàng t li u s n xu t và các u vào chính, bao g m các u vào s n xu t hàng xu t khNu. Tuy nhiên, m c thâm hút này v n n m trong t m ki m soát do ang c bù p ph n l n b i các ngu n v n FDI không t o n . H́nh 6: Cán cân tài kho n văng lai và thng m i (% GDP) 4 2 0 -2 -4 Cán cân thng m i -6 Tà́ kho n văng lai -8 2000 2001 2002 2003 2004 ( c) 9 i ml i Ngu n: Qu ti n t qu c t và Ngân hàng th gi i. ODA v n là ngu n tài tr quan tr ng V phía ngu n tài chính c a cán cân thanh toán, gi i ngân ODA s ti p t c là ngu n quan tr ng nm 2004 (xem B ng 4). Trong t ng s v n d tính kho ng 3,3 t USD vào Vi t nam (ngo i tr vi n tr không hoàn l i), g n 44% là d ng ODA. Ngu n FDI, d ki n áp ng 36% nhu c u tài chính. Trong hai nm t i, t ng nhu c u tài chính d tính m c t 3,5 - 4 t USD, trong ó ODA d ki n óng góp 1,5 t USD. V i ḍng ODA và l ch tŕnh gi i ngân ODA nh hi n nay, m c ODA cam k t có th t t 2 n 2,5 t USD. Cu i tháng 4/2004, t ng d tr ngo i h i t kho ng 6,2 t USD (tng ng 2,6 tháng nh p khNu hàng hóa và d ch v ), g n b ng m c cu i nm 2003. Trong nm 2003, m c d tr tng lên ch y u do các ngân hàng thng m i di chuy n v n t các tài kho n ti n g i n c ngoài v các tài kho n trong n c. Xu h ng này ă gi m i áng k nm 2004. B ng 4: D tính Nhu c u Tài chính (T USD ) 2003 2004 2005 2006 Nhu c u tài chính 5.2 3.4 3.5 4.0 Thâm h t tài kho n văng lai (tr vi n tr ) 2.0 2.1 2.3 1.9 Tr n g c (trung và dài h n) 0.5 0.5 0.5 0.5 Tr n FDI 0.6 0.4 0.5 0.6 Tng d tr 2.1 0.4 0.2 1.0 Ngu n tài chính 5.2 3.4 3.5 4.0 Vi n tr chính th c 0.1 0.1 0.1 0.1 V n vay ODA 1.3 1.4 1.5 1.5 Các kho n vay thng m i 0.3 0.6 0.5 0.5 FDI 1.8 1.2 1.4 2.0 Vay ng n h n 1.7 0.1 0.0 -0.2 Ngu n: D tính c a Qy ti n t qu c t và Ngân hàng Th gi i. Ngu n thu tng ă c i thi n k t qu ngân sách Ngu n thu ngân sách ti p t c tng m nh trong 10 tháng u nm 2004, t 88% k ho ch c a c nm. Nm 2004, ngu n thu (bao g m vi n tr không hoàn l i) d ki n t kho ng 23% GDP, v t ch tiêu kho ng 2 i m ph n trm GDP. Ngân sách nhà n c ă c h ng l i r t nhi u do giá d u tng. Thu t s n xu t và xu t khNu d u thô ă t 112% k ho ch c a ngân sách. Nm 2003, ngu n thu này óng góp g n 22% t ng thu trong khi thu s d ng các s n phNm xng d u óng góp 5-6%. Nm nay, thu nh p t u giá quy n s d ng t tr thành m t ngu n thu ngân sách quan tr ng. Tuy nhiên, theo báo cáo, ngu n thu xu t nh p khNu th p hn so v i m c tiêu. Nguyên nhân ngu n thu thu thng m i th p hn d ki n là do vi c lo i b thu quan i v i các m t hàng nh các s n phNm d u và s t thép nh m làm gi m tác ng tng giá i v i ng i tiêu dùng 10 T́nh h́nh phát tri n kinh t g n ây và vi c gi m m nh nh p khNu các m t hàng nh ô tô và các linh ph ki n. Ngu n thu thu nh p khNu th p hn ph n nào c̣n do quá tŕnh gi m thu ang di n ra theo th a thu n AFTA. Trong 10 tháng u nm, t ng chi ngân sách (bao g m c tr n g c) t g n 80% so v i k ho ch nm 2004. Chi u t xây d ng ph n nào ch m hn, t 70% m c m c tiêu ra trong nm. M t lnh v c chi tiêu cao hn theo k ho ch cho nm nay liên quan n vi c chi c i cách ti n lng nh m a m c lng c a khu v c công ch c lên g n hn m c th tr ng. Khung lng s a i d ki n s tng m c lng trung b́nh lên 30% trong ṿng 4 nm và m r ng hn n a các m c lng. Vi c m r ng các m c lng là k t qu c a i u ch nh ti n lng nh m cho phép, m t cách h p lư, nh ng ng i lao ng có k nng chuyên môn và k thu t cao hn c tr lng cao hn theo tŕnh k nng c a h . Cng có các kho n chi tiêu cao hn n m ngoài k ho ch gi m nh tác ng c a vi c tng giá xng d u i v i ng i tiêu dùng. Các kho n chi tiêu này có h́nh th c thanh toán cho các công ty nh p khNu và phân ph i xng d u trong n c ph n nào bù l cho h . Các kho n chi này có th lên t i 0,4% GDP cho nm 2004. Nh́n chung, t ng thu ngân sách có th v t m c k ho ch nm và chi ngân sách ch c ch n s g n sát v i m c k ho ch. Do ó, m c thâm h t ngân sách s th p hn so v i m c k ho ch 2,2% GDP2. Tuy nhiên, con s thâm h t này không tính n kho n vay ODA d ki n chi m 1,6% GDP trong nm 2004. M c thâm h t cng không th hi n m t s ho t ng chi tiêu ngoài ngân sách nh cho vay trong n c c a Qy H tr phát tri n có th lên t i kho ng 1% GDP nm 2004. Ngoài ra, m t kho n chi tiêu ngoài ngân sách m c kho ng 1,5% GDP cng c d trù cho các d án giáo d c và c s h t ng. Khó khn v ngu n cung làm tng l m phát n tháng 10/2004, ch s giá c tiêu dùng tng 10,3% so v i cùng k nm ngoái, m t t l tng áng k so v i con s tng 3,4% tháng 1/2004 (Xem h́nh 7). Giá lng th c chi m g n m t n a trong c c u giá tiêu dùng, tng 18,6% so v i cùng k nm ngoái. Vi c tng giá các m t hàng phi lng th c có ch m hn m c 4,7%. Vi c tng giá ch y u xu t phát t ngu n cung, do bùng phát d ch cúm gà, i u ki n th i ti t không thu n l i và giá qu c t cao hn i v i m t s m t hàng ch ch t nh xng d u, phân bón và s t thép. Vi c bùng phát d ch cúm gà ă làm tng giá các s n phNm gia c m và t o tác ng lây làn làm tng giá các m t hàng th c phNm thay th . Trong khi ó, giá phân bón, m t u vào ch ch t, ă tng 43%. Giá g o cng ch u tác ng b i quy t nh duy tŕ d tr g o c a chính ph sau khi m c d tr gi m i do xu t khNu m nh m t hàng này. Ngoài ra, vi c tng giá g o th gi i vào tháng 8 ă Ny giá g o trong n c tng hn n a. 2 Ch tiêu thâm h t ngân sách c a nhà n c là 5% GDP. Con s này d a trên m t nh ngha không quy chuNn v́ nó tính c tr n g c cng nh m t s kho n m c thu chi k t chuy n t nm tr c. 11 i ml i H́nh 7: Ch s giá tiêu dùng (Tháng 12/2001 = 100) 120 115 110 105 100 95 Feb-03 Mar-03 Jul-03 Feb-04 Mar-04 Jul-04 May-03 May-04 Dec-02 Jan-03 Jun-03 Sep-03 Nov-03 Dec-03 Jan-04 Jun-04 Sep-04 Oct-03 Oct-04 Aug-03 Aug-04 Apr-03 Apr-04 General Food Non-Food Ngu n: T ng c c Th ng kê. Tác ng c a giá d u cao trên th tr ng th gi i ă c ki m ch ph n nào, nh m tránh gây tác ng quá t ng t và tiêu c c n giá trong n c. Tuy nhiên, giá xng ă tng lên 39% trong ba l n i u ch nh k t u nm, giá d u diesel và d u h a tng tng ng 10% và 12%. Chính ph ă gi m m nh thu nh p khNu i v i xng d u và s t thép ngn ch n tác ng c a vi c tng giá trên th tr ng th gi i i v i ng i tiêu dùng trong n c. u nm, chính ph cng a ra quy t nh không cho phép các t ng công ty nhà n c tng giá i n, than và xi mng. Th t ng Chính ph ă ban hành Ch th s 30/2004/CT-TTg v các bi n pháp nh m ki m soát m c tng giá trong th i gian t i. M c tiêu c a ch th nh m gi m nh tâm lư lo s l m phát và ki m ch các tác ng xu t phát t nhu c u. Ch th cng nh m ki m soát ch t ch các giá c c i u ti t, th c hi n gi m chi qu n lư hành chính t Ngân sách nhà n c, n nh lăi su t và can thi p th n tr ng vào th tr ng ngo i h i. Ch th cng t m c tiêu ph c h i àn gia c m và h n ch xu t khNu g o m c t i a 3,5 tri u t n nm 2004. M t i u áng ghi nh n là ă có d u hi u cho th y t c l m phát ang có xu h ng ch m l i. T l tng ch s giá c tiêu dùng hàng tháng trong giai o n t tháng 7 n tháng 10 là 0,3% so v i m c g n 1,6% trong nh ng tháng tr c (xem h́nh 8). 12 T́nh h́nh phát tri n kinh t g n ây H́nh 8: Ch s giá c tiêu dùng b́nh quân hàng tháng và tng tr ng tín d ng* 5% Credit CPI 4% 3% 2% 1% 0% -1% 3 4 3 4 3 3 4 3 4 3 4 -0 -0 -0 -0 -0 -0 -0 -0 -0 -0 -0 ar ar l l ov p p ay ay n n Ju Ju Se Se Ja Ja M M N M M Ngu n: c tính d a trên s li u c a T ng c c Th ng kê và Qu Ti n t qu c t . * M c trung b́nh trong ba tháng. Tín d ng tng và nh ng quan ng i v ch t l ng Tín d ng tng tr ng t m c 28% trong nm 2003 lên kho ng 36% tính n tháng 7/2004. Nguyên nhân ch y u d n n vi c tng nhanh tín d ng là vi c m r ng tín d ng g n 60% trong n a u nm 2004 c a Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn Vi t nam. t m r ng tín d ng này liên quan n vi c tng tín d ng h tr nông dân kh c ph c h u qu bùng phát cúm gà. Tng tr ng tín d ng cao cng liên quan n m t s kho n vay giành cho các d án c s h t ng l n. Tháng 6/2004, tín d ng cho DNNN vay tng 30% so v i m c 16% cùng k nm ngoái. Trong khi ó, tín d ng cho khu v c t nhân tng 37% so v i m c 34% trong cùng k nm ngoái. Tuy nhiên, t l tng tr ng tín d ng cao cha ph i là nguyên nhân d n n l m phát. B i v́, tín d ng tng nhanh trong giai o n l m phát ă có d u hi u d u l i (Xem h́nh 8). Ngân hàng Nhà n c s ki m ch m c tng tín d ng trong nh ng tháng ti p theo và d ki n s t m c m c tiêu 25% cho c nm 2004. ki m soát tng tr ng tín d ng, Ngân hàng Nhà n c ă yêu c u tng m c d tr b t bu c i v i các ngân hàng thng m i t ngày 1/7/2004. Yêu c u d tr i v i ti n g i ngo i t và n i t tng tng ng lên m c 5% và 8% so v i m c 2% và 4% tr c ó. Tuy nhiên, vi c ki m ch tng tr ng tín d ng vào th i i m này nên c coi là m t n l c ki m soát ch t l ng tín d ng, ch không ph i nh m gi m t ng c u. Theo c tính, t l các kho n vay không sinh l i c a các ngân hàng thng m i qu c doanh s lên t i kho ng 15% t ng d n . Tuy nhiên, do ch t l ng c a các s li u công b c̣n th p, nên các c tính nh v y v n là h t s c s b .3 M c dù có m t s thành công trong vi c 3 Theo tiêu chuNn k toán Vi t nam, các kho n n không sinh l i c tính vào kho ng 5% t ng d n c a h th ng ngân hàng. 13 i ml i gi i quy t các kho n vay không sinh l i c xác nh cu i nm 2000, nhng ch t l ng các kho n vay m i v n c̣n cha ch c ch n. M c tng tr ng tín d ng nhanh t ngân hàng thng m i ph n nào c bù p b i vi c gi i ngân ch m hn c a Qu H tr phát tri n. Trong sáu tháng u nm, theo báo cáo, Qu này ch t 20% m c tiêu gi i ngân nm 2004. i u này liên quan n ngh nh m i c a chính ph nh m i u ti t cho vay chính sách thông qua các tiêu chí phê duy t vay ch t ch hn và do ch m ch trong vi c th c hi n d án do chi phí xây d ng cao hn. 14 Chính sách phát tri n PH N II CHÍNH SÁCH PHÁT TRI N 15 Chuy n sang kinh t th tr ng A. CHUY N SANG KINH T THN TR NG H i nh p kinh t th gi i Gia nh p WTO. B n chào WTO s a i a ra t i Geneve tháng 6/2004 c các i tác thng m i c a Vi t nam hoan nghênh. i u này ánh d u m t s ki n quan tr ng trong quá tŕnh gia nh p WTO và t o c s cho m t giai o n quan tr ng àm phán song phng v ti p c n th tr ng v i các i tác quan tâm. Theo thu t ng WTO, i u này ă chuy n Vi t nam t giai o n d th o các "thành ph n" c a m t b n báo cáo gia nh p sang m t giai o n d th o "báo cáo" gia nh p y s c th o lu n tháng 12/2004. B n chào l n tr c c a Vi t nam, c a ra tháng 4, bao g m cam k t c t gi m thu quan trung b́nh xu ng m c 18% (có gi m i b n i m ph n trm so v i b n chào tr c ó), theo ó thu công nghi p cam k t m c kho ng 17% và thu nông nghi p trung b́nh 25%. Trong lnh v c d ch v , b n chào cho phép ti p c n 10 ngành d ch v , c th là 92 phân ngành d ch v . Quá tŕnh gia nh p WTO ă c Ny m nh nh k t thúc thành công àm phán song phng v i EU vào tháng 10. àm phán song phng v i Hoa k ch m i b t u và ch c ch n s kéo dài. Các ch c th o lu n trong nhóm công tác bao g m lnh v c nông nghi p, h th ng h i quan, quy tŕnh c p phép nh p khNu, i x qu c gia, tiêu chuNn v sinh an toàn th c phNm (Hi p nh SPS), thng m i nhà n c, quy n thng m i và quy n s h u trí tu (TRIPS). n nay, Vi t nam ă ng ư lo i b tr c p xu t khNu i v i m t hàng cà phê ngay sau khi gia nh p WTO. i v i các s n phNm khác, tr c p xu t khNu cng s b lo i b sau m t th i gian quá ng n. M t s thành viên c a nhóm Carns (nhóm v n ng ng h t do hóa nông nghi p) mu n Vi t nam lo i b tr c p xu t khNu ngay l p t c. i v i các bi n pháp u t liên quan n thng m i (TRIMS), Vi t nam ă kh ng nh s tuân th hi p nh TRIMS khi gia nh p WTO, bao g m vi c lo i b áp t yêu c u v xu t khNu trong các quy nh u t. Hi n t i, Vi t nam yêu c u m t s công ty u t n c ngoài ph i xu t khNu 80% s n l ng. Tuy nhiên, Vi t nam v n mu n duy tŕ m t s bi n pháp khuy n khích u t nh m thu hút v n u t. Hn n a, b n thân các nhà u t t các i tác chính trong nhóm công tác cng yêu c u c ti p t c h ng l i t các bi n pháp ó. Vi t nam cng cam k t v i nhóm công tác s tuân th Hi p nh TRIPS khi gia nh p WTO. Tuy nhiên, m t s thành viên, c bi t là Hoa k bày t quan ng i v s thi u ti n b rơ r t trong vi c th c hi n Hi p nh theo l ch tŕnh cam k t c a Vi t nam. Vi t nam cng ng ư th c hi n hi p nh SPS khi ra nh p WTO ngo i tr ba lnh v c Vi t nam mu n có m t th i h n quá n ngày 1/7/2008 là: "hài ḥa hóa" (làm cho các bi n pháp SPS qu c gia phù h p v i tiêu chuNn, nguyên t c và xu t qu c t ), " i x tng ng" (công nh n các bi n pháp c a các n c xu t khNu trong vi c b o m s b o h cho h tng ng v i các bi n pháp b o h giành cho các doanh nghi p trong n c) và áp d ng các th t c qu n lư, thanh tra và phê chuNn. Theo quan i m c a Vi t nam, m t giai o n quá là c n thi t v́ Vi t nam thi u ngu n l c k thu t gi i quy t các v n SPS ph c t p. Tuy nhiên, m t s thành viên (ví d EU, Ôxtrâylia và Canada) cho r ng các lnh v c này thu c n i dung chính c a hi p nh SPS nên m t giai o n quá 17 i ml i là không c n thi t. V n SPS s c th o lu n ti p trong nhóm "b n bên" vào cu i tháng 10 nm 2004. Khu v c m u d ch t do ASEAN. ă có nh ng ti n b ch c ch n v cam k t gi m thu i v i các hàng hóa nh p t các n c ASEAN theo quy nh c a hi p nh Thu quan u ăi có hi u l c chung (CEPT). Vi c nam ă gi m ho c lo i b thu quan i v i 10,143 m t hàng nh p khNu k t khi hi p nh CEPT có hi u l c u nm 1996. Các m t hàng này chi m 95% t ng s các s n phNm mà Vi t nam ă th a thu n c t gi m ho c lo i tr thu quan n nm 2006, là th i h n th c hi n hoàn toàn CEPT. Kho ng 74% hàng hóa Vi t nam nh p khNu t các n c ASEAN c h ng m c thu t 0-5%. n nm 2006, 55% ḍng thu c a Vi t nam s c gi m xu ng 0%. M c thu trung b́nh s gi m m nh t 6,6% nm 2003 xu ng 2,2% nm 2006. M t m t hàng Vi t nam yêu c u c n có thêm th i gian gi m thu là các linh ph ki n ô tô và xe máy. Chính v́ ng thái tŕ hoăn này mà Vi t nam v n thu c nhi u thu t nh ng m t hàng này. Theo ó, vi c áp d ng CEPT i v i các linh ph ki n này s làm ch m l i n nm 2006, thay v́ th i h n 2005 nh c cam k t trong l ch tŕnh c t gi m thu v i các n c thành viên ASEAN khác. T l thu CEPT i v i nh ng s n phNm này s c̣n 20% n nm 2006, 10% nm 2007 và 5% nm 2008. C i cách doanh nghi p nhà n c M t c tính d a trên các s li u ban u c a T ng c c Th ng kê cho th y hi n có kho ng 4600 doanh nghi p nhà n c (DNNN) vào cu i nm 2003. Nm 2004, các cu c chuy n i s h u DNNN thông qua c ph n hóa ă di n ra v i t c nhanh hn nm 2003. Nh v y, n cu i tháng 10, s DNNN c̣n l i kho ng 4299 doanh nghi p. B ng 5: S l ng chuy n i s h u DNNN 2001 2002 2003 10T-04 C ph n hóa 193 212 352 408 U ban nhân dân t nh thành 156 145 241 249 B ngành 26 46 96 177 T ng công ty 91 11 20 15 42 Bán/Giao/Khoán 57 38 46 26 Thanh lư/Phá s n 21 24 29 14 Công ty trách nhi m h u h n m t thành viên - 2 9 13 T ng s 271 276 436 461 Ghi nh : Các k hoach chuy n i c phê duy t (Ban 296 703 375 M và PT DNNN) Ngu n: D án giám sát chuy n i và thành l p m i các DNNN, Ban i m i và Phát tri n DNNN. Chuy n i s h u DNNN. S l ng DNNN ă gi m d n theo th i gian. H u h t các doanh nghi p hi n ang chuy n i s h u u n m trong K ho ch t ng th c i cách DNNN nm 2002. M c tiêu c a k ho ch t ng th này là c ph n hóa, bán ho c thanh lư kho ng 2400 DNNN trong giai o n 3 nm. T c chuy n i DNNN c Ny m nh nm 2003, tng g n 60% so v i nm tr c và s các tr ng h p chuy n i nm 2004 ă v t m c nm 2003. M t cu c chuy n i c coi là hoàn t t khi m t doanh 18 Chuy n sang kinh t th tr ng nghi p m i c ng kư v i S K ho ch u t theo Lu t Doanh nghi p. Có nhi u s li u khác nhau th ng c trích d n trên các phng ti n thông tin i chúng. Các s li u này d a trên tính toán v t ng s các doanh nghi p ă c thông qua k ho ch chuy n i s h u trên th c t c a Ban Ch o Phát tri n và C i cách DNNN. Tuy nhiên, không ph i t t c các chuy n i ó ă c ng kư theo quy nh hi n hành. B ng 6: Chuy n i s h u DNNN 2001 2002 2003 10T-04 V n i u l b́nh quân (t ng) 7 7 10 13 T tr ng DNNN có v n i u l n hn 10 t ng (%) 17 27 25 27 N ngân hàng b́nh quân (t ng) 5 6 8 8 S ng i lao ng trung b́nh 250 221 183 222 T tr ng DNNN c chuy n i có c ph n nhà n c 26 27 45 57 trên 35% (%) Ngu n: D án giám sát chuy n i và thành l p m i các DNNN, Ban i m i và Phát tri n DNNN. Quy mô DNNN c chuy n i v n c̣n nh (B ng 6). i v i 408 DNNN c c ph n hóa trong 10 tháng u nm 2004, nhà n c v n gi m t t tr ng l n hn 35% trong 57% các tr ng h p. Vi c tng t tr ng c a nhà n c m t ph n là k t qu c a các h n ch a ra theo quy t nh 58 v bán c ph n m t s lo i DNNN. DNNN c chuy n i nm 2004 có v n i u l trung b́nh là 13 t VND, n ngân hàng 8 t và có 222 ng i lao ng. Chng tŕnh c ph n hóa các DNNN nh và thông l không bán t t c c ph n c a các doanh nghi p này có ngha là ch có 9,6% v n nhà n c c u t vào các DNNN c chuy n giao cho khu v c t nhân k t nm 1996. C i cách các DNNN l n. Cho n th i gian g n ây, c i cách các DNNN có quy mô l n hn, bao g m các T ng công ty ă t p trung vào vi c làm cho các công ty này có kh nng c nh tranh cao hn, ch không ph i c ph n hóa các công ty này. Quá tŕnh này ă có m t s thành công nh t nh. Hn 80% các DNNN làm n có lăi theo các s li u c a T ng c c th ng kê và m c l i nhu n cho th y các DNNN không c̣n b ng ḷng v i vi c giành c m c l i nhu n nh nh h ă t ng t c tr c ây. ánh giá ho t ng c a 42 DNNN (xem b ng 7) cng cho th y m c dù các DNNN ho t ng kém hi u qu , nhng h u h t các doanh nghi p này ă có lăi (H p1). B ng 7: K t qu tài chính c a m t s DNNN theo ngành Ngành S T su t lăi T su t l i T su t l i Nm ánh DNNN g p (%) nhu n trên nhu n trên v n giá ánh giá tài s n (%) ch s h u (%) Th y s n 3 3.4 1.4 7.4 2001 C ng bi n 2 23.2 4.3 5.8 2001 May m c 7 10.3 4.0 5.7 2001 Cao su 7 29 8.3 9.9 2001 ng 4 1.5 -2.6 -17.5 2002 Gi y 4 13.2 1.8 3.5 2002 Thép 4 7.1 3.1 6.0 2002 Xi mng 6 27.4 13.9 22.5 2002 Th c phNm 5 11.3 4.0 14.3 2002 Ngu n: D án ki m toán ánh giá ho t ng c a các DNNN (B Tài chính). 19 i ml i Khung 1: Gi i thích k t qu ho t ng c a DNNN Trong giai o n t 2001-2004, m t lo t các cu c ánh giá ho t ng ă c th c hi n t i 42 DNNN l n do B Tài chính l a ch n. Nh́n chung, các DNNN chi m kho ng 5% GDP, 5% vi c làm khu v c DNNN và m t t l n l n hn m c trung b́nh. Có l phát hi n quan tr ng nh t c a các nghiên c u này là t́nh h́nh tài chính c a các DNNN có quy mô l n này không ph i u x u nh suy ngh ban u (Xem B ng 7). H u h t các doanh nghi p này ho t ng có l i nhu n và có nhi u DNNN có k t qu ho t ng t t m c dù trong các lnh v c h có nhi u b t l i. Rơ ràng, ă có m t s c i thi n l n k t nm 1997. M c dù có nh ng d u hi u tích c c nh v y, v n có xu h ng t t c các DNNN ho t ng kém hi u qu . T l l i nhu n tài chính c a các doanh nghi p này th p và không ph i doanh nghi p nào cng có các b c i c th c i thi n t́nh h́nh. Tùy t ng ngành và t ng doanh nghi p, mà t n t i các nguyên nhân khác nhau d n n ho t ng kém hi u qu . Tuy nhiên, m t s nguyên nhân chung có th th y là: · Qu n lư doanh nghi p c̣n y u kém. Trách nhi m và nhi m v c a các giám c không c quy nh rơ ràng (m c dù Lu t DNNN s a i ă có hi u l c), thi u quy nh v công khai tài chính và minh b ch kém d n n vi c m t s v n c̣n b che d u · M t trong nh ng m c tiêu u tiên c a vi c thành l p các t p oàn- là tng c ng kh nng c nh tranh ngành - ă không t c. Mô h́nh t ng công ty c n ph i thay i · Vai tṛ c a nh ng ng i ch s h u và ban qu n lư v n b l n l n nhau, d n n t́nh tr ng khó có th giao trách nhi m rơ ràng i v i k t qu ho t ng c a doanh nghi p. · Các DNNN th y vi c ti p nh n các kho n tín d ng b sung là quá d dàng. Các DNNN không b h n ch v tín d ng nh th ng th y trong các n n kinh t th tr ng phát tri n · Các DNNN ôi khí có các nhi m v th c hi n các m c tiêu phi thng m i · Các nhà qu n lư DNNN không có nhi u khuy n khích và ng viên x ng áng v k t qu kinh doanh c a ḿnh. · M t s k nng qu n lư nh ti p th và công ngh thông tin phát tri n th a áng ho c y u kém · Các DNNN ho t ng t t ôi khi c ch th h tr các DNNN ho t ng kém hi u qu Các nguyên nhân khác d n n ho t ng kém hi u qu c a nhi u DNNN là b máy c ng k nh, công ngh l c h u, hi u qu th p so v i quy mô và m r ng sang các lnh v c kinh doanh không liên quan. M t c i m trong c c u tài chính c a các DNNN là m c n cao. T l n trên v n th ng v t quá 100%. Không có m t t l n trên v n h p lư t i các DNNN này. Tuy nhiên, các nhà phân tích tài chính tin r ng m t m c l i nhu n c a m t doanh nghi p c n ph i l n hn m c tr lăi su t m t cách th a áng. M c n cao cng có ngha là các DNNN không có i u ki n x lư các r i ro và không có nng l c tài chính ti p t c vay m i u t xây d ng c b n. Các cu c ánh giá cho th y v n này ít tr m tr ng hn d ki n. Tuy nhiên, các d tính v l ng ti n v n c a các doanh nghi p có tính n vi c hoàn tr lăi su t và n g c cho th y m t s DNNN s g p khó khn nhi u hn trong tng lai g n. Các báo cáo cng xu t hn 700 khuy n ngh khác nhau. Các cu c ph ng v n v i DNNN cho th y các doanh nghi p này nh t trí v i a s các xu t. Tuy nhiên, n nay, h u h t các xu t này v n cha c th c hi n. i u này có ngha là các v n c xác nh qua nghiên c u này v n cha c gi i quy t và do ó các DNNN v n cha th c i thi n nng l c c nh tranh. Ngu n: D án ki m toán ánh giá ho t ng c a các DNNN (B Tài chính). 20 Chuy n sang kinh t th tr ng Ch th s 11/2004/CT-TTg c a Th t ng Chính ph ban hành ngày 30/3/2004 ă cho th y s thay i chính sách và m r ng c ph n hóa sang các DNNN có quy mô l n hn. Ch th này cng quy nh c th m t s thay i và t ra th i h n m c tiêu cho nh ng thay i này. B ng 8 cho th y các ti n b t c ch m hn so v i d tính. Trên th c t , th i gian th c hi n r t ng n. Các ho t ng ă c th c hi n trên t t c các lnh v c c xác nh nhng nh́n chung v n cha t c giai o n tŕnh b n th o ho c m t k ho ch cho Th t ng. B ng 8: Ti n th c hi n ch th c ph n hóa các DNNN l n Các m c trong Ch th 11 Th i h n hoàn T́nh h́nh th c hi n thành S a i Quy t nh 58 v các tiêu chí phân Cu i tháng 4/2004 c kư tháng 8/2004 lo i DNNN theo Quy t nh 155 Ngh nh v chuy n các t ng công ty Cu i tháng 4/2004 c kư tháng 8/2004 thành các công ty c ph n theo Quy t nh 153 S a i Ngh nh 103/49 v giao, bán, Cu i tháng 5/2004 ang ch khoán và cho thuê DNNN S a i Ngh nh 63 v chuy n i các Cu i tháng 6/2004 ang ch DNNN thành Cty TNHH m t thành viên S a i ngh nh 64 v c ph n hóa Cu i tháng 4/2004 c kư tháng DNNN 11/2004 theo Ngh nh 187 S a i Ngh nh 41 v lao ng dôi d Cu i tháng 4/2004 c kư tháng 8/2004 tai các DNNN chuy n i s h u theo Ngh nh 155 Ngh nh h ng d n thành l p, tái t ch c Cu i tháng 4/2004 ang ch và gi i th DNNN Quy t nh v quy ch bán DNNN thông Cu i tháng 6/2004 ang ch qua u giá Ngh nh v các quy nh qu n lư tài Cu i tháng 6/2004 ang ch chính và k toán cho DNNN và qu n lư v n nhà n c các doanh nghi p khác NHNNVN ph i h p v i B Tài chính Cu i tháng 6/2004 ang ch chuNn b k ho ch c ph n hóa cho ngân hàng Nhà ng b ng sông C u Long và ngân hàng Ngo i thng Vi t nam B Công nghi p, B Xây d ng và B Giao Cu i tháng 4/2004 ang ch thông-V n t i tŕnh k ho ch c ph n hóa cho m t T ng công ty 90 c l a ch n 21 i ml i Các ngành chi n l c. Quy t nh 155 ă c ban hành nh m lo i b các rào c n trong quy ch c ph n hóa các DNNN l n. Quy t nh 58 tr c ó ă quy nh t i nhi u ngành/lnh v c mà DNNN ho t ng th́ v n ph i duy tŕ 100% t l c ph n nhà n c. n nay, danh sách các ngành và lnh v c ó ă c thu h p hn nhi u. Nhi u ng i cho r ng danh sách này ch c̣n gi i h n cho các lnh v c th c s chi n l c nh thu c n , hóa ch t c h i, ch t phóng x , h th ng truy n t i i n qu c gia, h th ng cáp quang thông tin qu c gia và qu c t , thu c lá, qu n lư v n t i hàng không, b o m giao thông hàng h i, ki m soát cao t n không dây, v khí và các lnh v c qu c pḥng khác, in n ti n gi y, s x , xu t b n, phim th i s và khoa h c, l p b n , m ng l i ng s t, các c ng l n, các sân bay quan tr ng, h th ng th y l i c p 1, m t s lâm tr ng, h th ng thoát n c t i các thành ph l n, chi u sáng công c ng, s n xu t d u thô, bán buôn d c phNm, bán buôn th c phNm và bán buôn xng d u và nhiên li u. Ngoài ra, Quy t nh 151 cng rút g n danh sách các ngành ngh mà nhà n c ph i s h u ít nh t 50% v n c ph n. Theo Quy t nh 58 th́ chính s h n ch này ă gi i h n s l ng c ph n có th c bán cho nh ng c ông bên ngoài. Ư ngha c a Quy t nh 155 v t ngoài vi c c ph n hóa các DNNN l n. Nm 2003, m i B ngành, t nh thành và t ng công ty 91 u l p danh sách c ph n hóa c xác nh theo tiêu chí c a Quy t nh 58. ă có 104 k ho ch c Th t ng phê duy t. S c n ph i s a i t t c các k ho ch này do s có thêm hàng trm DNNN c c ph n hóa. B n thân các DNNN có k ho ch c ph n hóa c phê chuNn cng s ph i c xem xét l i, v́ t tr ng c ph n bán ra có th tng lên. Kinh nghi m tr c ây cho th y th t c xây d ng và phê duy t các k ho ch chuy n i s h u DNNN m i này có th m t vài tháng. Th i h n th c hi n m t cu c c ph n hóa ă gi m t hn 500 ngày nm 2002 xu ng c̣n trên 400 ngày m t chút nm 2003. Tuy nhiên, nm 2004, v n không có s ti n b thêm v th i h n th c hi n c ph n hóa. Th i h n 400 ngày th c hi n c ph n b t u t vi c thi t l p m t Ban im i DNNN t i DNNN. Qúa tŕnh này thông th ng m t hn 4 tháng. Ti p theo là m t quá tŕnh khá dài giành cho vi c nh giá và phê chuNn. Qúa tŕnh này m t thêm b n tháng n a. M t khi vi c nh giá c phê chuNn, k ho ch c i cách s c n thêm 2 tháng c c quan có thNm quy n phê chuNn. Sau ó m t thêm 3 tháng n a tr c khi doanh nghi p c ng kư theo Lu t Doanh nghi p. Trong giai o n này, c ph n c bán và thông th ng m t cu c h p c ông c t ch c. Tuy nhiên, luôn có kh nng gi m th i gian tr c khi quá tŕnh nh giá di n ra và b n thân quá tŕnh nh giá có th c hoàn thành m t cách nhanh chóng hn. Nh́n chung, có th gi m 40% th i gian ti n hành m t cu c c ph n hóa. Công ty c ph n. Ngh nh 153 v Công ty c ph n áp d ng cho các t ng công ty là m t vn b n quan tr ng. Theo xu t, các công ty c ph n Vi t nam không ph i là các công ty l n ho t ng trong nhi u lnh v c khác nhau. Th c ch t, các công ty c ph n là vi c doanh nghi p hóa các th c th có các ho t ng ch y u t p trung trong m t lnh v c. C c u t ng công ty c a Vi t nam khá c bi t. Các t ng công ty không ki m soát DNNN theo c m thông qua vi c s h u c ph n gi ng nh cách các công ty trách nhi m h u h n thông th ng s h u các chi nhánh. i u này d n n k t qu ho t ng c a các t ng công ty c̣n cha t t và do ó cha có kh nng thúc Ny s tng tr ng 22 Chuy n sang kinh t th tr ng ngành và tng c ng nng l c c nh tranh. Ngh nh Công ty c ph n c thi t k sao cho t ng công ty "m " có th ki m soát qu n lư th a áng các công ty "con". Trong tng lai, quá tŕnh h p lư hóa c c u có th làm cho vi c c ph n hóa toàn b t ng công ty (bao g m các công ty con) thêm d dàng hn. Tr c khi ngh nh có hi u l c, 48 t ng công ty và các DNNN ă tŕnh k ho ch ho c bày t ư nh chuy n i theo mô h́nh c c u công ty c ph n. S a i Ngh nh c ph n hóa DNNN. Ngh nh 187, ban hành tháng 11/2004, có a ra m t s thay i chính nh m h ng d n quá tŕnh c ph n hóa. Ngh nh quy nh trách nhi m c a các nhà qu n lư DNNN v thanh toán tài chính và quy nh vi c chuy n giao các tài s n và n không c p trong quá tŕnh nh giá doanh nghi p cho Công ty mua bán tài s n và n . Ngh nh cng cho phép l a ch n các t ch c bên ngoài ti n hành nh giá và b o m vi c nh giá t ai phù h p v i Lu t t ai m i. Ngh nh cng m r ng kh nng c a các nhà u t chi n l c và nh ng nhà u t bên ngoài khác c mua c phi u và g n giá c phi u v i giá tr th tr ng thông qua u giá. Ngh nh cng h ng d n rơ ràng hn v cách th c s d ng ngu n thu t bán c ph n nh th nào, quy nh v ch x lư lao ng dôi d, h tr ào t o l i và B Tài chính có th s d ng các kho n tài chính c̣n l i u t thông qua Công ty u t v n nhà n c. Giám sát ho t ng c a DNNN. Ti n b trong giám sát k t qu ho t ng c a DNNN c̣n h n ch . Tr c ây, r t ít DNNN tuân th các ngha v báo cáo tài chính theo quy nh. Quy t nh 271/2003/QD-TTg ă quy nh s ph t hành chính trong tr ng h p thi u tuân th và ch th phân lo i DNNN theo m t trong ba lo i tùy thu c vào doanh thu, t l l i nhu n trên v n nhà n c và kh nng tr n . Vi c phân lo i th c t d nh s b t u tháng 7/2004. Tuy nhiên, quá tŕnh phân lo i ch c ch n s không di n ra tr c gi a nm 2005. Các doanh nghi p c x p lo i là các doanh nghi p ho t ng kém hi u qu trong hai nm li n v nguyên t c s ph i tái c c u t ch c, bao g m thay i ban qu n lư. DNNN không tŕnh báo cáo tài chính úng h n s ph i ch u ph t. C i thi n môi tr ng u t Vi c ban hành Lu t doanh nghi p ă t o ra m t ng l c quan tr ng cho s phát tri n khu v c t nhân thông qua vi c t o thu n l i cho vi c gia nh p th tr ng c a các công ty. Lu t doanh nghi p c xây d ng t o thu n l i cho vi c ng kư các doanh nghi p v a và nh , t o cho các doanh nghi p m t khuôn kh ho t ng doanh nghi p chính th c và c công nh n cng nh các l i ích trách nhi m h u h n liên quan (trong tr ng h p là b máy doanh nghi p) và t cách pháp nhân. Giai o n ti p theo trong lnh v c này là c i cách khuôn kh pháp lư nh m t o ra m t ch ng b́nh ng hn cho khu v c t nhân so v i khu v c doanh nghi p nhà n c. Hn n a, khi ho t ng kinh doanh c m r ng hn c v quy mô và tính ph c t p th́ s là th i i m t o ra m t khuôn kh pháp lư ch t ch hn. Lu t doanh nghi p m i hi n ang c d th o cùng v i nh ng thay i pháp lư khác nh m t c các m c tiêu này. Bên c nh ó, m t lu t th ng nh t ang c xây d ng nh m i u ti t chung cho c u t trong n c và qu c t , v n hi n ang c i u ti t b i các lu t khác nhau. N i dung và nguyên t c ch o cho các lu t này ă c Th t ng phê chuNn tháng 7/2004. N u tinh th n c a các Nguyên t c ch o ó c th hi n trong lu t, i u này s t o ra m t môi tr ng kinh doanh c c i 23 i ml i thi n áng k , c i u ti t b i m t c ch u t và khuôn kh lu t công ty hi n i. Tuy nhiên, n u nh ng nguyên tác ch o này c hi u m t cách h n h p, ví d ch c áp d ng h n ch cho các DNNN, th́ m c tiêu và tác ng c a nh ng s a i s b h n ch r t nhi u. Lu t doanh nghi p m i. Lu t doanh nghi p m i hi n ang c d th o có m c tiêu s a i và m r ng lu t hi n nay, ch không ph i xây d ng m t lu t m i nh m th ng nh t th t s lu t DNNN và lu t doanh nghi p. Lu t này cng s không thay th các lu t khác nh lu t DNNN hay lu t h p tác xă. Ch có các DNNN c doanh nghi p hóa, ví d các doanh nghi p c chuy n i thành công ty trách nhi m h u h n ho c công ty c ph n s chuy n sang ho t ng theo lu t doanh nghi p. Do ó, ch có th m b o t o ra m t sân chi công b ng cho t t c các doanh nghi p không k thành ph n s h u n u g n nh t t c các DNNN c doanh nghi p hóa trong m t khung th i gian th a thu n. M t ban d th o liên ngành g m 33 ng i d i s ch tŕ c a Vi n Qu n lư Kinh t Trung ng (B K ho ch và u t) c thành l p nh m so n th o Lu t doanh nghi p. Lu t này s c c c u theo 13 chng gi ng nh tiêu chuNn c a m t lu t công ty. Tuy nhiên, s có m t s khác bi t so v i lu t công ty chuNn, ví d v n i dung liên quan n qu n lư nhà n c. Có th chng liên quan n quá tŕnh doanh nghi p hóa DNNN s là chng t o thách th c chính tr và k thu t l n nh t i v i ban so n th o. B n th o u tiên c a lu t doanh nghi p m i d ki n a hoàn t t vào tháng 11/2004 và s c a ra tham kh o ư ki n nhân dân u nm 2005. Lu t s c a vào chng tŕnh xây d ng pháp lu t c a Qu c H i th o lu n tháng 11/2005 và d ki n c thông qua tháng 5/2006. M t lnh v c c i cách chính ang c tranh lu n theo Lu t doanh nghi p là xu t lo i b các h n ch v s h u c ph n n c ngoài (g n ây c nâng lên 30%). Trong b i c nh ó, m t bi n pháp g n ây nh m phát tri n khu v c t nhân thông qua vi c cho phép n c ngoài tham gia nhi u hn ă không t c nhi u thành công. Ngh nh 38 xác nh m t d án thí i m, theo ó các công ty u t n c ngoài có th tr thành các công ty c ph n. Các công ty u t n c ngoài hi n ang t n t i d i d ng các công ty trách nhi m h u h n. Hn 20 các công ty u t n c ngoài ă c nêu tên trong danh sách u tiên nhng ch có 6 công ty chuy n sang giai o n cu i cùng tr thành các công ty c ph n. i u này b i v́ các i u kho n c a Ngh nh 38 c coi là quá c ng nh c. Ví d , các công ty s không t cách chuy n i n u i tác n c ngoài ă cam k t chuy n giao tài s n cho nhà n c Vi t nam và các i tác a phng trên c s không hoàn l i. Lu t u t th ng nh t. Lu t u t th ng nh t ang c m t ban liên ngành d i s ch tŕ c a V pháp ch c a B K ho ch và u t so n th o. M t b n th o lu t c chuNn b u nm nay ă c g i l i cho ban d th o s a i tr c khi c a ra xin ư ki n công chúng. M t d th o u tiên d ki n c a ra tham v n công chúng tháng 11/2004. V n các bi n pháp khuy n khích u t hi n ang là m t v n tranh lu n r ng răi trong quá tŕnh d th o lu t. Hi n t i, h th ng các bi n pháp khuy n khích h t s c ph c t p và không minh b ch, gây ra s l m l n và r t d b l m d ng. Hi n nay, v n gây nhi u tranh lu n liên 24 Chuy n sang kinh t th tr ng quan n vi c li u các bi n pháp khuy n khích có làm thay i quan i m u t vào Vi t nam ho c các ti u vùng c a Vi t nam c a các nhà u t hay không trên th c t . Tuy nhiên, do h u h t các n c trong khu v c u có các bi n pháp khuy n khích u t, nên Vi t nam khó có th không a ra các bi n pháp tng t . Thách th c chính là vi c thi t k m t h th ng n gi n và minh b ch v i chi phí hành chính th p. Và n u có các bi n pháp khuy n khích u t b ng tài chính, th́ các bi n pháp ó c n ph i c a vào lu t thu i chi u chéo t lu t u t ch không nên các bi n pháp này c i u ti t tr c ti p theo lu t u t. Lu t C nh tranh và Phá s n. Hai vn b n pháp lu t n a có kh nng c i thi n môi tr ng kinh doanh là Lu t Phá s n và Lu t C nh tranh. Lu t Phá s n c thông qua tháng 5/2004 là m t s c i thi n hn so v i lu t tr c ây. Tuy nhiên, Lu t Phá s n c n có các i u kho n th c hi n rơ ràng b o m phát huy tác d ng i v i các công ty c c u và tái c c u l i. N u không có các h ng d n rơ ràng, Lu t s t o nhi u c h i cho các bên không h p tác c n tr quá tŕnh phá s n. M t quan ng i l n liên quan n b máy th ch c n thi t m b o th c thi pháp lu t. Lu t C nh tranh khó có th áp d ng t i b t k m t n n kinh t nào v́ lu t này c n có các lu t s và thNm phán có chuyên môn cao và am t ng v các v n thng m i. T khai t tính t n p thu . Các doanh nghi p t nhân ă bày t quan ng i nhi u v các th t c qu n lư thu và quy n hành tùy ti n c a các quan ch c thu và vi c áp d ng thu m t cách thi u nh t quán. b t u gi i quy t v n này, chính ph ă a ra m t d án thí i m v t khai t tính t n p thu . Vi c ti n n m t h th ng t ánh giá thu theo tiêu chuNn qu c t hn s giúp làm gi m quy n hành c a các quan ch c thu trong vi c áp d ng thu thu nh p doanh nghi p. Vi c t khai t tính t n p thu doanh nghi p c quy nh trong Quy t nh 197/2003 c a Th t ng, có hi u l c t ngày 1/1/2004. K t u nm 2004, thông l này ă c áp d ng trên c s th nghi m cho m t s doanh nghi p c l a ch n t i TP H Chí Minh và Qu ng Ninh. Theo k ho ch, th nghi m này s c xem xét nm 2005 và sau ó c m r ng cho các doanh nghi p khác và có th cho các t nh thành khác. Giai o n th nghi m s hoàn thành trong nm 2007 chuNn b ban hành vn b n pháp lu t áp d ng trên toàn qu c. C i cách ngân hàng Các ngân hàng thng m i qu c doanh chi m g n 3/4 t ng tín d ng ngân hàng t i Vi t nam. Song song v i quá tŕnh ti n t hóa n n kinh t ang di n ra, t tr ng tín d ng trong GDP ă và ang tng nhanh. Trong giai o n 2000-2003, tín d ng t i DNNN tng 15% nm trong khi tín d ng dành cho khu v c ngoài qu c doanh tng trên 30%. Do ó, t tr ng DNNN trong t ng v n vay c a nhà n c gi m t 45% nm 2000 xu ng m c 36% hi n nay (xem B ng 9). T l ti n g i ngân hàng trong GDP t m c 56%. 25 i ml i B ng 9: Các ch s ngành ngân hàng 2000 2001 2002 2003 6T-2004 Tín d ng cho n n kinh t (ngh́n t ng) 156 189 231 297 357 Tín d ng cho n n kinh t (t l % trong GDP) 35 41 44 50 - V n vay cho DNNN (t l % tín d ng 45 42 39 36 36 trong n n kinh t ) V n vay cho DNNN (% trong GDP) 16 17 17 18 - Ngu n: Ngân hàng Th gi i và Qy ti n t qu c t c tính d a trên s li u c a NHNNVN. C ph n hóa Ngân hàng thng m i qu c doanh (NHTMQT). Tháng 6/2003, chính ph tuyên b ư nh c ph n hóa m t NHTMQD trong giai o n 2006-2010 v i s tham gia c a các ngân hàng n c ngoài. Ư nh này ă c kh ng nh ch c ch n hn và c m r ng cho hai ngân hàng theo Ch th s 11/2004/CT-TTg c a Th t ng. Trên c s ph i h p v i B Tài chính, Ngân hàng Nhà n c Vi t nam cng c ngh tŕnh d th o k ho ch c ph n hóa cho ngân hàng Ngo i thng và ngân hàng Nhà ng b ng sông C u long n 30/6/2004. Tuy nhiên, n th i h n này, công vi c v n cha hoàn thành. C ph n hóa là m t b c i có ư ngha nh m tng c ng qu n tr và cu i cùng là c i thi n k t qu ho t ng c a h th ng ngân hàng . Tuy nhiên, vi c công khai chính xác và y t́nh h́nh tài chính c a ngân hàng c n là m t i u ki n tiên quy t tr c khi bán c ph n. Bán c ph n m c giá không tính n y t t c các thông tin liên quan n ngân hàng ó có th d n n nhi u thua thi t cho các nhà u t. i u này s làm nh h ng x u n uy tín c a th tr ng ch ng khoán, h th ng ngân hàng và chính sách chung c a nhà n c. Thu hút m t ngân hàng qu c t l n v i t cách là m t nhà u t chi n l c có th h u ích i v i vi c nâng c p công ngh và qu n lư. Tuy nhiên, v n không ch c là m t ngân hàng qu c t l n s quan tâm n u nh ngân hàng ó không c phép n m quy n qu n lư. Bán m t c ph n chi n l c cho m t t ch c c ông không ph i là m t ngân hàng qu c t l n có th t o ra r i ro, do ó b n ch t, kinh nghi m và m c tiêu c a c ông m i c n ph i c xem xét k l ng. Hi n nay, d ki n quá tŕnh c ph n hóa ngân hàng Ngo i thng s g m hai b c. B c th nh t th c hi n gi a nm 2005, ngân hàng Ngo i thng s c phép huy ng v n thông qua vi c phát hành c phi u tr giá 2-2,5 ngh́n t ng. B c th hai c th c hi n cu i nm 2005, b c này ph n ánh quá tŕnh c ph n hóa ngân hàng thông qua vi c phát hành c phi u ph thông. Khi ó, ng i gi c phi u b c m t s c phép "chuy n" sang c phi u ph thông. Nhà n c v n duy tŕ c ph n chi ph i tr giá ít nh t 51% ngân hàng. Các i tác chi n l c có th bao g m các nhà u t n c ngoài và các T ng công ty. Các nhà u t n c ngoài có th mua c phi u ph thông nhng cng c n ph i tuân th gi i h n pháp lư i v i các cá nhân và t ch c u t v i h n m c tng ng là 10% và 30%. Tuy nhiên, gi i h n s h u c ph n này có th c tng lên. T i b c th hai, ngân hàng Ngo i thng c n phân lo i n x u và có các bi n pháp d pḥng theo tiêu chuNn qu c t . Các kho n n không sinh l i c n ph i c gi i quy t tr c khi bán c phi u. Vi c nh giá ngân hàng Ngo i thng s do m t công ty 26 Chuy n sang kinh t th tr ng có uy tín qu c t ti n hành. Nhi u v n pháp lư s ph i c gi i quy t tr c khi ti n hành c ph n hóa. Ngh nh 64 và ngh nh 49 thi u các i u kho n phù h p v i t́nh h́nh c th và có các i u kho n mâu thu n nhau. Ngân hàng Nhà n c Vi t nam cng nh t trí v nguyên t c i v i vi c c ph n hóa ngân hàng Nhà ng b ng sông C u long nm 2005 v i s tham gia c a m t nhà u t chi n l c qu c t . Vào th i i m này, d ki n 49% v n c ph n c a ngân hàng s c bán cho khu v c t nhân, trong ó a s s bán cho nhà u t chi n l c n c ngoài. Vi c bán c phi u l n u ra công chúng c a ngân hàng Nhà ng b ng sông C u long s d ki n di n ra tr c khi c ph n hóa ngân hàng Ngo i thng và hy v ng s có nh ng kinh nghi m c n thi t cho ngân hàng Ngo i thng. Tái c p v n cho NHTMQD. Tr c khi xây d ng k ho ch c ph n hóa, các NHTMQD l n ă nh n c v n t chính ph . n nay, kho ng 9,9 ngh́n t ă c cung c p ch y u d i h́nh th c trái phi u chính ph có th i h n 20 nm v i t l lăi su t 3,3%. Tuy nhiên, t l an toàn v n hi n nay c a các NHTMQD d i m c cho phép r t nhi u. Cng có quan ng i r ng quá tŕnh tái c p v n s không ph thu c vào k t qu ho t ng. Ví d , tái c p v n không t i u ki n ph i tuân th ch t ch k ho ch th c hi n tái c c u ngân hàng. Tuy nhiên, trong giai o n tái c p v n cu i cùng, 3 NHTMQD ă b tŕ hoăn do B Tài chính ánh giá các ngân hàng này cha t c ti n b th a áng trong k ho ch c c u l i. Các ngân hàng này là ngân hàng Ngo i thng, ngân hàng Nhà ng b ng sông C u long và ngân hàng Công thng. Giai o n tái c p v n c̣n l i c nh giá kho ng 800 t ng. Công ty mua bán tài s n và n . M t n i dung c a k ho ch tái c c u c a NHTMQD bao g m vi c gi i quy t 21,3 ngh́n t ng v n vay không sinh l i c xác nh cu i nm 2000 trong s ó 13,9 ngh́n t VND ă c gi i quy t, ch y u thông qua vi c rót thêm v n. Các kho n vay không sinh l i khác t ra khó gi i quy t hn, làm ́nh ch toàn b quá tŕnh gi i quy t n . Trong khi b n thân các NHTMQD cng có các công ty qu n lư tài s n riêng c xây d ng nh m gi i quy t các kho n vay không sinh l i, nhng các công ty này v n thi u quy n t ch thu tài s n và th c hi n thanh lư công ty n u c n thi t. Do ó, m t t ch c gi i quy t kho n vay không sinh l i thay th c thành l p nm 2003. Công ty buôn bán tài s n và n trung ng, s có v n i u l 2 ngh́n t USD nm 2005, trong ó 500 t ng ă c chính ph cung c p, s s m c ho t ng th nghi m. Các h ng d n ho t ng ă c ban hành tháng 6/2003 (Quy t nh s 109/2003/QD-TTg c a Th t ng), tuy nhiên quy t nh li u có chuy n giao các kho n vay không sinh l i cho công ty buôn bán n và tài s n không v n cha c a ra. Tuy nhiên, quy t nh 3308 c a B Tài chính ban hành ngày 2/11/2004 yêu c u 20 DNNN c l a ch n ph i gi i quy t các kho n n không sinh l i thông qua công ty mua bán n và tài s n. Vi c k t thúc thành công giai o n thí i m này s t o c s ch c ch n cho vi c Ny m nh quá tŕnh chuy n i các DNNN m c n dai d ng khó ̣i . M t thách th c khó khn i v i Công ty mua bán n và tài s n là s ho t ng không hi u qu và không áng tin c y c a khuôn kh quy n c a ch n . Hi n t ng không có kh nng chi tr v thng m i t i Vi t nam, tr c ây c quy nh trong lu t 1993, v n ít khi c áp d ng trên th c t , ngo i tr tr ng h p liên quan n các 27 i ml i hành vi l a o. T́nh tr ng phá s n và tr n n b k th t i Vi t Nam và th ng b h́nh s hóa mà ít tính n tác ng c a ho t ng th tr ng i v i th t b i kinh doanh và c nh tranh. Lu t phá s n m i là m t s c i thi n so v i lu t 1993 nhng v n cha a ra m t thông l hi n i và h p lư x lư các tr ng h p không có kh nng thanh toán. Lu t các t ch c tín d ng. Lu t s a i c Qu c h i thông qua ngày 26/5/2004 và có hi u l c t ngày 1/10/2004. S a i m i làm rơ thêm s phân bi t gi a cho vay chính sách và cho vay thng m i, tng c ng tính t ch ra quy t nh c a các t ch c tín d ng, m r ng các lo i h́nh ti n g i và cho phép ngân hàng c cho vay mà không c n th ch p, g n trách nhi m quy t nh tín d ng cho ngân hàng, m r ng vi c s d ng các công c tài chính, tng c ng ch c nng ki m toán n i b và yêu c u l a ch n các ki m toán viên c l p th c hi n ki m toán ngân hàng t bên ngoài. Các s a i này góp ph n quan tr ng vào vi c t do hóa c nh tranh n c ngoài trong ngành ngân hàng. Tuy nhiên, các quy nh th c hi n quy t nh th i h n áp d ng các i u kho n c a lu t v n cha c a ra. Ngân hàng thng m i c ph n. Các quy nh m i cho phép ngân hàng n c ngoài ho t ng Vi t nam c mua t i 30% c ph n trong ngân hàng thng m i c ph n (NHTMCP) a phng và cho phép các NHTMCP c niêm y t trên th tr ng ch ng khoán. Gi i h n c ph n c a các t ch c n c ngoài trong NHTMCP s tng lên t m c 10% lên 15%. Trong khi ó, gi i h n c ph n t i a i v i các nhà u t cá nhân v n không thay i m c 10%. Các t ch c tài chính n c ngoài ă t ra r t quan tâm mua c ph n c a các NHTMCP. Ngân hàng a phng s n sàng bán c ph n cho các i tác n c ngoài, coi ây là m t c h i nâng c p công ngh và tng c ng k nng qu n lư và phát tri n các s n phNm và d ch v m i. Ba NHTMCP ă bày t quan tâm c niêm y t trên th tr ng ch ng khoán và theo báo cáo, ă áp ng các i u ki n niêm y t c a ra trong quy nh tháng 6 (Quy t nh s 787/2004/Q -NHNN c a NHNNVN). Tng c ng ch t l ng c s h t ng Chng tŕnh u t công c ng (CT TCC). CT TCC là m t t p h p các d án c a các b ngành ch qu n, t nh, thành ph và DNNN mà không tính n s th ng nh t gi a các d án này. M c dù các nghiên c u kh thi ă c ti n hành trong tr ng h p các d án l n, nhng v n c̣n thi u vi c ánh giá k càng v chi phí và l i ích ho c tác ng v tng tr ng và gi m nghèo. S phân tách gi a chi th ng xuyên và chi u t th ng d n n h n ch trong ho t ng duy tu b o d ng. nâng cao hi u qu u t, ngân sách duy tu b o d ng c n c m r ng phù h p v i kh i l ng c s h t ng ngày càng tng. CLTT&GNTD nm 2003 m i b xung m t ph n v c s h t ng quy mô l n, và d ki n s t o n n t ng t ng b c c ng c các c ch th ch h tr u t công. Yêu c u ngu n l c tài chính cho chng tŕnh u t công c ng là r t l n. CT TCC 2001-2005 d ki n huy ng kho ng 550 ngh́n t ng, trong ó 36% t ngân sách nhà n c và ph n c̣n l i t Qu h tr phát tri n và v n c a các DNNN. Nh́n chung, ngu n l c s n có cho u t công c ng th p hn nhi u so v i nhu c u hi n nay. Do s chênh l ch này, mà khu v c công có th gi m u t vào các ho t ng nh 28 h ng thng m i, n u nh các ho t ng ó không c coi là chi n l c và cho phép s tham gia hn n a c a khu v c t nhân. Quy t nh 155/2004/QD-TTg là m t b c i theo h ng này. Quy t nh này a ra m t danh sách các ngành "tr ng i m" trong ó s tham gia c a khu v c công c coi là áng mong mu n, hàm ư là i v i các ngành c̣n l i, s tham gia c a khu v c công là không c n thi t. Do thi u h t ngu n l c, các b ngành ch qu n và các chính quy n a phng hi n ang s d ng các c ch m i huy ng thêm ngân sách. Xu h ng này có th làm suy y u k lu t tài chính và qu n lư tài chính công. M t c ch nh v y là m t s t nh, thành ph ti n hành vay n thông qua phát hành trái phi u. Hi n nay, kho n n này c̣n nh và cha ph i là m t nguy c tài chính. Tuy nhiên, do nhu c u u t c s h t ng ngày càng l n, các kho n n nh v y có th tng lên r t nhanh. Tính b n v ng tài chính s ̣i h i ph i ki m soát ch t ch vi c phát hành các kho n n nh v y. Cng có nguy c là vi c các t nh giàu phát hành n nhanh có th nh h ng n các t nh nghèo sau này. M t c ch "tài chính" khác c s d ng kém minh b ch hn, t o thêm các kho n n phát sinh c a chính ph . ó là vi c các b ngành cung c p tài chính cho các d án u t t v n vay ngân hàng thng m i qu c doanh (do các DNNN tr c thu c ng ra vay) hy v ng s c chính ph b o lănh sau này. Lu t i n l c m i. Trong lnh v c c s h t ng, m t thách th c dài h n mà Vi t nam g p ph i là vi c m r ng s tham gia c a m i thành ph n kinh t và xây d ng m t chính sách giá thích h p. Ngành i n l c là m t trong nh ng ngành tiên ti n nh t v khía c nh này. M t b c i quan tr ng trong quá tŕnh c i cách chung, c hoàn t t vào tháng 7/2004. ó là vi c xây d ng m t th tr ng i n n i a. Lu t i n l c m i c Qu c h i thông qua tháng 11/2004 t o i u ki n c c u l i ngành i n l c, bao g m vi c phân tách gi a s n xu t, chuy n t i và phân ph i i n. Lu t này cng cho phép tính a d ng hn v s h u và cung c p tài chính cho các b ph n c a ngành i n cng nh t o i u ki n c nh tranh cao hn trong th tr ng i n v dài h n. Lu t cng cho phép thi t l p m t c quan i u ti t trong B Công nghi p m b o s giám sát minh b ch hn các nhà v n hành hi n nay và m i tham gia. B. H I NH P XĂ H I VÀ TÍNH B N V NG MÔI TR NG C i thi n quy mô và ch t l ng giáo d c ă có m t s ti n b trong vi c tng chi tiêu trong lnh v c giáo d c, c i thi n phân b ngân sách và tng ch t l ng gi ng d y. Cách ti p c n chung trong lnh v c này c th hi n trong Khuôn kh giáo d c cho t t c m i ng i. Các bi n pháp c áp d ng trong nm qua d a trên s k t h p hai y u t : tiêu chuNn ch t l ng và c ch phân b ngu n l c. T tr ng chi tiêu cho giáo d c và ào t o c tng lên 17,1% ngân sách nm 2004, g n m c tiêu 18% trong CLTT&GN toàn di n cho nm 2005. T tr ng này là 13,8% nm 2002 c tng lên 15,8% nm 2003. Bên c nh ó, các tiêu chuNn ti u h c t i thi u ă c áp d ng trên toàn qu c. M t kh o sát t i t t c các huy n ă c th c hi n ánh giá th c tr ng liên quan n các tiêu chuNn. Các tiêu chuNn ây liên quan n c s h t ng, i ng giáo viên, t ch c và qu n lư tr ng h c, s tham gia c a xă h i vào giáo d c, các ho t ng giáo d c và ch t l ng và k t qu giáo d c c trông 29 i ml i i. Các tiêu chuNn này s không ch t o nh h ng cho vi c phân b ngân sách mà c̣n t o c s giám sát c c p trung ng và t nh. M t s nâng c p quan tr ng v thông l qu n lư trong ngành giáo d c s di n ra thông qua vi c áp d ng thí i m khuôn kh chi tiêu trung h n. Vi c áp d ng thí i m này ang trong giai o n u tiên. n nay, các ho t ng ch y u t p trung vào vi c c ng c s li u chi tiêu chính ph trong ngành t i m i c p qu n lư và t p trung vào c chi tiêu th ng xuyên và c b n c a ngân sách. Các công c phân tích n gi n ang c xây d ng xác nh chi phí các m c tiêu và d oán nhu c u chi tiêu. Quá tŕnh này cng nh n m nh vi c xây d ng c ch i tho i chính sách gi a B Giáo d c và ào t o, B Tài chính và B K ho ch và u t v các m c tiêu ngành, chi n l c, u tiên, s c ép và tác ng c a các v n này i v i chi tiêu c a chính ph . Các kinh nghi m t vi c áp d ng khuôn kh chi tiêu trung h n trong lnh v c giáo d c ă c th hi n trong các cu c th o lu n xây d ng ngân sách nm 2005. Khuôn kh chi tiêu trung h n giáo d c c n ph i c th hi n trong Chng tŕnh u t công và trong K ho ch phát tri n kinh t xă h i t i ây. K nng gi ng d y th p và n i dung ki n th c nghèo nàn là nh ng tr ng i chính trong vi c c i thi n thành tích h c sinh nh ă c th hi n trong nghiên c u g n ây v k t qu h c t p t i l p h c cu i c p ti u h c. Vi c áp d ng tiêu chuNn chuyên môn rơ ràng là c n thi t v́ ây là m t công c ánh giá nh m c i thi n nng l c gi ng d y, nh h ng phát tri n chuyên môn và thi t l p m t h th ng x p lo i g n v i thu nh p. N i dung ánh giá giáo viên d ki n s bao g m ba khía c nh (quan i m, ki n th c và k nng s ph m) c xác nh theo b n c p nng l c (b t u, chính quy, chính và cao c p). n nay, các ti n b trong lnh v c này là áng khích l . S c kh e t t hn Chm sóc y t cho ng i nghèo. B o m s công b ng trong ti p c n y t là m t m c tiêu ă c tuyên b nh t quán trong các vn ki n chính sách y t chính th c c a Vi t nam trong nhi u nm qua. Vi c thi t l p Qy chm sóc s c kh e cho ng i nghèo (Qy CSSK&NN) t i t t c các t nh theo Quy t nh 139 là m t hành ng chính sách chính trong lnh v c này. Qy CSSK&NN s nh n c ngân sách hoàn l i chi phí 70,000 ng/ng i nghèo/m t nm, trong ó 75% kho n ti n này do chính ph trung ng cung c p và 25% c̣n l i do óng góp c a cá nhân và c ng ng. Quy t nh 139 cng ă tng c ng áng k m c tài tr c a chính ph trung ng nh m h tr c i thi n ti p c n y t cho ng i nghèo. Tuy nhiên, ngu n l c c n thi t b o m s công b ng trong ti p c n d ch v y t s c n ph i c tng lên áng k trang tr i chi phí y c a vi c chm sóc y t cho m t s l ng l n ng i nghèo và c n nghèo. Các c ch tài chính hi n nay (bao g m vi c hoàn tr chi phí c a Quy t nh 139 và VSS) ch tr các phí s d ng thông th ng, trung b́nh ch chi m kho ng 30% chi phí b nh vi n. Do ó, sau m t nm th c hi n Quy t nh 139, B Y t ă kêu g i tng g p ôi m c tài tr cho m t b nh nhân nghèo. Vi c th c hi n Quy t nh 139 ă b nh h ng tiêu c c b i quy t nh c a nhi u t nh trong vi c hoàn tr ti n tr c ti p cho ng i cung c p d ch v cho ng i nghèo, thay v́ s d ng c ch b o hi m y t . Chính ph ang có bi n pháp gi i quy t v n này. Có 30 hai v n liên quan t i vi c hoàn tr ti n tr c ti p: th nh t là vi c xác nh ng i nghèo, th hai là các chi phí gián ti p khi s d ng chng tŕnh b o hi m y t . HIV/AIDS. M c tiêu chi n l c pḥng ch ng HIV/AIDS qu c gia là b o m r ng t l nhi m HIV d i 0,3%. Chi n l c này t m c tiêu tng c ng nh n th c và thay i quan i m và hành vi, bao g m trong gi i các nhà ho ch nh chính sách, v các r i ro và bi n pháp ng phó phù h p tr c n n d ch HIV/AIDS. Các m c tiêu này ch có th t c n u Vi t nam có th ngn ch n các nhân t lây lan làm phát tán b nh d ch. Lây lan HIV Vi t nam hi n nay ch y u t p trung vào các nhóm s d ng ma túy qua tiêm chích và nh ng ng i hành ngh m i dâm. Các i t ng này không ch có nguy c b nhi m mà c̣n có nguy c truy n HIV cho các b n t́nh và khách hàng. Vi t nam s c n ph i có các n l c nâng cao nh n th c v vi c gi m s k th và phân bi t i x , v n làm cho các nhóm d b t n thng càng "khó v i t i". Vi c ti p c n thành công nhóm dân c này là i u h t s c quan tr ng và c n ph i có s ph i h p gi a nhi u ngành và i tác khác nhau cng nh các chng tŕnh và gi i pháp a phng. i u này i h i ph i xây d ng nng l c chuNn b , th c hi n và giám sát chng tŕnh t i c p t nh. Theo ó, chi n l c qu c gia g n trách nhi m th c hi n cho U ban nhân dân t nh và thành ph . K ho ch hành ng c p t nh hi n ang c xây d ng. Khuôn kh k ho ch chung d a trên 9 k ho ch hành ng c quy nh trong Chi n l c HIV/AIDS qu c gia bao g m các n i dung truy n thông thay i hành vi, gi m nh thi t h i, giám sát, quan tr c và ánh giá HIV/AIDS, ti p c n phác i u tr HIV/AIDS, qu n lư và i u tr lây nhi m qua ng t́nh d c, b o m an toàn truy n máu. i u quan tr ng là các K ho ch hành ng c p t nh ă c chuNn b t o thu n l i cho s ph i h p gi a k ho ch c a chính ph và ngu n tài chính bên ngoài và nh ó kh c ph c m t i m b t c p v ph i h p tr c ây. Các chính quy n a phng d ki n s xây d ng và xác nh các ho t ng ngn ng a HIV/AIDS. Các ho t ng này sau ó s c l ng ghép vào các k ho ch phát tri n a phng. Bên c nh ngu n ngân sách trung ng, các chính quy n a phng cng s cung c p tài chính, nhân l c và c s h t ng cho các chng tŕnh này. Nm 2004, ngân sách nhà n c cho chng tŕnh HIV/AIDS qu c gia c phân b nh m h tr cho vi c th c hi n các m c tiêu k trên thông qua vi c kư k t h p ng gi a B Y t và các chính quy n c p t nh v i các b khác th c hi n chng tŕnh pḥng ch ng HIV/AIDS. Sáng ki n này c xem là b c kh i u h a h n ti n t i m t cách ti p c n d a trên t nh. t, n c và môi tr ng Lu t t ai. Lu t t ai m i ă c thông qua cu i nm 2003 nh m h tr vi c ti p c n t ai cho t t c các khu v c, gi i quy t v n n nh trong th i h n s d ng t ai, công nh n vi c s d ng t ai theo t p t c và xây d ng m t h th ng qu n lư t ai th ng nh t. Lu t có hi u l c t ngày 1/7/2004. Các quy nh h ng d n ch m i c ban hành vào tháng 11 v a r i. Lu t ă m r ng sang các lnh v c nh cho thuê l i t và cho phép s d ng gi y ch ng nh n s d ng t làm tài s n góp v n cho liên doanh. Lu t cng quy nh vi c nh giá t ai cho m c ích ánh thu , ng kư ho c b i th ng t ai c n phù h p v i giá tr th tr ng. 31 i ml i Lu t t ai quy nh r ng gi y ch ng nh n quy n s d ng t ph i mang tên c a c ch ng và v . Tuy nhiên, theo Quy t nh s 24 (tháng 11/2004) c a B Tài nguyên Môi tr ng th́ gi y ch ng nh n quy n s d ng t có th c c p cho tên c a ch h gia ́nh trong m t s tr ng h p, thí d nh t canh tác nông nghi p c p cho các h gia ́nh. Quy nh này ă làm gi m i quy n b́nh ng gi i trong lnh v c khá nh y c m v s h u t ai. Theo lu t m i, vi c c p gi y ch ng nh n s d ng t c phân c p cho các chính quy n huy n và t nh và m t h th ng qu n lư t ai th ng nh t c thành l p. Ngh nh 181/2004/ND-CP quy nh vi c c p gi y ch ng nh n s d ng t, bao g m vi c thành l p các c quan ng kư t ai t i các t nh và l p S tài nguyên và môi tr ng ph trách các vn pḥng ng kư t ai. n nay, ch m t s t nh thành l p pḥng ng kư t ai. Nguyên nhân chính d n n ti n b ch m ch p này rơ ràng là vi c ch m ch p trong h ng d n th c hi n Lu t t ai m i. Tuy nhiên, thi u ngân sách th a áng và nng l c cng là nh ng nguyên nhân d n n ti n b ch m ch p và c coi là nh ng h n ch dài h n i v i vi c v n hành các vn pḥng ng kư t ai. Ngh nh 181 cng c p nv n ào t o cán b a phng v các th t c m i. M t lnh v c th hai c c p trong Ngh nh là v n quy ho ch vùng v i yêu c u là các t nh ph i tŕnh k ho ch s d ng t hoàn ch nh vào nm 2005. M t lnh v c th ba liên quan n vi c thu h i t không s d ng ho c c s d ng không úng m c ích. Nhi m v này c giao cho y ban nhân dân các t nh thành. Tuy nhiên, Ngh nh này cha quy nh c th v t DNNN c bi t là các DNNN tr c thu c các b ngành. Ngoài ra c̣n có 2 ngh nh quan tr ng liên quan t i vi c thi hành Lu t t ai. Ngh nh 82/2004/ND-CPP c p n lnh v c x ph t hành chính i v i các vi ph m trong giao d ch t ai và Ngh nh 188/204/N -CP h ng d n th c hi n vi c xác nh khung giá cho các lo i h́nh t ai khác nhau. Lâm tr ng qu c doanh. T i Vi t nam, các lâm tr ng qu c doanh chi m 40% trong t ng s 11 tri u héc ta t ai c phân lo i là t lâm nghi p, th ng n m t i các vùng nghèo nh t c a t n c. Nh́n chung, các lâm tr ng qu c doanh ă khoán t t c các ho t ng qu n lư r ng cho các h gia ́nh a phng. Tuy nhiên, do th i h n s d ng t c̣n h n ch và các c ch thi u rơ ràng, nên nh ng ng i dân a phng không c h ng l i nhi u t các ho t ng lâm nghi p. M t s phân tách rơ ràng gi a vai tṛ cung c p d ch v công c a các lâm tr ng qu c doanh (b o v r ng) v i các ho t ng kinh doanh c a h (s n xu t g thng m i) là c n thi t c i thi n i s ng c a nh ng ng i sinh k d a trên t lâm nghi p. S phân tách nh v y v vai tṛ ̣i h i ph i thi t l p các tiêu chí th c t chuy n i các lâm tr ng qu c doanh thành các doanh nghi p g ho t ng hi u qu v thng m i ho c các c quan s nghi p hi u qu c bi t i v i công tác b o v r ng. Trong quá tŕnh này, gi y phép s d ng t i v i t không s d ng h t và các m nh t r ng phân tán c n c chuy n giao cho các h gia ́nh, c ng ng và các i t ng s d ng khác bao g m các doanh nghi p t nhân. Ngh nh h ng d n tái c c u lâm tr ng qu c doanh ang i Th t ng phê chuNn. Ngh nh cng thúc Ny c ph n hóa các lâm tr c qu c doanh ho t ng hi u qu v thng m i. 32 Lu t s a i v b o v và phát tri n r ng. Lu t này c Qu c h i phê chuNn tháng 11/2004 và t o khuôn kh chung ti n t i m t n n lâm nghi p d trên c ng ng và xă h i. L n u tiên, lu t công nh n quy n s d ng r ng c a các h gia ́nh, c ng ng và các ngành khác cng nh vi c s h u các lâm tr ng. Lu t cng xu t áp d ng giá tr kinh t i v i m i vùng s n xu t lâm nghi p làm c s phân b ho c cho các nhà qu n lư r ng thuê. ng th i, các bên liên quan chính cng b t u quá tŕnh tham v n nh m s a i Chi n l c phát tri n ngành lâm nghi p, d ki n s có tác ng lâu dài tích c c không ch i v i gi m nghèo mà c̣n i v i vi c qu n lư b n v ng r ng, t ai, n c và môi tr ng các vùng cao nguyên. L p quy ho ch lu v c sông. Ngành n c b nh h ng b i s cha rơ ràng v vai tṛ c a B Tài nguyên Môi tr ng (B TNMT) và B Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn (B NNPTNT). Quá tŕnh này càng thêm ph c t p b i quy tŕnh ph i h p gi a các t nh liên quan n các quy t nh i v i các lu v c sông chung. Nh m c i thi n chính sách liên quan n t ai và tài nguyên thiên nhiên, chính ph ă ch th cho B TNMT chuNn b ngh nh v qu n lư th ng nh t lu v c sông theo Lu t n c. B TNMT s tŕnh d th o ngh nh l n th t cho chính ph vào tháng 12/2004. M t trong nh ng m c tiêu chính c a ngh nh là a ra c c u t ch c th ch rơ ràng nh m h tr th c hi n chính sách này. c bi t, U ban tài nguyên n c qu c gia s có trách nhi m ch tŕ và i u ph i v i các b liên quan, c quan và t nh v các nghiên c u và l p k ho ch i v i t t c các lu v c sông chính trên t n c. Quy ho ch lu v c sông s là c s các b và t nh chuNn b quy ho ch riêng. Lu t b o v môi tr ng. S phát tri n c a Vi t nam trong th p k qua ă t o ra nh ng thách th c cha c gi i quy t th a áng trong lu t hi n hành. B TNMT hi n ang s a i lu t b o v môi tr ng nm 1993 nh m c i thi n các chính sách, công c và ng l c b o v môi tr ng. Các s a i này c n t o ra c i thi n trong hai lnh v c chính. Th nh t, các s a i c n xác nh rơ trách nhi m c a các b ch quan trong lnh v c b o v môi tr ng và phân c p trách nhi m trong B TNMT cho các s t i c p a phng và vùng.Th hai, các s a i c n t o i u ki n s d ng công c chính sách m i và bi n pháp kh c ph c môi tr ng khác nhau nh làm s ch và ngn ch n ô nhi m, i u ch nh m r ng cho khu v c t nhân tham gia, c i thi n c ch tài chính b o v môi tr ng và a ra các sáng ki n nâng cao nh n th c công chúng và h tr ho t ng b o v môi tr ng. B TNMT cng t c m t s ti n b trong quá tŕnh s a i. M t d th o th ba ă c xây d ng xong th o lu n t i h i th o bàn tṛn v i s tham gia c a các b ch qu n, vn pḥng th t ng và các bên liên quan khác và các chuyên gia qu c t tháng 12/2004. Th o lu n v các s a i c a vào chng tŕnh ngh s c a U ban Th ng v qu c h i (tháng 5/2005) và K h p qu c h i (tháng 10/2005). M t s ch m tr trong l ch th c hi n là do quy mô s a i r t r ng. B TNMT ă b t u xây d ng d th o ngh nh th c hi n ALEP. B có k ho ch phát hành m t ngh nh toàn di n th ng nh t cho ALEP thay v́ m t lo t các ngh nh tách bi t. Vi c ánh giá tác ng môi tr ng ( GT MT) c a các d án u t ă c giao cho m t s l ng l n chính quy n t nh c bi t t i các vùng là ng l c tng tr ng kinh t nh TP H Chí Minh, Hà n i, à n ng và B́nh dng. Nng l c GT MT c a các chính quy n a phng này ă c c i thi n áng k cùng v i vi c tng c ng 33 i ml i quy n h n a ra quy t nh u t. Các s tài nguyên và môi tr ng ă c thành l p t i g n n a s t nh thành trong c n c. Vi c ki m soát ô nhi m c a các doanh nghi p hi n nay ă c c ng c . L phí theo nguyên t c "ng i gây ô nhi m ph i tr ti n" i v i n c th i công nghi p và thành ph ă c áp d ng theo Ngh nh 67/2003/CN-CP và Thông t liên b 125/2003. M c phí này s áp d ng cho t t c các ngu n n c th i không tính n các lo i h́nh s h u doanh nghi p khác nhau. B TNMT ă t c nhi u ti n b trong vi c thu phí theo Ngh nh 67 v i t ng m c phí 50 tri u USD d tính ă c thu h i. C. XÂY D NG N N QU N TRN HI N I Hoàn thi n quy tŕnh l p k ho ch K ho ch phát tri n kinh t xă h i (KTPT&KTXH). G n ây, Th t ng Chính ph ă ra ch th 33/2004/CT-TTg nh m h ng d n vi c xây d ng KHPT&KTXH nm nm giai o n 2006-2010. Giai o n l p k ho ch trong 5 nm qua (2001-2005) bao g m vi c xây d ng c KHPT&KTXH và Chi n l c tng tr ng và gi m nghèo toàn di n (CLTT&GNTD), trong ó CLTT&GNTD c coi là "k ho ch hành ng" c a KHPT&KTXH do B KH T xây d ng và c c ng ng tài tr qu c t ch p nh n nh m t chi n l c gi m nghèo. Ch th c a Th t ng cng xác nh hai công c l p k ho ch này khác nhau v cách ti p c n và b n ch t và s c g p l i trong giai o n quy ho ch t i. KHPT&KTXH là m t c t tr c b n c a quy tŕnh so n th o k ho ch chi n l c trong nhi u nm. c chuNn b sau khi ti n hành tham v n chính th c trong chính ph và ng, KTPT&KTXH l n tr c ă t ra các m c tiêu và ch tiêu s n xu t chi ti t cho t t c các vùng a lư và các ngành s n xu t c a n n kinh t . Các d li u nghèo, kinh t và xă h i làm c s cho KHPT&KTXH và c s d ng làm c s cho các d tính u d a trên ngu n s li u c a chính ph . CLTT&GNTD c Th t ng phê duy t nm 2002 không có vai tṛ trung tâm nh v y trong vi c nh h ng các ho t ng c a chính ph nhng l i gi i thi u m t s cách ti p c n m i mang tính tiên phong trong ho t ng l p quy ho ch kinh t xă h i c v quy tŕnh và n i dung. CLTT&GNTD c tham v n r ng hn, bao g m các i t ng ngoài chính ph nh các t ch c a phng và m t s c ng ng nghèo. CLTT&GNTD t o m t khuôn kh phân tích ch c ch n hn cho m c tiêu tng tr ng và gi m nghèo hn là KHPT&KTXH và s d ng r ng răi các s li u tin c y trong và ngoài chính ph . Vi c t c các k t qu chi n l c - thay v́ các ch tiêu k ho ch - s thúc Ny vi c th c hi n các bi n pháp chính sách và hành ng công c xác nh trong CLTT&GNTD. CLTT&GNTD cng t ra các c ch giám sát ti n b d a trên các M c tiêu phát tri n Vi t nam (m t phiên b n M c tiêu phát tri n Thiên niên k c a Vi t nam). Ch th c a Chính ph xu t vi c xây d ng KHPT&KTXH c n ph i theo cách ti p c n l p k ho ch có s tham gia, m t c i m c a vi c xây d ng CLTT&GNTD. Ch th này cng quy nh c th k ho ch 5 nm c n ph i gi i quy t các m c tiêu phát tri n Vi t Nam nh m t o ra m t k ho ch d a trên k t qu nhi u hn. Ch th cng 34 Xây d ng n n qu n tr hi n i ngh ti n hành phân tích làm c s cho k ho ch d a trên các tiêu chuNn và phng pháp qu c t cho phép áp d ng các d li u tin c y trong quá tŕnh xây d ng k ho ch. i u này s là y u t quan tr ng v́ i m m nh c a CLTT&GNTD n m s c i m trong vi c a các v n nh y c m vào các cu c tranh lu n v gi m nghèo và các v n nh dân t c và di c, v n ít c th o lu n y trong KHPT&KTXH. Tri n khai Chi n l c tng tr ng và gi m nghèo toàn di n (CLTT&GNTD) Trong nh ng tháng qua, B K ho ch và u t ă và ang i u ph i m t sáng ki n có s tham gia c a nhi u t nh (th ng c g i là "tri n khai CLTT&GNTD") b o m CLTT&GNTN phát huy hi u qu t i c p a phng. V i s h p tác gi a B KT- T, các t nh và nhà tài tr t i 18 t nh v i s h tr c a 10 nhà tài tr , các ho t ng h tr t p trung xây d ng k nng làm cho các chính quy n trung ng và a phng có th i u ch nh theo phng pháp l p k ho ch t d i lên trên. Các ho t ng nh v y là c n thi t khi chính quy n t nh s th c hi n ch th c a Th t ng v vi c l p k ho ch t d i lên, trên c s th c ch ng và có tham gia nhi u hn c a ng i dân trong nm sau. Nh ng thay i này là h t s c quan tr ng v́ nó xác nh rơ trách nhi m c a c p t nh trong vi c a ra các hành ng chi n l c nh m t m c tiêu tng tr ng và gi m nghèo và phân b ngu n l c công tng ng t c chi n l c. i v i m t s t nh ă quen v i quy tŕnh l p k ho ch theo h ng t trên xu ng, th́ nhi m v này s r t khó khn và thách th c. B i l quy tŕnh này ̣i h i ph i thu th p các d li u ch t l ng cao và mang tính i di n, ti n hành phân tích xác nh các ng l c tng tr ng và thay i theo h ng có l i cho ng i nghèo trong t nh và t ra các ch tiêu v k t qu và u ra cng nh thi t l p các c ch giám sát ánh giá ti n b . n nay, vi c tri n khai CLTT&GNTD t i các i phng ă thu c nhi u kinh nghi m. T i h i ngh g n ây c a Nhóm Hành ng v nghèo ói, các i di n t các t nh ă thông báo l ch tŕnh ti n hành tham v n v i nhi u i t ng ngoài chính ph . Các nghiên c u phân tích xác nh t t hn các ng l c gi m nghèo cng ang c ti n hành. Các t nh cng nh n m nh h ang n l c xác nh các ch s phù h p v i a phng ánh giá ti n b th c hi n k ho ch gi m nghèo và phát tri n kinh t và xă h i ra thay v́ d a trên các u vào và u ra nh tr c ây. M t s t nh ă t ch c các khóa h c t p hu n trang b cho các cán b các k nng l p k ho ch chi n l c nh k thu t thu hút s tham gia và ánh giá nh l ng. B KH- T cng ă g i ư m r ng quy mô áp d ng chi n l c t i t t c các t nh và thành ph Vi t nam d a trên kinh nghi m và các bài h c rút ra t quá tŕnh th c hi n hi n nay. B KH- T r t ng h vi c tri n khai CLTT&GNTD. S tham gia tích c c c a các nhà tài tr cng làm cho quá tŕnh này tr lên m nh m hn. Qu n lư ngu n l c công t t hn Vi t nam ti p t c có nh ng ti n b v ng ch c trong vi c tng c ng qu n lư tài chính và chi tiêu công. Qu n lư chi tiêu công ang ti n t i lnh v c cung c p d ch v cùng quy tŕnh phân c p ngân sách m nh m t i a phng. Chính ph cng Ny nhanh vi c trao trách nhi m và thNm quy n tài chính cho các n v chi tiêu. 35 i ml i Lu t Ngân sách nhà n c. Vi c th c hi n Lu t Ngân sách nhà n c s a i có hi u l c t nm 2004 là m t trong nh ng i m m c quan tr ng c a chng tŕnh c i cách qu n lư tài chính công. Lu t này quy nh rơ vai tṛ c a Qu c h i và H i ng nhân dân t nh trong vi c phê chuNn ngân sách và n gi n hóa quy tŕnh th c hi n ngân sách. Lu t cng giao cho Kho b c nhà n c làm c quan ch tŕ ch u trách nhi m th c hi n ngân sách và ph trách thông tin qu n lư tài chính. Tr c ây, vi c thi u th ng nh t và th ng kê ngân sách y ă t o khó khn cho vi c giám sát thu chi và cng nh trong ánh giá cách th c phân b ngu n l c và so sánh k ho ch v i k t qu . Tuy nhiên, ang có nh ng ti n b trong vi c c ng c quá tŕnh th c hi n ngân sách và h th ng thông tin qu n lư tài chính. H th ng thông tin qu n lư ngân sách và kho b c (TABMIS). M t i c nhi m c a chính ph ă hoàn thành xây d ng Th l k toán th ng nh t phù h p v i tiêu chuNn K toán qu c t giành cho khu v c công và các s li u tài chính chính ph c a IMF. Th l k toán th ng nh t này ă th ng nh t các tài kho n khác nhau c a Kho b c và v Ngân sách nhà n c và các n v chi tiêu. Sau khi c phê chuNn, th l k toán th ng nh t s là trung tâm c a h th ng th ng tin qu n lư ngân sách và kho b c m i mà chính ph ang trong giai o n chuNn b cu i cùng và s b t u th c hi n u nm 2005. H th ng TABMIS d a trên các nguyên t c qu n lư tài chính công hi n i nh Mô h́nh Ngân qu tham kh o c a Ngân hàng Th gi i và Qy ti n t qu c t . H th ng này s thay th h th ng hi n t i v n b phân tán v công ngh và có nhi u ch c nng trùng l p và mâu thu n. Vi c th c hi n TABMIS s d n n vi c c i thi n tính th ng nh t, minh b ch và ki m soát các d li u tài chính t i t t c các c p chính ph . Khuôn kh chi tiêu trung h n (MTEFs). Nh m c ng c quy tŕnh l p quy ho ch chi tiêu trung h n, chính ph ang xây d ng thí i m khuôn kh chi tiêu trung h n t i b n ngành và b n t nh. M c tiêu là các khuôn kh này s t o ra các k ch b n chi tiêu n gi n c a t ng ngành ho c chính quy n a phng và c phân b chi tiêu trong giai o n t 3 n 5 nm. Các khuôn kh chi tiêu trung h n này s c xây d ng trong b i c nh m t gói tài chính trung h n b n v ng cho m i ngành ho c m i t nh. K ch b n ph n chi tiêu th ng xuyên và c b n c a ngân sách s c xây d ng m t cách th ng nh t cho m i ti u ngành và m i c p chính quy n d a trên m c tiêu phát tri n c a ngành. Thí i m th c hi n khuôn kh chi tiêu trung h n theo ngành c xu t phát t xu t c a ánh giá chi tiêu công nm 2000. Tuy nhiên, vi c th c hi n m i ch b t u trong 12 tháng qua trong khuôn kh chng tŕnh c i cách qu n lư tài chính công m i c a chính ph . M t i c nhi m liên b , bao g m B Tài chính và B KH- T ă c thi t l p giám sát quá tŕnh th c hi n thí i m. B n ngành thí i m c xác nh là giáo d c, y t , giao thông và nông nghi p và phát tri n nông thôn. M t nhóm công tác cng c thi t l p cho m i ngành, bao g m b ch qu n, B tài chính và B KH- T. Các th a thu n tng t cng c thành l p t i các t nh c l a ch n thí i m. ánh giá nghèo t t hn Xây d ng m t h th ng tiêu chí áng tin c y ánh giá ti n b th c hi n các k t qu phát tri n chính là m t n i dung quan tr ng c a chng tŕnh ngh s c a CLTT&GNTD. M t lnh v c quan tâm chính là vi c ánh giá t l nghèo c p qu c gia và 36 Xây d ng n n qu n tr hi n i a phng và s d ng k t qu ánh giá này phân b ngu n l c ngân sách cho toàn qu c và t p trung h tr cho ng i nghèo. M c dù Vi t nam ă có m t s kh o sát tiêu chuNn v m c s ng h gia ́nh có ch t l ng cao và m t s b n nghèo d a trên các thông l qu c t c th a nh n, nhng các quy t nh chính sách a ra l i d a trên các công th c ánh giá nghèo khác có ch t l ng không ng u. K t qu phân tích g n ây cho th y các phng pháp hi n nay c a MOLISA trong vi c xác nh ng i nghèo nh t t i c p xă và thôn là tng i hi u qu nhng t l nghèo c t p h p t các s li u a phng là không áng tin c y. Hn n a, phng pháp này có v ánh giá s ng i nghèo th p hn so v i th c t . Nh n th c c v n này, chính ph ă b nhi m m t nhóm c nhi m do T ng c c Th ng kê và B Lao ng TB-XH ch tŕ nh m xu t các bi n pháp ánh giá nghèo m i và t t hn cng nh vi c xác nh i tu ng nghèo s c Qu c h i xem xét nm 2005 và c áp d ng trên toàn qu c sau ó. Ho t ng c a Nhóm Hành ng nghèo ói d n n vi c xây d ng m t chuNn nghèo m i d a trên phng pháp lu n c qu c t th a nh n. Phng pháp này d tính chuNn nghèo d a trên chi tiêu, có s d ng thông tin t kh o sát m c s ng h gia ́nh Vi t nam nm 2002 c a T ng c c Th ng kê. ChuNn nghèo m i này bao g m thành ph n lng th c, là giá tr c a m t r lng th c i n h́nh t i Vi t nam, cung c p 2100 calo ng i/ngày và m t thành ph n phi lng th c. Thành ph n phi lng th c là giá tr m t s m t hàng phi lng th c c b n và thông th ng c nh ng ng i có m c chi tiêu lng th c g n v i m c nghèo lng th c s d ng. Phng pháp này c áp d ng riêng cho khu v c nông thôn và ô th . Áp d ng phng pháp này, nhóm c nhi m ă xu t m t chuNn nghèo chung cho nm 2005, tng ng 200 ngàn ng/ng i/tháng t i khu v c nông thôn và 230 ngàn t i thành th . Các chuNn nghèo này cao hn nhi u so v i chuNn nghèo c B L - TB-XH s d ng n nay (150 ngàn ng i v i thành th , 100 ngàn i v i nông thôn và 80 ngàn i v i mi n núi). Theo d toán n nm 2005 c a nhóm Hành ng v ói nghèo, kho ng 26% ng i dân (ho c kho ng 23% các h gia ́nh) Vi t nam ang s ng d i m c nghèo. Con s này l n g n g p ba l n so v i t l nghèo 9% nm 2004 d a trên phng pháp truy n th ng c a B L -TB-XH. S d ng phng pháp m i c xu t này, t l nghèo khu v c mi n núi nm 2005 d tính m c 46% v i g n m t n a ng i nghèo s ng t i khu v c mi n núi. C i cách hành chính công Cùng v i n l c tng c ng qu n lư tài chính công, c i cách t pháp và c i thi n quy tŕnh l p k ho ch, c i cách hành chính công cng t o tri n v ng cung c p d ch v t t hn cho các h gia ́nh và doanh nghi p. K ho ch t ng th C i cách hành chính công (CTTT CCHCC) giai o n 2001-2010 c c c u trên b n c t tr : c i cách th ch , c i cách t ch c, c i cách nhân l c và c i cách tài chính công. Qúa tŕnh phân c p di n ra c b n m ng c b n c a Chng tŕnh T ng th CCHCC. Ngh quy t 08 tháng 6/2004 ă a ra t m nh́n chi n l c quy nh trách nhi m c a c p trung ng và t nh. Các b và c quan chính ph trung ng hi n ang chuNn b các ngh nh và thông t h ng d n th c hi n ngh quy t. Các v n v nng l c, trách nhi m gi i tŕnh và minh b ch là nh ng thách th c ch y u trong qu n lư phân c p trong lnh v c c i cách h th ng công ch c. 37 i ml i C ch m t c a. Vi c áp d ng mô h́nh c ch m t c a ang ngày càng t o ra s c i thi n áng k trong cung c p d ch v công. Mô h́nh c ch m t c a c áp d ng nh m t chính sách qu c gia theo Quy t nh 181. n tháng 10/2004, c ch m t c a ă c th c hi n t i 510 trong t ng s 10,751 xă. Tuy nhiên, t c thi t l p các u m i m t c a ít quan tr ng hn v n b o m ch t l ng và thi t k úng c a c quan cung c p d ch v m t c a. ây chính là m t thách th c l n t i c p xă (xem H p 2) K ho ch t ng th CCHCC. Trong nm t i, vi c chuNn b chu k nm nm ti p theo v c i cách hành chính công s c tri n khai. Các v n c xác nh trong ánh giá g n ây c a chính ph v KHTT CCHCC 2001-2004 s là m t cNm nang quư giá. Các y u kém c xác nh trong ánh giá liên quan n vi c thi u g n k t gi a các k ho ch hành ng c a c i cách hành chính công. S i u ph i và lănh o là h t s c quan tr ng nh m gi m nh v n này. Vi c c ng c Ban ch o CCHCC g n ây thông qua quy t nh 102 c a Th t ng óng vai tṛ h u ích trong b i c nh này. ánh giá cng cho th y vi c g n k t CCHCC sát hn v i các chi n l c ngành và qu c gia có th giúp Ny m nh ng l c c i cách. i u c bi t quan tr ng là s g n k t v i các cam k t qu c t mà Vi t nam s a ra và do ó c n có các i u ch nh v lu t pháp tng ng. Ví d , các cam k t WTO và Hi p nh thng m i Vi t-M thi t l p quy n c a các công dân và doanh nghi p c kh i ki n các quy t nh hành chính. Chu k ti p theo c a KHTT CCHCC s l p ra các c ch c th th c hi n cam k t này. ánh giá cng ghi nh n r ng hi n nay quá tŕnh tham v n ă thu hút s tham gia y , c bi t trong quá tŕnh d th o n i b các nguyên t c và quy nh trong h th ng công ch c. Tuy nhiên, vi c tham kh o ư ki n nh ng ng i dân b nh h ng tr c ti p b i m t vn b n pháp lư m i c̣n h n ch và c n c tng c ng hn n a quá tŕnh tham kh o này. Nh m giám sát và ch o th c hi n KHTT CCHCC, chính ph ă d a trên các thông tin không th ng xuyên giám sát và ánh giá ti n b và tác ng c a c i cách. Trong giai o n KHTT CCHCC ti p theo, i u quan tr ng là ph i xây d ng m t h th ng các ch s hai c p. Th nh t, giám sát và ánh giá th c tr ng th c hi n các bi n pháp c th trong k ho ch hành ng CCHCC và th hai là tác ng i v i ng i dân. Các ch s này c n d a trên các m c tiêu t ra trong KHTT CCHCC và CLTT&GNTD. V m t h th ng, vi c ánh giá và phân tích tác ng c a c ch m t c a và khoán chi là nh ng ví d phù h p. 38 Xây d ng n n qu n tr hi n i Khung 2: ánh giá c ch m t c a t i c p xă Quan i m c a nhân dân · C ch m t c a góp ph n làm cho vi c cung ng d ch v hành chính hi u qu hn, có hi u l c cao hn, minh b ch và công b ng hn · a i m c ch m t c a d t́m và d ti p c n · Khu v c ti p dân không ph i lúc nào cng tho i mái, c bi t là vùng nông thôn · Th i h n cung c p d ch v không ph i lúc náo cng c tôn tr ng, c bi t trong lnh v c qu n lư t ai Cung c p d ch v · C ch m t c a cung c p d ch v trong lnh v c qu n lư t ai, c p phép xây d ng, ng kư h khNu, công ch ng và các ho t ng xă h i khác · Kho ng 50% các d ch v c cung ng t i c ch m t c a c p xă không có các quy nh rơ ràng v l phí và th i h n cung c p d ch v · Theo lu t pháp và quy nh, kho ng 80% d ch v hành chính có th c cung c p t i c p xă. Tuy nhiên, trên th c t , ch có m t s nh các d ch v này c cung c p t i c p xă . Qu n lư các c quan cung c p d ch v m t c a · Th i gian làm vi c thu n l i v i ng i dân · Th t c cung c p d ch v không ph i lúc nào cng rơ ràng. i u này làm cho vi c cung c p d ch v ít minh b ch hn và trách nhi m th c hi n ít rơ ràng hn · Các nhân viên không c ào t o v k nng c th c n thi t cho ho t ng t i vn pḥng m t c a ví d nh k nng giao ti p và cung c p d ch v theo nh h ng khách hàng · Vi c cung c p d ch v không c giám sát th a áng · Ngân sách th c hi n và duy tŕ c ch này c̣n r t h n ch Ngu n: B N i v ­ SDC: ánh giá ho t ng c a các vn pḥng m t c a t i c p xă tháng 11/2004. C i cách ti n lng là m t trong nh ng v n ch ch t trong chng tŕnh ngh s c i cách hành chính nm 2004 và 2005. Vi c tr lng h p d n là c n thi t duy tŕ các cán b , nhân viên có nng l c trong các c quan nhà n c, c bi t là các cán b k thu t và chuyên môn và duy tŕ tinh th n làm vi c cao trong ngành công ch c. Vi c tr lng công ch c c̣n cha cân x ng so v i khu v c t nhân. i u ó có ngha là các công ch c c p th p có xu h ng c tr lng cao trong khi các công ch c k thu t và chuyên môn có xu h ng b tr lng th p hn so v i chuyên môn c a ḿnh. M t nghiên c u công phu v các gi i pháp ti n lng khác nhau cho các công ch c c n c th c hi n và c n áp d ng m t chính sách tng lng khác nhau sao cho, sau vài nm, lng và ch trong chính ph s g n sát v i m c lng mà công ch c ó có th c h ng t i khu v c t nhân, khu v c chính th c và phi chính th c. u tranh ch ng tham nhng Vi t nam ă nh n th c rơ ràng là tham nhng có kh nng làm c n tr s phát tri n theo nhi u cách khác nhau. Tham nhng có th làm tr m tr ng hn t́nh tr ng b t b́nh ng và nghèo ói, gi m t l u t, làm ch m s tng tr ng kinh t , làm suy y u 39 i ml i tính i di n. Vi t nam có th có l i th trong vi c gi i quy t tham nhng ngay t u tr c khi nó lây lan trong toàn b h th ng qu n tr và i u hành, xă h i dân s và khu v c kinh doanh. ánh giá ch n oán. M t ánh giá chNn oán toàn di n v m c và phng th c tham nhng trong các ho t ng c a xă h i và chính ph ă c th c hi n. ánh giá này bao g m vi c s d ng m t phng pháp lu n ă c công nh n, d a trên vi c thu th p t ba ngu n thông tin c a h gia ́nh, doanh nghi p và quan ch c chính ph . M t nghiên c u chNn oán lo i này th ng ánh giá m c l m d ng lu t pháp, quy nh hi n hành và các d án t l i riêng c a các t ch c và nhóm ng i. ánh giá cng xem xét li u m c tham nhng có khác nhau các vùng mi n, t nh, ngành, t ch c và c quan khác nhau hay không và n u úng th́ t i sao l i nh v y. ánh giá chNn oán c n a ra các con s so sánh và ch c ch n v các lo i h́nh thanh nhng mà ng i dân, công ch c và các doanh nghi p ph i i m t hàng ngày, ví d v b n ch t và m c tham nhng. Quan ni m v uy tín qu c gia và các c quan nhà n c c n ph i c ánh giá cng nh v b i c nh th ch mà các quan ch c ho t ng. Chi n l c và bi n pháp ch ng tham nhng. Song song v i quá tŕnh này, Thanh tra nhà n c ă c giao nhi m v ch tŕ vi c s a i Pháp l nh ch ng tham nhng và tách lu t t cáo và khi u n i thành hai lu t và xây d ng c s d li u v các tài s n c a các quan ch c c p cao nh là m t c ch giám sát các tr ng h p l m d ng ch c quy n. M t d u hi u khích l là Thanh tra nhà n c ă c giao nhi m v áp d ng m t cách ti p c n h th ng và ch ng hn bên c nh ch c nng thanh tra mang tính b ng c a ḿnh- nh m x lư tham nhng thông qua Ngh nh 46 tháng 5/2003. Nhi m v này c kh ng nh thêm b i ch th c a Th t ng giao cho Thanh tra nhà n c chuNn b m t chi n l c ch ng tham nhng tháng 1/2004. Các b c i áng lu ư khác bao g m vi c Vi t nam kư k t Sáng ki n ch ng tham nhng Châu Á - Thái b́nh dng tháng 6/2004. G n ây, Vi t nam ă ch ng ki n m t s v xét x các tr ng h p tham nhng n i b t có s tham gia c a các quan ch c cao nh t trong chính ph và ng. Vi c áp t các bi n pháp x ph t hi u qu nh ng ng i l i d ng ch c quy n là m t n i dung c a b t k chi n l c ngn ch n nào. Tuy nhiên, b o m t o uy tín, các bi n pháp x ph t ph i tng x ng v i t i tr ng gây ra. Ngoài ra, s ph t s không t o ra tác ng khi c h i và l i ích tham nhng c̣n r t l n. Hi n t i, cu c u tranh ch ng tham nhng ch y u d a trên bi n pháp x ph t, trong khi l i thi u t p trung gi i quy t ngu n g c tham nhng và a ra gi i pháp ch ng tham nhng mang tính h th ng. Thi u sót này ă c Ban ch o 6(2) c a BCH Trung ng ng ghi nh n vào tháng 3/2004. M t i u th a nh n là các bi n pháp x ph t có th ngn ch n tham nhng nhng cng không th "làm gi m ho c lo i tr cn b nh này". Quá tŕnh phân c p hi n nay t i Vi t nam có th làm gi m kh nng phát hi n vi ph m c a nh ng ng i cam k t u tranh ch ng tham nhng. i u này cho th y t m quan tr ng c a vi c chuy n i t phng pháp x ph t sang phng pháp ti p c n h th ng hn hi u rơ hn v b n ch t và các phng th c tham nhng. V v n này, i u h t s c quan tr ng là các nghiên c u chNn oán tham nhng là m t u vào quan 40 Xây d ng n n qu n tr hi n i tr ng a ra các ch th phù h p cho Thanh tra nhà n c trong quá tŕnh tái thi t k chi n l c ch ng tham nhng. Mua s m công. Ho t ng mua s m công ă c c ng c thông qua vi c tng c ng s d ng u th u c nh tranh m nh là m t phng pháp chính. Tuy nhiên, khuôn kh pháp lư chung cho mua s m công c̣n nhi u manh mún và quy tŕnh th c hi n cha th c s em l i m t môi tr ng c nh tranh nh mong mu n. Các u tiên chính trong lnh v c này là hoàn thành vi c so n th o Pháp l nh mua s m u th u phù h p v i quy nh mua s m công, so n th o các vn b n h ng d n và xây d ng các h s quy chuNn cho quy tŕnh này. Tr c m t, c n gi m b t các h n m c mua s m tr c ti p, h p lư hoá các phng pháp mua s m. C n lo i b "h th ng i m th ng" trong quá tŕnh ch m i m k thu t và áp d ng "h th ng th ng-tr t". Nên băi b các h n ch ng kư tham d xét th u và xây d ng m t c ch có hi u l c gi i quy t khi u n i. Chính ph ang so n th o Pháp l nh mua s m u th u (d th o l n th 9) và h s mua s m quy chuNn (d th o l n th 6), tuy nhiên các d th o này v n c n ph i c hoàn thi n hn n a. D ki n là Vi t nam s d n ti n n giai o n khi các giao d ch mua s m u th u c th c hi n trên m ng i n t . Khi ó, Pháp l nh mua s m u th u nên có quy nh v n t t v nghi p v này v i i u ki n công ngh cho phép. Sau ó, các h ng d n c th v giao d ch i n t s c ban hành vào th i i m thích h p. Nguyên t c c b n ă c quy nh rơ trong Ngh nh 66/2003/ND-CP là: tính công khai là n n t ng c a c nh tranh, công b ng và minh b ch trong mua s m. Hi n t i, B KT T ang xây d ng m t B n tin mua s m và website. M t phiên b n th nghi m v m ng website mua s m hi n ang c th nghi m. H th ng này s lu gi các d li u v các nhà th u tham gia vào các ho t ng mua s m t i Vi t nam. Nh ng ng i vi ph m quy nh mua s m s không t cách u th u m t l n n a giành các h p ng công trong m t kho ng th i gian tng ng v i m c vi ph m. Tuy nhiên, nh ng c i thi n ó v n cha tng c ng tính minh b ch trong tr ng h p u t quy mô nh c th c hi n c p a phng. Vi c tng c ng s tham gia c a c ng ng trong thi t k d án, l a ch n nhà th u và giám sát d án chung là các nhân t chính giúp ngn ng a tham nhng t i các c p ó. Xây d ng pháp lu t Chi n l c xây d ng h th ng pháp lu t. N n t ng c a c i cách pháp lu t Vi t Nam c xây d ng d a trên b n ánh giá nhu c u pháp lu t ( GNCPL) nm 2002. D a trên b n GNCPL, k ho ch hành ng chi ti t ă c chuNn b d i tiêu "Chi n l c xây d ng h th ng pháp lu t" (chi n l c XDHTPL). Tuy nhiên, chi n l c này v n ang ch s phê duy t chính th c. S phê duy t c a Qu c h i hay Ch t ch n c s là y u t h t s c quan tr ng duy tŕ ng l c c i cách lu t pháp. C i cách lu t pháp hi n nay bao g m các cu c c i cách sâu r ng các c quan l p pháp, các c quan hành pháp và ngành t pháp. Chi n l c XDHTPL ang tr i qua m t quá tŕnh tham v n r ng răi v i s tham gia c a c ba ngành trên. Quá tŕnh tham v n này m c dù m t nhi u th i gian nhng c n thi t v́ các c i cách s thay i c b n h th ng pháp lu t Vi t nam và tác ng n c c u l i ích trong t n c và xă h i. 41 i ml i Song song v i quá tŕnh này, m t Chi n l c t pháp qu c gia bao g m h th ng ṭa án, các vi n ki m sát và c quan i u tra ang c chuNn b . Chi n l c t pháp này d ki n s c tŕnh lên B Chính tr phê chuNn cu i nm 2004. i u quan tr ng là Chi n l c t pháp này ph i phù h p v i chi n l c XDHTPL. Các d th o g n ây c a chi n l c XDHTPL và chi n l c t pháp ă không c công b , do ó khó có th xác nh c m c nh t quán gi a hai chi n l c. M t khi chi n l c XDHTPL c phê chuNn, vi c xây d ng m t c c u qu n lư v ng m nh s là i u ki n tiên quy t h tr vi c th c hi n các thành ph n chính sách c t ra trong b n ánh giá nhu c u pháp lu t. M t c c u ba t ng có th c h́nh thành, v i m t y ban ch o qu c gia trên, m t nhóm công tác liên ngành gi a và m t ban th kư c p d i cùng. S lănh o chính tr c th c hi n thông qua ban ch o, nhóm công tác liên ngành s ch u trách nhi m th c hi n chng tŕnh và ban th kư s g m các cán b chuyên trách h tr cho nhóm công tác liên ngành. B Lu t dân s . B lu t này ă c Qu c h i thông qua tháng 6 và s có hi u l c t tháng 10/2004. L n u tiên, B lu t dân s c ng c các th t c pháp lư trong lnh v c dân s , các v n gia ́nh và hôn nhân, kinh t thng m i và lao ng tr c ṭa án dân s Vi t Nam. B lu t cng quy nh th t c công nh n các quy nh c a ṭa án n c ngoài và các pháp quy t c a tr ng tài qu c t . Nh́n chung, b lu t a ra m t th t c rơ ràng hn và d tiên oán hn nh m m b o s ti p c n pháp lư c a ng i dân. Lu t ban hành vn b n quy ph m pháp lu t. M t ngh nh m i h ng d n th c hi n lu t s giúp c ng c quá tŕnh xây d ng pháp lu t hn n a. Ngh nh này quy nh trong tr ng h p không công b các vn b n quy ph m pháp lu t trên Công báo, các vn b n quy ph m ó s không có hi u l c. M c dù, yêu c u công b lu t trong Công báo c quy nh trong Lu t Ban hành các vn b n quy ph m pháp lu t, nhng tác ng c a vi c không công b nh th nào th́ c̣n cha rơ. Ngh nh m i t ra nh ng h ng d n rơ ràng i v i vi c thu th p ư ki n t các bên liên quan tr c ti p b nh h ng b i các vn b n quy ph m pháp lu t. M t th i h n t i thi u 20 ngày làm vi c c quy nh cho vi c tham v n. Quá tŕnh tham v n có th di n ra qua báo chí ho c internet. Phiên h p hi n nay c a Qu c h i d ki n s thông qua m t lu t m i tng t v "Lu t Ban hành các vn b n pháp lu t c a H i ng nhân dân và y ban nhân dân". Hy v ng r ng lu t m i này cng s tuân th các nguyên t c c a lu t qu c gia. Nh ng ng l c c a c i cách lu t pháp g n ây là Hi p nh thng m i Vi t M và vi c gia nh p WTO s p t i. i u này th hi n s l ng các lu t ă c thông qua g n ây và s c thông qua t i ây có tác ng n ho t ng kinh t qu c t . Các lu t này bao g m Lu t các T ch c Tín d ng, B Lu t Dân s , Lu t T cáo và Khi u n i, Lu t C nh tranh, và Lu t xu t b n. Nhóm Minh Vu Translation Group th c hi n ph n d ch ti ng Vi t Báo cáo này 42 Ph l c: K t qu Phát tri n PH L C: K T QU PHÁT TRI N Lnh v c D ki n n nm 2006 Nm 2001 S li u m i nh t H i nh p thng m i T l xu t khNu trong GDP t 55% 47 % 52 % T tr ng s n phNm ch t o trong t ng 37 % 46 % kim ng ch xu t khNu t 70% T tr ng c a khu v c t nhân trong 56 % 65 % t ng kim ng ch xu t khNu (không k d u thô) t 85% T t c các h n ch nh l ng b lo i H n ch nh l ng áp d ng cho H n ch nh l ng ch áp d ng v i ng và b nhi u s n phNm xng u Các th t c h i quan hi n i c Các th t c h i quan c ng k nh D án hi n i hóa h i quan ang c chuNn thi t l p b . Lu t H i quan ang c s a i Vi t Nam tr thành thành viên c a Ti n b ch m ch p trong àm phán Ti n b áng k trong quá tŕnh gia nh p WTO WTO C i cách DNNN C̣n kho ng 2100 DNNN 5,334 DNNN 4,200 DNNN. Quá tŕnh chuy n i m r ng sang các DNNN có quy mô l n T tr ng tín d ng ngân hàng dành 42% 36 % cho DNNN th p hn 25% Các DNNN làm n có lăi chi m t Các DNNN làm n thua l chi m t ánh giá ho t ng cho th y k t qu t t hn tr ng cao tr ng cao d ki n H u h t các kho n n không sinh l i T l kho n n không sinh l i gi a Ti n b h n ch gi a các công ty c gi i quy t các công ty cao S li u v ho t ng c a các DNNN S li u v DNNN c̣n s sài Ti n b h n ch 43 i ml i Lnh v c D ki n n nm 2006 Nm 2001 S li u m i nh t c công b hàng nm C i cách ngành tài chính Các ngân hàng tuân th y các Không có ngân hàng thng m i nào Các ngân hàng c ph n c c ng c l i quy nh ngân hàng hoàn toàn tuân th quy nh T l kho n vay không sinh l i th p T l kho n vay không sinh l i R t khó ánh giá ti n b trong h th ng ngân hàng chi m 15% tín d ng Ngân hàng nhà n c Vi t Nam t p Mâu thu n gi a ch c nng ch s Ti n b h n ch trung vào giám sát và i u ti t h u và qu n lư nhà n c c a NHNNVN Ho t ng cho vay chính sách c chuy n i u ti t ho t ng cho vay theo Cho vay theo chính sách v n c sang cho Qy h tr phát tri n và Ngân hàng chính sách m t cách h p lư th c hi n thông qua Ngân hàng chính sách xă h i Vi t Nam theo các quy nh thng m i qu c doanh ch t ch hn . Phát tri n khu v c t u t khu v c t nhân tng ng 8% 14 % nhân 20% GDP 2 tri u Kho ng 5 tri u ng i có vi c làm t i 0.5 tri u khu v c t nhân M t sân chi b́nh ng v i các quy Phân bi t i x trong ti p c n t Lu t t ai m i c i thi n kh nng ti p c n nh nh nhau cho t t c các doanh ai, thu quan và các h p ng công t ai nghi p C s h t ng T do gia nh p th tr ng vi n thông Nhà n c c quy n trong th tr ng Ngành vi n thông m c a ti p nh n s canh và cách d ch v công ngh thông tin vi n thông và d ch v công ngh tranh thông tin C i thi n vi c cung c p và v n hành Vi c cung c p các d ch v c s h C s h t ng t t hn. Lu t i n l c m i c i c s h t ng t ng th ng không hi u qu thi n khuôn kh i u ti t Chính sách giá h p lư v i các d ch v D ch v c s h t ng t n kém Chuy n d n sang g n v i m c giá trong khu c s h t ng v c Giáo d c T l nh p h c ti u h c ṛng t 98% 88 % (nm 1998) 90 % 44 Ph l c: K t qu Phát tri n Lnh v c D ki n n nm 2006 Nm 2001 S li u m i nh t Ch t l ng tr ng h c c c i Ch t l ng tr ng h c không ng Khó ánh giá ti n b thi n, c bi t các khu v c nghèo u và th p các khu v c nghèo T l nh p h c trung h c c s ṛng 62 % (nm 1998) 72 % t 80% Yt T l t vong tr s sinh là 30/1000 37/1000 (in 1998) 31/1000 T l t vong tr d i 5 tu i là 48/1000 (in 1998) 38/1000 36/1000 Xây d ng các c ch hi u qu nh m Vi c ph i dùng ti n túi tr c n tr Thi t l p Qy chm sóc s c kh e giành cho gi m vi c thanh toán t ti n túi c a vi c s d ng d ch v y t ng i nghèo do óng góp tài chính toàn b t ng i nghèo chính ph trung ng Không có m t khuôn kh phù h p Chi n l c HIV/AIDS c thông qua và ă Thi t l p m t phng pháp ti p c n ngn ch n s lây lan HIV-AIDS có b c i ban u nh m th c hi n chi n l c y t công ngn ch n b nh d ch HIV-AIDS t ai T t c di n tích t cao nguyên Không ph i t t c di n tích t ai Gi y ch ng nh n quy n s d ng t (LUCs) c phân b cho a phng và các c phân b , c bi t là khu v c c phân b nh sau: Nông nghi p 90%; c ng ng thi u s ô th và cao nguyên Nông nghi p 25%, t nông thôn 75%; t thành th 15%, công nghi p 20%. M t th tr ng t ai hi u qu c 10% h gia ́nh nông thôn có t thi t l p và th i h n s d ng t c thuê (nm 1998) b o m 15 % 41 và 17 % ng i dân ti p c n n c Tng kh nng ti p c n c a ng i s ch và công tŕnh v sinh (nm dân i v i d ch v v sinh và n c 1998) s ch 49 và 25% N c L p quy ho ch lu v c sông th ng H th ng thu l i cha hi u qu và Ngh nh lu v c sông ang c d th o, nh t và có s tham gia c a ng i s s tham gia c a ng i s d ng c̣n ngh inh m i b o m s tham gia l n hn d ng th y l i th p c a ng i s d ng n c Môi tr ng b o ph r ng m r ng 38% 35 % Lu t lâm nghi p m i c thông qua nhng ti n b c̣n h n ch 45 i ml i Lnh v c D ki n n nm 2006 Nm 2001 S li u m i nh t Không làm x u thêm các vùng t Xu ng c p Chng tŕnh thí i m v vùng t t t và các khu r ng có tính a d ng sinh h c cao S TNMT c thi t l p t t c các t nh Thi t l p m t khuôn kh ánh giá tác ánh giá c̣n h n ch ánh giá môi tr ng i v i các d án ng môi tr ng c a các d án Nguyên t c thu phí c a ng i gây ô nhi m Ô nhi m ô th cha c ki m soát Thi t l p c ch x lư n c th i c áp d ng trong thu phí n c th i và tác ng n ng i nghèo và ng i gây ô nhi m Gi i 95 % gi y ch ng nh n s d ng t T l gi y ch ng nh n s h u có c Khó ánh giá ti n b ai c c p l i do c v và ch ng v và ch ng ng tên th p ng tên Quy tŕnh l p k ho ch L p k ho ch ti n t i các m c tiêu L p k ho ch d a trên các ch tiêu Cách ti p c n c a CLTT&GNTD c l ng phát tri n s n xu t nhng CLTT&GNTD ang ghép vào K ho ch phát tri n kinh t xă h i c chuNn b (2006-10) Vi c l p k ho ch không hoàn toàn Áp d ng CLTT&GNTD c p t nh t i 18 t nh M t s t nh và ngành có các k ho ch h ng t i các m c tiêu có l i cho phát tri n kinh t và xă h i có l i cho ng i nghèo ng i nghèo M r ng CLTT&GNTD bao g m các v n Chng tŕnh u t công là m t t p C i thi n áng k s g n k t gi a c s h t ng h p các d án mà không có s g n chng tŕnh u t công v i ngân k t v i ngân sách sách Qu n lư tài chính công Áp d ng khuôn kh tài chính trung Vi c chuNn b ngân sách d a trên t m Chng tŕnh c i cách qu n lư tài chính công h n công khai nh́n ng n h n ang c th c hi n. Khuôn kh chi tiêu trung h n c áp d ng th nghi m C n tính y các chi phí v n hành Có ít s g n k t gi a chi tiêu th ng và b o d ng xuyên và u t Ti n b h n ch Xu t b n hàng nm các s li u ngân Các s li u ngân sách ch có s n Tng c ng công khai ngân sách trung ng sách chính xác và chi ti t t i t t c c p xă và trung ng thôi 46 Ph l c: K t qu Phát tri n Lnh v c D ki n n nm 2006 Nm 2001 S li u m i nh t các c p Không có ti n b nhng v th tài chính an T l n công n nh và ánh giá toàn Ki n th c h n ch v n phát sinh n d pḥng Trách nhi m tài chính Tiêu chuNn k toán phù h p v i Các thông l k toán khác v i các Chuy n d n sao cho phù h p v i các tiêu thông l qu c t tiêu chuNn qu c t chuNn qu c t Xây d ng pháp lu t M t h th ng pháp lư d a trên pháp Tính minh b ch pháp lư c̣n h n ch Tng c ng ng các vn b n pháp lu t trong quy n và thúc Ny phát tri n Công báo C i cách hành chính Ti n b ti n t i n gi n hóa hành Th t c c ng k nh và các kho n C ch m t c a c áp d ng t i 63 t nh công chính thanh toán không rơ ràng thành, nhng ch t l ng c n c quan tâm . Ch ng tham nhng Gi m tham nhng do c quan giám Nh n th c tham nhng tràn lan Ti n hành nghiên c u chNn oán toàn di n v sát c l p x p h ng tham nhng Cung c p Thông tin Các s li u kinh t và xă h i áng tin Vi c xây d ng s li u c̣n h n ch và Lu t ti p c n và ch t l ng s li u c c y và có th công b c cho công d li u khó ti p c n thông qua. Phng pháp ánh giá nghèo c chúng c i thi n 47