‫شپږ مياشتنۍ خپرونه‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪۵۲‬مـــه‬ ‫ګـــڼه‬ ‫وری‬ ‫‪۱۳۹۷‬‬ ‫د افغانستان د کلیوايل صنایعو د ودې‬ ‫پروګرام د تطبیق په نتیجه کې اوس ‬ ‫ ښځې په کلیو اوبانډو کې کولی‬ ‫يش د کوچنیو تشبثاتو په رامنیځته کولو‬ ‫“‬ ‫رسه خپل ځان او خپلې کورنۍ ته‬ ‫ د ګټې وټې (عایداتو) الرې چارې‬ ‫”‬ ‫رامینځته کړي‪.‬‬ ‫‪ ۲۴‬مخ‬ ‫‪ ۳۲‬مخ‬ ‫‪ ۳۰‬مخ‬ ‫‪ ۶‬مخ‬ ‫‪۴‬مخ‬ ‫د افغانستان د‬ ‫د نړيوالې مايل‬ ‫روان فعاليتونه‬ ‫په افغانستان کې د‬ ‫بيارغونې صندوق‬ ‫ادارې د مشوريت‬ ‫نړیوال بانک ګروپ‬ ‫خدمتونو پروژه‬ ‫مرستې‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ ‪/3‬‬ ‫شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫خربونه‬ ‫د اقتصاد د ښه وايل ا‬ ‫روان فعاليتونه‬ ‫ليکلړ‬ ‫وروغتیایي خدمتونو له‬ ‫‪ ۱۸‬پايلې‬ ‫‪ ۲۹-۶‬مخونه‬ ‫په افغانستان کې د‬ ‫پاره نوې پروژې‬ ‫د یو کانال بیارغونې‬ ‫نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ ۶‬مخ‬ ‫معارف‬ ‫مرستې‬ ‫نړیوال بانک په دې وروستیو کې ددې‬ ‫الندې دریو پروژو له پاره د ‪ ۶۹۱‬میلیونه‬ ‫‪ -۱۰‬مخ‬ ‫‪ ۵-۴‬مخونه‬ ‫ډالرو وړیا مرستې یوه بسته برابره کړې ده‪:‬‬ ‫مايل سکټور‬ ‫‪ ۴‬مخ‬ ‫د نړيوال بانک پروژې او پروګرامونه‬ ‫‪ ۱۲‬مخ‬ ‫نړيواله مايل اداره‬ ‫د افغانستان د روغتیا پروژې له پاره ‪۶۰۰‬‬ ‫روغتيا‬ ‫د څواړخیزه پانګونو د تضمین اداره‬ ‫له نا امنیو رسه رسه په افغانستان کې د روغتیا سکټور د کتنې وړ السته‬ ‫میلیونه ډالر‪ ،‬د روغتیایي خدمتونو د ښه‬ ‫‪ ۱۴‬مخ‬ ‫‪ ۵‬مخ‬ ‫راوړنې لري‬ ‫وايل او د کیفیت د لوړتیا‪ ،‬تغذي او د‬ ‫‪ ۲۲‬پايلې‬ ‫زیربنا‬ ‫د افغانستان د بيارغونې صندوق‬ ‫کورنۍ د تنظیم له پاره په دغه وړیا مرستو‬ ‫په یوې لرې پرته کلیوالې سیمې کې‬ ‫د جاپان د ټولنيزې پراختيا صندوق‬ ‫دې خدمتونو د دوړاندې کولو په لومړۍ لیکه کې واقع‬ ‫د نړیوال بانک د یو نوي رپوټ موندنې څرګندوي‪ ،‬چې په‬ ‫کې ‪ ۱۴۰‬میلیونه ډالر(د نړیوال بانک)‪،‬‬ ‫‪ ۲۱‬مخ‬ ‫د کليو پراختيا‬ ‫دي‪ ،‬چې په اوس وخت کې ‪ ۷۲‬سلنه دغه مؤسسې افغاين‬ ‫افغانستان کې د روغتیایي خدمتونو وړاندې کولو نتیجې‬ ‫‪ ۴۲۵‬میلیونه ډالر (دافغانستان د بیارغونې‬ ‫انجیوګانې دي‪.‬‬ ‫له ‪ ۲۰۰۳‬میالدي کال راهیسې‪ ،‬ان په هغو والیتونو کې هم‬ ‫صندوق)‪۳۵ ،‬میلیونه ډالر (د میندو او‬ ‫‪ ۲۸‬مخ‬ ‫ د افغانستان دولت دمايل رسچینو د تامین‪ ،‬دفعالیتونو‬ ‫چې سخت نا امنه دي‪ ،‬دکتنې وړ ښه والی موندلی دی‪.‬‬ ‫ماشومانو د روغتیا له پاره نړیوال پانګونې‬ ‫د ټولنيز خونديتوب شبکه‬ ‫هآمهنګي او همغږي او په کلیدي برخو‪ ،‬لکه‪ ،‬مقررايت‬ ‫ددې رپوټ په اساس‪ ،‬چې "په افغانستان کې دروغتیایي‬ ‫صندوق) شامل دي‪ .‬تطبیقوونکی ‪ :‬دعامې‬ ‫چوکاټ او د اغیزناکو روغتیایي کمپاینونو رامخې ته کولو د‬ ‫خدمتونو د وړاندې کولو ښه والی د نا امنۍ له شتون‬ ‫روغتیا وزارت‬ ‫‪ ۲۸‬مخ‬ ‫څارنې او دخدمتونو د وړاندې کولو د څرنګوالی ارزونه او‬ ‫رسه رسه" په نوم خپور شوی دي‪ ،‬له ‪ ۲۰۱۰‬میالدي کال را‬ ‫ښاري پراختیا‬ ‫څارنې الرې چارې برابرې کړي دي‪ .‬رسبیره پردې په کلیوالو‬ ‫وروسته نا امنۍ د دې سکټور دودې او پرمختیا بهیر هم‬ ‫سیمو کې دښځینه روغتیایي کارکوونکو زیاتوالی او د ښځو‬ ‫سست کړی دی‪.‬‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۵۱‬میلیونه ډالره وړیا‬ ‫له پاره دکاري او شغلی فرصتونو رامینځته کول یې له نورو‬ ‫ د ملګرو ملتونو د سازمان د وړاندې شویو ارقامو او‬ ‫مرسته د افغانستان کاسا ډیجیټل پروژې له‬ ‫مواردو څخه ګڼل کیږي‪ ،‬چې دروغتیایي سیستم شاخصونه‬ ‫شمیرو پربنسټ له پنځو کلونو څخه د راښکته ماشومانو د‬ ‫پاره‪ ،‬چې په ټیټه بیه انټرنیټ ته الس رسی‬ ‫یې پیاوړي کړي دي‪.‬‬ ‫مړینې اندازه په سلو کې ‪ ،۳۴‬یعنې له ‪۱۳۷‬څخه ‪ ۹۱‬پیښو‬ ‫په کې شامل دي‪ ،‬د خصويص پانګه اچوونکو‬ ‫د نړيوالې مايل ادارې د‬ ‫ دغه رپوټ د زیاتو چیلنجونو او ننګونو څرګندوی دی‪،‬‬ ‫ته په هرو ‪ ۱۰۰۰‬ژوندیو زیږونو کې له ‪ ۲۰۰۳‬څخه تر‬ ‫جذب او د خدمتونو د وړاندې کولو له پاره‬ ‫مشوريت خدمتونو پروژه‬ ‫له ‪۲۰۱۰‬میالدي کال راهیسې د میندو د روغتیا د تامین په‬ ‫‪ ۲۰۱۵‬میالدي کال پورې راټیټه شوی ده‪ .‬دماشومتوب په‬ ‫د دولت د ظرفیت لوړولو‪ ،‬په ډیجیټل بڼه‬ ‫‪ ۳۱-۳۰‬مخونه‬ ‫برخه کې پرمختګونه سست شوي دي‪ .‬له والیتونو څخه‬ ‫دوره کې دخوارځواکۍ (سؤتغدی) له امله دتنې ټیټوالی‪،‬‬ ‫د منطقوي یا سیمه ییز واحد د زیر بنا په‬ ‫دمعلوماتو راټولول ‪ ،‬په ځانګړې توګه له ناامنو سیمو او‬ ‫چې دماشومانو تنه (قد) له معیاري اندازې څخه لنډوي‪،‬‬ ‫مالتړ او د عميل چاپیریال رامینځته کولو‬ ‫ځایونو څخه‪ ،‬ډیر ستونزمن شوي دي او د روغتیا دسکټور‬ ‫په کال کې ‪ ۲‬سلنه کمښت موندلی‪ ،‬د نړۍ په نورو ورته‬ ‫له پاره دی‪ .‬تطبیقوونکی‪ :‬د مخابراتو او‬ ‫د شاخصونو عمده نتیجې اوس هم له نړیوال منځني‬ ‫هیوادونو کې دماشومانو دتنې د لنډوالی له نړیوالی‬ ‫معلومايت ټکنالوژۍ وزارت‬ ‫حد او اندازې څخه واټن او توپیرونه لري‪ .‬د دې رپوټ‬ ‫منځنۍ اندازې څخه‪ ،‬چې ‪۱،۳‬سلنه دی‪ ،‬چې ددې پدیدې‬ ‫‪ ۴۲‬پايلې‬ ‫پايلې ‪۴۸‬‬ ‫د وړاندېزونو پراساس د سیمه ییزو روغتیایي خدمتونو د‬ ‫په له منځه وړلو کې د ډیرې پرمختیا څرګندوی ګڼل کیږي‪.‬‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۴۰‬میلیونه ډالر وړیا مرسته‬ ‫آیا لږې وړیا مرستې‪ ،‬زده کړه او‬ ‫د افغانستان د بيارغونې صندوق‬ ‫نوی اسانتیاوې په ښوونځیو کې‬ ‫وړاندې کولو جوړښتونو دخپلواکۍ په پیاوړتیا‪ ،‬د معلوماتو‬ ‫ دغې رپوټ روغتیایي سیستم په ټوله کې په شپږ ساحو‬ ‫د راټولو لو په برخه کې ډیر پانګه اچونه او د روغتیایي‬ ‫کې‪ ،‬له هغې جملې څخه‪ :‬د روغتیایي کارکوونکو دپوهې‬ ‫د دولتي بانکونو د سیستم عرصي جوړولو‬ ‫‪ ۵۰-۳۲‬مخونه‬ ‫خدمتونو د وړاندې کولو د قرار داد سپارلو د څارنې او روڼ‬ ‫سطحه‪ ،‬د روغتیایي زیربناوو کیفیت‪ ،‬روغتیایي اسانتیاوې‬ ‫د پروژې له پاره‪ ،‬د حکومتويل د پیاوړتیا‬ ‫‪ ۳۴‬مخ‬ ‫بهیر د سیستم ښه والی‪ ،‬له ډیرو مهمو او کلیدي مواردو‬ ‫او تجهیزات‪ ،‬او د درملو او واکسین موجودیت تر تحلیل او‬ ‫او ددولتي بانکونو دعملیايت موثریت او‬ ‫روانې پروژې‬ ‫څخه ګڼل کیږي‪.‬‬ ‫هر اړخیزې کتنې الندې نیولی دي‪ .‬له ‪ ۲۰۰۳‬میالدي کال‬ ‫اغیزمنتیا په خاطر‪.‬‬ ‫ افغانستان د روغتیا په ساحه کې له پانګه اچونې رسه‬ ‫راهیسې له ستونزمنو امنیتي رشایطو رسه رسه افغانستان‬ ‫رسه د برشي رسچینو د رامینځه کولو‪ ،‬پیاوړتیا او هڅونې‬ ‫په ځینو روغتیایي شاخصونو کې د دوام لرونکي پرمختګ‬ ‫په خاطر د نورو هغو هیوادونو له پاره‪ ،‬چې د ناامنۍ له‬ ‫او ښه والی شاهد دی‪.‬‬ ‫ستونزو رسه مخامخ دی ډیري غوره تجربې او زده کوونکي‬ ‫ د افغانستان د بریالیتوب یو بنسټیز دلیل او المل په‬ ‫درسونه وړاندې کوي‪.‬‬ ‫دغه هیواد کې دروغتیایي خدمتونو د وړاندې کولو له‬ ‫ د دې موضوع په اړه بشپړ راپور په دې ځای کې موندلی شئ‪ :‬‬ ‫پاره د یو نوښتګر موډل تطبیق او په عمل کې پيل کیدل‬ ‫ ‪http://www.worldbank.org/en/publication/wdr2018‬‬ ‫دي‪ .‬باید یادونه وکړو‪ ،‬چې نادولتي مؤسسې (‪)NGOs‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ ‪/5‬‬ ‫‪ 4/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫د هيوادين ګډون‬ ‫د نړیوال بانک ګروپ مرستې‬ ‫چوکاټ‪ ،‬له ‪ ۲۰۱۷‬څخه‬ ‫د جاپان د ټولنیزې پراختیا صندوق‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫تر ‪ ۲۰۲۰‬م پورې‬ ‫خصويص سکټورونو مشارکت‪ ،‬د اداري جوړښتونو پیاوړتیا‬ ‫او د پانګونې په چاپیریال کې اصالحات شامل دي‪.‬‬ ‫له افغان دولت رسه دمتویلوونکو هیوادو د جلب و جذب‬ ‫دمالتړ له الرې دا یقیني کوي چې پانګه اچونه له ميل‬ ‫د نړیوال بانک پروژې او پروګرامونه‬ ‫دجاپان دټولنیزې پراختیا صندوق‪ ،‬چې په ‪۲۰۰۰‬میالدي‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق د افغان دولت او نړیوالې‬ ‫د ال زياتو معلوماتو لپاره ‪ ۳۰‬مخ وګورئ‪.‬‬ ‫لومړیتوبونو رسه همغږې ده‪.‬نړیوال بانک تراوسه پورې له‬ ‫د نړیوال بانک د نړیوالې پراختیا ادارې له ‪ ۲۰۰۲‬زېږدیز‬ ‫کال دجاپان دولت له خوا تاسیس شو‪ ،‬د هغو فعالتونو‬ ‫ټولنې ترمنځ یوه ګډه همکاري ده‪ ،‬چې د بیارغونې د‬ ‫نورو متویلوونکو رسه په ګډه له یو شمیر هغو سکټوررونو‬ ‫کال راپدېخوا د پراختیایي او بیړنۍ بیارغونې د پروژو او د‬ ‫دمرستې او مالتړ یوازینۍ وسیله ده‪،‬چې مستقیامً يې‬ ‫پروګرامونو اغېزمني لوړوي‪ .‬د ‪ ۲۰۱۷‬زیږدیز کال د دسیمرب‬ ‫دهیوادين ګډون چوکاټ د ‪۲۰۱۷‬‬ ‫د څواړخیزه پانګونو د تضمین اداره‬ ‫رسه‪ ،‬چې پرې د دولت مالکيت او دمرستو همغږي کول‬ ‫ميل بودیجې د مالتړ د ‪ ۶‬پروګرامونو د متویل په موخه د‬ ‫د غریبواو زیامننو وګړو اړتیاووته ځواب ويالی‪ ،‬دهغوی‬ ‫میاشتې تر ‪ ۲۱‬پورې څه باندې ‪ ۳۴‬مرسته کوونکو‪ ،‬د‬ ‫څخه تر ‪ ۲۰۲۰‬میالدي کال پورې له‬ ‫الزم دي‪ ،‬فعالیت کړی دی‪.‬‬ ‫له ‪ ۳،۸۵‬میلیارده ډالرومرستې ژمنه کړې ده‪ .‬په دې مرستو‬ ‫ظرفیتونه او وړتیاوې یې لوړې کړي او په پراختیايي چارو‬ ‫افغانستان د بیارغونې له صندوق رسه د شاوخوا ‪۱۰،۳‬‬ ‫افغانستان څخه دمالتړ په منظور‬ ‫د څو اړخیزې پانګونې د تضمین اداره په افغانستان کې‬ ‫ د بشپړوشویو پروژو په اړه د زیاتو معلوماتو ترالسه ‬ ‫کــې ‪ ۳،۴۸‬میلیارده ډالر وړيامرسته او ‪ ۴۳۶،۴‬میلیونه‬ ‫او بهیر کې يې ګډون پیاوړی کوي‪ .‬دغه صندوق دنړیوال‬ ‫میلیارده ډالرو مرسته ژمنه کړې‪ ،‬څو دا د افغانستان د ميل‬ ‫دنړیوال بانک ګروپ دسرتاتیژۍ‬ ‫د دریو پروژو لپاره ‪ ۱۵۴‬ډالر د ناخالصې رسمایې په توګه‬ ‫ کولو لپاره د پروژو او پروګرامونو الندې پاڼې ته ‬‫ډالره بې سوده پور شامل دي‪ .‬نوموړی بانک اوسمهال په‬ ‫بانک له خوا اداره کېږي‪.‬‬ ‫بودجې د سرت مالتړ کوونکي په توګه په دې وتوانیږي‪ ،‬د‬ ‫لري‪ .‬د ایم ټي ان مخابرايت رشکت د هیواد په حساس‬ ‫ مراجعه وکړئ‪www.worldbank.org.af :‬‬ ‫تنظیمونکی دی‪ ،‬چې دافغانستان د‬ ‫مخابرايت سکتور کې له نړیوال مالی ادارې رسه یوه ګډه‬ ‫افغانستان کې ‪ ۱۹‬فعالې پروژې لري‪ ،‬چې خالص ارزښت‬ ‫ د جاپان دولت او نړیوال بانک دې ته ژمن دي چې د‬ ‫افغانستان دولت د عملیايت او پراختیايي پروګرامونو مايل‬ ‫پرمختیا او سويل ميل چوکاټ رسه‬ ‫یې ‪ ۱،۷‬میلیاردو ډالرو ته رسېږي‪.‬‬ ‫جاپان دټولنیزې پراختیا صندوق په داخل کې دهیواد د‬ ‫اړتیاوې ځواب کړي‪.‬‬ ‫په سمون او همغږۍ کې تدوین او‬ ‫هڅه ده‪ .‬پاتې نورې دوه پروژې د لبنیاتو او کشمیري توکو‬ ‫ د افغانستان د سولې او پراختیا ميل چوکاټ له تصویب نړیواله مايل اداره‬ ‫بیارغونې او سیايس‪ ،‬اقتصادي او ټولنیز ثبات لپاره اوږد‬ ‫ د ميل لومړیتوب لرونکو برنامو‪ ،‬د دولت د عادي‬ ‫د تولید په برخه کې مرسته کوي‪.‬‬ ‫وروسته‪ ،‬نړیوال بانک په دې هیواد کې په پراختیايي‬ ‫مهاله پروګرامونو د مالتړ په منظور یوه ځانګړې کړکۍ‬ ‫بودجې او د پالیسیو د اصالحاتو اجندا نه د افغانستان‬ ‫ترتیب شوی دی‪.‬‬ ‫فعالیتونو کې پراخه ونډه اخیستې او مرسته یې کړې ده‪ .‬نړیواله مايل اداره‪ ،‬چې دنړیوال بانک ګروپ دخصويص د څو اړخیزو پانګونو د تضمین ادارې په لومړیتوبونو‬ ‫تاسیس کړي‪ .‬د ‪ ۲۰۱۸‬کال تر جنوری پورې د جاپان د‬ ‫د بیارغونې صندوق مالتړ به د افغانستان د ميل پراختیا‬ ‫ددې سرتاتیژۍ موخه او هدف په دې‬ ‫د پالیيس او پانګونې په برخو کې د اړینو مشورو برابرول؛ سکټور څانګه ده‪،‬په افغانستان کې دپانګې اچونې په کې‪ ،‬د ‪ ۲۰۲۱ – ۲۰۱۸‬کلونو لپاره د بهرنیو پانګوالو څخه‬ ‫ټولنیزې پراختيا صندوق ټوله مرسته ‪ ۸۵‬میلیونه ډالرو ته‬ ‫سرتاتیژي له موخو رسه مرسته کوي‪ .‬تر اوسه د افغانستان‬ ‫الندې برخو کې دافغانستان له دولت‬ ‫چې په مهمو او بنسټیزو کلسټرونو متمرکز دي او هغه برخه کې خپل مالتړ ته دپخواپه شان دوام ورکوي‪ .‬په مستقیم مالتړ شامل دی‪ ،‬چې دا پانګونه باید په جګړه‬ ‫رسېږي‪ .‬تراوسه پورې ددې صندوق له خوا یو شمیرمتویل‬ ‫له دولت رسه څه باندې ‪ ۴،۶‬میلیارده ډالره د عادي بودجې‬ ‫رسه مرسته او مالتړ دی‪:‬‬ ‫عبارت دي له‪ :‬د لویو مالیاتو او اداري جوړښتونو مدیریت‪ ۲۰۱۷ ،‬زیږدیز کال کې د نړیوالې مالې ادارې د پانګونې ځپلو او هغه هېوادونو کې‪ ،‬چې ماتېدونکی سیايس‬ ‫شوې پروژې بشپړې شوي دي‪.‬‬ ‫د لګښتونو‪ ،‬لکه د ملکي کارکونکو د تنخواو لپاره ورکړل‬ ‫د اقتصادي ودې او کاري زمینې برابرولو په موخه له د مايل ژمنې کچه‪ ۵۲ ،‬ملیون ډالره وو او رسبېره پر دې‪ ،‬وضعیت لري؛ پر ټولنیز – اقتصادي وضعیت پر ودې او‬ ‫ د نورو معلوماتو لپاره الندې وېبسايټ ته مراجعه‬ ‫شوي‪ ،‬او په ورته حال کې څه باندې نور ‪ ۴،۹‬میلیارده ډالره‬ ‫خصويص پانګوالو څخه مالتړ او هغوی ته د آسانتیاوو د مشوريت خدمتونو د وړاندې کولو په موخه د دې ادارې ښه کولو باندې پراختیايي اغیزې وارد کړي‪ .‬افغانستان د‬ ‫ • دځواکمنو اوځواب ویونکو بنسټونو‬ ‫برابرول‪ ،‬حکومتوالۍ او له اداري فساد رسه مبارزه‪ ،‬د د مرستو کچه څه باندې ‪ ۸،۸‬میلیونه امریکايي ډالرو ته څو اړخیزو پانګونو د تضمین ادارې د موخو د ترالسه کولو‬ ‫وکړئ‪http://go.worldbank.org/U5OQZVF200 :‬‬ ‫د بشپړ شویو پراختیايي پروژو او د کار الندې پروژو لپاره‬ ‫رامینځته کول‪ ،‬دملت جوړونې دموخو‬ ‫برشي ځواک پرمختګ او د خدمتونو وړاندې کول‪ ،‬د خلکو رسیږي‪ .‬د دې ادارې د پانګونې ژمنو کې د مخابراتو او مايل لپاره یو له مهمو هېوادونو شمېرل کیږي‪.‬‬ ‫ورکړل شوي دي‪ .‬د ‪ ۲۰۱۷‬زیږدیز کال د دسمرب میاشتې تر‬ ‫‪ ۲۱‬پورې د ‪ ۳،۵۸‬میلیارده ډالرو په ارزښت ‪ ۲۸‬پروژې د‬ ‫دتطبیق او خلکو ته لومړنیو خدمتونو‬ ‫ګډون او جنسیتي انډول‪ ،‬په ښارونو کې د ژوند کولو لپاره بازارونو په سکټورونو کې پانګونه شامل ده‪ .‬د دې ادارې په ‪ ۲۰۱۳‬میالدي کال کې دې ادارې د شخړو او کمزورو‬ ‫افغانستان د بیارغونې صندوق په مالتړ د پيل کېدو په حال‬ ‫وړاندې کولو په الر کې ددولت‬ ‫هڅونه او د بنسټونو او لویو الرو جوړولو چارې رانغاړي‪ .‬په راتلونکې پانګو اچونو کې د انرژۍ‪ ،‬سوداګرۍ او کرنیزو اقتصادونو له پاره ‪ ،‬دمرسته کوونکو همکارانو له ژمنو څخه‬ ‫کې دي‪ .‬د الزياتو معلوماتو لپاره ‪ ۳۲‬مخ وګورئ‪.‬‬ ‫ځواکمنول او دخصويص سکټور د ودې‬ ‫په استفاده اوهمدارنګه په سختو رشایطو کې دڅواړخیزه‬ ‫ نړیوال بانک دافغانستان د دولت بودجې د مالتړ له محصوالتو په سکټورونو کې د پانګې اچول شامل دي‪.‬‬ ‫له پاره دیو سامل چاپیریال رامینځته کولو‬ ‫الرې دبنسټیزو اصالحاتو په تطبیق کې‪ ،‬په ځانګړې توګه د نړیوالې مايل ادارې مشوريت خدمتونو برنامو کې پر پانګه اچونو دادارې په تضمینونو دپانګه اچونو دپروژو د‬ ‫په منظور‪.‬‬ ‫په عامه مايل او اداري چارو کې په فعاله توګه مرسته کړې مايل سکټورونو پانګونه‪ ،‬د بڼوايل د محصوالتو د صادرولو ډاډ او لومړنیو زیانونو څخه دپوښښ برابرولو په موخه‬ ‫ • له هر اړخیزې اقتصادي ودې څخه مالتړ‬ ‫ده‪ .‬دکادرونو دظرفیتونو دودې ‪ ،‬د دولت مرشوعیت‪ ،‬او پراختیا‪ ،‬بدلون موندونکې انرژۍ ته الرسسی‪ ،‬د عامه او خپلې اغیزناکې اسانتیاوې وړاندې کړې‪.‬‬ ‫چې مترکز یې په وروسته پاتې سیمو ‪،‬‬ ‫ښاري غیر پالين استوګنې او له کورنۍ نا‬ ‫امنۍ څخه په رامینځته شوې بې ځایه‬ ‫کیدنې باندې وی‪.‬‬ ‫ • دټول شموله ټولنې رامینځته کول‬ ‫دمعیاري ښوونې او روزنې الرو چارو ته‬ ‫دخلکو دالس رسۍ او دټولنې دبیوزله او‬ ‫غریبو وګړو‪ ،‬چې پکې داخيل بې ځایه‬ ‫شوي او راستانه شوي کډوال او مهاجرین‬ ‫شامل دي‪ ،‬ترمینځ دزیان مننې دعواملو‬ ‫کمولو له الرې‪.‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ ‪/7‬‬ ‫‪ 6/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫روان فعالیتونه‬ ‫او پرمختیا ورکړي او د‪۱۵‬بنسټونو له پاره یو شان نصاب‬ ‫‪ /‬معارف‬ ‫هم رامینځته کړي‪ .‬په افغانستان کې دمهارتونو دپرمختیا‬ ‫پروژې له حرفوي او مسلکي زده کړو څخه دفراغت او‬ ‫ارزونې دبنسټ ډبره ایښې ده او دکار له نړیوال سازمان‬ ‫دافغانستان دمهارتونو او وړتیاوو‬ ‫رسه په ګډه یې د ‪ ۳۰‬تنو په شاوخوا کې ارزیايب کوونکو‬ ‫دپرمختیا دویم پروګرام‬ ‫دماسټر په سویه درقابتي ارزیابی دالرو چارو او میتودونو‬ ‫دنړیوال بانک ‪ ۵۵‬میلیونه وړیا مرسته‬ ‫په برخه کې زده کړې کړي او دارزونې اووه مرکزونه هم‬ ‫مشخص شوي دي‪.‬‬ ‫دا پروژه د افغانستان دولت رسه د اقتصادي او پراختیايي‬ ‫ په افغانستان کې دمهارتونو دپرمختیا پروګرام دحرفوي‬ ‫ودې په موخه د حرفوي او مسلکي مهارتونو د سرتاتیژۍ‬ ‫اومسلکي زده کړو دټاکلو ښوونځیو او انستیتونو دکړنو‬ ‫په جوړولو کې‪ ،‬چې د بازار له اړتیاوو رسه برابر وي؛ مرسته‬ ‫او اجرااتو دښه وايل له بهیر څخه مالتړ کوي‪ .‬له دې‬ ‫کوي‪ .‬د افغانستان د مهارتونو د پراختیا د مخکیني برنامې‬ ‫انستیتونو څخه یو هم دادارې او مدیریت ميل انستیتوت‬ ‫څخه د مالتړ پر دوام‪ ،‬دا پروژه هم د حرفوي او مسلکي‬ ‫دی‪ ،‬چې هلته محصلین دسوداګرۍ دزده کړو په یو دوه‬ ‫زده کړو د اداري جوړښتونو د پیاوړتیا‪ ،‬د تخنیکي او‬ ‫کلن پروګرام کې دڅوارلسم پاس معادل سند ترالسه کوي‪.‬‬ ‫مسلکي زده کړو د ښوونځیو او انستیتونو پراختیا او په پای‬ ‫د نیام د ادارې او مدیریت ميل انستیتوت کې ښوونیز‬ ‫کې د سیالیزې وړتیاوو د پراختیا د مالتړ په موخه هڅه‬ ‫او پوهنیز معیارونه د یوه نړیوال بنسټ (د ښوونځيو‬ ‫کوي‪ .‬د دې پروګرام د جوړښت بدلون د ‪ ۲۰۱۷‬زیږدیز کال‬ ‫او سوداګریزو پروګرامونو لپاره د باور ورکونې شورا)‬ ‫د جوالی میاشتې راهیسې پيل او موخه یې‪ ،‬د تخنیکي‬ ‫لخوا منل شوی او تائید شوی‪ .‬د ښځینه ګټه اخیستونکو‬ ‫او مسلکي زده کړو د پراختیا په برخه کې پر پراختیايي‬ ‫شمېر‪ ،‬چې د تخنیکي او مسلکي زده کړو په ښوونځيو او‬ ‫موخو بیا ځلې ټینګار‪ ،‬د استادانو د وړتیاوو او په یو شمېر‬ ‫د ادارې او مدیریت ميل انستیتوت‬ ‫انستیتونونو کې ښوونیزو برنامو کې ونډه اخیستې؛ له ‪۲۱‬‬ ‫سوداګریزو سکټورنو کې د ښوونیز نصاب پیاوړتیا ده‪.‬‬ ‫په سلو کې ‪ ۲۰‬زده کوونکې نجونې‬ ‫تشکیلیوي‪ ،‬چې البته دغه انستیتوت‬ ‫سلنې څخه ‪ ۲۳‬سلنې ته لوړه شوې ده‪ .‬په ورته حال کې په‬ ‫ د افغانستان دولت د نویو مهارتو دپرمختیا د کتنې وړ‬ ‫مرسته او مالتړ د افغانستان د مهارتونو‬ ‫‪ ۲۰۱۶‬زیږدیز کال کې د افغانستان د مهارتونو د پراختیايي‬ ‫اصالحات او سمونونه‪ ،‬چې پکې د افغانستان دمهارتونواو‬ ‫او وړتیاوو د پرمختیا دویم پروګرام‬ ‫برنامې د هڅو په پایله کې شاوخوا ‪ ۴۴‬سلنه زده کوونکي‬ ‫وړتیاوو د پرمختیا دویم پروګرام بیاکتنه هم شامله ده‪،‬‬ ‫له الرې شوی دی‪ .‬هیله کیږي‪ ،‬چې‬ ‫په راتلونکی کې د نجونو شمیرزیات‬ ‫د تخنیکي او مسلکي زده کړو انستیتونونو لخوا جذب‬ ‫پیل کړې ده‪ .‬په دغو اصالحاتو کې دا الندې موارد شامل‬ ‫يش‪ .‬زده کوونکی په دې انسیتیتوت‬ ‫شوي دي‪.‬‬ ‫دي‪( :‬الف) دحرفوي او مسلکي زده کړو د سکټور نوی‬ ‫کې نه یوازې دا چې حرفوي زده کړی‬ ‫ ددې پروګرام له الرې په حرفوي او مسلکي ښوونځیو‬ ‫تنظیمول د مارکیټ اړتیاوو ته په پاملرنه په اتو لومړیتوب‬ ‫په نړیوالو معیارونو او سټنډرډونو‬ ‫رسه زده کوي‪ .‬بلکې له هغوی رسه له‬ ‫او انستیتونو کې دمثبتو فعالیتونو دهڅونې ‪ ،‬ستاینې او‬ ‫ورکړل شویو شاخصونو کې‪ ،‬چې په هغې کې دښځینه کار‬ ‫دې انستیتوت څخه ترفراغت وروسته‬ ‫تقدیر دفعالیتونو دمتویل له پاره سیالۍ تررسه کیږي‪،‬‬ ‫ګرو د ځواکمنتیا او توانایي دښه کولو ساحې هم شاملې‬ ‫هم د کارموندنې په برخه کې الزمې‬ ‫ترڅو چې ددې مؤسسو تعلیمي کچه (سویه) زیاته او‬ ‫دي‪( .‬ب) د رشایطو لرونکو د حرفوي او تخنیکي زده کړو‬ ‫مرستې او همکارۍ کیږي‪ ،‬دا په داسې‬ ‫حال کې دي‪ ،‬چې د ادارې او مدیریت‬ ‫لوړه يش‪ .‬ترنن ورځې پورې له ‪ ۳۵‬څحه زیاتو انستیتونو‬ ‫د ټولو استادانو ارزیايب (ج) د رشایطو لرونکو له پاره له‬ ‫ميل انستیتوت له یو شمیر رشکتونو‬ ‫له دوه دورې مرستې څخه ګټه اخیستې ده‪ .‬دا په داسې‬ ‫هیواد څخه د باندې د زده کړو د دوام وړاندیز‪( ،‬د) د‬ ‫رسه قرار دادونه کړي‪ ،‬چې په راتلونکې‬ ‫حال کې ده‪ ،‬چې اته نورو انستیتونه هم د مرستې ترالسه‬ ‫استادانو له ارزیابۍ او زده کړی څخه د مالتړ له پاره د‬ ‫کې زده کوونکو ته د کار الرې چارې‬ ‫برابرې کړي‪.‬‬ ‫کولو له پاره ټاکل شوي دي‪ ،‬چې دغه مرستې به له هغوی‬ ‫څلورو مخکښو انستیتونو تنظیمول‪ /‬په څلورو لومړیتوب‬ ‫رسه داکاډمیک مدیریت دښه وايل‪ ،‬د ښوونځي دادارې له‬ ‫ورکړل شویو شاخصونو کې (هـ) د دريس نصاب معیاري‬ ‫سیمه ییزو مؤسساتو رسه داړیکو ټینګولو او دريس نصاب‬ ‫کول او لوړول په ټولو معاملو او لومړیتوب ورکړل شویو‬ ‫د بیاکتنې په برخه کې مرسته وکړي‪ .‬رسبیره پردې دحرفوي‬ ‫شاخصونو کې د وړتیا داصل پربنسټ او (و) د استادانو په‬ ‫او مسلکي زده کړو له ښوونځیو څخه (‪ )۵۲۲‬تنو ممتازو‬ ‫استخدام‪ ،‬مدیریت او زده کړه کې داصالحاتو او سمونونو‬ ‫فارغانو دیو سند لرونکي پروګرام له الرې دزده کړې له‬ ‫په منظور دپالیسۍ دیو چوکاټ تطبیقول‪.‬‬ ‫بورسونو څخه استفاده کړې ده‪ ،‬چې دا له هغوی رسه‬ ‫ د حرفوي او تخنیکي زده کړو له ‪ ۶۰۰‬څخه زیات‬ ‫دلوړو او زیاتو مسلکي زده کړو په برخه کې مرسته کوي‪.‬‬ ‫استادان ارزیايب شوي دي او د حرفوي او مسلکي زده‬ ‫تردریم جز یا پړاو الندې استادانو له زده کړې څخه‬ ‫کړو دبنسټ د کاري چوکاټ په پیاوړتیا کې دکتنې وړ‬ ‫دمالتړ له پاره دداخل خدمت استادانو حرفوي او مسلکي‬ ‫پرمختیا څرګنده شوې ده‪ .‬رسبیره پردې دحرفوي او‬ ‫انستیتوت په ‪۲۰۱۳‬میالدي کال کې رامینځته شوی‪ ،‬چې‬ ‫مسلکی زده کړو له پاره دیو سرتاتیژیک چت درامینځته‬ ‫له هغې څخه دوه ډلې فارغ شوي دي‪ .‬تر اوسه ‪ ۹۷۲‬تنه‬ ‫کولو له پاره دې پروژې وکړای‪ ،‬شول چې دنړیوال تخصيص‬ ‫ښوونکو‪ ،‬د تخنیکي وړتیاوو او تدریيس مهارتونو د پراختیا‬ ‫مرکز او بنسټ رسه په همکارۍ دميل ستنډرډ او معیار‬ ‫په موخه اړینې زده کړې ترالسه کړي دي‪.‬‬ ‫لرونکو ‪ ۱۰۰‬حرفوي مهارتونو ته په نړیواله کچه انکشاف‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ ‪/9‬‬ ‫شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫‪۸/‬‬ ‫لپاره‪ ،‬چې دافغانستان بانک دنظارت اوڅارنې په بهیر کې‬ ‫ډیر ناوړه حالت کې د ژوند شپې او ورځې تیروي‪ ،‬او معلومه‬ ‫پیژندل کېږي‪،‬عميل پالنونه طرحه او پيل کړي‪.‬‬ ‫ده ‪ ،‬چې هغوی مرستو ته ډیره اړتیا لري‪ .‬په مجموع کې‬ ‫ همدارنګه دتادیاتو دسیستم نوي کول‪ ،‬البته په نقدي‬ ‫دفقر او غربت د کتنې وړ لوړه اندازه او خدمتونو ته ډیره‬ ‫بڼه دمعاملو دتررسه کېدو دکمښت په موخه‪ ،‬چې اوس په‬ ‫لږه الس رسی دکورنیو په وړاندې دډیرو ستونزو او مشکالتو‬ ‫افغانستان کې دراکړې ورکړې سرته وسیله ګڼل کېږي‪ ،‬دکارت‬ ‫څرګندوي وی او دا چې نوموړی پروژه به څرنګه وکړای يش‪،‬‬ ‫یا موبایل له الرې دتادیاتو پر الکرتونیکي سیستم دهغې‬ ‫چې هغوی نسبتاً ښه او پایښت لرونکی اقتصادي حالت ته‬ ‫بدلون‪ ،‬ددې پروژې له نورو موخو او هدفونو شمېرل کېږي‪.‬‬ ‫ورنږدې کړي‪.‬‬ ‫دا پروژه همدارنګه دبانکدارۍ سکټور مهارتونو ته دالرسيس‬ ‫ په روان کال کې به داغیزو یوه تعقیبي رسوې له ډیرو‬ ‫په منظور دافغانستان له مايل او بانکدارۍ انستیتيوت رسه‬ ‫غریبو او بیوزلو وګړو رسه د مرستې د پروژې له څو اړخیزو‬ ‫ددغه انستیتیوت د فعالیتونو د پياوړي کولو په برخه کې‬ ‫اغیزو څخه د زیات پوهاوي او خرباوي په منظور تررسه يش‪.‬‬ ‫مرسته او مالتړ کوي‪.‬‬ ‫ دوهمه برخه‪ :‬مايل خدماتو ته د کوچنیو او منځنیو‬ ‫ په ‪ ۲۰۱۳‬کال د نومرب په میاشت کې‪ ،‬دا پروژه د ‪۶،۷‬‬ ‫تشبثاتو د الرسيس پیاوړتیا‪ :‬هدف دا دی چې په افغانستان‬ ‫میلیون ډالرو رسه طرح شوی ‪ ،‬تایید او منظور کړه شوه‪.‬‬ ‫کې کوچنیو او منځنیو تشبثاتو ته د سوداګریزو بانکونو او‬ ‫ددی پیاوړې کوونکی بودجې له تایید څخه موخه او هدف‬ ‫کوچنیو پور ورکوونکو بنسټونو د پور ورکولو کچه لوړه کړای‬ ‫له ځانګړو تخنیکي فعالیتونو څخه پیاوړی کوونکی مالتړ‬ ‫يش‪ ،‬چې له دې الرې مايل خدمتونو ته د دې تشبثاتو الرسسی‬ ‫دی چی د مايل سکټور د پیاوړتیا د پروژې له خوا یې مالتړ‬ ‫ډاډمن يش‪ .‬د پروژې دا برخه د افغانستان د پورونو د تضمین‬ ‫کیږی‪ .‬دا پروژه ‪ ۲۰۱۴‬کال د جون په میاشت کې وتړل شوه‪.‬‬ ‫اژانس مالتړ هم کوي‪ .‬دغه پروژه د سوداګریزو بانکونو‬ ‫یاده پیاوړی کوونکې بودجه دوه عمده فعالیتونه تر پوښښ‬ ‫تخنيکي مالتړ هم کوي‪ ،‬چې کوچنیو او منځنیو تشبثاتو ته‬ ‫الندې نیيس‪ )i( :‬د افغانستان بانک د ظرفیتونو د لوړولو د‬ ‫يې د پور ورکولو وړتیا لوړه کړې‪ .‬د پروژې دا برخه د پورونو‬ ‫پاره ځانګړي فعالیتونه (‪ )ii‬د عامه پورونو د ثبت د دفرت‬ ‫د تضمین ادارې مالتړ هم کوي چې پور ورکوونکو بنسټونو‬ ‫رامینځته کول‪.‬‬ ‫ته د کوچنیو او منځنیو تشبثاتو‪ ،‬چې د بازار په ښکتني پوړ‬ ‫ دلسو سوداګريز بانکونو تفتيش او پلټنه‪ ،‬چې د ‪٢٠١١‬‬ ‫کې دي‪ ،‬الرسسی پياوړی کړي‪.‬‬ ‫ميالدي کال دنومرب په مياشت کې پيل شوې وه‪ ،‬د‪٢٠١٢‬‬ ‫ د پروژې د دوهمې برخې تطبیق د ‪ ۲۰۱۷‬میالدي‬ ‫ميالدي کال دجون په مياشت کې بشپړه شوه‪ ،‬دپلټنې او‬ ‫کال د جون په میاشت کې د ګډون د هغه هوکړه لیک‬ ‫تفتيش دموندنو په هکله معلومات د ‪ ٢٠١٣‬ميالدي کال‬ ‫(موافقتنامې) له تررسه کیدو وروسته ‪ ،‬چې د مالیې وزارت‬ ‫دجون او جوالى په مياشتو کې له پرمختيايي رشيکانو‬ ‫او د افغانستان د پورونو د تضمین بنسټ ترمینځ السلیک‬ ‫رسه رشيک شول‪ .‬سيستمونه‪ ،‬لکه دتضميناتو ثبت او عامه‬ ‫شوی و‪ ،‬پیل شو‪ .‬د دې پروژې دوهمه برخه دکوچنیو او‬ ‫پورونو ثبت اوس مهال په بشپړه توګه فعاليت کوي‪.‬‬ ‫منځنیو متشبثینو له پاره د اعتباري تضمینانو د تدارک مرسته‬ ‫ د عامه اعتبارونو د ثبت سیستم‪ ،‬چې د ‪ ۲۰۱۳‬زیږدیز‬ ‫او مالتړ کوي‪.‬‬ ‫کال په فربوري او پر منقول مالونو د رهني حقوقو د ثبت‬ ‫ د دې پروژې په جوړښت او تشکیل کې بدلون په څو‬ ‫کوچني تشبثات‪ ،‬لکه دغه خوراکه‬ ‫سیستم‪ ،‬چې د ‪ ۲۰۱۳‬زیږدیز کال په ډسمرب کې د افغانستان‬ ‫نورو والیتونو کې له ډیرو غریبو او بیوزلو وګړو رسه د‬ ‫فرويش‪ ،‬دکوچنیو پورونو د ترالسه کولو‬ ‫بانک په اداري جوړښت کې پرانیستل شوو‪ ،‬د افغانستان په‬ ‫پوړيو (په ځانګړې توګه کوچنيو او انفرادي تشبثاتو) ډیجیټل مايل خدمتونو په ګډون ‪ ،‬د مهمو شاخصونو د دخیل‬ ‫‪ /‬مايل سکټور‬ ‫له الرې همدا اوس په خپل کاروبار‬ ‫کې د پرمختګ ا وښه والی شاهدان‬ ‫مايل سیستم کې د تر ټولو پیاوړي بنسټیز اداري جوړښتونو‬ ‫استفاده زياته کړي‪ .‬خو په دې ټکې باید ټینګار ويش چې کیدو په خاطر رامینځته شوی دی‪.‬‬ ‫دي‪ .‬د کوچنیو پورونو سکټور‪ ،‬چې‬ ‫په توګه ګڼل کیږي‪ .‬د دې دوو سیستمونو په جوړیدو او‬ ‫د افغانستان د کوچنیو پانګونو د مالتړ ادارې اصيل دنده د‬ ‫مايل خدمتونو ته د الس رسۍ پروژې‬ ‫فعالیدو رسه د کوچنیو او منځنیو سوداګرو او متشبثینو لپاره‬ ‫بازارموندنې اسانول دي‪ ،‬نه د يوه تخنيکي بنسټ په څېر د‬ ‫مايل خدماتو ته د الرسيس پروژه‬ ‫له الرې یې مرسته او مالتړ کیږي‪ ،‬د‬ ‫د بانکي پورونو ترالسه کولو او د بانکونو مالتړ په برخه کې‬ ‫دمايل سکټورر دحالت ښه وايل لپاره‬ ‫مرستو چمتول کول دي‪.‬‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۵۰‬میلیونه ډالره وړيا مرسته‬ ‫کوچنیو تشبثاتو له پاره مايل خدمتونو‬ ‫ته دالس رسۍ او استفادې د زیاتوايل په‬ ‫زیاتې اسانتیاوې برابرې شوي دي‪.‬‬ ‫ د دې پروژې لومړی برخه په افغانستان کې د کوچنیو‬ ‫د کریډیټ کارت یا ګرځنده ټلیفون له الرې د بریښنايي ‬ ‫پانګې اچوونو د مالتړ د اداری له خوا ده‪ .‬دې اداری یو لړ دچټک ځواب پروژه‬ ‫د مايل خدمتونو دالس رسۍ دپروژې موخه او هدف ددولت‬ ‫منظور نوښتونه او ابتکارات هڅوي‪.‬‬ ‫تادیاتو سیستمونو جوړول او نوي کول‪ ،‬چې د افغانستان د‬ ‫اقدامات‪ ،‬په ځانګړی توګه د ډیرو بیوزلو او غریبو وګړو له دنړیوال بانک‪ ۴۵،۷‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫داداري او نهادي ظرفيت رامينځته کول دي‪ ،‬چې دډيرو‬ ‫بریښنايي تادیاتو سیستم الندې‪ ،‬چې د ‪ ۲۰۱۶‬کال د اپریل‬ ‫پاره د مرستې پروژه رامینځته کړې ده‪ .‬دغه پروژه په څلورو‬ ‫کوچينو‪ ،‬کوچنيو او منځنيو خصويص تشبثانو دپورونو په‬ ‫په ‪ ۲۶‬د افغانستان بانک لخوا پرانیستل شوو‪ ،‬وروستی‬ ‫والیتونو(بلخ‪ ،‬کونړ‪ ،‬لغامن او تخار) کې بشپړه شوی ده او په دغه پروژه له افغانستان بانک رسه درڼو تادیاتو او اغیزمنو‬ ‫الس رسۍ کې ښه واىل راڅرګنديش‪.‬په دې پروژه کې درې‬ ‫شوی دي‪ .‬د بریښنايي تادیاتو سیستم د پراختیا په موخه‬ ‫معاملو درسته رسولو لپاره د یوه عرصي سیستم په تطبیق‬ ‫نورو والیتونو (کابل او کندهار) کې جریان لري‪.‬‬ ‫برخې شاملې دي‪:‬‬ ‫د تدارکاتو چارې وروستۍ شوي او د ‪ ۲۰۱۶‬زیږدیز کال د‬ ‫ هغه لومړنۍ نتیجې‪ ،‬چې د لومړۍ برخې د تررسه کیدو او د بانکي څارنو د ښه وايل له پاره دیو لړ کاري پروګرامونو‬ ‫ لومړۍ برخه‪ :‬مايل خدماتو ته د کوچنیو تشبثاتو د الرسيس‬ ‫اپریل په ‪ ۱۵‬نیټه‪ ،‬پر رشایطو برابر رشکت رسه د دې سیستم‬ ‫داغیزو د ارزونې له مقدمايت رسوې څخه ترالسه شوي دی‪ ،‬رامنځته کولو په چارو کې مرسته او مالتړ کوي‪.‬په ځانګړې‬ ‫پیاوړتیا‪ :‬د پروژې د دې برخې موخه داده چې د افغانستان‬ ‫تړون السلیک شوو‪ .‬د بریښنايي تادیاتو سیستم‪ ،‬په شفاف‬ ‫څرګندوي‪ ،‬چې د ډیرو بیوزلو او غریبو وګړو په پروژه کې توګه دغه پروژه دافغانستان بانک لپاره دمايل تفتیش له‬ ‫د کوچنیو پانګونو د مالتړ ادارې له الرې د کوچنیو پورونو‬ ‫او اغیزمن ډول د ميل تادیاتو سیستم په نوي کولو کې مهم‬ ‫د افرادو د انتخاب او غوراوي پروسې وکړای شول ‪ ،‬هغه الرې‪،‬چې دنړیوالو معیارونو له مخې تررسه کېږي‪ ،‬دلسو‬ ‫سکټور ته دوامداره مرستې چمتو يش او همدارنګه له دې‬ ‫رول لري‪ .‬د بریښنايي تادیاتو نوي سیستم په جوړیدو رسه د‬ ‫کورنۍ‪ ،‬چې په ډیرو ناوړو اقتصادي رشایطو کې واقع وي په سوداګریزو بانکونو دمايل حالت د ارزونې رشایط او الر‪‎‬ې‬ ‫ادارې رسه مرسته ويش‪ ،‬چې له سرتاتیژیک پالن رسه سم‬ ‫مايل منځګړیتوب رول پیاوړی شوو او د مايل سیستم اغیزې‬ ‫هغو ټاکلو سیمو کې تشخیص کړي ‪ ،‬چې دهامغه سیمو او چارې پیاوړي کوي‪ .‬ددې مايل تفتیش او پلټنې پایلې ددې‬ ‫د هڅوونکو پروګرامونو د غځولو له الرې مايل خدماتو ته‬ ‫او خوندیتوب پیاوړی شوو‪.‬‬ ‫ځایونو داستوګنو د ژوند دسطحې منځنی حد ته په کتنه په المل ګرځي چې دهغو نیمګړتیاوو او کمزورتیاوو دلرې کولو‬ ‫الرسسی لوړ کړي او له دې خدماتو څخه د بازار د ټیټو‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ ‪/11‬‬ ‫شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫‪۱۰/‬‬ ‫دغه پروژه د پانګې اچونې په پنځو متممو او بشپړوونکو‬ ‫د مايل الرو چارو له ښه وايل څخه د‬ ‫مرستې او مالتړ پروژې له الرې هغه‬ ‫ د ‪ ۲۰۱۶‬کال په اکټوبر کې د (‪ ۲۰‬میلیونه ډالرو) په‬ ‫جزونو کې تنظیم شوې ده‪:‬‬ ‫دولتي بنسټونه او ادارې‪ ،‬چې د ميل‬ ‫ارزښت دویم مايل مرسته منظور او ومنل شوه‪ .‬دا مالتړیزه‬ ‫ •د تدارکاتو فرعي برخه د ميل تدارکاتو له ادارې رسه‬ ‫مايل رسچینو او منابعو د مدیریت‬ ‫اضايف بودجه به د پرمختليل او سمبال بانکي سیستم جوړولو‬ ‫خپل اوږد مهاله مشارکت ته د عامه تدارکاتو د‬ ‫مسوولیت په غاړه لري‪ ،‬ښه والی‬ ‫مومي‪ ،‬دغه پروژه د دولت هر اړخیز‬ ‫کې ولګول يش‪ ،‬چې پر بنسټ به یې د افغانستان بانک‬ ‫اصالحاتو د دریم پړاو د پرمخبیولو په منظور دوام‬ ‫پروګرام‪ ،‬چې د عامه مايل رسچینو د‬ ‫وتوانیږي‪ ،‬چې د سکتوري خطرونو مدیریت په ښه ډول‬ ‫ورکوي‪ .‬په دغه برخه کې لومړنۍ کتنه او د جاري‬ ‫مدیریت د اصالحاتو او ریفورم په‬ ‫تررسه کړي او خپل څارنیز رول پیاوړی کړي‪ .‬رسبېره پر دې‪،‬‬ ‫اصالحاتو تثبیت د حقوقي برخې حامیوي چوکاټ‬ ‫منظور تدوین شوي دي‪ ،‬تطبیقوي‪.‬‬ ‫ډیر مترکز به د افغانستان بانک د کارکونکو د ظرفیت لوړولو‬ ‫مقررات او پالیسۍ راځي‪ .‬په دې اساس د پرانیستو‬ ‫باندې به پانګونه ويش‪ ،‬څو د هغوی څارنیزې وړتیا پیاوړې‬ ‫قراردادونو د تطبیق له پاره نوي اصالحات د قرارداد د‬ ‫يش‪.‬‬ ‫ټولو پړاوونو په بهیر کې د عامه تدارکاتو د ارقامو او‬ ‫ د افغانستان بانک د کار کوونکو د استعدادونو د پرمختیا‬ ‫احصائیو د راټولولو او د الس رسۍ وړ ګرځولو د هغو‬ ‫پروګرام د ‪ ۲۰۱۸‬میالدي کال د فربوري په میاشت کې پیل‬ ‫لویو اقالمو چې ټیټه بیه لري او د بیالبیلو دولتي ادارو‬ ‫شو‪ ،‬چې په کابل کې درشایطو لرونکو کارکوونکو د لسانس او‬ ‫له خوا خریداري کیږي‪ ،‬د تکراري تدارک له پاره یې‬ ‫ماسټرۍ د پروګرامونو فیس برابروي‪ ،‬همدارنګه دافغانستان‬ ‫د هیواد په کچه د توافقاتو چوکاټ رامینځته کیږي‪.‬‬ ‫بانک یو هئیت د فربوري په میاشت کې د بنګله دیش له‬ ‫د دریم نسل اصالحاتو رامخې ته کول‪ ،‬چې ډیرمهم‬ ‫بانک څخه د اسايس بانکي سیستم د لوړتیا د تطبیق په اړه د‬ ‫او د کتنې وړ دي‪ .‬او په هغو کې په الکرتونیکي (‪e-‬‬ ‫نوموړي بانک دتجربو په هکله د معلوماتو دتبادلې له پاره‬ ‫‪ )GP‬بڼه د نوي طرحې او جامع پروسې په واسطه د‬ ‫لیدنه او کتنه وکړه‪.‬‬ ‫دولتي تدارکاتو ازمایښتي یا امتحاين تطبیق او ارزیايب‬ ‫شامله ده‪.‬‬ ‫ •بودجه د پرمختیا او انکشاف له پاره د یوې وسیلې‬ ‫افغانستان‪ :‬د دولتي او خصويص‬ ‫په توګه‪ ،‬چې موخه او هدف یې د بودجوي پروسو‬ ‫سکټور د مشارکت د مالتړ برنامه‬ ‫داغیزمنتیا له الرې د بودجې جوړولو او واقعبینانه‬ ‫د دولتي او خصويص بنسټونو د سال مشورو اسانتیاوو د‬ ‫لګښتونو اټکل‪ ،‬له پالیسۍ رسه د بودجې ارتباط ورکول‬ ‫صندوق ‪ ۸۵۰۰۰۰‬ډالره‪ ،‬مايل مرسته‬ ‫او د منځ مهاله بودجوي لګښتونو معريف کول دي‪.‬‬ ‫ •د عوایدو تنظیمول‪ ،‬چې هدف یې د بیالبیلو عایدايت‬ ‫نړیوال بانک د دولتي او خصويص بنسټونو مشورو اسانتیاوو‬ ‫ادارو د ظرفیت پیاوړي کول دي‪ ،‬په دې منظور‪ ،‬چې‬ ‫د برابرولو له الرې‪ ،‬له ‪ ۲۰۱۵‬کال راهیسې د مالیې له وزارت‬ ‫د مالیاتو تطابق ښه والی مومي او په خپل وخت د‬ ‫رسه په افغانستان کې د دولتي او خصويص مشارکت د د‬ ‫اداري مسایلو او ورکړې (پرداخت) په چارو کې د‬ ‫تررسه کولو لپاره د مناسبو رشایطو برابرولو په برخه کې‬ ‫اسانتیا رايش‪ .‬او ورپسې موخه او هدف یې د کانونو‬ ‫او هایدرو کاربن سکټور د رسچینو د اغیزناک تنظیم‬ ‫مرسته او د دې وزارت له موخو څخه مالتړ کوي‪.‬‬ ‫له پاره د دولت د ظرفیت لوړول دي‪.‬‬ ‫د دولتي او خصويص بنسټونو د مشورو اسانتیاوو برابرولو‬ ‫ •د خزاینو‪ ،‬حساب ورکولو ‪ ،‬شفافیت او روڼتیا مدیریت‪،‬‬ ‫د مايل چارو د ښه وايل له پاره د‬ ‫مطالعاتو د تررسه کولو له پاره سکټوري لومړیتوب‬ ‫په موخه د مالتړ لومړنی پړاو د ‪ ۲۰۱۵‬زیږدیز کال د سپټمرب‬ ‫چې هدف یې دعامه مايل مدیریت د اسايس فعالیتونو‬ ‫بندي‪.‬‬ ‫له میاشتې پیل او د ‪ ۲۰۱۶‬زیږدیز کال د ډسمرب تر میاشتې‬ ‫ټینګښت او پایښت دی‪ .‬د بودجې او عامه مايل‬ ‫مالتړ پروژه‬ ‫ •د خصويص او دولتي مشارکت له نویو پروګرامونو‬ ‫دوام وکړ‪ ،‬چې هغه وخت‪ ،‬د دې برنامې مهمو فعالیتونو کې‬ ‫رسچینو د مدیریت د پالن شویو اصالحاتو له ډیرو په‬ ‫د نړیوالې پرمختیا د ادارې ‪۲۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫څخه د خربتیا او مالتړ په منظور د زده کړې ورکشاپونو‬ ‫د دولتي او خصويص مشارکت په موخه د ګټورې برنامې‬ ‫زړه پورې اړخونو څخه د مالتړ په منظور دی‪.‬‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق ‪ ۷۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫او ظرفیت د لوړتیا د پروګرامونو تررسه کول‪.‬‬ ‫لپاره د مالیې وزارت رسه تخنیکي او مايل مرسته‪ ،‬څو وکوالی‬ ‫ •د بنسټي او نهادي ظرفیت لوړتیا او داجرااتو د‬ ‫ •د هیواد په سطحه د خصويص او دولتي مشارکت له‬ ‫يش‪ ،‬د دولتي او خصويص مشارکت د برنامې د پيل کولو لپاره‬ ‫څرنګوايل مدیریت‪ ،‬چې موخه او هدف یې د مالیې‬ ‫دغه پروژه د مالیې وزارت‪ ،‬د تداراکاتو ميل ادارې او تفتیش‬ ‫پاره د چمتووايل د تشخیص په منظور د تدبیرونو د‬ ‫اړین رشایط وپیژين او پراختیا ورکړي‪ ،‬او د بنسټونو د ميل‬ ‫وزارت د پرسونل د ظرفیت لوړول‪ ،‬د وزارت د اړتیا‬ ‫عايل ریاست په ګډون د دولتي کلیدي ذیدخلو ادارو د‬ ‫رامینځته کولو له الرې د اداري تشکیالتو پیاوړتیا او د‬ ‫سرتاتیژي د پراختیا په هر اړخ کې له افغانستان دولت رسه‬ ‫وړ سیستمونو اغیزناک فعالیت او په ټوله کې د مايل‬ ‫ظرفیت د پیاوړتیا له الرې د مايل چارو د مدیریت د ښه وايل‬ ‫خصويص او دولتي سکټور د مشارکت د مرکزي اداري‬ ‫مرسته وکړي‪ ،‬شامل وو‪.‬‬ ‫فعالیتونو د ښه وايل د پالن د هامهنګۍ او مدیریت‬ ‫په منظور طرحه شوې ده‪.‬‬ ‫له پاره د پرمختیایي پالن تدوین او د دغسې ګډون او‬ ‫له دې موخې او هدف څخه د مالتړ په منظور‪ ،‬په دې الندې‬ ‫پیاوړي کول دي‪.‬‬ ‫دغه پروژه د افغانستان دولت د مايل چارو د ښه وايل د‬ ‫مشارکت له پاره الرښودونه‪.‬‬ ‫برخو کې یولړ مشخص فعالیتونه په پام کې نیول شوي دي‪:‬‬ ‫پالن تطبیقي رکن جوړوي او د اصالحاتو یو مهم او جامع‬ ‫ •د خصويص او دولتي مشارکت له موخو او هدفونو‬ ‫ •د خصويص او دولتي مشارکت له پاره د مناسب‬ ‫پروګرام په توګه‪ ،‬چې د عامه مايل چارو مدیریت له ټولو‬ ‫رسه سم د لومړیتوبونو او د ميل پرمختیا د پروګرامونو‬ ‫چاپیریال د ځواکمنتیا د مؤلفو پیژندنه‪ ،‬چې پکې‬ ‫اړخونو رسه تر خپل پوښښ الندې نیيس‪ .‬په دې پالن کې‬ ‫په رڼا کې‬ ‫دقوانینو مقرراتو او اداري تشکیالتو د چوکاټ په برخه‬ ‫د مايل په وزارت‪ ،‬د تدارکاتو ميل ادارې او د تفتیش عايل‬ ‫د هغې لومړنی پړاو د مالیې وزارت په چوکاټ کې د‬ ‫کې یو لړ اصالحات‪ ،‬سمونونه او توصیې خصويص او‬ ‫ریاست کې د مايل چارو د فعالیتونو ښه والی شامل دی‪.‬‬ ‫محاسبینو د ادارې د رامینځته کیدو په ګډون د جمهور رئیس‬ ‫نوموړی پروژه د اړتیا وړ مايل رسچینې د پانګې اچونې دهغو‬ ‫دولتي مشارکتونو ته داسانتیاوو برابرولو له پاره شامل‬ ‫مشخصو فعالیتونو له پاره چې افغانستان دولت د مايل چارو‬ ‫د فرمان له الرې د دولتي او خصويص سکټور د مشارکت د‬ ‫دي‪.‬‬ ‫د ښه وايل په پالن کې په پام کې نیول شوي دي‪ ،‬پرابروي‪.‬‬ ‫قانون تصوب کیدل یې اين او سماليس نتیجې دي‪.‬‬ ‫ •د لومړنیو پروژو د تررسه کیدنې د امکاناتو د مقدمايت‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ ‪/۱۳‬‬ ‫شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫‪۱۲/‬‬ ‫د روغتيا برخه کې‬ ‫پرمختګونه‬ ‫له پنځو کلونو څخه د راښکته عمر‬ ‫د بد سلوک دامانتي سیستم د ښه وايل‪ ،‬دافغانستان په‬ ‫روغتیایي سیستم کې دجندر شاملول او دتدارکاتو دتررسه‬ ‫لرونکو ماشومانو د مړینې اندازه‬ ‫‪ /‬روغتیا‬ ‫کولو له پاره دپرمختیا په حال کې ظرفیت دی‪.‬‬ ‫له ‪۲۰۰۰‬میالدي کال څخه تر‬ ‫ درېیمه برخه‪ :‬د پروګرامونو د مدیریت لپاره د ظرفیت‬ ‫‪۲۰۱۵‬میالدي پورې په سلو کې‬ ‫د صحت پروګرام‬ ‫لوړول‪ :‬د عامې روغتیا د وزارت د الرښود د فعالیتونو د‬ ‫‪ ،۳۴‬یعنې په هر ‪ ۱۰۰۰‬ژوندیو‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۱۰۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫سیستم د ودې او پراختیا لپاره د الزمو رسچینو مالتړ او‬ ‫زیږونو کې له ‪۱۳۷‬څخه ‪ ۹۱‬پیښو‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق ‪ ۵۱۷‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫متویل‪ ،‬په مرکز او والیتونو کې د اوپراتیفي او تخنیکي‬ ‫او واقعو ته کمښت موندلی دی‪.‬‬ ‫د افغانستان دولت ‪ ۳۰‬میلیونه ډالره‬ ‫مرستو په ګډون‪.‬‬ ‫د روغتیا سکټورر د نوښتي پایلو د متویل د صندوق ‪ ۷‬میلیونه‬ ‫ په تیرو لسو کلونو کې په افغانستان کې روغتیایی‬ ‫د نویو زیږیدلو ماشومانو د مړینې‬ ‫ډالره وړیا مرسته‬ ‫سیستم د لیدنې وړ پرمختګونه کړي دی‪ ،‬چی په هغه کی‬ ‫اندازه ‪ ۲۰۰۰‬میالدي کال څخه تر‬ ‫د دولت قوي رهربي‪ ،‬د عامه روغتیا مناسبې پالیسۍ‪ ،‬د‬ ‫‪۲۰۱۵‬میالدي کال پورې په سلو‬ ‫د دې پروګرام موخه تر پوښښ الندې ساحو پراختیا‪ ،‬د‬ ‫نویو خدمتونو وړاندې کول‪،‬د پروګرامونو دقیق ارزونه او‬ ‫کې ‪ ،۳۲‬یعنې له ‪ ۵۳‬څخه ‪ ۳۶‬ته‬ ‫خلکو‪ ،‬په ځانګړي ډول د بېوزلوهغو لپاره د روغتيايي‬ ‫څارنه او انکشايف مرستې څخه باید ستاینه او یادونه ويش‪.‬‬ ‫په هرو ‪ ۱۰۰۰‬ژوندیو زیږونو کې‬ ‫خدمتونو وړاندې کول او د هغوی کیفیت او همدارنګه‬ ‫د کورنیو په رس د شمیر ( د ‪ ۲۰۰۳‬څخه تر ‪ ۲۰۱۵‬پورې‬ ‫راتیټه شوې ده‪.‬‬ ‫په هېواد کې د عامې روغتیا وزارت د مرشۍ رول ته ال‬ ‫) څخه ښکاري‪ ،‬چې د میندو او ماشومانو په مړینو کې‬ ‫ډېره وده ورکول دي‪ .‬د دې پروژې له الرې د افغانستان‬ ‫لږوالی راغلی دی‪.‬‬ ‫د فعالو روغتیایي مرکزونو‬ ‫په ښاري او لرې پرتو سیمو کې لومړين روغتیایي او د‬ ‫ په دې برسیره بیا هم په روغتیایي خدمتونو کې د‬ ‫شمیر په ‪ ۲۰۰۲‬کال کی له ‪۴۹۶‬‬ ‫روغتونونو لومړين خدمتونه شامل دي‪ .‬د دې پروژې له‬ ‫کیفیت او اندازی په ښه وايل برسیره د میندو او د نویو‬ ‫څخه‪ ۲۴۰۰‬ته په ‪ ۲۰۱۶‬کال کې‬ ‫الرې د والیتونو په کچه ميل روغتیایي سیستم غښتلی‬ ‫زیږیدلو او د پنځوکلونو الندې عمر ماشومانو مړینو کچه‬ ‫پورته شو او په همدې حال کې د‬ ‫کېږي‪ ،‬چې وررسه به عامې روغتیا وزارت د دې جوګه‬ ‫له هغې منځنۍ اندازی څخه ټیټه ده‪ ،‬چې د ټیټو عوایدو‬ ‫ښځینه کارکوونکو شمیر په دی‬ ‫يش‪ ،‬چې خپل د مرشۍ رول په ښه ډول تررسه کړي‪ .‬دغه‬ ‫درلودونکو هیوادونو له پاره په پام کې نیول شوي دي‪ ،‬چې‬ ‫تاسیساتو کې زیات شوی دی‪.‬‬ ‫پروګرام په ټولیز ډول ‪ ۴۰۷‬میلیونه ډالره لګښت لري‪،‬‬ ‫دا ښځوته اړتیاوړ خدمتونو ته دالس رسۍ په الره کې د‬ ‫چې له دې جملې څخه ‪ ۳۰‬میلیونه ډالره افغان دولت‪،‬‬ ‫خنډونو بیانونکی دي ‪ .‬افغانستان همدارنګه په نړۍ کې‬ ‫د تجربه لرونکو روغتیایي‬ ‫‪۱۰۰‬میلیونه ډالره نړیوال بانک‪ ۷ ،‬میلیونه ډالره د ناروې‬ ‫د خوار ځواکۍ د لوړې اندازې او کچې درلودونکی دی‪.‬‬ ‫کارکوونکو په شتون سره په ټیت‬ ‫د روغتیایي پایلو نوښتي صندوق او ‪ ۲۷۰‬میلیونه ډالره د‬ ‫‪ ۴۱‬سلنه ماشومان ‪،‬چې له پنځوکلونو څخه راښکته عمر‬ ‫عاید لرونکي قشرکې د زیږیدنې‬ ‫افغانستان د بیارغاونې صندوق برابروي‪.‬‬ ‫لري د خوار ځواکۍ څخه ځوریږي‪ .‬ډیر ماشومان او میندې‬ ‫دغه پروګرام الندې درې برخې لري‪:‬‬ ‫اندازې له ‪ ۱۵،۶‬سلنې ‪ ۵۰،۵‬سلني‬ ‫د ویټامینونو او مرنالونو له کموالی رسه مخامخ دي‪.‬‬ ‫ لومړۍ برخه‪ :‬د روغتونونو او روغتیایي اسايس خدمتونو‬ ‫ته زیاتوالی موندلی دی‪.‬‬ ‫وړاندې کولو دوام او ښه والی‪:‬‬ ‫ دلنګون او زیږون پروخت په افغانستان کې دمیندو‬ ‫د نویو زیږیدلو ماشومانو د مړینې اندازه‪،‬‬ ‫دمړینې شمیر او اندازه په هرو سلو زرو ژوندي زیږونو‬ ‫ د عامې روغتیا وزارت او نادولتي موسسو تر منځ د ګډ‬ ‫له ‪۲۰۰۰‬څخه تر ‪ ۲۰۱۵‬میالدي کال پورې په‬ ‫ دافغانستان دنفوس دروغتیا رسوې اوسني اټکلونه‬ ‫کې ‪ ۱۶۰۰‬مړينې په ‪ ۲۰۰۲‬میالدي کال کې ‪ ،‬په بې سارې‬ ‫دروغتیایي خوندیتوب پوښښ‪،‬‬ ‫هوکړه ليک له الرې د خدمتونو وړاندې کولو اوتطبيق‬ ‫افغانستان کې په سلو کې‪ ۳۲‬کمه شوی ده‪ ،‬په‬ ‫داسې حال کې‪ ،‬چې د نویو زیږیدونکو ماشومانو‪،‬‬ ‫دبریالیو زیږونو او والدتونو دپیښو تر پوښښ الندې‬ ‫ډول راکمه شوې ده‪ .‬دافغانستان دنفوس روغتیایي رسوې‬ ‫چې د (‪ )PENTA3‬یا (دپنځو‬ ‫مالتړ‪ ،‬چې د همدې هوکړه ليک په اساس دغه موسسې‬ ‫زیږون اندازه د تجربه لرونکو ډاکټرانو په مرسته‬ ‫راوستلو له ګراف رسه پوره توپیر لري (‪ ۵۰،۵‬سلنه زیاتوالی‬ ‫په رپوټ کې‪ ،‬چې پر ‪ ۲۰۱۵‬میالدي کال دمرکزي احصائیې‬ ‫واکسینونو مجموعه‪ :‬دیفتري‪ ،‬توره‬ ‫دروغتيايي خدمتونو پېژندل شوې بستې برابروي‪.‬‬ ‫زیاته شوې ده‪ ،‬یو شمیر روغیتایي اسانتیاوی له‬ ‫ښځینه کارکوونکو رسه هم زیاتې شوي دي‪ .‬د‬ ‫نسبت ‪ ۲۰۰۳‬میالدي کال کې ‪ ۱۵،۶‬سلنې ته لیدل کیږي)‪.‬‬ ‫د ادارې له خوا او د امریکا متحده ایالتونو دپرمختیایي‬ ‫ټوخله‪ ،‬تیتانوس او هیپاتیتس ‪)B‬‬ ‫ دویمه برخه‪ :‬د عامې روغتیا وزارت د کادري ظرفیت‬ ‫صحت پروژه د افغانستان خلکو ته د روغتیایي‬ ‫لکه څنګه چې دروغتیایي ساتنو او څارنو دکیفیت ښه‬ ‫ادارې په مايل مرسته تررسه شوې ده‪ ،‬په هر ‪ ۱۰۰‬زره‬ ‫په نوم یادیږي‪ ،‬له دوه برابرو څخه‬ ‫او وړتیا پیاوړي کول او په دې الندې برخو کې د الزمو‬ ‫خدمتونو د وړاندې کولو د پوښښ د ساحو په‬ ‫والی په بیالبیلو روغتیایي نظرسنجولو کې‪ ،‬روغتیایي‬ ‫ژوندي زیږونې او والدت کې دمیندو دمړینې ‪۱۲۹۰‬‬ ‫زیاته‪ ،‬یعنې له ‪ ۲۹‬سلنې څخه ‪۶۹‬‬ ‫سیستمونو وده او پراختیا‪ :‬د سیمه يیزو ادارو پیاوړي کول‪،‬‬ ‫سلنې ته د لږ عاید لرونکی قشر په‬ ‫پراختیا او پیاوړتیا او د کیفیت په ښه وايل کې‬ ‫ډیره مهمه ونډه او رول لري‪.‬‬ ‫خدمتونو ته فزیکي الس ريس (د ‪ ۲۰۰۲‬میالدي کال په‪‎‬پرتله‬ ‫مړينې یادونه شوې ده‪ .‬په دې ترتیب‪ ،‬په دې رسوې کې‬ ‫د روغتیایي خدمتونو د مايل ریاست پیاوړي کول‪ ،‬د مقررايت‬ ‫روغتیایي اسانتیاوو ته دالس رسی څلور برابره زیاتوالی)‬ ‫څرګندیږي‪ ،‬چې دمړینې اندازه به لوړه اټکل شوې وي‪.‬‬ ‫ماشومانو کې‪ ،‬چې عمرونه یې له‬ ‫سیستمونو رامنځته کول او د درملو د کیفیت د څرنګوايل‬ ‫او داغیز کولو په نورو شاخصونو کې پرمختګ (دمثال په‬ ‫دملګرو ملتونو دمیندو دمړینې اندازې داټکل کاري ډله په‬ ‫‪ ۱۲‬څخه تر ‪ ۲۳‬میاشتو پورې دي‪،‬‬ ‫ډاډمنولو په برخه کې د ظرفیت لوړول‪ ،‬له خصويص‬ ‫ډول‪ :‬تر پنځو کلونو دراښکته عمرلرونکو ماشومانو مړینه‪،‬‬ ‫پام کې لري‪ ،‬چې ددغه رسوې شمیرنې او معلومات ځانته‬ ‫زیاتوالی موندلی دی‪.‬‬ ‫سکټورر رسه ګډې هلې ځلې‪ ،‬د روغتونونو د ظرفیتونو‬ ‫په هرو ‪ ۱۰۰۰‬زیږونو کې ‪ ۹۱‬مړينه) راڅرګند شوی دی‪.‬‬ ‫داستناد په توګه وبويل او په افغانستان کې دزیږون او‬ ‫لوړول او د خدمتونو ښه کول‪ ،‬د روغتیا سکټورر د برشي‬ ‫نورې اړوندې رسوې ګانې هم دمیندو دمړینې شمیره له‬ ‫والدت پرمهال دمیندو دمړینې په اړه نوې شمیرې او ارقام‬ ‫د امیدوارۍ ضد ګولیو (تابلیتونو)‬ ‫رسچینو وده‪ ،‬حکومتداري او حساب ورکول‪ ،‬د روغتیایي‬ ‫‪ ۱۲۹۰‬څخه لږه اټکل کړې ده‪.‬‬ ‫وړاندې کړي‪.‬‬ ‫څخه داستفادې عمومیت ( له هرې‬ ‫معلوماتو د مدیریت پیاوړي کول او د روغتیایي خدمتونو‬ ‫نوې الرې څخه استفاده ) په سلو‬ ‫کې له ‪ ۱۹،۵‬څخه په سلوکې ‪۱۹،۸‬‬ ‫ته زیاتوالی موندلی دی‪.‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ ‪/15‬‬ ‫‪ 14‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫مسوولیت پر غاړه ولري او خپل فعالیتونه له دولتي ادارو‬ ‫او متویلوونکو رسه همغږي کړي‪ ،‬مرسته او مالتړ کوي‪.‬‬ ‫‪ /‬زیر بناء‬ ‫ دغه پروژه له مخکې څخه د موجودو درې ګودامونو‬ ‫امکاناتو ته لوړتیا بخښلی ده او درې نور لوی ګودامونه یې‬ ‫دافغانستان د مخابراتو او معلومايت‬ ‫د غنمو د زیرمه کولو له پاره جوړ کړي دي‪ ،‬رسبیره پردې‬ ‫ټکنالوژۍ د ودې پروژه‬ ‫د دې اسانتیاوو د فعالیت په منظور به د نړیوالو معیارونو‬ ‫دنړیوال بانک ‪۵۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫په رعایت کولو رسه د برشي منابعو ميل ظرفیت رامینځته‬ ‫دغه پروژه د ‪ ۲۰۱۷‬میالدي کال د دسمرب په ‪ ۳۱‬نیټه‬ ‫کړي‪ .‬اټکل کیږي‪ ،‬چې د دغې پنځه کلنې پروژې له پای‬ ‫بشپړه شوه‬ ‫ته رسیدو وروسته به دهغو غنمو د زیرمه کولو له پاره‬ ‫مجموعي ظرفیت ‪ ۲۰۰۰۰۰‬مرتیک ټنو ته زیاتوالی ومومي‪،‬‬ ‫دغه پروژه په دې سکټور کې د مخکینۍ پروژې د السته‬ ‫چې د دوو میلیونو افغانانو د شپږ میاشتو لګښت له پاره‬ ‫راوړنو او بریالیتوبونو د پراختیا او پیاوړتیا او د راوروسته‬ ‫کفایت او بسنه کوي‪.‬‬ ‫پړاو د تررسه کیدو د اسانتیا د الرو چارو د رامینځته کیدو‬ ‫ د دې پروژې له پاره د نړیوال بانک له مايل ژمنې پرته‬ ‫له پاره تطبیق شوه‪ .‬نوموړې پروژه د پالیسۍ اود مقرراتو‬ ‫‪ ۹،۷‬میلیونه ډالره د جاپان د ټولنیزو خدمتونو د پرمختیایي‬ ‫اصالحات‪ ،‬او داستفاده کوونکو له پاره د باکیفیته تیلیفوين‬ ‫صندوق له الرې هم برابروي‪.‬‬ ‫اوانټرنیټي خدمتونو د الس رسۍ او د اړیکو له پراختیا‬ ‫څخه د مالتړ له پاره د زیربنایي سرتاتیژیکي پانګه اچونې‬ ‫الرې چارې برابرې کړې‪ .‬دې پروژې همدارنګه د عامه‬ ‫د منځنی اسیا څخه جنويب اسیا ته د‬ ‫خدمتونو د وړاندې کولو د ښه وايل او د حکومتي سرتاتیژکو‬ ‫بریښنا د لیږد پروژه (کاسا – ‪)۱۰۰۰‬‬ ‫سکټورونو د پروګرامونو په مدیریت کې دموبایل ټیلفونو‬ ‫‪ ۵۲۶،۵‬میلیونه ډالره وړیا ‪ /‬یا بې ګټې پور د افغانستان له‬ ‫له اپلیکشن (نرم افزار) څخه استفاده کول ترویج کړل‪.‬‬ ‫پاره د نړېوال بانک ‪ ۳۱۶،۵‬میلیونه ډالره وړیا مرستې په ګډون‬ ‫د دې پروژې له الرې د سیمه ییزې معلومايت ټکنالوژۍ‬ ‫سکټور د زیات شمیر مسلکي وګړو په لرلو رسه پیاوړی‬ ‫دغه دبريښنا دانتقال زيربنايي پروژه به سودا ګريز او‬ ‫شوی او د مخابرايت او معلومايت ټکنالوژی د کمپنیو له پاره‬ ‫جوړښتي ترتيبات په افغانستان‪ ،‬قرغیزستان‪ ،‬پاکستان او‬ ‫هم دوام لرونکی مالتړ برابر شوی دی‪.‬‬ ‫تاجکستان هیوادونکي او همدارنګه دپايښت لرونکې‬ ‫ د دې پروژې سرت فعالیتونه هامغه د ‪ ۱۰۰۰‬کیلومرتو‬ ‫‪ ١٣٠٠‬ميګاواټه سوداګريزې بريښنا له پاره داړتياوړ زير‬ ‫په اوږدوالی د نوري فایرب مزي غځول دي‪ .‬د نوري فایرب‬ ‫بناوې هم ترالس الندې ونييس‪.‬‬ ‫شبکې ځای پرځای کیدل او استقرار په مرکزي شامل ختیځ‬ ‫ د دې پروژې مجموعي بودجه ‪ ۱،۱۷‬میلیارد ډالر‬ ‫د افغانستان د مخابراتو او معلومايت ټکنالوژۍ‬ ‫تګلوري کې یکاولنګ‪ ،‬کونړ‪ ،‬کاپیسا او غالم خان پورې‬ ‫وړاندوینه شوې‪ ،‬چې له هغې جملې څخه ‪ ۵۲۶،۵‬میلیونه‬ ‫د ودې پروژې د مخابراتو او معلومايت‬ ‫ټکنالوژۍ د سکټور د ښه وايل بلې برخې ته‬ ‫بشپړ شوی او افغان ټیلیکام ته تسلیم کړل شوی دی‪.‬‬ ‫ډالر نړیوال بانک دپورونو او وړیا مرستې په ډول څلورو‬ ‫چټکتیا بخښلی ده او په دولتي سرتاتیژیکو‬ ‫ یکاولنګ‪ ،‬کونړ‪ ،‬کاپیسا او غالم خان د مرکزي تګلوري او‬ ‫هیوادونو ته تخصیص ورکړی دی‪ .‬د افغانستان د بیارغونې‬ ‫د افغانستان د غله جاتو د سرتاتیژیکو‬ ‫برخو کې یې د عامه خدمتونو د وړاندې کولو‬ ‫د ښه وايل او ساده کولو د پروګرام مدیریت له‬ ‫همدارنګه د بامیان‪ ،‬مزاررشیف د تګلورو کار بشپړ شوی ورکوي‪ ،‬چې د خپل موبایل له الرې یو لړ عامه خدمتونو‬ ‫ته الس رسی پیدا کړي‪.‬‬ ‫او افغان ټیلیکام ته یې د سپارلو پروسه روانه ده‪.‬‬ ‫او پرمختیا بانک‪ ،‬داسالمي پرمختیا بانک او د اروپایي‬ ‫اتحادیې د پرمختیا او بیا رغونې بانک‪ ،‬دامریکا دمتحده‬ ‫زیرمو پروژه‬ ‫پاره یې د ګرځند تیلیفون (موبایل) له کارونکو‬ ‫پروګرامونو څخه په استفاده مرسته کړې ده‪.‬‬ ‫ شاوخوا ‪ ۲۳۰۰‬تنه افغان وګړي (چې له ‪ ۴۰۰‬تنو څخه له نوښتونو څخه د مالتړ پروګرام په بهیر کې هغو ‪۱۵‬‬ ‫ایالتونو دولت‪ ،‬د بریتانیا د شاهي دولت د نړیوالی پرمختیا‬ ‫‪ ۲۰،۳‬میلیون ډالره وړیا مرسته د نړیوال بانک لخوا‬ ‫سیمه ییزې معلومايت ټکنالوژۍ‪ ،‬صنعت او‬ ‫زیاتې یې ښځې دي) د معلومايت ټکنالوژۍ د مهارتونو د تنو سیمه ییزو نوښتګرو ته د هغوی د مفکورو او نوښتونو‬ ‫فن د متخصصینو کارپوهانوپه زیاتوالی رسه‬ ‫اداره‪ ،‬او د امریکا د متحده ایالتونو د نړیوالې پرمختیا‬ ‫‪ ۹،۷‬میلیون ډالره وړیا مرسته د جاپان د ټولنیزې پراختیا‬ ‫د کتنې وړ پراختیا موندلې ده‪ .‬دولت هم‬ ‫لوړتیا پروګرام الندې الزمې زده کړی ترالسه کړي دي‪ .‬له له امله‪ ،‬چې څه ډول ټکنالوژي کارول شوی‪ ،‬چې کولی‬ ‫ادارې په ګډون نورو پرمختیایي همکارانو د دې پروژې د‬ ‫د صندوق لخوا‬ ‫له دې سیمه ییزو رشکتونو څخه د دې فن‬ ‫بلې خوا د شاوخوا ‪ ۱۵۰۰‬بریالیو کارزده کوونکو له پاره د يش‪ ،‬په بیالبیلو برخو کې د کرنې‪ ،‬پوهنې او روغتیا په‬ ‫متویل ژمنه کړې ده‪.‬‬ ‫د پراخیدو او خپریدو په منظور مرسته او‬ ‫مالتړ کړی دی‪.‬‬ ‫ګډون ستونزو او ننګونو ته ځواب برابرکړي‪ ،‬جایزه ورکړې‬ ‫کار موندنې نندارتونونه جوړ شوي دي‪.‬‬ ‫ د (کاسا‪ )۱۰۰۰ -‬پروژه د ‪ ۱۲۰۰‬کیلومرتو څخه زیاته‬ ‫ټاکل شوې‪ ،‬چې دا پروژه د غله جاتو د سرتاتیژیکو زیرمو‬ ‫ د موبایل تیلیفون له الرې د دولتي خدمتونو د وړاندې ده‪.‬‬ ‫د بریښنا د لیږد پروژه ‪ ،‬دبریښنا انرژي د تاجکستان او‬ ‫په ځانګړې توګه د غنمو د ذخیره کولو په برخه کې د‬ ‫کولو الرې چارې برابرول (د موبایل خدمتونو بسرت) دافغان د مخابراتو او معلومايت ټکنالوژۍ د برخې د سوداګریز‬ ‫قرغیزستان د بریښنا د تولید سټیشنونو څخه د پاکستان او‬ ‫کرنې‪ ،‬اوبولګولو او مالدارۍ له وزارت رسه مرسته وکړي‪،‬‬ ‫ټیلیکام مخابرايت شبکې له خوا پرانیستل شول‪ .‬د تیلیفون مالتړ ادارو د مخابراتو دوزارت د معلومايت ټکنالوژۍ په‬ ‫افغانستان کې سب سټیشنونو ته بریښنا لیږدوي‪ ،‬رامینځته‬ ‫څو په بیړنیو حاالتو کې د اړینو افغان کورنیو د اړتیاوو‬ ‫په وسیله د دولتي خدمتونو اپلیکشن او د خدمتونو ډول د ساحه کې جوړه شوی ده او ‪ ۲۰‬نوي تازه کاربنسټونه یې‬ ‫کوي‪ .‬دا پروژه د مهندسۍ طرح ‪ ،‬د لیږد د شبکو جوړول او‬ ‫پوره کولو کې مرسته وکړي او په ورته حال کې مته ده‪ ،‬څو‬ ‫مخابراتو اومعلومايت ټکنالوژۍ د وزارت له خوا ټاکل شوی‪ ،‬په دې مرکز کې د زده کړې تر پروګرام الندې نیولی دی‪ .‬د‬ ‫تر رسه کول او دوه تبدیلونکي سټیشینونه هم متویلوي‪ .‬د‬ ‫د غله جاتو د زیرمو مدیریت ښه او ګټور کړي‪.‬‬ ‫چې د موبایل خدمتونو نورو وړاندې کوونکو اووزارتونو مخابراتو او معلومايت ټکنالوژۍ په وزارت کې د ظرفیت د‬ ‫تولید ستیشنونه چی د لیږدیدونکی انرژي د (کاسا‪)۱۰۰۰ -‬‬ ‫ دغه پروژه د یو نیمه خپلواک دولتي رشکت درامینځته‬ ‫د یو هوکړه لیک (تفاهمنامې) په اساس به وړاندې يش‪ .‬لوړاوي پروګرام الندې د وزارت ‪ ۴۰۰‬تنو کارکوونکو اړونده‬ ‫له الری برابروي‪ ،‬ځینی سټیشنونه‪ ،‬لکه د توکتوګول سټیشن‬ ‫کیدلو‪ ،‬چې د هیواد دغلو دانو د زیرمو د مدیریت‬ ‫دغه پروګرام هر اتباع ته چې موبایل تیلیفون لري دا اجازه او الزمه زده کړه ترالسه کړې ده‪.‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ ‪/17‬‬ ‫شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫‪16/‬‬ ‫د اتصال د عملیايت پالن د تطبیق په منظور د نوې ځای‬ ‫د قرغیزیستان په جمهوریت کي او د نوریک سټیشن په‬ ‫پرځای کیدنې له پاره د مشورې ورکول د یو نړیوال رشکت‬ ‫تاجکستان کې د پخوا څخه فعال دي‪ .‬د تړون لیک د‬ ‫د انتخاب د مراحلو د طی کولو په حال کې دی‪ .‬د کاسا‪-‬‬ ‫محتوا پر بنسټ‪ ،‬په کاسا ‪ -۱۰۰۰‬پروژه کې یو لړ مهم‬ ‫‪ ۱۰۰۰‬د لوړ ولتاژپروژې د برخو له پاره د څارونکي رشکت‬ ‫فعالیتونه لکه‪ :‬د انجنیرۍ ډیزاین‪ ،‬ودانیزه چارې او د لوړ‬ ‫قرارداد تر مذاکرې الندې دی‪ ،‬او داسې هیله کیږي‪ ،‬چې‬ ‫ولتاژ لرونکې برېښنا انرژۍ عميل لیږد او په قرغیزیستان‬ ‫ژر به السلیک يش‪.‬‬ ‫او تاجکستان کې د هغې اړوند فرعي متځایونو جوړښټ‪،‬‬ ‫ دکاسا‪ ۱۰۰۰ -‬پورې د اړوندو نورو کلیدي زیربناوو‬ ‫له تاجکستان څخه پاکستان ته د افغانستان له الرې د‬ ‫له پاره تدارکات په پاکستان او تاجکستان کې د دوو‬ ‫لوړ ولتاژ انرژۍ د مخامخ لیکې لیږد‪ ،‬او په تاجکستان‪،‬‬ ‫تبدیلوونکو سټیشنونو د تدارک په ګډون په دریو هیوادونو‬ ‫پاکستان او افغانستان کې د لوړ ولتاژ لرونکې انرژۍ د‬ ‫کې ترکار الندې دي‪.‬‬ ‫متناوب بهیر د بدلون د درې مرکزونو جوړښت بلل کیږي‪.‬‬ ‫په ورته مهال‪ ،‬په ‪ ۲۰۱۶‬کال کې د دغې پروژې څلورو غړو‬ ‫او د هرات د بریښنا پروژه‬ ‫هیوادونو د دغه تړون لیک مندرجاتو ته بیا کتنه وکړه‬ ‫پر بنسټ يې په کابل کې د هغې دستګاه له جوړښټ‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۶۰‬میلیونه دالرو وړیا مرسته‬ ‫څخه الس واخیستل شو‪ ،‬کوم چې د ډي يس برېښنا بدلون‬ ‫د دې پروژه موخه د هرات والیت په یو شمېر ځانګړو سیمو‬ ‫یې په ای يس باندې ممکن کوالی شو‪.‬‬ ‫کې د شاوخوا ‪ ۲۳۸۰۰‬کورنیو او شاوخوا ‪ ۱۶۰۰‬دولتي ادارو او‬ ‫افغانستان‬ ‫څخه‬ ‫بودجې‬ ‫ د دې پروژې له مجموعي‬ ‫خصويص رشکتونو لپاره د بریښنا انرژۍ د رسولو په موخه د‬ ‫هغه‬ ‫چې‬ ‫ده‪،‬‬ ‫کړې‬ ‫السه‬‫ر‬ ‫ت‬ ‫مرسته‪،‬‬ ‫‪ ۳۱۶،۵‬میلیونه ډالره وړیا‬ ‫افغانستان له بریښنا رشکت رسه مرسته بلل کیږي‪.‬‬ ‫شوې‬ ‫ابره‬‫ر‬ ‫ب‬ ‫خوا‬ ‫له‬ ‫ادارې‬ ‫پرمختیا‬ ‫د نړیوال بانک د نړیوالې‬ ‫وه‪ ،‬دغه مبلغ به ‪ ۵۶۰‬کیلومرته د لوړولتاژ د شبکې لیږدونې ټاکل شوې‪ ،‬چې دا پروژه به د هرات والیت د بریښنا‬ ‫مزي د تاجکستان د سنګتودې له تبدیلونکي سټیشن څخه انرژۍ په الندې برخو کې له پانګونې څخه مالتړ وکړي‪:‬‬ ‫دپاکستان د نوشهرې تبدیلونکی سټیشن پورې متویل کړي‪( .‬الف) دکروخ په ولسوالی کې ‪ ۱۱۰‬کیلو واټه انرژۍ د‬ ‫رسبیره پردې افغانستان له منځنۍ آسیا څخه ترجنويب آسیا لیږدونې د لیکې او خط رامینځته کول او د کروخ‪ ،‬پښتون‬ ‫پورې د بریښنا د انتقال د سیمه ییزې پروژې د مرستې او زرغون‪ ،‬اوبی او چشت رشیف سب سټیشنونه او ‪۱۱۰/۲۰‬‬ ‫مالتړ له پاره دافغانستان دبیارغونې صندوق ‪ ۴۰‬میلیونه کیلو واټه فرعي دستګاه او د هرات والیت په څلورو ناحیو‬ ‫ډالره وړیا مرسته ترالسه کړې ده‪ .‬زیات جزییات یې دلته کې د کوچنیو او منځنیو ولتاژونو د ویش شبکې‪( .‬ب) د‬ ‫هرات والیت په بیالبیلو سیمو کې د بریښنا رسولو د شته‬ ‫ولولئ‪.‬‬ ‫ داسې هیله او توقع کیږي‪ ،‬چې افغانستان ‪۳۰۰‬میګاواټه شبکو پراختیا‪ ،‬پیاوړتیا او بیارغول‪ ،‬څو هغه له نویو جوړ‬ ‫بریښنا د موجودو ‪ ۲۲۰‬کیلو ولټه الینونو له الرې له شویو شبکو رسه ونښلول يش‪ .‬او (ج) د راتلونکو ‪ ۵‬کلونو‬ ‫د افغانستان دولت به له منځنی آسیا‬ ‫څخه جنويب آسیا ته د بریښنا د لیږد‬ ‫له پروژې څخه ګټه واخيل‪ .‬په عین‬ ‫تاجکستان او قرغزستان له جمهوریتونو څخه د سنګتوده څخه په کمه موده کې په کلیو کې د ملریزې بریښنا د تولید‬ ‫شپږو مهمو بندونو د جوړولو مرشحې طرحې د امکان‬ ‫له پاره دپیاوړې کوونکي مايل وجهې پرتامین باندې له‬ ‫داوبو لګولو سیستم درغونې او‬ ‫وخت کې له دې پروژې څخه سیمه‬ ‫تبدیلونکي سب سټیشن څخه او د پلخمري له الرې په د شبکو او د ترکیبي بریښنا د تولید د کوچنیو شبکو جوړول‪.‬‬ ‫سنجونې په مطالعاتو کې شاملوي‪.‬‬ ‫ رسبیره پردې د قرغې او درونټی د بندونو مصونیتی ‪/‬‬ ‫موافقې وروسته‪ ،‬په ‪ ۲۱۵‬زره هکټاره ځمکه کې داوبو‬ ‫لګولو سیستم او لږ شمیر داوبو کوچني بندونه جوړ‬ ‫پراختیا پروژه‬ ‫ییز مالتړ د هغو سیمو او ځایونو له‬ ‫اوسیدونکو رسه‪ ،‬چې په تګلوري کې‬ ‫کابل کې د چمتله تر سب سټیشن پورې وارد کړي‪ .‬د دغه پروژه د موجودو پروسیجرونو او معیارونو ته له‬ ‫حفاظتي الرښودونه او ترمیاميت کارونه د پرمختګ په حال‬ ‫او بیارغول شوي دي‪ ،‬له دې رسه یو ځای دغه پروګرام‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۹۷،۸‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫وادقع دی‪ ،‬مرسته کیږي‪ ،‬چې له زیاتې‬ ‫افغانستان بریښنا رشکت د جوړولو او عملیاتو پړاوونو کتنې او همدارنګه د بریښنا د لیږدونې د شبکې له هغو‬ ‫امنیت د تامین په شمول د افغانستان د برخې د تطبیق کیبلونو څخه استفاده د چمتووايل له پاره له هغو اصولو‬ ‫بریښنا او نورو ټولنیزو اقتصادي پانګه‬ ‫کې دی‪.‬‬ ‫دهوا پیژندنې ‪ ،‬اوبو خدمتونو داسانتاوو د سیستمونو په‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق‪ ۱۱۸،۴‬میلیونه ډالره وړیا‬ ‫اچونو څخه برخمن يش‪.‬‬ ‫مرسته‬ ‫او ستندردونو څخه کار اخیستنه‪ ،‬چې له نړیوالو منل شویو‬ ‫مسوولیت په غاړه لري‪.‬‬ ‫ دهایدرو میتیورولوژی په برخه کې ‪ ۱۲۷‬ایستګاوو‬ ‫تاسیسولو توانیدلی دي‪.‬‬ ‫ د کاسا‪ ۱۰۰۰ -‬پروژې عميل کار د ‪۲۰۱۸‬میالدي کال د الرو چارو رسه سمون ولري‪ ،‬مرسته او مالتړ کوي‪ .‬د څلورو‬ ‫‪.‬‬ ‫او دواورې داندازه کولو هاریدرو لوژیک ‪ ۵۶‬ایستګاوو‪،‬‬ ‫ داوبو لګولورسچینو په برخه کې په مجموعي ډول ‪۱۷۳‬‬ ‫د دولت‪ ۳،۵‬میلیونه ډالر مايل مالتړ‬ ‫نصبولو کار‪ ،‬چې په بیالبیلو پنځو سیندنیو حوزو کې واقع‬ ‫داوبو لګولو دشبکې طرحې رامینځته شوي‪ ،‬چې له هغو‬ ‫‪.‬‬ ‫جنوري په ‪۲۴‬نیټه پیل شو‪ .‬د لوړ ولتاژ د شبکې د اتصال ولسوالیو د بریښنا رسولو قرارداد ورکړل شوی او د ساحې‬ ‫دی‪ ،‬دوام لري‪ .‬رسبیره پردې د کیبيل تګلورو ‪ ۴۰‬مرکزونه‬ ‫څخه داوبو لګولو درسچینو په اړوندو سیمو کې ‪۱۷۵۰۰۰‬‬ ‫دغه پروژه دافغانستان داوبو لګولو دسیستم رغونې او‬ ‫درې قراردادونه د ‪۲۰۱۷‬میالدي کال د ډسمرب په میاشت ابتدایي رسوې هم تررسه شوې ده‪.‬‬ ‫دسیندونو د پاسه جوړیږي ‪ ،‬د اوبو د جریان د اندازه کولو‬ ‫هکټاره ځمکه د پروژې د پای ته رسیدو په مقایسه او‬ ‫پراختیا په منظور‪ ،‬چې په بشپړه توګه دنړیوال بانک له‬ ‫کې السلیک شول‪ ،‬چې په عین وخت کې نړیوال بانک‬ ‫په منظور په انتخاب شویو مرکزونو کې هایدرولوژي نصب‬ ‫پرتلنه‪ ،‬چې ‪ ۲۱۵۰۰۰‬هکټاره ځمکه او ‪ ۳۲۶۰۰۰‬بزګري او‬ ‫خوا متویلېدله او د ‪ ۲۰۱۱‬میالدي کال په ډسمرب کې بشپړه‬ ‫د هغو په برخه کې هیڅ اعرتاض نه درلود‪ .‬د رسوې او‬ ‫شوې او د ‪ ۳۰‬نورو کیبيل تګلورو کار روان دی‪ .‬یوميل‬ ‫کروندګري کورنۍ تر خپل پوښښ الندې نیيس‪.‬‬ ‫دغه پروژه دافغانستان داوبو لګولو دسیستم رغونې او‬ ‫ډیزاین کارونه هم پیل شوی‪ .‬په قرارداد کې د مندرج مهال‬ ‫عملیايت او د څارنې او ساتنې ټیم د ټولو هایدرولوژیکي‬ ‫ د اوبو د کوچني بند په برخه کې‪ ،‬د ‪ ۲۲‬کوچنیو بندونو‬ ‫پراختیا په منظور‪ ،‬چې په بشپړه توګه دنړیوال بانک له‬ ‫ویش په اساس داسې هیله او توقع کیږي‪ ،‬چې د والیتونو‬ ‫مرکزونو د حفظ او مراقبت د عملیاتو په منظور رامینځته‬ ‫د لومړنی ارزونې په ترڅ کې د سیند په شاميل کاسه کې د‬ ‫خوا متویلېدله او د ‪ ۲۰۱۱‬میالدي کال په ډسمرب کې بشپړه‬ ‫اتصال د ‪۲۰۱۹‬میالدي کال په دویمه ربعه کې پیل يش‪.‬‬ ‫شوی دی‪.‬‬ ‫شپږو غوره بندونو لومړنی مطالعه تر رسه شوه‪ .‬له مالیې‬ ‫شوه‪ ،‬تطبیقیږي‪.‬‬ ‫ د لوړولتاژ د شبکې د اتصال له پاره د مشخصو هیوادنیو‬ ‫وزارت څخه غوښتنه شوې ‪ ،‬چې د دې مطالعې ټولنیز او‬ ‫ ددې پروژې له نوې جوړښت او ‪ ۲۰۱۶‬میالدي کال‬ ‫ټولنیزو او چاپیریايل اغیزو د چمتووايل د ارزیابۍ قرار داد‬ ‫چاپیریال جزییات حذف کړي‪ .‬ځکه‪ ،‬چې دولت د دغو‬ ‫دجوالې په میاشت کې ددې پروګرام دفعالیتونو د دوام‬ ‫تر تطبیق الندې دی‪ .‬د افغانستان بریښنا رشکت د لینونو‬ ‫‪/19‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫پايلې‬ ‫ ‬ ‫شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫‪۱8/‬‬ ‫د يو کانال بيارغونې‪ ،‬جبه زاره ځمکه‬ ‫په کرنیزه ځمکه بدله کړه‬ ‫ •د اوبو لګولو سیستم د رغونې او پراختیا پروژې د بلخ په والیت کې له کروندګرو سره مرسته وکړه‪ ،‬چې‬ ‫د اوبو لګولو شبکې او سیستمونو ته ښه والی ورکړي‪ ،‬ترڅو ډیرې هغه ځمکې‪ ،‬چې د مخه یې د اوبو‬ ‫د کمښت له امله نشوې کرالی‪ ،‬د کر وړ وګرځوي‪.‬‬ ‫ •له دې پروژې څخه له ‪ ۱۴۰۰۰‬زیاتو کورنیو‪ ،‬چې پرکرنه او بڼوالۍ (باغدارۍ) متکي دي‪ ،‬ګټه اخیستې‬ ‫او عوایدو یې زیاتوالی موندلی دی‪.‬‬ ‫ •د کانال بیارغونه او جوړونه ‪ ۱۳۰۰۰‬هکټاره ځمکه خړوبوي‪ ،‬هغه ځمکې‪ ،‬چې د مخه خاره وې‪ ،‬اوس‬ ‫په کرنیزو او حاصلخیزو ځمکو بدلې شوې دي‪.‬‬ ‫ •«دا دویم کال دی‪ ،‬چې کولی شم خپله څلور هکټاره ځمکه وکرم‪ ،‬د دې پروژې له خوا د کانال د بیارغولو‬ ‫او جوړونې له امله مننه کوم»‬ ‫شونډو یې د خوښۍ موسکا خپریږي او د غنمو د هغه حاصل په‬ ‫هکله فکر کوي‪ ،‬چې له خپلې څلور هکټاره ځمکی یې ترالسه کوي‪.‬‬ ‫هاشم په داسې حال کې پرخپله ځمکه کې یې قدم واهه وویل‪" :‬دا‬ ‫دویم کال دی‪ ،‬چې کولی شم خپله ټوله څلور هکټاره ځمکه وکرم‪.‬‬ ‫په‬ ‫د دې پروژې له خوا د کانال جوړولو اوبیا رغولو له امله مننه کوم‪ ".‬نوموړي د‬ ‫پخوا په هکله‪ ،‬چې بزګران او کروندګر د اوبو له کمښت رسه مخامخ وو‪ ،‬خربې‬ ‫کولې‪ .‬د همیشني استنادي دیوال له موجودیت پرته‪ ،‬به بزګرانو له وچکالۍ‬ ‫برسیره باید له سیالبونو رسه هم مجادله کړی وای‪ .‬د اوبو لګولو سیستم ته د‬ ‫الس رسۍ نشتوالی زیاتره د فصل او کرنیزو محصوالتو د خرابۍ سبب ګرځیده‬ ‫او سیالبونه به د ځمکې د خاورې د وړلو او ښویدلو سبب کیدل او زیاتره‬ ‫ځمکې به په شاړو او خرابو بدلیدلی‪.‬‬ ‫ خو که افغان بزګران انعطاف منونکی نه وای ښایي دې کار دوام نه وای کړی‪،‬‬ ‫ډیرو کوښښ وکړ‪ ،‬چې استنادي دیوالونه د شږو له بوجیو څخه په استفادې جوړ‬ ‫او رامینځته کړي‪ ،‬خو دا کړنه ‪ ،‬نه یوازې دا چې ډیره ګرانبیه او قیمته متامیدله‪،‬‬ ‫ګټوره او پایښت لرونکې هم نه وه‪.‬‬ ‫ یو بل بزګر پنځوس کلن محمد ارشف د حساب له رضب او تقسیم څخه‬ ‫وروسته وویل‪":‬موږ هر کال له ‪ ۵۰۰۰۰۰‬افغانیو څخه زیاتې (‪ ۷۵۰۰‬ډالر) د هغو‬ ‫استنادی دیوالونو له پاره لګولې‪ ،‬چې د شږو د بوجیو په وسیله به مو جوړول‪،‬‬ ‫د بسرت د ټینګښت او تحکیم المل شوي دي‪ .‬له کانال څخه بیالبیلو کرنیزو‬ ‫ترڅو له دې الرې زموږ ځمکو ته د خړوبولو له پاره اوبه رايش‪ .‬اوس د دې کانال‬ ‫“‬ ‫ځمکو ته د اوبو بیولو له پاره یې آبګردانو نه (رسبندونه) هم جوړ کړي دي‪.‬‬ ‫په جوړیدلو رسه دغه اندازه پیسې موږ ته سپام اوزیرمه کیدلی يش‪ .‬ټول بزګران‬ ‫پردغه پروژه ‪ ۵۷‬میلیونه افغانۍ (تقریباً ‪ ۸۵۳۰۰۰‬ډالر) لګښت راغلی دی‪ ،‬چې‬ ‫له دې امله ډیر خوښ دي‪.‬‬ ‫ دا دویم کال دی‪ ،‬چې کولی شم خپله څلور‬ ‫د ‪۲۰۱۴‬میالدي کال د جون په میاشت کې پیل او د اوبو رسولو شبکه یې په‬ ‫‪۲۰۱۵‬میالدي کال د نوامرب په میاشت کې ګټې اخیستنې ته سپارل شوې ده‪ .‬اوبه‬ ‫په عوایدو او ګټه وټه کې زیاتوالی‬ ‫لګول او د ځمکو خړوبول د رشقي کانال یو مثبه نتیجه وه‪ ،‬چې د اوبو لګولو‬ ‫هاشم او ارشف د "رشقي" په نوم د هغه بیارغول شوي کانال څخه د زیاتې‬ ‫سیستم د رغونې او پراختیا د پروژې له خوا یې ژمنه او تعهد شوی و‪.‬‬ ‫ګټې اخیستونکو وګړو له ډلې څخه دي‪ ،‬ورڅخه له ‪۱۴۰۰‬څخه زیاتې کورنۍ د‬ ‫هکټاره ځمکه وکرم‪ ،‬د دې پروژې له خوا د کانال د ‬ ‫”‬ ‫د اوبو لګولو سیستم د رغونې او پرمختیا پروژې د بلخ په والیت کې د قرارداد‬ ‫خپلو ځمکو د خړوبولو له پاره استفاده کوي‪" .‬رشقي" کانال چې د مزار رشیف‬ ‫شویو ‪۲۷‬پروژو له جملې څخه ‪۱۸‬پروژې بشپړې کړي دي‪".‬داوبو لګولو سیستم‬ ‫ بیارغولو او جوړونې له امله مننه کوم‪.‬‬ ‫ښار په شامل ختیځه برخه کې د خلم ولسوالی د نرصالله کيل د چهل ایوان‬ ‫د رغونې او پراختیا پروژې د افغانستان د شامل د اوبو رسولو شبکې بیارغويل‬ ‫پرسیندجوړ شویدی‪ .‬د هغو بزګرانو له پاره د عایداتو اصيل منبع او رسچینه‪،‬‬ ‫او یایې هغو ته پراختیا ورکړې ده‪".‬دغه مطلب په مزار رشیف کې د اوبو‬ ‫چې له رشقي کانال څخه استفاده کوي‪ ،‬باغداري‪ ،‬کرنه او مالداري ده‪ .‬د هغوی‬ ‫لګولوسیستم د رغونې او پراختیا پروژې د ساحوي دفرت مرستیال انجیرن ذبیح الله‬ ‫زیاتره تولیدات انار‪ ،‬هندواڼې او غنم دي‪.‬‬ ‫عصمتي بیان کړی دی‪.‬‬ ‫ د رشقي کانال نوې بیارغونه او جوړونه‪ ،‬چې له ‪۱۳۰۰۰‬هکټارو څخه زیاته‬ ‫–محمد هاشم‪ ،‬د خلم ولسوالۍ یو تن بزګر‬ ‫نوموړی زیاتوي‪:‬‬ ‫ځمکه خړوبوي‪ ،‬د دې سببب شوی‪ ،‬چې شاړې او خاره ځمکې هم په کرنیزو‬ ‫"دغه کار په نوموړو والیتونو کې د بڼوالۍ او کرنیزو فعالیتونو د هڅونې او‬ ‫حاصلخیزو ځمکو بدلی يش‪ .‬رسبیره پردې دغه نوي استنادي دیوالونه‪ ،‬چې‬ ‫تشویق سبب شوی او مستقیامً د کرنې د عوایدو په زیاتوايل تعبیریږي"‪.‬‬ ‫د اوبو لګولو سیستم د رغونې او پراختیا پروژې له خوا جوړ شوي‪ ،‬د سیند‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ ‪/21‬‬ ‫شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫‪۲۰/‬‬ ‫او همدارنګه دزده کړې دميل نصاب دپرمختیا او تدریيس د یو اجرائیوي واحد درامینځته کیدو په منظور د پالن‬ ‫دعميل کولو طرح تر کتنې او څیړنې الندې ده‪ .‬په اوس‬ ‫موادو برابرول هم متویلوي‪.‬‬ ‫ د دې پروژې د برخو د رسته رسولو اوتطبیق له پاره ښه وخت کې دانتقال پروسه او د اجرائیوي څانګو په برخه‬ ‫پرمختګونه شوي دي‪ .‬د مثال په ډول ‪ :‬د اسکوډا د ګمرکي کې دکار کوونکو ګومارل پیل شوي او دغې ټیم دافغانستان‬ ‫احصائیو او ارقامو خپل کاري سیستم ‪ ،‬په ‪ ۱۷‬ګمرکونو کې دګمرکونو ميل اکاډمۍ دظرفیت جوړولو لنډ مهالو کورسونو‬ ‫د ګمرکي اطالعاتو د سیستم د نړیوالې اعالمیې رسه‪ ،‬په ‪ ۱۰‬کې ګډون کړی دی‪ .‬دیادونې وړ ده‪ ،‬چې په دې اکاډمۍ‬ ‫ګمرکونو کې د خطراتو د مدیریت واحد او په اوو ګمرکونو کې دګمرکونو دپولیسو له پاره ځانګړې زده کړې همدا اوس‬ ‫کې د ارزښت د کنرتول واحد فعال دی‪ .‬په شپږو ګمرکونو جریان لري‪.‬‬ ‫کې خروجي او د خويل دروازې فعالیت لري‪ ،‬په داسې حال‬ ‫‪ /‬د کلیو پراختیا‬ ‫کې‪ ،‬چې نړیوال ترانزیت په اوو دهلیزونو کې داجراء وړ‬ ‫ګرځیدلی دی‪.‬‬ ‫د نویو رپوټونو په اساس د الکرتونیکي تادیاتو سیستم په‬ ‫څلورو ګمرکونو کې تطبیق شوی دی‪ .‬د مساپرو د اظهارنامو د افغانستان د کلیوايل سړکونو‬ ‫‪.‬‬ ‫موډل او نقدي مقادیر په څلورو موقعیتونو کې تطبیق جوړولو پروګرام‬ ‫شوي دي‪ .‬د عراده جاتو د کنرتول واحد د موټر سایکلونو دنړیوال بانک‪۱۲۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫دافغانستان دبیارغونې صندوق‪ ۳۱۲‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫د شمولیت د اظهارنامو په برابرولو رسه اصالح شوی دی‪.‬‬ ‫ د معلوماتو ټکنالوژي‪ ،‬د نوري فایرب له الرې د ‪۱۳‬دفرتونو‬ ‫په اتصال رسه‪ ،‬خپره شوې او ښه والی یې موندلی دی‪ ،‬د دافغانستان دکلیوايل الرو او سړکونو جوړولو پروګرام دکلیوالو‬ ‫ګمرکونو له ګمرکونو رسه د مرستې او همکارۍ له پاره د استوګنو دځواکمنولو لپاره‪ ،‬چې ددغو الرو او سړکونو په‬ ‫ایران د ګمرکونو د سیستم او د افغانستان اسیکوډا سیستم وسیله په هر ډول جوي حاالتو کې اسايس خدمتونو او‬ ‫ترمینځ اتصال تامین او ازمویل شوی دی‪ .‬د افغانستان او اسانتیاوو ته الس رسی موندالی يش‪ ،‬په ټول افغانستان کې‬ ‫پاکستان ترمینځ د ارقامو تبادله د ځینو دلیلونو له امله مرسته کوي‪ .‬دغه پروژه په پام کې لري چې یو شمیر هغه‬ ‫استوګن‪ ،‬چې له هغو کلیوايل سړکونو څخه ددوه کېلومرتو په‬ ‫ځنډول شوې ده‪.‬‬ ‫ د زیر بناء د پرمختیا په برخه کې‪ ،‬په مجموع کې ‪ ۱۲‬واټن استوګنه لري‪ ،‬چې د کال په اوږدو کې ورڅخه استفاده‬ ‫قراردادونه شوي دي‪ ،‬چې له دې جملې څخه ‪ ۷‬قراردادونه کېږي‪ ،‬زیات کړي او رضوري خدمتونو ته دالرسيس لپاره د‬ ‫بشپړشوی‪ ،‬درې قراردادونه په جریان کې دي او دوه فرعي تګ وخت راکم کړي‪ ،‬او د کلیوالو استوګنو الرسسی رضوري‬ ‫خدمتونو ته اسانه کړي‬ ‫‪.‎‬‬ ‫پروژې په نږدې راتلونکې کې پیل کیږي‪.‬‬ ‫د ګمرکي اصالحاتو او سوداګریزو اسانتیاوو‬ ‫ د معلوماتو اجرائیوي سیستم د اضايف لیکلو پیغامونواو د‪ ۲۰۱۸‬کال د جنوري تر میاشتې پورې ددې پروژې له‬ ‫دویمې پروژې له الرې په ګمرکي سکټور‬ ‫د مدیریت له پاره د راپورونو په شمولیت‪ ،‬ډیر پرمختګ الرې په ‪ ۶۵۰‬کیلومرته دویمه درجه سړک کریړ اچول شوی‪،‬‬ ‫کړی دی‪ .‬د ميل واحد کړکۍ د امکان سنجونې مطالعه او د ‪ ۲۶۰‬کیلومرته دویمه درجه سړک قیر شوی‪ ۱۳۸۰،‬کیلو مرته‬ ‫کې اصالحات د ودې او پرمختیا په حال‬ ‫کې دی‪ .‬د ګمرکونو په دفرتونو کې د خپل‬ ‫وکړي‪ ،‬چې دپروژې وروسته پړاو درضوري فعالیتونو‬ ‫دپیژندلو پورې اړوند لګښتونه هم تامین يش‪ .‬په دې‬ ‫دګمرکی اصالحاتو او سوداګریزو اسانتیاوو‬ ‫سوداګریزو اطالعاتو باب تړون شوی او داسې هیله کیږي‪ ،‬دریمه درجه سړک بشپړ شوی دی‪ .‬رسبیره په دې د ‪۱۴۰۰‬‬ ‫کاري سیستم نصبول او اتومات جوړول‬ ‫دوام لري او له هغو څخه زیات اوس د‬ ‫فعالیتونو کې دغه موارد شامل دي‪ :‬په نورو پاتې رسحدي‬ ‫دویمې پروژې متویل په منظورد پیاوړې‬ ‫مرتو په اوږدوالی دویمه درجه او ‪ ۱۶۰۰‬مرتو په اوږدوايل‬ ‫چې ژر به په سالکارانو او مشاورینو سنبال يش‪.‬‬ ‫ همدارنګه د دې پروژې له الرې د پښتو تعرفو د کتاب دریمه درجه پلونه هم جوړ شوي دي‪ .‬په عین وخت کې‬ ‫استفادې وړ دی‪ .‬د معلومايت ټکنالوژۍ‬ ‫له الرې د هغو وصلولو د کتنې وړ ښه‬ ‫بندرونو کې دخپل کارو اوتوماتیکو تنظیموونکو دستګاوو‬ ‫کوونکې مايل مرستې تامین‬ ‫والی موندلی دی‪ .‬تراوسه پورې ‪ ۱۳‬اداری‬ ‫نصبول او له داخيل ګمرک څخه دکالو او مالونو دترخیص‬ ‫دنړیوال بانک ‪ ۲۱،۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫اصالح او سمون او د توضیحي یادښتونو ژباړې حامیت له ‪ ۱۳۰۰‬کیلومرته دویمه درجه سړک څخه ورځنۍ ساتنه او‬ ‫د نوري فایرب له الرې یو له بل رسه وصل‬ ‫مخزنونه‪ ،‬پایښت لرونکې نوې جوړنه ‪ ،‬دګمرکي دزیربناوو‬ ‫او مالتړ شوې او د ګمرک د استفاده کوونکو د پوهاوي له ‪ ۵۰۰‬کیلومرته دویمه درجه سړک منظم څارنه او ساتنه‬ ‫شوي دي‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫دپیاوړې کوونکې مايل مرستې تامین دګمرکي اصالحاتو او‬ ‫او خرباوي دریمه رسوې د ‪۲۰۱۷‬میالدي کال د جوالې په ترالس الندې نیول شوي ده‪ .‬د‪ ۱۰۰۰‬کیلومرته دریمه درجه‬ ‫نوې رغونه او جوړونه‪ ،‬دتخنیکي مرستو وړاندې کولو او په‬ ‫‪.‬‬ ‫کلیدي برخو کې ظرفیت جوړونه دګمرکي ادارې دنویو او‬ ‫سوداګریزو اسانتیاوو ددویمې پروژې دفعالیتونو د دوام له‬ ‫سړک ورځنۍ ساتنه او ‪ ۳۶۰۰‬کیلومرته دریمه درجه سړک‬ ‫میاشت کې بشپړه شوه‪.‬‬ ‫مډرنو الرو چارو دمعريف کولو په منظور‪ ،‬دګاونډیو هیوادونو‬ ‫پاره‪ ،‬مطلوبې پرمختیایي موخې ته درسیدو په الر کې دمايل‬ ‫ دګمرکاتو دقانون په بندونو او مادو پورې اړونده سمونه منظمه ساتنه او څارنه هم بشپړه شوې ده‪.‬‬ ‫او تصحیح تررسه او نهایي شوې ده‪ ،‬دافغانستان اسالمي د هیواد په سطحه د کلیوالی رسکونو او الرو لومړنۍ‬ ‫له ګمرکي ادارو رسه دهمکارۍ دښه وايل په منظور اغیزناک‬ ‫متویل د تشې او خالء رفع کولو سبب ګرځي‪ ،‬دافغانستان له‬ ‫جمهوري دولت دولسمرش دتقنیني فرمان په صادریدو رسه موجودې او رسوې (ارزیايب) بشپړه شوی او همدارنګه‬ ‫میکانیزمونه او باالخره دګاونډیو هیوادونو په ګمرکونو کې‬ ‫دولت رسه مرسته کوي‪ ،‬چې دګمرکي اصالحاتو او سوداګریزو‬ ‫تائید او توشیح شوې ده ‪ .‬دافغانستان دګمرکونو دڅانګو په سلو کې ‪ ۷۰‬د دویمې درجې او له هغې څخه دلوړو‬ ‫له کړنو او اجرااتو څخه دڅارنې دسیستمونو زیات ښه والی‪،‬‬ ‫اسانتیاوو په برخو کې اوږده مهاله لومړیتوبونه تررسه او‬ ‫د ‪۱۳۹۵‬ملریز کال تشکیل (داداري جوړښت) چې ګمرکاتو رسکونو موجودي دهیواد د ‪۳۴‬والیتونو له جملې څخه په ‪۲۵‬‬ ‫دیو اتوماتیک او خپلې کاري خربوونکي میکانیزم له الرې‪.‬‬ ‫نهایي کړي‪.‬‬ ‫دقانون دتطبیق ریاست هم پکې شامل اود اداري اصالحاتو والیتونو کې تراوسه بشپړه شوې ده‪.‬‬ ‫ له بلې خوا نوموړی مرسته د سوداګریزو اطالعاتو دیو‬ ‫دغه مايل وجهې به دګمرکي اصالحاتو او سوداګریزې اسانتیا‬ ‫ویب سایټ (‪ )TIP‬دطرحې ‪ ،‬واحدې ميل کړکۍ (‪)NSW‬‬ ‫دویمې پروژې له فعالیتونو رسه یوځاې او موازي دامرسته‬ ‫او ملکي خدمتونو دکمیسیون له خوا تصویب شو‪.‬‬ ‫‪/23‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫پايلې‬ ‫شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫‪۲۲/‬‬ ‫په يوې لرې پرته کليوالې سيمې کې د يو ُ‬ ‫پل‬ ‫په جوړیدو ژوند څه ډول بدلون وموند؟‬ ‫ د کندهار والیت په یوې لرې پرته ولسوالۍ کې د یونوي پُل جوړیدل د هغه والیت د خلکو په ژوند کې د‬ ‫ •‬ ‫بدلون سبب شوی‪ ،‬روغتیایي خدمتونو او د ژوند نورو اړتیاوو ته په الس رسۍ کې یې ښه والی او اسانتیا‬ ‫راوستې ده‪.‬‬ ‫ •‬ ‫ دې پُل شاوخوا نیم میلیون کلیوالو وګړو ته د دې والیت له نورو ولسوالیو سره د ارتباط او اړیکو الرې‬ ‫چارې برابرې کړي دي‪.‬‬ ‫ د افغانستان د کلیوالي سړکونو جوړولو پروګرام‪ ،‬نه یوازې دا چې د دې پُل د جوړولو الرې چارې یې برابرې‬ ‫ •‬ ‫کړي دي‪ ،‬په دې والیت کې د زرګونو ځایي خلکو له پاره د کار کسب او روزګار فرصتونه هم برابر کړي دي‪.‬‬ ‫کلک کانګریټي ساختامن‪ ،‬ناڅاپه له نازکو زنګونو رسه ټکان‬ ‫خوري‪ ،‬چې ګوندې د کوچیانو د کاروان تیریدل‪ ،‬چې د خپلو‬ ‫پسونو او وزو د رمو د څرولو په حال کې دی‪ .‬شپانه او څاروي‬ ‫یې په ډیرې اسانۍ رسه له هغه پُله څخه تیریږي‪ ،‬چې د کندهار‬ ‫خړ‬ ‫د ښار په (‪ )۱۰۰‬کیلو مرتۍ واټن کې د دې والیت دیوې لیرې پرتې ولسوالۍ په‬ ‫الره کې پر سیند باندې جوړ شوی دی‪.‬‬ ‫ نوموړی سیند د ارغستان ولسوالۍ سویيل (جنويب) برخې له شاميل برخو‬ ‫څخه جال کوي او همدارنګه د هیواد په سویل کې نورې سیمې هم یو له بلې‬ ‫بیلوي‪ .‬د مخه د دغسې یو پُل په نشتوايل کې به د سیند د دواړو غاړو استوګني‬ ‫کلیوال وګړي د ژمي د موسم په وروستیو او د پرسيل په لومړیو کې له دې سیند‬ ‫څخه په تیریدو راتیریدو کې له ډیرو ستونزو رسه مخامخ کیدل‪.‬‬ ‫ "په دې وروستیو کې د دې پُل په رامینځته کیدو او جوړیدو رسه د جنويب‬ ‫سیمو کيل د ارغستان ولسوالۍ له مرکز رسه وصل شول او په دې ترتیب د دې‬ ‫سیمې په زرګونو استوګنو ته دژوند اسايس خدمتونو‪ ،‬لکه روغتیایي خدمتونو‬ ‫او بازارونو ته الس رسی برابر شوی دی"‪ .‬د پُل له جوړیدو څخه د مخه موږ په‬ ‫دوو دریو میاشتو کې نشو کولی له سیند څخه تیر شو"‪ .‬یو کلیوال ‪ ۶۵‬کلن پیر‬ ‫محمد د باقرزي کيل اوسیدونکی وایي‪" :‬کلیوال مجبوروو‪ ،‬چې روغتیایي مرکز‬ ‫ته د مراجعه کولو په منظور (‪ )۵۰‬کیلو مرته واټن (فاصله) ووهي‪ ،‬د دې پُل له‬ ‫جوړیدو څخه وروسته اوس موږ په اسانۍ رسه کولی شو‪ ،‬په لږ وخت کې ځان‬ ‫رسه وصل شوی دی‪ .‬نوموړی پُل د ‪ ۲۶۰‬مرتو په اوږدوالی او ‪ ۹‬مرت پلنوالی د‬ ‫روغتیایي مرکز او د ولسوالۍ بازار ته ورسوو‪ .‬اوس زموږ مشکالت او ستونزې‬ ‫‪۱۶۲‬میلیونه افغانیو (شاوخوا ‪ ۲،۴‬میلیونه امریکایي ډالر) د افغانستان د کلیوايل‬ ‫حل شوې دی"‪ .‬هغه دخپلو خربو په دوام وویل‪" :‬د مخه موږ مجبور وو‪ ،‬چې د‬ ‫سړکونو جوړولو د پروګرام په مايل مرسته او مالتړ رسه جوړ شوی دی‪.‬‬ ‫کندهار ښار مرکز ته د ورتلو له پاره (‪ )۸‬ساعته الره ووهو‪ ،‬خو اوس موږ همدغه‬ ‫الره او واټن څلورو ساعتونو ته راکم شوی دی"‪.‬‬ ‫“‬ ‫ دغه پُل د سیمې او ځایي خلکو د اقتصاد دهڅونې او پیاوړتیا سبب شوی ‪.‬‬ ‫د ارغستان ولسوالۍ د جنوب برخې خلک اوس د خپلې ورځنۍ اړتیا وړ شیان د‬ ‫ د ګاونډیو کلیو او قصبو کلیوالو هم په خپل وار رسه د افغانستان د کلیوايل‬ ‫سپین بولدک د ولسوالۍ پرځای په خپل ګاونډ کې له نږدې بازار څخه د ارغستان‬ ‫سړکونو جوړولو پرورګام له خوا د دې پُل له جوړولو څخه خوښي څرګندوي‪،‬‬ ‫ولسوالۍ په مرکز کې خریداري کوي‪ .‬د ولسوالۍ په مرکز کې د سوداګرۍ او‬ ‫کاروبار اندازې له ودې او پرمختیا رسه په یو وخت کې د ځای او محل ډیر شمیر‬ ‫ځکه چې د همدې پُل له جوړیدو څخه وروسته د هغوی په ژوند کې د کتنې‬ ‫وړ ښه والی هم راغلی دی‪ .‬دغه کلیوال‪ ،‬چې زیاتره یې په کرنه او مالدارۍ د‬ ‫پل له جوړیدو څخه وروسته‪،‬‬ ‫ د دې ُ‬ ‫اوس موږ کولی شو په اسانۍ رسه په لږ وخت ‬ ‫وګړي د کار کسب د الرو چارو ایجاد او دوکانونو رامینځته کولو ته عالقمند او مینه‬ ‫ژوند شپې ورځې تیروي‪ ،‬د مخه په مستقیم ډول د کندهار د ښار له بازارونو‬ ‫وال شوي دي‪.‬‬ ‫رسه وصل نه وو‪ .‬بڼوال (باغوانان) به اړ او ناچاره وو‪ ،‬چې کندهار ښار مرکز‬ ‫ د افغانستان د کلیوايل الرو جوړولو د پروګرام د فعالیتونو ګټې او ښیګڼې د‬ ‫ته د تللو له پاره اوږده او کنډکپر الره ووهي‪ ،‬چې دا کار د کرنیزو محصوالتو‪،‬‬ ‫کلیوالو خلکو د ژوند په نورو برخو کې هم د لیدنې کتنې وړدی‪ .‬دې پروژې د‬ ‫په ځانګړې توګه د هغوی انارو ته ډیر زیان وراړوه‪ .‬د انارو یو باغوان وایی‪:‬‬ ‫ کې خپل ځان روغتیایي مرکز او یا بازار ته‬ ‫”‬ ‫ځايی او سیمې د خلکو له پاره د کار کسب په زرګونو فرصتونه رامینځته کړي‪ ،‬د‬ ‫" د دې پُل له جوړیدو څخه د مخه موږ مجبور وو‪ ،‬چې خپل محصوالت په‬ ‫مثال په ډول‪ :‬له ‪ ۱۵۰۰‬تنو څخه زیات د ځایی او محلی کارکوونکي د دوو کلونو‬ ‫ډیره تیټه بیه وپُلورو‪ .‬خو اوس ټولو شیانو تغیر او بدلون موندلی‪ ،‬موږ په ډیرې‬ ‫له پاره استخدام شوي دي‪ ،‬ترڅو دغه د ارغستان پُل جوړ کړي‪.‬‬ ‫ په دې سیمه کې د نورو ډیرو پرمختیایي پروګرامونو رسه د دې ځای اوسیدونکی‬ ‫کولی يش‪ ،‬په خپل ژوند کې ډیرښه والی ووینی " د ارغنداب پرسیند باندې د دغه‬ ‫آسانۍ رسه له دې پُل څخه تیریږو‪ ،‬پاخه (قیر) رسک ته ورځو‪ .‬اوس موږ خپل‬ ‫محصوالت په مناسبه بیه بازار ته وړاندې کوو‪" .‬‬ ‫ورسوو‪ .‬اوس زموږ ستونزې حل شوي دي‪.‬‬ ‫پُل جوړیدل بازار او اسايس خدمتونو ته د خلکو د الس رسۍ د ښه والی سبب‬ ‫د سیمې او ځایي اقتصاد پیاوړتیا‬ ‫–پیر محمد‪ ،‬د باقرزي کيل اوسیدونکی‬ ‫شوی دی‪ ،‬خو دا د کار پای نه دی ‪ .‬موږ غواړو د کندهار په والیت نورې ډیرې‬ ‫پیر محمد د کندهار والیت له ‪ ۵۰‬زرو کلیوالو څخه یو اوسیدونکی دی‪ ،‬چې د‬ ‫پروژې هم تررسه کړو‪ ".‬انجیرن فاضل عمر‪ ،‬د فواید عامې په وزارت کې د کندهار‬ ‫نورو کلیوالو په څیر یې د دې پُل د جوړیدو له ښیګڼو او ګټو څخه استفاده کړې‪.‬‬ ‫د زون د کلیوالی سړکونو جوړولو د پروګرام مسوول‪ ،.‬دغه مطلب بیانوي‪.‬‬ ‫فعالً له دې الرې د ګاونډیو ولسوالیو‪ ،‬لکه سپین بولدک‪ ،‬معروف او دامان ولسوالیو‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ ‪/25‬‬ ‫شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫‪۲۴/‬‬ ‫په توګه استفاده کړی او په اوس وخت کې په ‪ ۵‬والیتونو‪،‬‬ ‫د افغانستان د کلیوايل صنایعو د ودې‬ ‫لکه‪ :‬پروان‪ ،‬ننګرهار ‪ ،‬بامیان ‪ ،‬بلخ اوهرات کې فعالیت‬ ‫پروګرام‬ ‫لري‪.‬‬ ‫دنړیوال بانک‪ ۲۸،۴‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫ د افغانستان د کلیوالی صنایعو د ودې پروګرام له الرې‬ ‫دافغانستان دبیارغونې صندوق‪ ۱۱،۲‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫الزم چمتووالی د ((دښځو د اقتصادي ځواکمن کولو))‬ ‫تررسلیک الندې د وروستۍ پروژې د تطبیق له پاره د ‪۱۵‬‬ ‫ددې پروژې هدف داقتصادي فعالیتونو د انسجام او‬ ‫والیتونو په ‪ ۵۰‬ولسوالیو کې ښځې د پاملرنې تر محراق‬ ‫د سپام او پور په ګروپونو کې دبیوزلو کلیوالو استوګنو‬ ‫الندې نیولو په منظور اړوندې پالیسۍ او پالنونه تر‬ ‫تنظیمول دي‪ .‬دغه پروژه به وروسته ددغو ډلو او ګروپونو‬ ‫الس الندې نیويل شوې دي‪ .‬په دغو اقداماتو کې تطبیقي‬ ‫لپاره تخنیکي مرستې هم برابرې کړي چې وکړای يش‬ ‫سرتاتیژۍ د تسهیل کوونکو همکارانو رسه د مشارکت‬ ‫چې دسپام او پور ورکولو دفعالیتونو له الرې یو لړ مايل‬ ‫موډلونه د وليس تړون د پروګرام رسه په نږدې همغږۍ‬ ‫اصول رامنځته کړي او هم سوداګریزو رشکتونو ته تخنیکي‬ ‫کې‪ ،‬دسوداګرۍ د پراختیا د خدمتونو وړاندې کول‪ ،‬د‬ ‫خدمتونه برابرکړي‪.‬‬ ‫برشي منابعو سرتاتیژۍ‪ ،‬رسمي مايل رسچینو ته ارتباطي‬ ‫ تر اوسه د دې پروګرام له الرې د سپامڅه باندې‪۵۹۹۶‬‬ ‫موډلونه‪ ،‬د افغانستان شموله پروګرامونه د طرحې او عميل‬ ‫ډلې‪ ،‬چې شاوخوا‪ ۶۰۷۰۰‬بېوزله کليوايل غړی لري (‪۵۴‬‬ ‫کولو پرجوړښت له رسه نوې کتنه‪ ،‬د سیمه ییزو بنسټونو‬ ‫سلنه یې ښځې دي) په ‪ ۶۹۴‬کلو کې تنظیم شوي دي‪ .‬د‬ ‫د پرمختیا سرتاتیژي‪ ،‬د ‪ ۸-۶‬ارزيش زنځیرو تحلیل او تجزیه‬ ‫سپام دغوډلو څه باندې ‪ ۴،۲‬میلیونه ډالر سپمويل دي او‬ ‫(پرښځو متمرکزه) او د بازار موندنې او تخنیکي حامیوي‬ ‫غړو یې تر ‪ ۴۱۹۰۰‬زیات داخيل پورونه د تولیدي او بیړنیو‬ ‫پالنونه شامل دي‪.‬‬ ‫موخو لپاره تر السه کړي دي‪ ،‬چې د پورونو د بېرته ورکړې‬ ‫ له هر څه ډیره مهمه د افغانستان د کلیوايل صنایعو د‬ ‫کچه ‪ ۹۵‬سلنه ده‪.‬‬ ‫ودې پرګرام‪ ،‬ولسوالۍ او احتاميل والیتونه دښځو داقتصادي‬ ‫ د پام وړ کاروبارونو د رامنځته کېدو په موخه «د‬ ‫توامنندۍ او ځواکمنۍ پروژه د کلیو د پرمختیا په پروژه‬ ‫سپام ډلو د ټولنو» تر نامه الندې د سپام او پورونو‪۵۰۵‬‬ ‫کې په اتو مؤلفو‪ ،‬لکه‪ :‬دفقر او غربت اندازه‪ ،‬د ډیرو غربیو‬ ‫صندوقه رامنځته شوي دي‪ .‬دا ټولنې د حسابونو دقيق او‬ ‫او بیوزلو وګړو شاملول‪ ،‬د وليس تړون پروګرام حضور‪ ،‬مايل‬ ‫تازه ارقام او ښه مدیریتي جوړښتونه او امکانات لري‪ .‬په‬ ‫رسچینو او خدمتونو ته الس رسيو د بڼوالی (باغدارۍ) او‬ ‫منځنۍ کچه د سپام هره ټولنه د پور ورکړې لپاره ‪۵۷۸۰‬‬ ‫مالدارۍ ميل پروژه‪ ،‬امنیت او الس ريس انتخاب کړي دی‪.‬‬ ‫ډالر پانګه لري‪ ،‬چې د نورو مايل مرستو په ورزياتېدو يې‬ ‫دغه کړنه مداخلوي سرتاتیژي نوره هم ډیره عام شموله‬ ‫اندازه لوړېږي‪ .‬دغه ټولنې د خپلو هغو غړو‪ ،‬چې غواړي د‬ ‫دسپام او پس انداز او کلیوايل پور له اتحادیې‬ ‫کوي او دفقر او غربت د له منځه وړلو له پاره بیالبیل‬ ‫خپلو تولیداتو کچه لوړه کړي او یا په سوداګریزو فعالیتونو‬ ‫څخه د پورونو په ترالسه کولو ډیر استفاده‬ ‫متویلونکو د نږدیوايل احتامل له موجود پروګرامونو رسه‬ ‫کې ونډه واخيل خو د سوداګریزو بانکونو او کوچنیو پور‬ ‫کوونکی‪ ،‬لکه دا ګنډونکی (خیاط) په دې‬ ‫توانیدلی دی‪ ،‬چې له خپلې کورنۍ رسه په‬ ‫زیاتوي‪.‬‬ ‫ورکوونکو نقدي پورونه نيش ترالسه کوالی‪ ،‬الرسسی دې‬ ‫ لومړۍ برخه‪ :‬د معیاري خدمتونو وړیا مرسته‪ ،‬دغه‬ ‫خوره او پراخه کړه‪ .‬داسې هیله کیږي‪ ،‬چې دغه پروګرام په‬ ‫مايل لحاظ مرسته او مالتړ وکړي‪ " .‬له دې پور‬ ‫ډول مايل خدماتو ته برابروي‪.‬‬ ‫برخه د سیمې او محل پرمختیايي شوراګانو ته دوه ډوله‬ ‫راتلونکو څلورو کلونو کې تطبیق او په عمل کې پلی يش‪.‬‬ ‫ د افغانستان د کلیوالې صنایعو د ودې اوپرمختیا‬ ‫د افغانستان وليس تړون پروګرام‬ ‫څخه پرته هیڅ وخت دا ممکنه نه وه چې یو‬ ‫وړیا مرستې برابروي‪:‬‬ ‫ دغه پروژه د افغانستان د دولت د وليس تړون د لس‬ ‫کوچنی تشبث ولرم" دا مطلب هغې میرمنې‬ ‫پروګرام هم د خپلو تخنیکی مرستو په برابرولو رسه ‪۱۳۳۸‬‬ ‫(الف) کلیوالی معیاري خدمتونو وړیا مرستې ‪ ،‬د کلیو د‬ ‫کلن پروګرام د لومړۍ پړاو مرسته او مالتړ کوي‪ ،‬چې دا‬ ‫بیان کړ‪ ،‬چې یوه غوا او یو ماشین یې د پور‬ ‫له الرې اخیستې او د خپلې کورنۍ یوازینۍ‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۲۲۷،۷‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫متشبثینو ګروپونو څخه (چی ‪ ۶۳‬سلنه یی ښځې دي) او‬ ‫پرمختیا او بیارغونې وزارت د دغو وړیا مرستو د هر اړخیز‬ ‫لومړنی پړاو به یې د هیواد یو پر دریمه برخه تر خپل‬ ‫ډوډۍ راوړونکې ده‪ ،‬هغه د افغانستان د‬ ‫د افغانستان د بیارغونې د صندوق ‪ ۴۴۴،۳‬میلیونه ډالره‬ ‫‪ ۶۵۷‬کوچني او منځنۍ متشبیثین (چې د هغه ‪ ۱۵‬سلنه‬ ‫تطبیق مسوولیت په غاړه لري‪ .‬دغه فرعي جز لږ ترلږه‬ ‫پوښښ الندې راويل‪.‬‬ ‫کلیوايل صنایعود ودې پروګرام د مرستې او‬ ‫وړیا مرسته (د نړیوال بانک د ‪ ۱۲۷،۷‬میلیونه ډالره‬ ‫مالتړ په نتیجه کې وکړای شول‪ ،‬چې له خپلې‬ ‫پیاوړی کوونکي وړیا مرسته او د افغانستان د بیاغونې‬ ‫میرمنې دي ) چی د دوی د وړتیاوو په پام کې نیولو رسه‬ ‫معیاري زیربنایي خدمتونه تر خپل پوښښ الندې کلیو ته‬ ‫ د وليس تړون د پروګرام موخه او هدف ګډون کوونکو‬ ‫کورنۍ رسه مرسته وکړي او خپل ماشومان‬ ‫سم د کار الرو چارو او د عوایدو په را منځته کولو کې‬ ‫د صندوق ‪ ۴۴،۳‬میلیونه ډالره وړیا مرستې په ګډون‪ ،‬چې‬ ‫وړاندې کوي‪ .‬د هرې ټولنې له پاره تخصیص به د لومړنیو‬ ‫سیمو او ځایونو ته دسیمه ییزو پرمختیایي شوراګانو د‬ ‫ښوونځي ته ولیږي‪.‬‬ ‫د سیمه ییزو بې ځایه شویو له پاره یې د بیړنۍ ځواب‬ ‫د عمده عواملو په توګه په کلیوالو سیمو کې ټاکل شوي‬ ‫اړتیاوو د ارزیابۍ په اساس د لږ ترلږه اړتیاوو په وړاندې‬ ‫پیاوړتیا له الرې د اسايس زیربنایي خدمتونو او عامه‬ ‫ویلو په منظور د وليس تړون پروګرام له پاره ورکړي دي‪.‬‬ ‫دي د بازار د اړیکو او ارځښت د ځنځیر په پياوړتيا کی د‬ ‫دخدمتونو د معیارونو پربنسټ وټاکل يش‪ .‬په پانګه اچونو‬ ‫خدمتونو د وړاندې کولو ښه والی دی‪ .‬په دغو خدمتونو‬ ‫کلیوالو صنایعو له پاره فعالیت کوي‪.‬‬ ‫کې به د اوبو رسول او د یوې پروژې انتخاب له هغې‬ ‫کې لږ ترلږه هغه معیاري خدمتونه شامل دي‪ ،‬چې د‬ ‫‪ ۱۲۸‬میلیونه ډالر دافغانستان د دولت له رسچینو څخه‬ ‫ دشپاړلسو والیتونو د حالت تحلیل او ارزیايب بشپړه‬ ‫جملې څخه لومړنیو رسکونو ته دالس رسۍ‪ ،‬بریښنا او یا د‬ ‫افغانستان دولت یې دهیواد اتباعو ته په وړاندې کولو‬ ‫شوی او د‪ ۱۰‬نورو والیتونو روانه ده‪ ۱۳۶ .‬کوچیان او ‪۱۳۶‬‬ ‫اوبو لګولو کوچنۍ پروژې شاملې دي‪.‬‬ ‫مکلف دی‪.‬‬ ‫د وليس تړون پروګرام د ميل پیوستون د ډیر بریايل پروګرام‬ ‫تنه معیوب وګړي د صنایعو د پرمختیا د مهارتونو د ښه‬ ‫ (ب) په ښاري ساحو کې نغدي وړیا مرستې‪ .‬د سیمه‬ ‫ د وليس تړون پروګرام یو بین الوزاريت پروګرام دی ‪ ،‬چې‬ ‫ځای ناستی دی‪ ،‬چې په تیرو ‪ ۱۴‬کلونو کې یې دزیربناوو‬ ‫وايل او د هغوی د تولیداتو د زیاتوايل له امله تر مرستې‬ ‫ییزو ارګانونو خپلواکه اداره ‪ ،‬د وليس تړون تطبیقوونکی‬ ‫د اسايس خدمتونو د بستې د وړاندې کولو له پاره رامینځته‬ ‫ټولنمحوره پرمختیا او د خدمتونو وړاندې کول کلیو او‬ ‫او مالتړ الندې ونیول شول‪ .‬نوموړې پروژې له سیمه ییزو‬ ‫برخه‪ .‬دغه ارګان په کوچنیو زیربنایي پروژو کې د وړیا‬ ‫شوی او په څلورو برخو کې تنظیم شوی دی‪:‬‬ ‫بانډو ته معريف کړل او د هغو ملنه یې ‪ ۳۵۰۰۰‬کلیو ته‬ ‫پرمختیایي شوراګانو څخه ټولنې ته د داخلیدو د نقطې‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ ‪/27‬‬ ‫شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫‪۲۶/‬‬ ‫ساحو کې د نویو غړیو په ګډون (دمثال په توګه‪ :‬هغوی‬ ‫ ‪ ۵‬برخه (نوې برخه او د پیاوړی کوونکې بودجې تر تامین‬ ‫چې هیڅ وخت کې په سیمه ییزو پرمختیایي شوراګانو‬ ‫الندې)‪ :‬د ټولنیز مشارکت اوګډون له پاره وړیا مرستی‪،‬‬ ‫کې فعالیت نه درلود) او نیامیي ته نږدې (په مجموع کې‬ ‫د جوړولو له پاره ساتنه او څارنه‪ ،‬دغه جز د ټول ګټو او‬ ‫مرستو د هر اړخیز تطبیق دنده او مسوولیت پرغاړه لري‪،‬‬ ‫‪۴۷‬سلنه او ‪ ۴۸‬سلنه د دفرت کارکوونکی) ښځې تشکیلولې‪.‬‬ ‫عام املنفعه او د انساين ځواک په واسطه تطبیق کیدونکو‬ ‫چې د ‪۶۰۰‬محيل ښاري شوراګانو او ‪ ۱۲۰‬د ګذر شوراګانو‬ ‫دغه نښې نښانې څرګندوي‪ ،‬چې د ټاکنو نوی سیستم او‬ ‫پروژو له الرې د لنډ مهاله او عاجلو بیړنیو کاري فرصتونو‬ ‫له الرې په څلورو سرتو ښارونو (هرات‪ ،‬مزاررشیف‪ ،‬کندهار‬ ‫د سیمه ییزوپرمختیايي شوراګانو ادارې نورمونه ډیرې قوي‬ ‫برابرونکی دی‪.‬‬ ‫او جالل آباد) کې تطبیقیږي‪ .‬د غوراوي او انتخاب په لیک‬ ‫اغیزې لري‪.‬‬ ‫ همدارنګه له ډله ییزو فعالیتونو څخه مرسته او مالتړ‪ ،‬د‬ ‫لړ کې د سړکونو‪ ،‬پارکونو‪ ،‬پلیو الرو د څراغونو د نصبولو ‪،‬‬ ‫عامه ګټو له چوکاټ څخه د باندې‪ ،‬چې موخه او هدف یې‬ ‫دڅښلو داوبو برابرولو ‪ ،‬د جامدو کثافاتو مدیریت ترتیبات‬ ‫د زیات ټولنیز ګډون او مشارکت رامینځته کیدل او له ډیرو د هندوکش د غرونو د لړۍ د‬ ‫او د ښخو اقتصادي فعالیتونو ښه والی شامل دی‪ .‬دغه‬ ‫بیوزلو‪ ،‬غریبو او زیامنن شویو وګړو رسه مرسته په دې برخه مواصاليت سړکونو پروژه‬ ‫فرعي جز د خدمتونو وړاندې کول او دسیمه ییزو (محيل)‬ ‫د نړېوال بانک‪ ۲۵۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫کې شامله ده‪.‬‬ ‫پرمختیایي شوراګانو کلسټر‪ /‬ګذر ‪ ،‬دښارونو د ناحیې او‬ ‫ دوه فرعي برخې‪:‬‬ ‫ښاروالی تر مینځ د اړیکو رامینځته کول تر خپل پوښښ‬ ‫ (‪ )۱‬د ټولنیز مشارکت او ګډون وړیا مرستې او په تطابقي د دې پروژې موخه او هدف د هندوکش د غرونو په لړۍ‬ ‫الندې راويل‪.‬‬ ‫بڼه ډله ییز فعالیتونه د ‪ ۲۰۰۰‬ډالرو په ارزښت د هر محل کې د ترانسپوريت ارتباطاتو د ښه وايل په برخه کې په ګډون‬ ‫ ‪ ۲‬برخه‪ :‬د بنسټونو تاسیس او د رامینځته کیدل‪ ،‬دغه برخه‬ ‫یا اجتامع له پاره د انګیزې ورکولو او ټولنیزو د خیر ښیګڼې رسه د دولت له هڅو او هلوځلو څخه مالتړ دی‪ .‬دغه پروژه‬ ‫د ظرفیت د لوړولو فعالیتونه ‪ ،‬تخنیکي مرستې او د ټولنیزو‬ ‫فعالیتونو د هڅونې له پاره تخصیص ورکول کیږي‪ .‬دتطابقی دغرنیو سیمو په تګلوري یې دباور وړ دتیریدو راتیریدو بهیر‬ ‫خدمتونو اسانتیاوې ترخپل پوښښ الندې راويل‪ .‬د کلیو د‬ ‫وړیا مرستو او ټولنیزو مرستو یو ځای کول‪ ،‬په لومړیو کې ته پراختیا ورکوي‪ .‬او د کال په ټولو فصلونو او موسمونو کې‬ ‫رغونې او پراختیا وزارت په کلیو او بانډو کې له ‪ ۱۴‬تسهیل‬ ‫په کلیو او یا پام وړ ټولنو کې د ډیرو غریبو او بیوزلو وګړو به دهندوکش دغرونو له لړۍ څخه دمسافرینو او مالونو‬ ‫کوونکو بنسټونو رسه یو ځای‪ ،‬چې والیتي او د ولسوالیو‬ ‫له پاره د غذایي موادو‪ /‬غنمو یو بانک رامینځته کول به دتګ راتګ او وړلو راوړلو له پاره فرصتونه برابر کړي‪.‬‬ ‫کارکوونکو ته د څارنې د پروژې د پرمختیا راپور ورکولو‪،‬‬ ‫تر استفادې الندې ونیول يش‪ .‬داسې هیله او توقع کیږي‪ ،‬د په اوس وخت کې یوازې دوه سړکونه دهندوکش دغرونو‬ ‫ټولنیزو کارکوونکو له پاره د ظرفیت لوړولو د زده کړو او‬ ‫بې وزلو ا وغریبو وګړو له پاره د خوړو (غذاوو) دویش او دلړۍ له لوړو برخو څخه تیریږي ‪ ،‬چې یو له هغو څخه‬ ‫په ‪ ۳۴‬والیتونو کې دانجیرني او تخنیکي مرستو د برابولو‬ ‫لګښت څخه وروسته دغه غدایي بانک باید په دوراين بڼه دسالنګ لویه الره ده‪ .‬دغه سړک دهندوکش دتګلوري‬ ‫مسوولیت په غاړه لري‪ ،‬کارکوي‪.‬‬ ‫دترافیکي ګڼه ګوڼې دلوی بار زغمل په غاړه لري او بل‬ ‫دټولنیزو مرستو په واسطه دوه ځله ډک يش‪.‬‬ ‫ په ښاري ساحو کې د سیمه ییزو ارګانونو خپلواکه اداره‬ ‫ (‪ )۲‬د ساختامن او جوړښت د څارنې او ساتنې په خاطر تګلوری یو خام دویم درجه سړک دی‪ ،‬چې له بغالن او‬ ‫د ملګرو ملتونو دهبیتات له پروګرام رسه ‪ ،‬چې د څارونکی‬ ‫وړیا نغدي مرستې‪ :‬د ډیرو غریبو او زیامنن شویو کورنیو او بامیان څخه تیریږي ‪ .‬دغه پروژه دفواید عامې له وزارت رسه‬ ‫مشاور او سالکار په توګه او همدارنګه د څلور محيل تسهیل‬ ‫د سیمې او محل کارکوونکو کورنیو له پاره د کار په مقابل مرسته کوي ‪ ،‬چې دبغالن ‪ -‬بامیان سړک‪ ،‬چې ‪۱۵۲‬کیلو مرته‬ ‫کوونکو بنسټونو رسه د ظرفیت د لوړولو د څارنې او د‬ ‫الره او تونل‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫کې په نغدي بڼه اجوره ورکول‪ ،‬په کلیو کې د عام املنفعه اوږدوالی لري‪ ،‬قیر کړي او همدارنګه دسالنګ‬ ‫په پام کې دي چې تر یو میلیون پورې‬ ‫پروژې د پرمختیا د راپور ورکولو په برخه کې د ښاروالی د‬ ‫افغان وګړي د افغانستان د وليس تړون له‬ ‫پروژو د جوړولو چارو د ساتنې او څارنې په منظور په بیړنۍ دواړه د (‪ )۸۷‬کیلو مرتو په اوږدوايل رسه بیاورغوي‪.‬‬ ‫پروګرام څخه ګټه واخيل‪ .‬په دغه مرسته‬ ‫کار کوونکو د زده کړې په برخه کې کارکوي‪.‬‬ ‫او عاجله توګه ورکول کیږي‪ .‬دغه کارګره طبقه او زیامنن تردې پروژې الندې مقدمايت فعالیتونه پیل شوي دي‪.‬‬ ‫کې د روغتیا‪ ،‬پوهنې‪ ،‬کلیوايل سړکونو‬ ‫ ‪ ۳‬برخه‪ :‬څارنه او د پوهې زده کړه‪ .‬په دغه برخه کې‬ ‫شوې کورنۍ‪ ،‬چې د ټولنیزی پرمختیا دیوې طریقې او روش دځمکې داستمالک کولو له پاره کار‪ ،‬دساختامين طرحو کتنه‬ ‫او بریښنا رسولو د باکیفیته خدمتونو د‬ ‫قوي څارنه او دزده کړې فعالیتونه دکلیو له سطحې څخه‬ ‫وړاندې کولو ښه والی شامل دی‪.‬‬ ‫په اساس یې پیژندنه او مدیریت کیږي‪ ،‬له دغو نغدي وړیا او څیړنه‪ ،‬دتدارکاتو پروسه او د دفرت رامینځ ته کول پیل‬ ‫ترميل سطحې پورې‪ ،‬دسیمو اومحلونو یا ټولنو ترمینځ لیدنې‬ ‫مرستو څخه ګټه اخيل‪ .‬د پیسو په مقابل کې کار برخه کې به شوي دي‪ .‬تر اوسه پورې د بغالن څخه تربامیان پورې دوو‬ ‫د وليس تړون د لومړي پړاو له تطبیق څخه مته کیږي‪ ،‬چی الندی پایلې ترالسه يش‪:‬‬ ‫کتنې‪ ،‬په ځانګړې توګه د ښځو له پاره‪ ،‬موضوعي مطالعات‬ ‫ترمیمونه‪ ،‬بیارغونې‪ ،‬پاک کارۍ‪ ،‬توسعه او ودانیز (ساختامين) سړکونو جوړولو له پاره دځمکې استمالک بشپړ شوی او په‬ ‫او ارزیابۍ شاملې دي‪ .‬دغه برخه د څارنې او د ګډې‬ ‫کارونه شامل وی‪ .‬د خدمتونوپه مقابل کې نغدې وړیا پام کې دي چې ددې سړک او لویې الرې دڅلورو نورو برخو‬ ‫ •د وليس تړون د لومړي پړاو د تطبیق په ترڅ کې د ‪ ۱۰‬میلیون تنو وګړو له دې‬ ‫ارزیابۍ د اسبابونو یا ابزارو یو طیف لري‪ ،‬د هر اتباع او‬ ‫مرستې به دیرو غریبو او بیوزلو کورنیو ته‪ ،‬چې نيش کولې په له پاره دخریدارۍ پروسه ژر وروستي پړاو ته ورسیږي‪.‬‬ ‫وګړی دامتیازي کارتونو د رامینځته کولو په شمول‪ ،‬چې‬ ‫له تطبیقوونکي سالکار (مشاور) رسه قرار داد السلیک او د‬ ‫خدمتونو څخه برخمن کیدل‬ ‫عامه کارونو کې ونډه واخيل‪ ،‬تر خپل پوښښ الندې راويل‪.‬‬ ‫باید د محيل یا سیمه ییزو پرمختیایي شوراګانو او ټولنیزو‬ ‫پروژې د تطبیق له پاره د فوایدعامې وزارت رسه د مرستې په‬ ‫ د لومړي کال په فعالیتونو کې دا الندې موارد شاملیږي‬ ‫ •صحي اوبو ته د هیواد ‪ ۳.۴‬میلیون وګړوته الس رسۍ‬ ‫تنظیموونکو په واسطه د حد اقل خدمتونو د معیارونو د‬ ‫په کلیوايل سیموکې‪ :‬له ‪ ۲۲۰۰‬ځایونو او محلونو کُيل طرحې منظور تخنیکي ټیم ساحې ته لیږل شوی دی‪.‬‬ ‫ •د روغتیا‪ ،‬معارف ‪ ،‬سړکونو او بریښنا انرژی په برخه کې ښه والۍ‬ ‫راپور ورکولو له له پاره باید تکمیل يش‪.‬‬ ‫بشپړی شوي او له ‪ ۱۷۰۰‬څخه زیاتې د سیمو پرمختیایي د بغالن‪-‬بامیان رسک د ټولو برخو طرحې کتنه د‬ ‫ •په دولت باندی د خلکو رضایت او اعتبار زیاتیدل‬ ‫ ‪ ۴‬برخه ‪( :‬نوې برخه او د پیاوړی کوونکو بودجې ترتامین‬ ‫شوراګانی انتخاب اوله ‪ ۱۴۰۰‬څخه زیات محيل او سیمه ییز ‪۲۰۱۸‬میالدي د مارچ په میاشت کې بشپړه شوه‪ .‬له بغالن‬ ‫ •په زیربنايي پرژو کې له پانګه اچونې څخه‪ ،‬د ‪ ۳۵‬سلنه ګټې ترالسه کول‬ ‫الندې )‪ :‬د پروژې تطبیق او مدیریت دغه جز د پروژې‬ ‫پرمختیایي پالنونه بشپړ شوی او له ‪ ۵۰۰‬څخه د زیاتو فرعي څخه تر بامیان پورې د ‪ ۱‬او ‪ ۲‬برخې تدارکايت پروسه بشپړه‬ ‫مدیریت او څارنه په ميل‪ ،‬والیتي او ولسوالیو په سطحو په‬ ‫شوې او همدا اوس قرار داد یان په ‪.‬ساحه کې ځای پرځای‬ ‫پروژو وړاندیزونه چمتو شوي دي‪.‬‬ ‫کلیوالو ساحو او د زونونو په څلورو مرکزي ښارونو کې د ښاري‬ ‫ په ښاري ساحو کې‪ :‬له ‪ ۲۵۰‬څخه زیاتو ځایونو کې تطبیق شوي دي او عميل کار به د هوا په ښه کیدو رسه پیل يش‪.‬‬ ‫مدیریتونو په واحدونو کې ترخپل پوښښ الندې راويل‪ ،‬چې‬ ‫شوي دي (د ‪۲۳۵‬ځایونو کُيل طرحې بشپړې‪ ۱۲۸ ،‬سیمه د پاتې برخو تدارکايت پروسه به د ‪۲۰۱۸‬م کال په جریان کې‬ ‫پکې خینې برخې‪ ،‬لکه‪ :‬د پالیسۍ او علمیايت پالن جوړونې‪،‬‬ ‫ییزې پرمختیایي شوراګانې نوې انتخاب شوي‪ ۹۳ ،‬سیمه ییز بشپړه يش‪.‬‬ ‫د ظرفیت د لوړولو‪ ،‬د معلومايت مدیریتونو سیستمونه‪،‬‬ ‫پرمختیایي پالنونه بشپړ او ‪ ۲۳‬فرعي پروژو وړاندیزونه چمتو له تدارک رسبیره د سالنګ دلویې الرې د بیارغونې د کار‬ ‫شکایتونو ته د رسیدنې میکانیزمونه‪ ،‬د برشي منابعو مدیریت‪،‬‬ ‫د طرحې په خاطر د یو مشاور د استخدام کار بشپړ شوی‪،‬‬ ‫شوي دي‪.‬‬ ‫ارتباطات‪ ،‬له ساحې رسه د متویلوونکی همغږي اوهامهنګي‪،‬‬ ‫ په مجموع کې د مخه دسیمه ییزو پرمختیايي شوراګانو او داسې هیله کیږي‪ ،‬چې نوموړی قراراداد د واطلبی ته‬ ‫د مايل رسچینو (منابعو) او تدارکايت فعالیتونو مدیریت او د‬ ‫‪ ۹۰‬سلنه غړیتوب‪ ،‬د ميل پیوستون د پروګرام تر پوښښ الندې وړاندې او ژر نهایي يش‪.‬‬ ‫امنیتي چارو څارنې برخې شاملې دي‪.‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ ‪/۲۹‬‬ ‫شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫‪۲۸/‬‬ ‫د ظرفیت لوړونې او د پالیسۍ د یوه چوکاټ جوړولو لپاره‬ ‫ دغې پروژې د ډیرو غوره نړیوالو روشونو او الرو چارو‬ ‫او همدارنګه د ښاري پالن جوړونې تنظیم‪ ،‬په پنځو والیتي‬ ‫رسه په مطابقت او سمون کې کورنیو د اړتیاوو پیژندنې او‬ ‫‪ /‬دټولنيز خونديتوب شبکه‬ ‫سرتو ښارونو کې د خدمتونو وړاندې کولو ظرفیت او‬ ‫معلومولو له پاره یو لړ عملیايت الرښودونه رامینځته کړي‬ ‫مدیریت رسه مرسته کوي‪ .‬دا پنځه ښارونه د هرات‪ ،‬جالل‬ ‫دي‪ ،‬چې هغه دا دي‪ :‬د کورنیو د فقر او غربت د حالت‬ ‫د افغانستان د ټولنيز خونديتوب شبکې‬ ‫آباد‪ ،‬خوست‪ ،‬کندهار او مزار رشیف ښارونه دي‪.‬‬ ‫پورې اړوندو معلوماتو د څرنګوايل میکانیزم‪ ،‬دعیني اوشفافو‬ ‫په دې پروژه کې الندې برخې شته‪:‬‬ ‫معیارونو له مخې د هغوی تشخیص او پیژندنه‪ ،‬د کورنیو د‬ ‫او د تقاعد د مالتړ پروژه‬ ‫ لومړۍ برخه‪ :‬ښاري معلومات‪ :‬د ښاري معلوماتو د‬ ‫ټولنیز او اقتصادي حالت څرنګوايل له معارصې ټکنالوژۍ‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۲۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫مدیریت د سیستم جوړول‪ .‬د احصائیوي ارقامو‪ ،‬نقشو‬ ‫څخه په استفاده ورکړې (پرداختونه) او د تصاديف روش له‬ ‫دغه پروژه د ‪ ۲۰۱۷‬میالدي کال د ډسمرب په ‪۳۱‬نیټه بشپړه شوه‬ ‫او جغرافیايي معلوماتو د سیستم ( جي آی ایس) لپاره‬ ‫مخې داغیزکولو ارزیايب‪.‬‬ ‫د ډیټابیس او ځانګړي ویب سایټ جوړولو په موخه د‬ ‫ په وروستي پړاو کې یوه نوی هدفمنه میتودولوژي په پنځو‬ ‫د دې پروژې په موخو او هدفونو کې دغه مسایل شامل‬ ‫تخنیکي مرستو برابرول او د ارقامو را ټولولو‪ ،‬څو د ښاري‬ ‫دي‪( :‬الف) د کارکوونکو د تقاعد سیستم د اداري ظرفیت‬ ‫ولسوالیو کې دغریبو او بیوزلو کورنیو د نوم لیکنې او ثبت په‬ ‫پالن پړاونه او د هغه د پایلو ارزول په غوره توګه تررسه يش‪.‬‬ ‫منظور تطبیق شوي‪ ،‬چې په نتیجه کې اړمنو او مستحقو وګړو‬ ‫ښه والی او (ب) د ټولنیز مصؤنیت د شبکو د رامینځته کولو‬ ‫ دویمه برخه‪ :‬ښاري ادارې‪ :‬د ادارو او وړتیاوو پراختیا‪.‬‬ ‫او کورنیو ته‪ ،‬چې د نغدي د مرستې د ورکړې رشایط یې پوره‬ ‫له پاره د اغیزناکو الرو چارو د موندنې په منظور د مناسبې‬ ‫د ښاري پراختیا او کور جوړونې په وزارت او پنځو سرتو‬ ‫کړي‪ ،‬نغدي مرستې ورکړه‪ ،‬د موبایل او سوداګریزو بانکونو له‬ ‫پالیسۍ دچوکاټ پرمختیا‪ ،‬په ځانګړې توګه په پیژندل شویو‬ ‫ښارونو په مرکزونو کې د پالن جوړونې د بهیر اړوند د‬ ‫الرې ویشل شوې ده‪.‬‬‫ولسوالیو کې د نغذي مرستو د برابرولو له الرې اړمنو وګړو‬ ‫دندو او مسوولیتونو‪ ،‬تګالرو او وړتیاوو د څرنګوايل ارزونه‪،‬‬ ‫ په مجموع کې ‪ ۳۳۵۰۰‬بیوزلې او غریبې کورنۍ معلومی‬ ‫ته پراغیزناکو پروګرامونو باندې ډیره پاملرنه لرل‪.‬‬ ‫د قوانینو‪ ،‬مقرراتو‪ ،‬پروګرامونو او کارکوونکو په برخه کې‬ ‫او پیژندل شوي او بیا یې نغدي مرستو څخه ګټه اخیستې ده‪.‬‬ ‫ د متقاعدینو د سیستم د اصالح او سمون برخه‪ :‬د‬ ‫د ستونزو او کمزورتیاوو ته په پام د عملیايت پالن جوړول‪.‬‬ ‫متقاعدینو د حقوقو د ورکړی د یو اصالح شوي سیستم‬ ‫د پالیسۍ مهمو برخو په اړه‪ ،‬چې په کې پالن جوړونه‪،‬‬ ‫له ځمکې څخه د ګټې اخیستلو مدیریت‪ ،‬په مناسبو بیو‬ ‫‪ /‬ښاري پراختیا‬ ‫کلیدي عنارص‪ ،‬د تقاعد د خزینې د برشي منابعو د اداري‬ ‫جوړښت‪ ،‬بیا کتنې په ګډون د معلومايت مدیریت نوی‬ ‫د اوسیدلو د ځای برابرول‪ ،‬ښاري بیارغونه او ښاري مايل‬ ‫چارې؛ شاميل دي‪ ،‬د تشخیص او په دې اړه د سپارښتنو‬ ‫له دافغانستاندنویوبازارونودپراختیاپروژه‬ ‫سیستم (‪ ،)MIS‬دکاري پروسو بسته‪ ،‬دعاید او لګښت‬ ‫پاره د پیش بینۍ موډلونه یا منونې او د تقاعد د محاسبې د‬ ‫لپاره د څلورو " کاري کمیټو" لپاره د مرستو برابرول‪.‬‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۲۲‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫سیستم نوی چارټ ترا جراء الندې نیول شوی دی‪.‬‬ ‫ دریمه برخه‪ :‬ښاري یوځای کېدل‪ :‬د ښار او والیتونو‬ ‫ تقریباً د ‪۱۱۸۰۰۰‬تنو متقاعدینو د معلوماتو د مدیریت دغه پروژه د ‪۲۰۱۷‬میالدي کال دنوامرب په میاشت کې‬ ‫په کچه د ښاري پالن جوړونې پیاوړتیا‪ .‬د پنځو سرتو‬ ‫په نوي سیستم کې نوم لیکنه شوې ده‪ ،‬چې دهغو حقوق د بشپړه شوه‬ ‫ښارونو مرکزونو لپاره د سرتاتیژیک پراختیايي پالنونو د‪.‬‬ ‫بانکی حسابونو له الرې ورکول کیږي‪ .‬د کابل په ښار کې د‬ ‫پشپړولو په موخه مايل مالتړ‪ ،‬چې پر بنسټ به یې منځ‬ ‫تقاعد په مرکزي اداره کې د بایومرتیک تائیدي او تشخیصه د دې پروژې موخه په څلورو لویو ښارونو‪ :‬کابل‪ ،‬مزاررشیف‪،‬‬ ‫مهاله پراختیايي پالنونه له نورو ټولو اړوندو ادارو او‬ ‫سیستم نصب او فعال دی‪ ،‬چې دهغې مطابق شاوخوا جالل آباد او هرات کې‪ ،‬چې د اقتصادي فعالیتونو سرت‬ ‫کاري رشیکانو رسه په همغږۍ جوړ او بشپړ يش‪ .‬ښاري‬ ‫‪ ۸۷۵۰۰‬تنه متقاعدین د بایومرتیک په بڼه ثبت او تصدیق مرکزونه دي‪ ،‬د یو سوداګریز امتحاين پروګرام رامینځته کول‬ ‫سرتاتیژيک پراختیايي پالنونه د ‪ ۱‬برخې د ارقامو او شمېرو‬ ‫وو‪ ،‬دې پروګرام له رشکتونو رسه مرسته وکړه‪ ،‬چې د بازار‬ ‫شوي دي‪.‬‬ ‫څخه په ګټې اخیستنې‪ ،‬جوړ او رامنځته کیږي‪ ،‬له دې‬ ‫د تقاعد د سیستم د اداری پروژې او د‬ ‫افغانستان د ټولنیز مصؤنیت د شبکې‬ ‫ د معلوماتو د مدیریت دغه سیستم د بلخ‪ ،‬ننګرهار او موندنې یا مارکټینګ په برخه کې الزم معلومات او اطالعات‬ ‫وروسته مهمې ستونزې او پراختیايي موخې مشخص کیږي‬ ‫د رامینځته کولو له الرې ‪ ۸۷۵۰۰‬تنه‬ ‫کندهار په والیتونو کې هم د متقاعدینوپه والیتي دفرتونو ترالسه کړي‪ ،‬د محصول کیفیت لوړ کړي‪ ،‬دتولید ظرفیتونه‬ ‫او د هغه پر بنسټ د پانګونې فعالیتونه او پالنونه جوړ‬ ‫متقاعدین د کابل د تقاعد په اداره کې د‬ ‫ډیرکړي‪ ،‬نوې ټکنالوژۍ زده کړي او خپل سوداګریز پالنونه‬ ‫کې همدا اوس عميل کیږي‪.‬‬ ‫او پيل کیږي‪ .‬په پام کې ده‪ ،‬څو د پالن جوړونې د فرهنګ‬ ‫ د دې پروګرام له موخې او هدف څخه زیات‪ ،‬چې د‬ ‫بایومرتیک د نوي سیستم څخه په استفاده‬ ‫ د شهیدانو او معلولینو فرعي برخه‪ :‬دې پروژې د په کورنیو مارکیټونو او صادرايت پرمختیا کې د خپل حضور د‬ ‫ثبت‪ ،‬تائید او پیژندل شوي دي‪.‬‬ ‫رامنځته کولو په موخه د ښاري پالن د برخې زده کړیاالنو‬ ‫‪ ۱۵۰۰‬کارکسبونو او شغلونو رامینځته کیدل وو‪ ،‬د ‪ ۱۵۱۶‬په‬ ‫معلوماتو د مدیریت سیستم رامینځته کول او بریالی زیاتوايل په منظور تطبیق کړي‪.‬‬ ‫لپاره یو ښوونیز نصاب جوړ يش‪.‬‬ ‫شمیر د کار کسب او شغل فرصتونه د دې پروژې له خوا‬ ‫نصوبول د شهیدانو او معلولینو د حقوقو له مډرن کولو په مشخص ډول د دې پروژې له الرې ‪ ۳۷۲‬کوچني او‬ ‫ څلورمه برخه‪ :‬ښاري پانګونه‪ :‬د ښاري بنسټونو د‬ ‫رامینځته شوي دي‪ ،‬په داسې حال کې‪ ،‬چې د ښځو ونډه په‬ ‫څخه د مالتړ او مرستې په منظور پای ته ورساوه‪ .‬په کابل منځنی متشبثین او ‪ ۵۳‬سوداګریز انجمنونه د لګښتونو له‬ ‫جوړولو او ډیزاین کولو لپاره د امکان شتون په موخه‬ ‫سلو کې ‪ ۵‬ټاکل شوی وه‪ ،‬له نیکه مرغه‪ ،‬چې دغه شمیر په‬ ‫کې د مرکزي دفرت د ودانۍ بیارغونه اوفرش کول هم بشپړ ترشیک څخه په استفاده سوداګریزو پرمختیایي خدمتونو ته‬ ‫د څیړنې تررسه کول‪ .‬د پنځو سرتو ښارونو د مرکزونو‬ ‫سلوکې ‪ ۳۰،۶‬زیاتوالی وموند‪.‬‬ ‫شوې ده‪ .‬د معلوماتو د مدیریت سیستم د ‪۲۰۱۸‬میالدي کال دهغوی الس ريس تامین او ترخپل پوښښ الندې یې راويل‪.‬‬ ‫لپاره د ښاري سرتاتیژیک پراختیايي پالن پر بنسټ‪ ،‬چې‬ ‫د مارکیټ او محصوالتو تنوع له پاره په سلو کې ‪۲۰‬ټاکل‬ ‫د مارچ په میاشت کې دکابل بایو مرتیک تصدیق په تسهیل دغه پروژه د سوداګرۍ او صنایعو د وزارت له خوا تطبیق‬ ‫لومړیتوب لرونکي پروژو ( حساب شوي او د پيل کېدو‬ ‫شوی هدف هم د ‪ ۲۱‬تولید په زیاتوايل رسه ښه والی موندلی‬ ‫شوي دی‪.‬‬ ‫رسه خپل فعالیت پیل کړ‪.‬‬ ‫وړ پروژو) او له وړاندې مشخص شوې پروژو (د ښار‬ ‫او په ‪ ۱۲‬هیوادونو کې یې ‪ ۴۴‬نړیوالو مارکیټونو ته الره‬ ‫ د ټولنیز مصؤنیت د شبکې برخه‪ :‬د دې برخې هدف او د نوي مارکیټ د پرمختیا اسانتیا او تسهیل د دې‬ ‫سرتاتیژیک پراختیايي پالن او د لیږد وړ اقتصادي پروژو‬ ‫پیدا کړه‪.‬‬ ‫موخه د مستحقینو له پاره د یو خدمايت او مرستې رسولو د پروژې په مرسته او مالتړ د ‪ ۲۰۱۳‬میالدي کال د مارچ په‬ ‫الندې مشخص شوې وي) پيل کېدلو امکان په کې وي‪،‬‬ ‫سیستم پراخول دي‪ ،‬چې یوه مهمه برخه یې دهغو غریبو او میاشت کې رامینځته شو‪ .‬دې مرکز د څلورو لویو ښارونو‪:‬‬ ‫د څو کلن پانګونې پالنونو جوړول‪ .‬د پانګونې پالنونه‬ ‫د ښاري پراختیا د مالتړ پروژه‬ ‫بیوزلو کورنیو له پاره په امتحاين ډول د نغدي مرستو ویشل کابل‪ ،‬مزار رشیف ‪ ،‬جالل آباد ا هرات څخه ټول ‪۱۰۵۰‬‬ ‫دي‪ ،‬چې ماشومان یې له پنځو کلونو څخه راښکته عمر لري‪ ،‬غوښتنلیکونه ترالسه کړي‪ ،‬چې دهغو له جملې څخه ‪۳۷۲‬‬ ‫همدارنګه د پالن شویو ښاري پروژو د پراختیا په موخه د‬ ‫د نړیوال بانک د ‪ ۲۰‬میلیونه ډالرو وړیا مرسته‬ ‫خصويص بانکونو د مالتړ جذبولو لپاره هم تررسه کیږي‪ ،‬په‬ ‫په پنځو ولسوالیو (خاص کونړ‪ ،‬نورګل‪ ،‬دولت یار‪ ،‬یکاولنګ رشکتونو (د ‪ ۳۷۵‬ټاکل شوي هدف په مقابل کې) او‪۵۳‬‬ ‫راتلونکي کې د دې سکټور د پراختیا څرنګوايل پر بنسټ؛‬ ‫دا پروژه د ښاري پراختیا او کور جوړونې له وزارت رسه د‬ ‫اوڅمکنی) کې د ژمي او پرسيل د فصلونو په لومړیو کې سوداګریزو انجمنونو ( د‪ ۳۰‬ټاکل شوي هدف په مقابل)‬ ‫د ښار جوړونې له پروژو څخه مايل مالتړ تررسه کیږي‪.‬‬ ‫هېواد په کچه په اړوند ادارو کې د ښار جوړونې د پالیسیو‬ ‫ته الزمې مرستې برابرې کړي دي‪.‬‬ ‫دغذايي مصؤنیت د نشتوايل له امله ستونزې زیاتیږي‪.‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/31‬‬ ‫شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫‪30/‬‬ ‫د نړيوالې مايل ادارې پانګونې او مشوريت خدمتونه‬ ‫د هغې لومړی پړاو دالسته راغلو اصالحاتو تداوم دی‪ .‬د‬ ‫اغیزې به د ملریزې انرژۍ د با کیفیته تولید لپاره د تل پاتې‬ ‫رشکتونو د جوازونو او څارنیزې چارې مدیریت کړي او په‬ ‫دنړیوالې مايل ادارې مهم او کلیدي فعالیتونه زیاتره‬ ‫سوداګرۍ اوصنایعو په وزارت کې د سوداګریزو جوازنامو‬ ‫سوداګریز بازار جوړولو لپاره د چټکو هڅو رسه به روښانه‬ ‫پایله کې په افغانستان کې د اجاره سکټور پرمختګ وکړي‪.‬‬ ‫دمشورې ورکولو له الرې دپانګه اچونې دفضاء په شته‬ ‫د ثبت د واحدی مرجع رامینځته کیدل‪ ،‬په مجموع کې د‬ ‫يش‪ .‬له بلې خوا‪ ،‬دا پروګرام له خصويص سکټور رسه په‬ ‫دغه پروګرام هم د پوهاوي او خرباوي د پروګرام پرتطبیق‬ ‫وايل او په ظرفیت جوړولو باندې متمرکز دي او له هغو‬ ‫دې پړاو موخه په هیواد کې د سوداګریز جواز د اخیستلو‬ ‫راکړه ورکړه کې مرسته کوي‪ ،‬څو بازار ته د مالونو راتګ‬ ‫او ذیدخلو رشیکانو (دولت او خصويص سکټور) دپوهنې‬ ‫ټاکلو پانګه اچونو رسه مرسته کوي‪،‬چې دپرمختیایي اغیزې‬ ‫د لګښت او وخت کمښت او والیتونو ته د سوداګریزې‬ ‫په وړاندې د خنډونو لیري کول‪ ،‬د بازار د اړتیاوو په اړه د‬ ‫او خربتیا د سطحې د لوړولو او ظرفیت جوړونې د اجاره‬ ‫کولو او کارکسب پیدا کولو لوړه کچه ولري دنړیوالې مايل‬ ‫جوازنامې د صدور د اصالحاتو او سمون د بهیر پراختیا ده‪.‬‬ ‫معلوماتو ترالسه کولو‪ ،‬د سوداګریزو اړیکو په پراختیا او له‬ ‫اخیستنې د ښیکڼو او ګټو‪ ،‬او په نتیجه کې د ډیرو کوچنیو‪،‬‬ ‫ادارې اوسنۍ سرتاتیژي دافغانستان له پاره دنړیوال بانک‬ ‫ د دې پروژې هدف د ساده روشونو د عميل کولو او د‬ ‫پرمختللو تولیداتو څخه‪ ،‬چې په ملریزې انرژۍ فعاله کیږي‪،‬‬ ‫کوچنیو او متوسطو تشبثاتو مايل چارو ته دالس رسی ښه‬ ‫ګروپ دګډون چوکاټ له سرتاتیژی (‪ )۲۰۱۷-۲۰۲۰‬رسه په‬ ‫بنسټونو د ظرفیت لوړتیا له مالتړ څخه الس ته راتالی يش‪.‬‬ ‫د کارونې په اړه د ګټه اخیستونکو د پوهاوي کچه لوړه‬ ‫والی پکې شامل دی‪.‬‬ ‫سمون کې ده‪.‬‬ ‫دغه موخې او هدفونه عبارت دي له‪ )۱( :‬د سوداګریزې‬ ‫کړي‪.‬‬ ‫جوازنامې د صدور د پړاو ساده کول او د سودا ګریز جواز‬ ‫د افغانستان دممیزو د زنځیري وړاندې کولو‬ ‫نوي کول (‪ )۲‬د نوي جواز د اخیستلو د وخت کمښت او د‬ ‫د حکومتوالۍ مرکزي واحد‬ ‫د پانګې اچونې کړکۍ‬ ‫موجود سوداګریزجواز نوي کول‪ ،‬او (‪ )۳‬د سوداګریز جواز‬ ‫پراختیا‬ ‫نړیواله مايل اداره په افغانستان کې دمايل مارکیټ‪،‬‬ ‫د حکومتوالۍ مرکزي واحد پروژه‪ ،‬په افغانستان کې د‬ ‫خدماتو‪ ،‬مخابراتو‪ ،‬کرنیزو محصوالتو او زیر بناوو باندې په د دې پروژې موخه او هدف د افغانستان د ممیزو د‬ ‫د صادریدلو داصالحاتو او سمونونو خپریدل له کابل څخه‬ ‫بانکدارۍ سکټور په بازار کې د بنسټیزو ستونزو د حل په‬ ‫د افغانستان د والیتي سوداګریزو خونو ‪ ۲۱‬دفرتونو ته‪.‬‬ ‫مترکز رسه د پانګه اچونې دیو لړ خدمتونو برابرونکې ده‪ .‬وړاندې کولو د زنځیرې پراختیا او د پروسس تطبیق او‬ ‫موخه رامنځته شوې ده‪ .‬د بانکدارۍ سکټور په بازارونو کې‬ ‫د نړیوالی مايل ادارې دپانګې اچونې د کړکۍ مجموعي د غذایي مصونیت دسیستمونو مدیریت‪ ،‬د مايل چارو‬ ‫ د دې پروژې اغیزې د خصويص سکټور له پاره د پانګې‬ ‫ګڼ شمیر ستونزې؛ په بیالبیلو کچو د لومړنیو فعالیتونو له‬ ‫او بودجې په چوکاټ کې کمښت دی‪ ،‬چې د پروژې له‬ ‫ژمنه او تعهد د ‪۲۰۱۷‬مايل کال په پای کې ‪۲‬میلیونه ډالرو مدیریت په برخو کې د ظرفیت لوړولو په واسطه دعرضې‬ ‫الرې ( په هر بانک کې په انفرادي ډول‪ ،‬د مقرراتو د تنظیم‬ ‫او دهغې د مشاوريت خدمتونو د کړکۍ تعهد ‪ ۸،۸‬میلیونه د زنځیرې دپراختیا سبب کیږي او په هیواد کې د نورو‬ ‫بشپړیدو څخه وروسته ترالسه کیږي‪.‬‬ ‫چوکاټ او د سکټور په کچه) پيژندل شوي دي‪.‬‬ ‫صنایعو له پاره ښه بیلګه او مثال جوړوي‪.‬‬ ‫ډالرو ته رسیږي‪.‬‬ ‫ نړیواله مايل اداره له بانکونو رسه مرسته کوي‪ ،‬څو د‬ ‫ د نړیوالې مايل ادارې پانګې اچونې‪ ،‬مايل رسچینو ته‬ ‫د افغانستان دبڼوالۍ د محصوالتو د صادراتو‬ ‫ تطبیق کې د افغانستان د دولت مرسته او همکاري‪ ،‬‬ ‫د افغانستان د سوداګریز چاپیریال د پیاوړي‬ ‫خپلو بنسټونو فعالیتونو ( د تصمیم نیونې د بهیر بدلون‪،‬‬ ‫پیاوړتیا‬ ‫ په هغو ساحو کې د سواګرۍ د رسته رسولو پروژی په ‬ ‫کولو پروژه‬ ‫د خطرونو مدیریت‪ ،‬د عملیايت فعالیتونو اغیزمنتیا‪ ،‬ګټه او‬ ‫پورونو د حکومتولۍ د پياوړتیا لپاره حقوقي چوکاټ‬ ‫اداره‬ ‫دالس رسۍ بهیر ته‪ ،‬په ځانګړې ټوګه د کوچنیو‬ ‫دغه‬ ‫په سکټور او مخابراتو کې بدلون ورکړی دی‪.‬‬ ‫ واسطه انتخاب او اندازه ګیري شوي دي‪.‬‬ ‫د افغانستان د سوداګریز چاپیریال د پیاوړي کولو پروژه د‬ ‫ارزښت ورکونه) ښه کړي او مايل امکاناتو ته د الرسيس زمینه‬ ‫د حقوقي چوکاټ د پياوړتیا پروژې هدف د افغانستان‬ ‫نړیواله مايل اداره دافغانستان د بڼوالۍ‪ ،‬محصوالتو د‬ ‫ ‪ .۱.۲‬د بنسټیزو میکانیزومونو رامینځته کیدل د پانګې ‬ ‫کولو‪،‬‬ ‫السه‬‫ر‬ ‫خپلو هلو ځلو ته د پانګه اچونې نویو پورونو ت‬ ‫صادراتو د پرمختیا په الرو چارو کې د بزګرانو او کروندګر‬ ‫پانګې اچونې د رشایطو ترپروګرام الندې طرحه او تدوین‬ ‫( د پانګې د لګښت کمول‪ ،‬د پور ورکولو د رشایطو آسانول‬ ‫د بانکدارۍ سکټور په بازار کې د نیمګړتیاوو او ناکامیو‬ ‫ اچونې د چاپیریال د اصالحاتو له پروګرام څخه مرسته ‬ ‫لپاره د حل د الرو چارو موندل‪ ،‬بلل کیږي‪ .‬د هغه شمېر‬ ‫په‬ ‫مرستې‬ ‫له اقتصادي اړوندو ادارو رسه ګډې هڅې او‬ ‫د حاصالتو دښه وايل او د کورنیو او بهرنیو بازارونو کې د‬ ‫شوې ده‪ ،‬ترڅو په افغانستان کې د سوداګرۍ د اصالحاتو‬ ‫او پانګوالو ته د الرسيس پراختیا) زیاته کړي‪ ،‬څو په دې ډول‬ ‫منظور‬ ‫په‬ ‫دمالتړ‬ ‫افغانستان کې له خصويص سکټور څخه‬ ‫ او مالتړ‪.‎‬‬ ‫بهیر ته چټکتیا ورکړي‪.‬‬ ‫د افغانستان په بانکونو کې د مرکزي حکومتوالۍ پالن شوي‬ ‫فعالیتونو او هڅو په ړنا کې چې پخوا په دغه سکټور کې‬ ‫فرصتونو د پراختیا او پرمختیا له پاره مرسته او مالتړکول‪..‬‬ ‫چارو‪،‬‬ ‫تولیدي‬ ‫چارو‪،‬‬ ‫‪ ،‬په ځانګړی توګه د زیر بناوو‪ ،‬مايل‬ ‫ ‪ .۱.۳‬د جنسیت له مخې په حقوقي او قانوين چوکاټ ‬ ‫ د دې پروژې مترکز د سوداګرۍ د رسته رسولو په ساحو‬ ‫تګالرې پيل او وهڅول يش‪.‬‬ ‫تررسه شوي‪ ،‬د بانکدارۍ سکټور په وړاندې ستونزې او‬ ‫د دې پروژې موخه او هدف د بڼواالنو د اقتصاد او ژوند‬ ‫ کې د هغو شمیر توپیرونو پیژندنه‪ ،‬چې ښځو ‬ ‫کې‬ ‫برخو‬ ‫په‬ ‫خدمتونو‬ ‫دکرنیزو محصوالتو سوداګري او‬ ‫د سطحې ښه والی او د کرنیزو قراردادونو له الرې د میوو‬ ‫باندې دی‪ ،‬چې د پانګې اچونې د چاپیریال د ښه والی له‬ ‫د ناکامیو د الملونه ټولګه پېژندل شوي دی‪ ،‬چې روښانه‬ ‫ ته د سوداګریزو فرصتونو الس رسۍ محدود وي‪.‬‬ ‫بېلګه یې په انفرادي توګه په بانکونو او د دغه سکټور په‬ ‫دوام ورکوي‪.‬‬ ‫د پروسس له کمپنیو رسه دهغوی وصل او د خپل مارکیت‬ ‫‪ ۲‬برخه‪ :‬دپانګې اچونې ساتنه او ترویج‬ ‫پاره د ګډون له بالقوه توان څخه برخمن دی‪ .‬دغه هدف‬ ‫د پانګه اچونې رشایط‬ ‫حقوقي او څارنیز چوکاټ کې تر سرتګو کیږي‪.‬‬ ‫اچونې‬ ‫پانګې‬ ‫د‬ ‫ادارې‬ ‫مايل‬ ‫نړیوالې‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫وخت‬ ‫ په اوس‬ ‫د پراختیا په خاطر د پروسس کوونکو کمپنیو مرسته او‬ ‫د سوداګریزو بنسټونو د ظرفیت د لوړاوی د ادارو ترمینځ‬ ‫نړیواله مايل اداره د افغانستان د ساختامن جواز د صادرولو‬ ‫سکټور‬ ‫په‬ ‫مارکیټونو‬ ‫چارو‬ ‫مايل‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫اتو‬‫ر‬ ‫مخاب‬ ‫کړکۍ د‬ ‫جګړه ځپيل حالت لرونکو هیوادونو (لکه افغانستان)‬ ‫دهمغږۍ دښه وايل‪ ،‬د خصويص او دولتي سکټور د خربو‬ ‫ نړیواله مايل اداره د افغانستان له بانکونو رسه د هغوی‬ ‫مالتړ دی‪.‬‬ ‫کې د نویو پانګه اچوونکو جلب ستونزمن کار دی‪ ،‬خو‬ ‫د اصالح اوسمون پروژه او په والیتونو کې د سوداګرۍ د‬ ‫اچونې‬ ‫پانګې‬ ‫د‬ ‫ده‪،‬‬ ‫برخمنه‬ ‫څخه‬ ‫اچونو‬ ‫پانګه‬ ‫کې له‬ ‫اترو او مذاکرو او د پانګې اچونې د ساتنې په منظور به‬ ‫د تګالرو د ښه وايل (په تصمیم نیونې کې ښه والی‪ ،‬د‬ ‫د هغو دموجودو پانګو اچونو مصؤنیت رضوري دی‪ .‬په‬ ‫رسته رسولو رسوې بشپړه کړې ده‪ .‬نوموړی اداره په اوس‬ ‫ګواښونو مدیریت‪ ،‬عملیايت اغېزمنتیا‪ ،‬ګټه او ارزونه) او‬ ‫کرنیزو‬ ‫او‬ ‫دبریښنا‬ ‫پکې‬ ‫چې‬ ‫ده‪،‬‬ ‫کوونکې‬ ‫من‬ ‫هیله‬ ‫لړۍ‬ ‫د پانګه اچوونکو د شکایاتو له مدیریت څخه ترالسه يش‪.‬‬ ‫وخت کې د سوداګرۍ اوصنایعو وزارت رسه د سوداګریزو‬ ‫شامله‬ ‫اچونه‬ ‫پانګه‬ ‫کې‬ ‫سکټور‬ ‫په‬ ‫سوداګرۍ‬ ‫د‬ ‫محصوالتو‬ ‫افغانستان کې د پانګه اچوونکو مصؤنیت د مصؤنیت‬ ‫دغه موخې او هدفونه دا الندې دي‪:‬‬ ‫مايل رسچینو ته د الرسيس زیاتوالی (د پانګې د بیې کموالی‪،‬‬ ‫دیوې څرګندې او واضح سرتاتیژۍ غوښتنه کوي او له‬ ‫جوازنامو د صادرولو پروژې په دوهم پړاو کې دی و‬ ‫د پور ورکونې د پروسې ښه والی او پانګوالو ته د الرسيس‬ ‫ده‪.‬‬ ‫ (‪ )۱‬دحقوقي چوکاټ ساده کول او د سوداګرۍ د‬ ‫مطلوب او برابر چاپیریال د رامینځته کولو او هڅولو په‬ ‫پانګه اچونې څخه وروسته د پام وړ پانګه اچوونکو‬ ‫رسته رسولو له پاره مقررات‪ ،‬لږ ترلږه په دوو ساحو کې‬ ‫زیاتوالی) په برخه کې د افغانستان له بانکونو رسه د یو‬ ‫له پاره د څارنو او ساتنو پروګرام د سیرم (‪ )SIRM‬په‬ ‫غرض‪ ،‬چې د خصويص سکټور د ودې او پراختیا سبب‬ ‫انډولیزه حقوقي چوکاټ د پراختیا له الرې مرسته کوي‪.‬‬ ‫د سوداګرۍ تررسه کول‪ )۲(،‬د ادارو ترمینځ د همغږۍ‬ ‫کیږي‪ ،‬مرسته او مالتړ کوي‪.‬‬ ‫مايل خدمتونه ته الس ريس‬ ‫واسطه بشپړ شوی دی‪.‬‬ ‫د میکانیزمونو پیاوړی کول د پانګه اچونې د رشایطو په‬ ‫نړیواله مايل اداره د نړیوال بانک اړوند د مايل سکټور د‬ ‫سیرم دهغو شکایتونو د حل ‪ /‬موضوعاتو د پیژندنې‬ ‫ په پام کې دي‪ ،‬چې د پانګه اچولو د رشایطو تر پروګرام‬ ‫له پاره‪ ،‬چې د دولت دکړنو له امله مینځته راځي‪ ،‬د‬ ‫اصالحاتو کې د عامه او خصويص سکټور ترمینځ دویلو او‬ ‫الندې ډیره مطالعه په افغانستان کې د ښځو تشبثت‬ ‫پیاوړتیا د برنامې په مرسته‪ ،‬د افغانستان بانک رسه مرسته د افغانستان د روښانتیا پروګرام‬ ‫اوریدلو د اغیزناک میکانیزم رامینځته کیدل؛ (‪ )۳‬د پانګې‬ ‫حقوقي مانع او خنډونه‪ ،‬د سوداګرۍ اسانتیا او د صادراتو‬ ‫کوي‪ ،‬څو پر منقول اموالو د رهني حقوقو د ثبت او د عامه د افغانستان روښانه کول د سوداګریزو بازارونو د بدلون د‬ ‫خرباوي او پوهاوي د یو سماليس او فوري میکانیزم په‬ ‫اچونې دچاپیریال پانګه اچونکي ته ((ځواب ورکولو د‬ ‫اعتبارونو د ثبت سیستم لپاره لومړنی ګرځنده بریښنايي پروګرام په څیر ده‪ ،‬چې موخه یې پاک او د ګټې اخیستلو‬ ‫توګه عمل کوي‪ .‬د سیرم (‪ )SIRM‬تطبیق د یوې اداری‬ ‫لوړول‪ ،‬د سوداګرۍ پیاوړتیا او د شاخص په اساس د‬ ‫سیستامتیک)) میکانیزم تطبیق او په عمل کې پيل کول‪.‬‬ ‫اصالحاتو په برخه کې مشاورې تررسه يش‪.‬‬ ‫وړ انرژۍ ته د افغانستان د کلیو د الرسيس زیاتوالی دی‪.‬‬ ‫سیستم جوړ کړي‪.‬‬ ‫یا بنسټ غوښتنه کوي‪ ،‬چې د هغو منازعو او شخړو د‬ ‫ دغه پروژه دوه برخې لري‪:‬‬ ‫ همدارنګه‪ ،‬نړیواله مايل اداره له افغانستان بانک رسه دا پروژه نړیوال مايل ادارې پر وړاندې "د نړیوال روښانتیا"‬ ‫منځګړیتوب یا حل ظرفیت او وړتیا ولري‪ ،‬چې پانګه‬ ‫ لومړۍ برخه‪ :‬د سوداګرۍ د رشایطو د پیاوړي کولو ‬ ‫مرسته کړې‪ ،‬څو د اجارې خدمتونو اړوند چارو لپاره قانوين پروګرام بنسټیزه برخه ګڼل کیږي‪.‬‬ ‫وال وررسه مخامخ دي‪.‬‬ ‫ ښه والی او د بنسټونو له رامینځ ته کیدو څخه مالتړ‪.‬‬ ‫د سوداګریزو جوازنامو دصادرولو داصالحاتو‬ ‫چوکاټ جوړ کړي‪ .‬اوسمهال دا اداره هڅه کوي‪ ،‬څو په د یاد شوې برنامې موخه‪ ،‬د هیواد په لیري پرتو کلیو‬ ‫ دا برخه درې فرعي برخې لري‪:‬‬ ‫او سمون پروژې دوهم پړاو‬ ‫افغانستان بانک کې د مرشي یا مدیریتي رول رامنځته کې ملریزې انرژۍ د تولید پرمختللو وسایلو او خدمتونو ته‬ ‫ ‪ .۱.۱‬د سوداګریز چاپیریال داصالحاتو په پرمختیا او ‬ ‫د سوداګریزو جوازنامو داصالحاتو د پروژې دوهم پړاو‬ ‫کړي‪ ،‬څو دا بانک وکوالی يش‪ ،‬چې د اجاره ورکونکو د ‪ ۲۵۰۰۰۰‬افغانانو الرسسی دی‪ .‬د دې پروګرام د پام وړ‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/۳3‬‬ ‫شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫‪۳2/‬‬ ‫د افغانستان د بیارغونې‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫صندوق څه شی دی؟‬ ‫دمالتړ کړکۍ اود پانګه اچونې څخه دمالتړ کړکۍ له خوا‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق په ‪ ۲۰۰۲‬میالدي کال ددې‬ ‫اجراء کیږي‪ .‬له عادي بودجې څخه دمالتړ کړکۍ هرکال‬ ‫له پاره تاسیس شو‪،‬چې دافغانستان د دولت بودجې او‬ ‫دافغانستان دبیارغونې دصندوق‬ ‫مشخص او دورکړی وړ لګښتونه‪ ،‬چې ناامنیتي چارو او‬ ‫دپانګه اچونې ميل پروژو ته یو همغږی کوونکی میکانیزم‬ ‫موخې عبارت دي له‪:‬‬ ‫فعالیتونو پورې اړه لري‪ ،‬اجراء کوي‪ .‬خوله پانګې اچونې‬ ‫جوړ کړي‪ .‬ددې صندوق دفعالیت دپیل له وخت څخه ‪۳۴‬‬ ‫څخه دمالتړ کړکۍ دپرمختیايي بودجې له الرې دميل‬ ‫بنسټونو او مرسته کوونکو هیوادونو ‪ ۱۰،۳‬میلیارده ډالر‬ ‫پرمختیایي پروګرامونو له پاره مايل مرستې برابروي‪.‬‬ ‫دافغانستان دبیارغونې له صندوق رسه ژمنه کړې ده‪ ،‬چې‬ ‫ميل بودجه داسې حالت ته رسول‪،‬‬ ‫ • ‬ ‫ د پروګرام موخه او هدف د اسانتیاوو رامینځته کولو‬ ‫په دې ترتیب دغه صندوق دافغانستان د دولت دعادي او‬ ‫چې وکولی يش دميل پرمختیا‬ ‫څیړنه او تحلیل‪ ،‬او د څیړنیزو پالیسیو ترویج دی‪ .‬د شواهدو‬ ‫پرمختیایي بودجې دیوې سرتې متویلوونکې رسچینې په توګه‬ ‫له موخو او هدفونو رسه سم د‬ ‫او پوهې د تثبیت په اساس د منتخب پراخ سکټور او پروژې‬ ‫ګڼل کیږي‪.‬‬ ‫بیارغونې په پروګرام کې دتوازن‬ ‫له الرې د هغې د اغیزو د څیړنې او ارزیابۍ رسه اړوند او‬ ‫درامینځته کولو له پاره دیو سرت‬ ‫مربوطه وي‪.‬‬ ‫مديريت‬ ‫دافغانستان دبیارغونې صندوق په خپل چوکاټ کې درې‬ ‫موتور په توګه عمل وکړي‪.‬‬ ‫دمتویلوونکو مرستې‬ ‫کمیټې (رهربي کمیټه‪ ،‬مدیریتي کمیته او اداري کمیټه)‬ ‫دبیارغونې له مرستو څخه د‬ ‫ • ‬ ‫دمتویلوونکو ژمنو دافغانستان دبیارغونې دصندوق دپخوانیو‬ ‫لري‪ .‬همدارنګه داصندوق درې کاري ګروپونه لري‪ .‬دې‬ ‫استفاده کولو په برخه کې‬ ‫او نویو متویلوونکو په شمول هرکال دبل کال په پرتله‬ ‫کاري چوکاټ صندوق ته دا توان او ځواک ورکړی دی‬ ‫زیاتوالی موندلی دی‪ .‬په څوتیرو کلونو کې ددې مرستو‬ ‫‪ ،‬چې درشایطو په بدلون رسه پرمختیا یي لومړیتوبونه په‬ ‫دروڼتیا او حساب ورکولو پراختیا‪.‬‬ ‫دزیاتوايل دلیل دهغوی دودې دپیاوړتیا په اړه ترجیحي موارد‬ ‫نښه کول ټینګښت او اجامع رامینځته کړي‪ .‬دافغانستان‬ ‫د دولت په محدود ظرفیت باندې‬ ‫ • ‬ ‫وو‪ .‬دافغانستان دبیارغونې صندوق دمنل شویو مقرراتو‬ ‫دبیارغونې صندوق دنړیوال بانک له خوا اداره کیږي‪ .‬رهربي‬ ‫دفشار کمول او په عین وخت‬ ‫پربنسټ متویلوونکي نه يش کولی دخپلو کلنیو ژمنو له‬ ‫کمیټه‪ ،‬چې له نړیوال بانک‪ ،‬اسالمي پرمختیایي بانک‪،‬آسیایي‬ ‫کې دظرفیتونو تدریجي پیاوړتیا‪.‬‬ ‫نیامیي څخه زیاتې ژمنې ترجیحي مواردوته اختصاص کړي‪.‬‬ ‫پرمختیایی بانک‪ ،‬دملګرو ملتونو پرمختیایي سازمان او‬ ‫دغه مقررات دا ایجابوي چې دغه صندوق دکتنې وړ وجهې‬ ‫دمالیې وزارت څخه جوړه او تشکیل شوې ده‪ ،‬چې په‬ ‫په مايل چارو دپالیسۍ دطرحې په‬ ‫ • ‬ ‫په خپل واک کې ولري‪ ،‬چې له هغو څخه دجاري پانګو‬ ‫دې منځ کې دافغانستان له پاره دملګرو ملتونو ځانګړی‬ ‫اړوند خربو اترو کې دمتویلوونکو‬ ‫دڅانګولګښتونه ورکړي او ځینې انعطاف مننې دحکومت‬ ‫استازی دڅارونکي او ناظرپه توګه شتون لري‪ .‬دمدیرانو‬ ‫ترمینځ دهمغږۍ دپیاوړتیا‪.‬‬ ‫له لومړیتوبونو څخه دمالتړ په موخه له ځان رسه ولري‪.‬‬ ‫کمیټه په منظمه توګه په کابل کې لیدنې او کتنې کوي چې‬ ‫دغه صندوق دحکومت‬ ‫ • ‬ ‫دافغانستان دبیا رغونې دصندوق مايل مسایل وڅیړي او د‬ ‫د عادي بودجې د مالتړ کړکۍ‬ ‫پروپوزلونو مايل متویل تائید کړي‪ .‬دافغانستان دبیارغونې‬ ‫د پانګونې کړکۍ‬ ‫بسوالی نه کوي‪ .‬په همدې دلیل دافغانستان د بیارغونې‬ ‫لومړیتوب لرونکي پروګرامونو‪،‬‬ ‫‪ ۴،۷۴۵‬میلیارده ډالر وړیا مرسته‬ ‫دصندوق دسرتاتیژی ګروپ له متویل کوونکو او مالیې‬ ‫صندوق د دولت د عادي بودجې نه دمالتړ له کړکۍ څخه‪ ،‬دپانګې اچونې کړکۍ هم دکمیت له مخې اوهم دفعالیت‬ ‫چې په هغو کې داصالحاتو‬ ‫د عادي بودیجې څخه د مالتړ کړکۍ برنامې څخه موخه‬ ‫وزارت څخه تشکیل شوی دی‪ ،‬چې دمیاشتې یو ځل په‬ ‫ددولت اسايس فعالیتونه دخدمتونو وړاندې کولو په ګډون‪ ،‬دکچې له مخې دکتنې وړ پراختیا موندلی ده‪ .‬له ‪۱۳۸۹‬ملریز‬ ‫اجندا‪،‬او دغیر امنیتي حکومتي‬ ‫د یوه همغږي کوونکي او هڅونکي میکانیزم په توګه له‬ ‫خپلو منځوکې لیدنې کتنې کوي‪ ،‬څو دافغانستان دبیارغونې‬ ‫لکه دروغتیایی ساتنې‪ ،‬او ښوونې او روزنې څخه مالتړ کوي‪۲۰۱۰( .‬م) کال څخه دجاري لګښتونو په وړاندې دژمني شوي‬ ‫فعالیتونو لګښت شامل دي‪،‬‬ ‫عادي بودجې څخه مالتړ دی‪ ،‬څو پر بنسټ یې د افغانستان‬ ‫دصندوق کړنې ترغور او کتنې الندې ونیيس او په سرتاتیژیکو‬ ‫دې کارته په پاملرنه‪ ،‬چې ‪۶۰‬سلنه ملکي کارکوونکي ښوونکي لګښت اندازه دژمني شوې پانګه اچونې په نسبت زیاتوالی‬ ‫حکومت وکوالی يش‪ ،‬چې پیسې‪ ،‬پر ټاکيل وخت او کره توګه‬ ‫موضوعاتو بحث وکړي‪.‬‬ ‫دي‪ ،‬دښوونې اوروزنې وزارت په ټوله کې ‪ ۴۰‬سلنه دبیارغونې موندلی دی‪ .‬دکلیوالی پرمختیا ميل او سیمه ییزپروګرامونه‪،‬‬ ‫چې دافغانستان دحکومت‬ ‫ورکړي‪ .‬په دې پيسو کې د ملکي کارکوونکو معاشونه او‬ ‫دصندوق مجموعي رسچینې لګوي‪.‬دعامې روغتیا وزارت‪ ،‬لکه ميل پیوستون‪ ،‬کلیوايل سړکونه او پوهنه په کلکه‬ ‫د سرتاتیژیکو موخو په السته‬ ‫مزد او همدارنګه د حکومت غیر امنیتي عملیايت لګښتونه‬ ‫دافغانستان دبیارغونې صندوق څه ډول فعالیت‬ ‫دبهرنیو چارو ‪ ،‬کاراو ټولنیزو چارو ا و لوړو زده کړو وزارتونه دافغانستان دبیارغونې صندوق له خوا مالتړ شوي دي‪.‬‬ ‫راوړنو پورې اړوند دي‪ ،‬مالتړ‬ ‫شامل دي‪.‬‬ ‫کوي؟‬ ‫ د ‪۲۰۱۷‬میالدي کال د ډسمرب تر ‪ ۲۱‬نیټې پورې د افغانستان‬ ‫هم ددې صندوق له سرتو اخیستونکو څخه ګڼل کیږي‪.‬‬ ‫ له عادي بودجې څخه د مالتړ کړکۍ‪ ،‬د افغانستان له‬ ‫متویلوونکي خپلې مرستې په هغه ځانګړي حساب‪ ،‬چې په‬ ‫د بیارغونې صندوق ‪ ۲۸‬فعالی پروژې د ‪۳،۵۸‬میلیارده ډالرو‬ ‫دمالتړ‬ ‫ دیادونې وړ ده‪ ،‬چې له عادي بودجې څخه‬ ‫کوي‪.‬‬ ‫حکومت رسه د مرستې په موخه په ‪ ۲۰۰۲‬کال کې د عادي‬ ‫امریکا متحده ایالتونو کې دنړیوال بانک په مرکزي دفرت کې‬ ‫په ټول مجموعی تعهد او ژمنې رسه‪ ،‬چې له دې جملې څخه‬ ‫له‬ ‫دي‪.‬‬ ‫کړکۍ رسچینې یو فرصت او دميل پوښښ لرونکي‬ ‫بودجې د اړتیاوو پوره کولو لپاره رامنځته شوه‪ .‬رسبیره پر‬ ‫دی‪ ،‬ورلیږي‪ .‬دافغانستان دبیارغونې صندوق دمدیرانو کمیټه‬ ‫یې تراوسه پورې ‪۲،۷۹‬میلیارد ډالر ورکړل شوي او ناوړ کړل‬ ‫د‬ ‫خدمتونو‬ ‫دې رسچینې څخه په ‪۳۴‬والیتونو کې دملکي‬ ‫دې په ‪ ۲۰۰۹‬زیږدیز کال کې د اصالحاتو د پيل کولو په‬ ‫په خپلو غونډو کې دوړاندیز شوې مايل وجهو داجرااتو په‬ ‫شوی خالص مبلغ یې ‪ ۷۹۰‬میلیونه ډالر دي‪ ،‬ژمنه کړی ده‪.‬‬ ‫دعملیايت‬ ‫دحکومت‬ ‫‪۶۲‬سلنې کارکوونکو حقوق ورکول کیږي‪.‬‬ ‫برخه کې د حکومت هڅونکی پروګرام هم پیل شوو‪ ،‬چې پر‬ ‫اړه تصمیم نیيس‪ .‬او دغه تصمیمونه دمايل وجهو په نوم یو‬ ‫لګښتونو کال په کال زیاتوالی په دې معنا دی‪ ،‬چې له عادي‬ ‫بنسټ یې د مهمو اصالحاتو د پيل کولو پر وړاندې تشویقي‬ ‫هوکړه لیک (توافقنامې) دالسلیک له الرې‪ ،‬دنړیوال بانک له‬ ‫بودجې څخه دمالتړ کړکۍ هم دټولې بودجې دکمښت د پانګونې فعالیتونو بشپړ جزئیات د افغانستان ‬ ‫ورکړې‪ ،‬ورکول کيدلې‪.‬‬ ‫خوا‪ ،‬چې دصندوق اداري چارې پرمخ بیایي‪ ،‬دافغانستان له‬ ‫په خاطر حساب ورکوونکی ده‪ .‬له دې رسه رسه له عادي د بیارغونې صندوق په ربعوارو راپورونو کې په الندې ‬ ‫ تراوسه پورې دافغانستان دبیارغونې صندوق ‪ ۴،۶‬میلیارده‬ ‫حکومت رسه عميل جنبه پیدا کوي‪.‬‬ ‫بودجې څخه دمالتړ کړکۍ اوس هم له ‪۱۶‬څخه تر ‪ ۲۰‬سلنې انټرنیټي پاڼه کې وګورئ‪:‬‬ ‫ډالر د حکومت دعادي بودجې له الرې ورکړي دي‪ .‬داخيل‬ ‫ دافغانستان دبیارغونې صندوق اختصاص موندلې پیسې‬ ‫ ‪www.worldbank.org/artf‬‬ ‫پورې دحکومت غیر امنیتي عملیايت لګښتونه ورکوي‪.‬‬ ‫عواید تراوسه پورې دحکومت دلګښتونو دتامین له پاره‬ ‫د دوو ځانګړو کړکیو له الرې‪ ،‬یعنې دعادي بودجې څخه‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ ‪/۳5‬‬ ‫‪ ۳4/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫دغه څیړنیز مرکز دافغانستان د کرنیزو‬ ‫عواملو د تولید پروژه د مايل او تخنیکي‬ ‫وړاندیز او د تخم د تولید او شپږو څیړنیزو مرکزونو‬ ‫‪ /‬روانې پروژې‬ ‫مرستواو مالتړ ترالسه کولو وروسته د خپلو‬ ‫بیارغونه‪ ،‬په داسې حال کې‪ ،‬چې کار په نورو پاتې فارمونو‬ ‫فعالیتونو او محصوالتو د زیاتوايل شاهد‬ ‫کې د تطبیق په پرمختللو پړاوونو کې واقع دی‪.‬‬ ‫دی‪ .‬دغه څیړنیز مرکز همدا اوس د اړتیا‬ ‫وړ اسانتیاوې‪ ،‬د کارکوونکو زده کړه او‬ ‫ ب برخه‪ :‬د رسحداتو د قرانطین د مرکزونو او د‬ ‫د افغانستان د کرنيزو عواملو د توليد‬ ‫ساختامنونه په الس کې لري‪ ،‬چې د دې‬ ‫کمپلکس د البراتوار کار بشپړ شوی دی او داسې هیله‬ ‫‪.‬‬ ‫پروژه‬ ‫مرکز د کار او پایښت المل ګرځیديل دي‪ .‬دا‬ ‫کیږي‪ ،‬چې خپل فعالیتونه ژر پیل کړي‪.‬‬ ‫‪ ۶۷،۲۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته ‪   ‬‬ ‫یو د سیمې له ‪ ۱۱‬فعالو څیړنیزو مرکزونو‬ ‫له جملې څخه یو دی‪ ،‬چې د افغانستان د‬ ‫ د مقرراتو په چوکاټ باندې کار ښې نتیجې او پایلې‬ ‫کرنیزو عواملو د تولید د پروژې له خوا یې‬ ‫درلودې – د نبات د ساتنې او قرنطین قانون او د درمل‬ ‫دافغانستان دکرنیز عواملو د تولید پروژې موخه او هدف‬ ‫مرسته او مالتړ کیږي او په اوس وخت کې‬ ‫شیندنې قانون منظور شوي دي‪ .‬دغه پروژه د قانون د‬ ‫دکرنیزو محصوالتو دزیاتوايل په منظور له ټکنالوژۍ څخه‬ ‫د غنمو د کر د اصالح شویو تخمونو تولید‬ ‫په دې مرکز کې زیات شوی دی‪.‬‬ ‫تطبیق او پيل کیدنې مالتړ هم کوي‪.‬‬ ‫استفاده کول دي‪ .‬دکرنې سکټور دافغانستان داقتصاد‬ ‫ رسیره پردې ‪ ،‬له ‪ ۳۰۰۰‬تنو څخه زیاتو بزګرانو‪ ،‬سوداګرو‬ ‫ډیر عمده او مهم رکن ګڼل کیږي‪ ،‬چې ددې هیواد ‪۶۰‬‬ ‫او د کرنې‪ ،‬مالدارۍ او اوبو لګولو د وزارت کارکوونکو‪،‬‬ ‫سلنه کاري ځواک تشکیلوي‪ .‬په دې برخه کې کې دکرنې‬ ‫‪.‬‬ ‫چې له دې جملې څخه ‪ ۲۰۵‬تنه یې ښځې وې‪ ،‬د کار د‬ ‫اوبو لګولو او مالدارۍ وزارت داداري ظرفیت پیاوړتیا او‬ ‫مصؤنیت‪ ،‬زیرمه کولو او د حرشو وژنې د درملو د تطبیق‬ ‫دکرنیزو محصوالتو دزیاتوايل په منظور دکرنیزو عواملو د‬ ‫او درمل شیندنې (دواپاشۍ) د قانون په برخه کې‪ ،‬چې‬ ‫تولید مصونیت او اعتبار دزیاتوالی له پاره ډیره مهمه او‬ ‫نوی منظور شوې‪ ،‬زده کړې وکړې‪.‬‬ ‫ارزښتمنه ده‪.‬‬ ‫ ج برخه‪ :‬دکوپون یا ‪ Voucher‬له الرې د کرنې‬ ‫ په لومړي ګام کې د دې پروژې له خوا هڅې او هلې‬ ‫دتخمونود ویش آزمایښتی پروګرام په بریالیتوب رسه‬ ‫ځلې کیږي‪ ،‬چې د غنمو تصدیق شویو تخمونو د ارزښت د‬ ‫تطبیق او په ‪ ۲۰۱۷‬میالدي کال پای ته رسیدلی دی‪ ،‬چې‬ ‫اقتصادي او تخنیکي زنځیرې اغیزناکتیا ته ښه والی ورکړی‪.‬‬ ‫له دې جملې څخه ‪ ۶۰۰۰‬تنو بزګرانو وکړای شول کوپون‬ ‫په دویم ګام کې د یو حقوقي او مقررايت چوکاټ رامینځته‬ ‫ترالسه کړي‪ .‬د دوی په سلو کې ‪ ۹۸‬تنو یې له دې کوپون‬ ‫کیدل‪ ،‬چې د دې پروژې مرستې د چمتووايل په پړاو کې‬ ‫څخه په څلورو ولسوالیو کې د بذري تخمونو د قیمت‬ ‫برابری کړي‪ ،‬ترڅو‪ ،‬چې د پروژی د اړتیا وړ تسهیالتو او‬ ‫ورکولو له پاره استفاده وکړه‪ .‬نوموړی پروګرام په ښه ډول‬ ‫اسانتیاوو ته په باوري بڼه د نباتاتو د قرنطین او د کرنې د‬ ‫مدیریت شوی او د بزګرانو او د کرنې د تخم د برابرونکو‬ ‫اړتیا وړ کیمیاوي موادو د کیفیت د کنرتول شبکو ته وده‬ ‫کمپنو ترمینځ یې د مستقیمې اړیکې اهمیت نندارې ته‬ ‫او پرمختیا ورکړې وي‪.‬‬ ‫وړاندې کړ‪.‬‬ ‫ په دریم ګام کې د ساحوي رسوې د نتیجو سپارښتنو‬ ‫ته په پاملرنه‪ ،‬چې د چمتووايل په پړاو کې رامینځته او په‬ ‫کار اچول شوی وی‪ ،‬دې پروژې د مارکیټ او بازار د هغې دافغانستان دعديل او قضایي سکټور‬ ‫ رسبیره پردې‪ ۲۱ ،‬کتابتونونه نوې تاسیس او ‪ ۲۰‬نور‬ ‫بشپړه کړي‪ .‬د دې سرتاتیژۍ ونډه اونقش د دې دواړو‬ ‫الس دخدمتونو برابرولو پروژه‬ ‫اړتیا له مخې د یو عميل پالن طرحه او اجراء کول تر‬ ‫الندې ونیول‪ ،‬ترڅو د تخمونو له پاره د ورودي تحویل‬ ‫کتابتونونه د بیالبیلو والیتونو په قضایي بنسټونو او‬ ‫ادارو (بنسټونو) د کار کوونکو د کاري کیفیت او ظرفیت‬ ‫سیستمونه پرمختیا او ښه والی ومومي‪ .‬دغه فعالیتونه د ‪ ۲۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫ادارو کې په کتابونو او نورو تجهیزاتو رسه اکامل شوي‬ ‫لوړولو له پاره ډیره مهم ګڼل کیږي‪ .‬رسبیره پردې دغه‬ ‫ملکي خدمتونو دکار کوونکو‪ ،‬بزګرانو او ذیدخلو سوداګرو دغه پروژه د ‪۲۰۱۷‬میالدي کال د ډسمرب د میاشتې په ‪۳۱‬‬ ‫دي‪ .‬یو قضایي معلومايت مرکز د وړیا حقوقي او قضایي‬ ‫دواړه بنسټونه د نوموړې پروژې په مرسته او همکارۍ د‬ ‫د ظرفیت دلوړولو د پروګرام د تررسه کولو له الرې مرسته نیټه بشپړه شوه‪.‬‬ ‫معلوماتو او توصیو د برابرولو په خاطر د وړیا اړیکې له‬ ‫خپلو کارکوونکو د ظرفیت د لوړتیا د اړتیاوو د ارزیابۍ په‬ ‫او مالتړ کیږي او کولی يش پایښت او دوام ومومي‪.‬‬ ‫الرې رامینځته شوی او د اړتیا وړ معلومايت ټکنالوژۍ په‬ ‫حال کې دي‪ ،‬چې هغه په نهایت کې د سرتې محکمې او‬ ‫ الف برخه‪ :‬د دې پروژې پایلې او نتیجې‪ ،‬هغسې چې د دې پروژې موخه او هدف د افغانستان د عديل او‬ ‫تجهیزاتو باندې سمبال شوی دی‪.‬‬ ‫لویې څارنوالۍ د کارکوونکو د ظرفیت د لوړولو د څوکلن‬ ‫هیله یې کیده‪ ،‬په دواړو برخو‪ ،‬یعنې نرم افزاری فعالیتونه‪ ،‬قضایی سکټور د خدمتونو برابرول او له قانوين خدمتونو‬ ‫ دا پروژه همدارنګه د ‪ ۱۶۵‬قاضیانو له پاره د سوداګریزو‬ ‫پالن د تدوین او ترتیب سبب ګرځي‪.‬‬ ‫لکه‪ :‬د ظرفیت لوړتیا او د غنمو د نویو تخمونو پرمختیا‪ ،‬څخه داستفادې او الس رسۍ زیاتوالی دی‪ .‬د دې پروژې‬ ‫قضایاوو د زده کړې الرې چارې د مرص او افغانستان په‬ ‫ د حقوقي مرستو د وړاندې کولو سطحه او کچه زیاته‬ ‫او اسايس زیر بناوې د انتخاب شویو څیړنیزو مرکزونو د له الرې د سرتې محکمې‪ ،‬لویې څارنوالۍ او عدلیې وزارت‬ ‫هیوادونو کې او ‪ ۲۵‬تنو څارنواالنو ترې د سپین روبۍ‬ ‫شوی‪ ،‬داسې چې ‪ ۶۵‬تنه حقوقپوهان‪ ،‬چې هریو به په‬ ‫رامینځته کولو‪ ،‬نوې رغاونې او تخم د تولید په شمول له پاره د بنسټیزو اصالحاتو د تطبیق او تعقیبولو په الره‬ ‫یا یخنسفید جرمونو (لکه غیر قانوين منځګړتوب‪ ،‬پیسو‬ ‫یوه میاشت کې د ‪ ۱۰‬حقوقي قضیو د پرمخبیولو وړتیا‬ ‫کې‪ ،‬چې د قضایې خدمتونو د وړاندې کولو په الرو چارو‬ ‫قناعت بخښونکي دی‪.‬‬ ‫مینځل ‪ ،‬رشوت او په ټوله کې اداری فساد) په برخه کې‬ ‫او ظرفیت ولري‪ ،‬په ټول هیواد کې په فعالیت بوخت‬ ‫ د هغې د کتنې وړ السته راوړنې دلنډ مهاله او منځ کې به اوږد مهالې اغیزې ولري‪ ،‬داړتیا وړ مايل منابع او‬ ‫د مالیزیا په هیواد کې د زده کړې الرې چارې متویل کړې‪.‬‬ ‫دي‪ .‬په څلورو والیتونو (بامیان‪ ،‬هرات ‪ ،‬کابل او لوګر)‬ ‫مهاله زده کړو په شمول اوهمدارنګه د افغانستان د کرنیز رسچینې برابرې شوې‪.‬‬ ‫تردې پروژې الندې د ‪ ۱۷‬محکمو ودانۍ‪ ،‬د عدلیې وزارت‬ ‫کې د حقوقي مرستو دفرتونه د اړوندی پروژې له خوا په‬ ‫څیړنیز انستیتوت د ‪ ۴۷۰‬تنو کارکوونکو له پاره د ماسټرۍ د دې پروژې له الرې سرتې محکمې او لویې څارنوالۍ‬ ‫ودانۍ ‪ ،‬سرتې محکمې ودانۍ او د پروان او کندهار د‬ ‫ازمایښتي ډول تاسیس شوي دي‪ .‬د ‪ ۲۴۰۰۰‬دوسیو له پاره‬ ‫او دوکتورا ترکچې پروګرامونو پورې د زده کړی فرصتونه وکړای شول‪ ،‬چې د خپلو برشي منابعو د اړتیاوو ارزیايب‬ ‫ښاري محکمو د ودانیو په شمول جوړې شوي دي‪.‬‬ ‫په ‪۲۱‬والیتونو کې حقوقي مرستې برابرې شوې دي‪.‬‬ ‫د پنځو ټاکل شویو هدفونو په وړاندې د څلور ډوله غنمو بشپړه کړې او د برشي منابعو د مدیریت سرتاتیژۍ مسوده‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ ‪/۳7‬‬ ‫‪ ۳6/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫کې‪ ،‬د عمومي ریاستونو (لومړی بست)‪ ،‬د ګډو دندو په‬ ‫ریاستونو (دویم بست)‪ ،‬او مسلکي کادر (دریم او څلورم‬ ‫په کرونده کې داوبو دتنظیم پروژه‬ ‫‪ ۷۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫بست) کې د ‪ ۲۴۰۰‬کارکوونکو ګامرنه‪ )۳( ،‬د مدیریتي ستاژ‬ ‫پروګرامونه‪ )۴( ،‬د ملکي کارکوونکو روزنه‪ ،‬او (‪ )۵‬د پروژو‬ ‫په کرونده کې داوبو دتنظیم پروژه‪ ،‬چې اوس دپنځو حوزو‬ ‫مدیریت‪ ،‬څارنه او ارزونه‪ .‬دغه پروژه د ‪ ۲۰۱۲‬زیږدیز کال‬ ‫(مرکزي‪ ،‬ختیځ ‪ ،‬لویدیځ‪،‬شامل ختیځ او شاملی) دکروندې‬ ‫د جنوري له میاشتې پیل شوې‪ ،‬چې د مالیې وزارت او د‬ ‫داوبو دتنظیم دپانګه اچولو څخه دمالتړ په منظور‪ ،‬چې‬ ‫اداري اصالحاتو او ملکي خدمتونو خپلواک کمیسیون لخوا‬ ‫ټوله ‪ ۱۰۰۰۰‬هکټاره ځمکه احتوا کوي‪ ،‬دیوې ازمایښتی‬ ‫پيل کیږي‪.‬‬ ‫پروژې په توګه ډیزاین شوې ده‪ .‬داسې هیله کیږي ‪ ،‬چې‬ ‫ دا برنامه د مهمو وزارتونو او خپلواکه ادارو لپاره اړینې‬ ‫ددې پروژې دتطبیق په نتیجه کې به ترپوښښ الندې‬ ‫مرستې چمتو کوي‪ .‬د هغه معیارونو پر بنسټ‪ ،‬چې مخکې‬ ‫ساحو کې له اوبو څخه داغیزناکې استفادې له الرې کرنیز‬ ‫له مخکې ټاکل شوي‪ ،‬چې په کې د خدمتونو د وړاندې‬ ‫محصوالت ښه والی ومومي‪.‬‬ ‫کولو وړتیا او د اصالحاتو د پيل کولو لپار چمتوالی؛ شامل‬ ‫ دغنمو او نورو غلو دانو دتولید له پاره د حاصل ورکولو‬ ‫دی‪ ،‬مهم وزارتونه او خپلواکه ادارې په دوو ډلو کې‪ ،‬یعنې‬ ‫اندازې ‪ ۱۵-۲۰‬سلنه زیاتوالی موندلی دی‪ .‬دغنمو او نورو‬ ‫لومړۍ ډله (چې لومړیتوب لري) یا هم په دویمه ډله کې‬ ‫غلو دانو له پاره داوبو دویش اندازه تر ‪ ۱۵‬سلنې پورې زیاته‬ ‫ویشل شوي‪.‬‬ ‫شوې ده‪ .‬په همدې ترتیب خړوبې ساحې هم په سلو کې‬ ‫ په پام کې ده‪ ،‬چې هغه وزارتونه او ریاستونه‪ ،‬چې په‬ ‫‪ ۲۰‬زیاتوالی موندلی دی‪ .‬داوبو لګولو دسیستم رغونه ددې‬ ‫لومړۍ ډله کې شامل دي‪ ،‬د پایلو لپاره د وړتیا لوړولو له‬ ‫سبب شوی‪ ،‬چې دکیفیت په ساتلو او دپروژې په لګښتونو‬ ‫برنامې څخه په بشپړ ډول ګټه واخيل‪ ،‬په داسې حال کې‪،‬‬ ‫او وخت کې له هدف څخه لوړې السته راوړنې او بریاوی‬ ‫چې هغه وزارتونه او خپلواک ریاستونه‪ ،‬چې په دویمه ډله‬ ‫ترالسه يش‪ .‬داوبو لګولو ‪ ۱۷۰‬سیستمونه (زیاتره عنعنوي)‬ ‫کې شامل دي‪ ،‬له بنسټیزې هڅونې څخه برخمن يش (د‬ ‫نوي جوړ شوي ‪ ،‬چې په مجموعي ډول ‪ ۴۳۰۰۰‬هکټاره‬ ‫پایلو له پاره د وړتیا لوړولو لپاره چمتووالی)‪ ،‬څو د لومړۍ‬ ‫ځمکه ترخپل پوښښ الندې دغه داوبو لګولو سیستمونه‬ ‫ډلې ته د هغوی د لوړیدو زمینه برابره يش‪ .‬وزارتونه او‬ ‫لري‪ .‬د اوبولګول ‪ ۷۵‬کانالونو‪ ،‬چې شاوخوا ‪ ۲۲۰۰۰‬هکتاره‬ ‫خپلواکه ادارې دواړو ډلو ته اړتیا لري‪ ،‬څو د اصالحاتو یو‬ ‫ځمکه خړوبه کوي؛ د بیارغولو چارې جریان لري‪.‬‬ ‫بشپړ پالن ( چې د مرستندویه موسسو او حکومتي ادارو په‬ ‫ داوبو لګولو د ‪ ۵۲۰‬ټولنو درامینځته کیدو کار بشپړشوی‬ ‫مرسته به پيل يش) او د ځواب ورکونې د پیاوړتیا لپاره د پایلو‬ ‫دی‪ .‬دغه ټولنې او انجمنونه د (میراب) عنعنوي سیستم رسه‬ ‫یو چوکاټ‪ ،‬جوړ کړي‪.‬‬ ‫سم رامینځته شوي‪ ،‬چې دمخه هم داوبو لګولو دچارو په‬ ‫ د دې برنامې له الرې ټاکل شویو بستونو له ډلې څخه تر‬ ‫ساتنه او څارنه بوخت وو‪.‬‬ ‫اوسه‪ ،‬د ‪ ۸۰۷‬بستونو تړون السلیک شوی‪ ،‬چې ‪ ۵۲‬تنه یې‬ ‫په کيل کې داوبو لګولو د سیستم‬ ‫ښځې دي (‪ ۷‬سلنه بستونه) او د ‪ ۵۰۳‬بستونه په بیالبیلو‬ ‫د پایلو له پاره د وړتیاوو لوړولو‬ ‫بیارغونه د کروندګرو د هیله من کیدو‬ ‫او د ګټې وټې (عایداتو) د زیاتوايل‬ ‫تدارکايت پړاوونو کې دي‪ .‬دا برنامه همدارنګه د هغه‬ ‫سالکارانو د معاشونو په یو شان کیدلو کې هم اړینه مرسته‬ ‫پروژه‬ ‫سبب شوی دی‪ .‬په کرونده کې د اوبو‬ ‫‪ ۱۵۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫د تنظیم پروژه د اوبو لګولو د اغیزناکو‬ ‫کوي‪ ،‬چې د مايل مالتړ کوونکو پروژو لخوا په دندو ګامرل‬ ‫د معیارونو له بستې څخه له منځنۍ آسیا څخه جنوبی‬ ‫ د جوړښت او د پروګرام د تطبیق الرو چارو ته د نوې‬ ‫الرو چارو په کارولو رسه د کرنیزو ځمکو‬ ‫شوي دي‪.‬‬ ‫د پایلو له پاره د وړتیاوو لوړولو پروژې خدمتونه د وزارتونو‬ ‫د حاصالتو د زیاتوايل سبب شوی دی‪،‬‬ ‫آسیا ته د بریښنا د لیږد د پروژې تر وړیا مرستې الندې د‬ ‫کتنې او له منځنۍ آسیا څخه جنوبی آسیا ته د بریښنا‬ ‫او خپلواکه ریاستونو په غوښتنه وړاندې کیږي‪ .‬وزارتونه او‬ ‫کلیوالی ساحې د خدمتونو د معیارونو په تعقیب انتخاب‬ ‫دلیږدونې له پروژې رسه دښه سمون او مطابقت له امله‬ ‫یو بزګر وایي‪" :‬اوس ټول بزګران له دې‬ ‫امله‪ ،‬چې ځمکې یې د اوبو له کمښت‬ ‫د منځنۍ آسیا څخه جنويب آسيا ته د‬ ‫خپلواک ریاستونه د یو لړ رشایطو پر بنسټ‪ ،‬چې مخکې‬ ‫يش‪ .‬له هغه ځایه‪ ،‬چې د سیمه ییز مالتړ پروګرام د انرژۍ‬ ‫د عملیايت سکټور رسه اړیکه او رابطه لري‪ ،‬په هر وخت کې‬ ‫د هغې په دریو برخو یا جزونو کې دا الندې بدلونونه‬ ‫رامینځته شول‪:‬‬ ‫او وچیدلو څخه ژغورل شوي‪ ،‬ډیر‬ ‫خوشحاله دي‪".‬‬ ‫برېښنا د لیږد سیمه يیز پروګرام‬ ‫پرې هوکړه شوې‪ ،‬لکه‪ :‬د بالفعله خدمتونو وړاندې کول او‬ ‫د اصالحاتو لپاره چمتوالی؛ په لومړۍ درجه ډلبندۍ (لوړ‬ ‫چې امکان ولري د بریښنا د برابرولو له پاره لومړیتوب د‬ ‫ لومړۍ برخه‪ :‬د دې برخې نوم په (( د ټولنیزو خدمتونو‬ ‫‪)CASA – CSP( –۱۰۰۰‬‬ ‫لومړیتوب لرونکي) او په دویمه درجه ډلو کې وویشل‬ ‫شبکې له داخل څخه وي‪ ،‬او که د شبکې له بهر څخه او یا‬ ‫د معیارونو وړیا مرستې)) باندې بدلون وموند‪ ،‬چې د دې‬ ‫‪ ۴۰‬میلیون ډالر وړيا مرسته‬ ‫شول‪ .‬د پایلو له پاره د وړتیاوو لوړولو پروژې‪ ،‬د پایلو پر‬ ‫هم د نوي کیدو وړانرژۍ له پروژو څخه وې نوموړو سیمو‬ ‫برخې موخه او هدف په خپل حال پاتې شو او په هغې کې‬ ‫بنسټ د اصالحاتو په وړاندې کولو رسه ځواب ورکونه او په‬ ‫او ځایونو ته پکې لومړیتوب ورکول کیږي‪.‬‬ ‫له هغو کلیو ا وسیمو یا ځایونو رسه مرستې شاملې دي‪،‬‬ ‫له منځنۍ آسیا څخه جنوبی آسیاته د برېښنا د لیږد سیمه‬ ‫سکټوري وزارتونو کې د خدمتونو وړاندې کولو ډول‪ ،‬پیاوړی‬ ‫ ‪ ۲‬برخه‪ :‬ټولنیز جوړښت په خپل حال پاتې شو‪ ،‬هر څوکه‬ ‫چې د دې دهلیز په امتداد او تګلوري کې واقع شوي دي‪،‬‬ ‫ییز مالتړ پروګرام ته د ‪۲۰۱۷‬میالدي کال دمی په میاشت کې‬ ‫کوي‪ .‬دا اداره په عین حال کې د حکومت لپاره یو له مهمو‬ ‫ټولنیز تنظیم او ارتباطات یا د موجودو همکارو مؤسسو په‬ ‫د بریښنا د برابرولو او اقتصادي او ټولنیزو پانګې اچونو د‬ ‫بیا کتنه وشوه‪ ،‬ترڅو د هغې د پای ته رسیدو نیټه متدید او‬ ‫وسایلو ګڼل کیږي‪ ،‬څو وکوالی يش‪ ،‬چې پر بهرنیو تخنیکي‬ ‫واسطه‪ ،‬چې له سیمه ییزو پرمختیایي شوراګانو رسه‪ ،‬چې د‬ ‫متویل له الرې کیږي‪ ،‬هر څو که د دې برخې ماهیت به‬ ‫د هغې د تطبیق الرو چارو ته د سیمه ییز مالتړ له باوري‬ ‫مرستو او موازي جوړښتونو د اتکا کولو کچه را ټیټه کړي‪.‬‬ ‫سیمه ییز او محيل مالتړ له پروګرام رسه د تطبیق په وخت‬ ‫له منځنۍ آسیا څخه جنوبی آسیا ته د برییښنا دلیږدولو‬ ‫ترتیباتو رسه یو ځای‪ ،‬د افغانستان د وليس تړون د پروژې د‬ ‫ دا مرستې د الندې فعالیتونو د متویل لپاره شوي دي‪)۱( :‬‬ ‫کې کار کوي‪ ،‬او یا به د کلیو د بیارغونې او پرمختیا وزارت د‬ ‫پروژې رسه دتطابق او سمون له امله بدلون ومومي‪ ،‬چې په‬ ‫تطبیق له نوی تشکیل او جوړښت رسه سمون او مطابقت‬ ‫د ظرفیت جوړونې د پروګرامونو د برابرولو او پيل کولول‬ ‫کارکوونکو په واسطه تررسه اومخته یوړل يش‪.‬‬ ‫هغې کې به د سیمه ییز مالتړ پروګرام د حداقل خدمتونو‬ ‫ورکړي‪.‬‬ ‫لپاره د تخنیکي مرستو چمتو کول‪ )۲( ،‬په ځانګړو وزارتونو‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ ‪/۳9‬‬ ‫‪ 38/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫ دویمه برخه‪ :‬په کابل کې د یو روزنیز مرکز جوړول‪.‬‬ ‫ ‪ ۳‬برخه‪ :‬د پروژې څخه د مالتړ له پاره دسیمه ییز مالتړ‬ ‫اوس مهال د افغانستان د برېښنا رشکت د خپلو کارکونکو‬ ‫پروګرام په اوس وخت کې له منځنۍ آسیا څخه جنوبی آسیا‬ ‫د روزنې لپاره هیڅ ودانۍ نلري‪ ،‬چې دا پخپله د یاد رشکت‬ ‫ته د بریښنا د لیږد پروژې او له منځنۍ آسیا څخه جنوبی‬ ‫‪.‬‬ ‫د ظرفیت سازۍ د هڅو په برخه کې یوه مهمه تشه ګڼل‬ ‫آسیا ته د بریښنا د لیږد د پروژې د سیستمونو له عمومي‬ ‫‪.‬‬ ‫کیږي‪.‬‬ ‫الرښودونو څخه د ټولو مدیریتي فعالیتونو‪ ،‬په شمول د‬ ‫ دغه پروژه د بریښنا د شپږو سرتو مرکزونو د عملیايت‬ ‫څارنی‪ ،‬له تطبیق څخه مالتړ‪ ،‬تخنیکي مرستې‪ ،‬ارزیابۍ او‬ ‫پالنونو د تطبیق او چمتووايل یو کلنې ساتنې او مراقبت‬ ‫راپور ورکولو په چارو کې استفاده کوي‪.‬‬ ‫څخه د نویو کړنالرو څخه په استفاده‪ ،‬چې هغه د نړیوالو‬ ‫ وروسته له هغې چې د اوبو او بریښنا وزارت په ‪۲۰۱۷‬‬ ‫روشونو له مخې له سیمه ییزو رشایطو رسه سمون ولري‪،‬‬ ‫میالدي کال د لین او مزي تګلوري تائید کړ د کلیو د رغونې‬ ‫مرسته او مالتړ کوي‪.‬‬ ‫او پرمختیا وزارت یوه رسوې تررسه کړه‪ ،‬چې په هغې کې یې‬ ‫ همدارنګه نوموړی پروژه د زده کړې او زده کړې له‬ ‫هغه ‪ ۵۸۰‬سیمې او ځایونه‪ ،‬چې د کاسا پروژې په مسیر او‬ ‫هغه مرکزڅخه‪ ،‬چې هیله او توقع کیږي‪ ،‬د افغانستان د‬ ‫تګلوري او یا داغیزې د دهلیز په نږدې ساحه کې واقع دي‪،‬‬ ‫بریښنا رشکت د پالن جوړونې‪ ،‬عملیاتو‪ ،‬ساتنې او مراقبت‬ ‫ورپیژندل او معلوم یې کړل‪ .‬دغه رسوې د ناامنې له شتون‬ ‫د برخې په سلو کې ‪ ۹۰‬کار کوونکو مهارتونه به لوړ او ښه‬ ‫او موجودیت رسه رسه‪ ،‬چې ښایي د سیمه ییز مالتړ پروګرام‬ ‫کړي‪ ،‬مرسته او مالتړ کوي‪.‬‬ ‫تطبیق به اغیزمن او زیامنن کړي‪ ،‬د هر ځای او سیمې له پاره‬ ‫ د زده کړې د مرکز طرحه تقریباً بشپړه شوې‪ ،‬داسې‬ ‫یې د عمومي اړتیا ارزیايب هم وکړه‪.‬‬ ‫هیله او توقع کیږي‪ ،‬چې د جوړولو ساختامين کارونه به‬ ‫ د کلیو د رغونې او پراختیا وزارت د اړیکو دوه کارکوونکي‬ ‫یې د ‪۲۰۱۸‬میالدي کال ترپای پورې پیل يش‪ .‬د زده کړې د‬ ‫استخدام او د اوبو انرژۍ وزارت ته یې ولیږل‪ .‬د ارتباطاتو‬ ‫دغه مرکز د تجهیزاتو تدارک او د زده کړې د مشوريت بستو‬ ‫د رشکت استخدام یې‪ ،‬چې د سیمه ییز مالتړ د پروګرام او‬ ‫استخدام په بیالبیلو پړاوونو او مرحلو کې واقع دی‪.‬‬ ‫کاسا‪ -۱۰۰۰‬د مرشحې سرتاتیژۍ‪ ،‬پالن جوړولو‪ ،‬د اړیکو د‬ ‫فعالیتونو او د مولټي میډیا د محصوالتو (چاپي راډیویي او‬ ‫دلوړو زده کړو دپرمختیا پروژه‬ ‫تلویزیوين اعالنونو) د برابرولو دنده به پرغاړه ولري‪ ،‬هم‬ ‫نهایي کړي‪.‬‬ ‫‪ ۵۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫ د کارونو د ښه تنظیم او ترتیب‪ ،‬د یو تطبیقي پالن جوړول‬ ‫او چمتو کول او د کاسا‪ ۱۰۰۰ -‬ټیم او له مرکزي آسیا څخه‬ ‫دلوړو زده کړو دپرمختیایي پروژې موخه او هدف په‬ ‫جنوبی آسیا ته د بریښنا د لیږد د پروژې د سیمه ییز مالتړ‬ ‫هیواد کې اقتصادي اړتیاوو رسه په اړیکه کې غوره لوړو‬ ‫پروګرام د ګډې مرستې او همکارۍ د ښه وايل له پاره د‬ ‫زده کړو ته دالس ريس داندازې زیاتوالی او دکیفیت لوړاوی‬ ‫‪۲۰۱۸‬میالدي کال د فربوري په میاشت کې دافغانستان‬ ‫دی‪ .‬دنوموړې پروژې دتطبیق الره او روش دټاکل شویو‬ ‫بریښنا رشکت‪ ،‬د اوبو بریښنا وزارت ‪ ،‬د کلیو د رغونې او‬ ‫شاخصونو او ترالسه شویو نتایجو ته په الس رسۍ والړ دی‪.‬‬ ‫پراختیا وزارت او د مزي یا لین غځونې له مسوولو قراردادیانو‬ ‫ د پروژې په لومړۍ برخه کې ټاکل شوې رسچینې او‬ ‫رسه یو ګډه غونډه جوړه کړه او د همغږۍ د یو میکانیزم په‬ ‫الرښودو او کلیدي استادانو د ماسټر‬ ‫تریرن یا مربیانو په نوم زده کړه کړې‪،‬‬ ‫منابع د لوړو زده کړو د وزارت د الس رسۍ ټاکل شویو‬ ‫ګډون یې پر یو شمیر فعالیتونه هوکړه او توافق وکړ‪.‬‬ ‫هڅه کوي‪ ،‬چې د ټول افغانستان په‬ ‫موخو او هدفونو یا د شاخصونو په الس رسۍ او حصول‬ ‫پورې مرشوطې او مربوطې وګڼل شوې‪.‬‬ ‫د افغانستان د برېښنا رشکت د پالن‬ ‫دولتي پوهنتونونو کې دريس نصاب او‬ ‫الرې چارې ته بدلون ورکړي‪ .‬هغوی‬ ‫ په دغه شاخصونوکې موخه او هدف ښه الس رسی‪،‬‬ ‫جوړونې او ظرفیت سازۍ مالتړ پروژه‬ ‫په لنډ مهالو او ډیرو متمرکزو کورسونو‬ ‫استادانو ته د ‪ ۳۰‬ځانګړو او ډله ییزو څیړنیزو پروژو ورکول‬ ‫کې د "استادانو ته زده کړه " په نوم‬ ‫دکیفیت لوړول او دپروژې دتطبیق په موده کې له‬ ‫په اسايس څانګو او رشتو کې شمولیت (هغه څانګې چې له‬ ‫ګډون کړی‪ ،‬چې د لوړو زده کړو د‬ ‫پرمختیایي اړتیاوو رسه غوره اړیکې شامل دي‪ .‬همدارنګه‬ ‫‪۶‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫پرمختیا د پروژې یوه برخه وه او‬ ‫اقتصادي ټولنیزې ودې رسه مرسته کوي) د کتنې وړ ډول له‬ ‫هدف یې په دولتي پوهنتونونو کې د‬ ‫دغه پروژه دلوړو زده کړو ددویم سرتاتیژیک پالن په رڼا‬ ‫‪ ۶۴۲۰۰‬شمیرې څخه‪ ،‬چې د دې پروژې په پیل کې و‪ ،‬تقریباً‬ ‫زده کړې یو موډرن ‪ ،‬عرصي او معیاري‬ ‫کې دلوړو زده کړو له اصالحاتو او سمون څخه دمالتړ کوي‪،‬‬ ‫د افغانستان د برېښنا رشکت د پالن جوړونې او ظرفیت‬ ‫‪۷۹۴۰۰‬ته زیات شوی دی‪ .‬کومه ځانګړی پاملرنه او توجه‬ ‫سیستم رامینځته کول دی‪.‬‬ ‫دموخې اونتایجو په ترالسه کولو باندې مترکز کوي‬ ‫سازۍ څخه د مالتړ د پروژې موخه د پالن جوړونې په‬ ‫چې د ښځینه طبقې د شمولیت په برخه کې شوې وه‪ ،‬هغې‬ ‫ دغې پروژې د ‪۲۰۱۵‬میالدي کال د سپتمربپه میاشت کې‬ ‫برخه کې د پانګونې ویش‪ ،‬تطبیق‪ ،‬او حفظ او مراقبت‬ ‫هم د ښځینه محصلینو په زیاتوالی رسه‪ ،‬له ‪ ۱۱۴۰۰‬څخه په‬ ‫کار پیل کړ‪ .‬د لوړو زده کړو وزارت د ټاکل شویو موخو او‬ ‫په برخو کې د نوموړي رشکت ظرفیت ته وده ورکول دي‪.‬‬ ‫روان تعلیمې کال کې ‪ ۱۵۰۰۰‬ته د شمیر په زیاتوايل مثبتې‬ ‫هدفونو د شاخصونو دوهم دور تطبیق او پيل کړي دي‪.‬‬ ‫دا پروژه الندې دوه برخې لري‪:‬‬ ‫نتیجې له ځان رسه لرلې دي‪.‬‬ ‫ددې پروژې سرتې السته راوړنی دادي‪ :‬هغو پوهنتونونو ته‪،‬‬ ‫ لومړی برخه‪ :‬د کارکونکو د ظرفیت لوړاوی‪ ،‬چې موخه‬ ‫ د لوړو زده کړو وزارت د انټرنیټ له الرې (انالین) د‬ ‫چې یو پردرې برخې کاندیدان یې ښځې دي‪ ،‬له ‪ ۲۰۰‬څخه‬ ‫یې د نویو پانګونو د ویش د سیستمونو او د پانګونو د سم‬ ‫زده کړو د الور چارو یوې پالیسې او مقررې ته وده او‬ ‫دزیاتو بورسیو ورکول‪ ،‬دبیالبیلو پوهنځیو د ‪ ۳۰۰‬تنو استادانو‬ ‫حفظ او مراقبت په برخو کې د پالن جوړونې او تطبیق په‬ ‫پرمختیا ورکړی ده‪ ،‬چې دا کار د ګډې اومختلطې زده کړې د‬ ‫زده کړه (پرنتیجو والړو زده کړو په هکله) او (محصل‬ ‫برخو کې د برښنا رشکت د ظرفیت په لوړاوي کې مرسته‬ ‫تدریجې معرفۍ‪ ،‬د انټرنیت (انالین)الرې څخه د پوهنتون‬ ‫محوره زده کړې)‪ ،‬دخصويص او دولتي پوهنتونو دپوهنځیو‬ ‫کول دي‪.‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ ‪/۴1‬‬ ‫‪ ۴0/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫له الرې ‪ ۱،۹‬میلیونو کسانو ته لنډمهالې ګومارنې ایجاد‬ ‫په نصاب کې زده کړې ځایول اوهمدارنګه په کریډیټونو‬ ‫شوي دي‪ .‬په راتلونکي کال کې به پایداره زیربناء د فرعي‬ ‫کې دګډې او مختلطې زده کړې په رسمیت پیژندنې المل‬ ‫ګومارنو د رامینځته کیدل سبب يش‪ .‬مهمه ال دا چې کابل‬ ‫او سبب ګرځیدلی دی‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫د ښاروالی د پرمختیایي او انکشافی پروژې په ګذرونو کې‬ ‫ د کورين کیفیت د تفتیش څلور څانګو جوړې شوې‪،‬‬ ‫‪.‬‬ ‫د عامه لګښتونو په اړه تصمیم نیونې کې د جنډر اړوند‬ ‫چې استادان یې د اړونده پوهنتونونو له پوهنځیو څخه‬ ‫ټولنیزې ونډې لپاره یو پیاوړی بنسټ رامینځته کړی دی‪.‬‬ ‫ټاکل شوي‪ .‬پنځه نور پوهنتونونه د ورته څانګو د جوړولو‬ ‫په حال کې دي‪ .‬د باور ورکولو (اکریډیشن) د رسمي جواز‬ ‫د چوکاټ نوي کولو وروسته‪ ،‬په اتو پوهنتونونو (څلور‬ ‫په کابل ښار کې د ښاري ترانسپورت د‬ ‫دولتي او څلور خصويص پوهنتونونو) کې د ژوري پالوي‬ ‫څلور ډلې رامنځته شوې‪ .‬د ژوري پالوي د ډلو جوړولو‬ ‫ښه کولو پروژه‬ ‫لړۍ به په ‪ ۱۲‬نورو پوهنتونونو کې ډیر ژر پیل يش‪.‬‬ ‫‪ ۹۰،۵‬میلیون ډالرهوړيا مرسته‬ ‫ د معلومايت ټکنالوژۍ د ‪ ۴‬مرکزونو جوړولو کار‪ ،‬چې په‬ ‫پرمختللوو وسایلو سمبال وي‪ ،‬جریان لري‪ .‬له دې مرکزونو‬ ‫دغه پروژه دکابل ښار په ځينو سړکونو کې دترافيک جريان‬ ‫څخه به د پرمختليل ټکنالوژۍ د کانون په توګه د ښوونې‬ ‫پيداکولو او دحالت دښه کولو له پاره رامينځته شوې ده‪.‬دا‬ ‫او روزنې د پراختیا لپاره‪ ،‬چې په کې له لیري واټن څخه‬ ‫پروژه د واټونو د سیستم او د کابل ښاروالۍله پاره د‬ ‫زده کړه هم شامله ده‪ ،‬ګټه واخیستل يش‪.‬‬ ‫تخنیکي مرستو تیارول دي‪ ،‬چي په ځانګړو سیمو کې‬ ‫متمرکز کیږي‪.‬د کابل په کلیدي واټونو د یو بل رسه د تړل‬ ‫کیدو وضعیت او حالت ښه شوی دی‪ ،‬او کابل هر اړخیز‬ ‫د کابل ښاروالی پرمختيايي او انکشايف‬ ‫شوی دی همدارنګه د تخنیکي او زده کړو مرستی به ورو‬ ‫پروګرام‬ ‫ورو د کابل ښاروالی د نړیوالو منل شوو فعالیتونو له الرې‬ ‫‪ ۱۱۰‬میلیون ډالروړيا مرسته‬ ‫د پالن کوونکی او تطبیق کوونکی په یوه عرصي بنسټ‬ ‫باندې واړوي‪ .‬د کابل ښاروايل به د دې پروژې او د هغه د‬ ‫د کابل ښاروالی د پروژې د تطبیق مسوولیت په غاړه‬ ‫تدارکاتو او مايل مدیریت په خپله غاړه ولري‪.‬‬ ‫لري‪ ،‬د پروژې موخې او هدفونه عبارت دي له ‪( :‬الف) د‬ ‫ د پروژې انکشايف موخو په تر السه کولو کې پرمختګونه‬ ‫د الندې شاخصونو له الرې سنجش او ارزیايب کیږی‪( :‬الف)‬ ‫کابل ښار په مشخصو برخو کې د ښاروايل اسايس خدمتونو‬ ‫د ترافیکو د وړتیاوو لوړول د منځنۍ اندازی چټکتیا د ګڼه‬ ‫ته د استوګنو د الرسسۍ زیاتوالی‪(،‬ب) له خدمتونو څخه‬ ‫ګوڼې د حالت څخه په غیر حالت کې ارزیايب يش‪( .‬ب)‬ ‫د ښه مالتړ په منظورد کابل د ښاروالی د مالی مدیریت‬ ‫خلک د (پروژې په ‪ ۵۰۰‬مرتو ساحه کې ) د کال په ټولو‬ ‫د سیستم بیا طرح کول‪(،‬ج) بیړنیو پیښوته د رسیدنې د‬ ‫داسې هیله کیږي‪ ،‬چې د دې سړک د‬ ‫کار په بشپړیدو رسه د کابل په ښار کې‬ ‫فصلونو کې واټونو ته الرسسی ولري‪( .‬ج) د ګڼه ګوڼې‬ ‫سیستم فعالول‪.‬‬ ‫د ترافیک جریان او د اړوند ساحو د‬ ‫لرونکو واټونو شبکه به مناسب حالت ولري‪.‬‬ ‫ داسې مته کیږي‪ ،‬چې دغه پروژه به په شاوخوا ‪۱۸۰۰‬‬ ‫اوسیدونکو ژوند ښه والی ومومي‪ .‬د کابل‬ ‫ د شپږو واټونو لپاره د بنسټونو د جوړولو ټړونونه‪ ،‬چې‬ ‫هکتاره شخيص ځمکو کې څه باندې ‪ ۷۰۰۰۰۰‬وګړو ته د‬ ‫په ښار کې د سړکونو د بیارغونې کار په‬ ‫کابل ښارکې د ښاري ترانسپورت د ښه‬ ‫په ټولیز ډول ‪ ۱۹،۳‬کیلو مرته اوږدوالی لري‪ ،‬بشپړ شوی‬ ‫ژوند د هوساینې او برشي پراختیا مرستې برابرې کړي‪ .‬په‬ ‫کولو پروژې الندې پیل شوی‪ ،‬چې په دغو‬ ‫او اوس مهال له هغونه ګټه اخیستل کیږي‪ .‬د دې پروژې‬ ‫ورته مهال د دغې پروژه په مالتړ به د ښاروالی لپاره د غوره‬ ‫فعالیتونو کې‪ :‬د سړکونو قیرکول‪ ،‬د پلیو‬ ‫د تطبیق بهیر ګړندې شوی او د ټولو پالن شویو ودانیزو‬ ‫مايل مدیریت پالن جوړونه او د معیاري خدماتو د وړاندې‬ ‫الرو او د سړک د غاړی د ویالو سیستم‬ ‫جوړول شامل دي‪ ،‬چې د کابل ښار‬ ‫کارونو قراردادونه یې تررسه شوي دي‪ ،‬په هغو قراردادونو‬ ‫کولو لپاره په دغه بنسټ کې د برنامه جوړولو ظرفیت‬ ‫اوسیدونکو ته په کار کسب کې د اسانتیا‬ ‫کې پرمختګ‪ ،‬چې نوي ورکړل شوی‪۲۰ ،‬سلنې ته رسیدلی‬ ‫جوړونه هم تررسه يش‪ .‬کله چې دغه پالن بشپړ شی‪ ،‬نو د‬ ‫او ښه وايل سبب شوي دي‪.‬‬ ‫دی‪ .‬ودانیزکارونه په لوړ کیفیت رسته رسیديل دي‪.‬‬ ‫ د ‪ ۴۰‬کیلومرته نویو سړکونو د طرحې‪ ،‬ډیزاین او کتنې‬ ‫کابل ښاروالۍ کاري مرشوعیت به هم پیاوړی يش‪.‬‬ ‫له پاره د مشوريت برخې د قرارداد‪ ،‬د تدارک کار پیل شوی‬ ‫ تر دې دمه ‪ ۵۰،۹‬میلیونه ډالر لګول شوي‪ ،‬تر یوه‬ ‫او تر ارزیابۍ الندې دی‪ .‬داسې هیله او توقع کیږي‪ ،‬چې‬ ‫میلیون زیاتو کسانو (نژدې ‪۷۳‬سلنه میرمنې او ماشومان)‬ ‫قرارداد یې د ‪۲۰۱۸‬میالدي کال دجون ترمیاشتې پورې تهیه‬ ‫د ‪ ۲۴۷‬کیلو مرته سړک د رغونې‪ ۳۳۲ ،‬کیلو مرته کلیوالو‬ ‫يش‪ .‬دغه پروژه به د پاتې کارونو یو مرشح پالن چمتو کړي‬ ‫نالیو ‪ ۲۰،۵‬کیلو مرته مهمو سړکونو د جوړولو څخه ګته‬ ‫او د تدارک کار به یې په قوي احتامل د کال ترپای پورې‬ ‫پورته کړې ده‪ .‬د یوې کاري میاشتې په ‪ ۵۱۴‬ډالرو پانګونې‬ ‫رسته ورسیږي‪.‬‬ ‫رسه د يف نفرد د میاشتې مزدوری کاري قراردادونو د اجراء‬ ‫‪/43‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫پايلې‬ ‫ ‬ ‫‪ ۴2/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫آیا لږې وړیا مرستې‪ ،‬زده کړه او کوچنیو متشبثینو ته ‬ ‫ د مشورو وړاندې کول‪ ،‬کولی يش‪ ،‬چې په افغانستان ‬ ‫کې د کارموندنې فرصتونه رامینځته کړي؟‬ ‫ ‬ ‫لیکواالن ‪ :‬پرتپ سینا او فاطمه کاشفی‬ ‫ملګرو ملتونو د وګړو د صندوق د شمیرو او ارقامو له مخې‪ ،‬تقریباً‬ ‫‪۶۳‬سلنه افغانان له ‪ ۲۵‬کلونو الندې عمرلري‪ ،‬چې دغه واقعیت د هغه‬ ‫هر مي شکله سني جوړښت منعکسوونکی دی‪ ،‬چې ځوانه ډله یې په‬ ‫قاعده کې واقع ده‪ .‬دا په داسې حال کې دی‪ ،‬چې افغان ځوانان د‬ ‫روغتیا‪ ،‬پوهنې‪ ،‬کار کسب او جنسیتي برابرۍ د نشتوالی په برخو کې د کتنې‬ ‫د‬ ‫وړ ستونزو رسه مخامخ دی‪.‬‬ ‫د کار‪ ،‬ټولنیزو چارو شهیدانو او معلولینو وزارت پردغو ستونزو د براليس کیدو له‬ ‫پاره په پام کې لري‪ ،‬چې د لږو زده کړو لرونکي ځوانان په کلیو او نیمه ښاري‬ ‫ساحو کې د یو ازمایښتي پروګرام له الرې وړیا مايل مرستې د نتیجې پروژې‬ ‫الندې هغه عالقمند متشبثین‪ ،‬چې کاروبار یې ښه وده او پرمختیا نه لري‪ ،‬په‬ ‫خصويص سکټور کې د کار کسب رامینځته کولو ته په کتنه‪ ،‬تر موخې الندې‬ ‫نیيس‪ ،‬مرسته او مالتړ وکړي‪.‬‬ ‫ کله چې مو له ‪۲۳‬کلنې فریحې رسه د کوچنیومايل وړیا مرستو په پروګرام کې‬ ‫د انتخاب له پاره د مرکې په جریان کې ولیدل‪ ،‬هغه د هر ډول دولتي مرستې‬ ‫او کومک په ترالسه کولو کې شکمنه وه‪ ،‬خو د خپلې آرایشګاه د طرحې او‬ ‫رامینځته کولو په هکله ډاډ منه وه‪ .‬د هغې دا خوب هغه وخت په واقعیت‬ ‫بدل شو‪ ،‬چې ‪ ۵۰۰‬ډالره کوچنی وړیا مايل مرستې د ترالسه کولو خرب ورورسید‪.‬‬ ‫فریحې خپل مهارت د آرایشګاه په هغه سالون کې‪ ،‬چې د شاګردې په توګه یې‬ ‫تشبثاتو د پرمختیا مخکښان اوس خپله مرسته او مشوره ورکول د هغو متشبثینو‬ ‫پکې کار کاوه‪ ،‬ترالسه کړ او په همدغه ځای کې یې د کوچنۍ وړیا مايل مرستې‬ ‫له پاره وړاندې کوي‪ ،‬چې په تصاديف روش او ډول انتخاب شوي او په کابل کې‬ ‫پیسې پانګونه کړې‪ .‬هغه اوس د نوموړي سالون مدیره او رشیکواله ده‪ .‬هغې‬ ‫یې وړیا مايل مرسته ترالسه کړې ده‪.‬‬ ‫وویل‪" :‬ما د شاګردې په حیث چندان ګټه وټه او عاید نه درلود‪ .‬خو زه اوس یوه‬ ‫د ‪۲۰۱۷‬میالدي کال د مئ او جون په میاشتو کې په کابل کې ‪۷۵‬مشاورینو تقریباً‬ ‫رشیکواله او برخه واله یم‪ .‬دغه یوه ښه دنده ده‪ ،‬چې ورځ تر بلې د ښه کیدو‬ ‫“‬ ‫‪ ۳۰۰‬تنو ګټو اخیستونکوته د مشوره ورکولو د زده کړې پروګرام وړاندې کړ‪.‬‬ ‫په حال کې ده‪ ".‬فریحه یوه له هغو سلګونو میرمنو څخه ده‪ ،‬چې د نتیجې‬ ‫یو له ژمنو او عالقمندو مشاورینو څخه عالیه محمدي‪ ،‬چې د آریشګاه خاونده‬ ‫پروژې له الرې یې مرسته او مالتړ ترالسه کړی دی‪ .‬د ‪ ۱۷۰۰۰‬تنو متقاضیانو له‬ ‫ډلې څخه شاوخوا ‪ ۲۵۰۰‬کوچنیو متشبثینو د پروژې دغه کوچنۍ مايل مرسته‬ ‫ په دې لومړنۍ غونډه کې د هغوی پرځان (نفس) د ‬ ‫او مالکه ده‪ ،‬چې پنځه میرمنې یې د نتیجې د حامیت پروژې مشاورې ته ورکړي‬ ‫دی‪ ،‬وایي‪“ :‬په لومړۍ ناسته او غونډه هغوی‪ ،‬چې تر مشوری الندې او پرځان‬ ‫ترالسه کړی ده‪ ،‬چې له دې جملې څخه په سلو کې ‪ ۳۰‬یې د کابل‪ ،‬ننګرهار او‬ ‫(نفس) د باور کچه ټیټه وه‪ ،‬خو په وروسته غونډه او ناسته کې یې پرځان باور‬ ‫بلخ والیتونو سوداګرې او متشبثې ښځې تشکیلوي‪.‬‬ ‫زیات شو‪ ،‬اوکولی یې شول‪ ،‬چې په آسانۍ رسه پر موصوعاتو بحث وکړي‪”.‬‬ ‫د کوچنیو تشبثاتو اغیزناکتیا باید دهغې داغیزو د ارزونې له الرې تشخیص او‬ ‫وټاکل يش‪.‬‬ ‫ د نتیجې د پروژې د یوې غړې په توګه‪ ،‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫له سرتاتیژیک مالتړ رسه‪ ،‬موږ باید د مشورې ورکولو او نورو الزمو الرښوونو په‬ ‫برخو کې د والیتونو په سطحه د ځوانانو د مرستې او مالتړ له پاره بیالبیلې الرې‬ ‫ باور کچه ټیټه وه‪ ،‬ولې په وروسته ‬ ‫لومړين شواهد او نښې نښانې څرګندوي‪ ،‬چې د کوچنیو متشبثینو له پاره‬ ‫لټولې وای‪ .‬آیا مشوره ورکول‪ ،‬کولی يش‪ ،‬د کار کسب د رشوع کولو او پیالمې‬ ‫ غونډه کې یې پرځان باور ښه شو‪ ،‬او کولی یې شول په ‬ ‫”‬ ‫کوچنۍ مايل مرستې په ټولنه کې ځوانانو ته د یو ګټور شهروند او اتباع په‬ ‫له پاره ګټور واقع يش؟ دې پوښتنې ته ځواب ورکول د افغانستان په څیر یو‬ ‫هیواد کې‪ ،‬چې ستونزمن‪ ،‬ځپلې اقتصادي او ټولنیز حالت لري‪ ،‬کیدای يش تر‬ ‫ اسانۍ پرموضوعاتو بحث او تبادل نظر وکړي‪.‬‬ ‫توګه د ونډې اخیستنې له پاره پرخپل ځان باندې د باوراو اعتامد انګیزه په‬ ‫لوړه کچه زیاتوي‪.‬‬ ‫یوې اندازې پیچيل او ستونزمن وي‪.‬‬ ‫دا توقع او هیله کیږي‪ ،‬چې د دغې تجربې السته راوړنې به د پالیسۍ‬ ‫جوړوونکي او ذیدخله اړوندې مراجع د اقتصادي حالت په پیاوړتیا او د افغان‬ ‫پرځان (نفس) باندې د باور زیاتوالی‬ ‫ځوانانو‪ ،‬چې د هیواد راتلونکې جوړوي‪ ،‬د رشیکولوکې په پراخو بحثونو کې‬ ‫موږ تصمیم نیولی‪ ،‬چې د دې پوښتنې ځواب په کابل کې له کوچنیو متشبثینو‬ ‫– عالیه محمدي‪ ،‬د آریشګا مريب او مالک‬ ‫تراستفادې الندې ونیيس‪.‬‬ ‫رسه د ذهني ازموینې (ازمایښت) ‪ ،‬توصیو او مشورو له الرې پیدا کړو‪ .‬د کوچنیو‬ ‫متشبشینو د ګروپونو له پاره رسبیره پر وړیا مايل مرستو د تشبثاتو د پراختیا کولی شئ د دې نسخې بشپړ منت په دې الندې پته ترالسه کړئ‪:‬‬ ‫د زده کړو سپارښت او مشورې وړاندې کولو الرې چارې برابرې شوي دي‪ .‬د ‪http://wrld.bg/ORLO30iC2lc‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ ‪/۴5‬‬ ‫‪ ۴۴/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫دوسایلو بکس) دحاصالتو راټولولو په منظور برابرشوي دي‪.‬‬ ‫ په مجموعي ډول دممیزو دوچولو له پاره ‪ ۹۹۷‬ځانګړې‬ ‫د بڼوالۍ او مالدارۍ ميل پروژه‬ ‫د افغانستان په کلیو کې په زرګونو تنو‬ ‫داقتصادي ځان بساینې او خود کفایي په‬ ‫خونې جوړې شوي دي ‪،‬چې لګښت یې دخلکو دونډې‬ ‫‪ ۱۹۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫منظور د یو کوچني تشبث له رامینځته‬ ‫کیدلو څخه ګټه اخیستې او یایې کار‬ ‫اخیستنې له الرې پوره شوی دی‪ .‬دممیزو دغه خونې‬ ‫د افغانستان دولت له ميل بودیجې څخه ‪ ۲۸،۲‬میلیونه ډالره‬ ‫کسب موندلی دی‪ .‬د بڼوالۍ او مالدارۍ‬ ‫ميل پروژې له کونډو ښځو‪ ،‬معلولینو‪،‬‬ ‫دانګورو دضایع کیدو مخه نیيس او بیا وروسته دممیزو‬ ‫بیوزلو او غریبو وګړو رسه مرسته کړې‪،‬‬ ‫دکیفیت دښه وايل سبب کیږي‪.‬‬ ‫دبڼوالۍ (باغدارۍ) او مالدارۍ ملی پروژې هدف دبزګرانو‬ ‫چې د چرګ ساتنې او ماهي روزنې‬ ‫ دمالدارۍ په برخه کې ددې پروژې فعالیت دچرګانو‬ ‫په وسیله دتولیدي ټکنالوژۍ ترالسه کول او دترویج له پاره‬ ‫فارمونه رامینځته کړي او د ګټې وټې او‬ ‫فارمونو په پیاوړتیا‪ ،‬حیواين روغتیا او پراختیایي خدمتونو‬ ‫اغیزناکې کړنې او الرې چارې تررسه کول دی‪ ،‬چې هغه‬ ‫عایداتو خاوندان يش‪ .‬یو تن له استفاده‬ ‫کوونکو څخه چې د دې پروژې په مرسته‬ ‫باندې مترکز لري‪ .‬ددې ترڅنګ دساحو دمالدارۍ فعالیتونه‪،‬‬ ‫په تدریج رسه دبزګر محوره کرنیزو خدمتونو څخه دګټې‬ ‫یې د چرګانو ساتنې فارم رامینځه کړی‪،‬‬ ‫لکه‪ :‬دکبانو دفارمونو ښه والی او لبنیاتو تولیدات هم‬ ‫اخیستنې سبب کیږي او له بلې خوا له پانګې اچونې څخه‬ ‫داسې وایي‪ " :‬اوس کولی شم پیسې ترالسه‬ ‫ترپوښښ الندې راويل‪.‬‬ ‫دمالتړ الرې چارې هم برابروي‪ .‬دخدمتونو دوړاندې کولو‬ ‫کړم او له کورنۍ رسه مرسته وکړم"‪.‬‬ ‫ د بروسیلوزس د کنټرول ميل پروګرام د پيل کولول په پایله‬ ‫اهمیت‪ ،‬چې دبزګرانو پرونډه او نقش متمرکزوي‪ ،‬په دې‬ ‫کې‪ ۲،۲ ،‬میلیونه غواګانې او ‪ ۱۱،۵‬میلیونه میږې او وزې د‬ ‫کې دی چې استفاده کوونکي او ګټه ترالسه کوونکي دې‬ ‫هېواد په ‪ ۳۶۰‬ولسوالیو کې واکسین شوې دي‪.‬‬ ‫ته هڅول کیږي ‪ ،‬چې دالزمو خدمتونو د ډول انتخاب او‬ ‫ تر اوسه پورې له ‪ ۱۲۲۸۰۰‬تنو څخه زیاتو بزګرانو ( چې‬ ‫په وړاندې کولو کې یې فعاله ونډه واخيل‪ .‬دغه پروژه‬ ‫له دې جملې څخه ‪ ۷۸۹۶۸‬تنه بزګرانې ښځې او ‪ ۴۳۸۷۲‬تنه‬ ‫همدارنګه په دې هڅه اولټه کې ده‪ ،‬چې دهغې ګټې‬ ‫نارینه بزګران دي) ترمالتړ الندې نیولی دي‪ ،‬چې دا شمیر په‬ ‫تناسب‪ ،‬چې له دې بابته داستفاده کوونکو له پاره عاید‬ ‫‪ ۵۷۶۸‬ګروپونو تنظیم شوي دي‪ .‬په دې ګروپونو کې دچرګانو‬ ‫کیږي‪ ،‬ښه والی ومومي‪ .‬په همدې لحاظ دپروژې اصيل‬ ‫دتولید فارم لرونکی هم شامل دي‪ ،‬چې دمالدارۍ او حیواين‬ ‫موخه او هدف‪ ،‬پیاوړتیا او پایښت لرونکې ترویج‪ ،‬ګټورتیا‬ ‫روغتیا له خدمتونو ګټه اخيل‪ .‬همدارنګه دغه پروژه ‪ ،‬نورو‬ ‫او مثره ورکول دي‪.‬‬ ‫ساحو ته دخدمتونو دپراخولو له الرې دروغتیایي او حفظ‬ ‫ دغه پروژه درې برخې لري‪ :‬الف) دبڼوالۍ محصوالت‪،‬‬ ‫الصحه فعالیتونو دښه وايل له پاره دکرنې اوبو لګولو او‬ ‫ب) دمالدارۍ تولیدات او حیواين روغتیا‪ ،‬ج) دپروګرام‬ ‫مالدارۍ وزارت له اړوندو ریاستونو رسه همکاري کوي‪.‬‬ ‫دتطبیق مدیریت او تخنیکي مالتړ دی‪ .‬دیادونې وړ ده‪ ،‬چې‬ ‫ د بڼوالۍ او مالدارۍ د ميل پروژې فعالیتونه د لګښتونو‬ ‫دغه فعالیتونه په ‪ ۱۲۰‬ولسوالیو کې ‪ ،‬چې دمخه دهیواد له‬ ‫د رشیکولو په اساس او بنسټ دی او داسې هیله اوتوقع‬ ‫‪ ۲۳‬والیتونو څخه انتخاب شوي‪ ،‬تطبیق شوي دي‪ .‬دزیاتې او‬ ‫کیږي‪ ،‬چې د افغان بزګرانو مشارکت د ‪ ۲۸،۲‬میلیونه ډالرو‬ ‫مهمې اړتیا په نتیجه کې دبڼوالۍ او مالدارۍ ميل پروژې‬ ‫په اندازه وي‪ ،‬چې د خدمتونو او ترالسه شویو موادو (اصالح‬ ‫دخدمتونو د دوام له پاره دې پروژې ته پیاوړی کوونکی مايل‬ ‫شوي تخمونو‪ ،‬رسه ‪ ،‬وسایل او نور‪ )...‬بیه یا قیمت تشکیلوي‪.‬‬ ‫مرسته منظوره شوې‪ ،‬ترڅو چې دميل پالن په تطبیق رسه‬ ‫خپل پروګرامونه د ‪ ۳۱‬والیتونو ‪ ۲۵۰‬ولسوالیو ته پراخه کړي‪.‬‬ ‫ تر اوسه پورې‪ ،‬د بڼوايل او مالداري ميل پروژه توانیدلې‪،‬‬ ‫د نتیجې پروګرام (په افغانستان کې په‬ ‫چې په ‪ ۳۲‬والیتونو کې په ‪ ۱۶۷۵۰‬هکتاره ځمکه کې د پستو‬ ‫نارسمي توګه د مهارتونو او دکار کسب‬ ‫او میوه جاتو د باغونو د جوړولو مايل مالتړ وکړي‪ .‬رسبېره‬ ‫دزده کړې پروګرام)‬ ‫پر دې‪ ،‬یادې پروژې په څه باندې ‪ ۹۰۰۰۰‬هکتاره ځمکه کې‬ ‫الندې ونیول شو‪ .‬د لومړي توربین کار پای ته رسیدوته نږدې‬ ‫د نغلو د اوبو بریښنا بند د بیارغونې‬ ‫و‪ ،‬په داسې حال کې چې هیله او توقع کیدله‪ ،‬په ‪ ۳‬توربین‬ ‫‪۱۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫شته باغونه بیا رغولې او ‪ ۹۶۰۰۰‬کورين زرغون وړوکي بڼونه‪،‬‬ ‫باندې کارونه د ‪ ۲۰۱۸‬میالدي کال په وروستۍ نیامیي کې‬ ‫پروژه‬ ‫جوړ کړي دي‪.‬‬ ‫بشپړ يش‪.‬‬ ‫‪ ۸۳‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫د دې پروګرام موخه په کلیوالیو او نیمه ښاري سیمو کې‬ ‫ په عین حال کې دبڼوالۍ او مالدارۍ ميل پروژې داوبو‬ ‫ همدارنګه د مصؤنیت د ښه وايل له پاره کار روان دی‪ ،‬تردې‬ ‫دافغان ځوانانو نارینه و او ښځینو له پاره په نارسمی ډول‬ ‫‪ ۱۰۳۷‬کوچنیو زیرمو جوړولو کار متویل کړی دی‪ ،‬چې په‬ ‫نیټې پورې په پرمختګونو کې د نغلو د اوبو بریښنا بند په‬ ‫د نغلو اوبو بریښنا بند بیارغونې پروژې موخه اوهدف‪،‬‬ ‫دکار کسب دزده کړې په وسیله په لوړ عاید دکارموندنې له‬ ‫نتیجه کې یې بزګران کولی يش په باراين موسمونو کې خپل‬ ‫داخل کې د درې نویو ډیپوګانو یاګودامونو رغونه شامله ده‪.‬‬ ‫دنغلو دبریښنا بند دبیارغونې پروژې څخه ترالسه کیدونکې نتیجې دا الندې دي‪:‬‬ ‫دبنددمصؤنیت ښه والی او د بریښنا دومداره تولید او‬ ‫پاره دظرفیت زیاتوالی او لوړوالی دی‪ .‬دغه پروژه دکار په‬ ‫داړتیا وړ اوبه هلته زیرمه او بیا وروسته داقلیم دبدلون‬ ‫ په دغه پروژه کې د ګټو اوښیګڼو د رشیک پروګرام‪ ،‬چې‬ ‫ •دنغلو د ‪ ۵۰‬میګاواټه داوبو بریښنا رغول ‪ ،‬چې اوس فعاله نه ده‪ .‬دغه کار به دلومړي واحد‬ ‫همدارنګه له دې الرې داړتیاوو دتامین داندازې زیاتوالی‬ ‫مارکیټ کې (دمثال په توګه عاید یا ګټه وټه او استخدام)‬ ‫او اړتیا په صورت کې له دغو زیرمو څخه د خپلو ځمکو‬ ‫د دغه ځای اوسیمې د خلکو له پاره ځانګړی او مختحص‬ ‫دبیارغونې او د دریم واحد له کتنې او څیړنې وروسته تررسه يش‪.‬‬ ‫دی‪ .‬نوموړی پروژه دافغانستان له پاره له سرتاتیژیک اهمیت‬ ‫دبې کاره او بې کسبه او نیمه حرفوي ځوانانو له پاره‪ ،‬چې‬ ‫دخړوبولو له پاره ګټه واخيل‪ .‬ددغو زیرمو دجوړولو کار‬ ‫دی‪ ،‬شامل دی‪ .‬د دې پروګرام تر پوښښ الندې د رسويب‬ ‫ •ترپنځو کالو پورې دبریښنا بند ساتنه او څارنه او دعادي فعالیتونو ښه والی‪.‬‬ ‫څخه برخمنه ده‪ ،‬لکه څنګه چې دکابل له نیامیي څخه زیاته‬ ‫لږو ډیرکاري مهارتونه لري‪ ،‬دکار کسب دزده کړی او دزده‬ ‫دسیمې پرمختیا شوراګانو په ګډون تررسه شوی دی‪.‬‬ ‫ولسوالۍ کلیو ته د بریښنا رسونې کار روان دی او د‬ ‫بریښنا له همدې بند څخه برابره اوتامین کیږي‪.‬‬ ‫کړې په بهیر کې دمرستو په برابرولو باندې تاکید او ټینګار‬ ‫ دبازار موندنې دپیاوړتیا له پاره دزده کړې پروګرامونو یو‬ ‫ •دبریښنا بند دساتنې‪ ،‬څارنې او ورڅخه کار اخیستنې له پاره دکارکوونکو دظرفیت لوړول‪.‬‬ ‫افغانستان د بریښنا ریاست له خوا د تګاب ولسوالۍ کلیو ته‬ ‫ دغه پروژه د ‪ ۲۰۱۶‬میالدي کال د جنوري په میاشت کې د‬ ‫یا مترکز لري‪ .‬دغه پروګرام له درې برخو تشکیل شوی دی‪:‬‬ ‫شمیر بزګران‪ ،‬چې پکې ښځې او نارینه شامل دي‪ ،‬دحاصالتو‬ ‫د بریښنا رسونې او امکاناتو ارزیايب شوی‪ .‬د هغې بله برخه‬ ‫ •دبریښنا په شبکې پورې ددې پروژې شاوخوا استوګنو وصلول او د حرفوي زده کړو له پروګرامونو‬ ‫وړیا مرستې د تفاهمنامې له السلیک څخه وروسته تر اجراء‬ ‫ تراوسه پورې ‪۲۴۸۲‬تنو ځوانانو د دې پروژې له الرې‬ ‫راټولولو او له راټولوڅخه وروسته تدبیرونو په هکله په‬ ‫د کلیو د استوګنو له پاره د مسلکي زده کړې دي‪ .‬یوتعلیمي‬ ‫څخه دنوموړو کلیو داوسیدونکو برخمن کیدل‪.‬‬ ‫الندې ونیول شوه‪ .‬د دې بند ‪ ۱‬او ‪ ۳‬توربین د نوې رغونې‬ ‫وړیا مرستې ترالسه کړي دي‪ .‬د ساحوي لیدنو کتنو راپورونه‬ ‫اړوندو مسایلو وپوهول شول‪ .‬همدارنګه دبزګرانو له پاره‬ ‫الرښود چمتو شوی او ورپسې پړاو به یې د مسلکي زده کړو‬ ‫ •دنغلو اوبو بریښنا بند دبیارغونې پروژې دمصؤنیت او امنیتي اقداماتو ښه والی‪.‬‬ ‫اصيل قرار داد د ‪ ۲۰۱۵‬میالدي کال د ډسمرب په میاشت کې‬ ‫څرګندوي‪ ،‬چې په سلو کې ‪ ۹۵‬څخه زیات ځوانان‪ ،‬چې د‬ ‫اسايس او رضوري وسایل (لکه ‪ :‬ښاخ پریکوونکي‪ ،‬زینه‪،‬‬ ‫رامینځته کیدل وي‪.‬‬ ‫السلیک او د ‪۲۰۱۶‬م کال د اګست په میاشت کې تر اجراء‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ ‪/۴7‬‬ ‫شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫‪۴6/‬‬ ‫دعامه مايل چارو د اداري اصالحاتو‬ ‫دویم پړاو‬ ‫وړیا مرستو په ترالسه کولو بریايل شوي وو‪ ،‬خپلې نوې‬ ‫‪ ۱۱۴،۱۳‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫سوداګرۍ یې د مرستوترالسه کولو وروسته پیل کړي دي‪.‬‬ ‫ځینې د وړیا مرستو ترالسه کوونکي‪ ،‬چې د سوداګرۍ او‬ ‫دغه پروګرام د ‪ ۲۰۱۷‬میالدي کال د ډسمرب په ‪ ۳۱‬نیټه بشپړ شو‬ ‫کاروبار لرونکي وو‪ ،‬په نوموړې سوداګرۍ کې یې خپله‬ ‫پانګه اچونه زیاته کړه‪ .‬د پام وړ یو شمیر د وړیا مرستو‬ ‫ددې پروژې موخه اوهدف دتدارکاتو دسیستم‪ ،‬خزاینو او‬ ‫ترالسه کوونکو د نتیجې پروګرام له الرې د وړیا مرستې‬ ‫تفتیش اغیزناکوالی ښه فعالیدل او پیاوړتیا ده‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫د بودجې د بشپړولو له پاره ډیرې پانګه اچونې وکړي‪ .‬د‬ ‫دغه پروژه دا الندې درې برخې لري‪:‬‬ ‫وړیا مرستو ترالسه کوونکو په لیدنو کتنو زیاترو د خپلو‬ ‫ د تدارکاتو په برخه کې اصالحات‪ :‬په دغو فعالیتونو‬ ‫سوداګریو ښه وايل د وړیا مرستو د ترالسه کولو د نتیجې‬ ‫کې د تدارکاتو تسهیل او اسانتیا‪ ،‬په اړوندو وزارتونو او‬ ‫په توګه یاد کړل‪.‬‬ ‫والیتونو کې د ظرفیتونو لوړاوی او د بنسټونو پراختیا‬ ‫ د نتیجې پروګرام به ددې پروګرام داغیزکولو دارزونې‬ ‫شامله ده‪ .‬دملی تدارکاتو ادارې ته دتخنیکي مرستو‬ ‫درسته رسولو له پاره دایټالیا دهمکارۍ له دفرت رسه یو‬ ‫برابرول ‪ ،‬ترڅو وکړای يش چې دهغې دکار داصولې او‬ ‫ځای يش او دغه ارزونه یې په شپږو والیتونو (هرات‪،‬‬ ‫اداري چوکاټ رسه مرسته وکړي او اختصاصی بودجې ته‬ ‫بامیان‪ ،‬فراه‪ ،‬بلخ‪ ،‬کابل او ننګرهار) تررسه کړې ده‪ ،‬چې‬ ‫په پاملرنه دتدارکاتو چارې پرمخ بوزي‪ .‬همدارنګه وکړای‬ ‫ددې پروګرام دفعالیتونو اغیزې پایښت او ټینګښت ومومي‬ ‫يش چې دتدارکايت چارو درسته رسولو له پاره یوه کړنالره‬ ‫او داڅرګنده کړي‪ ،‬چې څه دول کولی يش بریايل فعالیتونه‬ ‫ترتیب کړي او الکرتونیکي ارزیايب معاونتونه دتدارکاتو‬ ‫زیات کړي‪.‬‬ ‫له بهیر څخه برابره کړي‪،‬دتدارکايت کار کوونکو ظرفیت‬ ‫ د سوداګرۍ د پیل له پاره د لومړنیو معلوماتو د راټولولو‬ ‫پیاوړی کړي او په ضمن کې تدارکايت کارکوونکو دزده کړې‬ ‫رسوې بشپړه شوه او نهایي رسوې به د سوداګریزو وړیا‬ ‫بهیر ته ښه وايل ورکړي‪.‬‬ ‫مرستو په پروګرام پورې د اړوندو اغیزو د اندازه کولو په‬ ‫د ښځو په سوکالۍ پورې اړوند‬ ‫ دغه پروژه دتدارکاتو دميل ادارې پرمختیایي بهیر له‬ ‫فعالیتونه اقتصادي منابعو او رسچینو‬ ‫منظور د کار کسب او شغل رامینځته کولو‪ ،‬عایداتو او د‬ ‫تاسیساتو‪ ،‬تشکیل‪ ،‬سیستم‪ ،‬کاري پروسيجر او دهغې‬ ‫ته د هغوی د الس رسۍ له الرې د‬ ‫مهارتونو د زده کړی او ترالسه کولو په برخه کې تعقیب يش‪.‬‬ ‫ښځو د اقتصادي ځواکمنتیا پروګرام‬ ‫دسرتاتیژۍ تحقق او عميل کولو څخه په مالتړ رسه پیاوړی‬ ‫په تطبیقولو رسه ښه والی مومي‪ .‬د‬ ‫کړي‪ .‬دغه پروژه له حکومتوالی او له فساد رسه د مبارزې‬ ‫لیک لوست زده کړه‪ ،‬د سوداګرۍ‬ ‫مدیریت‪ ،‬کاري مهارتونه او مايل چارو‪،‬‬ ‫دپوهنې دکېفیت لوړولو پروګرام‬ ‫د فعالیتونو مرسته او مالتړ کوي‪ .‬او د ولس مرش (جمهور‬ ‫کرنیزو رسچینو او بازارونو ته ښه او‬ ‫دویم پړاو‬ ‫رئیس) دفرمان په اساس د تدارکاتو د قانون د کتنې او‬ ‫هر اړخیزه الس رسی د دې پروژې له‬ ‫تصحیح له پاره حقوقي مرسته او مالتړ برابرول دی‪.‬‬ ‫مهمو ساحو او برخو څخه دي‪.‬‬ ‫دافغانستان دبیارغونې صندوق‪ ۴۰۸‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫سمونونه‪ :‬دخزاینو‬ ‫‪.‬‬ ‫ په مايل مدیریت کې اصالحات او‬ ‫دغه پروګرام د ‪۲۰۱۷‬میالدي کال د ډسمرب په ‪ ۳۱‬نیټه بشپړ شو‬ ‫ریاست ته دتخنیکي مرستو برابرول‪ ،‬چې وکړای يش یو‬ ‫باکیفیته او ځواکمن مايل مدیریت تررسه کړي‪ .‬دخپلو‬ ‫د دې پروګرام موخه او هدف باکېفیته او متوازنې لومړنۍ‬ ‫فعالیتونو دهمغږي کولو له پاره دحکومت په سیستم‬ ‫مؤسسو (داراملعلمینونو) څخه فارغ او ‪ ۱۱۴۳۶‬تنه د زده‬ ‫څخه تر ‪ ۱۲‬ټولګي پورې په ټول هیواد کې په ښوونځیو‬ ‫ښوونې او روزنې ته الرسسی دی‪ ،‬په ځانګړې توګه دنجونو‬ ‫مترکز وکړي او دافغانستان دمايل مدیریت دمعلوماتو‬ ‫کړې د بورسیو په ترالسه کولو بریايل شوي دي‪.‬‬ ‫کې شامل دي‪ .‬د نارینه زده کوونکو شمیر د پروژې له ټاکل‬ ‫ښوونځیو لپاره دثابتو مرستوبرابرولو ‪ ،‬ښوونکو ته د‬ ‫سیستم تطبیق او پيل کړای يش‪ .‬په اداره او مدیریت کې‬ ‫ د پوهڼې د کیفیت د لوړولو د دواړو مرحلو په جریان کې‬ ‫شوي هدف څخه زیات و‪ ،‬په داسې حال کې د ښځینه زده‬ ‫روزنې امکاناتورامنځته کولو‪،‬د اړوندو ادارو د ظرفیتونو‬ ‫قوی رپوټ ورکول معريف کړي‪ ،‬دافغانستان مايل مدیریت‬ ‫په ‪ ۱۴۹۳۲‬محلونو او ځایونوکې د یو موټي کولو یا یوځای‬ ‫کوونکو شمولیت درکود حال درلود‪ .‬په لومړي ټولګي کې‬ ‫پیاوړي کولو‪ ،‬دسیمې دخلکو او خصويص معارف تقويه‬ ‫کولو فعالیتونه تررسه شوي‪ ،‬چې په نتیجه کې په همدې‬ ‫د شمولیت د کمښت څرګندوی دی‪ .‬په دغه ارقامو کې‬ ‫کولو په برخو کې‪.‬ددې پروګرام فعالیتونه لومړی په‬ ‫دمعلوماتو سیستم ته الس ريس اندازه هم په والیتونو‬ ‫شمیر د ښوونځیو شوراګانی( ټولنیز مشورتی بنسټونه)‬ ‫هغه زده کوونکي هم شامل دي‪ ،‬چې درې کاله دایمي غیر‬ ‫عمومي تعلیامتو‪ ،‬دښوونکو روزنې او پوهنې په مدیریت‬ ‫کې دافغانستان دمالې وزارت اړوندو ریاستونو ته پراخه‬ ‫تاسیس شوی‪ .‬د پوهنې د کیفیت د لوړولوپروګرام په دوهم‬ ‫حارضوو‪ ،‬خونومونه یې اوس هم د ښوونځي د حارضۍ په‬ ‫باندې مترکز لري‪ .‬ددې پروګرام فعالیتونه په بشپړه توګه‬ ‫کړي‪ ،‬دڅارنې او دڅانګړو زده کړو پروګرام دعميل کولو‬ ‫پړاو کې د ‪ ۱۶۵۸۸‬له پاره وړیا نغدې مرستې د ښوونځیو‬ ‫کتاب کې لیکيل دي‪.‬‬ ‫دافغانستان دپوهنې له ميل سرتاتیژیک پالن رسه سمون‬ ‫او څارنې به برخه کې دکارکوونکو چمتو کول له دې‬ ‫د کیفیت د لوړولو او د ښوونځیو د اړتیا وړ لوازمو د‬ ‫ رسبیره پردې ‪ ۱۵۴۸۱۱‬تنه ښوونکي‪ ،‬چې په سلو کې‬ ‫لري او په پوهنې وزارت کې د ادارې د ودې او پرمختګ‬ ‫رسه مرسته کوي‪ ،‬چې دکار کوونکو دکلنیو فعالیتونو‬ ‫خریدارۍ له پاره‪ ،‬له هغې جملې څخه د البراتوار تجهیزات‪،‬‬ ‫‪ ۳۵‬یې ښځې دي‪ ،‬چې له ‪ ۵-۱‬پورې یې د زده کړې دوره‬ ‫مالتړ کوي‪ .‬دپوهنې دکیفیت دښه وايل پروګرام اساساً‬ ‫د ارزونې ځواک او توان ولري‪ .‬دزده کړې بیلګې مالیې‬ ‫کمپیوټرونه‪ ،‬او نور د زده کړې مواد برابر شوي دي‪.‬‬ ‫یې تیره کړی او له ‪ ۷۱۰۰۰‬تنو څخه زیاتو ښوونکو د زده‬ ‫دنړیوال بانک ګروپ دنړیوالې پرمختیا ادارې له خوا متویل‬ ‫دوزارت دپروسوپه بهیرکې دهغو تصدیق لرونکو تخنیکي‬ ‫ په افغانستان کې د ټولو ښوونخیو له پاره د یو تعلیمي‬ ‫کړې شپږمه دوره د داخل خدمت په بڼه تر ‪ ۲۰۱۷‬میالدي‬ ‫شوی و‪.‬‬ ‫کورسونو درامینځته کولو په چوکاټ کې دچارترحسابدارۍ‬ ‫انالین اطلس رامینځته کیدل او پرمخیتا بشپړه شوې ده‪.‬‬ ‫کال پورې بشپړ کړې ده‪ .‬په عین وخت کې ‪۲۱۲۷۷‬تنه د‬ ‫ د پوهڼې د کیفیت د لوړولو پروګرام د لومړي او دوهم‬ ‫مؤسسې له خوا تررسه کیږي‪ ،‬چمتو کړي‪.‬ميل رهربي کمیټه‬ ‫دغه اطلس په انالین نقشو کې د احصائیو او کلیدي‬ ‫ښوونځیو مدیران او اداري کار کوونکي‪ ،‬چې په سلو کې ‪۲۰‬‬ ‫پړاو له الرې د ‪۱۱۷۷‬ښوونځي‪ ،‬شپږ داراملعلمینونه او د‬ ‫د حسابدارۍ دمقرراتو دتنظیم‪ ،‬دمسلکي تفتیش رسته‬ ‫شاخصونو څرګندونکی دی‪ ،‬چې کیدای يش په ميل او سیمه‬ ‫ښځې وی د‪ ۶-۱‬پورې د زده کړې دوره یې د ښوونځیو د‬ ‫‪ ۲۱‬اداری ودانیو جوړیدل تر مرستې او مالتړ ونیول شول‪.‬‬ ‫رسول او دمسلکي محاسبانو زده کړه دې رامینځته کړي او‬ ‫ییزه سطحه په ښوونځیو کې ورڅخه ګټه واخیستل يش‪.‬‬ ‫مدیریت پړاو ترالسه کړی دی‪ .‬د نوموړې پروژې په وخت‬ ‫د ‪ ۲۰۱۷‬میالدي کال د امارو په اساس مجموعاً ټول ‪۵،۵‬‬ ‫په پای کې وکړای يش په اوو سکټوري وزراتونو کې عامه‬ ‫او موده کې ‪ ۱۳۰۰۰۰‬تنه ښوونکي د ښوونکو د روزنې له‬ ‫میلیونه هلکان او ‪ ۳،۴‬میلیونه نجونې له لومړي ټولګی‬ ‫‪/49‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫پايلې‬ ‫ ‬ ‫‪ ۴8/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫نوې اسانتياوې په ښوونځيو کې د شموليت‬ ‫او پوهنې د کیفیت د ښه کیدو د زیاتوايل سبب شو‬ ‫ د پوهنې د کیفیت لوړولو پروګرام څخه په مننه‪ ،‬چې د بلخ والیت د نجونو په یو ښوونځي کې د نجونو نوم‬‫ •‬ ‫لیکلو او شمولیت د زیاتوالي سبب وګرځید‪.‬‬ ‫ د پوهنې د کیفیت د لوړاوي له پاره‪ ،‬چې کومې وړیا مرستې شوي‪ ،‬نه یوازې دا چې د زده کړې غوره او‬ ‫ •‬ ‫مناسب چاپیریال یې رامینځته کړی‪ ،‬بلکې په دې ښوونځي کې دوه البراتوارونه او کتابتون هم رامینځته‬ ‫شوي دي‪.‬‬ ‫ د دې پروګرام له الرې د بلخ په والیت کې ‪ ۴۳۵‬ښوونځیو له وړیا مالي مرستو ګټه اخیستې‪ ،‬چې په نتیجه‬ ‫ •‬ ‫کې یې په زرګونو زده کوونکي د غوره درسي چاپیریال له ګټو او ښیګڼو څخه برخمن شوي دي‪.‬‬ ‫ټولو سرتګې په ډیره هیله او عالقه د انسان د سکلیټ هغه موډل ته‬ ‫وې‪ ،‬چې د ساینس په البراتور کې ځوړندو‪ ،‬د یارلس کلنه سونا‪ ،‬چې د‬ ‫اتم ټولګي زده کوونکې ده‪ ،‬د خپلو هم ټولګیانو له پاره د انسان د بدن‬ ‫جوړښت ترشیح کوي‪ .‬دا د ام البالد نجونو لیسې د زده کوونکو له پاره‬ ‫د‬ ‫یوه عادي ورځ ده‪ .‬سونا د درس له ترشیح کولو څخه وروسته داسې وویل‪" :‬موږ‬ ‫دانسان د بدن جوړښت په کتاب کې لوستی و‪ ،‬اوس کولی شوچې دغه جوړښت‬ ‫او د هغه ټولې برخې په خپلو سرتګو ووینو‪ .‬دې له موږ رسه ډیره مرسته کړې‬ ‫او موږ کولی شو چې دا موضوع ډیره ښه زده کړو"‪ .‬نوموړې د زده کړې علمي‬ ‫روش او الرو چارو ته دالس رسی له فرصیت څخه ډیره خوښه ده ‪ ،‬هغې زیاته‬ ‫کړه‪" :‬زه غواړم په راتلونکی کې ډاکټره شم‪ ،‬دغه البراتوار د دې سفر پیل دی‪".‬‬ ‫ سونا او دهغې نورې ټولګیوالې د دوی له ښوونځي څخه د پوهنې د کیفیبت‬ ‫لوړولو پروګرام له مرستې او مالتړ څخه ډیر خوشحاله دی‪ ،‬د دې پروګرام په‬ ‫مرسته اوس د ام البالد د نجونو لیسه د بلخ والیت ډیره مشهوره او باوري لیسه‬ ‫شوېده‪ .‬په هغې کې د شمولیت غوښتنه هم زیاته شوې ده‪ .‬د نوموړی لیسې‬ ‫تدریيس مرستیال (‪ )۵۲‬کلن امین الله داسې وایي‪" :‬موږ د زده کوونکو له پاره‬ ‫معیاري ټولګي او پوره اسانتیاوی لرو" نوموړي زیاته کړه‪" :‬د پوهڼې د کیفیت‬ ‫د لوړاوي د پروګرام د برخې مرستو په دې ښوونځی کې ډیر مثبت بدلونونه‬ ‫خلکو‪ ،‬همدارنګه دوستانو او خپلوانو په ګډون یې له لیرې واټن څخه زده کړې‬ ‫راوستي او د پوهنې کیفیت ورځ تربلې ښه کیږي‪".‬‬ ‫او ښوونې ته مینه وال او لیوال کړي دي‪".‬‬ ‫ په ‪۲۰۱۳‬میالدي کال کې د پوهنې د کیفیت د لوړاوي پروګرام ‪ ۱۵۰۰۰‬ډالره د‬ ‫“‬ ‫ د پوهنې د کیفیت د لوړاوي پروګرام له ‪ ۲۰۰۸‬م کال راهیسې ‪ ۴۵‬ښوونځیو‬ ‫دې ښوونځي د پوهنې د کیفیت د ښه وايل له پاره برابر کړل‪ .‬له دې وړیا مرستې‬ ‫ودانۍ جوړې کړي‪ ،‬د ښوونځیو د مدیریت (‪ )۶۰۰‬شوراګانې یې رامینځته او د‬ ‫څخه په استفاده نوموړي ښوونځي د ساینيس علومو له البراتوارونو او کمپیوټر‬ ‫بلخ په والیت کې یې ‪ ۴۳۵‬ښوونځیو ته د پوهنې د کیفیت لوړاوي او ښه وايل‬ ‫له پاره وړیا مرستې برابرې کړې دي‪.‬‬ ‫رسبیره کتابخانه هم رامینځته او تجهیز کړې ده‪ .‬همدارنګه دې مرستې پردیوالو‬ ‫باندې د زده کړې دیاګرامونو انځور ګرۍ او نقاشۍ الرې چارې برابرې کړې او‬ ‫ د پوهنې د کیفیت د لوړاوي پروګرام‪ ،‬نه یوازې دا چې د‬ ‫ هامیون رحامين د بلخ په والیت کې د پوهنې د کیفیت د ښه وايل د‬ ‫پروګرام والیتي مسوول (هامهنګ کوونکی) وایي‪" :‬د بلخ په والیت کې د‬ ‫پوهنې د کیفیت لوړولو پروګرام هڅو او هلو ځلو د پوهنې کیفیت لوړ کړی‬ ‫د زده کوونکو له پاره یې د یو پارک او شنې سمسورې ساحې په رامینځته کولو‬ ‫کې مرسته کړې ده‪.‬‬ ‫زده کوونکو له پاره یې د ښوونځیو حالت ښه کړی‪ ،‬بلکې ‬ ‫او د ښوونځي د کارکوونکو او خلکو ترمینځ یې مرسته او همکاري بنیادي او‬ ‫بنسټیزه کړې ده‪".‬‬ ‫ښوونځی او دهغه د مدیریت شورا یو ځای کار کوي‬ ‫دغه ښوونخي‪ ،‬چې په مختلط ډول (هلکان او نجونې) د مزار رشیف د نهمې‬ ‫ زیات شمیر یې د هغوی د کورنیو‪ ،‬د سیمې د خلکو‬ ‫او همدارنګه دوستان او خپلوان یې هم زده کړې کولو ته ‬ ‫ د خلکو ترمینځ د لیسې اعتبار او درنښت د نویو شامالنو له زیاتوايل څخه‬ ‫ناحیې د مربوطاتو په نوشاد کار ته کې واقع دی‪ ،‬په ‪ ۱۹۹۰‬میالدي کال کې‬ ‫”‬ ‫معلومیږي‪ ،‬چې دا پخپله د نوموړي ښوونځي په لوړ اعتبار او شهرت داللت‬ ‫یې پرفعالیت پیل وکړ او پر ‪۲۰۱۰‬میالدي کال د نجونو لیسه شوه‪ .‬نږدې ‪۳۰۰۰‬‬ ‫کوي‪ .‬له دې لیسې څخه د پوهنې د کیفیت لوړولوپروګرام د مرستې او مالتړ‬ ‫زده کوونکو ته پکې په دریو وختونو کې د (‪ )۸۰‬تنو ښوونکو له خوا زده کړه‬ ‫او د دې مدیرلیسې د مدیریت د شورا د هڅو او هلو ځلو په نتیجه کې په‬ ‫‪ ۲۰۱۶‬میالدي کال کې د شمولیت اندازه له دوو زرو زده کوونکو څخه اوس‬ ‫درې زرو زده کوونکو ته لوړه شوې ده‪.‬‬ ‫او تدریس کیږي‪.‬‬ ‫ د نوموړی لیسې رسښوونکې عالیه نجیمي وایي‪" :‬د پوهنې د کیفیت‬ ‫لوړولو پروګرام نه یوازې دا چې زیات شمیر یې د کورنیو‪ ،‬د ځای او سیمې د‬ ‫ لیوال او مینه وال کړي دي‪.‬‬ ‫– عالیه نجیمي دام البالد‪ ،‬د ښځینه لیسې رسښوونکی‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫‪۵۰/‬‬ ‫د ښځو د اقتصادي ځواکمنتیا ميل پروګرام‬ ‫کرثت د اسايس فعالیتونو خودکاره کیدل په هراړخیزه توګه‬ ‫مايل مدیریتي یوه ارزیابی رامخې ته کړي‪.‬‬ ‫زیاتوالی موندلی او سیمه ییز (محيل) ظرفیت د معلوماتو‪،‬‬ ‫دتفتیش دبرخې اصالحات او سمونونه‪ :‬داخيل تفتیش – د‬ ‫‪ ۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫داخيل تفتیش د ظرفیت د لوړولو له پاره له هلو ځلو‬ ‫ارتباطاتو او ټکنالوژۍ تفتیش‪ ،‬د حقوقي او برشي منابعو‬ ‫د ښځو د اقتصادي ځواکمنتیا ميل پروګرام موخه اوهدف د‬ ‫په برخو کې زیاتوالی او لوړوالی موندلی دی‪.‬‬ ‫څخه مالتړ‪ ،‬د زده کړی او د معلومايت ټکنالوژی د بنسټونو‬ ‫اقتصادي رسچینو او منابعو ته دالس رسۍ له الرې د ښخو‬ ‫ نتیجې او پرمختګونه په دې الندې برخو کې دي‪:‬‬ ‫برابرولو په شمول له بیالبیلو الرو او روشونو څخه په‬ ‫خپلواکۍ‪ ،‬استقاللیت او روغتیا د ادارو ښه والی دی‪.‬‬ ‫(‪ )۱‬دټولې ژمنه شوې مايل وجهې څخه ‪ ۷۵،۴۰‬میلیونه‬ ‫استفاده‪.‬‬ ‫ د ښځو د اقتصادي ځواکمنتیا ميل پروګرام د کار تولنیزو‬ ‫ډالره (‪۷۷‬سلنه) دتفتیش مرکزي ادارې ته د ‪ ۹‬وزارتونو‬ ‫ باندینې تفتیش‪ :‬دتفتیش له عايل ادارې څخه مالتړ ‪،‬‬ ‫چارو‪ ،‬شهیدانو او معلولینو په وزارت کې د پروژې دیو‬ ‫دتفتیش له پاره ورکول‪ ،‬چې ددولت د ټولو لګښتونو ‪۷۵‬‬ ‫ترڅو وکړای يش‪ ،‬دپوهنې او معلوماتو سطحه‪ ،‬تخصص او‬ ‫همغږي ( هآمهنګ) کوونکي دفرت له خوا رهربي کیږي‪.‬‬ ‫سلنې استازیتوب او منایندګي په هر نړیوال سټندرد او‬ ‫دهغو کارونو فعالیتونه چې له خدمتونو څخه داستفادې‬ ‫دغه دفرت الندې شپږو رستارس رکنونو کې دښځو د اقتصادي‬ ‫معیار برابر تفتیش کې احتوا کوي‪ )۲( ،‬د دولتي بودجې‬ ‫له پاره یې تررسه کوي‪ ،‬لوړ کړي او دنورو متخصصینو او‬ ‫ځواکمنتیا د ميل پروګرام د فعالیتونو د څارنې مسوولیت په‬ ‫د مدیریت په اړه قانوين چوکاټ جوړ شوی‪ .‬اوسمهال‪ ،‬د‬ ‫مفتشینو دکار نتیجې‪ ،‬په ځانګړې توګه دپروژو دتفتیش‬ ‫غاړه لري‪ )۱( :‬په جنسیت پورې اړوندو او مربوطو احصائیو‬ ‫افغانستان حکومت خپله بودجه په شفاف ډول جوړه او‬ ‫په خاطر دتفتیش له نړیوالو معیارونو اوسټنډرډونو رسه‬ ‫موجود زیاتوالی (‪ )۲‬د ښځو د حضور په وړاندې د حقوقي‬ ‫تصویب کوي‪ )۳( ،‬د داخيل تفتیش دپوښښ ساحې ښه والی‬ ‫په سمون کې پیاوړې کړي‪ ،‬دکارکوونکو دزده کړې له پاره‬ ‫موانعو او خنډونو حذفول (‪ )۳‬دلیک لوست زده کړی (سواد‬ ‫او (‪ )۴‬دتدارکاتو دميل کمیسون تصمیمونه له هرې غونډې‬ ‫دمشورې ورکولو له خدمتونو څخه دکارکوونکو دزده کړې‬ ‫آموزي) د سوداګرۍ مدیریت او حرفوي مهارتونو زده کړې او‬ ‫(جلسې) وروسته سمدالسه دافغانستان دتدارکاتو دميل‬ ‫له پاره مالتړ وکړي او دپروژې په جریان کې دنهو سکټوري‬ ‫تعلیامت (‪ )۴‬مايل چارو ته د الس رسۍ زیاتوالی (‪ )۵‬د کرنیز‬ ‫ادارې په ویب سایټ کې خپریږي‪ .‬پارملان د حسابدارۍ‬ ‫وزارتونو د ټولو بودجوي کړنو دخپلواکې او کیفیته بیاکتنې‬ ‫تولید عواملو ته الس ريس‪ ،‬د ترویج او بازارونو خدمتونه (‪)۶‬‬ ‫دکار له پاره الرې چارې برابرې کړي‪ .‬باندینی تفتیش په‬ ‫خالقو او نوښتګرو اقتصادي بازارونو ته الس رسی‪.‬‬ ‫قانون تصویب او د افغانستان د مسلکي او تصدیق شویو‬ ‫محاسیبنو برخه رامینځته شوه‪.‬‬ ‫عین حال کې دا دنده لری چې دعامه حسابدارۍ دکمیټو‬ ‫ دغه درې کلنه وړیا مرسته په درې برخو کې د پروژې‬ ‫د طرحې او چمتو کولو له پاره ده ‪ )۱( :‬د پروګرام همغږي‬ ‫ اړونده پروژې‪ ،‬د افغانستان له مرکزي تدارکاتو څخه‬ ‫دغړیو دزده کړې بهیر له مايل پلوه متویل کړي‪.‬‬ ‫او مدیریت (‪ )۲‬په سکټورې وزارتونو کې‪ ،‬چې د ښځو د‬ ‫د څارنې په موخه خپلې هڅې پیل کړي او د تدارکاتو‬ ‫ داصالحاتو اوسمونونو مدیریت‪ :‬دغه برخه دیو تشکیل‬ ‫اقتصادي ودې فعالتیونه تررسه کوي د تخنیکي خدمتونو‬ ‫ميل کمیټه به د تدارکايت پالیسۍ د ادارو ځای ناستی ګڼل‬ ‫یا جوړښت او د دندو دالیحې په رامینځته کولو دنظارت‬ ‫برابرول او د ظرفیتونو لوړول‪ ،‬داړوندو تحلیيل کارونو تررسه‬ ‫کیږي‪ ،‬د وزارتونو د تدارکايت ادارو د سمون‪ ،‬پراختیا او‬ ‫او ارزیابۍ په ریاست کې دکار کوونکو دزده کړې‬ ‫کول او (‪ )۳‬د ښځو د اقتصادي فعالیتونو او نوښتونو او‬ ‫ارزونې په برخه کې به یاده کمیټه‪ ،‬خپلو مرستو ته دوام‬ ‫دپروګرامونو په برابرولو(ساختار) او دنظارت او ارزیابۍ‬ ‫خالفیت څخه د مالتړ په منظور د بودجې رامینځته کول او‬ ‫ورکړي‪.‬‬ ‫دموجودالرښود په نوي کتنه کې له مالیې وزارت رسه‬ ‫په کار اچول‪.‬‬ ‫ د کورين او بهرين (داخيل او خارجي ) تفتیش کیفیت‬ ‫مرسته کوي‪ .‬دبرشي چارو دتنظیم ریاست فعالیتونوته په‬ ‫ د دې پروګرام له ورو اوسست تطبیق رسه رسه بیاهم د‬ ‫او پوښښ د پروژې د مرستې او مالتړو له امله ښه والی‬ ‫ښه وايل ورکولو رسه‪ ،‬چې هغوی په خپلوکړنو کې اغیزمنتیا‬ ‫ښځو د اقتصادي ځواکمنتیا د ميل پروګرام له پاره د مجموعي‬ ‫وموند‪ .‬په اوس وخت کې داخيل تفتیش د دولت ‪۵۰‬‬ ‫رامینځته کړي او دټولې پروژې په تطبیق کې مرسته کول‪،‬‬ ‫بنسټیزی همغږۍ‪ ،‬ترتیب او تنظیم ورکولوپه خاطر ځینې‬ ‫سلنه لګښتونه او په سلو کې ‪ ۲۵‬دولتي عواید ترپوښښ‬ ‫ترڅو په راتلونکي کې هم دعامه مايل چارو داصالحاتو‬ ‫مهم ګامونه پورته شوي دي‪ ،‬د پروژې کاري لړۍ د همغږۍ‬ ‫الندې راوستي دي او بهرين تفتیش د دولت په سلو کې ‪۷۵‬‬ ‫په برخه کې دتخنیکي مرستو دجلبولو وړتیا ولري‪ ،‬دا‬ ‫دفرت او د هامهنګي میکانیزمونه د کار ټولنیزو چارو شهیدانو‬ ‫لګښتونه ترخپل پوښښ الندې لري‪.‬‬ ‫ټول یې له دندو څخه دي‪ ،‬یو بل فعالیت یې دادې چې‬ ‫او معلولینو د وزارت له رهربۍ رسه یو تخنیکي کاري ګروپ‬ ‫دمالیې وزارت او نورو سکتوري وزارتونو دکارکوونکو له‬ ‫د عملیايت هامهنګۍ او همغږۍ له پاره‪ ،‬اجرائیوي کمیټه‬ ‫پاره دباقاعده او منظمو زده کړو الرې چارې برابرې کړي‪.‬‬ ‫د رهربۍ د سطحې د همغږۍ او هآمهنګي له پاره او د‬ ‫دعوایدو راټولول‪ :‬دافغانستان دعوایدو دراټولولو ریاست‬ ‫برشي منابعو د پرمختیا شورا په لوړه سطحه د هامهنګۍ‬ ‫او همغږۍ له پاره رامینځته شوي‪ ،‬د هغوی دندې او‬ ‫رسه مالتړ کوي ‪ ،‬ترڅو هغه ریاست وکړای يش خپل‬ ‫مسوولیتونه ټاکل شوي او صالحیت لرونکي مراجع پرهغو‬ ‫دستورونه‪ ،‬دمالیې راټولولو د سیستم داصالح او سمون‬ ‫باندې توافق لری‪.‬‬ ‫(دمالیاتو دراټولولو له پاره ګډ دولتي ستنډرد سیستم)‬ ‫ اجرائیوي کمیټه د ښځو چارو د وزارت‪ ،‬کار او ټولنیزو‬ ‫په شمول ‪ ،‬عميل کړي‪ .‬په مالیاتو پورې اړوند نوښتونه‪،‬‬ ‫چارو‪ ،‬شهیدانو او معلولینو وزارت اومالیی وزارت له خوا‬ ‫لکه پرخطر والړه څیړنه او په غور کتنه ‪ ،‬په زیات شوی‬ ‫رهربي شوې‪ ،‬چې تراوسه یې دوه ځله لیدنه کتنه کړې او د‬ ‫ارزښت دمالیې اجراءکول ‪ ،‬دنوې ادارې ډیزاین او دهغې‬ ‫اجرائیوي کمیټې تشکیل او جوړښت‪ ،‬دندې او مسوولیتونه‬ ‫دجوړښت تطبیق او په عمل کې پيل کوي‪.‬‬ ‫یې تائید کړي دي‪ .‬زیاتره دولتي ادارې او بنسټونه د دې‬ ‫ د دې برخې السته راوړنې د یوې سرتاتیژۍ او واضح الرو‬ ‫پروګرام په برخه کې پوره معلومات او خربتیا لري‪.‬‬ ‫چارو پرمختیا ده‪ ،‬چې د پایښت لرونکو اصالحاتو په منظور‬ ‫د هغې د نوي او مجدد تنظیم په خاطر تررسه کیږي‪ .‬په‬ ‫نوټ‪:‬پهدېخپرونهکېټولېیادېشوېشمېرېپهامریکاييډالرودي‪.‬‬ ‫ټولو سرتو مالیايت دفرتونو کې د مالیاتو د اخیستلو له پاره‬ ‫دنړيوالېپراختيااداره‪،‬دنړیوالبانکدوړیامرستواوبېسودهپورونوبرابرولوڅانګهده‪.‬‬ ‫د مدیریت د یو واحد او معیاري سیستم تطبیق‪ ،‬د تادیاتو‬ ‫شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫‪www.worldbank.org.af‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪http://facebook.com/WorldBankAfghanistan‬‬ ‫عبدالروف ضياء‬ ‫‪http://twitter.com/WorldBankSAsia‬‬ ‫تليفون‪+۹۳۷۰۰۱۳۳۳۲۸ :‬‬ ‫انځورونه‪ ،‬د رومي مشوريت خدماتو مرکز‪/‬نړېوال بانک‪۱۳۹۶/‬‬ ‫‪infoafghanistan@worldbank.org‬‬ ‫نړیوال بانک‪ ،‬تله ‪۱۳۹۶‬‬ ‫‪ ۱۹‬منرب کور‪ ۱۵ ،‬سړک‪ ،‬وزير محمد اکرب خان‪ ،‬کابل‪ ،‬افغانستان‬