Addressing HIV/AIDS in East Asia and the Pacific (Bn ting Vit) The World Bank East Asia and the Pacific Region Gii pháp cho vùng ông Á và Thái B́nh Dng trong pḥng chng HIV/AIDS Ngân hàng Th gii V phát trin nhân lc Vùng ông Á và Thái B́nh Dng Tháng 12, 2003 Châu Á, vi dân s xp x mt na dân s th gii, có th quyt nh xu hng phát trin ca dch HIV/AIDS toàn cu. Nu t l hin nhim HIV các nc Trung quc, Indonesia và n tng lên n mc tng t nh Thái Lan hay Campuchia hin nay th́ kt qu là s nhim HIV toàn cu s tng lên gp ôi. Nhng gia tng t l nhim HIV nh vy s phá hu sc kho con ngi và h thng y t, nn kinh t và kt cu xă hi trong khu vc. HIV/AIDS là mt thách thc phát trin a ngành do vy là mt trong nhng u tiên ca Ngân hàng th gii. Cun sách nh này phác tho nh hng chin lc ca Ngân hàng th gii trong vic áp ng vi HIV/AIDS khu vc ông Á Thái b́nh dng1. Cun sách mô t nguy c mt v dch lan rng trong khu vc. Nó cng ch rơ các kh nng áp ng vi dch HIV/AIDS và nhng ǵ các chính ph, cng ng và các i tác khác ang thc hin. Nó xác nh cách Ngân hàng th gii có th h tr các quc gia và khu vc. c im ca dch HIV /AIDS trong khu vc ông Á Thái b́nh dng Các ng cong din bin dch các khu vc khác trên th gii có l là không phù hp xác nh xu hng dch khu vc ông Á. khu vc ông Á dch HIV dng nh tp trung trong các nhóm hành vi nguy c cao, sau ó lây nhim ra các bn t́nh ca h và con cái h. UNAIDS a ra mt d báo áng kinh ngc vi 11 triu ca nhim HIV mi trong khu vc vào nm 2010. Tuy nhiên d báo này da trên nhng d liu c̣n hn ch. Trc khi phát trin c nhng d báo chính xác, chúng ta cn bit có bao nhiêu ngi b nh hng bi dch và bao nhiêu ngi có các hành vi có nguy c. 2 Trong khu vc ông Á và Thái b́nh dng, dch HIV thng bt u mc thp trong nhng ngi mi dâm có quan h t́nh dc không c bo v vi khách hàng, nhng ngi nghin chích ma tuư s dng chung bm kim tiêm, hay nhng ngi nam gii ng tính ái có quan h t́nh dc không c bo v vi bn t́nh nam gii. Khi HIV lây truyn gia nhng ngi trong nhóm, nó to ra nhng v dch tp trung trong các nhóm cng ng này. Sau ó HIV lây truyn gia các nhóm cng ng này và có th lan rng ra cng ng dân c2. Khi HIV gia tng gn n mc ti a trong các nhóm hành vi nguy c cao và t l nhim HIV trong cng ng dân c tng n trên 1%, dch c coi là ă lan rng. Khi ó ng cong s phát trin ca dch ph thuc vào kích c ca nhng nhóm qun th có nguy c và s trùng lp gia các nhóm. Dù b¸o HIV cña UNAIDS cho NHTG khu vùc §«ng ¸ Th¸i b×nh d-¬ng Nguån: UNAIDS TriÖu 14 100Ngh×n 12 80 §«ng 10 §«ng ¸ ¸ Th¸i TB D-¬ng b×nh 8 60 d-¬ng 6 40 4 20 2 0 0 2002 2005 2010 3 Giai ®o¹n d̃ch HIV/AIDS c¸c n-íc trong khu vùc §«ng ¸ TBD D̃ch lan trµn Generalized Level Cao Cam pu chia Th¸i Lan Tû lÖ hiÖn nhiÔm trong d©n chóng KƯch th-íc vßng trßn tû lÖ víi d©n Myanmar sè c¸c n-íc Papua N. Guinea Philippines Malaysia T Quèc M«ng cæ Lµo ViÖt Nam ThÊp Indonesia Møc ®é thÊp Low Level D̃ch tËp trung Concentrated Level ThÊp Tû lÖ nhiÔm HIV trung b×nh trong c¸c nhăm Cao Hµnh vi nguy c¬ cao *Ghi chó: (1) ë trôc tung, c¸c n-íc ®-îc xƠp theo thø tù gi¶m dÇn cña tû Ö nhiÔm HIV trung b×nh cña c¸c nhăm hµnh vi nguy c¬ cao. (2) Sè liÖu s½n că tơ c¸c n¨m 1994-2003 · D̃ch lan trµn: tû lÖ nhiÔm HIV >1% trong nhăm phô n÷ mang thai Nguån: Responding to HIV/AIDS in the East Asia and · " D̃ch tËp trung: tû lÖ HIV>5% trong nhăm STD vµ c¸ nhăm nguy c¬ Pacific Region, A Strategy Note for the World Bank · Møc ®é thÊp: tû lÖ HIV<5% trong nhăm STD vµ c¸c nhăm nguy c¬ kh¸c Mc dù c̣n hn ch v d liu, d báo dch HIV khu vc ông Á Thái b́nh dng thay i t mc nh hin nay các các nc khu vc cn Sahara châu Phi n mc hn 1% trong cng ng dân c. Nhng có th nhn thy rơ nhng tim nng phát trin HIV nhiu quc gia nh Trung quc, Indonesia và Papua New Guinea. Các d báo ca Chng tŕnh phi hp liên hp quc v HIV/AIDS (UNAIDS) cho rng dch HIV có th gia tng ln mà không tr thành dch lan rng trong cng ng. D báo này c tính mt t l 3 n 5% có th xy ra trong nhóm ngi ln n gin là v́ kích c ca các nhóm thc hành hành vi nguy c cao.3 Và bi v́ nhiu nhóm này có th trùng lp, dch có th tip tc lây truyn trong các nhóm này mà không lan rng ra cng ng dân c. Tác ng lên ngành y t và xă hi Ngi nhim HIV s mc các nhim trùng c hi, do ó dch HIV/AIDS s làm gia tng ng nhim lao (TB) trong khu vc, trong khi s ca nhim lao trong khu vc hin ă chim khong 1/3 s nhim lao toàn cu.4 Xét t l nhim lao rt cao trong khu vc, s gia tng HIV s dn ti v dch kép nghiêm trng. Trên th gii, lao 4 ă tr thành nguyên nhân gây t vong hàng u vi ngi nhim HIV, chim khong 1/3 s ca cht do AIDS toàn cu.5 Gia tng nhim HIV/AIDS và Lao s làm tng nhu cu dch v y t và gia tng gánh nng lên h thng y t công cng vn ă quá ti, c bit là vic cung cp dch v y t cho ngi nghèo. Dch bnh s không ch tác ng lên ngành y t, các gia ́nh s mt i ngi lao ng kim tin, phi chi tr các ngun lc ít i hin có cho chm sóc y t. HIV s phá v kt cu xă hi bng cách phá v các gia ́nh, làm tng s tr m côi và làm nhiu gia ́nh tr nên nghèo ói. Nh́n tng th, HIV/AIDS s làm chm quá tŕnh phát trin xă hi khi ly i cuc sng ca nhng ngi tr tui và làm chm s tng trng kinh t. HIV/AIDS là nguy c i vi phát trin và kh nng t c các mc tiêu phát trin thiên niên k. Các bài hc t khu vc Có rt nhiu bài hc trong mt khu vc a dng nh khu vc ông Á Thái b́nh dng. Mt s im ni bt trong cuc chin chng HIV/AIDS trong các hoàn cnh khác nhau trong khu vc bao gm các kinh nghim ca Thái Lan, Philippin, Indonesia và Papua New Guinea. ng u vi mt v dch bùng n, Thái Lan ă i u trong các chng tŕnh d pḥng, huy ng xă hi dân s và xây dng cam kt chính tr. Vào nm 1992, có 31% ngi măi dâm Thái Lan nhim HIV, ng thi ă có các du hiu cho thy HIV ă lan nhim trong cng ng qua quan h t́nh dc khác gii. Vào thi im ó, nh có s cam kt chính tr mnh m ca Nhà vua và Th tng Thái Lan, áp ng ca Thái Lan ă tht mnh m, mau l và toàn din. áp ng a ngành ca Thái Lan khi ó c tr giúp bi h thng giám sát hoàn thin, bao gm giám sát huyt thanh hc các nhóm dân chúng, giám sát trng im các nhóm hành vi nguy c cao và giám sát hành vi theo dơi các hành vi nguy c lây nhim HIV. Nhng thông tin này c hu thun mnh m h tr các chng tŕnh d pḥng cho nhóm mi dâm và khách hàng ca h. Kt qu là gim c áng k các hành vi nguy c, gim s ca nhim mi HIV và thm chí gim c mc nhim HIV trong cng ng. 5 Tuy nhiên lây nhim HIV/AIDS vn duy tŕ mc cao trong nhng ngi nghin chích ma tuư Thái Lan, và các chng tŕnh d pḥng HIV ă b ct gim, c bit là sau khng hong kinh t châu Á nm 1998. iu áng lo ngi hin nay là nhng thay i hành vi trc ây có th b suy gim do nhn thc v nguy c sút gim và các chng tŕnh d pḥng ít tip cn c vi cng ng hn trc ây. Philippin là mt ví d thành công khác trong khu vc nhng mt bi cnh hoàn toàn khác Thái Lan. Dch HIV Philippin b nh hng bi mt s yu t hoàn cnh khác (loi h́nh mi dâm khác, t l tiêm chích ma tuư thp, t l ct bao quy u cao và ít các nhim trùng ng sinh dch gây loét lu hành). Các áp ng ca Philippin vi dch HIV nh ci cách lut pháp nhm làm gim phân bit i x, tng s sn có ca dch v t vn xét nghim t nguyn và h́nh thành h thng giám sát trng im thích hp ă giúp duy tŕ c t l hin nhim HIV thp và n nh. Indonesia cho thy s cn thit duy tŕ s cam kt chính tr cho d pḥng HIV mt nc c̣n giai on sm ca dch HIV. Nm 1996 Chính ph Indonesia nhn thc c tm quan trng ca can thip sm và ă huy ng các sáng kin và ngun lc d pḥng HIV. Nhiu chng tŕnh ă c xây dng i phó vi các v dch c cnh báo. Tuy nhiên, nhiu n lc ă không c duy tŕ hoc không c m rng. Có nhiu nguyên nhân cho vn này nh hn ch v ngun lc và khng hong kinh t nghiêm trng. Trách nhim pḥng chng HIV/AIDS c giao cho nhiu n v ca B Y t mà thiu s iu phi. Nng lc các t chc phi chính ph trong các hot ng d pḥng và h tr ca các ngành, các t chc dân s, c bit là các nhóm tôn giáo cng rt hn ch. Mc dù vy, t l hin nhim HIV vn tip tc mc thp và các d báo nghiêm trng cha thc s xy ra. Tuy nhiên ng cong dch HIV/AIDS Indonesia ă thay i vi t l hin nhim HIV trong nhóm nghin chích ma tuư lên n hn 60% mt s khu vc. Hin nay cam kt cu Chính ph ă mnh hn và chin lc pḥng chng HIV/AIDS mi ă bao gm d pḥng HIV cho các nhóm hành vi nguy c cao. 6 Nng lc hn ch và s khác bit v vn hoá so vi các nc khác trong khu vc làm Papua New Guinea ng trc nguy c mt v dch HIV nghiêm trng nh các nc cn sa mc Sahara. Bt chp nhiu cnh báo v mt v dch nghiêm trng t u nhng nm 1990, rt ít các v lănh o quan tâm n pḥng chng HIV/AIDS. n khi h nhn thc c vn , các n lc ă mun. U ban quc gia pḥng chng AIDS hot ng không thng xuyên trong giai on 1988 n 1994 và các c gng u thp k 90 h́nh thành h thng giám sát trng im ă không thành công. Các n lc gn ây ă phc hi mt s chng tŕnh, tuy nhiên hin nay nh́n chung nng lc ca h thng y t hn ch, s nghèo nàn trong các chng tŕnh pḥng chng HIV và thiu ngun nhân lc ă cn tr các n lc pḥng chng. Bên cnh ó là s tht bi trong các phng pháp kim soát xă hi truyn thng Papua New Guinea, kt hp vi nn kinh t tin mt, ô th hoá và gia tng di bin ng ă to ra nhng thay i áng k trong hành vi t́nh dc ca ngi dân. Tt c nhng yu t này làm Papua New Guinea ng trc nguy c mt v dch HIV lây truyn qua quan h t́nh dc khác gii nghiêm trng. 7 Các quc gia khác cng gp phi nhng thách thc tng t. Mun xác nh rơ ràng, chính xác và sâu sc mi bài hc ca các quc gia trong khu vc là mt công vic khó khn. Tuy nhiên các bài hc c nêu trên cung cp cho chúng ta nhiu bài hc a dng khác nhau và nhn mnh mt s bài hc quan trng. Dch HIV giai on tp trung Trung Quc, Vit Nam và Malaysia là kt qu ca nhiu d án, áp ng và u t. Tuy nhiên có bng chng rơ ràng v tim nng gia tng HIV tt c các nc này, c bit là Trung Quc. Dch HIV ang gia tng Trung Quc hin nay c xem là thách thc to ln trong thi gian ti. S nhim HIV và AIDS gia tng và ang lây nhim t nhóm hành vi nguy c cao ra cng ng dân c.1 Trung Quc ang tin ti mt h thng hin máu t nguyn và xây dng c s h tng cn thit m bo cung cp máu an toàn. Bên cnh ó, chính quyn Trung ng gn ây ă tái khng nh cam kt ca Nhà nc Trung quc vi các mc tiêu ca khoá hp c bit i hi ng liên hp quc v HIV/AIDS (UNGASS). Trung quc có k hoch hoàn chnh các lut và qui nh pháp lut v HIV/AIDS, t chc các chin dch nâng cao nhn thc cng ng, bo v quyn ca ngi nhim HIV/AIDS, tng cng hp tác quc t và cung cp thuc iu tr c hiu HIV/AIDS. Nhiu quc gia khác cng có các chin lc quc gia tng t nh vy. Ví d, Vit Nam va hoàn thành vic xây dng chin lc pḥng chng HIV/AIDS. Tuy nhiên bây gi chúng ta cn hành ng. Cách thc thc hin các chin lc và các bài hc này trong bi cnh khu vc ông Á Thái b́nh dng s quyt nh xu th dch HIV cng nh tng lai kinh t ca cng ng Châu Á. i tác: Các chính ph, các nhà tài tr và các c quan khác Cam kt chính tr mnh m là ch́a khoá ng u vi dch, tuy nhiên ngun lc cng quan trng. Mc dù nhiu chính ph ă cam kt mnh m chng li i dch nhng ngun kinh phí u t li thp. Các ngun kinh phí ch yu cho các chng tŕnh giám sát và d pḥng HIV trong khu vc c h tr bi các t chc h tr phát trin. Các t chc i tác phát trin ch yu là: Ngân hàng th gii, Ngân hàng phát trin châu Á, các t chc Liên hp quc (c bit là UNAIDS), T chc y t th gii, các t chc phát trin song phng ln và Qu pḥng chng AIDS, Lao và St rét toàn cu. 1B Y t Trung Quc, UNAIDS. 2003 8 Các t chc phi chính ph cng h tr nhiu dch v và thông tin quan trng. Ngân hàng th gii là c quan cung cp tài chính quan trng cho các d án pḥng chng HIV/AIDS trong khu vc, vi tng s vn vay cung cp cho các d án pḥng chng HIV/AIDS lên n hn 100 triu USD, mc dù vy nhóm các t chc tài tr hin ang thay i rt nhanh chóng và s có nh hng n ngun vn ca Ngân hàng th gii. Qu toàn cu pḥng chng AIDS, Lao và St rét cp nhng khon ngân sách ln cho các quc gia nhng các quc gia này thng thiu nng lc thc hin và h tr các chng tŕnh, trong khi Qu này là c quan cung cp ngân sách ch không phi là c quan h tr thc hin chng tŕnh. iu ó t ra nhng yêu cu mi i vi các Chính ph và các nhà tài tr. Do ó h tr k thut và thc hin chng tŕnh s phi c cung cp bi các c quan khác, ví d các t chc hp tác song phng, Ngân hàng th gii và các nhà tài tr khác. Bi cnh thay i này làm cho vic d tính chính xác vai tṛ ca Ngân hàng th gii trong khu vc, c bit là xác nh nhu cu h tr ca Ngân hàng th gii cho pḥng chng HIV/AIDS tr nên khó khn. Tuy nhiên, ngay c trong bi cnh khi các ngun lc qua qu toàn cu và các t chc song phng khác ang gia tng, Ngân hàng th gii vn có th óng mt vai tṛ quan trng trong vic huy ng ngun lc cho pḥng chng HIV/AIDS. Nhu cu cho các dch v t vn, phân tích và các n lc xây dng nng lc cng gia tng và Ngân hàng th gii s tip tc óng vai tṛ mt i tác trong hp tác a ngành, tip tc các chng tŕnh a ngành hin có các quc gia. Nm thách thc ch yu Khu vc ông Á Thái b́nh dng có th ngn chn c v dch HIV/AIDS bùng n nghiêm trng nu các quc gia thc hin các chng tŕnh pḥng chng hiu qu gii quyt c nm thách thc ch yu sau: Cam kt chính tr và h tr a ngành. Do tính nhy cm c bit ca HIV/AIDS, cam kt chính tr là iu kin then cht cho các chng tŕnh pḥng chng HIV/AIDS hiu qu. D pḥng HIV cho các nhóm bên l xă hi ̣i hi áp ng a 9 ngành, c bit là mt môi trng lut pháp h tr vi s hp tác, ng h ca các c quan hành pháp. Giám sát, theo dơi và ánh giá v y t công cng. Hiu bit chính xác v s ngi hin nhim HIV cng nh s ngi thc hành các hành vi nguy c cao là vô cùng hn ch. Rt cn thit phi có nhiu thông tin hn c tính c kh nng phát trin ca dch và phân b ngân sách, u t các n lc cho phù hp. D pḥng. D pḥng ă c xác nh là bin pháp chi phí có hiu qu ngn nga dch. Có nhiu cách thc tng cng các n d pḥng, c bit trong nhóm hành vi nguy c cao nh gái mi dâm, ngi tiêm chích ma tuư, nam gii quan h t́nh dc vi nam và ngi lao ng di trú. Chm sóc, h tr và iu tr. Nhu cu iu tr thuc c hiu trong khu vc ang gia tng. iu tr phi bao gm chm sóc và h tr, k c h tr v tâm lư, xă hi, t vn và xét nghim t nguyn, và chm sóc cho nhng ngi sp cht. Cung cp các dch v chm sóc y t. D pḥng, chm sóc, h tr và iu tr phi c cung cp bi h thng y t và h tr xă hi Nhà nc, cùng vi các t chc t nhân và các t chc phi Chính ph. Mt nhu cu rơ ràng là phi xây dng và nâng cao nng lc ca các t chc trong áp ng vi nhu cu ang gia tng ca d pḥng và chm sóc HIV/AIDS. Các áp ng chin lc Chin lc ca Ngân hàng th gii áp ng vi các thách thc này là phát trin các chin lc quc gia c thù da trên nhu cu và giai on dch HIV các nc. Các im ch yu ca chin lc quc gia pḥng chng HIV/AIDS này s là c s cho s cam kt ca Ngân hàng th gii. Chin lc ca Ngân hàng th gii cng s phi c thit k phù hp vi các k hoch chin lc pḥng chng HIV/AIDS ca các chính ph và các chin lc h tr quc gia ca Ngân hàng th gii. Các im ch yu ca chin lc quc gia pḥng chng HIV/AIDS này s a ra các k hoch hành ng c th trong ó bao gm các công c nh: t vn và phân tích, cho vay vn và các hot ng khu vc. Các hành ng ó phi c thit k linh hot và sáng to, tp trung vào nm thách thc ch yu. 10 Cam kt chính tr và h tr a ngành Mt phn quan trng ca mi chng tŕnh pḥng chng HIV/AIDS là s dng truyn thông xây dng các hiu bit, cam kt chính tr trong rt nhiu ngành và lnh vc (ví d y t, giáo dc, giao thông vn ti . . .) cng nh nâng cao nhn thc và h tr ca công chúng i vi các chng tŕnh d pḥng HIV/AIDS trong nc. Các hot ng phân tích và cho vay vn (hoc vin tr không hoàn li) s giúp xác nh các i tác ch yu, mc liên quan, tm quan trng và cách t chc ca h. Các hot ng này cng giúp xác nh các ngành ch cht giúp chúng ta phi hp a ngành c tt hn trong các hot ng ca quc gia. Giám sát, theo dơi và ánh giá y t công cng Giám sát: hu ht các nc không có nhng c tính tin cy v s ngi tiêm chích ma tuư, s ngi mi dâm và khách làng chi, bn t́nh ca h. d báo c s gia tng ca dch HIV, cn bit c kích c ca các nhóm qun th nguy c và s trùng lp gia các nhóm hành vi nguy c này. Nhng thông tin này thng không y do b tác ng bi nhiu cm k xă hi phc tp, vi các hành vi bt hp pháp và các nhóm qun th n. có c nhng thông tin này cn có nhng h thng thu thp thông tin thng xuyên t nhiu ngun, nhiu cuc iu tra và các nghiên cu nh tính. Cn có nhiu ngun lc hn tin hành các nghiên cu hành vi và các nghiên cu xă hi thng k v các hành vi t́nh dc và s dng ma tuư, cng nh nng cao nng lc cho các trng i hc và các c quan Nhà nc trong vic thc hin các nghiên cu này. Theo dơi và ánh giá: Mc tiêu chính là giúp các quc gia theo dơi và ánh giá hiu qu các chng tŕnh pḥng chng HIV/AIDS. Mt thành phn ca công vic này tho lun v chính sách vi các chính ph v chi tiêu cho hot ng giám sát và d pḥng cho các nhóm hành vi nguy c cao thông qua vic phát trin tài khon y t quc gia v HIV/AIDS. Ngân hàng th gii cng s làm vic vi các Chính ph phát trin và thc hin h thng theo dơi và ánh giá, bao gm ánh giá bao ph ca các can thip d pḥng và chm sóc, h tr và iu tr HIV/AIDS. Bên cnh ó, Ngân hàng th gii ang h tr các quc gia phát trin các tip cn vi các h thng theo dơi và ánh giá tuyn c s thông qua nhóm theo dơi và ánh giá AIDS toàn cu.6 11 D pḥng Mc dù ă có các chng tŕnh d pḥng HIV cho các nhóm hành vi nguy c cao, nhng các chng tŕnh này thng là các d án thí im nh. Ngân hàng cn làm vic vi các chính ph có hiu bit chung v bao ph cn thit ca các chng tŕnh d pḥng có th ngn nga dch hiu qu. Cng cn có hiu bit v các mng li t́nh dc và s dng ma tuư cng nh s trùng lp gia các mng li này hiu rơ hn v tim nng phát trin ca dch và làm th nào có th can thip hiu qu. Có mt v dch HIV lây truyn qua ng t́nh dc áng lo ngi trong khu vc, hin cha c nhn thy rơ ràng nhng cn s quan tâm nhiu hn. Mt nguy c khác là các chng tŕnh d pḥng HIV tri qua thi gian s ít c quan tâm hn. Do ó iu quan trng là cn duy tŕ và tng cng các can thip d pḥng nh là nn tng ca cuc chin chng AIDS. Chm sóc, h tr và iu tr Cn có các phân tích hiu làm th nào t chc các hot ng liên quan n iu tr c hiu HIV/AIDS trong t́nh h́nh h thng cung cp dch v yu kém, k c lnh vc t nhân. Hn th na, iu tr c hiu cn c gn vi h thng chm sóc và h tr toàn din, bao gm c các dch v xă hi và chm sóc ngi sp cht. T vn và xét nghim t nguyn HIV có th giúp t chc qun lư lâm sàng sm HIV cng nh h tr thay i hành vi và các n lc d pḥng. Cung cp dch v y t Ngân hàng th gii s cng tác vi các chính ph trong vic h́nh thành các chính sách giúp h thng y t công cng nh t nhân tng cng kh nng tip cn ca ngi dân vi chm sóc, h tr và iu tr. iu này có ngha là nhu cu iu tr c hiu HIV/AIDS ang gia tng trong h thng y t nhân cng cn c tính n. Thêm vào ó, tng cng s iu phi gia chng tŕnh HIV/AIDS và chng tŕnh chng Lao là quan trng m bo hiu qu và tác ng ti a. Cui cùng là tng cng toàn din h thng chm sóc y t và tng cng nng lc h thng làm công tác pḥng chng HIV/AIDS là nhân t quan trng m bo thc hin các can thip pḥng chng HIV/AIDS. 12 Phân tích, cho vay/vin tr không hoàn li và các hot ng khu vc Các hot ng phân tích trong khu vc s tp trung vào vic thu thp và chia s các hiu bit liên quan n 5 thách thc ch yu. Các hot ng s bao gm các hot ng c thù ca quc gia và các hot ng khu vc. Hot ng cho vay/vin tr ca Ngân hàng th gii cn c hng dn bi các chin lc h tr và nhu cu c thù ca mi quc gia. Ngân hàng th gii s làm vic theo hng tng cng hp tác vi các lnh vc khác và lng ghép HIV/AIDS vi các d án vn vay khác nh xây dng c bn, giáo dc. Các hng dn và c hi vay vn cho các quc gia nhm áp ng tính a ngành ca dch HIV/AIDS và các nhu cu khác nhau trong khu vc là sn có. Mt lnh vc có giá tr khác là phát trin các công c có th s dng cho nhiu nc trong khu vc trong vic iu phi vi các i tác. Các hot ng trên bao gm hot ng phân tích, các sáng kin chia s kin thc và các chng tŕnh tng t khác. Cng tác cht ch vi Vin nghiên cu ca Ngân hàng th gii trong vic chia s các bài hc kinh nghim, Khu vc ông Á Thái b́nh dng s xây dng nng lc các t chc kim soát HIV/AIDS trong khu vc. Ngân hàng th gii s cng tác cht ch mc khu vc vi các t chc tài tr và các c quan khác. Vi UNAIDS, các ngành ch cht ca Chính ph và các i tác khác, Ngân hàng th gii s cng tác xây dng chin lc quc gia và các áp ng khu vc pḥng chng HIV/AIDS. Kt lun Qui mô gia tng ca dch HIV/AIDS ̣i hi s hp tác nng ng và liên tc ca rng răi các ngành, các t chc và cá nhân. Hy vng rng bn chin lc c xây dng t các kinh nghim ca Ngân hàng th gii và nhiu i tác khác ca Ngân hàng s giúp ích cho các áp ng và tho lun v pḥng chng HIV/AIDS trong tng lai. 13 Ghi chú 1 Cam pu chia, Trung Quc, Indonesia, Lào, Malaysia, Mông c, Myanmar, Papua New Guinea, Philippines, Thái Lan, ông Timor, Vit Nam và các quc o Thái b́nh dng (Fiji, Kiribati, Marshall, liên bang Micronesia, Palau, Samoa, Solomon, Tonga và Vanuatu) 2 các giai on dch HIV khác nhau, nhiu hành vi nguy c khác nhau s là các yu t lây truyn HIV. hu ht các nc ông Á Thái b́nh dng nh Vit Nam, Trung Quc, Indonesia, Myanmar, giai on sm ca dch, nghin chích ma tuư là tác nhân ch yu ca dch HIV, tiêm chích ma tuư là nguyên nhân ch yu làm gia tng HIV nhanh chóng trong nhóm nghiên chích ma tuư. Có th thy trong mt tng lai nht nh, dch HIV trong nhóm phc n bán dâm và ngi nghin chích ma tuư s là các tác nhân ch yu ca dch HIV/AIDS khu vc ông Á Thái b́nh dng. 3 Xu hng mc ca dch HIV/AIDS có th d báo s b da trên các t l hin nhim, tng s ngi nhim HIV nh mt phn ca qun th nguy c. Tuy nhiên cn lu ư là có rt nhiu s khác bit trong các d liu HIV. m bo chun ti thiu, các s liu u tiên c ly t ngun s liu ca UNAIDS nm 2002. Các ngun s liu khác có th a n s phân loi khác (ví d Papua New Guinea có th c coi là dch ă lan tràn da trên các giám sát trng im quc gia gn ây). Các phân loi trong khu vc ông Á Thái b́nh dng gm có: Dch lan tràn: Cam pu chia, Thái Lan và Myanmar. HIV gn nh ă tng n mc băo hoà trong các qun th hành vi nguy c cao và t l nhim HIV trong cng ng dân c ln hn 1% da trên s liu nhim HIV trong nhóm ph n n các pḥng khám thai. Dch tp trung: Trung Quc, Indonesia, Malaysia, Papua New Guinea và Vit nam. T l hin nhim HIV hn 5% trong mt hoc nhiu nhóm c xem là có hành vi nguy c cao, ví d qua giám sát trng im nhim HIV trong nhóm ph n bán dâm và ngi nghin chích ma tuư, nhng t l nhim HIV trong cng ng dân c là nh hn 1%. Mc thp: Lào, Mông c, các quc o, Philippines và ông Timor. T l nhim HIV di 5% tt c các nhóm c xem là có hành vi nguy c cao. 4 WHO. 2003. Báo cáo ca T chc Y t th gii nm 2003: Kim soát Lao toàn cu: Giám sát, lp k hoch, cung cp tài chính, T chc YTTG. Geneva. 14 5 UNAIDS (Chng tŕnh phi hp ca Liên hp quc v HIV/AIDS). 2000. Báo cáo dch HIV/AIDStoàn cu. Geneva. 6 Tip theo các n lc tích cc nhm t c s nht trí v các ch s ch yu theo dơi và ánh giá chng tŕnh và chính sách v HIV/AIDS, cng ng các thành viên UNAIDS thành lp nhóm h tr theo dơi và ánh giá v AIDS toàn cu (Global AIDS Monitoring and Evaluation Support Team -GAMET), có tr s ti Ngân hàng th gii. Các t chc quan trng khác nh Qu toàn cu, các t chc hp tác song phng nh UNAIDS và các t chc hp tác k thut nh Trung tâm kim soát dch bnh Hoa k (CDC) là thành viên ca nhóm này. Nhóm h tr theo dơi và ánh giá v AIDS toàn cu hp tác tích cc vi các quc gia và rng răi các nhà tài tr tng cng nng lc theo dơi và ánh giá mc quc gia, da trên các hng dn ca nhóm theo dơi và ánh giá ca UNAIDS. Nhóm h tr theo dơi và ánh giá v AIDS toàn cu cùng vi các t chc khác tp trung giúp các quc gia xây dng và s dng h thng theo dơi và ánh giá nhm khuyn khích các quc gia báo cáo v tin tŕnh ca h vi cng ng quc t và quan trng hn là xác nh và a ra các thay i v sách lc trong các chng tŕnh và chính sách pḥng chng HIV/AIDS nâng cao hiu qu hot ng. 15