Procedura uzyskiwania pozwolenia na budowę w Polsce Listopad 2010 Investment Climate Advisory Services / World Bank Group I. Wprowadzenie Raport Doing Business określa wszystkie procedury, koszty, oraz czas wymagane do zbudowania magazynu i podłączenia go do infrastruktury w mieście, które jest centrum biznesowym kraju. Doing Business 2011 wskazuje, że do zbudowania w Warszawie magazynu niezbędne są 32 procedury, 311 dni, a koszt wynosi 121,8% dochodu per capita, przy spełnieniu wszystkich formalnych wymogów. Jeśli chodzi o prostotę procesu uzyskiwania pozwolenia na budowę, Polska znajduje się na 164. miejscu wśród wszystkich krajów wymienionych w raporcie, oraz na 30. pozycji wśród 30 krajów OECD. Polski rząd, w swoim ambitnym dążeniu do zwiększenia atrakcyjności inwestycyjnej Polski i poprawy konkurencyjności jej przemysłu, uważa ten ranking za niezadowalający. Ponadto, nie odzwierciedla on rozmachu i zdecydowania rządowego programu reform, który nie został jeszcze wprowadzony w sektorze budowlanym, z przyczyn nie związanych z tymże sektorem. Polska była jednym z tych krajów Europy Środkowej, które przetrwały zamieszanie kryzysu gospodarczego lat 2008-2009 w stosunkowo dobrym stanie. Podczas gdy inne kraje Unii Europejskiej odnotowały znaczny spadek produkcji pomiędzy rokiem 2008 a 2009, co dotyczyło także sektora budowlanego, to Polska doświadczyła wzrostu PNB o 1,8%. Produkcja w budownictwie wzrosła jeszcze szybciej, o 4,3%, w wyniku ukończenia licznych projektów infrastrukturalnych, współfinansowanych przez Unię Europejską. Jednakże, w budownictwie mieszkaniowym i komercyjnym w wielkich miastach odnotowano spadek.1 W Warszawie, gdzie typowa liczba pozwoleń na budowę dla projektów budowlanych przekraczała 1000 rocznie, w roku 2009 wydano jedynie 300 pozwoleń.2 W roku 2009, w celu poprawy klimatu dla inwestycji, rząd polski wprowadził radykalną reformę w sektorze budowlanym. Rząd zaproponował poważną liczbę zmian w Kodeksie Budowlanym i odnośnych ustawach,3 które zostały przyjęte przez Sejm w dniu 23 kwietnia 2009 roku. Reformy te miały na celu ograniczenie zakresu decyzji administracyjnych podejmowanych przez władze, na rzecz zwiększenia odpowiedzialności podmiotów budowlanych za bezpieczeństwo i płynny przebieg prowadzonych przez te podmioty prac. Wyeliminowano z ustawy wymóg uzyskiwania pozwolenia na budowę (za wyjątkiem krótkiej listy projektów dużych i ryzykownych), zastępując go 1 Poland. A report by Mariusz Sochacki, PAB-PCR&F Institute, dla 69. Konferencji EUROCONSTRUCT, Dublin, 24-25 czerwca 2010. 2 Informacja uzyskana przez autorów od Wydziału Architektury i Planowania Urzędu Miejskiego. 3 Ramy prawne dla przemysłu budowlanego opierają się na następujących ustawach: - Ustawa Prawo Budowlane z 07.07.1994 (Dz. U. nr 156/2006, poz. 1118, z późniejszymi zmianami). - Ustawa o Drogach Publicznych z 21.03.1985 (Dz. U. nr 115/2007, poz. 115, z późniejszymi zmianami). - Ustawa o Tworzeniu i Działaniu Wielkopowierzchniowych Obiektów Handlowych z 11.05.2007. - Ustawa o Planowaniu i Zagospodarowaniu Przestrzennym z 27.03.2003 (Dz. U. nr 80/2003, poz. 717, z późniejszymi zmianami). - Ustawa o Paostwowej Inspekcji Sanitarnej z 14.03.1985 (Dz. U. nr 122/2006, poz. 851, z późniejszymi zmianami). - Ustawa o Ochronie Przeciwpożarowej z 24.08.1991 (Dz. U. nr 147/2002, poz. 1229, z późniejszymi zmianami). - Ustawa o Ochronie Przyrody z 16.04.2004 (Dz. U. nr 92/2004, poz. 880, z późniejszymi zmianami). - Ustawa Prawo Ochrony Środowiska z 27.04.2001 (Dz. U. nr 129/2006, poz. 902). - Kodeks Postępowania Administracyjnego z 14.06.1960 (ustawa skonsolidowana Dz. U. nr 98/2000, poz. 1071, z późniejszymi zmianami). wymogiem rejestracji budowy. Dla mniejszych projektów, obarczonych niższym ryzykiem, nawet powiadomienie nie byłoby wymagane w przypadku, gdyby wykwalifikowany kierownik budowy w wystarczającym stopniu zapewniał ochronę interesu publicznego. W przyjętej ustawie, parlament ograniczył do 30 dni ustawowy czas na rozstrzygnięcie podania. W tym okresie, władze są zobowiązane albo do „rejestracji prac budowlanych” według powiadomienia złożonego przez podmiot budowlany, albo do odrzucenia powiadomienie, poprzez wydanie odnośnej decyzji. W przypadku „braku zastrzeżeń”, po upływie 30 dni podmiot budowlany może rozpocząć prace budowlane, podcza s gdy w systemie „pozwolenia na budowę” wnioski podlegają rozstrzygnięciu w ciągu 65 dni. Niektóre z tych zmian interpretowano jako możliwe naruszenia Deklaracji Praw Obywatelskich UE; nową ustawę skierowano do Trybunału Konstytucyjnego, w celu stwierdzenia jej zgodności z ustawą zasadniczą. Trybunał od ponad roku analizuje kwestię procesu konsultacji społecznych. Reformy rynkowe oraz powstanie społeczeństwa obywatelskiego w gospodarkach podlegających dawniej centralnemu planowaniu, oznaczały wprowadzenie konsultacji społecznych w rozwoju przestrzennym, w których wszyscy udziałowcy (nie tylko państwo i interesy własne) mają możliwość wyrażenia swoich opinii w odniesieniu do planów zagospodarowania terenu i rozwoju przestrzennego, jak również konkretnych projektów budowlanych. Prawo obowiązujące w wysoko rozwiniętych gospodarkach rynkowych, z Unią Europejską włącznie, zapewnia stronom zainteresowanym możliwość odwoływania się od decyzji władz w odniesieniu do projektów budowlanych w ich sąsiedztwie, miasteczku lub mieście. Sądy w Polsce i innych krajach Europy Środkowej zostały zalane roszczeniami zainteresowanych stron o rekompensaty za rzeczywiste lub subiektywnie odczuwane szkody. Prawne i sądowe koszty przeprowadzania projektu przez cały proces uzyskiwania zgód, odwoływań oraz realizacji, wystrzeliły w górę. W wielu instancjach stały się nadmiernym obciążeniem dla deweloperów, którzy wycofali się z możliwości zainwestowania w pewne projekty wzbudzające duże zainteresowanie publiczne. Rząd Polski (jak również Węgier i innych krajów, które wstąpiły do UE), dąży do osiągnięcia równowagi między potrzebą zabezpieczania obywatelskiego prawa do pełnego uczestnictwa w procesie decyzyjnym dotyczącym środowiska w którym obywatele żyją, a jasnością i przewidywalnością decyzji w zakresie planowania przestrzennego i rozwoju miast. Rząd i parlament Polski wprowadziły zmiany do ustaw budowlanych, a Trybunał Konstytucyjny wkrótce ogłosi swój werdykt. Tymczasem w maju 2010 roku, wielkie powodzie dotknęły rozległe, gęsto zaludnione obszary kraju, powodując pilne wezwania do niezwłocznej odbudowy zniszczonych lub uszkodzonych obiektów mieszkalnych. W reakcji na te wezwania, rząd przyjął rozporządzenie umożliwiające 564 jednostkom miejskim w dotkniętych powodziami rejonach na działanie według uproszczonych zasad, przewidzianych w obowiązującym Prawie Budowlanym. Rozporządzenie przewidywało rezygnację ze stosowania procedur udzielania pozwoleń dla ludzi odbudowujących swoje własne, uszkodzone domy. Rządowy program reform wykracza poza te środki awaryjne. Stan wprowadzania w życie reform i ich dalsze kierunki, przedstawia Rys. 1. II. Cele misji, sprawozdawczość i koordynacja W czerwcu 2010 roku, Zespół Doradczy ds. Reformy Klimatu Inwestycyjnego dokonał przeglądu procesu udzielania pozwoleń na budowę w Polsce, w ramach szerzej zakrojonej prośby Rządu Polskiego o pomoc w udoskonalaniu ustawowych warunków prowadzenia działalności gospodarczej. Cele dokonania przeglądu procesu udzielania pozwoleń na budowę, były następujące:  Ocena postępu w reformowaniu sektora budowlanego;  Omówienie krótko-, średnio- i długoterminowych celów wprowadzania reform przez ministerstwa, agencje rządowe, i władze miejskie; oraz  Przedstawienie kluczowych zaleceń dla rządu w odniesieniu do reform, także choć nie wyłącznie w kontekście poprawy pozycji Polski w rankingu raportu Doing Business, w punkcie „Dealing with Construction Permits” (Uzyskiwanie pozwoleń na budowę). W celu dokonania oceny postępów we wprowadzaniu reform, misja przestrzegała procedur uzyskiwania pozwolenia na budowę magazynu na książki, zlokalizowanego na peryferiach Warszawy. Misja kierowała się standardową metodologią Doing Business w najwyższym możliwym stopniu, aczkolwiek nie udało się doprowadzić do spotkań z wszystkimi przedstawicielami agend, zaangażowanych w proces udzielania pozwolenia na budowę. Informacje zebrano w trakcie spotkań z następującymi przedstawicielami agend rządowych i praktykami: - Olgierdem Romanem Dziekońskim, Podsekretarzem Stanu - Ministerstwo Infrastruktury. - Moniką Majewską - Departament Rynku Budowlanego, Ministerstwo Infrastruktury. - Tomaszem Zemłą, Wicedyrektorem - Wydział Architektury i Planowania Miasta, Urząd Miejski w Warszawie. - Anną Macińską, Dyrektorem - Wydział Prawno-Organizacyjny, Generalny Urząd Kontroli Budowlanej. - Joanną Piekutowską, Dyrektorem - Wydział Zarządzeń Administracyjnych, Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. - Piotrem Kulpą, Dyrektorem Generalnym - Główny Inspektorat Sanitarny. - Andrzejem Kosińskim, Wicedyrektorem - Główny Inspektorat Sanitarny. - Leszkiem Zającem, Wicedyrektorem - Wydział Nadzoru i Kontroli, Państwowa Inspekcja Pracy. - Piotrem Wojtaszewskim, Zastępcą Dyrektora – Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej. III. Proces uzyskiwania pozwolenia na budowę - według udokumentowanych rozmów z partnerami W ramach misji odbyto ogółem sześć spotkań. Wyniki rozmów z przedstawicielami organów regulacyjnych i rządowych zostały następnie przedyskutowane z praktykami sektora – firmami budowlanymi i deweloperami, prawnikami i architektami. Wyniki prac misji są dość bogate i umożliwiły dokonywanie istotnych interpretacji, komentowanie i udzielanie zaleceń w celu udoskonalenia polskich przepisów dotyczących budownictwa. Tabela 1 przedstawia wyniki prac misji. Zawiera uwagi i zalecenia które polski rząd może chcieć rozważyć, aby udoskonalić obowiązujący w kraju proces udzielania pozwoleń na budowę. Dla uzyskania dodatkowych informacji, na stronie końcowej znajduje się informacja kontaktowa do autorów opracowania. Rys. 1. Wprowadzane reformy i dodatkowe zalecenia w tym zakresie. Przed rozpoczęciem budowy W trakcie budowy Po zakończeniu budowy Reformy będące w trakcie wprowadzania Procedura wobec pozwoleń na Wytyczne, kontrole, pozwolenia na Stosowanie zasady „milczenie budowę i zasiedlenie budowę oznacza zgodę” w wydawaniu  Oparte na ryzyku  Zarządcy mediów pozwoleń na zasiedlenie, poprzez podejście do analizy (infrastruktury) wydają danie wyspecjalizowanym wniosków publiczne wytyczne w agencjom 14 dni, a władzom  Digitalizacja map celu uproszczenia procesu budowlanym 21 dni na zgłoszenie  Dostarczanie danych przygotowywania zastrzeżeń do powiadomienia o drogą elektroniczną warunków technicznych zakończeniu robót  Krótkie i wykonalne  Eliminacja nadmiernych statutowe terminy na kontroli w przypadku wydanie pozwolenia prostych obiektów  Nadzór nad projektem budowlanych (takich jak przekazany specjalistom z Ochrona Środowiska) sektora prywatnego  Dalsze usprawnianie i  Ostrożne stosowanie modyfikowanie procedur zasady „milczenie oznacza zgodę” w udzielaniu pozwoleń na budowę Dodatkowe zalecenia dotyczące reform „Jedno okienko” u władz miejskich Zwiększenie roli specjalistów z  Rozważenie szerszego dla wydawania warunków sektora prywatnego w nadzorze publicznego dostępu do podłączania do mediów nad budową, poprzez udzielenie rejestru powiadomień o  Zastąpienie pozwoleń prawa do potwierdzenia ukończeniu budowy, w systemem regulacyjnym końcowych opinii i przekazania ich celu powiadomienia opartym na wnioskodawcom zainteresowanych stron o powiadomieniach, w celu sprawie zgodności z zapewnienia płynnego zarejestrowanym wprowadzania przyjętych projektem (nie w celu zmian, bez naruszania kwestionowania wymogów w zakresie zarejestrowanego bezpieczeństwa, zdrowia, projektu) oraz środowiska  Zwiększenie finansowej i  Zapewnienie karnej odpowiedzialności przejrzystości kontrolerów (zarówno stosowanych zasad (np. publicznych, jak i publiczny dostęp do prywatnych) za zarejestrowanych zaniedbania i przeoczenia, pozwoleń i powiadomień) w celu lepszej ochrony  Zapewnienie publicznego interesu publicznego dostępu do  Wprowadzenie dalszych zarejestrowanych środków walki z korupcją powiadomień, oraz prawa w procesie kontroli do odwoływania się przez  Racjonalizacja i zainteresowane strony konsolidacja kontroli po zakończeniu budowy; w celu redukcji czasu i kosztów przedsiębiorców, wprowadzenie kontroli wielofunkcyjnych Tabela 1. Procedury udzielania pozwolenia na budowę Procedury udzielania Procedury budowlane, Uwagi Zalecenia pozwoleń na budowę, według zmian w Prawie według mapy misji Banku Budowlanym przyjętych Światowego, czerwiec 2010 przez Sejm 23 kwietnia 2009 roku PRZED ROZPOCZĘCIEM BUDOWY Wniosek o warunki Prawo Budowlane wymaga Budowa nowoczesnego Przywrócić ten przepis w techniczne podłączenia (art. 34, par. 3, poz. 3) aby budynku jest możliwa zmienionej ustawie. prądu od PGE Polska, projekt budowlany jedynie przy zapewnieniu dostawcy prądu w uwzględniał oświadczenia podłączenia do mediów, Rozważyć ustanowienie Warszawie – 4 tygodnie4 właściwych podmiotów o poprzez uzyskanie „jednego okienka” w Wniosek o techniczne zapewnieniu dostaw prądu, warunków podłączenia miejskiej lokalizacji dla warunki wodno- wody, ciepła, gazu oraz magazynu do sieci. rozpatrywania wniosków o kanalizacyjne od Miejskiego kanalizacji ściekowej, i aby Prywatyzacja i prywatny podłączenie do Przedsiębiorstwa były określone warunki zarząd infrastruktury infrastruktury, jak to jest w Wodociągów i Kanalizacji, podłączenia magazynu do publicznej nie wychodzą krajach sąsiednich (np. na dostawcy wody i kanalizacji tych sieci. W ustawie naprzeciw tej potrzebie. Litwie). w Warszawie – 4 tygodnie5 sejmowej, z nieznanych Jako naturalne monopole, Wniosek o warunki powodów ten artykuł większość z tych mediów techniczne telekomunikacji usunięto. powinna podlegać regulacji od Telekomunikacji Polskiej rządowej, a użytkownicy – 4 tygodnie6 powinni mieć równy i nieograniczony dostęp do usług infrastrukturalnych. Wniosek o wypis i wydruk Nie zaproponowano Limity czasowe dla wydania Rozważyć przyjmowanie miejscowego planu żadnych zmian w art. 20 wypisu są określone w map stworzonych ponad 6 zagospodarowania Prawa Budowlanego, Ustawie o Planowaniu i miesięcy wcześniej (np. przestrzennego – 1 dzień stwierdzającym że jest Zagospodarowaniu ważność 12 miesięcy) oraz Otrzymanie kopii wypisu i obowiązkiem projektanta Przestrzennym. Prawo skrócenie ustawowego aktualnego planu „przygotowanie projektu Postępowania terminu na wydanie zagospodarowania budowlanego zgodnie z Administracyjnego daje aktualnego wypisu i przestrzennego – 4 tygodnie decyzją o warunkach inwestorowi prawo do wydruku. Rozważyć zabudowy i złożenia zażalenia do digitalizację map i zagospodarowania terenu”, wyższej instancji dostarczanie danych drogą bez określenia limitu administracyjnej, w elektroniczną. czasowego na wydanie wypadku opóźnienia. Mapy wypisu przez władze obowiązują, jeżeli są lokalne. sporządzone najdawniej 6 miesięcy wcześniej, przez uprawnionych geodetów. Wniosek i uzyskanie zgody Nie zaproponowano Procedury te uproszczono i Przekazywać pełne na projekt od organów: żadnych zmian w art. 5 skoordynowano. Możliwe są upoważnienie do sanitarnego, ochrony ppoż., Prawa Budowlanego, który jednak dalsze uproszczenia, wykonywania funkcji BHP i zarządcy dróg wymaga spełnienia co nie zostało jeszcze kontroli uprawnionym publicznych – 14 dni podstawowych wymogów przewidziane w poprawkach praktykom z sektora związanych z tym aspektem przyjętych na mocy ustawy prywatnego, poczynając od budowy „biorąc pod uwagę sejmowej. Obecnie, zadanie mniejszych i/lub mniej spodziewany okres dokonania przeglądu jest ryzykownych projektów; użytkowania, oraz zgodnie z wykonywane głównie przez zwłaszcza, iż proces zasadami wiedzy uprawnionych praktyków z udzielania uprawnień jest technicznej”. sektora prywatnego (np. w dość trudny. Przykładowo, z Polsce pracuje 400 40 kandydatów do specjalistów ochrony ppoż., uzyskania uprawnień w podobne liczby inspektorów zakresie bezpieczeństwa sanitarnych i BHP). Ich ppoż., w roku 2010 wybrano wnioski muszą być tylko dwóch. potwierdzane przez Powyższe pełne właściwy inspektorat upoważnienie umożliwi 4 Źródło: Proces inwestycyjny (w odniesieniu do inwestycji kubaturowych). Materiał roboczy przygotowany przez Ministerstwo Infrastruktury. 5 Źródło: tamże. 6 Źródło: tamże. państwowy. inspektoratom państwowym skupienie się wyłącznie na projektach dużych i/lub wysokiego ryzyka, co zaoszczędzi inwestorom czas w procesie rozpatrywania zasadniczej części wniosków. Wniosek i uzyskanie Podstawowa zmiana Zastąpienie pozwoleń Wyjaśnić wymogi w pozwolenia na budowę. zaproponowana w ustawie powiadomieniami w zakresie powiadomień w Podstawowy przepis Prawa sejmowej, polegała na wypadku większości proponowanej zmianie art. Budowlanego (art. 28) zastąpieniu w budownictwie projektów budowlanych, to 30.1. stwierdza, że prace można systemu pozwoleń jedna z najważniejszych rozpocząć jedynie na deklaratywną zasadą, propozycji reform. Inne Przeznaczyć dodatkowy podstawie ostatecznej istotnie ograniczającą uproszczenia także czas na społeczne decyzji o pozwoleniu na zakresu decyzji oznaczają dodatkowe konsultacje i prawo do budowę (za wyjątkiem administracyjnych na rzecz oszczędności kosztów dla odwołania po złożeniu małych obiektów). Jeżeli powiadomień, w odniesieniu inwestorów. Rząd należy powiadomienia, gdy budowa pozwolenie nie zostanie do większości projektów pochwalić za znajduje się w gęsto wydane w ciągu 65 dni od budowlanych (za wyjątkiem zaproponowanie takich zabudowanych obszarach daty złożenia wniosku, dużych i o wysokim stopniu zmian. Jednakże, tekst miejskich, lub gdy wywiera wówczas organ wyższej ryzyka). Po dokonaniu ustawy sejmowej musi poważny wpływ na instancji nakłada na organ rejestracji, powiadomienia określać limity czasowe na środowisko albo na ludzi zwlekający karę w nie wymagają decyzji zgłaszanie zastrzeżeń nie mieszkających wysokości 500 PLN za urzędników rządowych. tylko przez władze, lecz w/użytkujących istniejące każdy dzień zwłoki (art. Oznacza to oszczędność także innych udziałowców obiekty w peryferyjnych 35.6). Mniejsze i lżjesze czasu i zasobów (sąsiadów, ogólnie rejonach miasta. struktury można budować na inwestorów, którzy publiczność, itd.), którym podstawie powiadomień, jednocześnie przyjmują należy wyznaczyć jasno Należy dać taką możliwość które należy składać nie pełną odpowiedzialność za określone ramy czasowe na udziałowcom po później niż na 30 dni przed prawdziwość i zgodność zgłaszanie zastrzeżeń wobec zakończeniu etapu rozpoczęciem budowy, pod informacji o projekcie. złożonych powiadomień i na powiadomień, poprzez warunkiem, że władza nie ich przedkładanie władzom. zapewnienie przejrzystości zgłosi zastrzeżeń do decyzji Inne reformy: Budowa prowadzona bez rejestru powiadomień, oraz (art. 30.5). - Skrócenie do 30 dni limitu zarejestrowanego zamieszczanie komunikatów czasowego na zgłoszenie powiadomienia może zostać w środkach przekazu i W roku 2009 kary za przez władzę zastrzeżeń do zatrzymana, a podmiot ogłoszeń w rejonie budowy. opóźnienia przekraczające powiadomienia w budujący ukarany grzywną 65 dni zostały nałożone na odniesieniu do większej (art. 50.1). Proponowana ustawa może 40 samorządów; w roku części projektów Proponowana ustawa jest zawierać więcej 2010 jedynie na 10. budowlanych (zamiast 65 skromna, jeśli chodzi aspekt postanowień dotyczących dni jak w obecnej ustawie, przejrzystości złożonych publicznego art. 30a. 4). powiadomień. Czy wszyscy rozpowszechniania - Dla pewnych form lekkich udziałowcy będą mieli złożonych powiadomień, i niewielkich które dostęp do rejestru procesu konsultacji wymagają powiadomień na powiadomień? Jak proces społecznych, oraz sposobów mocy obecnej ustawy, nie odwołań zostanie odwoływania się od będą wymagane ani zorganizowany w ramach zarejestrowanych powiadomienia, ani decyzje. nowego systemu opartego powiadomień przez - Dla innej grupy projektów, na oświadczeniach, zamiast zainteresowane strony. powiadomienie nie musi na pozwoleniach? zawierać projektu. - Dla renowacji budynków i prac wykończeniowych powiadomienia nie są wymagane; wystarcza obecność kierownika budowy. W TRAKCIE BUDOWY Zawarcie umów z Podłączenia do mediów Misja złożyła wizytę w Przedsiębiorstwa dostawcami prądu, wody i podlegają regulacji na mocy Miejskim Przedsiębiorstwie obsługujące media powinny kanalizacji, telekomunikacji właściwych ustaw Wodociągów i Kanalizacji publicznie ogłaszać zasady – 14 dni. dotyczących elektryczności, w Warszawie. Jakość usług świadczenia usług wody i telekomunikacji. W MPWiK – korzystającego z infrastrukturalnych, w celu tym obszarze proponuje się szerokiego wsparcia umożliwienia dalszego usunięcie ogólnych technicznego UE - wywarła uproszczenia procesu przepisów Prawa na misji duże wrażenie. PGE przygotowywania Budowlanego. Polska, dostawca prądu w technicznych warunków Warszawie, to największy realizacji inwestycji. zintegrowany producent elektryczności w Polsce. 85% jego udziałów należy do Państwa. Sektor telekomunikacji jest konkurencyjny. Nie są wymagane żadne Nie dot. Dla porównania, w wielu W kwestii tego wymogu, okresowe kontrole w trakcie gospodarkach będących w Polska oferuje najlepszą cyklu budowy. okresie przejściowym, praktykę poprzez organy regulacyjne w przekazywanie nadzoru nad dalszym ciągu ingerują w budową stronom proces budowlany, poprzez prywatnym, przeprowadzanie wykwalifikowanym okresowych kontroli przez kierownikom czy to budowy inspektorów z organów czy projektu, i/lub nadzoru budowlanego w projektantom (tzw. nadzór ciągu całego cyklu budowy: autorski) i/lub innym (a) ukończenia prac na stronom trzecim. poziomie zero, (b) części strukturalnych (ścian), (c) prac na dachu, (d) systemów ogrzewania i kanalizacji, (e) instalacji elektrycznych, (f) malowania i otapetowania ścian i melioryzacji terenu, (g) instalacji drzwi, okien, położenia posadzki. Kontrole te raczej nie poprawiają jakości budownictwa, i są znane jako okazja do korupcji. Rola Inspekcji Ochrony Do roku 2008 dla większość W wielu krajach Polskie doświadczenie oraz Środowiska w procesie projektów budowlanych rozwijających się (np. opartą na ryzyku budowy – żadna. wymagano powiadomienia Ameryki Łacińskiej) klasyfikację obiektów organu kontrolnego oraz nadmierna rola agencji ds. budowlanych dla celów przeprowadzenia kontroli środowiska doprowadziła do kontroli w zakresie przez Inspekcję Ochrony ich wszechobecności na środowiska, można Środowiska. W wielu etapach procesu zaproponować krajom rozporządzeniu z roku 2008, udzielania pozwoleń na rozwijającym się jako kontrole te podzielono na 3 budowę. W niektórych najlepszą praktykę. kategorie, z których dwie krajach jest to najbardziej wymagały zaangażowania korupcjogenny element IOŚ (obiekty i zakłady całego tego procesu. przemysłowe, parkingi na ponad 100 ciężarówek lub 300 samochodów osobowych, projekty obejmujące ponad 2 ha powierzchni, i inne). Projekty mniejsze i mniej ryzykowne zgrupowano w kategorii trzeciej, która nie wymaga udziału IOŚ. Kontrole można przeprowadzać na wniosek władz miejskich. W przypadku magazynu książek analizowanego w raporcie Doing Business, takie kontrole zdarzają się rzadko. W latach 2006-2008 Szereg propozycji Proponowane uproszczenia Wykorzystanie wprowadzono zmiany w zawartych w ustawie mają na celu promowanie doświadczenia krajów UE i Prawie Budowlanym, sejmowej umożliwi dalsze zasad rynkowych i innych (np. Quito w ogólnie upraszczające uproszczenie procedury: deregulację procesu Ameryce Łacińskiej), oraz procedurę udzielania - Jeżeli w trakcie budowy budowlanego (przekazanie stosowanie doświadczeń z pozwoleń na budowę. inwestor zdecyduje się placu budowy przez jednego najlepszej praktyki, w celu przekazać swoje funkcje inwestora innemu); ostrożne umożliwienia działalności innemu inwestorowi, dążenie do równowagi komercyjnej w miejscach wówczas na mocy obecnej między interesem dziedzictwa historycznego, ustawy władza powinna publicznym a łatwością lub wokół nich. wydać odnośną decyzję. wejścia i wyjścia inwestora Według nowej ustawy, poprzez konsolidację wystarczy oświadczenie władzy w rękach jednego inwestora (art. 40.1). organu regulacyjnego - Pozwolenie od organu (władzy konserwatorskiej), architektoniczno- zamiast rozpraszania budowlanego nie będzie odpowiedzialności wymagane dla prac w pomiędzy liczne organ y budynkach wpisanych do rządowe, z których żadnego rejestru zabytków. Wszelkie nie można uznać za decyzje dotyczące takich odpowiedzialnego za całość budynków (z rozbiórkami procesu udzielania włącznie) podejmowane pozwolenia, jak to jest będą w urzędzie obecnie. konserwatora zabytków (art. 39.1, 39.2 i 31.1). PO ZAKOŃCZENIU BUDOWY W chwili zakończenia W tekście ustawy sejmowej Tym postanowieniem jest Rząd może dążyć do budowy, podmiot budujący zachowano zasadę najlepsza praktyka. Trzy rozważenia środków musi powiadomić rządowy „milczenie oznacza zgodę”. inspektoraty mają prawo do antykorupcyjnych we inspektorat sanitarny, Inspektorat może, choć nie kontroli ukończonego wszystkich trzech rządowy inspektorat pracy, musi wysłać swoich budynku w razie potrzeby, inspektoratach (np. rotacji oraz rządowy inspektorat kontrolerów na miejsce, w jednak upływ terminu kontrolerów z jednej ppoż. o swoim zamiarze celu sprawdzenia zgodności oznacza akceptację. dzielnicy miasta do innej, oddania budynku do użytku wcześniej zarejestrowanego Zasada „milczenie oznacza niezezwalanie kontrolerom (art. 56.1). Do roku 2008 projektu, z powiadomieniem zgodę” jest stosowana na samotne kontrole tego istniał podobny wymóg o tymże. Kontrolerzy prawidłowo. Ustawa samego miejsca, itd.), a powiadamiania Inspekcji odwiedzają miejsca sejmowa proponuje celem w przyszłości Ochrony Środowiska (patrz większości ukończonych niestosowanie zasady mogłoby być ustanowienie powyżej). Został on robót w chwili ukończenia i „milczenie oznacza zgodę” połączonego, wyeliminowany z obecnej przekazania opinii do w stosunku do projektów wielofunkcyjnego ustawy. Inspektoraty te władzy budowlanej. wysokiego ryzyka, takich inspektoratu winny zająć stanowisko jak linie kolejowe, drogi przeprowadzającego wobec tej propozycji w powierzchniowe, sieci jednocześnie kontrole ciągu 14 dni od dnia elektroenergetyczne, pracownicze, sanitarne i otrzymania powiadomienia. rurociągi, statki, obiekty ochrony ppoż., co dawałoby Milczenie uważa się za brak rekreacyjne, budynki oszczędności kosztów i zastrzeżeń inspektoratów mieszkalne (art. 56.3). czasu dla firm, i wobec projektu (art. 56.2) – ograniczyłoby okazje do 14 dni. korupcji, co już zostało wykazane w doświadczeniach niektórych krajów (Kolumbii, Bośni). Przyjęcie kontroli Ustawa sejmowa proponuje Pozytywny krok, który Zamieścić odniesienie do rządowego inspektoratu dodać postanowienie o doprowadziłby do aktu prawnego, w którym sanitarnego, inspektoratu finansowej i karnej zwiększenia zgodności w określona zostanie pracy, rządowego odpowiedzialności sektorze budowlanym. odpowiedzialność dyrektoriatu ppoż. – 14 dni. właściwych kontrolerów finansowa. (art. 90). W chwili ukończenia W ustawie sejmowej Kolejnym przejawem Rozważyć wprowadzenie inwestycji, podmiot utrzymano ten ustęp, rozsądnego stosowania szerszego dostępu budujący musi powiadomić precyzując w dodatkowej zasady „milczenie oznacza publiczności do rejestru władzę budowlaną o klauzuli początkową datę zgodę” w ustawie sejmowej, powiadomień i pozwoleń na zamiarze oddania budynku 21-dniowego okresu, czyli tej nowej a nie obecnej, jest budowę. do użytku (art. 54). datę stempla pocztowego postanowienie wyjaśniające, „Milczenie oznacza zgodę” Poczty Polskiej według art. że „potwierdzenie Korzystając już z także dotyczy tej procedury, 54.2 (zamiast daty rejestracji ukończenia robót nie możliwości zgłaszania uwag jednak władza ma 21 dni na przez organ władzy, którą zwalnia inwestora z do powiadomień, inni zgłoszenie zastrzeżeń do łatwiej zmanipulować). obowiązku uzyskania zgód udziałowcy nie powinni powiadomień, wobec lub zezwoleń na mieć nieograniczonego jedynie 14 dni użytkowanie, wymaganych prawa do torpedowania przysługujących specjalnym na mocy osobnych procesu inwestycyjnego (np. inspektoratom na zgłoszenie przepisów” (art. 55.2). poprzez ocenianie ich zastrzeżeń – 21 dni. prawidłowości/stosowności Ustawa sejmowa nie projektu budowlanego na wprowadziła zmian do etapie zasiedlania). Gdy postanowień ustawowych prawidłowo zgłoszony i dotyczących przejrzystości i zarejestrowany budynek jest dostępu do rejestru już ukończony, wówczas powiadomień. skargi i odwołania mogą być przyjmowane jedynie w przypadkach, gdy dotyczą zgodności wykonanego przez podmiot budowlany obiektu z zarejestrowanym projektem tegoż. Dostarczenie zmienionych Bez zmian. Rozważyć digitalizację map map terenu inwestycji do i dostarczanie danych drogą archiwum Władzy elektroniczną. Geodezyjnej – 1 dzień. Zawodowa Tym niemniej, ustawa Pozytywny krok, który Zamiast nakładania kar odpowiedzialność w sejmowa zawiera dodatkowe doprowadziłby do finansowych, można przemyśle budowlanym jest zastrzeżenia podkreślające zwiększenia zgodności w rozważyć wprowadzenie dokładnie określona w zasady budowlane i normy sektorze budowlanym. najlepszej praktyki obecnej ustawie. odpowiedzialności odebrania (lub okresowego zawodowej, między innymi zawieszenia) prawa poprzez przedłużenie okresu wykonywania zawodu, za zgłaszania wniosków o naruszenie wszczęcie postępowania z odpowiedzialności trzech, do pięciu lat (art. zawodowej. 100). W chwili ukończenia Wygląda na to, że procedury Roboczy dokument Dane powinny być budynku i otrzymania te są uregulowane innymi Ministerstwa Infrastruktury7 dostarczane i sprawdzane zezwolenia na zasiedlenie, ustawami, a nie prawem przewiduje od 6 do 8 według procedur inwestor musi zarejestrować budowlanym. tygodni. Prawo wymaga 4 rejestrowania nowo nieruchomość „jako obiekt tygodni, lub 6-8 tygodni w zbudowanych obiektów w wolnostojący”. przypadkach bardziej rejestrach nieruchomości. Wniosek jest złożony, i skomplikowanych. Dane muszą zawierać należy wydać certyfikat. informację, czy tytuł do działki i prawa do budynków są zarejestrowane w jednym dokumencie stwierdzającym własność nieruchomości, czy też prawa do działki i jej zabudowania są osobno zapisane w różnych rejestrach, jak to ma miejsce w wielu krajach postkomunistycznych. Od autora: Niniejsze opracowanie sporządził Igor Artemiev (Investment Climate Regulatory Simplification – CICRS, World Bank Group), nadzór: Penelope Fidas i Massimiliano Santini (Investment Climate Reform Advisory – CICRA, World Bank Group). W razie pytań lub uwag, prosimy o kontakt z: Igor Artemiev (e-mail: iartemiev@worldbank.org) lub Massimiliano Santini (tel. +1-202-458-2967; e-mail: msantini@ifc.org). 7 Proces inwestycyjny (w odniesieniu do inwestycji kubaturowych). Materiał roboczy przygotowany przez Ministerstwo Infrastruktury.