โครงการสนับสนุนชุมชนทองถิ่นเพื่อฟนฟู ชายแดนภาคใตของประเทศไทย | เลม 1 อิทธิพลของการวิจัย ดานความขัดแยง ตอการออกแบบโครงการ นำรองแนวทางการดำเนินงาน ชุมชนในสถานการณ ความขัดแยงในสามจังหวัด ชายแดนภาคใต ของประเทศไทย 1 บทนำ ขบวนการแบงแยกดินแดนในจังหวัดชายแดนภาคใตของประเทศไทย การออกแบบโครงการในระยะที ่ ส องของการนำร อ งแนวทางการ นั้นมีมานานนับศตวรรษ หลังจากที่ไมมีการเคลื่อนไหวมาเปนเวลา ดำเนิ น งานชุ ม ชนในพื ้ น ที ่ ท ี ่ ไ ด ร ั บ ผลกระทบจากความขั ด แย ง หลายทศวรรษการกอความไมสงบเพื่อแบงแยกดินแดนไดอุบัติขึ้น อี ก ครั ้ ง ในต น ป 2547 โดยในช ว งระยะเวลาหกป ท ี ่ ผ  า นมาได เ กิ ด เอกสารชิ้นนี้เปนชิ้นแรกของชุดเอกสารฉบับยอเกี่ยวกับการปฏิบัติ การฆาฟนและการวางระเบิดอยางตอเนื่อง คราชีวิตประชาชนไปกวา งานของโครงการนำร อ ง มี จ ุ ด ประสงค เ พื ่ อ ให ข  อ มู ล แก ผ ู  ม ี ส  ว น 4,000 คน ได ส  ว นเสี ย จากหลากหลายภาคส ว นของสั ง คมได ท ราบถึ ง การ ออกแบบการปฏิบัติงานและผลลัพธของโครงการนำรองการดำเนิน ่ ตอบสนองการรองขอของรัฐบาลไทยทีต เพือ  งการเรียนรูป ่ อ  ระสบการณ งานพัฒนาชุมชนในสถานการณความขัดแยงในสามจังหวัดชายแดน จากตางประเทศเกี่ยวกับแนวทางการดำเนิ น งานที ่ เ หมาะสมและมี ภาคใต โดยบรรยายใหเห็นวาการศึกษาความขัดแยงตลอดจนการ ประสิทธิภาพในการทำงานในพืน ่ ไ ้ ทีท ั ผลกระทบจากความขัดแยง ่ี ดรบ ประเมินสถานการณและความตองการหญิงชายและกิจกรรมทางการ ธนาคารโลกจึงไดระดมเงินใหเปลาผานกองทุนเพือ ่ การสรางสันติภาพ พัฒนาของชุมชนแบบทีเ ่ นนเยาวชนเปนหลักนัน ิ ธิพลกับการออก ้ มีอท และศักยภาพของรัฐ (State and Peace Building Fund – SPF) แบบการปฏิบต ิ ารโครงการนำรองนีอ ั ก ้ ยางไร เพื่อทำการศึกษาสถานการณในลำดับแรกและนำรองแนวทางการ ดำเนินงานพัฒนาทองถิ่นเพื่อลดความขัดแยงในสามจังหวัดภาคใต อันไดแกจังหวัดปตตานี ยะลาและนราธิวาส 1 ่ ของโครงการนำรองทีใ โครงการ ชือ ้ ทีส ่ ชในพืน ื “โครงการ ่ ามจังหวัดภาคใตคอ นอกจากนื้เพื่อเปนการเสริมการศึกษาดานความขัดแยงในระยะแรก ่ เพือ สนันสนุนชุมชนทองถิน  ฟูชายแดนภาคใต” ่ ฟน 2 ไดมีการใหการสนันสนุนเงินทุนใหเปลาเพิ่มเติม เพื่อศึกษาผลกระทบ  บับที่ 2 เรือ ดูเอกสารจัดการองคความรูฉ ิ ญิงชายกับการพัฒนาในพืน ่ งมิตห ้ ที่ ของความขัดแยง2 ในแงมม ุ ตางๆ ทีเ ่ กีย ่ วกับมิตห ิ ญิงชาย (gender- ขัดแยงในประเทศไทย (Gender and Development in Thailand’sConflict Areas) related) และแนวทางในการเขาถึงเยาวชนและสนับสนุนใหเยาวชน 3 ดูเอกสารจัดการองคความรูฉ ่ นนเยาวชนในชุมชนเปนตัว  บับที่ 3 การพัฒนาทีเ มีสวนรวมในกิจกรรมของชุมชนมากยิ่งขึ้น3 การศึกษาและกิจกรรม ่ น ผลสัมฤทธิแ ขับเคลือ ์ ละบทเรียน (Youth-focused Community-Driven Develop- ดังกลาว รวมทั้งการหารือรวมกันอยางกวางขวางเปนพื้นฐานของ ment: Results and Lessons Learned) 1 Expanding Community Approaches in Southern Thailand วัตถุประสงค การจัดรูปแบบและขอบขายของการปฏิบัติงาน จุดประสงคโดยรวมของเงินใหเปลาผานกองทุน SPF คือการสนันสนุน การศึกษาความขัดแยงและการฝกอบรมในการเสริมสรางศักยภาพ รัฐบาลไทยในการสราง “พื้นที่”และโอกาสเพื่อใหมีการปฏิสัมพันธ นั้นจัดทำโดยกลุมสถาบันทางวิชาการ4 (consortium) โดยมีคณะ ที ่ เ พิ ่ ม มากขึ ้ น เพื ่ อ ส ง เสริ ม การสร า งความไว เ นื ้ อ เชื ่ อ ใจให เ กิ ด ขึ ้ น กรรมการทีป  หแนวทาง โดยคณะกรรมการ ่ รึกษาและประสานงานเปนผูใ ในจังหวัดที่ไดรับผลกระทบจากความขัดแยงในภาคใตคือจังหวัด นี้ประกอบดวยผูแทนจากศูนยอำนวยการบริหารจังหวัดชายแดน ปตตานี ยะลา และนราธิวาสดังทีก ่ ลาวไปแลว โครงการนีแ ้ บงออกเปน ภาคใต กระทรวงการคลัง กระทรวงมหาดไทย กระทรวงพัฒนาสังคม สองระยะ คือ และความมัน ่ คงของมนุษย กระทรวงยุตธ ิ รรม กระทรวงศึกษาธิการ อดี ต สมาชิ ก ของคณะกรรมาธิ ก ารอิ ส ระเพื ่ อ ความสมานฉั น ท โครงการระยะที่หนึ่งมีองคประกอบสองสวนดวยกัน คือการวิจัย แหงชาติ ผูแทนประชาสังคม สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย เกี่ยวกับมิติดานตางๆ ของความขัดแยงและกิจกรรมการเสริมสราง และคณะทำงานขององคการสหประชาชาติหา  จังหวัดชายแดนภาคใต ศักยภาพ นอกเหนือจากวัตถุประสงคในการสนับสนุนการออกแบบ ของประเทศ (United Nations Working Group on the Five โครงการนำร อ งในระยะที ่ ส องแล ว โครงการนี ้ ย ั ง มี ว ั ต ถุ ป ระสงค Southernmost Provinces) และธนาคารโลก (สองลำดับสุดทาย เพื่อใหขอมูลแกรัฐบาลไทยและประชาชนที่สนใจเกี่ยวกับแนวปฏิบัติที่ดี  ง เปนเพียงผูส ้ ) ั เกตการณเทานัน (good practices) ในการลดความขั ด แย ง ในจั ง หวั ด ภาคใต ใหบทเรียนเกี่ยวกับการบริหารจัดการความขัดแยงแกเจาหนาที่ของ รัฐและผูมีสวนไดสวนเสียอื่นๆ ในพื้นที่ที่ไดรับผลกระทบและสราง ศักยภาพในการบริหารจัดการความขัดแยงในทองถิน ่ วัตถุประสงคของโครงการระยะที่สองคือการพัฒนาแนวทางการ ่ ป ดำเนินงานชุมชนทีม ี ระสิทธิผลผานการดำเนินกิจกรรมนำรองตางๆ ในสามจังหวัดชายแดนภาคใตของประเทศที่สรางการปฏิสัมพันธกัน ระหวางชุมชนภายในพืน ่ ละระหวางชุมชนกับรัฐ ้ ทีแ 4  สถาบันนีป กลุม ิ ย ้ ระกอบดวยศูนยวจ ึ ษาสันติภาพและความ ั สังคมและศูนยศก ขัดแยงของจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย ศูนยศก ิ ม ึ ษาและพัฒนาสันติวธ ี หาวิทยาลัย มหิดลและศูนยขา วสารสันติภาพ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร 2 Knowledge Management Note องคประกอบของการวิจัยของโครงการนี้ประกอบดวยการทบทวน  ละสนับสนุนการเรียนรู 3. ใหความรูแ ั และเอกสารเกีย งานวิจย ่ วกับความขัดแยง ตลอดจนงานวิจย ั ภาคสนาม ระดับปฐมภูมใ ้ ทีใ ิ นชุมชน 9 พืน ้ สามจังหวัดภาคใต ่ นทัง ในป จ จุ บ ั น มี ง านวิ จ ั ย และองค ค วามรู  เ กี ่ ย วกั บ สถานการณ ค วาม ขัดแยงในภาคใตอยูแ  ลวเปนจำนวนมาก แตโอกาสในการเขาถึงขอมูล องค ป ระกอบในส ว นของการเสริ ม สร า งศั ก ยภาพ มี ก ารทำการ ความรูดังกลาวของผูกำหนดนโยบาย และโดยเฉพาะอยางยิ่งการ ประเมิ น ความจำเป น ในการฝ ก อบรม พั ฒ นาหลั ก สู ต รการอบรม เขาถึงขอมูลในระดับชุมชนทองถิ่นนั้นยังจำกัดอยูมาก ควรที่จะเปด และจัดการประชุมเชิงปฏิบัติการ 6 ครั้งสำหรับสมาชิกชุมชน ผูแทน โอกาสใหมีการเขาถึงและแลกเปลี่ยนความรูและการเรียนรูใหกวาง จากประชาสังคมและเจาหนาทีท่ างการ ขวางขึน ้ กวาเดิมโดยเฉพาะในระดับทองถิน ่  นรวม 4. สนับสนุนโครงการพัฒนาแบบมีสว ผลการศึกษาที่สำคัญ กิจกรรมทางการพัฒนาทองถิ่นนั้นไดรับการยอมรับวาเปนวิธีการที่ สำคัญวิธห ่ ทีช ี นึง ่ ว  ยสรางสันติภาพและความสมานฉันทดว  ยการสราง ขอคนพบที่สำคัญและขอเสนอแนะสำหรับการออกแบบโครงการใน “พืน้ ที” ่ สำหรับทุกฝายทีเ่ กีย ่ วของในการดำเนินการรวมกันเพือ ่ ประโยชน ระยะที่สองที่ไดจากการศึกษาความขัดแยงและกิจกรรมเสริมสราง ของทุกฝาย ในการพิจารณากิจกรรมการพัฒนาในพืน ่ ม ้ ทีท ่ี อ  นปจจุบน ี ยูใ ั ศักยภาพนัน้ มีดง ้ อ ั ตอไปนีค ื งานวิจัยชิ้นนี้พบวา 1)โครงการดานสาธารณูปโภคพื้นฐานชุมชน มักไมมีการมีสวนรวมดังนั้นโครงการดังกลาวจึงมักจะไมตอบสนอง  ละการรับรูข 1. ปรับปรุงความรูแ ่ วกับความขัดแยง  องสาธารณชนเกีย ความตองการที่แทจริงของทองถิ่น 2)ในพื้นที่ที่หนวยงานของรัฐ มีความสัมพันธใกลชด ิ กับนักการเมืองในทองถิน ่ ชุมชนมักจะถูกแบง ไดมีการทำการศึกษาขาวสารจำนวนกวา 6,000 ชิ้นที่มีการเผยแพร เปนขัว ่ ทำใหเกิดความไมไววางใจระหวางกัน 3)โอกาสการเขาถึงขอมูล ในชวงมกราคม 2547 และมิถน ุ ายน2550 พบวาขาวเหลานีเ ้ ขียนขึน ้ ข า วสารเกี ่ ย วกั บ โครงการในหลายชุ ม ชนนั ้ น จำกั ด อยู  แ ค ผ ู  น ำ โดยนั ก ข า วประมาณ 30 คน และใช ข  อ มู ล ที ่ ม าจากแหล ง ข อ มู ล หมูบ  นและชนชัน  า ้ นำของทองถิน ้ และ 4) โครงการของรัฐบาล ่ เทานัน เดียวกันประมาณ 20-30 แหลง โดยสวนใหญผใ  มูลเปนเจาหนาที่ ู หขอ ไม ไ ด ร ั บ การบั น ทึ ก รายละเอี ย ดการดำเนิ น งานและการประเมิ น ผล ของรัฐ การทีก ่ ารรายงานขาวย้ำขอมูลเดียวกันซ้ำหลายครัง ้ และใชคำ ทำใหมบ ี ทเรียนทีไ ั จากโครงการจำนวนจำกัด ่ ดรบ บรรยายเฉพาะบางคำในการรายงาน ทำให ส ื ่ อ มวลชนมี บ ทบาทที ่ สำคั ญ ในการกำหนดวาระและเนื ้ อ หาความเข า ใจของสถานการณ การศึกษาความขัดแยงชิ้นนี้เสนอแนะใหนำแนวทางการดำเนินงาน ความขั ด แย ง (agenda setting) ถ า จะหากมี ก ารรายงานข า ว ่ ใหมๆ มาใชซง ทางการพัฒนาทองถิน ่ึ รวมถึงแนวทางดังตอไปนี้ ่ เติมจากสือ เพิม ่ มวลชนในลักษณะทีต  งออกไปจากเดิม ก็จะมีสว ่ า  นชวย ในการสร า งความรู  ค วามเข า ใจที ่ เ ป ด กว า งมากขึ ้ น ได เ กี ่ ย วกั บ  นรวมอยางมีประสิทธิผลและทีท การมีสว ุ กลุม ่ ก  นรวม  ชนมีสว วัฒนธรรมและวิถช ี ต ี ว ิ ในสามจังหวัดภาคใตได ั ทุนมนุษย การสรางศักยภาพใหกบ ่ มนโยบายและการพัฒนา 2. การเชือ ้ ตอนการด�ำเนินโครงการทีเ ขัน ั ซอน ่ หมาะสมและไมซบ การกำหนดนโยบายในภาคใตของรัฐพึง ่ ขอมูลขาวกรองจากหนวยงาน รักษาความมัน่ คงเปนหลัก ดังนัน ้ นโยบายทีผ  นมาจึงเนนหนักในดาน ่ า  ผูด เนนความชวยเหลือไปยังกลุม  ยโอกาสรวมถึงผูห  อ  ญิง หญิงหมาย มาตรการทางทหารการศึ ก ษาได เ สนอให ม ี ก ารสนั บ สนุ น ให ม ี ก าร เด็กและเยาวชน หารือในระดับนโยบายทีเ่ นนความสำคัญของการพัฒนา อันจะสงผล ใหเกิดความสงบสุขในพืน ่ หมากขึน ้ ทีใ ้ การดำเนินงานที่แบงโครงการออกเปนระยะการทำงาน (a phase approach) ในพืน ่ ม ้ ทีท ี ารดำเนินงานยากลำบากเปนพิเศษ โดยเริม ่ี ก ่ จาก ้ ที” การสราง “พืน ่ เพือ่ การสือ ่ สารและสรางศักยภาพกอนเปนอันดับแรก มาตรการสงเสริมความรวมมือระหวางรัฐและชุมชน มีระบบการติดตามและประเมินผลอยางสม่ำเสมอที่เปนพื้นฐานของ  ากการปฏิบต การเรียนรูจ ั ิ (action learning) 3 Expanding Community Approaches in Southern Thailand ่ ะใหเยาวชนไดมส การทีจ  นรวมในกิจกรรมการพัฒนาในระดับทองถิน ี ว ้ ่ นัน โครงการเยาวชนไดเนนถึงความจำเปน ในเรือ่ ง ่ องเยาวชนและผูน ความชัดเจนของบทบาทและหนาทีข  ำชุมชน ดวยความใหมของแนวทางการพัฒนาโดยชุมชนเปนตัวขับเคลื่อน และการที่เยาวชนมีประสบการณที่จำกัด โครงการควรจัดใหมีการ  เยาวชนอยางตอเนือ สนันสนุนดานเทคนิคตอกลุม ่ ง และ การสรางความมัน  นรวมของเยาวชนสตรี โดยสนันสนุนให ่ ใจในการมีสว  จัดหนาทีแ กลุม ่ ละกิจกรรมตามคุณสมบัตแ  ิ ละความสนใจของสมาชิกกลุม นัยยะสำหรับโครงการระยะที่ 2 เพือ่ ใหเปนไปตามเจตนารมณของโครงการ การออกแบบโครงการนำรอง แนวทางการดำเนินงานชุมชนในสถานการณความขัดแยง (Community Approaches in Conflict Situations - CACS) ได เ ป ด โอกาสให ใช จ ุ ด เริ ่ ม ปฏิ บ ั ต ิ ก าร (entry point) หลากหลายจุ ด ในโครงการ เพื ่ อ บริ ห ารจั ด การกั บ ประเด็ น ป ญ หาใดๆ ที ่ ไ ด ม ี ก ารกล า วถึ ง จาก โครงการวิจัย การประเมินสถานการณหญิงชายและกิจกรรมที่เนน เยาวชนเปนหลัก การวิเคราะหและกิจกรรมเบือ ้ ฐานสำหรับ ้ งตนชวยวางพืน การออกแบบโครงการในหลายดานไดแก 1) การบริหารจัดการโครงการ ผลการศึ ก ษาจากการประเมิ น สถานการณ ด  ว ยมิ ต ิ ห ญิ ง ชายและ 2) การให ค วามช ว ยเหลื อ ในสองรู ป แบบ 3) แนวทางการพั ฒ นา กิจกรรมการพัฒนาทีใ ่ นที่5 จัดทำขึน ่ หเยาวชนในชุมชนเปนตัวขับเคลือ ้ ่ ม ทีช ุ ชนเปนตัวขับเคลือ ่ น 4) การคัดเลือกชุมชนเปาหมายสำหรับโครงการ ในระหวางป 2551-2552 ไดยำ ้ ความสำคัญและขยายขอเสนอแนะเหลานี้ ยอย”ทุนพัฒนาชุมชน” 5) รูปแบบกองทุนประชาสังคม 6) การสราง ตอไปอีกโดยใหรวมแงมม ุ ดานมิตหิ ญิงชายและดานเยาวชนเขาไวดว ย ศักยภาพและ 7) การแลกเปลีย ่ นความรูแ ละการติดตามประเมินผล ขอเสนอแนะดานมิตห ิ ญิงชายคือ 1. การบริหารจัดการ การจัดอบรมการพัฒนาชุมชนทีเ่ นนความละเอียดออนดานมิตห ิ ญิงชาย การวิจย ั ระดับชุมชนของการศึกษาความขัดแยงและโครงการเยาวชน ่ ครงการ ผูป แกเจาหนาทีโ  ระสานงานจังหวัด และ ผูป  ระสานงานพืน ้ ที่ ย้ำ ใหเห็นประโยชน (และความจำเปนในทางปฏิบต ั ) ิ ของการเปนหุน  สวนกับ องค ก รระดั บ ท อ งถิ ่ น ที ่ ม ี ป ระสบการณ ใ นการทำงานในพื ้ น ที ่ ท ี ่ ม ี การผสมผสานความละเอียดออนดานมิตห ิ ญิงชายในการบริหารจัดการ ความขัดแยง และไดรบ ั ความไววางใจจากชุมชนและยังไดมข  เสนอแนะ ี อ และ เพิ่มเติมอีกวาการบริหารจัดการ นั้นควรจะทำโดยองคกรองคกร เดียวในระยะแรกเพื่อสรางความสัมพันธและความไววางใจ กอนที่จะ การเก็บขอมูล แยกเพศหญิงชายในเรื่องของขอมูลนำเขา ผลผลิต คอยๆเชือ ่ มประสานกับองคกรอืน ่ โดยเฉพาะอยางยิง ่ ในประเด็นของการ และตัวชีว ั ผลลัพท ้ ด รวมงบประมาณ ในการดำนินโครงการ สถาบันชุมชนทองถิน ่ พัฒนา (LDI) ซึ่งเปนองคกรพัฒนาเอกชนที่ทำงานเพื่อการสงเสริมการ สรางความเขมแข็งของชุมชนทองถิน ่ และประชาสังคม ไดรบ ั เลือกใหเปน หนวยงานที่รับผิดชอบการดำเนินโครงการสนับสนุนชุมชนทองถิ่น ่ ฟน เพือ  ฟูชายแดนภาคใต บนพืน ้ ฐานของประสบการณและศักยภาพของ องคกรในการจัดสรรความชวยเหลือครอบครัวและชุมชนที่ไดรับผล กระทบในภาคใต รวมทัง ้ เปนองคกรทีบ ่ ริหารจัดการเงินทุนใหเปลาทีใ ่ หแก กลุม  เยาวชนในภาคใต 5 ความหมายกวางๆ คือ การพัฒนาทีช ุ ชนเปนตัวขับเคลือ ่ ม ่ น คือแนวทางการ ่ ม ดำเนินงานพัฒนา ทีช  างแผน ตัดสินใจและลงทุน ุ ชนเปนผูว 4 Knowledge Management Note กิจกรรมในระยะที่ 1 แสดงใหเห็นถึงความสำคัญของการดำเนินการ กระบวนการประเมินชุมชนแบบมีสว  นรวมโดยอาสาสมัครชุมชนทีไ ั ่ ดรบ อยางใกลชิดกับหนวยงานของรัฐบาลเพื่อสรางความโปรงใสในการ การฝกอบรมทักษะ การเปดโอกาสใหประชากรทุกกลุม  ในชุมชนไดเขารวม ดำเนิ น การ เพื ่ อ ป อ งกั น การเข า ใจผิ ด และลดความหวาดระแวง การที ่ ท ุ น พั ฒ นาชุ ม ชนเป ด กว า งสำหรั บ การลงทุ น ทางสั ง คมและ ่ ใหแนใจวาโครงการมีความสอดคลองกับความตองการของรัฐและ เพือ เศรษฐกิจในเกือบทุกรูปแบบ6 นั้นชวยประกันวากิจกรรมที่ไดรับการ ความยั ่ ง ยื น ในการดำเนิ น การ ซึ ่ ง จะช ว ยสร า งแรงกระตุ  น สำหรั บ สนันสนุนเหลานี้สอดคลองกับความตองการที่แทจริงของทองถิ่น การเปลีย ่ นแปลงในระดับนโยบาย มีการเผยแพรขอ ่ วกับวัตถุประสงคและกระบวนการของโครงการ  มูลเกีย อยางกวางขวาง การประกาศใหสาธารณชนรับรูเ ่ วกับความคืบหนา  กีย LDI ไดใชยท ุ ธศาสตรทป ่ี รับปรุงจากประสบการณการทำงานทีผ ่ า นมา ของการดำเนินงานโครงการยอยที่รวมทั้งขอมูลดานการเงินภายใน ไดพฒ ั นาความสัมพันธหลักและออกแบบโครงสรางการบริหารจัดการ ชุมชนเปนการสรางความโปรงใสใหเกิดขึน ้ บทบาทและความรับผิดชอบ เพือ่ ทำใหเกิดการดำเนินการและผลลัพธทม ี ระสิทธิภาพ เชนเดียวกับ ่ี ป ของสมาชิกชุมชนและที่ปรึกษาโครงการที่ไมเปนทางการไดรับการ ่ ำเนินการภายใตโครงการเยาวชน LDI ไดสง ทีด  จดหมายไปยังเจาหนาที่ ประกาศใหผูมีสวนไดสวนเสียในโครงการทุกฝายไดรับรูและมีการ ของรัฐที่สำคัญ เชน ศูนยอำนวยการบริหารจังหวัดชายแดนภาคใต ติดตามตรวจสอบโดยผูป  ระสานงานในพืน ่ ปองกันการ “ครอบงำ” ้ ที่ เพือ หนวยงานดานการรักษาความมัน ่ คง ผูว  า ราชการจังหวัดของทัง ้ สาม ผลประโยชนของโครงการประการสุดทายคือการดำเนินการรวมกับ จังหวัดเจาหนาทีท  งถิน ่ อ ่ และผูน ำชุมชนเพือ ่ ขอ “พืน ้ ที” ่ สำหรับการปฏิบต ั ิ เจาหนาทีข ่ องรัฐระดับทองถิน ้ ชวยประกันผลลัพธทม ่ นัน ี ระสิทธิภาพ ่ี ป งานโครงการนำรอง มีการแตงตั้งคณะกรรมการที่ปรึกษาโครงการ และความยัง ่ ยืนของโครงการ ประกอบดวยผูแ  ทนจากหนวยงานราชการและองคกรประชาสังคมทีม ่ ี หนาทีค ่ วามรับผิดชอบในสามจังหวัดทีไ ่ ดรบ ั ผลกระทบเพือ ่ ใหคำปรึกษา ้ ทีเ 4. การคัดเลือกพืน ่ ปาหมาย ทางดานนโยบายในระดับชาติ และตัง ้ คณะกรรมกำกับการดำเนินการ (Project Steering Committee) ประกอบดวยหนวยงานราชการและ ในการดำเนินโครงการระยะทีห ่ มีการทำการวิจย ่ นึง ั ภาคสนามในชุมชน มูลนิธเ ิ อกชนเพือ่ ใหแนวทางการปฏิบต ิ านในทุกดานของโครงการ ั ง 9 พืน้ ที่ ชุมชนเหลานีซ ้ ง ่ึ ไดรบั การคัดเลือกตามหลักเกณฑดง ้ อ ั นีค ื พลวัต ของเหตุการณความรุนแรง คุณลักษณะของเขตเมืองและเขตชนบท 2. การใหการสนันสนุนทางการเงินในสองรูปแบบ ้ ชาติและศาสนา ของประชากร ระดับความรุนแรงและความเปนไปได เชือ ในการทำการวิ จ ั ย และการกระจายทรั พ ยากรชุ ม ชนเหล า นี ้ ไ ด ร ั บ เพื ่ อ ตอบสนองความต อ งการในการสนั บ สนุ น การลงทุ น ในระดั บ การคัดเลือกมาจากทั้งสามจังหวัดมีประชากรที่คละกันระหวางเมือง ทองถิน ่ ม ่ ทีช  ำหนดและการชวยเหลือกลุม ุ ชนเปนผูก  เปาหมาย โครงการ และชนบท ประกอบด ว ยประชากรเชื ้ อ สายมาเลย แ ละเชื ้ อ สายไทย ไดกำหนดการใหการสนับสนุนในสองแนวทางดวยกันคือ ตลอดจนประชากรพุทธและมุสลิมในสัดสวนทีแ ่ ตกตางกันไป สาเหตุทเ่ี ลือก ชุมชนเหลานี้เปนพื้นที่นำรองในโครงการ”ทุนพัฒนาชุมชน”คือการ ้ ทีเ่ ปนหลัก” “ทุนพัฒนาชุมชน” (block grants) โดยใชแนวทางที่ “เนนพืน พิจารณาจากผลการศึกษาวิจัยที่ใหขอมูลที่มีคุณคาจำนวนมากจาก (area-based) ให โ ดยตรงกั บ ชุ ม ชนและตำบล/เทศบาลที ่ เ ข า ร ว ม ชุมชนเหลานี้ ความแนนแฟนของความสัมพันธที่สรางขึ้นระหวางทีม โครงการ สำหรับการดำเนินกิจกรรมทางการพัฒนาระดับทองถิ่นที่ วิจัยและคนในชุมชนในชวงของการทำการวิจัยประโยชนที่จะเกิดจาก กำหนดขึ้นและดำเนินการผานกระบวนการพัฒนาที่ขับเคลื่อนโดย การพัฒนาในชุมชนเหลานีห ้ ากโครงการไดกลับไปดำเนินการในชุมชน  นรวม ชุมชนแบบมีสว กองทุนประชาสังคม Peace-building Partnership Fund (PPF) จัดสรรเงินสนันสนุนแบบใหเปลาแกองคกรประชาสังคมและเครือขายที่ ดำเนินงานอยูใ ้ ทีท  นพืน ่ี ดรบ ่ ไ ั ผลกระทบจากความขัดแยงในสามจังหวัด เพื่อริเริ่มงานนวัตกรรมใหมๆและการเปนหุนสวนที่สงเสริมความไวใจ ่ กันและกัน การสรางสันติภาพและการพัฒนา ซึง ่ ม 3. แนวทางการพัฒนาทีช ่ น (community-driven ุ ชนเปนตัวขับเคลือ development approach) ่ ม เแนวทางการพัฒนาทีช ่ นสามารถแกไขขอบกพรอง ุ ชนเปนตัวขับเคลือ ที่พบในโครงการพัฒนาทองถิ่นของรัฐในรูปแบบดั้งเดิมไดเกือบทุก ประการ 6 รายการกิจกรรมตองหามรวมถึงการซือ ้ อาวุธและวัตถุระเบิด ยาฆาแมลงและ ่ี แ อุปกรณทม ี นวโนมทีจ ่ ะมีอน ั ตรายอืน ่ ๆ ทีด ิ ยานพาหนะ เรือและคาใชจา ่ น  ยของ รัฐบาลและกิจกรรมทางการเมือง 5 Expanding Community Approaches in Southern Thailand ชุมชนทีจ ั การคัดเลือกโดยผูแ ่ ะเขารวมในปท่ี ๒ และ ๓ จะไดรบ  ทนจาก ่ นความรูแ 7. การแลกเปลีย  ละการติดตามประเมินผล รัฐบาลทองถิน  ำศาสนา และชุมชน และสมาชิกของชุมชนโดยคำนึง ่ ผูน ถึงการมีสว  นรวมของผูน  ำชุมชนในกิจกรรมตาๆของชุมชนในปจจุบนั เพือ่ ตอบสนองตอขอรองขอของรัฐบาลถึงแนวทางการดำเนินงานอยาง ความหลากหลายของชุ ม ชน การได ร ั บ การสนั น สนุ น ของชุ ม ชน ประสิทธิภาพในชุมชนทีไ ั ผลกระทบจากความขัดแยง โครงการนำรอง ่ ดรบ ในป จ จุ บ ั น และแนวโน ม ในอนาคต และความใกล ช ิ ด ของชุ ม ชนกั บ CACS จึงออกแบบมาเพื่อเปนกิจกรรมการเรียนรู มีการสรางโอกาส 9 ชุมชนในปแรก ในการแลกเปลี่ยนประสบการณ ความทาทายและบทเรียนที่ไดอยาง โครงการในหลายระดับสำหรับผูม ี ว  ส  นไดสว นเสียทุกฝาย ในระดับทองถิน ่ 5. แนวทางการใหเงินสนันสนุนกองทุนประชาสังคม กระบวนการมีสว  นรวมของชุมชนชวยใหผม ู ส  นไดสว ี ว  นเสียทุกฝายใน ชุมชนในเขตตำบลและเทศบาลและจังหวัดไดมโ ี อกาสแลกเปลีย ่ นความคิด การที่โครงการใหเงินสนันสนุนขนาดเล็กแกองคกรพัฒนาเอกชน เห็นเกีย ่ วกับการดำเนินงานในทุกดานของโครงการนีแ ้ ละโครงการยอย และเครือขายเปนการตอบสนองตอขอเสนอแนะของการศึกษาวิจัย อื่นๆ ทำใหเกิดการนำบทเรียนที่ไดรับจากการปฏิบัติงานไปใชในการ ในชวงแรก ซึง ่ เนนการใหความชวยเหลือทีม่ ง  ลุม ุ สูก  ผูด  อ  ยโอกาสโดยเฉพาะ ปรับปรุงแผนงานของทองถิน ่ และของจังหวัด ผูเ  ชีย่ วชาญเฉพาะทาง และความรูท ไ ่ี ดจากโครงการมีการแลกเปลีย ่ นในชุมชน ตำนลและจังหวัด ในระดับทองถิน  ยเหลือโครงการดวยการเขามามีสว ่ ไดชว  นรวมและใชความ และขอมูลทีเ่ ผยแพรนน ั การปรับปรุง แนวทางการดำเนินการนีไ ้ั ไดรบ ้ ด เชี่ยวชาญของตนในการประเมินและอนุมัติโครงการทุนพัฒนาชุมชน คำนึงถึงบทบาทที่สำคัญขององคกรพัฒนาเอกชนและเครือขายที่ Block Grants และประเมินขอเสนอโครงการกองทุนประชาสังคม PPF ขณะนี้มีขีดความสามารถจำกัดและกำลังแสวงหาแนวทางที่จะเสริม ทีป่ รึกษาโครงการและกรรมการกำกับการดำเนินโครงการนัน ้ เปนเวที สรางศักยภาพขององคกรของตนใหดข ี น้ึ สำหรับตัวแทนจากรัฐบาล องคกรเอกชนและประชาสังคมใหไดแลกเปลีย ่ น ความคิดเห็นในดานนโยบาย การรวมเปนหุน  สวน ความคืบหนาในการปฎิบต ั ิ องคกรพัฒนาเอกชนทีอ  นขายไดรบ ่ ยูใ ั การสนันสนุนนัน ู กำหนดไว ้ ไดถก อุปสรรคและบทเรียนจากการดำเนินโครงการการหารือในระดับทองถิน ่ ในชวงของการจัดทำขอมูลพืน ้ ฐานขององคกรทีท ่ ำงานอยูใ  นจังหวัด ระดับชาติและระหวางประเทศภายใตโครงการนีไ ้ ดเปดโอกาสใหผม ู ส  นรวม ี ว ี วามพยายามเปนอยางมากในการเขาถึงกลุม ภาคใต LDI ไดมค  เปาหมาย ไดรบ  ละเผยแพรบทเรียนทีไ ั รูแ ่ ดอยางกวางขวางมากขึน ้ และการใหการสนันสนุนองคกรเหลานีใ ้ หไดเขารวมโครงการ  ง การเรียนรูด ั กลาวไดรบ ั การสนับสนุนดวยระบบการติดตามและประเมิน 6. การสรางศักยภาพ ผลทีอ่ อกแบบเพือ ่ ติดตามความคืบหนาและประเมินผลกระทบของการ ้ ด ดำเนินงาน ตังชีว ่ วของไดมก ั ทีเ่ กีย ี ารแยกเพศหญิงชายและศาสนาไว อุปสรรคที่สำคัญตอประสิทธิภาพของการดำเนินโครงการในสาม จังหวัดภาคใต คือการขาดประสบการณและศักยภาพขององคกรและ ่ ตอบสนองกับปญหาดังกลาวจึงไดมก ประชากร เพือ ี ารออกแบบโครงการ กันยายน 2553 ใหครอบคลุมถึงองคประกอบดานการเสริมสรางศักยภาพโดยการ ่ ล็งกลุม ใหการฝกอบรมทีเ  เปาหมายเฉพาะ การมีสว นรวมในกระบวนการ ่ เติมเกีย ขอมูลเพิม ่ ่ วกับโครงการ กรุณาติดตอสถาบันชุมชนทองถิน ของโครงการ การศึกษาดูงาน และการประชุมเชิงปฏิบัติการสำหรับ พัฒนา โทร. 662-2-621-7810-2 แมรี่ จัดด ภมรรัตน ตันสงวนวงษ สมาชิกชุมชน องคกรประชาสังคมและเจาหนาทีร ั ในระดับทองถิน ่ ฐ ่ หรือซาราห อดัม ไดทธ ่ี นาคารโลก สำนักงานกรุงเทพฯ โทร. 662-2-686-8361 หรือที่ pchockanapitaksa@worldbank.org ้ ด เอกสารนีจ ั ทำภายใต SPF Grant TF094106 6 Knowledge Management Note ชุดเอกสารเผยแพรความรู ฉบับที่ หัวขอ 1. อิทธิพลของการวิจัยดานความขัดแยงตอการออกแบบโครงการนำรองเพื่อเนนบทบาทของชุมชน ในการแกไขสถานการณความขัดแยง 2. บทบาทหญิงชายและการพัฒนาในพื้นที่ที่ไดรับผลกระทบจากความขัดแยงของประเทศไทย 3. การพัฒนาที่เล็งเปาหมายไปยังเยาวชนและชุมชนเปนตัวขับเคลื่อน ผลสัมฤทธิ์และบทเรียน 4. ลักษณะโครงการ 5. การติดตามและประเมินผล 6. ทุนสนับสนุนการพัฒนาชุมชน (CDD) ขอคนพบและบทเรียนเพื่อการประยุกตใช 7. กองทุนประชาสังคม ขอคนพบและบทเรียนเพื่อการประยุกตใช 8. บทเรียนจากโครงการอาชีพของเงินทุนสนับสนุนโครงการพัฒนาที่ขับเคลื่อนโดยชุมชน ที่ไดรับผลกระทบจากความขัดแยง 9. บทเรียนการเปนผูประสานงานในพื้นที่ ดวยแนวทางที่ชุมชนเปนหลักในการขับเคลื่อน 10. การเขาถึงแหลงทุน กรณีศึกษามุสลิมในจังหวัดชายแดนภาคใตของประเทศไทย 11. ฐานขอมูลศูนยเฝาระวังสถานการณภาคใต: บริบท พัฒนาการ การประยุกตใชและผลกระทบ 7 World Bank Thailand 30th Floor, Siam Piwat Tower, 989 Rama 1 Road Pathumwan, Bangkok 10330 Tel: +66 2686 8300 Email: thailand@worldbank.org http://www.worldbank.org/thailand Supported by