របាយការណ៍ប្រចាំប្រទេសរបស់ធនាគារពិភពលោក ត�ើប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រទ�ៅទីណាអស់ហ�ើយ ? ការវាយតម្លៃភាពក្រីក្រឆ្នាំ២០១៣ ធនាគារពិភពលោក ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ​២០១៣ រូបិយប័ណ្ណ និងអត្រាប្តូរប្រាក់សមមូល រូបិយប័ណ្ណ = ប្រាក់រៀល អត្រាប្តូរប្រាក់ជាមធ្យមឆ្នាំ២០០៤៖ ១ ដុល្លារ(អាមេរិក) = ៣.៩០៦ រៀល អត្រាប្តូរប្រាក់ជាមធ្យមឆ្នាំ២០១១៖ ១ ដុល្លារ(អាមេរិក) = ៤.០៦៦ រៀល អត្រាប្តូរប្រាក់ ថ្ងៃ១៩ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៣៖ ១ ដុល្លារ(អាមេរិក) = ៣.៩៩៥ រៀល ឆ្នាំសារពើរពន្ធ ថ្ងៃទី១ ខែមករា ដល់ ថ្ងៃទី៣១ ខែធ្នូ នាយកប្រចាំតំបន់អាស៊ី ៖ អាក់សែ៊ល វ៉ាន់ ត្រូសេនប៊ើក (Axel van Trotsenburg) នាយកប្រចាំប្រទេស ៖ អាណ្ណែត ឌីសុន (Annette Dixon) ត្រឹមខែកក្កដា​ ឆាំ២ ្ន ០១៣ និង   អូ៊លរិក​ហ្សាចៅ​(Ulrich Zachau) ចាប់ពីខែតុលាឆ ​ ្នាំ២០១៣ នាយកផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ៖  ស៊ូឌៀរ ស្ហិធី (Sudhir Shetty) ប្រធានគ្រប់គ្រងប្រចាំប្រទេស ៖ អាឡាសាន សូ (Alassane Sow) ប្រធានផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ៖ ម៉ាធ្យូ វើហ្គីស (Mathew Verghis) ប្រធានក្រុមការងារ ៖ កាឡូស សូប្រាដូ (Carlos Sobrado) សហប្រធានក្រុមការងារ ៖ នាក់ សមសែន (Neak Samsen) ត�ើប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រទ�ៅទីណាអស់ហ�ើយ? ការវាយតម្លៃភាពក្រីក្រឆ្នាំ២០១៣ ធនាគារពិភពលោក វ៉ាស៊ីនតោន ឌី.ស៊ី. តារាងមាតិកា សេចក្តីថែ្លងអំណរគុណ....................................................................................................... IX អារម្ភកថា....................................................................................................................... XI ខ្លឹមសារសង្ខេប. ............................................................................................................... XV ស្ថានភាពម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច.្ច .................................................................................................. XVI ការចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ សុខុមាលភាព វិសមភាព និងភាពក្រីក្រ............................................... XVI កត្តាសំខាន់ៗដែលជួយកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ. ............................................................................ XX ល�ើកកម្ពស់ការអភិវឌ្ឍមនុស្ស. ............................................................................................. XXI មេរ�ៀននានាដែលមានកន្លងមក. ........................................................................................... XXIII អនុសាសន៍គោលនយោបាយសំខាន់ៗ. ................................................................................. XXV ជំពូកទី ១៖ ត�ើមានរ�ឿងអ្វីក�ើតឡ�ើងចំព�ោះប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ?.......................................................... 1 លក្ខខណ្ឌម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច.្ច .................................................................................................. 1 ភាពក្រីក្រ និងសុខុមាលភាព.............................................................................................. 5 អង្កេតសេដ្ឋកិច្ចសង្គមកម្ពុជា(អ.ស.ស.ក). ............................................................................ 6 ការវាស់វែងភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជា......................................................................................... 7 កម្រិតនិងនិន្នាការនៃភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជា.............................................................................. 9 សូចនាករវាស់វែងកម្រិតជីវភាពពលរដ្ឋផ្សេងៗទ�ៀត.................................................................. 11 ស្ថានភាពផ្ទះសម្បែង និងរបស់របរប្រើប្រាស់ក្នុងផ្ទះ.................................................................. 14 វិសមភាពនៃការចំណាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ៗ និងកំណ�ើននៃការចំណាយ.................................... 15 ភាពងាយរងគ្រោះ........................................................................................................ 18 ចរិតលក្ខណៈគ្រួសារប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ. ............................................................................... 20 V ជំពូកទី ២៖ ប្រភពចំណូលផ្សេងៗរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ...................................................................... 27 ការវិវត្តការងារនៅតាមទីប្រជុំជន.......................................................................................... 27 ទំនោរទីផ្សារការងារនិងតួនាទីរបស់វាក្នុងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ. .................................................. 27 សមាសភាពនៃការងារ៖ តួនាទីយេនឌ័រ ការសិក្សាអប់រំ និងការងារប្រស�ើរជាងមុន. .............................. 30 វិស័យវាយនភ័ណ. ្ឌ ....................................................................................................... 35 អនុសាសន៍ពាក់ព័ន្ធនឹងគោលនយោបាយនានា. ...................................................................... 38 តួនាទីនៃសេដ្ឋកិច្ចជនបទ.................................................................................................. 39 ប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមទីជនបទ. .......................................................................................... 39 ការវិវត្តនៃភាពក្រីក្រជនបទពីឆ្នាំ២០០៤ ដល់ ឆ្នាំ២០១១........................................................... 40 ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់............................................................................................... 42 ស្ថានភាពលំនៅដ្ឋាន និងរបស់របរនៅតាមទីជនបទ. ................................................................. 42 ចំណូលរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ............................................................................................... 43 ចំណូលដែលមានប្រភពពីកសិផល.................................................................................... 43 ចំណូលដែលមានប្រភពពីការលក់កម្លាំងពលកម្ម. ................................................................... 46 ចំណូលដែលមានប្រភពពីការប្រកបមុខរបរដោយខ្លួនឯង. ........................................................... 48 ចំណូលដែលមានប្រភពពីប្រាក់ឧបត្ថម្ភផ្សេងៗ........................................................................ 49 ទស្សនៈផ្សេងៗរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមទីជនបទ................................................................... 49 ស្ថានភាពនៃវិស័យស្រូវអង្ករ............................................................................................. 50 គោលនយោបាយរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា.......................................................................... 50 បញ្ហាដែលនៅសេសសល់. ............................................................................................. 51 កត្តាសំខាន់ៗនៃការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ.............................................................................. 52 គ្រួសារដែលរស់នៅតាមទីប្រជុំជនក្នុងអំឡុងឆ្នាំ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ២០០៧.......................................... 54 ចំណូលរបស់ក្រុមគ្រួសារពលរដ្ឋនៅតាមទីជនបទ ពីឆ្នាំ២០០៤ ទៅឆ្នាំ២០០៩. .................................. 54 កត្តាចម្បងៗក្នុងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជាពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ ២០១១. .............................. 55 អនុសាសន៍នានាពាក់ព័ន្ធនឹងគោលនយោបាយ. ...................................................................... 56 ជំពូកទី ៣៖ ផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់បន្ថែម ចំព�ោះជនក្រីក្រនិងជនងាយរងគ្រោះ................................... 59 វិស័យអប់រំ................................................................................................................... 59 សាវតារនៃវិស័យអប់រំ.................................................................................................... 59 វិស័យអប់រំឯកជននៅកម្ពុជា. ........................................................................................... 61 លទ្ធផលនៃការអប់រ. ំ ..................................................................................................... 61 លក្ខណៈនៃការអប់រ. ំ ..................................................................................................... 69 គុណភាពនិងថវិកានៃការអប់រ. ំ .......................................................................................... 73 អនុសាសន៍គោលនយោបាយ. .......................................................................................... 75 សុខភាព..................................................................................................................... 76 មរណកុមារ. ............................................................................................................... 80 សមភាពក្នុងការផ្តល់ និងការប្រើប្រាស់សេវាកម្មសុខភាព. ........................................................... 83 សមភាពនៃការចំណាយល�ើសុខភាព.................................................................................. 85 អាហារបំប៉នម្ដាយ និងកុមារ. ............................................................................................ 90 សេចក្ដីសន្និដ្ឋាន និងអនុសាសន៍គោលនយោបាយ. .................................................................. 92 VI ឧបសម្ព័ន្ធ ១៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានថ្មី នៃភាពក្រីក្រន�ៅកម្ពុជា ក្នុងឆ្នាំ២០០៩............................................ 97 អញ្ញាតថ្មីនៃចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់សរុប.............................................................................. 97 បន្ទាត់ភាពក្រីក្រថ្មី........................................................................................................... 105 លទ្ធផលនៃការវិភាគភាពក្រីក្រឆ្នាំ២០០៩................................................................................ 112 ឧបសម្ព័ន្ធ ២៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានថ្មីនៃភាពក្រីក្រ ចេញដ�ោយរដ្ឋាភិបាល និងធនាគារពិភពល�ោក សម្រាប់ឆ្នាំ ២០០៤-២០១១................................................................................ 123 អាត្រាភាពក្រីក្ររួម.......................................................................................................... 123 ការចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ និងបន្ទាត់ភាពក្រីក្រ...................................................................... 124 ការប្រៀបធ�ៀបអត្រាភាពក្រីក្រថ្មី ចេញដោយរាជរដ្ឋាភិបាល និងធនាគារពិភពលោក................................ 127 ឧបសម្ព័ន្ធ ៣៖ និម្មិតកម្មនៃកត្តាជំរុញដល់ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ. .................................................... 129 ឆ្នាំ២០០៧-២០០៩........................................................................................................ 129 ឆ្នាំ២០០៤-២០០៧........................................................................................................ 130 ឆ្នាំ២០០៤-២០០៩........................................................................................................ 131 ឯកសារយ�ោង. ................................................................................................................ 133 VII សេចក្តីថែ្លងអំណរគុណ របាយការណ៍នេះចងក្រងសម្រេចទៅបានដោយមាន (Tsuyoshi Fukao) លោក កាឡូស សូប្រាដូ (Carlos កិ ច្ច ស ហប្រតិ ប ត្ តិ កា រពី ស ំ ណា ក់ រា ជរដ្ឋា ភ ិ បា លកម្ ពុ ជា Sobrado) និង លោក ស៊ីមេត បេង (Simeth Beng) អង្គការអភិវឌ្ឍន៍នានា ព្រមទាំងមានការជួយជ្រោមជ្រែង ដែលបានតាក់ តែ ងខ្លឹមសារនានាស្ តីពីវិស័យអប់រំ, និ ង កិ ច្ច ខ ិ ត ខំ ប ្រឹងប្រែងពី ស ំ ណា ក់ ស ហការី ជា ច្រើ ន នៃ លោក ធីម៉ូស៊ី ចនស្តុន (Timothy Johnston) និង ធនាគារពិភពលោក។ លោក មីហ្គើល សាន យ៉ូគ្វីន (Miguel San Joaquin) តី វ ដែលបានតាក់តែងខ្លឹមសារនានាស្ព ិ យ ីស ័ សុខាភិបាល។ របាយការណ៍ នេះ ចងក្រងដោយអ្ន ក និ ព ន្ធ ម ួ យ ក្រុម លោកស្រី លូស៊ីឡា ប្រ៊ុយនី (Lucilla Bruni) និងលោក ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក កាឡូស សូប្រាដូ (Carlos រី ឆា ត ដឺ ហ ្គ្រូត (Richard de Groot) ដែលបាន Sobrado) និងលោក នាក់ សមសែន។ អ្នកនិពន្ធជំពូក តាក់ តែ ងខ្លឹមសារនានាស្ តី ព ី ប ្រព័ ន្ធ កា រពារសង្គ ម និ ង ទី១ នៃរបាយការណ៍នេះ រួមមានលោក អេនរីកេ អាល់ អនុ សា សន៍ នា នាទាក់ ទ ងនឹ ង ការពង្រឹងប្រព័ ន្ធ កា រពារ ដាហ្ស ការ៉ុល (Enrique Aldaz-Carroll) និង លោក សន្តិសុខសង្គម នៅជំពូកទី ៣។ របាយការណ៍ក៏មានការ លី សូដេត ដែលបានតាក់តែងខ្លឹមសារនានាស្តីពីស្ថាន- ចូលរួមផ្តល់ជាអត្ថបទផ្សេងៗពីលោកស្រី ពូដ្យា ឌូត្តា ភាព ម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច, លោក កាឡូស សូប្រាដូ (Carlos (Puja Dutta) លោកស្រី ម៉ារីយ៉ាណា អាំងហ្វង់តេ Sobrado) បានតាក់តែងខ្លឹមសារនានាស្តីពីស្ថានភាព (Mariana Infante) លោក ជា ហួត និង លោក ក្រីក្រនិងស្ថានភាពរស់នៅ។ នៅជំពូកទី២អ្នកនិពន្ធរួមមាន អែមម៉ារេ អូហ្សាលទីន (Emre Ozaltin)។ លោក លោកស្រី អេលីសា ហ្គាមបេរ៉ូនី (Elisa Gamberoni) អេនរីកេ អាល់ដាហ្ស ការ៉ុល (Enrique Aldaz-Carroll) និង លោក ហ្វ្រង់ស៊ីស្កូ អេរ�ៀស វ៉ាសកេ (Francisco បានផ្តល់ ន ូ វ យោបល់ បច្ចេ កទេសរួ ម សំ រា ប់ កា រតាក់ តែ ង Arias-Vazquez) ដែលបានតាក់តែងផ្នែកខ្លឹមសារនានា ឯកសារនេះ ហ�ើ យ បានគាំ ទ្រ ការប្រាស្រ័យទាក់ ទ ង ស្តីពីស្ថានភាពការងារនៅតំបន់ទីប្រជុំជន, លោក នាក់ ជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ស្ថាប័នអន្តរជាតិ និងភាគី សមសែនដែលបានតាក់ តែ ងខ្លឹមសារនានាស្ តី ព ី ត ួ នា ទី ពាក់ព័ន្ធផ្សេងទ�ៀត។ លោកស្រី គង់ លីដែន កញ្ញា គី នៃវិ ស ័ យ ជនបទ ព្រមទាំ ង លោក ស៊ ូ យ ៉ ូ ស ៊ ី ហ្វូកាវ លីនណា និង កញ្ញា សាត ផល្លីន បានផ្តល់ការគាំទ្រ និង IX ស ម្រប ស ម្រួ ល ខា ង ផ ្នែ ក ក ិ ច្ច កា រ រ ដ្ឋ បា ល ផ ្ សេ ង ៗ ។ ឯកឧត្ត ម ង៉ា ន ់ ចំ រ� ើ ន (អនុ ប ្រធានលេខាធិ កា រដ្ឋា ន អ្នកកែសម្រួលអត្ថបទរបាយការណ៍នេះ ជាភាសាអង់គ្លេស គ.ជ.អ.ប) ឯកឧត្តម ពិត ចំណាន (រដ្ឋលេខាធិការក្រសួង គឺលោក ដ្យេរ៉េមី ហ្សេរ៉ាឌី ម៉ាហ្សូ ឡា (Jeremy Gerardi អប់រំ យុវជន និងកីឡា) និង លោក វេជ្ជបណ្ឌិត ឡោ Mazzola)។ វាសនា គិរី (ប្រធាននាយកដ្ឋានផែនការ និងព័ត៌មាន សុខភាព នៃក្រសួងសុខាភិបាល)។ សហការីនៅធនាគារពិភពលោកផ្សេងៗទ�ៀតក៏បាន ផ្តល់ជាយោបល់ និងការចង្អុលបង្ហាញដល់ក្រុមអ្នកនិពន្ធ ក្រុមអ្ន ក និ ព ន្ធ ក ៏ បា នទទួ ល នូ វ យោបល់ ល្អ ៗ ពី ក ិ ច្ច ផងដែរ ដែលក្នុងនោះ រួមមាន លោក ពីទ�ើ ឡង់ចូវ (Peter ពិ ភា ក្សានានា ក្ នុ ង ឱកាសនៃកិ ច្ច ប ្រជុ ំ ស្ តី ព ី ល ទ្ធ ផ លនៃ Lanjouw) ដែលបានជួយពិនិត្យនូវវិធីសាស្រ្តគណនា ការប៉ា ន ់ ស្ មា ន ភាពក្រីក្រ ដែលបានធ្វើ ឡ� ើ ង នៅក្រសួ ង ភាពក្រីក្រ លោក អេនឌ្រូ ម៉េសុន (Andrew Mason) សេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុផងដែរ។ ក្រុមអ្នកនិពន្ធសូមថ្លែង និងលោក ហេមុី សាវ៉េដ្រា (JaimeSaavedra) ដែល អំណរគុណដ៏ស្មោះស្ម័គ្រចំពោះឯកឧត្តម វង្សី វិស្សុត បានជួយរ�ៀបចំ និងដឹកនាំកិច្ចប្រជុំអង្គសិក្ខាសាលាមួយ (អគ្គលេខាធិការ ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ) ឯកឧត្តម ដ�ើ ម ្បីជួ យ ត្រួតពិ ន ិ ត ្យលទ្ធ ផ លជំ ហា នដំ ប ូ ង នៃការ​ ផាន់ ផល្លា (អគ្គលេខាធិការរងឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាសេដ្ឋកិច្ច គណនាភាពក្រីក្រ។ ការចងក្រងរបាយការណ៍នេះ គឺឋិត ជាតិ) ឯកឧត្តម ទួន ថាវរៈ (អនុរដ្ឋលេខាធិការក្រសួង ក្រោមការដឹកនាំ និងចង្អុលបង្ហាញពីលោកស្រី អាណ្ណែត ផែនការ)។ ក្រុមអ្នកនិពន្ធ ក៏សូមថ្លែងអំណរគុណចំពោះ ឌីសុន (Annette Dixon) (នាយកប្រចាំប្រទេស), ក្រុមទីប្រឹក្សាស្ថិតិរបស់ស៊ុយអែតប្រចាំនៅវិទ្យាស្ថានជាតិ លោក អាឡាសាន សូ (Alassane Sow) (ប្រធាន ស្ថិតិនៃក្រសួងផែនការ និងក្រុមការងារអន្តរក្រសួងរបស់ គ្រប់គ្រង ប្រចាំប្រទេស), លោក ស៊ូឌ�ៀរ ស្ហិធី (Sudhir រាជរដ្ឋាភិបាល ដ�ើម្បីកំណត់ពីបន្ទាត់ភាពក្រីក្រឡ�ើងវិញ Shetty) (នាយកទទួល បន្ទុកផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច), និងលោក ព្រមជាមួ យ លោក សារធី អាចារី យ ៉ា (Sarthi ម៉ាធ្យូ វ�ើហ្គីស (Mathew Verghis) (ប្រធានគ្រប់គ្រង Acharya)។ ក្រុមអ្នកនិពន្ធសូមថ្លែងអំណរគុណយ៉ាង ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច)។ លោក កេណ្ណេត ស៊ីមល�ើ (Kenneth ជ្រាលជ្រៅ និងជាពិសេសចំពោះ ឯកឧត្តម សន ស៊ីថន Simler) និង សាល់ម៉ែន ហ្សៃឌី (Salman Zaidi) មាន (អនុរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងផែនការ) ចំពោះកិច្ចខិតខំប្រឹង- តួនាទីជាអ្នកពិនិត្យឯកសារនេះ តាំងពីដ�ើមរហូតដល់ចប់ ប្រែងរបស់ឯកឧត្តម ក្នុងការផ្សព្វផ្សាយ និង ល�ើកកម្ពស់ និងបានផ្តល់មតិស្ថាបនាដ៏មានតម្លៃជាច្រើន។ ស្ថិ ត ិ ន ៅកម្ ពុ ជា រួ ម ទាំ ង ផ្តល់ ទ ិ ន្ន ន ័ យ អង្កេ ត សេដ្ឋ ក ិ ច្ច សង្គ ម កម្ ពុ ជា (អ.ស.ស.ក) ដ�ើ ម ្បីឲ្យការសិ ក្ សានេះធ្វើ នៅពេលរ�ៀបចំ ឯ កសារទស្សនទានសម្រាប់ រ� ៀបចំ ទៅបាន។ ក្រុមអ្ន ក និ ព ន្ធ ក ៏ ស ូ ម ថ្លែ ង អំ ណ រគុ ណ យ៉ា ង របាយការណ៍ នេះ ក្រុមអ្ន ក និ ព ន្ធ បា នមានឱកាសជួ ប ជ្រាលជ្រៅ និ ង ជាពិ សេ សចំ ពោះ ឯកឧត្ត ម ហង់ ជួ ន ពិភាក្សាជាមួយ ឯកឧត្តម ហង់ ជួនណារ៉ុន(រដ្ឋលេខាធិការ ណារ៉ ុ ន ដែលបានចូ ល រួ ម ផ្តល់ យ ោបល់ ផ ្សេងៗតាំ ង ពី ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ និងជាអនុប្រធានប្រចាំការ ដំណាក់កាលចាប់ផ្តើមរ�ៀបចំរបាយការណ៍នេះរហូតដល់ នៃឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាសេដ្ឋកិច្ចជាតិ) ឯកឧត្តម ផាន់ ផល្លា ដំណាក់កាលឯកសារពង្រាងចុងក្រោយ។ (អគ្គ ល េខាធិ កា ររងនៃឧត្ត ម ក្រុមប្រឹក្សាសេដ្ឋ ក ិ ច្ច ជា តិ ) ឯកឧត្តម ជា សុផារ៉ា (រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួង អភិវឌ្ឍន៍ជនបទ) របាយការណ៍ នេះរ� ៀបចំ ឡ� ើ ង ដោយបានទទួ ល ការ ឯកឧត្តម សៅ ជីវ័ន្ត (រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ គាំទ្រផ្នែកថវិកាពីក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍អង់គ្លេស DFID តាម ជនបទ) ឯកឧត្តម ថេង ច័ន្ទសង្វារ (អនុរដ្ឋលេខាធិការ រយៈគម្រោងសម្របសម្រួល និងការវិភាគភាពក្រីក្រនិង ក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ) លោក ជ្រៃ ពុំ (អនុប្រធាន អភិបាលកិច្ចនៅកម្ពុជា ដែលហៅកាត់ថា PRAGACS។ នាយកដ្ឋានសុខភាពជនបទនៃក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ) X អារម្ភកថា គេមិនអាចស្វែងយល់ស៊ីជម្រៅអំពីស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ច វ�ៀតណាមបានដកចេញអស់ នៅឆ្នាំ១៩៩០ ហ�ើយគ្រប់ សង្គមកម្ពុជា នាពេលបច្ចុប្បន្នទេ ប្រសិនជាគេមិនបាន ភាគី ជម្លោះនៅកម្ពុ ជា បានចុះ កិ ច្ចព្រ មព្រៀងសន្តិ ភា ពនា ស្វែងយល់ពីផលប៉ះពាល់នានាដែលបន្សល់ទុកពីសង្គ្រាម ទីក្រុងប៉ារីសនៅខែតុលាឆ្នាំ១៩៩១។ ការប្រយុទ្ធគ្នារវាង វ�ៀតណាម ជម្លោះផ្ទៃក្នុង និង សង្គ្រាមស៊ីវិលនៅកម្ពុជា ភាគីផ ្សេងៗត្រូវបានកាត់ប ន្ថ យយ៉ា ងច្រើ ន ប៉ ុន្តែ អំ ឡុ ង ពីឆ្នាំ១៩៧០ ដល់ឆ្នាំ១៩៩៩។ សង្គ្រាមបានចាប់ផ្តើមនៅ ទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៩០ កម្ពុជានៅតែប្រឈមនឹងអស្ថិរភាព វ�ៀតណាមនៅឆ្នាំ១៩៥៥ ហ�ើយទីបំផុតបានរីកសាយ- នយោបាយ ដោយសារភាគី ជ ម្លោះទាំ ង អស់ ន ៅមាន ភាយដល់កម្ពុជា និងឡាវ ជាពិសេសនៅតាមតំបន់ព្រំដែន កម្លាំងប្រដាប់អាវុធនៅពីក្រោយរ�ៀងៗខ្លួន។ រហូតដល់ឆ្នាំ របស់ប្រទេសទាំងពីរនេះជាប់នឹងវ�ៀតណាម ដែលអាមេរិក ១៩៩៩ ដែលការប្រើ ក ម្លា ំ ង ប្រដាប់ អា វុ ធ ដ�ើ ម ្បីផ្ តួ ល បានទម្លាក់គ្រាប់បែកមកល�ើយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ បន្ទាប់ពីមាន គូ ប ្រជែងនយោបាយហាក់ ដ ូ ច ជាត្រូវបានបព្ចា ប ់ ដែល រដ្ឋប្រហារមួយនៅឆ្នាំ១៩៧០ កម្ពុជាបានធ្លាក់ចូលទៅក្នុង ពេលនោះហ�ើយ ជាវេលាដែលគេអាចកំណត់ថា ជម្លោះ ទំនាស់ផ្ទៃក្នុងជាច្រើនដំណាក់កាល ជាពិសេសដំណាក់- និងសង្គ្រាមជាច្រើនទសវត្សរ៍នៅកម្ពុជាត្រូវបានបព្ចាប់។ កាលបដិវត្តន៍របស់ពួកខ្មែរក្រហម ពីឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់ឆ្នាំ ១៩៧៩ ដែលបណ្តាលឲ្យទ្រព្យសម្បត្តិឯកជននានាត្រូវ គេមានការលំបាកក្នុងការវាស់វែងឲ្យបានច្បាស់លាស់ បានបំផ្លាញ មានការបង្ខំឲ្យធ្វើការហួសកម្លាំង និងការ ថា ត�ើជម្លោះ និងសង្គ្រាមបានធ្វើឲ្យខូចខាតដល់ប្រទេស បណ្តេញចេញពីទីក្រុងទៅជនបទ ការចាប់ដាក់គុក និង និងប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាកម្រិតប៉ុណ្ណា។ ឯកសាររបស់ រូេម្ម៉ ការសម្លា ប ់ ជា ច្រើ ន ។ ក្ នុ ង របបនេះ គេប៉ា ន ់ ស្ មា ន ថា (Rumme) ក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៤ បានសរសេរថា ជម្លោះ ប្រជាពលរដ្ឋ ប ្រហែលជាពី រ លាននាក់ បា នបាត់ ប ង់ ជ ី វ ិ ត និងសង្គ្រាមនៅកម្ពុជាពីឆ្នាំ ១៩៧០ ដល់ឆ្នាំ ១៩៨៧ ដោយសារការសម្លាប់ ការបង្អត់អាហារ និងជំងឺផ្សេងៗ។ បានធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋចំនួនពី ២,៣ ទៅ ៣,៩លាននាក់ ប�ើ ទោះ ជាមានការរំ ដោះ និ ង ការកាន់ កា ប់ ព ី ស ំ ណា ក់ បាត់ ប ង់ អា យុ ជ ី វ ិ ត ដែលចំ ន ួ ន នេះមានប្រមាណពី ប្រទេសវ�ៀតណាមនៅចុងឆ្នាំ១៩៧៨ក៏ដោយ ក៏សង្រ្គាម មួ យ ភាគបី ទ ៅប្រមាណពាក់ ក ណ្តា ល នៃប្រជាពលរដ្ឋ និ ង ការប្រយុ ទ្ធ គ្ នា ព ុ ំ ទា ន់ បា នរលត់ នោះទ េ។ កងទ័ ព កម្ពុជាសរុបចំនួន ៧,១ លាននាក់នាឆ្នាំ១៩៧០។ ប្រជា- XI ពលរដ្ឋនៅតាមទីក្រុងទូទាំងប្រទេស ត្រូវបានជម្លៀសឲ្យ ទស្សនទាននានាពាក់ព័ន្ធនឹងការចូលរួម និងតម្លាភាព ទៅនៅតាមតំបន់ជនបទ។ ហេតុនេះហ�ើយ គិតមកត្រឹម ប�ើទោះបីដឹងថា ទស្សនៈទាំងនេះនឹងផ្តល់ផលយ៉ាងច្រើន ឆ្នាំ២០១០ កម្ពុជាជាប្រទេសដែលមានអត្រាប្រជាពលរដ្ឋ សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍នាពេលអនាគត។ នេះក៏ដោយហេតុ រស់នៅទីប្រជុំជនទាបជាងគេទីពីរ ក្នុងចំណោមប្រទេស ផលថា ប្រទេសនេះមានកិច្ចការ និងបញ្ហាចំណោទដែល ទាំងអស់នៅតំបន់អាស៊ី។ រូបិយប័ណ្ណត្រូវបានលុបបំបាត់ ត្រូវដោះស្រាយបន្ទាន់ៗ មានជាអាទិ៍ ការរ�ៀបចំរដ្ឋមួយឲ្យ ចោល។ ឯកសាររដ្ឋបាលជាច្រើនរាប់ទាំងកម្មសិទ្ធិដីធ្លី និង ដំណ�ើរការបាន និងមាននិរន្តភាព។ អត្រានុកូលដ្ឋានត្រូវបានបាត់បង់ ឬកម្ទេចចោល។ បញ្ហា ចំ ណោទ នានាទាក់ ទ ងនឹ ង ដី ធ្លីបច្ចុប្បន្ននេះអាចដោយ- ប្រជាពលរដ្ឋ វ ័ យ ក្មេងជំ នា ន់ ក្រោ យដែលមិ ន បានឆ្ល ង សារតែមូលហេតុនៃការបណ្តេញចេញទាំងស្រុង និងការ កាត់ភាពជូរចត់ពីសង្គ្រាមនាពេលអតីត កំពុងដ�ើរតួនាទី បាត់បង់ឯកសារគតិយុត្តិផ្សេងៗ ដែលក�ើតមានក្នុងរបប យ៉ា ង សំ ខា ន់ ន ៅក្ នុ ង សង្គ ម កម្ ពុ ជា នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ ខ្មែរក្រហម។ គិតត្រឹមឆ្នាំ ២០១០ ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាប្រមាណពីរភាគបី គឺក�ើតក្រោយឆ្នាំ១៩៩៣។ សម្រាប់អ្នកទាំងនោះ ជម្លោះ ក្ នុ ង រយៈពេល ១៤ ឆ្នា ំ ដែ លកម្ ពុ ជា មានសន្ តិ ភា ព និងសង្គ្រាមជាច្រើនឆ្នាំនាពេលអតីតកាលហាក់មិនមានអ្វី ពេញលេញ កម្ពុជាបានប្រែប្រួលមុខមាត់ស្ទើរគ្រប់វិស័យ ធ្វើ ឲ ្យពួ កគេនឹ ក នារនោះទេ ហ�ើ យ ពួ កគេគិ ត ថា រ�ឿង ក៏ប៉ុន្តែផលប៉ះពាល់ដែលបានបន្សល់ទុកពីជម្លោះប្រដាប់ ទាំ ង អស់នេះជារ�ឿងរបស់ អ្ន ក ជំ នា ន់ ម ុ ន មិ នមានអ្វីមក អាវុធ និងអស្ថិរភាពនៅតែមានវត្តមាននៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា ពាក់ ព ័ ន្ធ ន ឹ ង ជី វ ភាពប្រចាំ ថ ្ងៃ រ បស់ អ្ន ក ជំ នា ន់ ក្រោ យទេ។ នាពេលបច្ចុប្បន្ននៅឡ�ើយ។ ឧទាហរណ៍ អ្នកកាន់តំណែង ផ្ទុយទៅវិញ យុវវ័យបច្ចុប្បនេះយកចិត្តទុកដាក់ និងព្រួយ- នានា ទាំងក្នុងវិស័យឯកជន និងវិស័យសាធារណៈសុទ្ធតែ បារម្ភអំពីអនាគតរបស់ពួកគេជាងរ�ឿងរ៉ាវសង្គមនានាកាល ក�ើតនៅមុន ឬអំឡុងរបបខ្មែរក្រហម ហ�ើយពួកគេភាគ- ពីសម័យមុន។ ពួកគេព្រួយបារម្ភពីឱកាសការងារបច្ចេក- ច្រើនបានឆ្លងកាត់សង្គ្រាម និងបានរងគ្រោះពីសង្គ្រាមនេះ វិទ្យាថ្មីៗ ការរ�ៀបចំគ្រួសារថ្មី ការដាំដុះស្រូវ ការថែទាំ ផងដែរ។ ក្នុងសង្គមកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន គេមិនចម្លែកចិត្តទេ សុខភាព ការសិក្សាអប់រំ យាន្តជំនិះ ។ល។ ជាងព្រួយ- ប្រសិន ប�ើ បា នឮថា មនុ ស ្សជាច្រើ ន ដែលមិ ន បានដឹ ង ពី បារម្ភពីបញ្ហាសង្គមដែលក�ើតមានកាលពីអតីត។ ើ ពិតរបស់ខ្ន ថ្ងៃ ខែ ឆ្នាំ កំណ�ត លួ ឬឮថា ស្ទើរគ្រប់ក្រុមគ្រួសារ មានសាច់ញាតិរបស់ខ្លួនបានបាត់បង់ជីវិត អំឡុងសម័យ សម្រាប់ រា ជរដ្ឋា ភ ិ បា លកម្ ពុ ជា រដ្ឋ បា នផ្តល់ ជ ូ ន ដល់ សង្គ្រាម និងជម្លោះនោះ។ ពលរដ្ឋនូវលក្ខខណ្ឌចាំបាច់នានាសម្រាប់ការរស់នៅ និង ជួយឲ្យពួកគេល�ើកកម្ពស់ជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ។ ប៉ុន្តែ ស្ ថា ន ភា ព ស្ ថា ប ័ ន នា នា ក្ នុ ង ពេ ល ប ច្ចុប្ប ន្ននេះ ជា នៅពេលដែលប្រជាពលរដ្ឋ មា នជី វ ភាពកាន់ តែ ធូ រ ធារពី លទ្ធផលនៃដំណ�ើរការកសាងអំឡុងទសវត្សរ៍ ឆ្នាំ១៩៩០ មួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ ពួកគេមានការរំពឹងទុក និងទាមទារ ដែលជាទសវត្សរ៍មានអាទិភាពខ្ពស់បំផុត ធ្វើយ៉ាងណាឲ្យ ឲ្យរដ្ឋ ផ្ត ល់ ល ក្ខ ណ ្ឌ ចា ំ បា ច់ នា នាឲ្យដូ ច បណ្តា ប ្រទេស ប្រជាពលរដ្ឋមានអាហារបរិភោគបានឆ្អែត ការសាងសង់ ជ�ឿនល�ឿន។ ហេដ្ឋា រ ចនាសម្ព័ ន្ធ រ ូ ប វន្ ត័ឡ� ើ ង វិ ញ និ ង ការធានាឲ្យមាន សន្តិសុខសណ្តាប់ធ្នាប់សង្គម និងនីតិរដ្ឋឲ្យបានកម្រិត ក្តីរំពឹងទាំងនេះនាំឲ្យក�ើតមានភាពប្រឈមថ្មីៗ សម្រាប់ ល្អមួយ។ កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងទាំងនេះត្រូវបានធ្វើឡ�ើងក្នុង សង្គមនិងរដ្ឋ។ ម្យ៉ាងទ�ៀត ការរំពឹងទុករបស់ប្រជាពលរដ្ឋ កាលៈទេសៈដ៏លំបាក ដែលប្រទេសមិនត្រឹមតែប្រឈម មិនមែនត្រឹមតែចង់បានការទទួលទានគ្រប់គ្រាន់ប៉ុណ្ណោះ នឹងអស្ថិរភាពនយោបាយប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែសង្គ្រាមនៅតែ ទេ ប៉ុន្តែពួកគេកំពុងចាប់ផ្តើមចង់ឲ្យសេវាកម្មសាធារណៈ បន្តមាន។ ក្នុងកាលៈទេសៈដ៏លំបាកលំបិននេះ វាមិនមែន កាន់តែប្រស�ើរ ក្នុងនោះមានជាអាទិ៍ នីតិរដ្ឋ តម្លាភាពពី ជា រ� ឿ ង ច ម្លែ ក ទ េ ដែ ល ប ្រ ទ េ ស នេះ ម ិ ន បា ន អ ន ុ វ ត្ត មន្ត្រីសាធារណៈ និង ជាពិសេស ទាក់ទងនឹងសុវត្ថិភាព XII ដីធ្លី។ ឥឡូវនេះ ប្រជាពលរដ្ឋហាក់ចង់ឃ�ើញការល�ើក ព្រមទាំងបញ្ហាសុខភាពមួយចំនួនរាប់ទាំងជំងឺហ៊ីវ/អេដស៍ កម្ព ស ់ ជ ី វ ភាពរបស់ ព ួ ក គេឲ្យប្រស�ើ រ ឡ�ើ ង ឆាប់ រ ហ័ ស ។ ផ្តាសាយ ។ល។ និង ។ល។ បញ្ហាប្រឈមដ៏ធំរបស់ ម៉្យាងទ�ៀត ការអភិវឌ្ឍកន្លងមកបានបង្កឲ្យមានបញ្ហាថ្មីៗ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា គឺការល�ើកកម្ពស់សមត្ថភាព និង ដូចជា បញ្ហាបរិស្ថាន (ការបំពុលបរិស្ថាន ការធ្វីឲ្យដីខ្សោះ លទ្ធភាពរបស់ខ្លួន ដ�ើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងការរំពឹងទុកថ្មីៗ ជីជាតិ និង ការប្រីប្រាស់ធនធានធម្មជាតិ ហួសកម្រិត ទាំងនេះ និងដោះស្រាយបញ្ហាថ្មីៗ ដែលមិនធ្លាប់ក�ើតមាន ជាដ�ើម) បញ្ហាកំណ�ើនថ្លៃទំនិញ សេវារស់នៅប្រចាំថ្ងៃ កាលពីទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៩០។ XIII ខ្លឹមសារសង្ខេប ក្នុងរយៈពេល ៧ឆ្នាំ ចាប់ពីឆ្នាំ២០០៤ដល់ឆ្នាំ២០១១ ជនបទ, ទី ៣ -ការក�ើ ន ឡ�ើ ង នូ វ ការងារដែលមានប្រាក់ សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាមានកំណីនយ៉ាងខ្លាំងក្លា ធ្វើឲ្យកម្ពុជាជាប់ ប�ៀវត្សរ៍នៅតាមទីប្រជុំជន, និងទី៤-កំណ�ើនប្រាក់ចំណូល ចំ ណា ត់ ថ្ នា ក ់ ក្ នុ ង ចំ ណោ មប្រទេសដែលមានកំ ណ� ើ ន ពីការប្រកបរបរជំនួញតូចតាច។ ក្នុងនោះគេសង្កេតឃ�ើញ សេដ្ឋ ក ិ ច្ច ល �ឿនបំ ផ ុ ត ល�ើ ព ិ ភ ពលោក។ ការចំ ណា យ ថា ការល�ើកកម្ពស់សុខភាព និងការអប់រំ និងការវិនិយោគ ប្រចាំ ថ ្ងៃ ក្ នុ ង ប្រជាពលរដ្ឋ ម្ នា ក ់ ៗ ក៏ បា នក�ើ ន ឡ�ើ ង ជិ ត របស់ រ ដ្ឋា ភ ិ បា លកម្ ពុ ជា ល�ើ ហេ ដ្ឋា រ ចនាសម្ព័ ន្ធ រ ូ ប វន្ ត័ បា ន ភាគរយផងដែរ ក្នុងអំឡុងពេលដូចគ្នានេះ។ ផលនៃ ៤០‌ បង្ក ល ក្ខ ខ ណ្ឌ អ ំ ណោ យផលដល់ ប ្រជាពលរដ្ឋ ក្រីក្រ ជា កំ ណ� ើ ន សេដ្ឋ ក ិ ច្ច នេះ បានទៅដល់ ដៃ ប្រជាពលរដ្ឋ ក្រីក្រ ច្រើន ជួយឲ្យពួកគេអាចជួយក្រុមគ្រួសារ និងខ្លួនគេផ្ទាល់ ជាច្រើនដែលកត្តានេះ មិនត្រឹមតែបានជួយកាត់បន្ថយ ឲ្យចាកផុតពីភាពក្រីក្រ។ ប៉ុន្តែ កត្តានាំមុខទាំងបួននេះ គម្លា ត នៃការចំ ណា យរវាងប្រជាពលរដ្ឋ អ្ន ក មាន និ ង អាចនឹងគាំងនាពេលអនាគតខាងមុខ។ កម្រិតជីវភាព ប្រជាពលរដ្ឋអ្ន ក ក្រប៉ ុ ណ្ណោះទ េ ប៉ ុ ន្តែវាក៏ បា នជំ រ ុ ញ ឲ្យ របស់ ប ្រជាពលរដ្ឋ ភា គច្រើ ន មិ ន ទាន់ បា នធូ ធា រខ្លា ំ ង នៅ កំណ�ើនចំណាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រខ្ពស់ជាងកំណ�ើន ំ ខ ឡ�ើយ ដូចនេះប្រសិនប�ើកត្តានាម ប្រជាពលរដ្ឋ ុ ទាំងនេះគាំង ‌ ចំណាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋអ្នកមានដែរ។ ជាលទ្ធផល ការ ភាគច្រើនអាចងាយធ្លាក់ខ្លួនក្រីក្រម្តងទ�ៀត។ ហេតុនេះ គណនាបានបង្ហាញថា អត្រាភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជាបានធ្លាក់ ហ�ើយ រដ្ឋាភិបាលមានកិច្ចការជាច្រើនទ�ៀតដែលត្រូវធ្វើ ចុះពី ៥០,២ ភាគរយ ទៅ ២០,៥ ភាគរយ ដែលជាអត្រា និងមានភាពប្រឈមថ្មីៗដែលត្រូវដោះស្រាយ។ គោល- មួ យ ល�ើ ស ពី កា ររំ ព ឹ ង ទុ ក របស់ អ្ន ក វិ ភា គនានា។ ប៉ ុ ន្តែ នយោបាយ និងសកម្មភាពនានា តម្រូវឲ្យផ្តោតការយក ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ប្រជាពលរដ្ឋដែលបានចាកផុតពីភាព ចិត្តទុកដាក់ឲ្យចំទិសដៅ ដ�ើម្បីរក្សាកំណ�ើនសេដ្ឋកិច្ចខ្ពស់ ក្រីក្រមិនទាន់មានជីវភាពធូរធារធំដុំនោះទេ ពួកគេនៅតែ និងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ ដែលសម្រេចបានកន្លងមក។ ងាយធ្លាក់ចូលក្នុងភាពក្រីក្រវិញយ៉ាងងាយ ប្រសិនប�ើមាន ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្របច្ចុប្បន្ននេះភាគច្រើនកំពុងរស់នៅតាម គ្រោះតូចណាមួយក�ើតឡ�ើង។ ក្នុងរយៈពេល ៧ឆ្នាំ នេះ ទីជនបទ។ ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រនៅតាមទីជនបទមាន ៩០ មានកត្តា នា ំ ម ុ ខ ចំ ន ួ ន បួ ន ដែលជំ រ ុ ញ ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ ភាគរយនៃប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រសរុប។ ហេតុដូចនេះហ�ើយ ចាកផុតពីភាពក្រីក្រ៖ ទី១-ថ្លៃស្រូវអង្ករ ដែលបានតម្លៃ ដ�ើ ម ្បីជួ យ ប្រជាពលរដ្ឋ ក្រីក្រ ឲ្យបានច្រើ ន ជាអតិ ប រមា ខ្ព ស ់ , ទី ២ -កំ ណ� ើ ន អត្រាថ្លៃ ឈ្ នួ ល ពលកម្ម ន ៅតាមទី - គោលនយោបាយរបស់ រ ដ្ឋា ភ ិ បា លគួ រ ផ្តោតល�ើ កា រល�ើ ក XV កម្ពស់ផលិតភាពទ្រព្យសំខាន់ៗពីរ ដែលប្រជាពលរដ្ឋ អភិ វ ឌ្ឍទេ ហ�ើ យ សេដ្ឋ ក ិ ច្ច ក ម្ ពុ ជា បានង�ើ បឡ� ើ ង វិ ញ ក្រីក្រភាគច្រើនមាន គឺកម្លាំងពលកម្ម និងដីធ្លី។ យ៉ាងល�ឿន។ ស្ថានភាពម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច ប្រសិនកម្ពុជាអាចរក្សាកំណីន ដែលធ្វើបានកាលពី ទសវត្សរ៍កន្លងទៅនោះកម្ពុជានឹងក្លាយជាប្រទេសអ្នកមាន ការបព្ចាប់ជម្លោះផ្ទៃក្នុងនៅឆ្នាំ ១៩៩៩ បានជួយឲ្យ ចំណូលមធ្យមនៅឆ្នាំ ២០១៥។ ដោយសារផលិតផល កម្ ពុ ជា អាចធ្វើ ស មាហរណកម្ម សេ ដ្ឋ ក ិ ច្ច រ បស់ ខ្ លួ ន ទៅ ជាតិសរុប (ផ.ជ.ស) ក្នុងប្រជាពលរដ្ឋមា្នក់ៗ មានកម្រិត ក្នុងទីផ្សារអន្តរជាតិ។ រ�ឿងដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់គឺ កម្ពុជា ទាបនៅឆ្នាំ ២០០៤ (៤០០ ដុល្លារអាមេរិក) កំណ�ើន បានពង្រីកវិ ស ័ យ ឧស្សហកម្ម រ បស់ ខ្ លួ ន នាំ ម ុ ខដោ យ សេដ្ឋកិច្ចដ៏ខ្លាំងក្លាកាលពី ៧ឆ្នាំ កន្លងទៅ មិនអាចប្រែ- ឧស្សាហកម្ម កា ត់ ដេ រសម្លៀកបំ ពា ក់ និ ង ស្បែកជ�ើ ង ។ ក្លាយកម្ពុជាពីឋានៈប្រទេសមានប្រាក់ចំណូលទាប ទៅ ដោយសារវិ ស ័ យ ឧស្សាហកម្ម មា នកំ ណ� ើ ន ខ្ព ស ់ ដ ល់ ជាប្រទេសមានចំណូលមធ្យមទេ។ នៅឆ្នាំ២០១១ ផលិត- ៣០ភាគរយក្នុងមួយឆ្នាំៗ ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបពី ផលជាតិសរុប (ផ.ជ.ស) ក្នុងប្រជាពលរដ្ឋមា្នក់ៗ មាន វិ ស ័ យ ឧស្សាហកម្ម មា នកំ ណ� ើ ន ទ្វេដង ប�ើ គ ិ ត ត្រឹមឆ្នា ំ ត្រឹមតែ ៨២៣ ដុ ល្ លា រ អាមេរិ ក ប៉ ុ ណ្ណោះ នៅទាបជាង ២០០៤ ហ�ើយវិស័យនេះរួមចំណែក ២៧ភាគរយ ក្នុង ១,០២៦ ដុល្លារអាមេរិក ដែលជាកម្រិត ផ.ជ.ស ដ�ើម្បី ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (ផ.ស.ស) របស់កម្ពុជា។ អាចចាត់ចូលជាប្រទេសមានប្រាក់ចំណូលមធ្យម។ ប៉ុន្តែ ទន្ទឹមគ្នានេះដែរ ការចូលរួមចំណែករបស់វិស័យកសិកម្ម ប្រសិ ន ប�ើ ក ម្ ពុ ជា អាចរក្សាកំ ណ ី ន របស់ ខ្ លួ ន បាន កម្ ពុ ជា ក្នុងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបបានធ្លាក់ចុះពីកម្រិត ៤៤ នឹងក្លាយជាប្រទេសមានចំណូលមធ្យមនៅ ឆ្នាំ២០១៥។ ភាគរយ នៅពាក់កណ្តាលទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៩០ មកត្រឹម (ក្រាហ្វិក ក) កម្រិត ២៩ ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ ២០០៤។ ការចំណាយល�ើ ការប្រើប្រាស់ ពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ ឆ្នាំ ២០១១ ផ.ស.ស ក្នុងម្នាក់ៗ សុខុមាលភាព វិសមភាព និង ភាពក្រីក្រ (គិតជាថ្លៃគោលឆ្នាំ ២០០០, ដុល្លារ) ក�ើនឡ�ើង ៥៤,៥ ភាគរយ។ កំណ�ើនកម្រិតនេះធ្វើឲ្យកម្ពុជាជាប់ចំណាត់ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងធនាគារពិភពលោក បានធ្វើ ថ្នាក់ទី១៥ ក្នុងចំណោម ១៧៤ ប្រទេស។ កំណ�ើនដ៏គួរ បច្ចុប្បន្នកម្មល�ើវិធីសាស្រ្តវាស់វែងការចំណាយ និងភាព ឲ្យកត់ស ម្គា ល ់នេះ ដោយសារកត្តា រ ួ មផ្សំមួ យ ចំ ន ួ ន ក្នុ ង ​ ក្រីក្រពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ ២០១១ ដ�ើម្បីឲ្យវិធីសាស្រ្ត នោះ រួ ម មានកត្តា ស ន្ តិ ភា ពពេញលេញ ប្រជារាស្ត្រ នេះឆ្លុះបញ្ចា ំ ង ពី ស្ ថា ន ភាពរស់ ន ៅរបស់ ប្រ ជាពលរដ្ឋ នា វ័យកេ្មង គោលនយោបាយប�ើកទូលាយដល់ការវិនិយោគ ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ វិធីសាស្រ្តវាស់វែងការចំណាយរបស់ និងពាណិជ្ជកម្មសេរី និង ស្ថិរភាពម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច។ កត្តា ប្រជាពលរដ្ឋ និងភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជា ត្រូវបានរ�ៀបចំឡ�ើង ទាំ ង អស់ នេះ បានជំ រ ុ ញ ឲ្យមានកំ ណ ី ន ផ្នែ ក ទេសចរណ៍ ដំបូងបង្អស់នៅឆ្នាំ ១៩៩៧ ដោយប្រើប្រាស់ទិន្នន័យ សំណង់ ឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ និង កសិកម្ម ប៉ុនែ្តសេដ្ឋកិច្ច អង្កេតសេដ្ឋកិច្ចសង្គមកម្ពុជា (អ.ស.ស.ក) ឆ្នាំ ១៩៩៣។ កម្ ពុ ជា ក៏ ដ ូ ច សេដ្ឋ ក ិ ច្ច ប ្រទេសនានាល�ើ ស កលលោក ប�ើគិតមកដល់បច្ចុប្បន្នវិធីសាស្រ្តនេះលែងសូវឆ្លុះបញ្ចាំង ផងដែរ ដែលមានកំណ�ើនយឺតនៅ ឆ្នាំ២០០៨ ហ�ើយបន្ត ពីស្ថានភាពកម្ពុជាសព្វថ្ងៃហ�ើយ។ ដោយជ្រាបបញ្ហានេះ ធ្លាក់ចុះបន្ថែមទ�ៀតនៅឆ្នាំ ២០០៩ (មានកំណ�ើនតែ ១,៤ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងធនាគារពិភពលោកបានចាប់- ភាគរយ គិតជាកំណ�ើនផ.ស.សក្នុងពលរដ្ឋម្នាក់ៗ តាមថ្លៃ ផ្តើមរ�ៀបចំវិធីសាស្រ្តគណនាថ្មីមួយ ហ�ើយកិច្ចការនេះត្រូវ គោលឆ្នាំ២០០០) ដោយសារវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចសកល។ ប៉ុន្តែ បានធ្វើឡ�ើងដាច់ដោយឡែកពីគ្នារ�ៀងៗខ្លួន ប៉ុន្តែមានការ ិ ព ទោះជាទទួលរងនូវវិបត្តិសេដ្ឋកច ិ ពលោកក្តី ក៏សេដ្ឋកច ្ច ភ ិ ្ច ផ្លាស់ប្តូរយោបល់ទៅវិញទៅមក។ ក្រុមអ្នកវិភាគរបស់ កម្ ពុ ជា ពុ ំ ទទ ួ ល រងផលប៉ ះ ពាល់ ធ្ង ន ់ ធ្ង រ ដូ ច បណ្តា ប ្រទេស ធ នា គា រ ព ិ ភ ព ល ោ ក ទទ ួ ល បា ន ម ត ិ ល្អ ៗ ជា ច្រ ើ ន ព ី XVI ក្រាហ្វិក ក៖​ អត្រាកំណីន ផ.ស.ស ក្នុងម្នាក់ៗ (ថ្លៃគោលឆ្នាំ២០០០, ដុល្លារ) អត្រាកំណ�ើនផ.ស.ផ.ក្នុងម្នាក់ៗ ប្រភព៖ គណនីជាតិនិងការព្យាករប្រជាសាស្ត្រ របស់វិទ្យាស្ថានជាតិស្ថិតិ(វ.ជ.ស) សំ ណា ក់ ក្រុ មអ្ន ក វិ ភា គរបស់ រា ជរដ្ឋា ភ ិ បា លពាក់ ព ន្ឋ័ ន ឹ ង ប្រាស់របស់ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ៗមានល្បឿន ៤,៧ ភាគរយ ស្ថានភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ដ�ើម្បីយកទៅសម្រេច ក្នុងមួយឆ្នាំក្នុងរយៈពេល៧ឆ្នាំ គិតចាប់ពីឆ្នាំ២០០៤ មក។ ល�ើ ក ត្តា ម ួ យ ចំ ន ួ ន ទាក់ ទ ងនឹ ង វិ ធ ី សា ស្រ្តគណនានេះ។ គួរបញ្ជាក់ថា កំណ�ើនចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ដែលមាន ចំ ណែ កក្រុមអ្ន ក វិ ភា គរបស់ រា ជរដ្ឋា ភ ិ បា លក៏ ទទ ួ ល បាន​ កម្រិត ៣៧,៨ ភាគរយ មានកម្រិតទាបជាងកំណ�ើន មតិ ល្អ ៗ ជាច្រើ ន ពី បទ ពិ សោ ធន៍ និ ង រប�ៀបគណនា របស់ ផ លិ តផលក្នុ ងស្រុកក្នុ ងម្នា ក ់ ៗ ដែលមានកម្រិត វិធីសាស្រ្តដែលបានធ្វើកាលពីឆ្នាំ ១៩៩៧ និងវិធីសាស្រ្ត ៥៤,៥ ភាគរយ។ ក៏ប៉ុន្តែ ភាពខុសគ្នានេះមិនមែនប្លែកអ្វីទេ នានាដែលបានអនុវត្តនៅប្រទេសដទៃទ�ៀត ហ�ើយក្រុម នៅតាមបណ្តា ប ្រទេសដទៃទ�ៀត ក៏ គេឃ �ើ ញ ភាពខុ ស ការងារនេះបានប្រើគោលការណ៍ និងលទ្ធផលមួយចំនួន គ្នា នេះដែ រ ដោយសារតែការរី ក ចម្រើ ន មួ យ ផ្នែ ក របស់ ដែលក្រុមការងាររបស់ ធ នាគារពិ ភ ពលោកបានធ្វើ ។ សេដ្ឋកិច្ចមិនបានផ្តល់ផលប្រយោជន៍ទៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ជាសរុប ក្រុមការងារទាំងពីរបានរ�ៀបចំឲ្យមានវិធីសាស្រ្ត គ្រប់ៗរូបនោះទេ។ រ�ៀងៗខ្លួន ដ�ើម្បីគណនាភាពក្រីក្រពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ ២០១១ ហ�ើ យ លទ្ធ ផ លស្ តី ព ី អ ត្រាភាពក្រីក្រដែល ការរីកចម្រើននៃការទទួលបានសេវាកម្មផ្សេងៗ និង គណនាពី វ ិ ធ ី សា ស្រ្តទាំ ង ពី រ នេះមានកម្រិតស្រដ�ៀងគ្នា កំណ�ើនទ្រព្យសម្បត្តិនានារបស់ប្រជាពលរដ្ឋបានបញ្ជាក់ ជាពិសេសចាប់ពីឆ្នាំ ២០០៩មក។1 បនែ្ថមថា កំណ�ើនចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់របស់ប្រជា- ពលរដ្ឋ ព ិ ត ជាត្រឹមត្រូវ។ សូ ច នាករនានាទាក់ ទ ងនឹ ង ការចំ ណា យល�ើ កា រប្រើ ប្ រាស់ ប្រ ចាំ ថ ្ងៃ រ បស់ ប្រ ជា- ស្ថានភាពលំនៅដ្ឋាន ទ្រព្យសម្បត្តិនៃគ្រួសារនីមួយៗបាន ពលរដ្ឋម្នាក់ៗ (ថ្លៃគោលឆ្នាំ២០០៩, រ�ៀល) បានក�ើន ំ បង្ហាញថា ជីវភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋមានភាពប្រែប្រួលខ្លាង ឡ�ើង ៣៧,៨ ភាគរយ គឺក�ើនឡ�ើងពី ៦,៣៩៩ រ�ៀល ដូចលទ្ធភាពចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់របស់ពួកគាត់ដែរ។ នៅឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ ៨,៨១៥ រ�ៀលនៅឆ្នាំ ២០១១។ ឧទាហរណ៍ អត្រាគ្រួ សា រប្រជាពលរដ្ឋ មា នអគ្គិសនី កំណ�ើននេះស្របនឹងកំណ�ើន ផ.ស.ស។ ប�ើគិតជាអត្រា ប្រើ ប្រា ស់ បា នក�ើ ន ឡ�ើ ង ចំ ន ួ ន ៣ ដង។ អត្រាគ្រួ សា រ កំណ�ើនប្រចាំឆ្នាំវិញ អត្រាកំណ�ើនចំណាយល�ើការប្រើ- ប្រជាពលរដ្ឋ ដែ លមានបង្គ ន ់ ប្រ ើ ប្រា ស់ បា នក�ើ ន ឡ�ើ ង XVII ទ្វេដង។ អត្រាគ្រួ សា រប្រជាពលរដ្ឋ ដែ លមានទឹ ក ស្អា ត ឡ�ើងពី ២០,៧ ភាគរយ នៅឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ ២០,៤ ប្រើប្រា ស់ បា នក�ើ នឡ�ើ ង ដល់ ២៥ ភាគរយ។ ចំ ពោះ ភាគរយ នៅឆ្នាំ ២០១១។ ទ្រព្យសម្បត្ តិ វ ិ ញ អត្រាគ្រួ សា រប្រជាពលរដ្ឋ ដែ លមាន ទូរទស្សន៍បានក�ើនឡ�ើង ៤ ដង។ កត្តាទាំងអស់នេះ ចាប់ពីឆ្នាំ២០០៧ មក វិសមភាពបានធ្លាក់ចុះរ�ៀង​ ហ�ើយដែលបញ្ជាក់ឲ្យឃ�ើញច្បាស់ថា ប្រជាពលរដ្ឋមាន រាល់ ឆ្ នា ំ ផ ងដែរ។ លទ្ធ ផ លមួ យ ក្ នុ ង ចំ ណោ មលទ្ធ ផ ល លទ្ធភាពបង្កើនការចំណាយរបស់ខ្លួន។ ជាច្រើន ដែលធ្វើឲ្យក្រុមអ្នកវិភាគមានការភ្ញាក់ផ្អើល គឺការ រកឃ�ើញថា វិសមភាពត្រូវបានកាត់បន្ថយចាប់តាំងពីឆ្នាំ ការចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់របស់ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋ ២០០៧មក បន្ទាប់ពីមានការក�ើនឡ�ើងប៉ុន្មានឆ្នាំមុននេះ។ (បព្ចាភាគទី ១) នៅឆ្នាំ ២០១១ មានកម្រិតស្មើនឹងការ ឧទាហរណ៍៖ សន្ទស្សន៍ជីនីបានធ្លាក់ចុះជាបន្តបន្ទាប់ពី ចំ ណា យល�ើ កា រប្រើ ប្ រាស់ រ បស់ ក្រុ មប្រជាពលរដ្ឋ ដែ ល ឆ្នាំ ២០០៧ ដល់ឆ្នាំ ២០១១ បន្ទាប់ពីបានក�ើនឡ�ើងពី មានជីវភាពមធ្យមកាលពីឆ្នាំ ២០០៤។ ម៉្យាងវិញទ�ៀត កម្រិត ០,៣២៦ នៅឆ្នាំ ២០០៤ ទៅ ០,៣៧៤ នៅឆ្នាំ លំនៅដ្ឋាន ទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋ (បព្ចាភាគ ២០០៧។ អត្រានេះបានធ្លា ក ់ ច ុ ះ មកកម្រិត ០,២៨២ ទី១) នៅ ឆ្នាំ២០១១ មានស្ថានភាពប្រហាក់ប្រហែលនឹង នៅឆ្នាំ ២០១១។ ប្រជាពលរដ្ឋក្រុមបព្ចាភាគមធ្យមកាលពីឆ្នាំ២០០៤ ដែរ។ នេះសបញ្ជាក់ឲ្យឃ�ើញថា ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រជាងគេបំផុត ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី គម្លាតពិតរវាងប្រជាពលរដ្ឋអ្នក នៅឆ្នាំ២០១១ មានស្ថានភាពប្រហាក់ប្រហែលនឹងប្រជា- មាននិងអ្នកក្រនៅតែមានកម្រិតខ្ពស់ដដែល ប�ើគេគិត ពលរដ្ឋដែលមានជីវភាពមធ្យម កាលពីឆ្នាំ២០០៤។ តាមន័យដាច់ខាត។ ដោយសារតែការគណនាវិសមភាព គិតតាមន័យធ�ៀប គេសង្កេតឃ�ើញថា វិសមភាពបានធ្លាក់ កំ ណ� ើ ន ចំ ណា យល�ើ កា រប្រើ ប្ រាស់ ព ិ ត ជាក�ើ ត មាន ចុះ។ ការក�ើនឡ�ើងនៃគម្លាតរវាងអ្នកមាននិងអ្នកក្រអាច ច្រើ ន ក្ នុ ង ចំ ណោ មប្រជាពលរដ្ឋ ក្រីក្រមែ ន៖ កំ ណ� ើ ន ក�ើតមានព្រមគ្នា ដោយសារគម្លាតរវាងអ្នកមាននិងអ្នកក្រ ចំ ណា យល�ើ កា រប្រើ ប្ រាស់ រ បស់ ប្រ ជាពលរដ្ឋ ក្រីក្រ ត្រូវបានគេគិតតាមន័យដាច់ខាតផង និងតាមន័យធ�ៀប ខ្ព ស ់ ជា ងកំ ណ� ើ ន ចំ ណា យរបស់ ប្រ ជាពលរដ្ឋ អ្ន ក មាន។ ផង។ ដ�ើម្បីឲ្យងាយយល់ យ�ើងសូមផ្តល់ឧទាហរណ៍មួយ៖ ឧទាហរណ៍ កំ ណ� ើ ន ចំ ណា យរបស់ ក្រុ មប្រជាពលរដ្ឋ ប�ើសិនជាមនុស្សម្នាក់មានចំណូល ១០ ដុល្លារ ហ�ើយ បព្ចាភាគទី ១ (២០ ភាគរយ នៃប្រជាពលរដ្ឋសរុប) មាន ម្នាក់ទ�ៀតមានចំណូល ២០ ដុល្លារនោះ អ្នកទី ២ មាន ៥៦,៥ ភាគរយ ចំណែកឯកំណ�ើននៃការចំណាយរបស់ ចំណូលល�ើសអ្នកទី១ចំនួន២ដង ប៉ុន្តែប�ើគិតជាប្រាក់វិញ ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋ ផ ្សេងៗទ�ៀតមានកម្រិតទាបជាងនេះ អ្ន ក ទី ២ ល�ើ ស អ្ន ក ទី ១ តែ ១០ដុ ល្ លា រ ប៉ ុ ណ្ណោះ ។ ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋបព្ចាភាគទី ២ មាន ៥១,៦ ភាគរយ, ប្រសិនប�ើមនុស្សម្នាក់ៗមានចំណូល ១០០ ដុល្លារ ហ�ើយ ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋបព្ចាភាគទី ៣ មាន ៤៥ ភាគរយ, មនុស្សម្នាក់ទ�ៀតមានចំណូល ២០០ដុល្លារនោះ អ្នកទី២ ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋបព្ចាភាគ ទី ៤ មាន ៣៨,៤ ភាគរយ មានចំណូលល�ើសអ្នកទី១ ចំនួន ២ ដងដែរ ប៉ុន្តែប�ើគិតជា និងក្រុមប្រជាពលរដ្ឋបព្ចាភាគទី ៥ មាន ២៦,៨ ភាគរយ ប្រាក់វិញ អ្នកទី ២ ល�ើសអ្នកទី១ ចំនួន ១០០ ដុល្លារ។ (ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋ ២០ ភាគរយ ដែលជាពលរដ្ឋអ្នកមាន មូលហេតុនេះហ�ើយ ដែលគេសង្កេតឃ�ើញថា ទោះបី បំផុតក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋសរុប)។ វិសមភាពមានការធ្លាក់ចុះក៏ដោយ គម្លាតពិតរវាងអ្នកមាន និងអ្នកក្រនៅតែមានកម្រិតខ្ពស់។ គេក៏ ស ង្កេ ត ឃ�ើ ញ មានការកែលម្អ ស ន្ទ ស ្សន៍ វ ិ ប ុ ល - ភាព (prosperity index) ផងដែរ។ កម្រិតនៃការ ដោយសារចំ ណា យរបស់ ប្រ ជាពលរដ្ឋ ទ ូ ទ ៅ និ ង ច ំ ណា យ ល � ើ កា រ ប្រ ើ ប្រា ស ់ រ ប ស ់ ក្រុ ម ប ្រ ជា ព ល រ ដ្ឋ ប្រជាពលដ្ឋ ក្រីក្របា នក�ើ ន ឡ�ើ ង អត្រាភាពក្រីក្រនៅ បព្ចាភាគទី ១ និងទី ២ នៃប្រជាពលរដ្ឋសរុបបានក�ើន កម្ពុជាបានធ្លាក់ចុះ ពី ៥៣,២ ភាគរយមកត្រឹម ២០,៥ XVIII ភាគរយ។ ស្ថានភាពនៅប្រទេសកម្ពុជាមានលក្ខណៈខុស មិនឆ្ងាយទេ។ ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រភាគច្រើនគ្រាន់តែ មាន ប្លែកពីបណ្តាប្រទេសដទៃទ�ៀត ដែលគេសង្កេតឃ�ើញថា ជីវភាពធូរធារបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះ។2 ពួកគេអាចក្លាយជា កំណ�ើនសេដ្ឋកិច្ចបណ្តាប្រទេសទាំងនោះ តែងតែជំរុញ ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រវិញ ប្រសិនប�ើមានហេតុការណ៍ណា ្ន មាននិងអ្នកក្រកាន់តែខស គម្លាតរវាងប្រជាពលរដ្ឋអក ុ ្ព ់ ប៉ន្តែ មួយប៉ះពាល់ជាអវិជ្ជមានដល់ពួកគេ។ មូលហេតុដែលនាំ នៅកម្ពុជា កំណ�ើនសេដ្ឋកិច្ចបានជួយប្រជាពលរដ្ឋទូទៅ ឲ្យការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្របានល�ឿន ក៏ដោយសារតែនៅ និងប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ ដែលនេះជាមូលហេតុជួយជំរុញ ឆ្នាំ ២០០៤ មានប្រជាពលរដ្ឋមួយភាគធំស្ថិតនៅក្រោម ល្បឿននៃការកាត់ ប ន្ថ យ ភាពក្រីក្របានកាន់ តែ ល�ឿន។ បន្ទាត់ភាពក្រីក្រ ហ�ើយកំណ�ើនសេដ្ឋកិច្ចមានការក�ើនឡ�ើង អ្វីដែលក�ើតមានឡ�ើងនៅកម្ពុជានេះ គឺហួសពីការរំពឹងទុក នៅតាមទី ជ នបទបានជំ រ ុ ញ ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ ទា ំ ង នោះ របស់អ្នកវិភាគទាំងឡាយ ហ�ើយល្បឿននៃការកាត់បន្ថយ ឋិតល�ើបន្ទាត់ភាពក្រីក្រវិញនៅ ឆ្នាំ២០១១។ ភាពក្រីក្រនេះមានន័យថា កម្ពុជាសម្រេចបានគោលដៅ អភិវឌ្ឍសហស្សវត្សរ៍ទៅហ�ើយ។ របកគំហ�ើញពីការសិក្សាផ្សេងៗទ�ៀតក៏បានបង្ហាញថា ជី វ ភាពរបស់ ប្រ ជាពលរដ្ឋ ក ម្ ពុ ជា ត្រូវបានល�ើ ក កម្ព ស ់ ។ ប៉ុនែ្ត ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រជាពលរដ្ឋភាគ- របកគំហ�ើញទាំងនេះបញ្ជាក់ឲ្យឃ�ើញថាការគណនាដែល ច្រើ ន ដែលបានចាកចេញពី ភា ពក្រីក្រមិ ន ទាន់ មា ន បង្ហាញថា ភាពក្រីក្រមានការធ្លាក់ចុះពិតជាត្រឹមត្រូវ។ ជីវភាពធូរធារខ្លាំងក្លានោះទេ ពួកគេអាចធ្លាក់ចូលក្នុងភាព ឧទាហរណ៍ទី១៖ របាយការណ៍វាយតម្លៃវឌ្ឍនភាពរបស់ ក្រីក្រវិញបានយ៉ាងងាយ។ ឧទាហរណ៍៖ នៅឆ្នាំ២០១១ បណ្តា ប ្រទេសនានាល�ើ គោ លដៅសហស្សវត្សរ៍ បា នរក- ប�ើសិនមានហេតុការណ៍ណាមួយ ដែលធ្វើឲ្យប្រជាពល- ឃ�ើញថា កម្ពុជាជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទី ៥ ក្នុងចំណោម ៧៦ រដ្ឋបាត់បង់ចំណូល ១,២០០ រ�ៀលក្នុងមួយថ្ងៃ (០,៣០ ប្រទេស ដែលមានវឌ្ឍនភាពយ៉ាងល្អក្នុងការសម្រេចបាន ដុល្លារ ឬស្មើនឹងតម្លៃទឹកបរិសុទ្ធពីរដបដែលលក់នៅតាម គោលដៅសហស្សវត្សរ៍។ ឧទាហរណ៍ទី២៖ របាយការណ៍ ថ្នល់នៅទីក្រុងភ្នំពេញ) នោះនឹងធ្វើឲ្យអត្រាភាពក្រីក្រនៅ របស់ភ្នាក់ងារអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ (UNDP) ស្តីអំពី កម្ពុជាឆ្នាំ២០១១ ក�ើនឡ�ើងទ្វេដង។ (ក្រាហ្វិក ខ) សូចនាករនៃការអភិវឌ្ឍមនុស្សបានរកឃ�ើញថា ចាប់ពីឆ្នាំ ២០០០ រហូតដល់ ឆ្នាំ ២០១០ កម្ពុជាជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ ត�ើប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រទៅទីណាអស់ហ�ើយ?ពួកគេទៅ ជាប្រទេស ដែលមានការរី ក ចម្រើ ន ខាងផ្នែ ក អភិ វ ឌ្ឍន៍ ក្រាហ្វិក ខ.១៖ អត្រាភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជា ឆ្នាំ២០០៤- ២០១១ ក្រាហ្វិក ខ.២៖ របាយនៃការចំណាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា បន្ទាត់ភាពក្រីក្រ = 5,326 រ�ៀល អត្រាភាពក្រីក្រ (%) ប្រជាពលរដ្ឋ % ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ឆ្នាំ២០០៩ រ�ៀល/ថ្ងៃ... ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ផ្អែកតាមអ.ស.ស.ក។ XIX មនុ ស ្សហ�ើ យ ការវិ វ ត្ត ន ៍ មា នភាពប្រស�ើ រ ជាងបណ្តា កសិកម្មរបស់ពួកគាត់ពី ឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ ២០១១។ ប្រទេសមួយចំនួនដូចជាប្រទេស ចិន ឡាវ និងវ�ៀតណាម។ យ�ើងក៏ប្រើប្រភពទិន្នន័យផ្លូវការផ្សេងទ�ៀតដែរមានជាអាទិ៍ ផលិតកម្មស្រូវ តម្លៃអង្ករ អតិផរណាទូទៅ ដ�ើម្បីប៉ាន់ស្មាន កត្តាសំខាន់ៗដែលជួយ ឥទ្ធិពលនៃបម្រែបម្រួលតម្លៃអង្ក រ ល�ើជីវភាពរបស់ ប្រជាពលរដ្ឋ។ ​​ កាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ គោលនយោបាយដ៏ត្រឹមត្រូវរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលបាន លទ្ធ ផ លបានបង្ហា ញ ថា ការកាត់ ប ន្ថ យ ភាពក្រីក្រ ផ្តល់ឱកាសឲ្យប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនគ្រួសារអាចចាកផុត មួយភាគធំក�ើតមាននៅទីជនបទរបស់កម្ពុជា ជាទីដែល ពី ភា ពក្រីក្រ។ គោលនយោបាយទាំ ង នោះរួ ម មាន៖ ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រប្រមាណ ៩០ ភាគរយរស់នៅ ហ�ើយ ការកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ពន័្ធរូបវ័ន្ដមានដូចជា ផ្លូវទូរគម- កត្តានាំមុខនៃការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រនេះ គឺការធ្វើស្រែ នាគមន៍ និងប្រព័ន្ធធារាសាស្រ្ត, ការជំរុញផលិតកម្ម និង ចម្ការ។ ពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ ២០០៩ ថ្លៃអង្ករ (គិត ពាណិជ្ជ ក ម្មស្រូវអង្ករ , ការកំ ណ ត់ប្រាក់ ឈ្នួល អប្បបរមា ជាថ្លៃគោល) បានក�ើនឡ�ើង ៣៧,១ ភាគរយ។ កំណ�ើន ក្នុងវិស័យកាត់ដេរ, និងគោលនយោបាយឧស្សាហកម្ម តម្លៃស្រូវបានជួយកសិករយ៉ាងច្រើន ព្រមទាំងបានល�ើក ទូទៅ ដែលគោលនយោបាយទាំងនេះបានផ្តល់ឱកាស ទឹកចិត្តឲ្យកសិករប្រឹងប្រែងផលិតស្រូវបន្ថែមទ�ៀត។ និម្មិត សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រទាញយកផលប្រយោជន៍បម្រើ កម្មនេះបានបង្ហាញថា កត្តាសំខាន់ៗដែលរួមចំណែកកាត់ ដល់ជីវភាពរបស់ខ្លួន។ បន្ថយភាពក្រីក្រនៅទីជនបទរួមមាន៖ កត្តាកំណ�ើនថ្លៃស្រូវ ខ្ពស់ (២៤ ភាគរយ), កត្តាកំណ�ើនផលិតកម្មស្រូវ (២៣ ដ�ើម្បីកំណត់កត្តាសំខាន់ៗ ដែលបានជួយកាត់បន្ថយ ភាគរយ), អត្រាថ្លៃ ឈ្ នួ ល ពលកម្ម ខ្ព ស ់ ជា ងមុ ន (១៦ ភាពក្រីក្រ របាយការណ៍នេះបានធ្វើនិម្មិតកម្មមួយដោយ ភាគរយ), និងកំណីនប្រាក់ចំណូលពីការប្រកបរបរជំនួញ ពិនិត្យកត្តាសំខាន់ៗនានា ដែលជំរុញប្រាក់ចំណូលរបស់ តូចតាច (១៩ ភាគរយ)។3 (ក្រាហ្វិក គ) ប្រជាពលរដ្ឋក�ើនឡ�ើង ហ�ើយពិនិត្យម�ើលឥទ្ធិពលនៃកត្តា ទាំងនោះល�ើភាពក្រីក្រ។ យ�ើងប្រើព័ត៌មានអង្កេតសេដ្ឋកិច្ច ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រនៅតាមទីប្រជុំជនដោយសារ សង្គម ដ�ើម្បីពិនិត្យម�ើលបម្រែបម្រួលឥរិយាបថគ្រួសារ កំណីនប្រជាពលរដ្ឋធ្វើការមានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ជាប្រចាំ។ ប្រជាពលរដ្ឋ ពា ក់ ព ័ ន្ធ ន ឹ ង ប្រាក់ ច ំ ណ ូ ល និ ង ព័ ត ៌ មា ន ក្ នុ ង ចំ ណោ មកម្លា ំ ង ពលកម្ម ទា ំ ង អស់ តា មតំ ប ន់ ប ្រជុ ំ ជ ន អត្រាអ្នកធ្វើការមានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ជាប្រចាំមាន៥០ភាគរយ ក្រាហ្វិក គ៖ កត្តាសំខាន់ៗក្នុងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ នៅឆ្នាំ២០១១។ កម្លាំងពលកម្មនៅតាមទីប្រជុំជនមាន នៅកម្ពុជា ឆ្នាំ ២០០៤ ដល់២០១១ កម្រិតវប្បធម៌ ខ្ព ស ់ ជា ងកម្លា ំ ង ពលកម្ម ន ៅតាមតំ ប ន់ ជនបទ ហេតុ នេះហ� ើ យ ទ�ើ ប ពួ ក គេអាចរកចំ ណ ូ ល បានខ្ពស់។ អត្រាថ្លៃឈ្នួល ប្រាក់ចំណូលពី ពលកម្មខ្ពស់ ការប្រកបរបប ជំនួញតូចតាច កម្លាំងពលកម្មស្រ្តីភាគច្រើនបានទទួលអត្ថប្រយោជន៍ ពីឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ ប៉ុន្តែគម្លាតប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍នៅតែ កត្តាផ្សេងទ�ៀត ការងារមានប្រាក់ មាន។ ក្នុងចំណោមឧស្សាហកម្មនានាដែលផ្តល់ការងារ កំណ�ើនផលិតកម្ម ស្រូវ ប�ៀរវត្សទ�ៀងទាត់ មានប្រាក់ ប� ៀវត្សរ៍ ជា ប្រចាំ ដ ល់ ក ម្ម ក រ ឧស្សាហកម្ម កំណ�ើនថ្លៃឈ្នួលស្រូវ​ កាត់ដេរជាឧស្សាហកម្មដ៏សំខាន់មួយ ដែលផ្តល់ការងារ ខ្ពស់ ជូនប្រជាពលរដ្ឋ។ កម្មករប្រមាណ ៨៥ ភាគរយ ធ្វើការ ក្នុងឧស្សាហកម្មកាត់ដេរជាស្រ្តី។ ជាទូទៅ កម្មការនីក្នុង XX ឧស្សាហកម្ម នេះទទ ួ ល បានប្រាក់ ប� ៀវត្សរ៍ ខ្ព ស ់ ជា ងកម្ម - ភាគរយ, អត្រាអ្នកចេះអក្សរក្នុងចំណោមមនុស្សពេញវ័យ ការនីក្នុងឧស្សាហកម្មផ្សេងទ�ៀត ប៉ុន្តែប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ របស់ អាយុ ១៥-២៤ ឆ្នាំ បានក�ើនឡ�ើង ១១ ភាគរយ, គម្លាត ស្រ្តីនៅតែមានកម្រិត ៣០ ភាគរយ តិចជាងប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ រវាងបុ រ ស និ ង ស្រ្ តីដែ លចេះអក្សរត្រូវបានកាត់ ប ន្ថ យ ពី របស់បុរស ប�ើទោះជាពួកគេមានកម្រិតវប្បធម៌ និងអាយុ ៧,៤ ភាគរយ មកក្រោម ១ ភាគរយ។ អត្រាចុះឈ្មោះ ប្រហាក់ប្រហែលគ្នាក៏ដោយ។ ចូ ល រ�ៀនពិ ត នៅមធ្យមសិ ក្ សាបានក�ើ ន ឡ�ើ ង ១៨,៤ ភាគរយ។ ល�ើសពីនេះទ�ៀត គេលែងឃ�ើញមានគម្លាត ល�ើកកម្ពស់ការអភិវឌ្ឍមនុស្ស រវាងកុមារា និងកុមារីក្នុងអត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនពិតទាំង កម្រិតបឋមសិក្សា និងកម្រិតមធ្យមសិក្សាទ�ៀតហ�ើយ។ សុ ខ ភាព និ ង ការអប់ រ ំ ល្អ ជ ួ យ ជំ រ ុ ញ សុ ខ ុមាលភាព ូ នាករខាងសុខាភិបាលវិញ គេក៏ឃ�ើញមានការ សម្រាប់សច របស់ប្រជាពលរដ្ឋ ហ�ើយកត្តាទាំងពីរនេះជួយបំពេញឲ្យ រីកចម្រើនគួរឲ្យកត់សម្គាល់ពី ឆ្នាំ២០០៥ដល់ឆ្នាំ២០១០។ គ្នាទៅវិញទៅមក។ ប្រជាពលរដ្ឋដែលមានសុខភាពល្អ ឧទាហរណ៍៖ អត្រាមរណមាតាបានធ្លាក់ចុះពី ៤៣៧នាក់ នឹ ង បំ ពេ ញកិ ច្ច កា រងារគ្រប់ យ ៉ា ង បានលទ្ធ ផ លប្រស�ើ រ ។ នៃ ១០០.០០០ កំណ�ើតរស់ មកត្រឹម ២៨៨ នាក់, អត្រា ប្រជាពលរដ្ឋដែលមានសុខភាពល្អមិនគ្រាន់តែបំពេញកិច្ច មរណទារកអាយុពី ០-១ ខែ បានធ្លាក់ចុះពី ៣០ នាក់ នៃ ការងារប្រកបដោយគុណភាពប៉ុណោ្ណះទេ ប៉ុនែ្តពួកគេនឹង ១.០០០ កំណ�ើតរស់ មកត្រឹម ២៥ នាក់, អត្រាមរណ- មានលទ្ធភាពបំពេញការងារមានគម្រោងផែនការចាត់ចែង ទារកអាយុពី ១-១២ ខែ បានធ្លាក់ចុះពី ៦៦ នាក់នៃ ល្អិតល្អន់ និងអាចបំពេញកិច្ចការងារច្រើនដំណាលគ្នា ១.០០០ កំណ�ើតរស់មកត្រឹម ៤៥នាក់, អត្រាមរណកុមារ បាន។ ប្រជាពលរដ្ឋ ដែ លមានចំ ណេះ វិ ជ្ ជា ជ្ រៅជ្រះនឹ ង អាយុ១-៥ ឆ្នាំ បានធ្លាក់ចុះពី ៣៧ នាក់ នៃកំណ�ើតរស់ ជួ យ បង្កើ ត ឲ្យមានឱកាសការងារមានប្រាក់ ខ ែខ្ព ស ់ ។ មកត្រឹម ២២ នាក់។ ទារកដែលទ�ើបនឹងក�ើតមកទទួល ចំណេះវិជ្ជាក៏ជួយឲ្យប្រជាពលរដ្ឋដែលប្រកបមុខរបរដោយ បាននូវការចាក់វាក់សាំងបានក�ើនឡ�ើងពី ៧៩ ភាគរយ ខ្លួនឯង ឲ្យមានលទ្ធភាពបែងចែកមុខជំនួញរបស់ពួកគេ ដល់ ៩៣ ភាគរយ ទារកដែលទ�ើបនឹងក�ើតមកទទួល បានប្រស�ើរ និងបង្កើនចំណូលពីការវិនិយោគ និងពលកម្ម វ៉ាក់សាំង DTB បានក�ើនឡ�ើងពី ៨២ ភាគរយ ដល់ ៩២ របស់ ព ួ ក គេផងដែរ។ បន្ថែមល�ើ ស ពី នេះទ� ៀត កត្តា ភាគរយ។ ហ�ើយការសំរាលកូនដោយឆ្មបជំនាញ បាន សុខភាព និងអប់រំនឹងជួយបំពេញឲ្យគ្នាទៅវិញទៅមក។ ក�ើនឡ�ើងពី ៤៤ ភាគរយ ដល់ ៧១ ភាគរយ។ ឧទាហរណ៍៖ កុមារដែលខ្វះជីវជាតិប្រហែលជាមិនអាច ដ�ើរទៅសាលារ�ៀនទេ ហ�ើយសមត្ថភាពរបស់កុមារក្នុងការ ក្នុងវិស័យសុខាភិបាល អ្វីដែលមិនមានការរីកចម្រើន រ�ៀនក៏នឹងត្រូវថមថយ។ ដូចគ្នានេះដែរ ម្តាយដែលមាន នោះគឺបញ្ហាកុមារខ្វះជីវជាតិ។ ទោះបីជា បញ្ហាកុមារខ្វះ កម្រិតវប្បធម៌ នឹងប្រើចំណេះដឹងរបស់គាត់ដែលទទួល ជីវជាតិបានធ្លាក់ចុះយ៉ាងច្រើនកាលពី ឆ្នាំ២០០០ ដល់ឆ្នាំ បានពី សា លា ដ�ើ ម ្បីចិ ញ្ចឹ ម បី បា ច់ ក ូ ន របស់ គា ត់ ឲ ្យមាន ២០០៥ ក៏ដោយ ប៉ុន្តែចាប់ពីឆ្នាំ២០០៥ ដល់ឆ្នាំ២០១០ សុខភាពល្អ។ មក គេឃ�ើញវឌ្ឍនភាពនេះមានកម្រិតនៅឡ�ើយ ឬអាច អាក្រក់ជាងមុនទៅវិញ។ ឧទាហរណ៍៖ អត្រាកុមារក្រិន គេសង្កេតឃ�ើញថា សូចនាករវិស័យអប់រំ និងសុខា- អាយុ០-៦០ ខែបានធ្លាក់ចុះពី ៤២ ភាគរយ មកត្រឹម៤០ ភិ បា លជាច្រើ ន ត្រូវបានល�ើ ក កម្ព ស ់ ដោ យសារសាលា ភាគរយប៉ ុ ណ្ណោះ ។ អត្រាកុមារស្គ ម ស្គា ំ ងនៅដដែលក្ នុ ង រ�ៀន និ ង មន្ទី រ ពេទ្យកាន់ តែ ខិ ត ទៅជិ ត ប្រជាពលរដ្ឋ ។ កម្រិត ៣៨ ភាគរយ។ គេមានការភ្ញាក់ផ្អើលយ៉ាងខ្លាំង ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៤ ដល់ ឆ្នាំ២០១១ គេសង្កេតឃ�ើញ អំ ព ី ស្ ថា ន ភាពកង្វះជី វ ជាតិ ព ី ព្រោះតា មការអង្កេ ត នានា ថា សូចនាករវិស័យអប់រំ និងសុខាភិបាលជាច្រើនត្រូវបាន យ�ើងឃ�ើញថា ការចំណាយរបស់គ្រួសារប្រជាពលរដ្ឋល�ើ ល�ើកកម្ពស់មានជាអាទិ៍៖ មនុស្សពេញវ័យអាយុ ២៥ ឆ្នាំ ី ហារបានក�ើនឡ�ើងគួរឲ្យកត់សម្គាល់ ប៉ន្តែប ចំណអា ុ ញ្ហាកង្វះ ឡ�ើ ង ដែលបានបពា្ច ប ់ ប ឋមសិ ក្ សាបានក�ើ ន ឡ�ើ ង ១០ ជីវជាតិ បែរជាមិនមានការប្រែប្រួលជាវិជ្ជមានទៅវិញ។ XXI គេមិនទាន់រកឃ�ើញពីមូលហេតុច្បាស់លាស់នៅឡ�ើយទេ ភាគរយប៉ុណ្ណោះ។ សេវាសុខាភិបាលទាំងនោះពុំមានការ ប៉ុន្តែអ្នកវិភាគជាច្រើនបានយល់ស្របគ្នាថា ដ�ើម្បីដោះ- គ្រប់គ្រងពីរដ្ឋច្បាស់លាស់ទេ ហ�ើយគេឃ�ើញមានរបាយ- ស្រាយបញ្ហាកង្វះអាហាររូបត្ថម្ភ គេត្រូវមានវិធានការពហុ- ការណ៍ជាញឹកញាប់ថា សេវាសុខាភិបាលទាំងនោះបាន វិ ស ័ យ ក្រៅតែពី ជ ំ រ ុ ញ ឲ្យមានម្ ហូប អាហារទទួ ល ទាន ផ្តល់ការពិគ្រោះសុខភាព និងផ្តល់ថ្នាំព្យាបាលខុសធ្ងន់ធ្ងរ គ្រប់គ្រាន់ ហ�ើយវិធានការទាំងនោះរួមមាន ដោះស្រាយ ជារ�ៀងរាល់ថៃ្ង។ បញ្ហាគុណភាព ចំណីអាហារ កាត់បន្ថយ ការបន្ទោរបង់ ពាសវាលពាសកាល និងល�ើកកម្ពស់អនាម័យលាងដៃឲ្យ ទោះបី ជា វិ ស ័ យ អប់ រ ំ និ ង សុ ខ ភាពត្រូវបានកែលម្អ បានស្អាត លាងសម្អាតចំណីអាហារ និងរបស់របរផ្សេងៗ យ៉ាងច្រើនក្តី ប៉ុន្តែការកែលម្អនេះធ្វើឡ�ើងពីកម្រិតយ៉ាប់- ឲ្យបានស្អាត។ ការសិក្សានានាបានរកឃ�ើញថា អត្រា យឺ ន កាលពី ព េលមុ ន ។ បញ្ហា នេះមា នស្ទើ រ តែគ្រប់ ភាគរយកុមារក្រិនមានច្រើនក្នុងចំណោមក្រុមប្រជាពល- សូចនាករទាំងអស់។ ឧទាហរណ៍៖ គិតមកត្រឹម ឆ្នាំ រដ្ឋក្រីក្រ ក្រុមគ្រួសារប្រជាពលរដ្ឋដែលម្តាយមានកម្រិត ២០១១ អត្រាមនុស្សពេញវ័យ អាយុ ២៥ ឆ្នាំដែលបពា្ចប់ វប្បធម៌ទាប និងនៅតាមភូមិ ដែលមានប្រជាពលរដ្ឋជាង បឋមសិក្សាមានតែ ២៩ ភាគរយ ប៉ុណ្ណោះ អត្រាចេះអក្សរ ពាក់កណ្តាលបន្ទោរបង់ពាសវាលពាសកាល។ ក្នុងចំណោមមនុស្សពេញវ័យអាយុ១៥-២៤ ឆ្នាំ មានតែ ១១,១ ភាគរយប៉ ុណ្ណោះ អត្រាចុះឈ ្មោះពិ តនៅបឋម គេឃ�ើ ញ ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រមានបញ្ហា សុ ខ ភាព សិក្សាមាន ៤៨,៨ ភាគរយ ហ�ើយអត្រាចុះឈ្មោះចូល ញឹកញាប់ជាងប្រជាពលរដ្ឋមិនមែនក្រីក្រ។ ក្រុមប្រជា- រ�ៀនពិតមាន ៥៤,២ ភាគរយ អត្រាមរណរបស់មាតានិង ពលរដ្ឋ ក្រីក្រមា នបញ្ហា ស ុ ខ ភាពធ្ង ន ់ ធ្ង រ ដូ ច ជា៖ អត្រា កុមារនៅកម្ពុជានៅតែមានកម្រិតខ្ពស់ជាងមធ្យមភាគរបស់ មរណកុមារមិនមានលទ្ធភាពធ្វើផែនការយកកូន មិនសូវ បណ្តា ប ្រទេសកំ ព ុ ង អភិ វ ឌ្ឍន៍ ទា ំ ង អស់ ន ៅអាស៊ ី និ ង បានទៅពិនិត្យសុខភាពអំឡុងពេលមានផ្ទៃពោះ (ឲ្យបាន ប៉ាស៊ីហិ្វច (ប្រហែលពីរដង)។ ចំពោះប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ យ៉ាងតិច ៤ ដង) និងសម្រាលកូនពុំមានឆ្មបជំនាញ។ ការល�ើកកម្ពស់ខាងអប់រំ និងសុខភាពនៅតែមានកម្រិត កម្ម វ ិ ធ ី ស មធម៌ ស ុ ខា ភិ បា ល និ ង កម្ម វ ិ ធ ី ក ំ ណ ត់ អ ត្ត - ទាបជាងប្រជាពលរដ្ឋ ដែលមានជីវភាពមធ្យមនៅឡ�ើយ។ សញ្ញាណគ្រួសារក្រីក្រ IDPoor បានជួយឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ ក្រីក្រមានលទ្ធ ភា ពទៅព្យាបាលសុ ខ ភាពនៅមន្ ទី រ ពេទ្យ បញ្ហា ធ ំ ប ំផុ តនៅកម្រិតបឋមសិក្ សា គឺ កា រចូ លរ�ៀន និ ង មណ្ឌ ល សុ ខ ភាព ប៉ ុ ន្តែ លទ្ធ ភា ពគ្របដណ្តប់ រ បស់ យឺតរបស់កុមារ ដែលត្រូវចូលរ�ៀនថ្នាក់ទីមួយ។ ក្នុង កម្ម វ ិ ធ ី ស ុ ខ ភាពនេះ នៅមានកម្រិតនៅឡ�ើ យ ។ ឧទា- ចំណោមកុមារចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនថ្នាក់ទីមួយ គឺមានចំនួន ហរណ៍៖ ក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រដែលទៅរកសេវា ៤០ ភាគរយនៃកុមារទាំងនោះ ចូលរ�ៀនយឺតរយៈពេល សុខាភិបាល មានតែប្រជាពលរដ្ឋ ៣០ ភាគរយ ប៉ុណ្ណោះ ពីរឆ្នាំ ហ�ើយកុមារទាំងនោះភាគច្រើនបោះបង់ការសិក្សា ដែលរាយការណ៍ ថា ពួ ក គាត់ បា នទទួ ល ការព្យាបាល ជាហេតុធ្វើឲ្យជាមធ្យមគិតត្រឹមថ្នាក់ទី ៦ ពួកគេខាតពេល ដោយឥតគិ ត ថ្លៃ ឬព្យាបាលដោយមានការឧបត្ថ ម្ភ ព ី អស់រយៈពេល ៣,១ឆ្នាំ។ មូលហេតុនេះហ�ើយ ទ�ើបគេ កម្មវិធីសមធម៌។ សង្កេ ត ឃ�ើ ញ ថា កុ មា រភាគច្រើ ន បពា្ច ប ់ ប ឋមសិ ក្ សានៅ អាយុ ១៥ ឆ្នាំ មិនមែននៅអាយុ១២ ឆ្នាំទេ។ ការដែល សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ គេសង្កេតឃ�ើញថា ពួក កុមារល�ើសអាយុហ�ើយទៅចូលរ�ៀន គេសង្កេតឃ�ើញថា គាត់ភាគច្រើនបានទៅរកសេវាព្យាបាលសុខភាពពីសេវា ពួ ក គេប្រឈមនឹ ង បញ្ហា ព ី រ យ៉ា ង ។ ទី ម ួ យ កុ មា រដែល ឯកជនដែលពុំមានជំនាញច្បាស់លាស់។ ប្រជាពលរដ្ឋ ចូលរ�ៀនយឺតធ្វើឲ្យខកខានពេលវេលា សម្រាប់ការវិវត្តន៍ ក្រីក្រជាងពាក់កណ្តាលបានទៅរកសេវាព្យាបាលពីហាង ខួរក្បាល ហ�ើយជាមូលហេតុដែលធ្វើឲ្យកុមាររ�ៀនមិនសូវ ឬឱសថស្ថាន ដែលពុំមានជំនាញច្បាស់លាស់ ហ�ើយប�ើ ឆ្លា ត ។ ទី ព ី រ ការដែលកុ មា រចូ ល រ�ៀនយឺ ត អាចបង្ក ឲ ្យ ធ�ៀបនឹ ង ប្រជាពលរដ្ឋ អ្ន ក មានវិ ញ គឺ មា នតែ ១៧,៩ ពួ កគេបោះបង់ កា រសិក្ សាល�ឿន ដែលនេះជាមូ លហេតុ XXII នាំឲ្យប៉ះពាល់ដល់អត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនពិត និងបន្ត ពីសាច់ញាតិ មិត្តភក្តិ និងវត្តអារាម។ ការជួយគាំពារទាំង ការសិក្សានៅកម្រិតមធ្យមសិក្សា។ នោះភាគច្រើនជាម្ហូបអាហារ ហ�ើយធ្វើឡ�ើងនៅពេលមាន វិបត្តិផ្សេងៗ ដូចជាពេលមានគ្រោះធម្មជាតិជាដ�ើម។ មូលហេតុចម្បងៗដែលកុមារចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនតិច ការបន្តការសិក្សាតិច និង បោះបង់ការសិក្សាច្រើននៅ យុទ្ធសាស្រ្តជាតិគាំពារសង្គមមិនទាន់ត្រូវបានអនុវត្ត កម្រិតមធ្យមសិ ក្ សា គឺ ដោ យសារបញ្ហា សេ ដ្ឋ ក ិ ច្ច និ ង នៅឡ�ើយទេ។ កាលពី ឆ្នាំ២០១១ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ចម្ងាយរបស់សាលា។ ចំនួនសាលារ�ៀនត្រូវបានបង្កើន បានអនុម័តយុទ្ធសាស្រ្តជាតិគាំពារសង្គម ដែលជាយុទ្ធ- យ៉ាងច្រើន ប៉ុន្តែចម្ងាយរបស់សាលារ�ៀននៅតែជាឧបសគ្គ សាស្រ្តល�ើ ក ដំ ប ូ ង បង្អ ស ់ ទា ក់ ទ ងនឹ ង ការគាំ ពា រសង្គ ម សម្រាប់ក្មេងៗរ�ៀននៅមធ្យមសិក្សា។ មូលហេតុមួយទ�ៀត នៅកម្ ពុ ជា ។ យុ ទ្ធ សា ស្រ្តនេះត្រូវបានដាក់ ចេ ញនូ វ ក្រប ដែលធ្វើឲ្យចំនួនកុមារដែលឆ្លងទៅមធ្យមសិក្សាមានចំនួន ខ ណ ្ឌ កា រ ងា រ គា ំ ពា រ ស ង្គ ម ដែ ល មា ន ល ក្ខ ណ ៈ គ្រប ់ តិច ដោយសារតែពួកគេបានចូលរ�ៀនយឺតនៅកម្រិតបឋម ជ្រុងជ្រោយ និងប្រកបដោយនិរន្តរភាព សម្រាប់ជួយដល់ សិក្សា ហ�ើយមួយចំនួនទ�ៀត ពេលបន្តការសិក្សាមិនបាន ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាទាំងអស់ក្នុងរយៈពេលវែង។ ទោះបីជា ប៉ុន្មានផង ក៏បោះបង់ចោលការសិក្សាតែម្តង។ មូលហេតុ យុទ្ធសាស្រ្តនេះមានកម្មវិធីដែលតម្រូវឲ្យប្រជាពលរដ្ឋដាក់ ចម្បងដែលគេរកឃ�ើ ញ ពាក់ ព ័ ន្ធ ន ឹ ង បញ្ហា នេះច្រ ើ ន ក�ើ ត វិភាគទានផ្ទាល់ខ្លួន ដ�ើម្បីផ្តល់មូលដ្ឋានគោលការណ៌គ្រឹះ ឡ�ើងចំពោះកុមារី។ មូលហេតុផ្សេងទ�ៀតដូចជាការជួយ នានាក៏ដោយ ក៏ការអនុវត្តយុទ្ធសាស្រ្តនេះនៅមានភាព កិច្ចការផ្ទះដែលជាកត្តារារាំងមិនឲ្យកុមារទៅរ�ៀនក�ើតឡ�ើង យឺតយ៉ាវនៅឡ�ើយ។ គិតមកត្រឹម ឆ្នាំ២០១៣ គេសង្កេត តែតិចជាង១៤ភាគរយនៃកុមារបោះបង់ការសិក្សាប៉ុណ្ណោះ ឃ�ើញមានការរ�ៀបចំឲ្យមានគំនិតផ្តួចផ្តើមតិចតួចប៉ុណ្ណោះ (អត្រានេះមិនមានភាពខុសគ្នារវាងកុមារា និងកុមារីទេ)។ ដ�ើម្បីអនុវត្តយុទ្ធសាស្រ្តនេះ។ គេសង្កេតឃ�ើញថា ការបពា្ចប់ការសិក្សារបស់ប្រជា- មេរ�ៀននានាដែលមានកន្លងមក ពលរដ្ឋក្រីក្រប្រជាពលរដ្ឋជនជាតិភាគតិច និងប្រជាពល- រដ្ឋ នៅតាមទីជនបទនៅមានម្រិតទាបនៅឡ�ើយ។ បញ្ហា ដ�ើម្បីកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រឲ្យបានច្រើន គេត្រូវអនុវត្ត ដែលក�ើ ត មានទាំ ង អម្បាលមាណខាងល�ើ នេះក� ើ ត មាន សកម្មភាពទាំងឡាយណា ដែលផ្តោតនៅតាមតំបន់នានា ចំពោះគ្រប់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាទាំងអស់ ប៉ុន្តែបញ្ហានេះ ដែលប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្ររស់នៅ ហ�ើយសកម្មភាពទាំងអស់ ក�ើ ត មានយ៉ា ង ធ្ង ន ់ ធ្ង រ ចំ ពោះ ប្រជាពលរដ្ឋ ក្រីក្រ និ ង ត្រូវជួយដល់ការប្រើប្រាស់ទ្រព្យ ដែលប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ ប្រជាពលរដ្ឋជនជាតិភាគតិច។ នេះជាមូលហេតុធ្វើឲ្យមាន មាន។ មានមេរ�ៀនចំនួនពីរពីការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រនៅ គម្លា ត អត្រាចុ ះឈ ្មោះចូ ល រ�ៀនពិ ត នៅមធ្យមសិ ក្ សារវាង កម្ពុជា ពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ ២០១១។ មេរ�ៀនទីមួយ គឺ កុមារក្នុងគ្រួសារអ្នកមាន និងកុមារក្នុងគ្រួសារអ្នកក្រមាន ការល�ើ ក កម្ព ស ់ ជ ី វ ភាពរបស់ ប ្រជាពលរដ្ឋត្រូ វធ្វើ ន ៅតាម ការក�ើនឡ�ើងខ្លាំងនៅឡ�ើយ។ ទី ជ នបទ ដ�ើ ម្បីឲ្យការកាត់បន្ថ យ ភាពក្រីក្របានល�ឿន (ពីព្រោះក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ ១០ នាក់ មាន ៩ ក្រៅពីមូលនិធិសមធម៌ក្នុងវិស័យសុខាភិបាល និង នាក់រស់នៅតាមទីជនបទ)។ មេរ�ៀនទីពីរ គឺសកម្មភាព កម្មវិធីអាហាររូបករណ៍អប់រំ គេពុំឃ�ើញមានកម្មវិធីគាំពារ នានាត្រូវតែពាក់ព័ន្ធនឹងសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ច ដែលប្រជា- សង្គមធំៗដែលរដ្ឋជាអ្នកផ្តល់មូលនិធិទេ។ កម្មវិធីនានា ពលរដ្ឋក្រីក្របានចូលរួម ក្នុងនោះមានការងារកសិកម្ម ពាក់ព័ន្ធនឹងកិច្ចការគាំពារសង្គមហាក់ដូចជាទស្សនាទាន ហ�ើយសកម្មភាពនានាធ្វើយ៉ាងណាឲ្យប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ ថ្មីសម្រាប់រាជរដ្ឋាភិបាល ហ�ើយការគាំពារសង្គមនៅកម្ពុជា ប្រើ ប្រា ស់ ឲ ្យបានអតិ ប្ប រមានូ វ ទ្រព្យសំ ខា ន់ ៗ ពី រ ដែល ភាគច្រើន គឺនៅក្រៅប្រព័ន្ធផ្លូវការរបស់រដ្ឋ ដូចជាការជួយ ពួកគេមាន គឺ ដីធ្លី និងកម្លាំងពលកម្ម។ XXIII ចាប់ពីឆ្នាំ២០០៤ ដល់ ឆ្នាំ២០១១ ប្រជាពលរដ្ឋ គ្រាន់តែជាការយកផលប្រយោជន៍ពីក្រុមប្រជាពលរដ្ឋមួយ ក្រីក្រជាងពាក់កណ្តាលទាំងអ្នកនៅតាមទីជនបទ និង ក្រុមទៅឲ្យប្រជាពលរដ្ឋមួយក្រុមទ�ៀតតែប៉ុណ្ណោះ ហ�ើយ នៅតាមទីប្រជុំជនមានលទ្ធភាពប្រើប្រាស់ទ្រព្យ ដែលគេ ជារ�ឿយៗ មិនបានជួយដល់ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រទេ។ មានគឺ ដី ធ្លី ន ិ ង កម្លា ំ ង ពលកម្ម ដ�ើ ម ្បីរកចំ ណ ូ ល ជា ដូចករណីកម្ពុជា ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រភាគច្រើនជាអ្នកស្រែ អតិបរមា។ ប្រការនេះបានជួយឲ្យពួកគេភាគច្រើនចាក- ចម្ការ ប្រសិនប�ើរដ្ឋធ្វើការត្រួតត្រាតម្លៃកសិផលនេះមាន- ចេញពីភាពក្រីក្រ។ គេក៏សង្កេតឃ�ើញថា កត្តាសំខាន់ៗ ន័យថា រដ្ឋនឹងយកអត្ថប្រយោជន៍ពីប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រទៅ មួ យ ចំ ន ួ ន ទ�ៀតបានជួ យ សម្រួលជី វ ភាពរបស់ ប ្រជា- វិញទេ។ ម្យ៉ាងទ�ៀតការត្រួតត្រារបស់រដ្ឋល�ើតម្លៃទំនិញនឹង ពលរដ្ឋក្រីក្រ ក្នុងនោះរួមមានហេដ្ឋារចនាសម័្ពន្ធ និង បង្កការលំបាក និងកំហិតដល់ចលនាប្រកបមុខរបរចិញ្ចឹម ទូ រ គមនាគមន៍ ប ្រស�ើ រ ជាងមុ ន លក្ខ ខ ណ្ឌ សេ ដ្ឋ ក ិ ច្ច ជីវិតដោយសេរីរបស់ប្រជាប្រជាពលរដ្ឋ នៅពេលដែល អំណោយផល និងគោលនយោបាយរដ្ឋអនុញ្ញាតឲ្យមាន ស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចប្រែប្រួល។ ការធ្វើពាណិជ្ជកម្មដោយសេរី។ គោលនយោបាយរដ្ឋដែល មិនដាក់ពន្ធធ្ងន់ធ្ងរដល់វិស័យកសិកម្ម និងគោលនយោ- មិ ន មែនរាល់ កា រកាត់ ប ន្ថ យ ភាពក្រីក្រទាំ ង អស់ គឺ បាយឧស្សាហកម្ម ដែលគាំទ្រដល់ការរីកចំរ�ើននៃវិស័យ ដូចៗគ្នាទេ។ ល្បឿននៃការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រអាចក�ើត ឧស្សាហកម្ម ក៏បានជួយសម្រួលជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋឲ្យ ឡ�ើងខុសៗគ្នា អាស្រ័យល�ើក្រុមប្រជាពលរដ្ឋណាខ្លះដែល បានធូរធារដែរ។ កត្តាគោលនយោបាយទាំងនេះ បាន បានទទួលប្រយោជន៍ពីកំណ�ើនសេដ្ឋកិច្ច ហ�ើយកម្រិត អនុ ញ្ញ ត្ត ឲ ្យប្រជាពលរដ្ឋ ជ្រ ើ ស រ�ើ ស ការប្រកបរបរចិ ញ្ចឹ ម របស់វាអាស្រ័យល�ើទំហំនៃកំណ�ើនចំណូលនិងការចាយ- ជី វ ិ ត ដោយសេរី ហ�ើ យ បានជួ យ ឲ្យពួ ក គេទទួ ល បាន វាយ។ នៅកម្ពុជា គេសង្កេតឃ�ើញថា ការកាត់បន្ថយភាព អត្ថប្រយោជន៍នានា ដ�ើម្បីចាកចេញពីភាពក្រីក្រ។ ក្រីក្រ ពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ ២០១១ មាន ល្បឿនល�ឿន ក៏ ប ៉ ុ ន្តែ ប្រជាពលរដ្ឋ ភា គច្រើ ន មានជី វ ភាពធូ រ ធារបន្ តិ ច ប�ើទោះបីជាកត្តានាំមុខទាំងនេះបានធ្វើឲ្យភាពក្រីក្រ បន្តួចប៉ុណ្ណោះ។ ប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើននៅតែងាយធ្លាក់ ធ្លាក់ចុះក៏ដោយ ក៏កត្តានាំមុខទាំងនេះអាចនឹងគាំងនា ចូ ល ក្ នុ ង ភាពក្រីក្រវិ ញ ប្រសិ ន ប�ើ ជ ួ បគ្រោះ តូ ច មួ យ ពេលអនាគត។ ជាអាទិ៍ ការក�ើនឡ�ើងនៃតម្លៃស្រូវអង្ករមាន ក៏ដោយ។ ផលប៉ ះ ពាល់ ជា វិ ជ្ជ មា នដល់ ជ ី វ ភាពរបស់ ប ្រជាពលរដ្ឋ និងកាត់បន្ថយភាពក្រីក្ររបស់ប្រទេស ប៉ុន្តែតម្លៃស្រូវអង្ករ ការអនុវត្ត យ ុទ្ធ សា ស្រ្តជាតិ គា ំ ពា រសង្គ ម ទាមទារឲ្យ នេះទំនងជាមិនអាចក�ើនឡ�ើងទ�ៀតទេ។ ដូច្នេះគោល- មានការសម្របសម្រួល និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនានាពី នយោបាយដ�ើ ម ្បីកាត់ ប ន្ថ យ ភាពក្រីក្រនាពេលអនាគត គ្រប់ក្រសួ ង ស្ថា ប ័ នពាក់ព័ ន្ធ ទា ំ ង អស់ រ បស់ រ ដ្ឋ ។ គេត្រូវ មិនត្រូវរំពឹង ល�ើការក�ើនឡ�ើងថ្លៃស្រូវអង្ករទេ។ ទទួលស្គាល់ថា ការអនុវត្តយុទ្ធសាស្រ្តជាតិគាំពារសង្គម ឲ្យបានជោគជ័យ ទាមទារឲ្យមានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ កម្ពុជាមិនមានគោលនយោបាយត្រួតត្រាតម្លៃទំនិញ ពីគ្រប់ក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធនានា មិនត្រឹមតែល�ើការ ទេ ហ�ើយរដ្ឋក៏មិនបានបង្កើតឲ្យមានឧបសគ្គនានាដល់ កំ ណ ត់ គោ លដៅប៉ ុ ណ្ណោះទ េ ប៉ ុ ន្តែ ល�ើ ប ញ្ហា នា នា ធ្វើ ការប្រកបមុខរបរចិញ្ចឹមជីវិតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដោយសេរី យ៉ាងណាឲ្យសម្រេចគោលដៅទាំងនោះ។ គេពិនិត្យឃ�ើញ ទេ។ នេះជារ�ឿងដ៏ត្រឹមត្រូវដែលរដ្ឋបានធ្វើ។ បទពិសោធន៍ ថា ស្ថាប័នដែលអនុវត្តគោលនយោបាយជាតិនេះត្រូវការ ពីបណ្តាប្រទេសនានាល�ើសកលលោកបង្ហាញថា ការត្រួត ឲ្យមានការគាំ ទ្រខ្ លា ំ ង ក្លា ជាពិ សេ សនៅដំ ណា ក់ កា ល ត្រាថ្លៃទំនិញពីរដ្ឋមិនត្រឹមតែកំហិតការប្រកបមុខរបរចិញ្ចឹម ដំ ប ូ ង ៗ ហ�ើ យ គំ ន ិ ត ផ្ តួ ច ផ្ត ើ ម ល�ើ កា រអនុ វ ត្ត កា រគាំ ពា រ ជីវិតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដោយសេរីប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏បាន សង្គមថ្មីៗតម្រូវឲ្យមានការចូលរួមគាំទ្រពីក្រសួងស្ថាប័ន កំហិតដល់ កា ររី កចម្រើ នជី វ ភាពរបស់ ប ្រជាពលរដ្ឋដែ រ។ ពាក់ព័ន្ធទាំងអស់។ បទពិសោធន៍នេះ ក៏បានបង្ហាញថា ការត្រួតត្រាថ្លៃទំនិញ XXIV ទ្រព្យដែលប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ និងប្រជាពលរដ្ឋងាយ សម្រាប់ហូបចុក។ រងគ្រោះមាន គឺ ម ិ ន មែននៅឋិ ត ថេររហូ ត ទេ តែអាច ប្រែប្រួលពីពេលមួយទៅពេលមួយ។ វិធីមួយទ�ៀតដ�ើម្បី គេត្រូវគាំ ទ្រ សកម្ម ភា ពទាំ ង ឡាយណាដែលបង្កើ ត ជួយជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រឲ្យមានជីវភាពធូធារ គឺការ តម្លៃបន្ថែមដល់កសិផល។ តម្លៃបន្ថែមអាចធ្វើបានចាប់ពី បង្កើនទ្រព្យរបស់ពួកគេ។ ការបង្កើនទ្រព្យឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ ផលិតផលដ�ើមរហូតដល់ការវេចខ្ចប់មុនពេលយកទៅលក់ ទាំងនោះ អាចធ្វើបានតាមរយៈផ្តល់ឱកាសថ្មីៗ ដ�ើម្បីឲ្យ នៅតាមហាង ឬផ្សារនានា។ សកម្ម ភា ពទាំ ង ឡាយណា ពួកគេអាចបានចំណូលច្រើនជាងមុនពីសកម្មភាពដែលគេ ដែលជំរុញខ្សែសង្វាក់ផលិតកម្មពីកសិដ្ឋាននឹងជួយរក្សា ធ្វើប្រចាំថ្ងៃ ឬក៏អាចធ្វើឡ�ើងតាមរយៈការជំរុញឲ្យពួកគេ តម្លៃបន្ថែម នៃផលិតផលទាំងនោះ នៅក្នុងស្រុក ជាជាងឲ្យ ប្រកបរបរផ្សេងៗ។ ការជំ រ ុ ញ នេះត្រូវធ្វើ ឡ� ើ ង ដោយរដ្ឋ ប្រទេសជិតខាងចាប់យកតម្លៃបន្ថែមទាំងនោះ។ ការបង្កើត ដែលជាអ្នកផ្តល់សេវាអប់រំនិងការថែទាំសុខភាព។ ចំពោះ តម្លៃបន្ថែមរួមមាន ការធ្វើទីផ្សារការកែច្នៃ (ដូចជាម៉ាស៊ីន គោលនយោបាយនានាពាក់ ព ័ ន្ធ ន ឹ ង សេវាអប់ រ ំ និ ង ការ កិនស្រូវជាដ�ើម) ការវេចខ្ចប់ និងការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម។ ថែទាំសុខភាពមានបង្ហាញជូនបន្ថែមនៅក្នុងផ្នែកពាក់ព័ន្ធ និយាយរួម ធ្វើយ៉ាងណាចាប់យកតម្លៃបន្ថែមឲ្យបានច្រើន នឹង អនុសាសន៍គោលនយោបាយ។ ចាប់ ព ី ក សិ ដ្ ឋា ន ដល់ ដៃ អ្ន ក ប្រើ ប្រា ស់ ។ ដ�ើ ម ្បីសម្រេច ំ ងរវាងកសិដ្ន គោលដៅនេះ គេត្រូវចាំបាច់ពង្រឹងទំនាក់ទន ឋា អនុសាសន៍គោលនយោបាយសំខាន់ៗ ន ិ ង ក ស ិ ក រ ជា ម ួ យ ខ ្សែ ស ង្ វា ក ់ ផ ល ិ ត ក ម្ម ទា ំ ង អ ស ់ ដោយប្រើ ប្រា ស់ ម ធ្យោបាយមួ យ ចំ ន ួ ន មានដូ ច ជា៖ ធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចជនបទមានភាពខ្លាំងក្លា ជំ រ ុ ញ កសិ ក រឲ្យរ�ៀបចំ ជា សហករណ៍ ពង្រឹងការចែក រំ លែ កព៌ ត មានផ្សេងៗ ផ្តល់ ឥ ណទានសមស្របដល់ បន្តវិ ន ិ យោគល� ើ កា រកសាងហេដ្ឋា រ ចនាសម្ ព័ ន្ធ ជ ន- សហគ្រាសធុ ន តូ ច និ ង មធ្យម និ ង ការចែករំ លែ កនូ វ បទ។ គេរំពឹងថា ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រនឹងបានទទួលផលពី ជោគជ័យផ្សេងៗពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយទ�ៀត។ ការកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធបន្ថែមទ�ៀត ដែលក្នុងនោះ រួមមាន ការកែលម្អផ្លូវលំជនបទ ការពង្រីកប្រព័ន្ធស្រោច- រដ្ឋា ភ ិ បា លគួ រ តែជ�ៀសវាងប្រើ គោ លនយោបាយ ស្រព ការផ្តល់នូវអគ្គិសនីប្រើប្រាស់ ទឹកស្អាត និង បង្គន់ ត្រួតត្រាតម្លៃកសិផល ឬដាក់អត្រាពន្ធដែលមិនសមស្រប អនាម័យ។ ល�ើកសិផល ពីព្រោះការធ្វើបែបនេះនឹងធ្វើឲ្យខូចតម្លៃ ទី ផ្ សារ។ កម្ពុ ជា មានលក្ខ ណ ៈខុ ស ប្លែកពីបណ្តា ប ្រទេស បង្កើនសេវាបច្ចេកទេសកសិកម្ម ដែលជំរ ុញទិន្នផល​ ជាច្រើ ននៅក្នុ ង តំប ន់ ហ�ើ យ ទី ផ្សារកសិ ក ម្ម របស់ ក ម្ពុ ជា ឲ្យបានប្រស�ើរ។ ការដាំដំណាំស្រូវចាំបាច់ត្រូវធ្វើឲ្យបាន ភាគច្រើនមិនមានអន្តរាគមន៍ពីសំណាក់រាជរដ្ឋាភិបាលទេ ពីរ ដងក្នុងមួយឆ្នាំ នៅតាមតំបន់ណាដែលបច្ចុប្បន្ននេះដាំ ហ�ើ យ ប្រការនេះផ្តល់ អ ត្ថ ប ្រយោជន៍ ច ំ ន ួ ន ពី រ ។ អត្ថ ប ្រ- តែមួ យ ដងប៉ ុ ណ្ណោះ ក្ នុ ង មួ យ ឆ្នា ំ ។ ការធ្វើ ប ្រពលវប្បកម្ម យោជន៍ទីមួយគឺនឹងជួយឲ្យកសិករទទួលបានប្រយោជន៍ ដំ ណា ំ ស្រូ វនេះតម្រូវឲ្យកសិ ក រប្ តូ រ ទម្លា ប ់ ព ី កា រធ្វើ ស្រែ ទាំងស្រុងពីការឡ�ើងថ្លៃកសិផល។ដោយសារតែប្រជាពល ដ�ើ ម ្បីតែបង្រ្គ ប ់ កា រហូ ប ចុ ក ផ្ទា ល ់ ខ្ លួ ន ទៅជាការធ្វើ ស្រែ រដ្ឋក្រីក្រភាគច្រើនប្រកបមុខរបរកសិកម្មអត្ថប្រយោជន៍នៃ ដ�ើម ្បីបំរ� ើការងារពាណិ ជ្ជ ក ម្ម ។ សកម្ម ភា ពនានារួ មមាន ការឡ�ើងថ្លៃកសិផលបានដល់ដៃប្រជាពលរដ្ឋទាំងនោះ។ ការផ្តល់ពូជ ស្រូវល្អ និ ង ការជំ រ ុ ញ ការធ្វើ ព ិ ព ិ ធ កម្ម ដ ំ ណា ំ អត្ថប្រយោជន៍ទីពីរ គឺនឹងមិនបង្កើតឲ្យមានឧបសគ្គដល់ ជាពិសេស ទៅតាមភូមិសាស្រ្តមួយចំនួនដែលសមស្រប ការដាំដុះ ឬសកម្មភាពជាក់លាក់ណាមួយតែបង្កលក្ខណៈ ដំ ណា ំ ក សិ ក ម្ម ក្ រៅពី ស្រូ វ។ ប្រសិ ន ប�ើ ធ្វ ើ បែបនេះ បាន ងាយស្រួលដល់កសិករ និងក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេអាច នឹ ង ផ្តល់ អ ត្ថ ប ្រយោជន៍ ព ី រ ទន្ ទឹ ម គ្នា ពោលគឺ ទី ម ួ យ ប្រកបរបរចិ ញ្ចឹ ម ជី វ ិ ត តាមរយៈការប្រើ ក ម្លា ំ ង ពលកម្ម ី ធានាឲ្យមានដំណាច្រ បង្កើនផលិតភាពកសិកម្ម និងទីពរ ំ នើ យ៉ា ង មានប្រសិ ទ្ធ ភា ព។ ដូ ច្នេះហ� ើ យ ការបន្ត អ នុ វ ត្ត XXV គោលនយោបាយទាំ ង នេះនាពេលអនាគតមិ ន គ្រាន់ តែ នៅទី ប្រ ជុ ំ ជ ន អត្រាបោះបង់ កា រសិ ក្ សានៅមធ្យម អនុ ញ្ ញា ត ឲ្យធនធានទាំ ង ឡាយហូ រ ចេញ និ ង ហូ រ ចូ ល សិ ក្ សាអាចកាត់ ប ន្ថ យ បាន ប្រសិ ន ប�ើ គេមា នកម្ម វ ិ ធ ី ក្នុងវិស័យកសិកម្មតែប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏ជួយប្រជាពលរដ្ឋ អាហារូបករណ៍ និងជំរុញឲ្យកុមារចូលរ�ៀនបឋមសិក្សា នៅជនបទឲ្យប្រើ ប្រា ស់ ទ្រ ព្យធនដែលគាត់ មា នបាន បានល�ឿន។ សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ និងប្រជាពលរដ្ឋ ប្រស�ើរជាងមុនដែរ។ ដែលងាយរងគ្រោះ នៅតាមទីប្រជុំជន ជំនាញកាន់តែខ្ពស់ នឹ ង ជួ យ ឲ្យពួ ក គេបំ ពេ ញការងារមានផលិ ត ភាពខ្ព ស ់ ថ្វីប�ើ វ ិ ស ័ យ កសិ ក ម្ម អា ចជួ យ ដល់ ប្រ ជាពលរដ្ឋ ភា គ ហ�ើយ ទទួលបានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ច្រើន។ អនុសាសន៍សំខាន់ ច្រើ ន ឲ្យចាកចេញពី ភា ពក្រីក្រកយ៉ា ង ណាក្ តី ក៏ វ ិ ស ័ យ របស់របាយការណ៍នេះ គឺការបន្តល�ើកកម្ពស់ការអប់រំដល់ តែមួ យ មុ ខ នេះប្រហែលជាមិ ន អាចរក្សាល្បឿននៃការ កុមារបច្ចុប្បន្ននេះដ�ើម្បីឲ្យពួកគេបង្កើនផលិតភាពពេលឈាន កាត់បន្ថយភាពក្រីក្រកន្លងមកបានទេ។ ក្នុងរយៈពេល ើ ឲ្យមាន ចូលទីផ្សារពលកម្មនៅថ្ងៃខាងមុខ។ ការរ�ៀបចំបង្កត មធ្យមទៅរយៈពេលវែង សកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចដែលមិនមែន កម្មវិធីផ្ទេរសាច់ប្រាក់ និងកម្មវិធីផ្សេងៗទ�ៀតអាចសមស្រប កសិ ក ម្ម ន ឹ ង ដ�ើ រ តួ នា ទី យ ៉ា ង សំ ខា ន់ ដ�ើ ម ្បីឲ្យកំ ណ� ើ ន ដ�ើម្បីល�ើកកម្ពស់ការអប់រំកម្រិតមធ្យមសិក្សានៅកម្ពុជា។ សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាប្រកបដោយចីរភាព ហ�ើយជីវភាពរបស់ ប្រជាពលរដ្ឋកាន់តែមានភាពធូរធារឡ�ើង។ កម្ពុជាត្រូវតែ ចាំបាច់ត្រូវតែបង្កើនការផ្តល់ និងការប្រើប្រាស់ប័ណ្ណ សំ ឡ ឹ ង ម�ើ ល និ ង ត្រៀមជាស្រេចដ�ើ ម ្បីបង្កើ ន កិ ច្ច ខ ិ ត ខំ សមធម៌ ជ ូ ន ដល់ ប្រ ជាពលរដ្ឋ ក្រីក្រ និ ង ប្រជាពលរដ្ឋ របស់ខ្លួនក្នុងការជំរុញវិស័យឧស្សាហកម្មនិងសេវាកម្មនៅ ងាយរងគ្រោះ។ តម្លៃសេវានៅតាមមន្ទីពេទ្យ និងមណ្ឌល តាមទីប្រជុំជននិងតាមទីជនបទនានា។ សុខភាពសាធារណៈក៏ត្រូវតែរក្សាឲ្យនៅតម្លៃទាប។ ចំពោះ ប្រជាពលរដ្ឋមួយភាគធំដែលមានប័ណ្ណសមធម៌ ពួកគាត់ បន្តវិនិយោគល�ើការអភិវឌ្ឍន៍មនុស្ស មិនបានប្រើប្រាស់ប័ណ្ណទាំងនោះទេ។ អាស្រ័យហេតុនេះ ហ�ើយ អ្វីដែលត្រូវធ្វើបន្ត គឺការពង្រឹងយន្តការតាមដាន ជាចាំបាច់ ត្រូវធ្វើយ៉ាងណាឲ្យកុមារនៅតាមទីជនបទ ត្រួតពិនិត្យ ដ�ើម្បីធានាថា ប្រជាពលរដ្ឋដែលមានប័ណ្ណ ចូលរ�ៀនបានឆាប់។ ល�ើសពីនេះទ�ៀត កុមារក្នុងគ្រួសារ សមធម៌ដឹងអំពីផលប្រយោជន៍ របស់ប័ណ្ណ ហ�ើយយកទៅ ក្រីក្រ និ ង គ្រួ សា រជនជាតិ ភា គតិ ច ដែលមិ ន បានចូ ល ប្រើ ប្រា ស់ ប ្រកបដោយប្រសិ ទ្ធ ភា ព។ ដ�ើ ម ្បីវាយតម្លៃ សាលារ�ៀនត្រូវតែនាំ ព ួ ក គេឲ្យមកចូ ល ក្ នុ ង ប្រព័ ន្ធ អ ប់ រ ំ ។ ប្រសិទ្ធភាពនៃប័ណ្ណសមធម៌ គេត្រូវរ�ៀបចំឲ្យមានការសិក្សា នៅតាមទីជនបទ គោលនយោបាយវិស័យអប់រំគួរតែផ្តោត មួយច្បាស់លាស់។ ទៅល�ើកម្រិតបឋមសិក្សា ជាពិសេស ការកាត់បន្ថយការ ចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនយឺត និងជំរុញឲ្យកុមារក្នុងគ្រួសារក្រីក្រ រដ្ឋា ភ ិ បា លត្រូវរឹ ត បន្ តឹ ង សេវាព្យាបាលតាមគ្លីនិ ក និងគ្រួសារជនជាតិភាគតិច ដែលមិនទាន់បានចូលសាលា ឯកជន (ការផ្តល់ថ្នាំពេទ្យ និងសេវាពិគ្រោះឯកជន)។ រ�ៀនឲ្យមកចុះឈ្មោះចូលរ�ៀន។ដ�ើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានេះ ការពង្រឹងការត្រួតពិនិត្យ និងការគ្រប់គ្រងល�ើគ្លីនិកឯកជន គេរកឃ�ើញថា ការផ្តល់អាហារូបករណ៍ និងចំណីអាហារ ជាបញ្ហាចាំបាច់ដែលត្រូវធ្វើ។ ដូចគ្នានេះដែរ គេត្រូវរ�ៀបចំ បំប៉ននៅក្នុងសាលារ�ៀនជាវិធីដ៏មានប្រសិទ្ធិភាព ដែលគេ វិធានការដ�ើម្បីប្រយុទ្ធនឹងថ្នាំក្លែងក្លាយ។ សម្រាប់ពេល បានអនុវត្តន៍នៅកម្ពុជា និងនៅទូទាំងពិភពលោក។ ដ�ើម្បី អនាគត យ�ើងសូមផ្តល់អនុសាសន៍ឲ្យមានការវាយតម្លៃ ដោះស្រាយមធ្យមសិក្សាសម្រាប់កុមារនៅតាមទីជនបទ យ៉ា ង ល្ អិ ត ល្អ ន ់ ល �ើ កា របណ្ ត ុះបណ្ តា ល ក្ នុ ង វិ ស ័ យ សុ ខា - គេត្រូវបង្កើតសាលាមធ្យមសិក្សាឲ្យកាន់តែខិតជិតប្រជា- ភិបាល ហ�ើយការវាយតម្លៃនេះ គួរតែបង្ហាញឲ្យដឹងថា ត�ើ ពលរដ្ឋ ដោយសារតែគេឃ�ើញមានតម្រូវការរបស់កុមារ ជំ នា ញអ្វីខ្លះដែលពួ ក គេត្រូវការបំ ប ៉ ន បន្ថែមនាពេល ជាច្រើនចូលរ�ៀនមធ្យមសិក្សា។ អនាគត។ XXVI ដ�ើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាកង្វះអាហារូបត្ថម្ភរបស់មាតា ិ គា កម្មវធ ំ រសង្គម គួរកាត់បន្ថយចំនន ី ពា ួ អ្នកដែលអាចទទួល និងកុមារ គេចាំបាច់ត្រូវរ�ៀបចំឲ្យមានវិធានការពហុវិសយ ័ ។ បានផលប្រយោជន៍ ព ី ក ម្ម វ ិ ធ ី នោះទ េ។ ផ្ ទុ យ ទៅវិ ញ ប្ គេចាំ បា ច់ ត្រូ វគាំ ទ្រ នូ វ កម្ម វ ិ ធ ី នា នានៅតាមសហគមន៍ រជាពលរដ្ឋដែលពីមុនជាប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ ហ�ើយឥឡូវ ហ�ើ យ កិ ច្ច កា រនេះ ទាមទារឲ្យមានការលុ បប ំ បា ត់ លែងជាប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រពុំទាន់មានជីវភាពធូរធារធំដុំនៅ ការបន្ទោបង់ ពា សវាលពាសកាល ការបំ ប ៉ ន ចំ ណ ី ឡ�ើយទេ ពួកគេនៅតែងាយរងគ្រោះ ហ�ើយអាចធ្លាក់មក អាហារដល់កុមារឲ្យបានប្រស�ើរជាងមុន និងផ្តល់គ្រាប់ថ្នាំ ភាពក្រីក្រវិញបានយ៉ាងងាយ។ ដូចនេះរាល់ការធ្វើផែនការ ុ រក្រីក្រ។ បច្ចុប្បន្ននេះ កុមារកម្ជា ជីវជាតិដល់កមា ពុ មួយភាគ ដ�ើម្បីអនុវត្តកម្មវិធីគាំពារសង្គមនានាត្រូវរាប់បញ្ចូល ប្រជា- ធំ ម ិ ន ទាន់ បា នទទួ ល អាហាររូ ប ត្ថ ម្ភ គ្រប ់ គ្រា ន់ ន ៅឡ�ើ យ ​ ពលរដ្ឋដែលងាយរងគ្រោះផងដែរ។ ទេ។ ដូចនេះប្រព័ន្ធសុខាភិបាលត្រូវតែពង្រឹង និងត្រួត ពិនិត្យការលូតលាស់របស់កុមារនៅតាមមណ្ឌលសុខភាព គេគួ រ តែជំ រ ុ ញ ឲ្យមានការអនុវត្ត ន ៍ ប ទដ្ឋា ន ការងារ នានា (ធ្វើឲ្យដូចការតាមដានជំងឺផ្សេងៗទ�ៀត)។ ក្រសួង ដែលអនុវត្តន៍បានយ៉ាងជោគជ័យក្នុងវិស័យកាត់ដេរទៅ សុ ខា ភិ បា លត្រូវមានវិ ធា នការឆ្លើ យ តបសមរម្យសម្រាប់ ក្ង នុ កិចកា ័ ដទៃៗទ�ៀត។ ក្ង នុ វិសយ ុ ឲ្យមាន ្ច រនេះ គេគួរជំរញ កុមារខ្វះជីវជាតិ។ ការឆ្លើយតបទាំងនោះរួមមានដូចជា៖ ការអនុ វ ត្តន៍ច្បាប់ កា រងារឲ្យមានប្រសិទ្ធភា ពកាន់ តែខ្ពស ់ ការផ្តល់ចំណេះដឹងអំពីម្ហូបអាហារដែលផ្តល់ជីវជាតិ ការ ហ�ើយជំរុញកម្មករ និយោជិកឲ្យចូលរួមក្នុងប្រព័ន្ធរបប ផ្តល់អាហារបំប៉នបន្ថែម និងការប្រឹក្សាអំពីរប�ៀបផ្តល់ចំណី សន្តិសុខសង្គម ដោយសារប្រព័ន្ធនេះអាចជួយកាត់បន្ថយ អាហារដល់ទារក និងកុមារ។ ភាពងាយរងគ្រោះរបស់កម្មករ និងបង្កើនកម្រិតជីវភាព របស់ពួកគេ។ ក្នុងកិច្ចការនេះ រដ្ឋាភិបាលមានជម្រើស ពង្រឹងការអនុវត្តប្រព័ន្ធគាំពារសង្គម នានា ដ�ើ ម ្បីពង្រីកការអនុ វ ត្ត ន ៍ បទ ដ្ឋា ន ការងារទៅល�ើ វិស័យដទៃៗទ�ៀត ដ�ើម្បីការពារកម្មករទាំងអស់ ហ�ើយ ចាំបាច់ត្រូវតែផ្តល់ការគាំទ្រដល់ស្ថាប័ន ដែលអនុវត្តន៍ បទពិ សោ ធន៍ អា ចដកស្រង់ ព ី វ ិ ស ័ យ កាត់ ដេ រដែលបាន យុទ្ធសាស្រ្តជាតិស្តីពីការគាំពារសង្គម។ គេចាំបាច់ត្រូវតែ អនុវត្តន៍នៅកម្ពុជាកន្លងមក។ ផ្តល់ថវិកាឲ្យបានសមស្របដល់ស្ថាប័ននានា ដ�ើម្បីជំរុញ ល្បឿនអនុវត្តយុទ្ធសាស្រ្តជាតិស្តីពីការគាំពារសង្គម។ គេ ចំណាំជ�ើងទំព័រ ចាំបាច់ត្រូ វតែផ្តល់ត ួ នាទី ឲ្យសំ ខា ន់ ជា ងនេះដល់ ស្ថា ប ័ ន 1. របាយការណ៍នេះ ប្រើតួលេខ និងលទ្ធផលផ្សេងៗ ថ្នាក់កណ្តាលដែលទទួលខុសត្រូវសម្របសម្រួលការងារ ពីវិធីសាស្រ្តគណនា របស់ធនាគារពិភពលោក។ ការ ជាមួយបណ្តាក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធដទៃទ�ៀត ប៉ុន្តែការ ប្រៀបធ�ៀបលទ្ធផលពីវិធីសាស្រ្តទាំងពីរ មានបង្ហាញ ទទួ ល ខុ ស ត្រូវនេះត្រូវតែភ្ជា ប ់ ជា មួ យ នូ វ ធនធាន និ ង នៅឧបសម្ពន្ធ័ទី២។ មធ្យោបាយផ្សេងៗ ដ�ើម្បីឲ្យស្ថាប័ននេះ អាចអនុវត្តគំនិត 2. មតិ លោក ប្រេដ បាឡាដ មន្រ្តីភ្នាក់ងារអភិវឌ្ឍន៍ ផ្តួចផ្តើមថ្មីៗមួយចំនួន ដែលមានចែងនៅក្នុងយុទ្ធសាស្រ្ត ប្រទេសអូស្រ្តាលីក្នុងកិច្ចប្រជុំពិនិត្យឯកសារនេះ។ ជាតិស្តីពីការគាំពារសង្គម។ ការធ្វើបែបនេះអាចជួយឲ្យ ស្ថាប័នថ្នាក់កណ្តាលទាក់ទាញធនធានផ្សេងៗទ�ៀតពីដៃគូ 3. អត្រាកាត់បន្ថយភាគក្រីក្រសរុបគឺ ៣២,៧ ពាក់ព័ន្ធនានា។ ភាគរយ។ កម្ម វ ិ ធ ី គា ំ ពា រសង្គ ម នានាមិ ន ត្រូវផ្តោ ត តែល�ើ ប្រ ជា- ពលរដ្ឋក្រីក្រប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏ត្រូវផ្តោតល�ើប្រជាពលរដ្ឋ ងាយរងគ្រោះផងដែរ។ អត្រាភាពក្រីក្រ ដែលបានធ្លាក់ចុះ យ៉ាងច្រើនពីឆ្នាំ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ ២០១១ មិនមានន័យថា XXVII ត�ើមានរ�ឿងអ្វីក�ើតឡ�ើងចំព�ោះប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ ? ជំពូក ១ ចាប់ពី ឆ្នាំ២០០៤ ដល់ ឆ្នាំ២០១១ សេដ្ឋកិច្ចរបស់ ពលរដ្ឋក្រីក្រ។ ជំពូកនេះមានបំណងសំខាន់កំណត់កត្តា កម្ពុជាមានកំណ�ើនគួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើល។ ផលិតផលក្នុងស្រុក ពុ សំខាន់ៗ ដែលបានចូលរួមកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រនៅកម្ជា នុ ម្នាកៗ ក្ង ់ (ផ.ស.ស) បានក�ើនឡ�ើង ៥០,៩ ភាគរយ ហ�ើយ កន្លងមក ហ�ើយតាមរយៈកត្តាទាំងនេះ គឺអាចជួយយ�ើង ការចំណាយប្រចាំថៃ្ងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ៗគិតជាមធ្យម នុ ការរ�ៀបចំគោលនយោបាយ ដ�ើម្បីកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ ក្ង បានក�ើនឡ�ើង ៣៨ ភាគរយ។ ទន្ទឹមគ្នានេះដែរ ចាប់ពី បន្ថែមទ�ៀត នាពេលអនាគត។ ើ ធ្លាកច ឆ្នាំ ២០០៧ មក វិសមភាពបានចាប់ផ្ដម ុ ជាបន្តបន្ទាប់ ់ ះ ហ�ើយនេះជាមូលហេតុបន្ថែម ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងថា ចំណូល លក្ខខណ្ឌម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច ើ ឡ�ើង។ ភាពក្រីក្រនៅកម្ជា ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រក�ន ពុ ត្រូវបាន កាត់បន្ថយល�ឿនជាងការរំពឹងទុក ហ�ើយកម្ពុជាសម្រេច អំឡុងទសវត្សរ៍ ឆ្នាំ១៩៩០ និង ដ�ើមសហស្សវត្សរ៍ថ្មី បានគោលដៅសហស្សវត្សរ៍ អ ំ ព ី ក ម្រិតភាពក្រីក្ររួ ច ទៅ គេសង្កេតឃ�ើញថា ផលិតផលជាតិសរុប (ផ.ជ.ស) ហ�ើយ។ កំណ�ើនសេដ្ឋកច ិ បា ្ច នជួយឲ្យប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើន (Gross National Income, GNI) ក្នុងម្នាក់ៗ របស់ ចាកចេញពីភាពក្រីក្រ ប៉ុន្តែ សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងនោះ ពុ មិនមានកំណ�ើនខ្លាង កម្ជា ៉ ចាប់តាង ំ ក្លានោះទេ។ ក៏បុន្តែ ំ ពី ការចាកចេញពីភាពក្រីក្រកម្រិតបច្ចុប្បន្នមិនមានន័យថា ឆ្នាំ២០០៤ មក ផ.ជ.ស ក្នុងម្នាក់ៗបានក�ើនឡ�ើងក្នុង ួ គេបាន ធូរធារណាស់ណានោះទេ។ ជីវភាព ជីវភាពរបស់ពក ល្បឿនគួរភ្ញាក់ផ្អើល ក្នុងអត្រា ១៤,៥ ភាគរយ ក្នុង ុ ស្ថិតនៅល�ើបន្ទាតភា របស់ប្រជាពលរដ្ឋ ភាគច្រើនកំពង ់ ពក្រីក្រ រយៈ ពេល ៧ ឆ្នាំ ដែលធ្វើឲ្យ ផ.ជ.ស ក្នុងម្នាក់ៗ ឡ�ើងដល់ ្តិ បន្ច បនច ណ ហ�ើយពួកគេអាចធ្លាកច តួ ប៉ុណ្ោះ ូ ភាពក្រីក្រវិញ ់ ល ៨៣០ ដុល្លារ ក�ើនឡ�ើងទ្វេដង ធ�ៀបនឹង ផ.ជ.ស ឆ្នាំ ប្រសិនមានព្រឹត្តិការណ៍ណាមួយក�ើតឡ�ើង។ ២០០៤ (ក្រាហ្វិក ១)។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ល្បឿនកំណ�ើន សេដ្ឋកិច្ចនេះមិនទាន់ជួយឲ្យប្រទេសកម្ពុជាចាកផុតពីក្រុម ជំពូកនេះនឹងបរិយាយអំពីចំណុចខ្លាំង និងចំណុច ប្រទេសមានចំណូលទាបនៅឡ�ើយទេ ដោយសារកម្រិត ខ្សោយរបស់សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា។ ទន្ទឹមគ្នានេះដែរ ជំពូកនេះ នៃផ . ជ . ស ក្ នុ ង ម្ នា ក ់ ៗ រ ប ស ់ ក ម្ ពុ ជា មា ន ក ំ ណ � ើ ន ព ី នឹងបង្ហាញស្ថានភាពក្រីក្រ និងចរិតលក្ខណៈរបស់គ្រួសារ កម្រិតទាប ៤០០ ដុល្លារ ក្នុងម្នាក់ៗ កាលពីដ�ើមឡ�ើយ 1 ក្នុងឆ្នាំ ២០០៤ ហ�ើយមកដល់ ឆ្នាំ២០១១ ផ.ជ.ស ក្នុង សមាសធាតុ ន ៃសេដ្ឋ ក ិ ច្ច ក ម្ ពុ ជា មានការប្រែប្រួ ល ម្នាក់ៗនៅទាបជាង ១.០២៦ ដុល្លារ នៅឡ�ើយ។ ប៉ុន្តែ ំ ចាប់តាង យ៉ាងខ្លាង ំនា ៩៩៥ មក។ គេសង្កេតឃ�ើញថា ំ ពីឆ្១ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី កម្ពុជានឹងប្រើរយៈពេលមិនយូរទេ ការចូ ល រួ ម របស់ វ ិ ស ័ យ កសិ ក ម្ម ក្ នុ ង សេដ្ឋ ក ិ ច្ច ក ម្ ពុ ជា ដ�ើ ម ្បីចាកចេញពី ក្ រុ ម ប្រទេសមានចំ ណ ូ ល ទាបនេះ។ កាន់តែតូចទៅៗ រីឯការចូលរួមរបស់វិស័យឧស្សាហកម្ម ប្រសិនកម្ពុជាអាចរក្សាល្បើនកំណ�ើនសេដ្ឋកិច្ច ដូចប៉ុន្មាន វិញកាន់តែធំទៅៗ។ ការចូលរួមរបស់វិស័យកសិកម្មជាតិ ឆ្នាំមុននេះ នោះកម្ពុជានឹងក្លាយជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ ក្នុងសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា បានធ្លាក់ចុះពី ៤៥ ភាគរយ នៅ ចំណូលមធ្យមនៅឆ្នាំ២០១៤ ឬ ឆ្នាំ២០១៥។ សូមគូស ឆ្នាំ ១៩៩៥ មកត្រឹម ២៦ ភាគរយ នៅឆ្នាំ២០១១ ហ�ើយ ់ តម្លៃលេខ គិតជាផលិតផលស្រុកសរុប (ផ.ស.ស) បញ្ជាកថា ចំ ណ ូ ល ភាគច្រើ ន ត្រូវបានចូ ល រួ ម ចំ ណែ កពី វ ិ ស ័ យ (Gross Domestic Product, GDP) ក្ង ់ គណនា នុ ម្នាកៗ ឧស្សាហកម្ម។ បម្រែបម្រួលសមាសធាតុនៃសេដ្ឋកិច្ច ដោយរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា មានតម្លៃស្រដ�ៀងតម្លៃលេខ កម្ពុជា ក�ើតឡ�ើងនៅ ចុងទសវត្សរ៍ ឆ្នាំ១៩៩០ និងដ�ើម ផ.ជ.ស របស់ធនាគារពិភពលោក នៅគ្រប់គ្រាទាំងអស់។ ំ ពី ឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្ំនា ២០១១ សហស្សវត្សរ៍នេះ។ ចាប់តាង គេសង្កេតថា ចំណែករបស់វិស័យកសិកម្ម ឧស្សាហកម្ម ក្រាហ្វិក ១៖​ ផលិតផលជាតិសរុប(ផ.ជ.ស)​ក្នុងម្នាក់ៗ អំឡុងឆ្នាំ១៩៩៥-២០២០ នុ សេដ្ឋកច និងសេវាកម្ម ក្ង ្ច ម្ជា ិ ក ណ ។​ ពុ ប្រែប្រួលតិចតួចប៉ុណ្ោះ (ក្រាហ្វិក​២) ិ ក សេដ្ឋកច ពុ មានកំណ�ើនយ៉ាងខ្លាង ្ច ម្ជា នុ កម្រិត១០ ំ ក្លា ក្ង ថ្លៃដុល្លារបច្ចុប្បន្ន $ 1,026 ប្រទេសប្រាក់ នុ មួយឆ្នាៗ ភាគរយ ក្ង ី ១ ំ ចាប់ពឆ្ំនា ៩៩៨ ដល់ឆ្ំនា ២០០៨។ ចំណូលមធ្យមឆ្នាំ​2011 ផ.ជ.ស. ក្នុងម្នាក់ៗ កំណ�ើនដ៏ខ្លាំងក្លានេះនាំមុខដោយសារវិស័យ ‌ ៤ គឺ ័ កាត់ដេរ ទេសចរណ៍ សំណង់ និងកសិកម្ម។ កំណ�ើន វិសយ ំលា ក្លានេះអាចធ្វទ ដ៏ខ្ង ើ ៅបាន អាស្រ័យដោយកត្តា រួមផ្សំ ៤៖ សម្គាល់៖ លក្ខដ្ឋានសម្រាប់វាស់វែងកម្រិតចំណូលមធ្យម របស់ធនាគារពិភពលោក ត្រូវបាន (១) កម្ពុជាទទួលបានសន្តិភាព និងស្ថិរភាពពេញលេញ ធ្វើបច្ចុប្បន្នកម្មជារ�ៀងរាល់ឆ្នាំ ដ�ើម្បីចាប់យកនូវឥទ្ធិពលនៃបម្រែបម្រួលអតិផរណា។ ខ្សែកោង ដែលអនុញ្ញាតឲ្យប្រទេសកម្ពុជាទទួលបាននូវការវិនិយោគ ដាច់ៗតំណាងឲ្យលទ្ធផលព្យាករណ៍ ដែលទទួលបានតាមរយៈការប្រើប្រាស់អត្រាកំណ�ើនថេរ ពីខាងក្រៅ និងជំនួយអភិវឌ្ឍន៍ពីបរទេស, (២) អំឡុងពេល ដោយគណនាចេញពីការរកមធ្យមភាគអំឡុង ៤ ឆ្នាំ ចុងក្រោយ។ នោះ បរិយាកាសសកលនិងតំបន់ មានអំណោយផល ប្រភព៖ តួលេខ ផ.ជ.ស ត្រូវបានដកស្រង់ចេញពី«សូចនាករអភិវឌ្ឍន៍ពិភពលោក (World Development Indicators)»របស់ធនាគារពិភពលោក។ ចំណែកឯតួលេខ ផ.ស.ស វិញ ហ�ើ យ កម្ ពុ ជា បានចាប់ យ កឱកាសទាំ ងនោះ តាមរយៈ ត្រូវបានដកស្រង់ចេញពីរបាយការណ៍ម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ ្ជ ម្ម និងការវិនយោ គោលនយោបាយប�ើកទូលាយពាណិជក ិ គ, (៣) គោលនយោបាយម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច ត្រូវបានអនុវត្ត ក្រាហ្វិក ២៖​សមាសធាតុ ផ.ស.ស បែងចែកតាមវិស័យ (១៩៩៥-២០១១) ិ ក បានល្អ ដែលនាំឲ្យសេដ្ឋកច ពុ មានស្ថិរភាពម៉ាក្រូសេដ្ឋកច ្ច ម្ជា ិ ្ច កសិកម្ម ប�ើទោះបីជារដ្ឋាភិបាលអាចប្រើប្រាស់តែគោលនយោបាយ ៏ ោយ។ គោលនយោបាយ‌ សារព�ើពន្ធកដ ូ យ រប ្ថុ ន ិ វតម ិ សូវមាន េសវាកម្ម ប្រសិទ្ធភាពទេ ព្រោះកម្ពុជាប្រើប្រាស់ប្រាក់ដុល្លារអាមេរិច % នៃផ.ស.ស.សរុប ច្រើនពេក, (៤) កំណ�ើននៃវិស័យកាត់ដេរអាចធ្វើបាន ្ច មព្រៀងទ្វេភាគីជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ដោយសារតែកិចព្រ ឧស្សាហកម្ម និ ង កិ ច្ច ព្រ មព្រៀងជាមួ យ សហគមន៍ អ ឺ រ ៉ ុ ប តាមរយៈ ពន្ធ កិច្ចព្រមព្រៀងនាំចេញ «អ្វីៗក៏បាន ល�ើកលែងតែគ្រឿង Arms)»។ កិច្ចព្រមព្រៀម សពា្វវុធ (Every Thing But ‍ ប្រភព៖ គណនីជាតិ (វ.ជ.ស)។ ទាំងពីរនេះ ជួយឲ្យផលិតផលកម្ពុជាងាយស្រួលចូល ទីផ្សារសហរដ្ឋអាមេរិក និង សហគមន៍អឺរ៉ុប។ 2 ‌ប៉ុន្តែកំណ�ើនសេដ្ឋកិច្ចដ៏ខ្ពស់នេះ ត្រូវបានបង្អាក់នៅ ៧,១ ភាគរយ ក្នុងការព្យាករណ៍កាលពីគ្រាមុន ដោយសារ ឆ្នាំ២០០៧-២០០៩ ដោយសារកត្តាខាងក្នុង និងកត្តា កំ ណ �ើ ន វិ ស ័ យ កសិ ក ម្ម និ ង ទេសចរណ៍ អា ចក�ើ ន ឡ�ើ ង ខាងក្រៅ។ សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា នៅឆ្នាំ ២០០៧ និង ឆ្នាំ ល�ើសពីការរំពឹងទុក។ ឱនភាពជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្ម នៅ ២០០៨ មានសន្ទុះខ្លាំងក្លាពេក ដែលធ្វើឲ្យប្រាក់កម្ចីដល់ ឆ្នាំ២០១១ មានប្រមាណ ២ ពាន់លានដុល្លារ ស្មើនឹង វិស័យឯកជន មានការក�ើនឡ�ើងយ៉ាងខ្លាំង ហ�ើយតម្លៃ ៨ ភាគរយ នៃ ផ.ស.ស។ ឱនភាពជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្មនេះ អចលនទ្រព្យ ក៏ក�ើនឡ�ើងយ៉ាងសម្បើមដែរ។ ដោយសារ បណ្តាលមកពីការនាំចូលប្រេងឥន្ធនៈ និងគ្រឿងសំណង់ កត្តាទាំងពីរនេះរួមផ្សំនឹងកត្តាខាងក្រៅដូចជា កត្តាតម្លៃ សម្រាប់ សា ងសង់ វា រី អ គ្ គិស នី ក្រោមកិ ច្ច ព្រ មព្រៀង ម្ហូបអាហារ និងប្រេងឥន្ធនៈខ្ពស់ អតិផរណានៅកម្ពុជាបាន «សាងសង់ ប្រតិបត្តិការ និងផ្ទេរ (Build Operate and ហក់ឡ�ើងដល់ ៣៥,៨ ភាគរយ នៅខែឧសភា ឆ្នាំ២០០៨ Transfer, BOT)»។ ទំហំទុនវិនិយោគពីបរទេសមក ហ�ើយបន្ទាប់មក សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាបានរងនូវឥទ្ធិពលនៃវិបត្តិ ពុ វិញមានចំនន កម្ជា លា នៅឆ្នា២ ួ ១,៥ ពាន់លានដុល្រ ំ ០១២។ ហិរញ្ញវត្ថុសកល។ វិបត្តិនេះបានធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាមិន កត្តា នេ ះបានជួ យ ឲ្យជញ្ជី ង ទូ ទា ត់ ស េដ្ឋ ក ិ ច្ច ក ម្ ពុ ជា បាន មានកំណ�ើនទេនៅ ឆ្នាំ២០០៩។ ជាការឆ្លើយតបនឹងវិបត្តិ ល្អប្រស�ើរ ហ�ើយឱនភាពជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្ម មានប្រមាណ ហិរញ្ញវត្ថុសកល រាជរដ្ឋាភិបាលបានចាត់វិធានការ ដោយ ុ ១២ ភាគរយ នៃ ផ.ស.ស។ ការវិភាគលទ្ធភាពសងបំណល បង្កើនអត្រាទុនបម្រុងរបស់ធនាគារពាណិជ្ជ និងបង្កើន របស់ ក ម្ ពុ ជា បានឲ្យដឹ ង ថា កម្ ពុ ជា មិ ន មានបញ្ហា ធ ំ ក្ នុ ង ចំណាយនានា ដ�ើម្បីរក្សាកំណ�ើនសេដ្ឋកិច្ច។ ការសងបំណុលនៅឡ�ើយទេ ក៏ប៉ុនែ្ត ស្ថានភាពបំណុល របស់ ក ម្ ពុ ជា អាចនឹ ង មានបញ្ហា ប្រសិ ន មានហានិ ភ ័ យ ដោយសារវិធានការឆ្លយ ើ តបសមស្រប និងបរិយាកាស ិ សន្ ណាមួយ ក�ើតឡ�ើងល�ើកច ្ច យា (BOT)សាងសង់អគ្គិសនី។ សេដ្ឋកច ិ ព ្ច ភ ិ ពលោកអំណោយផល បញ្ហាសេដ្ឋកច ិ ន ្ច ៅកម្ជា ពុ ដោយហេតុនេះហ�ើយ កម្ពុជាត្រូវតែបន្តកំណែទម្រង់នានា បានធូរស្រាលវិញចាប់ពី ឆ្នាំ២០១០ មក។ កម្ពុជាសម្រេច បន្ថែម ដ�ើម្បីរឹតត្បិតការចំណាយពង្រីកការប្រមូលចំណូល បានកំណ�ើនសេដ្ឋកិច្ច ៦ ភាគរយ នៅឆ្នាំ ២០១០ និង និងកែលម្អបណ វិ ៣-ក និង ៣-ខ) ុ សាធារណៈ។ (ក្រាហ្ក​ ំ ល ៧,១ ភាគរយ នៅឆ្នាំ២០១១។ កំណ�ើន នេះសម្រេចបាន ដោយសារតែវិស័យកសិកម្មមានកំណ�ើនខ្លាំងក្លា ហ�ើយ ស្ថានភាពម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចទាំងមូល មានលក្ខណៈ វិ ស ័ យ ឧស្សាហកម្ម និ ង សំ ណ ង់ មា នកំ ណ �ើ ន ល្អ វ ិ ញ វិជ្ជមាន។ គេព្យាករសេដ្ឋកិច្ចនៅឆ្នាំ២០១៣ថា មានកម្រិត ខណៈដែលវិស័យទេសចរណ៍ក៏មានកំណ�ើនដែរ។ នៅ ៧ ភាគរយ ហ�ើយកំណ�ើននេះ ដោយសារកំណ�ើនខ្លាំងក្លា ំ ០១២ នេះ ការព្យាករណ៍ចង ឆ្នា២ ិ ល ុ ក្រោយរបស់រាជរដ្ឋាភបា របស់វិស័យទេសចរណ៍ កសិកម្ម និង វិស័យកាត់ដេរ។ កម្ពុជាបង្ហាញថា សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាមានកំណ�ើនដល់ទៅ វិស័យសំណង់ក៏ត្រូវបានគេព្យាករថា មានកំណ�ើនដែរ តែ ៧,៣ ភាគរយ។ ការព្យាករណ៍នេះត្រូវបានតម្លើងពីកម្រិត តិ ច ជាងមុ ន ។ សម្រាប់ ឆ្ នា ំ ២ ០១៣នេះ អតិ ផ រណា ក្រាហ្វិក ៣-ក.៖ តុល្យភាពជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្ម ក្រាហ្វិក ៣-ខ.៖ គណនីចរន្ត និងការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស (គិតជាលានដុល្លារ) (គិតជាលានដុល្លារ) ទំនិញផ្សេងទ�ៀត (ឆ្វេង) សំល�ៀកបំពាក់ (ឆ្វេង) ឱនភាពជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្ម (ស្តាំ) វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស គណនីចរន្ត, មិនរាប់បញ្ចូលការផ្ទេរទូទាត់ផ្លូវការរបស់រដ្ឋ ប្រភព៖ ជញ្ជីងទូទាត់ (ធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា) ប្រភព៖ ជញ្ជីងទូទាត់ (ធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា) 3 ប្រហែលជាមិនខ្ពស់ទេ។ គេព្យាករថា អតិផរណានឹងមាន នាំចូលស�ើ្មបាន ៤,៥ ខែ។ ប្រហែល ៣ ភាគរយ។ អត្រាប្តូរប្រាក់ក៏មានស្ថិរភាពដែរ។ គេម� ើលឃ�ើញថា កា រ គ្រប់ គ្រងកា រចំណាយ និង ការប្រមូលចំណូលថវិការដ្ឋ នៅឆ្នាំ ២០១១ មិនបាន គោលនយោបាយសារព�ើពន្ធនៅមានលក្ខណៈសមស្រប ក�ើនឡ�ើងទេ គឺបានប្រមាណ ១៣,២ ភាគរយ នៃ ផ.ស.ស ំ ល នៅឡ�ើយទេ។ ចំណែកឯបញ្ហាបណ ុ ើ ទៅមិនមាន ក៏ម�ល ហ�ើយចំនួននេះប្រហាក់ប្រហែលការប្រមូលពន្ធរបស់រដ្ឋ បញ្ហាធំដែរ។ នេះដោយសារ គោលនយោបាយរបស់ នៅឆ្នាំ ២០១០។ ចំណែកឯ ការចំណាយរបស់រដ្ឋាភិបាល រាជរដ្ឋាភិបាលជ�ៀសវាងយកនូវប្រាក់កម្ចីណា ដែលមិន នៅឆ្នាំ ២០១២ មានប្រមាណជា ២២,២ ភាគរយ នៃ មានលក្ខណៈសម្បទានខ្ពស់ ហ�ើយការប្រើប្រាស់កម្ចីទ�ៀត ផ.ស.ស។ ដូច្នោះ ឱនភាពនៃការចំណាយរបស់រាជរដ្ឋា- សោត គឺត្រូវបានយកទៅវិនិយោគល�ើវិស័យសំខាន់ៗ។ ភិបាលមានកម្រិតខ្ពស់ម្តងទ�ៀត នៅឆ្នាំ ២០១១ មាន ទាំងនេះជាការអនុវត្តន៍ដ៏ល្អ ដ�ើម្បីគ្រប់គ្រងបំណុលឲ្យ ប្រហែល ៩ ភាគរយនៃ ផ.ស.ស (នៅឆ្នាំ ២០១០ មានស្ថិរភាព។ ឱនភាពនេះមានតែ ៧,៥ ភាគរយនៃផលិតផលក្នុងស្រុក សរុ ប ប៉ុណ្ណ ោះ ដែលកាលនោះរាជរដ្ឋា ភ ិ បា លបានចាត់ បំណុលរបស់រដ្ឋត្រូវបានគេប៉ាន់ស្មានថា មានចំនួន វិធានការកាត់ចំណាយចរន្តដែលមិនចាំបាច់ជាច្រើន)។ ៣០ ភាគរយ នៃ ផ.ស.ស នៅឆ្នាំ២០១២។ ស្ថានភាព សារព�ើ ព ន្ធ រ បស់ ក ម្ ពុ ជា អាចមានបញ្ហា ដោយសារតែ សម្រាប់ ឆ្នា ំ ២ ០១៣ និ ង ឆ្នា ំ ២០១៤ គេរំ ព ឹ ង ថា រដ្ឋា ភ ិ បា លបានព្រមព្រៀងទិ ញ ថាមពលពី រោ ងចក្រ តុល្យភាពសារព�ើពន្ធរបស់រដ្ឋាភិបាលនឹងប្រស�ើរឡ�ើង។ វារីអគ្គិសនី ក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ ដែលចំណាយនោះ សរុប នេះ ដោយសារ គេសង្កេតឃ�ើញថា ការប្រមូលចំណូលបាន មានតម្លៃ​ប្រមាណជា ១៥ ភាគរយនៃ ផ.ស.ស។ ចំណែកឯ ក�ើនឡ�ើង ២៩ ភាគរយ ប�ើគិតត្រឹម ៦ខែ ដ�ើមឆ្នាំ២០១២ ័ ហិរញ្ញវតវ វិសយ ិ ្ថុ ញ ក៏មានលក្ខណៈល្អប្រស�ើរ ប�ើទោះបីជា ធ�ៀបនឹងរយៈពេលដូចគ្នាកាលពី ឆ្នាំ២០១១។ កំណ�ើន ប្រាក់ ក ម្ចីត្រូវបានផ្ត ល ់ ទ ៅដល់ វ ិ ស ័ យ ឯកជនមានចំ ន ួ ន ចំណូលនេះដោយសារតែកំណ�ើនការប្រមូលពន្ធប្រយោល ច្រើ ន យ៉ា ង ណាក៏ ដ ោយ។ នេះដោយសារតែប្រាក់ ក ម្ចី និងពន្ធផ្ទាល់។ ប៉ុន្តែ ទោះជាការគ្រប់គ្រងសារព�ើពន្ធមាន ទាំងនេះ មិនមែនផ្តល់ឲ្យទៅវិស័យតែមួយប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុនែ្ត លក្ខណៈល្អប្រស�ើរក្តី កម្ពុជាអាចមានបញ្ហាចំណោទដែល គេបានផ្តល់ទៅពហុវិស័យ។ ទាក់ទងនឹងហិរញ្ញប្បទានពីបរទេស និងកំណ�ើនចំណាយ ផ្សេងៗទ�ៀតរបស់រដ្ឋដែលពិបាកព្យាករ។ គេរំ ព ឹ ង ទុ ក ថា លម្ ហូ រ ទុ ន វិ ន ិ យោគ ពី ប រទេសមាន ប្រមាណ ៩,៣ ភាគរយ នៃ ផ.ស.ស ឆ្នាំ២០១២។ គិត សេដ្ឋ ក ិ ច្ច ក ម្ ពុ ជា អាចប្រឈមហានិ ភ ័ យ មួ យ ចំ នួន ិ លបានអនុមត ត្រឹម ៦ ខែដ�ើមឆ្នាំ ២០១២ នេះ រាជរដ្ឋាភបា ័ ដែលបណ្តាលមកពីសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក និងកត្តាខាង ិ គចំនន យល់ព្រមល�ើគម្រោងវិនយោ ួ ៧២គម្រោង។ ប�ើប្រៀប ក្នុងដូចជា កំណ�ើនយ៉ាងល�ឿននៃការផ្តល់ប្រាក់កម្ចីដល់ ធ�ៀបក្នុងរយៈពេលដូចគ្នាក្នុង ឆ្នាំ២០១១ គឺមានតែ ៥៧ វិស័យឯកជន បំណុលសាធារណៈរបស់រដ្ឋ និងការប្រែ គម្រោងប៉ុណ្ណ ោះ ។ ក្នុ ង ចំណោមអ្នក វិ ន ិយោ គទាំ ងនេះ ប្រួលអាកាសធាតុ។ ប្រសិនប�ើវិបត្តិនៅសហគមន៍អឺរ៉ុប វិនិយោគគិនមកពីប្រទេសកូរ៉េ ចិន និងជប៉ុន ជាអ្នកនាំ និងវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុសកលធ្ងន់ធ្ងរ វិបត្តិទាំងនោះនឹងបះពាល់ មុខគេ។ ក្នុងរយៈពេល ៦ ខែ ដ�ើមឆ្នាំ ២០១២ នេះដែរ ដល់ កា រនាំចេ ញសម្លៀកបំ ពា ក់ និ ង វិស ័ យ ហិ រ ញ្ញ វ ត្ថុនៅ ចំនួនក្រុមហ៊ុនដែលមកចុះបញ្ជីមានតែ ១.៥៦៣ក្រុមហ៊ុន កម្ពុជា។ ចំណែកឯប្រាក់កម្ចី ដែលផ្តល់ដល់វិស័យឯកជន ប៉ុណ្ណោះ។ ទុនបម្រុងរបស់កម្ពុជាបានបន្តក�ើនឡ�ើងថែម វិញនោះ គេកំពុងតែមានការព្រួយបារម្ភណាស់ ពីព្រោះ ទ�ៀត សម្រេចបាន ៣,២ ពាន់លានដុល្លារ គិតត្រឹម សមត្ថភាពរបស់ ធនាគារជាតិ ក្ នុង ការត្រួតពិ ន ិ ត ្យម�ើ ល ដំណាច់ឆ្ំនា ២០១២។ បរិមាណនេះអាចយកទៅទូទាត់ការ ធនាគារពាណិជ្ជ នៅមានលក្ខណៈទន់ខ្សោយនៅឡ�ើយ 4 ប�ើទោះបីគេសងេ្កតឃ�ើញថា អត្រាប្រាក់កម្ចីទៅឯកជន ថ្នាក់ទី ៨៦។ ឧទាហរណ៍៖ ប�ើគេចង់ចាប់ផ្តើមអាជីវកម្ម បានធ្លាក់ចុះពី ២៩,២ ភាគរយ នៅខែមករា ឆ្នាំ២០១៣ ពុ គេត្រូវបំពេញសំណបែ នៅកម្ជា ំុ បបទ ហ�ើយត្រូវប្រើពេល ធ�ៀបនឹង ៣៤,៦ ភាគរយ នៅឆ្នាំ២០១២ ក៏ដោយ។ រហូតដល់ ៨៥ ថៃ្ង។ ចំណែកឯថ្លៃចំណាយវិញស្មើនឹង គម្រោងសហការគ្នារវាងរដ្ឋ និងឯកជន ក្នុងវិស័យអគ្គិសនី ូ មធ្យមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ជា ១០,៥ ភាគរយនៃចំណល ពុ ។ ក៏អាចបង្កហានិភ័យដល់រាជរដ្ឋាភិបាលផងដែរ ប្រសិនប�ើ ក្នុងផ្នែកនេះ កម្ពុជាជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទី ១៧៥។ ចំពោះ ដំណ�ើរការនេះ មិនបានដូចនឹងការគ្រោងទុកនោះ ពីព្រោះ ផ្នែកផ្សេងៗទ�ៀត កម្ពុជាក៏មិនជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ល្អប៉ុន្មាន កិច្ចសន្យា ក្នុងវិស័យអគី្គសនីនេះ នឹងជះឥទ្ធិពលដល់ ទេ ពោលគឺកម្ពុជាជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទី ១៥២ ទាក់ទងនឹង ពុ ។ កម្ជា កម្ជា ពុ នៅតែងាយរងគ្រោះដោយសារការប្រែប្រួល ការដោះស្រាយការក្ស័យធនរបស់ក្រុមហ៊ុន, ចំណាត់ថ្នាក់ អាកាសធាតុ។ ឧទាហរណ៍៖ ទឹកជំនន់ទន្លេមេគង្គ កាលពី ទី ១៤៩ ទាក់ទងទៅនឹងការសុំសិទិ្ធសាងសង់, ចំណាត់ ពេលថ្មីនេះៗ បានបង្កឲ្យខូចខាតដល់កសិកម្ម និងទ្រព្យ ថ្នាក់ទី ១៤២ ទាក់ទងនឹងកាតព្វកិច្ចសន្យា, ចំណាត់ថ្នាក់ សម្បត្តិប្រជាពលរដ្ឋ។ ទី ១៣២ ទាក់ទងនឹងថាមពលអគ្គិសនី, ហ�ើយចំណាត់ ថ្នាក់ទី ១១៨ ទាក់ទងនឹងការធ្វើពាណិជ្ជកម្មឆ្លងដែន។ ប្រសិនប�ើ ហានិភ័យទាំងនេះពិតជាក�ើតឡ�ើងមែន ការអង្កេ ត មួ យ នៅឆ្នា ំ ២ ០១២ស្តីអំ ព ី ប រិ យា កាសកម្ ពុ ជា នោះ គោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាលដ�ើម្បីបញ្ចៀស បានបង្ហាញថា ឧបសគ្គធំៗចំនួនបីដែលបង្កការលំបាក ្ជ ននានានឹងនៅមានកម្រិត។ ដោយសារ ផលបះពាល់អវិជមា ើ ជីវកម្ម រួមមានថ្លៃអគ្គិសនីខ្ពស់ អំព�ព ដល់ការធ្វអា ុ រលួយ ើ ក ពុ បានប្រើប្រាសដ តែកម្ជា ុ រ ់ ល្ ពុ មានលទ្ធភាព លា អាមេរិក កម្ជា និងបញ្ហាខាងការដឹកជញ្ជូន។ ការចំណាយខ្ពស់ក្នុងការធ្វើ តិចតួចណាស់ក្នុងការប្រើគោលនយោបាយហិរញ្ញវត្ថុដ�ើម្បី ើ ្យបះពាល់ដល់សហគ្រាស អាជីវកម្មនេះហ�ើយដែលបានធ្វឲ បញ្ចៀសផលអវិជ្ជមានពីហានិភ័យទាំងនោះ។ ប្រការនេះ តូចៗជាច្រើន ដែលសហគ្រាសប្រភេទនេះមានប្រមាណ មានន័យថា រាជរដ្ឋា ភ ិ បា លកម្ ពុ ជា អាចពឹង ផ្អែ កទៅល�ើ ៩៩,៦ ភាគរយនៃសហគ្រាសសរុបនៅកម្ពុជា។ គោលនយោបាយសារព�ើពន្ធតែមួយប៉ុណ្ណោះ ដ�ើម្បីគ្រប់ គ្រងស្ថិរភាពម៉ាក្រូសេដ្ឋកច ិ ។ ្ច ប៉ុន្តែប្រាក់បម្រុងរបស់រាជរដ្ឋា- ភាពក្រីក្រ និងសុខុមាលភាព ភិបាលនៅមានកម្រិតទាបណាស់ដែលបញ្ហានេះមានន័យ ើ ្បី ថា គោលនយោបាយសារព�ើពន្ធរបស់រដ្ឋដែលអាចប្រើដ�ម ផលិតផលក្នុងស្រុកក្នុងម្នាក់ៗជាមធ្យមបានក�ើនឡ�ើង ើ ដោយហានិភយ បញ្ចៀសបញ្ហានានា ដែលបង្កឡ�ង ័ ផ្សេងៗ ចំនួន ៦,១ ភាគរយ ពីឆ្នាំ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ ២០១១ ពុ ត្រូវ ក៏នៅមានកម្រិតដែរ។ អាស្រ័យហេតុនេះហ�ើយ កម្ជា (៥០,៩ ភាគរយ ប�ើ គ ិ ត អំឡុ ងពេលនេះទាំ ង មូ ល )។ ើ ណែ តែធ្វក ំ ទម្រង់បន្ថែមទ�ៀត ដ�ើម្បីអាចទប់ទល់ហេតុការណ៍ មូ ល ហេតុ ដ ែលយ�ើ ង ប្រើ ផ លិ ត ផលក្ នុ ង ស្រុ ក ក្ នុ ង ម្នា ក ់ ៗ ួ មាន៖ ដែលក�ើតឡ�ើងជាយថាហេតុផ្សេងៗ។ កំណែទម្រង់រម គិ តតាមថ្លៃគោល ក៏ ព្រោះតែ វិ ធ ីនេ ះអាចវាស់ វែ ងកម្រិត ត្បិតត្បៀតល�ើចំណាយ បង្កើនការប្រមូលចំណូល និងការ ជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋបានប្រស�ើរជាងផលិតផលក្នុងស្រុក គ្រប់គ្រងបំណុលឲ្យបានប្រស�ើរជាងមុន។ គិ ត តាមតំ លៃ បច្ចុ ប ្បន្ន ។ នេះដោយហេតុ ថា កាលណា មានអតិផរណាក�ើតឡ�ើង នោះនឹងប៉ះពាល់ដល់បរិមាណ ការអភិវឌ្ឍវិស័យឯកជននៅកម្ពុជាមានភាពប្រឈម ទំនិញនិងសេវា ដែលពលរដ្ឋអាចទិញបាន។ កំណ�ើន ដោយសារតែបរិយាកាសធ្វអា ើ ជីវកម្មមន ិ សូវមានអំណោយ ិ ក សេដ្ឋកច ពុ មានសន្ទុះយឺតនៅឆ្នា២ ្ច ម្ជា ំ ០០៨ ហ�ើយមិនមាន ផល។ តាមការសិក្សាមួយស្តីអំពីភាពងាយស្រួលក្នុងការ កំណ�ើននោះទេនៅឆ្នាំ២០០៩ បន្ទាប់ពីសេដ្ឋកិច្ចនេះបាន ធ្វើអាជីវកម្មបានបង្ហាញថា កម្ពុជាជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ ក�ើនឡ�ើងដល់ជិត ១០ ភាគរយ ក្នុងរយៈពេល ៣ ឆ្នាំ ១៣៣ ក្នុងចំណោម ១៨៥ ប្រទេស ហ�ើយចំណាត់ ជាប់ៗគ្នា។ នៅឆ្នាំ២០១១ សេដ្ឋកិច្ចបានង�ើបឡ�ើងវិញ ថ្នាក់នេះ ទាបជាងមធ្យមភាគនៃបណ្តាប្រទេសនៅអាស៊ី ័ នីមយ ហ�ើយសម្រេចបានកំណ�ើន ៥,៥ ភាគរយ។ វិសយ ួ ៗ និងអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកទាំងមូល ដែលតំបន់នេះបានចំណាត់ ិ យ មានអត្រាកំណ�ើនមិនដូចគ្នាទេ។ សម្រាប់វស ័ ឧស្សាហកម្ម 5 កំណ�ើនខ្ពស់បំផុតមាននៅឆ្នាំ២០១១ គឺ១៧,៣ ភាគរយ ភាគរយនៃភូមិទាំងអស់ទូទាំងប្រទេស)។ ការអង្កេតនោះ ហ�ើយកំណ�ើនដែលទាបបំផុតមាននៅឆ្នាំ ២០០៩ (១០,៩ មិ ន បានធ្វ ើ ឡ �ើ ង នៅតំ ប ន់ ទា ំ ង ឡាយណា ដែលមាន ភាគរយ)។ សម្រាប់វិស័យកសិកម្មវិញ កំណ�ើនហាក់នៅ ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅតិចតួច ឬក៏តំបន់ទាំងឡាយណាដែល នុ រយៈពេល ៧ ឆ្នាំ ចុងក្រោយនេះ។ នៅ ឆ្នាំ ២០០៩ ថេរក្ង មិនអាចចូលទៅដល់ ឬតំបន់ដែលមានបញ្ហាអសន្តិសុខ។ ័ កសិកម្មមន កំណ�ើនវិសយ ់ ះ ិ មានការធ្លាកច ុ ទេ។ (ក្រាហ្ក វិ ៤) ចំណែកឯកម្រងសំណរ ួ មួយចំនន ួ វិញ គេឃ�ើញមានសំណរ ួ មានលក្ខណៈស្តង់ដារ ដូចជា ការអង្កេតវាស់វែងជីវភាព អង្កេតសេដ្ឋកច ិ ស ្ច ង្គមកម្ជា ពុ (អ.ស.ស.ក) រស់នៅលក្ខណៈសកលដែរ។ អាស្រ័យហេតុនេះ គេអាច ប្រើប្រាស់ព័ត៌មានពីអង្កេត ដ�ើម្បីគណនាការចំណាយល�ើ នៅកម្ជា ពុ ការវាស់វែងភាពក្រីក្របានធ្វឡ ើ �ើងដំបង ូ បំផត ុ ការប្រើប្រាស់របស់ពលរដ្ឋម្នាក់ៗ និងគណនាបន្ទាត់ភាព នៅឆ្នា១ ំ ៩៩៧ ដោយប្រើប្រាស់ទន្នន ិ យ ័ ពីការអង្កេតសេដ្ឋកច ិ ្ច ក្រីក្របាន។ សង្គម (អ.ស.ស.ក) ឆ្នាំ ១៩៩៣/៩៤។ ការអង្កេតនោះ បានប្រើសំណាកដែលរ�ៀបចំឡ�ើងដោយអាជ្ញាធរបណ្តោះ នៅចុងទសវត្សរ៍ ទី ៩០ គេសង្កេតឃ�ើញមានការចុះ អាសន្នអង្គការសហប្រជាជាតិ ដែលហៅកាត់ថា អ៊ុនតាក់ អង្កេតស្រដ�ៀងនេះ ចំនួនបីដងទ�ៀត ក៏ប៉ុនែ្តការចុះអង្កេត (UNTAC)។ ការអង្កេតនោះបានសម្ភាសន៍ប្រជាពលរដ្ឋ ទាំងនោះ មានចន្លោះប្រហោងច្រើនពេក។ ការអង្កេតនៅ ួ ៥.៥៧៨ គ្រួសារ ហ�ើយអនុវត្តដោយវិទ្យាស្ថានជាតិ ចំនន ឆ្នាំ ១៩៩៦ គ្រាន់តែបញ្ចូលសំណួរ ដែលទាក់ទងនឹងការ ស្ថិតិ (វ.ជ.ស) ដោយមានការគាំទ្រពីធនាគារអភិវឌ្ឍន៍ ចំណាយមិនគ្រប់តែប៉ុណ្ណោះ។ ការអង្កេតនៅឆ្នាំ ១៩៩៧ អាស៊ី (A.D.B ) និ ង កម្មវ ិ ធ ី អ ភិ វ ឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ មានការប្រមូលទិន្នន័យតែពីរខែប៉ុណ្ណោះ ហ�ើយចំពេល (UNDP)។ ការអង្កេតធ្វើនៅខេត្ត ក្រុង ចំនួន ១៥ ក្នុង ដែលកម្ពុជាមានវិបត្តិនយោបាយយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ ការអង្កេត ចំណោមខេត្ត ក្រុងចំនួន ២១ ទូទាំងប្រទេស (ស្មើ ៥៩ ័ ន នៅឆ្នាំ ១៩៩៩ ក៏មានបញ្ហាដែរពាក់ពន ឹ ការបណ្តុះបណ្តាល ្ធ ង ក្រាហ្វិក ៤៖​កំណ�ើនផលិតផលក្នុងស្រុកក្នុងម្នាក់ៗតាមវិស័យឆ្នាំ២០០៤-២០១១ ផ.ស.ស សរុប កសិកម្ម ឧស្សាហកម្ម កំណ�ើនផលិតផលក្នុងស្រុកក្នុងម្នាក់ៗ សេវាកម្ម ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ដោយផ្អែកតាមគណនីជាតិ។ 6 ដល់អ្នកសម្ភាសន៍ធ្វើមិនបានគ្រប់គ្រាន់ ដែលជាមូលហេតុ គណនាដោយយកកម្រិតចំណាយល�ើម្ហូបអាហារ ដែល នា ំ ឲ ្យ កា រ ក ត ់ ត្រា ព ័ ត ៌ មា ន ព ី ប្រ ជា ព ល រ ដ្ឋ ម ិ ន បា ន ពលរដ្ឋក្រីក្របរិភោគនៅឆ្នាំ ១៩៩៣-១៩៩៤។ បន្ទាត់ ត្រឹមត្រូវ។ ភាពក្រីក្រសរុបបានមកពីបន្ទាត់ភាពក្រីក្រម្ហូបអាហារបូក នឹងបន្ទាត់ភាពក្រីក្រមិនមែនម្ហូបអាហារ។ គេប្រើទិន្នន័យ ទ�ើបតែដល់ឆ្នាំ ២០០៤ ប៉ុណ្ណោះទេដែលវិធីសាស្រ្តនៃ រំឭកដ�ើម្បីគណនាចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់។ ចំពោះផ្នែក ការអង្កេតសេដ្ឋកិច្ចសង្គមកម្ពុជា ត្រូវបានគេរ�ៀបចំឲ្យមាន ្ន យ ណាដែលទិនន ំ ន គេប្រើទន ័ រំឮកពុមា ្ន យ ិ ន ័ កំណត់ហេតុ។ លក្ខណៈស្តង់ដារមួយ ហ�ើយចាប់ពី ឆ្នាំ ២០០៧ មក ការអង្កេតនេះ ត្រូវបានគេធ្វើឡ�ើងជារ�ៀងរាល់ឆ្នាំ រហូតដល់ ក្រោយមក គេកែសម្រួលសំណួរមួយចំនួន ក៏ប៉ុន្តែការ ឆ្នាំ២០១៣ នេះ។ សំណាកសម្រាប់ការអង្កេតឆ្នាំ២០០៤ កែសម្រួលនោះ មិនត្រូវបានយកមកប្រើក្នុងការគណនា ួ ១២.០០០ គ្រួសារ។ សម្រាប់ ដល់ឆ្ំនា ២០០៩ មានចំនន ភាពក្រីក្រក្នុងអំឡុងពេលនោះទេ ដោយសារគេមិនចង់ ឆ្នាំដទៃទ�ៀត សំណាកមានតែ ៣.៦០០ គ្រួសារប៉ុណ្ណោះ។ ផ្លាស់ប្តូររប�ៀបគណនាចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់។ ការធ្វើ ក្នុងការអង្កេតនេះ គេប្រមូលព័ត៌មានពេញមួយឆ្នាំតែម្តង បែបនេះគឺ ដ�ើម្បីធានាថា ការគណនាភាពក្រីក្រ ពីមួយឆ្នាំ ហ�ើយលទ្ធផលពីការវិភាគអាចប្រើប្រាស់តំណាងឲ្យតំបន់ ទៅមួយឆ្នាំ អាចប្រៀបធ�ៀបគ្នាបាន។ ទោះបីជាយ៉ាងនេះ ភ្នំពេញ តំបន់ទីប្រជុំជនដទៃទ�ៀត តំបន់ជនបទ ព្រមទាំង ក្តី ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់របស់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាមាន ប្រទេសកម្ពុជាទាំងមូល។ ការប្រែប្រួល ចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៩៣-១៩៩៤ មកម្លេះ ដែល បញ្ហា នេ ះតម្រូវឲ្យគេផ្លា ស ់ ប្តូ រ វិ ធ ី សា ស្រ្ត ក្ នុ ង ការគណនា ចាប់ពីឆ្នាំ ២០០៤ មកកម្រងសំណួរមានការប្រែប្រួល ភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជា។ មួយចំនួន សំណួរមួយចំនួនត្រូវបានបន្ថែម សំណួរមួយ ចំនួនត្រូវបានគេកែសម្រួល ឬលុបចោល។ ក៏ប៉ុន្តែសំណួរ ចាប់តាំងពីការគណនាភាពក្រីក្រល�ើកដំបូងរហូតដល់ ភាគច្រើន ដែលទាក់ទងនឹងការវាស់វែងភាពក្រីក្រត្រូវបាន ឆ្នាំ២០១០ ធនាគារពិភពលោកជាស្ថាប័ននាំមុខដឹកនាំ រក្សាទុកនៅដដែល ជាពិសេស ចាប់តាំងពីការអង្កេតនៅ ្ច រនេះ ដោយមានកិចសហប្រ កិចកា ្ច ្តិ រពីរាជរដ្ឋាភបា តិបតកា ិ ល ឆ្នាំ ២០០៧ មកម្លេ៉ះ។ ការអង្កេតនេះទទួលបានជំនួយ កម្ពុជា។ ធនាគារពិភពលោកបានផ្តល់វគ្គបណ្តុះបណ្ដាល ្ថុ ភ្ បច្ចេកទេស និងហិរញ្ញវតព នា ងា ី ក ់ រអភិវឌ្ឍន៍សហប្រជាជាតិ ជូនដល់មន្រី្តរាជរដ្ឋាភិបាល ដ�ើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឲ្យពួកគេ ប្រទេសស៊ ុ យ អ៊ែតដែលហៅកាត់ ថា ស៊ី ដា (SIDA) ។ មានលទ្ធ ភា ពគណនាអត្រាភាពក្រីក្របាន ហ�ើ យ អាច ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០០៤មក ក្រុមបច្ចេកទេសរបស់ស៊ីដា បកស្រាយ និងវិភាគលទ្ធផលពីការគណនានេះឲ្យបាន បានរ�ៀបចំកម្រងសំណួរឲ្យមានលក្ខណៈស្តង់ដារតែមួយ ប្រស�ើរជាងមុន។ នៅឆ្នាំ ២០១១ រាជដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ហ�ើយកាត់បន្ថយការកែប្រែសំណួរបានយ៉ាងច្រើន។ បានចាត់តាំងអ្នកបច្ចេកទេសមួយក្រុម ដ�ើម្បីវាស់វែងភាព ក្រីក្រឡ�ើងវិញ។ ចំណែកឯធនាគារពិភពលោកវិញ ក៏មាន ការវាស់វែងភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជា អ្នកជំនាញមួយក្រុមធ្វើកិច្ចការនេះដែរ។ ក្រុមការងារទាំង ពីរនេះបានផ្លាស់ប្តូរមតិយោបល់គ្នាទៅវិញទៅមក។ ក្រុម ការវាស់វែងភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជាបានធ្វើឡ�ើងជាល�ើក ការងារធនាគារពិ ភ ពលោកបានទទួ ល យោបល់ ល្អ ៗ ពី ដំ ប ូ ង បង្អ ស ់ ដោយប្រើ ព ័ ត ៌ មា នពី អ.ស.ស.ក ឆ្នា ំ សំណាក់ក្រុមការងាររបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ហ�ើយយោបល់ ១៩៩៣-១៩៩៤។ សូចនាករដែលគេយកមកប្រើប្រាស់ ទាំងនេះ ត្រូវបាន ដាក់បញ្ចូល ក្នុងការ គណនាភាពក្រីក្រថ្មី។ ដ�ើម្បីវាស់វែងភាពក្រីក្រ និងកម្រិតជីវភាពរស់នៅរបស់ ិ ល ក៏ទទួលបានមតិមយ ក្រុមការងារ របស់រាជរដ្ឋាភបា ួ ួ ចំនន ប្រជាពលរដ្ឋ គឺ កា រចំ ណា យប្រចាំ ថ ្ងៃល�ើ កា រប្រើ ប្រាស ់ ជាពិសេសទាក់ទងនឹងគោលការណ៍គណនាភាពក្រីក្រ ដែល របស់មនុស្សម្នាក់ៗ។ បន្ទាត់ភាពក្រីក្រម្ហូបអាហារត្រូវបាន ត្រូវបានគេអនុ វ ត្ត ជា លក្ខ ណ ៈអន្ត រ ជាតិ ព ី ក្ រុ ម ការងារ 7 ធនាគារពិភពលោក ដែរ (ប្រអប់ ១) អនុវត្តនៅកម្ពុជាកន្លងមក។ អ្វីដែលខុសប្លែកគ្នាមានដូច ជា៖ (ទី១) ប្រើព័ត៌មានដែលមានទាំងអស់ ចាប់តាំងពី ព័ ត ៌ មា នស្តី ព ី កា រអង្កេ ត សេដ្ឋ ក ិ ច្ច ស ង្គ ម នៅកម្ ពុ ជា ឆ្នាំ ២០០៤, (ទី២) ប្រើកម្រិតថាមពលចំណីអាហារថី្ម, (អ.ស.ស.ក) ឆ្នាំ ២០០៩ ត្រូវបានយកមកប្រើដ�ើម្បីកែ (ទីបី) ប្រើមុខទំនិញ ដែលប្រជាពលរដ្ឋបានប្រើប្រាស់ លម្អវិធីសាស្រ្តគណនាភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជា។ ការកែលម្អ ់ ពក្រីក្រមិនមែនម្ប នៅឆ្នាំ ២០០៩, (ទី៤) បន្ទាតភា ហូ អាហារ នោះ អនុវត្តតាមគោលការណ៍សំខាន់ៗមួយចំនួននៃការ គណនាចេញពីក្រុមប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ នៅឆ្នាំ ២០០៩, វាស់ វែ ងភាពក្រីក្រ និ ង កម្រិតជី វភាពរស់ នៅដែលបាន និង (ទី៥) ប្រើសន្ទស្សន៍ថ្លៃទំនិញដែលគ្របដណ្តប់ទូទាំង ប្រអប់ ១៖ វាស់វែងភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជា៖ វិធីសាស្រ្តរបស់ធនាគារពិភពលោកឆ្នាំ២០០៩ សំ ណ ួ រ រំ ឭ កអំ ព ី ច ំ ណា យល�ើ កា រប្រើ ប្រាស ់ ក្ នុ ង ការអង្កេ ត ការចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់សរុបនៅកម្ពុជា ឆ្នាំ២០០៩ សេដ្ឋកិច្ចសង្គមឆ្នាំ ២០០៩ ត្រូវបានយកមកប្រើ ដ�ើម្បីគណនា • ម្ហូបអាហារដែលបរិភោគនៅក្នុងផ្ទះនិងក្រៅផ្ទះ(២០) ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់របស់មនុស្សម្នាក់ៗ។ សំណួរទាំង • តម្លៃជួលផ្ទះប្រចាំថ្ងៃ(២) នោះរួមមានម្ហូបអាហារដែលបរិភោគនៅផ្ទះ (តាមរយៈការទិញ • ថ្លៃទឹក និងថ្លៃភ្លើង(១០) ការធ្វើខ្លួនឯង ឬអំណោយពីអ្នកដទៃក៏ដោយ), ថៃ្លផ្ទះសម្បែង • គមនាគមន៍និងទំនាក់ទំនង(២) (ការជួលគេ ឬមានផ្ទះខ្លួនឯងក៏ដោយ), ស្ថានភាពផ្ទះសម្បែង, • ទិញវត្ថុប្រើប្រាស់ក្នុងផ្ទះ(១៦) អុស, ភ្លើង, ហ្គាស, ទឹក ជាដ�ើម, គមនាគមន៍និងទំនាក់ទំនង, • ចំណាយល�ើការលំហែរនិងកម្សាន្ត(៣) ការទិញរបស់របរសម្រាប់ប្រើប្រាស់ក្នុងផ្ទះ, ការទិញរបស់របរ • ចំណាយល�ើការសិក្សាអប់រំ(៧)xចំនួនសមាជិកគ្រួសារ ផ្ទាល់ខ្លួន, ចំណាយល�ើការលំហែនិងកម្សាន្ត, ចំណាយល�ើការ • ចំណាយល�ើការថែទាំសុខភាព(២x២xចំនួនសមាជិកគ្រួសារ) សិក្សាអប់រំ និងថែទាំសុខភាព ។ល។ ការចំណាយល�ើការប្រើ • ចំណាយផ្សេងៗរាប់ទាំងរបស់របរដែលគេឲ្យ(៤) ប្រាស់របស់ប្រជាពលរដ្ឋ ត្រូវបានគណនាប្រចាំខែ សម្រាប់ គ្រួសារនីមួយៗ។ បន្ទាប់មក ដ�ើម្បីឲ្យងាយស្រួលយល់ ចំនួន ផ្សេងៗ (ផ្ទះសម្បែង,សម្លៀកបំពាក់, របស់របរផ្ទាល់ខ្លួន, និង នេះត្រូវបានគណនាជាប្រចាំថ្ងៃសម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗ។ ក្នុងការ ការលំហែផ្សេងៗ)។ ហូ អាហារប្រើពត ការគណនាម្ប ៌ នពីកម្រង ័ មា ួ ៗ យ�ើងជំនស គណនាចំណាយសរុបរបស់គ្រួសារនីមយ ៌ ន ួ ព័តមា ួ កំណត់ត្រា ហ�ើយក្រុមពលរដ្ឋដែលយ�ើងយកមកគណនា សំណរ ដែលអត់មាន ឬក៏ព័ត៌មានដែលប្រមូលមកខុសដោយព័ត៌មាន ់ ពក្រីក្រ គឺក្ម បន្ទាតភា រុ ពលរដ្ឋសត្តភាគ ទី៥ ដល់សត្តភាគទី២៥។ ត្រឹមត្រូវតាមរយៈគ្រួសារដែលមានស្ថានភាពស្រដ�ៀងគ្នា។ ប៉ុន្តែ បន្ទាត់ភាពក្រីក្រម្ហូបអាហារគណនាដោយយោងល�ើបរមាណ ករណីនេះក�ើតមានតែគ្រួសារចំនួន ៣,៣ ភាគរយប៉ុណ្ណោះ ម្ហូបអាហារសរុប ដែលផ្តល់ថាមពល ២.២០០ គីឡូកាឡូរីក្នុង សម្រាប់គ្រួសារភាគច្រើនដទៃទ�ៀត យ�ើងមិនឃ�ើញមានបញ្ហា មនុស្សម្នាក់ក្នុងមួយថ្ងៃ។ បន្ទាប់មកយ�ើងគណនាថា ដ�ើម្បី ទាំ ង នេះទេ។ ការគណនាបង្ហា ញ ថា ការចំ ណា យល�ើ កា រ បានថាមពល ២.២០០ គីឡូកាឡូរីក្នុងមនុស្សម្នាក់ក្នុងមួយថ្ងៃ ់ មធ្យមប្រចាំថ្ងៃ មាន ១៥.៧០៩ រ�ៀលសម្រាប់ពលរដ្ឋ ប្រើប្រាសជា ុ៉ ន គេត្រូវចំណាយប្រាក់អស់បន្ ី ះ មា រ�ៀល? យ�ើងគណនាតាមវិធនេ រស់នៅទីក្រុងភ្នំពេញ ១០.១៨៤ រ�ៀល សម្រាប់ពលរដ្ឋដែល ់ ពក្រីក្រម្ប ដាច់ដោយឡែកពីគ្នា ដ�ើម្បីបានបន្ទាតភា ហូ អាហារសម្រាប់ រស់នៅទីប្រជុំជនដទៃទ�ៀត និង ៦.០១៣ រ�ៀល សម្រាប់ ប្រជាពលរដ្ឋនៅភ្នំពេញ, បន្ទាត់ភាពក្រីក្រម្ហូបអាហារសម្រាប់ ពលរដ្ឋនៅតាមជនបទ ដោយគិតជាការចំណាយល�ើការប្រើ ប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមទីប្រជុំជន, និងបន្ទាត់ភាពក្រីក្រម្ហូបអាហារ ប្រាស់សម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗប្រចាំថ្ងៃដោយប្រើថ្លៃបច្ចុប្បន្ន។ សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមទីជនបទ។ ចំណែកឯការគណនា ់ ពក្រីក្រមិនមែនម្ប បន្ទាតភា ឹ អត្រា ហូ អាហារវិញ យ�ើងយកស្មើនង បន្ទាត់ភាពក្រីក្រសរុបបានមកពីបន្ទាត់ភាពក្រីក្រម្ហូបអាហារ ំ ញ ចំណាយល�ើទន ិ ហូ អាហាររបស់ក្ម និងសេវាមិនមែនម្ប រុ ពល- ិ បូកនឹងចំណាយល�ើមុខទំនញ ហូ អាហារ និងសេវាដែលមិនមែនម្ប រដ្ឋណាដែលបានចំណាយសុរបល�ើការប្រើប្រាស់ស្មើនឹងបន្ទាត់ 8 ភាពក្រីក្រម្ហូបអាហារ។ នៅឆ្នាំ ២០០៩ គេសង្កេតឃ�ើញថា ប្រជាពលរដ្ឋណាដែលបានចំណាយប្រចាំថ្ងៃក្រោមបន្ទាត់ មានប្រជាពលរដ្ឋចំនួន ៤៤៨ គ្រួសារ មានការចំណាយល�ើ ភាពក្រីក្រត្រូវបានចាត់ជាប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ ហ�ើយប្រជាពលរដ្ឋ ការប្រើប្រាស់សរុបរបស់ពួកគាត់ស្ថិតក្នុងរង្វង់ ១០ ភាគរយនៃ ណាដែលបានចំណាយល�ើបន្ទាត់ភាពក្រីក្រមិនត្រូវបានចាត់ជា បន្ទាត់ភាពក្រីក្រម្ហូបអាហារ។ សម្រាប់ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋទាំង ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រទេ។ បន្ទាប់ពីប្រៀបធ�ៀបកម្រិតចំណាយនឹង នោះ ការចំណាយល�ើម្ហូបអាហារមាន ៦៦ ភាគរយនៃការ បន្ទាត់ភាពក្រីក្រ ការគណនាបានបង្ហាញថា អត្រាភាពក្រីក្រ ចំណាយសរុបរបស់ពួកគាត់ ហ�ើយការចំណាយល�ើទំនិញ និង ទូទាំងប្រទេសកម្ពុជាឆ្នាំ ២០០៩ មានកម្រិត ២៣,៩ ភាគរយ។ សេវាមិ ន មែនម្ ហូ ប អាហារមាន ៣៦ ភាគរយ សម្រាប់ ចំណែ កឯនៅភ្ នំពេញមានកម្រិត ៩,៣ ភាគរយ នៅតាម ប្រជាពលរដ្ឋនៅភ្នំពេញ និង ៣៤ ភាគរយ សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ ទី ជនបទ មានកម្រិត ២៧,៥ ភាគរយ ហ�ើយនៅតាមទីប្រជុំជន នៅតំបន់ផ្សេងទ�ៀត។ បន្ទាប់ពីបានអត្រានេះហ�ើយ យ�ើងយក ផ្សេងៗទ�ៀតមានកម្រិត ១២,៧ ភាគរយ។ ប�ើប្រៀបធ�ៀបទៅ ់ ពក្រីក្រសរុបដែលមានតម្លៃ៥.៣២៦ វាទៅគុណជាមួយបន្ទាតភា ី ស្រ្តមន នឹងការគណនាតាមវិធសា ំ ប្រទេស ុ អត្រាភាពក្រីក្រទូទាង រ�ៀល សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋនៅភ្នំពេញ ៤.២៧៣ រ�ៀល សម្រាប់ កម្ពុជានៅឆ្នាំ ២០០៩ មាន ២០,៧ ភាគរយ។ ការប្រៀបធ�ៀប ប្រជាពលរដ្ឋ ទីប្រជុំជនដទៃទ�ៀតនិង ៣.៩១៤ រ�ៀល សម្រាប់ លម្អិតរវាងវិធីសាស្រ្តថ្មី និងវិធីសាស្រ្តពីមុនមានបង្ហាញជូននៅ នុ ម្នាកៗ ប្រជាពលរដ្ឋនៅទីជនបទ (ដោយគិតក្ង នុ មួយថ្ងៃ និង ់ ក្ង ឧបសម្ពន្ធ័ទី១។ តាមតម្លៃបច្ចុប្បន្ន)។ ប្រទេសកម្ពុជា។ ឧបសម្ពន្ធ័ទីមួយមានពន្យល់លម្អិតអំពី ិ មានការប្រែប្រួល ដោយសារតែ នៅឆ្នាំ ២០០៨ ថ្លៃទំនញ ់ បស់ប្រជាពលរដ្ឋ រប�ៀបគណនាចំណាយល�ើការប្រើប្រាសរ ល�ឿន។ ឧបសម្ពន្ធ័ទី២មានបរិយាយយ៉ាងលម្អិតពីអត្រា និងការកំណត់បន្ទាត់ភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជា។ ភាពក្រីក្រ ដែលគណនាដោយក្រុ ម ការងារធនាគារ ពិ ភ ពលោក និ ង ក្រុ ម ការងាររាជរដ្ឋា ភ ិ បា ល។ ក្រៅពី នៅខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១២ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និង គោលបំ ណ ងគណនាអត្រានៃភាពក្រីក្រ ធនាគារពិ ភ ព ធនាគារពិ ភ ពលោកបានប្រៀបធ�ៀបលទ្ធ ផ លគណនា លោកនឹងប្រើលទ្ធផលពីការវិភាគភាពក្រីក្រសម្រាប់គោល ទទួលបានពីក្រុមការងារទាំងពីរ ហ�ើយបានឯកភាពគ្នាថា បំណងជាច្រើនទ�ៀត ហេតុដូច្នេះហ�ើយទ�ើបក្រុមការងារ អត្រាភាពក្រីក្រមានតួលេខប្រហាក់ ប្រហែ លគ្នា ទេ ។ ិ ល ទាំងពីរបានសម្រេចថា ធនាគារពិភពលោក និងរាជរដ្ឋាភបា បន្ទាប់ពីគណនាអត្រាភាពក្រីក្រនៅឆ្នាំ ២០០៩ មក ក្រុម កម្ពុជាអាចប្រើប្រាស់វ ិ ធ ី សា ស្រ្ត គ ណនារ�ៀងៗខ្ លួ ន បាន។ ការងារទាំងពីរនេះក៏បានគណនាអត្រាភាពក្រីក្រសម្រាប់ នុ របាយការណ៍នេះ យ�ើងប្រើលទ្ធផលគណនាពីវធ ក្ង ី ស្រ្ត ិ សា ឆ្នាំ ២០០៤, ២០០៧, ២០០៨, ២០១០ និង ឆ្នាំ របស់ធនាគារពិភពលោក។ ២០១១។ ជាទូទៅគេសង្កេតឃ�ើញថា លទ្ធផលគណនា បានពីក្រុមការងារទាំងពីរនេះស្ទើរតែដូចគ្នាទាំងស្រុងខុស កម្រិត និងនិន្នាការនៃភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជា គ្នាប្រហែល ១ ភាគរយ ឬតិចជាង ១ ភាគរយ ប៉ុណ្ណោះ ល�ើកលែងតែនៅឆ្នាំ ២០០៧ និង ឆ្នាំ ២០០៨ ដែល ក្នុងរយៈពេល៧ឆ្នាំ កម្ពុជាបានកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ លទ្ធ ផ លខុសគ្នា ប្រហែលជា ២,៣ ភាគរយ ហ�ើ យ បានជាងពាក់កណ្តាល។ ប�ើគិតត្រឹម ឆ្នាំ ២០១១ អត្រា មូលហេតុគឺដោយសារតែក្រុមការងារធនាគារពិភពលោក ភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជាស្មើ ២០,៥ ភាគរយ។ ការកាត់បន្ថយ បានប្រើ ប្រាស ់ ស ន្ទស្សន៍ ថ ្លៃទំ ន ិ ញ ខុសពី ស ន្ទស្សន៍ ថ ្លៃ ភាពក្រីក្រមានល្បឿនល្មមពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ ឆ្នាំ២០០៧ ទំ ន ិ ញ ដែលក្រុ ម ការងាររាជរដ្ឋា ភ ិ បា លបានប្រើ ប្រាស ់ ។ ប៉ុន្តែបន្ទាប់ពីពេលនោះមក ភាពក្រីក្រត្រូវបានកាត់បន្ថយ ក្រុ ម ការងារពិ ភ ពលោកប្រើ ស ន្ទស្សន៍ ម ួ យ ផ្សេងទ�ៀត យ៉ាងល�ឿនពីកម្រិត ៥០,១ ភាគរយ នៅឆ្នាំ ២០០៧ 9 មកត្រឹម ២៣,៩ ភាគរយ នៅឆ្នាំ ២០០៩។ គេសង្កេត សុក្រិតភាព ប៉ុន្តែជាទូទៅ ក្រុមអ្នកវិភាគបានយល់ស្រប ឃ�ើញថា មានតែប្រទេសមួយចំនួនតូចប៉ុណ្ណោះ ដែល គ្នាថា បញ្ហានេះមិនមែនក�ើតឡ�ើងនៅឆ្នាំ ២០០៧ និង ពុ ក្ង អាចកាត់បន្ថយអត្រាភាពក្រីក្របានល�ឿន ដូចកម្ជា នុ ឆ្នាំ ឆ្នាំ ២០០៩ ទេ។ ២០០៩។ បន្ទាប់ពីឆ្នាំ ២០០៩ មក ល្បឿននៃការកាត់ បន្ថយភាពក្រីក្រមានកម្រិតល្មមវិញ។ (ក្រាហ្វិក​៥) ភាពក្រីក្រត្រូវបានកាត់បន្ថយគ្រប់តំបន់ទាំងអស់ នៅ ទូទាំងប្រទេស ប៉ុន្តែបានក�ើតឡ�ើង ក្នុងពេលខុសៗគ្នា។ គ្មាននរណាម្នាក់គិតថា កម្ពុជាអាចកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ ដោយសារប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ ៨០ ភាគរយ រស់នៅ បានយ៉ាងល�ឿនដូច្នោះទេ។ ដោយហេតុនេះហ�ើយ បន្ទាប់ តាមទីជនបទ វាមិនមែនជាការចម្លែកទេ ដែលអត្រាភាព ពីលទ្ធ ផ លនៃការគណនាបានចេញមក មានអ្នក វិភា គ ក្រីក្រនៅទូទាំងកម្ពុជាមានទំនោរ ដូចនឹងអត្រាភាពក្រីក្រ ិ ្យល�ើការគណនានេះ ក្ង ជាច្រើនបានត្រួតពិនត នុ នោះរួមមាន នៅតាមទីជនបទ។ នៅភំ្នពេញ ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ ទាំ ង អ្ន ក ជំ នា ញទាំ ង នៅខាងក្ នុ ង និ ង ខាងក្រៅធនាគារ ស្ទើរតែទាំងអស់បានក�ើតឡ�ើងពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ ឆ្នាំ ពិភពលោក។ ហ�ើយលទ្ធផលពីការគណនានេះត្រូវបាន ២០០៧ ហ�ើយអត្រាភាពក្រីក្របានក�ើនឡ�ើង នៅឆ្នាំ យកទៅប្រៀបធ�ៀបជាមួ យ នឹ ង សូ ច នាករដទៃៗទ�ៀត។ ២០១០។ ចំណែកឯនៅទីប្រជុំជនដទៃទ�ៀត អត្រាភាព ការគណនាអតិ ផ រណាឆ្នា ំ ២០០៨ អាចមិ ន មាន ក្រីក្របានធ្លាក់ចុះពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ ២០១០ ហ�ើយ បានក�ើនឡ�ើងនៅឆ្នាំ ២០១១។ (ក្រាហ្វិក​៦) ក្រាហ្វិក ៥៖ អត្រាភាពក្រីក្រនៅទូទាំងកម្ពុជា និងកម្រិតលម្អៀងស្ថិតិពីការគណនា ប�ើសិនជាគេរ�ៀបចំកម្មវិធី ដ�ើម្បីជួយកាត់បន្ថយភាព ក្រីក្រ កម្មវិធីទាំងនោះត្រូវតែផ្តោតទៅល�ើប្រជាពលរដ្ឋនៅ អត្រាភាពក្រីក្រ តាមទីជនបទ ហ�ើយសកម្មភាពរបស់កម្មវិធីត្រូវតែល�ើក កម្ពស់មូលធនមនុស្ស និងប្រាក់ចំណូល នៅតាមតំបន់ ជនបទ ដែលក្នុងនោះរួមមានសុខភាព អប់រំ កសិកម្ម ជលផល និងការងារពាក់ព័ន្ធមួយចំនួនទ�ៀត។ គិតមក ត្រឹមឆ្នាំ២០១១ អត្រានៃភាពក្រីក្រនៅទីជនបទមានអត្រា ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ដោយយោងតាម អ.ស.ស.ក ខ្ពស់ជាងតំបន់ដទៃទ�ៀត។ នៅជនបទ អត្រាភាពក្រីក្រ មានកម្រិត ២៣,៧ភាគរយ នៅភ្នំពេញ ១,៥ ភាគរយនិង នៅទីប្រជុំជនដទៃទ�ៀត ១៦,១ ភាគរយ។ ទោះបីជាអត្រា ក្រាហ្វិក ៦៖ អត្រាភាពក្រីក្រតាមតំបន់សំខាន់ៗឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ ២០១១ ភាពក្រីក្រនៅជនបទធ�ៀបនឹ ង ទី ក្ រុ ង បានធ្លា ក ់ ច ុ ះ ក្តី (ពី ២៧,៦ ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ ២០០៤ មក ១៤,៩ ភាគរយ ភ្នំពេញ ក្នុងឆ្នាំ ២០១១) ចំនួនពលរដ្ឋក្រីក្រនៅជនបទនៅតែមាន ទីប្រជុំជនដទៃទ�ៀត ជនបទ ចំ ន ួ នច្រើ ននៅឡ�ើ យ ។ ក្ នុ ង ចំណោ មប្រជាពលរដ្ឋ ក្រីក្រ ទូទាំងប្រទេស ១០ នាក់ មាន ៩ នាក់រស់នៅទីជនបទ។ អត្រាភាពក្រីក្រ នេះដោយសារ ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅទីក្រុង មានតែ ២១,២ ភាគរយនៃប្រជាពលរដ្ឋ ស រុ ប ប៉ ុណ្ ណ ោះ ។ ចំ ណែ កឯ ទីជនបទ មានប្រជាពលរដ្ឋរហូតដល់ ៧៨,៨ ភាគរយ ឯណោះ។ (ម�ើលតារាង ១) ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ដោយយោងតាម អ.ស.ស.ក ។ 10 សម្រាប់ក្រុមគ្រួសារដែលមានស្ត្រីជាមេគ្រួសារ គេមិន ពលរដ្ឋមានជីវភាពដុនដាបផង។ សន្ទស្សន៍គម្លាតនៃភាព ឃ�ើញថា ភាពក្រីក្រមានកម្រិតខ្ពស់ជាងគ្រួសារដែលមាន ក្រីក្រដែលជាសន្ទស្សន៍សម្រាប់វាស់វែងថា ត�ើប្រជាពល- បុរសជាមេគ្រួសារឡ�ើយ។ តាមទំនោរពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ ់ ះ រដ្ឋក្រីក្រមានកម្រិតភាពក្រីក្រដល់កម្រិតណានោះ បានធ្លាកច ុ ឆ្នាំ ២០១១ ក្នុងឆ្នាំខ្លះ គ្រួសារដែលមានស្រ្តីជាមេគ្រួសារ គួរឲ្យកត់សម្គាល់ពីអត្រា ១៦,២ ភាគរយនៅឆ្នាំ ២០០៤ មានអត្រាភាពក្រីក្រខ្ពស់ជាងគ្រួសារ ដែលមានបុរសជា មកត្រឹម ៤,២ភាគរយនៅឆ្នាំ២០១១។ សូម្បីតែសន្ទស្សន៍ ំ លះ មេគ្រួសារ ប៉ុន្តែនៅឆ្នាខ ្ គ្រួសារដែលមានស្រ្តីជាមេគ្រួសារ ជម្រៅនៃភាពក្រីក្រ ដែលជាវិ ធ ី សា ស្ត្រសម្រាប់ វាស់ វែ ង មានអត្រាភាពក្រីក្រទាបជាងគ្រួសារ ដែលមានបុរសជា ស្ថានភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្របំផុតក្នុងចំណោមប្រជា- មេគ្រួសារ ដូច្នេះហ�ើយ គម្លាតនេះមានតិចតួចប៉ុណ្ណោះ ពលរដ្ឋ ក្រីក្រ ទាំ ង អស់ ក ៏ បា នថយចុ ះ នៅក្ នុ ង អំ ឡុ ងពេល (តារាងទី១) ។ ប្រជាពលរដ្ឋដែលពុំមែនជាពលរដ្ឋខ្មែរមាន ដូចគ្នានេះ ដោយបានថយចុះពី ៦,៦ ភាគរយមកត្រឹម ១,៣ ប្រមាណ ២,៩ ភាគរយ នៃប្រជាពលរដ្ឋសរុប ហ�ើយព័ត៌- ភាគរយ។ ដោយសន្ទស្សន៍ទាំងពីរនេះមានទំនោរធ្លាក់ចុះ មានដែលបានមកពីការអង្កេត សម្រាប់ពួកគេអាចជ�ឿជាក់ ទាំងនៅតំបន់ជនបទ និងនៅតំបន់ទីប្រជុំជន។ បានតែឆ្នាំ ដែលសំណាកគំរូធំប៉ុណ្ណោះ។ ពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ ២០០៩ គ្រួសារដែលមានមេគ្រួសារមិនមែនជា ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់របស់ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ៗ ជនជាតិខ្មែរមានអត្រាភាពក្រីក្រ ៦,៥ ភាគរយ ខ្ពស់ជាង បានក�ើនឡ�ើង ៣៧,៨ ភាគរយ ពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ គ្រួសារដែលមានមេគ្រួសារជាជនជាតិខ្មែរ។ ២០១១ (៤,៧ ភាគរយក្នុង ១ឆ្នាំ)។ ចំណែកឯកំណ�ើន នៃផលិតផលក្នុងស្រុកក្នុងម្នាក់ៗ ក្នុងអំឡុងពេលដូចគ្នា នៅកម្ពុជា អត្រាភាពក្រីក្រ ក្នុងចំណោមកុមារនៅតែ មាន ៥០,៩ ភាគរយ ។ ដោយសារតែបន្ទាត់ភាពក្រីក្រ មានកម្រិតខ្ពស់យ៉ាងខ្លាំង ។ អត្រាភាពក្រីក្រក្នុងចំណោម ត្រូវបានកំណត់តាមថ្លៃថេរពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ អត្រាភាព ប្រជាពលរដ្ឋពេញវ័យ មានកម្រិតទាបជាង។ អត្រាភាព ក្រីក្រអាស្រ័យទៅនឹ ង ការប្រែប្រួលនៃចំ ណា យ និ ង ក្រីក្រ ក្នុងចំណោមកុមារ ដែលមានអាយុ ៦ ឆ្នាំឬទាបជាង របាយនៃកម្រិតចំ ណា យរបស់ ព លរដ្ឋ ទ ូ ទា ំ ង ប្រទេស។ នេះមានកម្រិត ២៧,២ ភាគរយ កម្រិតនេះល�ើសអត្រា ដ�ើម្បីឲ្យគេអាចស្វែងយល់អំពីស្ថានភាពនៃការកាត់បន្ថយ ភាពក្រីក្រក្នុងចំណោមមនុស្សពេញវ័យ ១០ ភាគ រយ។ ភាពក្រីក្រ គេត្រូវប្រៀបធ�ៀបកំណ�ើននៃចំណាយល�ើការ អត្រាភាពក្រីក្រកាន់តែមានកម្រិតទាប សម្រាប់ក្រុមប្រជា- ប្រើប្រាស់របស់ពលរដ្ឋម្នាក់ៗ ទៅនឹងកំណ�ើនផលិតផល ពលរដ្ឋអាយុកាន់តែខ្ពស់ឡ�ើងៗ ហ�ើយសម្រាប់ក្រុមប្រជា- ក្នុងស្រុកក្នុងម្នាក់ៗ។ ការប្រៀបធ�ៀបបានបង្ហាញថា ពីឆ្នាំ ពលរដ្ឋមនុស្សចាស់អត្រានេះ មានកម្រិតទាបបំផុត។ ក្នុង ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ ២០១១ កំណ�ើនសរុបនៃចំណាយល�ើការ ចំណោមប្រជាពលរដ្ឋដែលមានអាយុ ៦០ ឆ្នាំឡ�ើងទៅ ប្រើ ប្រាស ់ រ បស់ ម នុស្សម្នា ក ់ ៗ មាន ៣៧,៨ ភាគរយ អត្រាភាពក្រីក្រមានតែ ១៥,៤ ភាគរយ ប៉ុណ្ណោះ។ ប្រការ ចំណែកឯ កំណ�ើនផលិតផលក្នុងស្រុកក្នុងម្នាក់ៗ មាន នេះបានឆ្លុះបញ្ចាំងពី ប្រពៃណី របស់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា ៥០,៩ ភាគរយ។ ដែលនៅតែទំនុកបម្រុង មនុស្សចាស់។ ការទំនុកបម្រុង មនុស្សចាស់ ក៏មានភាពងាយស្រួលជាងមុនដែរ ដោយសារ សូចនាករវាស់វែងកម្រិតជីវភាពពលរដ្ឋផ្សេងៗ តែក្នុងគ្រួសារនីមួយៗ មានមនុស្សពេញវ័យធ្វើការ ចំនួន ទ�ៀត ច្រើនជាងមុន។ របាយការណ៍នេះ បានគណនាសន្ទស្សន៍ទ្រព្យសម្បត្តិ ភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជាមិនត្រឹមតែថយចុះប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែ ដោយរាប់បញ្ចូលនូវរបស់របរប្រើប្រាស់ចំនួន ៤៤ មុខនិង ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្របច្ចុប្បន្ន មានស្ថានភាពល្អប្រស�ើរជាង ស្ថានភាពលំនៅដ្ឋាន ៣៤ សូចនាករ ដោយប្រើព័ត៌មាន ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រពីអតីតកាល ក្នុងនោះរាប់ទាំងប្រជា- ដែលបានមកពីការអង្កេតសេដ្ឋកិច្ចសង្គមកម្ពុជា។ 11 តារាង ១៖ អត្រាភាពក្រីក្រ, គម្លាតភាពក្រីក្រ, ជម្រៅភាពក្រីក្រ,និងការរួមចំណែករបស់កត្តាទាំងនេះក្នុងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ ឆ្នាំ ២០០៤ ២០០៧ ២០០៨ ២០០៩ ២០១០ ២០១១ អត្រាភាពក្រីក្រ សរុប ៥៣,២% ៥០,១% ៣៨,៨% ២៣,៩% ២២,១% ២០,៥% មេគ្រួសារជាបុរស ៥៣,៦% ៥១,១% ៣៨,៧% ២៤,២% ២២,៦% ២០,១% មេគ្រួសារជាស្រ្តី ៥១,៣% ៤៥,៥% ៣៩,០% ២២,៤% ១៩,៣% ២២,៥% មេគ្រួសារជាជនជាតិខ្មែរ ៥៣,០% សំណាកតូច សំណាកតូច ២៣,៦% សំណាកតូច សំណាកតូច មេគ្រួសារមិនមែនជាជនជាតិខ្មែរ ៥៩,២% សំណាកតូច សំណាកតូច ៣០,៣% សំណាកតូច សំណាកតូច ​ (ជនជាតិភាគតិច) ០-៦ ឆ្នាំ ៦២,៥% ៥៧,៦% ៤៧,៧% ៣០,៤% ៣០,៦% ២៧,២% ៧-២០ ឆ្នាំ ៥៧,៣% ៥៤,៧% ៤៣,៥% ២៧,0% ២៥,៤% ២៣,៩% ២១-៥៩ ឆ្នាំ ៤៨,២% ៤៥,៦% ៣៤,២% ២០,៩% ១៨,៦% ១៧,៣% ៦០ ឆ្នាំ ៤២,៩% ៤១,២% ៣០,១% ១៧,០% ១៣,០% ១៥,៤% សន្ទស្សន៍គម្លាតភាពក្រីក្រ សរុប ១៦,២% ១៥,៦% ១០,៤% ៥,៣% ៤,៧% ៤,២% ភ្នំពេញ ៤,០% ០,៤% ០,៦% ០,៩% ០,៨% ០,២% ទីប្រជុំជនផ្សេងទ�ៀត ១១,៦% ១០,៤% ៦,៥% ២,៥% ២,៤% ៣,៥% ជនបទ ១៨,១% ១៨,២% ១២,១% ៦,១% ៥,៤% ៤,៨% ជម្រៅភាពក្រីក្រ(សន្ទស្សន៍ជម្រៅភាពក្រីក្រ) សរុប ៦,៦% ៦,៥% ៣,៩% ១,៧% ១,៥% ១,៣% ការរួមចំណែករបស់កត្តាទាំងនេះ សរុប ១០០% ១០០% ១០០% ១០០% ១០០% ១០០% ភ្នំពេញ ២,៥% ០,៥% ០,៦% ១,៧% ២,០% ០,៨% ទីប្រជុំជនផ្សេងទ�ៀត ៨,១% ៧,២% ៧,១% ៥,១% ៥,៩% ៨,២% ជនបទ ៨៩,៤% ៩២,៣% ៩២,៣% ៩៣,២% ៩២,១% ៩១,០% ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ជាមធ្យមរបស់ពលរដ្ឋម្នាក់ៗក្នុងមួយថ្ងៃ គិតតាមថ្លៃថេរឆ្នាំ២០០៩, ភ្នំពេញ (បន្ទាត់ភាពក្រីក្រ = ៥.៣២៦,៣៦) ទូទាំងកម្ពុជា ៦.៣៩៩ ៧.១៧៦ ៧.៥៨0 ៩.៣២៥ ៩.១0៥ ៨.៨១៥ កំណ�ើនក្នុងមួយឆ្នាំៗចាប់ពីឆ្នាំ២០០៤ ៣,៩% ៤,៣% ៧,៨% ៦,១% ៤,៧% កំណ�ើនសរុបចាប់ពីឆ្នាំ២០០៤ ១២,១% ១៨,៥% ៤៥,៧% ៤២,៣% ៣៧,៨% ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ដោយផ្អែកតាមគណនីជាតិ។ 12 (សន្ទស្សន៍ ទ្រ ព្យសម្បត្តិ ជា ការវាស់ វែ ងរបស់ រ បរប្រើ របស់ពលរដ្ឋកម្ពុជាពិតជាបានរីកចម្រើនគួរឲ្យកត់សម្គាល់ នុ ផ្ទះនិងស្ថានភាពលំនៅដ្ឋាន ហ�ើយវិធសា ប្រាស់នៅក្ង ី ស្រ្ត មែន។ នៅឆ្នាំ ២០១០ ការសិក្សាមួយបានធ្វើឡ�ើងដោយ នេះ ត្រូវបានគេយកមកប្រើប្រាស់ ដ�ើម្បីវាស់វែងជីវភាព ឡេអូ (Leo) និង បាមីញ៉ែ (Barmeier) ស្តីពីវឌ្ឍនភាព របស់ប្រជាពលរដ្ឋសម្រាប់រយៈពេលវែង ជំនួសសូចនាករ គោលដៅសហស្សវត្សន៍របស់ប្រទេសប្រហែលចំនួន៧៦ ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់របស់ពលរដ្ឋម្នាក់ៗ)។ យ�ើងប្រើ ដែលជាប្រទេសក្រីក្របំផុត ចាត់ថ្នាក់ដោយសមាគមអភិ- សូចនាករសន្ទស្សន៍ទ្រព្យសម្បតព ្តិ រ ី យ៉ាង។ ទី១ ប្រៀបធ�ៀប វឌ្ឍន៍អន្តរជាតិនៃធនាគារពិភពលោក (IDA)។ ការសិក្សា ្តិ ង ការប្រែប្រួលសន្ទស្សន៍ទ្រព្យសម្បតន ឹ ការប្រែប្រួលចំណាយ នេះបានប្រៀបធ�ៀបភាពរីកចម្រើនរបស់ប្រទេសនីមួយៗ ល�ើ កា រប្រើ ប្រាស ់ រ បស់ ព លរដ្ឋ ម្ នា ក ់ ៗ ។ ទី ២ យ�ើ ង ទៅនឹងចំណុចដៅសំខាន់ៗរបស់គោលដៅសហស្សវត្សន៍ ប្រៀបធ�ៀបអត្រាភាពក្រីក្រ ដែលបានមកពីការគណនា មានជាអាទិ៍ភាពក្រីក្រភាពអត់ឃ្លាន វិសមភាព យេនឌ័រ សន្ទស្សន៍ទ្រព្យសម្បត្តិ ទៅនឹងភាពក្រីក្រជាក់ស្តែងដែល វិស័យអប់រំ អត្រាមរណៈកុមារ វិស័យសុខភាព និង បានការគណនាការចំណាយរបស់ពលរដ្ឋពីឆ្នាំ ២០០៤ វិស័យទឹកស្អាត។ ប្រសិនប�ើសូចនាករនីមួយៗ ដែលមាន ដល់ ឆ្នាំ ២០១១។ (តារាង ២) ភាពរីកចម្រើនអាចសម្រេចបានចំណុចដៅ ឬក៏សម្រេច ល�ើសចំណុចដៅនោះ គេឲ្យពិន្ទុមួយ។ ចំពោះសូចនាករ លទ្ធផលបានបង្ហាញថា ទំនោរនៃសន្ទស្សន៍ទ្រព្យ- ទាំងឡាយណាដែលមានភាពរីកចម្រើនតែ ៥០ ភាគរយ សម្បត្តិមានលក្ខណៈស្រដ�ៀងទៅនឹងទំនោរចំណាយល�ើ គេឲ្យពិន្ទុវា ចំនួនកន្លះពិន្ទុ។ ចំពោះសូចនាករផ្សេងៗទ�ៀត ការប្រើប្រាស់ ហ�ើយអត្រាភាពក្រីក្រគណនាពីវិធីសាស្រ្ត ដែលមានការរីកចម្រើនទាបជាង គេឲ្យពិន្ទុសូន្យ។ កម្ពុជា ទាំ ង ពី រ នេះ ក៏ មា នទំ ន ោរស្រដ�ៀងគ្នា ដែ រ។ កំ ណ �ើ ន បានទទួលពិន្ទុ ៥,៥ ហ�ើយពិន្ទុនេះបានធ្វើឲ្យកម្ពុជាជាប់ សន្ទស្សន៍ទ្រព្យសម្បត្តិបានក�ើនឡ�ើង ៤៥,៦ ភាគរយ ថ្នាក់ល្អបំផុតទី៥ ស្មើនឹងប្រទេសនេប៉ាល់ ហ�ើយទាបជាង ក្នុងរយៈពេល ៧ឆ្នាំ ទាបជាងកំណ�ើនជាមធ្យមនៃចំណាយ ប្រទេសឡាវ និងប្រទេសវ�ៀតណាមតែបន្តិចប៉ុណ្ណោះ។ ល�ើការប្រើប្រាស់ជាមធ្យមរបស់ពលរដ្ឋម្នាក់ៗ ដែលបាន ក�ើនឡ�ើង ៥៦,៥ ភាគរយ។ ល�ើសពីនេះទ�ៀត ពីឆ្នាំ ចំណាត់ថ្នាក់របស់កម្ពុជាពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការអភិវឌ្ឍ ២០០៤ ដល់ ឆ្នាំ ២០១១ អត្រាភាពក្រីក្របានពីការ មនុស្សនៅតែមានកម្រិតទាប ក៏ប៉ុន្តែការប្រែប្រួលចំណាត់ គណនាតាមសន្ទស្សន៍ទ្រព្យសម្បត្តិបានធ្លាក់ចុះប្រមាណ ថ្នាក់នេះ ក្នុងរយៈពេល ១០ ឆ្នាំ ចុងក្រោយ ល្អជាងគេ ៦៣,៣ភាគរយ ចំណែកឯអត្រាភាពក្រីក្រពិតគណនាតាម បំផុត ក្នុងចំណោមប្រទេសនានាក្នុងតំបន់។ការអភិវឌ្ឍន៍ ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់បានធ្លាក់ចុះប្រមាណ ៦១,៤ មនុស្សនៅល�ើ ព ិ ភ ពលោកត្រូវបានតាមដានវាយតម្លៃ ភាគរយ។ ដោយភ្នាក់ងារអភិវឌ្ឍន៍អង្គការសហប្រជាជាតិ (UNDP) ដោយប្រើ ស ន្ទស្សន៍ អ ភិ វ ឌ្ឍមនុស្ស។ សន្ទស្សន៍ អ ភិ វ ឌ្ឍ ការសិក្សាឯករាជ្យផ្សេងៗក៏បានបង្ហាញថា ជីវភាព មនុស្សត្រូវបានគណនា ដោយប្រើ ស ូ ចនាករសំខា ន់ ៗ តារាង ២៖ សន្ទស្សន៍ទ្រព្យសម្បត្តិនិងចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់នៅកម្ពុជា តម្លៃ អត្រាភាពក្រីក្រ វិធីសាស្រ្តវាស់វែង ២០០៤ ២០១១ បម្រែបម្រួល ២០០៤ ២០១១ បម្រែបម្រួល សន្ទស្សន៍ទ្រព្យសម្បត្តិ ១,៦ ២,៣ ៤៥,៦% ៤១,៦% ១៥,៣% -៦៣,៣% ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ ២.៦៩៣ ៤.២១៤ ៥៦,៥% ៥៣,២% ២០,៥% -៦១,៤% 13 ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាសុខភាព បញ្ហាអប់រំ និងកម្រិតជីវភាព មកត្រឹមមួ យ ភាគបួ ន , ចំ ន ួ ន គ្រួសារដែលមានបង្គ ន ់ រស់ ន ៅរបស់ ព លរដ្ឋ ។ លទ្ធ ផ លនៃសន្ទស្សន៍ នេ ះបាន អនាម័យបានក�ើនឡ�ើងទ្វេរដង, ចំនួនគ្រួសារដែលមាន បង្ហាញថា ចាប់ពីឆ្នាំ ២០០០ ដល់ឆ្នាំ ២០១០ ប្រទេស ទឹកស្អាតប្រើប្រាស់បានក�ើនឡ�ើងជិត ១០ភាគរយ។ ប៉ុន្តែ កម្ពុជា មានការកែលម្អច្រើនជាងគេបំផុត ប�ើធ�ៀបនឹង ្វី ែលជាបញ្ហានោះ គេសង្កេតឃ�ើញថា ការប្រើប្រាសអ អដ ់ ុស ប្រទេសនានា ក្នុងតំបន់ក្នុងអត្រា ១៨ ភាគរយដែលអត្រា សម្រាប់ចម្អិនម្ហូបអាហារមានការធ្លាក់ចុះតិចតួចនៅទូទាំង នេះខ្ពស់ជាងប្រទេសចិន និងប្រទេសឡាវ (១៦ ភាគរយ) ប្រទេស ហ�ើយប�ើនៅតាមទីជនបទវិញស្ទើរតែមិនមានការ ព្រមទាំងប្រទេសវ�ៀតណាម (១២ ភាគរយ)។ ទោះបីជា ់ ះ ធ្លាកច ្តិ សោះ។ សម្រាប់សច ុ បនច ូ នាករទាំងនេះ គេសង្កេត យ៉ាងនេះក្តី ប�ើប្រៀបធ�ៀបបណ្តាប្រទេសនានា ក្នុងតំបន់ ំ ០១១ មាន ឃ�ើញថា ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្របំផុតនៅឆ្នា២ នៅឆ្នាំ ២០១១ កម្ពុជានៅតែមានចំណាត់ថ្នាក់អន់ជាងគេ ស្ថានភាពប្រស�ើរជាងក្រុមប្រជាពលរដ្ឋជីវភាពមធ្យមកាល នា ទ បំផុត និងចំណាត់ថ្ក ិ ពលោក ដោយសារ ់ ី ១៣៩ ល�ើពភ ពីឆ្នាំ២០០៤។ ឧទាហរណ៍ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្របំផុតនៅឆ្នាំ សន្ទស្សន៍ អ ភិ វ ឌ្ឍមនុស្សនៅកម្ ពុ ជា ស្មើ ន ឹ ង ០,៥២៣។ ២០១១ មានលទ្ធភាពប្រើប្រាស់ភ្លើងអគ្គិសនី ទឹកស្អាត (ក្រាហ្វិក ៧) បង្គន់អនាម័យ និងមានដំបូលផ្ទះ គ្រាន់ប�ើជាងប្រជាពលរដ្ឋ ជីវភាពមធ្យមកាលពីឆ្នាំ ២០០៤។ (តារាង ៣) ់ ង ស្ថានភាពផ្ទះសម្បែង និងរបស់របរប្រើប្រាសក នុ ្ ផ្ទះ ំនា ០០៤ ដល់ ឆ្នា២ ពីឆ្២ ំ ០១១ គេសង្កេតឃ�ើញរបស់របរ គេសង្កេតឃ�ើញថាស្ថានភាពផ្ទះសម្បែងរបស់ពលរដ្ឋ ប្រើប្រាស់នៅក្នុងផ្ទះរបស់ប្រជាពលរដ្ឋមានការក�ើនឡ�ើង មានការកែលម្អ គ្រប់ ផ្នែ កទាំ ង អស់ រួ ម មានការកែលម្អ គួ រ ឲ្យកត់ សម្ គា ល ់ ។ តារាងទី ៤ បានបង្ហា ញ ថា អត្រា ដំបូល ជញ្ជាំង និងកម្រាលឥដ្ឋការ៉ូ មានទឹកស្អាត អគ្គិសនី គ្រួសារប្រជាពលរដ្ឋ ដែលមានរបស់របរប្រើប្រាស់ក្នុងផ្ទះ និងមានបង្គន់អនាម័យប្រើប្រាស់។ ជាអាទិ៍ក្នុងរយៈពេល នៅ ឆ្នាំ២០១១ មានច្រើនជាង ៧ឆ្នាំមុនប្រហែលពីរដង។ ប្រាំពីរឆ្នាំ គឺពី ឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ ឆ្នាំ ២០១១ គេសង្កេត ប្រជាពលរដ្ឋ ក្រីក្រ បំ ផុ តនៅឆ្នា ំ ២ ០១១មានរបស់ រ បរ ឃ�ើញថា លំនៅដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋកម្ពុជាមានការកែលម្អគួរ ប្រើប្រាស់ក្នុងផ្ទះ ច្រើនជាងប្រជាពលរដ្ឋ មានជីវភាពមធ្យម ឲ្យកត់សម្គាល់។ ចំនួនគ្រួសារ ដែលមានដំបូលផ្ទះរឹងមាំ ំនា ០០៤។ កាលពីឆ្២ តារាងទី ៤បានបង្ហាញថា ប្រជាពលរដ្ឋ បានក�ើនឡ�ើងពីមួយភាគបី ទៅមួយភាគពីរ, ចំនួនគ្រួសារ បញ្ចភាគទាបបំផុតនៅឆ្នាំ២០១១មានរបស់របរប្រើប្រាស់ ដែលមានភ្លើងប្រើប្រាស់បានក�ើនឡ�ើង៣ដង មានចំនួន ក្នុងផ្ទះច្រើនជាង ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងបញ្ចភាគកណ្ដាលកាល ៣៧,៥ភាគរយនៅ ឆ្នាំ ២០១១, ចំនួនគ្រួសារដែលមាន ពី ឆ្ នា ំ ២០០៤ ស្ទើ រ តែគ្រប់ ម ុខទាំ ង អស់ ល�ើ ក លែងតែ ចង្កៀងប្រេងកាតសម្រាប់ ប ំ ភ្ លឺ បា នថយចុ ះ ពី ម ួ យ ភាគពី រ ទូរទស្សន៍មួយចេញ។ (តារាង ៤) ក្រាហ្វិក ៧៖​បម្រែបម្រួលសូចនាករអភិវឌ្ឍន៍មនុស្សរបស់បណ្តាប្រទេសមួយចំនួនពីឆ្នាំ២០០០ ដល់ឆ្នាំ២០១០ អភិវឌ្ឍន៍មនុស្ស 2000-2010 បម្រែបម្រួលសទ្ទស្សន៍ ទូទាំងពិភពលោក វ�ៀតណាម អាស៊ីខាងក�ើត ចិន ឡាវ កម្ពុជា ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោកដោយយោងតាមរបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំរបស់ភ្នាក់ងារអភិវឌ្ឍន៍អង្គការសហប្រជាជាតិ 14 រយៈពេលខ្វះខាតស្បៀងរបស់ ប្រ ជាពលរដ្ឋ ដែ ល សុវត្ថិភាពនៅតាមសហគមន៍ បា នក�ើ ន ឡ�ើ ង ប្រហែល ជួបប្រទះការខ្វះខាតស្បៀងមានរយៈពេលខ្លី ជា ងមុ ន ។ មួយភាគបី។ ប្រជាពលរដ្ឋជិត ៨០ ភាគរយបាននិយាយ តាមសហគមន៍ ប្រជាពលរដ្ឋមានសុវតភា ្ថិ ពជាងមុន ហ�ើយ ថាសហគមន៍របស់គាត់មានសុវត្ថិភាពជាងមុន ចំណែកឯ ឧក្រិដ្ឋកម្មក៏មានតិចជាងមុនដែរ។ វិធីសាស្រ្តមួយទ�ៀត អំព�ើឆក់ប្លន់បានធ្លាក់ចុះពី ៤ ភាគរយនៅឆ្នាំ ២០០៤ ដ�ើម្បីវាស់វែងជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋគឺការសាក មកត្រឹម ២,៦ ភាគរយនៅឆ្នាំ ២០១១។ (តារាង ៥) សួ រ ប្រជាពលរដ្ឋ ដ ោយផ្ទា ល ់ អ ំ ព ី ស្ ថា ន ភាពរស់ ន ៅប្រចាំ ថ្ងៃរបស់ពួកគេ ហ�ើយបន្ទាប់មកត្រូវយកចម្លើយនោះយក នា ៗ វិសមភាពនៃការចំណាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋម្ក ់ មកប្រៀបធ�ៀបគ្នា ពីពេលមួយទៅពេលមួយ។ កាលពីឆ្នាំ និងកំណ�ើននៃការចំណាយ ២០០៤ ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រដែលជួ បប្រទះការខ្វះខាត ស្បៀងមានរយៈពេលប្រហែលពី រ សបា្ត ហ ៍ ប៉ ុន្តែន ៅ ចាប់ពីឆ្នាំ២០០៧មក គេសង្កេតឃ�ើញថា វិសមភាព ឆ្នាំ ២០១១ រយៈពេលជួបប្រទះការខ្វះខាតស្បៀងមាន បានធ្លាក់ចុះ ៤ ឆ្នាំជាប់ៗគ្នា។ មុននេះបន្តិច កាលពីឆ្នាំ ប្រហែលកន្លះសបា្តហ៍ប៉ុណ្ណោះ។ ល�ើសពីនេះទៅទ�ៀត ២០០៤ ដល់ ឆ្នាំ២០០៧ គេសង្កេតឃ�ើញថា វិសមភាព តារាង​៣៖​ស្ថានភាពលំនៅដ្ឋានសំខាន់ៗ (%នៃគ្រួសារ) តាមឆ្នាំ និងតាមបពា្ចភាគនៅកម្ពុជាឆ្នាំ២០០៤-២០១១ ឆ្នាំ ២០០៤ ២០១១ ដំបូល លោហៈ ៣៤,៥% ៤,១% ភ្ជាប់ទៅនឹងបណ្តាញ ប្រភពភ្លើង ១២,៧% ៣៧,៥% អគ្គិសនី សម្រាប់ អាគុយ ២៤,៤% ៣៥០% អគ្គិសនី ចង្កៀងប្រេងកាត ៥៥,០% ២៣,៤% ទុយោរ,អណ្តូងមានគម្រប, ទឹកស្អាតប្រើប្រាស់ ៣៧,៦% ៤៦,២% ទឹកស្ទឹង,ទឹកភ្លៀង នៅរដូវប្រាំង ៣៥,៧% ៣៥,៩% បង្គន់អនាម័យមាន ២០,៨% ៤២,១% គម្របត្រឹមត្រូវ បង្គន់អនាម័យ ដំបូលរឹងមាំ អគ្គីសនី ទឹកស្អាត បង្គន់អនាម័យ បង្គន់អនាម័យពុំមាន ៧៤,២% ៥៤,០% គម្របត្រឹមត្រូវ ប្រភពថាមពល ហ្គាស ៥,៩% ១២,២% សម្រាប់ចម្អិនអាហារ អុស ៨៤,៦% ៧៩,៨% សូចនាករដែលមានពណ៌ល�ឿងមានន័យថាជីវភាពពលរដ្ឋមានភាពវិជ្ជមាន។ Q3 នៅឆ្នាំ២០០៤គឺជាបពា្ចភាគកណ្តាល។ Q1 នៅឆ្នាំ២០១១គឺជាបពា្ចភាគក្រោមគេបំផុត។ ប្រភព៖ ការប៉ាន់ស្មានរបស់ធនាគារពិភពលោក ដោយផ្អែកតាមអង្កេតខាងសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា (អ.ស.ស.ក) 15 បានក�ើន ដែលបញ្ហានេះជាឧបសគ្គចម្បងរារាំងការកាត់ ប្រើប្រាស់របស់ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ ទៅនឹងការចំណាយល�ើ បន្ថយភាពក្រីក្ររបស់កម្ពុជា ប�ើទោះបីជាប្រទេសនេះមាន ការប្រើប្រាស់របស់ប្រជាពលរដ្ឋអ្នកមាន គេឃ�ើញថាក្រុម ិ ខ្ពស កំណ�ើនសេដ្ឋកច ្ច ់ ដ ក ី ំនា ២០០៧ មក ៏ ោយ។ ប៉ុន្តែចាប់ពឆ្ ប្រជាពលរដ្ឋអ្នកមានចំណាយល�ើសក្រុមប្រជាពលរដ្ឋអ្នក លទ្ធភាពបង្កើនការចំណាយ មិនគ្រាន់តែក�ើតមានក្នុងចំ ក្រីក្រ ៥ ដងកាលពី ឆ្នាំ២០០៤ បន្ទាប់មកក�ើនឡ�ើងជាង ណោមប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែកំណ�ើននេះក៏ ៦ ដង កាលពីឆ្នាំ២០០៧ ប៉ុន្តែវាបានធ្លាក់ចុះរហូតនាឆ្នាំ បានក�ើ ត មានក្ នុ ង ចំ ណោ មប្រជាពលរដ្ឋ ក្រីក្រ បំ ផុ តផង បន្តបន្ទាប់មកទ�ៀត ធ្លាក់ចុះដល់ ៤ ដងនៅឆ្នាំ២០១១។ ដែរ។ មេគុណជីនីបានក�ើនឡ�ើងពី ០,៣២៦ ក្នុងឆ្នាំ (ក្រាហ្វិក​៨) ២០០៤ មក ០,៣៧៤ ក្នុងឆ្នាំ២០០៧។ ប៉ុន្តែចាប់ពីឆ្នាំ ២០០៧ មក របាយនៃការចាយវាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ វិសមភាពក្នុងតំបន់នីមួយៗរបស់កម្ពុជាបានធ្លាក់ចុះ នៅកម្ពុជាមានភាពស្មើគ្នាច្រើនជាងមុន ដោយគិតត្រឹមឆ្នាំ ចំ ណែ កឯវិ ស មភាពរវាងតំ បន ់ ន ី ម ួ យ ៗស្ទើ រ តែមិ ន មាន ២០១១ មេគុណជីនីស្មើនឹង ០,២៨២។ ប�ើគេប្រើប្រាស់ ការប្រែប្រួលទេ។ ដ�ើម្បីវិភាគបញ្ហាវិសមភាគ គេគណនា វិធីវិភាគម្យ៉ាងទ�ៀត ដោយប្រៀបធ�ៀបការចំណាយល�ើការ សន្ទស្សន៍ថេល ដែលជាសន្ទស្សន៍មួយទ�ៀតប្រើដ�ើម្បីរក តារាង ៤៖​សូចនាកររបស់របរប្រើប្រាស់ក្នុងផ្ទះ(%នៃគ្រួសារ)តាមឆ្នាំ និងបពា្ចភាគនៅកម្ពុជាពីឆ្នាំ២០០៤ដល់២០១១ ២០០៤ ២០១១ ទូរទស្សន៍ ៤៦,១% ៦៣,០% កង្ហារ ១២,៤% ២៨,៦% ចង្ក្រានដាំបាយ ២៩% ២៤,៦% គែ្រពូក ៣០៤% ៤៤,៣% តុអាហារ ៦,៨% ១៣,២% ម៉ាស៊ីនបូមទឹក ៨,៣% ១៤,០% ម៉ូតូ ២៨៦% ៥៦,៥% ទូរទស្សន៍ កង្ហារ ចង្ក្រានដាំបាយ គ្រែពូក ម៉ូតូ ទូរស៍ព្ទដៃ ទូរស័ព្ទដៃ ១២,៧% ៦៣,០% Q៣ នៅឆ្នាំ២០០៤គឺជាបពា្ចភាគកណ្តាល។ Q១ នៅឆ្នាំ២០១១គឺជាបពា្ចភាគក្រោមគេបំផុត។ ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ដោយយោងតាមអ.ស.ស.ក។ តារាង ៥៖​ចំណែកនៃចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់របស់ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋ តាមបពា្ចភាគនិងតម្លៃនៃមេគុណជីនីនៅកម្ពុជា ២០០៤ ២០០៧ ២០០៨ ២០០៩ ២០១០ ២០១១ ចំណែកបព្ចាភាគប្រជាពលរដ្ឋក្រី ក្របំផុត ២0% ៨,៤% ៧,៥% ៨,៤% ៨,៥% ៩,០% ៩,៦% ចំណែកបពា្ចភាគប្រជាពលរដ្ឋ មានបំផុត ២0% ៤២% ៤៦% ៤១% ៤១% ៤០% ៣៨% ចំណែកបពា្ចភាគមានបំផុត/ក្របំផុត ៤,៩ ៦,១ ៤,៩ ៤,៨ ៤,៤ ៤,០ មេគុណជីនី x១០០ ៣២,៦ ៣៧,៤ ៣២,៣ ៣១,៩ ៣០,២ ២៨,២ សន្ទស្សន៍ថេល x១០០ ១៨,៦ ២៧,០ ១៨,២ ១៧,៩ ១៦,០ ១៣,៧ ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ដោយយោងតាមអ.ស.ស.ក។ 16 មូលហេតុដែលនាំឲ្យមានវិសមភាព។ សន្ទស្សន៍នេះអាច របស់ ព ួ ក ខ្ លួ ន ទេ ដោយសារទទួ ល រងផលប៉ ះ ពាល់ ព ី វិភាគវិសមភាពក្នុងតំបន់នីមួយៗ និងវិសមភាពរវាងតំបន់ វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចសកល។ នៅឆ្នាំ២០១០និងឆ្នាំ២០១១មាន នី ម ួ យ ៗ ហ�ើ យ វាអាចជួ យ យ�ើ ង ឲ្យស្វែងយល់ ព ី ប ញ្ហា តែប្រជាពលរដ្ឋបញ្ចភាគទាបបំផុតទាំងពីរប៉ុណ្ណោះ ដែល វិ សមភាព និងទំនោ រវិសមភាព។ លទ្ធផ លបង្ហា ញ ថា មានលទ្ធ ភា ពបង្កើ ន ចំ ណា យល�ើ កា រប្រើ ប្រាស ់ រ បស់ ខ្ លួ ន សន្ទស្សន៍ថេល មានទំនោរដូចសន្ទស្សន៍ជីនីដែរ គឺថាក�ើន ចំ ណែ កឯក្រុ ម ប្រជាពលរដ្ឋ ប ញ្ច ភា គខ្ពស់ ប ំ ផុ តទាំ ង ពី រ ឡ�ើងកាលពីឆ្នាំ ២០០៧ បន្ទាប់មកមានការថយចុះនាឆ្នាំ បានបន្ថយល�ើការប្រើប្រាស់របស់ខ្លួន។ ហេតុនេះហ�ើយ បន្តទ�ៀត។ គេសង្កេតឃ�ើញថាវិសមភាពក្នុងតំបន់នីមួយៗ ទ�ើបគេសង្កេតឃ�ើញថា អត្រានៃភាពក្រីក្របានធ្លាក់ចុះ ស្ទើរតែនៅដដែល ពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ ២០១១។ តិចតួច។ (ក្រាហ្វិក ៩) កាលពីឆ្នាំ២០០៤ ស្មើ ០,០៣០ ហ�ើយឆ្នាំ ២០១១ ស្មើ ០,០៣២។ ំ ពីរដែលបានរ�ៀបរាប់ខាងល�ើ (របាយចំណាយ កត្តាទាង ល�ើការប្រើប្រាស់របស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងកំណ�ើនចំណាយ កំណ�ើនចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ជាមធ្យមអាស្រ័យ ល�ើការប្រើប្រាស់) បានដ�ើរតួនាទីធ្វើឲ្យភាពក្រីក្រមានការ ទៅនឹងកំណ�ើនល�ើការប្រើប្រាស់របស់ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋ ប្រែប្រួល។ ដ�ើម្បីពន្យល់ថាត�ើកត្តាទាំងពីរនេះមានឥទ្ធិពល នីមួយៗ។ កាលពី ឆ្នាំ២០០៧ គេឃ�ើញចំណាយល�ើការ ល�ើភាពក្រីក្រយ៉ាងដូចម្តេច? យ�ើងបានធ្វើការវិ ភា គមួ យ ប្រើប្រាស់របស់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាជាមធ្យមបានក�ើនឡ�ើង ួ ឲ្យចាប់អារម្មណ៍ណាស់ ហ�ើយលទ្ធផលនៃការវិភាគនេះគឺគរ ក៏ប៉ុន្តែ សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រមិនមានឃ�ើញក�ើនឡ�ើង ពោលគឺនៅឆ្នាំខ្លះ កំណ�ើនចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ជា ទេ (នេះជាមូលហេតុ ដែលវិសមភាពបានក�ើនឡ�ើងនៅឆ្នាំ ំ ុខក្ង កត្តានាម ំ លះទ� នុ ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ ប៉ុន្តែនៅឆ្នាខ ្ ៀត នោះ)។ ក្នុងឆ្នាំ ២០០៨ និងឆ្នាំ ២០០៩ ការចំណាយល�ើ របាយនៃការចំណាយរបស់ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋជាកត្តានាំមុខ ការប្រើប្រាស់របស់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាសរុបបានក�ើនឡ�ើង ក្ នុ ង ការកាត់ ប ន្ថ យ ភាពក្រីក្រ។ ចំ ពោ ះឆ្នា ំ ខ្ លះទ� ៀតកត្តា ល�ើកលែងតែចំពោះប្រជាពលរដ្ឋ ដែលជាអ្នកមានបំផុត ទាំងពីរនេះបានជួយកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រព្រមគ្នា ហ�ើយ ប៉ុណ្ណោះ ដែលមិនបានបង្កើនចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ ឆ្នាំខ្លះទ�ៀត កត្តាទាំងពីរនេះមិនបានជួយកាត់បន្ថយភាព ក្រាហ្វិក ៨៖​សន្ទស្សន៍ថេល និងបម្រែបម្រួលនៃសន្ទស្សន៍ថេលនៅកម្ពុជាឆ្នាំ២០០៤ដល់ឆ្នាំ២០១១ រវាងតំបន់នានា ជនបទ ទីប្រជុំជន ភ្នំពេញ សន្ទស្សន៍ថេល ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ដោយយោងតាមអ.ស.ស.ក។ 17 ក្រីក្រទៅវិញទៅមកទេ។ ឧទាហរណ៍ពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ មួយបានក�ើតឡ�ើង ដែលគេមិនបានរំពឹងទុក ហេតុការណ៍ ឆ្នាំ ២០០៧ កំណ�ើនល�ើការប្រើប្រាស់ជាកត្តាចម្បងក្នុង នោះនឹងធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនធ្លាក់ចូលក្នុងភាពក្រីក្រ ការកាត់បន្ថយអត្រាភាពក្រីក្រទាំងមូលចំណែកឯវិសម- វិញជាមិនខាន។ ក្នុងការវិភាគពីភាពក្រីក្រ គេប្រើបន្ទាត់ ភាពវិ ញ បានធ្វ ើ ឲ ្យអត្រាភាពក្រីក្រក�ើ ន ឡ�ើ ង ។ ពី ឆ្ នា ំ ភាពក្រីក្រ ដ�ើម្បីបែងចែកឲ្យដឹងថា ប្រជាពលរដ្ឋណាម្នាក់ ២០០៧ ដល់ឆ្នាំ២០០៨ កត្តាទាំងពីរនេះបានជួយកាត់ ចាត់ជាប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ ឬមិនមែនជាប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ ំនា ០០៨ដល់ឆ្២ បន្ថយភាពក្រីក្រព្រមគ្នា។ ប៉ុន្តែពីឆ្២ ំនា ០០៩ ប៉ុន្តែអ្វីដែលសំខាន់ដែរនោះ គេត្រូវដឹងថា ជីវភាពប្រជា- កំណ�ើនចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ជាកត្តាសំខាន់ម្តងទ�ៀត ំ នោះ នៅចម្ងាយពីបន្ទាតភា ពលរដ្ឋទាង ់ ពក្រីក្រកម្រិតណា។ នុ ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ ខណៈដែលវិសមភាពមិនមាន ក្ង យ�ើងបានប្រើទស្សនទាននេះ ដ�ើម្បីស្វែងយល់អំពីភាព នុ រយៈពេល ២ ឆ្នាច តួនាទីអ្វីទេ។ ក្ង ំ ង ំនា ០០៩ ុ ក្រោយ ពីឆ្២ ពុ ហ�ើយធ្វកា ក្រីក្រ និងភាពងាយរងគ្រោះនៅកម្ជា ើ រពន្យល់ ដល់ឆ្នាំ២០១១ វិសមភាពជាកត្តាចម្បងដែលបានកាត់ នៅកថាខណ្ឌខាងក្រោម។ បន្ថយភាពក្រីក្រ ចំណែកឯកំណ�ើនល�ើការប្រើប្រាស់ធ្វឲ្យ ភាពក្រីក្រក�ើនឡ�ើង ដោយសារតែវាមិនមានកំណ�ើនទេ។ មូ ល ហេតុ ដែ លអត្រាភាពក្រីក្រធ្លា ក ់ ច ុ ះ យ៉ា ង ច្រើ ន (តារាង ៦) នោះដោយសារតែប្រជាពលរដ្ឋ ម ួ យ ភាគធំ មា នជី វ ភាព ក្រោមបន្ទាត់ភាពក្រីក្រតែបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះ។ កំណ�ើន ភាពងាយរងគ្រោះ ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់បានជួយឲ្យប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា មួយភាគធំចាកចេញពីភាពក្រីក្រ។ ប�ើយ�ើងម�ើលរបាយនៃ ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រដ៏ខ្លាំងក្លារបស់កម្ពុជា ពីឆ្នាំ ការចំណាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅ ក្រាហ្ក វិ ទី ១០ បានបង្ហាញ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ២០១១ បង្ហាញឲ្យឃ�ើញថាជីវភាពរបស់ ថា កាលពីឆ្នាំ២០០៤ ប្រជាពលរដ្ឋមួយភាគធំផ្តុំគ្នានៅ ប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើន បានប្រែប្រួលមុខមាត់ ប៉ុន្តែការប្រែប្រួល ខាងឆ្វេងបន្ទាត់ភាពក្រីក្របន្តិច ប៉ុន្តែនៅឆ្នាំ២០១១វិញ មុខមាត់នេះមិនទាន់ធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋមានជីវភាពធូរធារ ចំ ន ួ ន ប្រជាពលរដ្ឋ ម ួ យ ភាគធំ ផ្តុំ គ្នា ន ៅខាងស្តា ំ នៃ បន្ទា ត ់ សម្បើមនៅឡ�ើយទេ ប្រសិនប�ើមានហេតុការណ៍ចៃដន្យណា ្តិ (បន្ទាតភា ភាពក្រីក្របនច ់ ពក្រីក្រមានតម្លៃ ៥.២៣៦រ�ៀល ក្រាហ្វិក ៩៖​ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់របស់ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ៗ (គិតជាមធ្យមតាមបពា្ចភាគ, កម្ពុជា, ឆ្នាំ២០០៤-២០១១) ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់របស់ប្រជាពលរដ្ឋ ម្នាក់/ ថ្ងៃ គិតតាមថ្លៃឆ្នាំ២០០៩ (ពាន់រ�ៀល) បន្ទាត់ភាពក្រីក្រ ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ដោយយោងតាមអ.ស.ស.ក។ 18 នុ មនុស្សម្នាកៗ ក្ង នុ មួយថ្ងៃ)។ នេះ សបញ្ជាកឲ ់ ក្ង ់ ្យឃ�ើញថា ប្រាស់របស់ខ្លួន ១.២០២ រ�ៀល ល�ើបន្ទាត់ភាពក្រីក្រ។ ិ ប�ើចណា អត្រាភាពក្រីក្រងាយនឹងប្រែប្រួលណាស់ប្រសន ំ យ (ក្រាហ្វិក ១០) ល�ើការប្រើប្រាស់របស់ពលរដ្ឋមានភាពប្រែប្រួលនោះ។ គេសង្កេតឃ�ើញថា ភាពងាយរងគ្រោះនៅកម្ពុជាបាន ការកាត់ បន្ថ យ ភាពក្រីក្របានយ៉ា ង ល�ឿននេះអាច ក�ើនឡ�ើងគួរឲ្យកត់សម្គាល់។ ដោយសារតែ ពលរដ្ឋមួយ ក�ើតឡ�ើងបាន ដោយសារតែរបាយចំណាយរបស់ប្រជា- ភាគធំមានជីវភាពនៅល�ើបន្ទាត់ភាពក្រីក្រ ដូចនេះប្រសិន ពលរដ្ឋពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ ២០០៩។ ដ�ើម្បីពន្យល់ ប�ើការចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ពលរដ្ឋងាយរងគ្រោះធ្លាក់ ុ នេះ យ�ើងបានគណនា ការចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ ចំណច ចុះបន្តិចនោះ ពលរដ្ឋទាំងនោះនឹងធ្លាក់ចុះភាពក្រីក្រវិញ។ របស់ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋ ដែលមានជីវភាពចម្ងាយ ២០,៥ ឧទាហរណ៍៖ ប�ើគេកាត់បន្ថយចំណូល ១,១៩២ រ�ៀល ភាគរយ ពីបន្ទាត់ភាពក្រីក្រនៅ ឆ្នាំ២០១១ និង ចម្ងាយ សម្រាប់មនុស្សម្នាក់ក្នុងមួយថ្ងៃអត្រាភាពក្រីក្ររបស់កម្ពុជា ៥៣,២ ភាគរយ ពីបន្ទាត់ភាពក្រីក្រ នៅឆ្នាំ ២០០៤។ នឹងក�ើនឡ�ើងទ្វេដង នៅឆ្នាំ ២០១១។ នេះមានន័យថា សម្រាប់ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋនេះ ពួកគាត់ជាអ្នកក្រីក្រកាលពី បម្រែបម្រួល(elasticity) នៃចំណាយធ�ៀបទៅនឹងបន្ទាត់ ឆ្នាំ២០០៤ ក៏ប៉ុន្តែ គ្មាននរណាម្នាក់ជាអ្នកក្រីក្រទេនៅឆ្នាំ ភាពក្រីក្រនៅ ឆ្នាំ២០១១ មានប្រមាណ ៣,៥ ហ�ើយប�ើ ២០១១។ ចម្ងាយជាមធ្យមសម្រាប់ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋទៅ ប្រៀបធ�ៀបទៅនឹង ឆ្នាំ២០០៤ កាលណោះមានតែ ១,១ បន្ទាត់ភាពក្រីក្រនៅ ឆ្នាំ ២០០៤ គឺ ១.០៧២ រ�ៀល ក្នុង ភាគរយប៉ុណ្ណោះ។ ម្នា ក ់ ក្ នុ ង មួ យ ថ្ងៃ។ និ យា យម្យ៉ា ង ទ�ៀត ក្ នុ ង ឆ្នា ំ ២ ០០៤ ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ៗ ត្រូវបានបង្កើនចំណូលជាង ១.០០០ គេរំ ព ឹ ង ថា ការវិ វ ត្តប្រជាសាស្រ្តនៅកម្ ពុ ជា នឹ ងបន្ត រ�ៀលប៉ុណ្ណោះដ�ើម្បីឲ្យខ្លួនចាកចេញពីភាពក្រីក្របាន។ នៅ ឥទ្ធិពលវិជ្ជមានល�ើសេដ្ឋកិច្ច ក៏ប៉ុន្តែ កត្តានេះក៏បង្កការ នុ សត្តភាគទី ២០,៥ ឆ្នាំ ២០១១ ប្រជាពលរដ្ឋដែលស្ថិតក្ង គំ រា មកំ ហែ ងដល់ ប្រ ព័ ន្ធ គា ំ ពា រសង្គ ម តាមបែបប្រពៃណី ដល់សត្តភាគទី ៥៣,២ លែងជាប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រទ�ៀត ផងដែរ។ អត្រាកំណ�ើតទាបជួយកាត់បន្ថយចំនួនអ្នកនៅ ហ�ើយ ដោយសារពួកគាត់បានបង្កើនចំណាយល�ើការប្រើ ក្នុងបន្ទុកក្នុងបីទស្សវត្សរ៍ទ�ៀត ដែលកត្តានេះនឹងជួយជំរុញ តារាង ៦៖​ការរួមចំណែករបស់កំណ�ើនល�ើការប្រើប្រាស់ និងរបាយល�ើការប្រើប្រាស់ ចំពោះការកាត់បន្ថយ ភាពក្រីក្រ (គិតជា%, កម្ពុជា, ឆ្នាំ២០០៤-២០១១) អំឡុងពេល ០៤-០៧ ០៧-០៨ ០៨-០៩ ០៩-១០ ១០-១១ ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ -៣,២% -១១,៣% -១៤,៨% -១,៩% -១,៥% កំណ�ើនល�ើការប្រើប្រាស់ -៨,៨% -៤,០% -១៣,៧% ១,៩% ២,២% របាយល�ើការប្រើប្រាស់ ៤,៨% -៦,៣% -០,២% -៣,២% -៣,៩% អន្តរសកម្មភាពរវាងកំណ�ើន -០,៩% ០,៩% ០,៩% ០,៥% -០,២% និងរបាយល�ើការប្រើប្រាស់ កំណ�ើន=កំណ�ើនចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ជាមធ្យមនៅឆ្នាំទីមួយធ�ៀបទៅនិងកំណ�ើននៃការប្រើប្រាស់នៅឆ្នាំទីពីរ របាយ=របាយល�ើការប្រើប្រាស់នៅឆ្នាំទីមួយនិងរបាយល�ើការប្រើប្រាស់នៅឆ្នាំទីពីរ ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ដោយយោងតាមអ.ស.ស.ក។ 19 ឲ្យមានកំណ�ើនសេដ្ឋកិច្ច។ ក៏ប៉ុន្តែប�ើធ�ៀបនឹង ១៥ ឆ្នាំមុន វ័យចំណាស់វិញនៅឆ្នាំ២០១០ មនុស្សពេញវ័យ ១៧នាក់ កំ ណ �ើ ន ពលរដ្ឋ ន ឹ ង តិ ច ជាងមុ ន ។ ប�ើ ទោ ះបី ជា អត្រា ទ្រទ្រង់មនុស្សវ័យចំណាស់ម្នាក់ ប៉ុន្តែ នៅឆ្នាំ ២០៥៥ កំណ�ើតមានទាបក៏ដោយ ប្រសិនប�ើពលរដ្ឋកម្ពុជាមាន មនុស្សពេញវ័យ ៤នាក់ទ្រទ្រង់មនុស្សចាស់ម្នាក់។ អាយុកាន់តែវែងនោះ ចំនួនអ្នកនៅក្នុងបន្ទុកក្នុងគ្រួសារ ួ ៗនឹងក�ើនឡ�ើង ហ�ើយអាចបណ្តាលឲ្យប៉ះពាល់ដល់ នីមយ ចរិតលក្ខណៈគ្រួសារប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ ប្រព័ន្ធគាំពារតាមបែបប្រពៃណីដែលមានកន្លងមក។ ដ�ើម្បី ើ ង ដោះស្រាយបញ្ហានេះ គេត្រូវធ្វយ ៉ា ណាបង្កើនផលិតភាព ជាទូទៅគេសង្កេតឃ�ើញថា គ្រួសារប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ របស់ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ៗ ដ�ើម្បីឲ្យក្បាលម៉ាស៊ីនកំណ�ើន រស់នៅទីជនបទជាមធ្យមមានសមាជិក ៥,៧ នាក់ បាន នៅតែដំណ�ើការ។ ទន្ទឹមនឹងនេះដែរ គេត្រូវរ�ៀបចំឲ្យមាន ចំណាយប្រាក់ជិត ២ ភាគ ៣ ល�ើម្ហូបអាហារ, មានដំបូល ការសន្សំប្រាក់សោធននិវត្តន៍សម្រាប់និយោជិតទាំងអស់។ ផ្ទះរឹងមាំ, មិនមានអគ្គិសនីប្រើប្រាស់ទេ, មានដីស្រែទំហំ ជិតមួយហិកតា, មានកង់, មានមេគ្រួសារជាបុរសអាយុ ក្ នុងរយៈពេលវែង ការថែទាំ ក ុ មា រកាន់ តែមានភាព ល�ើសពី ៤៥ឆ្នាំ មានភរិយា និងមានមនុស្សពេញវ័យមាន ងាយស្រួលជាងមុន ចំណែកឯការថែទាំមនុស្សចាស់មាន កម្រិតវប្បធម៌ជាមធ្យមត្រឹមថ្នាក់ទីបី។ ក្នុងចំណោមប្រជា- ភាពលំបាកកាន់តែច្រើន។ ចំនួនមនុស្សនៅក្នុងបន្ទុកត្រូវ ពលរដ្ឋក្រីក្រ មានម្នាក់ក្នុងចំណោម៥នាក់ស្ថិតក្នុងគ្រួសារ បានគេប៉ា ន ់ ស្មា ន ថា នឹ ង ធ្លា ក ់ ចុះ រហូ ត ដល់ ឆ្ នា ំ ២ ០៣០ ដែលមានស្រ្តីជាមេគ្រួសារ ហ�ើយ ៤១ ភាគរយ នៃគ្រួសារ នុ នោះចំនន ដែលក្ង ឹ មានចំនន ួ មនុស្សវ័យចំណាស់នង ួ ច្រើន ទាំងនោះបានទទួលប្រាក់ឧបត្ថម្ភពីសមាជិកគ្រួសារដែល ជាងមនុស្សវ័ យ ក្មេង (ក្រាហ្ វិកទី ១១)។ នៅឆ្នា ំ ២ ០១០ ប្រកបរបរ។ មនុស្សពេញវ័យចំនួន ២ នាក់ ជួយទ្រទ្រង់កុមារតែម្នាក់ ប៉ុន្តែ ប�ើនៅឆ្នាំ ២០៥៥ មនុស្សពេញវ័យជិត៤នាក់ជួយ ពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ ឆ្នាំ ២០១១ គេសង្កេតឃ�ើញថា ទ្រទ្រង់កុមារតែម្នាក់ប៉ុណ្ណោះ។ ចំពោះការទ្រទ្រង់មនុស្ស ស្ថានភាពផ្ទះសម្បែង និងរបស់របរប្រើប្រាស់របស់ប្រជា- ក្រាហ្វិក ១០៖​របាយនៃការចំណាយរបស់ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋ កម្ពុជាឆ្នាំ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ២០១១ បន្ទាត់ភាពក្រីក្រ ប្រជាពលរដ្ឋ % ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ឆ្នាំ២០០៩​ រ�ៀល/ថ្ងៃ (000) ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ដោយយោងតាមអ.ស.ស.ក។ 20 ពលរដ្ឋក្រីក្រមានភាពប្រស�ើរឡ�ើង ប៉ុន្តែរយៈពេលនៃការ​ ប្រើប្រាស់ដោយប្រើទឹកអណ្តូងទាំងរដូវប្រាំង និងរដូវវស្សា សិក្សាអប់រំ, លទ្ធភាពទទួលបានទឹកស្អាតប្រើប្រាស់ និង ក�ើនឡ�ើងពី ៤២,៧ ភាគរយ ទៅ ៤៣,៥ ភាគរយ ហ�ើយ ទំហគ្រួ រស្ទើរតែមិនមានការប្រែប្រួលទេ។ ការប្រើប្រាស់ ំ សា ទំហំគ្រួសារមានសមាជិកពី ៥,៥៩ នាក់ ទៅ ៥,៦៧ បង្គ ន ់ អ នាម័ យ របស់ ប្រ ជាពលរដ្ឋ ក្រីក្រ បានក�ើ ន ឡ�ើ ង ពី នាក់។ (តារាង ៧) ៦,២ ភាគរយ ទៅ ១៣,២ ភាគរយ។ អត្រាប្រជាពលរដ្ឋ ដែលមានអគ្គិសនីប្រើប្រាស់បានក�ើនឡ�ើងពី ៥,៤ភាគរយ ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ និងប្រជាពលរដ្ឋមានជីវភាពមធ្យម ទៅ ៨,៥ ភាគរយ។ របស់របរប្រើប្រាស់ដូចជា ទូរស័ព្ទដៃ មានស្ថានភាពស្រដ�ៀងគ្នាផង និងស្ថានភាពខុសគ្នាផង។ បានក�ើនឡ�ើងពី១,៤ ភាគរយ ទៅ ៣៩,១ ភាគរយ, ម៉ូតូ គឺថា មេគ្រួសារនៃគ្រួសារក្រីក្រ និងគ្រួសារជីវភាពមធ្យម បានក�ើនឡ�ើងពី ១២,៩ ភាគរយ ទៅ ២៩,៧ ភាគរយ មានលក្ខណៈស្រដ�ៀងគ្នា ពាក់ព័ន្ធនឹងអាយុ ភេទ និង ហ�ើយគ្រែបានក�ើនឡ�ើងពី ១៧,៥ ភាគរយ ទៅ ២៦,១ ស្ថានភាពអាពាហ៍ពិពាហ៍, មានទំហំដីកសិកម្មប្រហែល ភាគរយ។ កម្រិតវប្បធម៌ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រពេញវ័យធ្វើការ គ្នា, មានទឹកអណ្តូងប្រើប្រាស់ទាំងរដូវប្រាំង និងរដូវវស្សា, ប្រែប្រួលតិចតួចពី ៣,១ ឆ្នាំដល់ ៣,៣ឆ្នាំ, មានទឹកស្អាត ើ មានប្រាក់ឧបត្ថម្ភ និងមានកង់ប្រប្រាស់ អដ ។ ្វី ែលខុសគ្នា ក្រាហ្វិក ១១៖​ផលធ�ៀបអ្នកនៅក្នុងបន្ទុក នៅកម្ពុជា ឆ្នាំ១៩៩៥ ដល់ឆ្នាំ២០៥៥ អាយុអាចធ្វើការបាន: 15-64 ឆ្នាំ អត្រាប្រជាពលរដ្ឋ អត្រាអ្នកនៅក្នុងបន្ទុក កុមារ: 0-14​ ឆ្នាំ មនុស្សចាស់: 65+​ ឆ្នាំ មនុស្សពេញកំលាំងធ្វើការ ធ�ៀបនឹងមនុស្សចាស់ ចំនួនកម្មករ មនុស្សពេញកំលាំងធ្វើការ ធ�ៀបនឹងកុមារ ផលធ�ៀបអ្នកនៅក្នុងបន្ទុក = (ចំនួនកុមារសរុបបូកនិងចំនួនមនុស្សចាស់សរុប) / មនុស្សពេញវ័យធ្វើការ។ ប្រើជាមធ្យមភាគនៃបីឆ្នាំ។ ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ដោយយោងតាមអ.ស.ស.ក។ 21 រវាងគ្រួសារក្រីក្រ និងគ្រួសារមានជីវភាពមធ្យមមានដូច រីហ្រ្គេសិននេះ គ្រាន់តែបង្ហាញឲ្យឃ�ើញពីទំនាក់ទំនងរវាង តទៅ៖ គ្រួសារមានជីវភាពមធ្យមមានសមាជិកគ្រួសារតិច សូចនាករ និងជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋប៉ុណ្ណោះ ់ ហ�ើយមានអាយុពី ០-២០ឆ្នា, ជាងគ្រួសារក្រីក្រម្នាក, ំ គ្រួសារ ប៉ុន្តែវាមិនអាចបង្ហាញឲ្យឃ�ើញថា កត្តាណាមួយជាមូលហេតុ ប្រជាពលរដ្ឋដែលមានជីវភាពមធ្យមចំណាយប្រាក់ល�ើម្ហូប ចម្បង ធ្វើឲ្យចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់របស់ប្រជាពលរដ្ឋ អាហារ ៥៦,៥ ភាគរយ នៃប្រាក់ចំណាយសរុប, ចំណែក ក�ើនឡ�ើងទេ ហ�ើយគេក៏មិនអាចដឹងបានថា ត�ើកំណ�ើន ឯគ្រួសារក្រីក្រចំណាយល�ើថ្លៃម្ហូបអាហារ ៦៣,៨ភាគរយ ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់របស់ប្រជាពលរដ្ឋជាមូលហេតុ នៃចំណាយសរុប។ ៤២ភាគរយនៃគ្រួសារប្រជាពលរដ្ឋដែល នាំឲ្យសូចនាករណាមួយក�ើនឡ�ើងដែរ។ ឧទាហរណ៍៖ មាន មានជីវភាពមធ្យម មានបង្គន់អនាម័យប្រើប្រាស់ចំណែក ដីធ្លីច្រើនអាចបង្កើនចំណូលរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ក៏ប៉ុន្តែប�ើ ឯគ្រួសារប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រមានជាង ១០ ភាគរយប៉ុណ្ណោះ ូ ច្រើន គាត់កអា ប្រជាពលរដ្ឋនោះមានចំណល ៏ ចបង្កើនផ្ទៃដី ដែលមានបង្គន់អនាម័យប្រើប្រាស់។ ៣៧,៧ ភាគរយនៃ របស់គាត់ដែរ។ គ្រួសារប្រជាពលរដ្ឋ ដែលមានជីវភាពមធ្យមមានអគ្គិសនី ប្រើប្រាស់ ចំណែកឯគ្រួសារក្រីក្រមានអគ្គិសនីប្រើប្រាស់ កត្តាសំខាន់បំផុតដែលកំណត់ភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជាគឺ តែជាង ១០ ភាគរយប៉ ុណ្ ណ ោះ ។ កម្រិតវប្បធម៌ រ បស់ ូ សាស្រ្ត កត្តាភម ិ ់ បស់ ។ លទ្ធភាពចំណាយល�ើការប្រើប្រាសរ សមាជិកក្នុងគ្រួសារ ដែលមានជីវភាពមធ្យម ខ្ពស់ជាង ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅទីជនបទទាបជាងលទ្ធភាពចំណាយ កម្រិតវប្បធម៌របស់សមាជិកក្នុងគ្រួសារក្រីក្រចំនួន ២ឆ្នាំ។ របស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅតំបន់ដទៃៗទ�ៀត ហ�ើយ ក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋមានជីវភាពមធ្យម ៦៣ភាគរយ ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលរស់នៅតំបន់ខ្ពង់រាប និងតំបន់ភ្នំមានអត្ មានទូរស័ព្ទប្រើប្រាស់ហ�ើយ ៥៦,៥ភាគរយ មានម៉ូតូ រាភាពក្រីក្រខ្ពស់ជាងប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅតំបន់ដទៃៗ ប្រើ ប្រាស ់ ។ ចំ ណ ូ ល ដែលបានមកពី កា រឧបត្ថ ម្ភ រ បស់ ទ�ៀត។ ប្រជាពលរដ្ឋមានជីវភាពមធ្យមមានចំនួនពីរដងល�ើសចំ- ណូលពីការឧបត្ថម្ភរបស់ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ (តារាងទី ៧)។ ក្រុមគ្រួសារដែលមានមេគ្រួសារជាស្រ្តីមិនមែនមានន័យ ថាសុទ្ធតែជាប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រនោះទេ។ ការប៉ាន់ស្មានពី ដ�ើម្បីរកឲ្យឃ�ើញថាស្ថានភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ់ នបង្ហាញថា ក្រុមគ្រួសារដែល ចំណាយល�ើការប្រើប្រាសបា មានឥទ្ធិពលយ៉ាងណាទៅល�ើភាពក្រីក្រ គេបានគណនា មានមេគ្រួសារជាស្រ្តីបានចំ ណា យប្រហាក់ ប្រហែ លនឹ ង ី រវាងចំណាយល�ើការប្រើប្រាសរ រីហ្រ្គេស៊ន ់ បស់ប្រជាពលរដ្ឋ ក្រុមគ្រួសារដែលមានមេគ្រួសារជាបុរស (គេសង្កេតឃ�ើញ ម្នា ក ់ ៗ និ ង សូ ច នាករមួ យ ចំ ន ួ ន របស់ គ្រួសា រនី ម ួ យ ៗ ំនា ង លទ្ធផលនេះមាននៅគ្រប់ឆ្ទា ំ ០០៤ ំ អស់មានដូចជាឆ្នា២ ដែលមានដូចជា ទំហំគ្រួសារ កម្រិតអប់រំរបស់មេគ្រួសារ ២០០៩ និង ២០១១)។ ក៏ប៉ុន្តែ ក្រុមគ្រួសារដែលមាន ទំហំដីធ្លីមានកម្មសិទ្ធ ដំណាំស្រូវអង្ករ ចំនួនម៉ោងធ្វើការ មេគ្រួសារមិនមែនជាជនជាតិខ្មែរអាចមានអត្រាភាពក្រីក្រ និងរបស់របរប្រើប្រាស់ក្នុងផ្ទះ។ ដោយសារគេប្រើអញ្ញត្តិ ខ្ពស់។ ចំពោះក្រុមគ្រួសារដែលមានមេគ្រួសារអាចនិយាយ ទំាងអស់ក្នុងពេលដំណាលគ្នា គេអាចដឹងថា សូចនាករ បានច្រើនភាសាឬក៏មេគ្រួសារមានអាយុច្រើន គ្រួសារនោះ ទាំងអស់មានឥទ្ធិពលយ៉ាងណាទៅល�ើភាពក្រីក្រ ហ�ើយ មិនមែនជាគ្រួសារក្រីក្រទេ។ សូចនាករណាមួយមានឥទ្ធិពលខ្លាំងឬតិចជាងគេ។ ប៉ុន្តែ ការគណនារី ហ្រ្គេស ិ ន នេះមិ ន អាចពន្យល់ អ ំ ព ី ឥ ទ្ធិ ព ល កាលណាទំហំគ្រួសារកាន់តែធំ គេសង្កេតឃ�ើញថា ិ ទ កំណ�ើនសេដ្ឋកច ្ច ៅល�ើភាពក្រីក្របានទេ ព្រោះសូចនាករ ការចំណាយការប្រើប្រាស់ក្នុងមនុស្សម្នាក់ៗ មានការថយ ដែលគេប្រើសុទ្ធតែជាសូចនាករបង្ហាញពីស្ថានភាពរស់នៅ ចុះល�ើកលែងតែគ្រួសារមានសមាជិកវ័យចំណាស់ភា គ របស់គ្រួសារប្រជាពលរដ្ឋនីមួយៗ។ ម្យ៉ាងទ�ៀតដោយសារ ច្រើនតែប៉ុណ្ណោះ។ ប្រសិនប�ើគ្រួសារមួយមានសមាជិក ួ ៗ មានទំនាក់ទន តែសូចនាករនីមយ ំ ងទៅនឹងការប្រែប្រួល អាយុ ៦ឆ្នាំ ឬក្មេងជាងនេះក�ើនឡ�ើងម្នាក់ក្នុងបន្ទុកគ្រួសារ ភាពក្រីក្រកម្រិតគ្រួសារ លទ្ធផលដែលបានមកពីការគណនា ់ ង នោះនឹងមានការចំណាយល�ើការប្រើប្រាសក ់ នុ្ មនុស្សម្នាកៗ 22 តារាង ៧៖​ សូចនាកររបស់គ្រួសារក្រីក្រ និងមធ្យម នៅកម្ពុជាឆ្នាំ ២០០៤ និងឆ្នាំ ២០១១ គ្រួសារក្រីក្រ គ្រួសារមានជីវភាពមធ្យម សូចនាករ ២០០៤ ២០១១ ២០០៤ ២០១១ គ្រួសារនៅទីជនបទ ៨៩,៨% ៩២,២% ៨១,៤% ៧៩,៣% ទំហំគ្រួសារ ៥,៥៩ ៥,៦៧ ៤,៩៨ ៤,៥៣ # ០-៦ ឆ្នាំ ០,៩៣ ១,០៥ ០,៧០ ០,៦៣ # ៧-២០ ឆ្នាំ ២,១៩ ១,៩៨ ១,៨២ ១,៣៦ # ២១-៥៩ ឆ្នាំ ២,១៩ ២,៣១ ២,១៥ ២,១៩ # ៦០ ឆ្នាំ ០,២៨ ០,៣៣ ០,៣១ ០,៣៥ អាយុរបស់មេគ្រួសារ ៤៣,៧ ៤៥,៥ ៤៤,៩ ៤៦,៦ មេគ្រួសារជាស្រ្តី ២០,១% ២២,០% ២១,៦% ២២,៧% មេគ្រួសារមានប្តីឬប្រពន្ធ ៨០,៩% ៧៨,៨% ៧៩,៤% ៧៧,៩% ចំណាយល�ើម្ហូបអាហារ/ចំណាយសរុប ៦៣,៣% ៦៣,៨% ៥៩,៥% ៥៦,១% ចំណាយថ្លៃផ្ទះ,ទឹក,ភ្លើង/ចំណាយសរុប ២១,១% ១៦,៦% ១៩,៥% ១៨,៧% ចំណាយការធ្វើដំណ�ើរនិងទំនាក់ទំនង/ចំណាយសរុប ១,៣% ៤,០% ៣,០% ៦,៤% ដំបូលផ្ទះរឹងមាំ,ក្បឿង,ហ្វីប្រូ,ស័ង្កសី ៥៩,១% ៧៣,១% ៧១,០% ៨៨,៥% ទឹកស្អាតប្រើប្រាស់ទាំងរដូវប្រាំងនិងរដូវវស្សា ៤២,៧% ៤៣,៥% ៤៦,៩% ៤៥,៩% បង្គន់អនាម័យ ៦,២% ១៣,២% ២០,៨% ៤២,១% អគ្គិសនី ៥,៤% ៨,៥% ១៩,៧% ៣៧,៤% កម្រិតការសិក្សាជាមធ្យមរបស់សមាជិកគ្រួសារអាយុ ៣,១ ៣,៣ ៣,៩ ៥,១ ពី២០-៦០ឆ្នាំ ទំហំដីស្រែចម្ការ៖គិតជាហិកតា ១,០៤ ,៩៦ ,៩៨ ,៩៧ ចំនួនគ្រួសារដែលធ្វើស្រែ ៧៥% ៦៩% ៦៥% ៥៩% ការទទួលបានប្រាក់ឧបត្ថម្ភ ៤០,៦% ៤៣,៤% ប្រាក់ឧបត្ថម្ភជាមធ្យមសម្រាប់គ្រួសារម្នាក់ៗ ១១៨ ៣២១ ទូទឹកកក ០,០% ០,០% ១,៩% ៤,៧% ទូសម្លៀកបំពាក់ ៥,៣% ១៤,២% ១៨,២% ៤៤,១% ទូរស័ព្ទ ១,៤% ៣៩,១% ១២,៧% ៦៣,០% គ្រែពូក ១៧,៥% ២៦,១% ៣0,៤% ៤៤,៣% ម៉ូតូ ១២,៩% ២៩,៧% ២៨,៦% ៥៦,៥% កង់ ៦៤,១% ៦៧,៤% ៦៤,០% ៦៨,០% * តម្លៃនេះត្រូវបានគណនាជាមធ្យមនៃគ្រួសារនីមួយៗ សម្គាល់៖ មធ្យមភាគគិតជាមធ្យមភាគនៃចំនួនគ្រួសារ មិនមែនគិតជាមធ្យមភាគនៃចំនួនប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ៗទេ។ ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ដោយយោងតាមអ.ស.ស.ក។ 23 ទាបច្រើន ប�ើធ�ៀបទៅនឹងគ្រួសារដែលមានសមាជិកវ័យ ខ្ពស់។ ប៉ុន្តែនៅឆ្នាំ២០១១ គ្រួសារដែលមានដីត្រឹមតែ ជំទង់ និងមិនមានមនុស្សចាស់នៅក្នុងបន្ទុក។ ិ តា ក៏អាចមានលទ្ធភាពចំណាយ ល�ើការប្រើប្រាស់ កន្លះហក ំ ។ ខ្ពស់ដែរ នេះដោយសារតែតម្លៃស្រូវអង្ករបានក�ើនឡ�ើងខ្លាង ចំពោះគ្រួសារ ដែលមានសមាជិករបស់ខ្លួនប្រកបមុខ ូ ូ និងមានរបស់របរប្រើប្រាស់ ចំពោះគ្រួសារណាដែលមានម៉ត របរច្រើន គ្រួសារនោះនឹងមានចំណាយក្នុងមនុស្សម្នាក់ៗ សំខាន់ៗដទៃទ�ៀតទំនងជាគ្រួសារមិនមែនក្រីក្រទេ។ កាន់តែខ្ពស់។ សម្រាប់គ្រួសារណាក៏ដោយ ប�ើមធ្យមភាគ នៃកម្រិតការអប់រំកាន់តែខ្ពស់ គេសង្កេតឃ�ើញថា មធ្យម គ្រួសារដែលមេគ្រួសារមានមុខរបរជាកសិករចំណាយ ភាគនៃការចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ក្នុងមនុស្សម្នាក់ៗក៏ ិ ជាងគ្រួសារ ដែលមានមេគ្រួសារមាន ល�ើការប្រើប្រាស់តច កាន់តែខ្ពស់ដែរ។ មុ ខ របរផ្សេងៗទ�ៀត។ ដី កសិ ក ម្មកា ន់តែធំ នឹង ជួ យ ឲ្យ ៉ ប្រជាពលរដ្ឋមានលទ្ធភាពចំណាយកាន់តែធំ។ ក៏បុន្តែ ការ គ្រួសារដែលមានដីកសិកម្មតូចក៏អាចកាត់បន្ថយភាព វិភាគនេះមិនបានរកឃ�ើញកម្រិតចំណាយខុសរវាងគ្រួសារ ក្រីក្របានដែរ។ កាលពីឆ្នាំ២០០៤ គេសង្កេតឃ�ើញថា ដែលប្រកបមុខរបរធ្វើស្រែ និងគ្រួសារដែលប្រកបមុខរបរ លុះត្រាតែគ្រួសារនោះមានទំហំដីចាប់ពី ២ ហិកតា ទ�ើប ដាំដំណាំផ្សេងៗទេ។ (តារាង ៨) គេឃ�ើញគ្រួសារនោះ មានលទ្ធភាពចំណាយ ល�ើការប្រើប្រាស់ 24 តារាង ៨៖ សូចនាករសំខាន់ៗពាក់ព័ន្ធនឹងភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជាឆ្នាំ២០០៤, ២០០៩ និង ២០១១ ២00៤ ២00៩ ២0១១ អញ្ញត្តិ ៨,៨ ** ៨,៩ ** ៩.២ ** តំបន់ជនបទនៅខ្ពង់រាប/ភ្នំ -0,៣៣ ** -0,២៦ ** -0.៣៤ ** តំបន់ជនបទមិនមែននៅខ្ពង់រាប/ភ្នំ -0,១៧ ** -0,២១ ** -0.៣0 ** ភូមិសាស្រ្ត (ល�ើកលែងភ្នំពេញ) តំបន់ទីប្រជុំជនផ្សេងៗទ�ៀតនៅខ្ពង់រាប/ភ្នំ -0,២0 ** -0,១៦ * -0.២៩ ** តំបន់ទីប្រជុំជនផ្សេងៗមិនមែននៅខ្ពង់រាប/ភ្នំ -0,0៧ * -0,0៤ ns -0.១៩ ** មេគ្រួសារជាស្រ្តី -0,0២ ns 0,0៣ ns 0.0២ ns មេគ្រួសារមិនមែនជាជនជាតិខ្មែរ -0,0៥ * 0,0៥ ns -0.១៤ ** មេគ្រួសារនិយាយបានច្រើនជាងមួយភាសារ 0,១៦ ** 0,១៦ ** 0.១0 * មេគ្រួសារ មេគ្រួសារមានប្តីឬប្រពន្ធ 0,0៦ ** 0,0៧ ** 0.0៣ ns អាយុមេគ្រួសារ 0,0១ ** 0,0១ ** 0.0១ ** មេគ្រួសារទ្វេរគុណ (គុណ ១០០) -0,0១ ** -0,0១ ** -0.0១ ** 0 ដល់ ៦ ឆ្នាំ -0,១៧ ** -0,១៤ ** -0.១៧ ** ៧ ដល់ ២0 ឆ្នាំ -0,១0 ** -0,១0 ** -0.១១ ** ទំហំគ្រួសារ (ចំនួនសមាជិក) ២១ ដល់ ៥៩ ឆ្នាំ -0,0៦ ** -0,0៧ ** -0.0៨ ** ៦0 ឆ្នាំ និងចាស់ជាងនេះ -0,0៤ ** -0,0៦ ** -0.0៧ ** កម្រិតអប់រំគិតជាមធ្យមរបស់សមាជិកគ្រួសារអាយុ ២០-៦០ ឆ្នាំ 0.0៥ ** 0,0៥ ** 0,0៥ ** ធ្វើស្រែចម្ការ -0.១៤ ** -0,១៤ ** -0,១៣ ** > ៥0 ម២ ដល់ 0,៥ ហ.ត -0,00២ ns 0,0១ ns 0.0៤ ns > 0,៥ ហ.ត ដល់ ១ ហ.ត -0,0១ ns 0,0៤ * 0.0៧ ** ទំហំដីកសិកម្មគិតជាហិកតា > ១ ហ.ត ដល់ ២ ហ.ត 0,0២ ns 0,0៤ ns 0.0៩ ** > ២ ហ.ត ដល់ ៤ ហ.ត 0,0៦ ** 0,0៦ ** 0.១២ ** > ៤ ហ.ត 0,២0 ** 0,១៨ ** 0.២២ ** ចំនួនម៉ោងធ្វើការដោយបានទទួលប្រាក់កម្រៃ 0.00៣ ** 0,00២ ** 0,00១ ns មានម៉ូតូ ឬក៏អត់កាលពីឆ្នាំមុន 0.២៩ ** 0,១៨ ** 0,១៩ ** R២ 0,៤៦ 0,៤0 0,៥0៧ ** ជ�ឿជាក់(significant)នៅកម្រិត p ≤ 0,0៥; * ជ�ឿជាក់(significant)នៅកម្រិត p ≤ 0,១៥ ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ដោយយោងតាមអ.ស.ស.ក។ 25 ប្រភពចំណូលផ្សេងៗរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ជំពូក ២ ជំពូកមុនបង្ហាញថា ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់របស់ ដែលត្រូវដោះស្រាយបន្តទ�ៀត។ នៅចុងបពា្ចប់នៃជំពូកនេះ ប្រជាពលរដ្ឋមានការក�ើនឡ�ើងយ៉ាងខ្លាំង វិសមភាពត្រូវ យ�ើងនឹងប្រើប្រាស់ព័ត៌មានអំពីប្រភពចំណូលផ្សេងៗរបស់ បានកាត់បន្ថយ ហ�ើយអត្រាភាពក្រីក្របានធ្លាក់ចុះយ៉ាង ប្រជាពលរដ្ឋពីឆ្នាំ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ២០១១ ដ�ើម្បីកំណត់ ់ ត�ើមានកត្តាអខ ល�ឿន។ គេនឹងមានចម្ងលថា ្ ដែលបាន វី្ លះ ំ ខ ឲ្យឃ�ើញថាកត្តាណាខ្លះ ជាកត្តានាម ុ ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ ុ ជំរញ ជំ រ ុ ញ ឲ្យភាពក្រី ក្របា នធូ រ ស្រាលច្រើ ន យ៉ា ង នេះ? ក្ នុ ង កម្ពុជាមានជីវភាពធូធារ។ ការវិភាគនេះបានប្រើទិន្នន័យ ជំពូកនេះ យ�ើងមានគោលបំណងកំណត់ប្រភពចំណូល ពីការសង្កេតសេដ្ឋកិច្ចសង្គមកម្ពុជា និងទិន្នន័យផ្សេងទ�ៀត សំខាន់ៗរបស់ពលរដ្ឋ និង បង្ហាញឲ្យឃ�ើញថា កត្តាអ្វីខ្លះ ពីរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ គោលបំណងសំខាន់នៃការវិភាគ បានចូលរួមល�ើកកម្ពស់ជីវភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ ជំពូក នេះធ្វើយ៉ាងណារកឲ្យឃ�ើញពីកត្តានាំមុខនានា ដែលធ្វើឲ្យ នេះនឹ ង ពិ ន ិ ត ្យម�ើ ល អំ ព ី កា រវិ វ ត្ត ទ ី ផ្ សារការងារនៅតាម ភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជាធ្លាក់ចុះយ៉ាងល�ឿន។ ទីប្រជុំជន (ដែលរួមមាន វិស័យសេដ្ឋកិច្ចសំខាន់ៗ ដែល ប្រជាពលរដ្ឋបានប្រកបការងារ ភាពខុសគ្នារវាងកម្លាំង ការវិវត្តការងារនៅតាមទីប្រជុំជន ការងារជាបុរស និងកម្លាំងការងារជាស្រ្តី ប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ ធ�ៀបនឹងកម្រិតអប់រំរបស់និយោជិតជាដ�ើម)។ ជំពូកនេះ ទំ នោ រទី ផ្ សារការងារនិ ង តួ នា ទី រ បស់ វា ក្ នុ ង ការ នឹងវិភាគបញ្ហានានា ដែលអាចជំ រ ុ ញ ឲ្យភាពក្រី ក្របាន កាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ ធូរស្រាលច្រើនបន្ថែមទ�ៀត។ ទីពីរ ជំពូកនេះនឹងបង្ហាញអំពី ការវិវត្តន៍របស់ទីជនបទនានា ដោយចាប់ផ្តើមពិនិត្យម�ើល ទោះបី ជា បម្រែបម្រួ ល នៃអត្រាភាពក្រីក្រក�ើ ត មាន អំ ព ី កា រប្រែប្រួលនៃការចំ ណា យល�ើ កា រប្រើ ប្ រាស់ រ បស់ ទាំងនៅតាមទីជនបទ និង នៅតាមទីប្រជុំជនក៏ដោយ គេ ូ របស់ពក ប្រជាពលរដ្ឋ និងការប្រែប្រួលនៃប្រភពចំណល ួ គេ សង្កេតឃ�ើញថាបម្រែបម្រួលនេះ បានក�ើតឡ�ើងក្នុងពេល (ដែលក្ នុ ង នោះរួ ម មាន ចំ ណ ូ ល ពី ក សិ ផល ចំ ណ ូ ល ពី វេលាខុសៗគ្នា។ ការគណនាបានបង្ហាញថា អត្រាភាព ការលក់កម្លាំងពលកម្ម និង ចំណូលពីការប្រកបរបរជំនួញ ក្រីក្របានធ្លាក់ចុះពី ៥៣,៣ ភាគរយ នៅឆ្នាំ២០០៤ មក ជាដ�ើម។ បន្ទាប់មកយ�ើងនឹងបង្ហាញអំពីបញ្ហាសំខាន់ៗ ត្រឹម ២០,៥ ភាគរយ នៅឆ្នាំ២០១១ ហ�ើយក្នុងនោះការ 27 កាត់បន្ថយភាពក្រីក្រភាគច្រើនក�ើតមាននៅតាមទីជនបទ ធ�ៀបទៅនឹ ងប្រភេទមុ ខ របរដទៃៗទ�ៀតបានក�ើ នឡ�ើ ងពី ពីឆ្នាំ ២០០៧ ដល់ឆ្នាំ ២០០៩ (ប្រហែល ៨៦ភាគរយនៃ ២០,៦ ភាគរយនៅឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ ៣០,៣ ភាគរយ ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រសរុប)។ ចំណែកឯការកាត់បន្ថយ នៅឆ្នាំ២០១១។ ចំណែកឯនៅតាមទីប្រជុំជនផ្សេងៗទ�ៀត ភាពក្រីក្រនៅទីក្រុងភ្នំពេញវិញ ក�ើតឡ�ើងមុនអំឡុងពេល ួ អ្នកធ្វើការទទួលប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ទ�ៀងទាត់ មានប្រមាណ ចំនន នេះពីឆ្នាំ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ២០០៧ (ប្រហែល ៩២ភាគរយ ៥០,៥ ភាគរយ នៅឆ្នាំ ២០១១។ នៃការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រសរុបក្នុងអំឡុងពេលនោះ)។ ចំណែកឯនៅតាមទីប្រជុំជនផ្សេងៗទ�ៀត ក្រៅពីទីក្រុង ភាពខុសគ្នានៃ អំឡុងពេលនៃ ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ ភ្នំពេញ គេសង្កេតឃ�ើញថា ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រមាន ឆ្ លុះ បញ្ចា ំ ង ឲ្យឃ�ើ ញ ថា ទី ជ នបទរបស់ កម្ ពុ ជា ខុ ស ពី លក្ខណៈស្រដ�ៀងទីក្រុងភ្នំពេញផង និងស្រដ�ៀងទៅនឹង ទីប្រជុំជន។ ចំនួនអ្នកធ្វើការមានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ទ�ៀងទាត់ ទីជនបទផង ប៉ុន្តែមានលក្ខណៈស្រដ�ៀងនឹងទីជនបទជាង ភាគច្រើនមានតែនៅតាមទីប្រជុំជនប៉ុណ្ណោះ ចំណែកឯនៅ (ក្រាហ្វិក ១២ និងតារាង ៩)។ តាមទីជនបទវិញ កម្មករភាគច្រើនធ្វើការ ដោយមិនទទួល បានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ទេ ការងារដែលពួកគេធ្វើភាគច្រើនគឺការ តាមទីប្រជុំជននានានៅកម្ពុជា ចំនួនប្រជាពលរដ្ឋ ជួយដល់ក្រុមគ្រួសារ ឬក៏ប្រកបមុខរបរដោយខ្លួនឯង។ ពី ដែលធ្វើការមានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍មានប្រមាណមួយភាគបីនៃ ឆ្នាំ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ២០០៨ ចំនួនកម្មករដែលមានប្រាក់ កម្លាំងពលកម្មសរុបរបស់ប្រទេសទាំងមូល។ តាមបណ្តា ប�ៀវត្សរ៍ទ�ៀងទាត់នៅតាមទីប្រជុំជនបានក�ើនឡ�ើង ៩,៨ ប្រទេសនានា ឱកាសការងារជាកត្តាសំខាន់បំផុត ដែល ភាគរយ ប៉ុន្តែនៅតាមទីជនបទវិញ ចំនួនកម្មករដែលមាន ជួយឲ្យប្រជាពលរដ្ឋអាចចាកចេញពីភាពក្រីក្របាន ពីព្រោះ ប្រាក់ ប� ៀវត្សរ៍ ទ� ៀងទាត់ ស្ទ ើ រ តែមិ ន មានភាពប្រែប្រួលទេ អ្វីដែលប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រមានសំខាន់បំផុតនោះគឺ កម្លាំង ក�ើនឡ�ើងតែ ០,៩ ភាគរយ ប៉ុណ្ណោះ។ សម្រាប់ឆ្នាំ ២០០៨ ពលកម្ម និងដីធ្លី។ នៅកម្ពុជាគេក៏សង្កេតឃ�ើញកត្តា ដល់ ឆ្ នា ំ ២០១១ វិ ញ ចំ ន ួ ន កម្ម ក រដែលមានប្រាក់ ទាំងនេះជាកត្តាសំខាន់ដែរ។ ចាប់ពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ ប�ៀវត្សរ៍ទ�ៀងទាត់នៅតាមទីប្រជុំជនក�ើនឡ�ើងមិនច្រើនទេ ឆ្នាំ ២០១១ ទីផ្សារការងារ នៅកម្ពុជាមានបម្រែបម្រួលយ៉ាង (ក�ើនឡ�ើង ៤,១ ភាគរយ)។ ចំណែកឯកម្មករដែលប្រកប ខ្លាំង។ ចំនួនអ្នកធ្វើការទទួលប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ជាប្រចាំដែល មុខរបរដោយខ្លួនឯង ស្ទើរតែមិនមានការប្រែប្រួល ពីឆ្នាំ ជាប្រភពផ្តល់ស្ថិរភាពប្រាក់ចំណូលដល់ក្រុមគ្រួសារ ប�ើ ២០០៨ ដល់ ឆ្នាំ ២០១១ (ក�ើនតែ ០,៣ ភាគរយ ក្រាហ្វិក ១២៖​ អត្រាភាពក្រីក្រតាមតំបន់ (ឆ្នាំ ២០០៤=១០០%), ​​ កម្ពុជាពីឆ្នាំ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ២០១១ តារាង ៩៖​បម្រែបម្រួលអត្រាភាពក្រីក្រ ភ្នំពេញ បម្រែបម្រួលអត្រាភាពក្រីក្រ = ១០០% ទីប្រជុំជន ជនបទ អំឡុងពេល ភ្នំពេញ ទីប្រជុំជន ជនបទ អត្រាកាត់បន្ថយ អត្រាភាពក្រីក្រ ១៤,៣% ២៣,៦% ៣៥,៣% ភាពក្រីក្រ ២០០៤-២០១១ ១០០% ១០០% ១០០% ២០០៤-២០០៧ ៩២% ២០% ៣% ២០០៧-២០០៩ -១១% ៩៥% ៨៦% ២០០៩-២០១១ ១៩% -១៥% ១១% ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ដោយយោងតាមអ.ស.ស.ក។ 28 ប៉ុណ្ណោះ) ប៉ុន្តែនៅតាមទីជនបទវិញ ចំនួនកម្មករដែល ការគណនានៃការចំណាយនេះ ពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ ប្រកបមុខរបរដោយខ្លួនឯងបានក�ើនឡ�ើង ៧,៤ ភាគរយ ់ ២០១១ បានបង្ហាញថា ការចំណាយរបស់សមាជិកម្នាកៗ នុ អំឡុងពេលដូចគ្នានេះ។ នេះសបញ្ជាកឲ ក្ង ់ ្យឃ�ើញថា ការ នុ ក្រុមគ្រួសារ ដែលមានមេគ្រួសារដែលប្រកបមុខរបរមាន ក្ង ប្រកបមុ ខ របរដោយខ្ លួ ន ឯងនៅតាមទី ជ នបទបានធ្វើ ឲ ្យ ប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ទ�ៀងទាត់មានកម្រិតខ្ពស់ជាងការចំណាយ ចំណូលរបស់ពួកគេមានការប្រែប្រួលយ៉ាងខ្លាំង។ ប៉ុន្តែ របស់ ស មាជិ ក គ្រួសារដែលមានមេគ្រួសារប្រកបមុ ខ របរ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ក្នុងរយៈពេល៧ឆ្នាំនេះ ពីឆ្នាំ២០០៤ ដោយខ្លួនឯង។ ជាឧទាហរណ៍នៅ ឆ្នាំ២០០៤ ជាមធ្យម ដល់ឆ្នាំ ២០១១ គេសង្កេតឃ�ើញថា ចំនួនកម្មករដែល សមាជិកក្នុងគ្រួសារដែលមានមេគ្រួសារប្រកបមុខរបរមាន ប្រកបមុ ខ របរដោយខ្ លួ ន ឯងបានថយចុ ះ យ៉ា ង ច្រើ ន ប្រាក់ ប� ៀវត្សរ៍ ទ� ៀងទាត់ បា នចំ ណា យល�ើ ស សមាជិ ក (ក្រាហ្វិក ១៣)។ គ្រួសារដែលមានមេគ្រួសារប្រកបមុ ខ របរដោយខ្ លួ ន ឯង នុ ចំណោមកត្តាសខា កត្តាមួយក្ង ុ ឲ្យមាន ំ ន់ៗដែលជំរញ ក្រាហ្វិក ១៤៖​ ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់របស់កម្មករ ការកាត់ ប ន្ថ យ ភាពក្រីក្រយ៉ា ង ល�ឿនគឺ កា រក�ើ នឡ �ើ ង ដែលទទួលបានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ទ�ៀងទាត់ កម្ពុជា ឆ្នាំ២០០៤-២០១១ ្ម រដែលមានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ប្រចាំខែ។ កត្តានេះត្រូវ ចំនួនកមក បានឆ្លុះបញ្ចាំងតាមរយៈការចំណាយរបស់គ្រួសារ នីមួយៗ តាមប្រភេទមុខរបររបស់មេគ្រួសារ។ ក្នុងរបាយការណ៍នេះ យ�ើ ង បានគណនាចំ ណា យល�ើ កា រប្រើ ប្ រាស់ ជា មធ្យម របស់ប្រជាពលរដ្ឋមា្នក់ៗ ទៅតាមមុខរបររបស់មេគ្រួសារ។ ផលធ�ៀបនៃការចំ ណា យរបស់ ប្រ ជាពលរដ្ឋ ម្ នា ក ់ ៗ ក្ នុ ង គ្រួសារ ដែលមានមេគ្រួសារប្រកបមុខរបរមានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ ទ�ៀងទាត់ ធ�ៀបទៅនឹងគ្រួសារដែលមានមេគ្រួសារប្រកប មុខរបរដោយខ្លួនឯងត្រូវបានគណនា ដ�ើម្បីវាស់វែងអំពី ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក កម្រិតខុសគ្នានៃការចំណាយរបស់ពួកគេ (ក្រាហ្វិក ១៤)។ ដោយយោងតាមអ.ស.ស.ក។ ក្រាហ្វិក ១៣៖​ប្រភេទមុខរបរនីមួយៗនៅតាមទីប្រជុំជននិងជនបទ ទីប្រជុំជន ជនបទ កម្ពុជា ការងារជួយគ្រួសារមិនមានប្រាក់ឈ្នួល ការងារដោយខ្លួនឯង និយោជិត សម្គាល់៖ ប្តីឬប្រពន្ធដែលបានចាត់ថ្នាក់ជាកម្មករធ្វើការដោយមិនមានប្រាក់កម្រៃត្រូវបានចាត់ថ្នាក់ឡ�ើងវិញថាជាកម្មករដែលប្រកបមុខរបរដោយខ្លួនឯង។ កម្មករដែលជានិយោជកមានតិចជាងពីរភាគរយនៃកម្លាំងពលកម្មសរុបហ�ើយត្រូវបានចាត់ថ្នាក់ជាកម្មករដែលទទួលបានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ទ�ៀងទាត់។ កម្មករផ្សេងៗទ�ៀតដែលមានចំណែកតិចជាង ០,៥ ភាគរយ នៃកម្លាំងពលកម្មសរុបត្រូវបានចាត់ថ្នាក់ជាកម្មករធ្វើការឲ្យគ្រួសារហ�ើយមិនទទួលបាន ប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍។ ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ដោយយោងតាមអ.ស.ស.ក។ 29 នុ រយៈពេល៧ឆ្នាំ កម្រិត ប្រមាណ ១៦ ភាគរយ។ ហ�ើយក្ង នៅតាមបណ្តាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ ដ�ើម្បីវាស់វែងអំពី ខុសគ្នានេះក�ើនឡ�ើងរហូតទៅដល់ ១០ ភាគរយ (ល�ើក ស្ថានភាពទីផ្សារពលកម្ម ពីព្រោះសូចនាករនេះមានភាព លែងតែក្នុងឆ្នាំ ២០១០ មួយចេញ ដែលវាបានធ្លាក់មក ប្រស�ើរជាងសូចនាករនៃភាពអត់ការងារធ្វើ ដែលជាទូទៅ ត្រឹម ៤ភាគរយ)។ នៅឆ្នាំ២០១១ ជាមធ្យមចំណាយ ំ គេសង្កេតឃ�ើញថា មានកម្រិតទាប ហ�ើយវាមិនឆ្លុះបញ្ចាង របស់ ស មាជិ ក ក្ នុ ង ក្រុមគ្រួសារដែលមានមេគ្រួសារមាន ពីទីផ្សារពលកម្មពិតនៅតាមបណ្តាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ ប្រាក់ ប� ៀវត្សរ៍ មានកម្រិតល�ើ ស សមាជិ ក ដែលមានមេ នោះទេ។ ប�ើគិតតាមអាយុប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា ដែលមាន គ្រួសារប្រកបមុខរបរដោយខ្លួនឯង ចំនួន ១០ ភាគរយ។ នុ ទីផ្សារ អាយុពី ២៥ ឆ្នាំ ទៅ ៤៤ ឆ្នាំ បានចូលរួមក្ង ពលកម្មខ្ពស់ជាងប្រជាពលរដ្ឋអាយុដទៃៗទ�ៀត។ ប�ើគិត មុននឹងយ�ើងពិនិត្យម�ើលទីផ្សារការងារ និងការផ្គត់ផ្គង់ ំ ល់ ៤៤ ឆ្នាំ បាន តាមភេទ បុរសដែលមានអាយុពី ២៥ ឆ្នាដ កម្លាំងពលកម្ម យ�ើងសងេ្កតឃ�ើញថាកម្ពុជាកំពុងប្រឈម ចូលរួមក្នុងទីផ្សារការងារច្រើនជាងស្ត្រី។ ចំពោះកម្រិតនៃ នឹងបញ្ហាសំខាន់មួយ គឺការបង្កើតការងារឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ ការសិក្សាអប់រំវិញ គឺភាគច្រើន អ្នកដែលចូលទីផ្សារ គ្រប់ អា យុ ច ូ លធ្វ ើ កា រនាពេលអនាគត។កម្ពុ ជា សម្បូ រ ពលកម្ម មានកម្រិតសិក្សាទាបពេក ឬក៏មានកម្រិតសិក្សា ប្រជាពលរដ្ឋ គ្រ ប់ អា យុ ច ូ លធ្វ ើ កា រណាស់ ប�ើ គ ិ តត ្រឹ ម ខ្ពស់ពេក។ អ្វីដែលគេព្រួយបារម្ភជាងគេក្នុងទីផ្សារកម្ពុជា ឆ្នាំ២០១០ មានប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាពីរភាគបីក�ើតក្រោយ សព្វថ្ងៃ គឺចំនួនការងារមិនគ្រប់គ្រាន់ ដូចនេះរដ្ឋាភិបាល ឆ្នាំ១៩៩៣។ ្ច ត ត្រូវបង្កើនកិចខ លួ្ ថែមទ�ៀត ដ�ើម្បីបង្កើត ិ ខំប្រឹងប្រែរបស់ខន ការងារឲ្យប្រជាពលរដ្ឋឲ្យបានច្រើន។ សមាសភាពនៃការងារ៖ តួនាទីយេនឌ័រ ការសិក្សា អប់រំ និងការងារប្រស�ើរជាងមុន ពុ បានចូលក្ង ប�ើទោះបីជាបុរសនៅកម្ជា នុ ទីផ្សារពលកម្ម ច្រើ ន ជាងស្រ្ តីក ៏ ដ ោយ ក៏ ស្រ្ តីន ៅកម្ ពុ ជា បានចូ ល រួមក្ នុ ង ូ រួមក្ង ស្រ្តី និងក្មេងៗវ័យជំទង់ចល លូ្ ការ នុ ទីផ្សារពលកម្មផវ ទីផ្សារពលកម្មបានច្រើនជាងស្រ្តីនៅតាមបណ្តាប្រទេស មានកម្រិតទាប ប៉ ុន្តែកម្លា ំ ង ពលកម្ម កម្ពុ ជា មានកម្រិត ផ្សេងៗទ�ៀត ដែលមានកម្រិតអភិវឌ្ឍន៍ ប្រហាក់ប្រហែល សិក្សាអប់រំខ្ពស់ជាងមុន។ ផលធ�ៀបកម្លាំងការងារទៅនឹង នឹងកម្ពុជា (ក្រាហ្វិក ១៥)។ ក្នុងការវិភាគដ�ើម្បីបង្ហាញពី ប្រជាពលរដ្ឋ ស រុ បត្រូវបានគណនា ដោយបែងចែកទៅ ទំនាក់ទំនងកម្រិតនៃការអភិវឌ្ឍរបស់ប្រទេសមួយទៅនឹង តាមយេនឌ័រ តាមអាយុ និងតាមកម្រិតនៃការសិក្សាអប់រំ ការចូលរួមរបស់ស្រ្តីទៅទីផ្សារពលកម្ម គេច្រើនប្រើការវិភាគ (តារាង ១០)។ ផលធ�ៀបកម្លាង ំ ពលកម្មទៅនឹងប្រជាពលរដ្ឋ មួយហៅថា ការវិភាគរាងអក្សរអ៊ុយ (U)។ ក្នុងប្រទេស សរុបជាសូចនាករ ដែលត្រូវបានគេយកមកប្រើជាទូទៅ ិ ចា ណាក៏ដោយ នៅពេលដែលសេដ្ឋកច ើ រីកលូតលាស់ ្ច ប់ផ្តម តារាង ១០៖​ផលធ�ៀបចំនួនអ្នកមានការងារធ្វើទៅនឹងចំនួនប្រជាពលរដ្ឋ កម្រិតអប់រំ ២០០៤ ២០០៧ ២០០៨ ២០០៩ ២០១០ ២០១១ អាយុ ២០០៤ ២០០៧ ២០០៨ ២០០៩ ២០១០ ២០១១ ពុំមាន ៧៣% ៩៥% ៩២% ៨៣% ៨៩% ៨៩% ១៥-២៤ ៧៦% ៧៨% ៧៦% ៧៦% ៧៨% ៧៨% បឋមសិក្សា ៨២% ៨៦% ៨៥% ៨៦% ៨៧% ៨៧% ២៥-៣៤ ៨៧% ៩០% ៩០% ៩០% ៩១% ៩៤% អនុវិទ្យាល័យ ៧៦% ៧៧% ៧៥% ៧៥% ៨២% ៨២% ៣៥-៤៤ ៨៨% ៩២% ៩១% ៩២% ៩៤% ៩៤% វិទ្យាល័យ ៧០% ៨៧% ៨២% ៧៩% ៦៨% ៦៨% ៤៥-៥៤ ៨៥% ៨៩% ៨៩% ៩0% ៩២% ៩0% បុរស ៨៥% ៩0% ៨៩% ៨៧% ៨៨% ៨៩% ៥៥-៦៤ ៧២% ៨0% ៧៨% ៧៨% ៨១% ៨៣% ស្រ្តី ៧៤% ៧៧% ៧៥% ៧៧% ៨0% ៨១% ៦៥+ ៤៣% ៤៥% ៤២% ៤៣% ៤៦% ៥០% ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ដោយយោងតាមអ.ស.ស.ក។ 30 ចំនួនប្រជាពលរដ្ឋ ដែលធ្វើការនៅផ្នែកកសិកម្មបានចាក នាពេលបច្ចុប ្បន្ននេះ ការចូ ល រួ ម របស់ស្រ្តីន ៅក្ នុ ង ទី ផ្ សារ ចេញពីវិស័យនេះទៅរកវិស័យកម្មន្តសាល និងសេវាកម្ម ពលកម្ម មា នកម្រិតខ្ព ស ់ ជា ងបណ្តា ប្រទេសនានា ដែល ហ�ើយជាទូទៅ គេសង្កេតឃ�ើញថា នៅពេលមានហេតុការណ៍ មានកម្រិតសេដ្ឋកិច្ចប្រហាក់ប្រហែលកម្ពុជា (តារាង ១៥)។ នេះក�ើតឡ �ើង កម្លា ំ ង ពលកម្ម ជា បុ រ សទទួលបានប្រាក់ ប�ៀវត្សរ៍ខ្ពស់ជាងកម្លាំងពលកម្មជាស្រ្តី។ ល�ើសពីនេះទ�ៀត នៅតាមទីប្រជុំជននានា ការក�ើនឡ�ើងនៃចំនួនកម្មករ ការផ្លាស់ប្តូរសេដ្ឋកិច្ចនៅតាមប្រទេសនានា តែងតែនាំឲ្យ ដែលប្រកបមុខរបរមានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ទ�ៀងទាត់ក�ើតមាន មានការផ្លាស់ប្តូរខាងផ្នែកសង្គម ជាពិសេសទាក់ទងនឹង ទាំងកម្មករជាស្រ្តី និង កម្មករជាបុរស។ ជាឧទាហរណ៍ ការចូលរួមក្នុងទីផ្សារពលកម្មរបស់ស្រ្តី។ គេសង្កេតឃ�ើញ ួ ស្រ្តី និងបុរសដែលធ្វើការពុមា ចំនន ំ នប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ទ�ៀងទាត់ ដែរថា ចំណូលរបស់គ្រួសារមួយក�ើនឡ�ើងបាន លុះត្រាតែ បានធ្លាក់ចុះពី ២៥ ភាគរយ នៅឆ្នាំ២០០៤ មកជិត ១១ ស្រ្តីដែលពីមុនធ្វើការងារដែលមិនទទួលបានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ ភាគរយ នៅឆ្នាំ ២០១១។ សម្រាប់កម្មករស្រ្តីដែល ដូចជាការចិញ្ចឹមបីបាច់កូន កិច្ចការងារផ្ទះ បានងាកមក ប្រកបមុខរបរដោយខ្លួនឯង មិនមានការប្រែប្រួលច្រើនទេ ចូលរួមក្នុងទីផ្សារពលកម្មផ្លូវការវិញ ដែលការចូលរួមនេះ គឺ ០,៧ ភាគរយ។ ចំណែកបុរសដែលប្រកបមុខរបរដោយ ធ្វើឲ្យស្រ្តីទទួលបានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ទ�ៀងទាត់។ ជាទូទៅ ស្រ្តី ខ្ លួ ន ឯង ក៏ ម ិ ន មានភាពប្រែប្រួលច្រើ ន ដែរ (ប្រែប្រួល ដែលចូ ល រួ ម ក្ នុ ង ទី ផ្ សារពលកម្ម នេ ះធ្វើ កា រងារក្ នុ ង វិ ស ័ យ ុ ១,១ ភាគរយ តែប៉ណ្ណ )។ ការថយចុះ នៃចំនន ោះ ួ ប្រជាពលរដ្ឋ ឧស្សាហកម្ម។ អ្វីដែលជំរុញឲ្យទីផ្សារពលកម្មមានដំណ�ើរ ំ នប្រាក់ចណ ដែលធ្វើការពុមា ូ ដោយសារតែប្រជាពលរដ្ឋ ំ ល ការល្អនោះ គឺថាកាលណាស្រ្តីភាគច្រើនបានចូលរួមក្នុង ភាគច្រើន រាប់ទាំងស្រ្តី និង បុរសបានទៅប្រកបការងារ ទីផ្សារពលកម្មផ្លូវការ ពួកគេនឹងវិនិយោគល�ើការអប់រំ និង ទទួលប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ទ�ៀងទាត់ នៅតាមបណ្តាទីប្រជុំជន ការថែទាំ ស ុ ខ ភាពដ�ើ ម ្បី ល �ើ ក កម្ព ស ់ ម ូ ល ធនរបស់ គ េ។ នានា។ ចំពោះស្រ្តី គេសង្កេតឃ�ើញថា ស្រ្តីដែលប្រកប ក្រាហ្វិក ១៥៖​ការរួមចំណែករបស់កម្មករជាស្រ្តី និងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប តួលេខឆ្នាំចុងក្រោយដែលមាន កម្ពុជា វ�ៀតណាម ថៃ ការចូលរួមទីផ្សារពលកម្មរបស់កម្មករជាស្រ្តី LN (ផ.ស.ស ក្នុងម្នាក់ៗ) ប្រភព៖ ធនាគារពិភពលោក, របាយការណ៍អភិវឌ្ឍន៍ពិភពលោក។ 31 ការងារទទួលបានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ទ�ៀងទាត់បានក�ើនឡ�ើងពី កម្ម ក រដែលមានកម្រិតការសិ ក្ សាទាប (តារាង ១១) ។ ២៨,៩ ភាគរយ នៅឆ្នាំ២០០៤ ហ�ើយ ៣៨,៣ ភាគរយ កម្លា ំ ង ពលកម្មន ៅកម្ពុជា ភាគច្រើ ននៅវ័ យ ក្មេង ហ�ើ យ នៅឆ្នាំ២០០៨ ហ�ើយបានក�ើនឡ�ើងដល់ ៤៣,៥ ភាគរយ ទីផ្សារពលកម្មមិនអាចស្រូបយកកម្លាំងពលកម្មទាំងអស់ នៅឆ្នាំ២០១១។ អត្រាស្រ្តីដែលប្រកបមុខរបរទទួលបាន នោះមកធ្វើការក្នុងវិស័យនានា ដែលមានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ ប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ទ�ៀងទាត់ បានក�ើនឡ�ើង គួរឲ្យកត់សម្គាល់ ទ�ៀងទាត់នោះទេ។ បានក�ើនឡ�ើងពី ៤៤,១ ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ២០០៤ មក ៥៣,២ ភាគរយ នៅឆ្នា ំ ២ ០០៨ និ ង ក�ើ ន ឡ�ើ ង ដល់ ប�ើធ�ៀបទៅនឹង ឆ្នាំ២០០៤ កម្រិត នៃការសិក្សាអប់រំ ៥៤,៧ ភាគរយ នៅឆ្នាំ២០១១ (ក្រាហ្វិក ១៦)។ របស់កម្មករ ដែលធ្វើការនៅទីប្រជុំជនត្រូវបានល�ើកកម្ពស់ ប៉ ុ ន្តែ កម្ម ក រនៅទី ជ នបទវិ ញ កម្រិតការសិ ក្ សាអប់ រ ំ រ បស់ គេសង្កេតឃ�ើញថា កម្មករប្រកបមុខរបរដោយខ្លួនឯង ់ ច ពួកគេមានការល�ើកកម្ពសត ី ២ ិ តួចណាស់។ ចាប់ពឆ្ំនា ០០៤ ភាគច្រើន មានកម្រិតការសិក្សាអប់រំទាប (កម្រិតបឋម ដល់ឆ្នាំ ២០១១ អត្រាប្រជាពលរដ្ឋដែលប្រកបមុខរបរ សិក្សា ឬ មិនមានការសិក្សាអប់រំទេ) ហ�ើយជាពិសេសនៅ លួ ឯង ដែលមានការសិក្សាថ្នាកម ដោយខ្ន ់ ធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ តាមទីប្រជុំជននានា។ ទោះបីជា កម្មករដែលមានការសិក្សា បានក�ើនឡ�ើងពី ២០ ភាគរយទៅ ២៤,៣ ភាគរយ អប់រំទាបមានពីរភាគបីនៃចំនួនកម្មករសរុប ដែលប្រកប តែប៉ុណ្ណោះ។ ចំណែកឯចំនួនប្រជាពលរដ្ឋប្រកបមុខរបរ មុខរបរដោយខ្លួនឯងនៅតាមទីប្រជុំជនក៏ដោយ ក៏ចំនួន ដោយខ្លួនឯង នៅទីជនបទ ដែលបានបពា្ចប់ការសិក្សា នេះបានធ្លាក់ចុះមកត្រឹម ៤៤,១ ភាគរយ។ នៅតាម ទុតិយភូមិបានក�ើនឡ�ើងពី ៣ ភាគរយ ទៅ ៧,៧ភាគរយ ទីជនបទរបស់កម្ពុជាវិញ ក្នុងចំណោមកម្មករប្រកបមុខរបរ ក្នុងអំឡុងពេលដូចគ្នានេះ។ នៅតាមទីប្រជុំជនវិញ អត្រា ដោយខ្លួនឯងមាន ៨៤,៤ ភាគរយ ជាកម្មករដែលមាន ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលប្រកបមុខរបរមានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ទ�ៀង កម្រិតការសិក្សាទាប។ ក្នុងចំណោមកម្មករប្រកបមុខរបរ ទាត់ដែលបានបពា្ចប់កម្រិតទុតិយភូមិ បានក�ើនឡ�ើងរហូត ទទួលបានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ទ�ៀងទាត់វិញ ៧៥,៩ ភាគរយ ជា ដល់ ១៦,៤ ភាគរយប៉ុណ្ណោះ (ស្មើនឹងអត្រាប្រជាពលរដ្ឋ ក្រាហ្វិក ១៦៖​កម្មករជាស្រ្តី និងបុរសនៅតាមទីប្រជុំជនបែងចែកតាមប្រភេទការងារ ស្ត្រី បុរស ការងារជួយគ្រួសារមិនមានប្រាក់ឈ្នួល ការងារដោយខ្លួនឯង និយោជិត សម្គាល់៖ ប្តីឬប្រពន្ធត្រូវបានចាត់ថ្នាក់ឡ�ើងវិញពីកម្មករដែលធ្វើការក្នុងគ្រួសារទៅជាកម្មករដែលធ្វើការដោយខ្លួនឯង។ និយោជិតត្រូវបានចាត់ថ្នាក់ថាជា អ្នកធ្វើការដែលមានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ទ�ៀងទាត់កម្មករផ្សេងទ�ៀតត្រូវបានចាត់ថ្នាក់ជាកម្មករធ្វើការក្នុងគ្រួសារដោយមិនមានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ដោយយោងតាមអ.ស.ស.ក។ 32 ដែលប្រកបមុខរបរដោយខ្ លួ ន ឯងពីរ ដង។ ក្ នុ ង ចំណោ ម វិជ្ជមានយ៉ាងខ្លាំងទៅដល់កំណ�ើនសេដ្ឋកិច្ច និងការកាត់ ប្រជាពលរដ្ឋដែលប្រកបមុខរបរទទួលបានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ បន្ថយភាពក្រីក្រ។ ទ�ៀងទាត់នៅតាមតំបន់ទីប្រជុំជនមាន ២៥ ភាគរយ រ�ៀន បពា្ចប់មហាវិទ្យាល័យ ប�ើធ�ៀបទៅនឹងប្រជាពលរដ្ឋដែល ដ�ើ ម្បីគណនាប្រាក់ ច ំ ណ ូ ល របស់ ប្រជាពលរដ្ឋ ដែល ប្រកបមុខរបរដោយខ្លួនឯងមានតែ ១,៧ ភាគរយប៉ុណ្ណោះ ទទួលបានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ទ�ៀងទាត់អាយុពី ១៥ ឆ្នាំ ទៅ ដែលរ�ៀនបពា្ចប់មហាវិទ្យាល័យ (តារាងទី ១១)។ ៦៥ ឆ្នាំ ទៅតាមកម្រិតសិក្សារបស់ពួកគេ យ�ើងបានធ្វើ ‌ រ ី ហ ្រ្គេ ស ិ ន ចំ នួន ពី រ ។ សមី កា ររបស់ រ៉ េ ហ ្ក្រេស្យុងមាន ‌ ដោយសារតែកម្ពុជាមានកម្លាំងពលកម្មក្មេងៗច្រើន ចំនួនប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ប្រចាំខែ គិតជាប្រាក់រ�ៀល ជាអញ្ញាត កម្ពុជាកំពុងជួបប្រទះភាពប្រឈមក្នុងការបង្កើតមុខរបរ សមី កា រ ហ�ើ យ កត្តា ស ម្រាប់ ព ន្យល់ អ ញ្ញា តនោ ះ គឺ ដែលផ្តល់ប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ទ�ៀងទាត់ដល់កម្លាំងពលកម្មទាំង កម្រិតអប់រំ របស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ សម្រាប់រ៉េហ្ក្រេស្យុងទីមួយ នុ រយៈពេលមធ្យម ការប្រកបមុខរបរដោយ នោះ។ ដូច្នេះ ក្ង កត្តាអប់រំ គឺប្រើប្រាស់ចំនួនឆ្នាំ ដែលចំណាយទៅល�ើការ ខ្លួនឯង និង ជួយធ្វើការក្នុងគ្រួសារនៅតែជាប្រភពការងារ សិក្សា។ សម្រាប់រ៉េហ្ក្រេស្យុងទីពីរ គេប្រើប្រាស់កម្រិតអប់រំ ដ៏ ស ំ ខា ន់ ។ ការសិ ក្ សានៅប្រទេសដទៃទ�ៀតក៏ បា ន បពា្ចប់បឋមសិក្សា បពា្ចប់អនុវិទ្យាល័យ បពា្ចប់វិទ្យាល័យ បង្ហាញឲ្យឃ�ើញថា សហគ្រាសបែបគ្រួសារជាកន្លែងដ៏ និង បពា្ចប់ថ្នាក់មហាវិទ្យាល័យ ជាកត្តាសម្រាប់ពន្យល់ សំ ខា ន់ ដ ែលផ្ត ល ់ កា រងារដល់ ប្រ ជាពលរដ្ឋ ក្មេ ងៗ។ (ប្រសិ ន ប�ើ ប្រ ជាពលរដ្ឋ ណា ម្នា ក ់ ដ ែលរ�ៀនបានកម្រិត ឧទាហរណ៍ ហ្វុកស៍ និងផេវ បានធ្វើការសិក្សា នៅ ់ ងគេនោះ គេនឹងដាក់ពន ខ្ពសជា ្ទុ យ ិ ម ួ ឲ្យ ហ�ើយប្រជាពលរដ្ឋ ឆ្នាំ ២០១២ ហ�ើយរកឃ�ើញថា សម្រាប់ប្រទេសនៅប៉ែក ណាក៏ដោយដែលមានកម្រិតអប់រំផ្សេងពីនេះ គេដាក់ពិន្ទុ អាហ្រ្វិក សហគ្រាសបែបគ្រួសារបានបង្កើតការងារយ៉ាង សូន្យឲ្យ)។ ក្នុងការធ្វើរ៉េហ្ក្រេស្យុងនោះដែរគេក៏បានបញ្ចូល​ ច្រើនដល់ក្មេងៗគ្រប់អាយុធ្វើការ។ ហ�ើយអ្នកនិពន្ធទាំងពីរ អញ្ញាតមួយចំនួនទ�ៀត ដ�ើម្បីធានាថា កត្តាអប់រំមិនមាន បានសន្ និដ្ ឋា ន ថា សហគ្រាសបែបគ្រួសារទាំ ង នេះជា ឥទ្ធិពលទៅវិញទៅមកជាមួយនឹងលក្ខខណ្ឌគ្រួសារទេ។ ើ សេដ្ឋកច ប្រភពកំណ�ន ់ ផ្កាដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ិ ្ច ដែលអាចផ្តលផ្លែ ភាគច្រើ ន ពីព្រោះទោះបី ជា សេដ្ឋ ក ិ ច្ច មា នកំ ណ� ើ ន តារាង ១១៖​ប្រភេទការងារតាមកម្រិតអប់រំ ទីលំនៅ និងប្រាក់ឈ្នួល ់ ង ខ្ពសយ ៉ា ណាក៏ដោយ សេដ្ឋកច ្ច ះមិនអាចមានលទ្ធភាព ិ នោ ​ (កម្ពុជា, ឆ្នាំ២០០៤-២០១១) ស្រូបយកក្មេងៗ ដែលគ្រប់អាយុធ្វើការឲ្យចូលធ្វើការទាំង ប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ មុខរបរដោយខ្លួនឯង អស់នោះទេ ហ�ើយក៏មិនអាចស្រូបយកកម្លាំងពលកម្ម ២០០៤ ២០១១ ២០០៤ ២០១១ ដែលធ្វើការនៅស្រែចម្ការទាំងអស់ដែរ។ ចំពោះកម្មករទាំង ពុំមាន ០,១% ០,០% ០,៥% ០,០% នោះ ពួកគេមិនមានកម្រិតសិក្សាអប់រំគ្រប់គ្រាន់ ដ�ើម្បីទៅ បឋមសិក្សា ៤៧,៩% ៤១,៥% ៧៦,០% ៦៦,៣% ទីប្រជុំជន អនុវិទ្យាល័យ ២៨,២% ២៤,២% ២០,០% ២៤,៣% ប្រកួតប្រជែងការងារធ្វើនៅក្នុងសហគ្រាសផ្លូវការបានទេ វិទ្យាល័យ ១៣,៩% ១៦,៤% ៣,០% ៧,៧% មានតែសហគ្រាសតាមបែបគ្រួសារនេះហ�ើយ ដែលបាន មហាវិទ្យាល័យ ៩,៩% ១៧,៩% ០,៥% ១,៧% ផ្តល់ឱកាសការងារដល់ពួកគេ។ អ្នកនិពន្ធទាំងពីរក៏បានរក សរុប ១០០% ១០០% ១០០% ១០០% លួ្ ឃ�ើញថា ប្រសិនប�ើគ្រួសារណាមួយមានសមាជិករបស់ខន នុ សហគ្រាសបែបគ្រួសារ ជីវភាពរបស់គ្រួសារនោះ ធ្វើការក្ង ពុំមាន ០,៣% ០,០% ០,៥% ០,៤% ហាក់ដូចជាមានភាពធូរធារច្រើន។ ជាសង្ខេប អ្នកនិពន្ធ បឋមសិក្សា ៧៥,៦% ៧៥,៩% ៨៧,៨% ៨៤,៤% ទាំងពីរបានសន្និដ្ឋានថា ប�ើជាមធ្យម មានគ្រួសារចំនួនពី អនុវិទ្យាល័យ ១៨,៤% ១៦,៩% ១១,០% ១២,១% ទីជនបទ ៤០ ភាគរយ ទៅ ៥០ ភាគរយ ធ្វើការនៅក្នុងសហគ្រាស វិទ្យាល័យ ៤,៧% ៥,៩% ០,៧% ៣,០% មិនមែនកសិកម្ម ការវិនិយោគណាមួយរបស់រដ្ឋាភិបាល មហាវិទ្យាល័យ ១,១% ១,៣% ០,១% ០,១% ដែលជួយទៅដល់សហគ្រាសតាមបែបគ្រួសារទាំងនោះ សរុប ១០០% ១០០% ១០០% ១០០% សូម្បីតែត្រឹមពាក់កណ្ដាលក៏ដោយ នឹងមានឥទ្ធិពលជា ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ដោយយោងតាមអ.ស.ស.ក។ 33 កម្មករដែលមានកម្រិតអប់រំកាន់តែខ្ពស់ ទទួលបាន បានមកវិញរបស់អ្នករ�ៀនចប់មហាវិទ្យាល័យក៏បានធ្លាក់ ប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍កាន់តែច្រើន ហ�ើយកម្មករដែលរ�ៀនចប់ ចុះដែរ ប៉ុន្តែមានការធ្លាក់តិចតួច។ មហាវិ ទ្ យាល័ យ បានទទួ ល ប្រាក់ ប� ៀវត្សរ៍ ខ្ព ស ់ ជា ងគេ។ នៅ ឆ្នាំ ២០១១ កម្រិតអប់រំឡ�ើងបានមួយឆ្នាំនាំឲ្យប្រាក់ ការវិនិយោគល�ើការអប់រំនឹងហុចផល នៅពេលចូល ប�ៀវត្សរ៍ក�ើនឡ�ើង ៥,៦ ភាគរយ។ ប�ើគេប្រៀបធ�ៀបប្រាក់ ទីផ្សារពលកម្ម ប៉ុន្តែគេសង្កេតឃ�ើញថាការសិក្សាជំនាញ ប�ៀវត្សរ៍កម្មករទៅតាមកម្រិតនៃការសិក្សារបស់កម្មករ គេ បច្ចុប្បន្ននេះ មិនត្រូវជាមួយតម្រូវការទីផ្សារពលកម្មទេ។ ឃ�ើញថា អ្នកដែលរ�ៀនចប់ត្រឹមមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិបាន ផលត្រឡប់ ម កវិ ញ ពី កា របង្កើ ន កម្រិតអប់ រ ំ បា នថយចុ ះ ប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ខ្ពស់ជាងអ្នកដែលរ�ៀនចប់ត្រឹមបឋមសិក្សា ហ�ើយការសិក្សាមួយផ្សេងទ�ៀតរបស់ធនាគារពិភពលោក ិ ភូមិ ១៦,១ ភាគរយ ហ�ើយអ្នកដែលរ�ៀនចប់មធ្យមសិក្សាទុតយ បានរកឃ�ើញថា ទីផ្សារកម្លាំងពលកម្ម និង ការសិក្សា បានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ខស ្ព ជា ់ ងអ្នករ�ៀនចប់មធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ ជំនាញរបស់កម្លាំងពលកម្មមិនស៊ីសង្វាក់គ្នាទេ (World ៨,៤ ភាគរយ។ ចំពោះអ្នករ�ៀនចប់មហាវិទ្យាល័យ ពួកគេ Bank, ២០១២)។ ប�ើទោះបីជាការអប់រំនឹងផ្តល់ផលមក បានប្រាក់ ប� ៀវត្សរ៍ ខ្ព ស ់ ជា ងអ្ន ក រ�ៀនចប់ ប ឋមភូ ម ិ ច ំ ន ួ ន វិញច្រើនក៏ដោយ ក៏កម្មករភាគច្រើនរ�ៀនចប់ត្រឹមកម្រិត ៨៤,៥ ភាគរយ (តារាង ១២)។ បឋមសិក្សាប៉ុណ្ណោះ។ ផលដែលបានមកវិញពីការវិនិយោគល�ើការអប់រំនៅ ចំនួនក្រុមហ៊ុនដែលបានរាយការណ៍ថា កម្មករកម្ពុជា កម្ជា ពុ បានធ្លាកច ុ ចាប់ពឆ្ ់ ះ ំនា ០០៨។ លទ្ធផលដែលបាន ី ២ ខ្វះជំនាញជាកត្តារារាំងការរីកចម្រើនខ្លំាងរបស់ក្រុមហ៊ុន មកពីការធ្វើ រ៉េហ្ក្រេស្យុង បានបង្ហាញទំនោរមួយយ៉ាងច្បាស់ នៅឆ្នាំ២០០៧ មានប្រមាណ ១៥,៥ ភាគរយ។ ក្រុមហ៊ុន ទាក់ ទ ងនឹ ង ផលដែលបានមកវិ ញ ពី កា រអប់ រ ំ ចា ប់ ព ី ឆ្ នា ំ បរទេសដែលប្រតិបត្តិការនៅកម្ពុជាក៏បានរាយការណ៍ដែរ ២០០៨ មក។ ផលដែលបានមកវិ ញ ពីកា របង្កើ ន ការ ថា កង្ វះ ជំ នា ញរបស់ ក ម្ម ក រកម្ពុ ជា ជា " ឧបសគ្គ ធ ំ ឬ អប់រំមួយឆ្នាំបានធ្លាក់ចុះ ១,៨ ភាគរយ ពី ៧,៤ ភាគរយ ឧបសគ្គ ធ ំ ណា ស់" ដែលរារាំ ង ការរី ក ចម្រើ នលូ តលាស់ ក្នុងឆ្នាំ ២០០៨ មក ៥,៦ ភាគរយ នៅឆ្នាំ២០១១។ ល�ឿនរបស់អាជីវកម្មពួកគេ (World Bank, ២០១២)។ ផលដែលបានមកវិញរបស់អ្នករ�ៀនចប់មធ្យមសិក្សាធ�ៀប ឧទាហរណ៍មួយដែលបង្ហាញពីភាពមិនស៊ីសង្វាក់គ្នារវាង ់ ះ នឹងអ្នករ�ៀនចប់បឋមសិក្សាធ្លាកច ួ ភាគបី មកជិតមួយ ុ ពីមយ ការផ្គតផ ់ ង ្គ ជ ំ ញ និងតម្រូវការទីផ្សារពលកម្មកង ់ នា នុ ្ ឧស្សាហកម្ម ភាគពីរ ពីឆ្នាំ ២០០៩ ដល់ឆ្នាំ ២០១១ ហ�ើយផលដែល កាត់ដេរ។ អ្នកបច្ចេកទេស និងប្រធានផ្នែកភាគច្រើននៅ តារាង ១២៖​ផលដែលបានមកវិញពីការអប់រំតាមឆ្នាំ និងតាមកម្រិតអប់រំ កម្ពុជាឆ្នាំ២០០៤ ដល់ ឆ្នាំ២០១១ ២០០៤ ២០៧ ២០០៨ ២០០៩ ២០១០ ២០១១ រីហ្រ្គេសិនទីមួយ៖ ផលដែលបានមកវិញទៅតាមចំនួនឆ្នាំនៃការអប់រំដែលបានបពា្ចប់ ឆ្នាំនៃការអប់រំ ០,០៦៩ ០,០៧០ ០,០៧៤ ០,០៦២ ០,០៥៣ ០,០៥៦ រីហ្រ្គេសិនទីពីរ៖ ផលដែលបានមកវិញទៅតាមកម្រិតអប់រំដែលបានបពា្ចប់ (មិនរាប់បញ្ចូលបឋមសិក្សា) ពុំមាន ០,៤៥១ -0,៥៩១ -០,៦៨៩ -០,៣១៦ * * អនុវិទ្យាល័យ ០,២៨២ ០,១៩២ ០,២២០ ០,២៣៩ ០,១៣២ ០,១៦១ វិទ្យាល័យ ០,៥៩៨ ០,៤៣៨ ០,៤០២ ០,៤៤៧ ០,២២៦ ០,២៤៥ មហាវិទ្យាល័យ ០,៩៩២ ០,៩៥៨ ១,១៤៧ ០,៨៧៧ ០,៨៦៧ ០,៨៤៦ ក្នុងឆ្នាំ២០១០ និងឆ្នាំ២០១១ គេពុំឃ�ើញមានប្រជាពលរដ្ឋ ណាម្នាក់ដែលពុំមានកម្រិតសិក្សាអប់រំទេ 34 ក្នុងរោងចក្រកាត់ ដេរនៅកម្ពុជា ជាជនជាតិ ចិនដែលបាន និយោជិត។ បញ្ចូនមកដោយក្រុមហ៊ុនគ្រប់គ្រងបុគ្គលិកមានមូលដ្ឋាន នៅប្រទេសចិន (Natusuda, Toto, និង Thobun, ក្នុងចំណោមអ្នកដែលប្រកបមុខរបរមានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ ិ តដែលបពា្ចបថ្ ២០០៩)។ សូម្បីតែនិស្ស នា ម ់ ក ់ ហាវិទ្យាល័យ ទ�ៀងទាត់ គេឃ�ើញមានគម្លាតប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍រវាងកម្មករ ក៏ដោយ ក៏ជំនាញភាគច្រើនដែលពួកគេរ�ៀនមិនសូវត្រូវ ជាបុរស និងកម្មករជាស្រ្តី ក្នុងឆ្នាំ២០០៩។ ប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ នឹងទីផ្សារការងារដែរ។ មូលហេតុនេះហ�ើយ ដែលគេ ជាមធ្យមរបស់ ក ម្ម ក រជាបុ រ សខ្ព ស ់ ជា ងប្រាក់ ប� ៀវត្សរ៍ ជា សង្កេតឃ�ើញថា និស្សិតបពា្ចប់មហាវិទ្យាល័យពិបាករក មធ្យមរបស់កម្មករជាស្រ្តី ៣០ភាគរយ។ ក្នុងរបាយការណ៍ ការងារធ្វើទៅតាមជំនាញដែលខ្លួនរ�ៀន។ និស្សិតបពា្ចប់ នេះ យ�ើ ងប្រើ ប្ រាស់ វ ិ ធីសាស្រ្ត វ ិ ភា គហៅថា អុ ក សាកា ថ្នាក់បរិញ្ញាប័ត្រផែ្នកជំនួញ និង នីតិសាស្រ្តមានច្រើនពេក (Oaxaca Decomposition) ដ�ើម្បីស្វែងយល់ពីភាព រី ឯ និ ស ្សិតថ្នា ក ់ ប រិ ញ្ ញា ប ័ ត្រផែ្ន កវិ ស្វ ក រមានតិ ច តួ ច ពេក ខុសគ្នានៃប្រាក់ឈ្នួលគោលដោយប្រើកត្តាពីរ៖ កត្តាទីមួយ (World Bank, ២០១២)។ ភាពខុសគ្នានៃទាយទាន (ឩ. គម្លាតនៃកម្រិតអប់រំ) និង ី រ កត្តាទព ី គឺភាពខុសគ្នានៃផលដែលបានមកវិញពីទាយទាន កម្ពុជាកំពុងខ្វះខាតកម្លាំងពលកម្មជាថ្នាក់ដឹកនាំជាន់ (ឧទាហរណ៍ ភាពខុ ស គ្នា ន ៃកម្រិតបានមកវិ ញ ពី ទា យ ខ្ពស់ដែលមានជំនាញវិជ្ជាជីវៈគ្រប់គ្រាន់។ បញ្ហានេះតម្រូវ ទាន)។ លទ្ធផលនៃការវិភាគនេះបានបង្ហាញថា ភាព ិ ខំពង្រឹងសមត្ថភាពខ្ន ឲ្យនិយោជិតទាំងអស់ខត លួ ថែមទ�ៀត។ ខុ ស គ្នា ន ៃយេនឌ័ រ ពាក់ ព ័ ន្ធ ន ឹ ង ផលដែលបានមកវិ ញ ពី យោងតាមការសិ ក្ សាមួ យ របស់ ធ នាគារពិ ភ ពលោកនៅ ំ ន់បផ ទាយទានជាកត្តាសខា ុ ដែលធ្វើឲ្យមានគម្លាតប្រាក់ ំ ត ឆ្នាំ២០១២ ស្តីពីជំនាញរបស់កម្មករនៅកម្ពុជា ដោយប្រើ ប�ៀវត្សរ៍រវាងបុរសនិងស្រ្តី (តារាង ១៣)។ ជាពិសេសប្រាក់ ព័ត៌មានពីការអង្កេតនៅឆ្នាំ២០១១ ដោយក្រុមហ៊ុន អេច. ប�ៀវត្សរ៍របស់កម្មករជាស្រ្តីមានកម្រិតទាប ប្រសិនប�ើគាត់ អា.អ៊ីន. (HRINC) បានបង្ហាញថា ក្រុមហ៊ុនជាង ៧០ រ�ៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ ហ�ើយរស់នៅតាមទីប្រជុំជន។ ម្យ៉ាង ្គ ក ភាគរយបានរាយការណ៍ថា បុគល ួ គេខ្វះជំនាញ ិ របស់ពក វិញទ�ៀត កត្តាផ្សេងទ�ៀតដែលធ្វើឲ្យមានគម្លាតនេះដោយ គ្រប់គ្រង, ៣៦ ភាគរយ បានរាយការណ៍ថា បុគ្គលិក សារស្រ្តីបានរ�ៀនសូត្រតិចជាងបុរស (នេះប�ើយ�ើងពិនិត្យ របស់ ព ួ ក គេខ្ វះ ជំ នា ញគ្រប់ គ្រ ងថ្នា ក ់ ក ណ្តា ល និ ង ម�ើលភាពខុសគ្នានៃទាយទានរវាងបុរស និងស្រ្តី ពាក់ព័ន្ធ ប្រធានផ្នែក ហ�ើយ៣៤ភាគរយរាយការណ៍ថា បុគ្គលិក ិ នឹងគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភបាលចំពោះស្រ្តី និងបុរស)។ ជាទូទៅខ្វះជំនាញវិជ្ជាជីវៈ។ ក្រៅពីជំនាញការងារជំនាញ ទន់ ដ ែលខ្ វះ ធំ ប ំ ផ ុ តគ ឺ ៥២ ភាគរយឆ្លើ យ ថា មាន វិស័យវាយនភ័ណ្ឌ ិ មិនសូវល្អកង អាកប្បកិរយា នុ ្ ពេលបំពេញការងារ, ៤២ភាគរយ ឆ្លើ យ ថា ខ្ វះ ជំ នា ញក្ នុ ង ការធ្វើ កា រសម្រេចចិ ត្ត ពេលធ្វ ើ វិស័យវាយនភ័ណ្ឌនៅកម្ពុជា បានផ្តល់អត្រាការងារ ការងារ ហ�ើ យ ៦៤ ភាគរយឆ្លើ យ ថា ខ្ វះ ជំ នា ញវិ ភា គ។ ដល់ស្រ្តីភាគច្រើន ប�ើធ�ៀបទៅនឹងវិស័យដទៃទ�ៀត។ ុ ទាំងនោះ បានល�ើកឡ�ើងថា ល�ើសពីនេះទ�ៀត ក្រុមហ៊ន ដោយសារតែកម្មករជាស្រ្តីមានប្រហែល ៨០ ភាគរយ នៃ ពួកគេមានការលំបាកក្នុងការស្វែងរកកម្មករជំនាញសូម្បី កម្មករទាំងអស់ក្នុងវិស័យវាយនភ័ណ្ឌ។ វិស័យនេះអាចជា រកត្រឹមតែកម្មករជំនាញ ដែលតម្រូវត្រឹមឲ្យចេះអាន និង ួ ពាក់ពន ការពិសោធន៍មយ ្ធ ង ័ ន ់ កាសផ្នែកសេដ្ឋកច ឹ ការផ្តលឱ ិ ្ច គណនាបានច្បាស់លាស់ កុំថាឡ�ើយដល់តម្រូវឲ្យចេះ ដល់ស្រ្តី (តារាង ១៤)។ ប�ើគេដាក់ចេញគោលនយោបាយ ជំនាញការងារតែម្តង។ របាយការណ៍របស់ធនាគារពិភព នានាដែលជួយផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍បន្ថែម និងល�ើកកម្ពស់ ្ពុ កំពង លោកនេះក៏បានរកឃ�ើញថាកមជា ុ ខ្វះកម្មករបច្ចេកទេស លក្ខខណ្ឌការងារដល់ឧស្សាហកម្មនានា ដែលមានស្រ្តីចូលរួម ទោះបីជានិស្សិតដែលបពា្ចប់ការសិក្សាពីមហាវិទ្យាល័យ ភាគច្រើន គេទំនងជាអាចជួយល�ើកកម្ពស់សុខមាលភាព មានច្រើ ន ក៏ ដ ោយ ក៏ ក្រុ មហ៊ ុ ន មានការលំ បា កក្ នុ ង ការ ុ ធីតា របស់ប្រជាពលរដ្ឋបានច្រើន ដូចជា៖ អាចជួយដល់បត្រ ស្វែងរកសាលា ដ�ើម្បីបណ្តុះបណ្តាលជំនាញបន្ថែមដល់ របស់ពួកគេក្នុងការសិក្សាអប់រំ។ ឆ្នាំ២០១១ វិស័យផ្សេងៗ 35 ទ�ៀតដែលមានកម្មករជាស្រ្តីចូលរួមភាគច្រើនក្នុងមុខរបរ របស់ស្រ្តីទាបជាងប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍របស់បុរស ២០ ភាគរយ លក់ ដ ូ រ និ ង ជំ ន ួ ញ តូ ច តាច (៦៨,៨ ភាគរយ) និ ង ហ�ើយនៅ ឆ្នាំ២០១១ គម្លាតនេះក�ើនឡ�ើងដល់កម្រិតជិត រុក្ខាប្រមាញ់ (៦៦,៦ ភាគរយ)។ ចំណែកឯចំនួនស្រ្តីដែល ៣០ ភាគរយ។ ការសិក្សាផ្សេងទ�ៀត ដែលធ្វើនៅកម្ពុជាក៏ ធ្វើ កា រនៅក្ នុ ង វិ ស ័ យ កសិ ក ម្ម និ ង សេវាកម្ម ផ្សេ ងៗ ក្ នុ ង បានរកឃ�ើញគម្លាតនៃប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍រវាងស្រ្តី និងបុរសដែរ ឆ្នាំ២០១១ មានប្រមាណ ៥០ ភាគរយ។ (Savchenko et al. ២០១១)។ ើ រនៅក្ង ស្រ្តីដែលធ្វកា នុ ឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ មានជីវភាព វិ ស ័ យ កាត់ ដេ របានផ្តល់ ផ លប្រយោជន៍ ច ្រើ ន ដល់ ប្រស�ើ រ ជាងស្រ្ តីដែ លធ្វ ើ កា រនៅក្ នុ ង ឧស្សាហកម្ម ផ្សេ ង ស្រ្តី។ ការវិភាគដោយប្រើវិធីសាស្រ្ត រ៉េហ្ក្រេស្យុង បាន ទ�ៀត។ គម្លាតប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍រវាងបុរសនិងស្រ្តីនៅថេរ ល�ើក បង្ហា ញ ថា ស្រ្ តីដែ លធ្វ ើ កា រនៅក្ នុ ង វិ ស ័ យ កាត់ ដេ របាន លែងតែក្នុង ឆ្នាំ២០០៩ ដែលហាក់ដូចជាមានការក�ើន ទទួលប្រាក់រង្វាន់ផ្សេងៗទ�ៀតខ្ពស់ ក្រៅពីប្រាក់ខែគោល ឡ�ើងបន្តិច។ ប�ើសិនជាយ�ើងធ្វើការវិភាគដោយមិនខ្វល់ពី (ក្រាហ្វិកទី ១៧) ប�ើធ�ៀបទៅនឹងស្រ្តីដែលធ្វើការនៅវិស័យ ភាពខុសគ្នានៃកម្រិតអប់រំ និង កត្តាប្រជាសាស្រ្តផ្សេងៗ ផ្សេងៗទ�ៀត។ បន្ទាប់ពី ឆ្នាំ២០០៩មក គេសង្កេតឃ�ើញ នុ ឆ្នា២ ទ�ៀតគេរកឃ�ើញថា ជាមធ្យមក្ង ំ ០០៩ ប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ ថា ប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍របស់កម្មករជាស្រ្តីនៅក្នុងវិស័យកាត់ដេរ តារាង ១៣៖​ការវិភាគប្រើវិធីសាស្រ្ត អុកសាកា(Oaxaca) អំពីភាពខុសគ្នានៃប្រាក់ឈ្នួលតាមយេនឌ័រ កម្ពុជាឆ្នាំ២០០៩ ទាយទាន (វិសមភាពនៃឱកាស) ផលដែលទទួលបានមកវិញនៃទាយទាន មហាវិទ្យាល័យ /0,0២៥*** រ�ៀបការ /0,0៦៤*** រារាំងនឹងស្រ្តី អនុវិទ្យាល័យ /0,0១៣*** វិទ្យាល័យ /0,00៧*** ទីប្រជុំជន/0,0៥២*** ទីប្រជុំជន /0,00១ អនុវិទ្យាល័យ /0,00១ អាយុ /0,000 វិទ្យាល័យ /0,00១ អព្យាក្រិត មហាវិទ្យាល័យ /-0,00១ កុងស្តង់/ 0,0៨៨ វិស័យ (ទាំងមូល) /-0,0៦៧ ជួយដល់ស្រ្តី វិស័យ (ទាំងមូល) /-0,0៩១ អាយុ /-0,0១៩ ឥទ្ធិពលសរុប ជួយតិចតួច / -0,0៤0 រារាំងតិចតួច/ 0,១២0 ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ដោយយោងតាមអ.ស.ស.ក។ តារាង ១៤៖​ការចូលរួមចំណែករបស់ស្រ្តីតាមវិស័យសេដ្ឋកិច្ច កម្ពុជាឆ្នាំ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ២០១១ សេវាម្ហូប ឧស្សាហកម្ម ការដឹក រដ្ឋបាល សេវាសង្គម កសិកម្ម ព្រៃឈ�ើ វាយនភ័ណ្ឌ គ្រឿងឈ�ើ សំណង់ ការលក់ដូរ សេវាផ្សេងៗ អាហារ ផ្សេងទ�ៀត ជញ្ចូន សាធារណៈ ផ្សេងទ�ៀត ២00៤ ៥0,0% ៤៨,៦% ៤៥,៨% ៨១,៣% ៦១,៨% ២៨,៩% ១២,៤% ៦៨,១% ៧,១% ១៣,៣% ៣៦,៩% ៤៤,0% ២0១១ ៥0,៨% ៦៦,៦% ៤៥,១% ៨៤,២% ២៥,៨% ៣៣,៤% ៨,៨% ៦៨,៨% ៤,៤% ១១,៨% ៤៤,៦% ៥0,១% ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ដោយយោងតាមអ.ស.ស.ក។ 36 បានក�ើនឡ�ើងជាលំដាប់។ នេះប្រហែលមកពីបរិយាកាស ការងារមានស្ថានភាពប្រែប្រួលយ៉ាងណា។ ការសិក្សាទាំង សេដ្ឋកិច្ចមានអំណោយផល មានកម្មវិធីគម្រោងរោងចក្រ នោះបានពិ ន ិ ត ្យម�ើ ល កត្តា ផ្សេ ងៗដែលមានឥទ្ធិ ព លល�ើ កាន់តែប្រស�ើរនៅកម្ពុជា (Better Work Program) ការសម្រេចចិត្តរបស់រោងចក្រថា ត�ើត្រូវពង្រីកលក្ខខណ្ឌ ដែលបានជួយឲ្យលក្ខខណ្ឌការងារមានភាពប្រស�ើរឡ�ើង។ ិ ្យម�ើលលក្ខខណ្ឌការងារនៅតាមរោងចក្រ ការងារ និងពិនត ម្យ៉ាងទ�ៀតគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាលដែលកំណត់ នោះ មុននឹងចូលរួមក្នុងកម្មវិធីនេះ។ ការសិក្សាទាំងនោះ ប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍អប្បបរមាក្នុងវិស័យនេះអាចជាកត្តាជួយមួយ បានពិនិត្យម�ើលទំនាក់ទំនងរវាងលក្ខខណ្ឌការងារ និងការ ផ្នែកទ�ៀត ក្នុងការជំរុញឲ្យលក្ខខណ្ឌនានាកាន់តែប្រស�ើរ។ បិទទ្វាររោងចក្រ ដ�ើម្បីកំណត់ឲ្យឃ�ើញមូលហេតុដែលធ្វើ ឲ្យរោងចក្របិទទ្វារ ័ ន ត�ើកត្តានោះមានពាក់ពន ឹ លក្ខខណ្ឌ ្ធ ង ់ ក បន្ទាបព ី ច ិ ពលោក (MFA) ិ ្ចព្រមព្រៀងវាយនភណ្ឌពភ ឋា ថា ការ ការងារដែរឬទេ។ ការសិក្សាទាំងនោះបានសន្និដ្ន បពា្ចប់នៅឆ្នាំ ២០០៤មក ឧស្សាហកម្មនៅកម្ពុជាមាន ់ ក្ខខណ្ឌការងារ និងបំពេញលក្ខខណ្ឌការងារ ល�ើកកម្ពសល ភាពប្រែប្រួលយ៉ាងខ្លាំង។ សមិទ្ធិផលមួយយ៉ាងសំខាន់ តាមផ្លូវច្បាប់មិនបានធ្វើឲ្យសមត្ថភាពប្រកួតប្រជែងរបស់ ិ ដែលរាជរដ្ឋាភបាល ្ពុ បានសម្រេច គឺគោលនយោបាយ កមជា ឧស្សាហកម្មកាត់ដេរកម្ពុជាបានធ្លាក់ចុះទេ ផ្ទុយទៅវិញ គាំទ្រឲ្យបន្តកម្មវិធី "គម្រោងរោងចក្រកាន់តែប្រស�ើរនៅ ់ ក្ខខណ្ឌការងារបានជួយឲ្យរោងចក្រនានា ការល�ើកកម្ពសល កម្ពុ ជា " ដែលជាកិ ច្ច ព្រ មព្រៀងមួ យ រវាងកម្ពុ ជា និ ង នៅកម្ពុ ជា រក្សាតំ ណែ ងរបស់ ខ្ លួ ន នៅល�ើ ឆា កអន្ត រ ជាតិ ។ ្ពុ ក្រោមកិចព្រ សហរដ្ឋអាមេរិកនៅកមជា ្ច មព្រៀងវាយនភណ្ឌ យ�ើងសូមសង្ខេបរបកគំហ�ើញសំខាន់ៗនៃការសិក្សានេះ ់ ៅឆ្នាំ ២០០៤។ ក្រោមកិចព្រ ពិភពលោក ដែលបពា្ចបន ្ច មព្រៀង ដូចខាងក្រោម៖ . នេះ សហរដ្ឋអាមេរិកអនុញ្ញាតឲ្យកម្ពុជានាំសម្លៀកបំពាក់ ទៅកាន់ទីផ្សារសហរដ្ឋអាមេរិកដោយមិនយកពន្ធ ប៉ុន្តែ ការល�ើ ក កម្ព ស ់ ល ក្ខ ខ ណ្ឌ កា រងារមិ ន បានជំ រ ុ ញ ឲ្យ ្ពុ ត្រូវធ្វើយង កមជា ៉ា ណាឲ្យលក្ខខណ្ឌការងារនៅតាមរោងចក្រ រោងចក្របិទទ្វារទេ ប៉ុន្តែផ្ទុយមកវិញ មានច្រើនករណី កាត់ដេរមានភាពប្រស�ើរឡ�ើងតាមរយៈកម្មវិធី "គម្រោង ់ ក្ខខណ្ឌការងារជួយរោងចក្រ បង្ហាញថា ការល�ើកកម្ពសល រោងចក្រកាន់តែប្រស�ើរ"។ កម្មវិធីនេះបានរ�ៀបចំឲ្យមាន មិនឲ្យបិទទ្វារទៅវិញ។ . រចនាសម្ព័ន្ធគ្រប់គ្រង និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការបានយ៉ាង ិ ល្អរវាងរាជរដ្ឋាភបាល ្ពុ , សមាគមរោងចក្រ, ក្រុមហ៊ន កមជា ុ កេរ្តិ៍ឈ្មោះរោងចក្រមានភាពរស�ើបណាស់ពាក់ព័ន្ធនឹង ្ចុ ្បន្ននេះ គម្រោងរោងចក្រកាន់តែ នានានិងសហជីព។ បចប ការបញ្ចេញព័ត ៌ មា នពីលក្ខ ខ ណ្ឌ កា រងារ។ ដូ ច នេះ ប្រស�ើ រ ត្រូ វ បានចាត់ ចែ ងនិ ង ត្រួតពិ ន ិ ត ្យដោយអង្គ កា រ ពលកម្មអន្តរជាតិ (ILO) និងគាំទ្រដោយរាជរដ្ឋាភិបាល ក្រាហ្វិក ១៧៖​មេគុណនៃប្រាក់ឈ្នួល កម្ពុជា, សមាគមរោងចក្រកាត់ដេរកម្ពុជា (GMAC) និង សហជីពនានា។ ស្ត្រី (វិស័យកាត់ដេរ) កម្មវិធីនេះបានធ្វើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការយ៉ាងជិតស្និទ្ធ ជាមួយភាគី ពា ក់ ព ័ ន្ធ ទា ំ ង អស់ រាប់ ទា ំ ង អ្នកបញ្ជា ទ ិ ញ ិ ីនេះមិនគ្រាន់តែជួយតាមដានត្រួតពិនត អន្តរជាតិ។ កម្មវធ ិ ្យ និងវាយតម្លៃលក្ខខណ្ឌការងារនៅតាមរោងចក្រឲ្យសមស្រប តាមនិយាម លក្ខខណ្ឌជាតិ និងអន្តរជាតិប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែ ស្ត្រី (វិស័យផ្សេងទ�ៀត) វាក៏បា នជួយ រោងចក្រឲ្យបង្កើ ន ផលិ ត ភាពផងដែរ។ គេ ្ធ ពកម្មវធ បានធ្វើការសិក្សាជាច្រើន ដ�ើម្បីវាយតម្លៃប្រសិទភា ិ ី គ្រប់មេគុណទាំងអស់ ទទួលបានការជ�ឿជាក់ (significant)ខាងស្ថិតិ ក្នុងកម្រិតកំហុស ១%។ នេះល�ើរោងចក្រនានា ដោយពិនិត្យម�ើលថា ត�ើលក្ខខណ្ឌ ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ដោយយោងតាមអ.ស.ស.ក។ 37 ហ�ើយ ទ�ើបគេសង្កេតឃ�ើញថា ការលែងតម្រូវឲ្យគម្រោង ្ឋ ពទាំងឡាយដែលកមជា ទិដភា ្ទុ បនោះ គឺពាក់ពន ្ពុ មានពិនទា ័ ្ធ រោងចក្រកាន់ តែប្រស� ើ រ លែងបញ្ចេញរបាយការណ៍ ទៅនឹងបញ្ហានីតិរដ្ឋ (ការអនុវត្តច្បាប់ផ្សេងៗ) ដែលក្នុង វាយតម្លៃ បានធ្វើឲ្យអត្រាអនុវត្តន៍គោលការណ៍ល�ើក ុ ក្ស័យធន, ការសុំ នោះរួមមានការបិទបញ្ចីនៅពេលក្រុមហ៊ន កម្ពស់លក្ខខណ្ឌការងារបានថយចុះ។ សិទ្ធិសាងសង់សំណង់, ការអនុវត្តកាតព្វកិច្ចសន្យា និង . ពាណិជ្ជកម្មឆ្លងដែន។ ពាក់ព័ន្ធនឹងហេដ្ឋារចនាសម្ពន័្ធវិញ ដរាបណារោងចក្រចូ ល រួ ម ល�ើ ក កម្ព ស ់ កា រអភិ វ ឌ្ឍន៍ ្ជូ ជាឧបសគ្គដច ថ្លៃអគ្គិសនី និងដឹកជញន នុ្ ចំណោម ៏ ម្បងពីកង លក្ខ ខ ណ្ឌ កា រងាររបស់ ក ម្ម ក រឲ្យបានកាន់ តែប្រស� ើ រ ឧបសគ្គចម្បង ៤ ដែលក្រុមហ៊ុនរាយការណ៍នៅក្នុងការ ពួក គេកម្រឈប់ ច ូលរួ ម ក្ នុ ង កម្ម វ ិ ធីនេះណាស់ ។ គេ អង្កេតស្តីពីបរិយាកាសវិនិយោគ (ICA survey)។ សង្កេតឃ�ើញថា ស្ថានភាពនេះមានលក្ខណៈស្រដ�ៀងទៅ ៍ ច្ចេកវិទ្យាថៗ នឹងការអនុវត្តនប ្មី ។ ការចូលរួមរបស់រោង- អនុសាសន៍ពាក់ព័ន្ធនឹងគោលនយោបាយនានា នុ គម្រោងរោងចក្រកាន់តែប្រស�រ ចក្រនៅក្ង ើ បានបង្ហាញ ថាវាមិ ន ធ្វើ ឲ ្យប៉ ះ ពាល់ និ ង ការគ្រប់គ្រងផលិ តភាព ការងារដែលផ្តល់ប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ទ�ៀងទាត់បានជួយឲ្យ របស់រោងចក្រនោះទេ។ ំ ពលកម្មភាគច្រើនបង្កើនផលិតភាពរបស់ពួកគេ និង កម្លាង ធ្វឲ ើ ្យក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេមានសរ ូ ។ ដ�ើម្បី ្ថិ ភាពចំណល ់ ក្ខខណ្ឌការងារ មតិដែលជំទាស់ទៅនឹងការល�ើកកម្ពសល ្ពុ អាចបង្កើនការងារដែលមានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ទ�ៀងទាត់ ឲ្យកមជា នុ រោងចក្រដោយសារពួកគេបារម្ភថា នឹងធ្វើឲ្យថ្លៃដ�ើម នៅក្ង បានច្រើន របាយការណ៍នេះសូមល�ើកយកអនុសាសន៍ ក�ើ ន ឡ�ើ ង ហ�ើ យ បាត់ ប ង់ ស មត្ថ ភា ពក្ នុ ង ការប្រកួ ត ចំ ន ួ ន បួ ន ដែលគេចាំ បា ច់ ត ្រូ វ យកមកអនុ វ ត្ត ដ� ើ ម ្បី ប ង្កើ ន ប្រជែង។ ប៉ុន្តែការសិក្សានោះរកមិនឃ�ើញភស្តុតាងនានា ុ ការល�ើកកម្ពសល ការងារបង្កើនផលិតភាព និងជំរញ ់ ក្ខខណ្ឌ គាំទ្រមតិនោះទេ។ ផ្ទុយទៅវិញលទ្ធផលនៃការសិក្សានេះ ការងារ។ បានបង្ហាញថា ការល�ើកកម្ពស់លក្ខខណ្ឌការងារអាចធ្វើ ឲ្យសមត្ថភាពប្រកួតប្រជែងរបស់រោងចក្រកាន់តែប្រស�ើរ កំណ�ើនសេដ្ឋកិច្ចនាពេលអនាគតមិនត្រឹមតែបានមក រាប់ទាំងប្រាក់ចំណេញផង។ បច្ចុប្បន្ននេះ គេកំពុងធ្វើការ ពីវស ័ កសិកមតែមួ ិ យ ្ម ្ពុ នៅតែគ្រប យមុខទេ។ ទោះបីជាកមជា ស្រាវជ្រាវបន្ថែមទ�ៀត ដ�ើម្បីវាយតម្លៃល�ើការល�ើកកម្ពស់ ដណ្តប់ដោយតំបន់ជនបទក៏ដោយ ដ�ើម្បីឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ លក្ខខណ្ឌការងារ និងផលិតភាពនៅតាមរោងចក្រនានា ្ពុ មានចំណលក� កមជា ូ ើ ឡ�ើងជានិរន្ត៍ គេត្រូវពង្រីកសកម្មភាព ន នៅកម្ពុជា។ សេដ្ឋ ក ិ ច្ច ម ិ ន មែនកសិ ក ម្ម ។ សម្រាប់ ប្រ ជាពលរដ្ឋ ណា លួ ឯង ជម្រើស ដែលមិនមានលទ្ធភាពប្រកបអាជីវកម្មដោយខ្ន សម្រាប់ក្រុមហ៊ុន និងសហគ្រាសតូចៗ គេសង្កេត ដ៏ប្រស�ើរបំផុតរបស់ពួកគេគឺធ្វើការឲ្យគេ។ ដូច្នេះរាជរដ្ឋាភិ- ឃ�ើញថា បរិយាកាសអាជីវកម្មមិនអំណោយផលទេ។ បាលត្រូវត្រៀមឲ្យបានរួចរាល់ ដ�ើម្បីបង្កើនកិច្ចខិតខំប្រឹង ទោះបី ជា កម្លា ំ ង ពលកម្ម ភា គច្រើ ន បានធ្វើ កា រនៅតាម ប្រែងរបស់ខ្លួនក្នុងការល�ើកកម្ពស់វិស័យឧស្សាហកម្ម និង រោងចក្រធំៗក៏ដោយ ក៏ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាប្រហែលមួយ សេវាកម្មផ្សេងៗដែលអនុញ្ញាតឲ្យកម្មករកម្ពុជាមានការងារ ភាគបីប្រកបមុខរបរដោយខ្លួនឯង ជាពិសេសមុខរបរតូច ធ្វើ ហ�ើយទទួលបានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ទ�ៀងទាត់។ របាយការណ៍ តាច។ ជំរ�ឿនសហគ្រាសនៅកម្ពុជាឆ្នាំ ២០១១ បានរក នុ្ បំណងផ្តលអ នេះ មិនបានរ�ៀបចំកង ់ នុសាសន៍គោលនយោ- ឃ�ើញថា សហគ្រាសខ្នាតតូចមានប្រហែល ៩៩,៦ ភាគ បាយវិ ស ័ យ ឧស្សាហកម្ម ប ៉ ុណ្ ណោះទេ ប៉ ុន្តែរបាយការណ៍ រយនៃសហគ្រាសសរុ ប ទាំ ង អស់ ដ ែលមាននៅកម្ពុ ជា ។ ់ រាក់ប�ៀវត្សរ៍ នេះ បានរកឃ�ើញថា ការងារដែលបានផ្ដលប្ ុ កមជា ប៉ន្តែ ំ ្ពុ ជាប់ចណាត់ថ្ក នា ទ នុ ចំណោមប្រទេស ់ ី ១៣៣ ក្ង ទ�ៀងទាត់ជាកត្តាសំខាន់ក្នុងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ និង ១៨៥ ពាក់ ព ័ ន្ធ ន ឹ ង ភាពងាយស្រួលក្ នុ ង ការធ្វើ អា ជី វ កម្ម ភាពងាយរងគ្រោះ។ ដែលសិ ក្ សាដោយធនាគារពិ ភ ពលោកជារ�ៀងរាល់ ឆ្ នា ំ ។ 38 ភាពមិនស៊ីសង្វាក់គ្នារវាងការផ្គត់ផ្គង់ និងតម្រូវការក្នុង អាជីវកម្មបានប្រស�ើរឡ�ើង។ ការប្រកបមុខជំនួញដោយ ទីផ្សារការងារកម្ពុជា ត្រូវតែកាត់បន្ថយដ�ើម្បីឲ្យផលិតភាព ខ្លួនឯងជាប្រភពចំណូលដ៏សំខាន់ សម្រាប់ទ្រទ្រង់គ្រួសារ បានក�ើនឡ�ើង។ គេចាំបាច់ត្រូវធ្វើការកែលម្អប្រព័ន្ធអប់រំ ំ ន់សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋផ្សេងៗ និងប្រភពបង្កើតការងារដ៏សខា នៅកម្ពុជា ប៉ុន្តែគោលនយោបាយនានាត្រូវផ្តោតទៅល�ើ៖ ទ�ៀត ហ�ើយវាក៏ជាមធ្យោបាយដែលអនុញ្ញាតឲ្យកម្មករ ទី ម ួ យ ការរ�ៀបចំ ឲ ្យមានការបណ្ ត ុះ បណ្តា ល បច្ចេកទេស មួយចំនួនបានសាកល្បងធ្វើការងារផងដែរ។ ការស្រាវជ្រាវ ជា វ និងវិជ្ជ ី ៈប្រកបដោយគុណភាព នៅតាមសាលាបច្ចេកទេស មួយនាពេលថៗ ្មី នេះ សអ ្តី ព ី រប្រកបមុខរបរដោយខ្ន ំ កា លួ ឯង ត បណ្តាលវិជ្ជ និងបណ្ុះ ី ៈនានា។ ទីពរ ជា វ ់ ី ល�ើកកម្ពសសាលា បានរកឃ�ើញថា ការប្រកបមុខរបរដោយខ្លួនឯងមិនមែន បណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈដែលមានស្រាប់ រាប់ទាំងសាលា ជាវិធីសាស្រ្តដោះទ័លនោះទេ ប៉ុន្តែវាជាវិធីសាស្រ្តកំណ�ើន បណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈឯកជន ដោយមានកិច្ចសហប្រតិ- មួយ (FoxandPave Sohnesen, ២០១១)។ ការរ�ៀប បត្តិការជាមួយសហគ្រាសក្នុងស្រុក។ ទីបី ល�ើកទឹកចិត្ត ចំឲ្យមានច្បាប់ និងបទដ្ឋាននានា ដ�ើម្បីជួយដល់សហ- ឲ្យនិយោជកវិនិយោគល�ើការបណ្តុះបណ្តាលដល់កម្មករ។ គ្រាសតូចៗជាអ្វីដែលគេត្រូវធ្វើ។ ក្រៅពីនោះទ�ៀត ធ្វើ ស្វែងរកហិរញ្ញប្បទានផ្សេងៗ ដ�ើម្បីឲ្យសាលាបច្ចេកទេស ្ជូ យ៉ាងណាឲ្យតម្លៃអគ្គិសនី និងការចំណាយល�ើការដឹកជញន ់ គ្គបណ្ុះ និងមហាវិទ្យាល័យនានាផ្តលវ ត បណ្តាលប្រកបដោយ បានថយចុះ។ បញ្ហាទាំងនេះ ជាបញ្ហាអាទិភាពដ�ើម្បីកែ គុណភាព (ធនាគារពិភពលោក, ២០១២, Matching លម្អបរិយាកាសវិនិយោគនៅកម្ពុជា។ Aspirations)។ តួនាទីនៃសេដ្ឋកិច្ចជនបទ ការល�ើកកម្ពស់លក្ខខណ្ឌការងារ ដែលបានអនុវត្តនៅ ពេលកន្លងមក គួរតែត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយ និងល�ើកកម្ពស់ ប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមទីជនបទ បន្ថែមទ�ៀត ដ�ើម្បីកែលម្អស្ថិរភាព និងបរិយាកាសការងារ របស់និយោជិត។ ការអនុវត្តន៍លក្ខខណ្ឌការងារនេះជាគំរូ កម្ ពុ ជា នៅតែជាប្រទេសដែលគ្របដណ្ត ប ់ ដ ោយ ដ៏ ល្អ ម ួ យ សម្រាប់ ប ង្ក ឲ ្យបរិ យា កាសធ្វើ កា រមានលក្ខ ណ ៈ តំបន់ជនបទនៅឡ�ើយ។ ក្នុងចំណោម ១.៦២១ឃុំ ដែល កាន់តែប្រស�ើរឡ�ើង ហ�ើយរាជរដ្ឋាភិបាលអាចធ្វើកិច្ចការ កម្ពុជាមាន ៩០ ភាគរយ ត្រូវបានចាត់ទុកជាឃុំនៅតាម ពីរ។ ទីមួយ បង្កលក្ខណៈនានាដ�ើម្បីឲ្យមានការចែករំលែក ទីជនបទ។ ចំណែកឯអត្រាប្រជាពលរដ្ឋវិញជាង ៩០ភាគ ពីរោងចក្រកាត់ដេរទៅក្រុមហ៊ុនសហគ្រាសផ្សេងៗ ដ�ើម្បី រយកំពុងតែរស់នៅតាមទីជនបទ ហ�ើយចំនួននោះមានការ ឲ្យមានការល�ើកកម្ពស់លក្ខខណ្ឌការងារនៅកម្ពុជា ហ�ើយ ប្រែប្រួលតិចតួចប៉ុណ្ណោះ។ យោងតាមការប៉ាន់ស្មានពីការ ក្រុមហ៊ុននីមួយៗអាចបង្កើតយុទ្ធសាស្រ្តរបស់ពួកគេក្នុង អង្កេតសេដ្ឋកិច្ច-សង្គមកិច្ចកម្ពុជាពី ឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ ការល�ើកកម្ពស់លក្ខខណ្ឌការងារ។ ទីពីរពង្រីកការអនុវត្តន៍ ២០១១ អត្រាប្រជាពលរដ្ឋនៅទីជនបទបានថយចុះតែ ២ ច្បាប់ស្តី ព ីលក្ខខណ្ឌ កា រងារទៅវិ ស ័ យ ដទៃទ�ៀត ដូ ច ជា ភាគរយប៉ុណ្ណោះ ពី ៨១ ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ ២០០៤ មកត្រឹម ឧស្សហកម្មចំណីអាហារ ការកំសាន្ត និង ឧស្សាហកម្ម ៧៩ ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ២០១១។ (ក្រាហ្វិក ១៨) នានាដែលទាក់ទងនឹ ង វិ ស ័ យទេសចរណ៍ ។ គេអាចប្រើ គោលការប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍អប្បបរមា និងផលប្រយោជន៍ផ្សេងៗ ប�ើសិនជាគេពិនិត្យម�ើលប៉ុន្មានឆ្នាំមុននេះទ�ៀត ដោយ ដែលបានធ្វើក្នុងវិស័យកាត់ដេរជាគំរូសម្រាប់វិស័យទាំង ប្រើទិន្នន័យពីជំរ�ឿនប្រជាសាស្ត្រវិញ ចំនួនប្រជាពលរដ្ឋ នេះ។ នៅតាមទីជនបទបានធ្លាក់ចុះ ១,២ ភាគរយ ប៉ុណ្ណោះ ក្នុង រយៈពេល ១០ ឆ្នាំ (ពី ៨១,៧ ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៨ រាជរដ្ឋា ភ ិ បា លគួរតែពិ ចា រណាជួ យ ដល់ ស ហគ្រាស មកត្រឹម ៨០,៥ ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ២០០៨)។ ប�ើគិតត្រឹម តាមគ្រួសារ និង សហគ្រាសតូចៗផ្សេងទ�ៀត។ ការធ្វើ ឆ្នាំ២០១១ ប្រជាជនកម្ពុជាប្រមាណជា ២០ភាគរយ បែបនេះអាចជួយឲ្យសហគ្រាសតូចៗតាមគ្រួសារពង្រីក ុ រស់តាមទីប្រជុជ (ប្រមាណ ៣លាននាក់) កំពង ំ ននានា ហ�ើយ 39 ក្នុងចំណោមនេះមានប្រហែលពាក់កណ្តាលរស់នៅទីក្រុង យ៉ាងច្បាស់នៅឆ្នាំ២០០៩ គ្រាដែលវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុសកល ភ្នំពេញ ចំណែកឯពាក់កណ្តាលទ�ៀត រស់នៅតាមបណ្តា បានជះឥទ្ធិ ព លទៅល�ើ វ ិ ស ័ យ កាត់ ដេ រសំ ល �ៀកបំ ពា ក់ ទីប្រជុំជន២៥ទ�ៀត តាមបណ្តាខេត្តនានាទូទាំងប្រទេស។ ័ សំណង់ និងវិសយ និងស្បែកជ�ើង វិសយ ័ សេវាកម្មផ្សេងៗ។ កម្មករភាគច្រើនដែលបាត់បង់ការងារបានត្រឡប់ទៅរស់ ការធ្វើចំណាកស្រុកមកកាន់ទីប្រជុំជននៅកម្ពុជានៅ នៅជាមួយឪពុកម្តាយ និងក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេវិញនៅ មានកម្រិតទាបនៅឡ�ើ យ ដោយសារមានហេតុ ផ ល តាមទីជនបទ ដ�ើម្បីរង់ចាំឱកាសត្រឡប់មកវិញ នៅពេល ុ ម ពីរយ៉ាង។ មូលហេតទ ួ ចំណាកស្រុកភាគច្រើនធ្វើឡ�ើង ី យ ទីក្រុងមានការងារធ្វើវិញ។ មូលហេតុនេះហ�ើយបានជា ពីតំបន់ជនបទមួយទៅតំបន់មួយផ្សេងទ�ៀត។ គេសង្កេត អត្រាប្រជាពលរដ្ឋនៅជនបទកាលពីឆ្នាំ ២០០៩ បានក�ើន ូ ះ កាលពីធ្វើជរ� ឃ�ើញបាតុភតនេ ំ ឿន ប្រជាសាស្ត្រ ឆ្នាំ ២០០៨។ ឡ�ើងមួយ ភាគរយបន្ថែមទ�ៀតល�ើ ឆ្នាំ ២០១១។ ំ ០០៨ បង្ហាញថា មានចំណាកស្រុក ជំរ�ឿនប្រជាសាស្ត្រឆ្នា២ ប្រហែល ៣,៥ លាននាក់ ហ�ើយភាគច្រើននៃពួកជន ការវិ វ ត្ត ន ៃភាពក្រី ក្រ ជនបទពី ឆ្ នា ំ ២ ០០៤ដល់ ចំណាកស្រុកពីតំបន់ជនបទមួយទៅតំបន់ជនបទមួយទ�ៀត ឆ្នាំ២០១១ បានធ្វើឡ�ើងនៅចុងទសវត្សរ៍ ទី៨០ និង ដ�ើមទសវត្សរ៍ ំ នបានក�ើនឡ�ើង ទី៩០។ អត្រាប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមទីប្រជុជ កាលពីឆ្នាំ ២០០៧ អត្រាភាពក្រីក្រនៅមានកម្រិត ពី ១៨,៣ ភាគរយ នៅឆ្នាំ១៩៩៨ មកត្រឹមតែ ១៩,៥ ខ្ពស់នៅឡ�ើយ ប៉ុន្តែនៅ ឆ្នាំ២០០៩ ភាពក្រីក្រនៅតំបន់ ភាគរយតែប៉ុណ្ណោះ(ក្រាហ្វិកទី ១៨)។ ជនបទបានធ្លាក់ចុះយ៉ាងគំហុគ មុនពេលដែលអត្រានេះ បានធ្លាក់ចុះយឺតៗវិញនៅ ឆ្នាំ២០១១។ ការគណនាអត្រា មូលហេតុទីពីរ កម្មករចំណាកស្រុកមកកាន់ទីប្រជុំជន ភាពក្រីក្រ ដោយប្រើព័ត៌មានពីការអង្កេតសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ទោះបីមករយៈពេលខ្លី ឬរយៈពេលវែងក្តី ពួកគេនៅតែមាន បានបង្ហាញឲ្យឃ�ើញថា អត្រាប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅ ភាពងាយស្រួលទៅភូមិស្ថានឯទីជនបទវិញ ករណីមាន ក្រោមបន្ទាត់ភាពក្រីក្រនៅតាមតំបន់ជនបទបានធ្លាក់តិច វិបត្តិអ្វីមួយក�ើតឡ�ើង។ នេះបង្ហាញឲ្យឃ�ើញថា ជនបទជា តួចប៉ុណ្ណោះពី ៥៩ ភាគរយ នៅឆ្នាំ ២០០៩ មក ៥៨ ុ ត្ថិភាពមួយសម្រាប់ជយ សំណាញ់សវ ួ ប្រជាពលរដ្ឋនៅពេល ភាគរយ នៅឆ្នាំ ២០០៧។ ក៏ប៉ុន្តែអត្រានេះបានធ្លាក់ចុះ ប្រទេសជួ ប វិ បត្តិ។ ហេតុ កា រណ៍ត្រូ វបានគេកត់ ស ម្គាល ់ ២៨ ភាគរយ នៅឆ្នាំ ២០០៩ បន្ទាប់មកបានធ្លាក់ចុះ យឺតៗ មក ២៤ ភាគរយ នៅឆ្នាំ ២០១១។ ក្រាហ្វិក ១៨៖​អត្រាប្រជាពលរដ្ឋនៅជនបទ និងទីប្រជុំជន គេសង្កេ តឃ�ើ ញ ថា ការកាត់ ប ន្ថ យ ភាពក្រីក្រពី ឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ ២០០៦ មានទំនោរច្បាស់លាស់បី។ ជាដំបូង ល្បឿននៃការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្របានធ្លាក់ចុះ យឺតៗក្នុងល្បឿន ០,៤ ភាគរយ ក្នុងមួយឆ្នាំៗ ក្នុងអំឡុង ទីប្រជុំជន ឆ្នាំ ២០០៤-២០០៧ ក៏ប៉ុន្តែវាមានល្បឿនយ៉ាងល�ឿនក្នុង កម្រិត ១៥,២ ភាគរយ ក្នុងមួយឆ្នាំៗ ក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ជនបទ ២០០៧-២០០៩។ ទំនោរទីបី ល្បឿននៃភាពក្រីក្របាន ថមថយវិញក្នុងកម្រិត ១,៩ ភាគរយ ក្នុងមួយឆ្នាំៗអំឡុង អ.ស.ស.ក អ.ស.ស.ក អ.ស.ស.ក អ.ស.ស.ក 2004 2008 2009 2011 ២០០៩-២០១១។ (ក្រាហ្វិក ១៩) ប្រភព៖ វ.ជ.ស (២០០៩) និងសូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ដោយយោងតាមអ.ស.ស.ក។ 40 ប�ើប្រៀបទៅនឹងតំបន់ផ្សេងៗទ�ៀត ល្បឿនកាត់បន្ថយ ២០០៩-២០១១។ ការគណនាបានបង្ហាញថា ល្បឿន ភាពក្រីក្រន ៅតាមទី ជ នបទមានកម្រិតប្រហាក់ ប្រហែល នៃការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រទាំងមូល មាន ១,១ ភាគរយ ល្បឿនការកាត់ ប ន្ថ យ ភាពក្រី ក្រន ៅតាមទីប្រជុ ំ ជ ន អំឡុងឆ្នាំ ២០០៤-២០០៧ មាន ១៣,១ ភាគរយ ក្នុង ផ្សេងៗ។ ឧទាហណ៍ ល្បឿននៃការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ ចន្លោះឆ្នា ំ ២០០៧-២០០៩ ហ�ើ យ ១,៧ ភាគរយ នៅទីប្រជុំជនមានកម្រិត ១,៥ ភាគរយ ក្នុងមួយឆ្នាំអំឡុង ក្ នុ ង អំ ឡុ ងឆ្នា ំ ២០០៩-២០១១។ ឆ្នាំ២០០៤-២០០៧ ហ�ើយមានកម្រិត ១១,២ ភាគរយ ក្នុងមួយឆ្នាំអំឡុង ឆ្នាំ២០០៧-២០០៩ ហ�ើយបន្ទាប់មក ចលនាប្រជាពលរដ្ឋពីជនបទនៅតាមទីប្រជុំជនស្ទើរ មានកម្រិត ១,៧ ភាគរយ ក្ នុ ង មួ យ ឆ្នា ំ អំ ឡុ ង តែមិ ន មានឥទ្ធិព លបន្ តិ ចសោះ ទៅល�ើ កា រកាត់ បន្ថ យ ២០០៩-២០១១។ ប�ើប្រៀបធ�ៀបនឹងតំបន់នៅភ្នំពេញវិញ ភាពក្រីក្រ។ នេះដោយសារតែចំនួនប្រជាពលរដ្ឋនៅតាម តំ ប ន់ ជ នបទកម្ពុ ជា មានល្បឿននៃការបន្ថ យ ភាពក្រី ក្រ ទីជនបទនៅតែមានចំនួនច្រើនដដែល គឺមានប្រមាណ ៤,៤ភាគរយ ក្ នុ ង មួ យ ឆ្នា ំ អំ ឡុ ងឆ្នា ំ ២០០៤-២០០៧ ៨០ ភាគរយ។ យ�ើងបានគណនា ឥទ្ធិពលនៃចំណាកស្រុក បន្ទាប់មកអន់ថយមក ០,៨ ភាគរយ ក្នុងមួយឆ្នាំ អំឡុង នៃជនបទទៅទីប្រជុំជន ល�ើការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រដោយ ឆ្នាំ២០០៧-២០០៩ និង ១,៤ ភាគរយ ក្នុងមួយឆ្នាំ នៅអំឡុងឆ្នាំ២០០៩-២០១១។ (ក្រាហ្វិក ២០) ក្រាហ្វិក ១៩៖​អត្រាភាពក្រីក្រនៅជនបទ ដោយសារតែប្រជាពលរដ្ឋ ន ៅទីតំ ប ន់ ជ នបទមាន ប្រមាណ ៨០ ភាគរយនៃចំនួនប្រជាពលរដ្ឋសរុបនិងមាន ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រប្រមាណ ៩០ ភាគរយ នៃប្រជាពលរដ្ឋ ក្រីក្រសរុប។ ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រនៅតាមទីជនបទ ជាកត្តា ក ំ ណ ត់ ល ្បឿននៃការកាត់ ប ន្ថ យ ភាពក្រី ក្រ របស់ ប្រទេសកម្ពុជាទាំងមូល។ ល្បឿននៃការកាត់បន្ថយភាព ្ពុ ទាំងមូលមានទំនោរដូចនឹងល្បឿន ក្រីក្ររបស់ប្រទេសកមជា នៃការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្ររបស់កម្ពុជា៖ គឺធ្លាក់ចុះយឺតៗ អំ ឡុ ងឆ្នា ំ ២០០៤-២០០៧ យ៉ា ង ល�ឿនអំ ឡុ ងឆ្នា ំ ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ដោយយោងតាមអ.ស.ស.ក។ ២០០៧–២០០៩ ហ�ើយអន់ថយមកវិញ នៅអំឡុងឆ្នាំ ក្រាហ្វិក ២០៖​ល�្បឿននៃការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ និងបម្រែបម្រួលចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ឆ្នាំ២០០៤–២០១១ (a) ល្បឿននៃការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រក្នុងមួយឆ្នាំ (b) បម្រែបម្រួលចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ក្នុងមួយឆ្នាំ គិតជាភាគរយ គិតជាភាគរយ ភ្នំពេញ ទីប្រជុំជន ជនបទ ភ្នំពេញ ទីប្រជុំជន ជនបទ ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ដោយយោងតាមអ.ស.ស.ក។ 41 ប្រើវិធីសាស្រ្តមួយ ឈ្មោះថា រ៉ាវ៉ាល�ៀន–ហុពី (Ravalion- ំ ០០៩ ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃ គិតមកត្រឹមឆ្នា២ Huppi Decomposition) ហ�ើ យ ពិ ន ិ ត ្យម�ើ ល ពី របស់ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ ដែលរស់នៅតាមទីជនបទគិតជា ឆ្នាំ ២០០៤–២០១១។ លទ្ធផលនៃការវិភាគបានបង្ហាញ ំ គឺក�ន មធ្យមបានក�ើនឡ�ើងយ៉ាងខ្លាង ើ ដល់ ៨.១៨៣ រ�ៀល។ ឲ្យឃ�ើញថា ចលនាប្រជាពលរដ្ឋ មកទីក្រុងបានកាត់បន្ថយ ប�ើគិតជាភាគរយវិញ កំណ�ើននេះស្មើនឹង ៣៩ ភាគរយ ភាពក្រីក្រតែ ០,៥ ភាគរយ ប៉ុណ្ណោះ។ ក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំ ឬក៏ ១៩,៥ ភាគរយ ក្នុងមួយឆ្នាំៗ។ កំណ�ើននេះមានភាពអស្ចារ ្យណាស់ប�ើធ�ៀបនឹ ងកំណ�ើន ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ នៃការចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ំ នដទៃទ�ៀត។ ដែលរស់នៅទីក្រុងភ្នំពេញ និងរស់នៅទីប្រជុជ ដ�ើម្បីវាស់វែងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ គេត្រូវវាស់វែង នុ អំឡុងពេលដូចគ្នានេះ នៅភ្នំពេញគេឃ�ើញមានកំណ�ន ក្ង ើ បម្រែបម្រួលនៃចំណាយក្ង នុ ការប្រើប្រាស់របស់ប្រជាពលរដ្ឋ តែមួយភាគរយប៉ុណ្ណោះ ក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំ ចំណែកឯនៅ ម្នាក់ៗ។ ការប៉ាន់ស្មានពីការអង្កេតសេដ្ឋកិច្ចសង្គមកិច្ច ទីប្រជុំជនផ្សេងទ�ៀត កំណ�ើនមានច្រើនគឺ ២៥ ភាគរយ កម្ពុជាបានបង្ហាញឲ្យឃ�ើញថា ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ នៅរយៈពេលពីរឆ្នាំឬ ១២,៥ ភាគរយ ក្នុងមួយឆ្នាំៗ។ ប្រចាំ ថ្ងៃ របស់ ម នុ ស ្សម្នា ក ់ ៗ ដែលរស់ ន ៅតាមទី ជ នបទ ជាមធ្យមបានក�ើនពី ៥.៦៤១ រ�ៀលក្នុងឆ្នាំ២០០៤ មក ប�ើគិតត្រឹមឆ្នាំ ២០១១ ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ ៦.៨៧៥ រ�ៀល នៅឆ្នាំ ២០០៧ បានក�ើនឡ�ើងប្រមាណ ប្រចាំថ្ងៃរបស់ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅតាមទីជនបទ គិតជា ៤ ភាគរយ ក្នុងអំឡុង ៥ ឆ្នាំ ឬ ១,៣ ភាគរយប៉ុណ្ណោះ ់ ះ មធ្យមបានធ្លាកច លា ប្រ ុ មកត្រឹម ៨.៨១៥ រ�ៀល គឺធ្ក ់ មាណ ក្នុងមួយឆ្នាំៗ។ ប�ើប្រៀបធ�ៀបទៅនឹងតំបន់ពីរផ្សេងទ�ៀត ៦ ភាគរយក្ នុ ង រយៈពេលពី រ ឆ្នា ំ ឬក៏ បី ភា គរយក្ នុ ង មួ យ ួ គេ នៅតំបន់ជនបទមានកម្រិតទាបជាង ការចំណាយរបស់ពក ឆ្នា ំ ៗ ។ ទោះបី ជា ការចំ ណា យជាមធ្យមមានការធ្លា ក ់ ចុះ ប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅទីក្រុងភ្នំពេញ និងតំបន់ទីប្រជុំជន យ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏អត្រាភាពក្រីក្រនៅទីជនបទអាចធ្លាក់ ដទៃទ�ៀត។ នៅភ្នំពេញ ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃ ចុះបានដែរ ពីព្រោះគេឃ�ើញប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្របានបង្កើន របស់ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ៗ គិតជាមធ្យមបានក�ើនឡ�ើងជាង ចំណាយរបស់ខ្លួន។ (ក្រាហ្វិក​២១) ៤០ ភាគរយ ពីឆ្នាំ ២០០៤-២០០៧ ពី ១១.៣៣០ រ�ៀល ទៅ ១៥.៨៨១ រ�ៀល។ នៅតាមទីប្រជុំជនដទៃទ�ៀត ស្ថានភាពលំនៅដ្ឋាន និងរបស់របរនៅតាមទីជនបទ ការចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ បានក�ើនឡ�ើង ២៤ ភាគរយ ពីឆ្នាំ ២០០៤-២០០៧ ពី ការប្រែប្រួលជីវភាពនៅតាមទីជនបទមិនត្រឹមតែឆ្លុះ ៨.១៨៣ ទៅ ១០.១៦៣។ បង្ហាញតាមរយៈកំណ�ើននៃការចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ ក្រាហ្វិក ២១៖​ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃរបស់ពលរដ្ឋម្នាក់ៗ នៅតំបន់សំខាន់ៗបី ឆ្នាំ ២០០៤–២០១១ ជនបទ ភ្នំពេញ ទីប្រជុំជន រ�ៀល /ថ្ងៃ (០០០) រ�ៀល /ថ្ងៃ (០០០) រ�ៀល /ថ្ងៃ (០០០) ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ដោយយោងតាមអ.ស.ស.ក។ 42 ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែគេក៏ឃ�ើញមានការកែលម្អសា្ថនភាពលំ- ជាច្រើនដែលអាចឲ្យយ�ើងកំណត់ថាត�ើប្រភពចំណូលមួយ នៅដ្ឋាន ហ�ើយប្រជាពលរដ្ឋមានរបស់របរប្រើប្រាស់កង នុ្ ផ្ទះ ណាដែលគាត់ប្រើប្រាស់សម្រាប់ទប់ទល់ការចំណាយរបស់ ់ ន កាន់តែច្រើន។ ការប៉ានស្មា ពីស្ថានភាពលំនៅដ្ឋានដោយប្រើ ពួកគាត់។ ជាទូទៅចំណូលមិនមានលំអានដូចគ្នាបេះបិទ ព័ត៌មានពីអង្កេតសេដ្ឋកិច្ចសង្គមកិច្ចកម្ពុជាបានបង្ហាញថា ់ ន នឹងការចំណាយទេ។ ការប៉ានស្ ូ ៅកមជា មា ចំណលន ្ពុ ដោយ អត្រាគ្រួសារប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមទីជនបទដែលផ្ទះដំបូល ប្រែប្រួលព័ត៌មានអង្កេតសេដ្ឋកិច្ចសង្គមកិច្ចបានបង្ហាញឲ្យ ប្រក់ស្លឹកបានថយចុះពី ២៤ ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ ២០០៤មក ឃ�ើ ញ ថា លំ អា នចំ ណ ូ ល និ ង ចំ ណា យមានលក្ខ ណ ៈ ត្រឹម ១៤ ភាគរយ នៅឆ្នាំ ២០១១។ប្រជាពលរដ្ឋនៅតាម ស្រដ�ៀងគ្នា។ ចំណូលប្រចាំថ្ងៃសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់ៗ ទីជនបទភាគច្រើន បច្ចុប្បន្ននេះមានផ្ទះ ដែលមានដំបូល ដែលរស់ ន ៅទី ជ នបទដែលគិ ត ជាមធ្យមបានក�ើ ន ឡ�ើ ង រឹងមាំប្រក់ស័ង្កសី ឬ ហ្វីប្រូស៊ីម៉ង់ ឬ ដំបូលបេតុង។ ចំនួន ៤.១០០ រ�ៀល នៅឆ្នាំ២០០៤ ទៅ ៥.៨៨៤ រ�ៀល នៅឆ្នាំ គ្រួសារដែលមានផ្ទះប្រក់ ដ ំ ប ូ ល ស័ ង្ក ស ីបានក�ើ ន ឡ�ើ ង ពី ២០០៩ គឺក�ើនឡ�ើង ៨៤ ភាគរយ ក្នុងរយៈពេលប្រាំឆ្នាំ ឬ ៣១ ភាគរយក្នុងឆ្នាំ ២០០៤ ទៅ ១០ ភាគរយ នៅ ៨,៧ ភាគរយ ក្នុងមួយឆ្នាំៗ។ ប�ើគិតត្រឹមឆ្នាំ ២០១១ ឆ្នាំ ២០១១។ ចំណូលប្រចាំថ្ងៃបន្តក�ើនឡ�ើងដល់ ៦.១៤៤ រ�ៀល ហ�ើយ ប�ើគិតជាកំណ�ើនមានបួនភាគរយក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំ។ គេសង្កេតឃ�ើញថា ប្រជាពលរដ្ឋនៅជនបទមានរបស់ របរប្រើប្រាស់ដូចជាទូរទស្សន៍ ទូរស័ព្ទចល័ត និងម៉ូតូក�ើន ចំណូលដែលមានប្រភពពីកសិផល ឡ�ើងគួរឲ្យកត់សម្គាល់។ នៅឆ្នាំ ២០១១ ៦១ភាគរយនៃ គ្រួសារនៅទី ជ នបទបានរាយការណ៍ ថា ពួ ក គេមាន ចំណូលដែលបានមកពីផលិតផលកសិកម្ម ជាប្រភព ទូរទស្សន៍មួយគ្រឿង ៨៥ភាគរយ បានរាយការណ៍ថាមាន ដ៏សំខាន់មួយ ដែលបានបង្កើនចំណូលគ្រួសារ នៅតាម ទូរស័ព្ទយ៉ាងតិចមួយគ្រឿង ៦៤ ភាគរយរាយការណ៍ថា ទីជនបទ។ នេះដោយសារតែសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ច និងមុខ ពួកគេមានម៉ូតូមួយគ្រឿង។ ប�ើធ�ៀបនឹងឆ្នាំ ២០០៤ គេ របរចិ ញ្ចឹមជី វ ិ ត របស់ ប្រ ជាពលរដ្ឋ ភា គច្រើ ន នៅតាម ឃ�ើញថា គ្រួសារដែលមានទូរទស្សន៍ មានកំណ�ើន ១៦ ី នបទ គឺពង តំបន់ទជ ំ ទៅល�ើការងារកសិកម្ម។ ឹ ផ្អែកយ៉ាងខ្លាង ភាគរយ គ្រួសារដែលមានទូរស័ព្ទចល័ត មានចំនួន ៧៧ ការគណនា របស់យ�ើង ដោយប្រើព័ត៌មាន អង្កេតសេដ្ឋកិច្ច- ភាគរយ ហ�ើយគ្រួសារដែលមានម៉ូតូ មានកំណ�ើន ៣៧ សង្គមកិច្ចកម្ពុជាបានបង្ហាញឲ្យឃ�ើញថា ចំណូលប្រចាំថ្ងៃ ភាគរយ។ តួលេខនេះបង្ហាញឲ្យឃ�ើញថាប្រជាពលរដ្ឋនៅ របស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់ន ៅតាមទីជនបទពីកសិផល តាមទី ជ នបទមានរបស់ រ បរប្រើ ប្ រាស់ ក្ នុ ង ផ្ទះក�ើ ន ឡ�ើ ង បានក�ើនឡ�ើងទ្វេដង ក្នុងរយៈពេលប្រាំឆ្នាំ គឺក�ើនឡ�ើង យ៉ាងសម្បើម ហ�ើយនេះបញ្ជាក់ឲ្យឃ�ើញថា ជីវភាពរបស់ ៥០៧ រ�ៀល ទៅ ១.០១១ រ�ៀល នៅឆ្នាំ ២០០៧។ ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាមានការប្រែប្រួលយ៉ាងខ្លាំង។ ប�ើគិតជាភាគរយវិញ កំណ�ើនពីឆ្នាំ ២០០៤–២០០៩ នេះគឺ ១,៧ ភាគរយ ក្នុងរយៈពេលប្រាំឆ្នាំឬ២៣ ភាគរយ ចំណូលរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ក្នុងរយៈពេលមួយឆ្នាំៗ ចាប់ផ្តើមពីឆ្នាំ ២០០៩ មក ចំនួនប្រចាំថ្ងៃរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមទីជនបទ ដែល នៅតាមទី ជ នបទរបស់ ក ម្ពុ ជា មានការប្រែប្រួល មានប្រភពកសិផលនៅតែបន្តឡ�ើងប្រមាណ ១២ ភាគរយ ជីវភាព និងភាពក្រីក្រអាចពន្យល់បានដោយពិនិត្យល�ើ គឺ ១.២៣២ រ�ៀល នៅឆ្នាំ២០១១។ (ប្រអប់ ២) ចំណូលរបស់ គ្រួសា រនីម ួ យ ៗ និ ងប្រភពចំ ណ ូលរបស់ ពួ ក គាត់ ។ វិ ធ ីសាស្រ្ត ម ្យ៉ា ង ទ�ៀតដ�ើ ម ្បី វា ស់ វែ ងកម្រិត ការក�ើនឡ�ើងនៃចំណូលពីកសិផលភាគច្រើនបានពី ជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋ គេត្រូវពិនិត្យល�ើចំណូលសរុប និង ស្រូវអង្ករ ។ កម្ពុជា ជាប្រទេសដែលនាំ ស្រូ វអង្ករ ចេញ ប្រភពចំណូលផ្សេងៗរបស់គ្រួសារនីមួយៗ។ ជាធម្មតា ហ�ើយដំណាំស្រូវគ្របដណ្ដប់ ៨៤ ភាគរយ នៃផ្ទៃដីដាំដុះ ក្រុមគ្រួសារនៅតាមទីជនបទប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិតពីប្រភព សរុ ប ដែលមានប្រមាណបីលានហិ កតា។ ក្ នុ ង ចំណោ ម 43 ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ដែលរស់នៅទីជនបទប្រមាណ ៨៥ សម្រាប់ហូបគ្រប់គ្រាន់តែប៉ុណ្ណោះ។ ដ�ើម្បីឲ្យបានតួលេខ ភាគរយជាកសិករ។ ដោយសារតែដំណាំស្រូវគ្របដណ្តប់ នេះ គេគណនាបរិមាណទិន្នផលស្រូវសរុប ដែលគ្រួសារ ល�ើសលុបនេះហ�ើយ ទ�ើបគេប៉ាន់ស្មានថា បច្ចុប្បន្នកម្ពុជា នីមួយៗបានផលិត និង បរិមាណសរុបដែលគាត់បាន មានស្រូវនៅសល់ពីបីទៅបួនលានតោនក្នុងមួយឆ្នាំៗ (ប�ើ ប្រើប្រាស់។ ការគណនាបានបង្ហាញថា ប្រសិនប�ើគ្រួសារ គិតជាអង្ករវិញមានប្រមាណ ១,៥ លានតោន ទៅ ២,៥ មួ យ មានគ្នា ប្ រាំ នា ក់ ដ�ើ ម ្បី ឲ ្យសមាជិ កគ្រួសារបានហូប លានតោន)។ មុនឆ្នាំ ២០០៨ គេប៉ាន់ស្មានថា ទំហំ គ្រប់ គេត្រូវការអង្ករ ប្រហែល ៧០៩ គីឡូក្រាម ឬ ប�ើគិត ស្រូវអង្ក រ នៅកម្ពុ ជា មានប្រមាណពី រ លានតោនក្ នុ ង មួ យ ជាស្រូវវិញ ១,៤ តោន (ការគណនានេះប្រភពព័ត៌មានពី ឆ្នាំៗ (ប្រហែល ២ លានតោន នៅឆ្នាំ២០០៥, ២,៥លាន ការអង្កេតសេដ្ឋកិច្ចសង្គមកម្ពុជា ឆ្នាំ២០០៩)។ ដូចនេះ តោន នៅឆ្នាំ ២០០៦ និង ២,៦ លានតោន នៅឆ្នាំ ដ�ើម្បីឲ្យបានទិន្នផលសម្រាប់ហូបគ្រប់គ្រួសារដែលមាន ២០០៧)។ ស្រូវតម្លៃជាមធ្យម ២៥០ ដុល្លារអាមេរិក ក្នុង សមាជិកប្រាំនាក់នេះ ត្រូវតែមានដីស្រែទំហំយ៉ាងតិច០,៥ មួ យ តោនដូ ច នេះស្រូវដែលកម្ពុ ជា នៅសល់ ប�ើ គ ិ ត ជា ហិកតា ហ�ើយទិន្នផលវិញត្រូវតែបានយ៉ាងតិច ២,៧ ប្រាក់វិញ តមៃ្លប្រមាណពី ៧៥០ លានដុល្លារ ទៅ តោនក្ នុ ង មួ យ ហិ ក តា។ ប៉ ុ ន្តែ ដ�ើ ម ្បី ប ំ ពេ ញតម្រូវការ ១.០០០ លានដុល្លារ សម្រាប់សេដ្ឋកិច្ចជនបទ ចាប់ពី សរុបទាំងអស់ ដែលរួមមានតម្រូវការសម្រាប់សមាជិក ឆ្នាំ ២០០៨ មក។ (តារាង ១៥​និង ១៦) គ្រួសារតម្រូវការសម្រាប់ចំណីសត្វតម្រូវការសម្រាប់ទុកធ្វើ ពូជ និងការបាត់បង់ផ្សេងៗ គ្រួសារនោះត្រូវតែមានដីស្រែ ក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់នៅជនបទ ៣៧ យ៉ាងតិចចន្លោះពី ០,៥ ទៅ ១ ហិកតា។ ភាគរយ ជាអ្នកដែលមានស្រូវនៅសល់១៧-៤១ភាគរយ ជាអ្នកខ្វះស្រូវអង្ករ ហ�ើយអ្នកផ្សេងៗទ�ៀត មានស្រូវអង្ករ ការវិ ភា គដោយប្រើ ព ័ ត ៌ មា នពី កា រអង្កេ តសេ ដ្ឋ ក ិ ច្ច ប្រអប់ ២៖ ប្រាក់ចំណូលរបស់គ្រួសារ ធ�ៀបនឹងការចំណាយរបស់គ្រួសារ នៅតាមបណ្តា ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ រាប់ទាំងកម្ពុជាដែរ ហេតុផលទីមួយមួយភាគធំល�ើការប្រើប្រាស់របស់ប្រជាពលរដ្ឋ វាជារ�ឿងធម្មតាទេ ដែលរាល់ការអង្កេតនានាបង្ហាញថា កម្រិត ពិសេសពាក់ព័ន្ធនឹងម្ហូបអាហារបានពីការផលិតផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ ចំ ណ ូ ល របស់ ប្រ ជាពលរដ្ឋ ទា បជាងកម្រិតចំ ណា យរបស់ ពួកគេឬបានមកពីដោះដូរឬ អំណោយផ្សេងៗ។ ហេតុផលទីពីរ ួ មានដូចជា ពួកគាត់។ បញ្ហានេះ ដោយសារតែហេតុផលមួយចំនន ប្រជាពលរដ្ឋ ភា គច្រើ ន នៅតាមទី ជ នបទប្រកបរបរដោយខ្ លួ ន ឯងធ្វើស្រែចម្ការឬរកស៊ីតូចតាចហ�ើយពួកគេភាគច្រើនមិនមាន ចំណូលទ�ៀងទាត់ទេ ចំណែកឯបញ្ជីស្នាមទាក់ទងនឹងចំណូល ចំណូលនិងចំណាយប្រចាំថ្ងៃសម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗ ឆ្នាំ២០០៤-២០១១ នោះក៏ពុំមានគ្រប់គ្រាន់ដែរ។ មូលហេតុទីបី ប្រជាពលរដ្ឋ មិន ហ៊ានរាយការណ៍ពិត ពីចំណូលរបស់ខ្លួន ដោយសារបារម្ភពី ការចំណាយក្នុងម្នាក់ៗ សុវត្ថិភាព។ ដូចនេះ ប�ើយ�ើងចង់ប្រៀបធ�ៀបចំណូល និង រ�ៀល/ថ្ងៃ ចំណាយ យ�ើងត្រូវប្រយ័ត្នប្រយែងបំផុត។ ចំណូលជាទូទៅ ឡ�ើងចុះយ៉ាងខ្លាំង សូម្បីតែក្នុងរយៈពេលខ្លីក៏ដោយ ដូចនេះ ចំណូលក្នុងម្នាក់ៗ ដ�ើ ម ្បី ឲ ្យការរ�ៀបចំ ឲ ្យបានត្រឹ មត្រូ វ គេត្រូ វ ប្រៀបគ្នា ក្ នុ ង រយៈ ពេលវែងមួ យ ។ របាយការណ៍ នេ ះប្រៀបធ�ៀបចំ ណ ូ ល ប្រភព៖ CDRI (២០១៣) ដោយយោងតាមអ.ស.ស.ក និងសូចនាករប៉ាន់ស្មាន និ ង ចំ ណា យសម្រាប់ អ ំ ឡុ ងពេល ២០០៤-២០០៩ និ ង របស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ដោយយោងតាមអ.ស.ស.ក។ ២០០៩-២០១១។ 44 តារាង ១៥៖​សមាសភាពនិងបម្រែបម្រួលចំណូល ចំណូល(រ�ៀល/ថ្ងៃ) % បម្រែបម្រួល ២០០៤ ២០០៩ ២០១១ ០៤-'០៩ ០៩-'១១ លក់កម្លាំងពលកម្ម ៩១៨ ១.៣៥៥ ១.៨៣៥ ៤៨% ៣៥% កសិផល ៥០៧ ១.១០១ ១.២៣២ ១១៧% ១២% ចិញ្ចឹមសត្វ ៣៧៧ ២៩៥ ៣១៧ -២២% ៨% នេសាទ ២០១ ២១៩ ១៥១ ៩% -៣១% រុក្ខនិងប្រមាញ់ ២៨៦ ៣១៩ ៣២៤ ១២% ២% ជំនួញបន្តិចបន្តួច ៨៥៦ ១.៣៩៨ ១.២១១ ៦៣% -១៣% ការឧបត្ថម្ភ ៩៥៧ ១.១៩៧ ១.0៧៣ ២៥% -១០% សរុប ៤.១០០ ៥.៨៨៤ ៦.១៤៤ ៤៤% ៤% ប្រភព៖ វិទ្យាស្ថាន CDRI (២០១៣) យោងតាមអ.ស.ស.ក។ តារាង ១៦៖​ទំហំដីកសិកម្ម ( ភាគរយនៃគ្រួសារជនបទ) អ.ស.ស.ក (CSES) ហិកតា CDRI ២០០២ ២០០៤ ២០០៩ ២០១១ ពុំមាន ២០ ២១ ១៧ ១៦ ០,០១-០,៥ ២៥ ២៥ ២៤ ២៦ ០,៥១-១,០ ២០ ២១ ២១ ២២ > ១,០ ៣៥ ៣៣ ៣៧ ៣៦ ១,០១- ១,៥ - ១១ ១១ ១១ ១,៥១-២,០ - ៨ ៩ ៩ > ២,០ - ១៣ ១៧ ១៦ សរុប ១០០ ១០០ ១០០ ១០០ ប្រភព៖ ហេមម័រនិងអ្នកនិពន្ធដទៃទ�ៀត(២០០៤)និ ងសូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ដោយយោងតាមអ.ស.ស.ក។ សង្គមកិច្ចកម្ពុជាឆ្នាំ២០០៩ បានរកឃ�ើញថា ប្រជាពលរដ្ឋ មិនមានដីកសិកម្មទាល់តែសោះ ហ�ើយ២៤ ភាគរយទ�ៀត ប្រមាណ ៣៧ ភាគរយ បានដាំដុះល�ើផ្ទៃដីទំហំធំជាង មានដីកសិកម្មតិចជាងកន្លះហិកតា។ ដូច្នោះហ�ើយ ការ ្ធ មានស្រូវអង្ករនៅសល់។ មួយហិកតា ដូចនេះពួកគេសុទតែ ់ ក�ើនឡ�ើងនៃតម្លៃស្រូវអង្ករបានផ្តលផលប្រយោជន៍ទៅដល់ ប្រជាពលរដ្ឋប្រហែល ២១ ភាគរយដាំដុះល�ើផ្ទៃដីទំហំ ប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណជាង ១/៣ នៅតាមទីជនបទ ពី ០,៥១–១ ហិកតា។ ផ្ទៃដីទហ ំ ះផ្តលទ ំ នេ ិ ្នផលស្រូវអង្ករ ់ ន ហ�ើយប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណ ១/៣ ទ�ៀត មិនបានរង ុ៉ សម្រាប់ប្រើប្រាស់បានគ្រប់គ្រាន់បណ្ ណ មិនមាននៅសល់ ោះ ផលប៉ ះ ពាល់ ទេ។ ប្រជាពលរដ្ឋ ដ ែលរងផលប៉ ះ ពាល់ ទេ។ ចំ ណែ កក្រុមគ្រួសារដែលជាអ្ន ក ទិ ញ ស្រូវអង្ក រ មាន មានប្រមាណ ១/៣ ដែលមិនមានដីកសិកម្ម ឬក៏មានដី ពីមាន ១៧–៤១ ភាគរយ ដែលក្ង នុ នោះ មាន ១៧ ភាគរយ តិចជាង ០,៥ ហិកតា។ 45 ចំណូលដែលបានពីស្រូវអង្ករ បានមកពីការឡ�ើងថ្លៃ ផលចំ ណេ ញពី កា រក�ើ ន ឡ�ើ ង យ៉ា ង ខ្លា ំ ង នៃតម្លៃស្រូវអង្ក រ នៃតម្លៃស្រូវអង្ករ និង ទិន្នផលខ្ពស់ជាងមុន។ ទោះបី ចាប់តាំងពីដ�ើមឆ្នាំ ២០០៨ ឯណោះ ពីព្រោះតែពួកគាត់ កម្ពុជាបានពង្រីកផ្ទៃដីដាំដុះពី ២,៣ លានហិកតា នៅឆ្នាំ ប្រមូលផលស្រូវឆ្នាំ ២០០៧ នៅចុងឆ្នាំ ២០០៧ និងដ�ើម ២០០៤ ដល់ ២,៦លានហិកតា នៅឆ្នាំ២០០៧ និងដល់ ឆ្នាំ ២០០៨។ ការក�ើនឡ�ើងនៃទិន្នផលបានរួមចំណែក ៣ លានហិកតា នៅឆ្នាំ២០១១ ក៏ដោយ ក៏គេសង្កេត បង្កើនចំណូលរបស់កសិករដែរ។ សម្រាប់ស្រូវរដូវវស្សា ឃ�ើញថា ទំហំដីជាមធ្យមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមតំបន់ គេឃ�ើញទិន្នផលជាមធ្យមបានក�ើនឡ�ើងពី ១,៧ តោន ជនបទក្នុងមួយគ្រួសារមិនមានភាពប្រែប្រួលធំដុំទេ (ផ្ទៃដី ក្នុងមួយហិកតានៅឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ ២,៦ តោនក្នុង នេះគិតទាំងការដាំដុះស្រូវប្រាំង និងវស្សា។ ផ្ទៃដីដែល មួ យ ហិ ក តាឆ្នា ំ ២០០៩ បានក�ើ ន ឡ�ើ ង ប្រមាណជា ពង្រីក បានមកពីផ្ទៃដីព្រៃរិ ច រឹល និ ងផ្ទៃដីដ ែលដោះមី ន ៥២ភាគរយ។ សម្រាប់ស្រូវរដូវប្រាំង ទិន្នផលគិតជាមធ្យម ហ�ើយ)។ មូលហេតុមួយផ្នែកដោយសារចំនួនគ្រួសាររបស់ បានក�ើនឡ�ើងពី ៣,៥ តោន ក្នុងមួយហិកតានៅឆ្នាំ២០០៤ ប្រជាពលរដ្ឋមានការក�ើនឡ�ើង (ឧទាហរណ៍៖ បន្ទាប់ពី ទៅ ៥ តោនក្នុងមួយហិកតា នៅឆ្នាំ ២០០៩ គឺក�ើនឡ�ើង រ�ៀបការរួច មានការកក�ើតគ្រួសារថ្មីៗ) មួយផ្នែកទ�ៀត ៤៤ ភាគរយ។ (ប្រអប់ ៣) ដោយសារតែកំណ�ើនកសិដ្ឋានខ្នាតធំៗរបស់ក្រុមហ៊ុន។ ជាមធ្យម ប្រជាពលរដ្ឋមានដីទំហំប្រហែល ១,២–១,៤ ូ ដែលមានប្រភពពី ការលក់កម្លាង ចំណល ំ ពលកម្ម ហិកតា។ (ក្រាហ្វិក​២២) ការលក់កម្លាំងពលកម្មជាប្រភពចំណូលសំខាន់ទីពីរ ក៏ប៉ុ ន្តែ ការក�ើនឡ �ើ ង នៃតម្លៃស្រូវអង្ក រ បានជួយ ឲ្យ ដែលបានបង្កើនចំណូលរបស់គ្រួសារ។ កំណ�ើនប្រាក់ កសិករក�ើនចំណូលគួរឲ្យកត់សម្គាល់។ ពីឆ្នាំ ២០០៤ ចំណូលពីការលក់កម្លាំងពលកម្ម ដោយសារតែក្នុងគ្រួសារ ដល់ឆ្នាំ ២០០៩ តម្លៃអង្ករនៅល�ើទីផ្សារអន្តរជាតិបានក�ើន នីមួយៗ ជាមធ្យមមានសមាជិកពេញកម្លាំងធ្វើការច្រើន ឡ�ើង ១៣៤ ភាគរយ នៅទីផ្សារថៃ និង ៨៨ ភាគរយ នៅ ជាងមុន, ធ្វើការច្រើនម៉ោងជាងមុន, ហ�ើយប្រាក់ឈ្នួលក៏ ទីផ្សារវ�ៀតណាម។ ចំណែកឯតម្លៃអង្ករក្នុងស្រុកនៅតាម បានច្រើនជាងមុនដែរ។ ប្រាក់ចំណូលប្រចាំថ្ងៃពីការលក់ ទីផ្សារនាទីក្រុងភ្នំពេញវិញ បានក�ើនឡ�ើង ១១៩ ភាគរយ កម្លាំងពលកម្មក្នុងប្រជាពលរដ្ឋម្នាក់បានក�ើនឡ�ើង ៤៨ អំ ឡុ ងពេលដូ ច គ្នា នេ ះ។ ការដំាដុ ះ ស្រូវភាគច្រើ ន នៅ ភាគរយ ក្នុងរយៈពេល៥ឆ្នាំ ចាប់ពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ កម្ពុជាប្រើតែកម្លាំងពលកម្ម ដូចនេះហ�ើយ ការក�ើនឡ�ើង ២០០៩ ឬក៏ ៩,៥ ភាគរយក្នុងមួយឆ្នាំៗ។ កម្រិតចំណូល នូវ តម្លៃជី និ ង ប្រេងឥន្ធ ន ៈស្របពេលមានការក�ើ នឡ�ើ ង នេះបានក�ើនឡ�ើងពី ៩១៨ រ�ៀល ក្នុងមួយថ្ងៃ ទៅ តម្លៃអង្ក រ បានផលប៉ ះ ពាល់ ត ិ ច តួ ច ណាស់ ដ ល់ ប្ រាក់ ១.៣៥៥ រ�ៀលក្នុងមួយថ្ងៃ ហ�ើយបន្តក�ើនឡ�ើងរហូតដល់ ចំណេញរបស់កសិករ។ កសិករកម្ពុជាចាប់ផ្តើមទទួលបាន ១.៨៣៥ រ�ៀលក្នុងមួយថ្ងៃនៅឆ្នាំ ២០១១។ ប្រជាពលរដ្ឋ នៅតាមទីជនបទឥឡូវនេះធ្វើការច្រើនម៉ោងជាងពេលមុន ក្រាហ្វិក ២២៖​ទិន្នផលស្រូវជាមធ្យមក្នុងមួយហិកតា ហ�ើយប្រកបមុខរបរច្រើនជាងមួយ។ ចំណូលអំពីការលក់ រដូវវស្សា រដូវប្រាំង កម្លាំងពលកម្មរបស់ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋ ដែលស្ថិតនៅក្នុង បញ្ចភាគ ២០ ភាគរយ ក្រោមគេ ក�ើនឡ�ើង ៦៩ ភាគរយ ដែលក្នុងនោះ ៥៤ ភាគរយបានមកពីកំណ�ើនសមាជិក ពេញវ័យចូលទីផ្សារការងារ, ៩ ភាគរយបានមកពីធ្វើការ ច្រើនម៉ោងជាងមុន, និង ៦ ភាគរយដែលនៅសល់បាន ំ មកពីកត្តាផ្សេងៗដូចជា ទំហគ្រួសារ ថ្លៃឈ្នួល និង អន្តរកម្ម រវាងកត្តាទាំងអស់នេះ។ (ក្រាហ្វិក ២៣) ប្រភព៖ របាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំរបស់ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ។ 46 ប្រអប់ ៣៖ រ�ឿងរ៉ាវចំនួនពីរ ដែលក�ើតមានឡ�ើងនៅទីជនបទដោយសារឥទិ្ធពលនៃតម្លៃស្រូវខ្ពស់ តម្លៃស្រូវខ្ពស់បានជួយឲ្យខេត្តបាត់ដំបងមានឈ្មោះឡ�ើង នៅខេត្តកណ្តាល តម្លៃស្រូវអង្ករខ្ពស់ និង ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ វិញថា ជាជង្រុកស្រូវរបស់កម្ពុជា។ ល្អ បានជំរុញឲ្យប្រជាពលរដ្ឋវិនិយោគល�ើស្រែរបស់ពួកគេ។ ំ ការជាន់ឈ្លង រ�ឿងនេះក�ើតមានឡ�ើងនៅឃុរ នុ ខេត្តកណ្តាល។ ើ ក្ង មុនឆ្នាំ ១៩៧០ ខេត្តបាត់ដំបងត្រូវបានគេទទួលស្គាល់ថា មុនឆ្នាំ ២០១១ ដ�ើម្បីឲ្យទៅដល់ឃុំនេះ គេចាំបាច់ត្រូវជិះទូកដរ ជាជង្រុកស្រូវរបស់កម្ពុជា។ ក៏ប៉ុន្តែ បន្ទាប់ពីរបបខ្មែរក្រហម ឆ្ល ង កាត់ ទ ន្លេមេគង្គ ហ�ើ យ ចំ ណា យសោហ៊ ុ យ ថ្លៃណាស់ ។ បានរលំរលាយនៅឆ្នាំ១៩៧៩ សង្រ្គាមស៊ីវិលក្នុងខេត្តនេះបាន ការឆ្លងមួយដងៗ អស់ប្រាក់ជាងមួយដុល្លារអាមេរិក (ឬជិត បន្តនៅទសវត្សរ៍ ទី៨០ និង ៩០ទ�ៀត ដែលប្រការនេះបាន ៥.០០០ រ�ៀល) ហ�ើយត្រូវចំណាយពេល អស់ជាង មួយម៉ោង។ រារាំ ង ខេត្ត បាត ់ ដ ំ ប ងមិ ន ឲ្យប្រែក្លា យ ជាខេត្ត ដ ែលមានតួ នា ទី នៅឆ្នាំ ២០១១ បន្ទាប់ពីរាជរដ្ឋាភិបាលសាងសង់ស្ពានថ្មីមួយ សំ ខា ន់ក្នុងសេដ្ឋ ក ិ ច្ច ក ម្ពុជា ហ�ើ យខេត្ត ដែលមកជំ ន ួ សខេត្ត សម្រាប់ឆ្លងកាត់ទន្លេនេះ ការធ្វើដំណ�ើរមានភាពងាយស្រួល បាត់ដំបង គឺខេត្តកំពង់ចាម។ ខេត្តកំពង់ចាមមានតួនាទីសំខាន់ ជាងមុនច្រើន ល�ឿនជាងមុនយ៉ាងច្រើន ហ�ើយអស់សោហ៊ុយ ក្នុងសម័យនោះ ដោយសារតែខេត្តនេះជាច្រកពាណិជ្ជកម្មដ៏ធំ តិចជាងមុន យ៉ាងច្រើនទ�ៀតផង។ ល�ើសពីនេះ ទ�ៀត ប្រព័ន្ធផ្លូវ ជាមួយប្រទេសវ�ៀតណាម។ ថ្នល់ត្រូវបានស្តារឡ�ើងវិញនៅក្នុងឃុំ និងក្រៅឃុំដូចជា ការស្តារ ឡ�ើងវិញនូវផ្លូវជាតិលេខ៨ និង ការកសាងផ្លូវថ្មីៗ នៅក្នុងឃុំ នុ ដំណ�រ ក្ង ្ច ៅខេត្តបាតដ ើ ទស្សនកិចទ ំ ងពីឆ្ំនា ២០០៣ ដល់ ់ ប បានជួយសម្រួលដល់ការធ្វើដំណ�ើរយ៉ាងច្រើន។ ់ ត ២០០៥ គេសង្កេតឃ�ើញថា ក្រុងនេះមានភាពស្ងបស្ ់ ស់ ងា ណា មានសុទ្ធតែអគារដែលសល់ពីសម័យអាណានិគមន៍បារាំង។ មុ នពេលតម្លៃស្រូវមិ ន ទាន់ឡ �ើ ង តម្លៃទ្វេដង កសិ ករប្រើ ុ ប៉ន្តែស្ថា ភាពបានប្រែប្រួលបន្ទាបព ន ើ ឡ�ើង ់ ីតម្លៃស្រូវអង្ករចាប់ផ្តម បច្ចេកទេសបុរាណ ហ�ើយមិនបានស្វែងរកសេវាកម្មផ្នែកបច្ចេក ថ្លៃចាប់ពីឆ្នាំ២០០៧មក បន្ទាប់មកទ�ៀតបានឡ�ើងថ្លៃទ្វេដង ្មី អ្វីឡ�យ ទេសថៗ ុ នៅពេលដែលតម្លៃស្រូវកាន់តែខ្ពសនោ ើ ។ ប៉ន្តែ ់ ះ នៅឆ្នាំ ២០០៨។ សមាគមរោងម៉ាស៊ីនកិនស្រូវកម្ពុជា និង ពួកគាត់បានចាប់ផ្តើមប្រកួតប្រជែងគ្នា ដ�ើម្បីបូមទឹក ស្វែងរក ពាណិ ជ្ជ ក រវ�ៀតណាមបានប្រកួ តប្រជែ ងគ្នា យ ៉ា ង ខ្លា ំ ង ជាមួ យ ៉ា ខ្លាង បច្ចេកទេសកសិកម្មផ្សេងៗ និងខិតខំយង ំ ដ�ើម្បីឲ្យទិន្នផល ពាណិជ្ជករស្រូវថៃ ដ�ើម្បីប្រជែងគ្នាទិញស្រូវពីកសិករនៅខេត្ត របស់ពួកគាត់ក�ើនទ្វេដង ពួកគាត់ក៏បានប្រើពូជស្រូវដែលគេ បាត់ដំបង។ អាស្រ័យហេតុនេះ ទ�ើបកសិករនៅខេត្តបាត់ដំបង និយមនៅល�ើទីផ្សារ។ ជាច្រើ ន បានទទួ លផលប្រយោ ជន៍ ព ី កា រប្រកួ តប្រជែ ងនេះ ហ�ើយឥឡូវនេះ ពួកគាត់មានស្ថានភាពធូរធារមួយកម្រិតធំ។ ឥឡូវនេះ កសិករបានប្តូរទម្លាប់ពីរបរកសិកម្មតែមួយគ្រប់ៗមក របរកសិកម្មដ�ើម្បីលក់ដូរ។ ប្រភព៖ សម្រង់មតិរបស់ឯកឧត្តម ហង់ ជួនណារ៉ុន ក្នុងកិច្ចប្រជុំពិនិត្យសម្រេចរបាយកាណ៍វាយតម្លៃភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជាឆ្នាំ២០១៣កាលពីថ្ងៃទី២ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៣។ 47 អត្រាថ្លៃឈ្នួលពលកម្មនៅតាមជនបទបានក�ើនឡ�ើង ធ្វើការងារសំណង់ក�ើនឡ�ើង ២៣ ភាគរយ គឺក�ើនឡ�ើង ជាងពីរដង ពីឆ្នាំ ២០០៧ ដល់ឆ្នាំ ២០១២។ ក្នុងនោះពី ដល់ ៨.០០០ រ�ៀល ក្នុងមួយថ្ងៃ។ ឆ្នាំ ២០០៧ ដល់ឆ្នាំ ២០០៨ អត្រាថ្លៃឈ្នួលពលកម្មបាន ក�ើនឡ�ើងយ៉ាងគំហុក មានករណីខ្លះ ការក�ើនឡ�ើងខ្ពស់ នៅឆ្នាំ២០១២ អត្រាប្រាក់ឈ្នួលប្រចាំថ្ងៃបានបន្តក�ើន ជាងអត្រាអតិផរណាទៅទ�ៀត។ អត្រាអតិផរណានៅតាម ឡ�ើងយ៉ាងគំហុកទ�ៀត ដោយថ្លៃចំណាយសម្រាប់ទ្រទ្រង់ ទីជនបទក�ើនឡ�ើងប្រមាណ ៥៧ ភាគរយ ពីឆ្នាំ២០០៧ ្ របស់ប្រទេស ជីវភាពបានក�ើនឡ�ើង ហ�ើយអត្រាប្រាក់ឈនួល ដល់២០០៨។ កត្តានេះបានជួយឲ្យប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើន ជិតខាងក៏បានក�ើនឡ�ើងដែរ។ ឧទាហរណ៍ ប្រាក់ឈ្នួល ជាពិសេសប្រជាពលរដ្ឋដែលពុំមានដីធ្វើកសិកម្មអាចទប់ នៅតាមទីជនបទសម្រាប់ការងារភ្ជួររាស់ ក�ើនឡ�ើងដល់ ទល់នឹងការក�ើនឡ�ើងនូវតម្លៃម្ហូបអាហារ ដែលបានក�ើន ២០.០០០ រ�ៀល–២៥.០០០ រ�ៀល ក្នុងមួយថ្ងៃ, ស្ទូង ឡ�ើងយ៉ាងល�ឿនដែរ។ ការវិភាគដោយប្រើព័ត៌មានពីអង្កេត ក�ើនដល់ ១២.០០០–១៥.០០០ រ�ៀល ក្នុងមួយថ្ងៃ និង សេដ្ឋកិច្ចសង្គមកិច្ចកម្ពុជាបានបង្ហាញថា អត្រាថ្លៃឈ្នួល សំណង់ក�ើនដល់ ២០.០០០–២៥.០០០ រ�ៀល ក្នុងមួយ ប្រចាំថ្ងៃសម្រាប់ការងារផ្សេងៗនៅទីជនបទបានក�ើនឡ�ើង ថ្ងៃ។ (ក្រាហ្វិក ២៤) ភ្លាមៗ ហ�ើយការក�ើនឡ�ើងនេះមានចំពោះកម្មករជាស្ត្រី និងកម្មករជាបុរស។ ពីឆ្នាំ ២០០៧ ដល់ឆ្នាំ២០០៨ អត្រា ចំណូលប្រភពពីការប្រកបមុខរបរដោយខ្លួនឯង ថ្លៃឈ្នួលរបស់កម្មករជាបុរស សម្រាប់ការងារភ្ជួររាស់បាន ក�ើនឡ�ើង ៤៤ ភាគរយ គឺក�ើនឡ�ើងដល់ ១៨.០០០រ�ៀល កត្តា ដែ លចូ ល រួមបង្កើ នប្រាក ់ ច ំ ណ ូ ល របស់ គ្ រួ សា រ ក្នុងមួយថ្ងៃ, ដកស្ទូងក�ើនឡ�ើង ៤៥ ភាគរយ គឺក�ើនឡ�ើង ប្រជាពលរដ្ឋនៅជនបទទីបី គឺចំណូលដែលមានប្រភព ដល់ ១០.០០០ រ�ៀល ក្នុងមួយថ្ងៃ, ច្រូតកាត់ក�ើនឡ�ើង មកពីការប្រកបរបរដោយខ្លួនឯង។ នៅឆ្នាំ២០០៩ ការ ៤១ ភាគរយ គឺក�ើនឡ�ើងដល់ ១០.០០០ រ�ៀលក្នុងមួយ ប្រកបរបរដោយខ្លួនឯងជារបរចម្បង ឬ របរបន្ទាប់បន្សំ ថ្ងៃ, ធ្វើសំណង់ក�ើនឡ�ើង ៣៧ ភាគរយ គឺក�ើនឡ�ើងដល់ របស់ គ្រួសា រពលរដ្ឋ ន ៅតាមជនបទមានប្រហែលមួ យ ១០.០០០ រ�ៀល ក្នុងមួយថ្ងៃ។ ចំណែកឯកម្មករជាស្រ្តីវិញ ភាគបី។ ការវិភាគព័ត៌មានពីការអង្កេតសេដ្ឋកិច្ចសង្គមកិច្ច អត្រាប្រាក់ឈ្នួល សម្រាប់ការងារភ្ជួររាស់ក�ើនឡ�ើង ១២០ កម្ពុជាបានបង្ហាញឲ្យដឹងថា ចំណូលប្រចាំថ្ងៃក្នុងមនុស្ស ភាគរយ គឺក�ើនឡ�ើងដល់ ៦.០០០ រ�ៀល ក្នុងមួយថ្ងៃ, ម្នា ក ់ ៗ ពី កា រប្រកបរបរជំ ន ួ ញ តូ ច តាចក�ើ ន ឡ�ើ ង ៦៣ ដកស្ទូងក�ើនឡ�ើង ៤១ ភាគរយ គឺក�ើនឡ�ើងដល់ ភាគរយ ក្នុងរយៈពេល៥ឆ្នាំ ឬ ១២,៧ ភាគរយក្នុងមួយ ១០.០០០ រ�ៀល ក្នុងមួយថ្ងៃ, ច្រូតកាត់ក�ើនឡ�ើង ៤៤ ឆ្នាំៗ។ ចំណូលពីប្រភពនេះជាមធ្យមក្នុងមួយថ្ងៃបានក�ើន ភាគរយ គឺក�ើនឡ�ើងដល់ ១០.០០០ រ�ៀល ក្នុងមួយថ្ងៃ, ឡ�ើងពី ៥៨៦ រ�ៀល នាឆ្នាំ២០០៤ ទៅ ១.៣៩៨ រ�ៀល ក្រាហ្វិក ២៣៖​បម្រែបម្រួលថ្លៃឈ្នួលកម្លាំងពលកម្មឆ្នាំ ២០០៧ និង២០០៨ រ�ៀល/ថ្ងៃ បុរស រ�ៀល/ថ្ងៃ ស្ត្រី ភ្ជួរ ដកស្ទូង ច្រូតកាត់ សំណង់ ភ្ជួរ ដកស្ទូង ច្រូតកាត់ សំណង់ ប្រភព៖ ណូល (Knowles), ឆ្នាំ២០១០ ដោយយោងតាមអ.ស.ស.ក។ 48 នៅឆ្នាំ២០០៩។ ប៉ុន្តែនៅឆ្នាំ២០១១ ចំណូលដែលមាន ពលកម្ម និងប្រកបរបរជំនួញតូចតាច។ ប្រភពពីផ្នែកនេះបានធ្លាក់ចុះមកត្រឹម ១.១២៤ រ�ៀល ឬ ស្មើ ១៣ ភាគរយ។ ទស្សនៈផ្សេងៗរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមទីជនបទ ចំណូលដែលមានប្រភពពីប្រាក់ឧបត្ថម្ភផ្សេងៗ ប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមទីជនបទបានគិតថា ពួកគេអាច រកចំណូលពីដីធ្លី និងការលក់កម្លាំងពលកម្មរបស់ពួកគេ ចំ ណ ូ ល ដែលមានប្រភពពី ប្រាក ់ ឧ បត្ថ ម្ភ ផ្សេ ងៗជា បានច្រើ នជាងនេះទ�ៀត។ ការអង្កេតន ៅតាមទី ជ នបទ ចំណល ូ តិចជាងគេបង្អស់ ដែលបានរួមចំណែកកង នុ ្ ការបង្កើន ធ្វើឡ�ើងកាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០១២ ដោយបានសម្ភាសន៍ ចំ ណ ូ ល សរុ ប របស់ គ្ រួ សា រប្រជាពលរដ្ឋ ព ី ឆ្ នា ំ ២០០៤ ប្រជាពលរដ្ឋ១.៥៦០ គ្រួសារ ក្នុង ៧៨ ភូមិ នៅ១៤ខេត្ត ដល់ឆ្នាំ ២០០៩។ បទពិសោធន៍ពីបណ្តាប្រទេសនានា ទូទាំងប្រទេសកម្ពុជាបានបង្ហាញថា ជាទូទៅប្រជាពលរដ្ឋ បានបង្ហាញថា រាល់ការសម្ភាសន៍ជាមួយប្រជាពលរដ្ឋនៅ មានសុទិដ្ឋិនិយមអំពីការក�ើនឡ�ើងបន្ថែមទ�ៀតនូវចំណូល តាមទីជនបទ ពួកគេតែងតែរាយការណ៍មិនពិតអំពីប្រាក់ ពីដីស្រែចម្ការ និង ពលកម្មរបស់ពួកគាត់។ ក្នុងចំណោម ្ភ ីសាច់ញាតិ។ ល�ើសពីនេះទ�ៀត ការឧបត្ថមផ្សេ ឧបត្ថមព ្ភ ងៗ ១.៥៣៥ គ្រួសារ (ស្មើនឹង៩៨ភាគរយនៃប្រជាពលរដ្ឋត្រូវ ពីរដ្ឋមិនសូវមានច្រើនទេ ដោយសារកម្ពុជាមិនទាន់មាន បានសម្ភាសន៍ទាំងអស់) ដែលប្រកបរបរកសិកម្មជាចម្បង កម្ម វ ិ ធ ីផ្ទេរសាច់ ប្ រាក់ ជ ួ យ ដល់ ជ នក្រី ក្រន ៅឡ�ើ យ ។ ៣០ ភាគរយ បានគិតថា ចំណូលដែលបានពីកសិកម្មនឹង ការប៉ាន់ស្មានដោយប្រើព័ត៌មានអង្កេតសេដ្ឋកិច្ចសង្គមកិច្ច ក�ើនឡ�ើងក្នុងរយៈពេលបីឆ្នាំទៅមុខទ�ៀត ពីព្រោះពួកគាត់ កម្ពុជាបានបង្ហាញថា ចំណូលប្រចាំថ្ងៃក្នុងពលរដ្ឋម្នាក់ៗ គិតថា ទិន្នផល និងតម្លៃផលិតផលកសិកម្មនឹងបន្តក�ើន ដែលមានប្រភពពីប្រាក់ ឧ បត្ថ ម្ភ ផ្សេងៗ បានក�ើ នឡ�ើ ង ឡ�ើង។ ចំណែកឯគ្រួសារ ៣៧ ភាគរយទ�ៀតគិតថា ២៥ ភាគរយប៉ុណ្ណោះ ក្នុងរយៈពេល ៥ ឆ្នាំ ឬប្រហែល ចំណូលនេះនឹងនៅដដែល ហ�ើយ ៤១ ភាគរយ ទ�ៀតគិត ៥ ភាគរយ ក្នុងមួយឆ្នាំៗ ពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ ២០០៩។ ថា ចំណូលពីប្រភពនេះនឹងធ្លាក់ចុះ។ មូលហេតុដែលពួក កំណ�ើនចំណូលមានប្រភពពីការឧបត្ថម្ភផ្សេងៗក�ើនឡ�ើង គាត់គិតថា ចំណូលនឹងធ្លាក់ចុះ ដោយសារតែបារម្ភអំពី តិចតួចណាស់ ប�ើធ�ៀបទៅនឹងចំណូលពីប្រភពផ្សេងៗ ឺ ងៗដែលអាចយាយីដណា បញ្ហាអាកាសធាតុ និងជំងផ្សេ ំ បស់ ំ រ ទ�ៀតដូចជា ចំណូលពីផលិតផលកសិកម្ម ការលក់កម្លាំង ពួកគាត់។ ម្យ៉ាងទ�ៀត ការឡ�ើងថ្លៃនៃការចំណាយក្នុងការ ក្រាហ្វិក ២៤៖​ការវិភាគពីកត្តាសំខាន់ៗដែលជំរុញឲ្យចំណូលពីលក់កម្លាំងពលកម្មក�ើនឡ�ើង, កម្ពុជាឆ្នាំ២០០៩ ចំនួនសមាជិកគ្រួសារ ធ្វើការជានិយោជិត អត្រាចូលរួមក្នុងកំណ�ើនចំណូល ចំនួនម៉ោងធ្វើការ ទំហំគ្រួសារ អត្រាប្រាក់ឈ្នួល អន្តរសកម្មភាពរវាងកត្តានានា ក្រីក្របំផុត ប្រភព៖ ណូល (Knowles), ឆ្នាំ២០១០ ដោយយោងតាមអ.ស.ស.ក។ 49 គេធ្វើស្រែយ៉ាងតិចពីរទៅបីដង ក្នុងមួយឆ្នាំហ�ើយទិន្នផល តារាង ១៧៖​សមត្ថភាពកិនស្រូវ (តោនក្នុងមួយម�៉ោង) កម្ពុជា ក៏ខ្ពស់ជាងកម្ពុជាដែរ។ កិន ប៉ូលា សមត្ថ ភា ពរោងម៉ា ស ៊ ី នក ិ នស្រូវន ៅកម្ ពុ ជា កំ ព ុ ង តែ ពាក់កណ្តាលឆ្នាំ២០០៩ ៩៦ ៧២ មានការរីកចម្រើន ប៉ុន្តែសមត្ថភាពនេះនៅតែមានកម្រិត ពាក់កណ្តាលឆ្នាំ២០១០ ២៤៥ ២០១ ុ ះហ�ើយ ទ�ើបស្រូវដែលកមជា នៅឡ�ើយ។ ដោយមូលហេតនេ ្ពុ ពាក់កណ្តាលឆ្នាំ២០១១ ៣២២ ៣០៥ ផលិតបាននៅតែបន្តហូរទៅប្រទេសជិតខាង ដ�ើម្បីកែច្នៃ បន្ត។ ប�ើទោះបីជារយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ គេ ប្រភព៖ ថម ស្លេតុន និងសុខ មុន្នីរដ្ឋ(២០១២)។ ឃ�ើញមានទំន�ើបកម្មខាងរោងម៉ាស៊ីនកិនស្រូវតាមរយៈការ វិនិយោគពីវិស័យឯកជនយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ឧស្សាហកម្ម ធ្វើស្រែចម្ការក៏ជាមូលហេតុដែលពួកគាត់មានក្តីបារម្ភដែរ។ កិនស្រូវរបស់កម្ពុជាទាំងមូលមិនទាន់មានសមត្ថភាពគ្រប់ ចំនួនគ្រួសារដែលយល់ថា ចំណូលកសិកម្មនឹងក�ើនឡ�ើ ង គ្រាន់ ដ�ើម្បីប្រកួតប្រជែងជាមួយប្រទេសជិតខាងនៅឡ�ើយ នេះ ហាក់ដូចជាស្របគ្នាទៅនឹងចំនួនគ្រួសារប្រជាពលរដ្ឋ ទេ។ មូលហេតុចម្បងៗ គឺកង្វះទុន កង្វះកន្លែង ស្តុកស្រូវ ដែលមានស្រូវអង្ករនៅសល់និងចំនួនគ្រួសារប្រជាពលរដ្ឋ និ ង ពុ ំ ទា ន់ មា នសមត្ថ ភា ពឆ្លើ យ តបនឹ ង ស្ត ង ់ ដា រដែល ដែលជាអ្នកទិញអង្ករ គឺថាក្រុមគ្រួសារប្រជាពលរដ្ឋ ៣៧ ពាណិជ្ជករអន្តរជាតិតម្រូវ។ ពាណិជ្ជករកម្ពុជាភាគច្រើន ភាគរយមានស្រូវអង្ករនៅសល់ រីឯ១៧ ភាគរយ ទៅ ៤១ នាំគ្នាទិញស្រូវពីកសិករ ហ�ើយលក់បន្តឲ្យពាណិជ្ជករថៃ ភាគរយជាអ្នកទិញអង្ករ។ និងវ�ៀតណាមដែលនៅទីនោះ គេបានកែច្នៃបន្ថែមទ�ៀត រួមមាន កិន វេចខ្ចប់ និងនាំចេញដ�ើម្បីយកទៅផ្គត់ផ្គង់ ចំ ណែក ឯទស្សនៈពាក់ ព ័ ន្ធ ន ឹ ង ប្រាក់ ច ំ ណ ូ ល ពី កា រ ទីផ្សារអន្តរជាតិ។ លក់ កម្ លា ំ ង ពលកម្ម មា នទំ នោ រស្រដ�ៀងនឹ ង ទស្សនៈ ពាក់ព័ន្ធនឹងវិស័យកសិកម្មដែរ។ ក្នុងចំណោមអ្នកឆ្លើយ គោលនយោបាយរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ទាំងអស់ ១.១២៦ នាក់ (ស្មើ ៧២ ភាគរយនៃប្រជាពលរដ្ឋ ត្រូ វ បានសម្ភា ស ន៍ ទា ំ ង អស់ ) ដែលប្រើ ក ម្លា ំ ង ពលកម្ម ការរីកចម្រើនច្រើន គួរឲ្យកត់សម្គាល់ នៅតាមទីជនបទ ជាចម្បង សម្រាប់ទ្រទ្រង់ជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ ៤០ ភាគរយ កម្ពុជាក�ើតមានឡ�ើងទៅបាន មួយផ្នែកដោយសារតែតម្លៃ បានឆ្លើយ ថា ពួ កគាត់ គ ិត ថា ចំ ណ ូលបានពីប្រភពនេះ ់ ពិសេសតម្លៃស្រូវ ប៉ន្តែមួ កសិផលបានក�ើនឡ�ើងខ្ពសជា ុ យ នឹងក�ើនឡ�ើង, ៣៤ ភាគរយ គិតថា នៅដដែល, ហ�ើយ ិ ល ផ្នែកទ�ៀតដោយសារគោលនយោបាយរបស់រាជរដ្ឋាភបា ១៦ ភាគរយគិតថា វានឹងធ្លាក់ចុះ។ កម្ ពុ ជា ។ អំ ឡុ ងពេលមានវិ ប ត្តិស្បៀងអាហារសកល កាលពីឆ្នាំ ២០០៨ រាជរដ្ឋាភិបាលមិនបានធ្វើអន្តរាគមន៍ ស្ថានភាពនៃវិស័យស្រូវអង្ករ ពាក់ព័ន្ធនឹងការកំណត់តម្លៃទេ រាជរដ្ឋាភិបាលបានប្រកាន់ យកគោលនយោបាយប�ើ ក ទូលាយពាក់ ព ័ ន្ធ ទ ៅនឹ ង តម្លៃ កសិ ក រកម្ ពុ ជា ភាគច្រើ នធ ្វ ើ ស ្រែតែម្តងប៉ ុ ណ្ ណ ោះក្ នុ ង និង ការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម។ ការប្រកាន់យកយុទ្ធសាស្រ្តបែប មួយឆ្នាំ។ កសិករកម្ពុជាភាគច្រើនដាំស្រូវតែម្តងប៉ុណ្ណោះ នេះបានធ្វើឲ្យទីផ្សារមានការប្រកួតប្រជែងគ្នាកាន់តែខ្លាំង ក្នុងមួយឆ្នាំ គឺនៅរដូវវស្សានេះ ដោយសារតែកង្វះប្រព័ន្ធ ឡ�ើងៗជាអាទិ៍ចាប់ពីឆ្នាំ ២០០៨ មក គេឃ�ើញមានការ ស្រោចស្រព នៅរដូវប្រាំង និង ការប្រើប្រាស់បច្ចេកទេស ំ រវាងពាណិជក ប្រកួតប្រជែងកាន់តែខ្លាង នុ ស្រុក និងក្រៅ ្ជ រក្ង បែបប្រពៃណី។ ជាលទ្ធផល ផលិតភាពកសិកម្មរបស់ ស្រុកក្នុងការទិញស្រូវពីប្រជាពលរដ្ឋន ៅតាមទីជនបទ។ កម្ពុជាមិនទាន់គ្រប់សក្តានុពល ដែលខ្លួនមាននៅឡ�ើយ កសិករជាច្រើនមិនចាំបាច់ដឹកជញ្ជូនស្រូវរបស់ពួកគេទៅ ទេ។ ឧទាហរណ៍ នៅប្រទេសជិតខាង ថៃ និងវ�ៀតណាម ទីផ្សារទេ អ្នកទិញមកទិញដល់វាលស្រែតែម្តង ហ�ើយ 50 ស្ថានភាពនេះ បានជួ យ កសិ ក រច្រើ ន ជាងប៉ ះ ពាល់ ដ ល់ ដែលអាចស្រោចស្រពបាន។ អត្រាគ្រួសារប្រជាពលរដ្ឋ កសិករ។ ដែលមានទឹកស្អាតប្រើប្រាស់បានក�ើនឡ�ើងពី ៤០ភាគរយ នៅឆ្នាំ ២០០០ ទៅ ៥៨ភាគរយ នៅឆ្នាំ២០១០ ចំណែក ល�ើសពីនេះទ�ៀត រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានៅតែផ្តល់ ឯអត្រាគ្រួសារប្រជាពលរដ្ឋ ដែលមានអគ្គិសនីប្រើប្រាស់ អាទិភាពខ្ពស់ល�ើការស្តារ និង កសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ បានក�ើនឡ�ើងពី ២ ភាគរយ នៅឆ្នាំ ២០០៤ ទៅ ២៤ រូបវ័ន្ត ការល�ើកកម្ពស់វិស័យកសិកម្ម និងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ ភាគរយនៅឆ្នាំ ២០១១។ (ក្រាហ្វិក ២៥) ដែលមានចែងក្ នុ ង ផែនការយុ ទ្ធ សា ស្រ្តអភិ វ ឌ្ឍន៍ ជា តិ ។ រាជរដ្ឋា ភ ិ បាលបា នបង្កើ ន ចំ ណា យមូ ល ធនល�ើ វ ិ ស ័ យ បញ្ហាដែលនៅសេសសល់ អាទិភាពទាំងនេះតាមរយៈក្រសួងពាក់ព័ន្ធដូចជា ក្រសួង កសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ (MAFF) ក្រសួង ប�ើ ទ ោះបី ស្ ថា ន ភាពរស់ ន ៅរបស់ ប្រ ជាពលរដ្ឋ តាម ធនធានទឹក និងឧត្តុនិយម (MOWRAM) និង ក្រសួង ់ តី្ ក៏តម្រូវឲ្យ ទីជនបទ មានភាពប្រែប្រួលគួរឲ្យកត់សម្គាលក អភិវឌ្ឍន៍ជនបទ (MRD)។ ការចំណាយមូលធនទាំងនោះ គេមានការយកចិត្តទុកដាក់បន្តទ�ៀត ហ�ើយកិច្ចការនោះ ់ស ផ្តោតទៅល�ើការល�ើកកម្ពសវ ័ កសិកម្ម និងហេដ្ឋារចនា ិ យ ប្រហែលជាត្រូវធ្វ ើ ឲ ្យបានខ្លា ំ ង ក្លា ជា ងមុ ន ទៅទ�ៀត។ សម្ព័ន្ធជនបទ។ ការចំណាយមូលធនរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ជី វ ភាពប្រជាពលរដ្ឋ ន ៅតាមទី ជ នបទប្រែប្រួលពី ក ម្រិត បានក�ើនឡ�ើងពី ៨៨ ពាន់លានរ�ៀល នៅឆ្នាំ ២០០៤ ទៅ ទាបមួយដែលនេះមានន័យថា ភារកិច្ចក្នុងការកាត់បន្ថយ ២២៨ ពាន់លានរ�ៀល ក្នុងឆ្នាំ២០០៨ និង ៦១២ ភាពក្រី ក្រ មិ ន ទាន់ ច ប់ ន ៅឡ�ើ យ ទេ ហ�ើ យ ប្រហែលជា ពាន់លានរ�ៀល ក្នុងឆ្នាំ២០១០ មុននឹងថយចុះមកត្រឹម លំបាកជាងមុន។ ក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រទាំងអស់ នុ ឆ្នា២ ២១៦ ពាន់លានរ�ៀលនៅក្ង ិ ជាភាគ- ំ ០១១។ ប�ើគត ៩០ ភាគរយ ជាប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្ររស់នៅតាមជនបទ រយធ�ៀបទៅនឹ ង ការចំ ណា យសរុ ប របស់ រា ជរដ្ឋា ភ ិ បាល ួ រស់នៅតំបន់ជនបទដាច់ស្រយាល។ ដដែល ហ�ើយមួយចំនន ក�ើនឡ�ើងពី ៤,១ ភាគរយនៃការចំណាយសរុបនៅឆ្នាំ ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រនៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះមានលក្ខណៈខុស ២០០៤ ទៅ៤,៧ ភាគរយនៅឆ្នាំ ២០០៨ និង ៩,៥ រី កាលពីទសវត្សរ៍ទ៩ គ្នាពីប្រជាពលរដ្ឋក្ក្រ ី ០។ ពួកគេមិន ភាគរយនៅឆ្នាំ ២០១០ មុននឹងថយចុះមកត្រឹម ២,៨ ត្រឹមតែមានការរំពឹងទុកខ្ពស់ជាងមុនប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែម ភាគរយនៅឆ្នាំ ២០១១។ ទាំងមានមហិច្ឆតានាពេលអនាគតធំជាងមុនទ�ៀតផង។ កាលពី១០ឆ្នាំមុន អាទិភាពចម្បងរបស់ ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ ការវិ ន ិ យោគ របស់ រា ជរដ្ឋា ភ ិ បា លទៅល�ើ វ ិ ស ័ យ គឺធ្វើយ៉ាងណាឲ្យមានម្ហូបអាហារគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ចិញ្ចឹម អាទិ ភា ពទាំ ង នេះមិ នត្រឹមតែផ្ត ល់ ល ទ្ធ ផ លប៉ ុ ណ្ ណ ោះ ទេ សមាជិ កគ្រួសារពួ កគេ ប៉ ុន្តែអាទិ ភា ពនាពេលបច្ចុប្បន្ន ប៉ុន្តែវាក៏បានជួយល�ើកកម្ពស់កម្រិតជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋ ក្រៅពីមានម្ហូបអាហារ ត្រូវមានម៉ូតូ ទូរទស្សន៍ ទូរស័ព្ទដៃ ជនបទដែរ។ គិតត្រឹមឆ្នាំ ២០១១ ផ្លូវថ្នល់ជនបទនៅ ការអប់រំប្រកបដោយគុណភាពសម្រាប់កូនៗ និងប្រសិទ្ធ- ទូទាំងប្រទេសប្រមាណ ៧៦ ភាគរយ ត្រូវបានជួសជុល ភាពនៃសេវាសុខាភិបាល។ និងកសាងឡ�ើងវិញ។ កាលពីឆ្នាំ ២០០៥ មានតែ ៦៤ ភាគរយប៉ុណ្ណោះ ត្រូវបានជួសជុល និងកសាងឡ�ើងវិញ។ ល្បឿនយឺតនៃការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រនៅឆ្នាំ ២០១១ ការកែលម្អ ផ្ លូ វ ថ្នល់ បា នជួ យ ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ តា មជនបទ បានឆ្លុះបញ្ចាំងឲ្យឃ�ើញយ៉ាងច្បាស់ថា បញ្ហាភាពក្រីក្រ ងាយស្រួលប្រើប្រាស់សេវាសាធារណៈផ្សេងៗ និងដឹក មិនទាន់បញ្ចប់នៅឡ�ើយទេ។ ល្បឿននៃការកាត់បន្ថយ ទំនិញរបស់ពួកគាត់ទៅកាន់ទីផ្សារ។ ប្រព័ន្ធស្រោចស្រព ភាពក្រីក្រយ៉ាងល�ឿននៅឆ្នាំ ២០០៩ ជាព្រឹត្តិការណ៍ដែល ក៏ត្រូវបានស្តារឡ�ើងវិញផងដែរ។ ក្នុងឆ្នាំ២០១០ ផ្ទៃដី អាចក�ើតឡ�ើងតែម្តងប៉ុណ្ណោះ ដោយសារការកាត់បន្ថយ ដាំដុះស្រូវ ៤២ ភាគរយ អាចស្រោចស្រពបាន ហ�ើយប�ើ ភាពក្រី ក្រ នាពេលនោះមានកត្តា ខា ងក្រៅប្រកបដោយ ប្រៀបធ�ៀបទៅឆ្នាំ ២០០៥ មានតែ ២០ភាគរយប៉ុណ្ណោះ លក្ខ ណ ៈអំណោយផលច្រើន។ ល្បឿននៃការកាត់បន្ថយ 51 ក្រាហ្វិក ២៥៖​ការល�ើកកម្ពស់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនៅជនបទសំខាន់ៗ (a) % នៃផ្លូវលំជនបទដែលបានស្តារនិងកសាង (b) % នៃដំណាំស្រូវដែលមានប្រព័ន្ធស្រោចស្រព ប្រភព៖ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា (២០១២)។ ប្រភព៖ វេទិកានៃអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលស្តីពីកម្ពុជា (២០១១)។ (c) % ភាគរយគ្រួសារដែលមានទឹកស្អាតប្រើប្រាស់ (d) % ភាគរយគ្រួសារដែលមានអគ្គិសនីប្រើប្រាស់ ប្រភព៖ JMP របស់ WHO/UNICEF។ ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ដោយយោងតាមអ.ស.ស.ក។ ភាពក្រីក្រនៅតាមទីជនបទដូចបានបង្ហាញខាងល�ើ បាន អង្កេតសេដ្ឋកិច្ចសង្គមកិច្ចកម្ពុជា (ជាការអង្កេតដ�ើម្បី ថមថយមកកម្រិតតិចជាងពីរភាគរយក្នុងមួយឆ្នាំ ប�ើប្រៀប វាស់វែងកម្រិតជីវភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ)។ ការអង្កេតនេះ ធ�ៀបទៅនឹងល្បឿន ១៥,២ ភាគរយ ក្នុងមួយឆ្នាំកាលពី មិនបានសម្ភាសន៍ប្រជាពលរដ្ឋដដែលៗ ពីមួយឆ្នាំទៅមួយ អំ ឡុ ងឆ្នា ំ ២០០៧ – ២០០៩ ដែលបញ្ជា ក ់ ឲ ្យឃ�ើ ញ ឆ្នាំទេ។ ដោយសារមូលហេតុនេះហ�ើយ ទ�ើបគេមានការ ច្បាស់ថា មានកិច្ចការជាច្រើនទ�ៀតដែលត្រូវធ្វើ។ លំបាកសិក្សាពីទំនាក់ទំនងរវាងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ និងកត្តាចម្បងផ្សេងៗ ដែលបានចូលរួមកាត់បន្ថយភាព កត្តាសំខាន់ៗនៃការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ ៌ នទាក់ទងនឹងចំណល ក្រីក្រ។ ម្យ៉ាងទ�ៀតព័តមា ូ របស់ពលរដ្ឋ ក៏ មា នកម្រិតដែរ។ ព័ត ៌ មា នអាចប្រើ ប្ រាស់ ជា សញ្ញា ណ ដោយយោងល�ើលទ្ធផលដែលបានបង្ហាញនៅជំពូក សម្រាប់ពិនិត្យម�ើលការប្រែប្រួលជីវភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ខាងល�ើនេះ យ�ើងនឹងប្រើព័ត៌មានពីអង្កេតសេដ្ឋកិច្ចសង្គម ុ េត្រូវមានភាពប្រយ័ត្នប្រយែង ពីពេលមួយទៅពេលមួយ ប៉ន្តែគ កិច្ចកម្ពុជា និង ស្ថិតិផ្លូវការផ្សេងទ�ៀតរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ក្នុងការបកស្រាយព័ត៌មានទាំងនោះ។ ដ�ើម្បីកំណត់កត្តា ដ�ើម្បីពិនិត្យម�ើលទំនាក់ទំនងរវាងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ ចម្បងផ្សេងៗក្នុងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ យ�ើងបានធ្វើ ពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ ២០១១ និងកត្តាមួយចំនួនដូចជា ការវិភាគមួយ ដោយបានប្រើអញ្ញាតិផ្សេងៗពីការអង្កេត កម្លាំងពលកម្ម តម្លៃកសិផល និង ការប្រកបរបរជំនួញ ិ ក សេដ្ឋកច ្ពុ និងលទ្ធផលពីការវិភាគអំពីតំបន់ទីប្រជុជ ្ច មជា ំ ន តូចតាច។ និងជនបទនៅជំពូកទីពីរ។ ការវិភាគនេះបានកំណត់កត្តា 52 ចម្បងផ្សេងៗដែលបានចូ ល រួ ម កាត់ ប ន្ថ យ ភាពក្រី ក្រ ពី ចរិតលក្ខណៈរបស់ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅតាមទីប្រជុំជន ឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ ឆ្នាំ ២០១១ និងតាមតំបន់ធំៗរបស់ ផ្សេងៗ មានលក្ខណៈស្រដ�ៀងនឹងប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅ ្ពុ មានដូចជា ទីក្រុងភ្នំពេញ តំបន់ទីប្រជុជ កមជា ំ នដទៃទ�ៀត។ ទីក្រុងភ្នំពេញផង និង ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅតាមជនបទ ចំពោះកត្តាពិសេសដែលមានតួនាទីសំខាន់សម្រាប់អំឡុង ផង។ ឧទាហរណ៍ ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅតាមទីប្រជុំជន ពេល ឬក៏តំបន់ណាមួយនោះជាក់លាក់ យ�ើងបានកំណត់ ផ្សេងៗទ�ៀតមានដីស្រែចម្ការ និងប្រកបរបរកសិកម្មល�ើ វាជាកត្តាដាច់ដោយឡែក។ ដីធ្លីរបស់ខ្លួន ដែលនៅមិនឆ្ងាយប៉ុន្មានពីទីប្រជុំជនទេ (ជាទូទៅ គេអង្កេតឃ�ើញថា មានចម្ងាយមិនដល់មួយ ការវិភាគបានបង្ហាញថា ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រនៅ ំ ន គ.ម ផង)។ ចរិតលក្ខណៈរបស់ជាពលរដ្ឋ នៅតាមទីប្រជុជ កម្ពុជាពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ២០១១ ភាគច្រើនបានក�ើត មានលក្ខណៈស្រដ�ៀងប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅទីក្រុងភ្នំពេញ ឡ�ើងនៅតំបន់ជនបទ ហ�ើយក�ើតឡ�ើងក្ង នុ អំឡុង ឆ្នា២ ំ ០០៧ មានដូចជា ស្ថានភាពលំនៅដ្ឋាន កម្រិតនៃការសិក្សាអប់រំ ដល់ឆ្នាំ២០០៩។ ការគណនាបានបង្ហាញថាក្នុងចំណោម និ ង កម្រិតចំ ណា យល�ើ កា រប្រើ ប្ រាស់ ជា ដ�ើ ម ។ នេះជា ការកាត់ ប ន្ថ យ ភាពក្រី ក្រ សរុ ប នៅកម្ពុ ជា ក្ នុ ង រយៈពេល ុ ែលយ�ើងមានការលំបាកក្ង មូលហេតដ ំ ខ នុ ការវិភាគកត្តានាម ុ ៧ ឆ្នាំនេះ ៣,៧ ភាគរយ បានកាត់បន្ថយនៅទីក្រុង នៃការកាត់បន្ថយ ភាពក្រីក្រនៅតាម «តំបន់ទីប្រជុំជនដទៃ ភ្នំពេញ ៨,១ ភាគរយ បានកាត់បន្ថយនៅតាមទីប្រជុំជន ទ�ៀត» ។ ដូច្នេះហ�ើយ ក្នុងការវិភាគនេះ យ�ើងប្រើតែពីរ នានាទ�ៀត ហ�ើយ ៨៨,៣ ភាគរយ ត្រូវបានបន្ថយនៅ តំបន់ទេ គឺតំបន់ទីប្រជុំជន និង តំបន់ជនបទដោយចាត់ ទីជនបទ(ក្រាហ្វិកទី ២៦A)។ ម្យ៉ាងវិញទ�ៀតការកាត់បន្ថយ ប្រជាពលរដ្ឋ ទីក្រុងភ្នំពេញថា ជាប្រជាពលរដ្ឋ ក្ នុ ងតំ ប ន់ ភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជាប្រមាណ ៨០ ភាគរយ ក�ើតឡ�ើងក្នុង ទីប្រជុំជន រីឯប្រជាពលរដ្ឋក្នុង «តំបន់ទីប្រជុំជនផ្សេង អំឡុងឆ្នាំ ២០០៧ ដល់ឆ្នាំ ២០០៩ ហ�ើយមួយចំណែក ទ�ៀត» មួយចំនួនចាត់ចូលថា ជាប្រជាពលរដ្ឋក្នុងតំបន់ នៅសល់ក�ើតឡ�ើង នៅឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ ២០០៧ ទីប្រជុំជន និង មួយចំនួនទ�ៀតចាត់ចូលក្នុងតំបន់ជនបទ ប្រមាណ ៩,៧ ភាគរយ និងអំឡុងឆ្នាំ ២០០៩ ដល់ ថា ភាពជាក់ស្ដែងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនម អាស្រ័យល�ើស្ន ួ ៗ។ ី យ ឆ្នាំ ២០១១ ប្រមាណ ១០,៤ ភាគរយ (ក្រាហ្វិកទី ២៦B)។ ក្រាហ្វិក ២៦៖​ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជា ឆ្នាំ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ២០១១ (a) តាមតំបន់ (b) តាមអំឡុងពេល ភ្នំពេញ ទីប្រជុំជន ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រសរុប = 32,7 ភាគរយ (លេខទី១) = 100% (លេខទី២) ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ដោយយោងតាមអ.ស.ស.ក។ 53 គ្រួសារដែលរស់ ន ៅតាមទីប្រជុ ំ ជ នក្ នុ ង អំ ឡុ ង ចំណល ូ របស់ក្រុមគ្រួសារពលរដ្ឋនៅតាមទីជនបទ ឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ ២០០៧ ពីឆ្នាំ២០០៤ ទៅឆ្នាំ២០០៩ ក្រុមគ្រួ សា រពលរដ្ឋ រ ស់ ន ៅតាមទី ប្រ ជុ ំ ជ ននានានៅ ើ ្យការចំណាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ កត្តាចម្បងទី១ ដែលធ្វឲ កម្ពុជា ភាគច្រើនប្រកបការងារក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្ម។ នៅតាមទីជនបទក�ើនឡ�ើងពីឆ្ំនា ២០០៤ ដល់ឆ្ំនា ២០០៩ ផលិ តផល ក្ នុ ង ស្រុកក្ នុ ង មនុ ស ្សម្នា ក ់ ៗ របស់ វ ិ ស ័ យ គឺថ្លៃស្រូវអង្ករឡ�ើងខ្ពស់។ គ្រួសារពលរដ្ឋជាច្រើននៅតាម ឧស្សាហកម្មបានក�ើនឡ�ើង ៤០,៨ ភាគរយ ពីឆ្នាំ ២០០៤ ទីជនបទបានល�ើកកម្ពស់ជីវភាពរបស់ខ្លួនដោយសារតម្លៃ ដល់ ឆ្នាំ២០០៧។ ប៉ុន្តែនៅឆ្នាំ២០០៨ ដល់ឆ្នាំ២០០៩ អង្ករបានក�ើនឡ�ើងពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ ២០០៩។ ក្រៅពី ផលិ តផល ក្ នុ ង ស្រុកសរុ ប ក្ នុ ង មនុ ស ្សម្នា ក ់ រ បស់ វ ិ ស ័ យ ឥទ្ធិពលផ្ទាល់ តម្លៃស្រូវអង្ករខ្ពស់មានឥទ្ធិពលប្រយោល ឧស្សាហកម្មមានការធ្លាក់ចុះ ទ�ើបតែនៅឆ្នាំ ២០១០ ទេ ្ធិ លប្រយោលទី១ បរិមាណ ពីរទៅល�ើគ្រួសារពលរដ្ឋ៖ ឥទព ឹ កម្រិត ដែលវាបានង�ើបឡ�ើងវិញ ហ�ើយបានក�ើនឡ�ើងស្មើនង ស្រូវអង្ករដែលគ្រួសារនីមួយៗបានប្រើប្រាស់នឹងមានតម្លៃ របស់ឆ្នាំ២០០៧វិញ។ចំណែកឯផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប ខ្ពស់ ពេលគិតជាប្រាក់។ ឥទ្ធិពលប្រយោលទី២ ការដាំ ក្នុងមនុស្សម្នាក់ៗ របស់វិស័យកសិកម្មវិញ បានក�ើនឡ�ើង ដុះត្រូវបានពង្រីក ហ�ើយទិន្នផលក៏ត្រូវបានបង្កើនដែរ។ ៩,១ ភាគរយ ពីឆ្នាំ ២០០៧ ដល់ឆ្នាំ ២០០៨។ កាលពី ទសវត្សរ៍កន្លងទៅ កំណីនការងារដែលមានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ ដ�ើម្បីប៉ាន់ស្មានផលប៉ះពាល់នៃការក�ើនឡ�ើងថ្លៃស្រូវ ទ�ៀងទាត់នៅតាមទីប្រជុំជនបានធ្វើឲ្យភាពក្រីក្រធ្លាក់ចុះ អង្ករទៅល�ើជីវភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ យ�ើងបានធ្វើការ យ៉ាងល�ឿន ជាពិសេស ការធ្លាក់ចុះអត្រាភាពក្រីក្រនៅ និ ម្មិតកម្ម ម ួ យ ដោយប្រើ ព ័ត៌ មា នពី កា រអង្កេ តសេ ដ្ឋ ក ិច្ច ទីក្រុងភ្នំពេញ ពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ ២០០៧។ ក្នុងអំឡុង សង្គមកិច្ចកម្ពុជា និងស្ថិតិផ្លូវការផ្សេងៗទ�ៀតរបស់រាជរដ្ឋា- ួ ការងារមាន ពេលនោះហ�ើយដែលគេសង្កេតឃ�ើញថា ចំនន ភិបាល ហ�ើយវិធីសាស្រ្តនៃការវិភាគត្រូវបានពន្យល់លម្អិត ប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ទ�ៀងទាត់មានកំណ�ើន ១០ ភាគរយ ប៉ុន្តែ នៅឧបសម្ព័ន្ធទីបី។ ក្នុងការវិភាគនេះ យ�ើងពិនិត្យម�ើល ក្នុងអំឡុងពេលនោះ អត្រាភាពក្រីក្រនៅជនបទបានធ្លាក់ ល�ើគ្រួសារមួយក្រុម ដែលត្រូវបានចាត់ទុកជាប្រជាពល- ចុះត្រឹម ១,១ ភាគរយប៉ុណ្ណោះ ដោយសារអំឡុងពេល រដ្ឋក្ រី ក្រនៅឆ្នា ំ ២០០៧ ប៉ ុ ន្តែ មិ នត្រូវ បានចាត់ ទ ុ ក ជា នោះ ចំនួនប្រជាពលរដ្ឋដែលទទួលបានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍នៅ ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រទេនៅឆ្នាំ២០០៩ តាមបន្ទាត់ភាពក្រីក្រ ជនបទក�ើនឡ�ើងមិនដល់មួយភាគរយផង។ ឆ្នាំនីមួយៗ ហ�ើយតាមរយៈក្រុមពលរដ្ឋនេះ យ�ើងពិនិត្យ ម�ើលកម្រិតចំណាយប្រចាំថ្ងៃរបស់ពួកគេបានវិវត្តន៍យ៉ាង ពេលយ�ើ ង ពិ ន ិ ត ្យកម្រិតចំ ណា យល�ើ កា រប្រើ ប្រា ស់ ដូចម្តេច ពេលស្រូវអង្ករឡ�ើងថ្លៃខ្ពស់។ លទ្ធផលនៃការ ទៅតាមប្រភេទរបស់មុខរបរមេគ្រួសារ យ�ើងរកឃ�ើញថា វិភាគបានបង្ហាញថា ថ្លៃស្រូវអង្ករមានតម្លៃខ្ពស់បានជួយ កំណ�ើនមេគ្រួសារដែលប្រកបរបរមានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ទ�ៀង ឲ្យការចំណាយក្នុងម្នាក់ៗក្នុងគ្រួសារទាំងនោះ ក�ើនឡ�ើង ទាត់ជាកត្តាចម្បង ដែលជួយកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ (មាន ចំនួន ៦៨៣.៧២ រ�ៀលក្នុងមួយថ្ងៃ។ ចំណែកឯការក�ើន នុ្ ផ្នែក សព ពន្យល់កង ី លកម្ម នៅទីប្រជុជ ្តី ព នុ របាយការណ៍ ំ ន ក្ង ឡ�ើងនៃទិន្នផលស្រូវ និងផ្ទៃដីដាំដុះបានធ្វើឲ្យការចំណាយ នេះ)។ ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ ក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ២០០៤ ក្នុងម្នាក់ៗក្នុងគ្រួសារទាំងនោះក�ើនឡ�ើង ៦.៦១៤ រ�ៀល ដល់ឆ្នាំ ២០០៧ បានរួមចំណែកដល់ការកាត់បន្ថយ ក្នុងមួយថ្ងៃ។ ភាពក្រីក្រទូទាំងប្រទេសចំនួន ១,៤ ភាគរយ។ កត្តា ច ម្បងទី ព ី រ ដែលជួ យ ឲ្យការចំ ណា យរបស់ ប្រជាពលរដ្ឋ មានការក�ើនឡ�ើង គឺកំណ�ើនពីការលក់កម្លាំង ពលកម្ម និ ង អត្រាថ្លៃ ឈ្ នួ ល ពលកម្ម ។ ដោយសារតែ ទិន្នន័យមានកម្រិត យ�ើងមិនអាចកំណត់ថា ត�ើការលក់ 54 ំ ពលកម្មនៅតាមទីជនបទ ភាគច្រើនបានមកពីការងារ កម្លាង នុ ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រនៅកមជា កត្តាចម្បងៗក្ង ្ពុ កសិកម្មមួយណាទេ ប៉ុន្តែយ�ើងអាចសន្មត់ថាចំណូលពីការ ពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ ២០១១ លក់ ក ម្លា ំ ង ពលកម្ម ភា គច្រើ ន នៅតាមទី ជ នបទពាក់ ព ័ ន្ធ នឹងស្រូវអង្ករ។ ឧទាហរណ៍៖ ៨០ ភាគរយ នៃផ្ទៃដីដាំដុះ ដ�ើ ម ្បីប៉ា ន ់ ស្ មា ន ឥទ្ធិ ព លនៃកត្តា ច ម្បងល�ើ កា រកាត់ នៅកម្ពុ ជាដាំដំណាំ ស្រូវ ហ�ើ យប្រជាពលរដ្ឋនៅជនបទ បន្ថយភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជាពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ ២០១១ ៨០ ភាគរយជាកសិករ។ ល�ើសពីនេះទ�ៀតតម្លៃអង្ករបាន យ�ើងបានសន្មត់ថា ការក�ើនឡ�ើងនៃប្រាក់ចំណូលរបស់ ក�ើនឡ�ើងខ្ពស់ជាងគេប�ើធ�ៀបនឹងមុខទំនិញអាហារផ្សេងៗ គ្រួសារនានានៅ ក្រាហ្វទី២៧ ស្មើល្បឿនការកាត់បន្ថយ ដែលផលិ ត ក្ នុ ង ស្រុក នេះប�ើ យោ ងតាមសន្ទ ស ្សន៍ ថ្លៃ ភាពក្រីក្រ។ ទំនិញរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល។ ឧទាហរណ៍៖ ថ្លៃអង្ករក�ើន ឡ�ើង ៣៩ ភាគរយ ចំណែកឯថ្លៃទំនិញផ្សេងទ�ៀតដូចជា ការកាត់ ប ន្ថ យ ភាពក្រី ក្រន ៅភ្ នំពេ ញក�ើ ត មានពី ឆ្ នា ំ សាច់គោក�ើនឡ�ើង ២៥ ភាគរយ, សាច់មាន់ក�ើនឡ�ើង ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ ២០០៧ ហ�ើយកត្តាចម្បងនេះគឺចំនួន ២៤ ភាគរយ, ត្រី និងគ្រឿងសមុទ្រក�ើនឡ�ើង ២៤ភាគរយ, កម្មករដែលប្រកបការងារ មានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ទ�ៀងទាត់បាន ស៊ុតក�ើនឡ�ើង ១៤ ភាគរយ, ផ្លែឈ�ើក�ើនឡ�ើង ២៧ ក�ើនឡ�ើង។ ចំណែកឯការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រនៅតំបន់ ភាគរយ, និងបន្លែក�ើនឡ�ើង ២២ ភាគរយ។ ផ្សេងទ�ៀតក្រៅពី ភ្ នំពេ ញ ដោយសារកត្តា រ ួ ម ផ្សំគ្នា រ វាង ការងារនៅតាមទីប្រជុ ំ ជ ន និ ង ការងារនៅតាមទី ជ នបទ ពីឆ្នាំ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ២០០៩ ចំណូលដែលបានមកពី ហ�ើយកត្តាចម្បងៗនោះ បានចំណែកផ្សេងៗគ្នា។ ពាក់កណ្តាល ំ ពលកម្ម របស់ប្រជាពលរដ្ឋ នៅតាមទីជនបទ ការលក់កម្លាង នៃការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្ររបស់ក្រុមគ្រួសារដែលរស់នៅ បានក�ើនឡ�ើង ៤៩ ភាគរយ គឺប្រមាណជា ៤៥០ រ�ៀល ទីប្រជុំជនផ្សេងៗ ក្រៅពីទីក្រុងភ្នំពេញ ដោយសារតែ ក្នុងមួយថ្ងៃក្នុងម្នាក់ៗ។ ប៉ុន្តែចាប់ពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ កំណ�ើននៃការងារធ្វើការទទួលបានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ទ�ៀងទាត់ ២០១១ ចំណូលដែលបានមកពីការលក់កម្លាំងពលកម្ម ហ�ើយពាក់កណ្តាលទ�ៀត ដោយសារតែកត្តាចម្បងដែល មិនបានក�ើនឡ�ើងទេ (ក្រាហ្វិកទី ២៧)។ ក�ើតមានដូចនៅតាមទីជនបទដែរ។ កត្តា ច ម្បងទី ប ី ដែលជួ យ ឲ្យការចំ ណា យរបស់ ការកាត់ ប ន្ថ យ ភាពក្រី ក្រ របស់ ក ម្ពុ ជា ទាំ ង មូ ល មាន ប្រជាពលរដ្ឋ មានការក�ើនឡ�ើង គឺចំណូល ដែលបានមកពី កត្តាមួយចំនួនដូចជា ៖ ថ្លៃស្រូវអង្ករខ្ពស់ (៧,៨ភាគរយ) អាជីវកម្មតូចតាច។ ការអង្កេតសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាពីឆ្នាំ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ ២០១១ បានសួរសំណួរអំពីការប្រកបមុខរបរ ក្រាហ្វិក ២៧៖​បម្រែបម្រួលចំណូលនៃក្រុមផ្ទៀងផ្ទាត់ ឆ្នាំ២០០៤-២០០៩ ជំនួញដោយខ្លួនឯង។ យ�ើងបានប្រើព័ត៌មានទាំងនេះដ�ើម្បី គណនាចំ ណូ ល របស់ គ្រួសារនី ម ួ យ ៗដែលមានប្រភពពី កត្តាមិនអាចកំណត់បាន ការប្រកបជំនួញតូចតាចនេះ ហ�ើយលទ្ធផលបានបង្ហាញ របរជំនួញតូចតាច ថា ចំ ណ ូ លបា នមកពីប្រភពនេះបានក�ើ ន ឡ�ើ ង ចំ ន ួ ន ៥៤២ រ�ៀល ក្នុងមួយថ្ងៃក្នុងម្នាក់ៗ ពីឆ្នាំ ២០០៤ ទៅ អត្រាប្រាក់ឈ្នួលនៅជនបទ ឆ្នាំ ២០០៩ (ប៉ុន្តែពីឆ្នាំ ២០០៩ ដល់ ២០១១ មានការ ធ្លាក់ចុះ)។ ផ្នែកនៃរបាយការណ៍នេះដែលពន្យល់ពីតួនាទី ផលិតកម្មស្រូវ របស់ ជ នបទ បានបង្ហា ញ ពី ប ម្រែបម្រួលចំ ណ ូ ល ពី ការប្រកបជំនួញតូចតាចពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ២០១១។ (ក្រាហ្វិក ២៧) តម្លៃស្រូវ 55 កំណ�ើនផលិតស្រូវ (៧,៦ភាគរយ) កំណ�ើនចំណូលបាន ុ ខា ចំណោមមូលហេតស ្ពុ ទទួលអត្ថ- ំ ន់ៗដែលកសិករកមជា មកពីការលក់កម្លាំងពលកម្ម (៥,២ភាគរយ) និងកំណ�ើន ប្រយោជន៍យ៉ាងច្រើនពីការក�ើនឡ�ើងនៃថ្លៃស្រូវអង្ករដោយ ចំណូលពីរបរជំនួញតូចតាច (៦,២ភាគរយ) ចំណែកឯ សារតែនៅកម្ពុ ជា ពុ ំ មា នគោលនយោបាយត្រួតត្រាតម្លៃ អត្រាភាពក្រីក្រ ៤,៤ភាគរយ ទ�ៀតដោយសារកត្តាផ្សេងៗ ដែលអាចធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ការឡ�ើងចុះនៃតម្លៃទីផ្សារ។ ទ�ៀត (ក្រាហ្វទី២៨)។ ល�ើ ស ពីនេះទ�ៀត ប្រការដែលរដ្ឋា ភ ិបាល មិ នបានយក ពន្ធល�ើការដាំដុះដំណាំស្រូវ បានជួយឲ្យកសិករជាច្រើន វិ ស ័ យ កសិ កម្ម ដែ លក្ នុ ង នេះមានតម្លៃស្រូវអង្ក រ ខ្ព ស ់ បានទទួលផលចំណេញ។ ទៅអនាគត រដ្ឋគួរតែរក្សា និង កំណ�ើនទិន្នផលស្រូវបានធ្វើឲ្យការកាត់បន្ថយភាព គោលនយោបាយនេះ ដ�ើម្បីឲ្យធនធាននានាបានដោះដូរ ក្រីក្រធ្លាក ់ ច ុ ះ ជិ ត ពាក់ កណ្តា ល ។ អត្រាកម្លា ំ ង ពលកម្ម ដោយសេរី ក្នុងវិស័យកសិកម្ម ឬ វិស័យក្រៅពីកសិកម្ម។ ជាពិ សេ សទាក់ ទ ងនឹ ង ការធ្វើ ស ្រែបានចូ ល រួ ម ក្ នុ ង ការ គោលនយោបាយនេះដែរនឹងឲ្យកសិករបែងចែកទ្រព្យ និង កាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ ១៦ ភាគរយ។ ទន្ទឹមនឹងនេះដែរ មធ្យោបាយរបស់ពួកគាត់ប្រកបដោយប្រសិទ្ធិភាព។ កំណ�ើនចំណូលពីការប្រកបជំនួញតូចតាចបានជួយកាត់ បន្ថយភាពក្រីក្រប្រហែលជាមួយភាគប្រាំ ហ�ើយកំណ�ើន បន្តកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជនបទ ដោយប្រើអត្រា ការងារមានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ទ�ៀងទាត់នៅតាមទីប្រជុំជនបាន ំ ត់អទិភាពគម្រោងនានា។ ការស្តារ ភាពក្រីក្រសម្រាប់កណ ចូ ល រួ ម ឲ្យការកាត់ ប ន្ថ យ ភាពក្រី ក្រ ចំ ន ួ ន ៤ ភាគរយ។ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជនបទ ផ្លូវទូរគមនាគមន៍ និងអគ្គិសនី ចំណែកឯការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ ១៤ ភាគរយទ�ៀត បានជួយប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រជាច្រើនឲ្យទាញយកផលនានា ដោយសារ កត្តាមួយចំនួន ក�ើតឡ�ើងអំឡុង ឆ្នាំ ២០០៩- ពីកំណ�ើនសេដ្ឋកិច្ចពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ ២០១១។ ដូច្នេះ ២០១១។ (ក្រាហ្វិក ២៨) ហ�ើយ យ�ើងសូមផ្ដល់អនុសាសន៍ឲ្យបន្តពង្រីកការស្ដារ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជនបទទាំងនោះ ហ�ើយអាទិភាពនានា អនុសាសន៍នានាពាក់ព័ន្ធនឹងគោលនយោបាយ គួរធ្វើទៅតាមតំបន់ខ្ពង់រាប និង តំបន់ភ្នំដែលតំបន់ទាំង នោះនៅមានអត្រាភាពក្រីក្រខ្ពស់នៅឡ�ើយ។ ចំពោះការ គេត្រូវរក្សាគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋ ដែលមិនចូល អនុរត្តន៍គម្រោងមួយចំនួនទ�ៀត គេគួរជ្រើសរ�ើសគម្រោង អន្តរាគមន៍ត្ រួ តត្រាតម្លៃកសិផ ល។ មូលហេតុ ម ួ យ ក្ នុ ង ណាដែលមានផលប៉ ះ ពាល់ ជា វិ ជ្ជ មា នដល់ ប្រ ជាពលរដ្ឋ ក្រាហ្វិក ២៨៖​កត្តាសំខាន់ៗដែលចូលរួមកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជា ឆ្នាំ២០០៤-២០១១ ចំណូលពីការប្រកប ជំនួញតូចតាច, ការងារមានប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍ទ�ៀងទាត់ អត្រាកម្លាំងពលកម្ម, 6.2, 19% នៅទីប្រជុំជន, 1.4, 4% 5.2, 16% កត្តាផ្សេងៗទ�ៀត, កំណ�ើនផលិតផលស្រូវ, 4.4, 14% 7.6, 23% ថ្លៃស្រូវអង្ករខ្ពស់, 7.8, 24% សម្គាល់៖ លេខទី១ ជាអត្រាភាពក្រីក្រ ដែលត្រូវបានកាត់បន្ថយ (សរុប ៣២,៧ ភាគរយ), លេខទី២ ជា អត្រាភាពក្រីក្រសរុប (សរុប=១០០ ភាគរយ)។ 56 ក្រីក្រ។ គេត្រូវបង្កើនតម្លៃបន្ថែម ល�ើកសិផលទាំងឡាយណា ដែលកម្ពុជាផលិតបាន។ ការលក់កម្លាំងពលកម្ម ជាកត្តា ទិន្នផលកាន់តែប្រស�ើរក្នុងការផលិតស្រូវ និងជំរុញ ចម្បងទីពីរដែលបានជួយកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជា។ ឲ្យកសិ ក របានប្រាក់ ច ំ ណេ ញទ�ៀត។ ដោយសារតែ ប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមទីជនបទមានសក្តានុពលដ�ើម្បីបង្កើន ប្រ ជា ព ល រ ដ្ឋ ក្ រី ក្រ ន ិ ង ប្រ ជា ព ល រ ដ្ឋ ងា យ រ ង គ ្ រោះ តម្លៃបន្ថែមទៅល�ើកសិផលទាំងនោះ ក្នុងសង្វាក់ផ្សេងៗ។ មួយភាគធំជាអ្នកផលិតស្រូវនោះ គោលនយោបាយទាំង តម្លៃបន្ថែមទាំងនោះមានដូចជា ការកែច្នៃ ការវេចខ្ចប់ ការ ុ ទិន្នផលស្រូវឲ្យបានខ្ពស់ នឹងជួយដល់ ឡាយណាដែលជំរញ ចែកចាយ និង ការធ្វើទីផ្សារ។ ការបង្កើនសមត្ថភាពរបស់ ប្រជាពលរដ្ឋទាំងនោះ។ គេមិនមែនផ្តោតល�ើការបង្កើន រោងម៉ាស៊ីនកិនស្រូវរបស់កម្ពុជាជាឧទាហរណ៍មួយដែល ផលិតកម្មតែឯងនោះទេ ប៉ុន្តែ ត្រូវបង្កើនប្រាក់ចំណេញ បញ្ជាក់ថាតម្លៃបន្ថែមផ្សេងៗ ត្រូវបានគេធ្វើឡ�ើងនៅក្នុង របស់ ក សិ ក រដោយមិ ន ចាំ បា ច់ ប ង្ក ហា និ ភ ័ យ បន្ថែម។ ប្រទេស ប៉ុន្តែគេគួរតែធ្វើនៅក្នុងផលិតផលផ្សេងៗទ�ៀត។ គេអាចធ្វើបានដូចជា៖ ទី១ ជំរុញឲ្យប្រើប្រាស់ពូជស្រូវ ឧទាហរណ៍ ម ួ យ ទ�ៀតម្រេចនៅខេត្ត ក ំ ព តដែលត្រូ វ បាន ដែលមានគុណភាពប្រស�ើរជាងមុន។ ទី២ បន្តវិនិយោគ ដាំដុះ កែច្នៃ វិចខ្ចប់ និងធ្វើពាណិជ្ជកម្មទាំងក្នុងស្រុកនិង ល�ើប្រព័ន្ធស្រោចស្រព ដ�ើម្បីជំរុញឲ្យការដាំដុះ ធ្វើឲ្យបាន គា ម ក្រៅស្រុក ហ�ើយវាត្រូវបានគេទទួលស្ល ៉ា ជាអន្តរជាតិថា ់ ក ច្រើនជាងមួយដងក្ នុ ង មួ យ ឆ្នា ំ និ ង កាត់ ប ន្ថ យ ហានិ ភ ័ យ «ម្រេចកំពត» ។ គ្រប់ដំណាក់កាលទាំងអស់នៃខ្សែសង្វាក់ នានា ដែលបណ្តាលមកពីទឹកជំនន់ ឬគ្រោះរាំងស្ងួត។ ផលិតកម្មសុទ្ធតែបង្កើតការងារ និងឱកាសវិនិយោគដល់ ទី៣ រ�ៀបចំបង្កើតសេវាបច្ចេកទេស និង សេវាស្រាវជ្រាវ ដ�ើ ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា និងប្រជាពលរដ្ឋដទៃ។ ម្បី ល �ើកកម្ពស ់ ផល ិ តកម្ម ដ ំ ណា ំ ស្រូវសម្រាប់ ក សិ ក រណា ដែលមានផ្ទៃដីតិចជាង ២ ហិកតា ព្រមទាំងជំរុញឲ្យមាន វិ ស ័ យ កសិ កម្ម បា នជួ យ ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ តាម ជនបទ ការផ្ដល់ប្រាក់កម្ចីដល់កសិករឲ្យបានច្រើនជាងមុន។ ជាច្រើនបានចាកចេញពីភាពក្រីក្រ ប៉ុន្តែគេមិនអាចពឹង ផ្អែកល�ើវិស័យនេះទាំងស្រុងដ�ើម្បីកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រនា ជំរុញឲ្យមានពិពិធកម្ម វិស័យកសិកម្មនៅកម្ពុជា។ ប�ើ អនាគតនោះឲ្យល�ឿនដូចប៉ុន្មានឆ្នាំមុននេះទេ។ សម្រាប់ ទោះបីជាការផលិតស្រូវជាកត្តាចម្បងមួយដែលជួយកាត់ រយៈពេលមធ្យមទៅរយៈពេលវែង សកម្ម ភា ពសេដ្ឋ ក ិ ច្ច បន្ថយភាពក្រីក្ររបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមជនបទក៏ដោយ ដែលមិនមានកសិកម្មនឹងដ�ើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ដ�ើម្បីរក្សា ក៏ប្រជាពលរដ្ឋទាំងនោះ ជាពិសេសប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រនឹង កំណ�ើនសេដ្ឋកិច្ច និង ល�ើកកម្ពស់ជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋ ទទួលបានផលបន្ថែមទ�ៀត ប្រសិនការងារកសិកម្មរបស់ កម្ពុជា។ គេគួររ�ៀបចំឲ្យមានកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងឲ្យវិស័យ ពួកគាត់អាចពង្រីកទៅដាំដំណាំកសិកម្មផ្សេងទ�ៀត។ ប៉ុន្តែ ឧស្សាហកម្ម ន ៅតាមទីប្រជុ ំ ជ ន និ ង ការងារមិ ន មែន ដ�ើម្បីធ្វើការពង្រីកធ្វើការដាំដុះនេះ គេចាំបាច់ត្រូវសិក្សាថា កសិកម្មនៅតាមទីជនបទ កាន់តែមានសន្ទុះល�ឿនថែមទ�ៀត។ ត�ើស្ថានភាពផ្ទៃដីប្រភេទណា សមស្របទៅនឹងដំណាំអ្វី ដ�ើ ម ្បី ឲ ្យសម្រេចបានគោលដៅសេដ្ឋ ក ិ ច្ច និ ង សង្គ ម ខ្លះ? ត�ើត្រូវដាំដំណាំផ្សេងៗ ឬក៏ចិញ្ចឹមសត្វ? ឧទាហរណ៍ គោលនយោបាយនានានៅជនបទ គេត្រូវពង្រីកវិស័យ ដីនៅតំបន់ខ្ពង់រាបភាគច្រើនសមស្របសម្រាប់ដំណាំពោត កសិកម្ម ក្នុងរយៈពេលខ្លី និងមធ្យម ហ�ើយបន្ទាប់មកពង្រីក សណ្ដែក។ ការពង្រីកការដាំដំណាំដែលរួមមានបន្លែផ្សេងៗ វិស័យឧស្សហកម្ម និងសេវាកម្មក្នុងរយៈពេលមធ្យម និង នឹ ង ជំ រ ុ ញ ឲ្យមានម្ ហូ ប អាហារគ្រប់ ប្រភេ ទសម្រាប់ ប ំ ពេ ញ រយៈពេលវែង។ ជីវជាតិ និងសុខភាព។ ពិពិធកម្មកសិកម្មនឹងជួយឲ្យកសិករ ំ ណា មិនសូវងាយរងគ្រោះ ប្រសិនប�ើដណា ួ គាត់ ំ មួយរបស់ពក ជួបហានិភ័យ។ 57 ផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់បន្ថែម ចំព�ោះ ជំពូក ៣ ជនក្រីក្រ និងជនងាយរងគ្រោះ ប្រទេសកម្ពុជាបានបោះជំហានដ៏សំខាន់ ទាំងក្នុងការ ពុ រឹតតែមិនសូវមានការរីកចម្រើននៅឡ�ើយ។ គេឃ�ើញ កម្ជា វិនិយោគល�ើវិស័យអប់រំកម្រិតបឋមសិក្សា និងលទ្ធភាពនៃ ថា រដ្ឋាភិបាលបានចូលរួមចំណែក ឬ គ្រប់គ្រង ឬមួយ ការទទួល បានការអប់ រ ំនៅកម្រិតនេះ។ ការអប់ រ ំ កម្រិត ផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានតែចំពោះកម្មវិធីសង្គមទ្រង់ទ្រាយតូចៗ បឋមសិ ក្ សាក្នុ ង ពេលបច្ចុប ្បន្ន គឺ មា នស្ទ ើ រ គ្រប់ ទី ក ន្លែ ង មួយចំនួនដូចជា ជំនួយផ្នែកអាហារ និង ជំនួយខាង ទោះបីនៅតាមតំបន់ជនបទដាច់ស្រយាលក៏ដោយ។ ប៉ុន្តែ ទឹកជំនន់ ប៉ុណ្ណោះ។ ពោលគឺ ពុំបានធ្វើសកម្មភាពពាក់- ក៏មានបញ្ហាប្រឈមមួ យ ចំ ន ួ ន ផងដែរ។ បញ្ហា ទា ំ ងនេះ ព័ន្ធទៅនឹងកម្មវិធីអាហាររូបករណ៍ ដែលផ្តោតល�ើស្រ្តី និង មានដូចជា ការចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនយឺតពេលការបោះបង់ កម្មវិធីឧបត្ថម្ភធនខាងថែទាំសុខភាពសម្រាប់ជនក្រីក្រនៅ ចោលការសិក្សា (ជាពិសេសនៅកម្រិតមធ្យមសិក្សា) និង ឡ�ើយទេ(ប្រអប់ ៥)។ ដ�ើម្បីបំពេញតម្រូវការថ្មីៗ និង គុណភាពនៃការអប់រំនៅមានកម្រិតនៅឡ�ើយ ដែលទាំង ដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈម រដ្ឋាភិបាលត្រូវបន្តវិនិយោគក្នុង នេះជាបញ្ហាថ្មីៗរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល។ ការផ្ដល់សេវាអប់រំ វិ ស ័ យ គោលក្ នុ ង សង្គ ម ចំ ន ួ ន បី គ ឺ ៖ វិ ស ័ យ សុ ខា ភិ បា ល កម្រិតមធ្យមសិក្ សា និ ងសេវាសុ ខា ភិ បាលនៅមិ ន ទាន់ វិស័យអប់រំ និងវិស័យគាំពារសង្គម។ ំ ម្រិតបឋមសិក្សានៅឡ�ើយ មានវិសាលភាពធំ ដូចសេវាអប់រក ទេ។ វិសាលភាពតូចនេះ រួមផ្សំនឹងកង្វះលទ្ធភាពដោយ វិស័យអប់រំ អន្លើផងនោះ បានកាត់បន្ថយការទទួលបាននូវសេវាទាំង ពីរនេះ ដែលការណ៍នេះជាសូចនាករបង្ហាញអំពីលទ្ធផល មិនទាន់ល្អប្រស�ើរ។ ប៉ុន្តែការរីកចម្រើនក៏ត្រូវបានម�ើល សាវតារនៃវិស័យអប់រំ ឃ�ើញគ្រប់ផ្នែកផងដែរ ល�ើកលែងតែករណីកង្វះអាហា- រូ ប ត្ថ ម្ភ ដែល មិ ន បានបង្ហា ញ វឌ្ឍនភាពគួ រ ឲ្យកត់ ស ម្គា ល ់ ប្រព័ ន្ធ អ ប់ រ ំ ន ៅប្រទេសកម្ ពុ ជា ភាគច្រើ ន ជាសេវា សោះ ក្នុងរយៈពេលប្រាំឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ សាធារណៈដែលគ្រប់គ្រងដោយស្ថាប័នរដ្ឋចំនួន ៦។ ទី១ គឺក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡាដែលជាស្ថាប័នជាតិ ្ច ពា កិចគា មី យ ំ រសង្គមដែលជាទស្សនទានថ្ម ួ នៅប្រទេស ទទួលបន្ទុកខាងវិស័យអប់រំទាំងមូល។ ស្ថាប័ននេះផ្តល់ 59 សេវាអប់រំឃ្លាំម�ើលគុណភាព និងលទ្ធភាពនៃការទទួល ថ្នាក់បឋមសិក្សាសម្រាប់កុមារអាយុពី ៦ ឆ្នាំ ទៅ ១១ ឆ្នាំ ំ បានការអប់រគ្រប់ ម្រិតទាំងអស់ និងធានាឲ្យបានថា រាល់ ក (៤) ការអប់រំថ្នាក់មធ្យមសិក្សា ដែលត្រូវបានបែងចែកជា លក្ខ ខ ណ្ឌ ជា មូ លដ្ ឋា ន នៃការអប់ រ ំ ទា ំ ង អស់ គឺ ត្រូ វបាន ពីរផ្នែក គឺមធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ និងមធ្យមសិក្សាទុតិយ- បំពេញ។ ទី២ គឺវិទ្យាស្ថានអប់រំថ្នាក់ឧត្តមសិក្សារបស់រដ្ឋ ភូមិសម្រាប់សិស្សអាយុចាប់ពី ១២ ឆ្នាំទៅ ១៧ ឆ្នាំនិង ដែលស្ថិតនៅក្រោមយុត្តាធិការរបស់ក្រសួង និងអង្គភាព (៥) ការអប់រំថ្នាក់ឧត្តមសិក្សាទាំង ៣ កម្រិត សម្រាប់ 4 ទាំង ១៤។ ស្ថាប័ននេះផ្ដល់នូវសេវាអប់រំថ្នាក់ឧត្ដមសិក្សា និស្សិតចាប់ពីអាយុ ១៧ ឆ្នាំឡ�ើងទៅ។ ស្របទៅនឹងរបត់ មានដូចជា ថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រ ថ្នាក់អនុបណ្ឌិត និងថ្នាក់ ទូទៅនេះ សិស្សអាចជ្រើសរ�ើសវគ្គបណ្តុះបណ្តាលបច្ចេក- បណ្ឌិត។ ទី៣ គឺស្ថាប័នឯកជននានា ដែលមិនទទួលបាន ទេសវិជ្ជាជីវៈនៅកម្រិតមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិបាន។ វគ្គ នូវការឧបត្ថម្ភធនពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាល។ ទី៤ គឺ ក្រសួង បណ្តុះបណ្តាលនេះ គឺអាចជ្រើសរ�ើសបានចំពោះសិស្ស ការងារ និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ ដែលមាននាទីផ្តល់ ចាប់ពីអាយុ ១៥ ឆ្នាំទៅ ១៧ ឆ្នាំ និស្សិតថ្នាក់ឧត្តមសិក្សា សេវាបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ នៅគ្រប់កម្រិតមធ្យមសិក្សា និងសិស្សទាំងអស់ដែលមានអាយុចាប់ពី ១៧ ឆ្នាំ ឡ�ើង និងឧត្តមសិក្សា។ ទី៥ គឺគណៈកម្មាធិការអភិវឌ្ឍន៍កុមារ ទៅ(តារាង ១៨)។ ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡាមិនត្រឹមតែ ថ្នាក់ជាតិ ដែលដ�ើរនាទីក្នុងការសម្របសម្រួលវិស័យអប់រំ ទទួលខុសត្រូវល�ើការអប់រំក្រៅប្រព័ន្ធ (កម្មវិធីអប់រំដែល សម្រាប់កុមារតូចៗ ដែលមានមូលដ្ឋាននៅតាមទីសាធា- មានតម្លៃប្រហាក់ប្រហែលនឹងការអប់រំផ្លូវការកម្មវិធីអប់រំ រណៈ និងនៅតាមសហគមន៍ក្រោមកិច្ចសហការជាមួយ៖ អក្ខ រ កម្ម និ ង មជ្ឈមណ្ឌ លបង្រ ៀនតាមសហគមន៍ ) ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា, ក្រសួងមហាផ្ទៃ, ក្រសួង ុ ្ណោះទេ តែថែមទាំងទទួលខុសត្រូវល�ើការបណ្ុះបណ្តាល ប៉ណ ត សុខាភិបាល, និងក្រសួងកិច្ចការនារី។ ទី៦ គឺ គណៈកម្មា- គ្រូបង្រៀនផងដែរ។ ធិ កា រទទួ លស្ គា ល ់ គ ុ ណ ភាពអប់ រ ំ ន ៅក្ នុ ង ប្រទេសកម្ ពុ ជា ដែលធ្វើប្រតិបតកា ្តិ រនៅក្រោមទីសកា ្តី រគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ហ�ើយ គោលនយោបាយអប់រំរបស់រដ្ឋាភិបាល ិ ្យដោយផ្ទាលព ត្រូវបានត្រួតពិនត ី ទ្ទ ់ ខ ុ កាល័យរបស់នាយក- ័ នេះទទួលខុសត្រូវចំពោះការទទួលស្ល រដ្ឋមន្រ្តី។ ស្ថាបន គា ់ ចាប់ តា ំ ង ពី ពា ក់ កណ្តាលទសវត្សរ៍ ឆ្ នា ំ ១ ៩៩០ មក គុណភាពនៃការអប់រំទាំងនៅគ្រឹះស្ថានឧត្តមសិក្សារដ្ឋ និង គោលនយោបាយអភិ វ ឌ្ឍន៍ ន ៅកម្ ពុ ជា ត្រូវបានយកតាម ឯកជន។ ផែនការ ៥ ឆ្នាំដែលមានឈ្មោះដ�ើមថា «ផែនការអភិវឌ្ឍន៍ សេដ្ឋកិច្ច (Economic Development Plans)» កម្រិតផ្សេងៗគ្នានៃការអប់រំនៅកម្ពុជាត្រូវបានរ�ៀបចំ ហ�ើយក្រោយមកត្រូវបានគេហៅថា«ផែនការយុទ្ធសាស្ត្រ ទៅជាដំណាក់កាលដូចតទៅ៖ (១) ការថែទាំកុមារអាយុ អភិវឌ្ឍន៍ជាតិ(Naitonal Strategic Development ក្រោម ៦ ឆ្នាំនៅតាមផ្ទះ (២) ការអប់រំកុមារកម្រិតមុន Plans)»។ នៅឆ្នាំ២០០១ ដ�ើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងផែនការ ចូលសាលារ�ៀនចាប់ពីអាយុ ៣ឆ្នាំទៅ ៥ឆ្នាំ (៣) ការអប់រំ ជាតិទាំងនេះ ក្រសួងអប់រំយុវជន និងកីឡាបានតាក់តែង តារាង ១៨៖​អាយុ កម្រិត និងថ្នាក់នៃការអប់រំជាផ្លូវការនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា អាយុកុមារ ០ ១ ២ ៣ ៤ ៥ ៦ ៧ ៨ ៩ ១០ ១១ ១២ ១៣ ១៤ ១៥ ១៦ ១៧ ១៨ ១៩ ២០+ មធ្យមសិក្សា៖ ឧត្តមសិក្សា មុនចូល មធ្យមសិក្សា៖ កម្រិតនៃការអប់រំ បឋមសិក្សា ទុតិយភូមិ ឬកម្មវិធីអប់រំឧត្តម សាលារ�ៀន បឋមភូមិ និងបណ្តុះបណ្តាល សិក្សាជាន់ខ្ពស់ ថ្នាក់នៃការអប់រំ ការថែទាំកុមារ ១ ២ ៣ ៤ ៥ ៦ ១ ២ ៣ ៤ ៥ ៦ ១ ២ ៣+ 60 «ផែនការយុទ្ធសាស្រ្តអប់រំ (Education Strategic ក្រោយនៃផែនការយុទ្ធសាស្រ្តអប់រំ ឆ្នាំ២០០៩ ដល់ឆ្នាំ Plan)» រយៈពេល ៥ ឆ្នាំជាល�ើកដំបូងរបស់ខ្លួន។ រហូត ២០១៣ គឺនៅដដែល ប៉ុន្តែផែនការនេះផ្តោតសំខាន់ទៅ មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ផែនការនេះត្រូវបានកែសម្រួល២ដង ិ យ ល�ើការពង្រីក ជាពិសេសល�ើវស ំ ម្រាប់កមា ័ អប់រស ុ រតូចៗ 5 (ESP ២០០៦-២០១០ និង ESP ២០០៩-២០១៣)។ ការអប់រំថ្នាក់មធ្យមសិក្សា និងការបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ និងបច្ចេកទេសក្រៅប្រព័ន្ធ។ ដំណ�ើការនៃការអភិវឌ្ឍគោលនយោបាយនេះត្រូវបាន ចាប់ផ្តើមនៅ ឆ្នាំ២០០១ ដោយមានការអនុម័តចេញនូវ វិស័យអប់រំឯកជននៅកម្ពុជា ផែនការយុទ្ធសាស្រ្តអប់រំ ឆ្នាំ ២០០១ ដល់ឆ្នាំ ២០១៥ កម្មវិធីផ្គត់ផ្គង់វិស័យអប់រំ ឆ្នាំ ២០០១ ដល់ឆ្នាំ២០១៥ និង វិស័យឯកជនកំពុងបង្កើនតួនាទីរបស់ខ្លួន នៅក្នុងការ ការអភិវឌ្ឍផែនការសកម្មភាពដែលមានឈ្មោះថា «ការ អប់រំកុមារក្នុងវ័យមុនចូលសាលា ខណៈដែលវិស័យនេះក៏ អប់រំថ្នាក់ជាតិ ដ�ើម្បីទាំងអស់គ្» នា នៅឆ្នាំ២០០៣។ កម្មវិធី កំពុងគ្របដណ្តប់យ៉ាងខ្លាំងក្នុងវិស័យឧត្តមសិក្សាផងដែរ។ ទាំ ង បី នេ ះបានកំ ណ ត់ គោលដ ៅនៃការអប់ រ ំ ម ួ យ ចំ ន ួ ន កន្លងមក វិស័យអប់រំរបស់រដ្ឋឈានមុខគេនៅក្នុងប្រព័ន្ធ សម្រាប់ ក ុ មា រកម្ ពុ ជា ទាំ ង អស់ ឲ្យសម្រេចបានត្រឹមឆ្នា ំ អប់រំនៅកម្ពុជា។ ប៉ុន្តែ វិស័យអប់រំឯកជនក៏កំពុងរីកចម្រើន ២០១៥។ ផែនការអប់រំជាយុទ្ធសាស្រ្តដំបូង(ESP)បាន និងដ�ើរតួយ៉ាងសំខាន់ ជាពិសេសក្នុងផ្នែកមត្តេយ្យសិក្សា កំ ណ ត់ គោលដ ៅរបស់ រ ដ្ឋា ភ ិ បា ល និ ង ចក្ខុ វ ិ ស ័ យ ពាក់ (តួលេខបានក�ើនទ្វេរដង ច្រើនជាងមុន ពោលគឺពី៧,៧% កណ្តាលសម្រាប់ឆ្នាំ២០០១ ដល់ឆ្នាំ ២០០៥ ដូចតទៅ ក្នុងឆ្នាំ២០០៤ ទៅ ១៩,១% ក្នុងឆ្នាំ២០១១)។ មកទល់ «…ដ�ើម្បីអភិវឌ្ឍឲ្យបាននូវសេវាកម្មដែលមានគុណភាព នឹងបច្ចុប្បន្ននេះ វិស័យអប់រំថ្នាក់ឧត្តមសិក្សារបស់ឯកជន ខ្ពស់ និងងាយស្រួលទទួលយកបានសម្រាប់ទាំងអស់គ្នា បានគ្របដណ្តប់ល�ើសលុប គឺទទួលបានសិស្សរហូតដល់ ដោយមិនរ�ើសអ�ើងទ្រព្យសម្បត្តិ ភេទ ពូជសាសន៍ រូបរាង ៧១,៩% ក្ នុ ង ចំ ណោ មសិ ស ្សសរុ បន ៅឆ្នា ំ ២០១១ និងអត្តចរិតឡ�ើយ» (ទំព័រទី៧, ក្រសួងអប់រំ យុវជន និង (ក្រាហ្វិក ២៩)។ ជាងមួយទសវត្សរ៍កន្លងទៅនេះ ចំនួន កីឡា ឆ្នាំ២០០១)។ ជាងនេះទ�ៀត ផែនការសកម្មភាព និស្សិតដែលចុះឈ្មោះចូលរ�ៀននៅថ្នាក់ឧត្តមសិក្សាបាន ជាក់ស្តែងត្រូវបានតាក់តែងឡ�ើងដ�ើម្បីបង្ហាញផ្នែកជាក់- ក�ើនឡ�ើង ១០ ដង ពោលគឺពីចំនួន ៨.៤១៩នាក់ អំឡុង លាក់មួយចំនួនដែលត្រូវអនុវត្តបន្ត។ ឆ្នាំ២០០១ ដល់ឆ្នាំ២០០២ ទៅដល់ចំនួន ១៤៦.៨៣៤ នាក់នៅអំឡុងឆ្នាំ ២០១១ ដល់ឆ្នាំ ២០១២។ ការអប់រំ ចក្ខុវិស័យទី២ (ផែនការយុទ្ធសាស្រ្តអប់រំ ឆ្នាំ២០០៦ ថ្នាក់បឋមសិក្សា និងមធ្យមសិក្សា (ដែលគ្របដណ្តប់ជាង ដល់ឆ្នាំ២០១០) ត្រូវបានបង្កើតឡ�ើង ដ�ើម្បីសម្រេចបាន ៩២% នៃចំនួនសិស្សទាំងអស់នៅ ឆ្នាំ២០១១) គឺសុទ្ធ- គោលដៅដែលបានកំ ណ ត់ តា មរយៈការអនុ វ ត្តគោល- សឹងជាការអប់រំតាមគ្រឹះស្ថានរដ្ឋទាំងអស់ រីឯការចុះឈ្មោះ នយោបាយជាតិចំនួន ៣ គឺ៖ (១) ការទទួលបានសេវា ចូ លរ� ៀននៅតាមគ្រឹះស្ថា ន ឯកជនបានក�ើ ន តិ ច តួ ច ។ អប់រំប្រកបដោយសមធម៌ (២) ការធ្វើឲ្យប្រស�ើរឡ�ើងនូវ (ក្រាហ្វិក ២៩) គុណភាព និងប្រសិទ្ធភាពនៃការអប់រំ និង (៣) ការពង្រឹង សមត្ថភាពស្ថាប័នដែលផ្តល់សេវាអប់រំ។ បន្ទាប់មក ចក្ខុ- លទ្ធផលនៃការអប់រំ វិស័យទី៣ (ផែនការយុទ្ធសាស្រ្តអប់រំ ឆ្នាំ២០០៩ ដល់ឆ្នាំ ២០១៣) មានបំណងពន្លឿនកិចខ ្ច ត ិ ខំប្រឹងប្រែងក្ង នុ វិសយ ័ អក្ខរកម្ម នេះ ដ�ើម្បីសម្រេចឲ្យបាននូវគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍សហស្សវ ត្សរ៍កម្ពុជា (CMDG) និងផែនការជាតិនៃការអប់រំសម្រាប់ អក្ខ រ កម្ម រ បស់ ប ្រជាជនកម្ ពុ ជា បានក�ើ ន ឡ�ើ ង មិ ន ថា ទាំងអស់គ្នា ឆ្នាំ២០០៣ ដល់ ឆ្នាំ២០១៥។ ផ្នែកជា គិតតាម អាយុ ភេទ ទីតាំង ឬទីកន្លែងស្នាក់នៅនោះ អាទិភាពទាំងបីរបស់ផែនការអប់រំទីពីរ ដែលនៅផ្នែកចុង ឡ�ើយ។ អត្រានៃអ្នកដែលអាចអាន និងសសេរបានក�ើន 61 ក្រាហ្វិក ២៩៖​បំណែងចែកនៃការចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនតាមសាលារដ្ឋ និងឯកជននៅកម្ពុជា ឆ្នាំ២០០៤-២០១១ ៧,៧% ១៩,១% ១,៣% ១,៨% ១,១% ១,៣% ៧៥,៨% ៧១,៩% ឯកជន រដ្ឋ មត្តេយ្យ បឋមសិក្សា មធ្យមសិក្សា ក្រោយមធ្យមសិក្សា ប្រភព៖ អ.ស.ស.ក ឆ្នាំ២០០៤ និង២០១១។ ឡ�ើងចាប់ពី ៦៤,២% ក្នុងឆ្នាំ២០០៤ ទៅ ៧០,៦% ក្នុង នៃយេនឌ័រនេះដល់ទៅតិចជាង ១% ទ�ៀតផង ប�ើធ�ៀប ឆ្នាំ២០១១។ អត្រានៃអ្នកចេះអាននិងសរសេរចំពោះគ្រប់ នឹងគម្លាតដ�ើមដែលមានដល់ទៅ ៧,៤%។គម្លាតអក្ខរកម្ម ំ អស់មន ក្រុមអាយុទាង ំ នឬជនបទបានក�ើន ិ ថា នៅទីប្រជុជ សម្រាប់យុវវ័យ (ក្រុមដែលបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីគោលនយោ- ឡ�ើងចំនួនពី ១០% ទៅ ១២%។ ការក�ើនឡ�ើងនេះរួម បាយនៃការអប់រំថ្មីៗជាច្រើន) ក៏បានកាត់បន្ថយផងដែរ បញ្ចូលទាំងបុរស និងស្រ្តី ព្រមទាំងអ្នកនៅក្រុមបញ្ចភាគ ទាំងនៅទីក្រុង និងជនបទ និងទាំងអ្នកមានបំផុតនិងអ្នក អ្នកមានបំផុត និងអ្នកក្រីក្របំផុត(តារាង ១៩)។ ការក�ើន ក្រីក្របំផុត (តារាង ១៩)។ ឡ�ើងដ៏ធំបំផុតនៃអាត្រាអ្នកចេះអាននិងសរសេរ គឺស្ថិតនៅ ក្នុងចំណោមមនុស្សនៅក្នុងក្រុមបញ្ចភាគមនុស្សចាស់នៅ ការសម្រេចបាននូវការអប់រំ ទីក្រុង និងអ្នកមានបំផុត(ដែលក្នុងនោះ មានភាគរយរ�ៀង គ្នាគឺ ២៥,៦% និង ១៧,១%)។ ចំណែកឯក្រុមមនុស្ស ថ្វីប�ើការសម្រេចបាននូវការអប់រំរបស់ពលរដ្ឋកម្ពុជា វ័យក្មេងវិញការក�ើនឡ�ើងខ្លាំងជាងគេបំផុត គឺក្នុងចំណោម ដែលមានអាយុពី ២៥ ឆ្នាំឡ�ើងទៅបានប្រស�ើរឡ�ើងក្ដី ស្រ្តី និងនិងអ្នកដែលស្ថិតនៅក្នុងក្រុមបញ្ចភាគក្រីក្របំផុត បញ្ហា ទា ក់ ទ ងនឹ ង គម្លា ត អប់ រ ំន ៅតែបន្តក�ើ ត មាន។ ការ (ប្រមាណជា ១៥%)។ ការបង្កើនកម្រិតនៃការអប់រំ (រួម ំ បស់មនុស្សពេញវ័យនេះ ជាសមិទ្ធិ- សម្រេចបាននូវការអប់ររ បញ្ចូលទាំងអក្ខរកម្ម) គឺមានទំនាក់ទំនងខ្លាំងទៅនឹងការ ផលដែលក�ើ តចេញពី កត្តាពី រ យ៉ា ង គឺ ការអនុ វ ត្តគោល- កាត់ ប ន្ថ យ កម្រិតនៃភាពក្រីក្រ (ធនាគារពិ ភ ពលោកឆ្នា ំ ់ គេត្រូវ នយោបាយកន្លងមក និងការកែលម្អជាបន្តបន្ទាប។ ២០០៧)។ ការរយៈពេលយូរទ�ើបអាចម�ើលឃ�ើញអំពីសមិទ្ធិផលបែប នេះ។ ដោយហេតុ នេះ នៅពេលវាយតម្លៃសក្ដា ន ុ ពល គិតមកដល់ឆ្នាំ២០១១ គេឃ�ើញថា ពុំមានគម្លាត ធនធានមនុស្សកម្ពុជា គេដឹងថា ផលិតភាពការងារគឺ អក្ខរកម្មរ វាងប្រភេទយេនឌ័រ នៃក្រុមមនុស្សអាយុចាប់ពី ពាក់ព័ន្ធនឹងសន្និធិ (ស្តុក) ធនធានមនុស្សបច្ចុប្បន្ន។ ១៥ ដល់ ២៤ ឆ្នាំនោះឡ�ើយ។ ជាការពិតណាស់ អត្រា ដូច្នេះ ជាការសំខាន់ណាស់ដែលត្រូវកត់សម្គាល់ចំពោះ ស្រ្តីដែលអាចអាននិងសសេរបាន មិនត្រឹមតែបានប្រស�ើរ ការទទួលបានការអប់រំទាបរបស់ក្រុមស្ត្រី អ្នករស់នៅតាម ឡ�ើងពី ៧៦,៨% នៅក្នុង ឆ្នាំ២០០៤ ដល់ ៩១,៣% ជនបទ និងជនក្រីក្រ (ក្រាហ្វិក ៣០)។ ក្នុងចំណោមគ្រួសារ ក្នុងឆ្នាំ២០១១ នោះទេ តែថែមទាំងបានកាត់បន្ថយគម្លាត នៅជនបទ និងអ្នកក្រីក្រ គម្លាតនៃការអប់រំមានការក�ើន 62 ឡ�ើងសម្រាប់ ថ្នាក់ទី៣ ឡ�ើងទៅ។ ជាឧទាហរណ៍ ស្ថាន- នឹងគ្មានភាពខុសគ្នាទ�ៀតឡ�ើយនូវកម្រិតនៃការអប់រំរវាង ភាពពលរដ្ឋនៅតាមជនបទអាចរ�ៀនដល់ថ្នាក់ទី៦ គឺមាន បុរស និងស្រ្តីចន្លោះពីអាយុ ១៥ ឆ្នាំទៅ ២០ ឆ្នាំ(ក្រាហ្វិក ចំនួនតិចជាងពាក់កណ្តាល ប�ើប្រៀបធ�ៀបនឹងអ្នកនៅ ៣១)។ ទីក្រុង ហ�ើយក្នុងចំណោមក្រុមបញ្ចភាគក្រីក្រការដែល ពលរដ្ឋរ�ៀនបញ្ចប់ដល់ថ្នាក់ទី ៦ នោះ គឺមានចំនួនតិច ការសម្រេចបាននូវការអប់រំសម្រាប់មនុស្សវ័យជំទង់ 6 ជាងមួយភាគបី ប�ើប្រៀបធ�ៀបនិងអ្នកមាន។ ត្រូវបានធ្វ ើ ឱ ្យប្រស�ើ រ ឡ�ើ ង សម្រាប់ក្រុ មទាំ ង អស់ និ ង វិសមភាពត្រូវបានកាត់បន្ថយ។ មនុស្សវ័យជំទង់ដែល គោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភបា ិ លក្ង នុ ការល�ើកកម្ពស់ មានអាយុចន្លោះពី ១៥ ឆ្នាំទៅ ២០ ឆ្នាំត្រូវបានបង្ហាញថា កម្រិតសិ ក្ សារបស់ ក ុ មា រី បា នសម្រេចនូ វ សមភាពដោយ មានភាពប្រស�ើ រ ឡ�ើ ង គួ រ ឲ្យកត់ ស ម្គា ល ់ ន ៅក្ នុ ង វិ ស ័ យ ជោគជ័យ ប�ើប្រៀបធ�ៀបជាមួយនឹងកម្រិតសិក្សារបស់ អប់រំ។ ជាឧទហរណ៍ ៩៦ ភាគរយបានបញ្ចប់ថ្នាក់ដំបូង ិ អា កុមារា។ កម្មវធ ិ អ ី ហារូបករណ៍ និងកម្មវធ ំ ងៗទ�ៀត ី ប់រផ្សេ (៧៦ ភាគរយ សម្រាប់ក្រុ មក្មេងជំទង់ ដែល មានវ័ យ ដែលផ្ដោ ត សំ ខា ន់ ទ ៅល�ើ ក្រុ មគោលដៅដែលជាកុ មា រី ចំណាស់ជាង) និង ៧៥ ភាគរយបានបញ្ចប់ថ្នាក់ទី៦ អំឡុងប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងមកនេះ បានធ្វើឲ្យការចុះឈ្មោះចូល (៣៨ ភាគរយសម្រាប់ក្រុមក្មេងជំទង់ដែលមានវ័យចំណាស់ រ�ៀនរបស់កុមារីមានលក្ខណៈល្អប្រស�ើរជាងមុន និងបាន ជាង) និង ៣៦ ភាគរយបានបញ្ចប់មធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ បំពេញតាមគោលដៅដែលល�ើកឡ�ើងថា មុនឆ្នាំ ២០១១ (១៧ ភាគរយសម្រាប់ក្រុមក្មេងជំទង់ដែលមានវ័យចំណាស់ តារាង ១៩៖​អត្រាអក្ខរកម្មតាមក្រុមអាយុ ទីក្រុង-ជនបទ យេនឌ័រ និងស្ថានភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជា ឆ្នាំ២០០៤-២០១១ យុវជន មនុស្សពេញវ័យ មនុស្សវ័យចំណាស់ (១៥ ដល់ ២៤ ឆ្នាំ) (១៥ ឆ្នាំ ឡ�ើងទៅ) (៦៥ ឆ្នាំ ឡ�ើងទៅ) ក្រុម បម្រែ បម្រែ បម្រែ ២០០៤ ២០១១ ២០០៤ ២០១១ ២០០៤ ២០១១ បម្រួល បម្រួល បម្រួល ទីក្រុង ៨៩,៧% ៩៦,៩% ៧,២% ៨១,៧% ៩២,៣% ១០,៦% ៤៥,៥% ៧១,០% ២៥,៦% ជនបទ ៧៨,៥% ៩០,២% ១១,៦% ៦៦,៥% ៧៥,៧% ៩,២% ៣១,៧% ៤១,៨% ១០,០% គម្លាត ១១,២% ៦,៨% -៤,៤% ១៥,២% ១៦,៥% ១,៤% ១៣,៧% ២៩,២% ១៥,៥% បុរស ៨៤,២% ៩១,៩% ៧,៧% ៨០,២% ៨៧,៦% ៧,៤% ៦៣,៧% ៧៥,៨% ១២,១% ស្រ្តី ៧៦,៨% ៩១,៣% ១៤,៥% ៥៩,៤% ៧២,១% ១២,៧% ១៣,១% ២៦,០% ១២,៩% គម្លាត ៧,៤% ០,៦% -៦,៨% ២០,៩% ១៥,៥% -៥,៣% ៥០,៦% ៤៩,៨% -០,៨% អ្នកមានបំផុត ៩៣,៨% ៩៧,៥% ៣,៧% ៨៤,៥% ៩០,៣% ៥,៨% ៤៤,៤% ៦១,៥% ១៧,១% អ្នកក្របំផុត ៦៥,៥% ៨០,៦% ១៥,២% ៥៣,៦% ៦៤,៦% ១១,០% ២២,៤% ៣២,២% ៩,៨% គម្លាត ២៨,៣% ១៦,៩% -១១,៤% ៣០,៨% ២៥,៧% -៥,១% ២២,០% ២៩,៣% ៧,៣% សរុប ៨០,៥% ៩១,៦% ១១,១% ៦៩,០% ៧៩,៣% ១០,៣% ៣៣,៨% ៤៥,៩% ១២,១% ប្រភព៖ ការប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកនៃធនាគារពិភពលោក ដោយផ្អែកតាម អ.ស.ស.កឆ្នាំ២០០៤ និងឆ្នាំ២០១១។ 63 ក្រាហ្វិក ៣០៖​ការសម្រេចបាននូវការអប់រំ ដោយក្រុមអ្នកដែលមានអាយុចាប់ពី២៥ ឆ្នាំឡ�ើងទៅ a. តាមឆ្នាំ b. តាមតំបន់រស់នៅ ឆ្នាំ២០១១ ទីប្រជុំជន ជនបទ ឆ្នាំសិក្សាដែលត្រូវបានបញ្ចប់ ឆ្នាំសិក្សាដែលត្រូវបានបញ្ចប់ c. តាមភេទ ឆ្នាំ២០១១ d. តាមបញ្ចភាគទ្រព្យសម្បត្តិ ឆ្នាំ២០១១ បុរស បញ្ចភាគក្រុមពលរដ្ឋក្រីក្របំផុត ស្ត្រី បញ្ចភាគក្រុមពលរដ្ឋអ្នកមានបំផុត ឆ្នាំសិក្សាដែលត្រូវបានបញ្ចប់ ឆ្នាំសិក្សាដែលត្រូវបានបញ្ចប់ ប្រភព៖ ការប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកនៃធនាគារពិភពលោក ផ្អែកតាម អ.ស.ស.ក ឆ្នាំ២០០៤ និង២០១១។ ជាង)។ ឥទ្ធិពលដែលបណ្ដាលមកពីភាពខុសគ្នានៃទីតាំង កុមារវ័យក្មេងដែលមកពីក្រុមជនជាតិភាគតិច តាម ស្នាក់នៅរបស់ពលរដ្ឋ (ដែលច្រើនក�ើតមានចំពោះតំបន់ មូលដ្ឋានបានទទួលការអប់រំទាបនៅគ្រប់កម្រិត គិតចាប់ ទីប្រជុំជននិងជនបទ) បានថមថយ ជាមធ្យមចំនួន ១៧ ពីថ្នាក់ទី១ ដល់ថ្នាក់ទី១២។ ភាពមិនអំណោយផល ពិន្ទុភាគរយ ចំពោះការអប់រំក្នុងរយៈពេល ៧ ឆ្នាំដំបូង ជាក់លាក់មួយចំនួនបានដាក់បន្ទុកចំពោះកុមារជនជាតិ ប៉ុន្តែពុំប្រែប្រួលទេ ចំពោះថ្នាក់ក្រោយៗទ�ៀត។ គម្លាតនៃ ភាគតិចក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ភាពមិនអំណោយផលនេះ ការអប់រំរវាងអ្នកក្រីក្របំផុត និងអ្នកមានបំផុតក៏ត្រូវបាន ត្រូវបានកត់ ស ម្គា ល ់ ថា ចាប់ ផ្ត ើ ម មានតាំ ង ពី ថ្ នា ក ់ ទ ី ១ កាត់បន្ថយផងដែរ គឺបាន១៧ពិន្ទុភាគរយ ប៉ុន្តែបានតែ ំ ម្រេចបានត្រឹមតែ ៧៥,៥ភាគរយ ដោយកម្រិតនៃការអប់រស សម្រាប់រយៈពេល ៥ ឆ្នាំដំបូងនៃការអប់រំប៉ុណ្ណោះ។ សិស្ស តែប៉ុណ្ណោះ ដែលនេះជាកម្រិតទាបខ្លាំង គឺទាបជាងសូម្បី ដែលមានជីវភាពធូធារបំផុតបានទទួលការអប់រំច្រើនជាង តែកុមារដែលមកពីគ្រួសារក្រីក្របំផុតទៅទ�ៀត (ដែលតួ សិស្សក្រីក្រចាប់ពីថ្នាក់ទី ៦ដល់ថ្នាក់ទី ១២។ ជាការពិត លេខមានដល់ទៅ ៩០,៨ ភាគរយ)។ បញ្ហានេះបាន គម្លាតនេះបានក�ើនឡ�ើងជាមធ្យម ១៤ ពិន្ទុភាគរយ បន្តទៅល�ើគ្រប់កម្រិតទាំងអស់នៃការអប់រំនៅថ្នាក់បឋម (ក្រាហ្វិក ៣១)។ សិក្សាសម្រាប់កុមារជនជាតិភាគតិច។ ពួកគេទទួលបាន ការអប់រំទាបជាងកុមារដែលក្រីក្របំផុតនៅគ្រប់កម្រិតទាំង 64 អស់រហូតដល់ថ្នាក់ទី ៦ (គឺទាបជាងអត្រាទទួលបាន ចែកនឹងចំនួនអ្នកដែលគួរតែចូលរ�ៀន ដោយយោងទៅ ការអប់រំរបស់កុមារដែលក្រីក្របំផុតនៅកម្ពុជា ក្នុងចំនួនជា តាមអាយុ។ អត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនសុទ្ធ គឺត្រូវបាន មធ្យម១៤,២ពិន្ទុភា គរយ)។ ស្ថា ន ភាពទទួ លបានការ កំណត់ដោយយកចំនួនសិស្ស ដែលមានអាយុសមល្មម អប់រំថ្នាក់បឋមសិក្សារបស់កុមារមកពីក្រុមជនជាតិភាគតិ ក្នុងការចូលរ�ៀន (មិនមែនសិស្សទាំងអស់នោះទេ) ចែក ចផ្សេងៗទ�ៀត ជាមធ្យមពុំសូវមានភាពខុសគ្នាជាងកុមារ នឹ ង ចំ ន ួ ន អ្ន ក ដែលគួ រ តែចូ លរ� ៀនដោយយោងទៅតាម កម្ពុជាឡ�ើយ ប៉ុន្តែស្ថានភាពនៃការទទួលបាននូវការអប់រំ អាយុ។ អត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនដុលអាចត្រូវបានបកស្រាយ ថ្នាក់មធ្យមសិក្សារបស់ពួកគេ គឺមានចំនួនទាបជាងច្រើន។ ថា ជាចំនួនសរុបរបស់អ្នកដែលចូលរ�ៀន។ រីឯអត្រាចុះ ឈ្មោះចូលរ�ៀនសុទ្ធ គឺជាចំនួនសិស្សដែលចូលរ�ៀននៅ អត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀន កម្រិតថ្នាក់ដែលសាកសមនឹងអាយុរបស់ពួកគេ។7 ល�ើស ពីនេះទៅទ�ៀត មានវិធីសាស្រ្តពីរយ៉ាងដែលអាចធ្វើបាន វិ ធ ី សា ស្រ្តនៃការគណនាអត្រាចុ ះ ឈ្ម ោះ ចូ លរ� ៀនជា ដ�ើ ម ្បីឲ្យនិ យ មន័ យ ទៅល�ើ អ ត្រាចុ ះ ឈ្ម ោះ ចូ លរ� ៀនសុ ទ្ធ ធម្មតាមានពីរប�ៀប គឺតាមរយៈការគណនាល�ើការចុះឈ្មោះ សម្រាប់កម្រិតបឋមសិក្សា ឬមធ្យមសិក្សាទាំងមូល។ សម្រាប់ ចូលរ�ៀនដុល និងអត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនសុទ្ធ។ អត្រាចុះ ការសិក្សានេះ និយមន័យជាក់លាក់មួយនៃអត្រាចុះឈ្មោះ ឈ្ម ោះ ចូ លរ� ៀនដុ ល គឺ ត្រូ វបានកំ ណ ត់ ដោ យយកចំ ន ួ ន ចូលរ�ៀនសុទ្ធ (ប្រអប់ ៤) ត្រូវបានជ្រើសរ�ើសដោយសារ សិស ្សដែលចូ លរ� ៀនទាំ ង អស់ (ដោយមិ ន គិ ត ពី អា យុ ) តែវាអាចរងឥទ្វិពលពីការចូលរ�ៀនយឺត និងការរ�ៀនត្រួត- ក្រាហ្វិក ៣១៖​ការសម្រេចបានការអប់រំ ដោយក្រុមអ្នកដែលមានអាយុចាប់ពី ២៥ ឆ្នាំឡ�ើងទៅ នៅកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ២០១១ a. តាមតំបន់រស់នៅ ឆ្នាំ២០១១ b. តាមភេទ ឆ្នាំ២០១១ បុរស ទីប្រជុំជន ស្ត្រី ជនបទ ឆ្នាំសិក្សាដែលត្រូវបានបញ្ចប់ ឆ្នាំសិក្សាដែលត្រូវបានបញ្ចប់ c. តាមបញ្ចភាគទ្រព្យសម្បត្តិ ឆ្នាំ២០១១ d. តាមជនជាតិ ឆ្នាំ២០១១ ខ្មែរ បញ្ចភាគក្រុមពលរដ្ឋក្រីក្របំផុត ជនជាតិភាគតិចក្នុងស្រុក បញ្ចភាគក្រុមពលរដ្ឋអ្នកមានបំផុត ជនជាតិដទៃទ�ៀត ឆ្នាំសិក្សាដែលត្រូវបានបញ្ចប់ ឆ្នាំសិក្សាដែលត្រូវបានបញ្ចប់ ប្រភព៖ ការប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកនៃធនាគារពិភពលោក។ 65 ់ ថ្នាកដែល នុ វិសយ ជាបញ្ហាប្រឈមពីរនៅក្ង ំ ៅកម្ជា ័ អប់រន ពុ ។ ដែលចាប់ ផ្តើ ម ចូលរ� ៀនថ្នា ក ់ ដ ំ ប ូ ងនៅអាយុ ស មរម្យណា ួ នៃការចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនដុលសម្រាប់ មួយ ក៏អាចបន្ថយចំនន អត្រាចុ ះ ឈ្ម ោះ ចូ ល រ�ៀនសុ ទ្ធ ន ៅក្នុ ង ប្រទេសកម្ ពុ ជា ថ្នាក់ដំបូងផងដែរ។ (ដោយប្រើ ន ិ យ មន័ យ ជាក់ លាក់ ខា ងល�ើ ) មានកម្រិត ប្រស�ើរឡ�ើងខ្លាំងនៅគ្រប់កម្រិតសិក្សាទាំងអស់។ ចាប់ពី ដោយសារតែអត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀននៅមានកម្រិត ឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ២០១១ អត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនសុទ្ធ ទាបនៅឡ�ើ យ ក្ នុ ង ពេលកន្ល ង មក ដូ ច នេះហ�ើ យ ស្ថា ន ិ ្សបឋមសិក្សាបានក�ើនឡ�ើងជាងពាក់កណ្តាល សម្រាប់សស ភាពដែលបានរ�ៀបរាប់ខាងល�ើថា បានប្រស�ើរឡ�ើងនោះ (ពោលគឺពី ៣០,៦ ភាគរយទៅ ៤៨,៨ ភាគរយ) អត្រា គឺនៅមិនគ្រប់គ្រាន់នោះទេ ហ�ើយអត្រាចុះឈ្មោះចូល ចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនថ្នាក់មធ្យមសិក្សាក៏មានការក�ើនឡ�ើង រ�ៀនសុទ្ធក៏នៅទាបផងដែរ។ ប្រទេសកម្ពុជាបាននិងកំពុង ល�ើសពីពីរដង (ពោលគឺពី ៨,១ ភាគរយ ទៅ២០ ធ្វើឲ្យអត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនសុទ្ធបានប្រស�ើរឡ�ើងយ៉ាង ភាគរយ) ផងដែរ។ ខណៈពេលស្ថានភាពអត្រានេះមាន ឆាប់រហ័ស នៅក្នុងការអប់រំទាំងថ្នាក់បឋមសិក្សានិងមធ្យម លក្ខណៈល្អប្រស�ើរឡ�ើងគ្រប់កម្រិតបែបនេះ ការបោះបង់ សិក្សា ក្នុងរយៈពេលជាង ៧ ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ (ចំពោះ ចោលសាលាពីថ្នាក់ទី ៤ ទៅថ្នាក់ទី៥ និងទី៦ ក៏ស្ទើរ ថ្នាក់បឋម ជាមធ្យម មានការក�ើនឡ�ើង ២,៧ ភាគរយ តែគ្មានផងដែរ។ ស្រដ�ៀងគ្នាទៅនឹងបណ្តាប្រទេសទាំង ជារ�ៀងរាល់ ឆ្ នា ំ និ ងថ្នា ក ់ ម ធ្យមសិក្ សាមានការក�ើ នឡ�ើង អស់ល�ើសកលលោកដែលបានពង្រីកការគ្របដណ្តប់នៃ ១,៧ ភាគរយជារ�ៀងរាល់ឆ្នាំ)។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ វិស័យអប់រំរបស់ពួកគេ អត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនដុលនៅ អត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនសុទ្ធនៅតែមានកម្រិតទាប នៅ ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គឺមានការលំបាកក្នុងការបកស្រាយ ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងឆ្នាំ ២០១១ ដោយអាត្រានេះ ឬឲ្យនិយមន័យ។ ជាឧទាហរណ៍ ចំនួនកុមារដែលនៅ ឋិតក្រោម ៤០ ភាគរយ បន្ទាប់ពីថ្នាក់ទី៣ និងក្រោម ២៥ មានវត្ត មា នក្ នុ ង សាលារ�ៀនជាកត្តាដែលធ្វើ ឲ ្យអត្រាចុ ះ ភាគរយ បន្ទាប់ពីថ្នាក់ទី ៦ (ក្រាហ្វិក ៣២)។ ឈ្មោះចូលរ�ៀនក�ើនឡ�ើង ប៉ុន្តែចំនួនអ្នកដែលត្រួតថ្នាក់ ើ ្យអត្រាចុះឈ្មោះ និងអ្នកដែលចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនយឺត ក៏ធ្វឲ កុមារដែលគ្រប់អាយុជាង ៣០ ភាគរយមិនបាន ចូលរ�ៀនដុលមានការក�ើនឡ�ើងផងដែរ។ ប៉ុន្តែចំនួនកុមារ ចូលរ�ៀនថ្នាក់ទី ១ នោះទេ ល�ើសពីនេះទ�ៀត អត្រាអ្នក ក្រាហ្វិក ៣២៖​អត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនសុទ្ធ និងអត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនដុល នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាឆ្នាំ ២០០៤ និងឆ្នាំ២០១១ អត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនដុល ឆ្នាំ២០០៤ អត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនដុល ឆ្នាំ២០១១ អត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនសុទ្ធ ឆ្នាំ២០០៤ អត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនសុទ្ធ ឆ្នាំ២០១១ 1 2 3 4 5 6 1 2 3 4 5 6 បឋមសិក្សា មធ្យមសិក្សា ប្រភព៖ ការប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកនៃធនាគារពិភពលោកផ្អែកល�ើអ.ស.ស.ក។ 66 ប្រអប់ ៤៖ ការគណនាអត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនសុទ្ធ អត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនសុទ្ធ (Net Enrollment Rate ឬ NER) អាចមានការប្រែប្រួលយ៉ាងខ្លាំង ទៅតាមនិយមន័យដែលយក មកប្រើ។ និយមន័យចង្អៀតនៃអត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនសុទ្ធគឺ៖ ចំនួនសិស្សចូលរ�ៀនតាមកម្រិតថ្នាក់ ដែលសមស្របនឹងអាយុចូលរ�ៀន របស់សិស្ស។ក ចំនួនសិស្សអាយុ ៦ ឆ្នាំ ដែលរ�ៀនថ្នាក់ទី១ NERទី១ = × ១០០ ចំនួនកុមារអាយុ ៦ ឆ្នាំ ដែលចុះឈ្មោះកាលពីដ�ើមឆ្នាំ មធ្យមទម្ងន់តាមថ្នាក់ ពីទី ១ ដល់ទី ៦ ត្រូវបានគណនា ដ�ើម្បីប៉ាន់ស្មានអត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនសុទ្ធនៅកម្រិតបឋម។ខ អត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនសុទ្ធនៅកម្រិតបឋម (ជាក់លាក់) = មធ្យម(NERទី១, NERទី២, NERទី៣, NERទី៤, NERទី៥, NERទី៦) គេក៏ប្រើប្រាស់និយមន័យបែបធូរលុងជាងនេះ (ដោយប្រើប្រាស់កម្រិតអប់រំ (បឋមឬទុតិយភូមិ) សម្រាប់ជាឯកតាវាស់ស្ទង់) ផងដែរនៅពេលខ្លះ៖ ចំនួនសិស្សអាយុ ៦ ដល់ ១១ ឆ្នាំ ដែលរ�ៀនថ្នាក់ទី១ អត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនសុទ្ធនៅកម្រិតបឋម (ងាយ) = × ១០០ ចំនួនកុមារអាយុ ៦ ដល់ ១១ ឆ្នាំ ដែលចុះឈ្មោះកាលពីដ�ើមឆ្នាំ អត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនសុទ្ធ "ជាក់លាក់" ប្រើកម្រិត អត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនសុទ្ធនៅបឋមសិក្សានិងមធ្យមសិក្សាដោយប្រើ ថ្នាក់ជាខ្នាតក្នុងការវាស់ការរ�ៀនត្រួតថ្នាក់ និងការចុះឈ្មោះ និយមន័យ "ជាក់លាក់" និង "ងាយ" កម្ពុជា ឆ្នាំ២០០៤-២០១១ ចូលរ�ៀនយឺត គឺមានភាពត្រឹមត្រូវជាង។ អត្រាចុះឈ្មោះ ចូលរ�ៀនសុទ្ធ ដោយប្រើកម្រិតបឋមសិក្សា ឬមធ្យមសិក្សា ដែលជាខ្នាត ក្នុងការវាស់មិនបានចាប់យកអត្រារ�ៀនត្រួត ថ្នាក់រហូតទាល់តែសិស្សមានអាយុ ១២ ឆ្នាំ (សំរាប់បឋម និយមន័យចង្អៀត និយមន័យងាយ សិក្សា)។ ល�ើសពីនេះទៅទ�ៀត មធ្យោបាយនេះមិនអាច កំណត់អត្តសញ្ញាណសិស្ស ដែលចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនយឺត បានទេ។ រដ្ឋាភិបាលប្រើនិយមន័យ "ងាយ" ដ�ើម្បីរាយការណ៍ អំពីអត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនសុទ្ធ។ អត្រារាយការណ៍ដោយ ស្ថា ប ័ ន អន្ត រ ជាតិ ស្ន ើ ឱ ្យប្រើ ប្រា ស់ កា រអប់ រ ំ ក ម្រិតជាជាង បឋមសិក្សា មធ្យមសិក្សា ថ្នាក់ជាឯកតា នៃការវាស់វែង។ វិធានគណនាទាំងពីរនេះ ត្រូវបានគេរាយការណ៍សម្រាប់ធ្វើការប្រៀបធ�ៀប និងធ្វើ ក ​ អាយុចាប់ផ្តើមនៃឆ្នាំសិក្សា ដែលបានកំណត់ដោយក្រសួងអប់រំ ឲ្យមានទំ នា ក់ ទ ំ ន ងនឹ ង ស្ថិ ត ិ ជា ផ្ លូ វ ការរបស់ រ ដ្ឋា ភ ិ បា ល។ យុវជន និងកីឡា រាល់អត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនសុទ្ធទាំងអស់ ដែលមានក្នុង ខ ចែកនឹងចំនួននៃកុមារ។ របាយការណ៍នេះ គឺត្រូវបានប្រើដោយនិយមន័យ "ជាក់- លាក់" ។ 67 ឡ�ើង ថ្នា ក ់ ក ៏ មា នកម្រិតទាបនៅឡ�ើ យ សម្រាប់ កម្រិត គ្រប់គ្រងព័ត៌មាននៃវិស័យអប់រំ (EMIS) ឡ�ើយ។8 បឋមសិ ក្ សាដែលកត្តា ទា ំ ង ពី រ នេះធ្វ ើ ឲ ្យអត្រាចុ ះ ឈ្ម ោះ ចូលរ�ៀនសុទ្ធសម្រាប់ថ្នាក់ទី ៦ នៅមានកម្រិតទាប អត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនសម្រាប់ថ្នាក់បឋមសិក្សា និង (៣៧,៤ ភាគរយ ) (ក្រាហ្វិក ៣២)។ ការឡ�ើងថ្នាក់ពី មធ្យមសិក្សាគ្រប់កម្រិតទាំងអស់មានលក្ខណៈល្អប្រស�ើរ ថ្នាក់ទី ៦ ទៅថ្នាក់ទី ៧ បង្កើតឲ្យមានបញ្ហាប្រឈមមុខពីរ ជាងមុន ដោយមិនគិតពីទីកន្លែងស្នាក់នៅ យេនឌ័រ ឬ សម្រាប់សិស្ស ៖ ទីមួយ គឺតម្រូវការនៃការប្រលងថ្នាក់ជាតិ ស្ថានភាពទ្រព្យសម្បត្តិឡ�ើយ។ ហ�ើយអត្រាចុះឈ្មោះចូល ឲ្យជាប់នៅចុងបញ្ចប់នៃថ្នាក់ទី៦នោះ ទីពីរគឺថា សម្ភារៈ រ�ៀនសុទ្ធរបស់កុមារី គឺមានកម្រិតខ្ពស់ជាងកុមារាបន្តិច បរិក្ខារនៃការអប់រំសម្រាប់ថ្នាក់មធ្យមសិក្សា គឺមានតិចជាង ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៧ ទាំងនៅក្នុងកម្រិតអប់រំថ្នាក់បឋម នៅកម្រិតបឋមសិក្សា។ ដូច្នេះការធ្លាក់ចុះនៃការចុះឈ្មោះ សិក្សានិងមធ្យមសិក្សា។ ចូលរ�ៀនរវាងថ្នាក់ទី ៦ និងថ្នាក់ទី ៧ (ម្នាក់ក្នុងចំណោម ់ ង សិស្សបីនាក់) គឺជាលទ្ធផលនៃកត្តាផ្គតផ ្គ ់ និងតម្រូវការ។ កុមារដែលមកពីគ្រួសារក្រីក្របំផុតកំពុងត្រូវបានគេ ប៉ុន្តែ បញ្ហានេះមិនក�ើតមានសម្រាប់ការអប់រំកម្រិតបឋម មិនរវីរវល់ ក្នុងការឲ្យចុះឈ្មោះចូលរ�ៀននៅថ្នាក់ដំបូង។ សិក្សានោះទេព្រោះថា ៖ មិនមានតម្រូវការជាក់លាក់ណា កត្តាទ្រព្យសម្បត្តិ និងការអប់រំនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវ មួ យ ដ�ើ ម ្បីឡ�ើ ង ពី ថ្ នា ក ់ ទ ី ម ួ យ ទៅថ្នា ក ់ បន្ ទា ប ់ ន ោះឡ�ើ យ បានគេម�ើលឃ�ើញថា មានទំនាក់ទំនងគ្នាយ៉ាងច្បាស់ ហ�ើយជាធម្មតា លទ្ធភាពនៃការចូលរ�ៀនគ្រប់កម្រិតទាំង ហ�ើយភាពខុសគ្នាដ៏ធំបំផុតនៃអត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀននៅ អស់នៃកម្រិតបឋមសិក្សា គឺដូចៗគ្នាទាំងអស់។ ទោះជា ថ្នាក់បឋមសិក្សា គឺក�ើតមានក្នុងចំណោមកុមារដែលក្រីក្រ យ៉ាងណាក៏ដោយ នៅក្នុងឆ្នាំ២០១១ មានសិស្សចំនួន ៤ បំផុត។ ជាមួយនឹងអត្រាតែ ៣៤,៤ ភាគរយនៃអត្រាចុះ នាក់ក្នុងចំណោមសិស្សចំនួន១០នាក់ រ�ៀននៅថ្នាក់ទីមួយ ឈ្មោះចូលរ�ៀនសុទ្ធ កុមារក្រីក្របំផុតគឺជាក្រុមតែមួយគត់ មិនបានចូលរ�ៀននៅថ្នាក់ទី ៤ ទេ។ កត្តាដែលរួមចំណែក ដែលស្ថិតនៅខាងក្រោមកម្រិតមធ្យមថ្នាក់ជាតិ។ សូម្បីតែ ដល់ស្ថិតិនេះ រួមមាន ការត្រួតថ្នាក់ និងការបោះបង់ចោល កុមារនៅក្នុងក្រុមដែលមានទ្រព្យសម្បត្តិបន្ទាប់ ក៏អត្រាចុះ សាលា បន្ទាប់ពីសិស្សអាចអាន និងសរសេរនៅកម្រិត ឈ្មោះចូលរ�ៀនថ្នាក់បឋមសិក្សាសុទ្ធរបស់ពួកគេល�ើសពី មូលដ្ឋានបានហ�ើយនោះ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ពុំមាន កម្រិតមធ្យមថ្នាក់ជាតិផងដែរ (សូមម�ើលតារាងទី ២០)។ ហេតុផលណាមួយច្បាស់លាស់សម្រាប់ពន្យល់អំពីអត្រា ធ្លាក់ចុះនេះឡ�ើយ។ អត្រាបោះបង់ចោលសាលា និង ល�ើកលែងស្ថានភាពយេនឌ័រចេញ អត្រាចុះឈ្មោះ និ ន្ នា កា ររ�ៀនត្រួតថ្នា ក ់ ម ិ ន ត្រូវបានបញ្ ចូល ទៅក្ នុ ង ប្រព័ ន្ធ ចូលរ�ៀនសុទ្ធនៅកម្រិតមធ្យមសិក្សាបានបង្ហាញពីគម្លាត តារាង ២០៖​អត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនសុទ្ធសម្រាប់កម្រិតបឋមសិក្សា និងមធ្យមសិក្សាក្នុងប្រទេសកម្ពុជាឆ្នាំ២០១១ ទីកន្លែងស្នាក់អាស្រ័យ យេនឌ័រ ស្ថានភាពទ្រព្យសម្បត្តិទៅតាមក្រុមបញ្ចភាគ ជាតិ អ្នកក្រ ក្រុមបញ្ច ក្រុមបញ្ច ក្រុមបញ្ច អ្នកមាន ភ្នំពេញ ទីក្រុង ជនបទ ប្រុស ស្រី បំផុត ភាគទី២ ភាគទី៣ ភាគទី៤ បំផុត បឋមសិក្សា ៦៧,៣% ៥៨,០% ៤៨,៨% ៤៧,៣% ៥០,៤% ៣៤,៤% ៤៩,៦% ៥០,៤% ៥៨,៣% ៦២,៩% ៤៨,៨% មធ្យមសិក្សា ៥០,២% ២៨,៣% ១៥,៤% ១៨,៨% ២១,២% ៥,៦% ១៣,៧% ១៤,៨% ២៧,៧% ៤៥,៤% ២០,០% (គ្រប់កម្រិត) ថ្នាក់ទី៩ ៦០,០% ៣០,៦ % ១៧,៤ % ១៧,៧ % ២៥,៥% ៤,២% ១៥,៧ % ២០,១% ២៦,៧ % ៥១,៥% ២១,៥% ថ្នាក់ទី១២ ៤៣,៦ % ១៦,៦ % ៩,១% ១៣,៩% ១៤,០% ៥,៣% ៥,៧ % ៩,៤ % ១១,១% ៣៥,៥ % ១៤,០ % ប្រភព៖ ការប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកនៃធនាគារពិភពលោកផ្អែកល�ើអ.ស.ស.ក។ 68 ដ៏គួរឲ្យកត់សម្គាល់។ អត្រារ�ៀនធ្លាក់ និងរ�ៀនត្រួតថ្នាក់ ស្ថានភាពប្រស�ើរឡ�ើងនៃការមានវត្តមានចូលរ�ៀនគឺ ើ ឡ�ើងច្រើន ក្ង គឺក�ត នុ ចំណោមអ្នកដែលរស់នៅតាមជនបទ ឃ�ើញមានភាគច្រើន ក្នុងចំណោមសិស្ស ដែលជាកុមារ អ្នកក្រីក្រ និងអ្នកមានជីវភាពមធ្យម។ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១១ វ័ យ ។ អត្រាវត្ត មា នជារួ ម មានការប្រស�ើ រ ឡ�ើ ង សម្រាប់ អត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនសុទ្ធ នៅថ្នាក់មធ្យមសិក្សា ក្នុង កុមារអាយុពី ៦ ឆ្នាំ ទៅ៧ ឆ្នាំ គឺប្រហាក់ប្រហែលជា ១៣ រាជធានីភ្នំពេញ គឺមានចំនួនបីដងខ្ពស់ជាងអ្នកដែលនៅ ភាគរយ និងសម្រាប់កុមារអាយុ ៨ ឆ្នាំទៅ ១០ ឆ្នាំមាន ជនបទ (ប�ើប្រៀបធ�ៀបទៅនឹងកម្រិតបឋមសិក្សា ដែល ការប្រស�ើឡ�ើងជាមធ្យម គឺ ៤ ភាគរយ ។ ប៉ុន្ដែ សម្រាប់ មានតែមួយភាគបីតែប៉ុណ្ណោះ)។ ល�ើសពីនេះទ�ៀត កុមារ សិស្សអាយុចាប់ពី ១១ ឆ្នាំទៅ ១៥ ឆ្នាំវិញ គឺស្ថានភាព នៅក្រុមបញ្ចភាគមានជាងគេបំផុត មានអត្រាចុះឈ្មោះ វត្តមានមិនមានភាពប្រស�ើរឡ�ើងឲ្យពិតប្រាកណាមួយទេ។ ចូលរ�ៀននៅកម្រិតមធ្យមសិក្សាល�ើសពី ៨ ដងនៃអ្នក ដែលស្ថិតនៅក្រុមបញ្ចភាគក្រីក្របំផុត (ប៉ុន្តែ តិចជាង ការបោះបង់ចោលសាលា និងកុមារដែលពុំ ២ដងក្នុងកម្រិតបឋមសិក្សា) និងជាង ៣ ដងនៃអ្នកដែល ធ្លាប់ចូលសាលារ�ៀនសោះ ស្ថិតនៅក្រុមបញ្ចភាគកណ្តាល (ប៉ុន្តែមានតែមួយភាគបួន នៅក្នុងកម្រិតបឋមសិក្សា)។ អត្រានៃកុមារដែលមិនដែលបានទៅសាលារ�ៀនមាន សភាពប្រស�ើរជាងមុននៅក្ង ពុ ។ អត្រាកុមារ នុ ប្រទេសកម្ជា លក្ខណៈនៃការអប់រំ អាយុចាប់ពី ១១ ឆ្នាំទៅ ១៨ ឆ្នាំដែលមិនបានចូលរ�ៀន មានការថយចុះពី ៨,៥ ភាគរយនៅក្នុងឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ ការចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនតាមអាយុ ៣,៦ ភាគរយ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១១ ហ�ើយស្ថានភាពនេះ គឺស្ទើរតែគ្មានសោះក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ (០,៨ ភាគរយ) ការចុះឈ្មោះចូលរ�ៀន និងទ្រព្យសម្បត្តិគឺមានទំនាក់- ឬតំបន់ជាយទីក្រុងផ្សេងៗ (១,៧ ភាគរយ )។ ទោះបីជា ទំនងដ៏រឹងមាំរវាងគ្នា ដែលនេះអាចម�ើលឃ�ើញថា ចាប់ យ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏អាត្រាកុមារដែលមកពីគ្រួសារក្រីក្រ ផ្តើមសម្រាប់សិស្សមានអាយុ១១ ឆ្នាំឡ�ើងទៅ។ ប�ើទោះ បំផុតមិនដែលបានចូលរ�ៀនសោះ គឺមានចំនួន ៩,៧ បីជាគម្លាតនៃការចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនរវាងកុមារក្រីក្របំផុត ភាគរយដែលចំនួននេះ គឺប្រហាក់ប្រហែលនឹងចំនួនជា និងកុមារមានបំផុតចាប់ពីអាយុ ៧ ឆ្នាំ ទៅ អាយុ ១១ឆ្នាំ មធ្យមថ្នាក់ជាតិ កាលពី ៧ ឆ្នាំកន្លងទៅ (សូមម�ើលតារាងទី 9 មានអត្រាតិចជាង ១០ ភាគរយក៏ដោយ ក៏សម្រាប់កុមារ ២១)។ ការពិចារណាអំពីសេដ្ឋកិច្ច (តម្រូវការក្នុងការធ្វើ នៅអាយុ១២ឆ្នាំ គម្លាតត្រូវបានគេម�ើលឃ�ើញថា បាន ការងារ ឬថ្លៃចំណាយក្នុងការអប់រំ) បានក្លាយជាមូលហេតុ ក�ើនឡ�ើងដល់ទៅ ១៨ ភាគរយ។ នៅអាយុ ១៨ ឆ្នាំ ចម្បងសម្រាប់កុមារដែលមិនដែលបានចុះឈ្មោះចូលរ�ៀន គម្លាតបានក�ើនឡ�ើងដល់ទៅ ៥៧ ភាគរយ (ក្រាហ្វិក សោះ។ មូលហេ តុនេះ ត្រូវបានល�ើ កឡ�ើ ង ជាងពាក់ ៣៣d)។ (និន្នាការស្រដ�ៀងគ្នានេះដែរ ក៏ត្រូវបានរកឃ�ើញ កណ្តាលនៃករណីទាំងអស់ (ប�ើប្រៀបធ�ៀបនឹងឆ្នាំ២០០៤ នៅគ្រប់ក្រុមបញ្ចភាគអ្នកមានទ្រព្យសម្បត្តិទាំងអស់ផង ដែរ)។ ស្ថានភាពអត្រាវត្តមានក្នុងចំណោមសិស្សប្រុស មូលហេតុដែលមិនចូលសាលារ�ៀន និងសិស្សស្រី គឺមិនមានសភាពខុសគ្នានោះទេ។ភាពខុស មូលហេតុ ២០០៤ ២០១១ គ្នារវាងគ្រួសារនៅទីក្រុង និងគ្រួសារនៅជនបទ គឺមាន ចំណាយ/ការងារ ៣១,៦% ៥៧,១% តិចតួច ប�ើគិតចាប់ពីសិស្សចូលរ�ៀនដល់អាយុ ១៣ ឆ្នាំ កិច្ចការផ្ទះ ៣៥,៤% ១៣,៥% (តិចជាង ៨ ភាគរយ)។ ភាពខុសគ្នាក�ើនឡ�ើងយ៉ាងខ្លាំង សម្រាប់សិស្សអាយុ ១៥ ឆ្នាំ គឺអត្រាឡ�ើងដល់ទៅជិត ការល�ើកទឹកចិត្ត/ ២៦,១% ២២,២% ២០ ភាគរយ ជាមួយនឹងការផ្លាស់ប្តូរតិចតួចសម្រាប់សិស្ស កម្រិតថ្នាក់ ដែលមានអាយុល�ើសពីនេះ (ក្រាហ្វិក ៣៣b និង ៣៣c)។ ដទៃផ្សេងទ�ៀត ៦,៨% ៧,២% 69 ក្រាហ្វិក ៣៣៖​អត្រាវត្តមាននៅសាលា (មិនគិតពីថ្នាក់) តាមអាយុ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា a. តាមឆ្នាំ b. តាមតំបន់រស់នៅ ឆ្នាំ២០១១ ទីប្រជុំជន ជនបទ អាយុគិតជាឆ្នាំ អាយុគិតជាឆ្នាំ c. តាមភេទ ឆ្នាំ២០១១ d. តាមបញ្ចភាគទ្រព្យសម្បត្តិ ឆ្នាំ២០១១ បញ្ចភាគក្រុមពលរដ្ឋក្រីក្របំផុត បុរស ស្ត្រី បញ្ចភាគក្រុមពលរដ្ឋអ្នកមានបំផុត អាយុគិតជាឆ្នាំ អាយុគិតជាឆ្នាំ ប្រភព៖ ការប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកនៃធនាគារពិភពលោកផ្អែកល�ើអ.ស.ស.ក។ ដែលមានតិចជាងមួយភាគបី)។ ការងារនៅផ្ទះលែងជា ទន្ទឹមនឹងនោះដែរ សិស្សថ្នាក់មធ្យមសិក្សា គឺមានអាយុ មូលហេតុចម្បងសម្រាប់ការដែលកុមារមិនបានចូលរ�ៀន គ្រប់គ្រាន់នឹងអាចរកប្រាក់ចំណូលបាន។ ដូច្នេះ នេះមិន ទ�ៀត ហ�ើ យ ដោយភាគរយនៃមូ លហេ តុនេ ះបានធ្លា ក ់ គួ រ ឱ្យភ្ញា ក ់ផ្អើ ល ទេ ដែលថាហេតុ ផលសេដ្ឋ ក ិ ច្ចត្រូវបាន ចុះយ៉ាងខ្លាំងពី ៣៥,៤ ភាគរយ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០០៤ ី របោះបង់ចោល ល�ើកឡ�ើងជាញឹកញាប់សម្រាប់ពន្យល់ពកា មកនៅត្រឹមតែ ១៣,៥ ភាគរយនៅក្នុងឆ្នាំ២០១១។ ការសិក្សានៅថ្នាក់មធ្យមសិក្សា (៦១,១ ភាគរយ)ជាង នៅថ្នាក់បឋមសិក្សា (៥៣,៣ ភាគរយ)។ មូលហេតុនៃការបោះបង់ចោលការសិក្សា គឺស្រដ�ៀង គ្នាទៅនឹងមូលហេតុនៃការមិនបានចូលសាលាដែរ។ នេះ ការងារផ្ទះ លែងជាមូលហេតុចម្បងសម្រាប់ការបោះ- គឺជាការពិតសម្រាប់ការអប់រំទាំងក្នុងកម្រិតបឋមសិក្សានិង បង់ចោលការសិក្សានៅថ្នាក់បឋមសិក្សា ឬមធ្យមសិក្សា មធ្យមសិក្សា។ ក្នុងចំណោមសិស្សបឋមសិក្សា និងមធ្យម ទ�ៀតហ�ើ យ ។ មូលហេ តុ នៃការឈប់ រ� ៀនដោយសារតែ ិ បា សិក្សាទាំងអស់ ហេតុផលសេដ្ឋកច ្ច នក�ើនឡ�ើងពីប្រហែល ការងារផ្ទះសម្បែង ត្រូវបានកាត់បន្ថយពីជាង ៣០ភាគរយ មួ យ ភាគបី ទ ៅជាងពាក់ ក ណ្តាលនៃអត្រាអ្ន ក ដែលបោះ ក្នុងឆ្នាំ២០០៤ ដល់ប្រហែលជា ១៣ ភាគរយ នៅក្នុងឆ្នាំ បង់ចោលការសិក្សាទាំងអស់។ ការអប់រំថ្នាក់មធ្យមសិក្សា ២០១១។ កង្វះចំណាប់អារម្មណ៍ក្នុងការសិក្សា និងការ តម្រូវឱ្យមានការចំណាយច្រើន ជាបន្ទុកសម្រាប់គ្រួសារ បានពិន្ទុទាបត្រូវបានល�ើកឡ�ើង ដ�ើម្បីពន្យល់ពីមូលហេតុ ដូ ច ជាមធ្យោបាយធ្វើ ដ ំ ណ� ើ រ សម្ភា រ ៈ សិ ក្ សា ។ល។ នៃការបោះបង់ ច ោលការសិ ក្ សានៅថ្នា ក ់ ប ឋមសិ ក្ សា 70 (២៨,១ ភាគរយ) ជាងថ្នាក់មធ្យមសិក្សា (១៨,០ ភាគរយថាជាមូ លហេ តុ ន ៃការបោះបង់ ច ោលការសិ ក្ សា ភាគរយ) ក្នុងឆ្នាំ២០១១ (តារាង ២២)។ សម្រាប់ទាំងសិស្សប្រុស និងសិស្សស្រី។ ដោយសារតែ ការងារផ្ទះសម្បែងមិនត្រូវបានគេម�ើលបំណាំបែបប្រពៃណី ចំពោះហេតុផលដែលថាការងារផ្ទះសម្បែងមានសារៈ ថា ជាកិច្ចការងារប្រុស ឬស្រីនោះ សិស្សប្រុស និងសិស្ស សំខាន់ដែលឈានដល់ការបោះបង់ចោលការសិក្សា គឺ ស្រីត្រូវបានគេល�ើកឡ�ើងថា បានធ្វើការងារផ្ទះក្នុងអត្រា មានលក្ខណៈស្រដ�ៀងគ្នាសម្រាប់សិស្សប្រុស និងសិស្ស ដូចគ្នា។ កត្តាចម្បងដែលប៉ះពាល់ដល់ការបោះបង់ចោល ស្រី។ ការងារផ្ទះសម្បែងត្រូវបានគេល�ើកឡ�ើងស្ទើរតែ ១៤ ការសិក្សានាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ដោយមិនគិតអំពីទីតាំង តារាង ២១៖​ភាគរយនៃកុមារអាយុ ១២ ដល់១៧ ឆ្នាំដែលពុំធ្លាប់ចុះឈ្មោះចូលរ�ៀន នៅប្រទេសកម្ពុជា ឆ្នាំ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ ២០១១ ទីស្នាក់អាស្រ័យ យេនឌ័រ ស្ថានភាពទ្រព្យសម្បត្តិ តាមក្រុមបញ្ចភាគ ជាតិ អ្នកក្រ ក្រុមបញ្ច ក្រុមបញ្ច ក្រុមបញ្ច អ្នកមាន ឆ្នាំ ភ្នំពេញ ទីក្រុង ជនបទ ប្រុស ស្រី បំផុត ភាគទី២ ភាគទី៣ ភាគទី៤ បំផុត ២០០៤ ១,៨% ៦,១% ៨,៣% ៧,២% ៧,៩% ១៤,៩% ៨,៦% ៦,៨% ៤,១% ២,០% ៧,៥% ២០១១ ០,៤% ១,៣% ៣,៦% ៣,៧% ២,៤% ៧,៧% ១,៧% ៣,១% ១,២% ០,៤% ៣,១% ប្រភព៖ ការប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកនៃធនាគារពិភពលោកផ្អែកល�ើអ.ស.ស.ក។ តារាង ២២៖​ការបោះបង់ចោលការសិក្សារបស់ក្មេងអាយុចាប់ពី ១២ ទៅ ១៧ ឆ្នាំតាមក្រុមឆ្នាំ និងក្រុម, នៅប្រទេសកម្ពុជាឆ្នាំ២០១១ ឆ្នាំ 10 ឆ្នាំ២០១១ មូលហេតុ ២00៤ ២0១១ ជនបទ ប្រុស ស្រី Q១ និង Q២ ចំណាយ/ការងារ ៣0.២% ៥៣.៣% ៥២.៨% ៤៨.៨% ៥៨.0% ៦0.៤% កិច្ចការផ្ទះ ៣៤.៥% ១២.៥% ១២.២% ១១.៤% ១៣.៥% ១៣.២% បឋមសិក្សា ការល�ើកទឹកចិត្ត/ ២៧.៧% ២៨.១% ២៩.0% ៣៣.៦% ២២.៤% ២២.៥% កម្រិតថ្នាក់ ដទៃផ្សេងទ�ៀត ៧.៧ % ៦.១ % ៦.0% ៦.២% ៦.១% ៣.៨% ចំណាយ/ការងារ ៣៤.៨% ៦១.១% ៦១.៣% ៤៨.៧% ៦៨.៨% ៦៤.៩% កិច្ចការផ្ទះ ៣៩.៥% ១៣.២% ១៣.១% ១៧.៤% ១0.៦% ១២.៦% មធ្យមសិក្ស ការល�ើកទឹកចិត្ត/ ២២.៧% ១៨.0% ១៦.៩% ២៣.៤% ១៤.៧% ១៣.៩% កម្រិតថ្នាក់ ដទៃផ្សេងទ�ៀត ៣.១% ៧.៧% ៨.៧% ១0.៥% ៥.៩% ៨.៦% ចំណាយ/ការងារ ៣១.៤% ៥៦.៤% ៥៦.២% ៤៩.២% ៦២.៤% ៦១.១% កិច្ចការផ្ទះ ៣៥.៦% ១៣.៧% ១៣.៤% ១៣.៨% ១៣.៦% ១៤.១% សរុប ការល�ើកទឹកចិត្ត/ ២៦.0% ២៣.0% ២៣.១% ២៩.១% ១៧.៩% ១៩.៥% កម្រិតថ្នាក់ ដទៃផ្សេងទ�ៀត ៦.៩% ៦.៩% ៧.៣% ៧.៩% ៦.១% ៥.២% ប្រភព៖ ការប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកនៃធនាគារពិភពលោក ដោយផ្អែកតាមអ.ស.ស.ក។ 71 លំ ន ៅដ្ឋា ន យេនឌ័ រ ឬស្ថា ន ភាពទ្រព្យសម្បត្តិនោះគឺ គឺមានអាត្រា ០,៨ ឆ្នាំសម្រាប់សិស្សថ្នាក់ទី ៣ និង ១,១ ិ ។ ហេតុផលសេដ្ឋកច ់ �ៀតមានដូចជា ្ច ហេតុផលបន្តបន្ទាបទ ឆ្នាំសម្រាប់សិស្សថ្នាក់ទី ៦ (ប�ើប្រៀបធ�ៀបទៅនឹង ២,២ កង្វះការល�ើកទឹកចិត្ត ការបានពិន្ទុទាប និងការងារផ្ទះ ឆ្នាំនៅក្នុងឆ្នាំ២០០៤)។ ការកាត់បន្ថយជាមធ្យមសម្រាប់ សម្បែង។ ហេតុ ផ លផ្សេងៗទ�ៀត រាប់ ប ញ្ ចូល ទាំ ង ការ ការចូលរ�ៀនយឺតជាងអាយុសម្រាប់កម្រិតទាំង ៦ ថ្នាក់ ់ ង ផ្គតផ ់ កសិក្សាផងដែរនោះ គឺតែងតែជាកត្តាបន្ទាបប ្គ ផ្នែ ់ ន្សំ នៅកម្រិតបឋមសិក្សា គឺ ១ ឆ្នាំពេញ។ ប៉ុន្ដែ ការចូលរ�ៀន ជំរុញឲ្យមានការបោះបង់ចោលការសិក្សា។ យឺតជាងអាយុនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាមានការខុសប្លែកគ្នា ខ្លាំង ៖ សិស្សមួយភាគធំត្រូវបានគេបានរាយការណ៍នូវ ការចូលរ�ៀនយឺតជាងអាយុ តួលេខនៃការចូលរ�ៀនយឺតជាងអាយុក្នុងកម្រិតខ្ពស់ខ្លាំង។ ក្នុងចំណោម ៤០ ភាគរយនៃសិស្សដែលចូលរ�ៀនយឺត ការចូលរ�ៀនយឺតជាងអាយុត្រូវបានគេឲ្យនិយមន័យ ជាងអាយុខ្លាំង គឺមានអ្នកដែលចូលរ�ៀនយឺតនៅក្នុងឆ្នាំ ថា ជាការចូលរ�ៀននៅកម្រិតអប់រំទាបជាងអាយុ ដែលត្រូវ ២០១១ រយៈពេល ២ឆ្នាំពេញ ហ�ើយសម្រាប់សិស្ស ី ររ�ៀនត្រួតថ្នាក។ ចូលរ�ៀនដោយមិនគិតអំពកា ់ ការចុះឈ្មោះ ថ្នាក់ទី៣វិញ មានកម្រិតចូលរ�ៀនយឺត ២,៧ ឆ្នាំ និង ចូលរ�ៀនយឺត និងការរ�ៀនត្រួតថ្នាក់ជាកត្តាដ៏សំខាន់ពីរ ៣,១ឆ្នាំសម្រាប់សិស្សថ្នាក់ទី៦(សូមម�ើលក្រាហ្វិក ៣៤)។11 ដែលរួមចំណែកដល់ការរ�ៀនយឺតជាងអាយុនៅក្នុងសាលា រ�ៀន។ ផលប៉ះពាល់ពីរយ៉ាងដែលបង្កមកពីការចុះឈ្មោះ ការចូ ល រ�ៀនយឺ ត ជាងអាយុ មា នទំ នា ក់ ទ ំ ន ងដោយ ចូលរ�ៀនយឺតគឺ៖ ដំបូងចាប់ផ្តើមពីការមិនបានរ�ៀនពីក្មេង ផ្ទាល់ទៅនឹងអត្រាបោះបង់ចោលការសិក្សារបស់សិស្ស ំ ន់នៅក្ង ដែលធ្វើឲ្យរយៈពេលដ៏សខា ួ ក្បាល នុ ការអភិវឌ្ឍន៍ខរ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ជាពិសេសនៅក្នុងថ្នាក់បន្ទាប់ៗ របស់កុមារត្រូវកន្លងផុតទៅ និងធ្វើឱ្យមានការលំបាកក្នុង ទ�ៀត។ ឧទាហរណ៍ សិស្ស ៤ នាក់ក្នុងចំណោមសិស្ស ការរ�ៀននៅពេលអនាគត។ ទីពីរ គឺជាការចូលរ�ៀនយឺត ១០ នាក់អាចរ�ៀនដល់បញ្ចប់ថ្នាក់ទី ៦ របស់ពួកគេនៅ ក្នុងថ្នាក់ដំបូង ក៏ដូចជាការរ�ៀនត្រួតថ្នាក់។ ប្រការនេះនឹង ពេលពួកគេមានអាយុ ១៥ ឆ្នាំទៅហ�ើយ ដែលក្នុងករណី បង្ក ើ ន អាយុ រ បស់ ក ុ មា រនៅក្ នុ ង ថ្នា ក ់ ក្រោ យៗទ�ៀតដែល នេះពួកគេគួតែបានបញ្ចប់ថ្នាក់នោះនៅអាយុ ១២ ឆ្នាំ អាចជាសំពាធឱ្យពួកគេឈប់រ�ៀន ដ�ើម្បីទៅធ្វើការដែល ដែលនេះជាកត្តាជំរុញឲ្យពួកគេបោះបង់ចោលការសិក្សា ំ ល អាចជាការងារផ្ទះ ឬការងារខាងក្រៅដ�ើម្បីរកប្រាក់ចន ូ ។ ដ�ើម្បីអាចទៅធ្វើការខាងក្រៅ ឬជួយការងារក្នុងគ្រួសារ។ ប�ើទោះបីជាមិនសំអាងល�ើហេតុផលនេះ ការចូលរ�ៀនយឺត បច្ចុប្បន្ននេះ សិស្សចំនួន ៣៩,៥ ភាគរយ គឺមិនត្រូវបាន នឹងបង្កឲ្យមានការចុះថយនៃសមត្ថភាពក្នុងការសិក្សា និង ទទួលបានការអប់រំជាផ្លូវការ រហូតដល់ពួកគេមានអាយុ ធ្វើ ឲ ្យអត្រាបោះបង់ ច ោលការសិ ក្ សាមានកម្រិតខ្ព ស ់ ន ៅ ៨ឆ្នាំ (ជំនួសឲ្យការចូលរ�ៀននៅអាយុ ៦ ឆ្នាំ)។ ក្នុងការអប់រំកម្រិតមធ្យមសិក្សា។ គ ោ ល ន យ ោ បា យ វ ិ ស ័ យ អ ប ់ រ ំ ជា ផ្ លូ វ កា រ ន ៅ ក្ នុ ង ជាមធ្យម ការចូលរ�ៀនយឺត (ការចូលរ�ៀនយឺតជាង ប្រទេសកម្ពុជា ពោលគឺផែនការអប់រំជាយុទ្ធសាស្រ្ត ហាក់ អាយុនៅថ្នាក់ដំបូង) ហាក់ដូចជាមិនមែនជាបញ្ហាចោទ ដូ ច ជាមិ ន សូ វ មានប្រសិ ទ្ធ ភា ពក្ នុ ង ការឆ្ល ើ យ តបចំ ព ោះ ខ្លាំងក្នុងឆ្នាំ២០១១ ដូចធ្លាប់មានកាលពី ៧ ឆ្នាំមុន បញ្ហា កា រចូ ល រ�ៀនយឺ ត ជាងអាយុន ោះទេ ប�ើ ទោ ះបី ជា នោះទេ។ តាមការប៉ាន់ស្មាន អាត្រាការចូលរ�ៀនថ្នាក់ដំបូង ប្រទេសកម្ពុជាបាននឹងកំពុងប្រឈមមុខនឹងអត្រាមានអ្នក យឺតបានថយចុះយ៉ាងខ្លាំង ពីការយឺតក្នុងរយៈពេល ១,៣ ចូលរ�ៀនយឺតច្រើនធ្ងន់ធ្ងរយ៉ាងណាក៏ដោយ ដែលយ៉ាង ឆ្នាំនៅក្នុងឆ្នាំ ២០០៤ មកនៅត្រឹម ០,៤ ឆ្នាំ ក្នុងឆ្នាំ ហោចណាស់ គឺឋិតក្នុងអាត្រា ៤០ ភាគរយចំពោះសិស្ស ២០១១។ ប៉ុន្តែ ជាការចាំបាច់ត្រូវយល់ថា អត្រាអ្នកចូល ចាប់ពីថ្នាក់ទី ១ ដល់ថ្នាក់ទី ៦។ ប�ើទោះបីជាមូលហេតុនៃ រ�ៀនយឺតជាងអាយុសរុប អាចក�ើនឡ�ើងដោយសារការរ�ៀន ការចូលរ�ៀនយឺតជាងអាយុ គឺបណ្តាលមកពីការចុះឈ្មោះ ត្រួតថ្នាក់។ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១១ការចូលរ�ៀនយឺតជាងអាយុ ចូលរ�ៀនយឺត ឬបណ្តាលមកពីការរ�ៀនត្រួតថ្នាក់ក៏ដោយ 72 គោលនយោបាយនៃការអប់រំជាយុទ្ធសាស្រ្តនេះបានផ្តោត ក្រាហ្វិក ៣៤៖​ការចូលរ�ៀនយឺតជាងអាយុ តាមថ្នាក់នីមួយៗនៅប្រទេសកម្ពុជា ​ ឆ្នាំ២០០៤ ដល់ ២០១១ ការយកចិ ត្តទុ ក ដាក់ស្ទ ើ រ តែទាំ ង ស្រុងទៅល�ើ តែ ការរ�ៀន ត្រួតថ្នាក់ និងការបោះបង់ ច ោលការសិ ក្សាតែប៉ ុណ្ណោះ ។ a. មធ្យមភាគ ចំពោះគ្រប់សិស្សទាំងអស់ ការវិភាគទៅល�ើការសិក្សានេះបានបង្ហាញថា ការចុះឈ្មោះ ចំនួនឆ្នាំចុះឈ្មោះយឺត ចូ លរ� ៀននៅអាយុ ស មរម្យមានផលប៉ ះ ពាល់ ព ិ ត ប្រាកដ ដល់វត្តមាននៃការចូលរ�ៀននាពេលអនាគត និងការវិវត្ត នៃការសិក្សានៅថ្នាក់បន្ទាប់ៗទ�ៀត។ ថ្នាក់ទី ៦, ១.១ ថ្នាក់ទី ៣, ០.៨ គុណភាពនិងថវិកានៃការអប់រំ ថ្នាក់ទី ១, ០.៤ ដ�ើ ម ្បីស្វែងយល់ ឲ ្យបានច្បាស់ ន ូ វ ប្រព័ ន្ធ អ ប់ រ ំ សា ធា- រណៈរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ហ�ើយនិងស្វែងយល់ពីលទ្ធភាព នៃប្រព័ន្ធនេះក្នុងការផ្ដល់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋនូវជំនាញ ដែល b. មធ្យមភាគ ចំពោះសិស្សតាមមេដ្យាននៃឆ្នាំនិងថ្នាក់(៣៩,៥%) ពួ ក គេត្រូវការ ដ�ើ ម ្បីធានាឲ្យបាននូ វ ការងារដែលមាន លក្ខណៈអាជីព និងដ�ើម្បីទាក់ទាញវិនិយោគទុនបរទេស។ ចំនួនឆ្នាំចុះឈ្មោះយឺត ពិតជាចាំបាច់ណាស់ដែលយ�ើងត្រូវម�ើលឲ្យឆ្ងាយល�ើសពី ការដែលគ្រាន់តែឲ្យក្មេងៗចូលក្នុងថ្នាក់រ�ៀន ហ�ើយរក្សា ថ្នាក់ទី ៦, ៣.១ ពួកគេឲ្យនៅទីនោះ។ គុណភាពនៃការបង្រៀនត្រូវតែបាន ថ្នាក់ទី ៣, ២.៧ ដោះស្រាយផងដែរ។ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្ននេះ សូចនាករដ�ើម្បី ថ្នាក់ទី ១, ២.០ វាស់ស្ទង់ការរីកចម្រើនល�ើការសិក្សារបស់សិស្ស គឺនៅមិន ទាន់មាននៅឡ�ើយទេ។ ការសិក្សាស្រាវជ្រាវមុនៗបានបញ្ជាក់ថា សមិទ្ធិផល ប្រភព៖ ធនាគារពិភពលោក, របាយការណ៍អភិវឌ្ឍន៍ពិភពលោក។ នៃការសិក្សារ�ៀនសូត្រ គឺជាកត្តាយ៉ាងសំខាន់ដ�ើម្បីវាស់- ស្ទង់គុណភាពនៃការអប់ រ ំ ។ ការសិ ក្សានាពេលថ្ មីៗ នេះ លទ្ធផលនៃការសិក្សារបស់សិស្ស ដែលជាសូចនាករគន្លឹះ បានបង្ហាញថា បណ្តាប្រទេសជាច្រើនដែលមានសិស្សមាន មួយសម្រាប់គុណភាពនៃការអប់រំ។ ជាក់ស្តែង ការវាយ សមត្ថភាពក្នុងការប្រឡងវិញ្ញាសារថ្នាក់អន្ដរជាតិ ច្រើនតែ តម្លៃបទដ្ឋា ន ថ្នា ក ់ ជា តិ គឺ ជា គោលនយោបាយដ៏ មា ន ជាប្រទេសដែលមានអត្រាកំ ណ� ើ ន សេដ្ឋ ក ិ ច្ច ខ្ព ស ់ ផ ងដែរ ប្រសិទ្ធិភាពនិងជាឧបករណ៍ក្នុងការអនុវត្តជាក់ស្តែង ដ�ើម្បី (អ៊ី ហានុសែក វូស្មាន E. Hanushek Woessmann ៌ ន និងវាយតម្លៃល�ើការសិក្សារបស់សស ប្រមូលព័តមា ិ ្ស និង ឆ្នាំ២០០៩, ប្រ៊ីចិត្រ និងវ៉ាយារ៉ែនហ្គោ Pritchett & ការអភិវឌ្ឍន៍នៃចំណេះដឹងរបស់ពួកគេ។ ជាការចាំបាច់ Viarengo ឆ្នាំ២០០៩)។ ការសិក្សាផ្សេងៗទ�ៀត ក៍បាន ផងដែរក្នុងការសម្រេចចិត្តអំពីជំហានបន្ទាប់ក្នុងដំណ�ើរការ បង្ហាញបន្ថែមផងដែរថា ប្រទេសដែលមានសិស្សនិស្សិត នៃការអប់រំ (ខ្លាក (Clarke) ឆ្នាំ២០១២)។ ដែលមានការយល់ដ ឹ ង ខ្ព ស ់ ភា គច្រើ ន គឺ ជា ប្រទេសដែល មានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរឹងមាំ (បារ៉ូ Barro ឆ្នាំ ១៩៩៩, ស្ទើរតែ ៩០ ភាគរយនៃថវិការបស់ក្រសួងអប់រំ យុវជន ខេមភេន និង ឃ្លាស់ស៊ែ Campante & Glaeser និ ង កី ឡា ត្រូវបានបម្រុងទុ ក សម្រាប់ វ ិ ស ័ យ អប់ រ ំ កម្រិត ំ ០០៩) ។ លទ្ធផលនៃការសិក្សាមុនៗនេះបានបង្ហាញ ឆ្នា២ បឋមសិក្សា និងមធ្យមសិក្សា នៅពេលដែល ១០ ភាគរយ យ៉ា ង ច្បាស់ ព ី សា រៈសំ ខា ន់ ន ៃការយកចិ ត្តទុ ក ដាក់ ដ ល់ ដែលនៅសល់ ត្រូវប្រើប្រាស់សម្រាប់ផ្នែកផ្សេងៗមានដូចជា 73 ការអប់រំកុមារថ្នាក់ដំបូង (ECE) ការអប់រំថ្នាក់ឧត្ដមសិក្សា ក្នុងឆ្នាំ ២០១២។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ភាគច្រើន និងការអប់រំក្រៅប្រព័ន្ធ (NFE) (ក្រាហ្វិក ៣៥)។ នៃការក�ើនឡ�ើងនៅក្នុងការចំណាយសម្រាប់សិស្សម្នាក់ៗ គឺ ជា លទ្ធ ផ លនៃការក�ើ ន ឡ�ើ ង នៃប្រាក់ ខែគ្រូបង្រ ៀន និន្នាការនៃថវិកាក្នុងវិស័យអប់រំត្រូវបានក�ើនឡ�ើងដល់ ដែលត្រូវបង្កើនឡ�ើងប្រមាណ ១០ ភាគរយជារ�ៀងរាល់ កម្រិតកំពូល គឺ ១៩,២ភាគរយនៃថវិកាសរុបរបស់ក្រសួង ឆ្នាំ។ ផ្ទុយទៅវិញ អត្រាកំណ�ើននៃថវិកាកម្មវិធីសម្រាប់ អប់រំ យុវជន និងកីឡា ក្នុងឆ្នាំ ២០០៧ ។ ប៉ុន្តែក្នុងពេល សិស្សម្នាក់ៗ គឺតិចជាងមុន (តារាង ២៣)។ ថ្មីៗនេះ មានការធ្លាក់ចុះជាលំដាប់ ចាប់តាំងអំពីការឡ�ើង ខ្ពស់បំផុតនៅឆ្នាំ ២០០៧ មក(ក្រាហ្វិក ៣៦)។ ប�ើទោះបី ការតាក់តែងគម្រោងថវិកា និងការប្រតិបត្តិចំណាយ ជាភាគរយនៃការចែករំលែកថវិកាចរន្តនេះបង្ហាញពីនិន្នា- ថវិកា គឺជាបញ្ហាសំខាន់មួយដែលជះឥទ្វិពលល�ើសកម្ម- ការថយចុះមែន ប៉ុន្តែចំនួនទឹកប្រាក់ជាក់ស្តែងដែលទទួល ភាពផ្សេងៗក្នុងវិស័យអប់រំ។ អ្វីដែលគួរឲ្យព្រួយបារម្ភខ្លាំង បានមានការក�ើនឡ�ើង។ ជាការពិតណាស់ដែលថា ឯកតា នោះគឺការប្រើប្រាស់ថវិកាមិនគ្រប់គ្រាន់ក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លង ិ យ នៃការចំណាយសម្រាប់វស ំ នក�ើនឡ�ើងពី៤៦,១០ ័ អប់របា មកនេះ។ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១០ ថវិកាត្រូវបានប្រើប្រាស់មិន ដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់សិស្សម្នាក់ក្នុងឆ្នាំ ២០០៨ គ្រប់ គឺជាង ៣០ លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិកដែលជា ទៅ ៧២,៤៣ ដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់សិស្សម្នាក់ ចំនួនតួលេខដ៍ធំស្មើនឹងថវិកាសរុបសម្រាប់កម្មវិធីក្នុងឆ្នាំ នោះ។ ប�ើទោះបីជា ប្រាក់ប�ៀវត្សរ៍របស់គ្រូបង្រៀននៅមាន ក្រាហ្វិក ៣៥៖​ថវិកាអប់រំសរុប និងថវិកាកម្មវិធី តាមភូមិសិក្សាឆ្នាំ២០១០ កម្រិតទាបជាបញ្ហា ដ ដែលៗក៏ ដោ យ ក៏ ផ្នែ កដែលខ្ទ ង ់ ចំ ណា យមានតិ ច ជាងគេបំ ផ ុ ត នោះគឺ ប្រា ក់ ភា គលាភ ថវិកាសរុប ថវិកាកម្មវិធី (ប្រភេទនៃថវិកាក្រោមជំពូកទី៦៤)។ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១០ ថវិកាត្រូវបានចំណាយក្រោម ២០ លានដុល្លារសហរដ្ឋ អាមេរិក ហ�ើយនេះគឺគ្រាន់តែសម្រាប់ប្រភេទនៃការចំណាយ ដែលស្ថិតនៅក្រោមជំពូកទី ៦៤ តែប៉ុណ្ណោះ។ នេះ មត្តេយ្យ បឋមសិក្សា មធ្យមសិក្សា ក្រោយមធ្យមសិក្សា ក្រៅប្រព័ន្ធ បង្ហាញថា ទោះបីជាចំនួនទឹកប្រាក់សម្រាប់ការអប់រំបាន ក�ើនឡ�ើងក៏ដោយការក�ើនឡ�ើងទាំងនេះគឺមិនត្រូវបានគេ ប្រភព៖ ការប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកនៃធនាគារពិភពលោក។ តួលេខថវិកាក្រៅកម្មវិធី គឺយកផ្អែកតាមចំណាយសម្រាប់គ្រូ/បុគ្គលិកសិក្សារដ្ឋ និងតាមកម្រិត ខុសៗគ្នានៃប្រាក់ខែទៅតាមភូមិសិក្សានីមួយៗ។ រីឯថវិកាកម្មវិធី គឺយកតាមទឹកប្រាក់ជាក់ស្តែង តារាង ២៣៖​ការចំណាយប្រចាំឆ្នាំរបស់ក្រសួងអប់រំ តែមិនរាប់បញ្ចូលទឹកប្រាក់សម្រាប់យុវជននិងកីឡា។ ក្នុងសម្រាប់សិស្សម្នាក់ៗ ក្រាហ្វិក ៣៦៖​ចំណាយចរន្តដែលគ្រោងទុកនិងជាក់ស្តែងនៅប្រទេសកម្ពុជា ថវិកា ថវិកា ឆ្នាំ សម្រាប់ មិនមែន សរុប កម្មវិធី សម្រាប់កម្មវិធី ២០០៨ $ ៧,0៧ $ ៣៩,០៣ $ ៤៦,១0 ភាគរយចំណាយចរន្ត ធ�ៀបនឹងថវិកាសរុប ២០០៩ $ ៨,៥៩ $ ៤៦,០៦ $ ៥៤,៦៥ ២០១០ $ ៨,៩៣ $ ៤៧,៤១ $ ៥៦,៣៤ ច្បាប់ថវិកា ជាក់ស្តែង ២០១១ $ ៩,៨៩ $ ៥២,៩៤ $ ៦២,៨៣ ២០១២ $ ៩,៨២ $ ៦២,៦១ $ ៧២,៤៣ ប្រភព៖ ការប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកនៃធនាគារពិភពលោក ផ្អែកល�ើតួលេខ ប្រភព៖ ការប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកនៃធនាគារពិភពលោកផ្អែកល�ើ ទិន្នន័យ EMIS របស់ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា។ 74 យកមកចំណាយឲ្យមានប្រសិទ្ធិភាពនៅឡ�ើយ ដែលជា ដែលអាចកាត់បន្ថយអត្ថប្រយោជន៍នៃការអប់រំ និងអាច លទ្ធផលធ្វើឲ្យសមាមាត្រថវិកាសម្រាប់ការអប់រំមានកម្រិត បង្ក ើ ន នូ វ ឱកាសនៃការបោះបង់ ច ោលការសិ ក្ សានៅឆ្នា ំ តិចតួច ប្រៀបធ�ៀបនឹងថវិកាជាតិសរុបសម្រាប់ឆ្នាំសារព�ើ ក្រោយៗទ�ៀត។ ពន្ធក្រោយៗទ�ៀត។ ជម្រើ ស ដ៏ មា នសារៈសំ ខា ន់ ប ំ ផ ុ ត ទី ព ី រ ដ�ើ ម ្បីធ្វ ើ ឱ ្យ អនុសាសន៍គោលនយោបាយ លទ្ធ ផ លនៃការអប់ រ ំ ថ្ នា ក ់ ប ឋមសិ ក្ សាបានប្រស�ើ រ ឡ�ើ ង គឺត្រូវកាត់បន្ថយអត្រាអ្នករ�ៀនត្រួតថ្នាក់។ ការរ�ៀនត្រួត ការពង្រីកវិស័យអប់រំក្រៅប្រព័ន្ធបន្ថែមទ�ៀត (យុទ្ធនា ថ្នាក់ពីថ្នាក់ទី ១ ដល់ថ្នាក់ទី ៦ អាចធ្វើឲ្យអត្រានៃការចូល ការអប់រំលំដាប់អក្សរពី ក ដល់ អ) ដែលផ្ដោតសំខាន់ រ�ៀនយឺតជាងអាយុក�ើនឡ�ើង ០,៧ ឆ្នាំនៅថ្នាក់ទី ៦។ ទៅល�ើមនុស្សពេញវ័ យ ដែលក្រីក្រ គឺ មា នភាពចាំ បា ច់ ស្រដ�ៀងគ្នាទៅនឹងការចូលរ�ៀនយឺតជាងអាយុ ការត្រួត ដ�ើម្បីគ្របដណ្តប់ចំនួនដែលនៅសល់ ៨,៤ ភាគរយនៃ ថ្នាក់បានបន្ថែម ១,១ ឆ្នាំនៃការរ�ៀនយឺត ដល់សិស្ស នៅ យុវជនដែលមិនចេះអក្សរ និង ២០,៧ ភាគរយនៃ ក្នុងថ្នាក់ទី ៦ (៤ នាក់ក្នុងចំណោម ១០នាក់)។ នៅពេល មនុស្សពេញវ័យ ដែលមិ នចេះអក្សរ។ ការធ្វើ ឱ ្យប្រស�ើ រ ដែលបញ្ ចូលគ្ នា ជា មួ យ ការចូ លរ� ៀនយឺ ត ជាងអាយុ ន ោះ ឡ�ើងនូវការគ្របដណ្តប់ការអប់រំកម្រិតបឋមសិក្សា និងការ វាបានបន្ថែមចំនួនសរុប ៣,១ ឆ្នាំនៃអត្រាចូលរ�ៀនយឺត ល�ើ ក កម្ព ស ់ វ ិ ស ័ យ អប់ រ ំ ក្ រៅប្រព័ ន្ធ បា នកាត់ ប ន្ថ យ អត្រា ជាងអាយុនៅថ្នាក់ទី ៦។ អនក្ខរភាពក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ប៉ុន្ដែអត្រាអនក្ខរភាពនៅ តែមានកម្រិតខ្ពស់ ក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាដែល កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដ�ើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាទាំងពីរនេះ ក្រីក្របំផុត (១៩,៤ ភាគរយ) និងសម្រាប់មនុស្សពេញ- ត្រូវផ្តោតទៅល�ើបញ្ហាពីរ ៖ ការកំណត់អត្តសញ្ញាណក្រុម វ័យចាប់ពីអាយុ ១៥ឆ្នាំ ទៅ អាយុ ៦៤ឆ្នាំ (២០,៧ ភាគ- កុមារដែលចូលរ�ៀនថ្នាក់ដំបូងយឺត ឬរ�ៀនធ្លាក់ និងផ្តល់ រយ)។ យុទ្ធនាការអប់រំតាមលំដាប់អក្សរពី ក ទៅ អ អាច នូវការល�ើកទឹកចិត្តដោយត្រឹមត្រូវ ដ�ើម្បីផ្លាស់ប្តូរឥរិយា- ជាជម្រើសសម្រាប់ពួកគេ។ កម្មវិធីបែបនេះគួរតែផ្តោតកិច្ច បទនិងការអនុវត្តការសិក្សារបស់ពួកគេ។ ការផ្តល់អាហា- ខិតខំប្រឹងប្រែងទៅក្នុងតំបន់ជនបទក្នុងគ្រួសារក្រីក្របំផុត រូបករណ៍ និងកម្មវិធីអប់រំបន្ថែមពីល�ើការសិក្សានៅសាលា​ និងផ្តោតទៅល�ើយុវតីដែលពេញវ័យ។ ត្រូវបានគេរកឃ�ើញថា ជាមធ្យោបាយដ៏មានប្រសិទ្ធិភាព ដ�ើ ម ្បីដោះស្រាយបញ្ហា នេះ មិ នត្រឹមតែសម្រាប់ នៅក្ នុ ង អនុ សា សន៍ ដ ៏ មា នសារៈសំ ខា ន់ ប ំ ផ ុ ត ដ�ើ ម ្បីធ្វ ើ ឲ ្យ ប្រទេសកម្ពុជានោះទេ ប៉ុន្តែគឺសម្រាប់ទូទាំងពិភពលោក ប្រស�ើរឡ�ើងនូវលទ្ធផលនៃការអប់រំថ្នាក់បឋមសិក្សា គឺ ផងដែរ។ កម្មវិធីអប់រំទាំងនេះ គួរតែត្រូវបានពង្រីកបន្ថែម។ ុ ឲ្យមានការចុះឈ្មោះចូលរ�ៀននៅថ្នាកដ ត្រូវជំរញ ំ ង ់ ប ូ សម្រាប់ កុមារទាំងអស់ដែលមានអាយុចាប់ពី ៥ ឆ្នាំឡ�ើងទៅ កម្មវិធីដូចជាការចំណាយប្រាក់ទៅល�ើគោលដៅណា ជាពិសេសក្នុងចំណោមជនក្រីក្រនៅតាមតំបន់ជនបទ។ មួ យ និ ង កម្ម វ ិធី ផ្សេ ងទ�ៀតដែលមានគោលដៅផ្សេងៗ ខណៈពេលដែលការចូលរ�ៀនយឺតជាងអាយុ ជាមធ្យម គឺសាកសមក្នុងការល�ើកកម្ពស់វ ិស័យអប់រ ំក ម្រិតមធ្យម សម្រាប់សិស្សថ្នាក់ទី ១ (ការចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនយឺតជាង សិក្សានៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ការកែលម្អលទ្ធផលនៅ អាយុ) ឈរនៅកម្រិតមួយដែលអាចទទួលយកបាន ពោល កម្រិតមធ្យមសិក្ សា នឹ ងធ្វើ ឲ ្យមានភាពប្រស�ើ រឡ�ើ ង នូ វ គឺ ០,៤ ឆ្នាំនៅក្នុងឆ្នាំ២០១១ សិស្សចំនួន ៣៨ ភាគ- អត្រាការបោះបង់ចោលការសិក្សានៅថ្នាក់បឋមសិក្សា។ រយជាមធ្យម គឺមានកម្រិតអាត្រានៃការចូលរ�ៀនយឺតជាង មូ លហេ តុ ដ ៏ ស ំ ខា ន់ ប ំ ផ ុ ត ដែលនាំ ឲ ្យមានកំ ណ� ើ ន អត្រា អាយុរយៈពេល ២ ឆ្នាំ។ ការខាតបង់ពេលវេលាដ៏មាន បោះបង់ចោលការសិក្សា គឺបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច ដូច្នេះកម្មវិធី សារៈសំខាន់នៅក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍ការយល់ដឹងរបស់កុមារ ផ្សេងៗដែលមានគោលដៅរក្សាចំនួនសិស្សបន្ថែមទ�ៀតឲ្យ ួ គេនាពេលអនាគត គឺជាឧបសគ្គសម្រាប់ការសិក្សារបស់ពក នៅបន្តការសិក្សាក្នុងកម្រិតមធ្យមសិក្សា ត្រូវតែយកបញ្ហា 75 នេះមកពិចារណាផងដែរ។ ហេតុផលសេដ្ឋកិច្ចសម្រាប់ ដោយការបង្កើនថវិកាទៅក្នុងវិស័យអប់រំទាំងមូល ជាជាង អ្នករ�ៀនត្រួតថ្នាក់ និងអ្នកបោះបង់ចោលការសិក្សាត្រូវបាន ដោយការកាត់បន្ថយថវិកានៅក្នុងអនុវិស័យផ្សេងៗ។ ស្ទើរ ល�ើកឡ�ើងដោយសិស្សជានារី និងសិស្សក្រីក្របំផុតចំនួន តែ ៩០ ភាគរយនៃថវិការបស់ក្រសួងអប់រំ យុវជន និង ៤០ ភាគរយ។ ការវាយតម្លៃយ៉ាងម៉ត់ចត់នៃកម្មវិធីអាហា- កីឡា គឺត្រូវបានបម្រុងទុកសម្រាប់កម្រិតបឋមសិក្សា និង រូបករណ៍របស់គម្រោងគាំទ្រវិសយ ័ អប់រន ពុ (CESSP) ំ ៅកម្ជា កម្រិតមធ្យមសិក្សា ហ�ើយថវិកាដែលនៅសល់ ១០ ភាគ ិ នេ បានបង្ហាញថា កម្មវធ ើ នូវអត្រាចុះឈ្មោះចូល ី ះបានបង្កន រយ គឺត្រូវបានបែងចែកទៅអនុវស ិ យ ំ មា ័ ដូចជា៖ ការអប់រក ុ រ រ�ៀនក្នុងចំណោមកុមារពីគ្រួសារក្រីក្រ ជាពិសេសកុមារី ថ្នាក់ដំបូង (ECE) ថ្នាក់ឧត្ដមសិក្សា និងការអប់រំក្រៅប្រព័ន្ធ (ហ្វិមម�ើ Filmer និង ស្កាឌី Schady ឆ្នាំ២០០៩)។ (NFE) (ក្រាហ្វិក ៣៥)។ កម្មវិធីបែបនេះ គួរតែត្រូវបានពង្រីកបន្ថែម។ បទពិសោធន៍ ពីអន្ដរជាតិបានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា ការវាយតម្លៃដែល មានស្ដង់ដាថ្នាក់ជាតិ គឺជាឧបករណ៍ដ៏មានប្រសិទ្ធិភាព សុខភាព ្ត យ ដ�ើម្បីធ្វើឱ្យមានការសម្រេចចិតម ំ ដ ួ ច្បាស់លាស់អព ំ រ ី ណ�ើ ការនៃការអប់រំ។ នាយកដ្ឋានធានាគុណភាពនៃការអប់រំ ប្រទេសកម្ ពុ ជា បានអភិ វ ឌ្ឍគួ រ ឲ្យកត់ ស ម្គា ល ់ ក្ នុ ង ការ របស់ ក្រ សួ ង បាននិ ង កំ ព ុ ង ធ្វើ កា រសាកល្បងបង្ក ើ ត ការ ស្ថាបនាឡ�ើងវិញនូវប្រព័ន្ធសុខាភិបាលក្នុងប៉ុន្មានទសវត្សរ៍ វាយតម្លៃជាផ្លូវការថ្នាក់ជាតិមួយសម្រាប់ថ្នាក់ទី ៣ ល�ើក បន្ទាប់ពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍ និងជម្លោះផ្ទៃក្នុងមក។ ដំបូងដែលជានិន្នាការវិជ្ជមានមួយ។ ប៉ុន្តែ ដ�ើម្បីអាចធ្វើឲ្យ ប្រទេសកម្ពុជាបានបាត់បង់នូវបុគ្គលិកជំនាញខាងវិស័យ ឱ្យប្រស�ើរឡ�ើងនូវគុណភាព លុះត្រាតែការងារនេះត្រូវបាន សុខាភិបាលរបស់ខ្លួនប្រមាណជា ៩០ ភាគរយក្នុងអំឡុង ធ្វើឲ្យទៅជាប្រព័ន្ធ និងជាទម្លាប់។ នុ ដែលបានបន្ត របបខ្មែរក្រហម។ ជាងនេះទ�ៀត ជម្លោះផ្ទៃក្ង ំនា ៩៩៨បានបង្កផលលំបាកក្ង រហូតដល់ឆ្១ នុ ការផ្តល់សេវា ជាចំណែកមួយនៃថវិកាសរុបនៅប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយ សុខាភិបាល។ បន្ទាប់មក ប្រទេសកម្ពុជាបានស្ថាបនា នេះ ការចំណាយល�ើការអប់រំបានធ្លាក់ចុះ ហ�ើយការ ឡ�ើងវិញនូវប្រព័ន្ធសុខាភិបាលរបស់ខ្លួន។ ប្រព័ន្ធសុខាភិ- ចំណាយក្នុងវិស័យនេះ គឺមិនគ្រប់គ្រាន់ទេក្នុងរយៈពេល បាលសាធារណៈនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ គឺមានសមាសភាព ជាច្រើនឆ្នាំមកនេះ។ ថវិកាសម្រាប់វិស័យអប់រំនេះមាន របស់ក្រសួងសុខាភិបាល មន្ទីរសុខាភិបាលប្រចាំខេត្ត និន្នាការក�ើនឡ�ើងនៅទសវត្សរ៍កន្លងទៅ ដែលក�ើនដល់ ចំនួន ២៦ និងឃុំប្រតិបត្តិការសុខាភិបាលចំនួន ៧៧ ១៩,២ ភាគរយនៅក្នុងឆ្នាំ២០០៧ ។ ប៉ុន្តែ ខ្ទង់ថវិកា ដែលជាទូទៅក្នុងមួយឃុំមានមួយ ឬមន្ទីរពេទ្យខេត្ត ព្រម នេះបានធ្លាក់ចុះភ្លាមៗ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៧ មក គឺធ្លាក់ ទាំងមជ្ឈមណ្ឌលសុខភាពចំនួន ១០ ទៅ ១៥។ នាពេល ដល់ ១៥,៩ ភាគរយនៅក្នុងឆ្នាំ ២០១២។ ទោះជាយ៉ាង ចំនួន បច្ចុប្បន្ននេះ មានមន្ទីរពេទ្យរដ្ឋចំនួន ៦ ពេទ្យបង្អែក​ ណាក៏ដោយ ក្តីបារម្ភកាន់តែខ្លាំងនោះគឺថា ការចំណាយ ៨៣ និងមជ្ឈមណ្ឌលសុខភាព ចំនួន ១.០២៤ ព្រម ថវិកាគឺមិនគ្រប់គ្រាន់អស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមកហ�ើយ។ ទាំងប៉ុស្តិ៍សុខភាពចំនួន ១២១​ បុស្តិ៍នៅទូទាំងប្រទេស។ ដូច្នេះ ការតាក់តែងថវិកានិងការប្រតិបត្តិចំណាយថវិកានេះ ក្រសួងសុខាភិបាលមានបុគ្គលិកចំនួន ១៩.៧០០ នាក់ ត្រូវចាត់ជាបញ្ហាបន្ទាន់មួយ ដែលចាំបាច់សម្រាប់ការកែ រាប់បញ្ចូលទាំងវេជ្ជបណ្ឌិតចំនួន៣.២០០ នាក់ គិលានុប- លម្អការផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានជារួម និងការបង្កើនសមត្ថភាព ដ្ឋាកចំនួន ៩.០០០ នាក់ និង ឆ្មបចំនួន ៤.៦០០ នាក់។ នៅគ្រប់សកម្មភាពនៃវិស័យអប់រំទាំងអស់។ កម្ពុជាបានសម្រេចនូវវត្ថុបំណងរបស់ខ្លួនក្នុងការធានាឲ្យ បានយ៉ាងហោចណាស់ ក្នុងមជ្ឈមណ្ឌលសុខភាពនីមួយៗ ធនធានបន្ថែមទ�ៀតគួរតែត្រូវបានបម្រុងទុកសម្រាប់ មានឆ្មបបង្គោលមួយ ហ�ើយនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ កម្ពុជា ការអប់រំកុមារថ្នាក់ក្រោម ដ�ើម្បីបំពេញតាមតម្រូវការដែល កំពុងព្យាយាមបង្កើននូវចំនួនឆ្មបជំនួយឲ្យបានច្រើនថែម ក�ើនឡ�ើង។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការក�ើនឡ�ើងនៃ ទ�ៀត។ ថវិកាសម្រាប់ការអប់រំកុមារថ្នាក់ដំបូង គួរត្រូវបានសម្រេច 76 ប្រអប់ ៥៖ ប្រព័ន្ធគាំពារសង្គម នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា សមិទ្ធិផលថ្មីៗរបស់ប្រទេសកម្ពុជាក្នុងការកាត់បន្ថយភាព ចំណេះ ក៏ដូចជាការចំណាយដ៏ធំល�ើវិស័យធនធានមនុស្ស និង ក្រីក្រ គឺមានការរីកចម្រើនគួរឱ្យកត់សម្គាល់។ទោះជាយ៉ាងណា សេដ្ឋកិច្ច ទាំងនៅកម្រិតបុគ្គល និងកម្រិតជាតិ។ ក៏ដោយមនុស្សម្នាក់ក្នុងចំណោមមនុស្ស ៥ នាក់នៅតែជាជន ក្រីក្រ ហ�ើយមនុស្សម្នាក់ក្នុងចំណោមមនុស្ស ៥ នាក់ដដែល គឺ ថ្មីៗនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសកម្ពុជាបានទទួលស្គាល់ពី ប្រឈមនឹ ង ហានិ ភ ័ យ ក្ នុ ង ការធ្លា ក ់ ច ូ ល ទៅក្ នុ ង ភាពក្រីក្រក្ នុ ង ភាពចាំបាច់ ក្នុងការបង្កើតឡ�ើងនូវប្រព័ន្ធគាំពារសង្គមរួមមួយ។ ុ ។ ដូច្នេះល្បឿនយ៉ាងល�ឿននៃការកាត់បន្ថយ រយៈពេលដ៏ខ្លីបំផត រាជរដ្ឋា ភ ិ បា លបានបង្ក ើ ត នូ វ យុ ទ្ធ សា ស្រ្តជាតិ គា ំ ពា រសង្គ ម ភាពក្រីក្រកន្លងមក ប្រហែលជាមិនអាចបន្តទៅក្នុងពេលអនា- (NSPS) សម្រាប់ឆ្នាំ២០១១ ដល់ឆ្នាំ២០១៥ ដែលត្រូវបានចុះ គតបានទេ ដោយសារតែប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅក្រោមបន្ទាត់ ហត្ថលេខា ដោយលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី នៅឆ្នាំ២០១១។ យុទ្ធ- ំ ក្ង នៃភាពក្រីក្រមានការលំបាកខ្លាង នុ ការង�ើបឲ្យផុតពីភាពក្រីក្រ សាស្រ្តនេះមានគោលបំ ណ ងសម្រេចបានគោលដៅមួ យ នេះ ហ�ើយកំណ�ើនសេដ្ឋកិច្ចអាចថយចុះ ខណៈពេលដែលការ ចំនួនដូចជា (ក) ការពារជនក្រីក្របំផុត និងអ្នកជួបការលំបាក អភិវឌ្ឍបានក�ើនឡ�ើង។ ខ្លាំងបំផុតដែលមិនអាចជួយខ្លួនឯង (ខ) កាត់បន្ថយហានិភ័យ ដែលអាចនាំ ឱ ្យមានផលលំ បា កជាអវិ ជ្ជ មា ន និ ងបង្កឲ ្យមាន សម្រាប់ភាពក្រីក្រនិងភាពងាយរងគ្រោះ គឺទាមទារឲ្យមាន ភាពក្រីក្របន្ថែមទ�ៀត និង (គ) ការល�ើកកម្ពស់ដល់ជនក្រីក្រ ប្រព័ន្ធគាំពារសង្គមមួយ ដែលជួយឱ្យគ្រួសារទាំងអស់អាចចាក ឲ្យរួចផុតពីភាពក្រីក្រ ដោយកសាងធនធានមនុស្ស និងបង្កើន ចេញពីភាពក្រីក្រ និងវិបត្ដិផ្សេងៗ ហ�ើយនិងចូលរួមវិនិយោគ ឱកាសឲ្យបានច្រើនសម្រាប់ពួកគេ។ ចាប់ពីឆ្នាំ២០១២ ដល់ឆ្នាំ នៅក្នុងវិស័យអភិវឌ្ឍន៍ធនធានមនុស្ស។ ការអភិវឌ្ឍន៍ និងនគរ- ២០១៣ រដ្ឋាភិបាលបានធ្វើការជាមួយអង្គការអភិវឌ្ឍន៍ល�ើការ រូ ប នី យ កម្ម បា ននាំ ឲ ្យមានការបាត់ ប ង់ ជា បណ្តើ រ ៗនូ វ ប្រព័ ន្ធ ិ ច រ�ៀបចំនៃការសាកល្បងកម្មវធ ំ ន ី ន ួ បី ដ�ើម្បីដកយកបទពិសោធន៍ សំណាញ់សុវត្ថិភាពរបស់គ្រួសារតាមបែបប្រពៃណី ដែលតាម ិ ី និងយន្តការសម្រាប់ការផ្តល់សណា ពីការរ�ៀបចំកម្មវធ ំ ុ ត- ញ់សវ ្ថិ ប្រវត្តិសាស្ត្រអាចជួយឲ្យប្រជាពលរដ្ឋ អាចដោះស្រាយជាមួយ ភាព។ ការអនុវត្តន៍នៃការសាកល្បងទាំងនេះត្រូវបានចាប់ផ្តើម 12 នឹងការខ្វះខាត និងហានិភ័យបាន។ ការបាត់បង់បន្តិចម្តងៗ នៅឆ្នាំ២០១៣។ ុ តភា នៃសំណាញ់សវ ្ថិ ពនេះធ្វើឲ្យគ្រួសារទាំងអស់ងាយនឹងទទួល រងគ្រោះ។ ល�ើសពីនេះទ�ៀត បញ្ហានេះធ្វើឱ្យពួកគាត់ពិបាកក្នុង គួរឱ្យកត់សម្គាល់ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០០៧ មក រដ្ឋាភិបាល ការចាកចេញពីភាពក្រីក្រ។ នៅក្នុង អ.ស.ស.ក ឆ្នាំ ២០១១ បានរ�ៀបចំបង្កើត និងបានអនុវត្ត (ដោយមានការគាំទ្រផ្នែក ចំនួន ៩៨ ភាគរយនៃចំនួនប្រជាពលរដ្ឋដែលបានស្ទង់មិតិ ហិរញ្ញវត្ថុ និងបច្ចេកទេសពីអង្គការ GIZ និងAusAID) ប្រព័ន្ធ បានរាយការណ៍ថា មិនបានទទួលប្រាក់សោធននិវត្ត ឬអាហា- លូ ការដែលហៅថា អត្តសញ្ញាណ កំណត់គោលដៅនៃភាពក្រីក្រជាផ្វ រូបករណ៍ណាមួយពីរដ្ឋាភិបាលនោះទេ។ ល�ើសពីនេះទៅទ�ៀត ជាអ្នកក្រីក្រ (IDPoor) ដែលអាចអនុវត្តបានគ្រប់កម្មវិធីទាំង ៨០ ភាគរយនៃជនក្រីក្រមិនមានលទ្ធភាពទទួលបានការព្យា- អស់។ យន្ដការនេះផ្ដោតសំខាន់ល�ើការវាយតម្លៃតាមគ្រួសារ បាលសុខភាពដោយឥតគិតថ្លៃ ឬដោយការជួយឧបត្តម្ភពីរដ្ឋា- តាមរយៈការសួ រ តាមកម្រងសំ ណ ួ រ ស្ទ ង ់ ម តិ ម ួ យ ដែលបានរួ ម ភិបាលទេ សូម្បីតែនៅក្នុងកម្រិតថ្នាក់បឋមសិក្សាក្តី។ នោះមាន បញ្ចូលជាមួយនឹងការពិភាក្សានៅថ្នាក់ភូមិ។ គ្រួសារដែលត្រូវ ន័យថា ពួកគេត្រូវការខ្ចីប្រាក់ពីគេ (២៨ភាគរយ) ឬលក់ទ្រព្យ បានកំណត់ថា ជាគ្រួសារក្រីក្របំផុត ឬក្រីក្រ ត្រូវបានចាត់ថ្នាក់ សម្បត្តិ (៩ ភាគរយ) ដ�ើម្បីចំណាយសម្រាប់ការថែទាំសុខ- ថាជា IDPoor ១ និង ២ រ�ៀងគ្នា និងការទទួលបានកាតអត្ត- ភាព។ កម្រិតខ្ពស់នៃកង្វះអាហារូបត្ថម្ភរបស់កុមារក្នុងចំណោម សញ្ញាណជាអ្នកក្រីក្រ (IDPoor) មួយ។ នៅឆ្នាំ២០១២ ជនក្រីក្រក៏ជាកង្វល់ដ៏ខ្លាំងផងដែរ ដោយសារតែកង្វះអាហា- កម្មវិធីអត្តសញ្ញាណជាអ្នកក្រីក្រ IDPoor បានគ្របដណ្តប់ស្ទើរ រូ ប ត្ថ ម្ភ នេ ះធ្វើ ឲ ្យប៉ ះ ពាល់ ជា អវិ ជ្ជ មា នដល់ កា រអភិ វ ឌ្ឍន៍ ន ៃ ំ ន់ជនបទទាំងអស់ ដែលមានការស្ទងម តែគ្រប់តប ៉ា ហោច ់ តិយង 77 ណាស់មួយដង។ ការស្ទង់មតិត្រូវបានធ្វើឡ�ើងម្តងទ�ៀត នៅ នៃការកំណត់គោលដៅជនក្រីក្រសម្រាប់មូលនិធិសមធម៌ក្នុង ក្នុងខេត្តនីមួយៗ ជារ�ៀងរាល់ ៣ ឆ្នាំម្តង។ ការអភិវឌ្ឍនៃប្រព័ន្ធ ការទទួលបានការព្យាបាលដោយឥតគិតថ្លៃ គឺមិនសូវមានទេ កំណត់គោលដៅនៃភាពក្រីក្រនៅតាមជាយក្រុងត្រូវបានគេគ្រោង ដោយសារតែប្រហែល ៨០ ភាគរយនៃជនក្រីក្រ គឺពុំបាន ធ្វើឡ�ើងនៅឆ្នាំ២០១៣។ ជាអកុសល ប្រព័ន្ធអត្តសញ្ញាណ ិ មធម៌ ឬកាតអត្តសញ្ញាណប័ណជា ទទួលនូវមូលនិធស ្ណ អ្នកក្រីក្រ ជាអ្នកក្រីក្រ (IDPoor) នេះ មិនអនុញ្ញាតឱ្យមានការបញ្ជាក់ (IDPoor) ទេ។ កម្មវិធីសំណាញ់សុវត្ថិភាពផ្សេងៗទ�ៀតដែល អត្ដសញ្ញាណឡ�ើងវិញបាន ដូចនេះ តម្រូវឱ្យមានកម្មវិធីដ�ើម្បី មានស្រាប់ គឺត្រូវបានទទួលការឧបត្ថម្ភថវិកា និងអនុវត្តដោយ បង្កើតយន្ដការដោះស្រាយ ក្នុងការកំណត់គោលដៅ (ដែលគួរ ់ ដៃ ផ្ទាលព ិ លហ�ើយតំបន់ ី គូអភិវឌ្ឍន៍ និងអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភបា កត់សម្គាល់ជាងគេនោះ គឺមូលនិធិសមធម៌ សម្រាប់សុខភាព)។ សេវាកម្មរបស់ពួកគេ គឺមានកំណត់ (អង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ ILO ឆ្នាំ២០១២ និងរាជរដ្ឋាភិបាល ឆ្នាំ២០១០)។ អន្ដរាគមន៍ ប�ើទោះបីជាមានការប្តេជ្ញាចិត្តពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាល និង គួរឱ្យកត់សម្គាល់ភាគច្រើនក្នុងចំណោមកម្មវិធីទាំងនេះ គឺកម្ម- ការអាចរកបាននូវយន្តការកំណត់គោលដៅជនក្រីក្រក៏ដោយ វិធីការងារសាធារណៈដែលប្រើកម្លាំងពលកម្ម ដែលបានអនុវត្ត ក៏ការគ្របដណ្តប់នៃសំណាញ់សុវត្ថិភាព គឺមានតែ ២ ភាគរយ នៅក្នុងខេត្តមួយចំនួន ដែលស្ថិតនៅក្រោមកម្មវិធីដាច់ដោយ ុ នៃចំនន នៃក្រុមបញ្ចភាគភាពក្រីក្របំផត ួ ប្រជាជន ប�ើប្រៀបធ�ៀប ឡែកពីគ្នាដោយក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ និងក្រសួង ទៅនឹងមធ្យមភាគ ៥៣ ភាគរយ នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីបូព៌ា និង ិ ន មហាផ្ទៃ ទោះបីជាកម្មវធ ី ោះទទួលបានហិរញ្ញប្បទានពីធនាគារ នុ ចំណោមប្រទេសកំពង ៤៩,៣ ភាគរយក្ង ុ អភិវឌ្ឍន៍ផ្សេងទ�ៀត។ អភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី និងកម្មវិធីស្បៀងអាហារពិភពលោក ឬ ជំនួយ រហូតមកដល់ឆ្នាំ២០១៣ រដ្ឋាភិបាលបានផ្តល់មូលនិធិទៅឲ្យ របស់ប្រទេសអូស្រ្តាលីក៏ដោយ។ ល�ើកលែងមូលនិធិសមធម៌ កម្មវិធីសំណាញ់សុវត្ថិភាពដ៏សំខាន់ចំនួន ៣ ៖ ការជួយទូទាត់ សុខុមាលភាពចេញ យន្ដការធានារ៉ាប់រងសង្គមមិនបានគ្រប ថ្លៃសុ ខ ុ មា លភាពសម្រាប់ ក្រុ មជនងាយរងគ្រោះមួ យ ចំ ន ួ ន ដណ្តប់ទៅល�ើជនក្រីក្រទេ ដោយសារតែយន្តការទាំងនោះ ត្រូវ (មនុស្សចាស់, កុមារកំព្រា, អតីតយុទ្ធជន) តាមរយៈក្រសួង បានកំណត់ទៅឱ្យមន្រ្តីរាជការស៊ីវិល អតីតយុទ្ធជន និងនិយោ- ្ច រសង្គម, អាហារូបករណ៍សម្រាប់កមា កិចកា ុ រក្រីក្រនៅតាមសាលា ជិតផ្លូវការ តាមរយៈមូលនិធិសន្ដិសុខសង្គមថ្នាក់ជាតិសម្រាប់ មធ្យមសិក្សាបឋមភូមិ តាមរយៈក្រសួងអប់រំ និងមូលនិធស ិ មធម៌ មន្រ្តីរាជការ ស៊ីវិល (NSSFC) មូលនិធិជាតិសម្រាប់អតីត សុខាភិបាល (HEFs) តាមរយៈក្រសួងសុខាភិបាល ដែល យុទ្ធជន (NFV ) និងមូលនិធិសន្ដិសុខសង្គមថ្នាក់ជាតិសម្រាប់ ថវិកាទាំងអស់នេះក៏ជាហិរញ្ញប្បទានពីដៃគូអភិវឌ្ឍន៍នានាផង និយោជិតវិស័យឯកជន (មូលនិធិសន្តិសុខសង្គម) តាមលំដាប់ ដែរ។ ជាអកុសល គ្មានព័ត៌មានណាដែលអាចរកបានទាក់ទង (អង្គការពលកម្មពិភពលោក ILO, ឆ្នាំ២០១២)។ ទៅនឹងអ្នកដែលបានទទួលផលពីតំបន់សេវាកម្ម ឬចំនួននៃ ថវិកាដែលបានទូទាត់ថ្លៃសុខុមាលភាព ដែលធ្វើឡ�ើងដោយ ស្របពេលនៃការចាប់ ផ្ត ើ ម នៃវិ ស ័ យ គាំ ពា រសង្គ ម នៅក្ នុ ង ក្រសួងសង្គមកិច្ច ដូច្នេះការវិភាគវិសាលភាពនៃអត្ថប្រយោជន៍ ប្រទេសកម្ពុជាថ្មីៗ ដែលមានតំបន់សេវាកម្មទាបខាងក្រោមនេះ ដែលអាចទទួលបាន គឺមិនអាចត្រូវបានធ្វើរួចឡ�ើយ (អង្គការ គឺ ជា អនុ សា សន៍ គ ន្លឹះដ៏ ស ំ ខា ន់ ក្ នុ ង ការកាត់ ប ន្ថ យ ភាពក្រីក្រ ពលកម្មអន្តរជាតិ ILO ឆ្នាំ២០១២)។ ការវាយ តម្លៃផលប៉ះពាល់ និងភាពងាយរងគ្រោះ និងដ�ើម្បីជំរុញការវិនិយោគនៅក្នុងការ ដោយធនាគារពិភពលោកបានរកឃ�ើញថា កម្មវិធីអាហារូប- អភិវឌ្ឍធនធានមនុស្សក្នុងចំណោមជនក្រីក្រ៖ ករណ៍បានបង្កើនការចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ នៅ ក្នុងចំណោមអ្នកដែលបានទទួលផល ទោះបីជាមិនមានព័ត៌- ើ បរិមាណធនធានរបស់រដ្ឋាភបា ១). បង្កន ិ ល ដ�ើម្បីត្រៀមបម្រុង មានពាក់ព័ន្ធទៅនឹងភាពប្រព័ន្ធដែលផ្ដោតសំខាន់ទៅល�ើជន ទុកសម្រាប់ការការពារសង្គម។ ប្រការនេះនឹងធានាបាននូ ក្រីក្រដែលត្រូវបានប្រើសំរាប់កម្មវិធីអាហារូ បករណ៍ទាំងនោះ វនិរន្តរភាពរបស់សា្ថប័ន និងហិរញ្ញវត្ថុ និងសម្រាប់កម្មវិធី ក៏ដោយ (ហ្វីមម�ើ Filmer និង ស្កាឌី Schady, ឆ្នាំ២០០៩)។ ទាំងនេះ។ ខណៈពេលដែលប្រទេសកម្ពុជាមានការរីក ផ្នែកសុខភាពនៅក្នុងជំពូកនេះបានរកឃ�ើញថា ភាពត្រឹមត្រូវ ចម្រើ នឆ្ពោះ ទៅរកស្ថា ន ភាពប្រទេសដែលមានចំ ណ ូ ល 78 មធ្យម ការផ្តល់មូលនិធិពីម្ចាស់ជំនួយនឹងថយចុះ។ ដូច្នេះ មកពីគ្រួសារក្រីក្រ និងការកែលម្អការកំណត់អត្តសញ្ញាណ ធនធានរបស់រដ្ឋាភិបាល គឺមានភាពចាំបាច់ខ្លាំងក្នុងការ ុ ឲ្យមានការប្រើប្រាស់នវ ព្រមទាំងការជំរញ ិ មធម៌ ូ មូលនិធស បង្កើតប្រព័ន្ធគាំពារសង្គម។ សុខាភិបាល (HEFs) សម្រាប់ជនក្រីក្រ ក៏ដូចជាការ ំ ច ធ្វើតេស្ត អន្ដរាគមន៍ថមី្ មួយដ�ើម្បី គ្របដណ្តប់ចណ ុ ខ្វះខាត ២). ពង្រឹងយន្តការកំណត់គោលដៅអត្តសញ្ញាណប័ណ្តជាអ្នក នៅក្នុងការផ្តល់សេវាសំខាន់ៗ (ដូចជា នៅក្នុងសេវា ក្រីក្រ (IDPoor) ឲ្យបានខ្លាំង។ ប្រការនេះអាចត្រូវបាន អាហាររូបត្ថម្ភ និងអនាម័យ)។ សម្រេចដោយធ្វើឱ្យប្រស�ើរឡ�ើងនូវភាពត្រឹមត្រូវ និងការ អនុញ្ញាតឱ្យមានការវាយតម្លៃ និងកំណត់អត្តសញ្ញាណ ់ ម្មវធ ល�ើកកម្ពសក ី ក ិ ប�ើ ចំហរចំពោះជនដែលងាយរងគ្រោះ។ ឡ�ើងវិញបាន បន្ទាប់ពីផ្តល់ជំនួយ ក៏ដូចជាការអភិវឌ្ឍន៏ ិ ទា កម្មវធ ំ ឡាយមិនអាចត្រូវបានប�ើកចំហរសម្រាប់តែជនក្រីក្រ ី ង វិធីសាស្រ្ត ដ�ើម្បីកំណត់អត្តសញ្ញាណប្រជាពលរដ្ឋមាន មួយគត់ប៉ុណ្ណោះទេ ៖ ភាពងាយរងគ្រោះក៏ត្រូវតែកាត់បន្ថយ ហានិភ័យខ្ពស់ ក្នុងការធ្លាក់ចូលទៅក្នុងភាពក្រីក្រ (ការ ផងដែរសម្រាប់ ប ្រជាពលរដ្ឋ ទា ំ ង អស់ ។ កម្មវ ិ ធ ី បែបនេះមាន ផ្ដោតសំខាន់ទៅល�ើភាពងាយរងគ្រោះ)។ ដូចជាកម្មវិធីផ្តល់ការងារឲ្យសាធារណៈជនធ្វើការដ�ើម្បីទទួល បានប្រាក់ចំណូល នៅពេលដែលពួកគាត់គ្មានការងារធ្វើ ក៏ ព ង្រីកតំ ប ន់សេវាកម្ម និ ង ការធ្វើ ឲ ្យប្រស�ើ រឡ�ើ ង នូ វ ការ ៣). ដូ ច ជាកម្ម វ ិ ធ ី ធា នារ៉ាប់ រ ងសុ ខ ភាពសង្គ ម នៅតាមសហគមន៍ ុ ឲ្យមាន កំណត់គោលដៅនៃតម្រូវការ។ ប្រការនេះនឹងជំរញ នុ នោះ អ្នកដែលងាយរងគ្រោះអាចចូលរួមផងដែរ។ នានាដែលក្ង ការប្រើនូវសេវាកម្មសំខាន់ៗសម្រាប់ជនក្រីក្រ។ នេះរួម ើ នូវកម្មវធ បញ្ចូលទាំងការបង្កន ី ហារូបករណ៍សម្រាប់កមា ិ អា ុ រ សុ ខា ភិ បា លជាវិ ស ័ យ អាទិ ភា ពរបស់ រ ដ្ឋា ភ ិ បា ល។ ភាពប្រស�ើរឡ�ើង តាមរយៈការបង្កើតយុទ្ធសាស្រ្តចំនួន៥ យុទ្ធសាស្រ្តចតុកោណរបស់រដ្ឋាភិបាល គឺផ្តល់អាទិភាព ក្នុងការធ្វើឲ្យសម្រេចបាននូវគោលបំណងនេះ៖ (១) ការ ដល់ការកសាងពេទ្របង្អែក និងមជ្ឈមណ្ឌលសុខភាពការ ផ្តល់សេវាថែទាំសុខភាព (២) ការផ្តល់ហរិញ្ញទានដល់ការ ផ្តល់សេវាថែទាំសុខភាពដោយមិនគិតថ្លៃដល់ពលរដ្ឋក្រីក្រ ថែទាំសុខភាព (៣) ធនធានមនុស្សសម្រាប់វិស័យសុខា និងកម្មវិធីបន្តទប់ស្កាត់ និងព្យាបាលជំងឺឆ្លង។ អន្តរាគមន៍ ភិបាល (៤) ប្រព័ន្ធព័ត៌មានសុខភាព និង (៥) អភិបាល- ផ្សេងៗទ�ៀតនោះ រាប់បញ្ចូលទាំងការល�ើកកម្ពស់សុខភាព កិច្ច ប្រព័ន្ធសុខាភិបាល។ យុទ្ធសាស្រ្ត និង គោលការណ៍ មាតានិងទារក និងការអនុម័ត ព្រមទាំងការអនុវត្តន៍និង ផ្តល់ ហ ិ រ ញ្ញ ប ្បទានដល់ កា រថែទាំ ស ុ ខ ភាពថ្នា ក ់ ជា តិ ត្រូ វ ពង្រឹងដល់ការគោរពច្បាប់ និងបទបញ្ជាពាក់ព័ន្ធនឹងសុខា- បានបញ្ជា ក ់ ប ន្ថែមក្ នុ ង ធម្ម ន ុ ញ្ញ ជា តិ ស្តី ព ី ហ ិ រ ញ្ញ ប ្បទាន ភិបាលជាដ�ើម។ សេចក្តីថ្លែ ង ការណ៍គោល នយោបាយ សុ ខា ភិ បាល (ឆ្នា ំ ១ ៩៩៦) និ ងបែបផែនយុ ទ្ធ សាស្រ្ត នៃយុទ្ធសាស្រ្តនេះត្រូវបានបញ្ជាក់បន្ថែមនៅក្នុងផែនការ សម្រាប់ហិរញ្ញទានសុខាភិបាល (២០០៨-២០១៥)។ យុ ទ្ធ សា ស្រ្តសុ ខា ភិ បា លល�ើ ក ទី ព ី រ សម្រាប់ ឆ្ នា ំ ២ ០០៨ ដល់ឆ្នាំ ២០១៥។ ផែនការនេះផ្តោតល�ើការអភិវឌ្ឍន៍ ប្រទេសកម្ពុជាបានអភិវឌ្ឍគួរឲ្យកត់សម្គាល់ ក្នុងការ ប្រព័ន្ធសុខាភិបាល ដ�ើម្បីឲ្យលទ្ធផលនៃវិស័យនេះមាន ឆ្ពោះទៅរកការសម្រេចឲ្យបានគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍សហ- 79 ស្សវត្សរ៍ខាងវិស័យសុខាភិបាល។ ស្របពេលដែលសេដ្ឋ- ដែលបានប្រឈមវិសមភាព ក៏បណ្តាលឲ្យខ្វះប្រសិទ្ធិភាព កិច្ចកំពុងក�ើនឡ�ើងសូចនាករសុខាភិបាលសំខាន់ៗក៏មាន និងយឺតយ៉ាវដល់ការអភិវឌ្ឍន៍ផងដែរ។ ថ្វីប�ើអាត្រាមរណ លក្ខណៈប្រស�ើរផងដែរ។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០០ ដល់ឆ្នាំ កុមារបានធ្លាក់ចុះគួរឲ្យកត់សម្គាល់ (កុមារអាយុក្រោម ៥ 13 ២០១០ អាត្រាមរណមាតា បានធ្លាក់ចុះពី ៤៣៧ នាក់ ឆ្នាំ) ចាប់ពីឆ្នាំ២០០៥ មក ការធ្លាក់ចុះនៃ អាត្រាមរណកុមារ មកនៅត្រឹម ២៨៨ នាក់ (ក្នុង ១០០.០០០ ករណីនៃ នៅតំបន់ទីក្រុងមានសភាពខ្ពស់ជាងតំបន់ជនបទពីរដង 14 កំណ�ើតរស់) និងអាត្រាមរណកុមារ អាយុក្រោម ៥ឆ្នាំ ្ព ជា និងសម្រាប់ក្រុមមញ្ចភាគអ្នកមានគឺខស ់ ងក្រុមបញ្ចភាគ បានធ្លាក់ចុះពី ១២៤ នាក់មកនៅត្រឹម ៥៤ នាក់ (ក្នុង ក្រីក្រ។ អត្រាមរណកុមារនៅតែមិនផ្លាស់ប្តូរច្រើននោះទេ ចំណោម ១០.០០០ ករណីនៃកំណ�ើតរស់) (ក្រាហ្វិក ដោយនៅតែខ្ពស់ជាង ៣.៣ ដង សម្រាប់ក្រុមបញ្ចភាគអ្ន ៣៧)។ ជាទូទៅ អាត្រាមរណកុមារអាយុក្រោម ៥ឆ្នាំបាន កក្រីក្រធ�ៀបនឹងក្រុមបញ្ចភាគអ្នកមាន ចាប់ពីឆ្នាំ២០០៥ ធ្លាក់ចុះ ប�ើធ�ៀបនឹងឆ្នាំ ២០០០ ដែលមានក្មេង ១ នាក់ មក (ក្រាហ្វិក ៣៨) ហ�ើយខ្ពស់ជាង ៣ ដង សម្រាប់ ក្នុង ចំណោម ៨នាក់ បានក�ើតមកហ�ើយស្លាប់ក្រោមអាយុ កុមារទីក្រុង ធ�ៀបនឹងកុមារជនបទ។ ការអប់រំដល់មាតា ៥ ឆ្នាំ។ មកដល់ឆ្នាំ ២០១០ អាត្រានេះមានលក្ខណៈ ក៏ជាកត្តាកំណត់ដល់មរណកុមារអាយុក្រោម ៥ ឆ្នាំផង ប្រស�ើរជាងមុន ដោយមានក្មេង ១នាក់ក្នុងចំណោម ១៩ ដែរ។ កុមារដែលចាប់កំណ�ើតពីមាតាដែលមិនបានទទួល នាក់វិញ។ នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ប្រទេសកម្ពុជាកំពុងតែ ការអប់រំអាចប្រឈមមុខនឹងការស្លាប់ ក្នុងអាត្រាពីរដងខ្ពស់ សំ ដ ៅឆ្ព ោះដ� ើ ម ្បីសម្រេចឲ្យបាននូ វ គោលដៅអភិ វ ឌ្ឍន៍ ជាងកុ មា រដែលចាប់ ក ំ ណ� ើ ត ពី មា តាដែលទទួ ល បានការ សហស្សវត្សរ៍ទាំងពីរនេះ។ អប់រំត្រឹមមធ្យមសិក្សា ឬខ្ពស់ជាង នេះ។ ទោះជាយ៉ាងនេះ ក្តី ស្ថានភាពដែលកុមារីមកពីគ្រួសារក្រីក្រមិនបានចូល មរណកុមារ រ�ៀននៅថ្នាក់បឋមសិក្សា និងថ្នាក់មធ្យមសិក្សាអាចក�ើត មានឡ�ើងច្រើនជាង ក្នុងអាត្រារ�ៀង គ្នាចំនួន ២ដង និង មរណកុ មា រមានទំ នា ក់ ទ ំ ន ងយ៉ា ង ខ្លា ំ ង នឹ ង ធនធាន ៥ដង ធ�ៀបនឹងករណីនៃកុមារីមកពីគ្រួសារអ្នកមាន។ ទ្រព្យសម្បត្តិ ជាពិសេសសម្រាប់កុមារអាយុចាប់ពី ១ ទៅ ១២ ខែ។ វិសមភាពជាបញ្ហាសំខាន់របស់ប្រទេសកំពុង វិសមភាពបានធ្វើឲ្យមរណកុមារចាប់ពីអាយុ ១ ខែដល់ អភិវឌ្ឍ ហ�ើយប្រទេសកម្ពុជាក៏ដូច្នោះដែរ។ ក្រៅពីទេ្វគ្រោះ ១ ឆ្នាំ និងទារកដែលទ�ើបចាប់កំណ�ើតមានការវិវត្តន៍តិច ក្រាហ្វិក ៣៧៖​ប្រទេសកម្ពុជា កំពុងសំដៅទិសដ�ើម្បីសម្រេចបាននូវអាត្រាមរណមាតា និងកុមារអាយុក្រោម ៥ ឆ្នាំ តាមផែនការអភិវឌ្ឍន៍សហស្សវត្សរ៍ អត្រាមរណមាតាក្នុង ១០០.០០០កំណ�ើតរស់ អត្រាមរណមាតាក្នុង ១.០០០កំណ�ើតរស់ គ្រួសារបញ្ចភាគក្រីក្របំផុត គ្រួសារសរុប មរណមាតា ប្រភព៖ CDHS ឆ្នាំ២០០០, ឆ្នាំ២០០៥ និងឆ្នាំ ២០១០។ 80 តួច ជាពិសេសសម្រាប់ពលរដ្ឋក្រីក្រនិងនៅជនបទ។ មរណ- មកនៅត្រឹម ២៧ សម្រាប់ឆ្នាំ២០១០៖ មរណទារកជា កុមារអាយុក្រោម ៥ ឆ្នាំ អាចចែកច្រើនប្រភេទ៖ ការស្លាប់ ប្រភពស្នូលនៃមរណកុមារសម្រាប់ទាំងកុមារមកពីគ្រួសារ របស់ទារក (ការស្លាប់របស់ទារកចាប់ពីកំណ�ើតរហូតដល់ ក្រីក្រ និងកុមារមកពីគ្រួសារអ្នកមាន (ក្រាហ្វិក ៣៨)។ អាយុ ១ខែ) មរណបន្ទាប់ពីអាយុទារក (មរណទារកអាយុ ខណៈដែលស្ថា ន ភាពមរណទារកបានធ្លា ក ់ ច ុ ះ សម្រាប់ ចាប់ពី ១ ខែ ដល់ ១២ ខែ) និងមរណកុមារ (មរណ តំបន់ទីក្រុង ក្នុងអំឡុងឆ្នាំ២០០៥ ដល់ ២០១០ ក៏ដោយ កុមារចាប់ពីអាយុ ១ ឆ្នាំ ដល់ ៥ ឆ្នាំ)។ ការត្រួត- ស្ថានភាពនេះមិនមានអ្វីប្រស�ើរសម្រាប់ទារកចាប់កំណ�ើត ពិនិត្យល�ើប្រភេទនៃមរណកុមារអាចឆ្លុះបញ្ជាំងឲ្យឃ�ើញ នៅទីជនបទ ឬក្នុងគ្រួសារក្រីក្រនោះទេ (ក្រាហ្វិក ៤២)។ របត់ជាច្រើន៖ ទីមួយ មរណកុមារអាយុពី ១ ឆ្នាំ ដល់ ៥ ឆ្នាំបានធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំងនៅគ្រប់បណ្តាសហគមន៍ ហ�ើយ ការធ្លា ក ់ ច ុ ះ នៃអាត្រាមរណកុ មា រឆ្លុះបញ្ជា ំ ង ពី ភា ព ស្ថា ន ភាពនេះបានធ្លា ក ់ ច ុ ះ ស្ទ ើ រ តែពាក់ ក ណ្តាលសម្រាប់ ប្រស�ើរឡ�ើងនៃសេវាបង្កា និងស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចសង្គម ក្រុមបញ្ចភាគក្រីក្រចាប់ពីឆ្នាំ២០០៥ ដល់ឆ្នាំ២០១០ ថ្វីប�ើ ដោយសារថា គុណភាពសេវាថែទាំមានឥទ្ធិពលខ្លាំងទៅ ស្ថា ន ភាពកុ មា រមកពី ក្រុ មបញ្ច ភា គក្រីក្រឋិ ត ក្ នុ ង អាយុ ល�ើការស្លាប់របស់ទារក។ ការធ្លាក់ចុះខ្លាំងនៃអាត្រាមរណ- ទាំងនេះ ទំនងនឹងស្លាប់ក្នុងអាត្រាខ្ពស់ជាង៣ដងធ�ៀបនឹង កុ មា រទំ ន ងឆ្លុះបញ្ជា ំ ង ពី ភា ពប្រស�ើ រ ឡ�ើ ង នៃស្ថា ន ភាព ី ស្ថានភាពកុមារមកពីក្រុមបញ្ចភាគអ្នកមានក៏ដោយ។ ទីពរ សេដ្ឋកិច្ចសង្គមទូទៅ និងការគ្របដណ្តប់នៃយន្តការទប់ មរណបន្ទាប់ពីអាយុទារក គឺមានកម្រិតវិសមភាពខ្ពស់ជាង ស្កាត់ ដូចជាការចាក់វ៉ាក់សាំងការពារជំងឺជាដ�ើម។ ស្ថាន- គេបង្អ ស ់ ។ ខណៈដែលស្ថា ន ភាពមរណបន្ទា ប ់ ព ី អា យុ ភាពខុសគ្នាដែលនឹងបន្តរីកដុះដាលចំពោះអាត្រាមរណ- ទារកសម្រាប់ ក ុ មា រក្រីក្របានធ្លា ក ់ ច ុ ះ ពាក់ ក ណ្តាលក្ នុ ង កុមារអាយុបន្ទាប់ពីទារក អាចបង្ហាញពីកត្តាជាច្រើនដែល អំ ឡុ ងចុ ង ទសវត្សរ៍ នេ ះអាត្រាមរណសម្រាប់ ក ុ មា រក្រីក្រ ិ ្ច រាប់បញ្ចូលទាំងស្ថានភាពខុសគ្នាដាច់នៃស្ថានភាពសេដ្ឋកច មានកម្រិតខ្ពស់ជាង ៦ ដង ប�ើធ�ៀបនឹងស្ថានភាពកុមារ សង្គម ការអប់រំរបស់មាតា សុខភាពបរិស្ថាន និងអនាម័យ មកពីគ្រួសារអ្នកមាន។ ទីបី មរណទារកបានធ្លាក់ចុះតិច អាហារូ ប ត្ថ ម្ភ និ ង ការខ្ វះលទ្ធ ភា ពទទួ ល បានសេវាទប់ តួចបំផុត ក្នុងបណ្តាក្រុមបញ្ចភាគទាំងអស់ ពោលគឺធ្លាក់ ស្កា ត ់ និ ង ព្យាបាលសុ ខ ភាពប្រកបដោយគុ ណ ភាព។ ចុះពី ៣៧ ក្នុងចំណោម ១.០០០ ករណីកំណ�ើតរស់ក្នុង គុណភាពនៃការថែទាំមាតា និងទារករាប់បញ្ចូលទាំងពេល ឆ្នាំ២០០០ មកនៅត្រឹម ២៨ សម្រាប់ឆ្នាំ២០០៥ ហ�ើយ ់ ស ទង្ងន់ ពេលសម្រាល និងបន្ទាបព ី ម្រាល គឺមានឥទ្ធិពល ក្រាហ្វិក ៣៨៖​អត្រាមរណកុមារអាយុចាប់ពី ០ ដល់ ៥ ឆ្នាំ តាមប្រភេទឆ្នាំ នៅប្រទេសកម្ពុជា កុមារអាយុ (១២-៦០ខែ) បន្ទាប់ពីសំរាល (១-១២ខែ) ពេលសំរាល (០-១ខែ) អត្រាមរណមាតាក្នុង ១.០០០កំណ�ើតរស់ ប្រភព៖ CDHS ឆ្នាំ២០០០, ឆ្នាំ២០០៥ និងឆ្នាំ ២០១០។ 81 ខ្លាំងដល់ស្ថានភាពការស្លាប់របស់ទារក។ ជំ ង ឺ ឆ្ល ងដូ ច ជាជំ ង ឺ គ្រុ នចាញ់ បា នធ្លា ក ់ ច ុ ះ គួ រ ឲ្យកត់ សម្គាល់ ហ�ើយនេះមិនត្រឹមតែដោយសារការក�ើនឡ�ើង ការគ្របបណ្តប់មិនគ្រប់គ្រាន់ និងវិសមភាពនៃការទប់ នូវការប្រើប្រាស់មុងជ្រលក់ទឹកថ្នាំនោះទេតែក៏ដោយសារ ស្កាត់ការពារសុខភាពបឋមជាកត្តាប៉ះពាល់ដល់មរណ- ការល�ើកកម្ពស់នូវលទ្ធភាព ដែលអាចទទួលបានការថែទាំ កុមារនៅប្រទេសកម្ពុជា។ នៅឆ្នាំ២០១០ កត្តា១០យ៉ាង ព្យាបាលផងដែរ។ នាពេលបច្ចុប្បន្ន ប្រទេសនេះកំពុង ដែលបណ្តាលឲ្យមានមរណកុមារក្រោមអាយុ ៥ ឆ្នាំក្នុង ឈានទៅរកដំណាក់កាលមុនកាលលុបបំបាត់ទាំងស្រុង នោះ គឺផលលំបាកក្នុងពេលសម្រាល (ការស្ទះដង្ហើម ការ ថ្វីប�ើការគំរាមកំហែងនៃភាពផ្សុាំនឹងថ្នាំអាចជាបញ្ហាបារម្ភ សម្រាលមុនកំណត់ និងដំបៅ), ជំងឺដែលអាចទប់ស្កាត់ ក៏ដោយ។ បានតាមរយៈការចាក់វ៉ាក់សាំងការពារ (រោគរលាកសួត និងជំងឺកញ្ជ្រិល), ឬបណ្តាលមកពីកង្វះលទ្ធភាពទទួល សូចនាករបានបង្ហាញនូវគ្រោះថ្នាក់កាន់តែច្រើនដល់ បានទឹកស្អាត និងអនាម័យល្អ (រាករូស) (ក្រាហ្វិក ៣៩)។ ជីវិត នៅពេលដែលសម្រាលទារកដោយបុគ្គលិកធ្មបមិន ការគ្របដណ្តប់មិនគ្រប់គ្រាន់ និងវិសមភាពក្នុងការទទួល មានជំនាញ។ ត�ើអ្វីដែលអាចពន្យល់ដល់ការវិត្តន៍ដ៏យឺត- បានការថែទាំសុខភាពដ៏ល្អនៅតែក�ើតមាន (ឧទាហរណ៍ យ៉ាវចំពោះមរណទារក? អង្គហេតុដែលថា អាត្រារ�ៀងគ្នា ការថែទាំសុខភាពមុនពេលសម្រាល និងគុណភាពនៃការ ២៣ ភាគរយ និង១៧ ភាគរយនៃអាត្រាមរណកុមារ ទា ព សម្រាលបុត្រ និងការថែទាំបន្ប ី ម្រាលបុត្ររួច), ជាង ់ ស ក្រោមអាយុ ៥ ឆ្នាំ (ក្រាហ្វិក ៣៩) បណ្តាលមកពីការ នេះទៅទ�ៀត ការមិនបានចាក់វ៉ាក់សាំងគ្រប់គ្រាន់ និងកង្វះ សម្រាលមុនកំណត់ និងដំបៅពេលទ�ើបសម្រាល ឬស្ទះ លទ្ធភាពក្នុងការទទួលបានទឹកស្អាតសម្រាប់បរិភោគ និង ដង្ហើមពេលសម្រាលរួច ជាសូចនាករបង្ហាញពីបរាជ័យនៃ អនាម័ យ ស្អា ត ល្អ ន ៅតែជាកត្តាបណ្តាលឲ្យស្ថា ន ភាព ប្រព័ន្ធសុខាភិបាល និងសេវាថែទាំសុខភាពស្ត្រីមានផ្ទៃ- មរណកុមារក្រោមអាយុ ៥ ឆ្នាំ បន្តក�ើតមាន។ ពោះ (ការថែទាំ ពេលទម្ងន់, សម្រាល, និងបន្ទាប់ពី ់ ះ សម្រាល)។ អាត្រាមរណទារកបានធ្លាកច ុ តិចតួចសម្រាប់ ក្រាហ្វិក ៣៩៖​មូលហេតុភាគច្រើនដែលបណ្តាលឲ្យមានមរណកុមារអាយុក្រោម ៥ ឆ្នាំនៅប្រទេសកម្ពុជា ឆ្នាំ២០១០ ការស្ទះដង្ហើមពេលក�ើត ជំងឺរលាកសួត ជំងឺរផ្សេងទ�ៀត ជំងឺរាករូស របួស ការសំរាលមុនកំណត់ ភាពមិនប្រក្រតីផ្លូវភេទ ពេលសំរាល ដំបៅ សម្គាល់៖ ជំងឺគ្រុនចាញ់ រោគអេដស៏ហ៊ីវ និងកញ្ជ្រិល នីមួយៗ គឺមានអាត្រា ≤ ២ ភាគរយ។ ប្រភព៖ ក្រុមយោងជំងឺស�ើស្បែកសុខភាពកុមារ (CHERG) ឆ្នាំ២០១២។ 82 តំ ប ន់ ជ នបទ ដែលមានចំ ន ួ ន ប្រជាពលរដ្ឋ ច្រ ើ ន បំ ផ ុ ត ហ�ើយដោយសារតែលក្ខខណ្ឌសុខភាព ស្ថានការណ៍នេះ ព្រមទាំងសម្រាប់សហគមន៍ក្រីក្រ (ក្រាហ្វិក ៤០)។ ការវិភាគ រឹតតែធ្វើឲ្យពលរដ្ឋរឹតតែប្រឈមភាពប្រថុយប្រថានក្រីក្រ តាមរ៉េហ្ក្រេស្យុងល�ើទិន្នន័យនៃការអង្កេតប្រជាសាស្ត្រ និង ថែមទ�ៀត ដោយសារតែត្រូវចំណាយល�ើសុខភាព។ ការ សុខភាពបានគាំទ្រដល់របកគំហ�ើញខាងល�ើ ដែលនេះឆ្លុះ ផ្តោ ត ល�ើ វ ិ ធា នការបង្កា និ ង ព្យាបាល តាមរយៈសេវា ំ ថា ស្ថានភាពប្រថុយប្រថានដល់ជវ បញ្ចាង ិ នឹងក�ើនឡ�ើង ីត ត្រឹមត្រូវ និងរក្សាកញ្ចប់ហិរញ្ញប្បទានសម្រាប់ករណីជំងឺ ចំពោះករណីដែលទារកត្រូវបានជួយសម្រាលពីសំណាក់ ធ្ង ន ់ ធ្ង រ ជាដ�ើ ម គឺ ជា ការចាំ បា ច់ ក្នុ ង ការកាត់ បន្ថ យបន្ទុក ធ្មបបុរាណ គិលានុបដ្ឋាការ និង ធ្មប ប�ើធ�ៀបនឹងការជួយ ដែលបណ្តាលពី ជ ំ ង ឺនានា និ ង កាត់ប ន្ថ យ ការចំណា យ សម្រាលបុត្រដោយវេជ្ជបណ្ឌិតជំនាញ។ ស្រដ�ៀងគ្នានោះ ដែលនេះមិ នត្រឹមតែសម្រាប់ ពលរដ្ឋន ោះទេ តែចំពោ ះ ដែរ ការវិភាគតាមរ៉ែហ្ក្រេស្យុងដោយរក្សាអញ្ញាតិផ្សេងៗ ប្រព័ន្ធសុខាភិបាលផងដែរ។​(ក្រាហ្វិក ៤០) ទ�ៀតនៅថេរនោះ បានបង្ហាញនូវឱកាសដែលអាចស្លាប់ កាន់តែធំ ប្រសិនប�ើការសម្រាលបុត្រត្រូវបានធ្វើឡ�ើងតាម សមភាពក្នុងការផ្តល់និងការប្រើប្រាស់សេវាកម្ម​ មន្ទីរ ពេទ្ររដ្ឋ ប�ើ ធ�ៀបនឹ ង ការសម្រាលបុ ត្រនៅតាមផ្ទះ សុខភាព ហ�ើយភាពប្រថុយប្រថានក៏នឹងអាចកាត់បន្ថយក្នុងករណី ដែលការសម្រាលបុត្រត្រូវបានធ្វើឡ�ើងនៅតាមមន្ទីរពេទ្រ ទោះបីជាចំនួនគ្របដណ្ដប់នៃអន្តរាគមន៍ ដ�ើម្បីបង្ការ ឯកជន។ លទ្ធផលទាំងនេះមិនអាចចាត់ទុកថា ត្រឹមត្រូវ និងអាកប្បកិរិយាផ្នែកសុខភាពអាចទទួលជោគជ័យក្នុង តាមស្តង់ដាស្ថិតិនោះឡ�ើយដោយសារថា ទំហំនៃទិន្នន័យ ួ គ្របដណ្ដប់ កម្រិតសមភាពបានល្អប្រស�ើរហ�ើយនោះ ចំនន វិភាគគឺមានចំនួនតិចតួចពេក។ ផ្នែកផ្សេងនៅមានលក្ខ ណ ៈវិ ស មភាពខ្លា ំ ង នៅឡ�ើ យ (រូបភាព ៤១)។ ជាទូទៅ សមភាពគឺមានលក្ខណៈល្អប្រស�ើ ភាពប្រថុយប្រថានខ្ពស់ក�ើតឡ�ើងនៅតាមបណ្តាមន្ទីរ រចំពោះសេវាកម្ម ដែលតម្រូវឲ្យមានការជួបតែមួយដងជា ពេទ្ររដ្ឋ ភាគខ្លះអាចបណ្តាលឲ្យការសម្រាលបុ ត្រមាន ជាងសេវាកម្ម ទា ំ ង ឡាយដែលតម្រូវឲ្យមានការព្យាបាល ភាពប្រថុយប្រថានខ្ពស់ដែរ ប៉ុន្តែកង្វះគុណភាពនៃសេវាថែ ពេលក្រោយទ�ៀត និងសេវាកម្មបន្តបន្ទាប់។ ឧទាហរណ៍ ទាំក៏អាចជាកត្តាផងដែរ។ ក្រាហ្វិក ៤០៖​អត្រាការស្លាប់ទារក តាមប្រភេទទីស្នាក់អាស្រ័យ និងស្ថានភាព ទ្រព្យសម្បត្តិ នៅប្រទេសកម្ពុជា ឆ្នាំ ២០០០ និង ២០១០ បន្ ទុ ក ខាងជំ ង ឺ ម ិ ន ឆ្លងដែលកំ ព ុ ង រី ក ដុ ះ ដាលក៏ អា ច ប៉ះពាលខ្លាំងដល់អ្នកក្រីក្រ ព្រមទាំងអ្នកដែលធូរធារផង ដែរ។ ប្រទេសកម្ពុជាប្រឈមនឹងបន្ទុកទ្វេរដងនៃជំងឺឆ្លង បញ្ចភាគ១ អត្រាមរណមាតាក្នុង ១.០០០កំណ�ើតរស់ (ក្រីក្របំផុត) និងជំងឺមិនឆ្លង។ ស្ថានភាពបន្ទុកជំងឺមិនឆ្លងមានល�ើស ជនបទ លុបល�ើជំងឺឆ្លង។ យោងតាមអង្គការសុខភាពពិភពលោក នៅឆ្នាំ២០០៤ ចំនួនអ្នកស្លាប់ ៨៣២ នាក់ ក្នុងចំណោម ១០០.០០០នាក់គឺបណ្តាលមកពីជំងឺមិនឆ្លង ខណៈដែល ជារួម ចំនួនអ្នកស្លាប់ ៦៦០ នាក់ គឺបណ្តាលមកពីជំងឺឆ្លង។ ខណៈដែលប្រទេសនេះកំពុងធ្វើការអភិវឌ្ឍន៍ និងបង្កើន នូវការរំពឹងទុកនៃអាយុរស់រានមានជីវិតឲ្យបានវែងជាងមុន បញ្ចភាគ៥ (អ្នកមានបំផុត) គេក៏បានរំពឹងថា ជំងឺមិនឆ្លងនឹងរាលដាលខ្លាំង ដែលនេះ នឹ ង ក្លា យ ជាបន្ទុ ក រួ ម នៃជំ ង ឺ ស ម្រាប់ ឆ្ នា ំ បន្ ទា ប ់ ៗ ទ�ៀត។ ជំងឺរ៉ាំរ៉ៃ និងស្ថានភាពជំងឺដូចជា សំពាធឈាមឡ�ើងខ្ពស់ ទឹកនោមផ្អែម និងមហារីកនឹងប៉ះពាល់ខ្លាំងដល់អ្នកក្រីក្រ ប្រភព៖ CDHS ឆ្នាំ ២០០០, ឆ្នាំ២០០៥ និង ឆ្នាំ២០១០។ 83 ខណៈពេលដែល ៨៩ ភាគរយ នៃចំនួនស្រ្តីក្រីក្របំផុត តាមរយៈសកម្មភាពចុះមូលដ្ឋាន (ដូចជាការចែកចាយ អាចទៅពិនិត្យផ្ទៃពោះមុនសម្រាលកូនយ៉ាងហោចណាស់ វីតាមីន) អាចធ្វើឲ្យមានចំនួនគ្របដណ្ដប់មានសមភាព ម្ដង ក្នុងឆ្នាំ ២០១០ មានស្រ្តីក្រីក្រជាម្ដាយ តែ ៤០ បានខ្លះ តែចំណុចនេះគួរតែត្រូវអភិវឌ្ឍន៍បន្ថែមទ�ៀត។ ភាគរយបានទទួ ល ការត្រួតពិ ន ិ ត ្យមុ ន ពេលមានផ្ទៃពោះ ចំនួន ៤ ដង ដែលជាចំនួនណែនាំ ប្រសិនប�ើប្រៀបធ�ៀប ទោះបីជាមានការប្រស�ើរឡ�ើងគួរឲ្យកត់សម្គាល់ក្នុង នឹង ៨០ ភាគរយ ក្នុងចំណោមអ្នកមានបំផុត។ ចំណុច ំនា ង្ការ អ្នកក្រីក្របំផត ផ្នែកការចាក់ថ្ប ុ នៅតែរងគ្រោះពីអត្រា នេះបណ្ដា ល ឲ្យមានលទ្ធ ភា ពទទួ ល បានការគាំ ទ្រផ្នែ ក នៃចំនួនគ្របដណ្ដប់ដ៏ទាបដដែល។ ចំនួនគ្របដណ្ដប់នៃ អាហារបំប៉នតិចតួច (ឧទាហរណ៍ អាស៊ីដហ្វូល៊ិក និង ការចាក់វ៉ាក់សាំងការពារជំងឺជាច្រើនបានក�ើនឡ�ើងយ៉ាង ការបន្ថែមជាតិ ដែ ក) ហ�ើ យ លទ្ធ ភា ពដែលអាចឲ្យការ ឆាប់រហ័សក្នុងរយៈពេល ២ ឆ្នាំ ចាប់ពី ៤០ ភាគរយនៃ សម្រាលកូនមានគុណភាពក៏តិចតួចផងដែរ។ ដូច្នេះនាំឲ្យ ចំ ន ួ ន កុ មា រដែលទទួ ល បានការចាក់ វ៉ា ក់ សា ំ ង បង្កា រ ជំ ង ឺ មានក�ើតមានភាពប្រឈមកម្រិតខ្ពស់នៃមរណភាពទារក កញ្រ្ជិល ខាន់ស្លាក់ ក្អកមាន់ និង តេតាណុស (DTP) និង និងមាតា។ ការចូលរួមក្នុងការសម្រាលកូនដោយអ្នកមាន Bacillus Calmette–Guerin (BCG) ក្នុងឆ្នាំ១៩៩០ ជំនាញបានក�ើនឡ�ើងជាខ្លាំងក្នុងទសវត្សរ៍ចុងក្រោយ ប៉ុន្តែ ទៅ ៩០ ភាគរយ ក្នុង ឆ្នាំ២០១០។ អត្រាដ៏ខ្ពស់នៃការ នៅតែបង្ហាញចន្លោះធំរវាងអ្នកមានបំផុត និងអ្នកក្របំផុត។ គ្របដណ្ដប់នេះ បានរួមចំណែកកាត់បន្ថយជំងឺ និងការស្លាប់ ស្រ្តីនៅក្នុងតំបន់ជនបទមានទំនោរបង្កើតកូននៅផ្ទះច្រើន របស់កុមារ។ ប៉ុន្តែ មានត្រឹមតែ ៦៥ភាគរយនៃចំនួនជន ជាងស្រ្តីនៅក្នុងទីប្រជុំជន ៣ ដង (CDHS ឆ្នាំ២០១០)។ ក្រីក្រសរុបប៉ុណ្ណោះ ដែលទទួលបានការចាក់ថ្នាំបង្ការបាន អ្នកក្រីក្រទំនងជារស់នៅឆ្ងាយពីមណ្ឌលសុខភាពសាធា- ពេញលេញប�ើធ�ៀបទៅនឹង ៨៨ ភាគរយ នៃចំនួនក្រុម រណៈ និងប្រឈមនឹងការចំណាយប្រាក់ និងឱកាសខ្ពស់ បញ្ចភាគអ្នកមានបំផុត។ ការធានានូវចំនួនគ្របដណ្ដប់នៃ ជាងដ�ើម្បីអាចមកត្រួតពិនិត្យជាបន្តបន្ទាប់ ឬសម្រាប់យាន ការចាក់ថ្នាំបង្ការមេរោគសម្រាប់ជនក្រីក្រ និងសហគមន៍ ជំនិះពេលសម្រាលកូន។ ផ្ទុយមកវិញសេវាកម្មដែលផ្ដល់ ដាច់ស្រយាលឲ្យបានខ្ពស់នឹងអាចជួយកាត់បន្ថយការឈឺ ក្រាហ្វិក ៤១៖​លទ្ធភាពទទួលបានការអន្តរាគមន៍ផ្នែកសុខភាពសំខាន់ៗ Q1 និងចន្លោះជាមួយ Q5 ប្រទេសកម្ពុជា ២០១០ គំលាត Q1-Q5 Q1 (ក្រីក្របំផុត) .. រ ុក្ខ ញ ះឆាប ់ ុស ្រឹល ្ចឹម ួត សា 6. ុខទ ិញ កស ជំនា ណ កញ្ច រគ្រួ រច (> ួរស ដោ តា លា កា អ្នក នកា តេ រស A ៅ ឺរ + ជំង យ តិ បំប ផែ កា ជា ំរាលដោ T ល OR ជីវ + យាបា C AN រស រព្ កា កា មុនពេលក�ើត ពេលក�ើត ក្រោយពេលក�ើត កំណត់សម្គាល់៖ ORT + ការបំបៅសូមម�ើលការព្យាបាលជំងឺរាគ ប្រភព៖ ធនាគារពិភពលោក, របាយការណ៍អភិវឌ្ឍន៍ពិភពលោក។ 84 ថ្កាត់ និងអត្រាមរណភាពពីជំងឺដូចជា រោគរលាកសួត ដែលប្រើ ប្រាស់ ម ន្ទីរ ពេទ្យថ្នា ក ់ ជា តិ ញ ឹ ក ញាប់ ប ំ ផ ុ ត (៥ និងកញ្រ្ជិល ដែលស្ថិតក្នុងចំណាត់ថ្នាក់ទីបី និងទី១០ ុ ្តែប្រហែលជា ៧០ ភាគរយ ភាគរយនៃពេលវេលាសរុប) ប៉ន ដោយឡែកពីគ្នានៃមូលហេតុចម្បងៗបំផុត បណ្ដាលឲ្យ នៃប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ ទិញថ្នាំដោយ មានមរណភាពសម្រាប់កុមារក្រោមប្រាំឆ្នាំ។ ផលវិបាកចុង ់ ឱ ផ្ទាលព ី សថស្ថានឯកជន ពេលដែលពួកគេឈឺ។ ភាគរយ ក្រោយនៃចំនួនគ្របដណ្ដប់ខុសៗគ្នាក្នុងវិធានការការពារ នៃប្រជាពលរដ្ឋ ក្រីក្រស្វែ ងរកសេវាថែទាំ ស ុ ខ ភាពតាម ជំងឺ និងទម្លាប់ការថែរក្សាសុខភាព គឺមានភាពមិនស្រប ្គ ក រយៈការព្យាបាលដល់ផ្ទះ ឬបុគល ិ ផ្នែកសុខាភិបាលទទួល ស៊ីគ្នាជាមួយនឹងអត្រាមរណភាពនៃក្រុមមនុស្សប្រាំនាក់ បានការបណ្ដុះបណ្ដាល គឺមានចំនួនដូចគ្នានឹងការទៅម ដែលជាអ្នកមាន។ ណ្ឌលសុខភាព (៩ ភាគរយ) ដែលនេះបញ្ជាក់ពីការរាល ដាលនៃការអនុវត្តពីរបែបក្នុងតំបន់ជនបទជាបន្តបន្ទាប់។ អ្នកក្រីក្រច្រើនជាង ៩០ ភាគរយទៅរកសេវាកម្ម ថែរក្សាសុខភាពពេលមានជំងឺ ប៉ុន្តែភាគច្រើនទៅរកសេវា ិ អាកប្បកិរយាស្វែ ្ធិ ល ងរកការព្យាបាលសុខភាពរងឥទព កម្មពីឱសថដ្ឋាន និងទីផ្សារលក់ឱសថគ្មានអាជ្ញាប័ណ្ណ។ ពីថ្លៃ ចំ ណា យធ�ៀបនឹ ង ទ្រព្យសម្បត្តិដែលមានទស្សនៈ ភាគរយនៃជនក្រីក្រទៅរកសេវាកម្មថែរក្សាសុ ខ ភាពនៅ ចំពោះគុណភាព ភាពអាចរកបាន និងការយល់ឃ�ើញពី ពេលមានជំងឺ ក�ើនឡ�ើងពី ៦២ ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ២០០៤ ភាពធ្ងន់ធ្ងរនៃជំងឺ។ អ្វីដែលសំខាន់គឺត្រូវបែងចែករវាងការ ទៅ ៩២ ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ២០១១។ នេះជានិន្នាការគួរឲ្យ ស្វែងរកសេវាថែទាំសុខភាពសម្រាប់ការថែទាំកម្រិតចម្បង ល�ើ ក សរស�ើ រ ។ ភាគរយនៃជនក្រីក្រស្វែងរកការថែទាំ និងកម្រិតបន្ទាប់បន្សំ។ អ្នកក្រីក្រមានចំណូលចិត្តទៅរក សុខភាពក្ នុងវិស័យសាធារណៈ ក�ើ ន ឡ�ើ ង ក្នុ ង កម្រិតថេរ អ្នកលក់ឱសថ និងអ្នកផ្ដល់សេវាឯកជនដែលមានជំនាញ ចាប់ពីឆ្នាំ២០០៤ ទៅ ឆ្នាំ២០០៩ ប៉ុន្តែ ក្រោយមកបាន នុ កម្រិតបឋម ហ�ើយមានតម្លៃសេវាទាប៖ ចំណច ព្យាបាលក្ង ុ ធ្លាក់ចុះពី ២៦ ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ២០០៩ ទៅ ១៦ភាគរយ នេះបង្ហា ញ ឲ្យឃ�ើ ញ ថា ដោយសារតែភាពងាយស្រួល ក្នុងឆ្នាំ២០១១ ដោយ ៣៥ ភាគរយស្វែងរកការថែទាំ (ឧទាហរណ៍ ភាពញឹកញាប់ រយៈពេលនៃការរង់ចាំ និង សុខភាពក្នុងវិស័យឯកជន និង ៤៨ ភាគរយស្វែងរក ផ្សេងៗ)។ ចាប់ពីឆ្នាំ២០០៩ ដល់ ២០១១ ការចំណាយ ការថែទាំសុខភាព តាមរយៈហាងលក់ឱសថ និងក្រៅ ជាមធ្យមរបស់អ្នកក្រីក្រនៅហាងលក់ឱសថគឺប្រហែលជា វិស័យសុខាភិបាល។ ក្នុងឆ្នាំ ២០១១ ប្រភពដែលជន ២ ដុល្លារ ចំណែកឱសថស្ថានឯកជនមានតម្លៃល�ើស ក្រីក្រទទួលការព្យាបាល គឺ ហាងនិ ងទីផ្ សារលក់ ឱ សថ តែបន្តិច គឺជាមធ្យម ៥ដុល្លារ (តារាង ២៤)។ ប៉ុន្តែ ហាង ដែលគ្មានអាជ្ញាប័ណ្ណ (៤៧ ភាគរយ) មណ្ឌលសុខភាព លក់ឱសថនិងឱសថស្ថានហាក់ដូចជានៅជិតជាង និង (១៣ ភាគរយ) ំ ច រយៈពេលនៃការរង់ចាត ិ ជាង។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ់ ន្សំ (គេងពេទ្យ) ថ្លៃចំណាយ ក៏សម្រាប់ការព្យាបាលបន្ទាបប ឱសថស្ថានឯកជន (១៣ ភាគរយ) និងអ្នកផ្ដល់ មានកម្រិតខ្ពស ់ ជា ងអ្នកក្រីក្រ ក៏ ដ ូ ច ជាប្រជាពលរដ្ឋ ជា សេវាផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្តឯកជនដទៃទ�ៀត (៩ ភាគរយ)។ មធ្យមចូ ល ចិ ត្តផ្នែកសាធារណៈ និ ង គម្រោងសង្គ ម ក្ នុ ង បន្ថែមពីល�ើនោះ ចំនួនការប្រើប្រាស់មន្ទីរពេទ្យថ្នាក់ខេត្ត ិ មភាព គោលបំណងកាត់បន្ថយចំណាយ ដូចជាមូលនិធស និ ង ថ្នា ក ់ ស្រុ ករបស់ អ្ន ក ក្រីក្រធ្លា ក ់ ច ុ ះ ពាក់ ក ណ្ដា ល ពី ឆ្ នា ំ សុខភាព (HEF) ដែលបានបង្កើនតម្រូវការសេវាថែទាំ ២០០៧ ដល់ ឆ្នាំ២០១១ (ទៅត្រឹមតែ ១,៤ ភាគរយ និង សុខភាពក្នុងចំណោមអ្នកក្រីក្រ។ ០,៦ ភាគរយដោយឡែកពីគ្នា)។ អ្នកមានបំផុតស្វែងរក សេវាកម្មប្រហែលជា ៣ភាគ៤ដងពីវិស័យឯកជន ប៉ុន្តែ សមភាពនៃការចំណាយល�ើសុខភាព ពួកគេមានទំនោរក្នុងការប្រើប្រាស់មន្ទីរពេទ្យថ្នាក់ ស្រុក ថ្នា ក ់ ខេ ត្ត ឬថ្នា ក ់ ជា តិ ច្រ ើ ន ជាងអ្ន ក ក្រីក្រចំ ន ួ ន ពី រ ដង ការចំណាយល�ើសុខភាព (ភាគរយនៃប្រាក់ចំណូល) (តារាង ២៤)។ ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅទីក្រុងភ្នំពេញគឺជាអ្នក និ ង ការចំ ណា យល�ើ ស ុ ខ ភាពដ៏ ហ ួ ស ហេតុ បា នធ្លា ក ់ ច ុ ះ 85 តារាង ២៤៖​អ្នកផ្ដល់សេវាសុខាភិបាលដែលត្រូវបានប្រើប្រាស់ និងតម្លៃជាមធ្យម ប្រទេសកម្ពុជា ឆ្នាំ២០០៧ ដល់ ២០១១ % ស្វែងរក % ស្វែងរកការថែទាំសុខភាព ក្នុងឆ្នាំ២០១១ ចំណាយជាមធ្យមឆ្នាំ ០៩ - ១១ ឆ្នាំ២០០៧ ក្រីក្របំផុត ក្រីក្របំផុត មានបំផុត ជនបទ ភ្នំពេញ ទាំងអស់ ក្រីក្របំផុត មន្ទីរពេទ្យថ្នាក់ជាតិ ០,៧% ០,៩% ២,២% ១,៣% ៥,០% $៨៤ $៤ មន្ទីរពេទ្យថ្នាក់ខេត្ត ៣,៤% ១,៤% ២,៩% ១,៦% ០,៨% $៦៣ $៩ មន្ទីរពេទ្យថ្នាក់ស្រុក ១,៩% ០,៦% ៣,៣% ២,៥% ០,០% $៣៤ $៨ មណ្ឌលសុខភាព /ប៉ុស្តិ៍សុខភាព ១៩,៦% ១៣,៤% ៣,៥% ៨,៨% ០,៥% $៧១ $១១ សរុបសាធារណៈ ២៥,៦% ១៦,៣% ១១,៩% ១៤,២% ៦,៣% $៣៩ $៦ មន្ទីរពេទ្យឯកជន ១,៥% ០,៧% ២,៨% ១,៦% ១,៥% $៥១ $១៨ គ្លីនិកឯកជន ៩,០% ៦,៩% ១៩,៤% ១៣,៣% ១១,១% $៤៣ $១០ បុគ្គលិកផ្នែកសុខភាពដែលបាន ១៩,៩% ៥,៨% ៨,៤% ៩,១% ៤,៣% $១៨ $១៧ បណ្ដុះបណ្ដាលនៅគ្រប់ទីកន្លែង ឱសថស្ថានឯកជន ៦,៩% ១២,៧% ៣៩,២% ១៦,២% ៦៨,២% $៨ $៥ សរុបផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្តឯកជន ៣៧,៣% ២៦,១% ៦៩,៨% ៤០,២% ៨៥,១% $២០ $៧ ហាង/ទីផ្សារលក់ឱសថ ៣៧,៤% ៤៦,៩% ១៤,១% ៣៥,៩% ៧,៦% $៤ $២ ឯកជនដទៃទ�ៀត ២,៦% ៩,៣% ៣,០% ៧,៩% ០,០% $១៦ $៥ គ្រូខ្មែរ/លោកសង្ឃ ០,៤% ០,៩% ០,៨% ១,០% ០,៦% $២៦ $២៤ សរុបផ្នែកមិនមែនវេជ្ជសាស្រ្តឯកជន ៤០,៤% ៥៧,១% ១៧,៩% ៤៤,៨% ៨,២% $៧ $៣ សរុបរួម ១០០ % ៩៩% ១០០% ៩៩% ៩៩% $១៨ $៥ * កំណត់សម្គាល់៖ តម្លៃឆ្លើយតបសម្រាប់តែអ្នកដែលស្វែងរកការថែទាំសុខភាពក្នុងប្រភេទអ្នកផ្ដល់សេវាកម្មនីមួយៗ។ ចំនួនសរុបត្រូវបានវិនិច្ឆ័យតាមរយៈ ការប្រើប្រាស់ជា ញឹកញាប់។ តារាងរាយការណ៍ពីទីកន្លែងដំបូងដែលប្រជាពលរដ្ឋទៅស្វែងរកសេវាថែទាំសុខភាព ក្នុងចំណោមចំនួនមនុស្សដែលមកទទួលសេវាថែទាំសុខភាព។ ថ្លៃចំណាយ ជាមធ្យមក្នុងរយៈពេល ៣០ឆ្នាំកន្លងមកនេះ ប្រហែលជារួមបញ្ចូលការទៅកាន់កន្លែងផ្ដល់សេវាដទៃទ�ៀត និងបានបង្ហាញជាប្រាក់ដុល្លារដែលមានតម្លៃថេរក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ (១ ដុល្លារអាមេរិក = ៤,០៤៤ រ�ៀល) ប្រភព៖ ការប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ផ្អែកល�ើអ.ស.ស.ក ឆ្នាំ ២០០៧ ឆ្នាំ២០០៩ ឆ្នាំ២០១០ ឆ្នាំ២០១១។ ចាប់តាំងពី ឆ្នាំ២០០៩ ដោយសារតែប្រាក់ចំណូលក�ើន ៤២)។ ប៉ុន្តែ ប្រជាពលរដ្ឋនៅជនបទបច្ចុប្បន្នចំណាយ និងការក�ើ ន ឡ�ើ ង នៃការប្រើប្រា ស់សេ វាកម្ម ដែលមាន ២,៨ ភាគរយនៃប្រាក់ចំណូលរបស់ខ្លួនល�ើសុខភាពធ�ៀប តម្លៃទាប។ ការចំណាយទៅល�ើសុខភាពអាចជាប្រភព ទៅនឹងចំនួន ១ ភាគរយ សម្រាប់ពលរដ្ឋនៅភ្នំពេញ។ ចម្បងនៃការធ្វើឲ្យកាន់តែក្រីក្រ។ ប�ើគិតជាភាគរយនៃប្រាក់ ការចំណាយល�ើសុខភាពដ៏ហួសហេតុ (ត្រូវបានកំណត់ ចំណូលសរុប ការចំណាយទៅល�ើសុខភាពបានធ្លាក់ចុះពី និយមន័យថា ជាការចំណាយក្នុងគ្រួសារច្រើនជាង ៤០ ៣,៣ ភាគរយក្នុងឆ្នាំ២០០៧ ទៅ ២,៥ភាគរយ ក្នុង ភាគរយនៃការចំ ណា យប្រចាំ ឆ្ នា ំ ល �ើ វ ត្ថុ ម ិ ន មែនជាចំ ណ ី ឆ្នាំ ២០១១ សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា និង ចាប់ពី ២ អាហារទៅល�ើសុខភាព) ជាមធ្យមស្ទើរតែ ៥ ភាគរយ ភាគរយ ទៅ ១,៥ ភាគរយ សម្រាប់អ្នកក្រីក្រ (រូបភាព 86 ក្នុងឆ្នាំ ២០០៤ ឆ្នាំ ២០០៧ និងឆ្នាំ ២០០៩។ ួ ៩,៤ ភាគរយ ដែលបានរាយការណ៍ថា យ៉ាងហោច ចំនន ការចំណាយនេះបានធ្លាក់ចុះពី ៣,៦ ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ ណាស់ មា នសមាជិ ក ក្ នុ ង គ្រួសារម្នា ក ់ ធ្ លា ក ់ ខ្ លួ ន ឈី ក្ នុ ង ឆ្នា ំ ២០១០ និងធ្លាក់ម្ដងទ�ៀតទៅ ២,៨ ក្នុងឆ្នាំ ២០១១។ ២០១១ (ដោយសារជំងឺរ៉ាំរ៉ៃ ឬរបួស)។ ក្រុម ការធ្លាក់ចុះជាទូទៅនៃការចំណាយល�ើសុខភាពជាភាគ- គ្រួសារក្រីក្រចំណាយ ២៥ ភាគរយនៃប្រាក់ចំណូលប្រចាំ រយនៃប្រាក់ចំណូល និងការចំណាយហួសហេតុប្រហែល ខែក្ នុ ង ម្នា ក ់ ស ម្រាប់ ជ ំ ង ឺ ដែល មានរយៈពេលយូ រ អង្វែង។ ដោយសារតែការបញ្ ចូលគ្ នា រ វាងការក�ើ ន ឡ�ើ ង ប្រាក់ ុ ្តែនៅជនបទ ការចំណាយល�ើសខ ប៉ន ុ ភាពជាមធ្យមសម្រាប់ ចំណូល និងការផ្លាស់ប្ដូរទៅប្រើសេវាកម្មដែលចំណាយ ជំងឺរ៉ាំរ៉ៃ គឺ ១២៥ ភាគរយនៃប្រាក់ចំណូលក្នុងម្នាក់ ដែល តិច តាមរយៈឱសថស្ថានឯកជន និងហាងលក់ឱសថ។ នាំ ឲ ្យក្លា យ ជាបន្ទុក ដ៏ ធ្ង ន ់ ធ្ង រ និ ងបង្ក ើ ត ឲ្យមានបំ ណ ុ ល នៅកម្ពុជា ដូចជាបណ្ដាប្រទេសដទៃ ការចំណាយល�ើ សម្រាប់គ្រួសារទាំងមូល។ សុខភាពហាក់ក�ើនឡ�ើងមិនសមាមាត្រនឹងប្រាក់ចំណូល ឆ្លុះបញ្ចាំងពីការប្រើប្រាស់ប្រាក់ចំណូលយ៉ាងច្រើន និង មូលនិធិសមភាពសុខភាព (HEFs) និងគម្រោង លទ្ធភាពទទួលបានសេវាសន្សំ។ ឧបត្ថម្ភដទៃទ�ៀតបានកាត់បន្ថយចំណាយ និងបំណុល របស់អ្នកក្រីក្រ ហ�ើយស្របពេលជាមួយគ្នាបង្កើនការប្រើ …ប៉ុន្តែ ការចំណាយល�ើសុខភាពនៅតែជាប្រភពដ៏ ប្រាស់សេវាកម្មសាធារណៈ។ មូលនិធិសមភាពសុខភាព សំខាន់នៃការបង្កើតឲ្យមានបំណុលរបស់អ្នកក្រីក្រ និង (HEFs) ត្រូវបានបង្កើតឡ�ើងដំបូង ដោយអង្គការមិនមែន អ្នកជិតក្រ និងអ្នកជំងឺរ៉ាំរ៉ៃ។ ទោះបីជាមានភាពប្រស�ើរ រដ្ឋាភិបាល ក្នុងចុងទសវត្សរ៍ទី ៩០ ដ�ើម្បីបង់ប្រាក់ថ្លៃគេង ឡ�ើង ចំនួនប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាដែលបានប៉ាន់ស្មានចំនួន ពេទ្យឲ្យអ្នកក្រីក្រ។ ក្រោយមកមូលនិធិនេះត្រូវបានពង្រីក ២ ភាគរយ ធ្លាក់ទៅក្នុងភាពក្រីក្រក្នុង ឆ្នាំ២០១១ ដោយ ទៅដល់ស្រុកប្រតិបត្តិ ចំនួន ៤៤ ក្នុងចំណោមស្រុក សារតែការចំណាយល�ើសុខភាព ដែលជាការធ្លាក់ចុះបន្តិច ប្រតិបត្តិសរុប៧៧ របស់កម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ២០១៣។ ប្រហែល ពី ៣ ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ ២០០៤។ ការចំណាយល�ើសុខភាព ជាពីរភាគបីនៃចំនួនអ្នកក្រីក្រត្រូវបានគ្របដណ្ដប់ ប�ើគិត នៅតែជាបន្ទុកដ៏ធ្ងន់ធ្ងរសម្រាប់អ្នកក្រីក្រ ដោយមាន ១៨ តាមភូមិសាស្រ្ត ហ�ើយរដ្ឋាភិបាលប្តេជ្ញាដ�ើម្បីសម្រេចបាន ភាគរយនៃអ្ន ក ក្រីក្របង្ក ើ ត បំ ណ ុ ល ដោយសារតែការ នូវចំនួនគ្របដណ្ដប់ថ្នាក់ជាតិ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៥។ ការគ្រប ចំ ណាយល�ើសុខភាព។ ការចំណា យល�ើ ស ុ ខ ភាពក៏ ជា ដណ្ដប់ក៏ត្រូវបានពង្រីកពីការថែរក្សាសម្រាប់អ្នកគេងពេទ្យ បន្ទុកដ៏ធ្ងន់ធ្ងរសម្រាប់ក្រុមគ្រួសាររបស់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា ទៅសេវាកម្ម អ្ន ក ជំ ង ឺ ធ ម្ម តា ដែលមានមណ្ឌ ល សុ ខ ភាព រូបភាព ៤២៖​ការចំណាយល�ើសុខភាព គិតជាភាគរយនៃប្រាក់ចំណូលសរុប ការចំណាយល�ើសុខភាពទាំងអស់ ការចំណាយល�ើសុខភាពយ៉ាងខ្លាំងក្លា ការចាយវាយដ៏ខ្លាំងក្លា ត្រូវបានកំណត់ថា ជាការចាយវាយក្នុងចំនួនច្រើនជាង ៤០ ភាគរយនៃការចំណាយក្រៅពីចំណីអាហារ ទៅល�ើសុខភាព។ ប្រភព៖ ធនាគារពិភពលោក, របាយការណ៍អភិវឌ្ឍន៍ពិភពលោក។ 87 ចំនួន ៣០០ ក្នុងចំណោម ១,១០០ នៅកម្ពុជាមាន ត្រឹមតែ ១០ ភាគរយនៃជនក្រីក្រដែលត្រូវរាយការណ៍ថា លក្ខ ណ ៈគ្រប់ គ្រា ន់ ក្ នុ ង ការទទួ ល បានមូ ល និ ធ ិ ស មភាព បានប្រើប្រាស់មូលនិធិសមភាពសុខភាព (HEFs) ឬកាត សុខភាព (HEFs) នេះ។ មូលនិធិទាំងនេះបានក្លាយទៅ ផ្សេងៗដ�ើ ម ្បីទទួ ល បានការព្យាបាលដោយឥតគិ ត ថ្លៃ ជាប្រភពសំខាន់នៃប្រាក់ចំណូល ដែលអាចបត់បែនបាន ឬដោយមានឧបត្ថម្ភធនប្រហែល ១០ ភាគរយទ�ៀតត្រូវ សម្រាប់សេវាកម្មសាធារណៈ ដោយ ៦០ ភាគរយនៃ រាយការណ៍ថា បានប្រើប្រាស់អត្តសញ្ញាណប័ណ្ណជនក្រីក្រ ប្រាក់ចំណូលត្រូវបានប្រើប្រាស់សម្រាប់ចំណាយទៅល�ើ របស់ខ្លួន ប៉ុន្តែមាន ៤ ភាគរយ ដែលមានកាត មូលនិធិ បុគ្គលិក និងប្រាក់ចំណូលដែលនៅសល់សម្រាប់ថ្លៃប្រតិ- ប៉ុន្តែមិនបានប្រើ។ ដូច្នេះ ប្រហែលជា ៨០ ភាគរយនៃ បត្តិការ។ ជនក្រីក្រត្រូវកំណត់ដោយប្រព័ន្ធអត្តសញ្ញាណ- ជនក្រីក្រមិនមានលទ្ធភាពទទួលបានការព្យាបាលដោយ ប័ណ្ណជនក្រីក្រដែលគ្រប់គ្រងដោយក្រសួងផែនការ ដោយ ឥតគិតថ្លៃ ឬដោយមានឧបត្ថម្ភធន។ ប្រហែលជា ៥ ការចេញកាតសម្រាប់ ប្រើ ម ូលនិ ធ ិ ។ ប៉ ុ ន្តែ ប្រតិបត្តិក រ ភាគរយនៃក្រុមគ្រួសារកម្រិតទី ៣ និង ទី ៤ ក្នុងចំណោម មូលនិធិសមភាពសុខភាព (HEFOs ជាទូទៅគឺអង្គការ ក្រុមមនុស្សប្រាំនាក់ ដែលមានបំផុត ត្រូវបានរាយការណ៍ថា ិ ល) ក៏បានប្រើប្រព័ន្ធ "បន្ទាបព មិនមែនរដ្ឋាភបា ី ត្តសញ្ញាណ- ់ អ បានប្រើអត្តសញ្ញាប័ណ្ណជនក្រីក្ររបស់ខ្លួន ឬកាតឧបត្ថម្ភ ប័ណ" ្ដ សេ ្ណ ដ�ើម្បីផល ់ វាកម្មដោយឥតគិតថ្លៃទៅដល់ជនក្រីក្រ ធនដទៃទ�ៀត ដ�ើម្បីទទួលការព្យាបាល ដែលនេះដោយ ្តិ រមូលនិធក ដែលមិនមានកាតផងដែរ។ ប្រតិបតក ៏ វទទួល ិ ត្រូ សារតែកំហុសក្នុងប្រព័ន្ធអត្តសញ្ញាប័ណ្ណជនក្រីក្រ (រូបភាព ខុ ស ត្រូវក្ នុ ង ការតាមដានគុ ណ ភាពនៃសេវាកម្មថែរក្សា ៤៣)។ សុខភាពសម្រាប់ជនក្រីក្រ និងធានាថាពួកគេនឹងមិនត្រូវ បង់ប្រាក់បន្ថែម។ ការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់នាពេលថ្មីៗ ការស្ទង់មតិពីសុខភាព និងភូមិសាស្រ្តរបស់ប្រទេស នេះបានរកឃ�ើញថា គម្រោងមូលនិធិសមភាពសុខភាព កម្ពុជា (CDHS) ក្នុងឆ្នាំ២០១០ ក៏បានរកឃ�ើញអត្រាការ (HEFs) ដែលគ្រប់គ្រងដោយប្រតិបត្តិករ ដែលជាបុគ្គល ប្រើ ប្រា ស់ ទា បមិ ន មែនមានតែចំ ពោ ះមូ ល និ ធ ិ ស មភាព ទីបីត្រូវបានកាត់បន្ថយ ប៉ុន្តែមិនទាន់បានលុបបំបាត់ការ សុខភាពនោះទេ ប៉ុន្តែក៏មានការប្រើប្រាស់ចំពោះការធានា ចំ ណា យល�ើ ស ុ ខ ភាពដ៏ ច្រ ើ ន ល�ើ ស លប់ រ បស់ អ្ន ក ក្រីក្រ រ៉ាប់រងសុខភាពក្នុងថ្នាក់មូលដ្ឋានរបស់អ្នកក្រីក្រផងដែរ៖ និងកាត់បន្ថយភាពជាប់បំណុលនោះទេ។ ការវាយតម្លៃក៏ ំ ត ត្រឹមតែ ៤ ភាគរយ នៃក្រុមមនុស្សប្រាំនាក់ដែលក្រីក្របផ ុ បានរកឃ�ើ ញ ពី កា រធ្វើ កា ររួ ម គ្នា ជា វិ ជ្ជ មា នរវាងមូ ល និ ធ ិ ត្រូវរាយការណ៍ថា មូលនិធិសមភាពសុខភាព (HEFs) សមភាពសុខភាព (HEFs) និងអន្តរាគមន៍ ខាងផ្នែកផ្គត់- ជាអ្នកចំណាយល�ើសេវាកម្មសុខភាព (និង១ ភាគរយ ផ្គង់ ដូចជាកិច្ចសន្យាផ្ដល់សេវាសុខភាព (Flores, et.al, នុ ថ្នាកម តាមរយៈការធានារ៉ាប់រងសុខភាពក្ង ូ ់ លដ្ឋា )។ មិន ន ឆ្នាំ ២០១១) ។ ត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ១៨ ភាគរយនៃអ្នកក្រីក្រខ្ចីលុយដោយ មានការប្រាក់ ១០ ភាគរយខ្ចីលុយដោយគ្មានការប្រាក់ ប៉ុន្តែ ចំនួនគ្របដណ្ដប់ និងការប្រើប្រាស់មូលនិធិ និង ៩ ភាគរយលក់ទ្រព្យសម្បត្តិដ�ើម្បីចំណាយល�ើសេវា សមភាពសុខភាពនៅតែមានកម្រិតទាបនៅឡ�ើយ ដោយ ថែទាំសុខភាព (រូបភាព ៤៤)។ ផ្ទុយមកវិញ ក្រុមមនុស្ស សារតែចំនួនគ្របដណ្ដប់នៃប្រព័ន្ធអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណជន ប្រាំ នា ក់ ដែល មានបំ ផ ុ ត កម្រខ្ ចី ឬ លក់ ទ្រ ព្យសម្បត្តិដ�ើ ម ្បី ក្រីក្រមានមិនទាន់ពេញលេញ និងចន្លោះដែលអាចក�ើត ចំណា យល�ើ សេ វាកម្មស ុ ខ ភាពណាស់ ។ មួ យ វិ ញ ទ�ៀត មានក្នុងការចែកចាយកាត ក៏ដូចជាការប្រើប្រាស់សេវា ការសិក្សាថ្មីៗ (GIZ ឆ្នាំ ២០១១ និង Ir ឆ្នាំ ២០០៨) សាធារណៈកម្រិតទាប។ ទោះបីជាចំនួនគ្របដណ្ដប់ជា បានបង្ហាញថា រវាង ៣០ និង ៥០ ភាគរយនៃក្រុម លក្ខណៈទ្រឹស្តីរបស់មូលនិធិសមភាពសុខភាព (HEFs) គ្រួសារអ្ន កក្រីក្រ ឬក្រីក្របំ ផ ុ តបន្ត ប ្រឈមមុ ខ នឹ ង រនាំង មានកម្រិតខ្ពស់ និងគម្រោងសំបុត្រធានាដែលជនក្រីក្រ ហិរញ្ញវត្ថុក្នុងការទទួលបានការព្យាបាលជំងឺ។ ភាគច្រើ ន មិ ន មានកាតមូលនិ ធ ិ និ ង អ្នក ដែលមានកាត នុ អ.ស.ស.ក ឆ្នា២ ពេលខ្លះមិនបានប្រើ។ ក្ង ំ ០១១ ប្រហែល ការចំ ណា យល�ើ សេ វាសុ ខា ភិ បា លរបស់ រ ដ្ឋា ភ ិ បា ល 88 ជាទូទៅជួយដល់ជនក្រីក្រ ប៉ុន្តែសមភាព និងប្រសិទ្ធភាព ជីវភាពធូរធារហាក់ដូចជាអាចទទួលបានការឧបត្ថម្ភធន នៃការចំណាយសាធារណៈអាចនឹងក�ើនឡ�ើង និងសង្ឃឹម របស់រដ្ឋាភិបាលទៅរកមន្ទីរពេទ្យថ្នាក់ជាតិ ឬថ្នាក់ខេត្ត។ ថាថ្លៃចំណាយដ៏ល�ើសលប់ត្រូវបានកាត់បន្ថយ។ ការចំ- ី គុណភាព និងប្រសិទភា ទីពរ នុ ្ធ ពនៃការបែងចែកធនធានក្ង ណាយដ៏ ល �ើ ស លប់ គ ឺ ជា ប្រភពសំ ខា ន់ ប ំ ផ ុ ត សម្រាប់ ់ ត្តអាចនឹងត្រូវបានធ្វើឡ�ើងដោយមានតម្លា- ចំណោមថ្នាកខេ ហិរញ្ញប្បទានល�ើសេវាសុខភាពនៅកម្ពុជា។ ការចំណាយ ភាពជាងនេះ រួមទាំងការយកភាពក្រីក្រមកធ្វើជាគុណ- របស់ រ ដ្ឋា ភ ិ បា លទៅល�ើ ស ុ ខ ភាពក�ើ ន ឡ�ើ ង ពី ប ្រហែល សម្បត្តិនៃការបែងចែកផងដែរ។ ទីបី ៧០ ភាគរយនៃ ០,៨ ភាគរយនៃ ផ.ស.ស (GDP) ក្នុងឆ្នាំ ២០០០ ទៅ ធនធានទាំងអស់របស់ក្រសួងសុខាភិបាលត្រូវបានគ្រប់ ប្រហែល ១,៤ ភាគរយនៃ ផ.ស.ស ក្នុងឆ្នាំ ២០១០ គ្រងដោយថ្នាក់កណ្ដាល (រួមទាំងការទិញថ្នាំ និងឧប- (ប្រហែល ១១ ភាគរយនៃថវិកាជាតិ) ស្មើនឹងមួយភាគ ្ជូ ទៅមណ្ឌល ករណ៍) ដែលធនធានបន្ថែមទ�ៀតនឹងត្រូវបញន ួ ការចាយវាយល�ើសខ ប្រាំនៃចំនន ពុ ។ ការផ្ដល់ ុ ភាពនៅកម្ជា សុខភាព និងមន្ទីរពេទ្យ។ ចុងក្រោយក្រសួងសុខាភិបាល ហិ រ ញ្ញ ប ្បទានរបស់ ម្ ចា ស ់ ជ ំ ន ួ យ មកពី ខា ងក្រៅស្មើ ន ឹ ង ចាយវាយប្រហែលជាពាក់កណ្ដាលនៃថវិកាសរុបរបស់ខ្លួន ប្រហែល ០,៨ ភាគរយ នៃ ផ.ស.ស ប៉ុន្តែបានផ្ដល់ ទៅល�ើឱសថ (ការសន្សំយ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់អាចក�ើត ការគាំ ទ្រ ជាច្រើ ន សម្រាប់ ក ម្ម វ ិ ធ ី និ ង អន្ត រា គមន៍ ផ្នែ ក ្ធ ឡ�ើងតាមរយៈការទិញឱសថ និងសម្ភារៈដែលមានប្រសិទ- សុខភាពសំខាន់ៗសម្រាប់ជនក្រីក្ររួមបញ្ចូលទាំងមូលនិធិ ភាពជាងមុន)។ ការសន្សំទាំង នេះអាចត្រូវបានប្រើប្រាស់ សមភាពសុខភាព (HEFs) ផងដែរ។ ការពិនត ិ ្យម�ើលឡ�ើង ដ�ើម្បីបង្កើន និងធ្វើឲ្យស៊ីជម្រៅចំពោះចំនួនគ្របដណ្ដប់នៃ វិញល�ើចំណាយសាធារណៈក្នុងពេលថ្មីៗបានគូសបញ្ជាក់ សមភាពដែលជាអាទិភាពក្នុងការបង្កើនប្រសិទ្ធភាពផ្នែក ពីការរកឃ�ើញ ដែលពាក់ ព ័ ន្ធ ម ួ យ ចំ ន ួ ន (ធនាគារពិ ភ ព អន្តរាគមន៍ រួមទាំងមូលនិធិសមភាពសុខភាព (HEFs) លោក ឆ្នាំ២០១១)។ ទីមួយ ការចំណាយល�ើការថែទាំ ផងដែរ។ ចម្បង និងសេវាកម្មបង្កា រ គឺ សម្រាប់ ជ ួ យ ដល់ អ្នក ក្រីក្រ ិ សមា- ដោយសារតែអ្នកក្រីក្រអាចទទួលបានប្រយោជន៍មន មាត្រពីសេវាកម្មទាំងនេះ។ ផ្ទុយមកវិញ អ្នកដែលមាន រូបភាព ៤៣៖​ការប្រើប្រាស់ការព្យាបាលឧត្ថម្ភធន ឆ្នាំ២០១១ រូបភាព ៤៤៖​ប្រភពហិរញ្ញវត្ថុសម្រាប់សេវាថែទាំសុខភាព ២០១១ % នៃគ្រួសារ % នៃគ្រួសារ ក្រីក្រ មាន ក្រីក្រ មាន ការសន្សំ ខ្ជីដោយមានការប្រាក់ ឧបត្ថម្ភធន-មានកាត មិនត្រូវការ ប៉ុន្តែមានកាត ខ្ជីគ្មានការប្រាក់ លក់ទ្រព្យធន ឧបត្ថម្ភធន-មានកាតជនក្រីក្រ ឧបត្ថម្ភធន-ហេតុផលផ្សេង មូលនិធិសមភាពសុខភាព សហគមន៍មានការធានារ៉ាប់រង ប្រភព៖ អ.ស.ស.កឆ្នាំ២០១១។ ប្រភព៖ អ.ស.ស.កឆ្នាំ២០១១។ 89 អាហារបំប៉នម្ដាយ និងកុមារ ជំងឺខ្វះគ្រាប់ឈាមក្រហមផងដែរ ហ�ើយមានការប៉ាន់ស្មាន ថា ប្រហែលជាមួយភាគប្រាំនៃអត្រាមរណភាពរបស់ស្រ្តី ស្រ្តីដែលខ្វះជីវជាតិបំប៉ន និងខ្វះគ្រាប់ឈាមក្រហម ជិតគ្រប់ខែ និងមួយភាគដប់នៃអត្រាមរណភាពមាតានៅ នៅតែមានកម្រិតខ្ពស់។ ក្នុងចំណោមស្រ្តីអាយុចន្លោះពី ជុំវិញពិភពលោកមានមូលហេតុដោយសារតែជំងឺខ្វះគ្រាប់ ១៥ ទៅ ៤៩ ឆ្នាំ ការប្រឈមមួយដែលនៅដដែលគឺការ ឈាមក្រហម ខ្វះជាតិដែក (Brabin ឆ្នាំ២០០១) ។ រាតត្បាតកម្រិតខ្ពស់នៃសន្ទស្សន៍ម៉ាស់ខ្លួន (BMI) ទាប បន្ថែមពីល�ើនោះ ជំងឺខ្វះគ្រាប់ឈាមក្រហមបណ្ដាលឲ្យ ដែលនៅថេរ មិនប្រែប្រួល ពីឆ្នាំ២០០០ ទៅ ឆ្នាំ២០១០ មានភាពប្រថុយប្រថានក�ើនឡ�ើងថា អាចនឹងសម្រាលកូន នៅប្រហែលជា ២០ ភាគរយ (រូបភាព ៤៥)។ នេះជា មុនពេលកំណង់ និងទម្ងន់ស្រាលពេលសម្រាលកូន (រូប ចំណុចគួរឲ្យព្រួយបារម្ភបំផុត ដោយសារតែវានឹងបណ្ដាល ភាព ៤៥)។ ក្នុងឆ្នាំ២០១០ មានត្រឹមតែ ៤៥ ភាគរយ នៃ ឲ្យមានផលវិ បា កអវិ ជ្ជ មា នសម្រាប់ ក ូ ន ៗរបស់ ព ួ ក គេ ចំនួនស្រ្តីសរុបដែលត្រូវរាយការណ៍ថា បានទទួលវីតា- ់ ដូចជា ទម្ងនពេលសម្រាលកូនស្រាលជាងធម្មតា។ ចំណែក មីនអា ជាតិដែក និងអាស៊ីដហ្វូលិកបន្ថែមក្នុងរយៈពេល ចំណុចវិជ្ជមាន គឺមានការប្រស�ើរឡ�ើងគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ ៦ខែ បន្ទាប់ពីការសម្រាលកូនចុងក្រោយរបស់ពួកគេដែល ដែលត្រូវបានរកឃ�ើ ញ ក្ នុ ង ផ្នែកការរាលដាលនៃជំ ង ឺ ខ្ វះ ប្រហែលជាឆ្លុះបញ្ចាំងការពិតដែលថា មានត្រឹមតែ ៦០ គ្រាប់ឈាមក្រហមរបស់មាតា។ ប៉ុន្តែ ជំងឺខ្វះគ្រាប់ឈាម ភាគរយនៃចំនួនស្រ្តីសរុបទទួលបានការថែរក្សាសុខភាព ក្រហមនៅតែរាតត្បាតខ្លាំងក្នុងចំណោមស្រ្តីដែលមានកូន មុនពេលសម្រាលកូន និងក្រោយពេលសម្រាលកូនយ៉ាង ច្រើន (ច្រើនជាងបួននាក់) មិនមានការអប់រំ ឬការអប់រំ ដិតដល់។ ដូច្នេះ ទ�ើបមានសក្ដានុពលភាពក្នុងការកាត់ មានកម្រិត ដែលមានផ្ទៃពោះ និងរស់នៅក្នុងក្រុមគ្រួសារ បន្ថយកង្វះអាហារូបត្ថម្ភរបស់មាតា (និងកុមារ) តាម ក្រីក្រក្នុងតំបន់ជនបទ។ រយៈការពង្រឹងយន្ដការសម្រាលកូន ដែលមានស្រាប់ទាំង នេះ និងដ�ើម្បីបញ្ចូលនូវយុទ្ធសាស្រ្តបន្ថែមទ�ៀត។ ចំណុច ការគាំទ្រដល់មាតាឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់ តាមរយៈអាហារ នេះអាចរាប់បញ្ចូលទាំងការផ្ទេរប្រាក់ទៅអ្នកក្រីក្រ ស្រ្តីមាន បំប៉ន និងការអប់រំមានប្រយោជន៍យ៉ាងខ្លាំងសម្រាប់មាតា ផ្ទៃពោះ ត្រូវបានល�ើកទឹកចិត្តឲ្យទទួលការថែរក្សាសុខភាព និងកូនរបស់គេ។ ឧទាហរណ៍ ការផ្ដល់ថ្នាំគ្រាប់ជាតិដែក មុន និងក្រោយពេលសម្រាល និងការល�ើកកម្ពស់នូវការ បន្ថែមទៅដល់ស្រ្តីក្នុងអំឡុងពេលមានផ្ទៃពោះ មិនមែន អប់រំ និងលទ្ធភាពស្វែងរកអាហារមានជីវជាតិ។ អាចការពារបានត្រឹមតែម្ដាយនោះទេ តែក៏ការពារទារកពី រូបភាព ៤៥៖​បញ្ហាអាហារូបត្ថម្ភរបស់មាតា និងកុមារ ប្រទេសកម្ពុជា ឆ្នាំ២០០០ ២០០៥ និង ២០១០ ក្រិន ទម្ងន់ទាប ស្គមស្គាំង ជំងឺខ្វះគ្រាប់ឈាម ជំងឺខ្វះគ្រាប់ឈាម កង្វះអាហារូបត្ថម្ភ អាហាររូបត្ថម្ភ ក្រហម ក្រហម ច្រើនជ្រុល កុមារអាយុពី ០-៦០ខែ ស្ត្រីអាយុពី ១៥-៤៩ឆ្នាំ ប្រភព៖ CDHS ឆ្នាំ២០០០, ២០០៥, ២០១០។ 90 ទោះបីជាមានការក�ើនឡ�ើងពីឆ្នាំ២០០០ការអភិវឌ្ឍន៍ បង្កើតជាវដ្ដជីវិតដ៏កាចសាហាវ (Barker, ឆ្នាំ១៩៩៣)។ ្ភ បស់កមា នៃកង្វះអាហារូបត្ថមរ ុ រនៅនឹងថ្កល់ ហ�ើយការបាក់ កម្លាំងបានក�ើនឡ�ើងចាប់ពី ឆ្នាំ២០០៥ ជាមួយនឹងការ កង្ វះ អាហារូ ប ត្ថ ម្ភ រ បស់ ក ុ មា រពាក់ ព ័ ន្ធ ន ឹ ង ស្ថា ន ភាព ជាប់ ទា ក់ ទ ងដ៏ ស ំ ខា ន់ ក្ នុ ង ការអភិ វ ឌ្ឍន៍ ធ នធានមនុ ស ្ស សង្គមសេដ្ឋកិច្ច ប៉ុន្តែកត្តាសំខាន់មួយទ�ៀត គឺកង្វះអាហា- និងសុខមាលភាព (រូបភាព ៤៥)។ ក្នុងឆ្នាំ ២០១០ ការ រូបត្ថម្ភរបស់មាតាទម្លាប់បំបៅដោះ និងការចិញ្ចឹមកូន និង រាតត្បាតនៃជំងឺគមខ្នង កុមារខ្វះទម្ងន់ និងការបាក់កម្លាំង លទ្ធភាពទទួលបានអនាម័យ។ ការវិភាគត្រលប់ក្រោយ គឺ ប្រហែល ៤០ ភាគរយ ២៨ ភាគរយ និង ១១ភាគរយ ដោយប្រើទិន្នន័យ ការស្ទង់មតិសុខភាព និងភូមិសាស្រ្ត ដោយឡែកពីគ្នា និងជំងឺខ្វះគ្រាប់ឈាមក្រហមគឺស្ថិតនៅ របស់កម្ពុជា (CDHS) បង្ហាញថា កុមារទំនងជាគមខ្នង ក្នុងកម្រិតរាលដាលត្រង់ ៥៥ ភាគរយនៃចំនួនកុមារ ឬខ្វះទម្ងន់ ប្រសិនប�ើក្រុមគ្រួសាររបស់គេក្រីក្រ ប្រសិនប�ើ ក្រោមអាយុប្រាំឆ្នាំ។ កង្វះអាហារូបត្ថម្ភរបស់កុមារជាមូល- ការបន្ទោរបង់ក្នុងទីចំហជាទម្លាប់ធម្មតា ក្នុងសហគមន៍ ហេតុមួយបណ្ដាលឲ្យកុមារស្លាប់ប្រហែល ៦.៤០០ នាក់ របស់ពួកគេ ប្រសិនប�ើម្ដាយរបស់ពួកគេមិនមានចំណេះ ក្នុងមួយឆ្នាំ។ ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានប៉ាន់ស្មានថា បាន ដឹង ហ�ើយប�ើពួកគេមិនត្រូវបានបំបៅដោះម្ដាយ (រូបភាព បាត់បង់ថវិកា ១៤៦ លានដុល្លារ (គិតជាទឹកប្រាក់ ៤៦)។ ការវិភាគនេះបានបង្ហាញបន្ថែមទ�ៀតថា ស្រ្តីគមខ្នង ផ.ស.ស) ដោយសារកង្វះជាតិវីតាមីន និងជាតិរ៉ែជារ�ៀង ទំនងជានឹងមានកូនដែលខ្វះអាហារូបត្ថម្ភ បន្ទាប់ពីត្រូវបាន រាល់ឆ្នាំ។ ផលវិបា ករយៈពេលយូ រ នៃកង្ វះ អាហារូ ប ត្ថ ម្ភ គ្រប់គ្រង ដោយស្ថានភាពសង្គមសេដ្ឋកិច្ច ការអប់រំរបស់ របស់កុមារ គឺមានសភាពធ្ង ន ់ ធ្ង រ បណ្ដាល ឲ្យមានការ ម្ដាយ ការបន្ទោរបង់ក្នុងទីចំហ និងទម្លាប់ការបំបៅដោះ។ អភិវឌ្ឍផ្នែកកម្រិតយល់ដឹងរបស់អ្នកក្រីក្រ ដែលប៉ះពាល់ ចំណុចនេះបញ្ជាក់ថា កង្វះអាហារូបត្ថម្ភមានផលប៉ះពាល់ ដល់ការបង្កើតធនធានមនុ ស្ស និ ង កំណ�ើ នសេដ្ឋ ក ិ ច្ច។ មកល�ើ ជ ំនា ន់ ម ួ យ ទៅជំនា ន់ ម ួ យ ផងដែរ និ ង កំ ណ ត់ ព ី មនុ ស ្សពេញវ័ យ ដែលខ្ វះ អាហារូ ប ត្ថ ម្ភ តា ំ ង ពី ក ុ មា រភាព សារៈសំខាន់នៃការដាក់ទុនផ្នែកអាហារបំប៉នសម្រាប់កុមារ មិនត្រឹមតែស្លាប ់ នៅអាយុ ត ិ ចនោះទេ តែថែមទាំ ង មាន ក្នុងដំណាក់កាលដំបូង ជាពិសេសក្មេងស្រី។ ការបំបៅ អត្រាមានជំងឺរ៉ាំរ៉ៃខ្ពស់ទ�ៀតផង។ បន្ថែមពីល�ើនោះ ក្មេង ដោះបន្ថែមនឹងល្អប្រស�ើរជាងមុន បន្ទាប់ពីអាយុបាន ៦ ស្រីដែលមិ ន ទទួ ល បានអាហារូ ប ត្ថ ម្ភ គ្រប ់ គ្រា ន់ ក្ នុ ង រយៈ ខែ បានជួ យ កាត់ ប ន្ថ យ ការរាតត្បាតនៃចំ ន ួ ន កុ មា រខ្ វះ ពេលពីរឬបីឆ្នាំ ក្នុងរយៈពេលដំបូងៗនៃជីវិតរបស់ពួកគេ ទម្ងន់។ ចំណុចនេះគូសបញ្ជាក់ពីសារៈសំខាន់ ដែលមិន ទំនងអាចមានកូនដែលអាចស្លាប់ក្នុងវ័យក្មេង ដូច្នេះបាន ត្រឹមតែភាពចម្រុះនៃចំណីអាហារ ប៉ុន្តែថែមទាំងពេលវេលា រូបភាព ៤៦៖​កុមារគមខ្នងដោយសារ កម្រិតទ្រព្យសម្បត្តិ ការអប់រំ និងការបំបៅដោះរបស់កុមារ និងការបន្ទោរបង់ក្នុងទីចំហ % កុមារក្រិន គ្មាន ពុំដែល ជានិច្ច ក្រីក្របំផុត ឆ្នាំ ឆ្នាំ សោះ គ្រួសារ គ្រួសារ បញ្ចភាគទ្រព្យសម្បត្តិ ការអប់រំរបស់មាតា ការបំបៅទឹកដោះម្តាយ បន្ទោរបង់ក្នុងទីចំហ ប្រភព៖ CDHS ឆ្នាំ២០០០, ២០០៥, ២០១០។ 91 ដ៏ត្រឹមត្រូវក្នុងការផ្ដាច់ដោះផងដែរ។15 (Caulfield ឆ្នាំ ចំនួនប៉ាន់ស្មានប្រហែល ៨០,០០០នាក់ទទួលបានការ ១៩៩៦) លទ្ធផលនេះមានភាពស៊ីសង្វាក់នឹងអនក្ខរកម្ម ព្យាបាលពិ សេ សដោយ ចំ ណ ី អា ហារសង្រ្គោះបន្ទា ន ់ អន្តរជាតិ (Bhutta ឆ្នាំ២០០៨) និងកំណត់សម្គាល់ពី (UNICEF)។ ការអន្តរាគមន៍មួយចំនួន ដ�ើម្បីកាត់បន្ថយ សារៈសំ ខា ន់ ន ៃការថែទាំ ស ុ ខ ភាពម្ដា យ និ ង កុ មា រក្ នុ ង កង្វះអាហារូបត្ថម្ភត្រូវបានធ្វើការសាកល្បងបានជោគជ័យ លក្ខណៈរួមគ្នា។ នៅគ្រប់ទីកន្លែងទាំងអស់និងមានការទទួលស្គាល់ថា ការ អន្តរាគមន៍ទាំងនោះមានដូចជា ការបង្កើនជីវជាតិក្នុងចំណី ប្រទេសកម្ ពុ ជា មានបទពិ សោធ ន៍ ន ៃដំ ណ� ើ រ ការដ៏ អាហារអាចដោះស្រាយនូ វ កង្ វះ អាហារបំ ប ៉ ន បន្ទា ប ់ ប ន្សំ សំខាន់ ក្នុងការល�ើកកម្ពស់ការបំបៅដោះតែមួយមុខ និង បាន។ ការកំណត់របស់សហគមន៍ចំពោះកង្វះអាហារូបត្ថម្ភ កាត់បន្ថយការបន្ទោរបង់ក្នុងទីចំហ ក្នុងចំណោមការអភិ- ធ្ងន់ធ្ងរ ឬការល�ើកកម្ពស់ការចិញ្ចឹមបន្ថែម និងចម្រុះតាម វឌ្ឍន៍ដទៃទ�ៀត ប៉ន ុ ្តែការយកចិតទ ្ត ក ុ ដាក់បន្ថែមគឺចាបា ំ ច់។ រយៈកម្ម វ ិ ធ ី ព ហុ វ ិ ស ័ យ របស់ ម ូ លដ្ ឋា ន បង្ហា ញ ឲ្យឃ�ើ ញ ពី ក្នុងឆ្នាំ២០១០ ចំនួន ៧០ ភាគរយនៃសហគមន៍នៅ យុទ្ធសាស្រ្តប្រើប្រាស់ថ្លៃដ�ើមយ៉ាងមានប្រសិទ្ធភាព ក្នុង តែបន្ទោរបង់ក្នុងទីចំហ។ មានតែ ៥០ ភាគរយនៃក្រុម ការកាត់បន្ថយកង្វះអាហារូបត្ថម្ភ។ ប៉ុន្តែ នៅកម្ពុជា អំបិល គ្រួសារនៅកម្ ពុ ជា មានលទ្ធ ភា ពប្រើ ប្រា ស់ ទ ឹ ក ស្អា ត ។ ី ត អ៊យ ូ៉ (ដែលបច្ចុប្បន្នទៅដល់ ៨៣ ភាគរយនៃក្រុមគ្រួសារ ំ ដែលមានក្មេងស្រីតែ ១ នាក់កង ក្នុងឆ្នាដ នុ្ ចំណោម ៤នាក់ ទាំងអស់) គឺជាអាហារបង្កើនជីវជាតិមួយមុខ ដែលត្រូវ បានចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនសាលាមធ្យមសិក្សា ដែលជាកត្តា បានផលិតក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំ (UNICEF) ។ ប្រថុ យ ប្រថានសម្រាប់ ក្មេ ងជំ នា ន់ ថ្ មីដែលក� ើ ត ចេញពី ពួកគេទាំងនេះ ដែលធ្វើឲ្យបញ្ហាក�ើតមានជាបន្ត។ មាតា សេចក្ដីសន្និដ្ឋាន និងអនុសាសន៍គោលនយោ- ចំនួន ៣០ ភាគរយ មិនបានបំបៅដោះតែមួយមុខ មាន បាយ ២០ ភាគរយ ខ្វះទម្ងន់ និង ៤៥ ភាគរយមានជំងឺខ្វះ គ្រាប់ឈាមក្រហម ដែលនេះគូសបញ្ជាក់ពីតម្រូវការក្នុង សមិទ្ធិផលខាងវិស័យសុខភាពបានក�ើនឡ�ើងគួរឲ្យ ការធ្វើឲ ្យសុ ខ ភាពមាតាមានការប្រស�ើ រឡ�ើ ង និ ង កាត់ កត់សម្គាល់។ ក៏ប៉ុន្តែ គម្លាតរវាងអ្នកក្រនិងអ្នកធូរធារជាង បន្ថយទម្ងន់ស្រាលក្នុងពេលក�ើត (តារាង ២៥) ។ បន្ថែមពី មុន នៅតែមានទំហំធំក្នុងវិស័យមួយនេះ។ គម្លាតធំនេះ ល�ើនោះមាន ៧៦ ភាគរយនៃកុមារមិនបានទទួលរបប ឆ្លុះឲ្យឃ�ើ ញ នូ វ កង្ វះ ខាតនៃវិ សា លភាពរបស់ ក ម្ម វ ិ ធ ី អាហារជាអប្បបរិមា ហ�ើយចំពោះផ្នែកព្យាបាលមានត្រឹម ឧបត្ថម្ភសង្គ្រោះជីវិតនានា និងគម្លាតនៃគុណភាពសេវា តែ ១ ភាគរយនៃកុមារដែលខ្វះខាតអាហារូបត្ថម្ភធ្ងន់ធ្ងរ ថែទាំសុខភាព។ ឧបសគ្គចម្បងដែលរាំងខ្ទប់ពលរដ្ឋងាយ តារាង ២៥៖​អន្តរាគមន៍អាទិភាពដែលមានសក្ដានុពលក្នុងការកាត់បន្ថយកង្វះអាហារូបត្ថម្ភបន្ថែមទ�ៀត កត្តាដែលអាចបង្កឲ្យខ្វះអាហារូបត្ថម្ភដល់កុមារ គម្លាត ការបន្ទោរបង់ក្នុងទីចំហ ៧០% នៃប្រជាជនសរុប បន្ទោរបង់ក្នុងទីចំហ គ្មានលទ្ធភាពប្រើប្រាស់ទឹកស្អាត ៥០% នៃគ្រួសារទាំងអស់ គ្មានទឹកស្អាតប្រើប្រាស់ ការអប់រំរបស់មាតាមានកម្រិតទាប ៣០% នៃម្ដាយ ពុំទទួលបានការអប់រំ ពុំបំបៅទឹកដោះម្តាយតែមួយមុខ អំឡុង ៦ ខែដំបូង ៣០% ពុំបំបៅទឹកដោះម្តាយតែមួយមុខ អំឡុង ៦ ខែដំបូង កម្រិតទាបនៃសន្ទស្សន៍ម៉ាសខ្លួន(BMI)របស់ម្តាយ ២០% នៃម្តាយមានសន្ទស្សន៍ម៉ាសខ្លួនទាប ម្ដាយខ្វះឈាមក្រហម ៤៥% នៃម្តាយខ្វះឈាមក្រហម ប្រភព៖ CHDS ឆ្នាំ២០១០។ 92 រងគ្រោះបំផុតពីការទទួលបានផលប្រយោជន៍នៃកម្មវិធី រក្សាតម្លៃប្រើ ប្រា ស់ ដ ៏ ទា បក្នុ ង វិ ស ័ យសាធារណៈ ដ�ើ ម្បី ទាំងនេះគឺការទាត់ចោលរបស់សង្គម។ កត្តាចន្លោះប្រហោង ច�ៀសវាងបន្ទុកធ្ងន់ធ្ងរខ្លាំងដល់អ្នកជិតក្រ។ ការប្រើប្រាស់ ជាច្រើនក្នុងទ្រង់ទ្រាយជាប្រព័ន្ធបានបង្កលក្ខណៈឲ្យជន មូ ល និ ធ ិ ស មភាពសុ ខ ភាព (HEFs) ទាបដែលបាន ងាយរងគ្រោះទាំងនោះ ពុំមានលទ្ធភាពទទួលប្រយោជន៍ រាយការណ៍ និ ង គម្រោងឧបត្ថ ម្ភធ នដទៃទ�ៀតកំ ព ុ ងតែ ពីបណ្តាកម្មវិធីឧបត្ថម្ភជាច្រើន។ មានការគួរឲ្យព្រួយបារម្ភ ដោយសារតែមានកំហុសជាក់- លាក់ក្នុងការដកចេញ និងការបញ្ចូលឈ្មោះក្នុងប្រព័ន្ធ រដ្ឋា ភ ិ បា លគួ រ តែផ្ដ ល ់ អា ទិ ភា ពក្ នុ ង ការបំ បា ត់ ច ន្លោះ អត្តសញ្ញាណរបស់អ្នកក្រីក្រ។ សមភាព ក្នុងសូចនាករគ្របដណ្ដប់ដ�ើម្បីជួយសង្រ្គោះជីវិត ដែលរួមមានទាំងការថែរក្សាសុខភាពមុន និងក្រោយពេល ការអនុវត្ត និងតាមដាន ប្រព័ន្ធអត្តសញ្ញាណរបស់អ្នក សម្រាលកូន ការចាក់ថ្នាំបង្ការ និងឧបករណ៍សម្រាប់ ក្រីក្រ និងមូលនិធិសមភាពសុខភាព បន្ទាប់ពីប្រព័ន្ធអត្ត- សម្រាលកូន។ ចំណុចនេះមានន័យថា បង្វែរធនធានជា សញ្ញាណអ្នកក្រីក្រ គួរតែត្រូវបានពង្រឹង ដ�ើម្បីធានាថាជន ច្រើនទៅរកផ្នែកការថែរក្សាសុខភាពចម្បង ធានារកហិរញ្ញ- ក្រីក្រពិតប្រាកដទទួលបានជំនួយ។ បន្ថែមពីល�ើនោះ អ្នក ប្បទានឲ្យបានគ្រប់ គ្រា ន់ ស ម្រាប់ ច ុ ះ មូ លដ្ ឋា ន ទៅកាន់ ក្រីក្រដែលបានកំណត់ ទទួលបានកាតមូលនិធិ និងត្រូវតែ សហគមន៍ដាច់ស្រយាល និងបង្កើនសេវាកម្មគ្របដណ្ដប់ បានដឹងអំពីអត្ថប្រយោជន៍នៃកាតនេះ។ មូលនិធិសមភាព ក្នុងតំបន់ដាច់ស្រយាល។ ខាងអន្តរាគមន៍ផ្នែកតម្រូវការ សុខភាព (HEFs)ក៏ត្រូវតម្រូវឲ្យមានការបង្កើនឲ្យដល់ថ្នាក់ ដូចជា មូលនិធិសមភាពសុខភាព សំបុត្រធានា ឬការ ជាតិ ដោ យពង្រីកការគ្របដណ្ដប់ ទ ៅមណ្ឌ ល សុ ខ ភាព ផ្ទេរប្រាក់អាចត្រូវបានប្រើប្រាស់ ដ�ើម្បីបង្កើនលទ្ធភាពប្រើ ដ�ើម្បីអនុញ្ញាតឲ្យមូលនិធិសមភាពសុខភាព (HEFs) ផ្ដល់ ប្រាស់ការអន្តរាគមន៍សំខាន់ៗទាំងនេះ។ ថវិកាឧបត្ថម្ភដល់អ្នកជំងឺធម្មតា ក៏ដូចជាសេវាកម្មសម្រាប់ អ្នកជំងឺដែលត្រូវគេងពេទ្យ។ យន្តការត្រួតពិនិត្យមូលនិធិ ការពិ ត ដែលអ្ន ក ក្រីក្រភាគច្រើ ន ទៅប្រើ ប្រា ស់ សេ វា សមភាពសុខភាព (HEFs) ក៏ត្រូវតែពង្រឹង ដ�ើម្បីធានា កម្មក្នុងវិស័យឯកជនហាក់បង្ហាញពីកម្រិតគុណភាពទាប គុណភាពរបស់សេវាកម្ម និងកាត់បន្ថយការបង់ប្រាក់បន្ថែម។ នៃវិស័យសាធារណៈ។ គុណភាពនៃការថែរក្សាសុខភាព ក្នុងវិស័យសាធារណៈតម្រូវឲ្យមានការវាយតម្លៃនិងបង្កើន តម្លៃប្រើ ប្រា ស់ ទា បត្រូវតែរក្សាទុ ក ក្ នុ ង វិ ស ័ យ សាធា- ឡ�ើងជាបន្តបន្ទាប់ ទាំងគុណភាពផ្នែកគ្លីនិក និងការឆ្លើយ រណៈ ឲ្យស្របគ្នាជាមួយនឹងការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់រដ្ឋាភិបាល តបទៅនឹងអតិថិជនដែលក្រីក្រ។ ចំ ណ ុ ចនេះនឹ ង តម្រូវ ក្ នុ ង ការសម្រេចបាននូ វ ចំ ន ួ ន គ្របដណ្ដប់ សេ វាសុ ខ ភាព ឲ្យមានការរួ ម បញ្ ចូល នូ វ ៖ ការវិ ន ិ យ ោគខាងការបណ្ ត ុះ ពេញពិភពលោក ជាពិសេសក្នុងកម្រិតការថែទាំសុខភាព បណ្ដាល និងបរិក្ខា, ការពង្រឹងការតាមដាន និងពិនិត្យ ចម្បងផងដែរ។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ ការបង្កើតការត្រួត-​ ម�ើលគុណភាពផ្នែកគ្លីនិកដោយក្រសួងសុខាភិបាល, ការ ពិនិត្យ និងការគ្រប់គ្រងដ៏ខ្លាំងក្លាល�ើថ្លៃចំណាយរបស់អ្នក ពង្រឹងការពិនិត្យ និងការគ្រប់គ្រងល�ើអ្នកផ្ដល់សេវាសុខ- ជំ ង ឺ ដែល មិ ន ត្រូវបានធានានៅក្ នុ ង មន្ទី រ ពេទ្យសាធារណៈ លូ ការ, និងគណនេយ្យភាពសង្គមដែល ភាពឯកជន និងមិនផ្វ ក៏ត្រូវធ្វើឡ�ើងដ�ើម្បីច�ៀសវាងការចំណាយល�ើស និងហួស- ប្រស�ើ រ ជាងនេះទៅដល់ ព លរដ្ឋ ន ិ ង រដ្ឋ អ ំ ណា ចមូ លដ្ ឋា ន ហេតុ។ ថ្លៃចំណាយ និងជម្រើសគួរតែត្រូវបានពិចារណា ក្នុងបរិបទនៃដំណ�ើរការវិសហមជ្ឈការ។ ដ�ើម្បីពង្រីកការការពារសុខភាពសង្គមសម្រាប់អ្នកជិតក្រ និងវិស័យមិនផ្លូវការក្នុងឆ្នាំបន្តបន្ទាប់ ដែលយ៉ាងហោច ការការពារផ្នែកហិ រ ញ្ញ វ ត្ថុ សម្រាប់ អ្ន កក្រីក្រ និ ង អ្នក ណាស់ផ្ដល់ការឧបត្ថម្ភធនមួយផ្នែកពីរដ្ឋាភិបាល។ ជិតក្រត្រូវធ្វើឲ្យកាន់តែប្រស�ើរឡ�ើង តាមរយៈការបង្កើន ចំ ន ួ ន គ្របដណ្ដ ប ់ ន ៃអត្ត ស ញ្ញា ណ របស់ អ្ន ក ក្រីក្រ និ ង ការបង្កា រ និ ង ការល�ើ ក កម្ព ស ់ ស ុ ខ ភាពនៃជំ ង ឺ រ៉ា ំ រ៉ ៃ មូលនិធិសមភាពសុខភាព ស្របពេលជាមួយនោះ ត្រូវ និងមិនឆ្លងក៏គួរតែត្រូវបានពង្រឹងផងដែរ ហ�ើយយន្តការ 93 ការពារសង្គមសម្រាប់ជង ំ រ៉ា ឺ រ៉ ៃ គ ំ ក ៏ រ ើ អភិវឌ្ឍន៍។ ួ តែត្រូវចាប់ផ្ដម របស់កុមារក្នុងមន្ទីរសុខភាពសាធារណៈ និងធ្វើឲ្យប្រស�ើរ ជាមួយនឹងការក�ើនឡ�ើងនៃអាយុរស់នៅជាមធ្យម និងការ ឡ�ើងនូវការចែកចាយអាហារបំប៉នកម្រិតតូច និងចំនួន គ្រប់គ្រងជំងឺឆ្លងដែលប្រស�ើរជាងមុន បន្ទុកនៃជំងឺនឹងងាក គ្របដណ្ដប់ទៅល�ើស្រ្តីមានផ្ទៃពោះ និងកុមារ។ ឆ្ពោះទៅជំងឺមិនឆ្លងក្នុងឆ្នាំបន្ទាប់ៗ។ ជំងឺរ៉ាំរ៉ៃដូចជាជំងឺ ឈាមរត់ខ្លាំង និងការព្យាបាលជំងឺទឹកនោមផ្អែមនឹងក្លាយ កម្មវិធីនៅក្នុងមូលដ្ឋានគួរតែបង្កើតឡ�ើង មិនមែនត្រឹម ទៅជាបន្ទុកបន្ថែមសម្រាប់អ្នកក្រីក្រ ក៏ដូចជាអ្នកមានផង តែជំ រ ុ ញ ឲ្យមានរបបអាហារចម្រុះ និ ងទម្លា ប់ ល្អ ក្នុ ង ការ ដែរ។ ជំងឺបេះដូងនិងសរសៃឈាម និងជំងឺមហារីកនឹង ចិ ញ្ ចឹ ម កូ ន នោះទេ ប៉ ុ ន ្តែ ក ៏ គ ួ រ តែធ្វើ ឲ ្យប្រស�ើ រ ឡ�ើ ង ផ្នែក បណ្ដាលឲ្យមានការស្លាប់កាន់តែច្រើន និងធ្វើឲ្យមានការ អនាម័យ និងកាត់បន្ថយការបន្ទោរបង់ក្នុងទីចំហ។ ចំណុច ចាយវាយកាន់តែច្រើន។ នេះត្រូវការបំពេញបន្ថែម ដោយការធ្វើឲ្យម្ហូបអាហារមាន ជីវជាតិជាងមុន និងយុទ្ធនាការបន្ថែមអាហារបំប៉នកម្រិត អាទិភាពដំបូងរបស់ការចំណាយរបស់រដ្ឋាភិបាល គឺ តូច ដែលដៅមុខសញ្ញាទៅកុមារ ក្នុងដំណាក់កាលដំបូង កម្មវិធីបង្ការ និងល�ើកកម្ពស់ រួមទាំងយុទ្ធនាការប្រឆាំង ក្នុងជីវិតរបស់ពួកគេ។ ការជក់បារី និងការយកពន្ធ និងកម្មវិធីការរស់នៅមាន សុខភាពល្អ រួមជាមួយនឹងការពង្រឹងការថែទាំសុខភាពក្នុង ចំណាំជ�ើងទំព័រ កម្រិតចម្បង ដ�ើម្បីគ្រប់គ្រងម�ើលស្ថានភាពនៃជំងឺរ៉ាំរ៉ៃតែ 4. ក្រសួងទាំង ១៤ នេះ មាន ក្រសួងអប់រំ, ក្រសួង ចំណាយទាប។ សុខាភិបាល, ក្រសួងការងារនិងបណ្ុះបណ្តាល ត ជា វិជ្- ជីវៈ, ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ, បញ្ញ ត្តិ ន ៃសេវាកម្ម ជ ំ ង ឺ ម ិ ន ឆ្លងគួ រ តែមានក្ នុ ង មណ្ឌ ល ក្រសួងការពារជាតិ, ក្រសួងធម្មការ និងសាសនា, សុខភាពសាធារណៈ និងមន្ទីរពេទ្យ ដោយមានគោល- ក្រសួងវប្បធ៌មនិងវិចត្រិ សិល្បៈ, ក្រសួងសេដ្ឋកច ិ ្ច និង នយោបាយបង់ប្រាក់ដ៏សមស្របសម្រាប់អ្នកមាន (ការ ហិរញ្ញវត្ថុ, ក្រសួងមហាផ្ទៃ, ក្រសួងសាធារណៈការ គ្របដណ្ដប់នៃមូលនិធិសមភាពសុខភាព (HEFs) និងការ និងដឹកជញ្ជូន, ក្រសួងឧស្សាហកម្ម រ៉ែ និងថាមពល, ធានារ៉ាប់រងសុខភាពសង្គម គួរតែត្រូវបានវាយតម្លៃដោយ ក្រសួងសង្គមកិច, ្ច ទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្រ្តី និងធនាគារ ផ្អែកល�ើលទ្ធភាពចំណាយ)។ ជាតិនៃកម្ពុជា។ 5. ESP ត្រូវបានកែសម្រួលនៅឆ្នាំ២០០៤ ហ�ើយ ESP វិធានការពហុវិស័យត្រូវតែអនុម័ត ដ�ើម្បីកាត់បន្ថយ ២០០៤-២០០៨ ត្រូវបានបង្កើតឡ�ើង។ គ្មានការកែ កង្វះខាតអាហារូបត្ថម្ភរបស់មាតានិងកុមារ ដោយផ្ដោត ប្រែធំដុំឡ�ើយចំពោះ ESP ២០០១ ដល់២០០៥។ ល�ើការដៅមុ ខ សញ្ញាទ ៅតំ ប ន់ដែ លមានជនក្រីក្រ និ ង តំបន់ជនបទ ។ ម្ដាយដែលមានជំងឺគមខ្នង ខ្វះទម្ងន់ និង មានជំ ង ឺ ខ្ វះគ្រាប ់ ឈា មក្រហមទំ ន ងជាបង្ក ើ ត កូ ន ដែល​ 6. ទ្រព្យសម្បត្តិត្រូវបានកំ ណ ត់ ដោ យក្រុមបញ្ច ភា គ មានសុខភាពខ្សោយ ហ�ើយហាក់ដូចជាខ្វះអាហារូបត្ថម្ភ ប�ើយោងតាមការប្រើប្រាស់ ២០ ភាគរយ នៃចំនួន ប្រជាពលរដ្ឋ នៅក្នុងក្រុមបញ្ចភាគនីមួយៗ។ និងប្រឈមខ្លាំងនឹងការស្លាប់។ 7. ពីព្រោះថា អត្រាចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនដុលក៏នឹងរាប់ ក្នុងវិស័យសុខភាព ត្រូវតែពង្រឹងការតាមដានការរីក- បញ្ចូលនូវមនុស្សជំទង់ផងដែរ ដូចនេះ អត្រានេះ លូតលាស់របស់កុមារក្នុងមន្ទីរសុខភាពធ្វើឲ្យប្រស�ើរឡ�ើង អាចមានតម្លៃលេខល�ើសពី ១០០ ភាគរយ។ ក៏ប៉ុន្តែ នៃការពិភាក្សាយោបល់ផ្នែកអាហារូបត្ថម្ភសម្រាប់ស្រ្តីមាន អាត្រាចុះឈ្មោះសុទ្ធវិញ ត្រូវតែស្ថិតក្នុងចន្លោះ ០ ផ្ទៃពោះ ល�ើកកម្ពស់ទម្លាប់នៃការបំបៅដោះម្ដាយ និង និង ១០០ ភាគរយ។ ចិញ្ ចឹមកូ ន បង្ក ើ ន ការព្យាបាលចំ ពោះកង្ វះ អាហារូ បត្ថ ម្ភ 8. EMIS មិនប្រើទិន្នន័យអាយុជាក់លាក់សម្រាប់ការ 94 ចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនទេ (អាយុ ៦-១១ ឆ្នាំ សម្រាប់ សិក្សា និងថ្នាក់។ ការចុះឈ្មោះចូលរ�ៀនសុទ្ធ ថ្នាក់បឋមជាការកំណត់ 12. រាជរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសកម្ពុជាឆ្នាំ២០០៩។ របស់ពួកគេ)។ 13. ត្រូវបានគេគណនាសម្រាប់ ៦ ឆ្នាំ មុនពេលការ 9. កុមារអាយុចាប់ពី ១២ ឆ្នាំ ដល់ ១៧ ឆ្នាំ ត្រូវបានគេ ស្ទង់មតិនីមួយៗ។ ជ្រើសរ�ើស ព្រោះពួកគេជាតំណាង ឬនិន្នាការវិស័យ អប់រំដ៏ល្អ។ បញ្ហាអវត្តមាន និងអត្រាបោះបង់ចោល 14. មរណកុមារ ត្រូវបានគេគណនាសម្រាប់ ១០ ឆ្នាំម្តង ការសិ ក្ សាសម្រាប់ ក ុ មា រ គឺ មា នតិ ច តួ ចពេកក្ នុ ង ឆ្នា ំ មុនពេលការស្ទង់មតិនីមួយៗ (ឩ. ឆ្នាំ២០០៥ គឺ ២០១១ ក្នុងការទទួលបានលទ្ធផលស្ថិតិ គួរឱ្យកត់ សម្រាប់ឆ្នាំ ១៩៩៦ ដល់ឆ្នាំ២០០៥)។ សម្គាល់។ ចំពោះមនុស្សពេញវ័យ ការបោះបង់ចោល 15. ការវិភាគត្រលប់ក្រោយ បង្ហាញពីទំនាក់ទំនងវិជ្ជមាន ការសិក្សាគឺមិនត្រូវបានសួរទេ នៅមុនឆ្នាំ២០០៩។ និ ង សំ ខា ន់ រ វាងការកាត់ ប ន្ថ យ កុ មា រដែលខ្ វះទ ម្ង ន ់ 10. ក្រុមផ្សេងទ�ៀតមិនមានការសង្កេតគ្រប់គ្រាន់ដ�ើម្បីធ្វើ និ ង ពេលវេលាក្ នុ ង មួ យ សប្ដា ហ ៍ ដែល កុ មា រទទួ ល ការសន្និដ្ឋានទេ។ ទានសាច់ បបរ ត្រី ខ្ចង ឬស៊ុត។ កម្រិតទាបនៃពិន្ទុ ហ្សិត ( Z-score) ក�ើនឡ�ើងចំនួន ០,០៤ ក្នុងពេល 11. សិស្សក្នុងចំណោម ក្រុម ៤០ ភាគរយ គឺស្របគ្នា មួយដងក្នុងមួយសប្ដាហ៍នៅពេលដែលចំណីអាហារ នឹងតួលេខនៃសិស្ស ដែលចូលររ�ៀនយឺតជាងអាយុ មួយត្រូវបានផ្ដល់ឲ្យ។ ក្នុងអាត្រាធំជាងមធ្យមភាគជាមធ្យម ប�ើគិតទាំងឆ្នាំ 95 សូចនាករប៉ាន់ស្មានថ្មី នៃភាពក្រីក្រ ឧបសម្ព័ន្ធ ១ ន�ៅកម្ពុជា ក្នុងឆ្នាំ២០០៩ អញ្ញាតថ្មីនៃចំណាយល�ើ ប្រាស់របស់មនុស្សម្នាក់ៗត្រូវបានជ្រើសរ�ើសជាសូចនាករ ការប្រើប្រាស់សរុប មួយ ដែលតាងឲ្យសុខុមាលភាពរបស់គ្រួសារនីមួយៗ។ បណ្តាបន្ទាត់ភាពក្រីក្រកម្រិតខ្លាំង (ម្ហូបអាហារ) ត្រូវបាន អង្កេតសេដ្ឋកិច្ចសង្គមកម្ពុជា (អ.ស.ស.ក) ប៉ាន់ស្មាន ដោយផ្អែកតាមចំណាយល�ើម្ហូបអាហាររបស់ គ្រួសារក្រីក្រទាំងឡាយ នៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ១៩៩៣/៩៤។ ចាប់តាំងពីអំឡុងឆ្នាំ១៩៩៣/៩៤មក ប្រទេសកម្ពុជា ចំ ណែ កឯបណ្ដាបន្ទា ត ់ ភា ពក្រីក្ររួ ម ត្រូវបានប៉ា ន ់ ស្ មា ន បាននិងកំពុងធ្វើអង្កេតសេដ្ឋកិច្ចសង្គមមួយចំនួន ដោយ ដោយផ្អែកតាមចំណាយល�ើទំនិញនានាក្រៅអំពីម្ហូបអា- ប្រមូលយកនូវព័ត៌មាននានា ទាំងពីសំណាក់គ្រួសារនិង ហាររបស់បណ្ដាគ្រួសារក្រីក្រ។ ប្រភពចម្បងនៃព័ត៌មាន ពីសមាជិកនីមួយៗនៃគ្រួសារ។ វិសាលភាពគ្របដណ្ដប់នៃ គឺ ស ុ ទ្ធ ស ឹ ង ជាទិ ន្ន ន ័ យ ដែលបានមកពី កា ររំ ឮ កឡ�ើ ង វិ ញ អង្កេតនេះបានក�ើនឡ�ើងចំនួនពី ៥៩ ភាគរយ នៃចំនួន ឬតាមការចងចាំរបស់អ្នកតបចម្លើយ។ ករណីពុំមានទិន្ន- ភូមិសរុប ក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៣/៩៤ រហូតដល់ ចំនួន ១០០ ន័យពីការរំឮកឡ�ើងវិញឬតាមការចងចាំបែបនេះ (ជាអាទិ៍ ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ២០០៤។ ចាប់ផ្ដើមតាំងពី ឆ្នាំ២០០៤មក ពាក់ព័ន្ធនឹងគមនាគមន៍ ការទំនាក់ទំនងការថែទាំសុខភាព ទាំងការរ�ៀបចំអង្កេតការធ្វើកម្រងសំណួរ ការចុះធ្វើអង្កេត ផ្ទាល់ខ្លួន និងការស្នាក់នៅសណ្ឋាគារ16) គេប្រើប្រាស់នូវ និងវិធីសាស្ត្រស្រាវជ្រាវរួមសម្រាប់ការប្រមូល និងកែច្នៃ ព័ត៌មានទទួលបានពីកំណត់ត្រានានា ជាជំនួសវិញ។17 ព័ត៌មានត្រូវបានរចនាឡ�ើង តាមបទដ្ឋានតែមួយ និងត្រូវ បានយកជាគំរូអនុវត្តន៍នៅក្នុងបណ្ដាអង្កេតពីឆ្នាំ២០០៧ កន្លងមកគេឃ�ើញថា មានការកែលម្អនូវចំណុចមួយ ដល់ ឆ្ នា ំ ២ ០១១ រួ ម ទាំ ង អង្កេ ត សេដ្ឋ ក ិ ច្ច សង្គ ម កម្ ពុ ជា ចំនួន នៅក្នុងកម្រងសំណួរ។ ក៏ប៉ុន្តែ ចំណុចដែលត្រូវបាន (អ.ស.ស.ក) ឆ្នាំ ២០១២ ផងដែរ។ កែលម្អទាំងនោះ ត្រូវបានសម្រេចថា ពុំដាក់បញ្ចូលក្នុង ការប៉ាន់ស្មានកម្រិតភាពក្រីក្រនោះឡ�ើយ។ ការសម្រេច កម្រិតភាពក្រីក្រត្រូវបានប៉ាន់ស្មានមុនគេ ដោយប្រើ- ធ្វើបែបនេះ គឺចង់រក្សាឲ្យបានថាចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ ប្រាស់អ.ស.ស.កឆ្នាំ១៩៩៣/៩៤។ ចំណាយល�ើការប្រើ- ត្រូវបានប៉ាន់ស្មាន តាមរយៈវិធីសាស្ត្រដដែល ក្នុងគោល- 97 បំណងធានាឲ្យបាន មិនត្រឹមតែសង្គតិភាពក្នុងការប្រៀប- ការផលិតអំណោយ ឬប្រភពផ្សេងដទៃទ�ៀត), ការស្នាក់- ធ�ៀបតាមកាលនីមួយៗប៉ុណ្ណោះទេ តែថែមទាំង "ភាព នៅ (ជួលឬកម្មសិទ្ធិ), សេវាកម្មសម្រាប់លំនៅដ្ឋាន (ឧស ត្រឹមត្រូវ" នៃការប្រៀបធ�ៀបផងដែរ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី អគ្គីសនី ហ្គាស ទឹក ជាដ�ើម។ ល។ ), គមនាគមន៍និង ចំណង់ចំណូលចិត្ត និងទម្លាប់របស់មនុស្សបានប្រែប្រួល ទំនាក់ទំនង, តម្លៃទិញនូវទំនិញអចិន្ត្រៃយ៍មួយចំនួន, ឬផ្លាស់ប្តូរទៅតាមពេលវេលា។ បម្រែបម្រួលនេះពិតក�ើត ទំនិញសម្រាប់ប្រើប្រាស់ផ្ទាល់ខ្លួន, សកម្មភាពកម្សាន្ត មានឡ�ើង នៅក្នុងប្រទេសជាច្រើន ពិសេសដូចករណីនៃ និងលម្ហែ, ការអប់រំនិងសុខភាព, និងសកម្មភាពដូចគ្នា ប្រទេសកម្ ពុ ជា ដែលបានឆ្លងកាត់ បន្លា ស ់ ប្ដូរសំខា ន់ ៗ ឯទ�ៀត (សេចក្ដីបរិយាយលម្អិតនៃសមាសធាតុនីមួយៗ ជាច្រើន ចាប់តាំងពីការប៉ាន់ស្មានកម្រិតភាពក្រីក្រល�ើក ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលក្នុង «ប្រអប់ ១»)។ សន្ទស្សន៍តម្លៃ ដំបូង បន្ទាប់ពីឆ្លងកាត់រយៈកាលនៃការក�ើតមានជម្លោះ សម្រាប់តំបន់ ៣ សំខាន់ៗ (ភ្នំពេញ ទីប្រជុំជនឯទ�ៀត ជាច្រើនទសវត្សរ៍រួចមក។ ដោយហេតុនេះហ�ើយ ដ�ើម្បី និងទីជនបទ) ត្រូវបានបង្កើតឡ�ើង ដ�ើម្បីចាប់យកឲ្យបាន ទទួលបាននូវលទ្ធផលសុក្រឹត ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងតថាភាព នូវរបាយតម្លៃដែលមានលក្ខណៈខុសៗគ្នា ទៅតាមតំបន់ កម្ ពុ ជា នាពេលនេះ ជាការចាំ បា ច់ ណា ស់ ដែ លគេត្រូវ នានានៅក្នុងប្រទេស។ ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់សរុប ធ្វ ើ ប ច្ចុ ប ្បន្ន ក ម្ម ន ៃការប៉ា ន ់ ស្ មា ន ដូ ច បានបរិ យា យពី ប្រចាំ ខែត្រូ វបានប៉ា ន ់ ស្ មា ន ដោយបូ ក សរុ ប នូ វ គ្រប់ ខាងដ�ើម។18 សមាសធាតុនីមួយៗទាំងអស់នេះ ហ�ើយត្រូវបានបំប្លែង ជាខ្នា ត មួ យ សម្រាប់ វា ស់ ស្ទ ង ់ ល� ើ ស ុ ខ ុ មា លភាពក្ នុង អ.ស.ស.ក ឆ្នាំ២០០៩ ត្រូវបានជ្រើសរ�ើសសម្រាប់ ម្នាក់ៗ (បុគ្គល) សម្រាប់ថ្ងៃនីមួយៗ ដោយប្រើប្រាស់ ធ្វើបច្ចុប្បន្នកម្ម និងកែលម្អនូវរប�ៀបវាស់ស្ទង់កម្រិតភាព ទំហំគ្រួសារ។ (ប្រអប់ ៦) ក្រីក្រនៅកម្ពុជា ("ថ្មី" សំដៅដល់លទ្ធផលដែលបានមកពី ការវាស់ស្ទង់បែបនេះ)។19 ឯកសារមួយនេះរាប់បញ្ចូលនូវ ប្រអប់ ៦៖ សមាសធាតុប្រើសម្រាប់បង្កើតអញ្ញាតថ្មី នៃ សេចក្ដីបរិយាយអំពីវិធីសាស្ត្រ "ថ្មី" និងវែកញែកអំពីភាព ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់សរុបនៅកម្ពុជា ខុសគ្នា រវាងបណ្ដាសូចនាករប៉ាន់ស្មានចាស់ ("ចាស់" ក្នុងឆ្នាំ២០០៩ សំ ដ ៅដល់ វ ិ ធ ី សា ស្ត្រ ដែលត្រូវបានប្រើ ប្រាស ់ កា ល ពីមុន)។20 ជាការសំខាន់ណាស់ ដែលគេគួរកត់សម្គាល់ ថា ទាំងគោលការណ៍ និងគោលបំណងនៃវិធីសាស្ត្រ គ្រប់ម្ហូបអាហារ ដែលបរិភោគនៅក្នុងផ្ទះឬក្រៅផ្ទះ ទាំងពីរ (ទាំងចាស់ និង ថ្មី) មានលក្ខណៈដូចគ្នាគឺ៖ (ទទួលបានដោយសារការទិញ វាស់ស្ទង់សុខុមាលភាព ដោយប្រើប្រាស់ចំណាយប្រើ- ការផលិត ឬប្រភពផ្សេងឯទ�ៀត) ប្រាស់របស់ មនុស្ស ម្នាក់ៗ។21 តម្លៃប្រចាំខែរបស់ផ្ទះ សេវាកម្មសម្រាប់លំនៅដ្ឋាន (អគ្គិសនី ទឹក ហ្គាស។ល។) សមាសធាតុនៃចំណាយល�ើការ គមនាគមន៍ និងទំនាក់ទំនង ប្រើប្រាស់សរុបតាមវិធីសាស្ត្រថ្មី តម្លៃទិញរបស់ទំនិញអចិន្ត្រៃយ៍មួយចំនួន ទំនិញសម្រាប់ប្រើប្រាស់ផ្ទាល់ខ្លួន ផ្នែករំឮកឡ�ើងវិញនៃអ.ស.ស.ក ឆ្នាំ២០០៩ រួមមាន ចំណាយល�ើសកម្មភាពកម្សាន្ត និងលម្ហែ សមាសធាតុទាំងអស់ ដែលចាំបាច់សម្រាប់ផ្គុំចេញជា ចំណាយល�ើការអប់រំ ចំ ណា យសរុ ប និ ង ចំ ណា យក្ នុងម្ នា ក ់ ៗ សម្រាប់ គ្រ ប់ ចំណាយល�ើសុខភាព គ្រួសារ។ សមាសធាតុទាំងអស់នេះរាប់បញ្ចូលនូវបណ្ដា ផ្សេងដទៃទ�ៀត (រាប់បញ្ចូលទាំងអំណោយ) ចំណាយសម្រាប់៖ ម្ហូបអាហារទាំងអស់ដែលបរិភោគ នៅក្ នុងផ្ទះ ឬនៅក្រៅផ្ទះ (ដែលបានមកដោយការទិ ញ 98 តួលេខដែលបាត់បង់ និងតួលេខក្រៅចំណោម (outlier) តម្លៃប្រចាំខែរបស់ផ្ទះ ស្រដ�ៀងគ្នានឹងបណ្តាអង្កេតគ្រួសារដទៃទ�ៀតដែរនោះ តម្លៃប្រចាំ ខែ នៃការប្រើ ប្រាស ់ ផ្ទះ គឺ ជា ផ្នែ ក មួ យ នៃ គឺថា សំណុំទិន្នន័យនៃ អ.ស.ស.ក ឆ្នាំ២០០៩មានផ្ទុកនូវ ចំណាយប្រើប្រាស់សរុបរបស់គ្រួសារនីមួយៗ។ ដោយ បណ្តាករណី ដែលមានការបាត់បង់ព័ត៌មាន ឬព័ត៌មាន ហេតុនេះហ�ើយ គេត្រូវរាប់បញ្ចូលតម្លៃនេះទៅក្នុងចំណាយ ដែលត្រូវបានផ្ដល់ឲ្យមានលក្ខណៈខុសប្លែកពីគេខ្លាំងពេក ប្រើ ប្រាស ់ ស រុ ប (consumption aggregate) ។ ឬក្រៅចំណោម (outlier)។ ការធ្វើចំណាត់ថ្នាក់ ចំពោះ ព័ ត ៌ មា ននេះត្រូវបានដាក់ ប ញ្ចូ ល នៅក្ នុងផ ្នែ ក ០៤ នៃ ករណីអង្កេតណាមួយថា ជាករណីក្រៅចំណោម ពុំមែនជា កម្រងសំណួរ។ សម្រាប់ករណីជួលផ្ទះ តម្លៃឈ្នួលផ្ទះត្រូវ ដំណ�ើរការច្បាស់លាស់នោះឡ�ើយ ហ�ើយតម្រូវឲ្យមានការ បានចាត់ទុកថា ជាសូចនាករប៉ាន់ស្មានដ៏ល្អមួយសម្រាប់ យកចិត្តទុកដាក់ ដោយអនុវត្តតាមលក្ខខណ្ឌដូចៗគ្នា វាស់ស្ទង់តម្លៃនៃការប្រើប្រាស់ផ្ទះ។ ចំពោះបណ្តាគ្រួសារ សម្រាប់គ្រប់ករណីអង្កេត ដែលរួមមាន៖ (ក)ការចាត់ថ្នាក់ ក្នុងករណីជួលផ្ទះនេះ គេប្រើប្រាស់ទំហំចំណាយប្រចាំខែ ថាក្រៅចំណោម ឬយ៉ាងណានោះ ត្រូវធ្វើឡ�ើងនៅកម្រិត ដែលត្រូវបានរាយការណ៍ ន ៅក្ នុងស ំ ណ ួ រ លេខ Q ០៤_ អញ្ញាតរាយនីមួយៗ ពោលគឺមុនពេលចងជាក្រុមទិន្នន័យ, ២៥A។ ចំណែកឯបណ្ដាគ្រួសារ ដែលមានកម្មសិទ្ធិល�ើផ្ទះ (ខ) ប�ើមានការសង្ស័យល�ើករណីអង្កេតណាមួយនោះមិន ផ្ទាល់ខ្លួន ឬក៏មិនបង់ថ្លៃឈ្នួល គេប្រើប្រាស់តម្លៃនៃការ ត្រូវធ្វើការចាត់ថ្នាក់ថា ជាករណីក្រៅចំណោមនោះឡ�ើយ, ប្រើប្រាស ់ ផ្ទះប្រចាំ ខែ ដែលត្រូវបានរាយការណ៍ នៅក្នុង​ (គ) ប្រើប្រាស់ចំណេះដឹងផ្ទាល់ខ្លួន បូករួមនឹងការប្រៀប- សំណួរលេខ Q០៤_២៥B។ ធ�ៀបជាមួយលក្ខណៈស្ថិត22 ិ និងបុគ្គលិកលក្ខណៈគ្រួសារ ផ្សេងដទៃទ�ៀត ដ�ើ ម ្បីធ្វ ើ ច ំ ណា ត់ ថ្ នា ក ់ ល� ើ ក រណី ក្ រៅ ទិន្នន័យរបស់គ្រួសារចំនួន ២៥ គ្រួសារ (០,២១ ចំណោម, (ឃ)ត្រូវរក្សាទុកនូវកំណត់ត្រានៃករណីនីមួយៗ ភាគរយនៃសំណាក) បានបាត់បង់ ឬមានលក្ខណៈក្រៅ នៅគ្រប់ដំណាក់កាល ដោយផ្ដល់ព័ត៌មានជារួមសម្រាប់ ចំណោម។ ដោយហេតុថា តម្លៃនៃការប្រើប្រាស់ផ្ទះគឺជា ករណីគ្រួសារនីមួយៗ, និង (ង) ត្រូវជួសតួលេខសម្រាប់ ភាគដ៏សំខាន់មួយនៃថវិការបស់គ្រួសារ គេត្រូវយកចិត្ត ករណីក្រៅចំណោមនិងបាត់បង់ព័ត៌មាន ដោយប្រើប្រាស់ ទុ ក ដាក់ ដោយធ្វ ើ កា រជួ ស តួ លេ ខសម្រាប់ ក រណី ២ ៥ មធ្យមភាគដែលត្រូវបានរាយការណ៍ ដោយបណ្ដាគ្រួសារ គ្រួសារនេះ។ ការប៉ាន់ស្មានត្រូវបានធ្វើឡ�ើងតាមរយៈការ ដែលមានបុគ្គលិកលក្ខណៈស្រដ�ៀងគ្នា។ ធ្វ ើ រ៉ េ ហ្ក្រេស្យុង ប្រភេទពហុ អ ញ្ញា ត (multivariate regression) ៖ ធាតុ ច ូ ល សម្រាប់ កា រគណនាបានមក ចំណាយល�ើម្ហូបអាហារ តាមរយៈ ការប្រើប្រាស់ព័ត៌មាន អំពីគ្រួសារដែលមានកម្ម- សិទ្ធិល�ើផ្ទះរបស់ខ្លួន។ ពោលគឺថា គេត្រូវភ្ជាប់ទំនាក់ទំនង ចំណាយល�ើម្ហូបអាហារត្រូវបានប៉ាន់ស្មានដោយប្រើ- រវាងតម្លៃឈ្នួលផ្ទះ (ប្រើឡូការីតធម្មជាតិ ឬ ឡូការីត ប្រាស់ផ្នែក «០.១.B» នៃកម្រងសំណួរ។ អញ្ញាតទាំងអស់ ណេពែរ) ទៅនឹ ង បុ គ្គ ល ិ ក លក្ខ ណ ៈគ្រួ សា រចំ ន ួ ន ៧ រាប់ ទា ំ ង ចំ ណា យសរុ ប សម្រាប់ ម ុ ខ ទំ ន ិ ញ នី ម ួ យ ៗ ប្រភេទ៖ ទំហំគ្រួសារ, គ្រួសារនៅភ្នំពេញ, គ្រួសារនៅ (Q០១BC០៥) ត្រូវបានប្រើប្រាស់។ តម្លៃសរុបរបស់ម្ហូប ទីប្រជុំជនផ្សេងទ�ៀត, គុណភាពដំបូល, ប្រភពទឹក, លទ្ធ- អាហារដែលបានទទួលទាន ត្រូវបានរាយការណ៍អំឡុង ភាពទទួលបានការប្រើប្រាស់បង្គន់, និងលទ្ធភាពទទួល ៧ ថ្ងៃចុងក្រោយ មកទល់នឹងថ្ងៃដែលអង្កេតប្រព្រឹត្តឡ�ើង។ បានអគ្គិសនីប្រើប្រាស់ (តារាង ២៦)។ ដ�ើម្បីប៉ាន់ស្មានចំណាយល�ើម្ហូបអាហារប្រចាំខែ គេត្រូវ យកតម្លៃតួលេខដែលត្រូវបានរាយការណ៍ ចែកនឹង ៧ រួច គុណនឹង ៣៦៥ និងបន្ទាប់មកចែកនឹង ១២។ 99 តារាង ២៦៖​រ៉េហ្ក្រេស្យុងលីណេអ៊ែរ នៃតម្លៃប៉ាន់ស្មាន ល�ើការប្រើប្រាស់ផ្ទះជាកម្មសិទ្ធិផ្ទាល់ខ្លួន23 អញ្ញាតក្នុងបន្ទុក (Dependent Variable)៖ β ប៉ាន់ស្មាន តម្លៃ t តម្លៃ p LN (តម្លៃឈ្នួលប៉ាន់ស្មាន) កុងស្តង់(Constant) ៩,៩៣៨ ៤៧៩,៩ ០,០០០ ទំហំផ្ទះ (ប្រេភេទ១៖ 0-២0 ម២; ២៖ ២១-៤០ ម២; ៣៖ > ៤០ ម២) ០,៣៨៦ ៤៤,៦ ០,០០០ ភ្នំពេញ (តំបន់ = ១) ១,២៤៣ ៤៦,៦ ០,០០០ ទីប្រជុំជនផ្សេងទ�ៀត (តំបន់ = ២) ០,៤៧១ ២១,២ ០,០០០ មានដំបូលល្អ (Q0៤_0៥ = ២, ៣, ៤, ៦ ឬ ៨) ០,៣៥៣ ១៨,៩ ០,០០០ មានប្រព័ន្ធទឹកស្អាត (Q0៤_១២ = ១, ២, ៣, ៤ ឬ ៥) ០,០០៤ ០,៣ ០,៧៦១ មានបង្គន់ត្រឹមត្រូវ (Q0៤_១៩a = ១, ២ ឬ ៣) ០,៣៩៩ ២៤,៣ ០,០០០ មានអគ្គិសនី (Q0៤_២២a = ៥) ០,៥៦៨ ៤,៥ ០,០០០ Adjusted R២ = ០,៥១៧ និងប្រូបាប៊ីលីតេ F (ANOVA) < ០,០០១។ ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មាន របស់ធនាគារពិភពលោក ដោយផ្អែកល�ើអ.ស.ស.កឆ្នាំ២០០៩ របស់វ.ជ.ស។ សេវាកម្មសម្រាប់លំនៅដ្ឋាន អំឡុងខែចុងក្រោយនៃអង្កេត។ ហេតុនេះ ពុំចាំបាច់ធ្វើការ បំប្លែងទម្រង់នៃទិន្នន័យនោះឡ�ើយ។ ព័ត៌មានទាក់ទងនឹងសេវាកម្មសម្រាប់លំនៅដ្ឋានត្រូវ បានដាក់បញ្ចូល នៅក្នុងផ្នែក ០៤ នៃកម្រងសំណួរ។ គ្រប់ តម្លៃប្រចាំខែនៃការប្រើប្រាស់ទំនិញអចិន្ត្រៃយ៍ ៌ នទាំងអស់ត្រូវបានផ្ដល់ឲ្យជាប្រចាំខែ។ ដូច្នេះ ពុចា ព័តមា ំ ច់ ំ បា ធ្វ ើ កា របំ ប្លែងទម្រង ់ ន ៃទិ ន្ន ន ័ យ នោះឡ�ើ យ ។ សមាស ព័ ត ៌ មា នអំ ព ី ទ ំ ន ិ ញ អចិ ន ្ត្រៃយ៍ ត្រូ វបានដាក់ ប ញ្ចូ ល ធាតុទាំ ងនោះរួ ម មាន៖ ចំ ណា យទឹ ក (Q ០៤_១៦), នៅក្នុងផ្នែក ០៩ នៃកម្រងសំណួរ។ អាយុកាលពិតរបស់ ទឹកស្អុយ ឬទឹកសំណល់ (Q០៤_២០), សេវាប្រមូល មុខទំនិញ ដែលបានប្រើប្រាស់ច្រើនជាង ១ ឆ្នាំពុំត្រូវបាន សំរាម (Q០៤_២១), អគ្គិសនី (Q០៤_២៣A), ហ្គាស សាកសួរឡ�ើយហ�ើយវិធីសាស្ត្ររួម ដែលត្រូវបានប្រើប្រាស់ (សម្រាប់ចម្អិនម្ហូប) (Q០៤_២៣B), ប្រេងកាត (Q០៤ នៅក្ នុង ការសិ ក្ សាស្រាវជ្រាវដទៃទ�ៀត ពុ ំ អា ចយកមក _២៣C), ឧស (Q០៤_២៣D), ធ្យូង (Q០៤_២៣E), អនុវត្តបានឡ�ើយ។ ដ�ើមឡ�ើយ យ�ើងចង់ប៉ាន់ស្មានតម្លៃ អាគុយ (Q០៤_២៣F), និងប្រភពថាមពលផ្សេងទ�ៀត ប្រើប្រាស់នៃគ្រប់ទំនិញអចិន្ត្រៃយ៍ទាំងអស់ ក៏ប៉ុន្តែត្រូវបាន (Q០៤_២៣G)។ លុបចោលទៅវិញ បន្ទាប់ពីបានពិភាក្សាជាមួយមន្ត្រីរដ្ឋា- ភិបាលរួចមក។ តម្លៃទិញត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាជំនួសវិញ គមនាគមន៍ និងទំនាក់ទំនង សម្រាប់មុខទំនិញមួយចំនួន ដែលត្រូវបានជាវអំឡុង ១២ ខែចុងក្រោយ។ មុខទំនិញមួយចំនួនទាំងនោះរួមមាន៖ ចំណាយសរុប ល�ើគមនាគមន៍និងទំនាក់ទំនងត្រូវបាន វិទ្យុ ទូរទស្សន៍ កង់ ម៉ាស៊ីនដេរ ម៉ាស៊ីនចាក់វីដេអូ បាស់ រាយការណ៍ ន ៅក្ នុងផ ្នែ ក ០១. C នៃកម្រងសំ ណ ួ រ ។ កង្ហារអគ្គិសនី ចង្ក្រាន សម្ភារៈផ្ទះបាយ ទូរស័ព្ទដៃ ចំ ណា យសរុ ប ល�ើ គ មនាគមន៍ ( Q ០១ CC ០៦ & ឆ្នាំងអ៊ុតអគ្គិសនី កាបូប អាគុយ សម្ភារៈបន្ទប់ដេក ទូ Q ០១ C ០១ = ២) និ ង ចំ ណា យល�ើ ទ ំ នា ក់ ទ ំ ន ង សម្លៀកបំពាក់ និងទូ។ ល�ើសពីនេះទ�ៀតនោះ ដោយ (Q០១CC០៦ & Q០១C០១=៣) ត្រូវបានរាយការណ៍ ហេតុថាម៉ូតូបានក្លាយជារបស់សំខាន់ (ទាំងនៅក្នុងគ្រួសារ 100 ក្រីក្រផងដែរ) ការចំណាយល�ើម៉ូតូនេះត្រូវបានប្រើប្រាស់។ ភាពលម្ហែនៅបរទេស (Q០១C០១=៩), និងការលេង តម្លៃទិញ នៃបណ្ដាមុខទំនិញទាំងអម្បាលម៉ាននេះ ឬតម្លៃ ល្បែងផ្សេងៗ (Q០១C០១=១២)។ គ្រប់អ្នកតបចម្លើយ ជំនួស (imputed value) របស់មុខទំនិញទាំងនោះ ទាំងអស់ត្រូវបានសាកសួរអំពីចំណាយទាំងអម្បាលម៉ាន ត្រូវបានប្រើសម្រាប់តែបណ្តាមុខទំនិញដែលត្រូវបានទិញ នេះ ប្រព្រឹត្តិឡ�ើងអំឡុង ១២ ចុងក្រោយ ហ�ើយតម្លៃលេខ អំឡុង ១២ខែចុងក្រោយប៉ុណ្ណោះ (Q០៩_C០៧) ហ�ើយ នៃចំណាយនេះ ត្រូវបានយកមកចែកនឹង ១២។ ត្រូវបានយកទៅចែកនឹ ង ១២ ដ�ើ ម ្បីរកតម្លៃប្រចាំ ខែ របស់វា។24 ចំណាយល�ើការអប់រំ ទំនិញសម្រាប់ប្រើប្រាស់ផ្ទាល់ខ្លួន ផ្នែ ក ០២ នៃកម្រងសំ ណ ួ រ គ្រួ សា រមានផ្ទុកនូ វ គ្រប់ ព័ត៌មានអំពីចំណាយល�ើការអប់រំ។ ចំណាយល�ើការអប់រំ ព័ត៌មានអំពីទំនិញសម្រាប់ប្រើប្រាស់ផ្ទាល់ខ្លួនត្រូវបាន សរុ ប របស់ ប ុ គ្គ ល ម្នា ក ់ រាប់ ទា ំ ង ការអប់ រ ំ ប ្រភេទផ្លូវការ រាយការណ៍ នៅក្នុងផ្នែក ០១.C នៃកម្រងសំណួរ។ តម្លៃ ក្រៅប្រព័ន្ធ សាធារណៈ និងឯកជន។ ទំហំសាច់ប្រាក់ សរុប (រាប់ទាំងចំណាយជាសាច់ប្រាក់ និងជាវត្ថុ) ត្រូវបាន ប៉ាន់ស្មាននៃចំណាយល�ើការអប់រំ ត្រូវបានទាញយកចេញ ដាក់បញ្ចូលក្នុងសំណួរ Q០១CC០៦ និងត្រូវបានចងជា ពីសំណួរចំនួន ៦៖ តម្លៃឈ្នួសាលា(Q០២C១៦a), តម្លៃ ក្រុម ផ្អែកតាមអញ្ញាត Q០១C០១។ សមាសធាតុនៃក្រុម ឈ្នួលគ្រូ (Q០២C១៦b), ស�ៀវភៅសិក្សា(Q០២C១៦c), ទិន្នន័យ ដែលបានចងនេះរួមមាន៖ ការថែរទាំសុខភាព ចំណាយសិក្សាផ្សេងទ�ៀត(Q០២C១៦d), គមនាគមន៍ (Q០១C០១=៤), សម្លៀកបំពាក់(Q0១C0១=៥), និង (Q០២C១៦f)25, អំណោយសម្រាប់គ្រូបង្រៀន, មូលនិធិ របស់របរសម្រាប់ប្រើប្រាស់ផ្ទាល់ខ្លួន(Q0១C0១=១១)។ សាងសង់សាលា, និងចំណាយឯទ�ៀតប្រភេទដូចគ្នានេះ ការថែទាំសុខភាពត្រូវបានរាយការណ៍អំឡុងខែចុងក្រោយ (Q0២C១៦g)។ គ្រួសារចំនួន ៥ ពុំបានផ្ដល់ព័ត៌មានអំពី នៃអង្កេត ហ�ើយតម្លៃលេខដែលបានរាយការណ៍មកនេះ ចំណាយរបស់ខ្លួននីមួយៗឡ�ើយ។ ក្នុងករណីនេះចំណាយ ត្រូវបានប្រើប្រាស់តែម្តង ដោយគ្មានធ្វើការបំប្លែងទិន្នន័យ សរុបត្រូវបានយកមកប្រើប្រាស់(Q០២C១៦h)។ គ្រប់អ្នក ឡ�ើយ ពីព្រោះជាទិន្នន័យប្រចាំស្រាប់។ រីឯសំណួរទាក់ទង តបចម្លើយទាំងអស់ ត្រូវបានសាកសួរ អំពីចំណាយសិក្សា នឹងផ្នែកសម្លៀកបំពាក់ត្រូវបានរាយការណ៍អំឡុង ៦ ខែ អំឡុង ១ ឆ្នាំកន្លងទៅ។ តម្លៃលេខ ដែលបានមក ត្រូវយក ចុងក្រោយ ហ�ើយតម្លៃលេខត្រូវបានយកទៅចែកនឹង ៦។ ទៅចែកនឹ ង ១២។ តម្លៃនៃចំ ណា យល�ើ កា រអប់ រ ំ ស រុ ប ចំ ណែ កឯចំ ណា យល�ើ រ បស់ រ បរសម្រាប់ ប្រ ើ ប្រាស ់ ផ្ ទា ល ់ របស់គ្រួសារនីមួយៗ គឺស្មើនឹងផលបូកនៃចំណាយល�ើ ខ្លួនវិញ ត្រូវបានរាយការណ៍ អំឡុង ១២ ខែ ចុងក្រោយ ការអប់រំរបស់សមាជិកនីមួយៗនៃគ្រួសារ។ ហ�ើយតម្លៃលេខត្រូវបានយកទៅចែកនឹង ១២។ ចំណាយល�ើសុខភាព ចំណាយល�ើសកម្មភាពកម្សាន្តនិងលម្ហែ ព័ត៌មានអំពីចំណាយល�ើសុខភាព ត្រូវបានរាយការណ៍ ព័ត៌មានអំពីសកម្មភាពកម្សាន្តនិងលម្ហែ ត្រូវបានរាយ- នៅក្ នុងផ ្នែ ក ១៣ នៃកម្រងសំ ណ ួ រ ។ សមាជិ ក គ្រួ សា រ ការណ៍ នៅក្នុងផ្នែក ០១.C នៃកម្រងសំណួរ។ តម្លៃសរុប នីមួយៗ ត្រូវបានសាកសួរក្នុងលក្ខណៈឯកជនដាច់ៗពីគ្នា (រាប់ទាំងចំណាយជាសាច់ប្រាក់ និងជាវត្ថុ) ត្រូវបានស្រង់ ដែលការធ្វើបែបនេះ គេគិតថា អាចទទួលបានសុក្រឹតភាព យកដោយសំណួរ Q០១CC០៦ និងត្រូវបានចងជាក្រុម ល្អ ជា ងការសាកសួ រ សំ ណ ួ រ តែមួ យ សម្រាប់ គ ្រួ សារទាំ ង - មួយចំនួន ផ្អែកតាមអញ្ញាត Q០១C០១។ សមាសធាតុ មូលតែម្ដង។ សំណួរអំពីចំណាយល�ើសុខភាពបានតម្រូវ នៃក្រុមទិន្ន ន័យ ដែលបានចងនេះរួ ម មាន៖ សកម្ម ភា ព ឲ្យអ្នកតបចម្លើយផ្ដល់តួលេខទាក់ទងនឹងទំហំសាច់ប្រាក់ កម្សាន្តនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា (Q០១C០១=៨), សកម្ម- ដែលត្រូវបានចំណាយទៅល�ើការព្យាបាលទាំងអស់ដោយ 101 មិ ន គិ ត អំ ព ី ប ្រភេទនៃស្ថា ប ័ ន ផ្ដល់ ស េវាសុ ខ ភាពឡ�ើ យ សន្ទ ស ្សន៍ ត ម្លៃប្រចាំ ត ំ ប ន់ ត្រូ វបានប៉ា ន ់ ស្ មា ន ដ�ើ ម ្បី (Q១៣BC១១)។ សមាជិកនីមួយៗនៃគ្រួសារត្រូវបាន ប្រៀបធ�ៀបស្ថានភាពសុខុមាលភាពរបស់គ្រួសារ ដែល ស្នើឲ្យផ្ដល់ព័ត៌មានអំពីចំណាយបែបនេះ អំឡុង ៣០ ថ្ងៃ រស់នៅក្នុងតំបន់ទីទៃពីគ្នានៃប្រទេស។ សន្ទស្សន៍តម្លៃ ចុងក្រោយ។ ចំណាយសរុបល�ើសុខភាពអាចគណនាបាន ប្រចាំតំបន់នេះត្រូវបានគណនា ដោយផ្អែកល�ើតួលេខនៃ តាមរយៈ ផលបូកនៃចំណាយរបស់គ្រប់សមាជិកទាំងអស់ បន្ទាត់ភាពក្រីក្រនីមួយៗរបស់តំបន់ ៣សំខាន់ៗ៖ ភ្នំពេញ នៃគ្រួសារ។ ទីប្រជុំជនផ្សេងទ�ៀត និងទីជនបទ។26 ភ្នំពេញត្រូវបាន ជ្រើ សរ� ើ សធ ្វ ើ ជា គោលសម្រាប់ គ ណនាសន្ទ ស ្សន៍ ត ម្លៃ ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ផ្សេងទ�ៀត ហ�ើយត្រូវបានតាងដោយលេខ ១។ ចំពោះបណ្ដាគ្រួសារ នៃតំបន់ទីប្រជុំជនផ្សេងទ�ៀត ក្រៅពីភ្នំពេញ លេខប៉ាន់- ក្រុមទិ ន្ន ន ័ យ ចុ ងក្រោ យរាប់ ប ញ្ចូ ល នូ វ ព័ ត ៌ មា នដែល ស្មាននៃសន្ទស្សន៍តម្លៃគឺ ០,៨០២២។ រីឯគ្រួសារស្ថិតក្រៅ បានមកពីផ្នែក ០១.C នៃកម្រងសំណួរ។ នៅក្នុងផ្នែក ភ្នំពេញ លេខប៉ាន់ស្មាននៃសន្ទស្សន៍តម្លៃគឺ ០,៧៣៤៨។ ០១.C នេះ សំណួរ Q០១CC០៦ ត្រូវបានប្រើប្រាស់ សម្រាប់ ចា ប់ យ កព័ ត ៌ មា នទាក់ ទង នឹ ងប្រា ក់ ខែ ក្ នុងស្រុ ក លទ្ធផល (Q០១CC០១=៧) និងមុខចំណាយផ្សេងទ�ៀត (Q០១ CC០១=១៣)។ រីឯនៅក្នុងផ្នែក ០៧ វិញ តម្លៃលេខ តម្លៃលេខជំនួស (imputed values) ជំនួសសរុប (total imputed values)ដែលផ្ដល់ដោយ អ្នកតបចម្លើយគន្លឹះ(key informant)ត្រូវបានប្រើប្រាស់ ការជួ ស តម្លៃលេខដែលបាត់ និ ង តម្លៃលេខក្រៅ (Q០៧_C០៥) សម្រាប់ទំនិញ ដែលទទួលបានពីក្នុង ចំណោម (outlier) តែងតែជួបនូវបញ្ហាស្មុគស្មាញខ្លាំង។ ប្រទេសកម្ពុជា ឬបានជាអំណោយ ឬរង្វាន់ពីក្រៅប្រទេស ដ�ើម្បីទទួលបានខ្នាតដ៏ល្អមួយ សម្រាប់វាស់ស្ទង់ឥទ្ធិពល (Q០៧_C០១=១០) ឬក៏ទទួលបានពីការធ្វើពាណិជ្ជកម្ម ដែលក�ើ ត ចេញពី កា រជួ ស តម្លៃលេខនេះ គេត្រូវកត់ ត្រា (Q០៧_C០១=១១)។ គ្រប់សំណួរទាំងបួននេះត្រូវបាន នូវរាល់តម្លៃលេខប៉ាន់ស្មាននីមួយៗ (តម្លៃលេខជំនួស សាកសួរ ដោយផ្ដោតយក អំឡុង ១២ ខែ ចុងក្រោយ។ នីមួយៗ) ហ�ើយប្រៀបធ�ៀបទៅនឹងអញ្ញាតចំណាយល�ើ តម្លៃលេខទាំងនេះ ត្រូវបានយកទៅចែកនឹង ១២ ដ�ើម្បីឲ្យ ការប្រើប្រាស់សរុប។ ក្នុងចំណោមករណីអង្កេតនៃគ្រួសារ ចេញជាតម្លៃលេខប៉ាន់ស្មានប្រចាំខែ។ ចំនួន ១១.៩៧០ នៃសំណាក គេឃ�ើញថា ករណីចំនួន ១១.៥៧២ ពុំត្រូវការការជួសតម្លៃលេខសម្រាប់អញ្ញាត តម្លៃលេខនៃអញ្ញាតចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ ណាមួយឡ�ើយ។ ពោលគឺ មានករណីចំនួនតែ ៣៩៨ សរុបនិងល�ើការប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃក្នុងម្នាក់ៗ គ្រួសារប៉ុណ្ណោះ (ស្មើនឹង ៣,៣ ភាគរយនៃសំណាក) ដែលត្រូវការតម្លៃលេខជំ ន ួស ៖ វត្ត មា ននៃប្រភេទលេខ អញ្ញាតចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់សរុបត្រូវបានប៉ាន់- ជំនួសមានចំនួន ៥ ភាគរយនៃអញ្ញាតចំណាយល�ើការ ស្មាន ដោយផលបូកនៃគ្រប់សមាសធាតុនីមួយៗទាំង- ប្រើប្រាស់សរុប ឬភាគរយតិចជាងនេះ សម្រាប់ករណី អស់របស់គ្រួសារនីមួយៗ។ អញ្ញាតចំណាយល�ើការប្រើ- ប្ ចំនួន ៣២៣ គ្រួសារ ហ�ើយវត្តមាននេះមានចន្លោះពី រាស់ ប ្រចាំ ថ្ងៃ ក្ នុងម្ នា ក ់ ៗ ត្រូវបានគណនាដោយយក ៥,១ ភាគរយ ទៅ ១៤,៩ ភាគរយ សម្រាប់ករណីចំនួន អញ្ញា ត ចំ ណា យល�ើ កា រប្រើ ប្រាស ់ រ បស់ គ ្រួ សា រនី ម ួ យ ៗ ៦៧ គ្រួសារ ផ្សេងទ�ៀតដែលនៅសល់។ មានករណីចំនួន ទៅចែកនឹងទំហំគ្រួសារ រួចចែកនឹង ៣០,៤១៦៧។ តែ ៨ គ្រួសារប៉ុណ្ណោះទេ ដែលវត្តមាននៃប្រភេទលេខ ជំនួសនេះឡ�ើងខ្ពស់រហូតដល់ទៅ ១៥ ភាគរយនៃអញ្ញាត គណនាមធ្យមទម្ងន់នៃអញ្ញាតចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ ចំ ណា យល�ើ កា រប្រើ ប្រាស ់ ឬភាគរយច្រើ ន ជាងនេះ ក្នុងម្នាក់ៗ ដោយប្រើសន្ទស្សន៍តម្លៃប្រចាំតំបន់ ទ�ៀតក៏មាន។ 102 ករណីអង្កេតនៃគ្រួសារចំនួន ៨ នោះ (ដែលវត្តមាននៃ កម្រិតនៃចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់គិតជា ប្រភេទលេខជំនួសក�ើនឡ�ើងរហូតដល់ទៅ ១៥ ភាគរយ លុយរ�ៀលតាមតម្លៃគោលឆ្នាំ២០០៩ នៃអញ្ញាតចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ ឬ ភាគរយច្រើនជាង នេះ) ត្រូវបានដកចេញពីសំណាក។ ព័ត៌មានដែលត្រូវ ដ�ើម្បីប្រៀបធ�ៀបកម្រិតនៃចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ បានផ្ដល់ដោយគ្រួសារចំនួន ៨ នោះ ពុំមានលក្ខណៈ រវាងតំបន់ផ្សេងៗគ្នា គេគួរស្វែងយល់អំពីភាពខុសគ្នានៃ ច្បាស់លាស់គ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ប្រើក្នុងការគណនាអញ្ញាត តម្លៃនៅក្នុង តំ ប ន់ ទា ំងនោ ះ។ គេពិ ត ជាត្រូវធ្វ ើ បែបនេះ ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់។ ដោយហេតុនេះ ការដក ប្រសិនប�ើធ្វើការវិភាគទាក់ទងនឹងសុខុមាលភាព (ហ�ើយ ករណី ៨ នោះចេញពីសំណាក គឺជាជម្រើសល្អបំផុត។ មិនចំពោះថា ជាការប្រៀបធ�ៀបប្រភេទអ្វីផ្សេងទ�ៀតឡ�ើយ) ដ�ើ ម ្បីផាត់ ទា ត់ ឥ ទ្ធិពលនៃការលុ ប ចំ ន ួ ន ករណី អ ង្កេ ត នៃ ដែលតម្រូវឲ្យមានការធ្វើលំដាប់ថ្នាក់គ្រួសារទៅតាមសក្ដា- គ្រួសារទាំងនោះចេញពីសំណាក ខ្នាតទម្ងន់ស្ថិតិរបស់ នុពល ក្នុងការប្រើប្រាស់ទំនិញ និងសេវាកម្ម។ ដោយប្រើ- បណ្តាករណីអង្កេតទាំងនោះ ត្រូវបានបែងចែកឲ្យសមា- ប្រាស់សន្ទស្សន៍តម្លៃ ដែលបង្កើតឡ�ើងផ្អែកល�ើអ.ស.ស.ក មាត្រទៅនឹងបណ្តាករណីអង្កេតនៃគ្រួសារផ្សេងទ�ៀត ដែល ឆ្នាំ២០០៩ គេឃ�ើញថាមធ្យមភាគនៃចំណាយល�ើការប្រើ- ស្ថិតនៅក្នុង «បំណែងចែក សំណាកបឋម (Primary ប្រាស់ក្នុងម្នាក់ៗ នៅប្រទេសកម្ពុជាគឺ ៩.៣២៥ ៛ ក្នុង Sampling Unit)»27 ដូចគ្នា។ និយាយមួយបែបទ�ៀត មួយថ្ងៃ (ប្រែប្រួលក្នុងចន្លោះពីចំនួន ១៥.៧០៩ ៛ នៅ គឺ ថា គ្រួ សា រដែលមានបុ គ្គ ល ិ ក លក្ខ ណ ៈស្រដ�ៀងនឹ ង ភ្នំពេញទៅចំនួន ៨.១៨៣ ៛ នៅទីជនបទ) (តារាង ២៨)។ បណ្តាគ្រួសារដែលត្រូវបានដកចេញពីសំណាក ត្រូវបាន ហេតុនេះហ�ើយ ជាការពុំភ្ញាក់ផ្អើលឡ�ើយដែលថា តម្លៃ- ប្រើ ប្រាស ់ ជា តំ ណា ងសម្រាប់ ជ ួ ស ឲ្យលេខ ដែលមាន លេខគោល (តម្លៃលេខសម្រួលជាមួយនឹងថ្លៃ ឬ price លក្ខ ណ ៈមិ ន ច្បាស់ លា ស់ ទា ំ ង អស់ នោ ះ។ វិ ធ ី សា ស្ត្រ adjusted values) គឺធំជាងតម្លៃលេខបច្ចុប្បន្ន ពីព្រោះ "ចាស់" ពុំបានព្យាយាមវែករក និងជួសនូវបណ្ដាតម្លៃ ថាតម្លៃមធ្យមនៃទំនិញនិងសេវាកម្ម ដែលស្ថិតនៅក្រៅ លេខក្រៅចំណោមទាំងនេះនោះឡ�ើយ។ ភ្នំពេញមានលក្ខណៈថោកជាង។ និយាយមួយបែបទ�ៀត គឺថា ដោយប្រើប្រាស់ទំហំសាច់ប្រាក់ដូចគ្នា មនុស្សម្នាក់ ការប្រៀបធ�ៀបអញ្ញាត "ថ្មី" និង "ចាស់" ឬគ្រួ សារមួ យ អាចទិ ញ ទំ ន ិ ញ ឬសេវាកម្ម ន ៅក្រៅភ្នំពេ ញ នៃចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ក្នុងម្នាក់ៗ បានចំនួនច្រើនជាងការទិញនៅក្នុងភ្នំពេញ។ វិ ធ ី សា ស្ត្រ ល្អ ក្ នុង ការវាស់ ស្ទ ង ់ ឥ ទ្ធិពលនៃការធ្វ ើ វិ ធ ី សា ស្ត្រ ម ួ យ ទ�ៀតដ�ើ ម ្បីស្វែងយល់ អ ំ ព ី រ បាយនៃ បច្ចុ ប ្បន្ន ក ម្ម ទ ៅល�ើ កា រប៉ា ន ់ ស្ មា ន អញ្ញា ត ចំ ណា យល�ើ ចំ ណា យល�ើ កា រប្រើ ប្រាស ់ ក្ នុងម្ នា ក ់ ៗ នៅទូ ទា ំ ង ប្រទេស ការប្រើប្រាស់ក្នុងម្នាក់ៗ គឺធ្វើការប្រៀបធ�ៀបតម្លៃមធ្យម កម្ ពុ ជា គឺ កា រគណនារកមធ្យមប្រចាំ ក្រុ មបញ្ច ភា គ នៃបំ ណែងចែ កតំ ប ន់ ន ី ម ួ យ ៗ។ ប�ើ យ កខ្នា ត ជាតម្លៃ (quantile)។29 ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ក្នុងម្នាក់ៗ បច្ចុប្បន្ននៃលុយរ�ៀល(៛)28 គេឃ�ើញថា តម្លៃលេខរបស់ គិតតាមតម្លៃគោល ឆ្នាំ ២០០៩ មានចំនួនចន្លោះ ពី អញ្ញាត "ថ្មី" នៃចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ក្នុងម្នាក់ៗនៅ ៣.៩៥៣ ៛ ក្នុងមួយថ្ងៃ សម្រាប់ក្រុមប្រជាជនក្រីក្របំផុត កម្ពុជាគឺ ៧.៣២៥ ៛ ក្នុងមួយថ្ងៃ។ តម្លៃលេខនេះ គឺខិតជិត ដែលតាងឲ្យ ២០ ភាគរយនៃចំនួនប្រជាពលរដ្ឋសរុប។ នឹ ង លទ្ធ ផ លទទួ ល បានពី កា រប្រើ វ ិ ធ ី សា ស្ត្រ " ចាស់ " បន្ទា ប ់ ម ក ចំ ណា យនេះបានក�ើ ន ឡ�ើ ង បន្តិចដល់ ដែលមានចំនួន ៧.២១២ ៛។ តារាង ២៧ បង្ហាញថា ១០.២៣៦ ៛ សម្រាប់ក្រុមទីបួន។ រីឯក្រុមបញ្ចភាគចុង ភាពខុសគ្នារវាងសូចនាករប៉ាន់ស្មានទាំងពីរនេះ មានទំហំ ក្រោយវិញ ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ក្នុងម្នាក់ៗ បានក�ើន ធំជាងនៅភ្នំពេញ (៣,២ ភាគរយ) និងទំហំតូចជាង នៅ ឡ�ើងគួរឲ្យកត់សម្គាល់ ដល់ទៅចំនួន ១៩.០០៩ ៛ ក្នុង បណ្ដាតំបន់ពីរទ�ៀត គឺទីប្រជុំជនផ្សេងទ�ៀត(០,៩ភាគរយ) មួយថ្ងៃ (តារាង ២៩)។ និងទីជនបទ(១,២ ភាគរយ)។ (តារាង ២៧) 103 តារាង ២៧៖​តម្លៃមធ្យមនៃចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ក្នុងម្នាក់ៗ (កម្ពុជា ឆ្នាំ២០០៩) ៛/ថ្ងៃ (តម្លៃបច្ចុប្បន្ន) ភាពខុសគ្នា ចាស់ ថ្មី ៛/ថ្ងៃ ភាគរយ ភ្នំពេញ ១៥.២២៥ ១៥.៧០៩ ៤៨៤ ៣,២% ទីប្រជុំជនផ្សេងទ�ៀត ១០.០៩៦ ១០.១៨៤ ៨៨ ០,៩% ទីជនបទ ៥.៩៤០ ៦.០១៣ ៧៣ ១,២% កម្ពុជា ៧.២១២ ៧.៣២៥ ១១៣ ១,៦% ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មាន របស់ធនាគារពិភពលោក ដោយផ្អែកល�ើអ.ស.ស.កឆ្នាំ២០០៩ របស់វ.ជ.ស។ តារាង ២៨៖​ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ក្នុងម្នាក់ៗ គិតជាលុយរ�ៀលតាមតម្លៃគោលប្រចាំភ្នំពេញឆ្នាំ២០០៩ (កម្ពុជា ឆ្នាំ២០០៩) ទីប្រជុំជន ទីជនបទ ភ្នំពេញ កម្ពុជា ផ្សេងទ�ៀត ផ្សេងទ�ៀត ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ក្នុងម្នាក់ៗ ក្នុងមួយថ្ងៃ ១៥.៧០៩ ១២.៦៩៤ ៨.១៨៣ ៩.៣២៥ (រ�ៀល, ថ្លៃគោល) ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មាន របស់ធនាគារពិភពលោក ដោយផ្អែកល�ើអ.ស.ស.កឆ្នាំ២០០៩ របស់វ.ជ.ស។ តារាង ២៩៖​ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃក្នុងម្នាក់ៗ បែងចែកតាមក្រុមបញ្ចភាគ (កម្ពុជា ឆ្នាំ២០០៩) ក្រុមបញ្ចភាគ មធ្យមភាគ ១ ២ ៣ ៤ ៥ គិតជារ�ៀល (តម្លៃគោល) ៣.៩៥៣ ៥.៨១៨ ៧.៦១០ ១០.២៣៦ ១៩.០០៩ ៩.៣២៥ គិតជារ�ៀល (តម្លៃបច្ចុប្បន្ន) ២.៩៣៧ ៤.៣៤២ ៥.៧៣៣ ៧.៩២១ ១៥.៦៩១ ៧.៣២៥ ចំណែកនៃចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ ស្មាន និងត្រូវបានបង្ហាញនៅក្នុង តារាង ៣០។ ចំណាយ បែងចែកតាមសមាសធាតុ ល�ើ ម្ ហូ ប អាហារតាងឲ្យចំ ណែ កដ៏ ធ ំ ជា ងគេបំ ផ ុ ត នៃគ្រប់ សមាសធាតុ ច ំ ណា យទាំង អស់ ន ៅកម្ ពុ ជា គឺ មា នចំ ន ួន ការប្រៀបធ�ៀបសារៈសំខាន់នៃសមាសធាតុនីមួយៗ ៥៣,២ ភាគរយនៃចំ ណា យល�ើ កា រប្រើ ប្រាស ់ ស រុ ប ។ ទៅនឹ ង ចំ ណា យល�ើ កា រប្រើប្រាស ់ សរុ ប គឺ ជា វិ ធី សាស្ត្រ ប្រភេទចំណាយដែលជាប់លំដាប់ថ្នាក់លេខ ២ គឺទាក់ទង មួយដ៏មានប្រយោជន៍។តម្លៃមធ្យមនៃចំណាយល�ើការប្រើ- នឹ ង ការស្នា ក ់ ន ៅ និ ងស េវាកម្ម ទា ក់ ទង នឹ ង លំ ន ៅដ្ឋា ន ប្រាស់ក្នុងម្នាក់ៗ គិតតាមថ្លៃបច្ចុប្បន្ន ត្រូវបានគណនា (អគ្គិសនី ទឹក ជាដ�ើម) ដែលតាងឲ្យ ១៩,២ ភាគរយនៃ ទាំងសម្រាប់តំបន់នីមួយៗ និងសម្រាប់ទូទាំងប្រទេស។ ចំ ចំ ណ ូ ល មធ្យមរបស់ ប ្រជាជនកម្ ពុ ជា ។ ប្រភេទចំ ណា យ ណែកភាគរយនៃសមាសធាតុ ន ី ម ួ យ ៗត្រូវបានប៉ា ន ់ - ដែលជាប់លំដាប់ថ្នាក់លេខ ៣ គឺពាក់ព័ន្ធនឹងគមនាគមន៍ 104 និងទំនាក់ទំនង ដែលតាងឲ្យ ៦,៧ ភាគរយនៃចំណូល។ ភាគរយប៉ុណ្ណោះ សម្រាប់គ្រួសារនៅទីជនបទ។ គ្រួសារ ប្រភេទចំ ណា យដែលមានចំ ណែ កភាគរយតូ ច ៗផ្សេង នៅភ្ នំពេ ញក៏ បា នចាត់ ចែង ចំ ណែ កនៃថវិ កា គ្រួ សា រក្ នុង ទ�ៀត រួមមានសេវាសុខភាព (៣,៨ ភាគរយ) និងសេវា ទំហំធំជាងផងដែរ សម្រាប់ចំណាយទាក់ទងនឹងសកម្ម- អប់រំ (២,៤ ភាគរយ)។ ភាពកម្សាន្តនិងលម្ហែ គមនាគមន៍និងទំនាក់ទំនង និង សេវាអប់រំ។ ក៏ប៉ុន្តែ គ្រួសារនៅភ្នំពេញចាត់ចែងចំណែក នៅភ្ នំពេ ញ ចំ ណែ ករបស់ ច ំ ណា យល�ើ ម្ ហូ ប អាហារ នៃថវិកាគ្រួសារ ក្នុងទំហំតូចជាងសម្រាប់ចំណាយទាក់ទង ធ�ៀបនឹងចំណាយសរុបមានទំហំតូចជាង (គឺមានចំនួន នឹងសេវាសុខភាព។ ៤០,២ ភាគរយ) ពីព្រោះទំហំចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ មានកម្រិតធំជាង (ប�ើប្រៀបធ�ៀបនឹងគ្រួសារនៅជនបទ បន្ទាត់ភាពក្រីក្រថ្មី ដែលមានចំនួន ៥៨,១ ភាគរយ) (តារាង ៣០)។ ម្យ៉ាង វិញទ�ៀត តម្លៃប្រើប្រាស់របស់ផ្ទះ បែរជាមានលក្ខណៈផ្ទុយ ទស្សនទាននៃភាពក្រីក្រ ទៅវិញដោយហេតុថាគ្រួសារធូរធារចាយច្រើនជាងគ្រួសារ ក្រីក្រសម្រាប់មុខចំណាយមួយនេះ។ នៅក្នុងឆ្នាំ២០០៩ ទស្សនទាននៃភាពក្រីក្រត្រូវបានទទួលស្គាល់ថា ជា ចំណាយល�ើការស្នាក់នៅតាងឲ្យ ២៤,១ភាគរយ នៃថវិកា លក្ខ ខ ណ្ឌ ម ួ យ ដែលក្ដោបយកនូ វ ទិ ដ្ឋ ភា ពច្រើ ន យ៉ា ង ។ របស់គ្រួសារ ដែលស្ថិតនៅភ្នំពេញ ហ�ើយតាងឲ្យតែ ៩,៥ ចំណុចសំខាន់នៃទិដ្ឋភាពទាំងនេះ គឺថាភាពក្រីក្រត្រូវបាន តារាង ៣០៖​ចំណែកនៃចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់សរុប បែងចែកតាមសមាសធាតុនិងតាមតំបន់ នៅកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ២០០៩ ទីប្រជុំជន ទីជនបទ សមាសធាតុនៃអញ្ញាតចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ ភ្នំពេញ កម្ពុជា ផ្សេងទ�ៀត ផ្សេងទ�ៀត ម្ហូបអាហារទាំងអស់ ដែលទទួលទាននៅក្នុងនិងក្រៅផ្ទះ ៤០,២% ៤៨,៧% ៥៨,១% ៥៣,២% តម្លៃប្រើប្រាស់ប្រចាំខែរបស់ផ្ទះ ២៤,១% ១៦,៦% ៩,៥% ១៣,៤% សេវាកម្មផ្គត់ផ្គង់លំនៅដ្ឋាន (អគ្គិសនី ទឹក ហ្គាស ។ ល។ ) ៦,៥% ៦,០% ៥,៥% ៥,៨% គមនាគមន៍ និងទំនាក់ទំនង ៩,០% ៧,៣% ៥,៩% ៦,៧% តម្លៃប្រើប្រាស់ប្រចាំខែនៃទំនិញអចិន្ត្រៃយ៍ ១,៨% ២,០% ១,៩% ១,៩% ទំនិញសម្រាប់ប្រើប្រាស់ផ្ទាល់ខ្លួន ៤,១% ៤,៩% ៥,៦% ៥,២% សកម្មភាពកម្សាន្ត និងលម្ហែ ២,២% ១,៨% ០,៩% ១,៣% ការអប់រំ ៥,២% ៣,០% ១,៤% ២,៤% ការថែទាំសុខភាព ១,៨% ២,៨% ៤,៥% ៣,៨% ផ្សេងទ�ៀត (រាប់ទាំងទំនិញទទួលបានជារបស់) ៥,១% ៧,០% ៦,៧% ៦,៤% សរុប ១០០,០% ១០០,០% ១០០,០% ១០០,០% ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃក្នុងម្នាក់ៗ ១៥.៧០៩ ១០.១៨៤ ៦.០១៣ ៧.៣២៥ (រ�ៀល, តម្លៃបច្ចុប្បន្ន) សម្គាល់៖ តម្លៃលេខទាំងអស់ ត្រូវបានគិតជា ភាគរយនៃមធ្យមភាគរបស់តម្លៃបច្ចុប្បន្ន ដែលត្រូវបានរាយការណ៍ នៅក្នុងឆ្នាំ២០០៩។ ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មាន របស់ធនាគារពិភពលោក ដោយផ្អែកល�ើអ.ស.ស.កឆ្នាំ២០០៩ របស់វ.ជ.ស។ 105 គេផ្ដល់និយមន័យថា ជាកង្វះខាតនូវអ្វីដែលជាតម្រូវការ ពាក់ព័ន្ធនឹងកិច្ចការងារនេះ ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ អប្បបរមានិងសមរម្យសម្រាប់ជីវភាពរស់នៅ។ ក្នុងន័យ ដែលរាយការណ៍ដោយគ្រួសារ ត្រូវបានប្រើប្រាស់សម្រាប់ នេះ មានកត្តាជាច្រើនដែលចូលរួមចំណែកបង្កើតឲ្យមាន ជាខ្នាតវាស់ស្ទង់សុខុមាលភាព។ ពោលគឺថា ខ្នាតនេះ ភាពក្រីក្រ (ប្រសិនប�ើយ�ើងកុំប្រើនិយមន័យនៃភាពក្រីក្រ នឹ ងត្រូ វបានប្រើ សម្រា ប់ ប្រ ៀបធ�ៀបនូ វ ចំ ន ួ ន អប្បបរមា វិ ញ នោះ កត្តា ទា ំ ងនេ ះអាចធ្វ ើ ឲ ្យកម្រិតជី វ ភាពរស់ ន ៅ (បន្ទាត់ភាពក្រីក្រ) ដែលអាចឲ្យគេធ្វើបំណែងចែកគ្រួសារ ធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំង)។ ឧទាហរណ៍នៃកត្តាមួយចំនួន ក្នុង ឬបុគ្គលថា ជាអ្នកមានឬអ្នកក្រីក្របាន។ គ្រួសារណាមួយ ចំ ណោ មកត្តា ទា ំ ងនេ ះមានដូ ច ជា៖ លទ្ធ ភា ពទាបក្ នុង នឹងត្រូវបានគេចាត់ថ្នាក់ថាជាគ្រួសារ "ក្រីក្រខ្លាំង" ប្រសិន ការទទួលបានយុត្តិធម៌ ការរ�ើសអ�ើងយេនឌ័រ ការរ�ើសអ�ើង ប�ើ ច ំ ណា យល�ើ កា រប្រើ ប្រាស ់ ក្នុងម្នា ក ់ ៗ ស្ថិ តនៅក្រោម ក្រុមជនជាតិ ភាពងាយរងគ្រោះ បញ្ហាអសន្តិសុខ និង "បន្ទាត់ភាពក្រីក្រខាងស្បៀងអាហារ"។ គ្រួសារមួយនឹង សុវត្ថិភាព បញ្ហាបំពុលបរិស្ថាន ពលកម្មកុមារ ការរំលោភ ត្រូវបានគេចាត់ថ្នាក់ថា ជាគ្រួសារ "ក្រីក្រ" ប្រសិនប�ើ បំពានក្នុងគ្រួសារ ពិការភាពខាងកាយសម្បទានិងសតិ, ចំ ណា យល�ើ កា រប្រើ ប្រាស ់ ក្ នុងម្ នា ក ់ ៗ ស្ ថិ ត នៅក្រោម ភាពអត់ឃ្លាននិងកង្វះជីវជាតិ កង្វះកន្លែងស្នាក់នៅគ្រប់- " បន្ទា ត ់ ភា ពក្រីក្ររួ ម " ។ អាស្រ័យហេតុ នេ ះ គ្រួ សា រ គ្រាន់ លទ្ធភាពទាបក្នុងការទទួលបានសេវាសុខភាពនិង ដែលត្រូវបានគេចាត់ថ្នាក់ថា ជាគ្រួសារ "ក្រីក្រខ្លាំង" ក៏ជា អប់រំ និងកត្តាផ្សេងទ�ៀតក្នុងប្រភេទដូចគ្នានេះ។ សំណុំ គ្រួសារ "ក្រីក្រ" ផងដែរ ប្រសិនប�ើយកតាមនិយមន័យ។30 ទិដ្ឋភាពនៃភាពក្រីក្រមានលក្ខណៈប្រែប្រួលយ៉ាងខ្លាំងទៅ តាមប្រទេសនីមួយៗ។ ល�ើសពីនេះទ�ៀតនោះ ទិដ្ឋភាព គេអាចបន្ថែមទិដ្ឋភាពផ្សេងៗគ្នាជាច្រើនទ�ៀត ដែល ទាំងនេះអាចមានលក្ខណៈខុសៗគ្នា នៅក្នុងប្រទេសតែ ពាក់ព័ន្ធនឹងភាពក្រីក្រ តាមរយៈការវាស់ស្ទង់តម្លៃចំណាយ មួយផងដែរ មិនមែនដោយសារកត្តាតំបន់ខុសៗគ្នានោះ ល�ើការប្រើប្រាស់ ដោយតម្លៃរូបិយប័ណ្ណក្នុងស្រុក ជាអាទិ៍ ទេ ក៏ប៉ុន្តែគឺដោយសារកត្តាពេលវេលា។ លុយរ�ៀល(៛)។ ហេតុដូច្នេះ ទង្វើនេះបានដោះស្រាយ បញ្ហាមួយចំនួន ដែលពាក់ព័ន្ធនឹង "បញ្ហាឯកតា" ដូចបាន គេបានព្យាយាមបង្ក ើ ត ខ្នា ត សម្រាប់ វា ស់ ស្ទ ង ់ ភា ព ពោលមកក្នុងកថាខណ្ឌខាងដ�ើម (វិធីសាស្ត្របែបនេះត្រូវ ក្រីក្រ ចំនួនប៉ុន្មានល�ើកប៉ុន្មានដងមកហ�ើយ ដោយច្របាច់ បានប្រើ សម្រា ប់ វា ស់ ស្ទ ង ់ ច ំ ណា យទៅល�ើ ម្ ហូ ប អាហារ បញ្ចូលគ្នានូវទិដ្ឋភាពមួយចំនួនព្រមៗគ្នា។ ខ្នាតទាំងនោះ សេវាអប់រំ សេវាសុខភាព សកម្មភាពកម្សាន្ត ជាដ�ើម)។ ភាគច្រើនជាទម្រង់សន្ទស្សន៍ ប៉ុន្តែពុំផ្ដល់ភាពជោគជ័យគួរ ក៏ប៉ុន្តែ ការធ្វើបែបនេះពុំបានរាប់បញ្ចូល ឬព្យាយាមរាប់- ឲ្យកត់សម្គាល់ឡ�ើយ។ ឫសគល់នៃបញ្ហានេះក�ើតចេញពី បញ្ចូលនូវគ្រប់ទិដ្ឋភាពនៃភាពក្រីក្រនោះឡ�ើយ។ ដ�ើម្បី ការដាក់ ប ញ្ចូ ល គ្នា ន ូ វ គ្រប់ ទ ិ ដ្ឋ ភា ពទាំ ង អស់ ទ ៅក្ នុង ខ្នា ត រាប់បញ្ចូលនូវទិដ្ឋភាពផ្សេងឯទ�ៀតរបស់ភាពក្រីក្រ គេគួរ វាស់ស្ទង់តែមួយ បំណងចង់ឲ្យមានភាពងាយស្រួលក្នុង ធ្វើការវិភាគបន្ថែម ដោយផ្ដោតការយកចិត្តទុកដាក់ផ្ទាល់ ការប្រៀបធ�ៀប (សេដ្ឋវិទូហៅ បញ្ហានេះថាជា "បញ្ហា ទៅល�ើ ទ ិ ដ្ឋ ភា ពជាក់ លាក់នោ ះតែម្ដង។ ជាឧទាហរណ៍ ឯកតា" )។ ជាឧទាហរណ៍ គេពុ ំ អា ចញែកឲ្យច្បាស់ ថា ប្រសិនប�ើគេជ�ឿជាក់ថា មនុស្សចាស់ងាយនឹងរងគ្រោះ ទិដ្ឋភាពណាមួយមានសារៈសំខាន់ជាង ក្នុងការឆ្លុះបញ្ចាំង ជាងក្រុមមនុស្សផ្សេងដទៃទ�ៀត គេគួរសិក្សាអំពីស្ថានភាព អំ ព ី ភា ពក្រីក្រ៖ ត�ើ ព ិ កា រភាពសំ ខា ន់ ជា ង ឬស្ថា ន ភាព របស់មនុស្សដែលមានវ័យ ៦០ ឆ្នាំឬចាស់ជាងនោះ ផ្ទាល់ ដែលត្រូវបានគេរំលោភបំពានសំខាន់ជាង? ឧទាហរណ៍ តែម្ដង។ ជាការចាំបាច់ផងដែរ គឺថា គេគួរស្វែងយល់អំពី៖ មួយ ទ�ៀតនោះគឺ ថា ៖ ត�ើ កា រដែលទៅរស់ ន ៅតំ ប ន់ ជ ិ ត បុគ្គលិកលក្ខណៈ, ទំនាក់ទំនង ជាមួយនឹងអញ្ញាតផ្សេង ទន្លេ ដែលងាយរងគ្រោះពីទឹកជំនន់ និងរស់នៅតំបន់ដែល ទ�ៀត (រាប់ទាំងភាពក្រីក្រផងដែរ), ប្រភពនៃប្រាក់ចំណូល, ស្ ថិ ត នៅក្បែរកន្លែង មានអត្រាឧក្រិដ្ឋ ក ម្ម ខ្ពស់ ម ួ យ ណា ការឧបត្ថម្ភ, និងកត្តាផ្សេងៗទ�ៀត។ មានគ្រោះថ្នាក់ជាង? 106 ឯកសារមួយនេះប្រើប្រាស់វិធីសាស្ត្រ "ថ្មី" ដ�ើម្បីវាស់- តម្រូវការកាឡូរីអប្បបរមា ស្ទង់ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ និងបន្ទាត់ភាពក្រីក្រដោយ ពឹងផ្អែកទៅល�ើលក្ខខណ្ឌនៅក្នុងអង្កេតខាងសង្គម និង បរិមាណកាឡូរីសរុបរបស់ក្រុមម្ហូបអាហារ គឺអាស្រ័យ សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា (អ.ស.ស.ក) ឆ្នាំ២០០៩។ លទ្ធផល ទៅល�ើតម្រូវការកាឡូរីអប្បបរមា ដែលត្រូវបានប៉ាន់ស្មាន ទទួ ល បានពី វ ិ ធ ី សា ស្ត្រ ថ្មីនេ ះនឹ ងត្រូ វបានយកមកធ្វ ើ កា រ សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ដោយពិចារណាទៅល�ើអាយុ និង ប្រៀបធ�ៀប ជាមួយនឹងវិធីសាស្ត្រដែលត្រូវបានគេប្រើកាល យេនឌ័រ។ ការប៉ាន់ស្មានបែបនេះ គឺធ្វើតាមបែបបទដែល ពីល�ើកមុន នៅក្នុង អ.ស.ស.ក ឆ្នាំ១៩៩៣/៩៤។ យ�ើង ត្រូវបានស្នើឡ�ើងដោយអង្គការស្បៀងអាហារនិងកសិកម្ម ហៅវិ ធ ី សា ស្ត្រ ដែ លត្រូវបានគេប្រើ កា លពី ល� ើ ក មុ ន មក (FAO) អង្គការសុខភាពពិភពលោក (WHO) និងអង្គការ នោះ ថាជាវិធីសាស្ត្រ "ចាស់"។ សហប្រជាជាតិ (អ.ស.ប) នៅក្នុងឆ្នាំ២០០៤31 (ដែល ត្រូវបានសម្រួលឲ្យស៊ី ន ឹ ងស្ ថា ន ភាពប្រទេសកម្ ពុ ជា )។ បន្ទាត់ភាពក្រីក្រ ដោយហេតុថា ប្រទេសកម្ពុជា​គឺជាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍ ដែលមានប្រជាជនខ្លួនប្រមាណ ៨០ ភាគរយពាក់ព័ន្ធនឹង បន្ទាត់ភាពក្រីក្រចំនួនពីរត្រូវបានប៉ាន់ស្មាន។ បន្ទាត់ សកម្មភាពកសិកម្មនោះ តម្រូវការត្រូវបានគេប៉ាន់ស្មានថា ភាពក្រីក្រទី១ ទាក់ ទងនឹ ង ចំ ណា យទៅល�ើក្រុ មអាហារ មានកម្រិតពីមធ្យមទៅមធ្យមខ្ពស់។ ចំពោះក្រុមអាយុនិង ដែលរួមមាននូវបរិមាណកាឡូរីអប្បបរមាសម្រាប់បំពេញ យេនឌ័រនីមួយៗវិញ តម្រូវការកាឡូរីអប្បបរមាសម្រាប់ តម្រូវការខាងមុ ខ ងារជី វ សាស្ត្រ ក្ នុង ការទ្រទ្រង់ រា ងកាយ មនុ ស ្សម្នា ក ់ ក្ នុង មួ យ ថ្ងៃ ក៏ ត្រូ វបានប៉ា ន ់ ស្ មា ន ផងដែរ។ មនុស្ស។ បន្ទាត់នេះត្រូវបានឲ្យឈ្មោះថា"បន្ទាត់ភាពក្រីក្រ នៅចុងបញ្ចប់ គេត្រូវគិតអំពីតម្រូវការបន្ថែមសម្រាប់ករណី ម្ហូបអាហារ (កម្រិតខ្លាំង)"។ ចំណែកឯ បន្ទាត់ភាពក្រីក្រ ស្ត្រីមានគភ៌។ តារាង ៣៥ រាប់បញ្ចូលនូវតម្រូវការទៅតាម ទី២ គឺជាការរួមផ្សំបន្ទាត់ភាពក្រីក្រ ទី១ ជាមួយនឹងការ អាយុនិងយេនឌ័រ និងទៅតាមបំណែងចែកប្រជាជន។ ទី១ ចាត់ ចែង ចំ ណា យអប្បបរមាសម្រាប់ ទ ំ ន ិ ញ ក្រៅអំ ព ី ម្ ហូ ប តម្រូវការគីឡូកាឡូរី (Kcal) មធ្យមត្រូវបានប៉ាន់ស្មាន អាហារ និ ងសម្រា ប់ ស េវាកម្ម នា នាដែលក៏ ស ុ ទ្ធ ស ឹ ង ជា (ដោយប្រើ ម ធ្យមទម្ង ន ់ ជា មួ យ នឹ ង ចំ ណែ កភាគរយនៃ តម្រូវការមូលដ្ឋានរបស់មនុស្ស។ បន្ទាត់ភាពក្រីក្រនីមួយៗ បំណែងចែកប្រជាជន) ក្នុងចំនួន ២.១៩៤,៧៥ Kcal/ ត្រូវបានបង្ក ើ ត ឡ�ើ ងទ ៅតាមបំ ណែងចែ កផ្សេងៗគ្នា ន ៃ ថ្ងៃ ។ ទី ២ ប�ើ ច ំ ណែ កកាឡូ រ ី ប ន្ថែមត្រូវបានរាប់ ប ញ្ចូ ល សណ្ឋានប្រជាជនក្នុងគោលបំណងងាយស្រួលធ្វើចំណាត់ សម្រាប់ករណីស្ត្រីមានគភ៌ (៥,២៥ Kcal/ថ្ងៃ)នោះ តម្រូវ- ថ្នាក់លទ្ធផល។ ការកាឡូ រ ី អ ប្បបរមាសម្រាប់ ម នុ ស ្សម្នា ក ់ មា នចំ ន ួ ន ២.២០០ Kcal/ថ្ងៃ។ ដ�ើមឡ�ើយ សូចនាករប៉ាន់ស្មាន បន្ទាត់ភាពក្រីក្រម្ហូបអាហារ (កម្រិតខ្លាំង) ដែលមានកម្រិតនៃសកម្ម ភា ពខ្ពស់ ជា ង និ ង កម្រិតនៃ តម្រូវការកាឡូរីខ្ពស់ជាងត្រូវបានកែសម្រួល ដ�ើម្បីឲ្យស៊ី បន្ទាត់ភាពក្រីក្រម្ហូបអាហារគឺជាចំណាយទៅល�ើក្រុម នឹងសំណ�ើរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ ម្ហូបអាហារ ដែលផ្ដល់នូវបរិមាណកាឡូរីជាក់លាក់មួយ។ មានសមាសធាតុចំនួន ៣ ដែលចាំបាច់សម្រាប់ប៉ាន់- សមាសធាតុនៃក្រុមម្ហូបអាហារ ស្មានបន្ទាត់ភាពក្រីក្រម្ហូបអាហារ៖ តម្រូវការកាឡូរីអប្ប- បរមារបស់មនុស្សម្នាក់ បរិមាណឬសមាសធាតុនៃក្រុមម្ហូប ទិន្នន័យដែលទទួលបានពី សំណៅឯកសារ ឬកំណត់- អាហារ និងតម្លៃដែលត្រូវបានប្រើដ�ើម្បីប៉ាន់ស្មានចំណាយ ត្រា ត្រូវបានប្រើប្រាស់ ដ�ើម្បីសម្រេចថាមុខទំនិញណាខ្លះ ទៅល�ើក្រុមម្ហូបអាហារនោះ។ គួរដាក់បញ្ចូលនៅក្នុងក្រុមម្ហូបអាហារ និងក្នុងបរិមាណ 107 ប៉ុ ណ្ណានោ ះ។ ព័ ត ៌ មា នទទួ ល បានពី ក ំ ណ ត់ត្រានេ ះមាន បរិមាណកាឡូរីសរុប នៅក្នុងក្រុមម្ហូបអាហារមួយចំនួន លក្ខណៈលម្អិតគ្រប់គ្រាន់ ដែលអាចឲ្យគេកំណត់ទម្ងន់ ត្រូវបានប៉ាន់ស្មានថា មានចំនួន ១.៤៨៤ Kcal/ថ្ងៃ។33 (សម្រាប់គណនាមធ្យមទម្ងន់) តម្លៃឯកតា និងសមាស- បរិមាណម្ហូបអាហារដែលចាំបាច់សម្រាប់បំពេញតម្រូវការ ធាតុកាឡូរី។ ដ�ើម្បីកំណត់ក្រុមម្ហូបអាហារឲ្យបានសម- កាឡូរីអប្បបរមាចំនួន ២.២០០ ត្រូវបានគណនាដោយធ្វើ ស្របសម្រាប់គ្រួសារក្រីក្រ បណ្តាគ្រួសារនៃក្រុមដែលមាន ប្រមាណវិ ធ ី គ ុ ណ រវាងបរិ មា ណនឹ ង ចំ ន ួ ន ១,៤៨២៤ ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ទាបចំនួនពី ៥ ភាគរយ ទៅ (២.២០០/១.៤៨៤)។ បញ្ជីមុខម្ហូបអាហារ បរិមាណ ២៥ ភាគរយ ត្រូវបានជ្រើសរ�ើស។32 ម្ហូបអាហារ ដែលត្រូវ ចាំបាច់ សម្រាប់បំពេញតម្រូវការកាឡូរី ដែលមានចំនួន បានប្រើ ប្រាស ់ សម្រា ប់ ផ លិ ត កម្ម ស ប្បុរសធម៌ ឬការ ២.២០០ Kcal/ថ្ងៃ ព្រមទាំងកម្រិតកាឡូរី របស់មុខទំនិញ ទូទាត់កម្ចី (សង) ពុំត្រូវបានរាប់បញ្ចូលឡ�ើយ ពោលគឺ ទាំងអស់នេះ ត្រូវបានរ�ៀបរាប់នៅក្នុង តារាង ៣៥។ មានតែប្រភេទម្ ហូ ប អាហារប្រើ សម្រា ប់ ផ្គ ត ់ ផ្គ ង ់ គ ្រួ សា រ ប៉ ុ ណ្ ណ ោះ ដែលត្រូវបានរាប់ ប ញ្ចូ ល ។ ទិ ន្ន ន ័ យ ប្រភេទ តម្លៃចំណាយល�ើក្រុមម្ហូបអាហារ សំ ណ ៅនេះបានផ្ដល់ ន ូ វ ព័ ត ៌ មា នអំ ព ី ប ្រភេទម្ ហូ ប អាហារ ខុសៗគ្នាចំនួន ១៩៣ មុខ។ តម្លៃចំ ណា យល�ើ ក្រុ មម្ ហូ ប អាហារត្រូវបានប៉ា ន ់ ស្ មា ន ដោយការធ្វ ើ ប ្រមាណវិ ធ ី គ ុ ណ រវាងបរិ មា ណទៅនឹ ងថ្លៃ បន្ទាប់ពីលុបចោលនូវមុខទំនិញ ដែលគ្មានព័ត៌មាន នៃមុខទំនិញ ដែលស្ថិតនៅក្នុងតំបន់ទាំងបីនៃប្រទេស។ អំពីបរិមាណកាឡូរីច្បាស់លាស់ មុខទំនិញដែលត្រូវបាន ចំ ណា យបន្ថែមចំ ន ួ ន ១០ ភាគរយនៃចំ ណា យសរុប រាយការណ៍ដោយគ្រួសារចំនួនតិចជាង ៥ ភាគរយ នៃ ដ�ើមឡ�ើយ ត្រូវបានលៃលកទុកសម្រាប់ផាត់ទាត់នឹងការ ចំនួនគ្រួសារសរុប ឬ មុខទំនិញ ដែលត្រូវបានរាយការណ៍ ខាតបង់ ក៏ប៉ុន្តែក្រោយមក ត្រូវបានលុបចោលទៅវិញ ដោយពុំមានផ្ដល់នូវឯកតាច្បាស់លាស់រួចមក ចំនួនមុខ បន្ទា ប ់ ព ី ក ិ ច្ចស ន្ទ នា ជាមួ យ មន្ត្រីរដ្ឋា ភ ិ បា ល។ បណ្តាថ្លៃ ទំ ន ិ ញ ដែលត្រូវបានរាប់ ប ញ្ចូ ល នៅក្ នុងក្រុ មម្ ហូ ប អាហារ ចំណាយល�ើមុខម្ហូបអាហារនីមួយៗ និងចំណាយសរុប នៅសល់ត្រឹមតែ ១១១ មុខ ប៉ុណ្ណោះ។ ចំពោះម្ហូបអាហារ ទៅល�ើក្រុមម្ហូបអាហារ ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលនៅក្នុង តារាង ទាំង ១១១ មុខនេះ តួលេខចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ ៣៧។ ចំណាយសរុបនៃក្រុមម្ហូបអាហារ ដោយគិតជា ដែលទទួលបាន ត្រូវបានបំប្លែងឲ្យទៅជាទម្ងន់ (សម្រាប់ លុយរ�ៀលក្នុងតម្លៃបច្ចុប្បន្នមានចំនួន៣.៤១១ ៛ សម្រាប់ ប្រើក្នុងការគណនាមធ្យមទម្ងន់) ហ�ើយតម្លៃមេដ្យានក៏ត្រូវ គ្រួសារនៅភ្នំពេញ, ២.៧៩១ ៛ សម្រាប់គ្រួសារនៅទីប្រ- បានគណនាផងដែរដោយគិតជាគីឡូក្រាម។ តម្លៃមេដ្យាន ជុំជនផ្សេងទ�ៀត, និងចំនួន ២.៥៧០ ៛ សម្រាប់គ្រួសារ ចំពោះបណ្តាមុខម្ហូបអាហារទាំង ១១១ មុខនេះក៏ត្រូវ នៅទីជនបទ (តារាង ៣១)។ បានគណនា ទៅតាមតំបន់សំខាន់ៗទាំងបី ផងដែរ។ តារាង ៣១៖​តម្លៃចំណាយរបស់ក្រុមម្ហូបអាហារដំបូង(១១១ មុខ) និងបង្រួម(២៩ មុខ) (កម្ពុជា ឆ្នាំ២០០៩) ភ្នំពេញ ទីប្រជុំជនផ្សេងទ�ៀត ទីជនបទ តម្លៃចំណាយរបស់ក្រុមម្ហូបអាហារដំបូង (គិតជា ៛/ថ្ងៃ, ថ្លៃបច្ចុប្បន្ន) ៣.៤០៨,៨៧ ២.៨២០,០៨ ២.៥៨៣,១០ តម្លៃចំណាយរបស់ក្រុមម្ហូបអាហារបង្រួម (គិតជា ៛/ថ្ងៃ, ថ្លៃបច្ចុប្បន្ន) ៣.៤៤៨,០៥ ២.៨១៥,៧០ ២.៥៨៣,១០ គម្លាតចំណាយគិតជា៖ លុយរ�ៀលក្នុងមួយថ្ងៃ(៛/ថ្ងៃ)/ ភាគរយ ៣៩,១៨/១,១% -៤,៣៨/-០,២% ០,០០/០,០% ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់ «ក្រុមស្រាវជ្រាវខាងភាពក្រីក្រ» ដោយប្រើប្រាស់ទិន្នន័យអ.ស.ស.កឆ្នាំ២០០៩ របស់វ.ជ.សនៃប្រទេសកម្ពុជា។ 108 ៩៦ ភាគរយ នៃបរិមាណកាឡូរីរបស់ក្រុមម្ហូបអាហារដំបូង តម្លៃចំណាយល�ើក្រុមម្ហូបអាហារបង្រួម (ដែលមានមុខម្ហូបអាហារចំនួន ១១១ មុខ)។ រីឯតម្លៃ ចំណាយរបស់ក្រុមម្ហូបអាហារបង្រួមនេះ មានតម្លៃស្មើនឹង ទៅថ្ងៃអនាគត ដ�ើម្បីប៉ាន់ស្មានតម្លៃចំណាយទៅល�ើ ៩១,៥ ភាគរយ នៃតម្លៃចំណាយរបស់ក្រុមម្ហូបអាហារ ក្រុមម្ហូបអាហារ គេនឹងត្រូវធ្វើការគណនាថ្លៃរបស់ក្រុមម្ហូប ដំបូង។ អាហារដដែលនោះ ដោយប្រើប្រាស់ថ្លៃថ្មី។ បរិមាណនៃ ក្រុមម្ហូបអាហារពុំប្រែប្រួលឡ�ើយ ក៏ប៉ុន្តែថ្លៃរបស់មុខម្ហូប ដ�ើ ម ្បីរក្សាតម្លៃចំ ណា យឲ្យស្រដ�ៀងតាមដែលអាច អាហារនី ម ួ យ ៗមានការប្រែប្រួលទៅតាមពេលវេលា។ ធ្វើបានទៅនឹងចំណាយរបស់ក្រុមម្ហូបអាហារដំបូងគេបាន ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្ដី គេមិនងាយទទួលបានថ្លៃរបស់ម្ហូប បង្កើនបរិមាណសរុបរបស់ម្ហូបអាហារទាំង ២៩ មុខ។ អាហារ ដែលមានកម្រិតជ�ឿជាក់ល្អនោះឡ�ើយ ដោយសារ បន្ទា ប ់ ព ី ធ ្វ ើ កា រកែសម្រួលជាចុ ងក្រោ យរួ ច មក តម្លៃ មូលហេតុមួយចំនួន។ មូលហេតុទី១៖ គេឃ�ើញថាមុខម្ហូប ចំ ណា យរបស់ ក្រុ មម្ ហូ ប អាហារបង្រួ ម មានដូ ច តទៅ៖ អាហារនៅក្នុងក្រុមម្ហូបអាហារមានចំនួនច្រើន ក្នុងករណី ៣.៤០៨,៨៧៛ សម្រាប់គ្រួសារនៅភ្នំពេញ,២.៨២០,០៨៛ ដែលក្រុមម្ហូបអាហារមានចំនួន ១១១ មុខ។ មូលហេតុ ំ នផ្សេងទ�ៀត, និង ២.៥៨៣,១០៛ សម្រាប់គ្រួសារនៅទីប្រជុជ ទី២៖ អំឡុងពេលនៃអត្រាអតិផរណាខ្ពស់ ថ្លៃប្រចាំខែ សម្រាប់គ្រួសារនៅទីជនបទ (សូមម�ើល តារាង ៣១)។ របស់ម្ហូបអាហារមានការប្រែប្រួលខ្លាំង ដែលទាមទារឲ្យ គម្លា ត នៃទំ ហ ំ ច ំ ណា យរវាងក្រុមម្ ហូ ប អាហារទាំ ង ពី រ នេះ មានការយកព័ត៌មានល្អជាងមុន។ មូលហេតុទី៣៖ ផ្នែកខ្លះ មានចំនួន ១,១ ភាគរយ សម្រាប់ ភ្នំពេញ និងស្ទើរតែសូន្យ របស់ ក្រុ មម្ ហូ ប អាហារមានរាប់ ប ញ្ចូ ល នូ វ មុ ខ ម្ ហូ ប អាហារ សម្រាប់ ត ំ ប ន់ ព ី រ ផ្សេងទ�ៀត គឺ ទ ី ប ្រជុ ំ ជ នផ្សេងទ�ៀត មួយចំនួន ដែលអាចបង្កការលំបាកដល់ការធ្វើបច្ចុប្បន្ន- ក្រៅពីភ្នំពេញ និងទីជនបទ។ ដោយឃ�ើញ សារៈប្រយោជន៍ កម្មទៅតាមពេលវេលា។ មូលហេតុទី៤៖ ការរឹតត្បិតថវិកា ី ពងាយស្រួលក្នុងការតាមដានថ្លៃរបស់មខ អំពភា ហូ អាហារ ុ ម្ប នៅពេលអនាគតអាចបង្ករការលំបាកក្នុងការប្រមូលយក នៅក្នុងក្រុមម្ហូបអាហារបង្រួម និងអំពីផលប៉ះពាល់តិចតួច នូវគ្រប់ព័ត៌មានចាំបាច់ទាំងអស់ ដ�ើម្បីធ្វើការវាយតម្លៃឲ្យ ដែលក�ើតចេញអំពីការបង្រួមចំនួនមុខម្ហូបអាហារនេះគេក៏ បានសុក្រឹត។ ផ្ដល់អនុសាសន៍ឲ្យប្រើប្រាស់ក្រុមម្ហូបអាហារបង្រួមនេះ។ មុ ខ ម្ ហូ ប អាហារទាំ ង អស់ ន ៅក្ នុងក្រុ មម្ ហូ ប អាហារបង្រួ ម ំ អស់នេះ គេបានបង្កត ដោយឃ�ើញមានមូលហេតុទាង ើ ត្រូវបានបង្ហាញនៅក្នុង តារាង ៣៧។ ក្រុមម្ហូបអាហារ ទី២ ដែលគេហៅឈ្មោះថា "ក្រុមម្ហូប អាហារបង្រួម"។ គោលការណ៍បន្តបន្ទាប់នេះត្រូវបានប្រើ- បន្ទាត់ភាពក្រីក្ររួម ប្រាស់ ក្ នុង ការបង្ក ើ ត ក្រុមទី ២ នេះ៖ រក្សាតម្លៃចំ ណា យ សរុបសម្រាប់ក្រុមម្ហូបអាហារឲ្យខិតជិតទៅនឹងសូចនាករ បន្ទា ត ់ ភា ពក្រីក្ររួ ម គឺ ជា ផលបូ ក នៃបន្ទា ត ់ ភា ពក្រីក្រ ប៉ាន់ស្មានពីខាងដ�ើម តាមដែលអាចធ្វើបាន, រក្សាទុកនូវ (កម្រិតខ្លា ំង) ខាងស្បៀងអាហារជាមួ យ នឹ ងចំណែ កនៃ មុខម្ហូបអាហារ ដែលមាននិយមន័យនិងខ្នាតឯកតាច្បាស់- ចំ ណា យអប្បបរមាទៅល�ើទ ំ ន ិ ញក្រៅពី ម្ ហូ ប អាហារ និ ង លាស់ , និ ង រក្សាទុ ក បណ្តា ម ុ ខ ម្ ហូ ប អាហារដែលផ្ដល់ ន ូ វ សេវាកម្មនានា (កន្លែងស្នាក់នៅ សម្លៀកបំពាក់ ទំនិញ កម្រិតកាឡូ រ ី ខ្ពស់ និ ងដែ លត្រូវបានគ្រួ សា រប្រើ ប្រាស ់ សម្រាប់ប្រើប្រាស់ផ្ទាល់ខ្លួន ការកម្សាន្ត ជាដ�ើម)។ គេបាន ជាទូទៅឬនិយមប្រើប្រាស់។បន្ទាប់ពីប្រកាន់យកនូវគោល- កំណត់ទំហំចំណាយអប្បបរមា ដោយលក្ខណៈប្រយោល ការណ៍ទាំងអស់នេះរួចមក គេឃ�ើញថា ចំនួនមុខម្ហូប ពីព្រោះថា ពុំមានការទទួលស្គាល់ជាទូទៅ ទាក់ទងនឹង អាហារនៅសល់ត្រឹមតែ ២៩ មុខប៉ុណ្ណោះ (ប្រៀបធ�ៀប ទំ ហ ំ ច ំ ណា យអប្បបរមាសម្រាប់ទ ំ ន ិ ញក្រៅពី ម្ ហូ ប អាហារ នឹង ១១១ មុខកាលពីដំបូង)។ ទន្ទឹមនឹងនេះដែរ ក្រុមម្ហូប និងសេវាកម្មនានានៅឡ�ើយទេ។ អាហារទី ២ នេះរាប់ ប ញ្ចូ ល នូ វ បរិ មា ណកាឡូ រ ី ច ំ ន ួ ន ជាង 109 បច្ចេកទេសក្ នុង ការប៉ា ន ់ ស្ មា ន ទំ ហ ំ ច ំ ណា យសម្រាប់ សារៈសំខាន់ ដូចនឹងចំណាយល�ើម្ហូបអាហារផងមិនខាន ទំនិញក្រៅពីម្ហូបអាហារ ត្រូវបានធ្វើឡ�ើងដោយផ្អែកតាម ដែលជាហេតុ នា ំ ឲ ្យគេហៅថាជាចំ ណា យ " មូ លដ្ឋា ន" ។ ទស្សនទានដែលថា បន្ទាត់ភាពក្រីក្រផ្ដល់នូវតម្រូវការម្ហូប នៅក្នុងអង្កេតខាងសង្គមនិងសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា(អ.ស.ស.ក) អាហារអប្បបរមា ហ�ើយចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់សម្រាប់ ឆ្នាំ២០០៩ បណ្តាគ្រួសារចំនួន ៤៩៨ គ្រួសារចាយវាយ ទំ ន ិ ញ បែបនោះត្រូវបានចាត់ ទ ុ ក ថា " សំ ខា ន់ " ឬ ល�ើការប្រើប្រាស់សរុប ក្នុងចំនួនតែ ១០ ភាគរយនៃតម្លៃ "ចាំបាច់"។ ចំណែកឯ ទស្សនទានទី២វិញ គឺជាគោល- បន្ទាត់ភាពក្រីក្រខាងស្បៀងអាហារប៉ុណ្ណោះ។35 សម្រាប់ ការណ៍ដែលថា គ្រួសារមួយអាចនឹងជំនួសចំណាយល�ើ ក្រុមគ្រួសារទាំងនេះ ការប្រើប្រាស់ម្ហូបអាហារមានចំនួន ម្ហូបអាហារ "មូលដ្ឋាន" មួយចំនួនរបស់ខ្លួន ដោយចាយ- ស្មើនឹង ៦៤ ភាគរយ នៃចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់សរុប វាយទៅល�ើសេវាកម្ម និងទំនិញផ្សេងដទៃទ�ៀត ល្គឹកណា សម្រាប់ភ្នំពេញ និងចំនួន ៦៦ ភាគរយនៃចំណាយល�ើ សេវាកម្ម ន ិ ងទ ំ ន ិ ញ ផ្សេងដទៃទ�ៀតទាំ ងនោ ះមានសារៈ ការប្រើ ប្រាស ់ ស រុ ប សម្រាប់ ត ំ ប ន់ ព ី រ ផ្សេងទ�ៀត។ មាន សំខាន់ដូចម្ហូបអាហារនោះដែរ។ និយាយមួយបែបទ�ៀត ន័យថា ចំណាយល�ើទំនិញក្រៅពីម្ហូបអាហារមានចំនួន គឺ ថា គ្រួ សា រមួ យ អាចចំ ណា យថវិ កា របស់ ខ្ លួ ន ទៅល�ើ ៣៦ និង ៣៤ភាគរយនៃចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់សរុប ទំនិញក្រៅពីម្ហូបអាហារនិងសេវាកម្មនានា តែមិនចំណាយ រ�ៀងគ្នាសម្រាប់ភ្នំពេញនិងតំបន់ពីរផ្សេងទ�ៀត។36 ទៅល�ើម្ហូបអាហារទេ ប�ើទោះបីជាខ្លួនស្រេកឃ្លានក៏ដោយ ពីព្រោះថាទំនិញក្រៅពីម្ហូបអាហារ និងសេវាកម្មនានាទាំង បន្ទាត់ភាពក្រីក្រខាងស្បៀងអាហារ គួរតែតាងឲ្យ៦៤ អស់នោះ ពិតមានសារៈសំខាន់ដូចម្ហូបអាហារផងដែរ។34 ឬ ៦៦ ភាគរយនៃបន្ទាត់ភាពក្រីក្ររួម។ ហ�ើយទំហំ ចំណាយល�ើទំនិញក្រៅពីម្ហូបអាហារ គួរតែស្ថិតក្នុងរង្វង់ បណ្តា គ ្រួ សា រដែលមានកម្រិតចំ ណា យល�ើ កា រប្រើ - ៣៦ ឬ ៣៤ ភាគរយនៃបន្ទាត់ភាពក្រីក្ររួម។ ប�ើយោង ប្រាស់ ស រុ ប ស្ ថិ ត នៅជុ ំ វ ិ ញ បន្ទា ត ់ ភា ពក្រីក្រខាងស្បៀង- តាមតម្លៃលេខរបស់ ប ន្ទា ត ់ ភា ពក្រីក្រខាងស្បៀងអាហារ អាហារ ពុំអាចបំពេញ ឬសឹងតែពុំអាចបំពេញនូវតម្រូវការ ដែលត្រូវបានរាយការណ៍នៅក្នុង តារាង ១ គេឃ�ើញថា ម្ហូបអាហារអប្បបរមាបានផងទេ។ ថ្វីប�ើយ៉ាងនេះក្ដី បណ្ដា បណ្តា ប ន្ទា ត ់ ភា ពក្រីក្ររួ ម មានតម្លៃលេខរ�ៀងគ្នា ដូ ច គ្រួសារទាំងនេះ នៅតែលៃលកចំណែកខ្លះនៃថវិការបស់ តទៅ៖ ៥.៣២៦,៣៦៛ (ភ្នំពេញ), ៤.២៧២,៨៥ ៛ ខ្ លួ ន សម្រាប់ ច ំ ណា យល�ើ ទ ំ ន ិ ញ ក្រៅពី ម្ ហូ ប អាហារ។ (ទីប្រជុំជន ផ្សេងទ�ៀត), និង ៣.៩១៣,៧៩ ៛ (ជនបទ) ចំណាយល�ើទ ំ ន ិ ញក្រៅពី ម្ ហូ ប អាហារនេះ គឺ ព ិ ត ជាមាន (សូមម�ើលតារាង ៣២)។ តារាង ៣២៖​បន្ទាត់ភាពក្រីក្រប្រចាំតំបន់នីមួយៗ នៅកម្ពុជា ក្នុងឆ្នាំ២០០៩ (គិតជា ៛/ថ្ងៃ, ថ្លៃបច្ចុប្បន្ន) ចំណាយល�ើទំនិញ បន្ទាត់ភាពក្រីក្ររួម ក ចំណាយល�ើម្ហូបអាហារ ខ ក្រៅពីម្ហូបអាហារ គ ភ្នំពេញ ៥.៣២៦,៣៦ ៣.៤០៨,៨៧ ១.៩១៧,៤៩ ទីប្រជុំជនផ្សេងទ�ៀត ៤.២៧២,៨៥ ២.៨២០,០៨ ១.៤៥២,៧៧ ទីជនបទ ៣.៩១៣,៧៩ ២.៥៨៣,១០ ១.៣៣០,៦៩ កម្ពុជា ៤.០៨០,៧៥ ២.៦៨៣,៣៣ ១.៣៩៧,៤២ សម្គាល់៖ កបន្ទាត់ភាពក្រីក្រម្ហូបអាហារ/០,៦៤ ឬ ០,៦៦; ខដូចគ្នានឹងតម្លៃរបស់បន្ទាត់ភាពក្រីក្រម្ហូបអាហារដែរ; គបន្ទាត់ភាពក្រីក្ររួម - ចំណាយ ល�ើទំនិញក្រៅពីម្ហូបអាហារ។ តម្លៃរួមសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា គឺយកតាមមធ្យមភាគនៃសំណាកធំ។ ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់ «ក្រុមស្រាវជ្រាវខាងភាពក្រីក្រ» ដោយប្រើទិន្នន័យអ.ស.ស.កឆ្នាំ២០០៩។ 110 ការប្រៀបធ�ៀបបន្ទាត់ក្រីក្រ ដែលគណនាតាម ដល់ទៅជាងពីរដងកន្លះ ប�ើប្រៀបធ�ៀបនឹងតម្លៃលេខដែល វិធីសាស្ត្រ "ចាស់" និងវិធីសាស្ត្រ "ថ្មី" គណនាតាមវិធីសាស្ត្រ "ចាស់" (សូមម�ើលតារាង ៣៣)។ សូចនាករប៉ាន់ស្មានទាំងពីរ ត្រូវបានគណនាឡ�ើង ដោយ តម្លៃលេខរបស់ ប ន្ទា ត ់ ភា ពក្រីក្រម្ ហូ ប អាហារ ដែល ផ្អែកតាមបរិមាណម្ហូបអាហារ និងទំនិញក្រៅពីម្ហូបអាហារ គណនាតាមវិធីសាស្ត្រ "ចាស់" និងវិធីសាស្ត្រ "ថ្មី" គឺ ដែ ល ប ណ្ដាគ ្ រួ សា រ ន ៅ ក្ នុងស ំ ណា ក បា ន ប្រ ើ ប្រាស ់ ស្រដ�ៀងគ្នា។ ពោលគឺថា សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់វិធី- (មេគុណអេនជែល ឬ Engels coefficient)។ ហេតុអ្វី សាស្ត្រ "ថ្មី" មានតម្លៃខ្ពស់ជាងវិធីសាស្ត្រ "ចាស់" ក្នុង បានជាមេគុ ណ និ ម្មិ ត នេះប្រែប្រួលយ៉ា ងគ ំ ហ ុ ក ពី ច ំ ន ួ ន ចំនួន ១៤ ៛ សម្រាប់តំបន់នៅភ្នំពេញ (+០,៤ ភាគរយ), ៨៤ ភាគរយ ទៅ ៦៤ ភាគរយ បន្ទាប់ពីប្រើប្រាស់ មានតម្លៃទាបជាងក្នុង ចំ ន ួ ន ៨៧ ៛ សម្រាប់ ត ំ ប ន់នៅ វិធីសាស្ត្រ "ថ្មី"? ទីប្រជុំជនផ្សេងទ�ៀត (-៣,០ ភាគរយ), និងមានតម្លៃទាប ជាងក្នុងចំនួន ១៣៨ ៛ សម្រាប់តំបន់នៅទីជនបទ (-៥,១ មានមូលហេតុចំនួនពីរដែលបណ្ដាលឲ្យចំណាយល�ើ ភាគរយ) (តារាង ៣៣)។ ភាពខុសគ្នារវាងបន្ទាត់ភាពក្រីក្រ ម្ហូបអាហារគណនាដោយវិធីសាស្ត្រ "ថ្មី" មានទំហំធំជាង នៃវិធីសាស្ត្រ "ចាស់" និងវិធីសាស្ត្រ "ថ្មី" ក�ើតឡ�ើងដោយ ចំណាយប៉ាន់ស្មានដោយវិធីសាស្ត្រ "ចាស់" គឺ៖ ឆ្នាំគោល សារកត្តាចំនួនពីរ។ កត្តាទី១៖ ការកំណត់ឡ�ើងវិញនូវក្រុម និងបម្រែបម្រួលថ្លៃ។ បញ្ហាទាក់ទងនឹងឆ្នាំគោលក�ើតចេញ ម្ ហូ ប អាហារឆ្នា ំ ២ ០០៩ជាកត្តា ម ួ យ ដែលអនុ ញ្ ញា ត ឲ្យ អំពីឆ្នាំដែលគេប្រើសម្រាប់បង្កើតវិធីសាស្ត្រ "ចាស់"។ គេ គ្រួសារអាចងាកទៅប្រើប្រាស់ផលិតផលម្ហូបអាហារ ដែល ប្រើប្រាស់ព័ត៌មានរបស់អង្កេតគ្រួសារឆ្នាំ១៩៩៣/៩៤។ មានថ្លៃទាប។ កត្តាទី២៖ នៅពេលទទួលបានចំណូល ពេលនោះ គឺ ជា គ្រាដែលប្រទេសកម្ ពុ ជា មានកម្រិតភាព ច្រើនជាងមុន បណ្តាគ្រួសារបានបង្កើនចំណាយទៅល�ើ ក្រីក្រខ្ពស់ជាង ហ�ើយបណ្តាគ្រួសារនានាលៃលកចំណែក ម្ហូបអាហារ ដែលមានកាឡូរីថ្លៃៗជាងមុន។ ដោយហេតុ ធំជាងសម្រាប់ចំណាយល�ើម្ហូបអាហារ។37 ជាឧទាហរណ៍ នេះ ឥទ្ធិពលសុទ្ធរបស់វាភាគច្រើនមានលក្ខណៈវិជ្ជមាន ចំ ណែ កនៃចំ ណា យល�ើ ទ ំ ន ិ ញ ក្រៅពី ម្ ហូ ប អាហាររបស់ ពីព្រោះថា ការចំណេញខាងប្រសិទ្ធភាព (ក្នុងការបំពេញ គ្រួសារនៅទីជនបទមានចំនួន ២១,១ ភាគរយ នៅក្នុង តម្រូវការរាងកាយ) មានលក្ខណៈធំជាងបរិមាណកាឡូរី ឆ្នាំ១៩៩៣/៩៤ ប្រៀបធ�ៀបនឹង ៣៤ ភាគរយ នៅក្នុង ថ្លៃៗ ដែលត្រូវបានប្រើប្រាស់។ ឆ្នា ំ ២ ០០៩។ 38 ដោយសារតែក�ើ ត មានបន្លា ស ់ ប្ដូរ គួ រ ឲ្យ កត់ សម្ គា ល ់ ន ៅក្ នុងសង្គ ម កម្ ពុ ជា បម្រែបម្រួលនៃការ ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី វិធីសាស្ត្រទាំងពីរផ្ដល់នូវគម្លាត លៃលកថវិកាពុំមែនជាការគួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើលឡ�ើយ។ អស់ ខុសគ្នាខ្លាំង ចំពោះចំណាយល�ើទំនិញក្រៅពីម្ហូបអាហារ។ រយៈពេល ១៦ ឆ្នាំ កន្លងមកហ�ើយតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣/៩៤ តម្លៃលេខដែលផ្ដល់ដោយវិធីសាស្ត្រ "ថ្មី" មានចំនួនធំជាង ហ�ើយកម្រិតប្រាក់ចំណូលបានក�ើនឡ�ើងជាងទ្វេដង។ តារាង ៣៣៖​ការប្រៀបធ�ៀបបន្ទាត់ភាពក្រីក្រ នៅកម្ពុជា ឆ្នាំ២០០៩ (គិតថា ៛/ថ្ងៃ, ថ្លៃបច្ចុប្បន្ន) បន្ទាត់ភាពក្រីក្រម្ហូបអាហា រ(កម្រិតខ្លាំង) ចំណាយល�ើទំនិញក្រៅពីម្ហូបអាហារ តំបន់ ចាស់ ថ្មី គម្លាត ចាស់ ថ្មី គម្លាត ភ្នំពេញ ៣.៣៩៥ ៣.៤០៩ ១៤ ៧៩០ ១.៩១៧ ១.១២៧ ទីប្រជុំជនផ្សេងទ�ៀត ២.៩០៧ ២.៨២០ -៨៧ ៥៣១ ១.៤៥៣ ៩២២ ទីជនបទ ២.៧២១ ២.៥៨៣ -១៣៨ ៤៩២ ១.៣៣១ ៨៣៩ ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់ «ក្រុមស្រាវជ្រាវខាងភាពក្រីក្រ» ដោយប្រើប្រាស់ទិន្នន័យអ.ស.ស.កឆ្នាំ២០០៩ របស់វ.ជ.សនៃប្រទេសកម្ពុជា។ 111 មូលហេតុទី២ គឹបម្រែបម្រួលថ្លៃអំឡុងជាង ១៦ ឆ្នាំ ភាពក្រីក្រនិ ង ចំ ណេ ះដឹ ងទទ ួ ល បានពី កា រវិ ភា គនេះ កន្លងមកនេះ តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣ រហូតមកដល់ឆ្នាំ២០០៩ ភាគច្រើន នឹងមិនផ្លាស់ប្ដូរឡ�ើយ។ ដែលបង្កការលំបាក ក្នុងការវាស់ស្ទង់។ ឯកតានៅក្នុង កម្រងសំ ណ ួ រ ប្រភេទជាសំណ ៅឯកសារ និ ងថ្លៃនៅក្នុង កម្រងសំណួរថ្លៃសុទ្ធសឹងបញ្ជាក់ថា អតិផរណាទាក់ទង លទ្ធផលនៃការវិភាគភាពក្រីក្រឆ្នាំ២០០៩ នឹ ងថ្លៃទ ំ ន ិ ញ ក្រៅពី ម្ ហូ ប អាហារមានកម្រិតទាបជាង អតិផរណាទាក់ទងនឹងថ្លៃម្ហូបអាហារ នៅគ្រប់តំបន់ទាំងបី ដោយប្រើប្រាស់វិធីសាស្ត្រ "ថ្មី" ភាពក្រីក្រកម្រិតខ្លាំង និងនៅពេញមួយអំឡុងពេលនោះ។ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០០៩ នៅកម្ពុជាត្រូវបានប៉ាន់ស្មានថា មានអត្រា ៥,៣ ភាគរយ វិធីសាស្ត្រ "ចាស់" ថែមទាំងផ្ដល់នូវតម្លៃលេខ នៃចំណាយ ដែលអត្រានេះហាក់មានកម្រិតទាបជាងបន្តិច នៅក្នុង ល�ើទំនិញក្រៅពីម្ហូបអាហារ ក្នុងទំហំតូចជាងឆ្នាំកន្លងទៅ។ តំបន់ទីប្រជុំជន (០,៦ ភាគរយសម្រាប់ភ្នំពេញ និង២,០ ឧទាហរណ៍ ចំណែកនៃចំណាយល�ើទំនិញក្រៅពីម្ហូបអា- ភាគរយសម្រាប់ទ ី ប ្រជុ ំ ជ នផ្សេងទ�ៀត) ប៉ ុន្តែ ហាក់ មាន ហាររបស់គ្រួសារនៅទីជនបទមានចំនួន ១៥,៨ភាគរយ។ កម្រិតខ្ពស់ជាងបន្តិច នៅក្នុងតំបន់ទីជនបទ គឺ ៦,៣ ភាគរយ។ សូចនាករប៉ាន់ស្មានតាមវិធីសាស្ត្រ "ចាស់" មូ ល ហេតុ ដែ លធ្វ ើ ឲ ្យមានគម្លា ត ខុ សគ្ នា នេ ះមាន ផ្ដល់នូវអត្រាភាពក្រីក្រ (កម្រិតខ្លាំង) ខាងស្បៀងអាហារ លក្ខណៈច្បាស់លាស់ហ�ើយ ក៏ប៉ុន្តែ ត�ើគេគួរប្រើប្រាស់វិធី- ដោយមានតម្លៃលេខចំនួន ២,៤ ពិន្ទុ ភាគរយសម្រាប់ សាស្ត្រណាមួយ? ចម្លើយនៃសំណួរមួយនេះត្រូវបានបក- គ្រប់តំបន់ទាំងអស់ ឬតំបន់នីមួយៗ (តារាង ៣៤)។ ស្រាយដូចតទៅ។ ប�ើឆ្នាំនៅក្នុងសំណួរកាន់តែខិតជិតឆ្នាំ ១៩៩៣/៩៤ នោះ ការគណនាតាមវិ ធ ី សា ស្ត្រ ចា ស់ អត្រាភាពក្រីក្ររួមដែលគណនាតាមវិធីសាស្ត្រ "ថ្មី" កាន់តែសុក្រឹត។ ប�ើឆ្នាំនៅក្នុងសំណួរកាន់តែខិតជិតឆ្នាំ មានចំនួនខ្ពស់ជាងខ្លាំង ដោយសារតែចំណាយល�ើទំនិញ ២០០៩ នោះ ការគណនាតាមវិ ធ ី សា ស្ត្រ ថ្មី កាន់ តែ ក្រៅពីម្ហូបអាហារមានទំហំធំជាងខ្លាំង។ អត្រារួមនេះត្រូវ សុ ក្រឹ ត។ ល�ើ ស ពី នេ ះទ�ៀត តាមរយៈការប្រើ ប្រាស ់ ់ ន បានប៉ានស្ ួ ២៣,៩ ភាគរយដោយ៤,៣ មា ថា មានចំនន សូចនាករប៉ា ន ់ស្មា នដែលគណនាតាមវិធ ី សាស្ត្រ ទា ំងពី រ ភាគរយសម្រាប់តំបន់នៅភ្នំពេញ ១២,៧ភាគរយសម្រាប់ ក្នុងចន្លោះគ្រាណាមួយ គេអាចប្រៀបធ�ៀបនិន្នាការគន្លង តំបន់នៅទីប្រជុំជនផ្សេងទ�ៀត និង ២៧,៥ ភាគរយ និងកត្តានានាទាក់ទងនឹងភាពក្រីក្រ។ ប្រសិនប�ើគម្លាត សម្រាប់តំបន់នៅទីជនបទ (តារាង ៣៤)។ ប�ើប្រើប្រាស់ ខុសគ្នា គឺគ្រាន់តែជាបញ្ហានៃតម្លៃលេខនោះ ការវិភាគអំពី វិធីសាស្ត្រ "ចាស់" វិញនោះ អត្រាភាពក្រីក្ររួមនៅកម្ពុជា ត្រូវបានប៉ាន់ស្មានថា មានចំនួន ១៤,៦ ភាគរយ។ តារាង ៣៤៖​អត្រាភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជា ក្នុងឆ្នាំ២០០៩ បន្ទាត់ភាពក្រីក្រម្ហូបអាហារ (កម្រិតខ្លាំង) អត្រាភាពក្រីក្ររួម តំបន់ ចាស់ ថ្មី គម្លាត ចាស់ ថ្មី គម្លាត ភ្នំពេញ ៣.៣៩៥ ៣.៤០៩ ១៤ ៧៩០ ១.៩១៧ ១.១២៧ ទីប្រជុំជនផ្សេងទ�ៀត ២.៩០៧ ២.៨២០ -៨៧ ៥៣១ ១.៤៥៣ ៩២២ ទីជនបទ ២.៧២១ ២.៥៨៣ -១៣៨ ៤៩២ ១.៣៣១ ៨៣៩ កម្ពុជា ៧,៤% ៥,៣% -២,១% ១៤,៦% ២៣,៩% ៩,៣% ប្រភព៖ សូចនាករប៉ាន់ស្មានរបស់ «ក្រុមស្រាវជ្រាវខាងភាពក្រីក្រ» ដោយប្រើប្រាស់ទិន្នន័យអ.ស.ស.កឆ្នាំ២០០៩ របស់វ.ជ.សនៃប្រទេសកម្ពុជា។ 112 តារាង ៣៥៖​តម្រូវការកាឡូរី និងអត្រាប្រជាជន បែងចែកតាមអាយុនិងយេនឌ័រ នៅកម្ពុជា ឆ្នាំ២០០៩ ប្រុស ស្រី អាយុ(ឆ្នាំ) កាឡូរី/ថ្ងៃ %ប្រជាជន កាឡូរី*ភាគរយ អាយុ(ឆ្នាំ) កាឡូរី/ថ្ងៃ %ប្រជាជន កាឡូរី*ភាគរយ <១ ៦៧១ ១,២% ៨,០ <១ ៦១៥ ១,១% ៦,៥ ១ - ១,៩ ៩៤២ ១,0% ៩,២ ១ - ១,៩ ៨៤៣ 0,៩% ៧,៩ ២ - ២,៩ ១.១១៥ ១,0% ១០,៩ ២ - ២,៩ ១.០៤១ ១,0% ១០,០ ៣ - ៣,៩ ១.២៣៩ ១,១% ១៣,១ ៣ - ៣,៩ ១.១៤០ 0,៩% ១០,៣ ៤ - ៤,៩ ១.៣៣៨ ១,0% ១៣,០ ៤ - ៤,៩ ១.២៣៩ 0,៩% ១០,៩ ៥ - ៥,៩ ១.៤៦២ ១,0% ១៥,៣ ៥ - ៥,៩ ១.៣១៣ ១,១% ១៤,២ ៦ - ៦,៩ ១.៥៦១ ១,២% ១៨,៧ ៦ - ៦,៩ ១.៤១៣ ១,១% ១៥,២ ៧ - ៧,៩ ១.៦៨៥ ១,១% ១៨,៨ ៧ - ៧,៩ ១.៥៣៦ ១,0% ១៥,៩ ៨ - ៨,៩ ១.៨០៩ ១,១% ១៩,៣ ៨ - ៨,៩ ១.៦៨៥ ១,0% ១៧,៦ ៩ - ៩,៩ ១.៩៥៨ ១,២% ២២,៥ ៩ - ៩,៩ ១.៨៣៤ ១,២% ២១,២ ១0 - ១0,៩ ២.១៣១ ១,២% ២៥,១ ១0 - ១0,៩ ១.៩៨៣ ១,១% ២១,៩ ១១ - ១១,៩ ២.៣២៩ ១,១% ២៤,៧ ១១ - ១១,៩ ២.១៣១ ១,១% ២២,៥ ១២ - ១២,៩ ២.៥២៨ ១,១% ២៨,២ ១២ - ១២,៩ ២.២៥៥ ១,១% ២៤,៣ ១៣ - ១៣,៩ ២.៧៥១ ១,៣% ៣៤,៥ ១៣ - ១៣,៩ ២.៣៥៤ ១,១% ២៦,៩ ១៤ - ១៤,៩ ២.៩៧៤ ១,២% ៣៦,២ ១៤ - ១៤,៩ ២.៤២៩ ១,១% ២៦,៨ ១៥ - ១៥,៩ ៣.១៤៧ ១,៤% ៤២,៧ ១៥ - ១៥,៩ ២.៤៧៨ ១,១% ២៧,៨ ១៦ - ១៦,៩ ៣.២៩៦ ១,៣% ៤២,៤ ១៦ - ១៦,៩ ២.៤៧៨ ១,២% ២៩,១ ១៧ - ១៧,៩ ៣.៣៧០ ១,២% ៤០,២ ១៧ - ១៧,៩ ២.៤៧៨ ១,១% ២៨,៣ ១៨ - ១៨,៩ ២.៦៨១ ១,៣% ៣៣,៩ ១៨ - ១៨,៩ ២.០២០ ១,២% ២៤,៥ ១៩ - ១៩,៩ ២.៦៦៤ ១,១% ២៨,៥ ១៩ - ១៩,៩ ២.០០៤ ១,១% ២២,១ ២0 - ២៤,៩ ២.៧៣១ ៥,១% ១៣៨,៧ ២0 - ២៤,៩ ២.០៣៩ ៥,២% ១០៦,១ ២៥ - ២៩,៩ ២.៧៣៣ ៤,៦% ១២៦,២ ២៥ - ២៩,៩ ២.០៤០ ៥,១% ១០៣,៥ ៣0 - ៣៤,៩ ២.៧៣៧ ២,៦% ៧១,៥ ៣0 - ៣៤,៩ ២.២០៩ ២,៨% ៦២,៨ ៣៥ - ៣៩,៩ ២.៧៤២ ២,៩% ៧៩,៩ ៣៥ - ៣៩,៩ ២.២១២ ៣,២% ៦៩,៨ ៤0 - ៤៤,៩ ២.៧២៦ ២,៤% ៦៥,៤ ៤0 - ៤៤,៩ ២.២០២ ២,៨% ៦១,៤ ៤៥ - ៤៩,៩ ២.៧១១ ២,៤% ៦៤,៨ ៤៥ - ៤៩,៩ ២.១៩៣ ២,៧% ៦០,១ ៥0 - ៥៤,៩ ២.៧១៨ ១,៦% ៤៣,១ ៥0 - ៥៤,៩ ២.១៩៧ ២,៤% ៥២,០ ៥៥ - ៥៩,៩ ២.៧៣០ ១,៣% ៣៥,៨ ៥៥ - ៥៩,៩ ២.២០៥ ១,៩% ៤២,២ ៦0 - ៦៤,៩ ២.២៣៤ ១,១% ២៤,៤ ៦0 - ៦៤,៩ ១.៩៣៨ ១,៣% ២៦,១ ៦៥ - ៦៩,៩ ២.២៤១ 0,៧% ១៥,៦ ៦៥ - ៦៩,៩ ១.៩៤២ 0,៩% ១៨,១ ៧0+ ២.២៤១ ១,១% ២៥,៥ ៧0+ ១.៩៤២ ១,៧% ៣២,៦ ៤៨,៦% ១.១៧៦,១៤ ៥១,៤% ១.០១៨,៦១ មធ្យមទម្ងន់ = ផលបូក (កាឡូរី/ថ្ងៃ* %ប្រជាជន) = ១.១៧៦,១៤ + ១.០១៨,៦១ = ២.១៩៤,៧៥ បូកនឹង ចំណាយលៃលកសម្រាប់ពេលមានផ្ទៃពោះ ៖ អត្រាកំណ�ើតនៃ ០,០២៥ * តម្រូវការកាឡូរីបន្ថែមចំនួន ២១០ = ៥,២៥។ សរុប = ២.១៩៤,៧៥ + ៥,២៥ = ២.២០០,០០។ 113 តារាង ​​​​​​ ៣៦៖​បញ្ជីម្ហូបអាហារ មាតិកាកាឡូរី តម្លៃ និងថ្លៃដ�ើមកាត់បន្ថយក្នុងកន្រ្តកម្ហូបអាហារ ឆ្នាំ២០០៩ គីឡូកាឡូរី តម្លៃក្នុងមួយគីឡូក្រាម តម្លៃគិតជាប្រាក់រ�ៀល/ថ្ងៃ ក្នុង មិនត្រូវការ ក្រាម/ថ្ងៃ គីឡូកាឡូរី/ថ្ងៃ ១០០ក្រាម ភ្នំពេញ ទីប្រជុំជន ទីជនបទ ភ្នំពេញ ទីប្រជុំជន ទីជនបទ 114 អង្ករលេខ ១ ៣៥៣.៥ ០% ៥៤.៥ ១៩២.៦០ ២,០០០ ២,០០០ ២,០០០ ១០៨.៩៩ ១០៨.៩៩ ១០៨.៩៩ អង្ករលេខ ២ ៣៥៦.៣ ០% ៤២៨.៥ ១៥២៦.៦០ ២,០០០ ១,៨០០ ១,៥០០ ៨៥៦.៩១ ៧៧១.២២ ៦៤២.៦៩ អង្ករប្រភេទដទៃទ�ៀត ៣៥៣.៥ ០% ៣.៨ ១៣.៦០ ២,២០០ ២,២០០ ២,១១៧ ៨.៤៥ ៨.៤៥ ៨.១៣ ផ្លែពោត ១៥៩.៩ ៦០% ២.១ ១.៣០ ៣,៣៣៣ ២,៥០០ ១,៥០០ ៦.៩១ ៥.១៨ ៣.១១ នំបុ័ង ២៦៣.៨ ០% ០.៤ ១.១០ ៧,៥០០ ៧,៥០០ ៦,០០០ ៣.០២ ៣.០២ ២.៤២ មីកញ្ចប់ថៃ ៣៧៣.៧ ០% ០.៥ ១.៧០ ១០,០០០ ៧,៦៩២ ៧,៦៩២ ៤.៤៩ ៣.៤៥ ៣.៤៥ មីប្រភេទដទៃទ�ៀត ៣៤៣.៦ ០% ១.៣ ៤.៥០ ៨,០០០ ៦,៦៦៧ ៦,៦៦៧ ១០.៥៩ ៨.៨២ ៨.៨២ នំ ៣៧០.២ ០% ០.៤ ១.៦០ ១០,០០០ ៨,៣៣៣ ១០,០០០ ៤.១៩ ៣.៤៩ ៤.១៩ នំប៊ីស្គីតប្រភេទដទៃទ�ៀត ៤៦០.២ ០% ៩.៥ ៤៣.៨០ ៥,០០០ ៣,៣៣៣ ៣,៥០០ ៤៧.៥៨ ៣១.៧២ ៣៣.៣០ នំអង្ករអាកោ ២៣៤.១ ០% ០.៨ ១.៨០ ២,៦៣៣ ៣,០០០ ២,៥០០ ២.០៦ ២.៣៤ ១.៩៥ នំក្នុងស្រុកប្រភេទដទៃទ�ៀត ៣៧៦.៧ ០% ១.៨ ៦.៦០ ៣,៣៣៣ ៣,៣៣៣ ៣,០០០ ៥.៨២ ៥.៨២ ៥.២៤ ធញ្ញជាតិបានកែច្នៃ ៣៦២.៨ ០% ០.៤ ១.៦០ ៥,០០០ ៣,៣៣៣ ៣,១៦៧ ២.១៧ ១.៤៤ ១.៣៧ សាច់ជ្រូកសុទ្ធ ៣៧៤.៩ ១៨% ៥.៥ ១៧.០០ ១៥,០០០ ១៤,០០០ ១៥,០០០ ៨៣.០០ ៧៧.៤៦ ៨៣.០០ សាច់ជ្រូកមានខ្លាញ់ ៤៥៦.៨ ១២% ១៣.០ ៥២.៤០ ១៥,០០០ ១២,០០០ ១២,០០០ ១៩៥.៣៨ ១៥៦.៣០ ១៥៦.៣០ ឆ្អឹងជ្រូក ០.០ ៨៥% ៤.៦ ០.០០ ១៤,០០០ ១០,០០០ ១០,០០០ ៦៣.៧៤ ៤៥.៥៣ ៤៥.៥៣ សាច់គោ ១៣២.៤ ២០% ៤.៣ ៤.៥០ ២០,០០០ ១៥,០០០ ១៥,០០០ ៨៥.២៥ ៦៣.៩៤ ៦៣.៩៤ ឆ្អឹងគោ ០.០ ៨៥% ១.៦ ០.០០ ១២,០០០ ៧,០០០ ៧,១៤៣ ១៩.៥៤ ១១.៤០ ១១.៦៣ សាច់មាន់ ១៥២.៦ ៤៥% ៥.៩ ៤.៩០ ១៦,០០០ ១០,០០០ ១២,០០០ ៩៣.៩០ ៥៨.៦៩ ៧០.៤៣ សាច់ទា ២៣៣.៤ ០% ០.៩ ២.១០ ១២,០០០ ៨,៨៣៣ ៨,០០០ ១០.៥៧ ៧.៧៨ ៧.០៥ សាច់បសុបក្សីប្រភេទដទៃទ�ៀត ១៧៦.០ ២៥% ៦.១ ៨.០០ ៧,២០០ ៦,០០០ ៥,០០០ ៤៣.៥៣ ៣៦.២៧ ៣០.២៣ សាច់កែច្នៃក្នុងស្រុក ២០៤.៨ ០% ០.៤ ០.៩០ ១៦,០០០ ១២,០០០ ១២,០០០ ៦.៨៩ ៥.១៦ ៥.១៦ ត្រីរស់ស្រស់ធំ ៩៩.២ ៥០% ២.២ ១.១០ ១០,០០០ ៨,០០០ ៨,០០០ ២១.៥៥ ១៧.២៤ ១៧.២៤ ត្រីរផ្ទក់ស្រស់ ៩៩.២ ៥០% ១៥.៥ ៧.៧០ ១០,០០០ ៨,០០០ ៨,០០០ ១៥៤.៤៩ ១២៣.៥៩ ១២៣.៥៩ ត្រីឆ្លូញ ៨៧.៥ ៤៣% ០.៧ ០.៣០ ៧,០០០ ៧,០០០ ៦,៦៦៧ ៤.៥៦ ៤.៥៦ ៤.៣៤ ត្រីអណ្តែង ៩២.៣ ៥១% ៩.៩ ៤.៥០ ៩,០០០ ៧,០០០ ៧,០០០ ៨៩.២៥ ៦៩.៤១ ៦៩.៤១ តារាង ៣៦៖​បញ្ជីម្ហូបអាហារ មាតិកាកាឡូរី តម្លៃ និងថ្លៃដ�ើមកាត់បន្ថយក្នុងកន្រ្តកម្ហូបអាហារ ឆ្នាំ២០០៩ គីឡូកាឡូរី តម្លៃក្នុងមួយគីឡូក្រាម តម្លៃគិតជាប្រាក់រ�ៀល/ថ្ងៃ ក្នុង មិនត្រូវការ ក្រាម/ថ្ងៃ គីឡូកាឡូរី/ថ្ងៃ ១០០ក្រាម ភ្នំពេញ ទីប្រជុំជន ទីជនបទ ភ្នំពេញ ទីប្រជុំជន ទីជនបទ ត្រីសមុទ្រតូច ៧៩.៨ ៦៣% ២.៦ ០.៨០ ៨,០០០ ៥,០០០ ៤,៥០០ ២០.៩៨ ១៣.១១ ១១.៨០ ត្រីប្រាចិញ្ចឹម ១៣៦.៨ ៣១% ៥៨.៨ ៥៥.៥០ ៨,០០០ ៦,០០០ ៥,០០០ ៤៧០.០២ ៣៥២.៥១ ២៩៣.៧៦ ក្តាមសេះកំពត ១០៤.៤ ៦២% ៦.០ ២.៤០ ៣,៥០០ ២,០០០ ១,៥០០ ២១.១៣ ១២.០៨ ៩.០៦ គ្រឿងសមុទ្រដទៃទ�ៀត ៩៤.៣ ៤៥% ៦.៦ ៣.៤០ ៥,០០០ ៤,០០០ ៣,០០០ ៣២.៩៧ ២៦.៣៨ ១៩.៧៨ ត្រីឆ្អើត្រីរ�ៀលតូច ២១២.៣ ០% ១.២ ២.៥០ ១០,០០០ ១០,០០០ ១០,០០០ ១១.៧៣ ១១.៧៣ ១១.៧៣ ប្រហុកត្រីរ�ៀល ១០២.១ ០% ៩.៩ ១០.១០ ៧,០០០ ៦,០០០ ៦,០០០ ៦៩.៣៣ ៥៩.៤២ ៥៩.៤២ ត្រីង�ៀត ត្រីឆ្តោរធំ ១៩២.៨ ២៤% ៣.៨ ៥.៥០ ១៣,៣៣៣ ៩,០០០ ៨,០០០ ៥០.៣៦ ៣៣.៩៩ ៣០.២២ ត្រីខប្រអប់ស្រ្តី ៣ នាក់ ថៃ ១៣៨.១ ០% ១.៩ ២.៦០ ៩,២៨៦ ៦,៦៦៧ ៨,៥០០ ១៧.៤២ ១២.៥១ ១៥.៩៥ បង្គារក្រៀមធុមមធ្យម ៣១៦.៤ ០% ០.២ ០.៧០ ១០,០០០ ១៥,០០០ ១៦,៦៦៧ ២.១៦ ៣.២៤ ៣.៦០ ស៊ុតទាស្រស់ ១៨២.៨ ១២% ១០.៦ ១៧.០០ ៥,៨៨២ ៥,៨៨២ ៥,៨៨២ ៦២.៣៤ ៦២.៣៤ ៦២.៣៤ ស៊ុតស្រស់ ១២៨.១ ៩% ០.២ ០.២០ ១០,០០០ ១០,០០០ ១០,០០០ ១.៥៥ ១.៥៥ ១.៥៥ ពងទាប្រៃ ១៨៩.៧ ១២% ០.២ ០.៤០ ៧,៤០៧ ៧,៤០៧ ៧,៤០៧ ១.៧៨ ១.៧៨ ១.៧៨ ប្រេងចំអិន ៩០០.០ ០% ០.៨ ៧.០០ ៦,០០០ ៥,០០០ ៦,០០០ ៤.៦៩ ៣.៩១ ៤.៦៩ ប្រេងចំអិន ប្រេងរុក្ខជាតិ ៩០០.០ ០% ២.៥ ២២.៧០ ៥,៤៩៥ ៥,៤៩៥ ៦,០០០ ១៣.៨៥ ១៣.៨៥ ១៥.១២ ខ្លាញ់ជ្រូក ៤២៧.៥ ០% ០.៩ ៤.០០ ៦,០០០ ៦,០០០ ៦,០០០ ៥.៦០ ៥.៦០ ៥.៦០ ចេកណាំវ៉ាទំហំមធ្យម ៩៣.៦ ៣៤% ៩.៦ ៥.៩០ ១,៦០០ ១,៥០០ ១,០០០ ១៥.២៨ ១៤.៣២ ៩.៥៥ ម្នាស់ទុំវ�ៀតណាម ៤៨.១ ៤៥% ១.៤ ០.៤០ ២,០០០ ១,៤២៩ ១,៦០០ ២.៨៣ ២.០២ ២.២៧ ស្វាយ ៧៩.២ ២៨% ៥.០ ២.៨០ ២,០០០ ២,០០០ ១,៥០០ ៩.៩២ ៩.៩២ ៧.៤៤ ក្រូចឆ្មា ទំហំមធ្យម ៤៦.៨ ២៣% ០.៧ ០.៣០ ៣,០០០ ៥,០០០ ២,៥០០ ២.២១ ៣.៦៨ ១.៨៤ សាវម៉ាវ វ�ៀតណាម ៦៨.៥ ៥៦% ១.៨ ០.៥០ ២,៥០០ ២,៥០០ ១,៥០០ ៤.៥៣ ៤.៥៣ ២.៧២ ម�ៀន ៧០.៨ ៥០% ១.១ ០.៤០ ៤,៥០០ ៤,០០០ ៤,០០០ ៥.០៨ ៤.៥២ ៤.៥២ ល្ហុងទុំ ទំហំមធ្យម ៣៩.៥ ២៨% ៨.៩ ២.៥០ ១,៥០០ ១,០០០ ១,០០០ ១៣.៤១ ៨.៩៤ ៨.៩៤ 115 ឪឡឹក ទំហំមធ្យម ២៤.៣ ៣៧% ៥.៨ ០.៩០ ១,៥០០ ១,០០០ ១,០០០ ៨.៧៣ ៥.៨២ ៥.៨២ ត្រសក់ផ្អែម ៣៥.៩ ៤៩% ១.១ ០.២០ ១,០០០ ១,០០០ ១,០០០ ១.១៤ ១.១៤ ១.១៤ ក្រូចទ�ៀបបាង ៤៧.៨ ៦២% ០.៨ ០.២០ ៣,០០០ ៣,០០០ ៣,០០០ ២.៥៣ ២.៥៣ ២.៥៣ តារាង ៣៦៖​បញ្ជីម្ហូបអាហារ មាតិកាកាឡូរី តម្លៃ និងថ្លៃដ�ើមកាត់បន្ថយក្នុងកន្រ្តកម្ហូបអាហារ ឆ្នាំ២០០៩ គីឡូកាឡូរី តម្លៃក្នុងមួយគីឡូក្រាម តម្លៃគិតជាប្រាក់រ�ៀល/ថ្ងៃ ក្នុង មិនត្រូវការ ក្រាម/ថ្ងៃ គីឡូកាឡូរី/ថ្ងៃ ១០០ក្រាម ភ្នំពេញ ទីប្រជុំជន ទីជនបទ ភ្នំពេញ ទីប្រជុំជន ទីជនបទ 116 ល្មុត ៦៨.៩ ២០% ០.៥ ០.៣០ ២,០០០ ២,០០០ ២,០០០ ០.៩៣ ០.៩៣ ០.៩៣ ខ្នុរទុំ ៧៨.២ ៦១% ១.០ ០.៣០ ១,០០០ ១,០០០ ១,០០០ ១.០៤ ១.០៤ ១.០៤ ផ្លែប៉ោមទុំ ក្រហមចិន ៥៣.៤ ១៨% ០.៦ ០.៣០ ៤,០០០ ៤,៦៦៧ ៥,០០០ ២.៤០ ២.៨០ ៣.០០ ផ្លែឈ�ើស្រស់ប្រភេទដទៃទ�ៀត ៦៧.៥ ១២% ៣.៨ ២.២០ ៣,៥០០ ២,០០០ ១,៦៦៧ ១៣.១៥ ៧.៥២ ៦.២៦ អំពិលស្ងួតមានគ្រាប់ ៣០២.៩ ៦២% ៤.៧ ៥.៤០ ៣,០០០ ២,០០០ ២,០០០ ១៣.៩៨ ៩.៣២ ៩.៣២ ផ្លែឈ�ើកែច្នៃទុកបានយូរ ៣៦៤.៦ ០% ០.១ ០.៥០ ៦,០០០ ៦,០០០ ៤,០០០ ០.៧៤ ០.៧៤ ០.៤៩ ផ្លែដូងទុំមធ្យម ៣៦២.៣ ៥៤% ២.៨ ៤.៧០ ៤,២៥០ ២,០០០ ១,៦៦៧ ១១.៩០ ៥.៦០ ៤.៦៧ សណ្តែកដី ៦១៧.១ ២៩% ០.៣ ១.២០ ៦,០០០ ៥,០០០ ៥,០០០ ១.៧០ ១.៤២ ១.៤២ គ្រាប់សណ្តែកដីគ្មានសំបក ៦០២.៨ ០% ០.៦ ៣.៤០ ៦,០០០ ៥,០០០ ៥,០០០ ៣.៣៨ ២.៨២ ២.៨២ ត្រកួនដាំល្អ ១៧.៩ ១៦% ២៤.១ ៣.៦០ ១,៦៦៧ ១,២០០ ១,០០០ ៤០.២១ ២៨.៩៥ ២៤.១២ ខ្ទឹមស មធ្យម ៥០.៩ ១០% ៣.៨ ១.៧០ ៣,០០០ ៣,០០០ ៣,៦០០ ១១.៣៤ ១១.៣៤ ១៣.៦១ ស្លឹកគូឆាយ ៣២.១ ៩% ១.០ ០.៣០ ៥,០០០ ៥,០០០ ៤,០០០ ៥.២០ ៥.២០ ៤.១៦ ស្លឹកស្ពៃក្តោប ២៥.៣ ១៤% ៤.៧ ១.០០ ២,៥៧១ ២,០០០ ២,០០០ ១១.៩៧ ៩.៣១ ៩.៣១ បន្លែស្រស់ ១៤.៩ ២៦% ២៤.០ ២.៦០ ៣,០០០ ២,០០០ ២,០០០ ៧២.១០ ៤៨.០៧ ៤៨.០៧ ផ្កាខាត់ណាពណ៌ស ៣០.៣ ៤០% ០.៦ ០.១០ ៣,៥០០ ៣,០០០ ២,៧៣៣ ២.១៤ ១.៨៤ ១.៦៧ បន្លែផ្សេងៗ ២៨.១ ០% ២០.៣ ៥.៧០ ២,៥០០ ២,០០០ ១,៤០០ ៥០.៦៧ ៤០.៥៤ ២៨.៣៨ ប៉េងប៉ោះទុំទំហំមធ្យម ២២.៧ ៦% ៣.៨ ០.៨០ ២,៥០០ ២,០០០ ២,០០០ ៩.៤៩ ៧.៥៩ ៧.៥៩ ម្ទេសប្លោកបៃតងធំ ៣២.៣ ១៣% ០.៧ ០.២០ ៣,២៩២ ៣,០០០ ៣,០០០ ២.២៧ ២.០៧ ២.០៧ ននោងបៃតងប្រវែង ៣០ ស.ម ២០.៧ ២៦% ១០.៧ ១.៦០ ២,០០០ ១,៣៣៣ ១,០០០ ២១.៤៥ ១៤.៣០ ១០.៧២ ម្រះបៃតងទំហំមធ្យម ១៦.១ ២០% ១.១ ០.១០ ២,៦៦៧ ២,០០០ ២,០០០ ២.៨២ ២.១២ ២.១២ ឆៃថាវ ២០.០ ១៥% ១៨.៧ ៣.២០ ១,៧១៤ ១,២០០ ១,០០០ ៣២.០៧ ២២.៤៥ ១៨.៧១ ត្រសក់ ១៥.៩ ២៨% ១៦.៣ ១.៩០ ២,០០០ ១,៥០០ ១,២៥០ ៣២.៥២ ២៤.៣៩ ២០.៣៣ ត្រប់សណ្តាយ ៣១.៤ ៩% ៧.០ ២.០០ ២,០០០ ១,៦៦៧ ១,៥០០ ១៣.៩៥ ១១.៦៣ ១០.៤៦ ផ្លែឈ�ើបន្លែផ្សេងៗ ៥៤.៧ ១៣% ១៩.៨ ៩.៤០ ២,០០០ ១,២០០ ១,០០០ ៣៩.៥១ ២៣.៧១ ១៩.៧៦ ខ្ទឹមបារាំងទំហំមធ្យម ៤៦.៨ ១០% ១.៤ ០.៦០ ៣,០០០ ៣,០០០ ៣,០០០ ៤.១៧ ៤.១៧ ៤.១៧ តារាង ៣៦៖​បញ្ជីម្ហូបអាហារ មាតិកាកាឡូរី តម្លៃ និងថ្លៃដ�ើមកាត់បន្ថយក្នុងកន្រ្តកម្ហូបអាហារ ឆ្នាំ២០០៩ គីឡូកាឡូរី តម្លៃក្នុងមួយគីឡូក្រាម តម្លៃគិតជាប្រាក់រ�ៀល/ថ្ងៃ ក្នុង មិនត្រូវការ ក្រាម/ថ្ងៃ គីឡូកាឡូរី/ថ្ងៃ ១០០ក្រាម ភ្នំពេញ ទីប្រជុំជន ទីជនបទ ភ្នំពេញ ទីប្រជុំជន ទីជនបទ ម�ើមស្ពៃ ៣៩.៦ ២១% ១.៦ ០.៥០ ១,៨០០ ១,៥០០ ១,៥០០ ២.៩១ ២.៤២ ២.៤២ ការ៉ុត ៣៥.៤ ១៧% ០.៥ ០.១០ ៣,០០០ ២,៦៦៧ ៣,០០០ ១.៤២ ១.២៦ ១.៤២ បន្លែប្រភេទម�ើមផ្សេងៗ ៤២.៤ ៧% ៤.០ ១.៦០ ៤,០០០ ២,០០០ ២,០០០ ១៥.៨១ ៧.៩០ ៧.៩០ ដំឡូងជ្វា ១២១.៥ ១៣% ១.៤ ១.៥០ ១,២០០ ១,១០០ ១,២០០ ១.៦៧ ១.៥៣ ១.៦៧ ដំឡូងមី ១៤៦.៤ ២៧% ០.៩ ១.០០ ១,៥០០ ២,០០០ ១,៥០០ ១.៣៧ ១.៨២ ១.៣៧ ត្រាវ ១១៦.៩ ១៦% ០.៧ ០.៧០ ២,០០០ ២,០០០ ១,៦០០ ១.៤៥ ១.៤៥ ១.១៦ ផ្សិត ៣១.០ ៣% ១.២ ០.៤០ ៨,០០០ ៥,០០០ ៤,០០០ ៩.៤៧ ៥.៩២ ៤.៧៤ ម�ើម និងផលិតផលម�ើមផ្សេងៗ ៣៤៧.៣ ០% ០.៦ ២.២០ ១,៥០០ ១,០០០ ១,៥០០ ០.៩៤ ០.៦៣ ០.៩៤ សណ្តែកបាយ ៣០០.៩ ០% ០.៨ ២.៣០ ៤,០០០ ៤,០០០ ៤,០០០ ៣.០៥ ៣.០៥ ៣.០៥ សណ្តែកបណ្តុះខ្លី ៤០.៦ ៧% ០.៩ ០.៣០ ២,០០០ ២,០០០ ២,០០០ ១.៧៧ ១.៧៧ ១.៧៧ សណ្តែកគួរវែង ៣៤.៨ ០% ៣.៩ ១.៤០ ២,៥០០ ២,០០០ ២,០០០ ៩.៧៥ ៧.៨០ ៧.៨០ សណ្តែកផ្សេងៗ ៣៤៥.២ ០% ០.៧ ២.២០ ៤,០០០ ៣,០០០ ៤,០០០ ២.៦០ ១.៩៥ ២.៦០ ជ្រក់ត្រសក់ ១៧.៨ ០% ១.៥ ០.៣០ ៤,០០០ ៣,០០០ ២,៥០០ ៦.០៧ ៤.៥៥ ៣.៧៩ ស្ពៃជ្រក់ ៤១.៥ ០% ៥.៤ ២.២០ ៣,០០០ ២,៥០០ ២,៥០០ ១៦.១០ ១៣.៤២ ១៣.៤២ បន្លែកែច្នៃបានយូរ ២៦.៦ ០% ១.៩ ០.៥០ ៥,០០០ ២,៥០០ ២,៥០០ ៩.៦៨ ៤.៨៤ ៤.៨៤ អំបិលម៉ត់ ស ៣៩៧.៦ ០% ៤.៦ ១៨.៣០ ២,៤០០ ២,៤០០ ២,៦០០ ១១.០៤ ១១.០៤ ១១.៩៦ ស្ករ ៣៧៤.៤ ០% ៣.៤ ១២.៦០ ៣,០០០ ៣,០០០ ៣,០០០ ១០.១១ ១០.១១ ១០.១១ ផលិតផលដំណាប់ ៥៣៤.៧ ០% ០.១ ០.៤០ ១២,៥០០ ១៤,២៨៦ ១២,០០០ ០.៩២ ១.០៥ ០.៨៨ ផលិតផលស្ករ ២៦៨.០ ០% ៣.៤ ៩.១០ ៣,៣៣៣ ៣,០០០ ៤,០០០ ១១.៣០ ១០.១៧ ១៣.៥៧ ទឹកកក ០.០ ០% ៨.៨ ០.០០ ៥០០ ៥០០ ៥០០ ៤.៤២ ៤.៤២ ៤.៤២ 117 ការ៉េមកី ១៥៧.១ ០% ០.៤ ០.៦០ ៥,០០០ ៦,០០០ ៥,០០០ ២.០៦ ២.៤៧ ២.០៦ ទឹកកកផ្សេងៗ ៥១.៩ ០% ០.៦ ០.៣០ ៣,៣៣៣ ២,០៤១ ២,០៤១ ២.០៣ ១.២៤ ១.២៤ ទឹកស៊ីអីវរូបគោ ១៧៨.៨ ០% ០.៩ ១.៦០ ២,៨២៣ ២,៨២២ ២,៦៤៦ ២.៤៥ ២.៤៥ ២.៣០ 118 តារាង ៣៦៖​បញ្ជីម្ហូបអាហារ មាតិកាកាឡូរី តម្លៃ និងថ្លៃដ�ើមកាត់បន្ថយក្នុងកន្រ្តកម្ហូបអាហារ ឆ្នាំ២០០៩ គីឡូកាឡូរី តម្លៃក្នុងមួយគីឡូក្រាម តម្លៃគិតជាប្រាក់រ�ៀល/ថ្ងៃ ក្នុង មិនត្រូវការ ក្រាម/ថ្ងៃ គីឡូកាឡូរី/ថ្ងៃ ១០០ក្រាម ភ្នំពេញ ទីប្រជុំជន ទីជនបទ ភ្នំពេញ ទីប្រជុំជន ទីជនបទ ទឹកត្រីលេខ១ កំពត ៤៧.៩ ០% ៦.២ ៣.០០ ២,៣៥២ ១,៧៦៤ ១,៧៦៤ ១៤.៦៧ ១១.០០ ១១.០០ ទឹកជ្រលក់ផ្សេងៗ ១១៥.៦ ០% ២.២ ២.៥០ ៤,០០០ ៣,០០០ ៣,០០០ ៨.៦៧ ៦.៥០ ៦.៥០ អំបិល ០.០ ០% ៧.៤ ០.០០ ១,៤០០ ១,១០០ ១,១០០ ១០.៣០ ៨.០៩ ៨.០៩ ម្រេច ៣៦៤.១ ០% ០.៤ ១.៦០ ១២,០០០ ១០,០០០ ១០,០០០ ៥.១១ ៤.២៦ ៤.២៦ គ្រឿងទេសម្ទេស ២៧៤.៦ ០% ០.២ ០.៥០ ១០,០០០ ១០,០០០ ៥,០០០ ១.៧៤ ១.៧៤ ០.៨៧ ប៊ីចេងរូបវែក ថៃ ០.០ ០% ៣.៨ ០.០០ ១០,០០០ ១០,០០០ ១០,០០០ ៣៧.៦៦ ៣៧.៦៦ ៣៧.៦៦ ខ្ញី ៣១៧.៩ ០% ១.២ ៣.៨០ ៥,០០០ ៥,០០០ ៤,០០០ ៥.៩៣ ៥.៩៣ ៤.៧៤ គ្រឿងទេស ៩៥.៨ ២៨% ៤.៣ ៣.០០ ៤,០០០ ៣,០០០ ៣,០០០ ១៧.៣៨ ១៣.០៣ ១៣.០៣ និងគ្រឿងសម្រាប់ដាក់ម្ហូប ទឹកក្រូចកំប៉ុងថៃ ៣៨.៧ ០% ០.៩ ០.៣០ ៤,៧៣៥ ៣,៥១៩ ៣,៤៧២ ៤.០៣ ៣.០០ ២.៩៦ ទឹកផ្លែឈ�ើដប ៣៨.៧ ០% ១.៣ ០.៥០ ២,៦០៤ ២,៦០៤ ២,៦០៤ ៣.២៨ ៣.២៨ ៣.២៨ ទឹកផ្លែឈ�ើ ៤៥.៥ ០% ២.២ ១.០០ ២,០៤១ ២,០២០ ២,០៤១ ៤.៣៩ ៤.៣៤ ៤.៣៩ គ្រឿងស្រវឹងផលិតក្នុងស្រុក ២៤៥.៤ ០% ៦.៩ ១៦.៩០ ២,១១៦ ២,១១៦ ២,១១៦ ១៤.៥៤ ១៤.៥៤ ១៤.៥៤ ស្រាផលិតក្នុងស្រុក ១៦២.៧ ០% ៣.១ ៥.០០ ២,១១៦ ២,១១៦ ២,១១៦ ៦.៥១ ៦.៥១ ៦.៥១ សរុប ៩៧៦.៩៤ ២២០០ ៣,៤៤៨ ២,៨១៦ ២,៥៨៣ ​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​ តារាង ​​​​​​ ៣៧៖​បញ្ជីម្ហូបអាហារ មាតិកាកាឡូរី និងថ្លៃដ�ើមកាត់បន្ថយក្នុងកន្រ្តកម្ហូបអាហារ ប្រទេសកម្ពុជា ឆ្នាំ ២០០៩ គីឡូកាឡូរី បរិមាណ/ថ្ងៃ តម្លៃក្នុងមួយគីឡូក្រាម តម្លៃគិតជាប្រាក់រ�ៀល/ថ្ងៃ បដិសេធ ក្នុង ១០០ក្រាម តម្លៃ ឯកត្តា ភ្នំពេញ ទីប្រជុំជន ទីជនបទ ភ្នំពេញ ទីប្រជុំជន ទីជនបទ អង្ករលេខ ១ ៣៥៣.៥ ០% ៦១.៦៥ ក្រាម ២,០០០ ២,០០០ ២,០០០ ១២៣.៣១ ១២៣.៣១ ១២៣.៣១ អង្ករលេខ ២ ៣៥៦.៣ ២,០០០ ១,៨០០ ១,៥០០ ៩៦៩.៤៩ ៨៧២.៥៤ ៧២៧.១១ សាច់ជ្រូកសុទ្ធ ៣៧៤.៩ ០% ៤៨៤.៧៤ ក្រាម ១៥,០០០ ១៤,០០០ ១៥,០០០ ៩៣.៩០ ៨៧.៦៤ ៩៣.៩០ សាច់ជ្រូកមានខ្លាញ់ ៤៥៦.៨ ១៥,០០០ ១២,០០០ ១២,០០០ ៣២៣.៦៤ ២៥៨.៩១ ២៥៨.៩១ ឆ្អឹងជ្រូក ០ ១៨% ៦.២៦ ក្រាម ១៤,០០០ ១០,០០០ ១០,០០០ ៧២.១១ ៥១.៥១ ៥១.៥១ សាច់គោ ១៣២.៤ ២០,០០០ ១៥,០០០ ១៥,០០០ ៩៦.៤៥ ៧២.៣៤ ៧២.៣៤ សាច់មាន់ ១៥២.៦ ១២% ២១.៥៨ ក្រាម ១៦,០០០ ១០,០០០ ១២,០០០ ១០៦.២៤ ៦៦.៤០ ៧៩.៦៨ ត្រីរស់ស្រស់ធំ ៩៩.២ ១០,០០០ ៨,០០០ ៨,០០០ ២៤.៣៨ ១៩.៥០ ១៩.៥០ ត្រីផ្ទក់ស្រស់ ៩៩.២ ៨៥% ៥.១៥ ក្រាម ១០,០០០ ៨,០០០ ៨,០០០ ១៧៤.៧៨ ១៣៩.៨៣ ១៣៩.៨៣ ត្រីអណ្តែង ៩២.៣ ៩,០០០ ៧,០០០ ៧,០០០ ១០០.៩៧ ៧៨.៥៣ ៧៨.៥៣ ត្រីប្រាចិញ្ចឹម ១៣៦.៨ ២០% ៤.៨២ ក្រាម ៨,០០០ ៦,០០០ ៥,០០០ ៥៩១.៤៤ ៤៤៣.៥៨ ៣៦៩.៦៥ ប្រហុកត្រីរ�ៀល ១០២.១ ៧,០០០ ៦,០០០ ៦,០០០ ៧៨.៤៤ ៦៧.២៣ ៦៧.២៣ ត្រីឆ្អើរត្រីរ�ៀលតូច ១៩២.៨ ៤៥% ៦.៦៤ ក្រាម ១៣,៣៣៣ ៩,០០០ ៨,០០០ ៥៦.៩៨ ៣៨.៤៦ ៣៤.១៩ ស៊ុតទាស្រស់ ១៨២.៨ ៥,៨៨២ ៥,៨៨២ ៥,៨៨២ ៧០.៥២ ៧០.៥២ ៧០.៥២ ប្រេងចំអិន ប្រេងរុក្ខជាតិ ៩០០ ៥០% ២.៤៤ ក្រាម ៥,៤៩៥ ៥,៤៩៥ ៦,០០០ ៧៤.៨១ ៧៤.៨១ ៨១.៧០ ចេកណាំវ៉ាទំហំមធ្យម ៩៣.៦ ១,៦០០ ១,៥០០ ១,០០០ ៥៣.០៥ ៤៩.៧៣ ៣៣.១៦ ល្ហុងទុំទំហំមធ្យម ៣៩.៥ ៥០% ១៧.៤៨ ក្រាម ១,៥០០ ១,០០០ ១,០០០ ១៥.១៧ ១០.១១ ១០.១១ ត្រកួនដាំល្អ ១៧.៩ ១,៦៦៧ ១,២០០ ១,០០០ ៨៣.៧១ ៦០.២៧ ៥០.២៣ បន្លែស្រស់ ១៤.៩ ៥១% ១១.២២ ក្រាម ៣,០០០ ២,០០០ ២,០០០ ៨១.៥៧ ៥៤.៣៨ ៥៤.៣៨ ននោងបៃតងប្រវែង ៣០ ស.ម ២០.៧ ២,០០០ ១,៣៣៣ ១,០០០ ២៤.២៧ ១៦.១៨ ១២.១៣ 119 120 តារាង ៣៧៖​បញ្ជីម្ហូបអាហារ មាតិកាកាឡូរី និងថ្លៃដ�ើមកាត់បន្ថយក្នុងកន្រ្តកម្ហូបអាហារ ប្រទេសកម្ពុជា ឆ្នាំ ២០០៩ គីឡូកាឡូរី បរិមាណ/ថ្ងៃ តម្លៃក្នុងមួយគីឡូក្រាម តម្លៃគិតជាប្រាក់រ�ៀល/ថ្ងៃ បដិសេធ ក្នុង ១០០ក្រាម តម្លៃ ឯកត្តា ភ្នំពេញ ទីប្រជុំជន ទីជនបទ ភ្នំពេញ ទីប្រជុំជន ទីជនបទ ឆៃថាវ ២០ ១៥% ២១.១៦ ក្រាម ១,៧១៤ ១,២០០ ១,០០០ ៣៦.២៨ ២៥.៤០ ២១.១៦ ត្រសក់បៃទងទំហំមធ្យម ១៥.៩ ២៨% ១៨.៤០ ក្រាម ២,០០០ ១,៥០០ ១,២៥០ ៣៦.៧៩ ២៧.៥៩ ២៣.០០ ត្រប់សណ្តាយ ៣១.៤ ៩% ៧.៨៩ ក្រាម ២,០០០ ១,៦៦៧ ១,៥០០ ១៥.៧៩ ១៣.១៥ ១១.៨៤ អំបិលម៉ត់ ស ៣៩៧.៦ ០% ៥.២០ ក្រាម ២,៤០០ ២,៤០០ ២,៦០០ ១២.៤៩ ១២.៤៩ ១៣.៥៣ ទឹកកក ០ ០% ១០.០០ ក្រាម ៥០០ ៥០០ ៥០០ ៥.០០ ៥.០០ ៥.០០ ទឹកត្រីលេខ១ កំពត ៤៧.៩ ០% ៦.២២ ក្រាម ២,៣៥២ ១,៧៦៤ ១,៧៦៤ ១៦.៦០ ១២.៤៥ ១២.៤៥ អំបិល ០ ០% ៨.៣២ ក្រាម ១,៤០០ ១,១០០ ១,១០០ ១១.៦៥ ៩.១៥ ៩.១៥ ប៊ីចេងរូបវែក ថៃ ០ ០% ៤.២៦ ក្រាម ១០,០០០ ១០,០០០ ១០,០០០ ៤២.៦០ ៤២.៦០ ៤២.៦០ គ្រឿងស្រវឹងផលិតក្នុងស្រុក ២៤៥.៤ ០% ៧.៧៧ ក្រាម ២,១១៦ ២,១១៦ ២,១១៦ ១៦.៤៥ ១៦.៤៥ ១៦.៤៥ សរុប ៣,៤០៨.៨៧ ២,៨២០.០៨ ២,៥៨៣.១០ ​​​​​​ កំណត់សម្គាល់៖ ១លីត្រ = ១,០០០ មីលីលីត្រ និង ១គីឡូក្រាម = ១,០០០ ក្រាម។ ការប្ដូរឯកតានៃផលិតផលដែលបានជ្រើសរ�ើស ៖ ១២២១-ស៊ុតទា ៖ ១គីឡូក្រាម =១១.៧៦៥ ឯកតា; ១២៦២-ប្រេងចម្អិនផ្សេងៗ ៖ ១ លីត្រ =០.៩១ គូឡូក្រាម; ១២៨០ ចេក ៖ ១ ស្និត = ០.៧ ក្រាម; ១៤៨០-ទឹកកក ៖ ១ លីត្រ =០.៩៨ គូឡូក្រាម; ១៤៩១ ទឹកត្រី ៖ ១ គីឡូក្រាម =០.៨៨១៨ លីត្រ; និង ២០៨០-សុរា/ភេសជ្ជៈផលិតក្នុងស្រុក ៖ ១ គីឡូក្រាម =១.០៥៨២ លីត្រ ដោយមានអត្រាប្ដូរឯកតាត្រូវបានផ្ដល់នៅទីនេះ ច្រើនជាង ៩៩% នៃផលិតផលដែលបានរាយការណ៍ ក្នុងឆ្នាំ២០០៩ ត្រូវបានបំឡែងទៅជាឯកតាតែមួយ (ឯកតាដូចគ្នាដូចមានរាយក្នុងតារាង)។ សម្រាប់ ១២២១-ស៊ុតទា ៖ ១ ឯកតា = ៨៥ ក្រាម និងសម្រាប់ ១៤៩១ ទឹកត្រី ៖ ១ លីត្រ =១,១៣៤ ក្រាម (១ មីលីលីត្រ= ១.១៣៤ ក្រាម) ចំណាំជ�ើងទំព័រ 16. ចំ ណា យល�ើ កា រស្នា ក ់ ន ៅសណ្ឋា គា រត្រូវបានប៉ា ន ់ - 23. ស្វ័យគុណ នៃតម្លៃប៉ាន់ស្មាន របស់សមីការ ត្រូវបាន ស្មាននៅពេលក្រោយ ដោយប្រើទិន្នន័យបានមកពី ប្រើប្រាស់ សម្រាប់ជួសតម្លៃឈ្នួល របស់គ្រួសារចំនួន ការរំឮកឡ�ើងវិញឬតាមការចងចាំ។ ២៥ គ្រួ ដែលគ្មានព័ត៌មានច្បាស់លាស់។ 17. ទិន្នន័យបានមកពីការរំឮកឡ�ើងវិញ ឬតាមការចងចាំ 24. ពីព្រោះថា គេពុំទិញម៉ូតូញឹកញាប់ដូចទិញទំនិញ ត្រូវបានប្រមូលយក តាមរយៈការសាកសួរបណ្ដា ផ្សេងទ�ៀតឡ�ើយ។ តម្លៃទិញត្រូវបានយកទៅចែកនឹង៥។ គ្រួសារជុំវិញបរិមាណទិញ ទទួលបាន ឬប្រើប្រាស់ អំ ឡ ុងមុ ន ពេលអង្កេ ត ។ ទិ ន្ន ន ័ យ ទទួ ល បានពី 25. ចំណាយល�ើការធ្វើដំណ�ើរទៅសាលា គួរត្រូវបាន កំណត់ត្រា គឺ ជា សំណៅឯកសារនៃរាល់ ច ំ ណា យ ចាត់ថ្នាក់ចូលក្នុងក្រុមចំណាយទាក់ទងនឹង «គមនា- និងការប្រើប្រាស់នានា។ គមន៍នងទ ិ នា ំ ង» ក៏បន្តែត្រូ ំ ក់ទន ុ៉ វបានសម្រេចថា ដាក់ ក្នុងចំណាយល�ើការអប់រំវិញ ដ�ើម្បីអាចឲ្យគេធ្វើការ 18. ទស្សនទាននេះត្រូវបានទទួលស្គាល់ និងប្រើប្រាស់ វាស់ស្ទង់បានសុក្រឹត។ នៅក្នុងការគណនាផ្សេងទ�ៀត ដូចជា «សន្ទស្សន៍ថ្លៃ អ្នកប្រើប្រាស់ (CPI)»។ នៅពេលប្ដូរគ្រាគេនឹងពិនិត្យ 26. សេចក្តី ព ន្យល់ ល ម្អិ ត នៃការប៉ា ន ់ ស្ មា ន បន្ទា ត ់ ភា ព ឡ�ើងវិញ ឬផ្លាស់ប្ដូរនូវបញ្ជីផលិតផល និងទម្ងន់ស្ថិតិ ក្រីក្រមានចែង ក្នុងឯកសារស្រដ�ៀងគ្នានេះ។ ្ត​ របស់វា ដ�ើម្បីឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីចំណង់ចំណូលចិតរបស់ គ្រួសារកម្ពុជា។ 27. «បំណែងចែក សំណាក បឋម (Primary Sampling Units)» គឺជាបណ្ដុំនៃគ្រួសារចំនួនពី ១០ ទៅ 19. ឆ្នា២ ំ ០០៩ ត្រូវបានប្រើប្រាសដ�ើ ្បី "ធ្វប ់ ម ្ចុ ្បន្នកម្ម" ើ ចប ២០ គ្រួសារ ដែលត្រូវបានជ្រើសរ�ើស ធ្វើជា​សំណាក ល�ើ វ ិ ធ ី សា ស្ត្រ គ ណនាពី ព្រោះ ថា ទំ ហ ំ ស ំ ណា ក តាមរយៈការជ្រើសយកចេញពីក្រុម ដូចគ្នានៃគ្រួសារ ត្រូវបានបង្កើនទៅជិតដល់ចំនួន ១២.០០០គ្រួសារ។ ដែលត្រូវបានកំណត់យក អំឡុងការងារទាក់ទងនឹង ជំរ�ឿនប្រជាសាស្ត្រ។ 20. សម្រាប់ការបរិយាយលម្អិត ចំពោះវិធីសាស្ត្រ"ចាស់" សូមម�ើល«Knowles, J. Poverty Estimates for 28. លុ យ រ�ៀលក្ នុងថ្លៃ បច្ចុ ប ្បន្ន គឺ ជា តម្លៃលុ យ ដែល Cambodia 2009.» ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១២។ គ្រួសារបានរាយការណ៍ មុ ន នឹងធ្វ ើ កា រកែសម្រួល ទាក់ទង នឹងគម្លាតថ្លៃប្រចាំតំបន់។ 21. គេសំដៅយកវិធីសាស្ត្រ "ថ្មី" និងលទ្ធផលដែលបាន ពីវិធីសាស្ត្រមួយនេះ ប្រសិនប�ើគ្មានការបញ្ជាក់បន្ថែម 29. ក្រុមបញ្ចភាគនីមួយៗ រាប់បញ្ចូលនូវ ២០ ភាគរយ ថា "ចាស់" ឬ "ថ្មី" នោះ។ ត្រឹមនៃចំនួនប្រជាពលរដ្ឋ ដោយរាប់លំដាប់លេខពី ចំណាយទាបបំផុត ទៅខ្ពស់បំផុត។ 22. តម្លៃលេខនៃគម្លាតស្ដង់ដារ (standard deviation) ត្រូវបានប៉ា ន ់ ស្ មា ន សម្រាប់ គ្រ ប់ អ ញ្ញា ត ទាំ ង អស់ ។ 30. ចំពោះសូចនាករប៉ានស្មា នៃចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ ់ ន ក្នុងករណីចាំបាច់សាកលរង​ត្រូវបានប្រើប្រាស់ដ�ើម្បី ប្រចាំថ្ងៃក្នុងម្នាក់ៗ សូមម�ើលឯកសាររបស់ធនាគារ ពិ ចា រណាទៅល�ើ ភា ពខុ សគ្ នា រ វាងតំ ប ន់ ន ី ម ួ យ ៗ ពិភពលោក "Measuring Consumption Using សេវាកម្មសុខភាពសាធារណៈ និងឯកជន ឬកម្រិត the 2009 Cambodia Socio-Economic Survey សាលា (សម្រាប់ចំណាយអប់រំ) ជាដ�ើម។ (CSES2009)" ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១២។ 121 31. របាយការណ៍របស់ FAO/WHO/UNU ឆ្នា២ ំ ០០៤។ គ្រួសារត្រូវបាន "លាតត្រដាង" ដ�ើម្បីបញ្ជាក់ថា តម្រូវការថាមពលរបស់មនុស្ស។ របាយការណ៍នៃ វាក៏ មា នសារៈសំ ខា ន់ ដ ូ ច ចំ ណា យល�ើ ច ំ ណ ី អា ហារ ការប្រឹក្សាអ្នកឯកទេស FAO/WHO/UNU ។ ទីក្រុងរ៉ម ូ ។ "មូលដ្ឋាន" ផងដែរ។ 32. ក្រុមពលរដ្ឋក្រីក្របំផុត ចំនួន ៥ ភាគរយនៃចំនួន 35. ដោយសារថា មានចំនួនគ្រួសារតិចតួចដែលរស់នៅ ប្រជាជនសរុ ប ត្រូវបានដកចេញពី ព្រោះទ ំ ហ ំ ថ វិ កា ក្នុង តំ ប ន់ទ ី ជ នបទ ទំ ហ ំ ចន្លោះត្រូវបានតម្ល ើងទ ៅ តូចខ្លាំងជ្រុលពេកបានប៉ះពាល់ខ្លាំងដល់ការសម្រេច ដល់ ៤០ ភាគរយសម្រាប់តំបន់ភ្នំពេញ និងដល់ ចិត្តក្នុងការជ្រើសរ�ើសចំណីអាហារ។ សម្រាប់តំបន់ ១៥ ភាគរយសម្រាប់ គ ្រួ សា រនៅទី ប ្រជុ ំ ជ នផ្សេង នៅភ្នំពេញ និងទីប្រជុំជនផ្សេងទ�ៀត ចំនួនករណី ទ�ៀត។ ក្រុមយោង (reference group) រាប់ អង្កេតមានទំហំតូចពេក ដូច្នេះក្រុមសតភាគខាង បញ្ចូលនូវគ្រួសារចំនួន ២៣ មកពីភ្នំពេញ ៣៥ មក ក្នុងក្រុមចំនួន ៥ ទៅ ២៥ នៃតំបន់នីមួយៗ ក្នុង ពីទីប្រជុំជនផ្សេងទ�ៀត និង ៤៤០ មកពីទីជនបទ។ ចំ ណោ មតំ ប ន់ ទា ំ ង ពី រ ត្រូវបានប៉ា ន ់ ស្ មា ន និ ង ប្រើប្រាស់។ 36. ចំណែកនេះ ក៏ត្រូវបានគេស្គាលផងដែ ់ រថា ជាមេគុណ «អេនជែល»។ 33. ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់កាឡូរី ដែលបានអង្កេត ពុំបានរាប់បញ្ចូលនូវគ្រប់មុខទំនិញ ដែលបានដក 37. នៅពេលកម្រិតភាពក្រីក្រថយចុះ ចំណែកនៃថវិកា ចេញ ដោយសារ ការប្រើប្រាស់រឹតត្បិត កង្វះខាតបរិ- ដែលត្រូវបានលៃលកសម្រាប់ ច ំ ណ ី អា ហារក៏ ថ យ មាណកាឡូរីសមស្របបញ្ហាទាក់ទងនឹងការលំបាក ចុះផងដែរ (ច្បាប់អេនជែល)។ ក្ នុង ការវាស់ ស្ទ ង ់ (ឩ. គិ ត ជាចំ ន ួ ន ចាននៃបាយ) ឬមុខចំណីអាហារនៅខាងក្រៅផ្ទះ។ 38. នេះគឺ ជា ចំ ណែ កដែលត្រូវបានប៉ា ន ់ ស្ មា ន សម្រាប់ "គ្រួសារដែលមានចំណាយសរុប ស្មើនឹងបន្ទាត់ភាព 34. គំ ន ិ ត នេះពាក់ ព ័ ន្ធ ន ឹ ងទស ្សនទាននៃ " ចំ ណ ង់ ក្រីក្រខាងស្បៀងអាហារ" ផ្អែកតាមឯកសារធនាគារ ចំណូលចិត្ត ដែលបានលាតត្រដាង (revealed ពិភពលោកឆ្នាំ១៩៩៧ ប្រភេទជាព្រឹត្តិបត្រពិភាក្សា preferences)" នៅពេលដែលគ្រួសារ "បង្ហាញ" (discussion paper) «A Poverty Profile of នូវចំណូលចិត្តរបស់ខ្លួន។នៅក្នុងករណីនេះចំណាយ Cambodia 1993/1994» លេខ ៣៧៣ ល�ើការប្រើប្រាស់ទំនិញ ក្រៅពីចំណីអាហាររបស់ ទំព័រ ១៨។ 122 សូចនាករប៉ាន់ស្មានថ្មីនៃភាពក្រីក្រ ចេញដ�ោយរដ្ឋាភិបាល ឧបសម្ព័ន្ធ ២ និងធនាគារពិភពល�ោក សម្រាប់ឆ្នាំ២០០៤-២០១១ នៅឆ្នាំ២០១១ ក្រុមអ្នកវិភាគមួយក្រុមមកពីវិទ្យាស្ថាន នៅឆ្នាំ២០០៩ ហ�ើយ២ឆ្នាំបន្ទាប់មកទ�ៀត អាត្រានេះបាន ជាតិស្ថិតិ នាយកដ្ឋានក្រសួងផែនការ ក្រុមប្រឹក្សាសេដ្ឋកិច្ច បន្តធ្លាក់រហូតដល់ ២០,៥ ភាគរយ នៅឆ្នាំ២០១១។ សង្គមនិងវប្បធម៌ ព្រមជាមួ យ នឹង ធនាគារពិ ភ ពលោក អាត្រាភាពក្រីក្រខាងស្បៀងអាហារបានធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំង ់ បានធ្វើការប៉ាន់ស្មានភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជា។សូចនាករប៉ាន- គឺចាប់ពី ១៦,០ ភាគរយនៅឆ្នាំ ២០០៤ មកនៅត្រឹម ស្មា ន ថ្ មី ន ៃភាពក្រី ក ្រនេះត្រូវបានចងក្រងឡ�ើ ង សម្រាប់ ៥,៣ ភាគរយនៅឆ្នាំ ២០០៩ ហ�ើយនៅឆ្នាំ ២០១១ អ.ស.ស.ក ឆ្នាំ២០០៩។39 សូចនាករប៉ាន់ស្មានថ្មីនេះ អាត្រានេះបានធ្លាក់នៅសល់ ៣,៨ភាគរយ(ក្រាហ្វិក ៤៧)។ មិនត្រឹមតែធ្វើការពិនិត្យល�ើការផ្លាស់ប្តូរនៅកម្ពុជានោះទេ អាត្រាភាពក្រី ក ្រចេញដោយរដ្ឋា ភ ិ បា លកម្ ពុ ជា សម្រាប់ តែថែមទាំងឆ្លុះបញ្ចាំងពីស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ននៅក្នុងប្រទេស ឆ្នាំ២០០៩ ឆ្នាំ២០១០ និងឆ្នាំ២០១១ គឺស្រដ�ៀងគ្នានឹង នេះផងដែរ។ គោលការណ៍ស្រដ�ៀងគ្នាត្រូវបានយកមក ការប៉ាន់ស្មានរបស់ធនាគារពិភពលោកដែរ ដែលក្នុងនោះ អនុវត្តសម្រាប់ចងក្រងទិន្នន័យ ឆ្នាំ២០០៤ ឆ្នាំ២០០៧ គឺខុសគ្នាក្នុងចំនួនតិចជាង១ពិន្ទុភាគរយ (percentage ឆ្នាំ២០០៨ ឆ្នាំ២០១០ និងឆ្នាំ២០១១ ដ�ើម្បីធ្វើការប៉ាន់- point) ប៉ុណ្ណោះ (ក្រាហ្វិក ៤៩)។ ស្មា ន ល�ើ កា រចំ ណា យល�ើ កា រប្រើ ប្រា ស់ បន្ ទា ត ់ ភា ពក្រី ក ្រ និងអាត្រាភាពក្រីក្រ។ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានធ្វើការ ភាពក្រីក្រខាងស្បៀងអាហារ និងភាពក្រីក្រសរុប ត្រូវ សិ ក្ សាស្រដ�ៀងគ្នា ន េះដែរ ដោយប្រើ ប្រា ស់ កា រអង្កេ ត បានគេប៉ា ន ់ ស្ មា ន សម្រាប់ ប ី ត ំ ប ន់ ក្នុ ងប្រទេសនេះ៖ គ្រួសារនៃ អ.ស.ស.ក ឆ្នាំ២០០៩។ ទីក្រុងភ្នំពេញ តំបន់ទីក្រុង និងតំបន់ជនបទ។ មធ្យមភាគ នៃការប៉ាន់ស្មានក្នុងតំបន់នីមួយៗ បង្ហាញឲ្យឃ�ើញនូវការ អាត្រាភាពក្រីក្ររួម ផ្លា ស ់ ប្ តូ រ ស្រដ�ៀងគ្នា ន ឹ ង អាត្រាភាពក្រី ក ្រជាតិ ផ ងដែរ ដែលមានការកាត់ ប ន្ថ យ គួ រ ឲ្យកត់ ស ម្គា ល ់ ព ី ឆ្ នា ំ ២ ០០៤ អាត្រាភាពក្រីក្ររួមបានធ្លាក់ចុះយ៉ាងគំហុក ចាប់តាំង មកឆ្នាំ២០០៩ និងការកាត់បន្ថយតិចតួចនៅឆ្នាំ២០១០ ពីឆ្នាំ២០០៤។ អាត្រាភាពក្រីក្របានធ្លាក់ចុះពី ៥៣,៣ និងឆ្នាំ២០១១។40 ភាគរយនៅឆ្នាំ២០០៤ មកនៅត្រឹម ២៣,៩ ភាគរយ 123 ក្រាហ្វិក ៤៧.៖ អាត្រាភាពក្រីក្រ នៅកម្ពុជា ឆ្នាំ២០០៤, ឆ្នាំ២០០៧ ដល់ឆ្នាំ២០១១ ភាពក្រីក្រសរុប ភាពក្រីក្រខាងស្បៀងអាហារ ប្រភព៖ ការប៉ាន់ស្មានរបស់ធនាគារពិភពលោក ដោយផ្អែកតាមអ.ស.ស.ក នៃវ.ជ.ស។ ភាគច្រើននៃពលរដ្ឋក្រីក្រនៅកម្ពុជារស់នៅក្នុងតំបន់ ភាពក្រីក្ររួមត្រូវបានគេប៉ាន់ស្មាន ដោយធ្វើចាប់បញ្ចូល ជនបទ៖ របត់ ទ ូ ទ ៅនេះមិ ន មានអ្ វី ផ្ លា ស ់ ប្ តូ រ នោះទេ។ បរិមាណនៃការចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ទំនិញ និងសេវា ស្ថា ន ភាពភាពក្រី ក ្រគឺ មា នកម្រិតខ្ព ស ់ ន ៅតំ ប ន់ ជ នបទ នានា ហ�ើយដកការចំណាយល�ើម្ហូបអាហារចេញ នោះ នៃប្រទេសកម្ពុជា ហ�ើយមានកម្រិតទាបនៅទីក្រុងភ្នំពេញ នឹងឃ�ើញនូវ បន្ទាត់ភាពក្រីក្រខាងអាហារ។ គ្រួសារដែល (តារាង ៣៨)។ នៅឆ្នាំ ២០០៤ ពលរដ្ឋក្រីក្រប្រមាណជា ការចំ ណា យល�ើ កា រប្រើ ប្រា ស់ ទ ូ ទ ៅមានតម្លៃទាបជាង ៨៩ ភាគរយរស់ ន ៅក្នុងតំ ប ន់ ជ នបទ។ មកត្រឹ ម ឆ្នា ំ បន្ទាត់ភាពក្រីក្រខាងអាហារនោះ នឹងចាត់ចូលជា «អ្នក ២០១១ ពលរដ្ឋក្រីក្រប្រមាណជាង ៩១ ភាគរយ រស់នៅ ក្រីក្រខាងអាហារ» ហ�ើយគ្រួសារដែលការចំណាយល�ើការ ក្នុងតំបន់ជនបទ។ នៅឆ្នាំ២០០៤ និងឆ្នាំ២០១១ ពលរដ្ឋ ប្រើប្រាស់ទូទៅមានតម្លៃទាបជាងបន្ទាត់ភាពក្រីក្រ នោះ ក្រីក្រខាងស្បៀងអាហារ ៩០ នាក់ ក្នុងចំណោម ១០០ នឹងចាត់ចូលជា «អ្នកក្រីក្រ»។ (តារាង ៣៩) នាក់រស់នៅក្នុងតាមតំបន់ជនបទ។ នៅឆ្នាំ២០១១ ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ក្នុងមនុស្ស ការចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ ម្នាក់ៗ គឺចំនួន ១៧.៣៤០ រ�ៀល សម្រាប់នៅទីក្រុង និងបន្ទាត់ភាពក្រីក្រ ភ្នំពេញ, ៩.៤៣០ រ�ៀល សម្រាប់នៅតាមតំបន់ទីក្រុង និង ៦.៣៩៨ រ�ៀល សម្រាប់ គ្រួ សារនៅតាមជនបទ។ ជាដំ បូ ង ដ�ើ ម្បីធ្វ ើ កា រវាស់វែងភាពក្រីក ្រ តម្លៃរួ ម នៃ អញ្ញា ត ចំ ណា យល�ើ កា រប្រើ ប្រាស់ និ ងបន្ទា ត ់ ភា ពក្រី ក្រ ទំនិញ និងសេវានានា ដែលគ្រួសារនីមួយៗ បានចំណាយ សម្រាប់តំបន់នីមួយៗ នៅឆ្នាំ ២០០៤ និងចាប់ពីឆ្នាំ ត្រូវបានដាក់បញ្ចូល។ បន្ទាប់មក ការចំណាយល�ើការ ២០០៧ ដល់ឆ្នាំ ២០១១ ត្រូវបានដាក់បង្ហាញក្នុង ប្រើ ប្រា ស់ ប្រ ចាំ ថ្ងៃ រ បស់ ម នុ ស ្សម្នា ក ់ ៗ ត្រូវបានគេធ្វ ើ កា រ តារាង ៣៩ (ជាលុយរ�ៀលក្នុងតម្លៃបច្ចុប្បន្ន)។ ប៉ា ន ់ ស្ មា ន តាមរយៈការប្រើ ប្រា ស់ ទ ំ ហ ំ គ្រួសា រ។ ទី ព ី រ ការចំណា យទៅល�ើ ក ្រុ ម ម្ហូប អាហារ ដែលផ្ទុកសារជាតិ ដោយគិតលុយរ�ៀលក្នុងតម្លៃគោល ឆ្នាំ ២០០៩ ២.២០០ កាឡូរីក្នុងមួ យថ្ងៃត្រូវបានវាយបញ្ចូលផងដែរ ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ក្នុងមនុស្សម្នាក់ជាមធ្យម បាន (នេះជាបន្ទាត់ភាពក្រីក្រខាងអាហារ)។ ចុងក្រោយបន្ទាត់ ក�ើនឡ�ើងពីចំនួន ៦.៣៩៩ រ�ៀល នៅឆ្នាំ ២០០៤ ទៅ 124 សូចនាករប៉ាន់ស្មានថ្មីនៃភាពក្រីក្រ ចេញដ�ោយរដ្ឋាភិបាល និងធនាគារពិភពល�ោក សម្រាប់ឆ្នាំ២០០៤-២០១១ តារាង ​​​​​​​​​ ៣៨៖ អត្រាភាពក្រីក្រ, គម្លាតភាពក្រីក្រ, ជម្រៅភាពក្រីក្រ,និងការរួមចំណែករបស់កត្តាទាំងនេះក្នុងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ កម្រិតភាពក្រីក្រខាងអាហារ កម្រិតភាពក្រីក្ររួម ឆ្នាំ ភ្នំពេញ ជាយក្រុង ជនបទ ភ្នំពេញ ជាយក្រុង ជនបទ ២០០៤ ៣,៨១% ១១,៤៣% ១៧,៨៩% ១៥,៨៣% ៣៩,៦៧% ៥៨,៩៧% ២០០៧ 0,0៦% ៨,៧0% ១៥,២៦% ២,៦៦% ៣៥,០៤% ៥៧,៨៦% ២០០៨ 0,៦២% ៤,៥៤% ៧,១៧% ២,៥៤% ២៦,៨៣% ៤៤,៦0% ២០០៩ 0,៥៦% ១,៩៨% ៦,២៨% ៤,២៧% ១២,៦៧% ២៧,៥៣% ២០១០ 0,៧៤% ២,៨៤% ៥,៨៦% ៤,៥៤% ១២,៦១% ២៥,៤២% ២០១១ 0,00% ៣,៧៥% ៤,៣៨% ១,៥៣% ១៦,១0% ២៣,៧២% ការរួមចំណែកឆ្នាំ២០០៤ ២,0% ៧,៨% ៩0,២% ២,៥% ៨,១% ៨៩,៤% ការរួមចំណែកឆ្នាំ២០១១ 0,0% ១០,១% ៨៩,៩% ០,៨% ៨,២% ៩១,0% ប្រភព៖ ការប៉ាន់ស្មានរបស់ធនាគារពិភពលោក ដោយផ្អែកតាមអ.ស.ស.ក។ តារាង ​​​​​​​​​ ៣៩៖ ការចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃ និងបន្ទាត់នៃភាពក្រីក្រ (កម្ពុជា ឆ្នាំ២០០៤, ឆ្នាំ២០០៧-២០១១) ការចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ក្នុងម្នាក់ បន្ទាត់ភាពក្រីក្រខាងអាហារ បន្ទាត់នៃភាពក្រីក្ររួម ឆ្នាំ ភ្នំពេញ ជាយក្រុង ជនបទ ភ្នំពេញ ជាយក្រុង ជនបទ ភ្នំពេញ ជាយក្រុង ជនបទ ២០០៤ ៧.១៤៨ ៤.០៣០ ២.៥៤៩ ១.៩៨០ ១.៥៧៣ ១.៤២៣ ៣.៣៦១ ២.៦២៣ ២.៤០៧ ២០០៧ ១៣.១០៤ ៦.៥៤៤ ៣.៤៨២ ២.៤៩៩ ១.៩០៧ ១.៧៦៥ ៤.៣៩៤ ៣.៤៣០ ៣.១៥៧ ២០០៨ ១៦.៩០២ ៧.៧២៨ ៥.៥៧១ ៣.៦៥៤ ២.៧៤៤ ២.៥៤០ ៥.៩២៨ ៤.៥៩៤ ៤.៥៩៧ ២០០៩ ១៥.៧០៩ ១០.១៨៤ ៦.០១៣ ៣.៤០៩ ២.៨២០ ២.៥៨៣ ៥.៣២៦ ៤.២៧៣ ៣.៩១៤ ២០១០ ១៦.៨៨៨ ១០.៦១៤ ៦.០៤៥ ៣.៦០៦ ២.៩៨៤ ២.៧៣៣ ៥.៦០៩ ៤.៥០១ ៤.១២២ ២០១១ ១៧.៣៤០ ៩.៤៣០ ៦.៣៩៨ ៣.៨៩៤ ៣.២២១ ២.៩៥១ ៦.០១៤ ៤.៨២៨ ៤.៤២២ ប្រភព៖ ការប៉ាន់ស្មានរបស់ធនាគារពិភពលោក ដោយផ្អែកតាមអ.ស.ស.ក។ ចំនួន៩.៣២៥ រ�ៀលនៅឆ្នាំ២០០៩ ហ�ើយចំណាយល�ើ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៩៣ បំណែកថវិការបស់គ្រួសារ ការប្រើ ប្ រាស់ ក្ នុ ង មនុ ស ្សម្នា ក ់ ជា មធ្យមបានធ្លា ក ់ ច ុ ះ ចំណាយល�ើម្ហូបអាហារបានធ្លាក់ចុះនៅប្រទេសកម្ពុជា។ មកនៅត្រឹម ៨.៨១៥ រ�ៀលសម្រាប់ឆ្នាំ ២០១១។ ក្នុងឆ្នាំ១៩៩៣ គ្រួសារជាមធ្យមនៅកម្ពុជាបានដាក់ខ្ទង់ ការចំណាយល�ើក្រុមម្ហូបមូលដ្ឋានបានក�ើនឡ�ើងពីចំនួន ថវិការបស់ខ្លួនប្រមាណជា ៦៨ ភាគរយ នៃថវិកាសរុប ៣.១៥៣ រ�ៀល នៅឆ្នាំ២០០៤ ទៅ ៣.៥៤៣ រ�ៀល នៅ ទៅល�ើ កា រចំ ណា យល�ើ ម្ ហូប អាហារ។ ដោយស្ថា ន ភាព ឆ្នាំ២០១១ ហ�ើយបន្ទាត់ភាពក្រីក្រជាសរុបបាននៅថេរ ប្រាក់ ច ំ ណ ូល និ ង ស្ថា ន ភាពសេដ្ឋក ិ ច្ច ស ង្គ មមានភាព ពោលគឺ ចំ ន ួ ន ៥.៣២៦ រ�ៀលក្នុងមួ យ ថ្ងៃ ស ម្រាប់ ប្រស�ើរជាងមុន បំណែកនៃខ្ទង់ថវិកានេះបានធ្លាក់ចុះជា មនុស្សម្នាក់ (តារាង៤០)។ បន្តបន្ទាប់រហូតដល់ ៥៥ ភាគរយសម្រាប់ឆ្នាំ២០០៤ 125 និងប្រហែលជា ៥១ ភាគរយសម្រាប់ ឆ្នាំ ២០១១ ផ្ទាល់ខ្លួន គឺប្រហែលជា ៥,៣ ភាគរយ ហ�ើយការ (ក្រាហ្វិក ៤៨)។ ចំណាយទៅល�ើសុខភាព និងការអប់រំ (២,៧ ភាគរយ និង ២,៦ ភាគរយរ�ៀងគ្នា)។ ការចំណាយល�ើរបស់ នៅឆ្នាំ ២០១១ គ្រួសារជាមធ្យមនៅប្រទេសកម្ពុជា អចិន្ត្រៃយ៍ និងសម្រាប់លម្ហែ គឺ ១,៧ ភាគរយ និង ១,២ បានចំណាយ ៥១,១ ភាគរយនៃថវិកាសរុបទៅល�ើម្ហូប ភាគរយនៃថវិកាសរុប។ គ្រួសារអ្នកមានលៃលកចំណែក អាហារ ១៤,៨ ភាគរយទៅល�ើលំនៅដ្ឋាន ៦ ភាគរយ ថវិកាតិចតួចទៅល�ើម្ហូបអាហារ ហ�ើយចំណែកថវិការមួយ ទៅល�ើទឹកនិងអគ្គិសនី និង ៧,៦ ភាគរយសម្រាប់គមនា- ភាគធំទៅល�ើលំនៅដ្ឋាន ការទំនាក់ទំនង និងមធ្យោបាយ គមន៍ និង ទំនាក់ទំនង។ ការចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ ធ្វើដំណ�ើររបស់អចិន្ត្រៃយ៍ ការលំហែកាយ ការអប់រំ និង សុខភាព។ តារាង ៤០៖ ការចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃ និងបន្ទាត់នៃភាពក្រីក្រ ​ ​​ (រ�ៀលក្នុងតម្លៃថេរនៅភ្នំពេញ ឆ្នាំ២០០៩) នៃប្រទេសកម្ពុជា រដ្ឋា ភ ិ បា លប្រទេសកម្ ពុ ជា បានប៉ា ន ់ ស្ មា ន ភាពក្រី ក ្រ ដោយប្រើប្រាស់អ.ស.ស.កឆ្នាំ២០០៩ ដោយគណនាការ ការចំណាយល�ើការ បន្ទាត់ភាពក្រីក្រ ឆ្នាំ បន្ទាត់ភាពក្រីក្ររួម ចំណាយក្នុងមនុស្សម្នាក់ និងបន្ទាត់ភាពក្រីក្រ។ គ្រួសារ ប្រើប្រាស់ក្នុងម្នាក់ ខាងអាហារ ដែលការចំណាយមានតម្លៃក្រោមបន្ទាត់នៃភាពក្រីក្រត្រូវ ២០០៤ ៦.៣៩៩ ៣.១៥៣ ៥.៣២៦ បានចាត់ទុកថាជាអ្នកក្រ។ នៅឆ្នាំ ២០០៤ ឆ្នាំ២០០៧ ឆ្នាំ២០០៨ ឆ្នាំ២០១០ និងឆ្នាំ ២០១១ ការចំណាយក្នុង ២០០៧ ៧.២៤៣ ២.៩៨១ ៥.៣២៦ មនុ ស ្សម្នា ក់ ត្រូវបានគេប៉ា ន ់ ស្មា ន ដោយប្រើ ប្រា ស់ ការ ២០០៨ ៧.៥៨០ ២.៩៩៧ ៥.៣២៦ អង្កេតល�ើគ្រួសារនៃ អ.ស.ស.ក។ បន្ទាត់ភាពក្រីក្រត្រូវ ២០០៩ ៩.៣២៥ ៣.៥០៥ ៥.៣២៦ បានគេធ្វ ើ កា រប៉ា ន ់ ស្ មា ន តាមការប្រើ ប្រា ស់ ទ ិ ន្ន ន ័ យ តម្លៃ ២០១០ ៩.១០៥ ៣.៥២១ ៥.៣២៦ ប៉ាន់ស្មានឆ្នាំ ២០០៩ បូកជាមួយនឹង សន្ទស្សន៍ថ្លៃទំនិញ ២០១១ ៨.៨១៥ ៣.៥៤៣ ៥.៣២៦ ប្រើប្រាស់(CPI)។41 លទ្ធផលនៃអត្រាភាពក្រីក្រគឺស្រដ�ៀង ប្រភព៖ ការប៉ាន់ស្មានរបស់ធនាគារពិភពលោក ដោយផ្អែកតាមអ.ស.ស.ក។ ក្រាហ្វិក ៤៨.៖ ភាគនៃចំណាយខាងអាហារ នៅក្នុងថវិការបស់គ្រួសារ (កម្ពុជា, ឆ្នាំ២០០៤ និងឆ្នាំ២០០៧-២០១១) ប្រភព៖ ការប៉ាន់ស្មានរបស់ធនាគារពិភពលោក ដោយផ្អែកតាមអ.ស.ស.ក។ 126 សូចនាករប៉ាន់ស្មានថ្មីនៃភាពក្រីក្រ ចេញដ�ោយរដ្ឋាភិបាល និងធនាគារពិភពល�ោក សម្រាប់ឆ្នាំ២០០៤-២០១១ គ្នានឹងការប៉ាន់ស្មានរបស់ធនាគារពិភពលោកផងដែរ ជា ផ្នែកមិនពាក់ព័ន្ធម្ហូបអាហារ នៃបន្ទាត់ភាពក្រីក្ររួម ពិសេសសម្រាប់ឆ្នាំ២០០៩ ឆ្នាំ២០១០ និងឆ្នាំ២០១១ (ក្រាហ្វិក ៤៩)។ ក្នុងឆ្នាំ២០០៤ ឆ្នាំ២០០៧ ឆ្នាំ២០០៨ តម្លៃសម្រាប់ ឆ្នាំ ២០០៩ ត្រូវបានគេធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព ឬកែតម្រូវ ដោយ ការប្រៀបធ�ៀបអត្រាភាពក្រីក្រថ្មី ប្រើ ប្រា ស់ ស ន្ទ ស ្សន៍ តម្លៃការចំ ណា យមិ ន ពាក់ ព ័ ន្ធ ម្ ហូប ចេញដោយ រាជរដ្ឋាភិបាល អាហារ របស់ចេមណូលេស ( James Knowles’ non- និងធនាគារពិភពលោក food price index) វិញ។ នៅឆ្នាំ ២០០៩ ចំណែក ថវិកានេះត្រូវគេប៉ាន់ស្មានតាមរយៈការអង្កេតល�ើមនុស្ស បន្ទាត់ភាពក្រីក្រខាងស្បៀងអាហារ ក្នុងការចំណាយដេល ស្ទើរតែជិតបន្ទាត់ភាពក្រីក្រ។ នៅ ឆ្នាំ២០១០ និងឆ្នាំ២០១១ តម្លៃឆ្នាំ២០០៩ ត្រូវបានគេ នៅឆ្នាំ ២០០៤ ឆ្នាំ ២០០៧ និងឆ្នាំ ២០០៩ តម្លៃ ធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព ជាមួយតម្លៃការចំណាយមិនពាក់ព័ន្ធនឹង ឯកតាដែលរាយការណ៍ ដោយគ្រួសារនីមួយៗ ត្រូវបានគេ ម្ហូបអាហារ ដោយប្រើទិន្នន័យទាំងនៅភ្នំពេញ និងតាម យកមកប្រើប្រាស់ ដ�ើម្បីគណនាការចំណាយល�ើក្រុមម្ហូប បណ្តាខេត្តនៃប្រទេសកម្ពុជា។42 អាហារដែលបានធ្លាក់ចុះ។ ក្នុងឆ្នាំ ២០០៨ តម្លៃឆ្នាំ ២០០៧ ត្រូវបានគេធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព ជាមួយនឹងសន្ទស្សន៍ ការប៉ាន់ស្មានភាពក្រីក្រថ្មី និងចាស់ បង្ហាញឲ្យឃ�ើញ ម្ហូប អាហារប្រចាំ ខែ ដែលរូប មន្ត នេះបង្កើ ត ឡ�ើ ងដោយ នូវការវិវត្តន៍ស្រដ�ៀងគ្នាក្នុងអំឡុងពេលទាំងនេះ៖ លោក ចេម ណូលេស។ នៅឆ្នាំ ២០១០ និងឆ្នាំ ២០១១ បន្ទា ត ់ ភា ពក្រី ក ្រខាងស្បៀងអាហារត្រូវបានគេគណនា • ភាពក្រីក្រខាងអាហារ៖ ការប៉ាន់ស្មានថ្មី គឺមាន ដោយប្រើប្រាស់តម្លៃដែលគេធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពកាលពីឆ្នាំមុន កម្រិតទាបជាងការប៉ាន់ស្មានចាស់។ នឹងសន្ទស្សន៍ចំណាយល�ើម្ហូបអាហារ ដោយប្រើទិន្នន័យ • ភាពក្រី ក ្ររួ ម ៖ ការប៉ា ន ់ ស្ មា ន ថ្ មី គ ឺ មា នកម្រិតខ្ព ស ់ ទាំងនៅភ្នំពេញ និងតាមបណ្តាខេត្ត នៃប្រទេសកម្ពុជា។ ជាងខ្លាំង ប�ើធ�ៀបនឹងការប៉ាន់ស្មានចាស់។ ក្រាហ្វិក ៤៩.៖ អាត្រាភាពក្រីក្រ នៅកម្ពុជា ឆ្នាំ២០០៤, ឆ្នាំ២០០៧ ដល់ឆ្នាំ២០១១ ធនាគារពិភពលោក រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ប្រភព៖ ការប៉ាន់ស្មានរបស់ធនាគារពិភពលោក ដោយផ្អែកតាមអ.ស.ស.ក នៃវ.ជ.ស។ 127 ក្រាហ្វិក ៥០ បង្ហាញនូវការប៉ាន់ស្មានទាំងអត្រាភាព 40. ករណីនេះល�ើកលែងសម្រាប់ការអង្កេតគ្រួសារនៅ ក្រីក្រខាងអាហារ (ក) និងអត្រាភាពក្រីក្ររួម (ខ) ហ�ើយ «តំបន់ទីប្រជុំជនដទៃទ�ៀត» នៅឆ្នាំ២០១០ និង នេះបង្ហា ញ ឲ្យឃ�ើ ញថែមទ�ៀតនូ វ ភាពស្រដ�ៀងគ្នា រវាង ឆ្នាំ២០១១ ដែលអាត្រាភាពក្រីក្របានក�ើនឡ�ើង។ វិធីសាស្រ្តចាស់ និងថ្មី។ 41. សន្ទស្សន៍ថ្លៃទំនិញប្រើប្រាស់ (CPI) រាប់បញ្ចូលទាំង ចំណាំជ�ើងទំព័រ ថ្លៃនៅទីក្រុងភ្នំពេញ និងតាមខេត្ត។ 39. សូចនាករប៉ាន់ស្មានចាស់នៃភាពក្រីក្រ ត្រូវបានធ្វើ 42. តម្លៃនៃចំណីអាហារ និងបន្ទាត់នៃភាពក្រីក្ររួមនៅឆ្នាំ ឡ�ើងដោយផ្អែកល�ើការអង្កេតគ្រួសារនៃអ.ស.ស.ក ២០១០ និងឆ្នាំ២០១១ ត្រូវបានគេធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព ឆ្នា ំ ១ ៩៩៣-៩៤។ សូ ច នាករប៉ា ន ់ ស្ មា ន នេះឆ្ លុះ តាមរយៈការប្រើ ប្រា ស់ ម ធ្យោបាយស្រដ�ៀងគ្នា ន ឹ ង បញ្ចាំងពីស្ថានភាពក្នុងអំឡុងពេលជិត ២០ ឆ្នាំមុន។ មធ្យោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសកម្ពុជាដែរ។ ក្រាហ្វិក ៥០.៖ អត្រាភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជា គណនាតាមវិធីសាស្ត្រចាស់ និងថ្មី ក. អត្រាភាពក្រីក្រខាងស្បៀងអាហារ ថ្មី ចាស់ ខ. អត្រាភាពក្រីក្ររួម ថ្មី ចាស់ ប្រភព៖ ការប៉ាន់ស្មានរបស់ធនាគារពិភពលោក ដោយផ្អែកតាមអ.ស.ស.ក។ 128 សូចនាករប៉ាន់ស្មានថ្មីនៃភាពក្រីក្រ ចេញដ�ោយរដ្ឋាភិបាល និងធនាគារពិភពល�ោក សម្រាប់ឆ្នាំ២០០៤-២០១១ និម្មិតកម្មនៃកត្តាជំរុញដល់ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ ឧបសម្ព័ន្ធ ៣ ឆ្នាំ២០០៧-២០០៩ នៅកម្ពុជា។ រីឯ ផ.ស.ស ខាងឧស្សាហកម្ម (ដែលភាគ ច្រើ ន ពាក់ ព ័ ន្ធ ន ឹ ង គ្រួ សា រនៅទីប្រជុ ំ ជ ន) បានធ្លា ក ់ ច ុ ះ ដ�ើម្បីពន្យល់បកស្រាយអំព ីការធ្លាក់ចុះ នៃភាពក្រីក្រ ១០,៩ ភាគរយ។ ពីឆ្នាំ ២០០៧ ដល់ឆ្នាំ២០០៩ ក្នុងចំណោមគ្រួសារ ដែល រស់ ន ៅទី ជ នបទ គេត្រូ វ សិ ក្ សាទៅល�ើ កា រក�ើ ន ឡ�ើ ង នៃ នៅពេលដែលប្រាក់ ច ំ ណ ូ ល និ ង ប្រាក់ ស ន្សំ រ បស់ ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់របស់បណ្តាក្រុមគ្រួសារជនបទ គ្រួសារប្រែប្រួល ចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់របស់គ្រួសារ ដែលបានគេចផុតពីភាពក្រីក្រទាំងអស់នោះ។43 បណ្តា ក៏អាចក�ើនឡ�ើងបានដែរ។ ដោយសារថា ការសន្សំបែប «ក្រុមយោង» នេះ មានរាប់បញ្ល នុ ចូ នូវគ្រួសារដែលស្ថិតក្ង ប្រពៃណីពុ ំ ស ូ វ មាននៅទី ជ នបទកម្ ពុ ជា និ ម្មិតកម្ម ក្រុមសតភាគទី ២៧,៥ (ស្ ថិត ក្ នុ ង ភាពក្រីក្រនៅឆ្នា ំ (simulation) នេះ ប្រើប្រាស់បម្រែបម្រួល ប្រាក់ចំណូល ២០០៩) និង ក្រុមសតភាគទី៥៧,៩ (ស្ថិតក្នុងភាពក្រីក្រ របស់ គ ្រួ សា រនៃក្រុមយោងសម្រាប់ ធ្វ ើ ជា ប្រភពផ្ទា ល ់ ន ៃ នៅឆ្នាំ ២០០៧)។ មធ្យមភាគនៃចំណាយល�ើការប្រើ- កំណ�ើនចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់។ ប្រាស់ ប្រ ចាំ ថ ្ងៃ ក្ នុ ង ម្នា ក ់ ៗ របស់ « ក្រុមយោង » នៅឆ្នា ំ ២០០៧ មានទំហំ ៤.៤១៥ គិតជាតម្លៃលុយរ�ៀលប្រចាំ យោងតាមសន្ទស្សន៍ថ្លៃទំនិញប្រើប្រាស់ (CPI) ថ្លៃ ភ្នំពេញក្នុងឆ្នាំ២០០៩ និងមានទំហំ ៦.៤៦៥ គិតក្នុងឆ្នាំ អង្ករបានក�ើនឡ�ើង ៣៧,១ ភាគរយពីឆ្នាំ ២០០៧ ២០០៩។ និយាយមួយបែបទ�ៀត មធ្យមភាគនៃកំណ�ើន ដល់ឆ្នាំ ២០០៩ (សូមម�ើលជួរ «ញ» ក្នុងតារាង ៤១) ប៉ុន្តែ ក្នុងម្នាក់ៗសម្រាប់ក្រុមយោងមានចំនួន ២.០៥០ ក្នុង បានធ្លាក់ចុះ ៦,១ ភាគរយ ពីឆ្នាំ ២០០៩-២០១១។45 មួយថ្ងៃ។44 ចំនួនក្រោម ៤០ ភាគរយនៃកំណ�ើនក�ើតមាន ការក�ើ ន ឡ�ើ ង នៃថ្លៃ បា នជះឥទ្ធិ ព លដល់ ច ំ ណ ូ ល របស់ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០០៨ និងជាង ៦០ ភាគរយក�ើតឡ�ើងក្នុង គ្រួសារ ក្នុងទម្រង់ចំនួនបីផ្សេងគ្នា៖ ទី១ តាមរយៈការ ឆ្នាំ ២០០៩។ នៅក្នុងឆ្នាំ២០០៩ ផលិតផលស្រុកសរុប បង្កើនតម្លៃជាក់ស្ដែងរបស់កសិផល, ទី២ តាមរយៈការ (ផ.ស.ស) ខាងកសិកម្ម ក្នុងម្នាក់ៗ (ដែលភាគច្រើន បង្កើនផ្ទៃដីដាំដុះ (ដោយធ្វើទៅល�ើដីទំនេរ ឬទៅល�ើផ្ទៃដី ពាក់ព័ន្ធនឹងគ្រួសារជនបទ) បានក�ើនឡ�ើង ៣,៨ ភាគរយ ដែលដាំ ដំ ណា ំ ព ុ ំ សូវ មានផលចំណេ ញច្រើ ន ), និ ង ទី ៣ 129 តាមរយៈការអនុញ្ញាតឲ្យគ្រួសារបង្កើនការប្រើប្រាស់ធាតុ ឆ្នាំ២០០៤-២០០៧ ចូលកសិកម្ម និងជំរុញផលិតភាព (ជាពិសេស ការបង្កើន លទ្ធ ភា ពក្ នុ ង ការទទួ ល បានឥណទានក្រោមលក្ខ ខ ណ្ឌ ពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ ២០០៧ ថ្លៃស្រូវបានក�ើនឡ�ើង ដែលថា បានចំ ណ ូ ល ច្រើ ន ជាការរំ ព ឹ ង ទុ ក និ ង ការ ក្នុងកម្រិតមធ្យម។ ចំនួនតោននៃស្រូវក្នុងមួយឯកតានៃផ្ទៃ ចំណេញច្រើនពីការវិនិយោគ)។ ដាំដុះឬផ្ទៃដីប្រមូលផលបានក�ើនឡ�ើងគួរឲ្យកត់សម្គាល់ ម្យ៉ាងក៏ដោយសារទិន្នផលទាបនៅឆ្នាំ ២០០៤។ ជាការគួរ ពីឆ្នាំ ២០០៧ ដល់ឆ្នាំ ២០០៩ ការប្រើប្រាស់ដី ឲ្យសោកស្ដាយគឺថា នៅក្នុងឆ្នាំ ២០០៤ អង្កេតខាង កសិ ក ម្ម ស រុ ប នៅកម្ ពុ ជា បានក�ើ ន ឡ�ើ ង ចំ ន ួ ន ៧,៦ សង្គម និងសេដ្ឋកិច្ច (អ.ស.ស.ក) ពុំបានដាក់បញ្ចូល ភាគរយ។ បណ្តាគ្រួសារនៃក្រុមយោងបានផ្ដល់ព័ត៌មាន នូ វ សំ ណ ួ រ ទាក់ ទ ងនឹ ង ផ្ទៃ ដីដា ំ ដ ុ ះ ឬផ្ទៃ ដីប្រ មូ ល របស់ ថា មានការក�ើនឡ�ើងគួរឲ្យកត់សម្គាល់ដល់ទៅ ៤០,៤ ដំណាំកសិកម្មនានា ហ�ើយគេពុំអាចប៉ាន់ស្មាន ឥទ្ធិពលនៃ ភាគរយ (សូមម�ើលជួរ «ដ» ក្នុង តារាង ៤១)។ ក្រុម ស្រូវពីឆ្នាំ ២០០៤-២០០៧ ពីមីក្រូទិន្នន័យបានឡ�ើយ។ គ្រួ សា រផ្សេងទ�ៀតបានរាយការណ៍ ថា មានការធ្លា ក ់ ច ុ ះ ម្យ៉ាងវិញទ�ៀត គេពុំរំពឹងថា បម្រែបម្រួលតិចតួចនៃថ្លៃ ចំនួន ៣,៦ ភាគរយ។46 ពីឆ្នាំ ២០០៩ ដល់ឆ្នាំ ២០១១ អំឡុងគ្រានោះ មានឥទ្ធិពលខ្លាំងក្លាទៅល�ើអកប្បកិរិយា បណ្ដាគ្រួសារនៃក្រុមយោង តាមពិតទៅ បានបង្ហាញឲ្យ របស់កសិករឡ�ើយ ហ�ើយតម្លៃមធ្យមភាគដែលគណនា ឃ�ើញថា មានការក�ើនឡ�ើងនូវផលិតកម្មស្រូវចំនួន ៨,៥ តាមតួលេខរបស់រដ្ឋាភិបាល គឺជាសូចនាករដ៏សមស្រប ភាគរយ (ផ្ទៃដីប្រមូលផល)។ ដោយប្រើប្រាស់ទិន្នន័យ សម្រាប់ ប ង្ហា ញ អំ ព ី អ្វី ដ ែលបានក�ើ តឡ �ើ ង ចំ ពោ ះបណ្ដា របស់រដ្ឋាភិបាល ផលិតភាពបានក�ើនឡ�ើងពីឆ្នាំ ២០០៧ គ្រួសារក្រីក្រ និងគ្រួសារធូរធារ។ ដល់ឆ្នាំ២០០៩ ក្នុងអត្រា ១១,៨ ភាគរយសម្រាប់ស្រូវ រដូវវស្សា និង ២,៣ ភាគរយសម្រាប់ស្រូវរដូវប្រាំង ពីឆ្នាំ ២០០៤ ដល់ឆ្នាំ ២០០៧ ថ្លៃរបស់អង្ករបានក�ើន (សូមម�ើលជួរ «ឋ» ក្នុងតារាង ៤១)។47 បន្ទាប់ពីសិក្សាល�ើ ឡ�ើង គិតជាលុយរ�ៀលក្នុងតម្លៃ គោលចំនួន ៤,៨ភាគរយ គ្រប់បម្រែបម្រួល ដែលបណ្ដាមកពីការក�ើនឡ�ើងនៃថ្លៃស្រូវ (សន្ទស្សន៍ ថ្លៃទំនិញ ប្រើប្រាស់ កម្ពុជា)។ ប�ើយោងតាម រួចមក ប្រាក់ចំណេញសុទ្ធសម្រាប់កសិករមា្នក់ក្នុងមួយថ្ងៃ តួលេខរបស់រដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងអំឡុង៣ឆ្នាំ ដូចគ្នានោះ មានចំ ន ួ ន ១.៣៩៣ រ�ៀល ចំ ពោ ះគ្រប់ ក សិ ក រស្រូ វ ផលិ ត កម្ម ស្ រូ វ សរុ ប នៅកម្ ពុ ជា បានក�ើ ន ឡ�ើ ង ចំ ន ួ ន ទាំងអស់ (តារាង ៤១)។ ៣០,០ ភាគរយ ដោយសារតែការក�ើនឡ�ើងនូវទិន្នផល គួរឲ្យកត់សម្គាល់ចំនួន ១៨ ភាគរយ រួមផ្សំជាមួយនឹងការ ដោយហេតុថា ពុំមែនគ្រប់ប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់សុទ្ធ ក�ើនឡ�ើងនៃផ្ទៃដីប្រមូលផល ចំនួន ១២,២ ភាគរយ។48 តែធ្វើស្រែទេនោះ គេត្រូវតែកែសម្រួលនូវការក�ើនឡ�ើងនៃ ការក�ើនឡ�ើង នៃផលិតកម្មអាចក�ើតឡ�ើង ពីព្រោះការក�ើន ប្រាក់ចំ ណូ ល សរុ ប ។ បន្ទា ប ់ ពីបានកែសម្រួ ល បែបនេះ ឡ�ើងនូវការប្រើប្រាស់ធាតុចូលកសិកម្ម ត្រូវបានប៉ាន់ស្មាន ទៅល�ើគ្រួសារនៃក្រុមយោងចំនួន ២០ ភាគរយដែលពុំ ថា ធ្វើឲ្យក�ើនផលិតកម្មចំនួន ២០ ភាគរយ។ ធ្វ ើ ស្រែ រួ ច មក គេឃ�ើ ញ ថា ការក�ើ ន ឡ�ើ ង សុ ទ្ធ ច ំ ន ួ ន ៖ ៤២៩ រ�ៀល បានមកពីកា រក�ើ ន ឡ�ើ ង នៃថ្លៃ ក សិ ផ ល, ដោយប្រើ ប្ រាស់ ថ ្លៃ ប ៉ា ន ់ ស្ មា ន របស់ ស្ រូ វ សម្រាប់ ៤៧១ រ�ៀល បានមកពីការក�ើនឡ�ើងនៃបរិមាផលិតកម្ម ឆ្នាំ២០០៧ ដែលមានចំនួន ៩៥៧ រ�ៀល (សូមម�ើល (ដោយគណនាតាមថ្លៃដ�ើម) និង ២១១ បានមកពីការ តារាង ៤១) ឥទ្ធិ ព លរួ ម នៃការក�ើ ន ឡ�ើ ង ថ្លៃ អំ ឡុ ងឆ្នា ំ ក�ើនឡ�ើងថ្លៃនៃកសិផលដែលទទួលបានបន្ថែម (កូឡោន ២០០៤-២០០៧ មានចំនួន ៤៤ រ�ៀល ក្នុងម្នាក់ៗ ក្នុង ចុងក្រោយក្នុង តារាង ៤១)។ មធ្យមភាគរួមសម្រាប់ក្រុម មួយថ្ងៃ ហ�ើយការក�ើនឡ�ើងនៃផលិតកម្មបានផ្ដល់ផ្សេង យោងទាំងមូល គឺក�ើនឡ�ើងចំនួន ១.១១១ ក្នុងម្នាក់ៗ ទ�ៀត នូវចំនួន ១៩១ រ�ៀល ក្នុងម្នាក់ៗក្នុងមួយថ្ងៃ។ ក្នុងមួយថ្ងៃ គិតជាតម្លៃលុយរ�ៀលនៅភ្នំពេញឆ្នាំ ២០០៩។ 130 ឆ្នាំ២០០៤-២០០៩ ប្រាក់ឈ្នួលកសិកម្ម អំឡុងឆ្នាំ២០០៤-២០០៩ ឥទ្ធិពលរួមគឺជាផលបូកនៃសូចនាករប៉ានស្មានរបស់ ដោយប្រើប្រាស់ទិន្នន័យពី អ.ស.ស.ក ឆ្នាំ ២០០៤ គ្រាទាំងពីរ។ សម្រាប់ឆ្នាំ ២០០៤-២០០៩ ឥទ្ធិពល និងឆ្នាំ ២០០៩ ការក�ើនឡ�ើងនូវប្រាក់ចំណូលដោយសារ នៃការក�ើនឡ�ើងថ្លៃស្រូវគឺ៖ ៤២៩ រ�ៀល + ២១១ រ�ៀល ប្រាក់ឈ្នួលកសិកម្មមានចំនួន ៤៩ ភាគរយ។ ដោយ +៤៤ រ�ៀល=៦៨៣,៧២រ�ៀល ហ�ើយឥទ្ធិពលនៃការក�ើន សារថា ចំណូលពីប្រាក់ឈ្នួលកម្លាំងពលកម្មមានចំនួន ឡ�ើងទិន្នផល ព្រមជាមួយនឹងផ្ទៃដីប្រមូលផល គឺមាន ៩១៨ រ�ៀល (តារាង ១៥) ការក�ើនឡ�ើងនៃប្រាក់ ចំនួន៖ ៤៧១រ�ៀល + ១៩១រ�ៀល = ៦៦១,៩៤រ�ៀល។ ចំណូលទាក់ទងនឹងកត្តានេះ មានចំនួន ៤៥០ រ�ៀល ការក�ើ ន ឡ�ើ ង ជារួ ម នៃប្រាក់ ច ំ ណ ូ ល គឺ មា នចំ ន ួ ន (គិតជា ក្នុងម្នាក់ៗក្នុងមួយថ្ងៃ, តម្លៃលុយរ�ៀលនៅភ្នំពេញ ១.៣៤៥,៦៦ រ�ៀល ក្នុងម្នាក់ក្នុងមួយថ្ងៃ គិតជាលុយ ឆ្នាំ២០០៩)។ រ�ៀលនៅភ្នំពេញឆ្នាំ២០០៩។ តារាង ៤១៖​ការប៉ាន់ស្មានការក�ើនឡ�ើងនៃចំណូលពីស្រូវ នៅឆ្នាំ២០០៨ និង ២០០៩ នៅប្រទេសកម្ពុជា គិតជាតម្លៃលុយរ�ៀលនៅ ស្រូវរដូវវស្សា ស្រូវរដូវប្រាំង សរុប ភ្នំពេញឆ្នាំ២០០៩ លក្ខខណ្ឌដ�ើមទី ក្នុងឆ្នាំ២០០៧ កសិករ ក្រុមយោង ក ហិកតា ០,៩៧ ០,២២ ១,១៩ ខ ទិន្នផលក្នុងមួយគីឡូក្រាម ២,២០ ៤,៥០ គ=ក*ខ ចំនួនតោនស្រូវ ២,១៣ ០,៩៨ ៣,១១ ឃ=គ*០,៥៥ កិន (៥៥ ភាគរយ នៃស្រូវ) ១,១៧ ០,៥៤ ១,៧១ ង=ឃ*១.០០០ បរិមាណកិនបាន គិតជាគីឡូក្រាម ១.១៧២ ៥៣៧ ១.៧០៨ ច តម្លៃកសិផល គិតជា រ�ៀល/គីឡូក្រាម ក្នុងឆ្នាំ២០០៧ ៩១០ ៩១០ ៩១០ ឆ=ង*ច ( ,000) គិតជាលុយរ�ៀលក្នុងតម្លៃបច្ចុប្បន្ន/ឆ្នាំ/គ្រួសារ(ពាន់) ១.០៦៦ ៤៨៨ ១.៥៥៤ ២.១២៦ ១.៦៩៦ ជ=ឆ/៣៦៥ តម្លៃក្នុងមួយថ្ងៃ/គ្រួសារ ២.៩២០ ១.៣៣៧ ៤.២៥៧ ៥.៨២៦ ៤.៦៤៧ ឈ=ជ/៤,៨៦ គិតជាលុយរ�ៀលក្នុងតម្លៃបច្ចុប្បន្ន/ថ្ងៃ/នាក់ ៦០១ ២៧៥ ៨៧៧ ១.២០០ ៩៥៧ បម្រែបម្រួលរវាងឆ្នាំ២០០៧ និងឆ្នាំ២០០៩ នៅក្នុង "ក្រុមយោង" ញ ការក�ើនថ្លៃ ៣៧,១% ៣៧,១% ៣៧,១% ដ ការក�ើនផ្ទៃដី ៤០,៤% ៤០,៤% ៤០,៤% ឋ ការក�ើនទិន្នផល ១១,៨% ២,៣% ឥទ្ធិពលនៃបម្រែបម្រួល នៃចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់ក្នុងម្នាក់ៗក្នុងមួយថ្ងៃ បែងចែកទៅតាមកត្តាផ្សេងៗគ្នា ឌ=ឈ*(ដ+ឋ) ការក�ើនផលិតកម្ម * ថ្លៃនៅឆ្នាំ២០០៧ ៣១៤ ១១៨ ៤៣២ ៥៩១ ៤៧១ ឍ=ឈ*ញ ការក�ើនថ្លៃ * ផលិតកម្មចាស់ ២៦៩ ១២៣ ៣៩៣ ៥៣៨ ៤២៩ ណ=ឍ*ញ ការក�ើនថ្លៃ * ការក�ើនផលិតកម្ម ១៤១ ៥៣ ១៩៣ ២៦៥ ២១១ ឌ+ឍ+ណ ការក�ើនឡ�ើងសរុប ៧២៤ ២៩៤ ១.០១៨ ១.៣៩៣ ១.១១១ 131 ចំណាំជ�ើងទំព័រ 43. ដោយហេតុថា អ.ស.ស.ក ពុំមែនជាអង្កេតប្រភេទ លទ្ធផលនៃបណ្ដាឆ្នាំកន្លងទៅ តម្លៃលេខនៅក្នុងឆ្នាំ ប៉ាណែល (panel survey) ទេនោះ គ្រួសារទាំង ២០០៧និង២០០៨ ត្រូវបានប្រើប្រាស់។ ព័ត៌មាន នោះពុំមែនជាក្រុមគ្រួសារដែលគេចផុតពីភាពក្រីក្រ ទទួលបានពីអ.ស.ស.ក ក៏ជាទិន្នន័យបានពីបណ្ដា ឡ�ើយ ក៏ប៉ុន្តែក្រុមគ្រួសារទាំងនោះ តំណាងឲ្យបណ្តា ឆ្នាំកន្លងទៅផងដែរ ពីព្រោះថា សំណួរទាក់ទងនឹង ក្រុមគ្រួសារដែលពិតជាបានគេចផុតពីភាពក្រីក្រ។ ការប្រមូលផលកសិកម្ម គឺផ្ដោតល�ើរដូវកន្លងទៅ។ សូចនាករប៉ាន់ស្មាននៃទិន្នផលស្រូវ ដែលត្រូវបាន 44. បរិ មា ណលុ យ រ�ៀលដែលត្រូ វ បានរាយការណ៍ ន ៅ គណនាពីទិន្នន័យអ.ស.ស.កឆ្នាំ២០០៦ គឺមាន ទីនេះ គឺ ត្រូ វបានគិ តជាតម្លៃ ល ុ យរ�ៀលនៅភ្នំពេញ ចំនួន ២,២០ តោនស្រូវ ក្នុងមួយហិកតានៅរដូវ ឆ្នា ំ ២ ០០៩ វ�ៀរលែងតែមានការបញ្ជា ក ់ផ្សេ ងក្រៅ វស្សា និង ៤,៥០ តោនស្រូវ ក្នុងមួយហិកតានៅ រដូវ ពីនេះ។ ប្រាំង។ រីឯទិន្នផលដែលចេញដោយរាជរដ្ឋាភិបាល កម្ពុជាវិញ គឺមានចំនួន ២,២៧ តោនស្រូវ (រដូវវស្សា) 45. គេប្រើ ប្ រាស់ កា រក�ើ ន ឡ�ើ ង នៃថ្លៃ តែ មួ យ សម្រាប់ ់ ន និង ៣,៩៤ តោនស្រូវ (រដូវប្រាំង)។ សូចនាករប៉ានស្មា ទាំងស្រូវរដូវប្រាំងនិងរដូវវស្សា ពីព្រោះថាពុំមាន ត្រូ វ បានចាត់ ទ ុ ក ថា ខិ ត ជិ ត ល្ម ម ទៅនឹ ង កំ ណ �ើ ន ព័ ត ៌ មា នទាក់ ទ ងនឹ ង ពេលវេលាដែលកសិ ក របាន ទិន្នផលដែលត្រូវបានរាយការណ៍ដោយរដ្ឋាភិបាល។ លក់កសិផលរបស់ខ្លួន។ 48. ដោយសារថាចំណាយល�ើការប្រើប្រាស់នៅក្នុងឆ្នាំ 46.​ បណ្ដា ​គ ្រួ សា រនៅក្ នុ ង ក្រុមយោងរួ ម មាន ចំ ន ួ ន ២០០៨ និងឆ្នាំ ២០០៩ ត្រូវបានរងឥទ្ធិពល ពី ៣០,៤ ភាគរយជាគ្រួសារដែលរស់នៅទីជនបទនៃ លទ្ធផលនៃបណ្ដាឆ្នាំកន្លងទៅ តម្លៃលេខនៅក្នុងឆ្នាំ ប្រទេសកម្ពុជា ហ�ើយអប្បកិរិយារបស់គ្រួសារទាំង ២០០៧ និង២០០៨ ត្រូវបានប្រើប្រាស់។ ព័ត៌មាន នោះពុ ំ ត ំ ណា ងឲ្យអប្បកិ រ ិ យា របស់ គ ្រួ សា រទូ រ ទាំ ង ទទួលបានពីអ.ស.ស.ក ក៏ជាទិន្នន័យបានពីបណ្ដា ប្រទេស ឬបណ្ដា គ ្រួ សា រដែលរស់ ន ៅទី ជ នបទ ឆ្នាំកន្លងទៅផងដែរ ពីព្រោះថា សំណួរទាក់ទងនឹង ផ្សេងទ�ៀត នោះឡ�ើយ។ ការប្រមូលផលកសិកម្ម គឺផ្ដោតល�ើរដូវកន្លងទៅ។ 47. ដោយសារថាចំ ណា យល�ើ កា រប្រើ ប្ រាស់ ន ៅក្ នុ ង ឆ្នា ំ ២០០៨ និងឆ្នាំ ២០០៩ ត្រូវបានរងឥទ្ធិពលពី 132 ឯកសារយ�ោង Alderman, H., and R. Yemtsov. “Productive Bhutta ZA, Ahmed T, Black RE, Cousens S, Role of Social Protection.” Background Dewey K, Giugliani E, Haider BA, Paper for the World Bank 2012-2022 Kirkwood B, Morris SS, Sachdev HP, Social Protection and Labor Strategy, Shekar M; “Maternal and Child Washington D.C., 2012. Undernutrition Study Group. What Works? Interventions for Maternal and Barro, R. J. “Determinants of Democracy.” Child Under-nutrition and Survival.” The The Journal of Political Economy, 107 Lancet, 371, Issue 9610, Pages 417 – (S6), S158–S183, 1999. 440, 2008. Barker DJ, Gluckman PD, Godfrey KM, Brabin BJ, Hakimi M, Pelletier D. “An Analysis Harding JE, Owens JA, Robinson JS. of Anemia and Pregnancy-Related “Fetal Nutrition and Cardiovascular Maternal Mortality.” J. Nutr., 131 no. 2 Disease in Adult Life.” The Lancet, 341, 604S-615S, 2001. Issue 8850: 938–941, 1993. Cambodia Development Resource Institute Barmeier, Benjamin Leo and Lulia. “Who are (CDRI). “Studies on Levels and Sources the MDG Trailblazers?” A New MDG of Rural Income. Background Report for Progress Index. Center for Global World Bank's Cambodia Poverty Development, Working Paper 222, Assessment.” Phnom Penh, 2013. 2010. 133 Campante, F., & Glaeser, E. L. “Yet Another following the End of the Multi-fibre Tale of Two Cities: Buenos Aires and Arrangements.” The World Bank, 2012. Chicago.” Cambridge, MA, 2009. Flores, Gabriela, Ir Por, Chean Men and Clarke, M. “What Matters Most for Student others. “Financial Protection of Patients Assessment Systems: A Framework through Compensation of Providers: Paper.” Washington D.C., 2012. The Impact of Health Equity Funds in Cambodia.” Tinbergen Institute Caulfield LE, Bentley ME, Ahmed S. “Is Discussion Paper, TI 2011 – 169/3, Prolonged Breastfeeding Associated University of Amsterdam, 2011. with Malnutrition? Evidence from Nineteen Demographic and Health GIZ, “Determinants of Non-Utilization of Surveys.” Int. J. Epidemiol 25 (4): 693- Public Health Services among Poor 703., 1996. Households Covered by a Social Protection Scheme: An Evaluation in Ferreira, F., D. Filmer, and N. Schady. “Own Kampot Operational District.” and Sibling Effects of Conditional Cash Cambodia, 2011. Transfer Programs. Theory and Evidence from Cambodia.” Washington Hanushek, E. A., & Woessmann, L. “Do Better DC: World Bank Policy Research Schools Lead to More Growth? Working Paper, 2009. Cognitive Skills, Economic Outcomes, and Causation.” Cambridge, MA., 2009. Filmer, D. and Schady, N. “School Enrollment, Selection and Test Scores.” Helmers, K., Gibson, J., and Wallgren, P. Washington DC: World Bank Policy “Final Report of the Rural Sources of Research Working Paper 4998, 2009. Income and Livelihood Strategies Study”. Report prepared for the World Filmer, D. and Schady, N. “Getting Girls into Bank, 2011. School: Evidence from a Scholarship Program in Cambodia.” World Bank Hennicot, J-C. “Cambodia - Social Protection Policy Research Working Paper 3910., Expenditure and Performance Review.” 2009. Geneva: International Labour Office, 2012. Gladys Lopez-Acevedo and Raymond Robsertson (Editors). “Sewing Success? HRINC. “Higher Education and Skills for the Employment, Wages, and Poverty Labor Market in Cambodia.”, 2010. 134 International Labor Organization (ILO). ———. “National Report on Final Census “Social Protection Expenditure and Results”. Phnom Penh, Cambodia: Performance Review.”, 2012. National Institute of Statistics, Ministry of Planning, 2009. IMF. “Cambodia: 2012 Article IV Consultation”. Country Report No. 13/2, Natsuda, Kaoru, Kenta Goto and John 2013. Thoburn. “Challenges to the Cambodian Garment Industry in the Ir Por et al. “Challenges in Identifying the Global Garment Value Chain.” Working Poor: An Assessment of Household Paper 03. Center for Asia Pacific Studies. Eligibility for HEF after Four Years of Asia Pacific University, Beppu, Japan, pre-identification in Oddar Meanchey.” 2010. HSO&P 23:385-407-; BTC Project Evaluation Surveys, 2008. NGO Forum on Cambodia. “Learning from Irrigation Projects in Cambodia: Knowles, James. “Poverty Estimates for Benefits and Challenges”. Phnom Penh, Cambodia, 2009.” Unpublished, 2012. Cambodia: NGO Forum on Cambodia, October 2011. ———. “Poverty Estimates for Cambodia, 2008.” Unpublished, August 2010. Pritchett, L., & Viarengo, M. “Producing Superstars for Economic Mundial: The Louise Fox, and Thomas Pave-Sohnsen. Mexican Predicament with Quality of “Household Enterprises in Sub-Saharan Education.” Cambridge, MA., 2009. Africa.” Policy Research Working Paper 6184. The World Bank, 2012. Royal Government of Cambodia (RGC). “Mid-term Review 2011 on National National Institute of Statistics. Ministry of Strategic Development Plan Update Planning. “Consumer Price Index”. 2009-2013.” Phnom Penh: Royal Cambodia, 2011. Government of Cambodia, April 2012. ———. “Statistical Yearbook of Cambodia ———. “National Social Protection Strategy 2011”. Phnom Penh, Cambodia, 2011. for the Poor and Vulnerable (2011- 2015).” Phnom Penh, Cambodia, 2011. ———. “Cambodia Socio-Economic Survey 2009”. Phnom Penh: Ministry of ———. Council for Agricultural and Rural Planning, 2010. Development. “Towards a Social Protection Strategy for the Poor and 135 Vulnerable.” Phnom Penh, Cambodia, ———. “Analysis of a Comparable Wealth 2010. Index over Time in Cambodia 2004- 2011.” Technical Report to the World Rummel, R. J. “Death by Government”. New Bank by James Knowles, 2013. Brunswick, N.J.: Transaction Publishers, 1994. ———. “Commodity Prices Pink Sheet”. http://econ.worldbank.org/WBSITE/ Savchenko, Yevgeniya and Gladys Lopez- EXTERNAL/EXTDEC/EXTDECPROSPECT Acevedo. “Female Wages in the Apparel S/0,,contentMDK:21574907~menuPK:7 Industry post-MFA: the Cases of 859231~pagePK:64165401~piPK:64165 Cambodia and Sri-Lanka.” Policy 026~theSitePK:476883,00.html, n.d. Research Working Paper, 3649. The World Bank, 2012. ———. “The World Bank (2011) Social Protection Atlas.” Cambodia National UNDP. “Human Development Indicator”, Risk and Vulnerability Assessment, 2000 to 2011. 2008. United Nations. “World Population World Food Programme. “WFP Cambodia Prospects Revision by the Population School Feeding 2000-2010: A Mixed Division of the Department of Method Impact Evaluation.” Rome, Economic and Social Affairs”., 2011. 2010. World Bank. “A Poverty Profile of Cambodia.” Water and Sanitation Program (WSP). Discussion Paper No. 373, October. “Economic Assessments of Sanitation Washington DC, 1997. Interventions in Cambodia.” Jakarta: WSP East-Asia and the Pacific Regional ———. Cambodia: “Halving Poverty by Office, 2012. 2015? Poverty Assessment 2006.” The World Bank, 2006. ———. “Economic Assessments of Sanitation Interventions in Cambodia.” ———. “World Development Indicators Jakarta: WSP East-Asia and the Pacific (WDI)”, 2010. Regional Office, 2012. ———. “Matching Aspirations: Skills for Implementing Cambodia’s Growth Strategy.” Report Number 67349-KH, 2012. 136 ធនាគារពិភពលោក