‫شپږ مياشتنۍ خپرونه‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪۴۹‬مه‬ ‫ګڼه‬ ‫تله‬ ‫‪۱۳۹۵‬‬ ‫د کرهنې سکتور د هیواد د‬ ‫ کاري قوا‪ ۶۰ ،‬سلنې ته د بوختیا‬ ‫زمینه برابره کړې او د افغانستان په ‬ ‫“‬ ‫د افغانستان د‬ ‫”‬ ‫د نړيوالې مايل‬ ‫اقتصاد کې مرکزي ونډه لري‪.‬‬ ‫‪ ۳۰‬مخ‬ ‫ ‬ ‫په افغانستان کې د‬ ‫روان فعاليتونه‬ ‫نړیوال بانک ګروپ‬ ‫بيارغونې صندوق‬ ‫ادارې د مشوريت‬ ‫‪ ۶‬مخ‬ ‫‪ ۲۸‬مخ‬ ‫خدمتونو پروژه‬ ‫مرستې‬ ‫‪ ۲۶‬مخ‬ ‫‪۴‬مخ‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ ‪/3‬‬ ‫خربونه‬ ‫د پراختیا لپاره د ودې‬ ‫‪ ۸‬پايلې‬ ‫روان فعاليتونه‬ ‫ليکلړ‬ ‫ګڼو رسچینو ته اړتیا‬ ‫د څارویو پالنه‬ ‫‪ ۶-23‬مخونه‬ ‫په افغانستان کې د‬ ‫د نړیوال بانک تحلیل ښيي چې هیڅ سکتور‬ ‫‪ ۶‬مخ‬ ‫نړيوال بانک ګروپ‬ ‫په یوازیتوب نيش کوالي د افغانستان ټولې‬ ‫معارف‬ ‫مرستې‬ ‫پراختیايي اړتیاوې پوره کړي‪.‬‬ ‫‪ -7‬مخ‬ ‫‪ ۴-۵‬مخونه‬ ‫مايل سکټور‬ ‫‪ ۴‬مخ‬ ‫د نړيوال بانک پروژې او پروګرامونه‬ ‫ • کرنه به د ودې او کاري فرصتونو لپاره‬ ‫‪ 11‬مخ‬ ‫روغتيا‬ ‫نړيواله مايل اداره‬ ‫یوه حیايت رسچینه برابره کړي‪.‬‬ ‫د څواړخیزه پانګونو د تضمین اداره‬ ‫ • د معارف او روغتیا په برخو کې عامه‬ ‫‪ ۱۶‬پايلې‬ ‫د افغانستان د بيارغونې صندوق‬ ‫د کانال بیا رغونه‬ ‫‪ 12‬مخ‬ ‫پانګونه به د کاري فرصتونو په شمیر‬ ‫زیربنا‬ ‫‪ ۵‬مخ‬ ‫کې زیاتوالی رامنځته کړي او د ځمکو‬ ‫د لنډمهالې سرتاتيژۍ سند‪۲۰۱۲-۲۰۱۵ ،‬‬ ‫د کم حاصل د ستونزې په هوارۍ کې‬ ‫‪ 20‬مخ‬ ‫نړیوال بانک‪ :‬کرنه او معارف کوالی يش د افغانستان پراختیا ته وده ورکړي‬ ‫به مرسته وکړي‪.‬‬ ‫د کليو پراختيا‬ ‫د جاپان د ټولنيزې پراختيا صندوق‬ ‫نړیوال بانک په هغه کنفرانس کې چې په بروکسل کې د افغانستان په اړه د ‪ ۱۳۹۵‬کال د تلې د میاشتې په ‪۱۴‬نیټه دایر شو‬ ‫ • استخراجي صنایعو ته باید وده ورکول‬ ‫‪ 23‬مخ‬ ‫يش‪ ،‬ترڅو د دولتي عوایدو کچه لوړه‬ ‫د ټولنيز خونديتوب شبکه‬ ‫د افغانستان د اقتصادي وضعیت په اړه معلومات وړاندې کړل‪ .‬په یاد کنفرانس کې‪ ،‬چې د افغانستان او اروپايي اتحادیې‬ ‫کړي‪.‬‬ ‫په ګډ کوربتوب جوړ شوی‪ ،‬نژدې د ‪ ۷۰‬هیوادونو او ‪ ۲۰‬نړیوالو سازمانونو استازو ګډون درلود‪ .‬په نوموړي کنفرانس کې له‬ ‫ • سیمه ایز ادغام باید وهڅول يش‪ ،‬ځکه‬ ‫‪ 23‬مخ‬ ‫افغانستان رسه د دوامدار نړیوال مالتړ او مرستو په اړتیا‪ ،‬د اصالحاتو په برخه کې د افغانستان په نویو هڅو‪ ،‬او د سیمه ایزو‬ ‫ښاري پراختیا‬ ‫پدې رسه ټرانزیټي سوداګري‪ ،‬صادرات‪،‬‬ ‫همکاریو په اهمیت باندې مترکز وشو‪.‬‬ ‫کرنیزې او استخراجي فرصتونه وده‬ ‫‪ ۲۴‬پايلې‬ ‫نړیوال بانک د «په افغانستان کې د خطر او ابهام مدیریت» تر عنوان الندې په خپل پرزینټیشن کې څلور کلیدي‬ ‫مومي‪.‬‬ ‫ظرفیت جوړونې په پایله کې‬ ‫پیغامونه په ګوته کړل چې عبارت دي له‪:‬‬ ‫ • په تنظیم شوې بڼه د کار انتقال کوالي‬ ‫يش د کاري فرصتونه کچې وغځوي‪ ،‬د‬ ‫ •افغانستان به تر ‪ ۲۰۳۰‬کالوروسته مودې پورې د منابعو له پلوه ډیر محدود او په مرستو متکی پاتې يش‪.‬‬ ‫پیسو د انتقال او په معارف د پانګونې‬ ‫د نړيوالې مايل ادارې د‬ ‫ •کرنیزه پراختیا او په برشي برخه کې پانګونه کوالی يش اقتصادي پراختیا او د دندو د فرصتونو پیدا کولو ته وده ورکړي‪.‬‬ ‫مشوريت خدمتونو پروژه‬ ‫رسه مرسته کوي‪.‬‬ ‫ •لکه څرنګه چې د وخت په تیریدو رسه په مرستو کې کمښت رامینځټه کیږي‪ ،‬نو ځکه استخراجي صنایعې باید وده‬ ‫د نړیوال بانک ټیم پدغو سکتورونو کې د‬ ‫‪ ۲۶-۲۷‬مخونه‬ ‫ومومي تر څو د عوایدو لپاره بدیله رسچینه رامینځته يش‪.‬‬ ‫ودې د رامنځته کولو او د خطرونو د مدیریت‬ ‫ •داسې اقداتو ته اړتیا ده‪ ،‬چې پر مټ یې رشکتونه او کورنۍ د ناامنۍ رسه مبارزه وکړي‪ ،‬البته د پیسو د انتقال ټولنیز‬ ‫په برخو کې د نهادونو اهمیت په ګوته‬ ‫سیستم رامینځته کول‪ ،‬تر څو اړې کورنۍ خوندي کړي‪ ،‬او نوي مايل ابزار چې د لوړو خطرونو رسه رسه خصويص پانګونه‬ ‫کړ‪ .‬د منابعو او ظرفیتونو هغه محدودیت‬ ‫‪۴۲‬‬ ‫پايلې‬ ‫وهځوي‪ ،‬پکې شامل دي‪.‬‬ ‫ته په کتو رسه‪ ،‬چې دولت وررسه مخ دی‪،‬‬ ‫د افغانستان د بيارغونې صندوق‬ ‫بڼوايل کروندګرو ته بدیل معیشیت‬ ‫نوموړي تحلیل د ‪۲۰۰۱‬کال راهیسې د پایلو په ودې کې بنسټیز بهبود په ګوته کړ‪ ،‬مګر همدارنګه دا یې وښوده چې‬ ‫یاد تحلیل د داسې نهادي پیاوړتیا د هڅو‬ ‫‪ ۲۸-۴۶‬مخونه‬ ‫سپارښتنه کړې‪ ،‬چې په هغو سکتورونو او‬ ‫ځینې الس ته راوړنې اوسمهال د زیاتیدونکې ناامنی او کمزوري خصويص سکتور له امله د له مینځه تلو په حال کې دي‪ .‬په‬ ‫فعالیتونو مترکز کوي‪ ،‬کوم چې د ودې او‬ ‫راتلونکو کلونو کې به د افغانستان راتلونکې تر ډیره د پالیسۍ په اصالح پورې تړاو ولري‪ .‬د اصالحاتو او زیاتې پانګونې پرته‪،‬‬ ‫‪ ۳۰‬مخ‬ ‫د شخړو د انتقال لپاره ډیر مهم وي‪ ،‬چې‬ ‫روانې پروژې‬ ‫ورو اقتصادي وده به د ژوندانه په معیارونو او ټولنیزو پایلو کې کمه وده رامینځته کړي‪ ،‬چې پدې رسه په مرستو دوامداره‬ ‫د استخراجي سکتور مقرره‪ ،‬عديل سکتور‪،‬‬ ‫اتکاء او زیاتیدونکی خطر موندنې ته الره هواریږي‪.‬‬ ‫پالیسې جوړونه او مهم ټولنیز خدمتونه پکې‬ ‫په زیاتو مرستو رسه‪ ،‬د لګښتونو داسې پروګرام‪ ،‬چې په زیربناء او د خدمتونو د وړاندې کولو په پراختیا باندې مترکز‬ ‫شامل دي‪.‬‬ ‫کوي‪ ،‬او داسې اصالحات‪ ،‬چې د خصويص سکتور‪ ،‬کرنې او کانونو د استخراج په برخو کې پانګونه وهڅوي‪ ،‬په کلني ډول د‬ ‫‪ ۶،۵‬سلنې ودې د رامنځته کېدو سبب کیږي‪ ،‬ددې ترڅنګ د عایداتو کچه لوړوي‪ ،‬کاري فرصتونه رامنځته کوي او په مرستو‬ ‫اتکاء راکموي‪.‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ ‪/5‬‬ ‫‪ 4/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫دافغانستان لپاره د‬ ‫د نړیوال بانک ګروپ مرستې‬ ‫نړیوال بانک د لنډمهالې‬ ‫ دجاپان دولت او نړیوال بانک دې ته ژمن دي چې د‬ ‫جاپان دټولنیزې پراختیا صندوق په داخل کې دهیواد د‬ ‫ د افغانستان د بیارغونې صندوق د ميل لومړیتوب‬ ‫لرونکو پروګرامونو‪ ،‬د دولت د عملیايت لګښتونو او د‬ ‫سرتاتیژۍ سند (‪۲۰۱۲‬‬ ‫د څواړخیزه پانګونو د تضمین اداره‬ ‫رسه‪ ،‬چې پرې د دولت مالکيت او دمرستو همغږي کول‬ ‫الزم دي‪ ،‬فعالیت کړی دی‪.‬‬ ‫د نړیوال بانک پروژې او پروګرامونه‬ ‫بیارغونې او سیايس‪ ،‬اقتصادي او ټولنیز ثبات لپاره اوږد‬ ‫مهاله پروګرامونو د مالتړ په منظور یوه ځانګړې کړکۍ‬ ‫افغانستان د ميل پراختيايي تګالر اهدافو ته د رسېدو لپاره‬ ‫د پالیيس د اجنډا مالتړ کوي‪ .‬له ‪ ۴‬میلیاردو ډالرو څخه‬ ‫– ‪)۲۰۱۵‬‬ ‫د څو اړخیزې پانګونې د تضمین اداره په افغانستان کې‬ ‫د نړیوال بانک د نړیوالې پراختیا ادارې له ‪ ۲۰۰۲‬زېږدیز د بشپړوشویو پروژو په اړه د زیاتو معلوماتو ترالسه ‬ ‫کال راپدېخوا د پراختیایي او بیړنۍ بیارغونې د پروژو او کولو لپاره د پروژو او پروګرامونو الندې پاڼې ته ‬ ‫دنړیوال بانک موخه د افغانستان له‬ ‫د دریو پروژو لپاره ‪۱۵۳‬نه ډالر د ناخالصې رسمایې په‬ ‫تاسیس کړي‪ .‬د ‪ ۲۰۱۶‬کال تر اګست پورې د جاپان د‬ ‫زیات دافغانستان دولت ته ورکړل شوي دي‪ ،‬ترڅو دخپلو‬ ‫توګه لري‪ .‬د ایم ټي ان مخابرايت رشکت د هیواد په حساس‬ ‫د ميل بودیجې د مالتړ د پنځو پروګرامونو د متویل په مراجعه وکړئ‪:‬‬ ‫ټولنیزې پراختيا صندوق ټوله مرسته ‪ ۸۵‬میلیونه ډالرو ته‬ ‫عادي لګښتونو په پوښښ کې‪،‬لکه دملکي کارکوونکو‬ ‫دولت رسه د هغو مهمو پروګرامونو‬ ‫مخابرايت سکتور کې له نړیوال مالی ادارې رسه یوه ګډه‬ ‫‪www.worldbank.org.af‬‬ ‫موخه د له‪ ۳،۳۴‬میلیارده ډالرومرستې ژمنه کړې ده‪ .‬په دې ‬ ‫رسېږي‪ .‬تراوسه پورې ددې صندوق له خوا یو شمیرمتویل‬ ‫دمعاش په ورکولو کې مرسته وکړي او همدارنګه له‬ ‫په تطبیق کې مرسته او مالتړدی‪ ،‬چې‬ ‫هڅه ده‪ .‬پاتې نورې دوه پروژې د لبنیاتو او کشمیري توکو‬ ‫مرستو کــې ‪۲ ،۹‬میلیارده ډالر وړيامرسته او ‪ ۴۳۶.۴‬میلیونه‬ ‫شوې پروژې بشپړې شوي دي‪.‬‬ ‫ د نورو معلوماتو لپاره الندې وېبسايټ ته مراجعه وکړئ‪:‬‬ ‫‪ ۴،۴‬میلیاردو ډالرو څخه زیات دفعالو ‪ ،‬متوقف شويو‬ ‫او په ټپه والړو پروژو له پاره په واک کې ورکړل شوي‬ ‫ملی لومړیتوب لري‪ .‬دا پروګرامونه‬ ‫د تولید په برخه کې مرسته کوي‪.‬‬ ‫ډالره بې سوده پور شامل دي‪ .‬نوموړی بانک اوسمهال په نړیواله مايل اداره‬ ‫باید په داسې ډول تطبیق اوپيل يش‬ ‫ په ‪ ۲۰۱۳‬میالدي کال کې دې ادارې د شخړو او کمزورو‬ ‫افغانستان کې ‪ ۱۶‬فعالې پروژې لري‪ ،‬چې خالص ارزښت‬ ‫‪http://go.worldbank.org/U5OQZVF200‬‬ ‫ ‬ ‫دي‪ .‬د‪ ۲۰۱۶‬میالدي کال د اګست دمیاشتې تر ‪ ۲۱‬نیټی‬ ‫پورې دافغانستان بیارغونې صندوق ترمالتړ الندې د ‪۳،۱‬‬ ‫چې د دولتي ادارو په ظرفیت لوړولو‬ ‫نړیواله مايل اداره‪ ،‬چې دنړیوال بانک ګروپ دخصويص اقتصادونو له پاره ‪ ،‬دمرسته کوونکو همکارانو له ژمنو څخه‬ ‫یې ‪ ۱،۳‬میلیاردو ډالرو ته رسېږي‪.‬‬ ‫او مرشوعیت رامنځته کولو کې د‬ ‫ دنړیوال بانک په مرستو کې همدارنګه دافغانستان د سکټور څانګه ده‪،‬په افغانستان کې دپانګې اچونې په برخه په استفاده اوهمدارنګه په سختو رشایطو کې دڅواړخیزه‬ ‫میلیاردو ډالرو په خالص ارزښت ‪ ۲۰‬فعالې پروژې دتطبیق‬ ‫دولت لپاره د اغیزمن مدیریت او له متویلوونکو مايل وجهو کې خپل مالتړ ته دپخواپه شان دوام ورکوي‪ .‬د نړیوال مالی پانګه اچونو دادارې په تضمینونو دپانګه اچونو دپروژو د‬ ‫په حال کې دي‪.‬‬ ‫نړیوال بانک موخه‪ ،‬چې د افغانستان‬ ‫څخه د رڼې استفادې په منظور دمشورو وړاندې کول اداره ادراې پانګه اچونه ‪۸۰‬ملیونه ډالرو ته رسیږي‪ ،‬چې ډاډ او لومړنیو زیانونو څخه دپوښښ برابرولو په موخه‬ ‫ د الزياتو معلوماتو لپاره ‪ ۲۸‬مخ وګورئ‪.‬‬ ‫له دولت رسه د هغو مهمو پروګرامونو‬ ‫هم شامل دي‪ .‬همدارنګه نړیوال بانک په اقتصادي‪،‬عامه دوه پانګونې یې د مخابراتو په سکتور (ایم تې ان – له څو خپلې اغیزناکې اسانتیاوې وړاندې کړې‪.‬‬ ‫په تطبیق کې مرسته او مالتړ وکړي‪،‬‬ ‫ادارې‪ ،‬دهیواد دټولو خلکو دحقونو دبرابري‪ ،‬دغربت اړخیزې پانګونې د تضمین ادارې رسه یوه ګډه پروژه ـ او‬ ‫چې ملی لومړیتوب لري‪.‬‬ ‫او د افغانستان د بیارغونی صندوق‬ ‫او فقر دکمولو‪ ،‬دمخدره توکو څخه درامینځته شوي روشن)‪ ،‬یوه پانګونه د هوټل په سکتور (ټي پي ایس)‪،‬‬ ‫د جاپان د ټولنیزې پراختیا صندوق‬ ‫داپروګرامونه باید په داســې ډول‬ ‫اقتصاد‪،‬او عامه مايل ادارې په برخو کې د افغان دولت دوه په مايل مارکیټونو کې (لومړنی مایکرو فایننس بانک‪ ،‬د‬ ‫تطبیق اوپيل يش چې د دولتي ادارو په‬ ‫افغانستان نړیوال بانک – سوداګریزه اسانتیا)‪ ،‬شاملې دي‪ .‬د افغانستان د بیارغونې صندوق د افغان دولت او نړیوالې‬ ‫مرسته او مالتړ کوي‪.‬‬ ‫دجاپان دټولنیزې پراختیا صندوق‪ ،‬چې په ‪۲۰۰۰‬میالدي‬ ‫له‬ ‫مالتړ‬ ‫د‬ ‫بودجې‬ ‫دولت‬ ‫د‬ ‫دافغانستان‬ ‫ نړیوال بانک‬ ‫کال دجاپان دولت له خوا تاسیس شو‪ ،‬د هغو فعالتونو‬ ‫ظرفیت لوړولو او مرشوعیت رامنځته‬ ‫دغه اداره د تولیدي‪ ،‬مايل بازارونو او زېربناوو په برخه کې ټولنې ترمنځ یوه ګډه همکاري ده‪ ،‬چې د بیارغونې د‬ ‫دمرستې او مالتړ یوازینۍ وسیله ده‪،‬چې مستقیامً يې‬ ‫کولو کې اغيزمن واقع شی‪.‬دافغان‬ ‫الرې دبنسټیزو اصالحاتو په تطبیق کې‪ ،‬په ځانګړې توګه د پانګه اچونې د ودې په حالت کې ده‪ ،‬چې په دې برخه پروګرامونو اغېزمني لوړوي‪ .‬د ‪ ۲۰۱۶‬میالدي کال تر اګست‬ ‫د غریبواو زیامننو وګړو اړتیاووته ځواب ويالی‪ ،‬دهغوی‬ ‫دولت له مهمو اوسرتولومړیتوبونو‬ ‫په عامه مايل او اداري چارو کې په فعاله توګه مرسته کړې کې د دې ادارې لوړرتبه پالوی په هرو درې میاشتو کې میاشتې پورې ‪ ۳۴‬متویلوونکو له ‪۹،۲‬میلیارد امریکایی ډالرو‬ ‫ظرفیتونه او وړتیاوې یې لوړې کړي او په پراختیايي چارو‬ ‫ده‪ .‬دکادرونو دظرفیتونو دودې ‪ ،‬د دولت مرشوعیت‪ ،‬او یو ځل افغانستان ته راځي‪ .‬د نړیوالې مايل ادارې مشوريت څخه زیاته مرسته کړي ده‪ ،‬چی د افغانستان د بیا رغونې‬ ‫څخه یو هم دداخــي رسچېنو وده‬ ‫له افغان دولت رسه دمتویلوونکو هیوادو د جلب و جذب خدمتونه اوسمهال په افغانستان کې ‪ ۶‬فعالې پروژې لري‪ .‬صندوق په عملیايت او انکشايف پروګرامونو کې د لګښت‬ ‫او بهیر کې يې ګډون پیاوړی کوی‪ .‬دغه صندوق دنړیوال‬ ‫او بوختیاوو رامینځته کول دي‪،‬چې‬ ‫د ال زياتو معلوماتو لپاره ‪ ۲۶‬مخ ته وګورئ‪.‬‬ ‫دمالتړ له الرې دا یقیني کوي چې پانګه اچونه له ميل‬ ‫بانک له خوا اداره کېږي‪.‬‬ ‫په برخه کې د افغانستان د بودجې په سرت متویلوونکي‬ ‫دمتویلوونکو د پوځي مرستو ځای‬ ‫بدل شوی دی‪.‬‬ ‫لومړیتوبونو رسه همغږې ده‪.‬نړیوال بانک تراوسه پورې له‬ ‫ونييس‪ ،‬په داسې ډول چې په ميل‬ ‫نورو متویلوونکو رسه په ګډه له یو شمیر هغو سکټوررونو‬ ‫لومړیتوبونو او دودې لپاره پانګې‬ ‫اچونې باندې ټینګار ويش‪ .‬دلنډمهالې‬ ‫سرتاتیژۍ سند هغه موده‪،‬چې ترخپل‬ ‫پوښښ الندې راولې په دریو اړوندو‬ ‫موضوعاتو مترکز لری‪:‬‬ ‫ د ادارو مشروعیت تقويه کول او‬ ‫ •‬ ‫د ظرفیتونو لوړول‪.‬‬ ‫ د برابرو او منصفانه خدمتونو‬‫ •‬ ‫وړاندې کول‪.‬‬ ‫ •‬ ‫ هراړخیزه وده او د دندو رامنځته‬ ‫کول‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ ‪/7‬‬ ‫‪ 6/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫روان فعالیتونه‬ ‫‪ /‬معارف‬ ‫دافغانستان دمهارتونو او وړتیاوو‬ ‫دپرمختیا دویم پروګرام‬ ‫دنړیوال بانک ‪ ۵۵‬میلیونه وړیا مرسته‬ ‫دافغانستان دمهارتونو دپرمختیا دویم پروګرام هوډمن دی‪،‬‬ ‫چې دمسلکي او خرفوی زده کړو دښوونځیو او انسیتیتونو‬ ‫دفارغانو له پاره داستخدام ظرفیت او لوړو حقوقو ورکړې‬ ‫ته دمهارتونو دوړاندې کولو دسیستم دښه وايل له الرې‬ ‫زیاتوالی ورکړي‪.‬‬ ‫ دغه پروژه دښوونځیو او انستیتونو له پاره دتشویقونو‬ ‫اوهڅولو په برابرولو باندې مترکز لري‪ ،‬چې دزده کړې‬ ‫دکیفیت دښه وايل له پاره په رسمي ډول مسلکي او حرفوي‬ ‫د ادارې او مدیریت ميل انستیتوت‪،‬‬ ‫زده کړې وړاندې کوي‪ ،‬له دې رسه یو ځای دخپل کاري‬ ‫چې د افغانستان د مهارتونو او وړتیاوو‬ ‫سیستم دپیاوړتیا او په ټوله کې دحرفوي او مسلکي زده‬ ‫د پروګرام د دویم پړاو لخوا مايل مالتړ‬ ‫ترالسه کړۍ‪ ،‬نن په هیواد کې د لوړو‬ ‫کړو دسکټور له پاره هلې ځلې کوي‪.‬‬ ‫زده کړو د یو معترب بنسټ په توګه بلل‬ ‫ لومړۍ برخه‪ :‬دې پروګرام دحرفوي او مسلکي زده کړو‬ ‫کیږی‪ ،‬چې د هیواد له بیالبیلو سیمو‬ ‫څخه د زده کوونکو د جذب آسانتیاوې‬ ‫دمرکزونو او بنسټونو له پاره دکاري چوکاټ دپیاوړتیا په‬ ‫برابرې کړي دی‪ .‬دغه انستیتوت د زده‬ ‫برخه کې دکتنې وړ پرمختګونه کړي دی‪ .‬رسبیره پردې‬ ‫کوونکو لپاره بې سارې رسچینې او‬ ‫دحرفوي او مسلکی زده کړو له پاره دیو سرتاتیژیک‬ ‫فرصتونه وړاندې کوي‪ .‬زده کوونکي‌ په‬ ‫دغه انستیتوت کې یوې مجهز کتابتون‬ ‫چت درامینځته کولو له پاره دې پروژې وکړای‪ ،‬شول چې‬ ‫او د کمپیوټر رسبیره د انرتنت خدماتو‬ ‫دنړیوال تخصيص مرکز او بنسټ رسه په همکارۍ دميل‬ ‫ته هم الس رسۍ لري‪.‬‬ ‫ستنډرډ او معیار لرونکو ‪ ۱۰۰‬حرفوي مهارتونو ته په‬ ‫نړیواله کچه انکشاف او پرمختیا ورکړي او د‪۱۵‬بنسټونو له‬ ‫پاره یو شان نصاب هم رامینځته کړي ‪ .‬په افغانستان کې‬ ‫دمهارتونو دپرمختیا پروژې له حرفوي او مسلکي زده کړو‬ ‫یو وخت کې دپروژې دټولو برخو (تدارکات‪ ،‬مايل مدیریت‪،‬‬ ‫بورسونو څخه استفاده کړې ده‪ ،‬چې دا له هغوی رسه‬ ‫مدیریت ميل انستیتوت ته دشاملیدو او وه دورې رڼې او‬ ‫څخه دفراغت او ارزونې دبنسټ ډبره ایښې ده او دکار‬ ‫برشي منابع‪ ،‬ملکي چارې ‪ ،‬دزده کوونکو نوم لیکنه او‬ ‫دلوړو او زیاتو مسلکي زده کړو په برخه کې مرسته کوي‪.‬‬ ‫باوري آزموینې تررسه شوې دي ‪،‬چې دا کړنه په دې سکټور‬ ‫له نړیوال سازمان رسه په ګډه یې د ‪ ۳۰‬تنو په شاوخوا‬ ‫فراغت) داجرااتو واقعي او رښتینې ارزونه هم برابروي‪.‬‬ ‫ تردریم جز یا پړاو الندې استادانو له زده کړې څخه‬ ‫کې دیو عايل فعالیت په توګه پیژندل کیږي‪.‬‬ ‫کې ارزیايب کوونکو دماسټر په سویه درقابتي ارزیابی دالرو‬ ‫دمالتړ له پاره دداخل خدمت استادانو حرفوي او مسلکي‬ ‫دریمه برخه‪ :‬ددې پروګرام له الرې په حرفوي او مسلکي‬ ‫چارو او میتودونو په برخه کې زده کړې کړي او دارزونې‬ ‫‪ /‬مايل سکټور‬ ‫انستیتوت په ‪۲۰۱۶‬میالدي کال کې رامینځته شوی‪ ،‬چې له‬ ‫ښوونځیو او انستیتونو کې دمثبتو فعالیتونو دهڅونې ‪،‬‬ ‫اووه مرکزونه هم مشخص شوي دي‪.‬‬ ‫هغې څخه دوه ډلې فارغ شوي دي‪( .‬د ‪ ۹۷۲‬تنو په شمیر‬ ‫ستاینې او تقدیر دفعالیتونو دمتویل له پاره سیالۍ تررسه‬ ‫ دویمه برخه‪ :‬په افغانستان کې دمهارتونو دپرمختیا‬ ‫مايل خدماتو ته د الرسيس پروژه‬ ‫داخل خدمت مسلکي استادان داملان دتخنیکي همکاریو‬ ‫کیږي‪ ،‬ترڅو چې ددې مؤسسو تعلیمي کچه (سویه) زیاته‬ ‫پروګرام دحرفوي اومسلکي زده کړو دټاکلو ښوونځیو او‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۵۰‬میلیونه ډالره وړيا مرسته‬ ‫دادارې په مرسته ترارزیابۍ الندې نیول شوي او زده کړه‬ ‫او لوړه يش‪ .‬ترنن ورځې پورې له ‪ ۳۵‬څحه زیاتو انستیتونو‬ ‫انستیتونو دکړنو او اجرااتو دښه وايل له بهیر څخه مالتړ‬ ‫یې کړې ده‪.‬‬ ‫له دوه دورې مرستې څخه ګټه اخیستې ده‪ .‬دا په داسې‬ ‫کوي‪ .‬له دې انستیتونو څخه یو هم دادارې او مدیریت‬ ‫دمايل خدمتونو دالس رسۍ دپروژې موخه او هدف ددولت‬ ‫ څلورمه برخه‪ :‬دې څلورم جز او برخې دمسلکي ټیمونو‬ ‫حال کې ده‪ ،‬چې اته نورو انستیتونه هم د مرستې ترالسه‬ ‫ميل انستیتوت دی‪ ،‬چې هلته محصلین دسوداګرۍ دزده‬ ‫داداري او نهادي ظرفيت رامينځته کول دي‪ ،‬چې دډيرو‬ ‫له پاره مرستندویه لګښتونه او پیسې برابرې کړي دي او د‬ ‫کولو له پاره ټاکل شوي دي‪ ،‬چې دغه مرستې به له هغوی‬ ‫کړو په یو دوه کلن پروګرام کې دڅوارلسم پاس معادل سند‬ ‫کوچينو‪ ،‬کوچنيو او منځنيو خصويص تشبثانو دپورونو په‬ ‫دریم بنسټ لګښتونه یې‪ ،‬چې دڅارنې او ارزونې دنده یې‬ ‫رسه داکاډمیک مدیریت دښه وايل‪ ،‬د ښوونځي دادارې له‬ ‫ترالسه کوي‪ .‬په دې انستیتوت کې دزده کوونکو دنوم لیکنې‬ ‫الس رسۍ کې ښه واىل راڅرګنديش‪.‬په دې پروژه کې درې‬ ‫په غاړه درلوده‪ ،‬ورکړي دي‪.‬‬ ‫سیمه ییزو مؤسساتو رسه داړیکو ټینګولو او دريس نصاب‬ ‫بهیر په تیرو دوو کلونو کې له (‪ )۳۰۰‬تنو څخه (‪)۱۰۰۰‬‬ ‫برخې شاملې دي‪:‬‬ ‫ له دې رسبیره یې دعامه پوهاوي او خرباوي کمپاین هم‬ ‫د بیاکتنې په برخه کې مرسته وکړي‪ .‬رسبیره پردې دحرفوي‬ ‫تنوته لوړ شوی دی‪ ،‬چې په دې کې کتنې وړ شمیر ښځې‬ ‫ لومړۍ برخه‪ :‬مايل خدماتو ته د کوچنیو تشبثاتو د‬ ‫پرمخبیولی دی‪ .‬دغې پروژې په عین حال کې دپروژوي‬ ‫او مسلکي زده کړو له ښوونځیو څخه (‪ )۵۲۲‬تنو ممتازو‬ ‫هم په انستیتوت کې شاملې شوي دي‪ .‬تر اوسه پورې دیو‬ ‫الرسيس پیاوړتیا‪ :‬د پروژې د دې برخې موخه داده چې‬ ‫معلوماتو یو سیستم هم رامینځته کړی دی‪ ،‬چې هغه په‬ ‫فارغانو دیو سند لرونکي پروګرام له الرې دزده کړې له‬ ‫همکار بنسټ (دبال دولتي پوهنتون) په مرسته دادارې او‬ ‫پايلې‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ ۸/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫د څارويو پالنه بې وزله کليوالو خلکو ته‬ ‫د روښانه راتلونکي فرصت برابروي‬ ‫ دیربې وزله کلیوالو وګړو ته د عاید موندنې په موخه د څارویو پالنې د یو پروګرام له الرې فرصت‬ ‫ •‬ ‫ورکول کېږي چې عاید پېدا کړي او متشبثین شي‪.‬‬ ‫ د ډېر بې وزلو وګړوسره د مرستې پروګرام په دې موخه کار کوي‪ ،‬چې ګډونوال د معیشت خوندیتوب‬ ‫ •‬ ‫پروګرامونو څخه عاید موندنې فعالیتونو ته ولېږدوي او هغوي د کوچنیو پانګونو پروګرام سره‬ ‫ونښلوي‪ .‬دغه پروژه افغانستان ته د مالی خدماتو الس رسۍپروګرام برخه ده‪ ،‬چې د افغانستان د‬ ‫کوچنیو پانګونو د مالتړ ادارې لخوا پلي کېږي‪.‬‬ ‫ •‬ ‫ د نړېوالې پراختیا ادارې‪ ،‬چې د بې وزلو مملکتونو لپاره د نړېوال بانک تمویلونکي دې‪ ،‬افغانستان ته د‬ ‫مالی خدماتو الس رسۍ پروګرام مالتړ کوي‪.‬‬ ‫‪۴۰‬‬ ‫کلنه يب يب ګل خپله غوا په رسی نیولې او په مسکا رسه د ښځو د یوې‬ ‫ډلې د مبارکی د چکچکو ځواب وایي‪ .‬هغه په قالر قدمونه اخیستلو‬ ‫رسه خپله نوې غوا هغه دېوال خوا ته د دریدو لپاره بوځې چېرته‪ ،‬چې‬ ‫یو شمېر نورې ښځې د خپل غواګانو په انتظار والړې دي‪.‬‬ ‫ زینب‪ ،‬چې د بلخ والیت د نهرشاهي ولسوالی د قزل اباد په کيل کې د کورنی‬ ‫د ‪ ۹‬غړیو رسه په یو کور کې ژوند کوي‪ ،‬وایي‪ ”،‬زه ډېره خوشحاله یم ځکه‪ ،‬چې نن‬ ‫مې همدا اوس غوا ترالسه کړه‪ .‬زه به پدې غوا ډېر پام کوم‪ ،‬څو وکړای شم د شېدو‬ ‫په خرڅولو او خوسکیانو په لوي کولو يې د خپل ژوند رشایط ښه کړم“‪.‬‬ ‫ د هغې ژوند هغه وخت له ستونزو رسه مخ شو‪ ،‬چې کله يې خپل خاوند د‬ ‫السه ورکړو‪ .‬يب يب ګل وایي‪ ”،‬کله‪ ،‬چې یوه ښځه‪ ،‬په ځانګړي توګه کونډه د کار‬ ‫لپاره د کور څخه د باندې ځي‪ ،‬خلک ورته په ښه نظر نه ګوري‪ .‬نو پدغه خاطر زه‬ ‫د کور څخه د باندې کار نشم کوالی“‪ .‬یواځینی اندېښنه‪ ،‬چې هغه یې لري د خپلو‬ ‫‪ ۶‬ماشومانو تغذیه کول دي‪.‬‬ ‫ يب يب ګل د ډېر بې وزلو وګړو رسه د مرستې پروګرام له الرې غوا ترالسه کړه‪.‬‬ ‫نن د هغې لپاره ښه ورځ ده‪ .‬هغه دا د تیارې څخه وروسته رڼا ګڼي‪ .‬هغه هیله‬ ‫کوي‪ ،‬چې کار وکړي او خپل اوالدونو له په دسرتخوان خواړه برابر کړي‪ .‬هغه‬ ‫زیاتوي‪” ،‬که چېرې فرصت راته برابر يش‪ ،‬زه به یو کوچنی تشبث رامنځته کړم‪“.‬‬ ‫“‬ ‫د برشي مرستو د همغږۍ اداره (‪)CHA‬لخوا چې د افغانستان د کوچنیو پانګونو‬ ‫ د ډېر بې وزلو وګړورسه د مرستې پروګرام افغانستان ته د مالی خدماتو الس‬ ‫د مالتړ ادارې وررسه قرارداد کړی‪ ،‬پيل کېږي‪.‬‬ ‫رسۍ پروګرام برخه ده‪ ،‬چې د افغانستان د کوچنیو پانګونو د مالتړ ادارې لخوا‬ ‫ په بلخ والیت کې د برشي مرستو د همغږۍ اداره والیتي کواردېناتور‪ ،‬محمد‬ ‫راشد سکندري وایي‪ ” ،‬په ټولنه کې د ښځو د رول په اړه د خلکو دودیز خیاالت‬ ‫پيل کېږي‪.‬‬ ‫ په ميل کچه‪ ،‬په ‪ ۲۰۱۵‬کال کې د خپل پېل راهېسې‪ ،‬د ډېر بې وزلو وګړو رسه‬ ‫ رس له اوسه‪ ،‬زه کوالی شم‪ ،‬چې د څارویو د‬ ‫پالنې په وسیله یو ښه ژوند ولرم‪ ،‬او لږ تر لږ به وکړای‬ ‫ښځې اړ کوي‪ ،‬چې د کور دننه پايت او د بې وزلی د کرښې الندې ژوند وکړي‪ .‬دغو‬ ‫د مرستې پروګرام ‪ ۶۷۲۵‬کورنیو ته مرسته برابر کړې ده‪ .‬د دې پروژې موخه دا‬ ‫”‬ ‫ښځو ته په څارویو ویشلو‪ ،‬مونږ هغوي ته دا فرصت چمتو کوو‪ ،‬چې د خپل کور‬ ‫ده‪ ،‬چې د معیشتي خوندیتوب د پروګرامونو ګډونوال د عاید موندنې فعالیتونو‬ ‫څخه په کار کولو د خپل ژوند رشایط ښه کړي“‪.‬‬ ‫ته برابر کړي او هغوي د کوچنی پانګونو پروګرام رسه ونښلوي‪ .‬د دې پروګرام له‬ ‫ د زېنب په څېر ښځې‪ ،‬چې د عاید موندنې کومه رسچینه نلري‪ ،‬د ډېر بې وزلو‬ ‫وګړو رسه د مرستې پروګرام څخه هرڅه ترالسه کوالی يش‪ .‬هغه‪ ،‬چې یوه کونډه ده‬ ‫او درې ماشومان لري‪ ،‬هیله کوي دغه ‪ ۴‬وزو په مرسته‪ ،‬چې هغې ترالسه کړي‪ ،‬د‬ ‫الرې مستحق وګړو ته د څارویو ویش او هم د څارویو د روغتیا او پالني روزنه‬ ‫او مرسته کیږې‬ ‫شم‪ ،‬چې خپل اوالدونه ښونځي ته ولېږدوم‪.‬‬ ‫روښانه راتلونکی په لور حرکت وکړي‪ .‬هغه وایي‪”،‬رس له اوسه‪ ،‬زه کوالی شم‪ ،‬چې‬ ‫د ښه ژوند لپاره د فرصتونو رامنځته کول‬ ‫–زینب‪ ،‬د قزل اباد کيل اوسیدونکې او د ډېر بې وزلو وګړو رسه د مرستې پروګرام یوه ګټه اخیستونکې‪.‬‬ ‫د څارویو د پالنې په وسیله یو ښه ژوند ولرم‪ ،‬او لږ تر لږ به وکړای شم‪ ،‬چې خپل‬ ‫د ډېر بې وزلو وګړو رسه د مرستې پروګرام د بلخ والیت په ‪ ۴‬ولسوالیو دهدادي‪،‬‬ ‫اوالدونه ښونځي ته ولېږدوم‪“.‬‬ ‫دولت اباد‪ ،‬خلم او نهرشاهي کې فعالیت لري‪ .‬دغه پروګرام د یو نادولتي سازمان‪،‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/11‬‬ ‫‪ ۱۰/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫د روغتيا برخه کې پرمختګونه‬ ‫د پنځو کلونو الندي عمر لرونکو او‬ ‫نویو زیږیدلو ماشومانو مړینه په‬ ‫هرو ‪ ۱۰۰۰‬ژوندو زیږونونو کې‬ ‫الرې‪،‬چې دنړیوالو معیارونو له مخې تررسه کېږي‪ ،‬دلسو‬ ‫د افغانستان د کوچنیو پانګونو د مالتړ ادارې له الرې د‬ ‫له ‪ ۲۵۷‬او ‪۱۶۵‬څخه په ترتیب‬ ‫سوداګریزو بانکونو دمايل حالت د ارزونې رشایط او الر‪‎‬ې‬ ‫کوچنیو پورونو سکټور ته دوامداره مرستې چمتو يش او‬ ‫سره ‪ ۹۷‬او ‪ ۷۷‬ته راټیټ شوي‬ ‫چارې تقويه کوي‪.‬ددې مايل تفتیش او پلټنې پایلې ددې‬ ‫همدارنګه له دې ادارې رسه مرسته ويش‪ ،‬چې له سرتاتیژیک‬ ‫دی‪.‬‬ ‫المل ګرځي چې دهغو نیمګړتیاوو او کمزورتیاوو دلرې‬ ‫پالن رسه سم د هڅوونکو پروګرامونو د غځولو له الرې مايل‬ ‫کولو لپاره‪ ،‬چې دافغانستان بانک دنظارت اوڅارنې په بهیر‬ ‫خدماتو ته الرسسی لوړ کړي او له دې خدماتو څخه د بازار‬ ‫د میندو مړینې په هرو ‪۱۰۰۰۰‬‬ ‫کې پیژندل کېږي‪،‬عميل پالنونه طرحه او پيل کړي‪.‬‬ ‫د ټیټو پوړيو (په ځانګړې توګه کوچنيو او انفرادي تشبثاتو)‬ ‫ژوندیو زیږونوڅخه‪ ،‬اوس ‪۳۲۷‬‬ ‫ همدارنګه دتادیاتو دسیستم نوي کول‪ ،‬البته په نقدي‬ ‫استفاده زياته کړي‪ .‬خو په دې ټکې باید ټینګار ويش چې‬ ‫ته راټیټ شوی دی ‪،‬چې دا رقم په‬ ‫بڼه دمعاملو دتررسه کېدو دکمښت په موخه‪ ،‬چې اوس‬ ‫د افغانستان د کوچنیو پانګونو د مالتړ ادارې اصيل دنده د‬ ‫‪ ۲۰۰۲‬کال کی‪ ۱۶۰۰‬ته رسیده‪.‬‬ ‫په افغانستان کې دراکړې ورکړې سرته وسیله ګڼل کېږي‪،‬‬ ‫بازارموندنې اسانول دي‪ ،‬نه د يوه تخنيکي بنسټ په څېر د‬ ‫دکارت یا موبایل له الرې دتادیاتو پر الکرتونیکي سیستم‬ ‫مرستو چمتول کول دي‪.‬‬ ‫د فعالو روغتیایي مرکزونو‬ ‫دهغې بدلون‪ ،‬ددې پروژې له نورو موخو او هدفونو‬ ‫ دوهمه برخه‪ :‬مايل خدماتو ته د کوچنیو او منځنیو‬ ‫شمېرل کېږي‪ .‬دا پروژه همدارنګه دبانکدارۍ سکټورر‬ ‫تشبثاتو د الرسيس پیاوړتیا‪ :‬هدف دا دی چې په افغانستان‬ ‫شمیر په ‪ ۲۰۰۲‬کال کی له ‪۴۹۶‬‬ ‫مهارتونو ته دالرسيس په منظور دافغانستان له مايل او‬ ‫کې کوچنیو او منځنیو تشبثاتو ته د سوداګریزو بانکونو او‬ ‫څخه‪ ۲۰۰۰‬ته په ‪ ۲۰۱۲‬کال کې‬ ‫بانکدارۍ انستیتيوت رسه ددغه انستیتیوت د فعالیتونو د‬ ‫کوچنیو پور ورکوونکو بنسټونو د پور ورکولو کچه لوړه‬ ‫پورته شو او په همدې حال کې د‬ ‫پياوړي کولو په برخه کې مرسته او مالتړ کوي‪.‬‬ ‫کړای يش‪ ،‬چې له دې الرې مايل خدمتونو ته د دې تشبثاتو‬ ‫ښځینه کارکوونکو شمیر په دی‬ ‫ په ‪ ۲۰۱۳‬کال د نومرب په میاشت کې ‪ ،‬دا پروژه د (‪۶،۷‬‬ ‫الرسسی ډاډمن يش‪ .‬د پروژې دا برخه د افغانستان د پورونو‬ ‫تاسیساتو کې زیات شوی دی‪.‬‬ ‫میلیون امریکایي ډالرو ) رسه طرح شوی ‪ ،‬تایید او منظور‬ ‫د تضمین اژانس مالتړ هم کوي‪ .‬دغه پروژه د سوداګریزو‬ ‫کړه شوه‪ .‬ددی پیاوړې کوونکی بودجې له تایید څخه‬ ‫بانکونو تخنيکي مالتړ هم کوي‪ ،‬چې کوچنیو او منځنیو‬ ‫د تجربه لرونکو روغتیایي‬ ‫موخه او هدف له ځانګړو تخنیکي فعالیتونو څخه اضافی‬ ‫تشبثاتو ته يې د پور ورکولو وړتیا لوړه کړې‪ .‬د پروژې دا‬ ‫کارکوونکو په شتون سره په ټیت‬ ‫مالتړ دی چی د مايل سکټورر د پیاوړتیا د پروژې له خوا‬ ‫برخه د پورونو د تضمین ادارې مالتړ هم کوي چې پور‬ ‫عاید لرونکي قشرکې د زیږیدنې‬ ‫یې مالتړ کیږی‪ .‬دا پروژه ‪ ۲۰۱۴‬کال د جون په میاشت‬ ‫ورکوونکو بنسټونو ته د کوچنیو او منځنیو تشبثاتو‪ ،‬چې د‬ ‫اندازې له ‪ ۱۵،۶‬سلنې ‪ ۳۵‬سلنې‬ ‫کې وتړل شوه‪ .‬یاده پیاوړی کوونکې بودجه دوه عمده‬ ‫بازار په ښکتني پوړ کې دي‪ ،‬الرسسی پياوړی کړي‪.‬‬ ‫ته زیاتوالی موندلی دی‪.‬‬ ‫فعالیتونه تر پوښښ الندې نیيس‪ )i( :‬د افغانستان بانک د‬ ‫ لومړۍ برخه تراجراء کيدو الندې ده او دافغانتسان‬ ‫ظرفیتونو د لوړولو د پاره ځانګړي فعالیتونه (‪ )ii‬د عامه‬ ‫له پاره له کوچنيو پانګه اچونو څخه دمالتړ مرکز دڅو‬ ‫پورونو د ثبت د دفرت رامینځته کول‪.‬‬ ‫فعاليتونو (په ځانګړې توګه دزيات فقراو غربت دموخې‬ ‫دروغتیایي خوندیتوب پوښښ‪،‬‬ ‫ دلسو سوداګريز بانکونو تفتيش او پلټنه‪ ،‬چې د ‪٢٠١١‬‬ ‫او هدف نيولو داندازې دلوړولو پروګرام) نوښت په غاړه‬ ‫دغه کلنیک په کندهار والیت کې‬ ‫چې د (‪ )PENTA3‬یا (دپنځو‬ ‫ميالدي کال دنومرب په مياشت کې پيل شوې وه‪ ،‬د‪٢٠١٢‬‬ ‫لري ‪ .‬دډیرو کمزورو پروګرامونو ترهدف الندې نیولو په‬ ‫‪ ۱۵۰۰۰‬وګړوته د وړیا روغتیايي‬ ‫واکسینونو مجموعه‪ :‬ګوزڼ‪،‬‬ ‫ميالدي کال دجون په مياشت کې بشپړه شوه‪ ،‬دپلټنې او‬ ‫اړه دتدارکاتو پروسه بشپړه شوې او دهغې قرار داد د‬ ‫له الرې د افغانستان په ښاري او لرې پرتو سیمو کې لومړين‬ ‫خدماتو زمینه چمتو کړې‪ .‬دغه‬ ‫دیفتري‪ ،‬توره ټوخله‪ ،‬تیتانوس او‬ ‫تفتيش دموندنو په هکله معلومات د ‪ ٢٠١٣‬ميالدي کال‬ ‫‪۲۰۱۵‬میالدي کال د جوالی په میاشت کې تررسه شوی دی‪.‬‬ ‫روغتیایي او د روغتونونو لومړين خدمتونه شامل دي‪ .‬د دې‬ ‫پروژې له الرې د والیتونو په کچه ميل روغتیایي سیستم‬ ‫‪ /‬روغتیا‬ ‫کلنیک یو له هغو ‪ ۴۶‬نورو کلنیکونو‬ ‫څخه دې چې د « صحت» پروګرام‬ ‫هیپاتیتس ‪ )B‬په نوم یادیږي‪ ،‬له‬ ‫دجون او جوالى په مياشتو کې له پرمختيايي رشيکانو رسه‬ ‫ لکه څرنګه چې پروژه اوس هم د تطبیق په لومړي پړاو‬ ‫غښتلی کېږي‪ ،‬چې وررسه به عامې روغتیا وزارت د دې جوګه‬ ‫د مالتړ په پایله کې د روغتیا وزارت‬ ‫د یو غیرحکومتي قراردادي لخوا یی‬ ‫دوه برابرو څخه زیاته‪ ،‬یعنې له ‪۲۹‬‬ ‫رشيک شول‪ .‬سيستمونه‪ ،‬لکه دتضميناتو ثبت او عامه‬ ‫کې ده‪ ،‬د پروګرام د میزان د زیاتوايل اړوند د تدارکاتو بهیر‬ ‫يش‪ ،‬چې خپل د مرشۍ رول په ښه ډول تررسه کړي‪ .‬دغه‬ ‫د صحت پروګرام‬ ‫پرمختیایی چارې او خدمات پر مخ‬ ‫بیول کیږي‪.‬‬ ‫سلنې څخه ‪ ۶۰‬سلنې ته د لږ عاید‬ ‫پورونو ثبت د ‪ ٢٠١٣‬ميالدي کال دفربوري په مياشت کې‬ ‫بشپړ شوی او د ډیر بې وزلو وګړو رسه د مرستې پروګرام‬ ‫پروګرام په ټولیز ډول ‪ ۴۰۷‬میلیونه ډالره لګښت لري‪ ،‬چې له‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۱۰۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫لرونکی قشر په ماشومانو کې‪ ،‬چې‬ ‫رامينځته شو‪ ،‬اوس مهال په بشپړه توګه فعاليت کوي‪ .‬د‬ ‫قرارداد د ‪ ۲۰۱۵‬کال د جوالی په ‪ ۲۶‬ورکول شوی‪.‬‬ ‫دې جملې څخه ‪ ۳۰‬میلیونه ډالره افغان دولت‪۱۰۰ ،‬میلیونه‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق ‪ ۵۱۶‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫عمرونه یې له ‪ ۱۲‬څخه تر ‪۲۳‬‬ ‫غیر نغدي ورکړو لپاره د افغانستان د ورکړو په سیستم‬ ‫ډالره نړیوال بانک‪ ۷ ،‬میلیونه ډالره د ناروې د روغتیایي‬ ‫پایلو نوښتي صندوق او ‪ ۲۷۰‬میلیونه ډالره د افغانستان د‬ ‫د افغانستان دولت ‪ ۳۰‬میلیونه ډالره‬ ‫د روغتیا سکټورر د نوښتي پایلو د متویل د صندوق ‪۷‬میلیونه‬ ‫میاشتو پورې دي‪ ،‬زیاتوالی موندلی‬ ‫کې د تعویض په الره اچول تر کار الندې دي‪ ،‬پداسې حال‬ ‫کې چې د پیسو د انتقال د اتومات سیستم جوړولو لپاره د‬ ‫دمايل سکټورر دحالت ښه وايل لپاره‬ ‫دی‪.‬‬ ‫بیارغاونې صندوق برابروي‪.‬‬ ‫ډالره وړیا مرسته‬ ‫تدارکاتو بهیر بشپړ شوی او طمه کیږي چې قرارداد به یې‬ ‫دچټک ځواب پروژه‬ ‫ دغه پروګرام الندې درې برخې لري‪:‬‬ ‫ژر السلیک يش‪ .‬ددغو دوو سیستمونو په رامینځ ته کیدو‬ ‫دنړیوال بانک ‪ ۲۵.۷‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫ لومړۍ برخه‪ :‬د روغتونونو او روغتیایي اسايس خدمتونو‬ ‫د ‪ ۲۰۱۳‬میالدي کال د فربوري په ‪ ۲۸‬نېټه د نړیوال بانک‬ ‫د امیدوارۍ ضد ګولیو (تابلیتونو)‬ ‫رسه به مايل منځګړیتوب وده ومومي او د بانکداری په‬ ‫وړاندې کولو دوام او ښه والی‪:‬‬ ‫اجرائیوي پالوي ‪ ۱۰۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته د صحت‬ ‫څخه داستفادې عمومیت ( له هرې‬ ‫دغه پروژه له افغانستان بانک رسه درڼو تادیاتو او اغیزمنو‬ ‫د عامې روغتیا وزارت او نادولتي موسسو تر منځ د ګډ‬ ‫سیستم کې به د تصفيې په جریان کې اسانتیا رامینځ ته‬ ‫پروګرام د متویل په موخه منظوره کړه‪ .‬د دې پروګرام موخه‬ ‫نوې الرې څخه استفاده ) په سلو‬ ‫کړي‪ ،‬چې پدې رسه به یو اغیزمن او فعال بانکي سیستم په‬ ‫معاملو درسته رسولو لپاره د یوه عرصي سیستم په تطبیق‬ ‫هوکړه ليک له الرې د خدمتونو وړاندې کولو اوتطبيق‬ ‫تر پوښښ الندې ساحو پراختیا‪ ،‬د خلکو‪ ،‬په ځانګړي ډول‬ ‫کې له ‪ ۱۹،۵‬څخه په سلوکې ‪۳۰‬‬ ‫مالتړ‪ ،‬چې د همدې هوکړه ليک په اساس دغه موسسې‬ ‫لرلو کې مرسته ويش‪.‬‬ ‫او د بانکي څارنو د ښه وايل له پاره دیو لړ کاري پروګرامونو‬ ‫د بېوزلوهغو لپاره د روغتيايي خدمتونو وړاندې کول او د‬ ‫ته زیاتوالی موندلی دی‪.‬‬ ‫رامنځته کولو په چارو کې مرسته او مالتړ کوي‪.‬په ځانګړې‬ ‫دروغتيايي خدمتونو پېژندل شوې بستې برابروي‪.‬‬ ‫هغوی کیفیت او همدارنګه په هېواد کې د عامې روغتیا‬ ‫ دویمه برخه‪ :‬د عامې روغتیا وزارت د کادري ظرفیت‬ ‫توګه دغه پروژه دافغانستان بانک لپاره دمايل تفتیش له‬ ‫وزارت د مرشۍ رول ته ال ډېره وده ورکول دي‪ .‬د دې پروژې‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/13‬‬ ‫‪ 1۲/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫‪ /‬زیر بناء‬ ‫او وړتیا پیاوړی کول او په دې الندې برخو کې د الزمو‬ ‫سیستمونو وده او پراختیا‪ :‬د سیمه يیزو ادارو پیاوړي کول‪،‬‬ ‫دافغانستان د مخابراتو او معلومايت‬ ‫د روغتیایي خدمتونو د مايل ریاست پیاوړي کول‪ ،‬د مقررايت‬ ‫سیستمونو رامنځته کول او د درملو د کیفیت د څرنګوايل‬ ‫ټکنالوژۍ د ودې پروژه‬ ‫ډاډمنولو په برخه کې د ظرفیت لوړول‪ ،‬له خصويص سکټورر‬ ‫دنړیوال بانک ‪۵۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫رسه ګډې هلې ځلې‪ ،‬د روغتونونو د ظرفیتونو لوړول او‬ ‫د خدمتونو ښه کول‪ ،‬د روغتیا سکټورر د برشي رسچینو‬ ‫دغه پروژه په دې سکټورر کې دمخکينۍ پروژې‬ ‫وده‪ ،‬حکومتداري او حساب ورکول‪ ،‬د روغتیایي معلوماتو د‬ ‫دبریالیتوبونو او السته راوړنو دپراختیا او پیاوړتیا او د‬ ‫مدیریت پیاوړي کول او د روغتیایي خدمتونو د بد سلوک‬ ‫وروستي پړاو د تررسه کېدو لپاره تطبیقیږي‪ .‬نوموړې پروژه‬ ‫دامانتي سیستم د ښه وايل او دتدارکاتو دتررسه کولو له پاره‬ ‫داړیکو او ارتباطاتو دپراختیا لپاره دپالیسۍ او مقرراتو‬ ‫دپرمختیا په حال کې ظرفیت دی‪.‬‬ ‫اصالح او سمون او دزیربنايي سرتاتیژیکو پانګې اچونو مالتړ‬ ‫ درېیمه برخه‪ :‬د پروګرامونو د مدیریت لپاره د ظرفیت‬ ‫کوي او داستفاده کوونکو له پاره کېفیت لرونکو تیلیفوين‬ ‫لوړول‪ :‬د عامې روغتیا د وزارت د الرښود د فعالیتونو د‬ ‫او انټرنیټي خدمتوتونو ته الرسسی ډاډمنوي‪.‬همدارنګه‬ ‫سیستم د ودې او پراختیا لپاره د الزمو رسچینو مالتړ او‬ ‫دغه پروژه به د دولت په سرتاتیژیکو سکټوررونو کې‬ ‫متویل‪ ،‬په مرکز او والیتونو کې د اوپراتیفي او تخنیکي مرستو‬ ‫په ګډون‪.‬‬ ‫دعامه خدمتونو دوړاندې کولواو پروګرامونو په مدیریت‬ ‫ په تیرو لسو کلونو کې په افغانستان کې روغتیایی سیستم‬ ‫کې دموبایل ټیلیفونو دپراخې استفادې د پروګرامونو مالتړ‬ ‫د لیدنې وړ پرمختګونه کړي دی‪ ،‬چی په هغه کی د دولت‬ ‫وکړي‪ .‬ددې پروژې له الرې دمعلومايت ټکنالوژۍ د محيل‬ ‫قوي رهربي‪ ،‬د عامه روغتیا مناسبې پالیسۍ‪ ،‬د نویو خدمتونو‬ ‫سکټورر دزیات شمېر مسلکي افرادو په لرلو رسه پیاوړی‬ ‫وړاندې کول‪،‬د پروګرامونو دقیق ارزونه او څارنه او انکشايف‬ ‫او دمخابراتو او معلومايت ټکنالوژۍ د رشکتو لپاره هم دوام‬ ‫مرستې څخه باید ستاینه او یادونه ويش‪ .‬د کورنیو په رس د‬ ‫لرونکې مالتړ برابر کړي‪.‬‬ ‫شمیر ( د ‪ ۲۰۰۳‬څخه تر ‪ ۲۰۱۱‬پورې ) څخه ښکاري‪ ،‬چې د‬ ‫ د ‪ ۲۰۱۵‬کال د ستپمرب تر میاشتې ‪ ،‬د پروژو شاخصونه‬ ‫میندو او ماشومانو په مړینو کې لږوالی راغلی دی‪.‬د پنځو‬ ‫د نوري فایرب د کیبل د پروژې ودانول او د ‪ ۹۱۰‬کیلومرتو د‬ ‫کلونو الندي عمر لرونکو او نویو زیږیدلو ماشومانو مړینه‬ ‫کیبل دغځولو او متدید بشپړول شوي دي‪ .‬په شامل ختیځه‬ ‫په هرو ‪ ۱۰۰۰‬ژوندو زیږونونو کې له ‪ ۲۵۷‬او ‪ ۱۶۵‬څخه په‬ ‫برخه کي پنځه ارتباطی نقطې رامینځ ته شوي‪ .‬په مرکزي‬ ‫ترتیب رسه ‪ ۹۷‬او ‪ ۷۷‬ته راټیټ شوي دی‪ .‬د میندو مړینې په‬ ‫الره یعنې د بامیانو څخه د یکاولنګ په لور تقریبآ بشپړه‬ ‫هرو ‪ ۱۰۰۰۰‬ژوندیو زیږونو څخه‪ ،‬اوس ‪ ۳۲۷‬ته راټیټ شوی‬ ‫د افغانستان د مخابراتو او معلومايت‬ ‫تکنالوژۍ د ودې پروژه لخوا په هیواد‬ ‫شوې ده‪ .‬ددې تر څنګ‪ ،‬د کونړ‪ ،‬کاپیسا‪ ،‬او بامیان ـ مزار‬ ‫دی ‪،‬چې دا رقم په ‪ ۲۰۰۲‬کال کی ‪ ۱۶۰۰‬ته رسیده ‪ .‬د فعالو‬ ‫کې د معلومايت تکنالوژۍ ‪ ۲۳۰۰‬تنو‬ ‫رشیف الرې هم السلیک شوي او کارونه یې ادامه لري‪.‬‬ ‫روغتیایي تاسیساتو اومرکزونو شمیر په ‪ ۲۰۰۲‬کال کی له‬ ‫ماهرینو ته‪ ،‬چې ‪ ۴۰۰‬تنه یی میرمنې‬ ‫دي‪ ،‬د زده کړو زمینه برابره کړې ده‪.‬‬ ‫ ټولټال ‪ ۲۳۰۰‬تنهافغانان (تر ‪۴۰۰‬زیايت میرمنې) د‬ ‫‪ ۴۹۶‬څخه ‪ ۲۰۰۰‬ته په ‪ ۲۰۱۲‬کال کې پورته شو‪.‬په همدې‬ ‫دغه پروژه د معلومايت تکنالوژۍ د‬ ‫معلومايت تکنالوژي په برخه کې روزل شوي او بل روزنیز‬ ‫حال کې د ښځینه کارکوونکو شمیر په دی تاسیساتو کې‬ ‫صنعت د پراختیا او د دغه سکتور‬ ‫پروګرام به په ‪۲۰۱۶‬کال کې تررسه يش‪ .‬د روزنې د ‪۱۵۰۰‬تنو‬ ‫زیات شوی دی‪.‬‬ ‫د اړوند متخصصینو او وړ کسانو‬ ‫په روزلو کې مايل‌او تخنیکي‌ مرستې‬ ‫بریالیو ګډونوالو لپاره په دندو د ګامرين غونډه جوړه شوه‪.‬‬ ‫ په دې برسیره بیا هم په روغتیایي خدمتونو کې د کیفیت‬ ‫تررسه کوي‪.‬‬ ‫ د مخابراتو او معلومايت ټکنالوژۍ وزارت رستارسي ميل‬ ‫او اندازی په ښه وايل برسیره د میندو او د نویو زیږیدلو‬ ‫شبکې ته د ټولو الس رسی دپالیسۍ درامینځته کولو او‬ ‫او د پنځوکلونو الندې عمر ماشومانو مړینو کچه له هغې‬ ‫تدوین په حال کې دي‪ ،‬ترڅو چې پرته له کوم تبعیض څخه‬ ‫منځنۍ اندازی څخه ټیټه ده‪ ،‬چې د ټیټو عوایدو درلودونکو‬ ‫ټولې کمپنۍ دانټرنیټ د فریکونيس عمده پلورنی بهیر ته‬ ‫هیوادونو له پاره په پام کې نیول شوي دي‪ ،‬چې دا ښځوته‬ ‫ د مخابراتو او معلومايت ټکنالوژۍ په برخه کې د‬ ‫دا فرصت ورکوي‪ ،‬چې د موبایل د یو سیټ په لرلو دعامه‬ ‫اړتیاوړ خدمتونو ته دالس رسۍ په الره کې د خنډونو‬ ‫سوداګریزو مالتړو نوی تاسیس شوی اداره دمخابراتو د‬ ‫خدمتونو له بنډل (بستې) څخه ګټه واخيل‪.‬‬ ‫دالس رسۍ په موخه د ډاډ ترالسه کول باوري کړي‪ .‬دعامه‬ ‫خدمتونو دوړاندې کولو کمیټې ( د نرم افزار او سخت‬ ‫بیانونکی دي ‪ .‬افغانستان همدارنګه په نړۍ کې د خوار‬ ‫وزارت د معلومايت ټکنالوژۍ دانستیتوت په ساحه کې جوړه‬ ‫ له نوښتونو څخه دمالتړ پروګرام په دوو دورو کې ‪۱۵‬‬ ‫ځواکۍ د لوړې اندازې او کچې درلودونکی دی‪ ۴۱ .‬سلنه‬ ‫شوې او ‪ ۲۰‬نوي سوداګریز بنسټونه په دې مرکزکې د زده‬ ‫ځایي او محيل نوښتګرو بنسټونو ته دهغوی دهغو طرحو له‬ ‫افزار موبایل رهربي) غونډه کړې او د موبایل د کمپنۍ ‪۳۰‬‬ ‫ماشومان ‪،‬چې له پنځوکلونو څخه راښکته عمر لري د خوار‬ ‫کړې په پروګرام کې شامل شوي دی‪ .‬تراوسه پورې د مخابراتو‬ ‫امله‪ ،‬چې څنګه کولی يش دکرنې‪ ،‬پوهنې او روغتیا په ګډون‬ ‫غوښتنلیکونو ته انکشاف ورکړل شوی او کمیټې ته رابلل‬ ‫ځواکۍ څخه ځوریږي‪ .‬ډیر ماشومان او میندې د ویټامینونو‬ ‫او معلومايت ټکنالوژۍ وزرات د ظرفیت لوړولو په پروګرام‬ ‫په بیال بیلو برخو کې دستونزو او ننګونو دله مینځه وړولو‬ ‫شوي وې‪ ،‬سکټوري وزارتونه د محتویاتو درامینځته کول‬ ‫او مرنالونو له کموالی رسه مخامخ دي‪.‬‬ ‫کې د دغه وزارت ‪ ۴۴۳‬تنه کارکوونکو زده کړه کړې ده‪.‬‬ ‫له پاره مرسته وکړي ‪ ،‬جایزې ورکړي دي‪.‬‬ ‫په بهیر او پروسه بوخت دي‪ .‬دغه کمیټه ټولو اتباعو ته‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/15‬‬ ‫‪ 1۴/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫افغانستان کې په غاړه لري‪ .‬همدارنګه په دې فعالیتونو کی‬ ‫د اوبو لګونې د کانالونو بیارغونه د‬ ‫هیواد په ډیرو سیمو کې د المزروع‬ ‫د پروژې د جوړولو او عملیاتو له پاره امنیتي مدیریت هم‬ ‫ځمکو څخه د کښت ځمکو په‬ ‫شامل دي‪.‬‬ ‫بدلون او له هغو څخه د حاصالتو په‬ ‫راغونډولو کې خورا اغیزمنتیا درلودلې‪.‬‬ ‫د اوبو لګونې د دغو سیستمونو‬ ‫داوبو لګولو سیستم درغونې او‬ ‫بیارغونه د اوبو لګولو سیستم د‬ ‫رغونې او پراختیا پروژې په چوکاټ‬ ‫پراختیا پروژه‬ ‫کې مايل مرسته ترالسه کوي‪ ،‬او تر اوس‬ ‫مهال پورې ‪ ۶۳,۰۰۰‬کروندګر او کورنۍ‬ ‫دنړیوال بانک ‪ ۹۷،۸‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫یی په ټول هیواد کې له دغو خدماتو‬ ‫دافغانستان دبیارغونې صندوق ‪ ۴۸،۴‬میلیونه ډالره وړیا‬ ‫څخه برخمن شوي‌ دي‪.‬‬ ‫مرسته‬ ‫د دولت ‪ ۲،۵‬میلیونه ډالر مايل مالتړ‬ ‫‪.‬‬ ‫دغه پروژه دافغانستان داوبو لګولو دسیستم رغونې او‬ ‫پراختیا په منظور‪ ،‬چې په بشپړه توګه دنړیوال بانک له خوا‬ ‫متویلېدله او د ‪ ۲۰۱۱‬میالدي کال په ډسمرب کې بشپړه شوه‪،‬‬ ‫تطبیقیږي‪.‬نوموړې پروژه له ‪۳۰۰۰۰۰‬هکټارو څخه زیاته‬ ‫کرنیزه ځمکه خړوبوي‪ .‬دیو محدود شمیر بندونو ډیزاین‬ ‫او بیارغونه او همدارنګه داوبو اندازه کولو او هوا پیژندنې‬ ‫اسانتیاوې هم ددې پروژې لخوا مالتړ کېږي‪.‬‬ ‫ د‪ ۲۰۱۵‬میالدي کال دسپتمرب د میاشتې ترپای پورې په ټولو‬ ‫برخو کې پرمختګونه ترالسه شوي دي‪ .‬داوبو لګولورسچینو په‬ ‫برخه کې په مجموعي ډول ‪ ۹۸‬داوبو لګولو دشبکې طرحې‬ ‫رامینځته شوي‪ ،‬چې له هغو څخه داوبو لګولو درسچینو په‬ ‫اړوندو سیمو کې ‪ ۱۰۰۰۰۰‬هکټاره ځمکه (دپروژې دپای ته‬ ‫رسیدو په پرتله‪ ،‬چې ‪ ۳۰۰۰۰۰‬هکټاره ځمکه ترپوښښ الندې‬ ‫نیيس) خړوبوي او ‪ ۶۳۰۰۰‬تنه بزګران ورڅخه ګټه اخيل‪.‬‬ ‫ د اوبو د کوچني بند په برخه کې‪ ،‬د ‪۲۲‬کوچنیو بندونو د‬ ‫لومړنی ارزونې په ترڅ کې د سیند په شاميل کاسه کې د شپږو‬ ‫غوره بندونو لومړنی مطالعه تر رسه شوه‪ .‬په پام کې ده چې‬ ‫تفصیيل ټولنیزه او محیطي مطالعه به یې هم تر رسه يش‪.‬‬ ‫ د پروژې د مايل وجوه څخه ‪ ،‬افغانستان به هم ‪۳۱۶،۶‬‬ ‫اټکل شوي‪ ،‬چې داسالمي پرمختيا بانک ‪ ،‬دامريکا دمتحده‬ ‫د منځنی اسیا څخه جنويب اسیا ته د‬ ‫ دهایدرو میتیورولوژی په برخه کې ‪ ۱۲۷‬ایستګاوو‬ ‫میلیون امریکایی ډالره د پرمختیا د نړیوالې ادارې په چوکاټ‬ ‫ايالتونو دنړيوالې پرمختيا ادارې (‪ )USAID‬په ګډون نور‬ ‫او دواورې داندازه کولو هاریدرو لوژیک ‪ ۵۶‬ایستګاوو‪،‬‬ ‫کې له وړیا مرستو څخه تر السه کړي‪ .‬دا پیسې به د ‪۵۶۰‬‬ ‫رشيکان د (کاسا‪ )١٠٠٠ -‬له پاره مايل لګښتونه برابروي‪.‬‬ ‫بریښنا د لیږد پروژه (کاسا – ‪)۱۰۰۰‬‬ ‫نصبولو کار‪ ،‬چې په بیالبیلو پنځو سیندنیو حوزو کې واقع‬ ‫دپرمختیا د نړیوالې ادارې ‪ ۵۲۶،۵‬میلیون ډالر وړیا مرسته‬ ‫کیلومرت په حدود کې د لیږد د شبکې د متویل او جوړولو او‬ ‫ د (کاسا‪ )۱۰۰۰-‬پروژه د ‪ ۱۲۰۰‬کیلومرتو څخه زیاته‬ ‫دی‪ ،‬دوام لري‪ .‬رسبیره پردی دکیبيل تګلورې ‪ ۴۰‬پایګاوي‪،‬‬ ‫د هیواد شاملی او ختیزو والیتونو له الرې د متصل کولو له‬ ‫د بریښنا د ‪ .‬لیږد پروژه ‪ ،‬دبریښنا انرژي د تاجکستان او‬ ‫د هایدرولوژۍ په ایستګاوو کې داندازه اخیستنې دجریان‬ ‫د‪ ٢٠١٤‬ميالدي کال دمارچ په ‪ ٢٧‬نيټه دنړيوال بانک ګروپ‬ ‫پاره به ولګول شی‪ .‬همدارنګه دا پیسې به مهنديس طرحو‬ ‫قرغیزستان‪ .‬د بریښنا د تولید سټیشنونو څخه د پاکستان او‬ ‫له پاره نصب شوې دي‪.‬ددې پروژې تشکیل او جوړښت‬ ‫مديره هئيت ‪٥٢٦‬ميليونه ډالره وړيا مرسته له مرکزي آسيا‬ ‫او په کابل کی د یوه تبدیل کوونکی ‪ ۳۰۰‬میګاواټو ستیشن‬ ‫افغانستان کې سب سټیشنونو ته بریښنا لیږدوي ‪،‬رامینځته‬ ‫(ساختار) به اوس وخت کې دکتنې الندې دې او دهغې‬ ‫څخه جنويب آسيا ته دبريښنا دليږد پروژې ( کاسا‪)١٠٠٠ -‬‬ ‫د جوړولو لپاره متویل کوي‪ .‬هیله کیږي چی د ‪ ۳۰۰‬میګاواټه‬ ‫کوي‪ .‬دا پروژه د مهندسۍ طرح ‪ ،‬د لیږد د شبکو جوړول او‬ ‫داجراء او تررسه کولو له پاره دافغانستان دبیارغونې صندوق‬ ‫دمتويل له پاره څلورو هيوادونو ‪ :‬افغانستان ‪،‬قرغزستان‬ ‫بریښنا په واردولو رسه د (کاسا‪ )۱۰۰۰-‬پروژې له الرې به په‬ ‫تر رسه کول او درې تبدیلونکي سټیشینونه هم متویلوي‪ .‬د‬ ‫ته وړاندیز شوي ‪ ۷۰‬میلیونه ډالر طی مراحل کیږي‪.‬‬ ‫جمهوريت‪ ،‬پاکستان او تاجکستان ته تصويب کړه‪ .‬دغه‬ ‫افغانستان کی زیاتې کورنۍ او سوداګریز بنسټونه د بریښنا‬ ‫تولید ستیشنونه چی د لیږدیدونکی انرژي د (کاسا‪)۱۰۰۰ -‬‬ ‫دبريښنا دانتقال زيربنايي پروژه به سودا ګريز او جوړښتي‬ ‫له شبکو رسه وتړل يش‪ .‬په افغانستان کې د بریښنا رشکت‪،‬‬ ‫له الری برابروي‪ ،‬ځینی سټیشنونه‪ ،‬لکه د توکتوګول سټیشن‬ ‫ترتيبات او همدارنګه دپايښت لرونکې ‪ ١٣٠٠‬ميګاواټه‬ ‫چی د بریښنا د تامین دنده لري‪ ،‬همدارنګه د انرژی او اوبو‬ ‫د قرغیزیستان په جمهوریت کي او د نوریک سټیشن په‬ ‫سوداګريزې بريښنا له پاره داړتياوړ زير بناوې هم ترالس‬ ‫وزارت‪ ،‬چی ددې پروژې فعالیتونو د تطبیق مسوولیت په‬ ‫تاجکستان کې د پخوا څخه فعال دي‪.‬‬ ‫الندې ونييس‪ .‬ددې پروژې اټکيل لګښتونه ‪ ١،١٧‬ميليارده ډالر‬ ‫پايلې‬ ‫‪/17‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ ۱۶/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫د کانال بيا رغونه به‬ ‫په بامیان والیت کې کلیوايل ژوند ښه کړي‬ ‫ •‬ ‫ په بامیان والیت کې به د کانالونو د سېستمونو بیارغونه کروندګرو ته دا وړتیا ورکړي‪ ،‬چې د ښه اوبه‬ ‫لګولو له الري د خپلو ځمکو حاصالت زیات او د اوبنیز برېښنا په وسیله د ژوند کولو سطح لوړه کړي‪.‬‬ ‫ •‬ ‫ د اوبو او انرژی وزارت د اوبو لګولوسیستم د رغونې او پراختیا پروژې الندې به په ټول افغانستان کې‬ ‫کانالونه او د اوبو لګولوسیستمونه ورغول شي‪.‬‬ ‫ د نړېوال بانک ګروپ د نړېوالې پراختیا ادارې او د افغانستان د بیارغونې صندوق د دې پروژې مالتړ‬‫ •‬ ‫کوي‪.‬‬ ‫از محمد مهر‪ ،‬چې ‪ ۴۲‬کلن دی‪ ،‬د اوړي په یو تود او ارام ماسپخین‬ ‫کې پخپله ځمکه کار کوي‪ .‬پخپل لور (داس) رسه‪ ،‬هغه د کچالو د‬ ‫بوټو شنې ساقې او پاڼې پرېکوي‪ .‬سږ کال هغه د خپلې ځمکې په‬ ‫ډېره برخه کچالو‪ -‬د بامیان والیت یو محصول‪ ،‬چې د خپل ښه خوند‬ ‫ب‬ ‫له امله په ټول افغانستان کې نوم لري‪ -‬نال کړي دي‪.‬‬ ‫ مهر وروسته له دې‏د ډېرو کچالو کښت ته وهڅیده‪ ،‬چې په تېرو دوه کلنو‬ ‫کې یې پریامنه حاصل ترالسه کړو‪ .‬مهر‪ ،‬چې د بامیان د تاجیک کلی اوسېدونکی‬ ‫دی او د کرنې څخه خپل معیشیت ترالسه کوي‪ ،‬وایي‪ ” :‬مخکې ما د خپلې ځمکې‬ ‫څخه په حدود د‪ ۱۷۵۰-۱۴۰۰‬کیلو کچالو حاصل ترالسه کول‪ .‬خو په تېرو دوه کلنو‬ ‫کې د ځمکې عینې ټوټې تر ‪ ۳۵۰۰-۳۸۵۰‬کیلو کچالو پورې حاصل ورکړی‪ .‬زه پخپل‬ ‫حاصالتو کې په زیاتوايل خوښ یم“‪.‬‬ ‫ د د تاجیکو کيل د اسیاب رسبند په جوړونې رسه د څمکې په محصوالتو کې‬ ‫زیاتوالی راغلی‪ ،‬چې د کلیو ځمکو ته د اوبو کايف او ډاډمن لېږد پایله ده‪ .‬په یو‬ ‫کیلو میټر اوږد کانال کې د رسبند دروازه او د سیالب دروازه شتون لري‪ .‬په دې کار‬ ‫رسه د سیند اوبو‪ ،‬چې په کلیو کې کروندو ته د اوبو رسونې یواځینې رسچینه ده‪-‬‬ ‫د ضایعه کېدنې ستونزه هواره شوې‪ .‬تر دې وړاندې‪ ،‬د اوبو ډېره برخه به ضایعه‬ ‫کېدله ځکه‪ ،‬چې کروندو ته د اوبو رسونې لپاره کوم سېسټم شتون نه درلود‪.‬‬ ‫ د تاجیکو کيل په څېر‪ ،‬د کانالونو شته سېسټمونه د اوبو او انرژی وزارت د اوبو‬ ‫لګولوسیستم د رغونې او پراختیا پروژې الندې په عرصي معیارونو جوړیږي‪.‬‬ ‫“‬ ‫ په کرنه او اوبو لګولوباندې د مثبت اغېز برسېره‪ ،‬کانال جوړونه د یو شمېر‬ ‫نورو ګټو المل ګرځېدلې‪ .‬د اوبو ژرندې‪ ،‬چې د کانال رسه موقعیت لري‪ ،‬د اوبو د‬ ‫کلیوال د یو شمېر ګټو څخه برخمن دي‬ ‫ د کانال د بیارغوين نه مخکې‪ ،‬‬ ‫ډېروايل له امله خپل تولید زیات کړی‪ .‬په پایله کې‪ ،‬اوس د شا او خوا کلیو څخه‬ ‫د تاجیکو کيل د پراختیایي شورا مرش‪ ۴۵ ،‬کلن عزیز احمد دغه پرمختګ په دې‬ ‫ګڼ شمېر خلک ژرندې ته خپل غنم د اوړه کولو لپاره راوړي‪.‬‬ ‫ډول ترشیح کوي‪ ”:‬د کيل څخه په تېرېدونکي سیند کې د اوبو کچه هر کال‬ ‫ د دې ترڅنګ‪ ،‬د اوبو لېږد کې د زیاتوايل په پایله کې د تاجیک کيل استوګن‬ ‫د پرسلی په دوه لومړیو میاشتو کې لوړیږي‪ .‬د کانال د جوړېدو څخه مخکې‪،‬‬ ‫ سېالبونو کرنیزې ځمکې له منځه یوړې‪،‬‬ ‫”‬ ‫توانېديل‪ ،‬چې د برېښنا کوچنی بند فعاله او د رڼا لپاره کايف اندازه برېښنا تولید‬ ‫سېالبونو کروندې له منځه یوړې‪ .‬خو اوس د کانال په رسبند باندې د کانکریتي‬ ‫کړي‪ ۴۹ .‬کلن استوګن عبدالبصیر خوښ دی‪ ،‬چې د رسبند د دروازې جوړیدنې‬ ‫دروازې د جوړېدو نه پس دغه ستونزې هوارې شوې دي“‪.‬‬ ‫کيل ته خوشحايل راوړې او وایي‪” :‬زمونږ د اوبنیز برېښنا کوچنی جرناتور د پخوا په‬ ‫پرتله ډېر فعاله دی او زمونږ ماشومان اوس کوالی يش د برېښنایي څراغونو په رڼا‬ ‫کې خپل درس ووایي‪“.‬‬ ‫ اوس له یوې خوا کروندو ته په کايف اندازه اوبه رسېږي او له بلې خوا د اسیاب‬ ‫کانال د رسبند په دروازه باندې د اوبو د جریان په تنظیمولو رسه هغوي د تخریب‬ ‫څخه ژغورل کېږي‪ .‬همدا رنګې‪ ،‬د ټرانسپورټ لپاره کارېدونکی پل هم پیاوړی او‬ ‫خو اوس دغه ستونزې هوارې شوي‪.‬‬ ‫خوندي کړای شوی دی‪.‬‬ ‫– عزیز احمد‪ ،‬د تاجیکو د کيل د پراختیایي شورا مرش‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/19‬‬ ‫‪ ۱۸/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫چې دایران او افغانستان ترمینځ له ګمرکونو رسه دګمرکونو‬ ‫دسوداګرۍ د اسانتیا او ګمرکونو‬ ‫دهمکارۍ قرار داد هم ژر السلیک يش‪ .‬دافغانستان‬ ‫دګمرکونو ریاست له متحده عريب اماراتو او ترکیې رسه ورته‬ ‫داصالحاتو دویمه پروژه‬ ‫دنړیوال بانک ‪ ۵۰،۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫دهمکارۍ قرار دادونو له پاره خربې اترې پیل کړي دي‪.‬‬ ‫د‌طبیعي رسچېنو د اوږدمهالې پراختيا‬ ‫دغه پروژه دګمرکونو عرصي کولو او سوداګرۍ داسانتیاوو‬ ‫دبیړنۍ پروژې کيل بریاوې تعقیبوي او د روانو اصالحاتو‬ ‫پروژه‬ ‫پيل کېدو ته دوام ورکوي‪.‬دغه پروژه دافغانستان ګمرکونو‬ ‫ته دا وړتيا ورکوي چې دګمرکونو عرصي کولو پروسه تررسه دنړیوالبانک‪ ۴۳‬میلیونهډالرهوړیامرسته‬ ‫کړي او په منصفانه او اغیزمنه توګه دقانوين مالونو دترخیص ددی پروژې موخه د کانونو او پرتولیم وزارت او د‬ ‫چاپیریال د ساتنې د ادارې د وړتیاوو لوړول دی‪ ،‬تر څو‬ ‫چارو ته ښه والی ورکړي‪.‬‬ ‫د افغانستان کاين رسچينې په شفاف او اغیزمنه توګه‬ ‫په‬ ‫لو‬‫ړ‬‫او‬ ‫ر‬ ‫السته‬ ‫د‬ ‫هدفونو‬ ‫او‬ ‫موخو‬ ‫ دغه پروژه ددې‬ ‫انکشاف او پرمختیا ومومي او خصويص سسکټور په‬ ‫دمالونو‬ ‫څخه‬ ‫ګمرکونو‬ ‫له‬ ‫کې‬ ‫هیوا‬ ‫ټول‬ ‫هیله ده‪( :‬الف) په‬ ‫دترخیص دټولو عملیاتو کمپیوټري کول‪( .‬ب) په ګمرکونو کې چټکتیا رسه وده وکړي‪.‬‬ ‫د معلوماتو داجرائیوي سیستم نصبول او ورڅخه استفاده ددې پروژې په چوکاټ کې ثابتو پرمختګونو‪ ،‬دحاجي‬ ‫کول‪ ،‬چې په دقيق ډول دعملیاتو دوخت څارنه وکړي‪( .‬ج) ګک داصيل قرارداد له پاره د خربو اترو او داوطلبۍ له‬ ‫دپولې دواړو خواووته دګمرکونو ترمینځ همکارۍ لپاره معاملی څخه دمالتړ په شمول‪ ،‬دوام موندلی دی‪ .‬یو‬ ‫امکانات برابرول‪( .‬د) دځانګړو ګمرکې زیربناوو برابرول‪ ،‬نړیوال پالوی دخربو اترو د پروسې له شفافیت اوروڼتیا‬ ‫چې دعرصي عملیو دتطبیق الرې چارې برابرې کړي‪(.‬ر) په څخه د ډاډ ترالسه کولو له پاره هم ګومارل شوی دی‪.‬‬ ‫ګمرکونو کې دیو قانوين ادارې او تاسسايت چوکاټ رامنځته نور پرمختګونه هم په ځینو ساحو‪ ،‬لکه دځمکې دنویو‬ ‫معلوماتو راټولول‪ ،‬دځمکې دمعلوماتو دیوې کمپیوټري‬ ‫کولو له پاره دتخنیکي مرستو برابرول‪.‬‬ ‫ دګمرکي ارقامو اتوماتیک سیستم (اسیکوډا) اود ترشیح رسچینې له پاره دموجودو ډیجیټيل تاریخي معلوماتو‬ ‫بشپړه پروسه په اوس وخت کې ‪ ۱۳‬په کمپیوټري سیستم ترالسه کول‪ ،‬هغو څیړنو ته دعالقمندۍ او لیوالتیا په‬ ‫سمبال دفرتونه په بشپړه توګه فعال دي او له ‪ ۹۵‬سلنې موخه‪ ،‬چې ددې برخې دپیاوړتیا او نویو زیرمو دموندنې‬ ‫زیاته ترشیحي ګمرکي چارې یې تر خپل پوښښ الندې له پاره ورته اړتیا ده‪ ،‬تررسه شوي دی‪ .‬همدارنګه دفرعي‬ ‫نیولی دي‪ .‬دپخوانی ګمرکي ارقامو له اتوماتیک سیستم سکټوري پرمختیا ‪ ۱۸‬پالیسۍ دپایښت لرونکي پرمختیا‬ ‫څخه په نړیواله (اسیکوډا ‪ )++‬شبکې پرویب سایټ باندې دالرښود له پاره چمتو او چاپ شوي دي‪.‬‬ ‫متکی نوي سیستم ته دانتقال پروګرام په ‪۱۲‬ځایونو کې دقرارداد دکتنې او څیړنې او قبلونې یو خپلواک بهرنی‬ ‫دميل او نړیوال عبور له پوښښ رسه یو ځای بشپړشوی دی‪ .‬سیستم تاسیس شوی دی‪ .‬په عین وخت کې دافغانستان‬ ‫اړتیا لیدل کیږي چې له استخراجي‬ ‫صنایعو څخه د کورين‌عوایدو او بهرين‬ ‫ د ‪ ۱۰‬لویو زیربناوو او ‪ ۲۱‬کوچنیو زیر بناوو دپرمختیا او د ژوند دچاپیریال ساتنې دا دارې او کانونو او پطرولیم‬ ‫اسعارو په تامین کې‪ ،‬چې په هیواد‬ ‫انکشاف کار په خوست کې دګمرک دیوې نوي ودانۍ په وزارت دکار کوونکو دظرفیت جوړونې کار دچارو درسته‬ ‫ دعینک دمسو په رسه رنګ په نښه شوې لرغونې‬ ‫کې دکوچنیو کانونو دصنایعو د استخراج دفرعي سکټور‬ ‫کې د پراختیا چارو د مايل متویل لپاره‬ ‫ګډون او دکابل ‪ ،‬جالل آباد‪ ،‬کندهار او نیمروز دګمرکونو رسولو‪ ،‬تنظیم او کتنې په برخه کې روان دی‪ .‬ددې پروژې‬ ‫د ښه وايل کارونه‪ ،‬چې قرار داد یې په ټول ګټو وزارت الندې نورو فعالیتونو کې‪ :‬دمجدد استقرار دپالیسۍ‬ ‫ورته اړتیا لیدل کیږی‪ ،‬ګټه اخیستنه‬ ‫ساحې دکیندنو کار نږدې په سلو کې ‪ ۸۰‬جریان لري‪،‬‬ ‫داقتصادي ستونزو رفع کول او داستخراجي صنایعو‬ ‫خورا اړینه ده‪ .‬د طبیعی رسچینو د‬ ‫دغه فعالیتونه د ‪ ۸‬تنو بهرنیو او ‪ ۱۸‬تنو افغان لرغون‬ ‫دشفاف او روڼ نوښت تررسه کول شامل دي‪.‬‬ ‫اوږد مهالې پراختیا پروژه په دوام‬ ‫اړه لري‪ ،‬په بریالۍ توګه رسته رسیدلی دی‪ .‬دګمرکونو دچوکاټ دچمتو کولو او دټولنیزو چارو دتنظیم او‬ ‫پورې ‪.‬‬ ‫پیژندونکو او په هغه ځای کې ‪۱۸‬تنه حامیتي کارکوونکي‬ ‫دمډرن کولو له پاره دعمل دپرورګام دپوستي چارو دتفتیش چاپیریايل همکارۍ دچوکاټ رامینځته کول‪ ،‬ددې سکټور‬ ‫داره توګه توانیدلې ده‪ ،‬چې د اړوندو‬ ‫ په استخراجي صنایعو درونټیا دنوښت دپروژې داړیکو‬ ‫ادارو د وړتیاو په ښه وايل‪ ،‬په تیره بیا‬ ‫او ‪۵۵۰‬کارګران چې دکان دشاوخوا سیمو څخه استخدام‬ ‫ډله ټیم دعامه پوهاوې کمپاین دورکشاپونو دجوړولو‬ ‫د حقوقي چوکاټ‪ ،‬د کانونو د رسچینو‬ ‫او پلټنی دپالن تررسه کیدل ‪ ،‬دپالیسۍ مدیریت او دپیښو له پاره دټولنیز او چاپیریالی حالت دیوې سرتاتیژیکی‬ ‫پ اوږدو کې دکانونو‬ ‫شوي دی‪ ،‬تررسه کیږي‪ .‬دتیر کال ّ‬ ‫او دزده کړې د دورو درامینځته کولو او رسته رسولو له‬ ‫ضد پروسیجر او دګمرکونو دسرتاتیژیکو پروګرامونو په برخه ارزونې چمتو کول‪ ،‬دکانونو او پطرولیم وزارت له پاره د‬ ‫د شفافې پراختیا او د خصويص‬ ‫سکتور د پراختیا د مالتړ په برخه کې‬ ‫پرتولیم او اطالعاتو او فرهنګ وزارتونو خپلو همکاریو ته‬ ‫الرې عميل کوي‪ .‬په شاملی او ختیځو والیتونوکې ددې‬ ‫مرستې وکړي‪.‬‬ ‫کانونو د کدسرت دکمپیوټري سیستم رامینځته کول ‪،‬دعینک‬ ‫کې بنسټیز پرمختګونه ترالسه شوي دی‪.‬‬ ‫(چې پخوایې هومره پرمختګ درلود)د کتنې وړ زیاتوالی‬ ‫ورکشاپونو دلومړۍ دورې له پای ته رسیدو وروسته‬ ‫دمسو پروژې کې په درې اړخیزه بڼه دانځورونو (عکسونو)‬ ‫داد‪،‬‬ ‫ار‬‫ر‬ ‫ق‬ ‫دهمکارۍ‬ ‫ له ګمرکونو رسه دګمرکونو‬ ‫ورکړی دی‪ .‬په تیرو کلونو کې دکانونو او اطالعاتو فرهنګ‬ ‫داړیکو ټیم دعامه پوهاوی ورکشاپونه اتو وزارتونو او‬ ‫اخیستل د دولتي تشبثاتو دسوداګریزکولو دګزینو او مرکز‬ ‫کال‬ ‫میالدي‬ ‫‪۲۰۱۴‬‬ ‫د‬ ‫ترمینځ‪،‬‬ ‫دافغانستان او تاجکستان‬ ‫وزارتونو خپلو همکاریو اندازه (چې دکارونو دپرمختګ له‬ ‫اړوندو ادارو ته تررسه کوي‪.‬دورکشاپونو دریمه دوره په‬ ‫رامینځته کول‪ ،‬دکانونو او پطرولیم او اطالعاتو او فرهنګ‬ ‫او‬ ‫اطالعاتو‬ ‫دګمرکي‬ ‫او‬ ‫شو‬ ‫السلیک‬ ‫دمارچ په میاشت کې‬ ‫پاره کلیدي وې) او هم یې د پروژې درهربۍ په سطحه‬ ‫جنويب او لویدیزو والیتونو کې د ‪۲۰۱۶‬کال داپریل او مارچ‬ ‫معلوماتو دتبادلې دقیق وخت د‪ ۲۰۱۵‬میالدي کال دجوالی وزارتونو دصنعتي تفحصاتو او فرهنګي میراثونو دپلټنې‬ ‫زیاتې کړې دی‪.‬‬ ‫په میاشتو کې په پام کې نیول شوې ده‪.‬‬ ‫له میاشتې څه پیل شوی دی‪ .‬داسې هیله او توقع کیږي دکار له پاره دتخنیکي همکاریو برابرول‪ ،‬په افغانستان‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/21‬‬ ‫‪ ۲۰/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫چې دسپام او پور ورکولو دفعالیتونو له الرې یو لړ مايل‬ ‫‪ /‬د کلیو پراختیا‬ ‫اصول رامنځته کړي او هم سوداګریزو رشکتونو ته تخنیکي‬ ‫خدمتونه برابرکړي‪.‬‬ ‫ تر اوسه د دې پروګرام له الرې د سپامڅه‬ ‫د افغانستان د کلیوايل سړکونو جوړولو‬ ‫باندې‪۵۵۶۱‬ډلې‪ ،‬چې شاوخوا‪ ۴۸۰۰‬بېوزله کليوايل غړی‬ ‫پروګرام‬ ‫لري (‪ ۵۳‬سلنه یې ښځې دي) په ‪ ۷۴۷‬کلو کې تنظیم شوي‬ ‫دنړیوال بانک ‪۱۲۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫دي‪ .‬د سپام دغوډلو څه باندې ‪ ۳،۳۷‬میلیونه ډالر سپمويل‬ ‫دافغانستان دبیارغونې صندوق ‪ ۲۰۷‬میلیونه ډالره وړیا‬ ‫دي او غړو یې تر ‪ ۲۷۰۰۰‬زیات داخيل پورونه د تولیدي او‬ ‫مرسته‬ ‫بیړنیو موخو لپاره تر السه کړي دي‪ ،‬چې د پورونو د بېرته‬ ‫ورکړې کچه ‪ ۹۵‬سلنه ده‪ .‬د پام وړ کاروبارونو د رامنځته‬ ‫دافغانستان دکلیوايل الرو او رسکونو جوړولو پروګرام‬ ‫کېدو په موخه «د سپام ډلو د ټولنو» تر نامه الندې د‬ ‫دکلیوالو استوګنو دځواکمنولو لپاره‪ ،‬چې ددغو الرو او‬ ‫سپام او پورونو‪۴۱۵‬صندوقه رامنځته شوي دي‪ .‬دا ټولنې‬ ‫رسکونو په وسیله په هر ډول جوي حاالتو کې اسايس‬ ‫د حسابونو دقيق او تازه ارقام او ښه مدیریتي جوړښتونه‬ ‫خدمتونو او اسانتیاوو ته الس رسی موندالی يش‪ ،‬په ټول‬ ‫او امکانات لري‪ .‬په منځنۍ کچه د سپام هره ټولنه د پور‬ ‫افغانستان کې مرسته کوي‪ .‬دغه پروژه په پام کې لري‬ ‫ورکړې لپاره ‪ ۶۵۰۰‬ډالر پانګه لري‪ ،‬چېد نورو مايل مرستو‬ ‫چې یو شمیر هغه استوګن‪ ،‬چې له هغو کلیوايل رسکونو‬ ‫په ورزياتېدو يې اندازه لوړېږي‪ .‬دغه ټولنې د خپلو هغو‬ ‫څخه ددوه کېلومرتو په واټن استوګنه لري‪ ،‬چې د کال په‬ ‫غړو‪ ،‬چې غواړي د خپلو تولیداتو کچه لوړه کړي او یا په‬ ‫اوږدو کې ورڅخه استفاده کېږي‪ ،‬زیات کړي او رضوري‬ ‫سوداګریزو فعالیتونو کې ونډه واخيل خو د سوداګریزو‬ ‫خدمتونو ته دالرسيس لپاره د تګ وخت راکم کړي‪ ،‬او د‬ ‫بانکونو او کوچنیو پور ورکوونکو نقدي پورونه نيش ترالسه‬ ‫کلیوالو استوګنو الرسسی رضوري خدمتونو ته اسانه کړي‪.‎‬‬ ‫کوالی‪ ،‬الرسسی دې ډول مايل خدماتو ته برابروي‪.‬‬ ‫ د‪ ۲۰۱۶‬کال د سپتمرب تر میاشتې پورې ددې پروژې‬ ‫ د افغانستان د کلیوالې صنایعو د ودې اوپرمختیا پروګرام‬ ‫له الرې په ‪ ۴۱۰‬کیلومرته دویمه درجه رسک کریړ اچول‬ ‫هم د خپلو تخنیکی مرستو په برابرولو رسه ‪۱۲۳۸‬متشبثینو‬ ‫شوی‪ ۱۰۵ ،‬کیلومرته دویمه درجه رسک قیر شوی‪۹۰۰،‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫ګروپونو څخه (چی ‪ ۶۵‬سلنه یی ښځې دي) او ‪ ۵۶۳‬کوچني‬ ‫کیلو مرته دریمه درجه رسک بشپړ شوی دی‪ .‬رسبیره په‬ ‫او منځنۍ متشبیثین (چې د هغه ‪ ۱۳‬سلنه میرمنې دي )‬ ‫دې د ‪ ۱۱۰۰‬مرتو په طول دویمه درجه پلونه او ‪۱۴۸۴‬مرته‬ ‫چی د دوی د وړتیاوو په پام کې نیولو رسه سم د کار الرو‬ ‫دریمه درجه پلونه جوړ شوي دي‪.‬همدارنګه په دې وخت‬ ‫چارو او د عوایدو په را منځته کولو کې د عمده عواملو په‬ ‫کې د ‪ ۳۲۵۰‬کیلومرتو د فرعی رسک څخه په ورځنۍ‬ ‫د شاتو د مچی متشبثین په افغانستان‬ ‫توګه په کلیوالو سیمو کې ټاکل شوي دي ‪ .‬د بازار د اړیکو‬ ‫توګه ساتنه کیږي او په منظمه توګه د ‪ ۱۳۲‬کیلومرته‬ ‫کې د شاتو د ښه کیفیت د تولید له‬ ‫امله په بازار کې بې سارۍ شهرت‬ ‫او ارځښت د ځنځیر په پياوړتيا کی د کلیوالو صنایعو له‬ ‫کوچني واټ او رسک هم بشپړ شوی دی‪ .‬په ورځنی توګه‬ ‫ترالسه کړۍ‪ .‬د افغانستان د کلیوايل‬ ‫پاره فعالیت کوي‪ .‬په ټولیزه توګه د والیتي وضعیت او‬ ‫د ‪ ۳۰۰‬کیلومرتدریمه درجه رسک او ‪ ۵۰۰‬کیلومرته کوچنی‬ ‫صنایعو د ودې پروګرام لخوا د شاتو‬ ‫تولید کوونکو ته د شاتو د تولید‪،‬‬ ‫حالت ‪ ۶‬مطالعې بشپړې شوي اود ‪ ۱۰‬نورو والیتی حالتونو‬ ‫واټ ساتنه او څارنه هم بشپړه شوې ده‪ .‬د هیواد په‬ ‫پیوستون پروګرام وکړای شول‪ ،‬چې له ‪ ۳۵۰۰۰‬څحه په زیاتو‬ ‫دميل پیوستون دبیړين پروګرام درېيم پړاو‬ ‫پروسس او بسته بندی په برخو او‬ ‫مطالعې اوس تر کار الندې دي‪ .‬له ‪ ۱۱۳‬تنو کوچیانو او‬ ‫سطح د کلیوالو واټونو او رسکونو رشایطو د حالت لومړنۍ‬ ‫کلیو کې کلیوايل پراختیایي شوراګانې رامینځته کړي او بیا‬ ‫دنړیوال بانک ‪ ۴۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫همدا راز د هغوی د سوداګرۍ په‬ ‫‪ ۱۴۳‬تنو معلولو وګړو رسه مرسته شوی‪ ،‬ترڅو هغوی‬ ‫کتنه او رسوی بشپړه شوې ده‪.‬‬ ‫پراختیا کې روزنه ورکړل شوې ده‪.‬‬ ‫ورپسې له ‪ ۱۱۵۰۰‬څخه په زیاتو کلیو کې دټاکنو دتررسه‬ ‫دافغانستان دبیارغونېصندوق ‪۱،۰۵‬میلیاردو ډالره وړیا‬ ‫دغه پروژه د شاتو تولید کوونکو ته‬ ‫وکړای يش دخپلو محصوالتو اندازه زیاته کړي‪ .‬د کلیوايل‬ ‫کیدو په موخه خپل مالتړونه برابر کړي‪ .‬له ‪ ۴۹۰۰۰۰‬تنو‬ ‫څخه زیات د کلیوايل پرمختیایي شوراګانو غړي انتخاب او‬ ‫مرسته‬ ‫په کورين نندارتونونو کې د هغوی د‬ ‫ګډون زمینه هم آسانه کړې ده‪.‬‬ ‫صنایعو د پراختیا ميل پروګرام‪ ،‬ټولنې ته د الرسيس لپاره‬ ‫د افغانستان د کلیوايل صنایعو د ودې‬ ‫دجاپان د ټولنیزې پراختیا صندوق ‪ ۹،۵۹‬میلیونه ډالره‬ ‫د کليواليپراختیایي شوراګانو څخه کار اخيل او اوسمهال‬ ‫نومونه یې لیکل شوي دي او په ډیرو برخو کې لکه دهغوی‬ ‫وړیا مرسته‬ ‫د پنځو والیتونو‪ :‬پروان‪ ،‬بامیانو‪ ،‬ننګرهار‪ ،‬بلخ او هرات‬ ‫پروګرام‬ ‫حسابداری‪ ،‬دتدارکاتو‬ ‫دنقش او مسوولیت‪ ،‬لومړنۍ ‪.‬‬ ‫والیتونو په شلو ولسوالیو کې کار کوي‪.‬‬ ‫دنړیوال بانک ‪ ۲۸،۴‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫لومړنۍ الرې چارې او له نورو دولتي او پرمختیایي ادارو‬ ‫دافغانستان د دولت دا ډیر سرت پروګرام اوس په درېیم پړاو‬ ‫دافغانستان دبیارغونې صندوق ‪۶،۲‬میلیونه ډالره وړیا‬ ‫رسه داړیکو دتامین ابتدایي مدیریت په ګډون هغوی ته‬ ‫کې واقع دی او دهغې موخه او هدف دمالکيت دپیاوړي‬ ‫مرسته‬ ‫زده کړه ورکړل شوې ده‪ .‬له ‪ ۹۵۰۰۰۰‬تنو څخه زیات د‬ ‫احساس او ټولنیز ثبات رامنځته کول دي‪ .‬په داسې حال‬ ‫کلیوايل پراختیایي شوراګانو غړو ته دپروژو دمدیریت او‬ ‫کې چې دخدمتونو وړاندې کولو ښه وايل او دامنیت تامین‬ ‫ددې پروژې هدف داقتصادي فعالیتونو د انسجام او‬ ‫عميل کولو او ساتلو په برخو کې زده کړه ورکړل شوې ده‪.‬‬ ‫پياوړي کولو په برخه کې پراختيايي فعالیتونه د کلیوايل‬ ‫د سپام او پور په ګروپونو کې دبیوزلو کلیوالو استوګنو‬ ‫کلی دمالکیت دلرلو دیوې نښې په توګه تراوسه پوری له‬ ‫پراختيايي شوراګانو له خوا معريف‪ ،‬پالنګذاري‪ ،‬اداره او‬ ‫تنظیمول دي‪ .‬دغه پروژه به وروسته ددغو ډلو او ګروپونو‬ ‫‪ ۱۶۱ ،۳‬میلیونو ډالرو څخه زیات دنقدو پیسو په توګه‪ ،‬په‬ ‫څارلکېږي‪ .‬له ‪ ۲۰۰۳‬میالدي کال راهیسې تراوسه دميل‬ ‫لپاره تخنیکي مرستې هم برابرې کړي چې وکړای يش‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/23‬‬ ‫‪ ۲۲/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫دسالنګ لویه الره ده‪ .‬دغه رسک دهندوکش دتګلوري‬ ‫‪ /‬ښاري پراختیا‬ ‫دترافیکي ګڼه ګوڼې دلوی بار زغمل په غاړه لري او بل‬ ‫تګلوری یو خام دویم درجه رسک دی‪ ،‬چې له بغالن او‬ ‫دافغانستاندنویوبازارونودپراختیاپروژه‬ ‫بامیان څخه تیریږي ‪ .‬دغه پروژه دفواید عامې له وزارت‬ ‫دنړیوال بانک ‪ ۲۲‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫رسه مرسته کوي ‪ ،‬چې دبغالن ‪ -‬بامیان رسک‪ ،‬چې ‪۱۵۲‬کیلو‬ ‫مرته اوږدوالی لري‪ ،‬قیر کړي او همدارنګه دسالنګ الره او‬ ‫دغه پروژه به دسوداګرۍ دپراختیا د یوه آزمایښتي پروګرام‬ ‫تونل دواړه د (‪ )۸۷‬کیلو مرتو په اوږدوايل رسه بیاورغوي‪.‬‬ ‫په تطبیق رسه په الندې څلورو سرتو ښاري مرکزونو کې‬ ‫دپالن له مخې دبغالن ‪ -‬بامیان درسک دجوړولو کار د ژیر‬ ‫دسرتو اقتصادي فعالیتونو مالتړ وکړي‪ :‬کابل‪ ،‬مزار رشیف‪،‬‬ ‫پیل کیږي‪.‬‬ ‫جالل آباد‪ ،‬او هرات‪ .‬دغه پروژه به په نوموړو مرکزونو کې‬ ‫دمارکېټونو په اړه درضوري معلوماتو داخیستلو‪ ،‬دتولیداتو‬ ‫‪ /‬دټولنيز خونديتوب شبکه‬ ‫زیاتولو‪،‬دنوې ټکنالوژۍ‬‫دکيفيت لوړولو‪ ،‬دتولیداتو دظرفیت ‪.‬‬ ‫په اړه الزم پوهاوي ترالسه کولو او دسوداګریزو پالنونو په‬ ‫د افغانستان د ټولنيز خونديتوب شبکې‬ ‫‪«.‬‬ ‫ترتیب او تطبیق کې مرسته وکړي‪ .‬او دا به ددې سبب‬ ‫او المل وګرځي چې هغوی په کورنیو او بهرنیو بازارونو‬ ‫او د تقاعد د مالتړ پروژه‬ ‫کې خپل حضور او شتون پراخ کړي‪.‬دغه پروژه په ځانګړې‬ ‫دنړيوال بانک ‪ ٢٠‬ميليونه ډالره وړيا مرسته‬ ‫توګه داهوډ لري‪ ،‬چې له ‪ ۷۵۰‬خصويص متشبثینو او لسو‬ ‫سوداګریزو اتحادیو رسه دسوداګرۍ دپراختیا خدمتونو ته‬ ‫د دې پروژې په موخو کې الندې موضوعات شامل دي‪،‬‬ ‫دالرسيس لپاره دیو میکانیزم او ګډې ونډې له الرې مرسته‬ ‫الف) د تقاعد سیستم د اداري وړتیا لوړول‪ ،‬او ب) د ټولنیز‬ ‫اومالتړ وکړي‪ .‬په پام کې ده چې د دې پروژې له الرې په‬ ‫خوندیتوب شبکو د رامنځته کولو لپاره د اغیزمنو کړنالرو‬ ‫لنډه موده کې ‪ ۱۵۰۰‬دندې او کاري الرې چارې رامنځته‬ ‫د خپلولو په موخه د پالیسۍ د مناسب چوکاټ پراختیا‪،‬‬ ‫او په راتلونکي کې هم دکار کسب او دندو درامنځته کېدو‬ ‫په ځانګړې توګه دې ته ډېر پام ور اړول‪ ،‬چې اړ خلک د‬ ‫الرې چارې برابرې يش‪.‬‬ ‫پروګرام موخه وګرځول او په ځانګړل شويو ولسواليو کې له‬ ‫ دغه پروژه دسوداګرۍ او صنايع وزارت لخوا پلې کېږي‪،‬‬ ‫دې ډول خلکو رسه نقدي مرستې تررسه يش‪ .‬دا پروژه تر دې‬ ‫دخصويص سکټورر دپراختيا عمومي رئيس ددې پروژې د‬ ‫دمه الندې السته راوړنې لري‪:‬‬ ‫رياست چارې پر غاړه لري‪ .‬د افغانستان د نویو بازارونو د‬ ‫ دتقاعد دحقوقو دورکړی دیو اصالح شوي او نوي مډرن‬ ‫د ميل پیوستون پروژې لخوا په ټول‬ ‫پراختیا پروژي له خوا اسانتیاوې‪ ،‬چې ددې پروګرام الندې‬ ‫سیستم کلیدي عنارص ‪ ،‬دتقاعد دپانګې او لګښټونو دبرشي‬ ‫هیواد کې د کیلوايل پراختیايي شورا‬ ‫رامینځته شوي وو‪ ،‬په رسمي ډول د ‪ ۲۰۱۳‬میالدي کال دمارچ‬ ‫رسچینو داداري جوړښت دبیا کتنې‪ ،‬د مدیریتي معلوماتو‬ ‫ګانو رامینځته کونه‪ ،‬یو بریالۍ بهیر‬ ‫بلل کیږی‪ .‬دغه شورا ګانې په بیالبیلو‬ ‫په ‪ ۱۲‬نیټه رامخې ته شوې ‪ .‬له هغه وخت څخه تراوسه‬ ‫نوی او د پوهیدنې وړ سیستم ‪ ،‬دکاري پروسو دبستې‪،‬‬ ‫پورې ‪ ۱۰۵۱‬غوښتنلیکونه دکوچنیو او منځنیو متشبثینو له‬ ‫دعاید او لګښت له پاره منونی او پیش بینی شوي مالی‬ ‫فعالیتونو او بحثونو د شورا د غړو‬ ‫لپاره د هغوی د ناستو والړو او‬ ‫د هندوکش د غرونو د لړۍ د مواصاليت‬ ‫سلنه) اوبه لګولو(‪۲۶‬سلنه) بریښنا (‪ ۵‬سلنه) اونورو کوچنیو‬ ‫زیربناوو (‪۱۴‬سلنه) مايل مرستې ترالسه کړي دي‪.‬‬ ‫ښه نیت او رضا کارۍ رسه دهغو فرعي پروژو دتررسه کولو‬ ‫په موخه ‪ ،‬چې دميل پیوستون پروګرام له الرې پرمخ بیول‬ ‫خوا هغې ته وړاندې شوي او له ‪ ۴۳۴‬کمپنیو او مؤسسو‬ ‫موډلونه او تقاعد دمحاسبې دنوي سیستم دچارټ په‬ ‫خربو اترو لپاره خورا اغیزمنه ونډه‬ ‫درلودلې‪ ،‬او د کلیوايل شورا ګانو ته یی‬ ‫رسکونو پروژه‬ ‫ په بیالبیلو پړاوونو کې دميل پیوستون پروګرام ټول‬ ‫کیږي‪ ،‬ژمن شوي دي‪.‬‬ ‫رسه د ‪ ۱۰‬میلیونه ډالرو په ارزښت دلګښتونو دویش قرار‬ ‫ګډون تراجراء الندې نیول شوي دي‪ .‬شاوخوا ‪ ۵۵۰۰۰‬تنه‬ ‫دا فرصت برابر کړۍ‪ ،‬چې په بیالبیلو‬ ‫له ‪ ۲،۱۹‬میلیاردو ډالرو څخه زیات‪ ،‬چې له دې مبلغ ‪۲۵۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫ د‪ ۱۴۵۰۰‬په شمیر دکلیو نوې پرمختایي شوراګانې ‪ ،‬په‬ ‫دادونه السلیک شوي دي‪ .‬رسبیره پردې د افغانستان د نویو‬ ‫متقاعدین د تقاعد په نوي معلومايت مدیریتي سیستم کې‬ ‫فرعي پروژو باندې د غړو ترمینځ‬ ‫‪.‬مشوريت غوندې تررسه کړی‬ ‫څخه شاوخوا ‪ ۱،۶‬میلیارد ډالر دوړیا مرستې له الرې له‬ ‫خانګړې توګه تر دې روان پړاو الندې تاسیس شوي دي او‬ ‫بازارونو د پراختیا پروژی له خوا د نورو ‪ ۶۷‬قرارددادونو‬ ‫ثبت شوي او دهغوی معاشونه دبانکي حسابونو له الرې‬ ‫‪۸۷۹۰۰‬څخه زیاتو دکلیو پرمختیايي شوراګانو ته ورکړل ددې پروژې موخه او هدف دهندوکش د غرونو په لړۍ‬ ‫له ‪ ۱۱۳۰۰‬څخه زیاتې یې بیا ټاکل شوي دي‪ .‬په مجموعی‬ ‫ورکول‪ ،‬هغو کوچنیو او منځنیو متشبثینو ته چې په‬ ‫ورکول کیږي‪.‬‬ ‫شوي دی‪ .‬له ‪ ۷۱۸۰۰‬څخه زیاتې فرعی پروژې متوقف او کې دترانسپوريت ارتباطاتو دښه وايل په برخه کې په ګډون‬ ‫ډول له ‪ ۲۵۷۰۰‬څخه زیات دکلیو دپرمختیا پروګرامونه چمتو‬ ‫لومړي پړاو کې واقع دی‪ ،‬قراردادونه یې په بریالیتوب رسه‬ ‫ د نغدو پیسو د انتقال د خوندیتوب یوه څو پړاویزه‬ ‫ځنډول شوي‪ ،‬خو دنورو پاتې پروژو کار روان دی‪ .‬د متویل رسه د دولت له هڅو او هلوځلو څخه مالتړ دی‪ .‬دغه پروژه‬ ‫شوي او له ‪ ۴۲۷۰۰‬څخه زیات دفرعي پروژو وړاندیزونه‬ ‫بشپړشوي او داجراء پړاو ته یې رسويل دی‪ .‬همدارنګه د‬ ‫امتحاين پروژه ډیزاین‪ ،‬تطبیق او ارزول شوې ده‪ .‬د په نښه‬ ‫شویو فرعي پروژو څخه تر ‪۱۵‬نو زیاتو خلکو ګټه پورته کړې دغرنیو سیمو په تګلوري یې دباور وړ دتیریدو راتیریدو بهیر‬ ‫طرحه شوي دی‪ .‬له ‪ ۴۰۸۰۰‬څخه زیاتی پروژې له دې جملې‬ ‫دی پروګرام له الرې په ټول هیواد کې ‪ ۱۵۰۰‬کاري فرصتونه‬ ‫کولو او ګټې ته د سپارلو مکانیزم ازمایل شوی او د کمپیوټري‬ ‫ده‪ .‬د ميل پیوستون پروګرام د ‪۲۷‬نو کاري ورځو د رامینځ ته ته پراختیا ورکوي‪ .‬او د کال په ټولو فصلونو او موسمونو کې‬ ‫څخه له وړیا مرستو‪،‬چې له ‪ ۹۲۲‬میلیونو ډالرو څخه زیات‬ ‫د افغانستان دنویو بازارونو دپراختیا دپروګرام له الرې په‬ ‫ثبت رسه یو ځای بهبود مومي‪.‬په تیرو دریو کلونو کې‬ ‫به دهندوکش دغرونو له لړۍ څخه دمسافرینو او مالونو‬ ‫کولو له الري لنډ مهالې ګامرنې رامینځ ته کړي دي‪.‬‬ ‫کیږي‪ ،‬مالتړ یې شوی دی‪ ،‬خو له دې جملې څخه ‪۲۴۶۰۰‬‬ ‫ټول هیواد کې د ‪ ۳۰‬سلنې هغو ښځو په شمول‪ ،‬چې ‪۱۵۵‬‬ ‫نوموړي پروګرام تر ‪۱۶۰۰۰‬زیات بیوزلو او مستحقو کورنیو‬ ‫دتګ راتګ او وړلو راوړلو له پاره فرصتونه برابر کړي‪.‬‬ ‫ دزیاتو معلوماتو له پاره الندې انټرنیټي پاڼې ته ‬ ‫پروژې درول شوي دي‪ .‬متوقف شوې او دنورو پروژو کار‬ ‫ډوله نوي ښه شوي تولیدات یې کورنیو بازارونو او صادرايت‬ ‫(د ‪۸۰۰۰۰‬په شاوخوا کې وګړي) رسه د پنځو والیتونو په اتو‬ ‫ په اوس وخت کې یوازې دوه رسکونه دهندوکش دغرونو‬ ‫ مراجعه وکړئ‪:‬‬ ‫دوام موندلی دی‪ .‬په فرعي پروژو کې دلیږد رالیږد یا‬ ‫بازارونو ته معريف کړي وو‪ ،‬رامینځته کړي دي‪.‬‬ ‫والسوالیو کې نغدي مرستې کړي دي‪.‬‬ ‫دلړۍ له لوړو برخو څخه تیریږي ‪ ،‬چې یو له هغو څخه‬ ‫ ‪http://www.nspafghanistan.org‬‬ ‫ترانسپورت ( ‪۳۰‬سلنه) او به رسولو او روغتیا ساتنې ( ‪۲۵‬‬ ‫پايلې‬ ‫‪/25‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ ۲۴/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫ظرفيت جوړونې په پايله کې په افغانستان کې‬ ‫په لومړي ځل د پښتورګو پیوندکاري تررسه شوه‬ ‫ ډاکټرانو د پښتورګو ناروغیو په تشخیص او تداوي کې د روزنې وروسته‪ ،‬په هېواد کې د لومړي ځل لپاره‬ ‫ •‬ ‫د هرات په یو روغتون کې د پښتورګو پیوندکاری په موفقانه ډول ترسره کړه‪.‬‬ ‫ د ظرفیت جوړونې فرصتونه د افغانستان د نويو بازارونو د پراختیا پروژه‪ ،‬چې د سوداګری او صنایعو‬ ‫ •‬ ‫وزارت لخوا پلي کېږي‪ ،‬برابر شو‪.‬‬ ‫ •‬ ‫ د افغانستان د نويو بازارونو د پراختیا پروژه د هغه کوچنیو او منځنیو تشبثاتو مالتړ کوي‪ ،‬چې سوداګریز‬ ‫پراختیايي خدمتونو ته الس رسی ولري‪ ،‬څو د هغوي تولیدي ظرفیت لوړ او نوښت وهڅول شي‪.‬‬ ‫وه کوچنی جینی‪ ،‬چې د بدن رسه یو شمېر لولې نښلول شوي‪ ،‬د روغتون‬ ‫په بسرت پرته ده‪ .‬یو ده دغه لولو څخه د ډیالېز ماشین رسه نښلول شوی‪.‬‬ ‫د خونې په یو بل کونج کې یو زوړ سړی هم د هېمو ډیالېز الندې دی‬ ‫او د دویم ډیالیز ماشین رسه نښلول شوی‪.‬‬ ‫ي‬ ‫ ‪ ۵۰‬کلن محمد رضا د خپلې لور د هېموډیالیز بشپړېدو ته انتظار دې‪ ،‬څو هغه‬ ‫د لقامن حکیم روغتون یو بل خونې ته ولېږدوي‪ .‬د هغه د لور د پښتورګو ناروغې‬ ‫‪ ۳‬کاله مخکې تشخیص شوه‪ .‬رضا وایي‪“ ،‬ما څو ځلې هغه ایران او پاکستان ته‬ ‫بوتله‪ ،‬خو تداوي يې قیمته او ناموفقه وه‪ .‬زه اوس نوره اړتیا نلرم‪ ،‬چې د ملک نه‬ ‫د باندې الړم شم‪ ،‬ځکه‪ ،‬چې دا روغتون په مناسب قیمت‏ډېر ښه خدمتونه چمتو‬ ‫کوي‪ .‬زه هیله لرم‪ ،‬چې زما د لور تداوي همدلته ادامه پېدا کړي”‪.‬‬ ‫ رضا دلیل لري په موفقانه ډول د خپلې لور د تداوي په اړه هیله مند اوسی‪،‬‬ ‫ځکه چې‪ ،‬هغه پدايس یو روغتون کې ده چېرته‪ ،‬چې په افغانستان کې په لومړي‬ ‫ځل په موفق دول د پښتورګو د پیوندکاری عملیات تررسه شوې دي‪ .‬د روغتون‬ ‫ریس‪،‬ډاکټر فریداحمد اعجاز هغه عملیاتو ته په پام‪ ،‬چې پکې یوې ‪ ۳۸‬کلنې مور‬ ‫خپل یو پښتورګی خپل ‪ ۱۳‬کلن ځوي ته ورکړو‪ ،‬وايي‪ “،‬مونږ د ‪ ۲۰۱۶‬کال د اپرېل‬ ‫په میاشت کې په لقامن حکیم روغتون کې په موفقانه ډول د پښتورګي پیوندکاری‬ ‫تررسه کړه‪”.‬‬ ‫ لقامن حکیم روغتون یو خصوصی روغتون دي‪ .‬په ‪ ۲۰۰۹‬کال کې یې د ‪۱۰‬‬ ‫الندې نیسو‪ .‬د روغتون د ډیالېز برخه کې د پام وړ ښه والی رامنځته شوی دی‪”.‬‬ ‫بسرتونو او ‪ ۳۵‬کارمندانو په لرلو رسه په فعالیت پېل وکړ‪.‬له هغه راهېسې دغه‬ ‫“‬ ‫د روغتون د کارمندانو لپاره د ظرفیت جوړونې فرصتونه د افغانستان د نويو‬ ‫روغتون چې‪ ،‬د هرات ښار په ازادی باغ کې موقعیت لري‪ ۱۰۰ ،‬بسرتونو او ‪۲۰۰‬‬ ‫بازارونو د پراختیا پروژه لخوا‪ ،‬چې د سوداګری او صنایعو وزارت یې پيل کوي‪،‬‬ ‫کارمندانو ته پراختیا کړې‪ .‬دغه روغتون د عمومي جراحی‪ ،‬داخله‪ ،‬قابله ګي‪ ،‬والدي‬ ‫ زه ویېلی شم‪ ،‬چې که چېرې مونږ‬ ‫برابر کړای شوي‪ .‬ډاکټر اعجاز وایي‪“ ،‬زه ویېلی شم‪ ،‬چې که چېرې زمونږ رسه د‬ ‫او پارا کلینیکي خدمتونو په ګډون یو شمېر برخو کې معیاري خدمتونه برابروي‪.‬‬ ‫افغانستان د نويو بازارونو د پراختیا پروژه مالتړ نه وی‪ ،‬هغه څه‪ ،‬چې مونږ یې‬ ‫اوس کوو‪ ،‬ممکن به نه وی”‪.‬‬ ‫د روزنې مالتړ‬ ‫ د افغانستان د نويو بازارونو د پراختیا پروژه‪ ،‬چې د نړېوال بانک ګروپ د‬ ‫نړېوالې پراختیا اداري د بې وزله مملکتونو د صندوق لخوا یې مالتړ کېږي‪ ،‬د ‪۲۰۱۱‬‬ ‫د پښتورګي پیوندکاري د افغان ډاکټرانو لخوا د ایراين ډاکټرانو د څارنې الندې‬ ‫تررسه شو‪ .‬دا د پښتورګو د ناروغیو د تشخیص او تداوي‪ ،‬پښتورګو عملیات او‬ ‫رسه د افغانستان د نويو بازارونو د پراختیا ‬ ‫کال د می په میاشت کې پېل شوه‪ .‬په ‪ ۲۰۱۳‬کال کې په هرات د فعالیت پېل کولو‬ ‫پیوندکاری په برخه کې په ایران کې د لقامن حکیم روغتون ‪ ۵۰‬ډاکټرانو د طبي‬ ‫ پروژه مالتړ نه وی‪ ،‬هغه څه‪ ،‬چې مونږ ‬ ‫”‬ ‫راهېسې‪ ،‬د افغانستان د نويو بازارونو د پراختیا پروژه د ‪ ۵‬رشکتونو رسه د هغوي د‬ ‫سفرونو او روزنو د لړی بریالی پایله ده‪.‬‬ ‫ یې اوس کوو‪ ،‬ممکن به نه وی‪.‬‬ ‫تولیداتو لپاره د نړېوالو بازارونو په موندنه او ‪ ۱۸‬نورو رشکتونو رسه ميل کچې ته‬ ‫ په روغتون کې د ډیالېز ماشین کارولو لپاره نرسانو ته هم روزنه ورکړل شوې‬ ‫د هغوي د بازار په پراخونه کې مرسته کړې ده‪ .‬همدا رنګه د لقامن حکیم روغتون‬ ‫ده‪ ۲۴.‬کلن فرید احمد د ‪ ۳‬کالو راهېسې په روغتون کې کار کوي‪ .‬هغه وایي‪،‬‬ ‫په ګډون ‪ ۱۲‬تشبثاتو د والیت دننه د خپل خدمتونو ساحه او اندازه پراخه کړې‪.‬‬ ‫“مونږ هره ورځ په روغتون کې د ‪ ۸‬نه نیولې تر ‪ ۱۰‬ناروغانو پورې د هېموډیالېز‬ ‫– ډاکټر فرید احمد اعجاز‪ ،‬د روغتون ریس‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/27‬‬ ‫‪ ۲۶/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫د نړيوالې مايل ادارې پانګونې او مشوريت خدمتونه‬ ‫کارکوونکو په ګډون وګړو ته زده کړه ورکړې ده‪ .‬نړوالی‬ ‫له پراختیا څخه ‪ ،‬په ځانګړې توګه په ځینو برخو‪ ،‬لکه‪:‬‬ ‫دنړیوالې مايل ادارې مهم او کلیدي فعالیتونه زیاتره‬ ‫مايل ادارې دسیمه ییزو زده کړو دخدمتونو له (‪)۱۰‬‬ ‫زیربناوې‪ ،‬مايل خدمتونه اوکوچني پورونه‪ ،‬تولیدي کارخانې‪،‬‬ ‫دمشورې ورکولو له الرې دپانګه اچونې دفضاء په شته‬ ‫بنسټونو رسه دزده کړې دخدمتونو دوړاندې کولو له پاره‬ ‫دکرنیزو محصوالتو سوداګري اود خدمتونو په وړاندې کولو‬ ‫وايل او په ظرفیت جوړولو باندې متمرکز دي او له هغو‬ ‫ظرفیتونو دلوړولو په موخه ګډې هلې ځلې کړي دي‪.‬‬ ‫کې مرسته او مالتړ وکړي‪.‬‬ ‫ټاکلو پانګه اچونو رسه مرسته کوي‪،‬چې دپرمختیایي اغیزې‬ ‫ نړیواله مايل اداره همدارنګه له کوچنیو اومنځنیو‬ ‫کولو او کارکسب پیدا کولو لوړه کچه ولري‪ .‬دنړیوالې مايل‬ ‫تشبثاتو رسه دکرنیزو محصوالتو دسوداګرۍ په برخه کې له‬ ‫دمشورې ورکولو خدمتونه‬ ‫ادارې اوسنۍ سرتاتیژي دافغانستان له پاره دنړیوال بانک‬ ‫کروندګراو بزګرانو رسه دمحصوالتو دزیاتوايل او هم په ميل‬ ‫یو ځواکمن پروګرام‪ ،‬چې دمشورې ورکولو خدمتونه‬ ‫ګروپ دمؤقتي سرتاتیژۍ له سند (‪۲۰۱۵ -۲۰۱۲‬م) رسه په‬ ‫او نړیواله کچه دبازار دفرصتونو له زیاتوايل څخه دمالتړ له‬ ‫برابروي‪ ،‬کوچنیو پورونو ته دالس ريس‪ ،‬کوچني او منځني‬ ‫سمون او مطابقت کې واقع ده‪ .‬دنړیوالې مايل ادارې ټیم‬ ‫پاره مرسته کړې ده‪.‬‬ ‫تشبشات ‪ ،‬دظرفیتونوپرمختیا ‪ ،‬باغداري‪ /‬دکرنیزو محصوالتو‬ ‫له نړیوال بانک رسه دافغانستان له پاره دګډون دچوکاټ‬ ‫ د نړیوال مالی اداره د سوداګریز چاپیریال د تنظیم د‬ ‫سوداګري او دپانګې اچونې دفضاء په رامینځته کولو کې‬ ‫په چمتو کولو کار کوي او داسې هیله کیږي ‪ ،‬چې دغه‬ ‫اصالح په موخه دوه لومړين فعالیتونه تررسه کوي‪ .‬لومړی‬ ‫مالتړ کولی يش‪.‬‬ ‫چوکاټ به د ‪۲۰۱۶‬میالدي کال په دریمه ربع کې بشپړيش‪.‬‬ ‫یې د کابل له ښاروالی رسه د رغنیز جواز اصالح کول دي‪،‬‬ ‫ مايل خدمتونو ته دالس رسۍ په برخه کې نړیواله مايل‬ ‫پداسې حال کې چې دویم فعالیت یې د افغانستان د‬ ‫اداره دنړیوال بانک دمايل سکټور دپیاوړتیا دپروګرام له‬ ‫د پانګې اچونې کړکۍ‬ ‫پانګونې د اصالح نوی پروګرام دی چې د امریکا د متحد‬ ‫الرې له مرکزي بانک رسه مرسته کوي‪،‬چې دعامه ثبت‬ ‫پپه افغانستان کې دنړیوالې مايل ادراې پانګه اچونه له‬ ‫ایاالتو د پراختیایي ادارې لخوا متویل او د نړیوال مالی‬ ‫شویو اعتباراتو او منقولو پانګو او شتمنیو دمعلوماتو‬ ‫‪۲۰۰۰‬مايل کال څخه تر ‪۲۰۱۴‬مايل کال پورې له شاوخوا‬ ‫ادارې ټیمونو له لوري د نړیوال بانک د یوې برخې په توګه‬ ‫لومړنی الکرتونیکي سیستم رامینځته کړي‪ .‬دنړیوالې مايل‬ ‫‪۵۸‬میلیونه ډالرو څخه تقریباً ‪۱۳۵‬میلیونه ډالرو ته زیاته‬ ‫تطبیقیږي‪ .‬یاد پروګرام درې جزء لري چې په مايل کال کې‬ ‫ادراې همدارنګه دکرایه ورکولو یا مستاجرۍ له پاره دیوې‬ ‫شوې ده‪ .‬د نړیوال مالی اداره ادراې پانګه اچونه ‪۸۰‬ملیونه‬ ‫پیل شو‪ :‬د جواز د ورکړې د اصالح دویم پړاو‪ ،‬د محيل‬ ‫مقررې په رامینځته کولو کې هم مرسته کړي ده‪ .‬اوس به‬ ‫ډالرو ته رسیږي‪ ،‬چې دوه پانګونې یې د مخابراتو په‬ ‫سوداګری رسوې‪ ،‬او د سوداګری د اصالح یوه نوې پروژه‪.‬‬ ‫دا اداره د هغو سوداګریزو بانکونو او نورو مايل بنسټونو او‬ ‫سکتور (ایم تې ان – له څو اړخیزې پانګونې د تضمین‬ ‫مرکزونو په پیاوړي کولو مترکز وکړي ‪ ،‬چې په شتمنیو والړ‬ ‫ادارې رسه یوه ګډه پروژه ـ او روشن)‪ ،‬یوه پانګونه د هوټل‬ ‫پورونه برابروي‪ ،‬له ثبت شویو شتمنیو څخه استفادې کولو‬ ‫په سکتور (ټي پي ایس)‪ ،‬او دوه په مايل مارکیټونو کې‬ ‫ته پراختیا ورکوي‪ ،‬دا هڅه او کوښښ کوي‪ ،‬چې په یو ډیر‬ ‫(لومړنی مایکرو فایننس بانک‪ ،‬د افغانستان نړیوال بانک –‬ ‫‪.‬‬ ‫پراخه نظررسه په هیواد کې زیات شمیر کوچنیو او منځنیو‬ ‫سوداګریزه اسانتیا)‪ ،‬شاملې دي‪.‬‬ ‫تشبثاتو ته دپور ورکولو خدمتونه برابر کړي‪.‬‬ ‫ نړیواله مايل اداره دپانګه اچونې په بهیر کې ژمنه ده او‬ ‫ دتشبثاتو دپرمختیا دبهیر په اړه دسوداګرۍ دلوړتیا‬ ‫ددې ادارې په پانګې اچونې کې دمايل مارکیټونو برخې‪،‬‬ ‫ا وپیاوړتیا پروګرام دکوچنیو او منځنیو تشبثاتو وګړو ته‬ ‫مخابرايت زیربناوې یا تیلیفون‪ ،‬دبریښنا سکټور او دکرنیزو‬ ‫دسوداګریزو زده کړو اسانتیاوې برابرې کړې دي‪ .‬دې‬ ‫محصوالتو سوداګري شامله ده‪ .‬نړیواله مايل اداره دپانګې‬ ‫پروګرام له (‪ )۹۰۰۰‬تنو څخه زیاتو (د‪ ۳۹۳۵‬تنو ښځو)‬ ‫اچونې دزیاتو فرصتونو پیدا کول او له سیمه ییزو پانګه‬ ‫دکوچنیو‪ ،‬ډیرو کوچنیو اومنځنیو تشبشاتو د ‪۸۰۱‬تنو‬ ‫والو رسه دکار په موخه خپلو هلو ځلو ته دوام ورکوي‪،‬‬ ‫کارکونکوته او دپرمختیایي بنسټونو او یو شمیر دولتي‬ ‫ترڅو وکړای يش‪ ،‬چې په افغانستان کې دخصويص سکټور‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/29‬‬ ‫‪ ۲۸/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫د افغانستان د بیارغونې‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫صندوق څه شی دی؟‬ ‫د دوو ځانګړو کړکیو له الرې‪ ،‬یعنې دعادي بودجې څخه‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق په ‪ ۲۰۰۲‬میالدي کال ددې‬ ‫دمالتړ کړکۍ اود پانګه اچونې څخه دمالتړ کړکۍ له خوا‬ ‫له پاره تاسیس شو‪،‬چې دافغانستان د دولت بودجې او‬ ‫دافغانستان دبیارغونې دصندوق‬ ‫اجراء کیږي‪ .‬له عادي بودجې څخه دمالتړ کړکۍ هرکال‬ ‫دپانګه اچونې ميل پروژو ته یو همغږی کوونکی میکانیزم‬ ‫موخې عبارت دي له‪:‬‬ ‫مشخص او دورکړی وړ لګښتونه‪ ،‬چې ناامنیتي چارو او‬ ‫جوړ کړي‪ .‬ددې صندوق دفعالیت دپیل له وخت څخه‬ ‫فعالیتونو پورې اړه لري‪ ،‬اجراء کوي‪ .‬خوله پانګې اچونې‬ ‫‪ ۳۴‬بنسټونو او مرسته کوونکو هیوادونو ‪ ۹،۲‬میلیارده ډالر‬ ‫ • ميل بودجه داسې حالت ته‬ ‫څخه دمالتړ کړکۍ دپرمختیايي بودجې له الرې دميل‬ ‫دافغانستان دبیارغونې له صندوق رسه ژمنه کړې ده‪ ،‬چې‬ ‫رسول‪ ،‬چې وکولی يش دميل‬ ‫پرمختیایي پروګرامونو له پاره مايل مرستې برابروي‪.‬‬ ‫په دې ترتیب دغه صندوق دافغانستان د دولت دعادي‬ ‫او پرمختیایي بودجې دیوې سرتې متویلوونکې رسچینې په‬ ‫پرمختیا له موخو او هدفونو‬ ‫دمتویلوونکو مرستې‪:‬‬ ‫توګه ګڼل کیږي‪.‬‬ ‫رسه سم د بیارغونې په پروګرام‬ ‫کې دتوازن درامینځته کولو له‬ ‫دمتویلوونکو ژمنو دافغانستان دبیارغونې دصندوق‬ ‫مديريت‬ ‫پاره دیو سرت موتور په توګه‬ ‫دپخوانیو او نویو متویلوونکو په شمول هرکال دبل کال‬ ‫عمل وکړي‪.‬‬ ‫په پرتله زیاتوالی موندلی دی‪ .‬په څوتیرو کلونو کې ددې‬ ‫دافغانستان دبیارغونې صندوق په خپل چوکاټ کې درې‬ ‫مرستو دزیاتوايل دلیل دهغوی دودې دپیاوړتیا په اړه‬ ‫کمیټې (رهربي کمیټه‪ ،‬مدیریتي کمیته او اداري کمیټه)‬ ‫ • دبیارغونې له مرستو څخه د‬ ‫ترجیحي موارد وو‪ .‬دافغانستان دبیارغونې صندوق دمنل‬ ‫لري‪ .‬همدارنګه داصندوق درې کاري ګروپونه لري‪ .‬دې‬ ‫استفاده کولو په برخه کې‬ ‫شویو مقرراتو پربنسټ متویلوونکی نه يش کولی دخپلو‬ ‫کاري چوکاټ صندوق ته دا توان او ځواک ورکړی دی ‪،‬‬ ‫دروڼتیا او حساب ورکولو‬ ‫کلنیو ژمنو له نیامیي څخه زیاتې ژمنې ترجیحي مواردوته‬ ‫چې درشایطو په بدلون رسه پرمختیا یي لومړیتوبونه په‬ ‫پراختیا‪.‬‬ ‫اختصاص کړي‪ .‬دغه مقررات دا ایجابوي چې دغه صندوق‬ ‫نښه کول ټینګښت او اجامع رامینځته کړي‪ .‬دافغانستان‬ ‫ • د دولت په محدود ظرفیت‬ ‫دکتنې وړ وجهې په خپل واک کې ولري‪ ،‬چې له هغو څخه‬ ‫دبیارغونې صندوق دنړیوال بانک له خوا اداره کیږي‪.‬‬ ‫باندې دفشار کمول او په عین‬ ‫دجاري پانګو دڅانګولګښتونه ورکړي او ځینې انعطاف‬ ‫رهربي کمیټه‪ ،‬چې له نړیوال بانک‪ ،‬اسالمي پرمختیایي‬ ‫بودجې دکمښت په خاطر حساب ورکوونکی ده‪ .‬له دې‬ ‫مننې دحکومت له لومړیتوبونو څخه دمالتړ په موخه له‬ ‫بانک‪،‬آسیایي پرمختیایی بانک‪ ،‬دملګرو ملتونو پرمختیایي‬ ‫وخت کې دظرفیتونو تدریجي‬ ‫ځان رسه ولري‪.‬‬ ‫سازمان او دمالیې وزارت څخه جوړه او تشکیل شوې ده‪،‬‬ ‫رسه رسه له عادي بودجې څخه دمالتړ کړکۍ اوس هم له‬ ‫‪۱۶‬څخه تر ‪ ۲۰‬سلنې پورې دحکومت غیر امنیتي عملیايت‬ ‫پیاوړتیا‪.‬‬ ‫چې په دې منځ کې دافغانستان له پاره دملګرو ملتونو‬ ‫لګښتونه ورکوي‪.‬‬ ‫ • په مايل چارو دپالیسۍ دطرحې‬ ‫د عادي بودجې د مالتړ کړکۍ‬ ‫ځانګړی استازی دڅارونکي او ناظرپه توګه شتون لري‪.‬‬ ‫په اړوند خربو اترو کې‬ ‫‪ ۴‬میلیارده ډالر وړیا مرسته‬ ‫دمدیرانو کمیټه په منظمه توګه په کابل کې لیدنې او کتنې‬ ‫د پانګونې کړکۍ‬ ‫دمتویلوونکو ترمینځ دهمغږۍ‬ ‫کوي چې دافغانستان دبیا رغونې دصندوق مايل مسایل‬ ‫تراوسه پورې دافغانستان دبیارغونې صندوق ‪ ۴‬میلیارده‬ ‫وڅیړي او د پروپوزلونو مايل متویل تائید کړي ‪ .‬دافغانستان‬ ‫دپیاوړتیا‪.‬‬ ‫ډالر د حکومت دعادي بودجې له الرې ورکړي دي‪.‬‬ ‫دپانګې اچونې کړکۍ هم دکمیت له مخې اوهم دفعالیت‬ ‫دبیارغونې دصندوق دسرتاتیژی ګروپ له متویل کوونکو‬ ‫دکچې له مخې دکتنې وړ پراختیا موندلی ده‪ .‬له ‪۱۳۸۹‬ملریز‬ ‫دغه صندوق دحکومت لومړیتوب‬ ‫داخيل عواید تراوسه پورې دحکومت دلګښتونو دتامین‬ ‫او مالیې وزارت څخه تشکیل شوی دی‪ ،‬چې دمیاشتې یو‬ ‫(‪۲۰۱۰‬م) کال څخه دجاري لګښتونو په وړاندې دژمني‬ ‫لرونکي پروګرامونو‪ ،‬چې په هغو‬ ‫له پاره بسوالی نه کوي‪ .‬په همدې دلیل دافغانستان د‬ ‫ځل په خپلو منځوکې لیدنې کتنې کوي‪ ،‬څو دافغانستان‬ ‫شوي لګښت اندازه دژمني شوې پانګه اچونې په نسبت‬ ‫کې داصالحاتو اجندا‪،‬او دغیر امنیتي‬ ‫بیارغونې صندوق د دولت د عادي بودجې نه دمالتړ له‬ ‫دبیارغونې دصندوق کړنې ترغور او کتنې الندې ونیيس او‬ ‫زیاتوالی موندلی دی‪ .‬دکلیوالی پرمختیا ميل او سیمه‬ ‫حکومتي فعالیتونو لګښت شامل‬ ‫کړکۍ څخه‪ ،‬ددولت اسايس فعالیتونه دخدمتونو وړاندې‬ ‫په سرتاتیژیکو موضوعاتو بحث وکړي‪.‬‬ ‫ییزپروګرامونه‪ ،‬لکه ميل پیوستون‪ ،‬کلیوايل رسکونه او پوهنه‬ ‫دي‪ ،‬چې دافغانستان دحکومت د‬ ‫کولو په ګډون ‪،‬لکه دروغتیایی ساتنې‪ ،‬او ښوونې او روزنې‬ ‫په کلکه دافغانستان دبیارغونې صندوق له خوا مالتړ شوي‬ ‫سرتاتیژیکو موخو په السته راوړنو‬ ‫څخه مالتړ کوي‪ .‬دې کارته په پاملرنه‪ ،‬چې ‪۶۰‬سلنه ملکي‬ ‫دافغانستان دبیارغونې صندوق څه ډول فعالیت‬ ‫دي‪.‬‬ ‫کارکوونکي ښوونکي دي‪ ،‬دښوونې اوروزنې وزارت په‬ ‫کوي؟‬ ‫ د‪۲۰۱۶‬میالدي کال د اګست له ‪ ۲۱‬نیټې څخه تراوسه‬ ‫پورې اړوند دي‪ ،‬مالتړ کوي‪.‬‬ ‫ټوله کې ‪ ۴۰‬سلنه دبیارغونې دصندوق مجموعي رسچینې‬ ‫پورې دافغانستان دبیارغونې دصندوق ترپوښښ الندې د‬ ‫لګوي‪.‬دعامې روغتیا وزارت‪ ،‬دبهرنیو چارو ‪ ،‬کاراو ټولنیزو‬ ‫متویلوونکي خپلې مرستې په هغه ځانګړي حساب‪ ،‬چې‬ ‫‪۲۰‬پروژو کار د ‪ ۳،۱‬میلیاردو ډالرو په ارزښت ژمنې ‪ ،‬چې‬ ‫چارو ا و لوړو زده کړو وزارتونه هم ددې صندوق له سرتو‬ ‫په امریکا متحده ایالتونو کې دنړیوال بانک په مرکزي دفرت‬ ‫له دې جملې څخه ‪ ۲،۱‬میلیارده ډالر یې ورکړل شوي او‬ ‫اخیستونکو څخه ګڼل کیږي‪.‬‬ ‫کې دی‪ ،‬ورلیږي‪ .‬دافغانستان دبیارغونې صندوق دمدیرانو‬ ‫خالصه نالګول شوي پانګه یې ‪ ۹۵۶‬میلیونه ده‪.‬‬ ‫ دیادونې وړ ده‪ ،‬چې له عادي بودجې څخه دمالتړ‬ ‫کمیټه په خپلو غونډو کې دوړاندیز شوې مايل وجهو‬ ‫کړکۍ رسچینې یو فرصت او دميل پوښښ لرونکي دي‪.‬‬ ‫داجرااتو په اړه تصمیم نیيس‪ .‬او دغه تصمیمونه دمايل‬ ‫د پانګونې فعالیتونو بشپړ جزئیات د افغانستان ‬ ‫ ‬ ‫له دې رسچینې څخه په ‪۳۴‬والیتونو کې دملکي خدمتونو‬ ‫وجهو په نوم یو هوکړه لیک (توافقنامې) دالسلیک له الرې‪،‬‬ ‫د بیارغونې صندوق په ربعوارو راپورونو کې په الندې ‬ ‫ ‬ ‫د ‪۶۲‬سلنې کارکوونکو حقوق ورکول کیږي‪ .‬دحکومت‬ ‫دنړیوال بانک له خوا‪ ،‬چې دصندوق اداري چارې پرمخ‬ ‫انټرنیټي پاڼه کې وګورئ‪:‬‬ ‫ ‬ ‫دعملیايت لګښتونو کال په کال زیاتوالی په دې معنا دی‪،‬‬ ‫بیایي‪ ،‬دافغانستان له حکومت رسه عميل جنبه پیدا کوي‪.‬‬ ‫‪www.worldbank.org/artf‬‬ ‫ ‬ ‫چې له عادي بودجې څخه دمالتړ کړکۍ هم دټولې‬ ‫ دافغانستان دبیارغونې صندوق اختصاص موندلې پیسې‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/31‬‬ ‫‪ ۳۰/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫د هیواد په شامل کې د کروندې یو‬ ‫کارکوونکۍ پر یوې تحقیقي کرونده باندې‬ ‫‪ /‬روانې پروژې‬ ‫د کار په مهال‪ .‬دغه کرونده د مور تخم‪،‬‬ ‫چې په حقیقت کې د محصوالتو د نارغیو‬ ‫په وړاندې مقاومت لري او په کروندو کې‬ ‫د افغانستان د کرنيزو عواملو د توليد‬ ‫د ډيرو حاصالتو المل ګرځي‪ ،‬مهمه ونډه‬ ‫لري‪ .‬په دې توګه له دغې کروندې څخه د‬ ‫پروژه‬ ‫‪.‬‬ ‫تخمونو ترالسه کول په هیواد کې دننه د‬ ‫‪ ۷۴،۸‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫کرهنیزو محصوالتو له کرکیيل نږدۍ والۍ‬ ‫لری‪ .‬د افغانستان د کرنیزو عواملو د تولید‬ ‫پروژې د مالتړ په پایله کې مته کیږي‪ ،‬چې‬ ‫دافغانستان د کرنيزو عواملو د توليد پروژه د کرنيزو محصوالتو‬ ‫دا کرونده او نورې تحقیقي کروندې د‬ ‫اصالح شوو او لوړ کیفیت لرونکو تخمونو‬ ‫تولید د ټکنالوجۍ د ودې لپاره د دولت له هڅو څخه د مالتړ‬ ‫او غنمو په تولید کې اغیزمنه ونډه ولري‪.‬‬ ‫په موخه د ‪۲۰۱۳‬میالدي کال د جوالی د میاشتې په ‪۱۷‬نیټه‬ ‫‪ ۷۴،۷۵‬میلیونه ډالره منظور شول‪ .‬د کرىن سکټور د افغانستان‬ ‫‪.‬‬ ‫د اقتصاد له مهمو بنسټونوڅخه ګڼل کیږي‪،‬چې د دې هیواد‬ ‫‪۶۰‬سلنه کاري ځواک جوړوي‪ .‬په دې الره کې د کرىن وزارت‬ ‫د بنسټیز ظرفیت پیاوړتیا‪ ،‬اوبه لګول او مالداري‪ ،‬د کرنيزو‬ ‫محصوالتو د زیاتوايل په موخه دکرنيزو تولید دالملونو داعتبار‬ ‫اوخونديتوب لپاره د پانګه اچونو زیاتوالی خورا مهم دی‪.‬‬ ‫ د دې پروژې له الرې د وزارت بنسټیز الزم ظرفیت لوړېږي‪،‬‬ ‫چې نوموړى وزارت به وکړای يش د کرنيزو عواملو اړتیاوو ته په‬ ‫ښه توګه ور ورسېږي‪ .‬په لومړي ګام کې د دې پروژې له الرې‬ ‫د غنمود اصالح شوي تخم اقتصادي او تخنیکي اغیزمنتوب ته‬ ‫پراختیا بښي‪ .‬په دوهم ګام کې د یو اصويل چوکاټ جوړولو‬ ‫لپاره‪ ،‬چې د دې پروژې د چمتووايل په مرحله کې ورباندې‬ ‫کار شوی دوامداره هڅې او د نبايت قرنطین او کرنيزو درملو‬ ‫د کیفیت د کنرتول د شبکو د جوړولو لپاره به اړین ګامونه‬ ‫واخیستل يش‪ .‬دریم دا چې د دې پروژې د چمتووايل مرحلې په‬ ‫جریان کې د کرنیزو تخمونو او کرنيزو درملو لپاره د مارکیټ د‬ ‫اړتیاوو پر بنسټ د محيل رسوې د پایلو اوموندنو پر بنسټ د‬ ‫کرنيزو عواملو رامنځته کولو او ویشلو سیستم د ودې او پراختیا‬ ‫دکرنیزو آفتونو دموقعیت دتنظیم یو مرکز هم رامینځته کړي‪،‬‬ ‫افغانستان د کرنیزو څیړنو د انستیتیوت د اصالح شویو تخمونو‬ ‫په موخه اړین ګامونه په کاري پالن کې ترتیبېږي‪ .‬د دې ډول‬ ‫دمرکزي او کرنیزو زونونو په سطحه په څیړنیزو فعاليتونو کې‬ ‫چې دهغې تفاهمنامه هم السلیک شوې ده‪.‬‬ ‫تصدي‪ ،‬او د قرنطین ریاست ‪۳۱۳‬غړیو ته روزين ورکول شوې‪.‬‬ ‫ګامونو دوام د ملکي خدمتونو د کارکوونکو‪ ،‬بزګرانو او سوداګرو‬ ‫مرسته او مالتړ کوي‪.‬‬ ‫ دکرنیزو محصوالتو دوړاندې کولو دسیستم دکاري چوکاټ‬ ‫د یاد وزارت د په نښه شویو کارکونکو لپاره د ماسټری او‬ ‫د ظرفیت جوړونې د پروګرام په مالتړ پورې تړاو لري‪.‬‬ ‫ په یادې پروژې کې د بوټو د خوندیتوب او قرنطین ریاست‬ ‫دپیاوړتیا له پاره ‪ ،‬دافغانستان له کرنې رسه دمرستې پروژې‬ ‫دوکتورا د پروګرامونو په ګډون نړیوالې روزنې ادامه لري‪.‬‬ ‫ د تطبیق په دوهمه مرحله کې‪ ،‬د افغانستان د کرنیزو‬ ‫لپاره د ‪۱۳‬البراتوارونو د تآسیس لپاره یوه رسوې او ډیزاینونه‬ ‫حقوقي برخې دکرنیزو آفاتو قانون ترتیب کړی دی‪ ،‬دا په‬ ‫ دغه پروژه همدارنګه ماشین آالت او تجهیزات ‪ ،‬لکه ‪،‬‬ ‫عواملو د توليد پروژه په مرکز کې د تخنیکي ټیم د پراختیا‬ ‫او همدارنګه د رسحدی قرنطین د ‪۱۰‬مرکزونو لپاره ډیزاینونه‬ ‫داسې حال کې دي‪ ،‬چې دقرنطین قانون چې دپاملان له خوا‬ ‫نقلیه وسیلې‪ ،‬موټر سایکلونه ‪ ،‬ددفرت ونو داړتیا وړ وسایل‬ ‫بهیر او سیمه يیز دفرتونه بشپړ شوي دي‪ ،‬چې په نتیجه کې د‬ ‫بشپړ شوي دي‪.‬‬ ‫تصویب شوی دجمهور رئیس توشیح ته سرتګې په الر دی‪ .‬په‬ ‫کمپیوټرونه او دکرنې ماشین آالت دکرنې‪ ،‬او اوبو لګولو او‬ ‫با کیفیته محصوالتو د پاره د مرستو له راټولولو او د کرنې په‬ ‫ په دې برخه کې یو بله سرته السته راوړنه د ‪ ۹‬څیړنیزو‬ ‫عین حال کې دکیمیاوي رسوقانون هم دعدلیې وزارت دکتنې‬ ‫مالدارۍ له وزارت رسه په مرکز او والیتونو کې مرسته کړې ده‪.‬‬ ‫سکټورر کې د محصوالتو وړاندې کول رسته رسیديل دي‪.‬‬ ‫ساحوي مرکزونو او دغنمو دتولید څلور ساحوي فارمونو رسوې‬ ‫او څیړنې الندې دی‪.‬‬ ‫ د افغانستان د کرنیزو عواملو د تولید پروژه دکرنې اوبو‬ ‫ دغه پروژه دافغانستان دکرنې‪ ،‬اوبو لګولو اومالدارۍ‬ ‫او ډیزاین بشپړیدل دي‪ .‬دڅلورو ساحوي څیړنیزو فارمونو او‬ ‫لګولو او مالدارۍ وزارت رسه یوځای په ټول هیواد کې دغنمو‬ ‫وزارت او دهغه داړوندو ادارو رسه دتولید ‪ ،‬مورين تخمونو‪،‬‬ ‫داصالح شوي تخم دتولید د دوو فارمونو درامینځته کیدو قرار‬ ‫دتولید له خصويص تشبثاتو دفعالیت دڅرنګوايل دبهیر ارزونه‬ ‫‪‎‬ي الرو چارو پربنسټ دغنمو تصدیق شویو‬ ‫دغوره شویو تولید‬ ‫داد السلیک شوی دی‪ .‬داپه داسې حال کې دي‪ ،‬چې دپاتې‬ ‫تررسه کړې ده‪ ،‬ترڅو وکړای يش‪ ،‬چې داصالح شویو تخمونو‬ ‫تخمونو په برخه کې مايل او تخنیکي مرستې کوي ‪ .‬دغه پروژه‬ ‫فارمونو له پاره دتدارک کار ترالس الندې دی‪.‬‬ ‫دتولید په برخه کې دهغوی دقوت او کمزورۍ ټکي پیدا کړي‪.‬‬ ‫په عین حال کې له کرنې اوبو لګولو او مالدارۍ وزارت رسه‬ ‫ د نوموړې پروژې له الرې د کرنې‪ ،‬اوبو لګولو او مالدارۍ‬ ‫نوموړې پروژه په پام کې لري ‪ ،‬چې دعامې روغتیا وزارت کې‬ ‫وزارت د دوامدارې پراختیا د ډاډمنتیا لپاره‪ ،‬د هیواد دننه د‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/33‬‬ ‫‪ 32/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫د افغانستان د برېښنا د ودې پروژه‬ ‫قانون په برخو کې په مرص کې دقاضیانو دزده کړې په‬ ‫په ټول افغانستان کې د کرهنې د هوا‬ ‫پيژندنې لپاره متځایونه د کروندګرو‬ ‫‪۶۰‬میلیونه وړیا مرسته‬ ‫انستیتوت کې تر زده کړې الندې دي‪ .‬دسرتې محکمې‬ ‫لپاره د چاپريیال او ځمکو د رشایطو په‬ ‫داداري او معلومايت مرکز او ددوو والیتي مرکزونو دجوړولو‬ ‫هکله حیايت معلومات برابروي‪ ،‬ترڅو‬ ‫دې پروژې دافغانستان دولت رسه بریښنا ته دالس ريس‬ ‫ودانیز کار بشپړ شوی دی‪.‬‬ ‫هغو په دې وتوانیږي‪ ،‬چې له خپلو ‪.‬‬ ‫کروندو څخه په اغیزمنه توګه ګټه پورته‬ ‫داندازې دزیاتولو او موجودې بریښنا ته دمرصف کوونکو‬ ‫ دجرمونو ددستورالعمل قانون او ځینې نور قوانین چاپ‬ ‫کړي‪ .‬په کرونده کې د اوبو د تنظیم د‬ ‫دالس رسۍ په پام وړ مرکزونو ‪ ،‬لکه په پلخمري‪ ،‬چاریکار‬ ‫شوي او داړوندو بنسټونو په واک کې ورکړل شوی دي‪.‬‬ ‫پروژې د یو تازه اقدام په پایله کې د‬ ‫کرهنې لپاره د هوا پيژندنې یو شمیر‬ ‫دسرتې محکمې او لویې څارنوالۍ له خوا پنځه حقوقي‬ ‫‪ ،‬ګلبهار او جبل الرساج کې مرسته کړی او همدارنګه په‬ ‫متاځایونه په هیواد کې جوړ کړي‪ ،‬چې د‬ ‫کتابتونونه پرانستل شوي دي‪.‬‬ ‫یو اتوماتیک سیستم په ذریعه دا وړتیا‬ ‫نغلو او ماهیپر کې هم دبریښنا موجودې اندازې ته ښه‬ ‫لري‪ ،‬ترڅو ډاډمن معلومات په وخت‬ ‫والی ورکوي‪ .‬دغه پروژه درې برخې لري‪ :‬دویش دسیستم‬ ‫رسه کروندګرو ته چمتو کړي‪ .‬د یو تن‬ ‫رغونه‪ ،‬د ترانسمیشنونو رغونه‪ ،‬دنغلو او ماهیپر دبریښنا‬ ‫په کرونده کې د اوبو د تنظیم پروژه‬ ‫کروندګر په وینا ‪ « :‬د هوا په هکله تازه‬ ‫معلوماتو ته زمونږ الرسسۍ د دې المل‬ ‫دتولید له دستګاوو رسه یو ځای او داوبو او انرژۍ وزارت‬ ‫‪ ۷۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫ګرځي‪ ،‬چې د کال په اوږدو کې یو شمیر‬ ‫رسه داداري ظرفیت لوړولو او دپروژې دتنظیم له پاره‬ ‫موضوع ګانې لکه کښت‪ ،‬کود ورکونه‪،‬‬ ‫اوبه لګونه او له کرنیزو محصوالتو څخه‬ ‫دمرستو برابرول‪.‬‬ ‫دغه ازمايښتي پروژه داسې طرحه شوې چې په پنځو‬ ‫حاصل پورته کونه په اغیزمنه توګه پالن‬ ‫ ددې پروژې له خوا ‪ ۴۹۵‬کیلو مرته دبریښنا ویشلو‬ ‫سيمو کې (مرکزي‪ ،‬ختیځ‪ ،‬سوېل لویدیځ‪ ،‬شامل ختیځ او‬ ‫او تررسه کړو‪».‬‬ ‫کیبل غځول شوی او یا هم رغول شوی دی‪ .‬ټول ‪۲۴۶۶۷‬‬ ‫شامل) د اوبو د رسچینو‪ ،‬چې ‪۱۰۰۰۰‬هکتاره ځمکه په پکې‬ ‫امپیره په چاریکار‪ ،‬ګلبهار او جبل الرساج کې نصب شوي او‬ ‫شاملېږي‪ ،‬د مديريت مالتړ کوي‪ .‬په پام کې ده چې د دې‬ ‫همدارنګه ‪ ۱۷۲۰۹‬امپیره په پلخمري کې هم نصب شوي‬ ‫پروژې تر پوښښ الندې سیمو کې کرنيز محصوالت د اوبو‬ ‫دي‪ .‬دغې پروژه داوبو او انرژۍ وزارت رسه د انرژۍ سمپا‬ ‫له ګټورې کارونې رسه زیاتوالی ومومي‪.‬‬ ‫دیو واحد له الرې دبریښنا دانرژۍ په سپام کې مرسته‬ ‫ د غنمو او نورو غله جاتو د تولید لپاره د ځمکې تولیدي‬ ‫کړې ده‪ .‬دبریښنا دسپام دپوهاوي اوخرباوي یو پروګرام د‬ ‫وړتيا تر ‪ ۱۵‬سلنې لوړه شوې ده‪ .‬د غنمو او نورو غله‬ ‫‪ ۲۰۱۴‬میالدي کال دجوالی په میاشت کې بشپړ شوی دی‪.‬‬ ‫جاتو لپاره د اوبو تولیدي کچه ‪ ۱۰‬سلنه لوړه شوې‪ ،‬په‬ ‫همدارنګه له انرژی څخه دمثبتې سپام درې پروګرامونه‬ ‫داسې حال کې چې خړوبې شوې ساحې تر ‪ ۱۰‬سلنه پورې‬ ‫هم بشپړشوي دی‪ .‬دغه پروګرامونه د ‪ ۲۰۱۵‬میالدي کال‬ ‫زیاتوالی ښیي‪ .‬داوبو درسچینو د رغاونې کار‪ ،‬له پام وړ‬ ‫دجون په میاشت کې بیا ورغول شول او دپروژې موده‬ ‫هدفونو څخه لوړ‪ ،‬په غوره کیفیت او په هغو پیسو چې‬ ‫یې د ‪ ۲۰۱۷‬میالدي کال دمی تر ‪ ۳۱‬نیټې پورې متدید او‬ ‫ددې پروژې له پاره اختصاص شوې وې ‪ ،‬پخپل وخت رسته‬ ‫والی‪( .‬ه) دپروژې دمدیریت ظرفیت رامینځته کول‪ .‬دغه‬ ‫پروژه دمی له ‪۳۱‬نیټې راهیسې پيل کېدو په حال کې ده‪ .‬د‬ ‫د افغانستان د عديل او قضایي سکټور‬ ‫اوږده کړه او ددې پروژې دکارونو دبشپړولو په موخه یې‬ ‫رسیدلی دی‪ .‬تر نن ورځې پورې داوبو لګولو ‪ ۱۰۰‬رسچینې‬ ‫دې پروژې تطبیقونکي ادارې‪ :‬سرته محکمه‪،‬عدلیې وزارت‬ ‫د اصالحاتو پروژې دویم پړاو‬ ‫‪ ۱۵‬میلیونه ډالره اضايف پورونه برابر کړل‪.‬‬ ‫( زیاتره عنعنوي) رغول شوي دي‪ ،‬چې په مجموعي ډول‬ ‫او لویه څارنوالی دي‪.‬‬ ‫‪ ۸۵.۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫یې ‪ ۱۹۰۰‬هکټاره ځمکه ترخپل پوښښ الندې راوستې ده‪.‬‬ ‫ ددې پروژې په بیالبیلو برخو او فرعي برخو کې هم‬ ‫ داوبو لګولو د ‪ ۱۷۵‬مرکزونو او رسچینو درامنیځته کولو‬ ‫دکتنې وړ پرمختګونه راڅرګند شوي دي‪ ،‬چې هغه عبارت‬ ‫ددې پروژې هدفد افغانستان لپاره دعديل خدمتونو وړاندې‬ ‫کار بشپړشوی دی‪ .‬داوبو لګولو دغه مرکزونه او رسچینې‬ ‫دي له‪ :‬دپرمختیا په حال دپراخې پانګې اچونې پالنونه‪ ،‬دیو‬ ‫کول او قانوين خدمتونو ته دالرسيس زیاتوالی دی‪ .‬دا پروژه‬ ‫دمیرآب دعنعنوي سیستم په اساس تنظیم شوی ( چې په‬ ‫حقوقي معاونیت او دحقوقي معاونیت دتنظیم چوکاټ‬ ‫هڅه کوي‪ ،‬چې د دولت لومړیتوب لرونکي پروګرامونه‬ ‫هغه کې یو تن دې ته ګومارل کیږي‪ ،‬څو داوبو جریان‬ ‫د رامینځته کولو له پاره پر نقشه باندې کار ‪ ،‬همدارنګه‬ ‫تطبیق کړي‪ ،‬د انتقال اغیزې کمې کړي‪ ،‬نظام ته د اوږد‬ ‫کنرتول کړي) چې هغه دچارو دتنظیم او پرمخبیولو‬ ‫دبرشي رسچینو د سرتاتیژۍ دتنظیم او زده کړې پورې اړوند‬ ‫مهالو نتیجو د تراليس لپاره یو باثباته تګلوری ورکړي او‬ ‫مسوولیت هم په غاړه اخيل‪.‬په کال ‪ ،۲۰۱۵‬دافغانستان‬ ‫قرارداد‪ ،‬چې ژر به تررسه يش‪ .‬ددې پالن په اساس د لویې‬ ‫دخدمتونو دوړاندې کولو بهیر ته ښه والی ورکړي‪ .‬دغه‬ ‫دبیارغونې صندوق دافغانستان دحکومت په غوښتنه‬ ‫څارنوالۍ داداري برخې دمدين خدمتونو په وړاندې کولو‬ ‫پروژه ددې الندې فعالیتونو لپاره مايل وجهې اوپانګې‬ ‫‪۴۵‬میلیونه پیاوړي کوونکي ډالر ددې پروژې دالسته‬ ‫کې داصالح او سمون راوړل په لومړیتوب کې واقع دي‪.‬‬ ‫برابروي‪( :‬الف) دحقوقي ادارو دظرفیت لوړول‪ ،‬دکلیدي‬ ‫راوړنو او دهغې دبرخو دپراختیا له پاره منظور کړي دي‪.‬‬ ‫ مستنطقینو له پاره د زده کړې پروګرام‪ ،‬چې مترکز یې‬ ‫حقوقي خدمتونو دوړاندې کولوله پاره‪( .‬ب) دحقوقي‬ ‫په همدې لحاظ دا پروژه دنورو درې کالو له پاره متدید‬ ‫دکار کوونکو دفساد پورې اړوند جرمونو باندې دی‪ ،‬رامخې‬ ‫مرستو دپوښښ او کيفیت پیاوړتیا‪( .‬ج) حقوقي معلوماتو‬ ‫شوه(په پام کې ده دغه پروژه د ‪۲۰۱۹‬میالدي کال د دسمرب‬ ‫ته شوی دی‪ .‬رسبیره پردې ‪ ۱۰۵‬تنه قاضیان په ځینو برخو‪،‬‬ ‫او مدين زده کړو ته دخلکو دالرسيس زیاتوالی‪( .‬د) دمرکزي‬ ‫په میاشت کې پای ته ورسیږي)‬ ‫لکه دجرمونو قانون‪ ،‬مدين قانون‪ ،‬تجارتی قانون او کورنۍ‬ ‫عديل ادارو له خوا دحقوقي خدمتونو برابرول او دادارې ښه‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/35‬‬ ‫‪ ۳۴/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫‪.‬‬ ‫دپروګرام له خوا متویلیږي‪ ،‬دوام لري او په اوس وخت کې‬ ‫ټول ‪۹۹‬فعال بستونه دمدیرانو په سطحه ‪ ،‬او له ‪ ۱۰۰‬څخه‬ ‫د افغانستان د عامه خدمتونو د‬ ‫‪.‬‬ ‫زیات داستخدام په بیالبیلو پړاوونو کې بستونه متویلیږي‪.‬‬ ‫اسانولو لپاره د ظرفیت لوړولو پروژه‬ ‫دظرفیت دلوړولو پروګرام همدارنګه دسالکارانو‬ ‫‪۱۰۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫دمعاشونو دورکړې هامهنګي‪ ،‬چې دنړیوال بانک په‬ ‫الرښوونه د مرسته کوونکو له خوا متویلیږي‪ ،‬هڅوي‪.‬‬ ‫پپرنتايجو والړ دظرفيت دلوړاوي پروګرام په اصل کې‬ ‫ظرفيت جوړونه‪ ،‬دبنسټونو پرمختيا او پرووژه راوړل‪،‬‬ ‫د منځنۍ آسیا څخه جنويب اسيا ته د‬ ‫دغوره شويو سکټوري وزارتونو دپياوړتيا په موخه په عامه‬ ‫چارو کې اصالحات او سمون دى‪ ،‬ترڅو وکړاى يش خپله‬ ‫بریښنا د لیږد سیمه يیز پروګرام – ‪۱۰۰۰‬‬ ‫پرمختيايي بودجه په ښه ډول ولګوئ او دسوداګريز وسايلو‬ ‫(‪)CASA – CSP‬‬ ‫پروسه يا طى مراحل کول اسانه او ساده کړي او په ترڅ‬ ‫‪ ۴۰‬میلیون ډالر وړيا مرسته‬ ‫کې يې افغان وګړو ته چټک او کيفيت لرونکي خدمتونه‬ ‫وړاندې کړي‪ .‬پرنتيجو والړ دظرفيت دلوړاوي پروګرام‬ ‫د دې پروژې موخه اوهدف ددې پروژې په سیمه او‬ ‫حساب ورکول او دنتايجو پربنسټ داصالحاتو او سمونو‬ ‫ساحه کې د بریښنا ‪ ،‬اقتصادی او ټولنیزو خدمتونو د‬ ‫په معريف کولو رسه په سکټوري وزارتونو کې دخدمتونو‬ ‫الرسسی رامنځته کول دي‪ ،‬تر څو د خلکو په مالتړ رسه‬ ‫وړاندې کول پياوړي کوي ‪ .‬دغه اداره په عني حال کې‬ ‫لیږد (‪ )– ۱۰۰۰CASA‬پروژه پياوړې شی‪.‬دا پروژه څلور‬ ‫دحکومت له پاره يوه کليدي وسيله ده‪ ،‬ترڅو وکړاى يش په‬ ‫برخې لري‪:‬‬ ‫بهرنيو تخنيکي مرستو باندې دتکيه کولو اندازه او موازي‬ ‫ په لومړۍ برخه کې‪ ،‬سیمه يیزې وړيا مرستې د فرعی‬ ‫تشکيالت او جوړښتونه راکم کړي‪.‬‬ ‫پروژو له پاره مايل وجوه مستقیامً د سیمو په واک کې‬ ‫ دغه وړیا مرستې ددغو فعالیتونو د متویل له پاره‬ ‫ورکول کیږي‪ ،‬تر څو بنسټیزې سیمه ییزه پروژې متویل‬ ‫برابریږي‪( :‬الف) دظرفیت جوړولو دپروګرامونو د تطبیق‬ ‫کړي‪ .‬فرعي پروژو ته به د بریښنا په سکټورر لومړیتوب‬ ‫لپاره دتخنیکي مرستو برابرول (ب) په ځانګړو وزارتونو‬ ‫ورکړل شی‪،‬‬ ‫کې د ‪ ۲۴۰۰‬مامورینو استخدامول (عمومي ریاستونو په‬ ‫ د دوهم برخې موخه‪ ،‬په کلیو کې د ارامۍ او‬ ‫لومړیو بستونو کې‪ ،‬رياستونه په دوميو بستونو کې مسلکي‬ ‫هوسایۍله پاره د کليو رشيکول دي‪ ،‬چی د لیږد د پروژې‬ ‫کدر په درېيمو او څلورمو بستونو کې) (ج) دمدیریتي‬ ‫په افغانستان کې د وليس تړون پروژه‬ ‫چې د ‪ ۲۰۱۶‬کال د سپتامرب په ‪۲۵‬مه‬ ‫کاسا‪ ١٠٠٠-‬د هغه سیمو تیریږي‪ .‬دا سوکايل او هوساینه‬ ‫ستاژ پروګرام (د) دملکي مامورينو روزنه او (ه) دپروژې‬ ‫پرانیستل شوه‪ ،‬او د هغې لپاره د‬ ‫د سیمی د خلکو د فرعی پروژو په طرح ‪ ،‬تطبیق ‪ ،‬ساتنی‬ ‫مدیریت‪ ،‬څارنه او ارزونه‪ .‬دغې پروژې د ‪ ۲۰۱۲‬میالدي‬ ‫افغانستان د بیارغونې صندوق لخوا د‬ ‫او څارنی کې تر رسه کوي‪.‬‬ ‫کال دجنوري له میاشتې په فعالیت پیل کړی دی‪ ،‬چې‬ ‫وړیا مرستې د تړون د السلیک کولو‬ ‫لړۍ‪ ،‬چې افغانستان د مالیه وزارت‬ ‫ دریمه برخه‪ ،‬د پروژې له تطبیق څخه مالتړ دی‪ .‬په دې‬ ‫تطبیقوونکې ادارې يې د مالیې وزارت او دملکي خدمتونو‬ ‫او د دغه صندوق د اداري مسوول په‬ ‫برخه کې یوه فرعی برخه هم دریمګړي له خوا څارنه ده‪.‬‬ ‫او اداري اصالحاتو خپلواک کمیسیون دي‪.‬‬ ‫توګه د نړیوال بانک ترمینځ السلیک‬ ‫سیمو څخه مالتړ کوي چې ددې پروژی په دوه کیلومرتی‬ ‫شو‪ .‬د افغانستان د اسالمي جمهوري‬ ‫د پروژې څلورمه برخه د پروژې د اړیکو تامین او د خربتیا‬ ‫ دکرنې‪ ،‬اوبو لګولو او مالدارۍ وزارت او دمخابراتو‬ ‫یعنې د پروژې د تطبيق او نفوذ په ساحه کې د بریښنا د‬ ‫دولت د ولسمرش جاللتآمب محمد‬ ‫ورکول دي‪ .‬چې د پراخو اړیکو د فعالیتونو پروګرام او د‬ ‫او معلومايت ټکنالوژۍ وزارتونه د ددوو داسې وزارتونو‬ ‫ارشف غني ( د انځور په ښۍ خوا کې)‪،‬‬ ‫لیږد ‪ 1000 – CASA‬کې وجود لري‪ .‬داسې ښکاري چې‬ ‫او اسالمی جمهوري دولت اجراییه‬ ‫معلوماتو رشیک کول له نورو خواو رسه په اړوند والیت‬ ‫په توګه وپیژندل شول‪ ،‬چې ویې کړای شول دظرفیت‬ ‫شاوخوا ‪ ۷۰۰‬سیمې په ‪ ۲۳‬ولسوالیو په شپږو والیتونو کی‬ ‫رییس جاللتآمب عبدالله عبدالله لخوا‬ ‫کی متویلوي‪ .‬خربتیا ورکول هغه سیمو ته متوجه کیږی چی‬ ‫درامینځته کولو په برخه کې داصالحاتو دتطبیق او پيل‬ ‫شته دي‪ ،‬چې هلته ‪ ۱۲۵۰۰۰‬کورنۍ د پروژې د تطبيق‬ ‫د دغې پروژې د تړون د السلیک کیدلو‬ ‫له بهیر څخه د کتلو په حال کې‪،‬‬ ‫د پروژې په ساحه کې قرار لري‪.‬‬ ‫کولو له پاره دکتنې وړ تجربه لرونکي کارکوونکي استخدام‬ ‫او نفوذ په ساحو کې شته دي‪ .‬ددی پروژې د تطبیق د‬ ‫چې د مالیې د وزیر جاللتآمب اکلیل‬ ‫ له مرکزی اسیا څخه جنوبی آسیا ته د انرژی د لیږد‬ ‫کړي‪ .‬دکانونو او ټولنیزو چارو وزارتونه هم په دې لړ کې‬ ‫اوږدی سیمې کی او همدارنګه په لوړو خطرونو کې‪ ،‬یوه‬ ‫احمد حکیمي او په افغانستان کې د‬ ‫پروژه (‪ )CASA-CSP‬څخه د مالتړ کار د ‪1000 – CASA‬‬ ‫وپیژندل شول او یو شمیر نوریې دوړاندیزونو دپرمختیا‬ ‫نړیوال بانک د مرش محرتم رابرت سام‬ ‫نسبی انعطاف موندنه د کار او د ډیرو سیمو د پروژې د‬ ‫ترمینځ عقد شو‪.‬‬ ‫څخه به وروسته پیل يش‪ .‬د تطبیق د بهیر له پیل څخه‬ ‫په بیالبیلو پړاوونو کې واقع دي‪ .‬دملکي برخې د لوړ رتبه‬ ‫تطبیق له ساحې څخه بهر په پام کې ونیول يش‪.‬‬ ‫وروسته هیله کیږی چی د ساحوي پروګرام (‪)CSP‬له هغو‬ ‫کارکوونکو داستخدام کار‪ ،‬چې دظرفیت درامینخته کولو‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/۳۷‬‬ ‫‪ ۳۶/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫د وليس تړون د لومړي پړاو له تطبیق‬ ‫د افغانستان د ول ‌‬ ‫يس تړون پروژه‬ ‫څخه مته کیږي‪ ،‬چی الندی پایلې‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق‪ ۴۰۰‬میلیونه ډالره وړیا‬ ‫مرسته‬ ‫ترالسه يش‪:‬‬ ‫د افغانستان دولت له م ‌‬ ‫يل بودیجې څخه ‪ ۱۲۸‬میلیونه ډالره‬ ‫مته کیږي چې د افغانستان د ول ‌‬ ‫يس تړون پروژه په راتلونکو‬ ‫څلورو کلونو کې تطبیق يش‪ .‬ټاکل شوې‪ ،‬چې نوموړې‬ ‫لومړی‬ ‫پروژه د افغانستان د دولت د هغه لس کلن پروګرام څخه‬ ‫می ده‪ ،‬مالتړ وکړي چې د‬ ‫چې په « وليس تړون» مس ٰ‬ ‫د وليس تړون د لومړي پړاو د‬ ‫خدماتو د پوښښ ساحه یی یو په دریمه برخه د افغانستان‬ ‫د خاورې رانغاړی‪.‬‬ ‫تطبیق په ترڅ کې د ‪ ۸،۵‬میلیون‬ ‫يس تړون د پروژې موخه د سیمه ایزو وليس‬ ‫ د ول ‌‬ ‫تنو وګړو د دی خدمتونو څخه‬ ‫شورا ګانو د پياوړي کولو له الرې د خلکو د ټولنو لپاره‬ ‫برخمن کیدل‬ ‫د بنسټیړزو زیربناو او ټولنیزو خدماتو برابرول بلل کیږي‪.‬‬ ‫دغه ژمنه خلکو ته د اړینو او معیاری خدمتونو د وړاندې‬ ‫کولو یوه کوچنۍ برخه ده‪ ،‬چې د افغانستان د دولت له‬ ‫لوري به وړاندې کیږي‪.‬‬ ‫ د افغانستان د ولسی تړون پروژه موخه داده‪ ،‬چې د‬ ‫بې وزلۍ د کمولو او د خلکو او د دولت ترمینځ د اړیکو د‬ ‫صحي اوبو ته د هیواد ‪ ۳.۴‬میلیون‬ ‫ژوروالی او د حکومت اوږدمهاله موخو رسه مرسته وکړي‪.‬‬ ‫وګړوته الس رسۍ‬ ‫مته کیږي‪ ،‬چې په وليس تړون پروژه کې د نړیوال پراختیا‬ ‫ادارې د‪۱۰۰‬میلیونه وړیا مرستې منظوري د ‪ ۲۰۱۶‬کال د‬ ‫اکتوبر په ‪۲۷‬مه‪ ،‬د نړیوال بانک بورد ته وړاندې يش‪.‬‬ ‫د روغتیا‪ ،‬معارف ‪ ،‬سړکونو او‬ ‫د افغانستان د برښنا رشکت د پالن‬ ‫بریښنا انرژی په برخه کې ښه والۍ‬ ‫جوړونې او ظرفیت سازۍ مالتړ‬ ‫‪۶‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫د افغانستان د برښنا رشکت د پالن جوړونې او ظرفیت‬ ‫د لوړو زده کړو د پراختیا د پروژې د‬ ‫فعالیتونو په ړنا کې‪ ،‬چې موخه یی‬ ‫سازۍ څخه د مالتړ د پروژې موخه د پالن جوړونې په‬ ‫په افغانستان کې لوړو زده کړو ته‬ ‫برخه کې د پانګونې ویش‪ ،‬تطبیق‪ ،‬او حفظ او مراقبت په‬ ‫شویو شاحصونو ته په الس رسۍ یا ټاکل شویو هدفونو پورې‬ ‫د الرسيس د پراختیا او په دې برخه‬ ‫په میاشت کې عميل بڼه خپله کړه‪ .‬پرمخ تللی تدارکايت‬ ‫برخو کې د نوموړي رشکت ظرفیت ته وده ورکول دي‪.‬‬ ‫مرشوط او اړوندې وي‪ ،‬چې له هغې رسه سم به دلوړو زده‬ ‫کې د کیفیت او څه رنګوايل په ښه‬ ‫بهیر له مخې د نوموړې پروژې تطبیق په سم ډول پر مخ‬ ‫په دولت باندی د خلکو رضایت او‬ ‫وايل ټینګار کوي‪ ،‬تر ډیره بریده د‬ ‫دا پروژه الندې دوه جزء لري‪:‬‬ ‫کړو دوزارت په واک کې ورکړل يش‪.‬په دغه شاخصونوکې‬ ‫ځي‪.‬‬ ‫اعتبار زیاتیدل‬ ‫میرمنو‪ /‬انجونو ته اغیزمنه ثابته شوې‪.‬‬ ‫ لومړی جزء‪ :‬د کارکونکو د ظرفیت لوړاوی‪ ،‬چې موخه‬ ‫موخه او هدف ښه الس رسی‪ ،‬دکیفیت لوړول او دپروژې‬ ‫د دغې پروژې د یو کلن تطبیق څخه‬ ‫وروسته یو ‪ -‬په دریمه برخه بورسونو‬ ‫یې د نویو پانګونو د ویش د سیستمونو او د پانګونو د‬ ‫دتطبیق په موده کې له پرمختیایي اړتیاوو رسه غوره اړیکې‬ ‫شامل دي‪ .‬همدارنګه دغه پروژه دلوړو زده کړو ددویم‬ ‫ته په ټول هیواد کې انجونو الرسسې‬ ‫پیدا کړۍ دی‪.‬‬ ‫دلوړو زده کړو دپرمختیا پروژه‬ ‫سم حفظ او مراقبت په برخو کې د پالن جوړونې او‬ ‫‪ ۵۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫تطبیق په برخو کې د برښنا رشکت د ظرفیت په لوړاوي‬ ‫سرتاتیژیک پالن په رڼا کې دلوړو زده کړو له اصالحاتو او‬ ‫کې مرسته کول دي‪.‬‬ ‫سمون څخه دمالتړ کوي‪ ،‬دموخې اونتایجو په ترالسه کولو‬ ‫دلوړو زده کړو دپرمختیایي پروژې موخه او هدف په‬ ‫ دویم جزء‪ :‬په کابل کې د یو روزنیز مرکز جوړول‪ .‬اوس‬ ‫باندې مترکز کوي‪.‬‬ ‫هیواد کې اقتصادي اړتیاوو رسه په اړیکه کې غوره لوړو‬ ‫مهال د افغانستان د برښنا رشکت د خپلو کارکونکو د روزنې‬ ‫ ددې پروژې بودجه د ‪ ۲۰۱۵‬میالدي کال دجوالی په‬ ‫په زیربنايي پرژو کې له پانګه‬ ‫زده کړو ته دالس ريس داندازې زیاتوالی او دکیفیت لوړاوی‬ ‫لپاره هیڅ ودانۍ نلري‪ ،‬چې دا پخپله د یاد رشکت د ظرفیت‬ ‫میاشت کې پیل شوې ده‪ .‬او دلوړو زده کړو وزارت مسوولیت‬ ‫اچونې څخه‪ ،‬د ‪ ۳۵‬سلنه ګټې‬ ‫دی‪ .‬دنوموړې پروژې دتطبیق الره او روش دټاکل شویو‬ ‫سازۍ د هڅو په برخه کې یوه مهمه تشه ګڼل کیږي‪.‬‬ ‫لري‪ ،‬چې په اقتصادي اړتیاوو پورې اړوند شاخصونه پوره او‬ ‫تطبیق کړي‪ ،‬ځکه چې دابهیر دپروژې غوښتنه ده‪ ،‬چې له‬ ‫شاخصونو او ترالسه شویو نتایجو ته په الس رسۍ والړ دی‪.‬‬ ‫ نوموړې وړیا مرسته د ‪۲۰۱۶‬کال د فربوری په میاشت‬ ‫ترالسه کول‬ ‫ دپروژې په لومړۍ برخه کې ټاکل شوې رسچینې دترالسه‬ ‫کې منظوره شوې وه او نوموړې پروژه د ‪۲۰۱۶‬کال د مارچ‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/۳۹‬‬ ‫‪ ۳۸/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫په کابل ښار کې د ښاري ترانسپورت د‬ ‫هغې رسه سم رسچینې په پام کې ونیول يش‪ .‬او د ‪۲۰۱۶‬م‬ ‫کال له پاره دپروګرام دیوې برخې په توګه ورکړل يش‪ .‬په‬ ‫ښه کولو پروژه‬ ‫اقتصادي اړتیاوو (مارکیټ ) پورې اړوند درې شاخصونه‬ ‫‪ ۹۰،۵‬میلیون ډالرهوړيا مرسته‬ ‫دلومړي کال له پاره تررسه شوي دي‪ ،‬چې د ‪ ۱۰۰‬تحصیيل‬ ‫بورسونو ورکړه یې څرګندویه ده‪ ،‬چې په دې ورکړل شویو‬ ‫دغه پروژه دکابل ښار په ځينو رسکونو کې دترافيک جريان‬ ‫بورسونو کې یو پردرې اکاډمیک بورسونه دښځینه طبقې‬ ‫‪.‬‬ ‫پيداکولو او دحالت دښه کولو له پاره رامينځته شوې‬ ‫له پاره ورکړل شوي دي‪ .‬په ضمن کې دپوهنځیو ‪۷۵‬تنه‬ ‫ده‪.‬دا پروژه د واټونو د سیستم او د کابل ښاروالۍله پاره‬ ‫غړیو دزده کړې دترالسه شویو نتیجو او دشاګرد محورۍ‬ ‫د تخنیکي مرستو تیارول دي‪ ،‬چي په ځانګړو سیمو کې‬ ‫پرزده کړو مترکز او ټینګار له مخې زده کړه ترالسه کړې ده‪.‬‬ ‫متمرکز کیږي‪.‬د کابل په کلیدي واټونو د یو بل رسه د تړل‬ ‫همدارنګه ددولتي پوهنتونونو دپوهنځیو دغړیوله ‪۳۰‬ګروپي‬ ‫کیدو وضعیت او حالت ښه شوی دی‪ ،‬او کابل هر اړخیز‬ ‫څیړنیزو پروژو رسه مرستې هم شوي دي‪.‬‬ ‫شوی دی همدارنګه د تخنیکي او زده کړو مرستی به ورو‬ ‫ورو د کابل ښاروالی د نړیوالو منل شوو فعالیتونو له الرې‬ ‫د پالن کوونکی او تطبیق کوونکی په یوه عرصي بنسټ‬ ‫د کابل ښاروالی پرمختيايي او انکشايف‬ ‫باندې واړوي‪ .‬د کابل ښاروايل به د دې پروژې او د هغه د‬ ‫پروګرام‬ ‫تدارکاتو او مايل مدیریت په خپله غاړه ولري‪.‬‬ ‫‪ ۱۱۰‬میلیون ډالروړيا مرسته‬ ‫ د پروژې انکشايف موخو په تر السه کولو کې پرمختګونه‬ ‫د الندې شاخصونو له الرې سنجش او ارزیايب کیږی‪( :‬الف)‬ ‫د کابل ښاروالی د پروژې د تطبیق مسوولیت په غاړه لري‪،‬‬ ‫د ترافیکو د وړتیاو لوړول د منځنۍ اندازی چټکتیا د ګڼه‬ ‫د پروژې موخې او هدفونه عبارت دي له ‪ )i( :‬د ښار په‬ ‫ګوڼې د حالت څخه په غیر حالت کې ارزیايب يش‪( .‬ب)‬ ‫مشخصو برخو کې د ښاروايل اسايس خدمتونو ته د الرسسۍ‬ ‫خلک د (پروژې په ‪ ۵۰۰‬مرتو ساحه کې ) د کال په ټولو‬ ‫زیاتوالی‪ )ii(،‬د کابل د ښاروالی د مالی مدیریت د سیستم‬ ‫فصلونو کې واټونو ته الرسسی ولري‪( .‬ج) د ګڼه ګوڼې‬ ‫بیا طرح کول‪ )iii(،‬د قانوين بيړنيو او اضطراری حالتونو په را‬ ‫لرونکو واټونو شبکه به مناسب حالت ولري‪.‬‬ ‫څرګندیدو رسه د لومړنیو اقداماتو الرې چارې‪.‬‬ ‫ لومړنی فعالیتونه د ساختامنی کارونو درسوې طرحې او‬ ‫ تر دې دمه ‪۲۸،۲۹‬ملیونه ډالر لګول شوي‪ ،‬تر‬ ‫تدارک دکتنې په ګډون‪ ،‬چې دپروژې دچمتو والی په بهیر‬ ‫‪۴۴۵۰۰۰‬زیاتو کسانو (نژدې ‪۷۳‬سلنه میرمنې او ماشومان)‬ ‫کې پیل شوي وو‪ .‬د څلورو څخه د دوؤ ساختامنی کارونو‬ ‫د ‪۱۶۰‬کیلو مرته سړک د رغونې‪ ۲۲۴ ،‬کیلو مرته کلیوالو نالیو‬ ‫‪.‬‬ ‫قراردادونو رقابتي داوطلبۍ تدارکايت بهیر بشپړ شوی دی‬ ‫او ‪۱۳،۱۷‬کیلو مرته مهمو سړکونو د جوړولو څخه ګته پورته‬ ‫او قراردادونه یې د السلیک لپاره چمتو دي‪ .‬د اتم الټ د‬ ‫کړې ده‪ .‬د یوې کاري میاشتې په ‪۵۱۴‬ډالرو پانګونې رسه د‬ ‫ډیزاین ارزونه بشپړه شوې او تدارکايت بهیر یې پیل شوی‪،‬‬ ‫يف نفرد د میاشتې مزدوری کاري قراردادونو د اجراء له الرې‬ ‫پداسې حال کې چې د اووم الټ او د وزیرآباد د کانال د‬ ‫‪۴۳۷۲۷‬کاري میاشتو لنډمهالې ګومارنې ایجاد شوي دي‪ .‬په‬ ‫د څو پرله پسې کلونو په ترڅ کې د‬ ‫ډیزاین ارزونه ادامه لري‪ .‬د «ب» د جزء د پروګرام اړوند‬ ‫راتلونکي کال کې به پایداره زیربناء د فرعي ګومارنو د‬ ‫کابل ښار ته څیرمه یو شمیر سیمې له‬ ‫غیر پاخه سړکونو ‪ ،‬خټو او کم عرضو‬ ‫مطالعو کاري رشایط ترتیب او نړیوال بانک ته د ارزونې‬ ‫رامینځته کیدل سبب يش‪ .‬مهمه ال دا چې کابل د ښاروالی‬ ‫دي‪ ،‬چې همیشنۍ څارنه او ساتنه یې نه وه شوې او هم‬ ‫واټونو او الرو رسه مخامخ وې‪ .‬د دغو‬ ‫لپاره استول شوی دي‪.‬‬ ‫د پرمختیایي او انکشافی پروژې په ګذرونو کې د عامه‬ ‫په عین وخت کې دتشکیاليت او اداري ظرفیتونو دنشتوايل‬ ‫د نغلو د اوبو بریښنا بند د بیارغونې‬ ‫سیمو د خلکو په ژوند کې وروسته له‬ ‫هغه بدلون رامینځته شو‪ ،‬چې د کابل‬ ‫لګښتونو په اړه تصمیم نیونې کې د جنډر اړوند ټولنیزې‬ ‫له امله دي‪ ،‬چې د‪۲۰۱۵‬میالدي کال دجون په میاشت کې‬ ‫پروژه‬ ‫ښاروالۍ پرمختیايي او انکشايف پروګرام‬ ‫د فعالیتونو په ړنا کې سړکونه پاخه‬ ‫ونډې لپاره یو پیاوړی بنسټ رامینځته کړی دی‪.‬‬ ‫په افغانستان کې دبریښنا انرژۍ ته دالس رسۍ اندازه په‬ ‫‪ ۸۳‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫شول او لښتی وکیندل شول‪ .‬د کابل‬ ‫سلو کې ‪۲۵‬څخه تر ‪۳۰‬پورې اټکل شوې وه‪.‬دیادونې وړ ده‬ ‫ښار د دغو سیمو یو تن اوسیدونکۍ‬ ‫وویل ‪»:‬د سړکونو او الرو د خورا بد‬ ‫چې په افغانستان کې دبریښنا انرژۍ ته الس رسۍ یوازې‬ ‫دنغلوداوبوبریښنا پروژې بیارغونه به په افغانستان کې‬ ‫حالت له پخوا څوک زړه نه ښه کوو‬ ‫په ښارونو او ډیر لږو هغو سیمو پورې محدود دی‪ ،‬چې‬ ‫دانرژۍ دسکټور داړتیا وړ زیاتره انرژي برابره کړي‪ ،‬دغه‬ ‫چې دلته زمونږ په ګانډیتوب کې‬ ‫استوګنه وکړی‪ ،‬خو اوس زمونږ دوستان‬ ‫دبریښنا دلیږدونې ددهلیز په تګلوري کې واقع دي‪.‬‬ ‫بند دڅولسیزو جګړو او نامنیو په نتیجه کې له پاملرنې‬ ‫د دغو پاکو او پاخه سړکونو په لیدلو‬ ‫ داوبو بریښنا به سلو کې ‪ ۹۴،۶‬دداخيل مرصف کوونکو‬ ‫غورځیدلی اوډیر زیامنن شوی دی‪ .‬هغه ستونزې او‬ ‫رسه مونږ رسه بخیيل کوي»‬ ‫اړتیاوې پوره کوي‪ ،‬چې ټول ظرفیت یې ‪۲۵۴‬میګاواټه اټکل‬ ‫خنډونه‪ ،‬چې دبریښنا دانر‪‎‬ژۍ سکټور وررسه مخامخ دی‬ ‫شوی دی‪ .‬تر ‪۲۰۱۵‬میالدي کال پورې په افغانستان کې‬ ‫ډیري یې دفزیکي جوړښت وسایلو او تجهیزاتو له امله‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/۴۱‬‬ ‫‪ ۴۰/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫د باغدارې د حاصالتو او تولیداتو له ودې او د مالدارۍ‬ ‫دبریښنا دتولید ‪۱۲‬بندونه موجود وو‪ ،‬البته له ‪ ۵۰۰۰‬څخه‬ ‫د تولیداتو او حیواين روغتیا له ودې رسه مرسته وکړي‪.‬‬ ‫زیات په لیرې سیمو کې دبریښنا کوچني بندونه‪ ،‬چې د‬ ‫دې موخې ته د رسېدو لپاره تخنیکي سرتاتیژي د دودیزو‬ ‫ميل پیوستون دپروګرام لخوا جوړ شوي دي‪ ،‬په دې شمیر‬ ‫خدمتونو وړاندې کول او د پرمختللو سیستمونو له الرې‬ ‫کې نه دي شامل‪ .‬دبریښنا له دغو ‪۱۲‬بندونو څخه نغلو‬ ‫له پانګه اچونې څخه مالتړ دی‪ .‬دغه پروژه درې برخې‬ ‫او ماهیپر دبریښنا سرت تولیدوونکي دي‪ ،‬چې دنغلو بند‬ ‫لري‪( :‬الف) د بڼوالۍ تولیدات‪( ،‬ب) د مالدارۍ تولیدات‬ ‫‪۹۴‬میګاواټه او ماهیپر‪ ۶۶‬میګاواټه بریښنا تولید ظرفیت‬ ‫او د څارويو روغتیا‪( ،‬ج) د پروګرام د پيل کولو مدیریت‬ ‫لري‪ .‬دغه پروژه به دنغلو په بریښنا بندباندې مترکز وکړي‪،‬‬ ‫او تخنیکي مالتړ‪ .‬دغه چارې به د ‪ ۲۳‬والیتونو په ‪۱۲۰‬‬ ‫ځکه چې هغه دبریښنا دانرژۍ دتولید په برخه کې زیات‬ ‫ولسوالیو کې د وخت په تېرېدو او د سیمې حالت ته په‬ ‫اهمیت لري او دکابل داړتیا وړ له نیامیي څخه زیاته‬ ‫کتو رسه پيل يش‪ .‬دمالدارۍ او باغدارۍ له ميل پروژې څخه‬ ‫بریښنا پوره کوي‪.‬‬ ‫دغوښټنو او درخواستونو په زیاتوايل رسه‪ ،‬دغې پروژې خپل‬ ‫ دنغلو داوبو بریښنا دبیارغونې پروژه په پام کې لري چې‬ ‫فعالیتونه د ‪۲۰۱۶‬میالدي کال له پیل څخه دافغانستان‬ ‫دبند دخوندیتوب او مصونیت اندازه ښه او په دې بند کې‬ ‫دجنوب په څلورو نورو والیتونو (قندهار‪ ،‬هلمند‪ ،‬غزين او‬ ‫دبریښنا تولید زیات کړی‪.‬په افغانستان کې دبریښنا دتولید‬ ‫وردک) کې پراخه کړي دي‪ ،‬چې دغه پروژه په مجموع کې‬ ‫سکټور ښه والی دافغانستان دحکومت له لومړیتوبونو‬ ‫له ‪۳۴‬والیتونو څخه ‪ ۲۷‬والیتونه ترپوښښ الندې لري‪.‬‬ ‫څخه دي‪ ،‬او دميل پرمختیا دپروګرام یوه ډیره مهمه برخه‬ ‫ د پروژې موخه د بزګرانو لخوا د کرنيزو خدمتونو د‬ ‫جوړوي‪ .‬دبریښنا رسولو دغوره خدمتونو وړاندې کول‬ ‫سیستم تدریجي تطبیق‪ ،‬له پانګه اچونې څخه مالتړ او د‬ ‫‪ ،‬حکومت دپرمختیايي هدفونو تررسه کول‪ ،‬چې دکار‬ ‫پروژې د پام وړ بزګرانو لخوا د پرمختللو کرنيزو الرو چارو‬ ‫او تولید دالرو چارو برابرول او همدارنګه په افغانستان‬ ‫رواجول دي‪ .‬د بزګرانو لخوا د خدمتونو وړاندې کول د اړتیا‬ ‫داستوګنو او اتباعو دژوند دسطحې ښه کول دي‪،‬مرسته‬ ‫وړ خدمتونو په ټاکنه کې د بزګرو د عميل ونډې اخیستلو‬ ‫کوي‪ .‬دغه پروژه دسون دموادو پورې دتړاو کمښت څخه‬ ‫د زیاتوايل لپاره الر هواروي‪ .‬دغه پروژه به د بزګرو لپاره د‬ ‫پرته په اقلیمي بدلونونو کې هم ډيرې اغیزې لري‪.‬‬ ‫مخامخ مرستې کچه هم لوړه کړي‪ .‬له همدې کبله موخه‬ ‫ یاده پروژه د وړیا مرستې د موافقت نامې تر السلیک‬ ‫داده چې پایښت‪ ،‬اغیزمنتوب او پیاوړتیا وده وکړي‪.‬‬ ‫وروسته د ‪۲۰۱۶‬کال د جنورۍ د میاشتې په ‪۲۴‬عمآل پیل‬ ‫ د ‪۲۰۱۶‬کال د سپټمرب څخه راپدیخوا نوموړې پروژې د‬ ‫شوه‪ .‬د اړوندو بیارغونې اصيل قراردادي خپله لومړۍ‬ ‫‪۷۸۸۶‬هکتاره نویو باغونو تآسیس متویل کړی‪ ،‬چې ‪۳۴‬سلنه‬ ‫ساحوي لیدنه د ‪۲۰۱۶‬کال د اګست په میاشت کې تررسه‬ ‫یې په نویو والیتونو کې تررسه شوي‪ .‬برسیره پر دې‪ ،‬تر‬ ‫کړه او مته کیږی‪ ،‬چې عميل کار به یې ژر تر ژره پیل يش‪.‬‬ ‫ماشومان په کابل ښار کې د بیارغونې‬ ‫په حال کې یو سړک ته څیرمه روان‬ ‫‪۷۰۰۰۰‬هکتاره زیات باغونه بیا رغول شوي چې دا شمیر‬ ‫د محیطي او تولنیز مشوريت بورد او د پروژې د تخنیکي‬ ‫دي‪ ،‬چې په کابل ښار کې د ښاري‬ ‫د ټاکيل ‪۶۰۰۰‬هدف څخه تر څلور برابره لوړ دی‪.‬واقعي‬ ‫مشوريت بورد مهم کارپوهان موجود دي‪ .‬هغوی هڅه کوي‬ ‫ د مالداری د ښه کیدو په اړوند د باغداری او مالداری‬ ‫ترانسپورت د ښه کولو پروژې لخوا یی‬ ‫شوي مالتړ رسه سم په ‪ ۱۹۹۰‬هکتاره ځمکه کې د پیستې‬ ‫او ورته السته راوړنې دمیوې دباغونو په جوړولو (له ټاکل‬ ‫ترڅو د پروژې د کار او خدمتونو د کیفیت په لوړاوي کې‬ ‫چارې پر مخ وړل کیږي‪ .‬دغه سړک‬ ‫پروژه د کرنی اوبو لګولواومالداری وزارت د روغتیا په‬ ‫به ترافیکي بهیر ته په یو داسې ښار‬ ‫بیالبیل ډولونه نیالګي کیښودل شول‪ ،‬په داسې حال کې‬ ‫شوي هدف څخه ‪ ۶۰۰۰‬هکټاره زیاته) تثبیت شوي دی‪.‬له‬ ‫ونډه واخيل‪.‬‬ ‫ساتلو کې مرسته کوي‪ .‬دا مرستې د وترنرۍ د خدمتونو‬ ‫کې مرسته وکړي‪ ،‬چې په هغه کې‬ ‫چې لومړنۍ موخه ‪ ۳۰۰‬هکتاره ځمکه وه‪ .‬دغې پروژې‬ ‫دې رسبیره‪ ،‬د سبزیجاتو له کښت او کرنې څخه د هغو‬ ‫ برسیره پر دې د هغو قراردادونو داوطلبي دوام لري‪،‬‬ ‫‪ ۷۰۰,۰۰۰‬نقلیه وسایط هره ورځ د‬ ‫د زیاتوالی او پراختیا د وړاندی کولو له الری د سیمه‬ ‫تګ او راتګ په حال کی دي‪.‬‬ ‫د بڼوالۍ سکتور کې هم بدلون رامینځته کړل او په‪۵۲۷‬‬ ‫کسانو د مالتړ غوښتنې خورا زیاتې دي‪ ،‬چې د دغې پروژې‬ ‫چې هغو کورنیو ته برښنا رسوي‪ ،‬کومې‪ ،‬چې بریښنا کوټ‬ ‫يیزو وترنری خصوصی ډلو له خوا د روغتیا ساتنی د زده‬ ‫هکتار ځمکې کې د میوه جاتو بڼونو په بیالبیل ارتفاع کې‬ ‫له خدمتونو څخه یې ګټه پورته کړې‪ ،‬او داسې ویل کیږي‬ ‫ته څیرمه میشتې دي‪ ،‬او همدارنګه د هغه روزنیز مرکز‬ ‫کړو ماموریت پروګرام د ‪ ۱۶۸‬ساحوي خصويص واحدونو‬ ‫رامینځته کړي دي‪.‬‬ ‫چې کلنۍ برنامه یی په ځانګړې توګه (‪ ۵۸۱۱۶‬پالنونه‬ ‫تآسیس هم په پام کې نیول شوی‪ ،‬چې د محيل ګومارنو‬ ‫او د ‪ ۷۶‬وترنري والیتی کارکوونکو له خوا جوړ شو‪ .‬د‬ ‫ له بلې خوا په دې برخه کې تر اوس مهاله د خوراکي‬ ‫زیات له ټاکل شوي هدف ‪ ۲۰۰۰۰‬څخه) زیاتوالی موندلی‬ ‫فرصتونه لوړوي‪.‬‬ ‫تولید په ډګر ‪ ،‬د پراختیا له پاره د پیغامونو په ورکولو‬ ‫توکو د‪ ۵۰۰۰‬تنو لخوا سوداګرۍ او تشبث پيل شوی دی‪.‬‬ ‫دی‪.‬‬ ‫ برسیره پر دې‪ ،‬د بڼوالۍ او مالدارۍ ميل پروژې لخوا‬ ‫رسه د ټکنالوژی د غوټواوبستو په ویشلو رسه ‪ ۵۸۸۰۰‬ګټه‬ ‫دا په داسې حال کې ده چې په ‪ ۸۲۳‬هکتار ځمکه کې د‬ ‫د پانګه اچونې د فرصتونو څخه هم مالتړ ته دوام ورکړل‬ ‫د بڼوالۍ او مالدارۍ ميل پروژه‬ ‫اخیستونکو وګړو ته د ‪ ۱۹‬والیتونو په ‪١٣٨‬ولسواليوکې تر‬ ‫څاڅکو اوبو لګونې بهیر پلۍ شوی او په ټولیز ډول ‪۳۵۸‬‬ ‫‪ ۱۰۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫الس الندی نیول شوي دي‪.‬‬ ‫خونې د با کیفیته ممیزو د معیاري وچولو لپاره جوړ شوي‬ ‫شوۍ‪ .‬دغې پروژې په بریالۍ توګه وشو کړلۍ چې د‬ ‫ د څارویو د روغتیا پروګرام طرح کول په لومړی‬ ‫دي‪ .‬د ممیزو د وچولو د ‪ ۶۲۰‬ځانګړو خونو د جوړلو او د‬ ‫تولید نوې تګالرې کروندګرو ته ور پيژين‪ ،‬او توانیدلۍ چې‬ ‫پړاو کې د مالت تبه ( بروسیلوسیس) ‪٣٤‬واليتونو په ‪۳۶۰‬‬ ‫باران د اوبو د ذخیره کولو‪ ۵۰۰‬متځایونه په تازه وايل رسه‬ ‫د سبزیجاتو د تولید او ژوند مهال ویش د کوچنیو شنه‬ ‫دغه پروژه د ‪ ۲۰۱۳‬میالدي کال په جنوري میاشت کې د‬ ‫ولسوالیو کی متمرکز و‪ .‬ددې پروګرام له الرې ‪ ۱،۲‬جوړې‬ ‫ي دي‪ .‬اټکل کیږي چې د ‪ ۲۰۱۶‬کال تر وروستیو‬ ‫بشپړ شو ‌‬ ‫متځایونو ( ګلخانه) د‪ ۱۸۴۰‬برنامو په پلی کولو پراخ او‬ ‫‪ ۱۰۰‬میلیونه ډالرو په ارزښت‪ ،‬چې ‪ ۵۰‬میلیونه ډالره يې‬ ‫ځوان غوايان او ‪ ٤‬ميليونه پسونه او وزې واکسني شوي دي‪.‬‬ ‫پورې یې ودانیزې چارې هم پای ته ورسیږي‪.‬‬ ‫متدید کړي‪ .‬دغه لړۍ همدا راز په وچو ځمکو کې د ټاکل‬ ‫لومړنۍ مرسته وه‪ ،‬پیل شوه‪ .‬دغه پروژه به په ټولیز ډول‬ ‫پايلې‬ ‫‪/43‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ ۴۲/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫بڼواليکروندګروته‬ ‫بديل معيشت برابروي‬ ‫ بڼوالي په بامیانو والیت کې د کروندګرو لپاره د عاید غوره سرچینه ده او هغوي سره مرسته کوي چې‬ ‫ •‬ ‫خپل معیشیت ښه کړي‪.‬‬ ‫ د کرنې‪ ،‬اوبو لګونې او مالداری وزارت د بڼوالی او مالداری ملي پروژه د کروندګرو سره د نوي باغونو‬ ‫ •‬ ‫په جوړولو او په ‪ ۲۳‬ټاکل شویو والیتونو کې د پرمختللیو ټکنالوژیو او کړنو په وسیله د شته باغونو‬ ‫په مدیریت کې مرسته وکړي‪.‬‬ ‫ دغه پروژه‪ ،‬چې د افغانستان د بیارغونې صندوق لخوا یې مالتړ کېږي‪ ،‬د تولید او په ټوله کې د بڼوالیز‬‫ •‬ ‫محصوالتو د زیاتوالي په موخه جوړه شوې ده‪.‬‬ ‫کلن ضامن علی په تېز ملر کې د خپل ورو په بڼ کې لګیا دی‬ ‫نیالګیوته اوبه ورکوي‪ .‬دغه بڼ‪ ،‬چې د بامیانو والیت په مربوطاتو‬ ‫کې د دشت بروسنا په کيل کې موقعیت لري‪ ،‬د مڼو‪ ،‬شفتالو‪ ،‬الوچو‬ ‫او زردآلو د ونو څخه ډک دی‪.‬‬ ‫‪۲۴‬‬ ‫ د بڼ رسه نزدې د اوبو یواځينی رسچینه یوه څاه ده‪ ،‬ضامن په اوونی کې درې‬ ‫ځله د ونو د خړوبولو لپاره د هغې څخه اوبه راوبايس‪ .‬تر دې ورستیو پورې‪ ،‬ضامن‬ ‫د څاه څخه د اوبو رایستلو لپاره یو کوچنی جرناتور کارولو‪ ،‬خو ولې اوس هغه دغه‬ ‫کار د اوبو د یو ملریز پمپ په مرسته تررسه کوي‪ .‬د انرژی یواځينې رسچینه چې‪،‬‬ ‫ورته اړتیا ده‪ ،‬د ملر رڼا ده‪.‬‬ ‫ د اوبو د ملریز پمپ د ترالسه کېدو څخه مخکې‪ ،‬اوبه لګونه زیات وخت د‬ ‫جرناتور د تخنیکي نواقصو او خرابیانو په ګډون د ستونزو رسه مله وه‪ .‬ضامن‬ ‫وایي‪“ :‬د اوبو لګونې ډ‏اډمنې رسچینې مونږ رسه د خپلو محصوالتو په زیاتولو او‬ ‫معیشیت په ښه کولو کې د پام وړ مرسته کړې”‪.‬‬ ‫ د جرناتور د تېلو او ترمیم پورې تړيل لګښتونه د ضامن د دې فکر پر وړاندې‪،‬‬ ‫چې د بڼوالی څخه د عاید یو ډاډمنه رسچینه ولري‪ ،‬لوي خنډ و‪ .‬هغه او د هغه‬ ‫ورور جواد علی د تېرو څلو کلنو راهېيس د میوو په وده بوخت دي‪.‬‬ ‫ د ضامن دا هدف‪ ،‬چې د بڼوالی څخه خپل معیشیت برابر کړي‪ ،‬هغه وخت په‬ ‫“‬ ‫رښتیا کېدو شو‪ ،‬چې کله هغه په دې وتوانېدو د بڼوالی او مالداری د ميل پروژې‬ ‫په مرسته خپل جرناتور د اوبو په ملریز پمپ بدل کړي‪ .‬دواړو ورونو د جرناتور په‬ ‫لګښت کې ‪ ۲۵‬سلنه ونډه اخیستې‪ .‬د اوبو د ملریز پمپ په هر سيټ کې‪ ،‬چې د‬ ‫ د بڼوالی او مالداری ملې پروژه د ‪ ۲۰۱۳‬کال راهېسې د بامیان والیت په څلور‬ ‫والسوالیو –مرکز‪ ،‬یکاولنګ‪ ،‬سېغان او ورس ـ کې فعالیت کوي‪ .‬په بامیان والیت کې‬ ‫بڼوالی او مالداری د ميل پروژې لخوا ورکړل شوی‪ ۱۰ ،‬ملریزې تختې‪ ،‬یو ملریزه پایه‪،‬‬ ‫یو برېښنایي انورټر او یو برمه پمپ شتون لري‪ .‬دواړو ورونو د بڼوالی او مالداری‬ ‫ په څو کلونو کې به په دې‬ ‫د بڼوالی او مالداری ميل پروژې والیتي کواردېناتور‪ ،‬مهدي سیرت تفصیل ورکوي‪،‬‬ ‫چې دغه پروژه د بڼوالی په هڅونې رسه د کروندګرو رسه مرسته کوي‪ ،‬چې خپل‬ ‫د ميل پروژې څخه د میوو نیالګي هم ترالسه کړي‪ ،‬چې د هغوي د حاصالتو په‬ ‫زیاتېدو کې یې مرسته کړې‪.‬‬ ‫والیت کې د بڼوالی حاصل د خلکو د ‬ ‫ تولیداتو لویه برخه جوړه کړي‪ .‬دغه کار‬ ‫معیشیت کې ښه والی رامنځته کړي‪ .‬هغه وایي‪“ :‬د نورو کرنیزو محصوالتو برسیره‪،‬‬ ‫ د بڼوالی او مالداری ميل پروژه‪ ،‬چې د کرنې‪ ،‬اوبه لګونې او مالدارې وزارت لخوا‬ ‫مونږ هڅه کوو‪ ،‬چې د بامیان د کروندګرو لپاره د بڼوالی بدیل رامنځته کړو څو د‬ ‫پيل کېږي‪ ،‬د بڼوالی پرمختليل مېتوډونو په کارولو رسه په ټول ملک کې بڼونه او‬ ‫دغه الرې د هغوي عاید زیات او هغوې د مېوو د نوي انواعو رسه اشنا کړو”‪.‬‬ ‫باغېچې جوړې کړي یا یې مالتړ کړی‪.‬‬ ‫ د بڼوالی او مالداری ميل پروژه کروندګرو ته ‏د ډول ډول میوو هغه نیالګي‬ ‫به د خلکو اقتصادی ځواکمنتیا رسه د پام‬ ‫”‬ ‫ورکوي‪ ،‬چې د والیت د اقلیم رسه سمون ولري ـ چې د محصول په زیاتېدو کې مهم‬ ‫د مېوو د نویو انواعو معرفی‬ ‫فکتور دی‪ .‬مهدي سیرت وایي‪“ ،‬په څو کلنو کې به په دې والیت کې د بڼوالی‬ ‫حاصل د خلکو د تولیداتو لویه برخه جوړه کړي‪ .‬دغه کار به د خلکو اقتصادی‬ ‫ځواکمنتیا رسه د پام وړ مرسته وکړي”‪.‬‬ ‫په افغانستان کې کرنه او مالداري د ډېرو لپاره د عاید مهمه رسچینه ده‪ .‬د عاید‬ ‫دغه رسچینې په ځانګړي توګه په بامیان کې چېرته‪ ،‬چې د جغرافیايي موقعیت او‬ ‫ساحې له امله بې وزيل ډېره او د عايد رسچینې کمې دې‪ ،‬خورا ډېر اهمیت لري‪.‬‬ ‫وړ مرسته وکړي‪.‬‬ ‫–مهدی سیرت‪ ،‬په بامیانو والیت کې د بڼوالی او مالداری ميل پروژې والیتي کواردیناتور‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/۴۵‬‬ ‫‪ ۴۴/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫ داستخدام دخدمتونو دوړاندې کولو دمرکز دکار کوونکو‬ ‫زده کړو کیفیت ښه نه يش دکار له بازار (مارکیټ) څخه‬ ‫له خوا دپوهاوي او خرباوي دیو پیاوړي کمپاین له تررسه‬ ‫ترالسه شوې نتیجه به هم ښه والی ونه مومي‪ .‬دزده کړي‬ ‫کولو وروسته‪ ،‬چې ویې کړای شول یو شمیر ځانګړو بې‬ ‫دريس موادو دښه وايل او پرمختیا په برخه کې دکتنې وړ‬ ‫سوادو ځوانانو ته د(بلخ‪ ،‬ننګرهار او کابل) په والیتونو‬ ‫پرمختګونه شوي دي‪ ،‬دکار کسب معیارونه له نړیوال‬ ‫پوهاوی اوخربتیاورکړي‪ .‬اوس ددې سوداګریزو پورونو‬ ‫سټنډرډ رسه برابر شوي دي‪ ،‬چې وروسته به دزده کړې‬ ‫په هکله فعالیتونه روان دي‪ .‬به نتیجه کې شاوخوا ‪۸۵۰‬‬ ‫په پروګرامونو کې په کیفیت کې ښه وايل او اسانتیاوې هم‬ ‫غوښتنلیکونه (‪ ۳۰۰۰‬له بلخ‪۴۰۰۰ ،‬له ننګرهار او ‪۱۵۰۰‬له‬ ‫رامینځته يش او دزده کوونکو وګړو له پاره به داستخدام ښه‬ ‫کابل څخه) ترالسه شوي اوهغه په کاري پالن کې شامل‬ ‫فرصتونه هم په الس وريش‪.‬‬ ‫شوي دي‪ .‬یو ابتدایي ‪ ۲۶۰۰‬کسیز لیکلړ (فهرست) به له‬ ‫ دویمه برخه‪ :‬دنتیجې پروګرام (په افغانستان په نارسمي‬ ‫هغو وګړو څخه چې له دې پروژې ګټه اخيل‪ ،‬خپور يش‪ .‬په‬ ‫توګه دمهارتونو او کارکسب دزده کړې پروګرام ) به‬ ‫دې لیکلړ (فهرست) کې شامل وګړي به د ‪۱۲۶۰‬تنو له منځ‬ ‫دظرفیت له لوړولو رسه مرسته وکړي‪ ،‬چې په دغه مرسته‬ ‫څخه دپچې (قرعې) به وسیله غوره کړای يش‪.‬‬ ‫کې به دکار کوونکو دشمیر زیاتوالی‪ ،‬دکارکوونکو زده کړه‬ ‫ هغه معلومات چې غوښتونکو دخپلو غوښتنلیکونو‬ ‫او ځینې تخنیکي مرستې شاملې وي‪ ،‬چې هغه عبارت دي‬ ‫رسه وړاندې کړي دي‪ ،‬ترغو او څیړنې الندې نیول کیږي‪،‬‬ ‫له (لومړی) مايل مدیریت (دویم) تدارکات (‪)۳‬دتشبیثاتو‬ ‫ترڅو چې له دې منځ څخه رښتیني او واقعي غوښتنلیکونه‬ ‫وده او پرمختیا (‪ )۴‬په استخدام پورې اړوند خدمتونه او‬ ‫په پروګرام کې دشمولیت له پاره ټاکل کیږي او هغوی‬ ‫(پنځم) دکار دبازار(مارکیټ) دمعلوماتو راټولول‪ ،‬تحلیل‬ ‫کوچنیو تشبثاتو په پروژو کې شامل او یادې خپل کوچنی‬ ‫او کارول‪ .‬دمهارتونو دودې او پرمختیا دميل پروګرام له‬ ‫تشبث د (‪ )۵۰۰‬ډالرو په ترالسه کولو رسه پراخه کړي‪ .‬دپور‬ ‫ظرفیت څخه څارنه او ارزونه به پیاوړې يش‪ ،‬چې د پروژو‬ ‫دغوښتونکو غوښتنلیکونه(په سلو کې ‪۴۱‬ښځې دي) دیو‬ ‫له رسته رسیدو څخه ډاډمن معلومات راټول او تحلیل يش‪.‬‬ ‫هئیت له خوا ترغور او څیړنې الندې نیول کیږي‪ ،‬ترڅو‬ ‫ هڅې روانی دی‪ ،‬چې دنتیجې پروګرام دمهارتونو‬ ‫ددې بهیر رونټیا تضمین يش‪.‬‬ ‫دعمومي ریاست رسه مدغم يش او په پام کې دي چې ‪۲۰۱۶‬‬ ‫میالدي کال دمئ په میاشت کې دابشپړ يش‪ .‬تردې جزالندې‬ ‫نتیجې پروګرام به ددې پروګرام داغیزکولو دارزونې درسته‬ ‫دپوهنې دکېفیت لوړولو پروګرام دویم‬ ‫رسولو له پاره دایټالیا دهمکارۍ له دفرت رسه یو ځای يش‬ ‫پړاو‬ ‫او دغه ارزونه یې په شپږو والیتونو (هرات‪ ،‬بامیان‪ ،‬فراه‪،‬‬ ‫دنړیوال بانک ‪ ۶۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫بلخ‪ ،‬کابل او ننګرهار) تررسه کړې ده‪ ،‬چې ددې پروګرام‬ ‫د افغانستان په ښونځیو کې ‪۸.۵‬‬ ‫دافغانستان دبیارغونېصندوق ‪ ۴۰۸‬میلیونه ډالره وړیا‬ ‫دفعالیتونو اغیزې پایښت او ټینګښت ومومي او داڅرګنده‬ ‫میلیون تنه ماشومان شامل شوي‪ ،‬چې‬ ‫مرسته‬ ‫کړي‪ ،‬چې څه دول کولی يش بریايل فعالیتونه زیات کړي‪.‬‬ ‫له دې شمیر څخه ‪ ۲.۳‬میلیون تنه‬ ‫یی( ‪۳۹‬سلنه) انجونې دي‪ .‬د پوهنې‬ ‫دزده کړې او روزنې له پاره دزده کړې دکیفیت دښه وايل‪ ،‬او‬ ‫دسیالۍ دفرصت درامنځته کولو او برابرولو له پاره مرسته‬ ‫د نتیجې پروګرام (په افغانستان کې په‬ ‫ددې پروګرام موخه او هدف باکېفیته او متوازنې لومړنۍ‬ ‫دمعلوماتو دراټولو له پاره لومړنۍ رسوې روانه ده او‬ ‫د کیفت لوړولو پروګرام د دویم پړاو‬ ‫موخه دا دی‪ ،‬چې ابتدایه ښونې او‬ ‫په واک کې ورکړل يش‪ .‬په اوس وخت کې نادولتي او‬ ‫نارسمي توګه د مهارتونو او دکار کسب‬ ‫ښوونې او روزنې ته الرسسی دی‪ ،‬په ځانګړې توګه‬ ‫په هغې پیسې به منځنۍ او وروستۍ رسوې هم تررسه‬ ‫روزنې ته‪ ،‬په تیره بیا د انجونو لپاره‬ ‫زده کړو ته د متوازنه الرسسۍ زمینه‬ ‫خصوصی زده کړو برابرونکي ‪۱۹۲‬بنسټونه مشخص شوي‬ ‫دزده کړې پروګرام)‬ ‫دنجونو ښوونځیو لپاره دثابتو مرستوبرابرولو ‪ ،‬ښوونکو‬ ‫يش‪ ،‬څو دپروګرام اوږد مهاله اغیزې دکار کسب او دندو‬ ‫برابره يش‪ .‬د دغه پروګرام تر سیورې‬ ‫دی‪ ،‬چې هغوی له زده کړې او روزنې څخه وروسته فارغانو‬ ‫‪۱۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫الندې د هیواد یو زیات شمیر ښونځیو‬ ‫ته د روزنې امکاناتورامنځته کولو‪،‬د اړوندو ادارو د‬ ‫درامینځته کولو‪ ،‬ګټې وټې (عاید)‪،‬دمهارتونو زده کړې‬ ‫ته د زیربناو او نورو آسانتیاو د‬ ‫او دکار موندنې شمیر په اساس او دهغو زده کوونکو‬ ‫ظرفیتونو پیاوړي کولو‪ ،‬دسیمې دخلکو او خصويص‬ ‫په برخه کې اندازه کړي‪ .‬دمعلوماتو دمدیریت سیستم‬ ‫برابرو په هدف بسپنه مرستې تررسه‬ ‫داستخدام په اساس‪ ،‬چې زده کړې یې کړي دي‪ ،‬په خپل‬ ‫ددې پروګرام موخه په کلیوالیو او نیمه ښاري سیمو کې‬ ‫شوي دي‪.‬‬ ‫معارف تقويه کولو په برخو کې‪.‬ددې پروګرام فعالیتونه‬ ‫دپراختیا په برخه کې دکتنې وړ پرمختګونه شوي دي‪ ،‬تردې‬ ‫منځ کې پر سیالۍ بوخت دی‪.‬‬ ‫دافغان ځوانانو نارینه و او ښځینو له پاره په نارسمی ډول‬ ‫لومړی په عمومي تعلیامتو‪ ،‬دښوونکو روزنې او پوهنې‬ ‫چې دمعلوماتو دراټولولو او دپروګرام د لومړي او دریمې‬ ‫ددې فعالیت منطقي دلیل دادی‪ ،‬چې هڅونې دکارموندنې‬ ‫دکار کسب دزده کړې په وسیله په لوړ عاید دکارموندنې له‬ ‫په مدیریت باندې مترکز لري‪ .‬ددې پروګرام فعالیتونه په‬ ‫برخې د اجزاء څخه دڅارنې په برخه کې انټرنیټي صفحه‬ ‫دبازار څخه دالسته راغلیو نتیجو رسه مستقیمه اړیکه‬ ‫پاره دظرفیت زیاتوالی او لوړوالی دی‪ .‬دغه پروژه دکار په‬ ‫بشپړه توګه دافغانستان دپوهنې له ميل سرتاتیژیک پالن‬ ‫(ویب پاڼه)هم تاسیس شوې ده ‪.‬‬ ‫لری او دا په یقیني توګه د زده کړو برابروونکو بنسټونو‬ ‫مارکیټ کې (دمثال په توګه عاید یا ګټه وټه او استخدام)‬ ‫رسه سمون لري او په پوهنې وزارت کې د ادارېد ودې او‬ ‫ دریمه برخه‪ :‬ددې برخې مترکز او ټینګار په کلیو کې‬ ‫دهڅونې سبب ګرځي‪ .‬دغه هڅونې هغوی دې ته اړبايس‬ ‫دبې کار او کسبه او نیمه حرفوي ځوانانو له پاره‪ ،‬چې لږو‬ ‫پرمختګ مالتړ کوي‪ .‬دپوهنې دکیفیت دښه وايل پروګرام‬ ‫دهغو غیرمسلکي او بې سواده ځوانانو ته دمهارتونو په‬ ‫چې په ډیر فعال ډول دفراغت دتصدیق لیک دترالسه کولو‬ ‫ډیرکاري مهارتونه لري‪ ،‬دکار کسب دزده کړی او دزده کړې‬ ‫اساساً دنړیوال بانک ګروپ دنړیوالې پرمختیا ادارې له‬ ‫زده کړه باندې دی ‪ ،‬چې دمهارتونو دپرمختیا له پروګرام‬ ‫آزموینې ته چمتو کړي‪ .‬اوله فارغانو رسه مرسته وکړي ‪،‬‬ ‫په بهیر کې دمرستو په برابرولو باندې تاکید او ټینګار یا‬ ‫خوا متویل شوی و‪.‬‬ ‫رسه رسوکار لري‪ .‬دغه پروګرام دنویو او پخوانیو تشبثاتو له‬ ‫چې دکار او روزګار خاوندان يش‪ .‬البته دا مسئله له دې‬ ‫مترکز لري‪ .‬دغه پروګرام له درې برخو تشکیل شوی دی‪:‬‬ ‫ د‪۲۰۱۶‬میالدي کال د اګست ترمیاشتې پورې دپوهنې‬ ‫پاره پورونه هم وړاندې کوي‪.‬‬ ‫خربې رسه هم اړیکه لري ‪ ،‬ترهغه پورې چې دنارسمي‬ ‫ لومړۍ برخه‪ :‬موخه داده چې ‪ ۴۰۰۰۰‬تنه افغانانو ته‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ ۴۶/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫په برابرولو(ساختار) او دنظارت او ارزیابۍ دموجودالرښود‬ ‫دسرتاتیژۍ تحقق او عميل کولو څخه په مالتړ رسه‬ ‫دکیفیت دښه والی پروګرام ‪۱۰۳۳‬ښ‪،‬ونځیو او دښوونکو‬ ‫په نوي کتنه کې له مالیې وزارت رسه مرسته کوي‪ .‬دبرشي‬ ‫پیاوړی کړي‪.‬‬ ‫دروزنې دمؤسسو (دارملعلیمینونو )دجوړولو مرسته کړې‬ ‫چارو دتنظیم ریاست فعالیتونوته په ښه وايل ورکولو رسه‪،‬‬ ‫ په مايل مدیریت کې اصالحات او سمونونه‪ :‬دخزاینو‬ ‫ده‪ .‬دپوهنې وزارت دوړاندې شویو معلوماتو به اساس ‪،۵‬‬ ‫چې هغوی په خپلوکړنو کې اغیزمنتیا رامینځته کړي او‬ ‫ریاست ته دتخنیکي مرستو برابرول‪ ،‬چې وکړای يش یو‬ ‫پ ټول هیواد کې ښوونخیو ته شامل‬ ‫‪ ۸‬میلیونه ماشومان ّ‬ ‫دټولې پروژې په تطبیق کې مرسته کول‪ ،‬ترڅو په راتلونکي‬ ‫باکیفیته او ځواکمن مايل مدیریت تررسه کړي‪ .‬دخپلو‬ ‫شوي‪ ،‬چې له دې جملې څخه ‪ ۳ ،۳‬میلیونه(‪۳۹‬سلنه) یې‬ ‫کې هم دعامه مايل چارو داصالحاتو په برخه کې دتخنیکي‬ ‫فعالیتونو دهمغږي کولو له پاره دحکومت په سیستم‬ ‫نجونې دي‪.‬‬ ‫مرستو دجلبولو وړتیا ولري‪ ،‬دا ټول یې له دندو څخه دي‪،‬‬ ‫مترکز وکړي او دافغانستان دمايل مدیریت دمعلوماتو‬ ‫ دپوهنې دکیفیت دښه وايل پروژې تردواړو پړاوونو‬ ‫یو بل فعالیت یې دادې چې دمالیې وزارت او نورو سکتوري‬ ‫سیستم تطبیق او پيل کړای يش‪ .‬په اداره او مدیریت کې‬ ‫الندې په ‪ ۱۴۴۳۲‬کلیو کې دټولنیزې ځواکمنتیا فعالیتونه‬ ‫وزارتونو دکارکوونکو له پاره دباقاعده او منظمو زده کړو‬ ‫قوی رپوټ ورکول معريف کړي‪ ،‬دافغانستان مايل مدیریت‬ ‫رامینځته شوي‪ ،‬چې په نتیجه کې دښوونځیو دمدیریت‬ ‫الرې چارې برابرې کړي‪.‬‬ ‫دمعلوماتو سیستم ته الس ريس اندازه هم په والیتونو کې‬ ‫مساوي شمیر شوراګانې (سیمه ییزمشوريت بنسټونه)‬ ‫ دعوایدو راټولول‪ :‬دافغانستان دعوایدو دراټولولو ریاست‬ ‫دافغانستان دمالې وزارت اړوندو ریاستونو ته پراخه کړي‪،‬‬ ‫رامینځته شوي دي‪.‬د پوهنې د کیفیت لوړولو پروګرام‬ ‫رسه مالتړ کوي ‪ ،‬ترڅو هغه ریاست وکړای يش خپل‬ ‫دڅارنې او دڅانګړو زده کړو پروګرام دعميل کولو او څارنې‬ ‫دویم پړاو په اساس ‪۱۶۵۸۸‬ښوونځیو د لوازمو‪ ،‬البراتواری‬ ‫دستورونه‪ ،‬دمالیې راټولولو د سیستم داصالح او سمون‬ ‫به برخه کې دکارکوونکو چمتو کول له دې رسه مرسته‬ ‫تجهیزاتو او نورو موخو د خریدارۍ لپاره د کیفیت د‬ ‫(دمالیاتو دراټولولو له پاره ګډ دولتي ستنډرد سیستم) په‬ ‫کوي‪ ،‬چې دکار کوونکو دکلنیو فعالیتونو د ارزونې ځواک‬ ‫لوړاوي وړیا مرستې ترالسه کوي‪.‬‬ ‫شمول ‪ ،‬عميل کړي‪ .‬په مالیاتو پورې اوند نوښتونه‪ ،‬لکه‬ ‫او توان ولري‪ .‬دزده کړې بیلګې مالیې دوزارت دپروسوپه‬ ‫ یرسیره پر دې ‪۱۵۴۶۹۹‬ښوونکی د داخل خدمت روزنیز‬ ‫پرخطر والړه څیړنه او په غور کتنه ‪ ،‬په زیات شوی ارزښت‬ ‫بهیرکې دهغو تصدیق لرونکو تخنیکي کورسونو درامینځته‬ ‫کورسونو په ترڅ کې روزل شوي چې‪۳۵ ،‬سلنه یې میرمنې‬ ‫دمالیې اجراءکول ‪ ،‬دنوې ادارې ډیزاین او دهغې دجوړښت‬ ‫کولو په چوکاټ کې دچارترحسابدارۍ مؤسسې له خوا‬ ‫جوړوي‪ .‬په ورته وخت کې د ښوونځیو د مدیریت روزنې‬ ‫تطبیق او په عمل کې پيل کوي‪.‬‬ ‫تررسه کیږي‪ ،‬چمتو کړي‪.‬ميل رهربي کمیټه د حسابدارۍ‬ ‫له الرې ‪ ۱۷۱۸۴‬د ښوونځیو مدیران او اداري کارکوونکي‬ ‫ له دې پرمختګ څخه ترالسه شوې نتیجې داالندې‬ ‫دمقرراتو دتنظیم‪ ،‬دمسلکي تفتیش رسته رسول او دمسلکي‬ ‫روزل شوي‪ ،‬چې نږدې ‪۲۰‬سلنه یې میرمنې جوړوي‪.‬‬ ‫موارد لري‪( :‬لومړی) دټول ژمنه شوی مبلغ څخه شاوخوا‬ ‫محاسبانو زده کړه دې رامینځته کړي او په پای کې وکړای‬ ‫همدارنګه ‪۱۱۴۳۶‬میرمنو تعلیمي بورسونه ترالسه کړي او‬ ‫‪۴۹‬میلیونه ډالر ویشل (‪۶۰‬سلنه) (دویم) دمرکزي دفرت‬ ‫يش په اوو سکټوري وزراتونو کې عامه مايل مدیریتي یوه‬ ‫د ښوونکو د روزنیزو پروګرامونو څخه فارغې شوې دي او‬ ‫شاوخوا ‪۳۰‬تنه کارکوونکو او همدارنګه ‪۳۱۵‬تنه نور په‬ ‫ارزیابی رامخې ته کړي‪.‬‬ ‫‪۵۱۶۶‬ښځینه ښوونکو د ‪۲۰۱۴-۲۰۱۳‬کې تعلیمي بورسونه‬ ‫والیتونو کې په خزاینو او د عمومي تعلیامتو بیالبیلو‬ ‫ دتفتیش دبرخې اصالحات او سمونونه‪ :‬د مالیي چارو‬ ‫ترالسه کړي دي‪.‬‬ ‫برخو کې زده کړه کړې ده‪( .‬دریم) مفتشینو دزده کړې‬ ‫داخيل تفتیش دمشاورینو دفعالیتونو مايل چارې برابروي‪،‬‬ ‫دویم پروګرام‪ ،‬چې په هغې کې ‪۳۲۶‬تنو داخيل مفتشینو له‬ ‫ترڅو دداخيل تفتیش دبهیر الرښوونه وکړي ‪ ،‬دکار کوونکو‬ ‫دعامه مايل چارو د اداري اصالحاتو‬ ‫لسو سکټوري وزارتونو څخه او لس تنو نورو مفتشینو له‬ ‫له پاره دکار په ځای کې دزده کړې پروګرام رامینځته کړای‬ ‫مستقلو ریاستونو څخه په شپږو وروستیو ډلو کې زده کړې‬ ‫يش‪ .‬دداخيل تفتیش دبرخې کارکوونکو لومړنۍ زده کړې‬ ‫دویم پړاو‬ ‫کړي دي‪( .‬څلورم) داصالحاتو او سمونونو تربرخې الندې‬ ‫ټولو کار کوونکو تر مالتړ الندې ونیيس او هغه شمیر‬ ‫‪ ۱۱۴ ،۱‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫‪ ۲۳‬دزده کړې پروګرامونه په بیالبیلو موضوعاتو تررسه شوي‬ ‫کارکوونکو ته‪ ،‬چې لومړنی زده کړې یې بشپړې کړې وي‪،‬‬ ‫دي او له ‪ ۴۱۵‬تنو څخه زیاتو کارکوونکو زده کړه کړې‬ ‫دپرمختللو زده کړو دورې تررسه کړي‪.‬‬ ‫ددې پروژې موخې او هدفونه دتدارکاتو‪ ،‬خزانه دارۍ‪،‬‬ ‫ده‪( .‬پنځم) په بودجي پورې اړوند ټول اجراات چې مايل‬ ‫ باندینې تفتیش‪ :‬دتفتیش له عايل ادارې څخه مالتړ ‪،‬‬ ‫مايل تفتیش او دڅارنې ‪ ،‬رپوت ورکولو او کنرتول له پاره‬ ‫معلوماتو دمدیریت دسیستم له الرې تررسه کیدل ‪ ،‬په اوس‬ ‫ترڅو وکړای يش‪ ،‬دپوهنې او معلوماتو سطحه‪ ،‬تخصص او‬ ‫دمايل چارو دسامل مدیریت له معیارونو رسه په سمون کې‬ ‫وخت کې په کابل کې دخزاینو دریاست او په والیتونو کې‬ ‫دهغو کارونو فعالیتونه چې له خدمتونو څخه داستفادې‬ ‫دسیستمونو داغیزناکو تشکیالتو او جوړښت له الرې دعامه‬ ‫په مستوفیتونو کې تررسه کیږي‪( .‬شپږم) دتشبیت شوي‬ ‫له پاره یې تررسه کوي‪ ،‬لوړ کړي او دنورو مقیشونو او‬ ‫مايل چارو دمدیریت پیاوړتیا ده‪.‬‬ ‫پروګرام دکارکوونکو دحقوقو دورکړې مالتړ دوام موندلی‪،‬‬ ‫مفتشینو دکار نتیجې‪ ،‬په ځانګړې توګه دپروژو دتفتیش‬ ‫دغه پروژه دا الندې درې برخې لري‪:‬‬ ‫چې په هغې کې دکارکوونکو دپیژندنې (هویت) ثبت‪،‬‬ ‫په خاطر دتفتیش له نړیوالو معیارونو اوسټنډرډونو رسه‬ ‫ ‪-۱‬دتدارکاتو په برخه کې اصالحات‪ :‬دملی تدارکاتو‬ ‫په کمپیوتري سیستم دحقوقو ورکړه او دهغې ثبت او‬ ‫په سمون کې پیاوړې کړي‪ ،‬دکارکوونکو دزده کړې له پاره‬ ‫ادارې ته دتخنیکي مرستو برابرول ‪ ،‬ترڅو وکړای يش چې‬ ‫دافغانستان دسوداګریز بانک رسه دحقوقو دورکړې یو‬ ‫دمشورې ورکولو له خدمتونو څخه دکارکوونکو دزده کړې‬ ‫دهغې دکار داصولې او اداري چوکاټ رسه مرسته وکړي‬ ‫میکانیزم رامینځته کول او (اووم) دبرشي چارو دتنظیم‬ ‫له پاره مالتړ وکړي او دپروژې په جریان کې دنهو سکټوري‬ ‫او اختصاصی بودجې ته په پاملرنه دتدارکاتو چارې پرمخ‬ ‫دریاست دیوې خرب پاڼې رامینځته کول‪ ،‬په پښتو‪ ،‬دري او‬ ‫وزارتونو د ټولو بودجوي کړنو دخپلواکې او کیفیته بیاکتنې‬ ‫بوزي‪ .‬همدارنګه وکړای چې دتدارکايت چارو درسته رسولو‬ ‫انګلیسی ژبو ‪ .‬دمالیې دوزارت معلومايت پوښتنلیک دکتاب‬ ‫دکار له پاره الرې چارې برابرې کړي‪ .‬باندینی تفتیش په عین‬ ‫له پاره یوه کړنالره ترتیب کړي او الکرتونیکي ارزیايب‬ ‫خپرول او هم هغه اطالعیې‪ ،‬چې دمالیې وزارت دویب پانې‬ ‫حال کې دا دنده لری چې دعامه حسابدارۍ دکمیټو دغړیو‬ ‫معاونتونه دتدارکاتو له بهیر څخه برابره کړي‪،‬دتدارکايت‬ ‫له الرې دالس رسۍ وړ دی‪.‬‬ ‫دزده کړې بهیر له مايل پلوه متویل کړي‪.‬‬ ‫کار کوونکو ظرفیت پیاوړی کړي او په ضمن کې تدارکايت‬ ‫ داصالحاتو اوسمونونو مدیریت‪ :‬دغه برخه دیو تشکیل‬ ‫کارکوونکو دزده کړې بهیر ته ښه وايل ورکړي‪.‬‬ ‫نوټ‪:‬پهدېخپرونهکېټولېیادېشوېشمېرېپهامریکاييډالرودي‪.‬‬ ‫یا جوړښت او د دندو دالیحې په رامینځته کولو دنظارت او‬ ‫ دغه پروژه دتدارکاتو دميل ادارې پرمختیایي بهیر‬ ‫دنړيوالېپراختيااداره‪،‬دنړیوالبانکدوړیامرستواوبېسودهپورونوبرابرولوڅانګهده‪.‬‬ ‫ارزیابۍ په ریاست کې دکار کوونکو دزده کړې دپروګرامونو‬ ‫له تاسیساتو‪ ،‬تشکیل‪ ،‬سیستم‪ ،‬کاري پروسجر او دهغې‬ ‫‪www.worldbank.org.af‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫عبدالروف ضياء‬ ‫تليفون‪+۹۳۷۰۰۱۳۳۳۲۸ :‬‬ ‫انځورونه‪ :‬گراهام کراوچ‪ /‬نړيوال بانک‬ ‫‪infoafghanistan@worldbank.org‬‬ ‫نړیوال بانک‪ ،‬لړم ‪۱۳۹۲‬‬ ‫‪ ۱۹‬منرب کور‪ ۱۵ ،‬سړک‪ ،‬وزير محمد اکرب خان‪ ،‬کابل‪ ،‬افغانستان‬