98068 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË QERSHOR 2015 Agjencia e Statistikave të Kosovës Departamenti i Statistikave Sociale Sektori i Tregut të Punës www.ask.rks-gov.net REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË QERSHOR 2015 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË QERSHOR 2015 FALËNDERIM K y raport paraqet rezultatin e punës së shumë individëve. Shumë anëtarë të stafit të Agjencisë së Statistikave të Kosovës (ASK) kanë punuar për Anketën e Fuqisë Punëtore (AFP) të vitit 2014. AFP- ja është mbikëqyrur nga z. Isa Krasniqi dhe menaxhuar nga z. B a s h k i m Bellaqa. Z. Bujar Hajrizi, znj. Bedrije Demaj dhe znj. Besarta Thaçi kanë realizuar të gjitha aktivitetet, që lidhen me grumbullimin, pastrimin dhe redaktimin e të dhënave. Z. Bekim Canolli ka përgatitur mostrën dhe peshat me përkrahjen e ekspertit z. David Megill. Z. Liridon Uka ka shkruar programin për intervistimin personal të asistuar me kompujter (CAPI). Jemi mirënjohës për punën e madhe të anketuesve dhe shefave të zyrave rajonale të ASK-së, të cilët mbikëqyrën punën në terren. Po ashtu falënderojmë z. Sasun Tsirunyan, znj. Rachel Smith-Govoni dhe znj. Ardiana Gashi për mbështetjen e dhënë në analizën e të dhënave. Falënderim të veçantë për z. Kenneth Simler për mbikëqyrjen e tërë procesit, si teknikisht ashtu edhe administrativisht, në emër të Bankës Botërore. Anketa u mbështet financiarisht nga Programi për Zhvillim i Kombeve të Bashkuara (UNDP) dhe Ministria e Punëve të Jashtme e Finlandës. Z. Tomor Çela nga kompania DataGISconsulting ka bërë kontraktimin e anketuesve dhe mbikëqyrësve. Së fundi, por jo për nga rëndësia, i shprehim mirënjohjen të gjitha familjeve, që kanë ndarë kohën e tyre dhe kanë ofruar të dhënat duke mbështetur kështu mbledhjen e këtyre informacioneve të detajuara. LISTA E SHKURTESAVE AFP Anketa e Fuqisë Punëtore ONP Organizata Ndërkombëtare e Punës ASK Agjencia e Statistikave të Kosovës BE Bashkimi Evropian ISCO Klasifikimi Standard Ndërkombëtar i Profesioneve NACE Klasifikimi Statistikor i Aktiviteteve Ekonomike NEET Të rinjtë që nuk janë as të punësuar, as në shkollim e as në trajnim QR Qarku regjistrues 2 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË PËRMBATJA Hyrje...................................................................................................................................... 6 Definicionet. . .......................................................................................................................... 7 Treguesit kryesor................................................................................................................... 9 1. Punësimi............................................................................................................................ 11 1.1. Punësimi sipas gjinisë................................................................................................... 11 1.2. Punësimi sipas grupmoshës dhe nivelit arsimor.............................................................. 11 1.3. Statusi i punësimit........................................................................................................ 12 1.4. Punësimi i paqëndrueshëm.. .......................................................................................... 13 1.5. Llojet e kontratave........................................................................................................ 14 1.6. Punësimi sipas aktiviteteve............................................................................................ 14 1.7. Punësimi sipas profesioneve.. ........................................................................................ 16 1.8. Modelet e punës. . ......................................................................................................... 16 1.9. Paga mujore neto......................................................................................................... 18 2. Papunësia.......................................................................................................................... 21 2.1. Papunësia sipas gjinisë................................................................................................. 21 2.2. Papunesia sipas grupmoshes dhe nivelit arsimor............................................................ 21 2.3. Numri i të papunëve dhe shkalla e papunësisë sipas nivelit më të lartë arsimor dhe gjinisë............................................................................................ 22 2.4. Kohëzgjatja e papunësisë. . ............................................................................................ 23 3. Pjesëmarrja në fuqinë punëtore......................................................................................... 24 4. Personat joaktivë............................................................................................................... 27 4.1. Jo-aktiviteti sipas gjinisë............................................................................................... 27 4.2. Punëkërkuesit e dekurajuar........................................................................................... 27 4.3. Të rinjtë joaktivë, që nuk janë të punësuar, nuk ndjekin shkollimin ose trajnim (neet)......... 27 5. Krahasime midis vendeve.. ................................................................................................. 29 6. Krahasimi i statistikave kyçe: 2012, 2013 & 2014............................................................... 30 7. Shkallët e varësisë demografike & ekonomike................................................................... 33 Shtojca 1: dizajni i mostrës dhe përllogaritja e peshave........................................................ 34 3 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË QERSHOR 2015 LISTA E TABELAVE Tabela 1.1: Numri i të punësuarve dhe shkalla e punësimit sipas gjinisë dhe grupmoshës.......................................12 Tabela 1.2: Punësimi sipas nivelit arsimor.. ...........................................................................................................12 Tabela 1.3: Niveli më i lartë arsimor sipas llojit të punëdhënësit (15-64). . ................................................................12 Tabela 1.4: Statusi i punësimit sipas gjinisë (%)....................................................................................................12 Tabela 1.5: Punësimi i paqëndrueshëm sipas gjinisë.............................................................................................13 Tabela 1.6: Punësimi i paqëndrueshëm sipas profesionit dhe gjinisë......................................................................13 Tabela 1.7: Punësimi i paqëndrueshëm sipas nivelit të arsimimit dhe gjinisë...........................................................14 Tabela 1.8A: punësimi sipas aktiviteteve dhe gjinisë (në mijëra). . ..............................................................................15 Tabela 1.8B: punësimi sipas aktiviteteve dhe gjinisë (%)..........................................................................................15 Tabela 1.9: Profesionet e të punësuarve sipas gjinisë. . ..........................................................................................16 Tabela 1.10: Arsyeja e të punuarit me orar të pjesshëm sipas gjinisë (%). . ................................................................16 Tabela 1.11: Punësimi sipas orëve të punës në javë dhe sipas gjinisë......................................................................17 Tabela 1.12: Numri mesatar i orëve të punuara në javë sipas llojit të punëdhënësit dhe gjinisë..................................18 Tabela 1.13: Modelet e punësimit sipas gjinisë.......................................................................................................18 Tabela 2.1: Numri i të papunëve dhe shkalla e papunësisë sipas gjinisë.................................................................21 Tabela 2.2: Numri i të papunëve dhe shkalla e papunësisë sipas gjinisë dhe grupmoshës.. ......................................22 Tabela 2.3: Numri i të papunëve dhe shkalla e papunësisë sipas nivelit më të lartë arsimor dhe gjinisë............................................................................................................................22 Tabela 2.4: Përqindja e të rinjve të papunë në papunësinë e përgjithshme dhe shkalla e papunësisë tek të rinjtë, sipas gjinisë. . ................................................................................................22 Tabela 2.5: Shkalla e papunësisë së të rinjve ndaj të rriturve, sipas gjinisë. . ............................................................23 Tabela 3.1: Fuqia punëtore dhe shkalla e pjesëmarrjes në fuqinë punëtore sipas nivelit arsimor dhe grup moshës..................................................................................................................25 Tabela 3.2: Fuqia punëtore dhe shkalla e pjesëmarrjes në fuqinë punëtore sipas gjinisë dhe grupmoshës.....................................................................................................................26 Tabela 4.1: Jo-aktiviteti sipas arsyes dhe gjinisë...................................................................................................27 Tabela 4.2: Të rinj që nuk janë të punësuar, nuk ndjekin shkollë ose trajnim (neet) sipas gjinisë.......................................28 Tabela 5.1: Krahasimi i statistikave kyçe të punës midis vendeve. . .........................................................................29 Tabela 6.1: Përmbledhja e tregut të punës 2012, 2013 & 2014. . ............................................................................30 Tabela 6.2: Shkalla e punësimit në 2012, 2013 & 2014 me intervalet e konfidencës................................................31 Tabela 6.3: Përgjigjet e pyetjes 21 për të përcaktuar nëse personi ka punuar gjatë javës së kaluar (mosha 15 e mbi) ...............................................................................................................31 Tabela 6.4: Shkalla e papunësisë 2012, 2013 & 2014 me intervalet e konfidencës..................................................32 Tabela 6.5: Shkalla e pjesëmarrjes në fuqinë punëtore 2012, 2013 & 2014 me intervalet e konfidencës.....................................................................................................................32 Tabela 7.1: Shkallët e varësisë ekonomike.. ..........................................................................................................33 Tabela A1. Shpërndarja e qr-ve dhe ekonomive familjare sipas rajonit dhe shtresës urban/rural në kornizën e mostrës në kosovë bazuar në regjistrimin e popullsisë, ekonomive familjare dhe banesave të vitit 2011 (dhe korniza e mëparshme për komunat e veriut)..............................................................................................................................35 Tabela A2. Alokimi i qr-ve dhe ekonomive familjare mostër sipas rajonit dhe shtresës për afp- në e vitit 2014 në kosovë çdo tremujor........................................................................................36 Tabela A3. Numri i qr-ve dhe ekonomive familjare në mostër me intervista të kompletuara sipas rajonit dhe shtresës për tremujorin e parë të AFP 2014 në Kosovë.. .............................................38 Tabela A4. Numri i qr-ve dhe ekonomive familjare në mostër me intervista të kompletuara sipas rajonit dhe shtresës për tremujorin e dytë të AFP 2014 në Kosovë. . .............................................38 Tabela A5. Numri i qr-ve dhe ekonomive familjare në mostër me intervista te kompletuara sipas rajonit dhe shtresës për tremujorin e tretë të AFP 2014 në Kosovë..............................................39 Tabela A6. Numri i qr-ve dhe ekonomive familjare në mostër me intervista të kompletuara sipas rajonit dhe shtresës për tremujorin e katërt të AFP 2014 në Kosovë . . ...........................................39 Tabela A7. Vlerësimet tremujore të peshuara të popullsisë së përgjithshme nga AFP-ja e vitit 2014 dhe faktorët korrespondues të përshtatjes së peshave................................................................40 Tabela A8. Shpërndarja e ekonomive familjare dhe popullsisë së përgjithshme, të peshuara, sipas rajonit, shtresës urbane dhe rurale, nga të dhënat e AFP 2014....................................................41 LISTA E FIGURAVE Figura 1: Klasifikimi i tregut te punes per popullsine e kosoves, 2014.............................................................................10 Figura 2: Shkalla e punësimit sipas gjinisë dhe vitit (%)....................................................................................................11 Figura 3: Orët e punës sipas viteve (%) ..........................................................................................................................17 Figura 4: Paga mujore neto për punonjësit sipas gjinisë (%).............................................................................................19 Figura 5: Paga mujore neto për punonjësit meshkuj sipas vitit (%) ................................................................................19 Figura 6: Paga mujore neto për punonjëset femra sipas vitit(%).......................................................................................20 Figura 7: Shkalla e papunësisë sipas gjinisë dhe vitit (%).................................................................................................21 Figura 8: Kohëzgjatja e papunësisë për më shumë se një vit sipas grup moshës dhe gjinisë (%).......................................23 Figura 9: Shkalla e pjesëmarrjes në fuqinë punëtore sipas gjinisë (%)...............................................................................24 Figura 10: Shkalla e pjesëmarrjes në fuqinë punëtore sipas vitit (%) .................................................................................25 Figura 11: Të rinj që nuk janë të punësuar, nuk ndjekin shkollë ose trajnim (NEET) sipas gjinisë dhe vitit................................................................................................................................................28 4 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË PARATHËNIE Q ëllimi i Anketës së Fuqisë Punëtore në Kosovë është të ofrojë të dhëna statistikore mbi indikatorët e tregut të punës dhe të mundësojë krahasimin e tyre me vitet paraprake. Metodologjia dhe definicionet e përdorura në AFP janë të njëjta me ato të përdorura në vitin 2012 dhe 2013 dhe në përputhje me rregulloret e Eurostat-it. Anketa e Fuqisë Punëtore përfshin 600 Qarqe Regjistruese (QR) në tërë territorin e Kosovës, ku janë intervistuar 4,800 ekonomi familjare. Raporti mbi Anketën e Fuqisë Punëtore të vitit 2014 përmban të dhëna mbi punësimin dhe papunësinë sipas moshës, gjinisë, gjendjen e punësimit, aktivitetet ekonomike, profesionet dhe fushat e tjera të tregut të punës. Në fund të seksionit 6 paraqiten ndryshimet e indikatorëve kryesorë nga viti 2012, 2013 dhe 2014. Tabela 6.1 tregon që shumica e indikatorëve kyç të tregut të punës kanë mbetur të ngjashëm gjatë tre viteve të kaluara. Shkalla e punësimit ka shënuar një rritje të lehtë midis vitit 2012 dhe 2013 por pastaj ka rënë përsëri në një shkallë të caktuar në vitin 2014. Të dhënat e AFP-së tregojnë që përqindja e personave të punësuar me orar të pjesshëm ka rënë nga 11.1% në vitin 2013 në 7.7% në vitin 2014. Vetëpunësimi (si përqindje e të punësuarve) ka shënuar një rritje të vogël gjatë dy viteve të fundit. Përveç kësaj, Z. Isa Krasniqi përqindja e të punësuarve në punë të paqëndrueshme (personat, që Kryeshefi i Agjencisë së janë të vetëpunësuar dhe nuk kanë punonjës dhe ata që punojnë pa Statistikave të Kosovës pagesë në një biznes familjar) është rritur nga 23.6% në vitin 2013 në 24.9% në vitin 2014. Prodhimi, tregtia, arsimi dhe ndërtimtaria vazhdojnë të punësojnë pothuaj gjysmën e personave të punësuar. Shkalla e papunësisë ka rënë lehtë nga 30.9% në 30.0% midis viteve 2012 dhe 2013 por ka shënuar rritje në 35.3% në vitin 2014. Megjithatë, midis viteve 2013 dhe 2014 përqindja e personave të dekurajuar (personat joaktivë, të cilët nuk kërkojnë punë pasi besojnë se nuk ka) ka rënë nga 12.1% në 10.7%. Shkalla e joaktivitetit gjithashtu ka shënuar rënie të lehtë midis dy viteve. Kjo mund të sugjerojë që personat, të cilët kanë qenë joaktivë, kanë filluar të kërkojnë punë (dhe kështu do të klasifikoheshin si të papunë). Ka pasur një ndryshim të lehtë në pjesëmarrjen në fuqinë punëtore midis viteve 2013 dhe 2014, duke shënuar rritje nga 40.5% në 41.6%. Pjesëmarrja e femrave në fuqinë punëtore dhe punësimi kanë mbetur praktikisht të pandryshuara midis viteve 2013 dhe 2014. Papunësia tek të rinjtë është rritur përsëri në vitin 2014, nga 55.9% në 61.0%. Gjithashtu, ka pasur rritje në shkallën e papunësisë afatgjatë, me rritjen e përqindjes së të papunëve, që kanë qenë të papunë për më shumë se 12 muaj, nga 68.9% në vitin 2013 në 73.8% në vitin 2014. Përqindja e të rinjve që nuk janë të punësuar, as në shkollim, as në trajnim (të intervistuarit e moshës 15-24 vjeç, që nuk janë as të punësuar, as në shkollim, as në trajnim) ka rënë nga 35.3% në vitin 2013 në 30.2% në vitin 2014. ASK-ja falënderon UNDP-në, Ministrinë e Punëve të Jashtme të Finlandës dhe Bankën Botërore për mbështetjen financiare dhe profesionale që kanë dhënë për AFP-në. ASK-ja gjithashtu falënderon stafin e vet të angazhuar në AFP për kontributin e dhënë gjatë realizimit të kësaj ankete. Në bazë të Ligjit të Statistikave Zyrtare Nr.04/L-034, Agjencia e Statistikave të Kosovës është përgjegjëse për prodhimin e statistikave zyrtare në Republikën e Kosovës, prandaj, gjatë shfrytëzimit të këtyre të dhënave, duhet të citohet burimi. 5 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË QERSHOR 2015 HYRJE A gjencia e Statistikave të Kosovës (ASK) ka filluar realizimin e Anketës së Fuqisë Punëtore (AFP) në vitin 2001 duke vazhduar pothuajse në baza vjetore deri në vitin 2009. Në vitin 2011, ASK- ja ka filluar të planifikojë Anketën e përditësuar të Fuqisë Punëtore, e cila tashmë ka disa përmirësime të rëndësishme krahasuar me anketat e mëparshme: • Pyetësori i përmirësuar (duke vazhduar me respektimn e udhëzimeve të Eurostat-it) • Korniza e re e mostrës (bazuar në Regjistrimin e Popullsisë, Ekonomive Familjare dhe Banesave të vitit 2011 në Kosovë) • ën-mostra longitudinale, ku çdo ekonomi familjare e përzgjedhur intervistohet katër herë (një herë N në tre muaj) • Intervista personale me asistencë kompjuterike (CAPI), e cila mundëson gjenerimin e të dhënave më shpejt se sa intervistat tradicionale të mbledhjes së të dhënave me letër dhe laps, të cilat futen më pas në kompjuter. Objektivat kryesore të AFP-së janë grumbullimi i informatave kryesisht për anën e ofertës së tregut të punës, d.m.th. informatave mbi ata që punojnë apo që janë aktivë në kërkim të një pune. AFP-ja grumbullon informata sociale dhe ekonomike për përdorim në fushat e mëposhtme: Monitorim makro-ekonomik: Ndryshimi në shifrat e të punësuarve është një tregues i mirë i ndryshimeve në aktivitetin ekonomik. Është e nevojshme të ndiqen këto ndryshime, veçanërisht lloji i vendeve të punës dhe industrive, në të cilat njerëzit punojnë. Politikat e zhvillimit te burimeve njerëzore: Ekonomia po ndryshon gjatë gjithë kohës. Në mënyrë që të plotësojnë nevojat e ekonomisë në ndryshim, njerëzit duhet të jenë të trajnuar. AFP-ja mundëson identifikimin e fushave të trajnimit. Politikat e punësimit: Në mënyrë që një ekonomi të funksionojë me potencialin e vet maksimal, të gjithë ata që dëshirojnë të kenë punë duhet të kenë vende pune. Dikush mund të dëshirojë të ketë punë me orar të plotë, por mund të gjejë vetëm punë me orar të pjesshëm. Duke ditur numrin e këtyre personave, Qeveria mund të hartojë politika që inkurajojnë punësimin e plotë. Mbështetja në të ardhurat dhe programet sociale: Për shumicën e njerëzve, të ardhurat nga punësimi janë burimi kryesor financiar. Njerëzit kanë nevojë jo thjesht për vende pune, por për vende pune produktive në mënyrë që të marrin të ardhura të arsyeshme. Qeveria duhet të dijë se çfarë janë nivelet e të ardhurave, që fitojnë grupe të ndryshme individësh. Shënim metodologjik: Vlerësimet mbi popullsinë Në figurën 1 mund të shihet që popullsia e Kosovës me 1 Korrik 2014 është vlerësuar të jetë 1,811,521. Është përdorur kjo periudhë pasi AFP-ja zhvillohet nga 1 Janar – 31 Dhjetor dhe shifrat vjetore përdorin vlerësimet e popullsisë për mesin e vitit 2014. Burimi i shifrave është raporti Projeksionet e Popullsisë së Kosovës 2011-2061 i publikuar në Dhjetor të vitit 2013. Në këtë raport, për çdo vit deri në vitin 2061, ASK-ja ka përllogaritur një variant të ulët, të mesëm dhe të lartë varësisht nga përkufizimet e ndryshme. Për raportet e AFP-së së viteve 2012 dhe 2013 është konsideruar që varianti i mesëm është versioni më realist dhe më i ndjeshëm për tu përdorur. Megjithatë, duke pasur parasysh migrimin e pazankontë të lartë jashtë vendit nga mesi i Tetorit të vitit 2014, ky variant u konsiderua të jetë i lartë. Prandaj, për këtë raport përdoret variant i ulët. Vlerësimet e popullsisë nuk kanë ndikim në asnjërën nga shkallët (punësimi, papunësia, pjesëmarrja në fuqinë punëtore etj.) të paraqitura në këtë raport. 6 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË DEFINICIONET P opullsia në moshë pune përfshin personat e moshës 15-64 vjeçare. Kjo masë përdoret për të dhënë një vlerësim të numrit të përgjithshëm të punonjësve potencialë brenda një ekonomie. Fuqia punëtore përbëhet nga personat e punësuar dhe personat e papunë, sipas përkufizimeve të sakta të paraqitura më poshtë. Personat joaktivë nuk konsiderohen pjesë e fuqisë punëtore. 1. Të punësuar: persona të cilët gjatë javës referuese kanë bërë ndonjë punë për pagesë, fitim ose përfitim familjar, në të holla ose në natyrë, ose ata që mungonin përkohësisht në punën e tyre. 2. Të papunë: persona të cilët gjatë javës referuese: • ishin pa punë, d.m.th. nuk ishin të punësuar me pagesë ose të vetëpunësuar, dhe • aktualisht ishin të gatshëm për punë, d.m.th. ishin të gatshëm të fillojnë punë me pagesë ose vetëpunësim brenda dy javësh; dhe • kërkonin punë, d.m.th. kishin ndërmarrë hapa specifikë gjatë katër javëve të fundit në kërkim të punësimit me pagesë ose vetëpunësimit. 3. Persona joaktivë: persona të cilët gjatë periudhës referuese nuk ishin as të punësuar as të papunë. Klasifikimi i popullsisë në këto tri kategori varet nga aplikimi i parimit të aktivitetit – çfarë ka bërë personi në të vërtetë gjatë javës referuese - dhe një grup rregullash prioritare mbi aktivitetin, që i japin përparësi punësimit mbi papunësinë dhe papunësisë mbi joaktivitetin ekonomik. Klasifikimi gjithashtu varet nga të kuptuarit e qartë se cilat aktivitete konsiderohen si “punësim”. Është e rëndësishme të theksohet se punësimi përfshin aktivitete, të cilat janë të paguara ose të papaguara, si dhe aktivitetet e prodhimit të mallrave dhe shërbimeve, të cilat janë shitur ose jo në treg. Shkalla e pjesëmarrjes në fuqinë punëtore është përqindja e popullsisë në moshë pune e një vendi që angazhohet në mënyrë aktive në tregun e punës, duke qenë e punësuar apo e papunë. Është raporti i fuqisë punëtore (të punësuarit dhe të papunët) ndaj popullsisë në moshë pune, i shprehur si përqindje. Shkalla e (Të punësuar + Të papunë) pjesëmarrjes në X 100 fuqinë punëtore Popullsia në moshë pune Shkalla e jo-aktivitetit është përqindja e popullsisë në moshë pune e një vendi, që nuk është as e punësuar as e papunë. Kur shtohen së bashku, shkalla e jo-aktivitetit dhe ajo e pjesëmarrjes në fuqinë punëtore japin rezultatin 100 përqind. Raporti i punësimit ndaj popullsisë, i njohur edhe si shkalla e punësimit, është përqindja e popullsisë në moshë pune e një vendi, që është e punësuar. Raporti i punësimit Popullsia e punësuar X 100 ndaj popullsisë Popullsia në moshë punë Shkalla e papunësisë është përqindja e fuqisë punëtore, që nuk është e punësuar. Fuqia punëtore shërben si bazë për këtë tregues, dhe jo popullsia në moshë pune. Shkalla e Të papunë X 100 papunësisë Fuqia punëtore Punonjës të dekurajuar janë persona që nuk kanë punë, të cilët aktualisht janë të gatshëm për punë, por që kanë hequr dorë së kërkuari punë sepse besojnë se nuk mund të gjejnë. Ata përfshihen në 7 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË QERSHOR 2015 kategorinë e popullsisë joaktive. Papunësia e të rinjve i referohet papunësisë së personave të moshës 15-24 vjeç. Të rinjtë që nuk janë të punësuar, as në shkollim apo trajnim (NEET) përbëjnë pjesën e të rinjve (15-24 vjeç) që nuk janë as të punësuar, nuk ndjekin as shkollim dhe as trajnim. Punësimi i cenueshëm/paqendrueshëm i referohet personave të vetëpunësuar, që nuk kanë të punësuar, ose punëtorëve të papaguar familjarë. Këta lloj të punësuarish kanë më pak gjasa të kenë marrëveshje formale pune dhe ka më shumë gjasa që këtyre t’u mungojnë kushtet e përshtatshme për punë. Diagrami mëposhtë ilustron kriteret, që përdoren për klasifikimin e popullsisë në moshë pune si të punësuar, të papunë, apo joaktive Klasifikimi i fuqisë punëtore sipas Anketës së Fuqisë Punëtore të Bashkimit Evropian Person i moshës 15 vjeç ose më shumë që jeton në një ekonomi familjare private Personi ka bërë ndonjë Po punë për pagesë ose fitim gjatë javës Jo referente Personi nuk ka punuar, por ka pasur Po Person i një punë ose biznes, punësuar prej të cilit ai ose ajo Jo ka munguar gjatë javës referente Po Personi është punëtor familjar i papaguar Jo Fuqia punëtore Personi nuk ka kërkuar Po punësim, sepse kishte gjetur punë, e cila do Gjatë 4 javëve të fundit Personi ka mundur të Jo personi ka ndërmarrë hapa fillojë punë menjëherë fillonte më vonë aktivë për të gjetur punë (brenda dy javësh) Po Po Po Person i Personi kërkonte papunë punësim Jo Jo Jo Person joaktiv 8 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË TREGUESIT KRYESOR F igura 1 paraqet një përmbledhje të gjendjes së tregut të punës të popullsisë së Kosovës duke u bazuar në Anketën e Fuqisë Punëtore të vitit 2014. Në mesin e rezultateve më të rëndësishme të AFP-së 2014, siç paraqitet në figurën 1 dhe elaborohet hollësisht në këtë raport, janë: • Pothuajse dy të tretat e popullsisë së Kosovës është në moshë pune (15-64 vjeç). Pritet që popullsia në moshë pune të rritet shpejt gjatë dekadës së ardhshme pasi Kosova është ndër vendet me popullsinë më të re në Evropë. • Nga popullsia në moshë pune, 58.4% nuk janë ekonomikisht aktivë, që do të thotë se ata nuk janë të punësuar dhe nuk kanë qenë aktivë në kërkim të punësimit gjatë katër javëve të kaluara dhe/ose nuk janë të gatshëm të fillojnë punë brenda dy javësh. • Nga 41.6% e popullsisë, që është ekonomikisht aktive, 35.3% (176,743 persona) janë të papunë. Kjo do të thotë që 64.7 % (323,508) e personave ekonomikisht aktivë janë të punësuar, duke krijuar një raport punësimi ndaj popullsisë (shkalla e punësimit) prej 26.9%. • Nga 58.4% e popullsisë në moshë pune, që ështo joaktive, 18.2% (128,400 persona) nuk kërkonin punë sepse besonin se nuk ka punë. Punonjësit e dekurajuar përbëjnë 10.7 % të popullsisë në moshë pune, me nivele të ngjashme për femrat dhe meshkujt. • Ekzistojnë dallime të mëdha gjinore në tërë tregun e punës. • Rreth një në pesë (21.4 %) femra në moshë pune janë aktive në tregun e punës, krahasuar me tri te pestat (61.8 %) e meshkujve në moshë pune. • Në mesin e personave në fuqinë punëtore, papunësia është shumë më e lartë për femrat se sa për meshkujt (41.6 % krahasuar me 33.1%). • Shkalla e punësimit në mesin e femrave në moshë pune është vetëm 12.5 %, krahasuar me 41.3% për meshkujt. • Kjo shkallë shumë e ulët e papunësisë te femrat rrjedh nga kombinimi i pjesëmarrjes shumë të ulët në fuqinë punëtore dhe papunësisë së lartë. • Përgjegjësitë familjare ishin arsyeja kryesore për joaktivitetin e femrave në tregun e punës, 38.8% e femrave të intervistuara kanë dhënë këtë arsye. • Femrat ishin të punësuara kryesisht në sektorët e arsimit dhe të shëndetësisë (rreth 40% e femrave të punësuara). Meshkujt ishin kryesisht të punësuar në sektorët e prodhimit, tregtisë dhe ndërtimtarisë (duke punësuar më shumë se 40% të meshkujve të punësuar). • Papunësia tek të rinjtë është shumë e lartë në Kosovë • Në vitin 2014, të rinjtë në Kosovë kishin gjasa dy herë më shumë të jenë të papunë krahasuar me të rriturit. Në mesin e personave të moshës 15-24 vjeçare dhe në fuqinë punëtore, 61.0 % ishin të papunë. Papunësia është më e lartë te femrat e reja (71.7 %) se te të rinjtë meshkuj (56.2%). • Pothuajse një e treta (30.2 %) e personave të moshës 15 deri 24 vjeçare në Kosovë nuk ishin në shkollim, punësim apo trajnim. Kjo shifër është 34.0 % për femrat e reja krahasuar me 26.6% për meshkujt e rinj. • Pjesa më e madhe e atyre që janë të punësuar raportojnë të punojnë me orar të plotë. • 91.7% e të intervistuarve raportuan se punojnë me orar të plotë në punën e tyre kryesore, pa dallime të mëdha gjinore • Arsyet e të punuarit me orar të pjesshëm dallojnë midis dy gjinive, pasi gratë, duke marrë përsipër më shumë rolin e kujdesit brenda familjes, reduktojnë orët në dispozicion për punësim. • Arsyeja numër një për meshkujt pse nuk punojnë me orar të plotë, ishte mungesa e një pune me orar të plotë. 9 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË QERSHOR 2015 • Të intervistuarit, që punojnë në sektorin qeveritar, kanë raportuar se punojnë më pak orë sesa të punësuarit në sektorin privat. Dallimet gjinore ishin të vogla, sidomos në sektorin qeveritar, ku orari i punës dukej më i rregullt. Meshkujt dhe femrat, që punojnë në kompanitë private, kanë punuar me orare më të gjata se homologët e tyre në sektorin publik. • 24.9% e personave të punësuar i përkiste kategorisë së punësimit të paqëndrueshëm. Kjo do të thotë se ata ose janë të punësuar në biznesin e tyre (punëtorë për llogari vetanake), ose kontribuojnë në një biznes familjar (të paguar ose të papaguar). • Vetëm 28.4 % e personave të punësuar kishin kontratë të përhershme në punën e tyre kryesore, ndërkohë që 71.6 % kishin kontratë të përkohshme, pa dallime sinjifikante midis meshkujve dhe femrave. Personat, që kishin kontrata të përkohshme, u pyetën se pse kishin këtë lloj kontrate dhe 96.3% e të intervistuarve raportuan se nuk kishte kontratë tjetër në dispozicion. • Pagat neto të shumicës së punonjësve ishin midis 300 € deri 400 € në muaj. Janë vërejtur dallime shumë të vogla gjinore. Figura 1: KLASIFIKIMI I TREGUT TE PUNES PER POPULLSINE E KOSOVES, 2014 Popullsia e përgjithshme e vlerësuar (1 Korrik 2014) 1,811,521 (Meshkuj 911,131, Femra: 900,390) Popullsia në moshë pune: Të moshuar (mosha 65+): 149,797 1,202,489 (Meshkuj: 72,217, Femra: 77,570) (Meshkuj: 600,481 Femra: 602,008) Fëmijë (mosha 0-14): 459,244 (Meshkuj: 238,433, Femra 220,811) Fuqia punëtore (persona aktivë) Persona joaktivë (15-64 vjeç): (15-64 vjeç): 500,251 702,238 (Meshkuj: 371,276, Femra: 128,975 (Meshkuj: 229,205, Femra: 473,033) Të punësuar (15-64 vjeç): Të papunë(15-64 vjeç): 323,508 176,743 (Meshkuj: 248,224, Femra: 75,284) (Meshkuj: 123,052, Femra: 53,691) Të rinj të punësuar (15-24 vjeç): 32,222 Fuqia punëtore tek të rinjtë (15-24 vjeç): (Meshkuj: 25,046 , Femra: 7,176) 82,619 (Meshkuj: 57,230, Femra: 25,389) Të rinj të papunë (15-24 vjeç): 50,396 (Meshkuj: 32,183, Femra: 18,213) Indikatorët kryesorë të tregut të punës (%) Meshkuj Femra Totali Shkalla e pjesëmarrjes në fuqinë punëtore 61.8 21.4 41.6 Shkalla e joaktivitetit 38.2 78.6 58.4 Raporti punësim ndaj popullsisë (shkalla e punësimit) 41.3 12.5 26.9 Shkalla e papunësisë 33.1 41.6 35.3 Shkalla e papunësisë tek të rinjtë (15-24 vjeç) 56.2 71.7 61.0 Përqindja e të rinjëve NEET në popullsinë e të rinjve (15-24 vjeç) 26.6 34.0 30.2 Përqindja e punësimit të paqëndrueshëm ndaj punësimit të përgjithshëm 26.7 18.9 24.9 10 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË 1. PUNËSIMI 1.1. PUNËSIMI SIPAS GJINISË N ga e gjithë popullsia në moshë pune, 26.9% ishin të punësuar (Figura 2). Shkalla e punësimit ishte më e lartë për meshkujt se për femrat: 41.3% e meshkujve në moshë pune ishin të punësuar në krahasim me 12.5% të femrave në moshë pune. Gjatë periudhës tre vjeçare (2012 deri 2014), shkalla e punësimit ka ndryshuar pak, me një rritje prej rreth 3% nga 2012-2013 dhe një rënie prej 1.5% nga 2013-2014 (Figura 2). Figura 2: SHKALLA E PUNËSIMIT SIPAS GJINISË DHE VITIT (%) Burimi: Anketa e Fuqisë Punëtore, 2012-2014 50 44.0 45 41.3 39.9 40 35 30 28.4 26.9 2012 25.6 25 2013 2014 20 15 12.9 12.5 10 10.7 5 0 Meshkuj Femra Totali 1.2. PUNËSIMI SIPAS GRUPMOSHËS DHE NIVELIT ARSIMOR Shkalla e punësimit nëpër grupmosha ishte më e larta në mesin e popullsisë së moshës midis 45-54 vjeç (38.1%) dhe më e ulta në mesin e të rinjve (15-24 vjeç) (9%). Shkalla e punësimit të femrave ka mbetur në një përqindje të pandryshueshme (rreth 16%) mes moshave 25 deri 44 vjeç. Vetëm 4.2% e femrave të reja dhe 13.4% e femrave të moshës 55-64 vjeçare ishin të punësuara. Tek meshkujt (Tabela 1.1), shkalla e punësimit ishte më e larta për grup moshën 35-44 vjeç (60%), dhe më e ulta për të rinjtë (13.4%). Gjatë analizimit të nivelit më të lartë arsimor të arritur nga të punësuarit, vërehet që 40% e tyre kanë të përfunduar arsimin e mesëm profesional, kurse mbi një e katërta (26.1%) kanë të përfunduar arsimin e terciar (Tabela 1.2). Tabela 1.3 ilustron që kërkesat për vende pune janë më të larta për pozita qeveritare, ku mbi gjysma e të gjithë të punësuarve (58.3%) e kanë të përfunduar arsimin e lartë. 11 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË QERSHOR 2015 TABELA 1.1: Numri i të punësuarve dhe shkalla e punësimit sipas gjinisë dhe grupmoshës Kosovë 2014 Meshkuj Femra Të gjithë PUNËSIMI (NË MIJËRA) 15-24 25.0 7.2 32.2 25-34 64.5 19.5 84.0 35-44 67.5 20.3 87.8 45-54 58.7 18.5 77.2 55-64 32.4 9.8 42.2 Total 15-64 248.2 75.3 323.5 PUNËSIMI (%) 15-24 13.4 4.2 9.0 25-34 48.8 15.5 32.6 35-44 60.0 15.7 36.3 45-54 58.7 18.0 38.1 55-64 47.2 13.4 29.8 Total 15-64 41.3 12.5 26.9 TABELA 1.2: Punësimi sipas nivelit arsimor Kosovë 2014 Jo aktiv I/e punësuar I/e papunë Të gjithë NIVELI ARSIMOR (%) Pa shkollë 4.0 0.3 1.1 2.6 Klasët I –IX 56.2 17.9 27.8 41.7 Arsim i mesëm profesional 21.5 40.0 39.8 29.2 Shkollë e mesme gjimnazi 13.5 15.7 20.1 15.1 Terciar 4.8 26.1 11.1 11.5 Totali 100.0 100.0 100.0 100.0 TABELA 1.3: Niveli më i lartë arsimor sipas llojit të punëdhënësit (15-64) Kosovë 2014 Sektori publik, qever. Ndërmarrje në pronësi shteterore Kompani private Individuale private NIVELI ARSIMOR (%) Pa shkollë 0.0 0.3 0.1 1.7 Klasët I –IX 4.8 5.4 18.8 36.9 Arsim i mesëm profesional 28.8 39.7 47.5 41.7 Shkollë e mesme gjimnazi 8.0 14.0 17.1 13.1 Terciar 58.3 40.6 16.5 6.6 Totali 100.0 100.0 100.0 100.00 1.3. STATUSI I PUNËSIMIT Në vitin 2014, 68.2% e personave të punësuar ishin punonjës, 6.8 % ishin të vetë-punësuar dhe kishin punonjës të tjerë, 16.4% ishin të vetë-punësuar pa punonjës të tjerë, dhe 8.6% ishin punëtorë familjarë (Tabela 1.4). Shumica e femrave të punësuara kishin statusin e punonjësit. Më shumë se një e katërta e meshkujve ishin të vetëpunësuar në krahasim me 13.6% të femrave. TABELA 1.4: Statusi i punësimit sipas gjinisë (%) Kosovë 2014 Meshkuj Femra Të gjithë Statusi i Punësimit (%) Punonjës 65.0 78.9 68.2 I vetë-punësuar me punonjës 8.2 2.1 6.8 I vetë-punësuar pa punonjës 17.9 11.5 16.4 Punëtor familjar i papaguar 8.9 7.4 8.6 Totali 100.0 100.0 100.0 12 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË 1.4. PUNËSIMI I PAQËNDRUESHËM Përveç shkallës së ulët të punësimit në Kosovë, 24.9% e personave të punësuar punonin në vende pune të paqëndrueshme. Punëtorët, në punë të paqëndrueshme janë ose persona të vetëpunësuar pa punonjës, ose ata që punojnë pa pagesë në një biznes familjar. Këto dy grupe punëtorësh kanë gjasat më të ulta të kenë një marrëveshje formale pune në krahasim me punëtorët me pagesë dhe rrogë. Meshkujt kanë më shumë gjasa për të mbajtur punë të tilla të paqëndrueshme (26.7% e meshkujve të punësuar krahasuar me 18.9% të femrave të punësuara). Shprehur në numra, 81,900 nga 323,508 të punësuar i përkasin kategorisë së punësimit të paqëndrueshëm (Tabela 1.5). Të punësuarit në fusha profesionale kanë më pak gjasa të jenë të punësuar në punë të paqëndrueshme (Tabela 1.6), si dhe personat me nivel të lartë arsimimi (Tabela 1.7). TABELA 1.5: Punësimi i paqëndrueshëm sipas gjinisë Kosovë 2014 PUNËSIM I PAQËNDRUESHËM (NË MIJËRA) Meshkuj 66,7 Femra 14.3 Të gjithë 81.0 PËRQINDJA E PUNËSIMIT TË PAQËNDRUESHËM NË PUNËSIMIN E PËRGJITHSHËM (%) Meshkuj 26.7 Femra 18.9 Të gjithë 24.9 TABELA 1.6: Punësimi i paqëndrueshëm sipas profesionit dhe gjinisë Kosovë 2014 Meshkuj Femra Të gjithë TË VETËPUNËSUAR PA PUNONJËS TË TJERË (%) Ligjvënës, zyrtarë dhe menaxherë të lartë 6.1 1.0 5.3 Profesionistë 4.4 3.4 4.2 Teknikë dhe profesione të lidhura me ta 3.0 0.9 2.6 Nëpunës 0.7 3.5 1.2 Punëtorë shërbyes dhe punëtorë shitës në dyqane dhe tregje 21.8 19.7 21.4 Punëtorë të kualifikuar në bujqësi dhe peshkatari 4.4 0 3.7 Punëtorë zejtarie dhe tregtie 25.6 64.9 32.1 Operatorë fabrikash dhe makinerish dhe montues 10.1 0.2 8.5 Profesione elementare 23.9 6.3 21.0 Totali 100.0 100.0 100.0 PUNËTORË FAMILJARË TË PAPAGUAR (%) Ligjvënës, zyrtarë dhe menaxherë të lartë 2.0 4.7 2.5 Profesionistë 0.4 4.1 1.1 Teknikë dhe profesione të lidhura me ta 2.1 4.4 2.6 Nëpunës 0.9 7.5 2.2 Punëtorë shërbyes dhe punëtorë shitës në dyqane dhe tregje 21.0 36.5 24.1 Punëtorë të kualifikuar në bujqësi dhe peshkatari 7.3 6.9 7.2 Punëtorë zejtarie dhe tregtie 23.1 3.5 19.1 Operatorë fabrikash dhe makinerish dhe montues 6.4 1.0 5.3 Profesione elementare 36.9 31.4 35.8 Totali 100.0 100.0 100.0 13 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË QERSHOR 2015 TABELA 1.7: Punësimi i paqëndrueshëm sipas nivelit të arsimimit dhe gjinisë Kosovë 2014 Meshkuj Femra Të gjithë TË VETËPUNËSUAR PA PUNONJËS TË TJERË (%) Pa shkollë 0.5 5.9 1.4 Klasët I –IX 26.7 66.1 33.2 Arsim i mesëm profesional 47.0 12.4 41.3 Shkollë e mesme gjimnazi 18.6 8.8 17.0 Terciar 7.2 6.7 7.2 Totali 100.0 100.0 100.0 PUNËTORË FAMILJARË TË PAPAGUAR (%) Pa shkollë 0.1 0.0 0.1 Klasët I –IX 31.6 41.4 33.6 Arsim i mesëm profesional 36.3 34.7 35.9 Shkollë e mesme gjimnazi 24.9 12.3 22.4 Terciar 7.0 11.5 7.9 Totali 100.0 100.0 100.0 1.5. LLOJET E KONTRATAVE Për sa i përket llojit të kontratës, që kishin të punësuarit e intervistuar, shumica (84.5%) kishin një kontratë individuale, ndërsa pjesa tjetër punonin pa kontratë. Për të rinjtë (15 deri 24 vjeç), përqindja e atyre që punonin pa kontratë ishte 38.5%. Nga personat, që kishin kontratë pune, vetëm 28.4% kishin një kontratë të përhershme për punën e tyre kryesore, ndërsa 71.6% kishin kontrata të përkohshme. Shifrat janë të ngjashme për meshkujt dhe femrat. Personat, që kishin kontrata të përkohshme, u pyetën se pse ata kishin këtë lloj kontrate dhe 96.3% e të intervistuarve raportuan se nuk kishte asnjë lloj tjetër kontrate në dispozicion. Kur u pyetën nëse kishin të drejtë, në punën e tyre kryesore, të përfitimit nga një skeme e sigurimeve sociale në punë, të dhënat nga anketa treguan se vetëm 9.1% e punonjësve e kishin këtë të drejtë. 1.6. PUNËSIMI SIPAS AKTIVITETEVE Prodhimi, tregtia, arsimi dhe ndërtimtaria punësonin pothuajse gjysmën e personave të punësuar në vitin 2014 (tabelat 1.8a dhe 1.8b). Sektori i tregtisë punësonte 14.4%; prodhimi 13.8%,arsimi 11.9% dhe ndërtimtaria 10.9% të personave të punësuar në Kosovë. Arsimi dhe kujdesi shëndetësor ishin dy punëdhënësit kryesorë për femrat (duke punësuar pothuajse 40% të femrave të punësuara). Prodhimi, tregtia dhe ndërtimtaria janë sektorët më të zakonshëm të punësimit për meshkujt (duke punësuar më shumë se 40% të meshkujve të punësuar). 14 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË TABELA 1.8A: Punësimi sipas aktiviteteve dhe gjinisë (në mijëra) Kosovë 2014 (të moshës 15 dhe më lart) Meshkuj Femra Të gjithë AKTIVITETET EKONOMIKE (NË MIJËRA) Bujqësi, pylltari dhe peshkim 7.5 1.1 8.6 Minierat dhe xehroret 3.4 0.4 3.6 Prodhimi 39.5 5.4 44.9 Furnizimi me elektricitet, gaz, avull dhe klimatizim 5.3 0.4 5.7 Furnizimi me ujë, ujërat e zeza, menaxhim i mbetjeve 3.2 0.2 3.4 Ndërtimtari 34.7 0.9 35.6 Tregti me shumicë dhe pakicë, riparime automjetesh dhe motoçikletash 34.8 12.1 46.8 Transport dhe depozitim 10.6 0.5 11.0 Aktivitete akomodimi dhe shërbimesh ushqimi 16.8 2.8 19.7 Informim dhe komunikim 7.5 2.1 9.6 Aktivitete financiare dhe sigurimesh 4.5 1.4 5.9 Aktivitete me prona të paluajtshme 0.0 0.1 0.2 Aktivitete profesionale, shkencore dhe teknike 4.5 2.0 6.5 Aktivitete administrative dhe shërbime mbështetëse 9.6 1.4 11.0 Administrata publike dhe mbrojtja, sigurimi i detyrueshëm social 15.4 5.3 20.7 Arsimi 22.3 16.5 38.8 Aktivitetet e shëndetit njerëzor dhe punës sociale 10.5 13.1 23.6 Arti, zbavitja dhe rekreacioni 3.9 0.8 4.7 Aktivitete të shërbimeve të tjera 8.5 2.5 11.1 *Aktivitete të punësimit shtëpiak 4.0 5.3 9.3 Aktivitete të institucioneve dhe organizatave jashtë-territoriale 3.5 1.5 5.0 Totali 250.1 75.6 325.7 * Përfshin aktivitetet e prodhimit të mallrave të padiferencuar dhe shërbimeve të ekonomive familjare private për përdorim vetanak TABELA 1.8B: Punësimi sipas aktiviteteve dhe gjinisë (%) Kosovë 2014 (të moshës 15 dhe më lart) Meshkuj Femra Të gjithë AKTIVITETET EKONOMIKE (%) Bujqësi, pylltari dhe peshkim 3.0 1.8 2.6 Minierat dhe xehroret 1.4 0.3 1.1 Prodhimi 15.8 7.2 13.8 Furnizimi me elektricitet, gaz, avull dhe klimatizim 2.1 0.5 1.7 Furnizimi me ujë, ujërat e zeza, menaxhim i mbetjeve 1.3 0.2 1.0 Ndërtimtari 13.9 1.2 10.9 Tregti me shumicë dhe pakicë, riparime automjetesh dhe motoçikletash 13.9 16.0 14.4 Transport dhe depozitim 4.2 0.6 3.4 Aktivitete akomodimi dhe shërbimesh ushqimi 6.7 3.8 6.0 Informim dhe komunikim 3.0 2.7 2.9 Aktivitete financiare dhe sigurimesh 1.8 1.8 1.8 Aktivitete me prona të paluajtshme 0.0 0.2 0.0 Aktivitete profesionale, shkencore dhe teknike 1.8 2.6 2.0 Aktivitete administrative dhe shërbime mbështetëse 3.8 1.8 3.4 Administrata publike dhe mbrojtja, sigurimi i detyrueshëm social 6.1 7.1 6.4 Arsimi 8.9 21.8 11.9 Aktivitetet e shëndetit njerëzor dhe punës sociale 4.2 17.3 7.2 Arti, zbavitja dhe rekreacioni 1.6 1.1 1.5 Aktivitete të shërbimeve të tjera 3.4 3.4 3.4 *Aktivitete të punësimit shtëpiak 1.6 7.0 2.9 Aktivitete të institucioneve dhe organizatave jashtë-territoriale 1.4 2.0 1.5 Totali 100.0 100.0 100.0 * Përfshin aktivitetet e prodhimit të mallrave të padiferencuar dhe shërbimeve të ekonomive familjare private për përdorim vetanak 15 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË QERSHOR 2015 1.7. PUNËSIMI SIPAS PROFESIONEVE Në vitin 2014, shumica e të punësuarve kishin pozita pune në shërbime dhe shitje, në profesione elementare, si profesionistë dhe si punëtorë zejtarie dhe tregtie (tabela 1.9). Mbi gjysma e femrave të punësuara ishin profesioniste, teknike dhe profesione që lidhen me te (42.9%) dhe në profesione elementare (13%). Meshkujt ishin më të shpërndarë nëpër sektorë, por shumica ishin të punësuar në profesione elementare (23.7), 18.4% punonin si punonjës në shërbime dhe shitje, dhe 12..3 % ishin profesionistë (Tabela 1.9). TABELA 1.9: Profesionet e të punësuarve sipas gjinisë Kosovë 2014 (të moshës 15 dhe më lart) Meshkuj Femra Të gjithë PUNËSIMI SIPAS PROFESIONEVE (NË MIJËRA) Ligjvënës, zyrtarë dhe menaxherë të lartë 23.0 3.8 26.8 Profesionistë 30.7 23.8 54.5 Teknikë dhe profesione të lidhura me ta 15.9 8.7 24.6 Nëpunës 8.7 6.6 15.3 Punëtorë shërbyes dhe punëtorë shitës në dyqane dhe tregje 46.1 14.0 60.0 Punëtorë të kualifikuar në bujqësi dhe peshkatari 4.5 0.5 5.0 Punëtorë zejtarie dhe tregtie 40.5 7.9 48.4 Operatorë fabrikash dhe makinerish dhe montues 21.5 0.6 22.1 * Profesione elementare 59.3 9.8 69.1 Totali 250.1 75.6 325.7 PËRQINDJA E TË PUNËSUARVE SIPAS PROFESIONEVE (%) Ligjvënës, zyrtarë dhe menaxherë të lartë 9.2 5.0 8.2 Profesionistë 12.3 31.4 16.7 Teknikë dhe profesione të lidhura 6.3 11.5 7.5 Nëpunës 3.5 8.7 4.7 Punëtorë shërbyes dhe shitës në dyqane dhe tregje 18.4 18.5 18.4 Punëtorë të kualifikuar në bujqësi dhe peshkatari 1.8 0.6 1.5 Punëtorë zejtarie dhe tregtie 16.2 10.5 14.9 Operatorë fabrikash dhe makinerish dhe montatorë 8.6 0.8 6.8 * Profesione elementare 23.7 13.0 21.2 Totali 100.0 100.0 100.0 * Pozitat elementare përfshijnë pastrues dhe ndihmës, punëtorë të bujqësisë, pylltarisë dhe peshkimit, punëtorë të minierave, ndërtimit, prodhimit industrial, transportit, asistentë të përgatitjes së ushqimit, punëtorë të shitjeve në rrugë, punëtorët e pastrimit të mbetjeve urbane dhe punëtorë të tjerë elementarë (ISCO 88 COM) 1.8. MODELET E PUNËS Vetëm 1.4% e popullsisë së punësuar kanë raportuar se kishin një punë të dytë gjatë javës referente, me dallime jo sinjifikante statistikore midis dy gjinive. Në punën kryesore, 91.7 % e të intervistuarve raportuan se punojnë me orar të plotë dhe 8.3 % me orar të pjesshëm/orar të shkurtuar. Janë vërejtur dallime te vogla gjinore, me pak me shumë gjasa që femrat të punojnë me orar te pjesshëm (10.1% krahasuar me 7.7%). Për ata që bëjnë punë me orar të pjesshëm, arsyet dallonin midis dy gjinive, gratë marrin një rol më të madh kujdesi brenda familjes duke reduktuar kështu orët në dispozicion për të punuar (Tabela 1.10). Arsyeja numër një për meshkujt pse nuk punojnë me orar të plotë, ishte mungesa e disponueshmërisë së punës me orar të plotë. TABELA 1.10: Arsyeja e të punuarit me orar të pjesshëm sipas gjinisë (%) Kosovë 2014 Meshkuj Femra Të gjithë ARSYEJA E PUNËSIMIT ME ORAR TË PJESSHËM (%) Kujdesi për fëmijët apo të rriturit me aftësi të kufizuar 0.0 25.7 7.2 Invaliditet ose sëmundje 0.5 2.3 1.0 Arsye të tjera personale ose familjare 1.6 20.9 7.0 Është student 5.8 3.4 5.2 Nuk ka mundur të gjejë punë me orar të plotë 85.5 32.7 70.8 16 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË Nuk dëshiron një punë me orar të plotë 1.3 6.9 2.9 Arsye tjetër 5.2 8.0 6.0 Totali 100.0 100.0 100.0 Tre të pestat e të punësuarve kanë punuar midis 40-48 orë në javë. Mbi një e dhjeta (13.1%) e të punësuarve kanë punuar 60 ose më shumë orë në javë. Brenda një jave, 15.8 % e të punësuarve kanë punuar më pak se 40 orë. Meshkujt priren të punojnë me orare më të gjata sesa femrat, 28% e meshkujve punojnë më shumë se 48 orë në javë krahasuar me 11.5% të femrave (Tabela 1.11). Një pjesë më e madhe e femrave të punësuara (23.7%) ka punuar më pak se 40 orë në krahasim me 13.3% të meshkujve. TABELA 1.11: Punësimi sipas orëve të punës në javë dhe sipas gjinisë Kosovë 2014 (të moshës 15 dhe më lart) Meshkuj Femra Të gjithë ORËT E PUNËS (NË MIJËRA) Më pak se 25 19.8 10.0 29.8 25-34 10.8 7.1 17.9 35-39 2.9 0.8 3.7 40-48 146.5 49.0 195.5 49-59 31.6 4.7 36.2 60 e më shumë 38.6 4.0 42.6 Totali 250.1 75.6 325.7 PËRQINDJET E PUNËSIMIT SIPAS NUMRIT TË ORËVE TË PUNËS (%) Më pak se 25 7.9 13.3 9.2 25-34 4.3 9.3 5.5 35-39 1.1 1.1 1.1 40-48 58.6 64.8 60.0 49-59 12.6 6.2 11.1 60 e më shumë 15.4 5.3 13.1 Totali 100.0 100.0 100.0 Me kalimin e kohës, përqindja e personave që punojnë më shumë se 48 orë në javë ka shënuar rritje të lehtë çdo vit të realizimit të AFP-së (Figura 3). Figura 3: ORËT E PUNËS SIPAS VITEVE (%) Burimi: Anketa e Fuqisë Punëtore, 2012-2014 70 60 50 40 2012 2013 2014 30 20 10 0 Më pak se 25-34 35-39 40-48 49-59 60 + 25 17 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË QERSHOR 2015 Të intervistuarit, që punojnë në sektorin publik kanë raportuar orar më të shkurtër të punës se sa ata në sektorin privat (Tabela 1.12). Dallimet gjinore ishin të vogla, sidomos në sektorin qeveritar, ku duket se orët e punës janë më fikse (rreth 38-39 orë në javë). Meshkujt dhe femrat, që punojnë në kompanitë private, kanë punuar me oraret më të gjata krahasuar me të gjitha llojet e punësimit. TABELA 1.12: Numri mesatar i orëve të punuara në javë sipas llojit të punëdhënësit dhe gjinisë Kosovë 2014 Sektori qever.publik Sipërmarrje në pronësi shtet. Kompani private Individ privat Meshkuj 39 orë 40 orë 48 orë 37 orë Femra 37 orë 37 orë 45 orë 43 orë Të gjithë 38 orë 39 orë 47 orë 39 orë TABELA 1.13: Modelet e punësimit sipas gjinisë Kosovë 2014 Meshkuj Femra Të gjithë NËSE PUNON ME NDËRRIME (%) Punon me ndërrime 26.8 22.2 25.6 Nuk punon me ndërrime 73.2 77.8 74.4 Totali 100.0 100.0 100.0 NËSE PUNON MBRËMJEVE (%) Zakonisht 11.9 15.4 12.7 Ndonjëherë 35.3 21.0 32.0 Kurrë 52.8 63.7 55.3 Totali 100.0 100.0 100.0 NËSE PUNON NATËN (%) Zakonisht 3.7 1.4 3.2 Ndonjëherë 13.5 7.2 12.1 Kurrë 82.8 91.4 84.7 Totali 100.0 100.0 100.0 NËSE PUNON TË SHTUNAVE (%) Zakonisht 37.9 32.2 36.6 Ndonjëherë 40.4 22.9 36.4 Kurrë 21.6 45.0 27.0 Totali 100.0 100.0 100.0 NËSE PUNON TË DIELAVE (%) Zakonisht 9.7 13.9 10.7 Ndonjëherë 33.6 15.7 29.5 Kurrë 56.6 70.4 59.8 Totali 100.0 100.0 100.0 NËSE PUNON NË SHTËPI (%) Zakonisht 3.7 10.1 5.1 Ndonjëherë 15.8 18.4 16.4 Kurrë 80.5 71.6 78.4 Totali 100.0 100.0 100.0 1.9. PAGA MUJORE NETO Të anketuarit, të cilët ishin të punësuar, u pyetën në lidhje me pagën e tyre mujore neto nga puna e tyre kryesore (vetëm 4% e të intervistuarve refuzuan të përgjigjeshin). Shumica e pagave mujore neto ishin midis 300 € dhe 400 €, në mesin e atyre që u përgjigjën. Janë vërejtur dallime shumë të vogla gjinore, me një tendencë të lehtë që meshkujt të marrin paga më të larta. 18 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË Figura 4: PAGA MUJORE NETO PËR PUNONJËSIT SIPAS GJINISË (%) Burimi: Anketa e Fuqisë Punëtore, 2014 40 35 30 25 20 % 15 10 5 0 0-100 101-150 151-200 201-250 251-300 301-400 401-500 501-600 601-800 801+ Meshkuj 0.9 1.2 6.5 13.8 21.4 31.2 17 4.1 2.2 1.7 Femra 1 1.6 8.8 13 21.2 37.4 11.5 2.4 2.4 0.7 Me kalimin e kohës duket që nivelet nominale të pagave (d.m.th. jo të përshtatura për inflacionin) kanë shënuar rritje të lehtë. Në të tre vitet e AFP-së, shumica e punonjësve merrnin midis 300 deri 400 euro në muaj. Figura 5: PAGA MUJORE NETO PËR PUNONJËSIT MESHKUJ SIPAS VITIT (%) Burimi: Anketa e Fuqisë Punëtore, 2012-2014 35.0 30.0 25.0 20.0 2012 2013 2014 15.0 10.0 5.0 0.0 0-100 101-150 151-200 201-250 251-300 301-400 401-500 501-600 601-800 801+ 19 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË QERSHOR 2015 Figura 6: PAGA MUJORE NETO PËR PUNONJËSET FEMRA SIPAS VITIT(%) Burimi: Anketa e Fuqisë Punëtore, 2012-2014 40.0 35.0 30.0 25.0 2012 2013 20.0 2014 15.0 10.0 5.0 0.0 0-100 101-150 151-200 201-250 251-300 301-400 401-500 501-600 601-800 801+ 20 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË 2. PAPUNËSIA 2.1. PAPUNËSIA SIPAS GJINISË S ipas AFP 2014, në Kosovë ka pasur 176,743 persona të moshës 15-64 vjeç, që ishin të papunë,123,052 prej të cilëve ishin meshkuj dhe 53,691 femra (Tabela 2.1). Shkalla e papunësisë ishte 35.3%, më e lartë për femra se për meshkujt, me 41.6 % respektivisht 33.1% (Figura 7). Figura 7: SHKALLA E PAPUNËSISË SIPAS GJINISË DHE VITIT (%) Burimi: Anketa e Fuqisë Punëtore, 2012-2014 45 41.6 40.0 38.8 40 33.1 35.3 35 30.9 30.0 28.1 30 26.9 25 2012 2013 20 2014 15 10 5 0 Meshkuj Femra Totali TABELA 2.1: Numri i të papunëve dhe shkalla e papunësisë sipas gjinisë Kosovë 2014 Meshkuj Femra Të gjithë PAPUNËSIA (NË MIJËRA) 15-64 123.1 53.7 176.7 SHKALLA E PAPUNËSISË (%) 15-64 33.1 41.6 35.3 2.2. PAPUNESIA SIPAS GRUPMOSHES DHE NIVELIT ARSIMOR Rreth 62% e popullsisë së re në Kosovë ishin të papunë (Tabela 2.2). Shkalla më e ulët e papunësisë është hasur në mesin e personave të moshës 55-64 vjeç (15.2 %). Për sa i përket shpërndarjes së personave të papunë, pjesa më e madhe e të papunëve i përkisnin personave të moshës 15 dhe 34 vjeç. 21 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË QERSHOR 2015 TABELA 2.2: Numri i të papunëve dhe shkalla e papunësisë sipas gjinisë dhe grupmoshës Kosovë 2014 Meshkuj Femra Totali PAPUNËSIA (NË MIJËRA) 15-24 32.2 18.2 50.4 25-34 38.0 18.0 56.0 35-44 27.5 11.5 39.0 45-54 19.0 4.8 23.9 55-64 6.3 1.2 7.6 Totali 15-64 123.1 53.7 176.7 SHKALLA E PAPUNËSISË (%) 15-24 56.2 71.7 61.0 25-34 37.1 47.9 40.0 35-44 28.9 36.1 30.7 45-54 24.5 20.8 23.6 55-64 16.4 11.0 15.2 Totali 15-64 33.1 41.6 35.3 TABELA 2.3: Numri i të papunëve dhe shkalla e papunësisë sipas nivelit më të lartë arsimor dhe gjinisë Kosovë 2014 Meshkuj Femra Totali PAPUNËSIA (NË MIJËRA) Pa shkollë 1.2 0.8 2.0 Klasa I -IX 36.4 12.7 49.1 Arsim profesional i mesëm 53.0 17.4 70.4 Shkollë e mesme gjimnazi 23.0 12.5 35.6 Terciar 9.4 10.3 19.7 Totali 123.1 53.7 176.7 SHKALLA E PAPUNËSISË (%) Pa shkollë 70.0 57.6 64.6 Klasa I -IX 44.9 49.2 46.0 Arsim profesional i mesëm 33.4 42.4 35.3 Shkollë e mesme gjimnazi 34.8 61.9 41.2 Terciar 14.7 25.4 18.9 Totali 33.1 41.6 35.3 Shkalla e papunësisë ishte më e larta për personat e pashkolluar (64.6 % e këtij grupi janë të papunë) dhe më e ulta për personat që kishin përfunduar arsimin e lartë (18.9 %). Shkollimi ka përmirësuar perspektivat në tregun e punës, në veçanti për meshkujt pasi 70.0 % e meshkujve të pashkolluar ishin të papunë, në krahasim me 14.7 % të atyre që kishin përfunduar arsimin terciar. 2.3. PAPUNËSIA TEK TË RINJTË Bazuar në AFP-në e vitit 2014, 28.5 % e të papunëve në Kosovë ishin të rinj (të moshës 15-24 vjeç) me pothuajse tetë pikë diferencë midis meshkujve dhe femrave. Një pjesë e konsiderueshme e popullsisë së re është e papunë (61.0 %) dhe shkalla e papunësisë tek rinia e gjinisë femërore është më e lartë (71.7 %) se sa tek të rinjtë meshkuj (56.2 %). TABELA 2.4: Përqindja e të rinjve të papunë në papunësinë e përgjithshme dhe shkalla e papunësisë tek të rinjtë, sipas gjinisë Kosovë 2014 Meshkuj Femra Të gjithë Përqindja e të rinjve të papunë në papunësinë e përgjithshme (%) 26.2 33.9 28.5 Papunësia tek te rinjte (%) 56.2 71.7 61.0 22 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË Në vitin 2014, të rinjtë në Kosovë kishin dy herë më shumë gjasa të ishin të papunë në krahasim me të rriturit , me shifra të ngjashme per meshkujt dhe femrat (Tabela 2.5). TABELA 2.5: Shkalla e papunësisë së të rinjve ndaj të rriturve, sipas gjinisë Kosovë 2014 Meshkuj Femra Totali Shkalla e papunësisë së të rinjve ndaj papunësisë së të rriturve 1.9 2.1 2.0 2.4. KOHËZGJATJA E PAPUNËSISË Të intervistuarit e papunë janë pyetur për sa kohë janë të papunë. Një numër i madh (68.9%) i te papuneve kanë qenë të papunë për më gjatë se 12 muaj. Janë vërejtur dallime të vogla gjinore (71.0 % e meshkujve dhe 64.8% e femrave). Figura 8 tregon se gjasat për të qenë i/e papunë për më shumë se një vit rriten me moshën. Figura 8: KOHËZGJATJA E PAPUNËSISË PËR MË SHUMË SE NJË VIT SIPAS GRUP MOSHËS DHE GJINISË (%) Burimi: Anketa e Fuqisë Punëtore, 2014 100 90 80 70 60 50 % Meshkuj Femra 40 30 20 10 0 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 Grup mosha 23 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË QERSHOR 2015 3. PJESËMARRJA NË FUQINË PUNËTORE N ë vitin 2014, nga popullsia e përgjithshme e përllogaritur prej 1,811,521, popullsia e përgjithshme në moshë pune (të moshës 15 deri 64 vjeç) ishte 1,202,489 persona. Prej ketyre, 41.6 % merrnin pjesë në fuqinë punëtore (ekonomikisht aktivë). Kjo do të thotë se ata janë ose të punësuar ose të papunë (por aktivë në kërkim të një pune dhe të gatshëm për punë). Pjesa tjeter prej 58.4 % ishin ekonomikisht joaktivë (Figura 9). Personat ekonomikisht joaktivë përfshijnë studentët, amviset, punonjësit e dekurajuar dhe persona të tjerë, të cilët nuk ishin aktivë në kërkim të një pune dhe kjo kategori është shqyrtuar më hollësisht në kapitullin e ardhshëm. Figura 9: SHKALLA E PJESËMARRJES NË FUQINË PUNËTORE SIPAS GJINISË (%) Burimi: Anketa e Fuqisë Punëtore, 2014 90.0 78.6 % 80.0 70.0 61.8 % 58.4 % 60.0 Shkalla e 50.0 pjesëmarrjes në 41.6 % 38.2 % fuqinë punëtore 40.0 Shkalla e 30.0 joaktivitetit 21.4 % 20.0 10.0 0.0 Meshkuj Femra Totali Nga figura 9 është e qartë se pjesëmarrja në fuqinë punëtore në mesin e femrave ishte shumë më e ulët se në mesin e meshkujve: 21.4% e femrave ishin aktive në krahasim me 61.8% e meshkujve. Figura 10 tregon që shkalla e pjesëmarrjes në fuqinë punëtore ka shënuar rritje të lehtë me kalimin e kohës. Kjo rritje ka qenë më e vogël midis viteve 2013 dhe 2014 (vetëm 1.1%). 24 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË Figura 10: SHKALLA E PJESËMARRJES NË FUQINË PUNËTORE SIPAS VITIT (%) Burimi: Anketa e Fuqisë Punëtore, 2012-2014 70 63.1 % 59.5 % 58.4 % 60 50 36.9 % 40.5 % 41.6 % 40 Jo-aktiviteti Shkalla e 30 pjesëmarrjes në fuqinë punëtore 20 10 0 2012 2013 2014 TABELA 3.1: Fuqia punëtore dhe shkalla e pjesëmarrjes në fuqinë punëtore sipas nivelit arsimor dhe grup moshës Pa shkollë Klasa I -IX Arsim i mesëm profesional Shkollë e mesme gjimnaz Terciar FUQIA PUNËTORE (NË MIJËRA) 15-24 0.3 18.4 35.1 22.3 6.5 25-34 0.9 26.2 53.4 23.2 36.3 35-44 0.7 35.1 51.1 21.0 18.9 45-54 0.9 18.2 44.1 14.2 23.7 55-64 0.3 8.9 16.1 5.7 18.8 Totali 15-64 3.1 106.9 199.7 86.4 104.2 PËRQINDJA E FUQISË PUNËTORE (%) 15-24 0.3 22.3 42.5 27.0 7.9 25-34 0.6 18.7 38.1 16.6 25.9 35-44 0.6 27.7 40.3 16.6 14.9 45-54 0.9 18.0 43.6 14.1 23.4 55-64 0.7 17.9 32.2 11.4 37.8 Totali 15-64 0.6 21.4 39.9 17.3 20.8 Shkalla e pjesëmarrjes në fuqinë punëtore ishte më e larta në mesin e personave të moshës 30-34 vjeç (55%) dhe më e ulta në mesin e personave të moshës 15 deri 19 vjeç (Tabela 3.2). Shkalla e ulët e pjesëmarrjes së të rinjve nuk është për t’u habitur sepse shumica e këtij grupi ndjekin shkollën. Tek meshkujt, moshat 40-44 vjeç kishin shkallë më të lartë pjesëmarrjeje në fuqisë punëtore (84. 8 %), ndërsa për femrat shkalla më e lartë ishte në mesin e moshave 25 dhe 29 vjeç (Tabela 3.2). 25 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË QERSHOR 2015 TABELA 3.2: Fuqia punëtore dhe shkalla e pjesëmarrjes në fuqinë punëtore sipas gjinisë dhe grupmoshës. Kosovë 2014 Meshkuj Femra Të gjithë FUQIA PUNËTORE (NË MIJËRA) 15-19 10.4 5.0 15.5 20-24 46.8 20.4 67.2 25-29 53.6 20.0 73.7 30-34 48.9 17.5 66.4 35-39 46.8 15.9 62.6 40-44 48.3 15.9 64.1 45-49 41.0 13.4 54.3 50-54 36.7 10.0 46.7 55-59 23.8 7.2 30.9 60-64 15.0 3.8 18.9 Totali 15-64 371.3 129.0 500.3 SHKALLA E PJESËMARRJES NË FUQINË PUNËTORE (%) 15-19 11.0 5.5 8.3 20-24 51.0 25.2 38.9 25-29 73.9 30.9 53.6 30-34 81.9 28.7 55.0 35-39 84.1 24.7 52.2 40-44 84.8 24.4 52.6 45-49 80.4 24.5 51.5 50-54 75.0 20.7 48.1 55-59 63.5 18.3 40.5 60-64 47.9 11.4 29.0 Totali 15-64 61.8 21.4 41.6 26 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË 4. PERSONAT JOAKTIVË 4.1. JO-AKTIVITETI SIPAS GJINISË V ëmendje e veçantë i është kushtuar përshkrimit dhe vlerësimit të popullsise së të punësuarve dhe të papunëve, të cilët së bashku përbëjnë Fuqinë Punëtore (ose personat ekonomikisht aktivë). Megjithatë, kategoria “joaktivë” është po aq e rëndësishme. Ndryshimet në shkallët e aktivitetit janë një pjesë e rëndësishme e ndikimit të ofertës së punës në rritjen potenciale ekonomike. Kjo për shkak të numrit të madh të punëtorëve potencialë në këtë kategori. TABELA 4.1: Jo-aktiviteti sipas arsyes dhe gjinisë Kosovë 2014 Meshkuj Femra Të gjithë POPULLSIA JOAKTIVE (NË MIJËRA) Kujdesi për fëmijët ose të rriturit me aftësi të kufizuar 0.1 14.3 14.4 Sëmundje ose invaliditet personal 13.3 8.6 21.9 Përgjegjësi të tjera personale se familjare 13.5 233.4 246.9 Në shkollë ose trajnim 104.7 97.3 202.0 Në pension 6.9 5.0 11.9 Beson se nuk ka punë 49.5 78.9 128.4 Pret të kthehet në punë (të pushuarit nga puna) 0.8 0.5 1.3 Arsye të tjera 20.7 16.2 36.9 Nuk ofron arsye 1.9 3.4 5.3 Totali 229.2 473.0 702.2 POPULLSIA JOAKTIVE SI PËRQINDJE E POPULLSISË NË MOSHË PUNE (%) Kujdesi për fëmijët ose të rriturit me aftësi të kufizuar 0.0 2.4 1.2 Sëmundje ose invaliditet personal 2.2 1.4 1.8 Përgjegjësi të tjera personale ose familjare 2.2 38.8 20.5 Në shkollë ose trajnim 17.4 16.2 16.8 Në pension 1.2 0.8 1.0 Beson se nuk ka punë 8.2 13.1 10.7 Pret të kthehet në punë (të pushuarit nga puna) 0.1 0.1 0.1 Arsye të tjera 3.4 2.7 3.1 Nuk ofron arsye 0.3 0.6 0.4 Totali 38.2 78.6 58.4 Përgjegjësitë familjare ose personale janë arsyeja kryesore për joaktivitetin e femrave në tregun e punës (Tabela 4.1). Pjesëmarrja e përgjithshme e ulët e femrave në fuqinë punëtore në Kosovë gjithashtu mund të jetë e lidhur me rolet gjinore stereotipe. 4.2. PUNËKËRKUESIT E DEKURAJUAR Në vitin 2014, nga popullata joaktive prej 702,238 persona, 128,400 persona nuk kërkonin punë pasi ata besonin se nuk kishte punë në dispozicion. Kjo kategori është klasifikuar si punëkërkues të “dekurajuar” dhe përbën 10.7 % të popullsisë në moshë pune në Kosovë (Tabela 4.1). Duke iu referuar popullsisë në moshë pune, niveli i dekurajimit është me i larte tek femrat se te meshkujt (13.1% krahasuar me 8.2%). 4.3. TË RINJTË JOAKTIVË, QË NUK JANË TË PUNËSUAR, NUK NDJEKIN SHKOLLIMIN OSE TRAJNIM (NEET) Të rinjtë e këtij grupi (NEET) përfshijnë të rinjtë që nuk janë të punësuar, nuk ndjekin shkollën, as nuk trajnohen, d.m.th. janë krejtësisht të shkëputur nga tregu i punës dhe nuk marrin pjesë as në sistemin arsimor. Përqindjet e larta të këtij grupi në popullsinë e të rinjve rrisin shqetësimet në lidhje me punësimin e të rinjve në të ardhmen pasi tregon shkëputje nga tregu i punës. Përveç kësaj, një 27 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË QERSHOR 2015 numër i madh i të rinjve të pa anagazhuar në vendet me papunësi të lartë të të rinjve, siç është Kosova, mund të shkaktojë uljen e fitimeve për shkak të rritjes së konkurrencës, si dhe ka mundesi t’i kontribuojë problemeve sociale. Në vitin 2014, 108,200 persona të rinj (të moshës 15 deri 24 vjeç) në Kosovë nuk ndiqnin shkollimin, nuk ishin të punësuar ose në trajnim dhe ata përbënin 30.2% të popullsisë së re. Pjesa e femrave NEET është 34.0% krahasuar me 26.6 % të meshkujve NEET (Figura 11). Figura 11: TË RINJ QË NUK JANË TË PUNËSUAR, NUK NDJEKIN SHKOLLË OSE TRAJNIM (NEET) SIPAS GJINISË DHE VITIT Burimi: Anketa e Fuqisë Punëtore, 2012-2014 45 40.1 40.9 40 34.0 35.1 35.3 35 30.7 30.0 30.2 30 26.6 25 2012 2013 20 2014 15 10 5 0 Meshkuj Femra Totali Figura 11 gjithashtu tregon që përqindja e personave NEET ishte shumë e ngjashme në vitet 2012 dhe 2013 por ka rënë në vitin 2014. TABELA 4.2: Të rinj që nuk janë të punësuar, nuk ndjekin shkollë ose trajnim (NEET) sipas gjinisë Kosovë 2014 Meshkuj Femra Të gjithë Të rinj NEET (në mijëra) 49.8 58.4 108.2 Përqindja e të rinjve NEET në popullsinë e re (%) 26.6 34.0 30.2 28 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË 5. KRAHASIME MIDIS VENDEVE S tatistikat e tregut të punës të vitit 2014 tregojnë se tregu i punës në Kosovë vazhdon të jetë në gjendjen më të rëndë krahasuar me vendet e Ballkanit Perëndimor. Shkalla e pjesëmarrjes në fuqinë punëtore në Kosovë është 41.6 % ndërkohë që në vendet e Ballkanit Perëndimor sillet nga 42.6 % dhe 61.5 % (Tabela 5.1). TABELA 5.1: Krahasimi i statistikave kyçe të punës midis vendeve Shkalla e pjesëmarrjes Raporti punësim Shkalla e në fuqinë punëtore ndaj popullsisë papunësise VENDI 2013 2014 2013 2014 2013 2014 Kosova 40.5 41.6 28.4 26.9 30.0 35.3 Shqipëria 59.9 61.5 50.2 50.5 16.1 17.9 IRFJ e Maqedonisë 57.2 Nuk ka të dhëna 40.6 Nuk ka të dhëna 29.0 Nuk ka të dhëna Serbia 62.2 48.9 49.2 39.7 21.0 18.9 Mali i Zi 58.9 42.6 47.4 34.9 19.6 18.0 Bosnja dhe Hercegovina 43.6 43.7 31.6 31.7 27.5 27.5 Burimi: Web-faqet e Zyrave Statistikore Kombëtare. Të dhënat për shkallën e pjesëmarrjes në Fuqinë Punëtore për Kosovë dhe Shqipëri janë për moshat 15-64 vjeç, kurse për vendet e tjera për 15 vjeç e mbi. Një pjesë e këtyre dallimeve shpjegohet me faktin se Kosova ka një popullsi të re dhe shumë prej këtyre të rinjve janë ende në shkollim (dhe për rrjedhojë klasifikohen si joaktivë). Ajo që është shqetësuese është se me kalimin e kohës mundësia që popullata joaktive të rritet mbetet e lartë pasi çdo vit afërsisht 36,000 të rinj i shtohen popullsisë në moshë pune (d.m.th. 14 vjeçarët do të bëhen 15 vjeçarë), ndërkohë që vetëm rreth 10,000 do të hiqen nga popullsia në moshë pune (d.m.th. 64 vjeçarët bëhen 65 vjeçarë). Në Kosovë vetëm 26.9% e popullsisë në moshë pune është e punësuar krahasuar me 50.5% në Shqipëri (Tabela 5.1). Ky është një dallim i madh dhe kërkon shpjegim të mëtejmë (shih katrorin mëposhtë). Shënim metodologjik: Dallimet në përkufizimin e punësimit në AFP midis Kosovës dhe Shqipërisë. Pasi Kosova dhe Shqipëria janë vende fqinje, nuk është e pazakontë të vërehen dallime të mëdha në shkallën e papunësisë midis dy vendeve. Në përgjithësi përkufizimi i përdorur për të klasifikuar të intervistuarit si të punësuar është i njëjtjë në të dy vendet, me një dallim të rëndësishëm ( paraqitur në ngjyrë vjollcë mëposhtë). Të punësuar konsiderohen të gjithë personat, që kanë punuar, qoftë për një orë, për një pagë ose profit të caktuar, gjatë javës referente. Të punësuar gjithashtu konsiderohen të gjithë personat, që kanë marrë një pagë ose meditje gjatë kohës që ishin në trajnim gjatë punës së tyre. Të punësuar gjithashtu konsiderohen personat, që mungonin përkohësisht në punën e tyre, gjatë javës referente, për disa arsye: (1) pushim i lindjes, sëmundje ose paaftësi e përkohshme dhe pritej kthimi në punë, edukim / trajnim që lidhet drejtpërdrejt me punën aktuale; (2) personat me pagë, që mungonin nga puna për disa arsye të tjera, të ndryshme nga të lartpërmendurat (a) mungesa në punë për tre muaj ose më pak dhe personi nuk është punëtor sezonal ose (b) personi merr 50% të pages ose më shumë; (3) të vetëpunësuarit, që planifikojne të kthehen në biznes / fermë / ose praktikë profesionale; (4) punonjësit, që nuk paguhen, të cilët pritet të kthehen në punë brenda tre muajsh ose më pak. Personat, që punojnë në fermat e tyre të vogla, nuk i shesin produktet e tyre, por prodhojnë vetëm për konsum vetanak, konsiderohen si të punësuar. Në tabelën 6.3 tregohet që në Kosovë është shtuar një përkufizim shtesë, sipas të cilit konsumi vetenak në ferma të vogla llogaritet si punësim vetëm nëse konsiderohet të jetë një burim i rëndësishëm i konsumit për ekonomitë familjare. Pasi shumë të intervistuar deklarojnë që nuk është burim i rëndësishëm, kjo me siguri shpjegon një pjesë të dallimit të madh në shkallën e punësimit. Aktualisht, Kosova ka shkallën më të lartë të papunësisë në rajon, pasuar nga Bosnja dhe Hercegovina. 29 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË QERSHOR 2015 6. KRAHASIMI I STATISTIKAVE KYÇE: 2012, 2013 & 2014 T ë dhënat e AFP-së të vitit 2012, 2013 dhe 2014 janë drejtpërdrejt të krahasueshme dhe Tabela 6.1 përmbledh treguesit kryesorë të tregut të punës për këto tri vite. TABELA 6.1: Përmbledhja e tregut të punës 2012, 2013 & 2014 Kosovë 2012 Kosovë 2013 Kosovë 2014 Shkalla e jo-aktivitetit (%) 63.1 59.5 58.4 Shkalla e pjesëmarrjes në fuqinë punëtore (%) 36.9 40.5 41.6 Meshkuj 55.4 60.2 61.8 Femra 17.8 21.1 21.4 Shkalla e punësimit 25.6 28.4 26.9 Meshkuj 39.9 44.0 41.3 Femra 10.7 12.9 12.5 Me orar të pjesshëm (si % e të punësuarve) 11.1 11.9 8.3 Meshkuj 11.3 11.1 7.7 Femra 10.3 14.3 10.1 Të punësuar të përkohshëm (si % e të punësuarve) 73.0 68.8 71.6 Meshkuj 73.2 68.9 71.6 Femra 72.5 68.7 71.3 Të vetë-punësuar (si % e të punësuarve) 19.8 22.9 23.2 Meshkuj 22.7 26.0 26.1 Femra 8.3 12.8 13.6 Shkalla e papunësisë (%) 30.9 30.0 35.3 Meshkuj 28.1 26.9 33.1 Femra 40.0 38.8 41.6 Shkalla e papunësisë tek të rinjtë (% e grupmoshës 15-24) 55.3 55.9 61.0 Meshkuj 52.0 50.4 56.2 Femra 63.8 68.4 71.7 Papunësia afatgjate (12+ muaj të të pa punëve) 59.8 68.9 73.8 Meshkuj 59.1 71.0 73.0 Femra 61.3 68.9 75.6 Tabela 6.1 tregon që shkalla e punësimit ka shënuar rritje në vitin 2013, kurse në vitin 2014 është kthyer në vlerat e vitit 2012 (intervalet e konfidencës për vitet 2012 dhe 2014 mbivendosen pjesërisht mbi njëra tjetrën, shih Tabelën 6.2). Kjo do të thotë që punësimi po rritet afërsisht me hap të njëjtë si popullsia në moshë pune. Megjithatë, përqindja e popullsisë në moshë pune, që është ekonomikisht aktive (shkalla e pjesëmarrjes në Fuqinë Punëtore) ka shënuar rritje në vitin 2013 dhe 2014 (edhe pse jo statistikisht sinjifikante në vitin 2014). Shkalla e papunësisë ishte stabile në vitin 2013 dhe më pas shënoi rritje në vitin 2014 sepse, edhe pse numri i të punësuarve përcillte rritjen e popullsisë në moshë pune, ai nuk përcillte rritjen më të shpejtë të popullsisë ekonomikisht aktive. Konkluzioni është që nga viti 2012 deri në vitin 2014, punësimi u rrit mjaftueshëm shpejt për të përcjellë rritjen e popullsisë në moshë pune, por jo aq shpejt sa për të përcjellë shkallën më të shpejtë të rritjes së popullsisë ekonomikisht aktive. 30 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË TABELA 6.2: Shkalla e punësimit në 2012, 2013 & 2014 me intervalet e konfidencës Shkalla e punësimit Intervalet e konfidencës (niveli 95%) Më i ulët Më i lartë 2012 25.5 24.3 26.7 2013 28.4 27.6 29.2 2014 26.9 26.1 27.7 Të dhënat e AFP-së tregojnë se përqindja e personave të punësuar me orar të pjesshëm ka rënë nga 11.1% në vitin 2013 në 7.7% në vitin 2014. Vetëpunësimi (si përqindje e personave të punësuar) ka shënuar rritje të lehtë gjatë dy viteve të fundit. Përveç kësaj, përqindja e personave të punësuar në vende pune të paqëndrueshme (personat e vetëpunësuar pa punonjës dhe ata që punojnë pa pagesë në një biznes familjar) është rritur nga 23.6% në vitin 2013 në 24.9% në vitin 2014. Kjo mund të shihet në Tabelën 6.3, ku tregohet se përqindja e të intervistuarve të moshës 15 e mbi, të cilët kanë deklaruar që gjatë shtatë ditëve të fundit kanë punuar vetë (biznes jo-bujqësor), ka shënuar rritje nga 9.5% në vitin 2013 në 11.2 në vitin 2014. TABELA 6.3: Përgjigjet e pyetjes 21 për të përcaktuar nëse personi ka punuar gjatë javës së kaluar (mosha 15 e mbi) Kodi Gjatë javës së kaluar, a keni 2012 2013 2014 Punuar në një punë të rregullt (qoftë dhe një orë) për një pagë (në kesh ose në 1 natyrë) për dikë i cili nuk është anëtar i ekonomisë familjare tuaj, për shembull, një 52.8 52.5 53.2 ndërmarrje apo firmë publike apo private, një OJF, ose një individ tjetër Punuar (të paktën një orë) në sektorin jo-bujqësor për llogarinë tuaj ose në një ndërmarrje afariste që ju përket juve apo dikujt nga familja juaj (madje edhe 2 8.7 9.5 11.2 pa pagesë), për shembull, si tregtar, shitës në dyqan, berber, rrobaqepës, marangoz(zdrukthëtar),shofer taksie, larje makinash etj. Bërë ndonjë punë të rastit (qoftë dhe një orë) kundrejt një page ose përfitimi siç 3 është shitja në rrugë, të ndihmosh dikë në biznesin e tij, të shesësh produkte të bëra 2.6 3.4 2.7 në shtëpi, të lash makina, të riparosh makina etj.. Punuar (qoftë dhe një orë) në një fermë zotëruar apo marrë me qira nga ju apo ndonjë anëtar i ekonomisë tuaj familjare (qoftë edhe pa pagesë), si në kultivimin 4 e bimëve, në detyra të tjera të mirëmbajtjes në fermë, apo jeni kujdesur për 0.8 1.1 0.4 bagetitë tuaja apo të dikujt të ekonomisë tuaj familjare (nëse të paktën një pjesë e prodhimit është bërë me qëllimin për t’u shitur ose shkëmbyer) Punuar (të paktën një orë) në fermë në pronësi apo me qira nga ju ose ndonjë anëtar i familjes tuaj (madje edhe pa pagesë), qoftë në kultivimin e kulturave apo në detyra të tjera të mirëmbajtjes në fermë, ose ju jenë kujdesur për bagëtinë që ju përket juve 5a 2.9 4.6 3.3 ose ndonjë anëtari të familjes tuaj (nëse i tërë prodhimi është vetëm për konsum vetanak dhe ky prodhim përbën një kontribut të rëndësishëm në konsumin e përgjithshëm të ekonomisë familjare) Punuar (të paktën një orë) në fermë në pronësi apo me qira nga ju ose ndonjë anëtar i familjes tuaj (madje edhe pa pagesë), qoftë në kultivimin e kulturave apo në detyra të tjera të mirëmbajtjes në fermë, ose ju jenë kujdesur për bagëtinë 5b 32.1 29.0 29.3 që ju përket juve ose ndonjë anëtari të familjes tuaj (nëse i tërë prodhimi është vetëm për konsum vetanak dhe ky prodhim nuk përbën një kontribut të rëndësishëm në konsumin e përgjithshëm të ekonomisë familjare). Totali 100% 100% 100% Për sa i përket sektorëve, në të cilët kanë punuar personat e punësuar, në përgjithësi, kjo nuk ka ndryshuar shumë me kalimin e kohës. Megjithatë, të dhënat tregojnë që përqindja e popullsisë, që punon në sektorin e bujqësisë, ka rënë (4.6% në vitin 2012, 5.9% në 2013 në vetëm 2.6% në vitin 2014). Nëse shikojmë Tabelën 6.3 shihet që totali i të intervistuarve, që janë përgjigjur në lidhje me aktivitetin bujqësor (kodet 4, 5a plus 5b) ka mbetur i ngjashëm nëpër vite (34.8% në 2012, 34.7% në 2013 dhe 33.0% në 2014). Është e rëndësishme të theksohet që kur të intervistuarit i përgjigjen kodit 5B, që ata ndërmarrin ndonjë aktivitet bujqësor por që i njëjti nuk përbën një kontribut të rëndësishëm, kjo nuk llogaritet si punësim. Në vitin 2014, 69% e këtij grupi janë kategorizuar si joaktivë dhe 31% si të papunë. Një kontribut i rëndësishëm është një term subjektiv dhe mund të varet nga të hyrat e përgjithshme të ekonomisë familjare. Burime të tjera të dhënash vëne sektorin bujqësisë në Kosovë shumë më lart. Kjo me siguri vjen nga fakti që të intervistuarit, që i përgjigjen 5B, do të llogariteshin si pjesë e sektorit bujqësor për këtë 31 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË QERSHOR 2015 burim. Megjithatë, për Anketën e Fuqisë Punëtore këta të intervistuar nuk klasifikohen si të punësuar dhe nuk paraqiten në Tabelat 1.8a dhe 1.8b, ku theksohen sektorët e punësimit. Shkalla e papunësisë ka shënuar rënie të lehtë, nga 30.9% në 30.0%, midis viteve 2012 dhe 2013, por një rritje të konsiderueshme në vitin 2014 (35.3%). Pasi intervalet e konfidencës nuk mbivendosen fare mbi njëra tjetrën (Tabela 6.4), kjo tregon që kjo është një rritje reale e papunësisë. TABELA 6.4: Shkalla e papunësisë 2012, 2013 & 2014 me intervalet e konfidencës Shkalla e papunësisë Intervalet e konfidencës (niveli 95%) Më i ulët Më i lartë 2012 30.9 28.5 33.5 2013 30.0 28.4 31.5 2014 35.3 33.8 36.9 Fillimisht duket që rritja në shkallën e papunësisë mund të jetë vetëm trend negativ, por, nëse analizojmë përqindjen e personave të dekurajuar (persona joaktivë, që nuk kërkojnë punë pasi besojnë se nuk ka) midis viteve 2013 & 2014, e vërejmë që ka shënuar rënie nga 12.1% në vitin 2013 në 10.7% në vitin 2014. Ka pasur një ndryshim të lehtë në shkallën e pjesëmarrjes në fuqinë punëtore midis viteve 2013 dhe 2014, me një rritje prej 40.5% në 41.6%. TABELA 6.5: Shkalla e pjesëmarrjes në fuqinë punëtore 2012, 2013 & 2014 me intervalet e konfidencës Shkalla e pjesëmarrjes në fuqinë punëtore Intervalet e konfidencës (niveli 95%) Më i ulët Më i lartë 2012 36.9 35.2 38.6 2013 40.5 39.5 41.6 2014 41.6 40.7 42.5 Pjesëmarrja në fuqinë punëtore dhe punësimi i femrave ka mbetur praktikisht i pandryshuar midis viteve 2013 dhe 2014. Papunësia tek të rinjtë përsëri ka shënuar rritje në vitin 2014, nga 55.9% në 61.0%. Gjithashtu ka pasur rritje në shkallën e papunësisë afatgjatë: përqindja e personave të papunë, që kanë qenë të papunë për më shumë se 12 muaj, është rritur nga 68.9% në vitin 2013 në 73.8% në 2014. 32 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË 7. SHKALLËT E VARËSISË DEMOGRAFIKE & EKONOMIKE N ë Tabelën 7.1 janë paraqitur tri shkallë të varësisë demografike (me të dhënat e paraqitura si përqindja e të varurve për 100 nga popullsia në moshë pune): • Shkalla e varësisë së të rinjve (të intervistuarit e moshës nën 15/të intervistuarit e moshës 15-64) • Shkalla e varësisë se të moshuarve (të intervistuarit e moshës 65+/ të intervistuarit e moshës 15-64) • Shkalla e varësisë moshore (të intervistuarit më të rinj se 15 ose më të vjetër se 64/ të intervistuarit e moshës 15-64) TABELA 7.1: Shkallët e varësisë demografike Shkalla e varësisë së të Kosovë Shkalla e varësisë së së rinjve Shkalla e varësisë moshore moshuarve 2012 41% 11% 52% 2013 41% 12% 52% 2014 38% 12% 51% Për sa i përket varësisë moshore, shifra për Kosovë në vitin 2010³ ishte gjithashtu 52%, pra nuk ka pasur ndryshim gjatë viteve të fundit. Varësia moshore në Kosovë është më e lartë se në vendet fqinje (46% për Shqipëri dhe Bosnje & Herzegovinë, 41% për IRJM dhe 44% për Serbi), gjë që reflekton popullsinë e re të Kosovës. Një shkallë tjetër e përdorur shpesh, në veçanti në publikimet e Eurostat-it, është shkalla e varësisë efektive ekonomike e të moshuarve. Ky është një indikator i rëndësishëm për vlerësimin e ndikimit potencial të moshës së shtyrë në shpenzimet sociale, që lidhen me punësimin (pensionet etj.). Ky indikator kalkulohet si raport midis popullsisë së moshës 65+ (të gjithë të klasifikuar si joaktivë) dhe punësimit të përgjithshëm. Për këtë raport Eurostat-i ka vendosur gamën e moshës për të punësuarit nga 20 deri në 74 vjeç. Sipas projeksioneve, ky indikator do të rritet në mënyrë sinjifikante nga 41.5% në vitin 2013 në 64.5% në vitin 2060 në BE28. Në Kosovë ky raport ishte 46.7% për vitin 2014. TABELA 7.2: Shkallët e varësisë ekonomike Shkalla e varësisë efektive ekonomike e të moshuarve Shkalla totale e varësisë ekonomike Kosovë 2014 46.7% 266% BE28 2013 41.5% 120% Shkalla totale e varësisë ekonomike kalkulohet si raporti midis popullsisë së përgjithshme joaktive (15+) dhe punësimit (20-74 vjeç). Ai mat numrin mesatar të personave të moshës 15 e më shumë, që «përkrah» secili i punësuar. Në vitin 2013 në BE28 ka qenë 120%, kurse në Kosovë është 266% në vitin 2014. Shkalla më e lartë në BE28 në vitin 2013 ka qenë në Greqi (180%). 33 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË QERSHOR 2015 SHTOJCA 1: DIZAJNI I MOSTRËS DHE PËRLLOGARITJA E PESHAVE 1. HYRJE Procedurat e përdorura për kalkulimin e peshave tremujore dhe vjetore për AFP-në e vitit 2014 në Kosovë janë të ngjashme me ato të përdorura për AFP-në e vitit 2013, me disa ndryshime të vogla. Numri i përgjithshëm i QR-ve të përzgjedhura në mostër është 600 çdo tremujor; paneli i ekonomive familjare në një grup prej 150 QR mostër i është nënshtruar rotacionit çdo tremujor. Për AFP-në e vitit 2013 dhe 2014, mostra prej 600 QR-ve është përzgjedhur me probabilitet proprocional me madhësinë (PPM) në secilën shtresën/stratë, ku madhësia bazohej në numrin e ekonomive familjare në QR nga korniza e Regjistrimit të Popullsisë, Ekonomive Familjare dhe Banesave e vitit 2011 në Kosovë. Mostra prej 8 ekonomish familjare është përzgjedhur në secilën QR mostër, për mostrën e përgjithshme prej 4,800 ekonomish familjare çdo tremujor. Pasi disa QR në mostër nuk janë regjistruar gjatë disa tremujorëve dhe ekonomitë familjare të pa-intervistuara nuk janë zëvendësuar, madhësia përfundimtare e mostrës efektive çdo tremujor varet nga numri i përgjithshëm i ekonomive familjare në mostër me intervista të kompletuara. Procedurat e peshimit për AFP-në e vitit 2014 në Kosovë varen nga dizajni i mostrës, numri i QR-ve të mbuluara çdo tremujor, dhe numri i ekonomive familjare mostër me intervista të realizuara në çdo QR, që paraqitet në të dhënat finale të AFP-së. Dizajni i mostrës paraqitet në formë të përmbledhur në seksionin e ardhshëm. Procedurat themelore të peshimit për AFP përfshinin fillimisht kalkulimin e peshave për çdo tremujor të vitit 2014 bazuar në probabilitetet e përzgjedhjes dhe shpërndarjen e intervistave të kompletuara me ekonomitë familjare sipas QR-ve mostër çdo tremujor, ashtu që të dhënat tremujore të jenë përfaqësuese në nivel vendi. Pastaj peshat themelore tremujore janë përshtatur në nivel vendi bazuar në popullsinë e përgjithshme të projektuar për mesin e vitit 2014. Së fundi, peshat për të dhënat vjetore të AFP-së të kombinuara nga katër tremujorët janë kalkuluar duke pjesëtuar peshat tremujore me 4. 2. PËRMBLEDHJE E DIZAJNIT TË MOSTRËS PËR AFP-NË E VITIT 2014 NË KOSOVË Për AFP-në e vitit 2014 është përdorur mostra dy fazëshe e stratifikuar. Korniza e mostrës është bazuar në të dhënat dhe hartografinë nga Regjistrimi i Popullsisë, Ekonomive Familjare dhe Banesave i vitit 2011 në Kosovë. Për qëllime të regjistrimit, Kosova është ndarë në qarqe regjistruese (QR), që janë segmente relativisht të vogla operacionale, të definuara për regjistrimin e popullsisë. Janë gjithsej 4,626 QR në Kosovë dhe këto janë përdorur si njësi primare të mostrimit, të përzgjedhura në fazën e parë të nxjerrjes së mostrës për AFP-në. Numri i përgjithshëm mesatar i ekonomive familjare për QR në kornizën e mostrës ishte 67; madhësia mesatare e QR-ve urbane (103 ekonomi familjare) ishte pothuajse sa dy herë e madhësisë së QR-ve rurale (53 ekonomi familjare). Një intervistues gjatë regjistrimit ishte përgjegjës për regjistrimin e ekonomive familjare dhe popullsisë në një QR. ASK- ja ka përdorur të dhënat nga Regjistrimi i Popullsisë, Ekonomive Familjare dhe Banesave të vitit 2011 për të krijuar kornizën e mostrës së QR-ve, që është përdorur për përzgjedhjen e mostrës së AFP-së. Kosova ndahet gjeografikisht në shtatë rajone, të paraqitura në tabelën A1. ASK-ja përdor këto shtatë rajone për stratifikimin e kornizës së mostrës dhe për raportimin e rezultateve nga anketat me ekonomitë familjare. Çdo rajon është i ndarë në komuna, që më pas ndahen në qytete ose lokalitete. QR-të janë definuar brenda njësive më të vogla administrative. Në kohën e Regjistrimit të Popullsisë, Ekonomive Familjare dhe Banesave 2011, ASK-ja nuk kishte mundësi të realizonte regjistrimin në tri komunat në veri (Leposaviq, Zubin Potok dhe Zveçan), si dhe në një pjesë e komunës së Mitrovicës, të cilat kanë një përqendrim të lartë të popullsisë serbe. Për këtë arsye rezultatet përfundimtare të Regjistrimit të Popullsisë, Ekonomive Familjare dhe Banesave të vitit 2011 në Kosovë përjashtojnë familjet ekonomitë familjare dhe popullsinë në ato zona. Megjithatë, ASK-ja kishte definuar më parë QR-të për ato zona, dhe këto QR ishin listuar në vitin 2008 (në rastin e një mostre 34 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË master prej 1,000 QR-ve për anketat me ekonomi familjare), ose në vitin 2009 (për QR-të e mbetura). Prandaj, ASK-ja ka përdorur këtë informacion të mëparshëm për QR-të e përjashtuara në Regjistrimin e Ekonomive Familjare dhe Banesave 2011, për të plotësuar kornizën e mostrës për pjesën tjetër të Kosovës me informatat nga regjistrimi. 257 QR në komunat veriore janë në kornizë me informacionin nga listimi i viteve 2008/09. Këto QR janë të integruara me QR-të për pjesën tjetër të Kosovës me informata nga Regjistrimi i Popullsisë, Ekonomive Familjare dhe Banesave të 2011, duke përbërë një total prej 4,626 QR-ve në kornizën e kombinuar. Tabela A1 paraqet shpërndarjen e QR-ve dhe ekonomive familjare nga Regjistrimi i Popullsisë, Ekonomive Familjare dhe Banesave i vitit 2011 në Kosovë, sipas rajonit, shtresës urban dhe rural, përfshirë informacionet nga korniza e mëparshme për komunat veriore me shumicë serbe. TABELA A1. Shpërndarja e QR-ve dhe ekonomive familjare sipas rajonit dhe shtresës urban/rural në kornizën e mostrës në Kosovë bazuar në Regjistrimin e Popullsisë, Ekonomive Familjare dhe Banesave të vitit 2011 (dhe korniza e mëparshme për komunat e veriut) Gjithsej Urban Rural Rajoni Nr.i Nr. i % Ek fam totale Nr. i Nr. i % Ek.fam. sipas rajonit urbane ne rajon Nr.i QR-ve Nr. i Ek.Fam. QR-ve Ek.Fam. QR-ve ek.fam. Gjakova 461 31,416 10.2% 123 11,879 37.8% 338 19,537 Gjilan 540 33,082 10.7% 125 13,139 39.7% 415 19,943 Mitrovica 748 43,981 14.2% 202 20,089 45.7% 546 23,892 Peja 458 30,356 9.8% 120 12,458 41.0% 338 17,898 Prizren 732 52,436 16.9% 196 20,172 38.5% 536 32,264 Pristina 1,208 87,045 28.1% 428 46,133 53.0% 780 40,912 Ferizaj 479 31,095 10.0% 121 11,592 37.3% 358 19,503 Total 4,626 309,411 100.0% 1,315 135,462 43.8% 3,311 173,949 Nga tabela A1 mund të shihet që përqindja e ekonomive familjare dallon midis rajoneve, nga 9.8% në Pejë deri 28.1% në Prishtinë. Rreth 43.8% e ekonomive familjare janë klasifikuar si urbane. Për AFP-në në Kosovë, është përdorur metoda e ndërprerjes (cut-off) për të përjashtuar QR-të me më pak se 10 ekonomi familjare nga korniza e mostrës. Një rezultat i kësaj qasjeje është se do të krijojë rezultate pak të anshme për shkak se ekonomitë familjare nga QR-të e përjashtuara nuk janë të përfaqësuara në të dhënat e anketës. Me këtë rast janë përjashtuar gjithsej 160 QR rurale. Këto QR të përjashtuara janë hequr nga korniza në këtë rast. QR-të e përjashtuara përbëjnë një përqindje shumë të vogël të popullsisë së përgjithshme, kështu që anshmëria në fjalë gjithashtu do të duhej të ishte shumë e vogël. Me qëllim të përditësimit të fazës së dytë të nxjerrjes së mostrës për përzgjedhjen e ekonomive familjare në çdo QR mostër për AFP 2014, ASK-ja ka bërë një listim të ri të ekonomive familjare në 600 QR- të mostër në fund të vitit 2013. Siç përshkruhet më vonë në seksionin mbi Procedurat e Peshimit, numri i ekonomive familjare të listuara është përdorur gjithashtu në kalkulimin e peshave. Kjo përbën një përmirësim të metodologjisë krahasuar me metodologjinë e vitit 2013, ku është përdorur lista e ekonomive familjare nga Regjistrimi i Popullsisë, Ekonomive Familjare dhe Banesave të vitit 2011 në Kosovë për përzgjedhjen e ekonomive familjare. Mungesa e një listimi të ri në atë kohë ka rezultuar në një anshmëri të vogël rezultateve të anketës pasi njësitë e reja banesore nuk ishin të përfaqësuara. Në rast se një ekonomi familjare në mostër ishte zhvendosur dhe kishte një ekonomi të re familjare në atë njësi banesore, ajo do të intervistohej për AFP-në. Korniza e mostrës e QR-ve fillimisht është ndarë në shtresa/strata bazuar në viset urbane dhe rurale në çdo rajon. Korniza e mostrës përfshinte informacione mbi përkatësinë etnike të popullsisë në çdo QR, që gjithashtu u përdor për shtresëzimin/stratifikimin. Nëse të gjitha ekonomitë familjare në një QR i përkisnin të njëjtit grup etnik, QR-ja i caktohej asaj shtrese/strate etnike; kishte gjithashtu një kategori për përkatësi etnike të përzier. Në rastin e një rajoni me QR serbe në shtresën urbane ose rurale, këto QR u përfshinë në një shtresë të veçantë, ku QR-të mostër u përzgjodhën në mënyrë të pavarur. Pasi alokimi i mostrës ishte proporcional me numrin e ekonomive familjare, disa nga këto shtresa të vogla kishin vetëm nga një QR të përzgjedhur. Për qëllime të procedurave të peshimit dhe kalkulimit të gabimeve të mostrimit, stratifikimi do të jetë i kufizuar në nivel rajoni, urban dhe rural. 35 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË QERSHOR 2015 Për AFP-në tremujore të vitit 2014 në Kosovë, janë përzgjedhur gjithsej 600 QR mostër, të ndara në shtresa përafërsisht proprocionalisht me numrin e ekonomive familjare. Në fazën e dytë janë përzgjedhur 8 ekonomi familjare brenda secilës QR mostër, për madhësinë e mostrës së përgjithshme prej 4,800 ekonomish familjare çdo tremujor. Tabela A2 tregon alokimin e QR-ve mostër dhe ekonomive familjare sipas rajonit, shtresës urbane dhe rurale. Duke pasur parasysh alokimin proporcional të mostrës, rajoni më i vogël i Pejës ka një mostër prej 58 QR-sh dhe 464 ekonomish familjare. Shkalla e mospërgjigjes do të ulë më tej madhësinë e mostrës efektive, prandaj është e rëndësishme të përcillen gabimet e mostrimit për vlerësimet e indikatorëve kryesorë sipas rajonit në mënyrë që të përcaktohet nëse niveli i saktësisë është i mjaftueshëm për rajonet më të vogla. TABELA A2. Alokimi i QR-ve dhe ekonomive familjare mostër sipas rajonit dhe shtresës për AFP- në e vitit 2014 në Kosovë çdo tremujor Gjithsej Urban Rural Rajoni QR-të Ek. Familj. QR-të mostër Ek. Familj. mostër QR-të mostër Ek. Familj. mostër mostër mostër Gjakova 67 536 21 168 46 368 Gjilan 61 488 22 176 39 312 Mitrovica 78 624 33 264 45 360 Peja 58 464 21 168 37 296 Prizren 111 888 36 288 75 600 Pristina 161 1,288 76 608 85 680 Ferizaj 64 512 23 184 41 328 Total 600 4,800 232 1,856 368 2,944 Në fazën e parë të nxjerrjes së mostrës, QR-të në çdo shtresë janë përzgjedhur në mënyrë sistematike me probabilitet proporcional me madhësinë, ku matja e madhësisë bazohej në numrin e përgjithshëm të ekonomive familjare në çdo QR nga korniza e mostrës. Numri i QR-ve të përzgjedhura në çdo shtresë bazohej në alokimin e mostrës, të paraqitur në tabelën A2. Në fazën e dytë, 8 ekonomi familjare janë përzgjedhur në mënyrë sistematike me probabilitet të barabartë brenda çdo QR-je, nga lista e përditësuar e ekonomive familjare. 3. SKEMA E ROTACIONIT/RROTULLIMIT TË MOSTRËS AFP-ja e vitit 2014 në Kosovë është dizajnuar si anketë e vazhdueshme me ekonomitë familjare, me grumbullim të të dhënave gjatë çdo jave të vitit. Skema e rotacionit/rrotullimit të mostrës bazohet në udhëzuesit e Eurostat-it. Për punën në terren dhe analizimin e të dhënave, viti ndahet në katër tremujorë, secili me nga 13 javë. Mostra e përgjithshme prej 600 QR-ve ndahet në katër grupe me nga 150 QR, përfaqësuese në nivel vendi, të cilat përdoren në skemën e rrotullimit të mostrës. Paneli prej 1,200 ekonomive familjare mostër në çdo grup intervistohet për katër tremujorë me radhë, dhe më pas zëvendësohet nga nje panel i ri ekonomish familjare. Ekonomitë familjare në panel në tri grupet e tjera mbahen në mostër për tremujorin e ardhshëm, që siguron një përsëritje prej 75% në mostër nga një tremujor në tjetrin. Kjo përmirëson nivelin e saktësisë për vlerësimet e trendeve (dallimeve) të shkallës së papunësisë dhe karakteristikat e tjera të fuqisë punëtore nga një tremujor në tjetrin. Skema e rotacionit ka vazhduar nga AFP-ja e vitit 2013, por pasi duhet një vit i tërë të realizohet kjo skemë, disa nga panelet e ekonomive familjare mostër për AFP-në e vitit 2014 janë intervistuar më pak se katër herë. 4. METODOLOGJIA E PËRGJITHSHME PËR KALKULIMIN E PESHAVE PËR AFP-NË E VITIT 2014 NË KOSOVË Në mënyrë që vlerësimet nga mostra e AFP-së 2014 në Kosovë të jenë përfaqësuese të popullsisë, të dhënat duhet të shumëzohen me peshën e mostrës. Pesha bazë për çdo ekonomi familjare në mostër është e barabartë me inversin e probabilitetit të përzgjedhjes së saj (llogaritet duke shumëzuar probabilitetet në secilën fazë të mostrimit). Pesha për një ekonomi familjare i bashkëngjitet të dhënave për ekonomitë familjare në bazën e të dhënave. 36 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË Probabilitetet e përzgjedhjes bazohen në një dizajn mostre dy-fazëshe të stratifikuar. Në fazën e parë është përzgjedhur një mostër e QR-ve me probabilitet proporcional me madhësinë brenda çdo shtrese (rajon, urban / rural), dhe në fazën e dytë një mostër prej 8 ekonomish familjare në çdo QR të mostrës nga listimi i ri. Duke u bazuar në këtë dizajn mostre, probabilitetet e përzgjedhjes për ekonomitë familjare në çdo QR mostër mund të paraqiten si mëposhtë: ku: phi = probabiliteti i përzgjedhjes për ekonomitë familjare mostër në QR e i-të në mostër, në shtresën (rajon, urban/rural) h nh = numri i QR-ve mostër të përzgjedhur në shtresë h për AFP-në Mhi = numri i përgjithshëm i ekonomive familjare në kornizë për QR e i-të mostër në shtresën h Mh = numri i përgjithshëm i ekonomive familjare në kornizën e mostrës për shtresën h (që është masa e kumuluar e madhësisë për shtresën) mhi = 8 = numri i ekonomive familjare mostër të përzgjedhura në QR e i-të mostër në shtresën h M hi = numri i përgjithshëm i ekonomive familjare në listimin e ri për QR-në e i-të në shtresën h Pesha themelore e mostrës llogaritet si inversi i këtij probabiliteti të përzgjedhjes. Bazuar në shprehjen e mëparshme për probabilitetin, pesha mund të llogaritet si vijon: ku: Whi = pesha themelore e ekonomive familjare mostër të përzgjedhura në QR e i-të mostër në shtresën h Pasi numri i ekonomive familjare të listuara në QR-në mostër ( M hi) është në përgjithësi i ndryshëm nga numri korrespondues i ekonomive familjare QR nga korniza ( M hi), peshat do të dallojnë varësisht nga QR-ja brenda shtresës). Është e rëndësishme të përshtaten peshat themelore për ekonomitë familjare mostër për të marrë parasysh mospërgjigjjen e ekonomive familjare në secilën QR mostër. Pasi peshat llogariten në nivel të QR-së mostër, është e dobishme që peshat të përshtaten në këtë nivel. Pesha finale ( W hi) për ekonomitë familjare mostër në QR e i-të në shtresën h mund të shprehet si më poshtë: ku: m’ hi = numri i ekonomive familjare mostër me intervista të kompletuara në QR-ne e i-të në shtresën h 5. KALKULIMI I PESHAVE TË AFP PËR SECILIN TREMUJOR TË VITIT 2014 Peshat themelore tremujore janë kalkuluar duke përdorur formulën për peshën, specifikuar në seksionin paraprak. Megjithatë, peshat do të dallojnë çdo tremujor bazuar në numrin përfundimtar të QR-ve mostër të regjistruara dhe numrin e ekonomive familjare me intervista të kompletuara në secilën QR mostër. Pas përshtatjes të peshave tremujore për të marrë në konsideratë QR-të, që nuk janë regjistruar, dhe ekonomitë familjare, që nuk mund të intervistohen, peshat tremujore të AFP-së mund të paraqiten si mëposhtë: 37 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË QERSHOR 2015 ku: W qhi = pesha themelore për ekonomitë familjare mostër në QR e i-të mostër në shtresën h për tremujorin q n qh = numri i QR-ve në mostër të regjistruara për AFP në shtresën h për tremujorin q m qhi = numri i ekonomive familjare në mostër me intervista të kompletuara në tremujorin q për QR e i-të në shtresën h Vlera e n qh varet nga shpërndarja aktuale e QR-ve të regjistruara në bazën e të dhënave për çdo tremujor. Numri i QR-ve të regjistruara ka dalluar pak nga tremujori në tremujor. Tabelat A3 deri A6 paraqesin shpërndarjen e QR-ve në mostër dhe numrin e ekonomive familjare me intervista të kompletuara sipas rajonit, shtresës urbane dhe rurale, në të dhënat e AFP-së për secilin tremujor të vitit 2014. TABELA A3. Numri i QR-ve dhe ekonomive familjare në mostër me intervista të kompletuara sipas rajonit dhe shtresës për tremujorin e parë të AFP 2014 në Kosovë Gjithsej Urban Rural Rajoni QR-të Ek. Fam. QR-të mostër Ek. Fam. mostër QR-të mostër Ek. Fam. mostër mostër mostër Gjakova 67 481 21 148 46 333 Gjilan 55 312 21 106 34 206 Mitrovica 74 400 31 143 43 257 Peja 58 353 21 116 37 237 Prizren 110 724 36 225 74 499 Pristina 161 1,005 76 413 85 592 Ferizaj 61 393 22 140 39 253 Gjithsej 586 3,668 228 1,291 358 2,377 TABELA A4. Numri i QR-ve dhe ekonomive familjare në mostër me intervista të kompletuara sipas rajonit dhe shtresës për tremujorin e dytë të AFP 2014 në Kosovë Gjithsej Urban Rural Rajoni QR-të Ek. Fam. QR-të mostër Ek. Fam. mostër QR-të mostër Ek. Fam. mostër mostër mostër Gjakova 67 485 21 150 46 335 Gjilan 56 347 21 116 35 231 Mitrovica 76 439 32 157 44 282 Peja 58 338 21 113 37 225 Prizren 111 743 36 230 75 513 Pristina 161 1,030 76 430 85 600 Ferizaj 63 419 23 148 40 271 Gjithsej 592 3,801 230 1,344 362 2,457 TABELA A5. Numri i QR-ve dhe ekonomive familjare në mostër me intervista te kompletuara sipas rajonit dhe shtresës për tremujorin e tretë të AFP 2014 në Kosovë 38 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË Gjithsej Urban Rural Rajoni QR-të Ek. Fam. QR-të mostër Ek. Fam. mostër QR-të mostër Ek. Fam. mostër mostër mostër Gjakova 67 500 21 156 46 344 Gjilan 60 399 22 131 38 268 Mitrovica 78 475 33 180 45 295 Peja 58 340 21 112 37 228 Prizren 111 752 36 232 75 520 Pristina 161 1,030 76 430 85 600 Ferizaj 64 444 23 158 41 286 Gjithsej 599 3,940 232 1,399 367 2,541 TABELA A6. Numri i QR-ve dhe ekonomive familjare në mostër me intervista të kompletuara sipas rajonit dhe shtresës për tremujorin e katërt të AFP 2014 në Kosovë Gjithsej Urban Rural Rajoni QR-të Ek. Fam. QR-të mostër Ek. Fam. mostër QR-të mostër Ek. Fam. mostër mostër mostër Gjakova 66 494 20 146 46 348 Gjilan 59 395 22 129 37 266 Mitrovica 77 453 32 183 45 270 Peja 58 319 21 97 37 222 Prizren 106 726 36 231 70 495 Pristina 158 1,025 76 443 82 582 Ferizaj 62 444 23 155 39 289 Gjithsej 586 3,856 230 1,384 356 2,472 Formula për peshat tremujore, e paraqitur më lart, është përdorur për kalkulimin e një grupi të veçantë të peshave themelore për çdo tremujor. 6. PËRSHTATJA E PESHAVE TREMUJORE TË AFP 2014 BAZUAR NË PROJEKSIONET E POPULLSISË Vlerësimet e peshuara të popullsisë së përgjithshme të Kosovës bazuar në ekonomitë familjare, duke përdorur peshat origjinale për çdo tremujor, do të dallojnë pak nëpër tremujorë për shkak të gabimeve të mostrimit. Edhe pse listimi i ri i ekonomive familjare në QR-të mostër do të duhej të reflektonte rritjen e ekonomive familjare dhe të popullsisë në Kosovë pas Regjistrimit të Popullsisë, Ekonomive Familjare dhe Banesave të vitit 2011, vlerësimet e peshuara të popullsisë së përgjithshme ndikohen nga cilësia e listimit, si dhe gabimet e mostrimit. Prandaj, është vendosur të bëhet përshtatja e peshave të AFP-së 2014 për çdo tremujor duke përdorur projeksionet e popullsisë së përgjithshme të Kosovës për mesin e vitit 2014 (1 Korrik) bazuar në teknika demografike. Kjo gjithashtu do të bëjë që vlerësimet e peshuara të popullsisë së përgjithshme duke përdorur peshat vjetore të jenë konsistente me popullsinë e përgjithshme të projektuar. Për AFP-në e vitit 2013 është bërë një përshtatje e ngjashme e peshave duke përdorur variantin e mesëm të popullsisë së përgjithshme të projektuar. Në rastin e AFP-së 2014, ka pasur një shqetësim që varianti i mesëm i popullsisë së përgjithshme të projektuar nuk reflekton rritjen e shkallës së migrimit jashtë vendit, prandaj është vendosur të përdoret varianti i ulët i popullsisë së përgjithshme të projektuar. Varianti i ulët i popullsisë së përgjithshme të projektuar të Kosovës për mesin e periudhës së grumbullimit të të dhënave të AFP-së së vitit 2014 (1 Korrik 2014) është 1,811,521. Para publikimit në shtyp, ASK-ja ka rishikuar numrin e popullsisë dhe ky rishikim ka rezultuar në numrin 1,804,944. Pasi ky është më i ulët se varianti i ulët i publikuar më parë, u pa e arsyeshme të përdoret ky variant. 39 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË QERSHOR 2015 Faktori i përshtatjes për peshat e AFP-së 2014 çdo tremujor është përllogaritur si mëposhtë: ku: A LFS2014q = faktori i përshtatjes së peshës i aplikuar peshave preliminare të AFP-së 2014 për tremujorin q P 2014 = varianti i ulët i popullsisë së përgjithshme të Kosovës të projektuar për mesin e 2014 bazuar në teknika demografike të vlerësimit, e barabartë me 1,811,521 = vlerësimet e peshuara të popullsisë së përgjithshme të Kosovës nga të dhënat e AFP-së 2014 për tremujorin q bazuar në peshat tremujore preliminare, përshtatur për mospërgjigjen P qhij = numri i personave në ekonominë të j-të në QR e i-të në mostër të shtresës h në të dhënat e AFP-së 2014 për tremujorin q Tabela A7 tregon vlerësimet e peshuara të popullsisë së përgjithshme nga të dhënat e AFP-së 2014 sipas tremujorëve dhe faktorët korrespondues të përshtatjes së peshave ( A LFS2014q). TABELA A7. Vlerësimet tremujore të peshuara të popullsisë së përgjithshme nga AFP-ja e vitit 2014 dhe faktorët korrespondues të përshtatjes së peshave Tremujori Vlerësimet tremujore të peshuara të popullsisë së përgjithshme Faktori i përshtatjes 1 1,639,814 1.104711504 2 1,608,860 1.125965646 3 1,566,908 1.156112132 4 1,507,160 1.201943219 Mesatarja 1,580,685 1.147183125 Peshat përfundimtare të AFP-së 2014 për çdo tremujor janë përllogaritur duke shumëzuar peshat themelore, të përshtatura për mospërgjigjen, me këtë faktor përshtatjeje, si në vijim: ku: W qhi = pesha përfundimtare tremujore e peshuar për ekonomitë familjare në mostër në QR-në e i-të në shtresën h për tremujorin q Tabela A7 tregon që faktori i përshtatjes së peshës për popullsinë mesatare është 1.1472, duke indikuar që peshat preliminare kanë nënvlerësuar popullsinë e përgjithshme për rreth 15 përqind, duke supozuar që varianti i ulët i popullsisë së projektuar është i saktë. Nëse bëjmë përshtatjen e peshave bazuar vetëm në projeksionet në nivel vendi, faktori konstant i përshtatjes së peshës çdo tremujor nuk do të ndikojë në vlerësimet e çfarëdo indikatori relativ tremujor, si shkallën e papunësisë dhe shkallën e pjesëmarrjes në fuqinë punëtore. 40 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË 7. KALKULIMI I PESHAVE TË AFP 2014 PËR TË DHËNAT E KOMBINUARA PËR KATËR TREMUJORËT Mund të kombinohen të dhënat nga tremujorë të ndryshëm në mënyrë që të rritet niveli i saktësisë për indikatorët vjetorë dhe të përfaqësohet sezonaliteti në fuqinë punëtore dhe karakteristikat e punësimit gjatë një periudhe reference 12 mujore. Të dhënat e AFP-së për Kosovë për të katër tremujorët e vitit 2014 janë kombinuar për të bërë analizën e të dhënave vjetore dhe janë llogaritur peshat për këtë kombinim të dhënash. Në këtë rast fillimisht kemi bërë përllogaritjen e peshave tremujore në bazë të QR-ve në mostër dhe ekonomive familjare të intervistuara çdo tremujor, siç specifikohet në seksionin e mëparshëm. Pasi peshat për çdo tremujor zgjerojnë të dhënat në nivel vendi, është e nevojshme që këto pesha të pjesëtohen me 4 në mënyrë që fitohen peshat vjetore për të dhënat e kombinuara për katër tremujorët. Prandaj, peshat vjetore te AFP-së mund të paraqiten si në vijim: ku: WAqhi = pesha vjetore për ekonomitë familjare në mostër në QR-në e i-të në mostër në shtresën h për tremujorin q për të dhënat e kombinuara për katër tremujorët e vitit 2014 W qhi = pesha përfundimtare tremujore (përfshirë faktorin e përshtatjes së popullsisë) për ekonomitë familjare në mostër në QR e i-të në mostër në shtresën h për tremujorin q Kjo procedurë peshimi për vlerësimet vjetore të AFP- së ka për efekt mesatarizimin e rezultateve nga të gjithë tremujorët të kombinuar. Pasi peshat për çdo tremujor janë përshtatur bazuar në popullsinë e përgjithshme të projektuar për mesin e 2014, peshat vjetore do të jenë automatikisht konsistente me këtë popullsi të përgjithshme në nivel vendi. 8. RISHIKIM MBI SHPËRNDARJEN E PESHUAR TË POPULLSISË SIPAS RAJONIT, SHTRESËS URBANE DHE RURALE Shpërndarja e peshuar e numrit të përgjithshëm të ekonomive familjare dhe popullsisë sipas rajonit, shtresës urbane dhe rurale, bazuar në peshat vjetore të AFP-së 2014 varet nga shpërndarja e kornizës së Regjistrimit të Popullsisë, Ekonomive Familjare dhe Banesave i vitit 2011 në Kosovë dhe listimi i ri i QR-ve, si dhe nga variabiliteti në numrin mesatar të personave për ekonomi familjare sipas rajonit nga të dhënat e anketës. Tabela A8 paraqet shpërndarjen e numrit të përgjithshëm të peshuar të ekonomive familjare dhe popullsisë sipas rajonit, shtresës urbane dhe rurale, duke përdorur peshat vjetore përfundimtare për AFP 2014 në Kosovë. TABELA A8. Shpërndarja e ekonomive familjare dhe popullsisë së përgjithshme, të peshuara, sipas rajonit, shtresës urbane dhe rurale, nga të dhënat e AFP 2014 Gjithsej Urban Rural Rajoni Ek.familj.të Popullsia e Ek.familj.të Popullsia e Ek.familj.të peshuar peshuara Popullsia e peshuar peshuara peshuar peshuara Gjakova 31,939 190,307 10,946 55,995 20,993 134,312 Gjilan 36,870 198,012 12,927 67,048 23,943 130,964 Mitrovica 46,977 245,404 20,319 99,549 26,658 145,855 Peja 30,308 168,064 11,257 55,051 19,051 113,013 Prizren 55,238 334,905 20,358 107,831 34,880 227,074 Prishtina 87,582 491,653 41,960 216,769 45,622 274,884 Ferizaj 33,698 183,175 11,229 58,049 22,469 125,126 Gjithsej 322,612 1,811,521 128,996 660,292 193,616 1,151,228 Në tabelën A8 mund të shihet që popullsia e përgjithshme e peshuar në nivel vendi (1,811,521) është e njëjtë me varientin e ulët të popullsisë së përgjithshme të Kosovës të projektuar për mesin e 2014, të 41 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË QERSHOR 2015 përdorur për përshtatjen e peshave. Përqindja e peshuar e ekonomive familjare urbane në nivel vendi është 40.0%, krahasuar me 43.8% të ekonomive familjare urbane në kornizën e Regjistrimit të Popullsisë, Ekonomive Familjare dhe Banesave të vitit 2011. Ky dallim vjen kryesisht për shkak të listimit të ri të ekonomive familjare në QR-të mostër. Përqindja e peshuar e popullsisë urbane në nivel vendi është 36.4%. Një arsye për përqindjet e ndryshme të ekonomive familjare dhe popullsisë urbane është se madhësia mesatare e ekonomive familjare është 5.12 persona për ekonomitë familjare urbane dhe 5.95 për ekonomitë familjare rurale. 42 REZULTATET E ANKETËS SË FUQISË PUNËTORE 2014 NË KOSOVË QERSHOR 2015 Për më shumë informacione, ju lutem kontaktoni: T: +381 38 200 31 141 E: infoask@rks-gov.net Publikues: Agjencia e Statistikave të Kosovës Rruga Zenel Salihu, Nr. 4 Prishtinë, Kosovë Kur përdorni këto të dhëna, ju lutemi theksoni burimin Design: