33386 Дэлхийн банкны “Тэтгэврийн шинэчлэлийн үндсэн ойлголтууд” цуврал Тэтгэвэр тогтоолт Тэтгэврийн шинэчлэл нь эрт тэтгэвэр тогтоолгохыг зогсоож чадах уу? Тэтгэвэр тогтоолгоно гэдэг нь Эдгээр орнуудад 55-59 насны хөгжингүй орнуудад харьцангуй эрэгтэйчүүдийн талаас бага зэрэг илүү сүүлийн үед бий болсон үзэгдэл бөгөөд хувь нь эдийн засгийн идэвхтэй байгаа ядуу орнуудын хувьд одоо цаг үед ч бол 60-аас дээш насны эрэгтэйчүүдийн элбэг тохиолддог зүйл биш юм. 5 хүн тутмын 1 нь л эдийн засгийн Тэтгэвэр тогтоолтын олон улсын чиг идэвхтэй хэвээр үлддэг байна. Харин хандлагыг тодорхойлохын тулд Зураг 1- 65-аас дээш насны эрэгтэйчүүд бараг д бид улс орнуудыг 4 бүлэгт хувааж бүгдээрээ ажиллах хүчнээс гардаг харуулав. Энэхүү зурагт ахмад настай байна. боловч цалин хөлстэй ажил хийж буй эсвэл ажилгүй боловч ажил идэвхтэй Харин эсрэгээр гол төлөв Африк, Зүүн хайж байгаа эдийн засгийн идэвхтэй Ази, Латин Америкт байрлах 54 оронд эрэгтэйчүүдийн нийт ахмад настай (4-р бүлэг) цөөн тооны хүмүүс л эрэгтэйчүүдийн тоонд эзлэх хувийн тэтгэвэрт гардаг. 65 орчим насны жинг харуулсан. эрэгтэйчүүдийн 90 хувь, 65-аас дээш насны эрэгтэйчүүдийн 70 орчим хувь Тэтгэврийн нас хамгийн багатай 12 нь эдийн засгийн идэвхтэй хэвээр орон (1-р бүлэг) бүгд Европ-д байдаг байна. байрлалтайгаас Баруун Европын Франц, Итали, Нидерланд болон Зүүн Дээрх хоёр заагийн дунд орших 2-р Европын Унгар, Румын, Словени зэрэг бүлэгт ЭЗХАХБ-ын ихэнх гишүүн улсууд багтаж байна. орнууд болон хуучин социалист системийн орнууд багтдаг. Эдгээр Тэтгэвэрт гаралтын 4 хэв маяг 1 орнуудад 1-р бүлэгт багтсан орнуудтай харьцуулбал 55-59 нас болон 60-64 насны ангилалд эдийн засгийн идэвхийн үзүүлэлт тус бүр 20 нэгж хувиар өндөр байна. Тэтгэвэрт гаралтын чиг хандлагууд 1960-аад оныг хүртэл ЭЗХАХБ-ын гишүүн орнуудад эрэгтэйчүүд дунджаар 68 насалдгаас 50 жилд нь ажил хөдөлмөр эрхэлж байжээ. (Зураг 2). Энэхүү хураангуй нь дэлхий даяар тэтгэврийн шинэчлэлийн бодлого боловсруулж хэрэгжүүлж байгаа хүмүүст зориулан гаргасан Дэлхийн банкны Тэтгэврийн шинэчлэлийн үндсэн ойлголтуудын нэг хэсэг болно. Нэмэлт мэдээллийг Дэлхийн Банкны Нийгмийн хамгаалал, хүний хөгжлийн сүлжээнээс авна уу. 1818 H гудамж, Вашингтон ДС, АНУ. Утас: +1 202 458 5267; факс +1 202 614 0471; e-mail socialprotection@worldbank.org. Тэтгэврийн шинэчлэлийн үндсэн ойлголтууд бодлогын хураангуйг www.worldbank.org/pensions вэб сайтаас бүрэн эхээр нь үзэх боломжтой. 2 этгэв Т эрт гаралт Үүнд хүмүүсийн сургуульд суралцах Эрэгтэйчүүдийн ажил хугацаа болон ажилгүйдлийн түвшин хөдөлмөр эрхлэх хугацаа 2 өссөн нь тодорхой хэмжээгээр нөлөөлсөн боловч үндсэн шалтгаан нь хүмүүс эрт тэтгэвэрт тогтоолгох болсон явдал юм. ЭЗХАХБ-ын таамаглаж буйгаар энэ хандлага цаашид үргэлжилж эрэгтэйчүүдийн ажиллах хүчинд байх хугацаа нь ажиллах хүчнээс гадуур байх хугацаанаас богино болно гэж үзжээ. Олон Улсын Хөдөлмөрийн Байгууллагын тооцоолсноор 60 орчим оронд эрэгтэйчүүдийн эдийн засгийн Харин өнөөдөр тэд 38 жилд нь л цалин идэвхийн түвшин сүүлийн 15 жилд хөлстэй ажил хөдөлмөр эрхлэх болсон мэдэгдэхүйц буурсан байна. Харин бол ажил эрхэлдэггүй хугацаа нь 18 эсрэгээр гол төлөв дунд орлоготой жил байсан бол 35 жил болж нэмэгдсэн орнууд багтсан 30 оронд нас насны байна. эрэгтэйчүүдийн ажиллах Ахмад настнуудыг ажил хөдөлмөр эрхлүүлэх талаар сүүлийн үед гарсан бодлогын санаачилгууд Эрт тэтгэвэрт гарах явдал болон ажил уртасгаж эрэгтэйчүүдийнхтэй адил хөдөлмөр эрхлэх сонирхолгүй байх нь (ихэвчлэн 65) болгоно. тэтгэврийн тогтолцооны шийдвэл зохих бодлогын асуудлуудын нэг болоод байна. ▪ Эрт тэтгэвэрт гарах явдлыг болиулах. Сүүлийн жилүүдэд ЭЗХАХБ-ын гишүүн 5 Энэ нь хамгийн түгээмэл бодлого орон тус бүрийн 4 нь ахмад настнуудын бөгөөд ЭЗХАХБ-ын гишүүн 12 орон ажил хөдөлмөр эрхлэхийг дэмжих энэ чиглэлээр арга хэмжээ авч байна. зорилгоор тэтгэврийн тогтолцооны 6 орон тэтгэвэрт гарахын тулд шинэчлэлийг 4 чиглэлээр хийсэн. шимтгэл төлсөн байвал зохих хамгийн доод хугацааг уртгасгасан бол 5 орон ▪ Тэтгэврийн насыг уртасгах. ЭЗХАХБ- тэтгэвэрт гарч болох насыг ын гишүүн 9 орон улсын тэтгэврийн нэмэгдүүлэхээр төлөвлөж байна. системээс тэтгэвэр авч болох насыг ▪ Тэтгэврийн насанд хүрсэн ахмадуудыг уртасгасан. Финланд, АНУ, Итали үргэлжлүүлэн ажиллахыг улсууд тэтгэврийн насыг 2 жилээр, урамшуулах: 5 орон улсын тэтгэвэрт Шинэ Зеланд 3 жилээр, Япон, БНСУ, гарах насанд хүрснээс хойш Испани улсууд 5 жилээр уртасгахаар үргэлжлүүлэн ажилласан тохиолдолд төлөвлөж байгаа буюу уртасгасан тэр хугацаагаар нь цаашид жилд авах байна. Энэ өөрчлөлтүүд хийгдсэнээр тэтгэврийн хэмжээ нэмэгддэг байх ЭЗХАХБ-ын гишүүн 3 орон тус бүрийн зохицуулалтыг хийж тэтгэврийн 2-т нь тэтгэврийн нас 65 болж, 5 оронд насанд хүрсэн ахмадуудыг ажил тэтгэврийн нас үүнээс өндөр (ихэвчлэн хөдөлмөр эрхлэх явдлыг дэмжиж 67) болох юм. байна. ▪ Эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүсийн тэтгэврийн насыг адилхан болгох ЭЗХАХБ-ын гишүүн бус гол төлөв Зүүн ЭЗХАХБ-ын гишүүн өөр 8 оронд Европ, Латин Америкийн орнууд ч 1992 эмэгтэйчүүдийн тэтгэврийн насыг оноос хойш тэтгэврийн насыг нэмэгдүүлэх арга хэмжээ авч байна. этгэв Т эртГаралт 4 үүсвэрээс тэтгэвэр, тэтгэмж авдаг тул хүчний оролцооны түвшин 1970-аад нийгмийн хамгааллын тогтолцоонд оноос хойш бараг өөрчлөгдөөгүй мөн л адил ачаалал өгдөг. байна. Харин хамгийн бага орлоготой орнуудад ахимаг насны ажиллагчдын Нийт хүн амд ахмад настнуудын эзлэх эдийн засгийн оролцооны түвшин хувийн жин өсөх болон тэтгэврийн нас сүүлийн 30-40 жилд зөвхөн бага наашлах нь тэтгэврийн системийн хэмжээгээр л буурсан. санхүүжилтээр зогсохгүй өргөн хүрээний эдийн засгийн үр нөлөөтэй. Улс орнуудын орлогын түвшин Илүү олон тооны ахмад настнуудад нэмэгдэхийн хэрээр иргэд нь тэтгэвэрт тэтгэвэр олгох нь АНУ болон Европын эрт гарах хандлагатай болдгийг Зураг 1- орнуудын эдийн засгийн өсөлтийг д үзүүлсэн 1 болон 4-р бүлгийг жилд 0.5 нэгж хүртэл хувиар бууруулж харьцуулснаар харж болно. Хөгжлийн болно гэсэн тооцооллыг ЭЗХАХБ үр дүнд иргэддээ ийм боломж олгож хийсэн байна. Жил бүр ийм байгааг эдгээр улс орнууд иргэдийнхээ хэмжээгээр эдийн засгийн өсөлт аж байдлыг дээшлүүлэх чиглэлд буурах нь 25 жилийн хугацаанд хүрсэн чухал ололт гэж үзэж болох амьдралын стандарт 10 хувиар буурна бөгөөд энэ нь ялангуяа өнгөрсөн болон гэсэн үг юм. одоо үед эрт тэтгэвэрт гарах боломж олдсон хүмүүс, цаашид эрт тэтгэвэрт Зарим орнуудын Засгийн Газар гарна хэмээн итгэж буй хүмүүсийн (ихэвчлэн Европын орнуудад) залуу байр сууринаас авч үзвэл маш эерэг хүмүүст ажил хөдөлмөр эрхлэх давуу тал билээ. Гэвч ийм давуу тал нь боломжийг нэмэгдүүлэх үүднээс эрт зүгээр олдож буй зүйл биш харин тэтгэвэрт гарах явдлыг урамшуулдаг өөрийн гэсэн өртөг зардалтай юм. байсан. Гэсэн хэдий ч ийм бодлогын үр дүнд залуучуудын хөдөлмөр эрхлэлт Тэтгэвэрт эрт гарахаас нэмэгдээгүй. Харин ийм бодлого улбаатай зардал явуулсан Засгийн Газрууд одоо эдийн Нийтээрээ тэтгэвэрт эрт гардаг засагт тогтмол тооны ажлын байр болохын хамгийн илэрхий санхүүгийн байдаг бөгөөд түүнийг иргэдийн дунд ачаалал нь тэтгэврийн тогтолцоонд хүссэнээр хуваарилж болдог гэсэн ирдэг. Тэтгэвэрт гарах насыг нэг бодлого нь алдаатай болохыг ойлгож жилээр богиносгох бүрд нийт тэтгэвэр эхэлж байна. авагчдын тоог дунджаар 5 хувиар нэмэгдүүлдэг бол ажил хийж ЭЗХАХБ-ын гишүүн орнуудын талаас тэтгэврийн даатгалын шимтгэл төлж илүү нь эрт тэтгэвэрт гарах явдал буй иргэдийн тоог 2 буюу түүнээс болон ажил хөдөлмөр эрхлэх дээш хувиар бууруулдаг байна. Үүний сонирхолгүй байдал нь нийгмийн үр дүнд шимтгэл төлөгчдийн хамгааллын бодлогын санаа зовоосон шимтгэлийн хэмжээг хамгийн багадаа гол асуудлуудын нэг гэдгийг хүлээн 8.5 хувиар өсгөхөд хүрдэг. Эрт зөвшөөрч, 5 орон тутмын 4 нь ахмад тэтгэвэрт гарагчид тэтгэврийн настнуудыг ажил хөдөлмөр эрхлэхийг даатгалаас мөнгө авахгүй тохиолдолд урамшуулах бодлогыг хэрэгжүүлсэн ихэвчлэн ажилгүйдлийн даатгал, тахир (Шигтгээг үзнэ үү). дутуугийн даатгал зэрэг өөр эх 4 этгэв Т эрт гаралт Хүмүүс яагаад тэтгэвэрт эрт Тэтгэврийн хэмжээг үнэлэх нь гардаг вэ? Энэхүү тэмдэглэлд бид тэтгэврийн Өнөөгийн ахмад настнууд нь тэдний төрөл бүрийн тогтолцоонд яагаад өмнөх үетэй харьцуулбал сайн тэтгэвэрт эрт гарах явдлыг боловсрол эзэмшиж, эрүүл саруул урамшуулдгийг тайлбарлахыг зорилоо. амьдран урт наслах боломжтой болсон. Юуны түрүүнд, энгийн, заавал Мөн ихэнх иргэн биеийн хүчний ажлыг даатгуулах тэтгэврийн даатгалын байнга хийх шаардлагагүй олсон. тогтолцоог авч үзье. Энэ тогтолцоонд Тэгвэл яагаад олон тооны хүн иргэд 20 наснаасаа эхлэн орлогынхоо 10 харьцангуй эрт ажиллах хүчнээс гарч хувиар шимтгэл төлөх үүрэгтэй бөгөөд байна вэ? энэ шимтгэл нь захиргааны зардлуудыг хассаны дараа жилд 5 хувийн хүү олдог Үүний нэг шалтгаан нь (Ялангуяа гэж үзье. Тухайн даатгуулагчи Европид) ажилгүйдлийн түвшин олон тэтгэвэрт гарах болоход түүний жилийн турш өндөр байгаа явдал юм. дансанд хуримтлагдсан нийт Нэгэнт ажлаас гарсан бол дахин ажил шимтгэлийн мөнгийг хүүгийн хамт олох боломж цөөн хүнд л тохиолддог. жил бүр тэнцүү хэмжээгээр буцаан Ийм нөхцөлд зарим орнуудын Засгийн олгох тооцоо хийгдэнэ. Гэвч Газар тэтгэврийн насыг багасгах нь даатгуулагч цаашид хэдэн жил ажилгүйдлийн түвшинг бууруулна амьдрахыг баттай мэдэх боломжгүй гэсэн алдаатай тооцоололд үндэслэн, тул даатгалын байгууллага түүний эрт тэтгэвэрт гарах явдлыг урамшуулах дансанд хуримтлагдсан мөнгө болон бодлого явуулсан. Олон хүний хувьд цаашид амьдрах таамагласан хугацаанд эрт тэтгэвэрт гарна гэдэг нь өвчний үндэслэн жил бүр тогтмол тэтгэвэр улмаас болон тухайн хүний ажил олгох гэрээг (“annuity”) хуримтлуулсан мэргэжил хэрэгцээ шаардлагагүй мөнгөөрөө худалдаж авахыг санал болсноос аргагүйн эрхэнд ажиллах болгодог. Ингэснээр тухайн даатгуулагч хүчийг орхихоос ялгаатай, сайн дураар дунджаас урт насалсан тохиолдолд хийдэг сонголт юм. Өмнөх үетэйгээ дансанд хуримтлуулсан мөнгөө дуусгаж харьцуулбал одоогийн үеийнхэн илүү тэтгэвэргүй үлдэх эрсдэлээс чинээлэг болсон бөгөөд энэ нь тэдэнд сэргийлдэг. Тэтгэврийн ийм төрлийн илүү их цагийг ажиллахад биш тогтолцоог шимтгэлд үндэслэх амрахад зарцуулах боломж олгож тэтгэврийн бодит хуримтлалын байна. тогтолцоо (defined contribution) гэж нэрлэдэг. Гэвч тэтгэвэрт эрт гарахыг өдөөж буй хамгийн гол зүйл бол олон оронд Тэтгэврийн наснаас хойш улсын тэтгэвэр, зарим оронд хувийн даатгуулагчийн ажил эрхлэх сонирхол тэтгэврийн хэмжээ өссөн явдал юм. ямар байхыг мэдэхийн тулд түүний Эдгээр тэтгэврийн тогтолцооны олонхи дансанд мөнгө хэрхэн нь ахимаг насны даатгуулагчийг ажлаа хуримтлагддагийг авч үзье. Тухайн үргэлжлүүлэн хийхийг дэмжихгүй даатгуулагчийн ажилласан хугацаа нь байх механизмтай. түүний тэтгэврийн хэмжээнд 3 янзаар нөлөөлнө. Эхний 2 нь тухайн иргэний жилд төлөх шимтгэл болон дансан дахь шимтгэлийн нийт үлдэгдэлд тооцох этгэв Т эртГаралт 4 хүүгээр буюу даатгуулагч олон жил бүрэлдэхүүн хэсэг хэвээр байгаа улсын ажиллаж, шимтгэл төлөх тусам эдгээр тэтгэврийн тогтолцоонд “цалинд нь нэмэгдэх нь ойлгомжтой. Харин 3 үндэслэсэн” (defined benefit) гэж дахь зам нь тухайн даатгуулагчийн нэрлэгдэх тэтгэврийн тогтолцооны ажиллах уу тэтгэвэрт гарах уу гэдэг загварыг ашигладаг. Энэ загвараар сонголтод чухал нөлөөтэй. Даатгуулагч тэтгэврийн хэмжээ нь тухайн хүний тэтгэвэрт гарахаа хойшлуулах тусам цалингийн тодорхой хувиар (эсвэл түүний тэтгэвэр авах магадлалт хугацаа тогтмол мөнгөн дүн) бодогддог. Мөн нь богиносох тул түүний Нидерланд, Их Британи, АНУ зэрэг хуримтлуулсан мөнгөөр худалдаж авах улсуудад хувийн тэтгэврийн сангууд ч тэтгэврийн гэрээний үнэ цэнэ өсөж ийм аргаар тэтгэврийг бодож жил бүр өндөр тэтгэвэр авах тогтоодог. боломжтой болно. Бид энд даатгуулагчийн шимтгэл төлсөн жил тутамд түүний авч байсан Орлого ба тэтгэвэр, насаар 3 дундаж цалин хөлсний 1.75 хувьтай тэнцэх хэмжээний тэтгэвэр бодогддог энгийн даатгалын тогтолцоог авч үзлээ. Улсын тэтгэврийн тогтолцоонуудад тэтгэвэр бодох хувь харилцан адилгүй байдаг боловч энд жишээ болгосон 1.75 хувь нь ерөнхийдөө дундаж хэмжээ юм. Шимтгэл төлөгчийн дансан дахь мөнгө нь шимтгэл төлсөн хугацаагаар, мөн түүний цалин орлого нэмэгдсэн тохиолдолд өснө. Зураг 4-т даатгуулагчийн тэтгэврийн хэмжээ түүнийг хэзээ тэтгэвэрт гарахаас шалтгаалан хэрхэн өсөж буйг харуулав. Энд Зураг 3-т үзүүлснээс ихээхэн Зураг 3-д үзүүлснээр даатгуулагч ялгаатай байдал харагдаж байгаа тэтгэвэрт гарахаа 55 наснаас бөгөөд Зураг 3-т үзүүлсэнтэй хойшлуулах тусам цаашид авах харьцуулбал бага орлоготой тэтгэврийн хэмжээ нь өндөр даатгуулагчийн хувьд тэтгэврийн хурдтайгаар буюу жилд дунджаар 12 хэмжээ нь тэтгэврийн насыг хувиар өсч байна. Уг зурагт нэмэгдүүлэх тусам арай бага хурдацтай даатгуулагчийн ажил хөдөлмөр эрхлэх буюу жилд дунджаар 5 хувиар өсөхөөр үеийн цалин, орлого жилд 3 хувиар байна. өснө гэдэг таамаглалыг ашигласан. Тэтгэвэрт гарах шийдвэрт Улсын тэтгэврийн тогтолцоо нөлөөлөх хүчин зүйлүүд Зураг 3-т харуулсантай төстэй албан журмын даатгалын систем нь Санхүүгийн талаас даатгуулагчийн тэтгэврийн тогтолцоонд улам ихээр тэтгэвэрт гарах эсэх шийдвэрт түүний ашиглагдаж байна. Гэвч одоогоор олон үргэлжлүүлэн ажил хөдөлмөр улс орны тэтгэврийн системийн гол эрхэлснээр олох цэвэр орлого 6 этгэв Т эрт гаралт (даатгалд төлөх шимтгэлийг хассан), орлогод харьцуулсан харьцаа нь хэрэв тэтгэвэр тогтоолговол авах тэтгэврийн тогтолцооны санхүүгийн тэтгэврийн хэмжээний харьцаа динамик механизмыг бүрэн гүйцэд нөлөөлнө. илтгэж чадахгүй. Тэтгэврийн насанд хүрсэн даатгуулагч цаашид үргэлжлүүлэн ажилласнаар цалин Орлого ба тэтгэвэр, насаар 4 хөлс авахаас гадна түүний цаашид авах нийт тэтгэврийн өнөөгийн үнэ цэнэ өөрчлөгддөг. Иймээс даатгуулагчийн үргэлжлүүлэн ажиллахын санхүүгийн бодит үр нөлөөг тооцохын тулд цалин орлогоос даатгалын шимтгэлийг хассан дүн болон цаашид авах тэтгэврийн өнөөгийн үнэ цэнийг харьцуулах шаардлагатай. Даатгуулагч тэтгэврийн насанд хүрснээс хойш үргэлжлүүлэн ажиллах нь цаашид авах тэтгэврийн хэмжээнд хэрхэн нөлөөлөхийг бид тэтгэврийн хоёр өөр тогтолцооны жишээн дээр тайлбарласан. Дээр дурдсаны дагуу даатгуулагчийн Тэтгэврийн хэмжээг ажлаа үргэлжлүүлэн ажиллахын санхүүгийн үргэлжлүүлэн хийснээр олох бодит үр нөлөөг тооцохын тулд цалинд орлоготой харьцуулсан харьцаа өндөр үндэслэсэн тэтгэврийн тогтолцооны байх тусам даатгуулагчийн тэтгэвэрт үед үргэлжлүүлэн ажилласнаар олох гарах сонирхол өндөр байх нь орлогоос хэрэв тэтгэвэрт гарсан бол ойлгомжтой. Үүнээс гадна тэтгэвэрт тэр хугацаанд авч болох байсан гарах шийдвэрт эрүүл мэнд, тэтгэврээс тэтгэврийн хэмжээг хасаж тооцно бусад орлогын эх үүсвэр, гэр бүлийн (шимтгэлд үндэслэсэн бодит хүний ажил хөдөлмөр эрхлэлтийн хуримтлалын схемийн үед мөн төстэй байдал зэрэг бусад хүчин зүйлүүд тооцооллыг хийнэ). мэдээж нөлөөлнө. Тэтгэвэрт гарч амрахаас илүүтэй ажил хөдөлмөр Зураг 5-д тэтгэврийн хэмжээг хийснээрээ сэтгэл ханамжтай байдаг шимтгэлийн хэмжээг хассан цэвэр хүмүүс ч бий. цалингийн дүн ба тэтгэврийн өнөөгийн үнэ цэнэд гарсан өөрчлөлтийг нэмж Тэтгэвэрт гарснаар авах тэтгэврийн тооцсон дүнгийн нийлбэрт хуваасан хэмжээг өмнө ажиллаж байсан үеийн “оруулалтын хувь”-ийг харуулсан орлоготой нь харьцуулсан энгийн болно. Зургаас цалинд үндэслэсэн харьцааг “оруулалтын хувь” гэж болон шимтгэлд үндэслэсэн бодит нэрлэдэг. Энэ харьцаа өндөр байх хуримтлалын тогтолцоо нь тэтгэврийн тусам санхүүгийн талаас тухайн насанд хүрсэн даатгуулагчийг цаашид даатгуулагч цаашид үргэлжлүүлэн үргэлжлүүлэн ажиллахыг урамшуулж ажиллах сонирхол бага байна. байгаа байдлаараа хэрхэн ялгаатай байгааг харж болно. Тухалбал 50 настай Зөвхөн тэтгэврийн хэмжээг даатгуулагчийн оруулалтын хувь даатгуулагчийн авч байсан цалин цалинд үндэслэсэн тэтгэврийн этгэв Т эртГаралт 4 тогтолцооны үед 35 хувь байгаа бол, баримталдаг. Иймд хэдийгээр эцсийн шимтгэлд үндэслэсэн тэтгэврийн дүн орлогын түвшнээс хамаарч бодит хуримтлалын тогтолцооны үед өөрчлөгдөж болох боловч цэвэр зөвхөн 12 хувь байна. Шимтгэлд оруулалтын хувь нь бохир оруулалтын үндэслэсэн тогтолцооны үед 60 настай хувиас 10-15 хувиар өндөр байдаг даатгуулагч цалингийн орлогынхоо байна. зөвхөн 25 хувийг, цалинд үндэслэсэн тэтгэврийн системийн үед 45 хувийг Тэтгэвэр ба тэтгэвэрт гарах нь тэтгэвэр болгон авахаар байна. Зураг 5-аас харахад цалинд үндэслэсэн Даатгуулагч 68 нас хүрч байж тэтгэвэрт тэтгэврийн тогтолцооны үед гарсан тохиолдолд л шимтгэлд даатгуулагч аль болох эрт тэтгэвэрт үндэслэсэн тэтгэврийн тогтолцооноос гарах сонирхолтой байдаг бол олгох тэтгэврийн хэмжээ нь цалинд шимтгэлд үндэслэсэн тогтолцооны үед үндэслэсэн тэтгэвэр тогтолцооноос тэтгэвэрт гарахаа аль болох олгох тэтгэврийн хэмжээнээс их болно. хойшлуулах сэдлийг даатгуулагчид төрүүлдэг байна. Орлуулалтын хувь 5 Бодитой хэрэгжиж буй тэтгэврийн тогтолцоонууд Тэтгэврийн тогтолцоонд анализ The impact of taxes хийхдээ дээр авч үзсэн онолын тогтолцоонуудыг практикт хэрхэн хэрэгжүүлж байгаагаас хамааран гарч болох үр дагаварын нарийн зааг ялгааг анхаарч үзэх шаардлагатай. Дээр жишээгээр авч үзсэн цалинд үндэслэсэн тэтгэврийн энгийн тогтолцооны тухайд ийм тогтолцоог хэрэгжүүлэхэд бодит амьдралд хэрэглэдэг, даатгуулагчийн тэтгэвэрт Татварын нөлөө гарах шийдвэрт нөлөөлж болох олон Дээр тооцоолсон оруулалтын хувь нь хүчин зүйл, онцлогуудыг авч үзээгүй шимтгэлээс бусад төрлийн татварыг болно. оруулаагүй бохир дүн юм. Хувь хүний орлогын албан татвар нь ихэвчлэн Тэтгэвэр тогтооход баримтлах прогрессив буюу татварын хувь хэмжээ орлогыг тодорхойлох нь нь орлогын дүн их байх тусам нэмэгдэх Цалинд үндэслэсэн тэтгэврийн тогтолцоотой байдаг. Өндөр орлоготой системийг бид авч үзэхдээ тэтгэвэр иргэнтэй харьцуулбал бага орлоготой бодох томьёо нь даатгуулагчийн насан иргэн нь бага хувь хэмжээгээр татвар туршдаа олох орлогын дундаж дээр төлөх тул тэдний хувьд татварыг үндэслэдэг гэж үзсэн. Гэвч бодит тооцсон цэвэр оруулалтын хувь нь байдал дээр тухайн даатгуулагчийн бохир оруулалтын хувиас өндөр байдаг. зөвхөн тодорхой хугацааны туршид Зарим оронд тэтгэвэр авагчдад илүү олж байсан орлогыг л тэтгэвэр бодох тааламжтай татварын бодлогыг тооцоололд ашигладаг. Тухайлбал, 8 этгэв Т эрт гаралт хөгжиж буй орнуудын гуравны хоёр нь, Тэтгэврийн дээд хэмжээ ЭЗХАХБ-ын гишүүн орнуудын 40 хувь Цалинд үндэслэсэн улсын тэтгэврийн нь даатгуулагчийн ажил хөдөлмөр системийг амьдралд хэрэгжүүлэхэд эрхлэх сүүлийн жилүүддээ олж байсан гардаг өөрчлөлтүүд даатгуулагчийн орлогыг хэрэглэдэг бөгөөд энэ хугацаа тэтгэвэрт гарах шийдвэрт хэрхэн нь улс орнуудад тэтгэвэрт гарахын нөлөөлдөг нь дээрхтэй харьцуулбал өмнөх сарын орлогоос эхлэн сүүлийн илүү ойлгомжтой. Нийт 38 улсад 10 жилийн орлого хүртэл янз бүрээр даатгуулагч 30 ба түүнээс цөөн жил хэлбэлздэг. Мөн улс орнуудын 1/5 шимтгэл төлбөл шимтгэл төлсөн орчим нь даатгуулагчийн хамгийн хугацаанаас хамааруулан нэмэх өндөр орлого олж байсан 1 жилийн тэтгэврийн нэмэгдлийг зогсоодог бол орлогыг тэтгэвэр тогтооход ашиглаж 19 оронд шимтгэл төлөх хугацааг 30-35 байна. ЭЗХАХБ-ын гишүүн орнуудын жилээр хязгаарладаг байна. Мөн 50 1/3 нь, хөгжиж буй орнуудын 15 орчим улсад эхний (ихэвчлэн 10-20 дахь) хувь нь л даатгуулагчийн насан жилүүдэд төлсөн шимтгэлд нь түүний туршийн орлогын дундажийг дараагийн жилүүдэд төлсөн ашигладаг байна. Харин сүүлийн үед шимтгэлээс илүү хэмжээний тэтгэвэр хамгийн их орлого олсон жилүүд, эсвэл ногдож байх зохицуулалтыг хийдэг тэтгэвэрт гарахын өмнөх тодорхой байна. Иймээс нэгэнт шимтгэл төлөх хугацааны орлогыг тэтгэвэр тогтоохдоо хугацааныхаа доод болзолыг бүрэн баримталдаг орнуудад энэ хугацааг биелүүлсэн даатгуулагч цааш уртасгах хандлага давамгайлах болж үргэлжлүүлэн ажиллаж тэтгэврээ зарим орнууд насан туршийн орлогын нэмэгдүүлэх боломж хязгаарлагдмал дундажийг баримтлах системд юм. Ажиллах хугацааныхаа өөр өөр шилжсэн. жилүүдэд төлсөн шимтгэл нь тэтгэврийн хэмжээнд адилхан Насан туршийн орлогын дундажийг нөлөөлдөг системтэй харьцуулбал ийм ашиглах системтэй харьцуулбал, төрлийн хязгаарлалтууд нь хамгийн их орлого олсон жилүүдийн даатгуулагчийн эрт тэтгэвэрт гарах орлого, эсвэл тэтгэвэрт гарахын өмнөх сонирхлыг нэмэгдүүлдэг. тодорхой хугацааны орлогыг тэтгэвэр бодохдоо баримталдаг систем нь Тэтгэвэрт гарах хугацаанд даатгуулагчийн тэтгэвэрт гарах сонирхолд хэрхэн нөлөөлдөг нь нас нөлөөлж болох насанд орлого хэрхэн өөрчлөгддөгөөс зохицуулалтууд хамаарах бөгөөд энэ талаар эмпирик судалгаанууд өөр өөр дүгнэлтүүд Цалинд үндэслэсэн улсын тэтгэврийн гаргасан байдаг. Даатгуулагчийн системд даатгуулагчийг хэзээ тэтгэврээ хамгийн өндөр орлого олсон авч эхэлснээс нь хамааруулан жилүүдийн орлогыг баримтлах үед тэтгэврийн хэмжээг өөрчилдөг. орлого нь нэгэнт хамгийн өндөр ЭЗХАХБ-ын гишүүн орнуудын бараг түвшиндөө хүрсэн бол цаашид тэн хагас нь, мөн 18 бага орлоготой ажиллах сонирхол нь буурдаг байна. орнууд ийм аргыг хэрэглэж байна. Хамгийн түгээмэл хэрэглэгддэг арга бол даатгуулагч тэтгэвэрт гардаг дундаж наснаас хойно тэтгэврээ тогтоолгон тэтгэвэр авч эхлэх этгэв Т эртГаралт 4 хугацаагаа хойшлуулсан тохиолдолд сонирхолтой хүмүүс тийм ч олон тэтгэврийг тодорхой хэмжээгээр байдаггүй. Их Британид тэтгэврийн нэмэгдүүлдэг. Мөн олон оронд насны хүмүүсийн 2 хувь нь, АНУ-д 65- дунджаас эрт тэтгэвэрт гарсан бол 69 насны хүмүүсийн 8 хувь нь л тэтгэврийн хэмжээг нь бууруулдаг. тэтгэвэрт гарахаа хойшлуулдаг. Эдгээр шалтгаанаар өсгөх, эсвэл бууруулах тэтгэврийн хэмжээ нь улс Эцэст нь дээрх зохицуулалтыг орон бүрд харилцан адилгүй бөгөөд хийснээр төсөвт ямар нөлөө жилд 1-12 хувиар хэлбэлздэг. үзүүлэхийг тооцох нь чухал. Хэрэв Тухайлбал ЭЗХАХБ-ын гишүүн актуар тооцооллоор гарсан нэмэгдлийг орнуудад энэ хэмжээ жилд дунджаар олгодог бол энэ нь тэтгэвэр авагчийн 6.5 хувь, тус байгууллагын гишүүн бус авах тэтгэврийн өнөөгийн үнэ цэнэд орнуудад 3.5 хувь байдаг. Ийм төрлийн ямар нэгэн нөлөө үзүүлэхгүй тул зохицуулалт нь эрт тэтгэвэрт гарах тэтгэврийн нийт зардал өөрчлөгдөхгүй. сонирхлыг бууруулж болох боловч энд Харин тухайн даатгуулагчийн хоёр асуудлыг бодолцож үзэх цалингийн орлого болон өндөр дүнтэй шаардлагатай. тэтгэвэрт ногдуулах татвараас төсөвт зарим орлого орох боломжтой. Гэвч Нэгдүгээрт, актуар тооцоололд эрт тэтгэвэр гарах явдлыг багасгах үндэслэн тооцсон шимтгэл төлсөн чиглэлээр авч болох бусад арга хугацааны нэмэгдэлд тооцох хэмжээнүүд нь мөн төсвийн орлогыг тэтгэврийн нэмэгдлийн хэмжээ нь ийм байдлаар нэмэгдүүлэхээс гадна бодитоор өгч буй нэмэгдлээс ихэвчлэн тэтгэврийн нийт зардлыг бууруулдаг өндөр байдаг. Энэ хоёр үзүүлэлт ямар тул илүү үр ашигтай. түвшинд тэнцүү байх нь даатгуулагчийн цаашид амьдрах Тэтгэвэрт гарснаас хойш ажил хугацаанаас шалтгаалдаг. Актуар хөдөлмөр эрхлэх нь тооцооллын үүднээс шударга байх Хэдийгээр зарим оронд даатгуулагч нэмэгдлийн хэмжээ нь 50 насанд 7 хувь, тэтгэвэр авч байгаа бол ажил, 70 насанд 12 хувь гэх мэт хөдөлмөр эрхлэхийг хориглодог бол даатгуулагчийн наснаас, мөн хүйсээс ихэнх орнуудад тэтгэвэр авагчдыг (эмэгтэйчүүдийн хувьд дунджаар 2 хязгаарлагдмал хэмжээгээр цалин нэгж хувиар өндөр) шалтгаалдаг. Гэвч хөлстэй ажил хийхийг зөвшөөрдөг. энэ нэмэгдлийн хэмжээ нь бараг бүх Ийм орнуудад ихэвчлэн тэтгэврийн бус бага орлоготой орнууд, мөн ЭЗХАХБ- орлого нь харьцангуй доогуур ын гишүүн орнуудын талаас илүүд нь тогтоосон босгоос давсан тохиолдолд бодитоор олгож буй нэмэгдлээс өндөр тэтгэврийн хэмжээг тодорхой хувиар юм. бууруулдаг байна. Энэ нь үнэн хэрэгтээ цалингаас авах бодит татварыг Хоёрдугаарт, ийм зохицуулалт нь маш өндөр болгож зөвхөн цөөн тооны даатгуулагчийн хэзээ тэтгэвэрт гарах хүмүүс л тодорхой наснаас хойш ажил шийдвэрт нөлөөлөх байдал төдийлөн хөдөлмөр хийх сонирхолтой хэвээр ажиглагддаггүй. Ихэнх хүмүүс тэтгэвэр үлддэг. нь тодорхой хэмжээгээр буурах байсан ч боломж олдвол тэтгэвэрт эрт гарах Даатгуулагчийг тэтгэврийн насанд хандлагатай байдаг. Харин илүү олон хүрснээс хойш ажиллах сонирхлыг нь жил ажиллаж тэтгэврээ нэмэгдүүлэх 10 этгэв Т эрт гаралт нэмэгдүүлэх зорилгоор зарим уртасгасан байхад тэтгэвэр тогтоолгож орнуудад тэтгэврийн хажуугаар олж буй дундаж нас эсрэгээр буурсан буй орлогын хэмжээнд тавих шалгуур байна. Эдгээр баримтаас үзэхэд үзүүлэлтийг зөөлрүүлэх, эсвэл бүр тэтгэврийн насыг хойшлуулснаар ийм шалгуур тавихаа болих аргуудыг хүмүүсийн бодитоор тэтгэврээ хэрэглэсэн. Гэвч тэтгэвэрт гарах тогтоолгох дундаж насыг автоматаар хугацаанд нөлөөлөх зохицуулалттай хойшлуулна гэж тооцох нь хэт өөдрөг адилаар ийм төрлийн шинэчлэл нь төсөөлөл болно. даатгуулагчийн хэзээ тэтгэвэрт гарах шийдвэрт төдийлөн нөлөө үзүүлдэггүй Тэтгэвэр тогтоолгох зан төлөв нь амьдрал дээр харагдаад байна. болон сэдлүүд Нөгөө талаас энэ шинэчлэл нь хэт үр Бид даатгуулагчийн тэтгэвэрт хэдийд дүнд хүрч зарим тэтгэвэр авагчид гарах шийдвэрт нөлөөлдөг хүчин өндөр орлоготой ажил хийхийн зүйлүүдийг төрөл бүрийн тэтгэврийн зэрэгцээ өндөр хэмжээний тэтгэвэр тогтолцооны үед хэрхэн авахад хүрч болно. Тэтгэврийн нас өөрчлөгддөгийг авч үзлээ. Харин доогуур нөхцөлд даатгуулагчийг эдгээр хүчин зүйлүүд бодит байдал тэтгэвэрт гарснаасаа хойш ажил дээр тэтгэвэр тогтоолгогчдын хөдөлмөр эрхлэхийг зөвшөөрөх нь шийдвэрт үнэхээр нөлөөлж буй эсэх нь өртөг өндөртэй. Харин тэтгэврийн нас зүй ёсоор сонирхол татна. Зураг 6-д энэ өндөр үед ийм зохицуулалт нь чиглэлээр хийсэн олон улсын тэтгэвэрт эрт гарах явдлыг бууруулах харьцуулсан судалгааны үр дүнг товч нэг арга хэрэгсэл юм. харууллаа. АНУ-ын Эдийн Засгийн Үндэсний Хүрээлэнгээс 11 орныг Параметрийн шинэчлэл хамруулан хийсэн судалгаанд Хувийн болон улсын тэтгэврийн тэтгэврийн насанд хүрсэн боловч ажлаа даатгалын хамралт өндөртэй орнуудад үргэлжлүүлэн хийж буй ахмадуудын тэтгэвэрт гарах нь “институцийн” орлогод ногдуулж буй бодит татвар нь асуудал хэмээн тооцогддог. Ийм тэдний хэзээ тэтгэвэрт гарах орнуудад хүмүүс тэтгэвэрт гарах шийдвэрт хэрхэн нөлөөлж буйг стандарт наснаас өмнө, зарим судалсан байна. Зургийн баруун гар тохиолдолд олон жилийн өмнө талд байрлуулсан орнуудад даатгуулагч тэтгэвэрт гардаг. Жишээлбэл ихэнх эрт тэтгэвэрт гардаг бол зүүн хэсэгт ЭЗХАХБ-ын гишүүн орнуудад байрлуулсан орнуудад тэтгэвэрт гарах тэтгэврийн ердийн нас 65 ба түүнээс дундаж нас харьцангуй өндөр байна. дээш байдаг бол Зураг 1-д үзүүлсэн 175 Зургаас үзэхэд тэтгэврийн насны орноос 48-д нь 60-64 насны хүмүүсийн ахмадуудын цалингийн орлогод өндөр зөвхөн талаас бага нь л эдийн засгийн татвар ногдуулж буй орнуудад хүмүүс идэвхтэй хүн ам байна. тэтгэвэрт эрт гардаг бол татвар багатай орнуудад ахмадууд үргэлжлүүлэн Цөөн хэдэн орон л тэтгэврийн насыг ажиллах сонирхолтой байдаг бөгөөд бууруулсан боловч тэтгэвэрт эрт гарах ийм үр дүн нь тодорхой орнуудад явдал нь сүүлийн 30 жилд ЭЗХАХБ-ын хийгдсэн нарийвчилсан гишүүн болон хуучин социалист эконометрикийн шинжилгээгээр орнуудад элбэг тохиолдох болсон. батлагддаг. Хэдийгээр даатгуулагчийн Цөөнгүй оронд тэтгэврийн насыг тэтгэврээ тогтоолгох шийдвэр нь ▪ Олон улс оронд тэтгэврээ эрт этгэв Т эртГаралт 4 тогтоолгосноор авах тэтгэврийн хэмжээ нь буурахгүй байх эсвэл тэдний эрүүл мэнд, тухайн улсын актуар тооцооны үндсэн дээр ажилгүйдлийн түвшин зэрэг олон буурвал зохих хэмжээнээс багаар хүчин зүйлсээс шалтгаалдаг боловч бууруулах байдлаар тэтгэвэрт эрт санхүүгийн талын тооцооллууд тэдний гарах явдлыг урамшуулдаг байна. тэтгэвэрт эрт гарах эсэх шийдвэрт ▪ Тэтгэврийн хэмжээг бодоход чухал нөлөөтэй нь батлагдаж байна. тэтгэвэр тогтоолгохоос өмнөх тодорхой хугацааны орлогыг, О рлуулалты н хувь эсвэл ажиллах хугацаандаа 6 хамгийн өндөр орлого олж байсан жилүүдийн орлогыг баримтлах үед даатгуулагчийн жилийн орлого нь нэгэнт байж болох хамгийн өндөр түвшинд хүрэхэд цаашид ажил хөдөлмөр эрхлэхгүй сонирхолгүй болдог байна. ▪ Тэтгэвэр авагчийн тэтгэврийн бус орлогод хязгаарлалт тавих, эсвэл тэтгэврийн наснаас хойш ажил хөдөлмөр эрхэлж төлсөн шимтгэлд актуар тооцоогоор Дүгнэлт, Зөвлөмжүүд төлбөл зохих тэтгэврийн ▪ Цалинд үндэслэсэн тэтгэврийн нэмэгдлийн хэмжээнээс бага тогтолцоо нь олон талаар хувиар тэтгэврийн нэмэгдлийг тэтгэвэрт эрт гарах явдлыг тооцох зэрэг нь эрт тэтгэвэрт урамшуулдаг. гарах явдлыг урамшуулдаг. ▪ Даатгуулагчийн ажил хөдөлмөр ▪ Шимтгэлд үндэслэсэн тэтгэврийн эрхэлсэн эхний жилүүдэд төлсөн бодит хуримтлалын тогтолцоо нь шимтгэлд тэтгэвэр бодох хувь даатгуулагчийн тэтгэврээ хэдийд хэмжээ өндөр байх эсвэл тогтоолгох сонголтод гажуудал шимтгэл төлөх хугацаанд үүсгэдэггүй. хязгаарлалт тавих тохиолдолд ▪ Цалинд үндэслэсэн тэтгэврийн даатгуулагч тэтгэврийн насанд тогтолцоотой холбоотой олон хүрснээс хойш үргэлжлүүлэн асуудлуудыг даатгуулагч ажил хөдөлмөр эрхэлж цаашид тэтгэврээ эрт тогтоолгосон авах тэтгэврээ нэмэгдүүлэх тохиолдолд актуар тооцоололд боломжийг хаадаг. үндэслэн тэтгэврийн хэмжээг нь ▪ Тэтгэврийн зарим тогтолцооны бодитойгоор бууруулах замаар үед даатгуулагч цаашид шийдвэрлэж болно. шимтгэлээ үргэлжлүүлэн ▪ Цалинд үндэслэсэн тэтгэврийн төлснөөр тэтгэвэр нь нэмэгдэхгүй тогтолцооны үед ямар ч аргыг байх нөхцөл үүссэн үед ч хэрэглэсэн шимтгэлд үндэслэсэн шимтгэл хураалтыг тэтгэврийн бодит хуримтлалын үргэлжлүүлдэг байна. тогтолцоотой харьцуулбал тэтгэвэрт эрт гарах явдлыг урамшуулдаг байна.