Report No. 93050-MM ႏိ ု ဝင္ ဘာ ၂ ဝ ၁ ၄ ျမန္မာႏိုင္ငံ အကူးအေျပာင္းကာလတြင္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈကိုအဆုံးသတ္ျခင္းႏွင့္ အားလုံးမွ်ေဝပိုင္ဆိုင္သည့္သာယာဝေျပာမႈကို ျမႇင့္တင္ျခင္း ႏိုင္ငံအေျခအေနစနစ္တက်ေလ့လာဆန္းစစ္မႈ 2 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ေက်းဇူးတင္လႊာ ယခုအစီရင္ခံစာ ေရးသားျပဳစုရာတြင္ Mathew Verghis (Practice Manager, MFM) ႏွင့္ Shubham Chaudhuri (Practice Manager, MFM & Poverty) တို႔၏ စီမံခန္႔ခြဲမႈေအာက္တြင္ Khwima Nthara (Program Leader & Lead Economist) ဦးေဆာင္ေသာ ကမာၻ႔ဘဏ္အုပ္စု ၏ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားျဖစ္သည့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ဘ႑ာေရးေကာ္ပိုေရးရွင္း (International Finance Corporation-IFC) ႏွင့္ အျပည္ ျပည္ဆိုင္ရာ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးေရးအသင္း (International Development Association-IDA) တို႕က အတူတကြ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ျခင္း ျဖစ္သည္။ IFC ၏ Task Manager မွာ Catherine Martin (Principal Strategy Officer) ျဖစ္ၿပီး Ulrich Zachau (Country Director), Abdoulaye Seck (Country Manager), Kanthan Shankar (Former Country Manager), Sudhir Shetty (Regional Chief Economist), Betty Hoffman (Former Regional Chief Economist), Constatinee Chikosi (Portfolio and Operations Manager), Julia Fraser (Practice Manager), Jehan Arulpragasam (Practice Manager), Hoon Sahib Soh (Operations Adviser), Rocio Castro (VP Adviser), Antonella Bassani (Strategy and Operations Director), Antony Gaeta (Country Program Coordinator), Maria Ionata (Former Country Program Coordinator), Vikram Kumar (IFC Resident Representative), and Simon Andrews (Senior Manager) တို႔ကလည္း အဘက္ဘက္မွ လမ္းၫႊန္မႈမ်ားေပးခဲ့ပါသည္။ ံ ာကို ေရးသားျပဳစုရာတြင္ ကမာၻဘ ယခုအစီရင္ခစ ႔ ဏ္၏ ႒ာနမ်ားမွ ၀န္ထမ္းမ်ားျဖစ္ေသာ (၁) Economic Growth ,Structure, and Transmation ႒ာနမွ Douglas Addison (Senior Economist)၊ (၂) Poverty Diagnostics ႒ာနမွ Manohar Sharma (Senior Poverty Specialist) ဦးမင္းရဲပိုင္ဟိန္း (Poverty Specialist), Valerie Kozel (Senior Poverty Economist), Jae Kyun (Poverty Consultant) (၃) State Capacity, Legitimacy, and Trust ႒ာနမွ Shabih Mohib (Program Leader) ႏွင့္ Nikolas Myint (Senior Social Development Specialist) (၄)Conflict, Fragility, and Risks ႒ာနမွ Asbjorn Wee (Seinor Operations Officer) and Nikolas Myint (Senior Social Development Specialist) (၅) Social Relations, Inclusion, and Exclusion ႒ာနမွ Andrea Woodhouse (Senior Social Development Specialist)(၆) Health ႒ာနမွ ေဒၚႏွင္းႏွင္းပိုင္ (Senior Human Development Specialist) (၇) Education ႒ာနမွ Lars Sondergaard (Program Leader)(၈) Social Protection ႒ာနမွ Puja Datta (Senior Economist) (၉)Gender ႒ာနမွ Pamonrat Tansanguanwong (Senior Social Development Specialist) (၁၀) Agriculture ႒ာနမွ Sergiy Zorya (Senior Economist) and Paavo Elister (Lead Rural Development Specialist (၁၁) Land ႒ာနမွ Steven Jaffe (Lead Rural Development Specialist) and Keith Bell (Senior Land Policy Specialist) (၁၂) Energy ႒ာနမွ Dejan Ostojic (Lead Energy Specialist ) Rome Chavapricha (Senior Energy Specialist) (၁၃) Environment and Natural Resource management ႒ာနမွ Ruxandra Floroiu (Senior Environmental Engineer); (၁၄) ICT ႒ာနမွ Tenzin Domar (Program Coordinator) (၁၅) Public Financial Management ႒ာနမွ Shabih Mohib (Program Leader); (၁၆)Natural Resource Revenue Management ႒ာနမွ Edith Bowles (Consultant) and Motern Larsen(Mining Specialist) (၁၇) Water Resource management ႒ာနမွ Claudia Sadoff (Lead Economist) (၁၈) Investment Climate ႒ာနမွ Nataliya Mylenko (Senior Financial Sector Specialist) (၁၉)Financial Sector Development ႒ာနမွ James Seward (Lead Financial Sector Specialist) တို႔ပူးေပါင္းၿပီး ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 3 အေၾကာင္းအရာအလိုက္ စုစည္းထားေသာ အခ်က္အလက္မ်ားကို မူတည္ၿပီး ေရးသားထားျခင္း ျဖစ္သည္။ ယခု အစီရင္ခံစာကို ျပင္ဆင္ရာတြင္ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ အဖြဲ႕၀င္မ်ား၏ တန္ဖိုးမျဖတ္ႏိုင္ေသာ ကူညီ ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားလည္း ရရွိခဲ့ပါသည္။ ေဒၚေမသက္ဇင္ (Country Economist)၊ Robert Taliercio (Lead Economist)၊ Willy McCourt (Senior Public Specialist)၊ Joel Turkewitz (Lead Public Sector Specialist)၊ Zhentu Liu (Senior Procurement Specialist)၊ Corey Pattison (Consultant)၊ Charles Scheider (Senior Operations Officer)၊ Manush Hristob (Senior Counsel)၊ Jason Pellmar (Senior Investment Officer)၊ Thitsar Thitsar (Operations Officer)၊ Khin Thida Maw (Operations Officer)၊ Matt Davies (IMF) Shantayanan Devarajan (Chief Economist) ႏွင့္ Tara Vishwanath (Lead Economist) တို႔ကလည္း အစီရင္ခံစာကို အားသြန္ခြန္စိုက္ ျပန္လည္သုံးသပ္ေပးခဲ့ၾကသည္။ SCD Advisory Group မွ Ambar Narabana (Lead Economist) Trang Van Vguyen (Senior Economist) တို႔ႏွင့္ Ana Revenga (Senior Director for the Poverty Gloval Practice) တို႔၏ အျပန္အလွန္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ မွလည္း မ်ားစြာေသာ အက်ဳိးေက်းဇူးမ်ား ရရွိခဲ့ပါသည္။ အစီရင္ခံစာျဖစ္ေျမာက္ေရး အႀကံျပဳေဆြးေႏြးပြဲမ်ား ျပဳလုပ္ျခင္း၊ ဘာသာျပန္ဆိုျခင္း၊ အစီရင္ခံစာကို ျဖန္႔ခ်ိျခင္းတို႔ကို ေဆာင္ရြက္ေပးေသာ ကမာၻ႔ဘဏ္၏ သတင္းႏွင့္ ျပန္ၾကားေရးအဖြဲ႕၀င္မ်ားျဖစ္ေသာ ဦးေက်ာ္စိုးလင္း ေဒၚရွင္သႏၲာ၊ Anne Elicano, Carl Patrick Paul Risley Diana Ya-Wai Chung ႏွင့္ Meriem Gray ကိုလည္း ေက်းဇူးတင္ အသိအမွတ္ျပဳရပါမည္။ အႀကံျပဳေဆြးေႏြးပြဲမ်ားျပဳလုပ္ရာ တြင္ အတိုင္ပင္ခံပုဂၢိဳလ္မ်ားအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ေပးၾကေသာ Shona Kirkwood, Paul Donowitz ႏွင့္ ဦးစိုင္းရာဇာထြန္းတို႔ထံမွအက်ဳိးရွိေသာ ကူညီေဆာင္ရြက္မႈမ်ားလည္း ရရွိခဲ့ပါသည္။ စီမံခန္႔ခြဲေရး၊ ေထာက္ပံ့ပို႕ေဆာင္ေရး ကိစၥရပ္မ်ားဆိုင္ရာ အကူအညီမ်ားေပးခဲ့ေသာ ဦးေမာင္ေမာင္၀င္း၊ ေဒၚေအးမီမီ ထြန္း၊ ေဒၚေအးမာလာ၀င္း Angkanee Luangpenthong Tasanee Chokwatana Cecile Wodon Lynn Yeargin Mildred Gonsalvez Katia Nemes ႏွင့္ Xuemei Guo တို႔ကိုလည္းအသိအမွတ္ျပဳ ေက်းဇူးတင္ပါသည္။ ျပည္ေထာင္စု သမၼတ ျမန္မာႏိုင္ငံ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရ၏ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ကူညီမႈကိုလည္း တန္ဖိုး ထား ေက်းဇူးတင္ရွိေၾကာင္း ေဖာ္ျပအပ္ပါသည္။ ဘ႑ာေရး၀န္ႀကီးဌာန ျပည္ေထာင္စု ၀န္ႀကီး ဦး၀င္းရွိန္၊ ဘ႑ာေရး၀န္ႀကီး႒ာန ဒုတိယ ၀န္ႀကီး ေဒါက္တာ ဦးလင္းေအာင္ႏွင့္ ေဒါက္တာ ဦးေမာင္ ေမာင္သိမ္း၊ ၫႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္ ဦးေမာင္ေမာင္၀င္း ႏွင့္ ဒုတိယ ညႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္ ေဒၚႏြယ္ႏြယ္၀င္း ကိုလည္း ေက်းဇူးအထူးတင္ရွိပါသည္။ အႀကံျပဳ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ား က်င္းပျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ ေဒသမ်ားရွိ ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္းေဒသႀကီး အစိုးရအဖြဲ႕၀င္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္မ်ား၊ အရာရွိႀကီးမ်ား ျပည္ေထာင္စုအဆင့္ အရာရွိႀကီးမ်ား၊ အရပ္ဘက္လူမႈအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ ပညာရွင္မ်ား၊ အၾကံေပးအဖြဲ႕မ်ား၊ ပုဂၢလိက က႑မွ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္ ေဆြးေႏြးရာတြင္ အခ်က္အလက္မ်ားေပးခဲ့ေသာ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးဆိုင္ရာ မိတ္ဖက္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို ကမာၻ႔ဘဏ္အဖြဲ႕မွ ေက်းဇူးတင္ရွိပါေၾကာင္း ေဖာ္ျပအပ္ပါသည္။ 4 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ အတိုေကာက္ေဝါဟာရ ADB အာရွဖြံ႔ၿဖိဳးေရးဘဏ္ MNPED အမ်ဳိးသားစီမံကိန္းႏွင့္ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ၀န္ႀကီးဌာန AIDS ခုခံအားက်ဆင္းမႈကူးစက္ေရာဂါ MP လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ASEAN အေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံမ်ားအသင္း MPLCS ျမန္မာႏိုင္ငံ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈႏွင့္ လူေနမႈအေျခအေန စစ္တမ္း ATM အလိုအေလ်ာက္ေငြထုတ္စက္ MPT ျမန္မာဆက္သြယ္ေရး CBM ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ဗဟိုဘဏ္ MSE အေသးစားေငြေၾကး ႀကီးၾကပ္မႈလုပ္ငန္း CEDAW အမ်ဳိးသမီးမ်ားအား နည္းမ်ဳိးစုံျဖင့္ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈ ပေပ်ာက္ေရးဆိုင္ရာ MSME အႏုစိတ္၊ အေသးစားႏွင့္အလတ္စားလုပ္ငန္း (Micro Small Medium သေဘာတူစာခ်ဳပ္ အမ်ဳိးသမီးမ်ားအား နည္းမ်ဳိးစံုျဖင့္ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈ Enterprise) ပေပ်ာက္ေရးဆိုင္ရာ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ NGO အစိုးရမဟုတ္ေသာအဖြဲ႕အစည္း CESD စီးပြားေရးႏွင့္လူမႈေရးဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးဌာန NRC အမ်ဳိးသားမွတ္ပုံတင္ကတ္ CESR ဘက္စုံလႊမ္းၿခံဳေသာ ပညာေရးက႑ျပန္လွန္သုံးသပ္မႈ NSDS စာရင္းအင္းဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈဆိုင္ရာ အမ်ဳိးသားဗ်ဴဟာ CPF ႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ မူေဘာင္ NTM သြင္းကုန္ခြန္မဟုတ္ေသာလုပ္ထုံးမ်ား CSO အရပ္ဘက္လူမႈအဖြဲ႕အစည္း OECD စီးပြားေရးပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရးႏွင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအဖြဲ႕ DB သတ္မွတ္ အက်ဳိးေက်းဇူး OOP အိတ္စိုက္သုံးစြဲမႈ DFID ၿဗိတိန္ ႏိုင္ငံတကာဖြံ႔ၿဖိဳးေရးဌာန PEFA ျပည္သူ႔အသုံးစရိတ္ႏွင့္ ဘ႑ာေငြတာ၀န္ခံမႈ DSA ေႂကြးမီဆိုင္ရာ ဆန္းစစ္ေလ့လာမႈ PER ျပည္သူ႔အသုံးစရိတ္ ျပန္လွန္ဆန္းစစ္ခ်က္ DTIS ကုန္သြယ္ေရးေပါင္းစည္းမႈ စနစ္တက်ေလ့လာခ်က္ PFM ျပည့္သူ႔ဘ႑ာေငြဆိုင္ရာ စီမံခန္႔ခြဲမႈ DU လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္သည့္ ဌာနစိတ္ PPP အစိုးရ-ပုဂၢလိက မိတ္ဖက္ျပဳေဆာင္ရြက္မႈ EAP အေရွ႕အာရွပစိဖိတ္ PSC ထုတ္လုပ္မႈ ခြဲေ၀ေရး စာခ်ဳပ္ EITI သယံဇာထုတ္ယူမႈလုပ္ငန္းမ်ား ပြင့္လင္းျမင္သာေရးေရွ႕ေဆာင္အဖြဲ႕ QSEM လူမႈေရးႏွင့္စီးပြားေရးအရည္အေသြးတို႔ဆန္းစစ္ေလ့လာျခင္း သုေတသန EMIS ပညာေရးစီမံခန္႔ခြဲ႕မႈဆိုင္ရာအခ်က္အလက္စနစ္ လုပ္ငန္း ESIA ွ လ သဘာဝပတ္၀န္းက်င္ႏင ့္ မ ူ အ ႈ က်ဳိးသက္ေရာက္မႈ ေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္ SABER ု ေ ပိမ ုိ ကာင္းမြနေ ္ သာပညာေရးရလဒ္မ်ားအတြက္ စနစ္က်ေသာခ်ဥ္းကပ္မႈ EU ဥေရာပသမဂၢ SCD ႏိုင္ငံအေျခအေန စနစ္တက် ေလ့လာဆန္းစစ္မႈ FAB လယ္ယာေျမ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႕ SEE ႏိုင္ငံပိုင္စီးပြားေရးလုပ္ငန္း FDI ႏိုင္ငံျခား တိုက္႐ိုက္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ SEZ အထူးစီးပြားေရးဇုန္ FESR စီးပြားေရးႏွင့္ လူမႈေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ မူေဘာင္ SIDA ဆြီဒင္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးေအဂ်င္စီ FIL ဘ႑ာေရး အဖြဲ႔စည္းမ်ားဆိုင္ရာ ဥပေဒ SIM လူမႈအက်ဳိးသက္ေရာက္မႈ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာေရး GDP ျပည္တြင္း အသားတင္ ထုတ္ကုန္ SLORC ႏိုင္ငံေတာ္ၿငိမ္၀ပ္ပိျပားမႈတည္ေဆာက္ေရးအဖြဲ႕ HIV ခုခံအားက်ဆင္းမႈ ဗိုင္းရပ္စ္ SLRD ေၾကးတိုင္ႏွင့္ ေျမစာရင္းဦးစီးဌာန HRD လူ႔စြမ္းအားအရင္းအျမစ္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး SME အေသးစားႏွင့္အလတ္စားလုပ္ငန္းမ်ား ICA ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ ၀န္းက်င္ ေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္ SMP ၀န္ထမ္းေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ေရးအစီအစဥ္ ICT သတင္းအခ်က္အလက္ႏွင့္ ဆက္သြယ္ေရးနည္းပညာ SNA အမ်ဳိးသားစာရင္းဇယားထားရွိစနစ္ IDP ျပည္တြင္း ေနရပ္ေရႊ႕ေျပာင္းဒုကၡသည္မ်ား SOE ႏိုင္ငံပိုင္လုပ္ငန္းမ်ား IHLCA ္ ထာင္စမ အိမေ ံု လ့လာမႈ စစ္တမ္း ု ်ား၏ စား၀တ္ေနေရးအေျခအေန ဘက္စေ SP လူမႈကာကြယ္ေရး အစီအစဥ္ IHLCA-2 အိမ္ေထာင္စုမ်ား၏ စား၀တ္ေနေရး အေျခအေန ဘက္စုံ ေလ့လာမႈ STEPS ေလ့က်င့္ေရး၊ အလုပ္ခန္႔ထားေရး၊ တိုးတက္ေရးႏွင့္ ကိုယ္တိုင္ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး စစ္တမ္း - ၂ အရည္အေသြးမ်ား ILO အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ အလုပ္သမားအဖြဲ႕ SWG က႑အလိုက္ လုပ္ငန္းအဖြဲ႕ IMF ႏိုင္ငံတကာေငြေၾကးရန္ပုံေငြအဖြဲ႕ TSI ကုန္သြယ္ေရးကူညီပံ့ပိုးမႈအဖြဲ႕ INGO ႏိုင္ငံတကာ အစိုးရမဟုတ္ေသာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား TVET နည္းပညာႏွင့္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းပညာေရးႏွင့္ ေလ့က်င့္သင္တန္း IPP လွ်စ္စစ္ ထုတ္လုပ္ျဖန္႔ျဖဴးသည့္ ပုဂၢလိက လုပ္ငန္း ေပးျခင္း IRD ျပည္တြင္းအခြန္မ်ားဦးစီးဌာန UMEHL ျမန္မာႏိုင္ငံစီးပြားေရးဦးပိုင္လီမိတက္ JICA ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရးေအဂ်င္စီ UN ကုလသမဂၢ JMP ပူးေပါင္း ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ေရး အစီအစဥ္ UNCTAD ကုန္သြယ္ေရးႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢညီလာခံ KIO ကခ်င္ လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ႔ UNDP ကုလသမဂၢဖြံ႕ၿဖိဳးေရးအစီအစဥ္ KNU ကရင္အမ်ဳိးသားအစည္းအ႐ုံး UNICEF ကုလသမဂၢ ကေလးမ်ားရန္ပုံေငြအဖြဲ႕ LSCI လီနာ ေရေၾကာင္းဆက္သြယ္မႈ အၫႊန္းကိန္း UNODC ကုလသမဂၢ မူးယစ္ေဆး၀ါးႏွင့္ရာဇ၀တ္မႈဆိုင္ရာ ႐ုံး LUC ေျမယာသုံးစြဲခြင့္လက္မွတ္ USA အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု MADB ျမန္မာ့လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရးဖြံ႔ၿဖိဳးေရးဘဏ္ USD အေမရိကန္ေဒၚလာ MDRI ျမန္မာႏိုင္ငံ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးရင္းျမစ္ဌာန USDA အေမရိကန္ႏိုင္ငံ လယ္ယာစိုက္ပ်ဳိးေရးဌာန MEB ျမန္မာ့စီးပြားေရးဘဏ္ USDP ျပည္ေထာင္စုႀကံ့ခိုင္ေရးႏွင့္ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးပါတီ MEC ျမန္မာ့ စီးပြားေရးေကာ္ပိုေရးရွင္း VFV ေျမလြတ္၊ ေျမလပ္ႏွင့္ ေျမ႐ိုင္း MFI အေသးစားေငြေရးေၾကးရာ အဖြဲ႕အစည္း WASH ေရ၊ သန္႔ရွင္းမႈႏွင့္ တစ္ကိုယ္ရည္သန္႔ရွင္းမႈ MIC ျမန္မာႏိုင္ငံ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ ေကာ္မရွင္ WB ကမာၻ႔ဘဏ္ MICS ့္ ေလးမ်ား၏ အၫႊနး အမ်ဳိးသမီးႏွငက ္ မ်ားကို ေလ့လာသည္စ ္ ကိနး ့ စ္တမ္း WBG ကမာၻ႔ဘဏ္အုပ္စု MOE ပညာေရး၀န္ႀကီးဌာန WDR ကမာၻ႔ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးအစီရင္ခံစာ MOF ဘ႑ာေရး၀န္ႀကီးဌာန WHO ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ MOH က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာန WTO ကမာၻ႔ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႔ MOHT ဟိုတယ္ႏွင့္ ခရီးသြားလာေရးလုပ္ငန္း ၀န္ႀကီးဌာန ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 5 အႏွစ္ခ်ဳပ္တင္ျပခ်က္ ၁။ ႏိုင္ငံအေျခအေန - ေနာက္ခံ က။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံေရးစနစ္၊ စီးပြားေရးႏွင့္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတို႔ အသြင္ကူးေျပာင္းျခင္း ၁၇ ခ။ ႏိုင္ငံ၏စီးပြားေရးအေျခအေနႏွင့္ သမိုင္းေၾကာင္း ၁၈ ဂ။ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ ပံုစံမ်ားႏွင့္ ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္ပံု အသြင္သ႑ာန္ေျပာင္းလဲျခင္း ၂ဝ ဃ။ ႏိုင္ငံဆိုင္ရာ စနစ္တက်ေလ့လာဆန္းစစ္မႈ (SCD) ေဆာင္ရြက္ျခင္း၏ ရည္ရြယ္ခ်က္ ၂၅ င။ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ SCD အတြက္ မူေဘာင္ ၂၆ စ။ သတင္းအခ်က္အလက္ရင္းျမစ္မ်ား၊ အၾကံဉာဏ္ရယူေဆြးေႏြးမႈမ်ားႏွင့္ သတင္းအခ်က္လက္မ်ား၏ အရည္အေသြး ၂၇ 6 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ၂။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈ အေျခအေန က။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈႏွင့္ မညီမွ်မႈအတိုင္းအဆ ပမာဏ ၃၂ ခ။ ေနရာေဒသ အလိုက္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈပ်ံ႕ႏွံ႔တည္ရွိမႈ ၃၅ ဂ။ ဆင္းရဲမႈဒဏ္ကို ခံစားေနရသည့္ အေျခခံလူတန္းစား၏ လကၡဏာရပ္မ်ား၊ အညမညမ်ားႏွင့္ ဆင္းရဲမႈ၏ အေၾကာင္းတရားမ်ား ၃၆ ဃ။ ဆင္းရဲတြင္းသို႕ အလြယ္တကူ က်ေရာက္ႏိုင္သည့္ အေၾကာင္းရင္းမ်ား ၃၈ င။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ား၏ အေျခအေနႏွင့္ ဆင္းရဲတြင္းမွထြက္ႏိုင္မည့္နည္းမ်ား ၃၉ ၃။ ဆင္းရဲတြင္းမွ ထြက္ႏိုင္မည့္နည္းလမ္းမ်ားႏွင့္ ေျဖရွင္း ေဆာင္ရြက္ေပးသင့္ သည့္ က႑မ်ား (က) အားလုံးပါ၀င္ၿပီးေရရွည္တည္တံ့သည့္တိုးတက္မႈအတြက္ ဗ်ဴဟာ ေျမာက္ မူေဘာင္ ၄၁ (ခ) အစိုးရ၏ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအစီအစဥ္ ၄၂ (ဂ) အေရးႀကီးေသာ ေနာက္ထပ္ ေျခလွမ္းမ်ား ၄၂ ၁။ ဦးစားေပး ေျဖရွင္း ေဆာင္ရြက္ရမည့္ က႑မ်ားကို သတ္မွတ္ ျခင္းႏွင့္ ေရွ႕ေနာက္ စီစဥ္ရန္ စဥ္းစားတြက္ခ်က္မႈမ်ား ၄၂ ၂။ ေျဖရွင္း ေဆာင္ရြက္ေပးရမည့္ က႑မ်ား ၄၃ ၃။ ဆင္းရဲတြင္းမွ ထြက္ႏိုင္မည့္ နည္းလမ္းမ်ားႏွင့္ ေဆာင္ရြက္ ေပးသင့္သည့္ က႑မ်ား ၄၅ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 7 ၄။ အသိပညာကြာဟခ်က္မ်ား၊ ပါဝင္ပတ္သက္ျခင္း မ်ားႏွင့္ ရည္ရြယ္ထားသည့္ ခြဲျခားစိတ္ျဖာထား သည့္ အလုပ္အစီအစဥ္ ရည္ၫႊန္းကိုးကားစာရင္း ၇၇ ဇယားကြက္စာရင္း ဇယားကြက္ (၁) ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ တမူထူးျခားေသာသမိုင္းႏွင့္ အေျခအေနမ်ား ၁၉ ဇယားကြက္ (၂) SCD ဆိုသည္မွာ ၂၅ ဇယားကြက္ (၃) ျမန္မာႏိုင္ငံ၏အေရးႀကီးေသာ အခ်က္အလက္ဆိုင္ရာ အေၾကာင္းအရာမ်ား တေစ့တေစာင္း ၂၇ ဇယားကြက္ (၄) ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ SCD အႀကံျပဳ ေဆြးေႏြးပြဲ လုပ္ငန္းစဥ္ ၃ဝ ဇယားကြက္ (၅) ဆန္စပါးထြက္ရွိမႈ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ ေဒသတြင္း အျခားႏိုင္ငံမ်ားနွင့္ ႏႈိင္းယွဥ္ခ်က္ ၆၅ ပုံစာရင္း ပုံ (၁) ၂၀၀၅/၀၆-၂၀၁၃/၁၄ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏အမွန္တကယ္ ဂ်ီဒီပီတိုးႏႈန္း ၂၁ ပုံ (၂) ၂၀၁၂/၁၃ ခုႏွစ္ ႏႈိင္းယွဥ္ဖက္ႏိုင္ငံမ်ား၏ တိုးတက္ႏႈန္း ၂၁ ပုံ (၃) မွတ္တမ္းျပဳစုထားသည့္ ပို႔ကုန္တန္ဖိုးႏွင့္ ပါဝင္ဖြဲ႕စည္းမႈ ၂၁ ပုံ (၄) ပုိ႔ကုန္မ်ား၏အဆင့္ႏွင့္ ပါဝင္ဖြဲ႕စည္းမႈ ၂၁ ပုံ (၅) က႑အလိုက္ ဂ်ီဒီပီခြဲေ၀မႈ ၂၃ ပုံ (၆) လယ္ယာက႑ အလုပ္အကိုင္ရရွိမႈေ၀စု ၂၃ ပုံ (၇) အလြတ္သေဘာ အလုပ္အကိုင္ခန္႔ထားမႈ ၂၄ ပုံ (၈) ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈအဆုံးသတ္ေရးႏွင့္ မွ်ေ၀ပိုင္ဆုိင္သည့္ သာယာ၀ေျပာမႈျမႇင့္တင္ေရးအတြက္ လမ္းၫႊန္မူေဘာင္ ၂၇ 8 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ပုံ (၉) လူဦးေရ၏အစိတ္အပိုင္းႀကီးတစ္ခုသည္ ဆင္းရဲမႈမ်ဥ္း တစ္ဝိုက္ စုျပံဳႁပြတ္သိပ္ေနၾကသည္ ၃၃ ပုံ (၁၀) ဆင္းရဲမႈမ်ဥ္းအနည္းငယ္ေျပာင္းလဲလိုက္လွ်င္ပင္ ဆင္းရဲ မႈႏႈန္းတြင္ ႀကီးႀကီးမားမား ေျပာင္းလဲသြားႏိုင္ ၃၃ ပုံ (၁၁) ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ မညီမွ်မႈသည္ ႏႈိင္းယွဥ္မႈအရနိမ့္သည္ ၃၄ ပုံ (၁၂) ျမန္မာႏိုင္ငံထဲတြင္မူ မညီမွ်မႈသည္အမ်ဳိးမ်ဳိးျဖစ္ေနသည္ ၃၄ ပုံ (၁၃) ၂ဝဝ၉/၂ဝ၁ဝ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စုိက္ပ်ဳိးေရး ေဂဟဇုန္အလိုက္ ဆင္းရဲမႈႏႈန္းႏွင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူဦးေရ ၃၅ ပုံ (၁၄) ၂ဝဝ၉/၂ဝ၁ဝ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ တိုင္းေဒသႀကီးႏွင့္ျပည္နယ္အလိုက္ ဆင္းရဲမႈႏႈန္းႏွင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူဦးေရ ၃၆ ပုံ (၁၅) အေျခခံ၀န္ေဆာင္မႈမ်ား ရရွိႏိုင္မႈ ၃၇ ပံု (၁၆) ျမန္မာႏိုင္ငံေက်းလက္ေဒသ ေျမပိုင္ဆိုင္မႈႏွင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈအေျခအေန ၃၇ ပုံ (၁၇) ၂ဝဝ၉/၂ဝ၁ဝ ကာလ လူမ်ဳိး- ဘာသာစကားအုပ္စုအလိုက္ ဆင္းရဲမႈၾကံဳေတြ႕ရႏိုင္ေျခ ၃၈ ပုံ (၁၈) ႀကိဳတင္ လိုအပ္ခ်က္မ်ား၊ နည္းလမ္းမ်ားႏွင့္ အဓိက ေျဖရွင္းေဆာင္ရြက္မည့္ က႑မ်ား ၄၄ ပုံ (၁၉) အစိုးရ၏ အခြန္ဘ႑ာေငြ ရရွိမႈပံုစံ ၅၄ ပုံ (၂ဝ) ႏိုင္ငံအလိုက္ အစိုးရ၏ အခြန္ဘ႑ာေငြ ရရွိမႈပံုစံမ်ား ၅၄ ပုံ (၂၁) က်န္းမာေရး အသံုးစရိတ္ ေဝစု ၅၅ ပုံ (၂၂) ပညာေရး အသံုးစရိတ္ ေဝစု ၅၅ ပုံ (၂၃) ကေလး အရွင္ေမြး ၁ဝ,ဝဝဝ တြင္ မိခင္ ေသဆံုးႏႈန္း ၅၆ ပုံ (၂၄) အလယ္တန္း စုစုေပါင္း ေက်ာင္းအပ္ႏႈန္း၊ ရာခိုင္ႏႈန္း ၅၆ ပုံ (၂၅) စီးပြားေရးလုပ္ငန္းအမ်ားစု ရင္ဆိုင္ေနရသည့္ အခက္အခဲ ျပႆနာမ်ား ၆၂ ပုံ (၂၆) လုပ္ငန္းစုအရြယ္အစားအလိုက္ ရင္ဆိုင္ရသည့္ အခက္အခဲ ျပႆနာမ်ား ၆၂ ပုံ (၂၇) စီးပြာေရးလုပ္ငန္း ေဆာင္ရြက္မႈ အဆင့္သတ္မွတ္ခ်က္ ၆၃ ပုံ (၂၈) ကုန္စည္ ေထာက္ပံ့ပို႔ေဆာင္ေရးေကာင္းမြန္မႈအၫႊန္းကိန္း ၆၃ ပုံ (၂၉) ပ်မ္းမွ် စပါးအထြက္ႏႈန္း ၂ဝ၁ဝ-၂ဝ၁၂ ၆၄ ပုံ (၃၀) စုစုေပါင္းသီးႏွံအထြက္ႏႈန္းတြင္ စပါးပါဝင္မႈ ၆၄ ပုံ (၃၁) လွ်ပ္စစ္မီးရရွိသည့္လူဦးေရရာခိုင္ႏႈန္း ၆၇ ပုံ (၃၂) လွ်ပ္စစ္မီးသုံးစြဲမႈပမာဏ ၆၇ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 9 ပုံ (၃၃) လူႀကီး တစ္သိန္းလွ်င္ စီးပြားျဖစ္ ဘဏ္ခြဲ အေရအတြက္ ၆၈ ပုံ (၃၄) လူႀကီး တစ္ေထာင္လွ်င္ စီးပြားျဖစ္ဘဏ္မ်ားထံမွ ေငြေခ်းယူသူအေရအတြက္ ၆၈ ပုံ (၃၅) လူတစ္ရာလွ်င္ မိုဘိုင္းဖုန္းကိုင္ေဆာင္မႈ ၆၈ ပုံ (၃၆) လူတစ္ရာလွ်င္ အင္တာနက္အသုံးျပဳမႈ ၆၈ ဇယားစာရင္း ဇယား (၁) မူလ က႑အလိုက္ စီးပြားေရးလုပ္ေဆာင္မႈ ၂၂ ဇယား (၂) လုပ္သား က႑ ထုတ္လုပ္ႏိုင္မႈ၊ ၂ဝဝ၅ ခုႏွစ္ အေမရိကန္ တစ္ေဒၚလာ ကိန္းေသ ၂၃ ဇယား (၃) အလြတ္သေဘာ အလုပ္အကိုင္ရရွိမႈႏွင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈ ၂၄ ဇယား (၄) ျမန္မာႏိုင္ငံ။ ေရြးခ်ယ္ထားေသာ စီးပြားေရးႏွင့္ ဘ႑ာေရး ၫႊန္းကိန္းမ်ား။ ဘ႑ာေရးႏွစ္ ၀၉-၁၇ ၅ဝ ေနာက္ဆက္တြဲ၊ ဇယားမ်ားစာရင္း ဇယားကြက္ (၁) ျဖည့္စြက္ရန္လိုအပ္ေသာ သတင္းအခ်က္အလက္ ကြာဟခ်က္မ်ား စာရင္း ၈၇ ဇယားကြက္ (၂) SCD အႀကံျပဳ ေဆြးေႏြးပြဲမ်ားႏွင့္ သက္ဆုိင္သူမ်ား အႀကံျပဳေဖာ္ျပခဲ့သည့္ အဓိက ေျဖရွင္း ေဆာင္ရြက္ေပးရမည့္ က႑မ်ား အႏွစ္ခ်ဳပ္ ၉၂ ဓာတ္ပံု- ထြန္းလင္း ္ ်ဳပ္ တင္ျပခ်က္ အႏွစခ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 11 ၁။ ု င ျမန္မာႏိင ံ ည္ ၎င္း၏ဖြ႕ံ ၿဖိဳးတိး ္ သ ု တက္ေရး ခရီးလမ္းတြင္ ႏိင ု င ္ တ ္ အဝုိငး ံ ကာအသုိငး ွ ာမွ ပြငလ ္ ႏွင့္ အဆက္ျပတ္ကာ စုစည္းမႈ အားနည္းလ်က္ရိရ ့္ င္းမႈ ့္ ပါင္းစည္းျခင္းသိလ ႏွငေ ို င ႔ု ည္းေကာင္း၊ တစ္ႏင ္ လ ံ း ံု ကို ႏိင ု င ံ တာ္ကသာ ထိနး ္ ေ ု ျ္ ခင္းႏွင့္ တစ္ဦး ္ ခ်ဳပ္ထားကာ က်န္အင္အားစုမ်ားကို ဖယ္ထတ ့ ြင္ ထိေတြခ တစ္ေယာက္ခ်င္းအဆင္တ ္ က္မႈ အားနည္းျခင္းမွသည္ လက္တေ ႕ ်ိတဆ ့ က္ျခင္း ြဲ ခၚယူျခင္း၊ ပါဝင္ေဆာင္ရြကျ္ ခင္းႏွင့္ အသိပညာျမင္တ 1 ဆီသလ ႔ို ည္းေကာင္း ေျပာင္းလဲေနသည့္ အေရးႀကီးေသာ အေရြအ ႕ ေျပာင္းတစ္ခက ု ို ျဖတ္သန္းေနရပါသည္။ ု ါ အဆိပ ဒြိအေရြသ ႕ ည္ ွ တ ၂ဝ၁၁ ခုႏစ ု ရသစ္က တာဝန္ယခ ္ ြင္ အစိး ့ဲ ည့္ အခ်ိနမ ူ သ ္ စ ွ တင္ကာ ျဖစ္ေပၚလ်က္ရိသ ွ ည့္ ပိမ ို ်ယ္ျပန္ေ ု က ု င ႕ သာ ႏိင ံ ရးအေျပာင္းအလဲ ္ ေ ့္ တူ ျဖစ္ေပၚေနျခင္းလည္း ျဖစ္ပါသည္။ ၂ဝ၁၅ ခုႏစ မ်ားႏွငအ ္ ်င္းပရန္ လ်ာထားေသာ ေရြးေကာက္ပြဲ ေနာက္ပင ွ က ္ တြင္ လာမည့္ ို း ္ း အသြငက ူ ေျပာင္းမႈသည္ ႏိင ု င ္ ေ ံ ရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမမ ု တက္မမ ႈ ်ား၏ ျဖစ္ေပၚတိး ႈ ်ားအေပၚ အဓိက စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈ ျဖစ္လာပါလိမ့္ ု င မည္။ ႏိင ံ ရး မတည္ၿငိမျ္ ခင္း၊ မူဝါဒအေျပာင္းအလဲမ်ား ဆက္လက္ မလုပေ ္ ေ ို ျ္ ခင္း၊ ကိယ ္ ဆာင္ႏင ္ ်ဳိးစီးပြားမ်ားေၾကာင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ု က ့ ႏွးျခင္းဟူသည့္ စိနေ မ်ား ေႏွာင္ေ ွ နပါသည္။ ္ ခၚမႈမ်ားလည္း ဆက္လက္ရိေ ၂။ ု း တိင ု း ္ ျပည္၏သမိင ္ ေၾကာင္း၊ လူဦးေရအေျခအေနႏွင့္ ပထဝီဝင္အေနအထားတိသ ႔ု ည္ ထူးျခားသည္ဖ ့ ၿ႔ြံ ဖိဳးတိး ု ရ ု တက္ေရးဆိင ္ ခၚမႈမ်ားႏွင့္ ္ ာ စိနေ ႔ု ာ ့္ လမ္းမ်ားကို ဖန္တီးေပးပါသည္။ ယင္းတိမ အခြငအ ု င ွ (က) ကာလရွညၾ္ ကာ ႏိင ံ ကာႏွင့္ အဆက္ျပတ္ေနရာမွ လြတေ ္ တ ္ ျမာက္လာျခင္း၊ ္ သည့္ ေျမ၊ ေရႏွင့္ တြငး (ခ) ႂကြယဝ ္ ထြကသ ္ တၱဳမ်ား ပိင ု ဆ ္ င ္ ားေသာ္လည္း ဆင္းရဲႏြမး ို ထ ္ ပါးမႈႀကီးမားျခင္း၊ (ဂ) ကမာၻေပၚရွိ အလ်င္ျမန္ ံ စီးပြားေရး ဖြၿ႔ံ ဖိဳးတိး ဆုး ့ ဒသတြငတ ု တက္ ေနသည္ေ ္ ည္ရိျွ ခင္း၊ အိႏိယ ၵ ႏွင့္ တ႐ုတႏ ္ စ ွ ႏ ို င ္ င ံ လုး ္ စ ံ ႏွင့္ နယ္စပ္ခ်င္းထိေနကာ စီးပြားေရးလ်င္ျမန္ ု တက္ရန္ႏင စြာ တိး ူ ၏ ွ ့္ ျပည္သတ ႔ို လူေနမႈဘဝအဆင္အ ့ တန္းတြင္ လူတန္းေစ့အဆင္သ ့ ေ ွ င ႔ို ရာက္ရိႏ ္ ည့္ အေျခအေနေကာင္းမ်ား ို မ ွ ့္ ၎င္းႏွငဆ ရွိေနျခင္း၊ (ဃ) တပ္မေတာ္ႏင ွ ည့္ အဖြမ ့္ က္စပ္ ပတ္သက္လ်က္ရိသ ္ ြာေနေသာ္လည္း စီးပြားေရး ႕ဲ ်ားသည္ ေႏွးေကြးစြာ ဆုတခ ု မ က႑တြင္ ခိင ္ မိး ္ ာအားေကာင္းစြာ လႊမး ္ ခ်မ္း ု ထားဆဲျဖစ္ျခင္း (င) နယ္စပ္ေဒသမ်ားတြင္ ကာလရွညၾ္ ကာပဋိပကၡျဖစ္ခၿ့ဲ ပီးေနာက္ ၿငိမး ေရး ရရွိရန္နီးစပ္လာျခင္းတိျ႔ု ဖစ္သည္။ ၃။ ့ စား ယေန႔တြငျ္ မန္မာႏိင အထက္ပါအေျခအေနေကာင္းမ်ားရွိလင္က ္ သ ု င ံ ည္ အေရွေ ႕ တာင္အာရွ၏ အဆင္းရဲဆး ံု ႏိင ္ တ ု င ို င ံ စ္ႏင ္ ျံ ဖစ္ေနပါသည္။ ု င လူဦးေရ ၅၁ ဒသမ ၄ သန္းရွိသည့္ ျမန္မာႏိင ္ ၏ ံ လူတစ္ဦးခ်င္း ဂ်ီဒီပီမာ ွ ္ ပါးမႈႏန ေဒၚလာ ၁,၁ဝ၅ ျဖစ္ၿပီး ဆင္းရဲႏြမး ္ မွ ႈ း ု ႏ ၃၇ ဒသမ ၅ ရာခိင ႈ း ္ န ္ အျမင္ဆ ္ ျဖစ္ရာ ေဒသတြငး ံု ႏိင ့ း ု င ္ တ ံ စ္ႏင ္ ံ ျဖစ္ပါသည္။ အာဆီယံ ႏိင ို င ္ မ ု င ု င ံ ်ားအၾကားတြင္ ျမန္မာႏိင ံ ည္ ္ သ ု း ပ်မ္းမွ်သက္တမ္း အတိဆ ံ မႈ ဒုတိယအျမင္ဆ ံု ျဖစ္ၿပီး ေမြးကင္းစကေလးႏွင့္ ကေလးသူငယ္ ေသဆုး ံု ႏိင ့ း ္ ျံ ဖစ္ပါသည္။ လွ်ပ္စစ္မီး ု င ု း ပင္မဓာတ္အားလိင ္ က္ႏင ္ ကြနရ ္ က္ထားႏိင ွ ့္ ခ်ိတဆ ု သ ္ မ ူ ာ ံ ပုတ ွ လူဦးေရ၏သုး ္ ိၿွ ပီး လမ္းသိပသ ံ စ္ပံု ေအာက္တြငရ ္ ည္းဆမွာလည္း စတုရန္း ို ီတာ ၁ဝဝဝ လွ်င္ ၂၁၉ ဒသမ ၈ ကီလမ ကီလမ ို ီတာ ႏႈနး ္ သာရွိသျဖင့္ အားနည္းၿပီး အိင ု စ ္ ီတီနည္းပညာမ်ားႏွင့္ ခ်ိတဆ ႈ ို ၾကည္လ ္ က္မက ့ ်ွ င္ ု င လည္း မိဘ ္ ဖုနး ို း ံ ျပဳႏိင ္ ႏွင့္ အင္တာနက္အသုး ု မ ္ တ ႈ မ ွ ၁ ဒသမ ၁ ႏွင့္ သုည ဒသမ ၃ ရာခိင ႔ို ာ ္ န ု ႏ ္ သာ အသီးသီးရွိသျဖင့္ အားနည္းလ်က္ ႈ း ္ သ ရွိေနပါသည္။ လြနခ ့ဲ ည္ဆ ့ ယ္စႏ ု စ ွ ္ မ်ားစြာ မတိင ္ ီက ျမန္မာႏိင ု မ ု င ္ ၏ ံ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးတိး ု တက္မမ ွ ထိင ႈ ာ ္ ၊ မေလးရွားစသည့္ ေဒသတြငး ု း ု င ္ ႏိင ံ ်ား ္ မ ွ ရ ႏွင့္ တန္းတူရိခ ့ဲ ာမွ ယေန႔တြင္ လာအိ၊ ု ကေမာၻဒီးယားတိႏ ႔ု င ွ ့္ ႏႈိငး ္ ်ွ င္ပင္ မ်ားစြာအားနည္းသြားခဲပ ္ ယွဥလ ့ ါသည္။ ၄။ ု သ ထိက ႔ို ႕ြံ ၿဖိဳးတိး ့ဲ ဖ ု တက္မအ ႈ ားနည္းသြားရျခင္းမွာ ႏွစေ ္ ပါင္းမ်ားစြာၾကာေအာင္ ႏိင ု င ံ ကာ အသုိငး ္ တ ္ ႏွင့္ အဆက္ျပတ္ျခင္း၊ ျပည္တြငး ္ အဝုိငး ္ ပဋိပကၡမ်ား၊ ႏိင ု င ံ ရးႏွင့္ စီးပြားေရးက႑မ်ားတြင္ တပ္မေတာ္က ္ ထိနး ္ ေ ္ ခ်ဳပ္ချ့ဲ ခင္းတိေ ့ ု ေလ့လာသိရိႏ ႔ု ၾကာင္ဟ ွ င ္ ါသည္။ လြတလ ္ ပ္ေရးရၿပီး ို ပ ု င ေနာက္ကာလအမ်ားစုတြင္ ျမန္မာႏိင ံ ည္ စစ္အာဏာရွင္ အုပခ ္ သ ္ ်ဳပ္ေရး ေအာက္မာ ွ သာ ေနထိင ု ခ ့ဲ ၿပီး တိင ္ ရ ္ ရင္းသားလူနည္းစုမ်ားေန ု း ု သ ထိင ့ ည့္ ပဋိပကၡမ်ားေၾကာင္လ ္ ည့္ နယ္စပ္ေဒသမ်ားတြင္ ျဖစ္ပြားခဲသ ု း ့ ည္းတိင ္ ျပည္မာ ွ ဆုတယ ္ တ ္ ရ ု ခ ု း ့ဲ သည္။ တိင ္ ျပည္စီးပြားေရးကို ု င ႏိင ံ တာ္ကသာထိနး ္ ေ ု င ္ ခ်ဳပ္ျခင္းႏွင့္ ႏိင ံ ကာအသိင ္ တ ု း ္ အ၀ိင ု း ့္ ီးပြားေရး အဆက္အဆံမလုပခ ္ ႏွငစ ႔ု ၾကာင့္ စြနဥ ္ ျ့ဲ ခင္းတိေ ္ န္းရွငမ ႔္ ီးလုပင ္ ်ားကို ၢ ိက စီးပြားေရးက႑ ေမွးမွိနခ အားမေပးခဲျဲ့ ခင္း၊ ပုဂလ ့ဲ ျခင္း၊ အေျခခံ အေဆာက္အအုံ တည္ေဆာက္ေရးမ်ားႏွင့္ နည္းပညာမ်ားတြင္ ္ ရ ္ ်ားႏွင့္ ႏိင ေနာက္က် က်န္ချ့ဲ ခင္း၊ ေနာက္ေကာက္က်သည့္ ေဈးကြကမ ္ ျံ ခား တိက ု င ု ႐ ္ က ို ရ ံွ ႈ နိမပ ္ င္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ့္ ါးျခင္းရလဒ္မ်ားသာ ရရွိခ့ဲ ု င သည္။ ျမန္မာႏိင ံ ခ ္ တ ံ ါးဖြငလ ့္ ာျခင္းႏွငအ ့္ တူ တပ္မေတာ္၊ ၎င္းႏွင့္ နီးစပ္သတ ႔ို ည္ စီးပြားေရးကို လက္ဝါးႀကီးအုပထ ူ သ ့ ာမွ တျဖည္း ္ ားခဲရ ္ ြာလ်က္ရိေ ျဖည္းခ်င္းပင္ျဖစ္ေစကာမူ ဆုတခ ွ နသည္။ ၅။ ့ က္နက္ကင နယ္စပ္ေဒသမ်ားတစ္ေလွ်ာက္ ျဖစ္ပြားေနသည္လ ို ္ ပဋိပကၡမ်ားကို အဆုး ံ သတ္ရာတြင္ ျမန္မာႏိင ု င ္ အ ု တက္မမ ံ ေနျဖင့္ တိး ႈ ်ားရရွိခ့ဲ ု စိး ပါသည္။ ဗဟိအ ု စ ု ရကို ဆယ္စႏ ္ င ွ ႏ ွ ခ ့္ ်ီၿပီး တိက ု ခ ္ က ္ နခဲၾ့ ကသည့္ တုိငး ို ေ ို အ ္ ရင္းသား လက္နက္ကင ႕ဲ ်ားႏွင့္ ႏွစဖ ္ ဖြမ ္ က္သေဘာတူ ဲ ရး စာခ်ဳပ္မ်ားကို လက္မတ အပစ္အခတ္ရပ္စေ ္ ရးထိး ွ ေ ု ႏိင ု ခ ္ သ ့ဲ ည္။ သိေ ို လ ႔ု သာ္လည္း အေျခအေနမွာထိခက ္ ည့္ အေနအထားတြင္ ္ ြယသ ို င ရွိေနဆဲျဖစ္ၿပီးတစ္ႏင ံ း ္ လ ု း ံု အတိင ္ အတာႏွင့္ ခ်ီသည္အ ့ ပစ္အခတ္ရပ္စႏ ဲ င ္ န္ ႀကိဳးပမ္းေနဆဲျဖစ္ပါသည္။ ယခုႏစ ို ရ ္ ်ားအတြငး ွ မ ္ အေရးႀကီး ု ရိမပ သည့္ စိး ူ န္စရာမွာ တိင ္ ပ ု း ္ ျပည္အတြငး ္ ရွိ မြတစ ္ လင္ လူနည္းစုမ်ားႏွင့္ ရခိင ႔ု ယ ု ျ္ ပည္နယ္ရိွ ၎င္းတိက ု င္ဂ်ာဟုေခၚ ို ္ ၎င္းတိ႔ု ႐ိဟ 1 ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္စတင္သည့္ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွ ဒီမိုကေရစီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးသို႔၊ ဗဟိုမွၫႊန္ၾကာၿပီး တံခါးပိတ္ထားသည့္ စီးပြားေရးစနစ္မွ ေစ်းကြက္အေျချပဳစီးပြားေရးစနစ္သို႔၊ နယ္စပ္ေဒသမ်ား တြင္ ႏွစ္ေပါင္း ၆၀ ၾကာပဋိပကၡမ်ားမွ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးသို႔ ေျပာင္းလဲမႈမ်ားကိုရည္ၫႊန္းရန္အတြက္ သုံးနားသုံးဖက္အေရြ႕ “Triple transition” ဆိုသည့္အသုံးကိုသုံးစြဲပါသည္။ ယခုျပဳလုပ္သည့္ SCD သည္ အဆိုပါ သုံးနားသုံးဖက္အေရြ႕ႏွင့္ ဆက္စပ္ေနသည့္ လူမႈစီးပြားဘဝအေျပာင္းအလဲမ်ားကို မီးေမာင္းထိုးျပရန္အတြက္ “dual shift” (ေခၚ) ဒြိအေရြ႕ (ပြင့္လင္းျခင္း ႏွင့္ ေပါင္းစည္းျခင္းကတစ္ဖက္၊ လက္တြဲေခၚျခင္းႏွင့္ အသိပညာျမႇင့္တင္ျခင္းကတစ္ဖက္) အေပၚ ပဓာနထားေလ့လာထားပါသည္။ 12 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ့ မ သည္သ ွ ထ ူ ်ားကို အဓိကပစ္မတ ္ ားသည့္ ဘာသာေရးလူမ်ဳိးေရး အၾကမ္းဖက္ ပဋိပကၡမ်ား တစ္ေက်ာ့ျပန္ျဖစ္ပြားခဲျ့ ခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ၆။ ္ း အသြငက ု တက္မႈ အရွိနရ ူ ေျပာင္းေရးကာလမွစၿပီး စီးပြားေရး ဖြံ႕ ၿဖိဳးတိး ္ လာခဲရ ့ ာတြင္ အဓိကအားျဖင့္ မက္ခ႐ိစ ု ီးပြားေရး စီမခ ႔ မ ံ န္ခ ႈ း ြဲ တ ို တက္လာ ႕ တ ျခင္း၊ ဓာတ္ေငြထ ္ ပ ု လ ္ ႏ ု မ ႈ င ွ ့္ ျပည္ပပိက ႔ု န ္ း ု တ ့္ ာမႈေၾကာင့္ သဘာဝ ဓာတ္ေငြမ ို တက္ျခင္း၊ စီးပြားေရးတံခါးဖြငလ ္ ည့္ အျခားက႑ ႕ ဟုတသ မ်ား၏စြမး ္ ေဆာင္မတ ႈ း ို ျမင္လ ႔ု ၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ ၂ဝဝ၅/၂ဝဝ၆ ႏွင့္ ၂ဝဝ၉/၂ဝ၁ဝ ၾကားကာလတြင္ ့ ာျခင္းတိေ ု ႏ ျမန္မာ့စီးပြားေရးသည္ ၅ ဒသမ ၁ ရာခိင ႈ း ္ န ္ တိး ု တက္ခၿ့ဲ ပီး အသြငက ္ း ္ စ ူ ေျပာင္းေရးကာလစတင္ခ်ိနမ ွ ကာ ပ်မ္းမွ် ၆ ဒသမ ၅ ု ႏ ရာခိင ႈ း ္ န ္ တိး ု တက္ခသ ့ဲ ည္။ ထိက ု သ ္ ည္အ ့ဲ ႔ို ႀကီးထြားလာေအာင္ အဓိက ေမာင္းႏွငသ ု ာ ့ ရာမ်ားအနက္တစ္ခမ ွ အရင္းအႏွီးႀကီးႀကီး ု ပ္ၿပီး ပင္ကအ မားမားလိအ ္ ား၊ နည္းပညာစသည္တမ ို ားျဖင့္ လုပအ ႔ို လိအ ု ပ္သည့္ သဘာဝဓာတ္ေငြတ ႕ င္ပမ ့္ ဝ ႔ို ျႈ ဖစ္သည္။ တံခါးဖြငမ ူ ါဒေၾကာင့္ ္ ည္ထတ ကုနစ ္ ပ ု လ ္ ၊ ု မ ႈ ေဆာက္လပ ု ေ ္ ရးႏွင့္ ဝန္ေဆာင္မက ႈ ႑မ်ားလည္း ခိင ္ ာအားေကာင္းသည့္ စြမး ု မ ႈ ်ား ျပသလာႏိင ္ ေဆာင္မမ ္ သ ု ခ ့ဲ ည္။ ္ ည္းတြင္ လုပအ တစ္ခ်ိနတ ံ ရသည့္ လယ္ယာစိက ္ ားအဓိကသုး ု ပ ္ ်ဳိးေရးက႑မွာမူစီးပြားေရး တိး ု တက္မတ ္ ါ၀င္ႏင ႈ ြငပ ္ ႈ အားနည္းလ်က္ရိၿွ ပီး ို မ ္ ည္ကေ အတက္အက်မတည္ၿငိမသ ႕ သည္။ ၁၉၈ဝ ျပည္လ ို တြရ ့ ြန္ ႏွစလ ္ ယ္မ်ားကာလမွ စတင္ၿပီး ဓာတ္ေငြက ႕ ႑ ထုတလ ု မ ္ ပ ္ ႈ အားေကာင္း ွ းသည့္ စီးပြားေရး အေဆာက္အအုပ လာျခင္းေၾကာင့္ သိသာထင္ရာ ို း ံ င ့ စား ျမန္မာ့ လက္ရိွ စီးပြားေရး ပုပ ္ ေျပာင္းလဲမႈ ရွိလင္က ံ န္းသဏၭာန္ ု င သည္ ဝင္ေငြနိမ့္ ႏိင ံ စ္ခ၏ ္ တ ု ပုပ ံ န္းသဏၭာန္တစ္ခအ ု ေနႏွငသ ့္ ာ ဆင္တေ ွ တ ူ နပါေသးသည္။ ၂ဝ၁၂ ခုႏစ ု ပ ္ ြင္လယ္ယာစိက ္ ်ဳိးေရးက႑သည္ ု ႏ ဂ်ီဒီပီ၏ ၃၆ ဒသမ ၄ ရာခိင ႈ း ္ န ္ အထိ ပါဝင္ေနဆဲျဖစ္ၿပီး(လုပအ ္ ားအင္အားစု၏တစ္ဝက္ေက်ာ္လပ ု က ္ င ္ နသည္ဟု ခန္မ ို ေ ွ း ႔ န ္ ထားပါသည္) ႈ ႑က ၃၇ ဒသမ ၃ ႏွင့္ စက္မလ ဝန္ေဆာင္မက ႈ ပ ု င ္ န္းက႑မွာ ၂၆ ဒသမ ၃ ရာခိင ု ႏ ႈ း ္ န ္ ပါဝင္ထားသည္။ ၇။ ု င ယခု ႏိင ္ အ ံ ေျခအေနစနစ္တက်ေလ့လာဆန္းစစ္မႈ (Systematic Country Diagnostic) သည္ ျမန္မာႏိင ု င ္ ၏ ံ ႈ ို ေလွ်ာ့ခ်ရန္ႏင ဆင္းရဲမက ွ ့္ မွ်ေဝ ပိင ု ဆ ္ င ို သ ႔ု တြက္ ျမန္မာႏိင ္ ည့္ သာယာဝေျပာမႈျမႇငတ ့္ င္ေရးတိအ ု င ္ အ ံ တြက္ ဦးစားေပးက႑မ်ားကို ေဖာ္ထတ ု သ ္ တ္မတ ္ န္ျဖစ္ပါသည္။ ွ ရ ကမာၻ႔ ု စ ဘဏ္အပ ု ္ ၏ ု င ႏိင ံ လိက ္ အ ု ္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြကမ ္ ႈ ပုစ ံ သ ွ အ ံ စ္ႏင ု င ့္ ညီ SCD သည္ လာမည္ျ့ မန္မာႏိင ံ င ္ ဆ ္ ာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ ို ရ ့ ြငး မႈ မူေဘာင္ (Country Partnership Framework) ကို ေရးဆြျဲ ပင္ဆင္ရန္အတြက္ ထည္သ ့ ခ်က္မ်ားကို ခ်ျပေပးႏိင ္ ရမည္အ ္ ည္ ု မ ု င ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာႏိင ံ င ္ ဆ ္ ာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြကမ ို ရ ္ ႈ မူေဘာင္သည္ ကမာၻဘ ႕ ဏ္အပ ု စ ္ က ု ႕ဲ င္ႏင ၎င္း၏အဖြဝ ္ မ ို င ံ ်ားတြင္ ႀကိဳးပမ္း ္ ်က္ရိသ ေဆာင္ရြကလ ွ း ွ ည့္ ရည္မန ္ ခ်က္ႏစ ွ ရ ္ ပ္ရရွိေအာင္ျမင္ေစေရးအတြက္ ေဆာင္ရြကရ ္ န္းမ်ားကို ေရးဆြမ ္ န္ လုပင ု ႔ို ဲ ည္ျဖစ္သည္။ ထိသ ဲ ာတြင္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားရရွိရန္ ႀကီးမားသည္အ ေရးဆြရ ို ေ ့ ခက္အခဲကို ရင္ဆင ္ ခၚမႈတစ္ရပ္ပင္ ျဖစ္သည္။ ္ နရျခင္းက အထူးစိနေ ံ မ SCD သည္ ရင္းျမစ္မ်ဳိးစုထ ္ က္ရိွ ျမန္မာႏိင ံ ွ အခ်က္အလက္မ်ားကို ရယူပါသည္။ အဆုိပါရင္းျမစ္မ်ားတြငလ ု င ္ ဆ ံ င ္ ာ အစီရင္ခစ ို ရ ံ ာမ်ား ု လ့လာသုး ကိေ ္ ထာင္စမ ံ သပ္ျခင္း၊ ၂ဝဝ၉/၂ဝ၁ဝ အိမေ ု ်ား၏ စားဝတ္ေနေရး အေျခအေနဘက္စံု ေလ့လာမႈစစ္တမ္း (IHLCA) (ယင္းမွာ ု င ျမန္မာႏိင ံ ္ ၏ ဆင္းရဲမႏ ႈ င ွ ့္ လူေနမႈအေျခအေနဆိင ု ရ ံု ေလ့လာခ်က္ ျဖစ္သည္) ၏ စစ္တမ္း ေကာက္ယမ ္ ာ ေနာက္ဆး ႈ ခ်က္မ်ားကို ူ အ ု ပိ၍ ္ ျြဲ ခမ္းစိတျ္ ဖာျခင္း၊ IHLCA မဟုတသ အေသးစိတခ ူ မ ္ ည့္ အျခားေသာ စစ္တမ္းေကာက္ယမ ႈ ရးႏွင့္ စီးပြားေရး ႈ ်ား (ဥပမာ- လူမေ ္ န္း (Qualitative Social and Economic Monitoring) စစ္တမ္း၊ ကမာၻဘ အရည္အေသြး ဆန္းစစ္ေလ့လာျခင္း သုေတသနလုပင ႔ ဏ္က ့ဲ ည့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ မၾကာမီက ျပဳစုခသ ႔ု ျပင္ ျမန္မာႏိင ံွ ႈ ဝန္းက်င္ ဆန္းစစ္ေလ့လာမႈ (Invest Climate Assessment) တိအ ္ ံ ေနရာအခ်ဳိရ ု င ႕ ိွ ို သ သက္ဆင ္ မ ူ ်ား အားလုး ံ (Stakeholders) ႏွင့္ က်ယ္က်ယ္ျပန္ျ႔ ပန္႔ ေတြဆ ႕ က ႈ း ံု ာ အၾကံ႟ ဏ္ရယူ ေဆြးေႏြးညႇိႏိင ္ ျခင္း စသည္တိ႔ု ပါ၀င္သည္။ ၈။ ု း အယူအဆပိင ု ရ ္ ဆိင ္ ာအရ ျမန္မာႏိင ု င ္ ဆ ံ င ္ ာ စနစ္တက် ဆန္းစစ္ေလ့လာမႈ၏ မူေဘာင္တြင္ အစိတအ ို ရ ု း ္ ပိင ္ ေလးခုပါဝင္သည္။ ပထမ ္ မွာ ျမန္မာႏိင အပုိငး ္ ရ ု င ံ ိွ ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးသူတ၏ ႔ို ႔ု ို ေနထိင လကၡဏာရပ္မ်ား၊ ၎င္းတိက ္ ည့္ ေနရာေဒသမ်ားႏွင့္ ဆင္းရဲမက ု သ ႈ ို ျဖစ္ေပၚေစသည့္ အခ်က္မ်ားကို နားလည္ႏင ္ န္အတြက္ ို ရ ္ ပါးသူမ်ားႏွင့္ ဆင္းရဲႏြမး ု သ သက္ဆိင ့ ေၾကာင္းအရာကို ္ ည္အ ေလ့လာသည္။ ု း ဒုတိယအပိင ္ မွာ ႈ အ ဆင္းရဲမက ံ သတ္ရန္ႏင ို ဆုး ွ ့္ သာယာ၀ေျပာမႈ ျမႇငတ ့္ င္ေဆာင္ရြကႏ ္ င ္ န္အဓိကက်သည့္ လမ္းေၾကာင္းမ်ားကို ေဖာ္ထတ ို ရ ွ ္ ု ္ သတ္မတ ွ နမည့္ အတားအဆီး အကန္အ သည္။ တတိယအားျဖင့္ အဆုိပါ လမ္းေၾကာင္းမ်ား တစ္ေလွ်ာက္ရိေ ံု တြင္ ႔ သတ္မ်ားကို ခ်ျပၿပီး ေနာက္ဆး ု း တိင ္ ပါးမႈ အဆုး ္ ျပည္၏ ဆင္းရဲႏြမး ံ သတ္ေရး လုပင ္ န္တး ို တက္မက ႈ ို အရွိနျ္ မႇငလ ု ေ ့္ ပ ္ ရမည္က ္ ဆာင္ရာတြင္ ေျဖရွငး ့ ႑ နယ္ပယ္မ်ားကို ု ္ သတ္မတ ေဖာ္ထတ ္ ပးသည္။ ွ ေ ၉။ ၂ဝ၁ဝ ့ စ ျပည္ႏ ွ ခ ္ န္မ ႔ န ွ း ္ ခ်က္အရ ု း တိင ္ ပါးမႈႏန ္ ျပည္၏ဆင္းရဲႏြမး ႈ း ္ မွာ ၃၇ ဒသမ ၅ ု ႏ ရာခိင ္ န ႈ း ္ ရွိရာ ္ ပါးမႈကို ဆင္းရဲႏြမး ု ရြားဆုး အဆိး ံ ရင္ဆင ္ နရသည့္ လူဦးေရသည္ ေအာက္ေျခ လူတန္းစား ၄ဝ ရာခိင ု ႏ ို ေ ႈ း ္ န ္ ထဲတြင္ တစ္ေပါင္းတည္းပါ၀င္ေနသည္ဟု ေျပာႏိင ္ ါသည္။ အဆိပ ု ါ ု ပ ္ ပါးမႈႏန ဆင္းရဲႏြမး ္ သည္ ႈ း ု င ႏိင ္ တ ံ ကာႏွငႏ ့္ ိင ႈ း ္ ရသည့္ ္ ယွဥ၍ ေလ့လာဆန္းစစ္မႈ နည္းလမ္းမ်ားအေပၚအေျခခံထားၿပီး ္ ယင္းကိနး ္ ထာင္စု စစ္တမ္းတစ္ခတ ဂဏန္းသည္ ၂ဝဝ၉/၂ဝ၁ဝ အမ်ဳိးသားအဆင့္ အိမေ ု င္ အသုး ု ည္းကိပ ္ ်က္ခသ ံ ျပဳတြကခ ္ ဂဏန္း ၂၆ ့ဲ ည့္ ကိနး ု ႏ ရာခိင ႈ း ္ န ု ်ားေနသည္ကို ေတြရ ္ ထက္ ပိမ ႕ သည္။ ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးသူ အမ်ားစုမာ ွ ေက်းလက္ေဒသတြငေ ု ႏ ္ နထုိငၾ္ ကၿပီး (၇၆ ရာခိင ႈ း ္ န ္) ္ ပါးမႈမာ ဆင္းရဲႏြမး ဲ ည့္ ေဒသမ်ားတြင္ အမ်ားဆုး ွ ပဋိပကၡျဖစ္ပြားခ့သ ္ ပါးမႈကၾို ကည္လ ံ ျဖစ္သည္။ ဆင္းရဲႏြမး ့ ်ွ င္ ခ်င္းျပည္နယ္တြင္ ၇၁ ု ႏ ရာခိင ႈ း ္ န ု ျ္ ပည္နယ္တြင္ ၇၈ ရာခိင ္ ၊ ရခိင ု ႏ ္ န ႈ း ္ ျဖစ္ၿပီး ျပည္နယ္ႏစ ္ စ ွ ခ ံ တြင္ လူနည္းစု တိင ု လုး ္ ရင္းသားဦးေရ အမ်ားအျပား ေနထိင ု း ု ္ ွ ည္။ ၿမိဳ႕ ျပဆင္းရဲမႈ (၃၄ ဒသမ ၆ ရာခုိငႏ လ်က္ရိသ ႈ း ္ န ္ ) သည္ မူလေမွ်ာ္မန ွ း ္ ထားသည္ထက္ ပိျု မင္ေ ့ နသည္။ ျမန္မာႏိင ္ ၏ ု င ံ ဂီနီ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 13 ္ ရွငတ ကိနး ို သုည ဒသမ ၂၉ ရွိၿပီး ဝင္ေငြမညီမ်ွ မႈမာ ္ န္ဖး ွ အျခား အိမန ္ ားနီးခ်င္း ႏိင ု င ံ ်ားႏွင့္ ယွဥပ ္ မ ့္ ည္။ ္ ါလွ်င္ အနည္းငယ္နိမသ ၁၀။ ျမန္မာျပည္သမ ္ ပိေ ူ ်ားကို ဆင္းရဲတြငး ္ သိ႔ု တြနး ႔ု နသည့္ စီးပြားေရးႏွင့္ လူမေ ႈ ရးဆိင ္ ာ အေၾကာင္းမ်ားလည္း ရွိေနသည္။ အဓိက အေၾကာင္းရင္း ု ရ ္ ားမ်ား၏ ထုတလ မ်ားမွာ လုပသ ု ႏ ္ ပ ို မ ္ င ္ န ႈ ိမျ့္ ခင္း၊ ေက်းလက္ေဒသ ေနရာအႏွအ ႕ံ ျပားတြင္ လယ္ယာက႑မွ ထုတလ ု ႏ ္ ပ ို မ ္ င ႈ ိမျ့္ ခင္း ္ န ု း (အထူးသျဖင့္ တိင ္ န ္ ျပည္၏ အဓိက ထြကက ု ဆ ု ျ္ ဖစ္ေသာ ဆန္)၊ ေျမယာမပိင ္ င ို မ ္ ၊ ု ရြာသြနး ႈ မိး ္ န္မ၊ ္ ပုံ မမွနက ႈ ေက်းလက္ေဒသ အေျခခံ ္ မ အေဆာက္အအုံ အားနည္းျခင္းေၾကာင့္ ေဈးကြကသ ႈ ႏွစဖ ႔ို ေပါက္ေရာက္မ၊ ံ ထိခက ္ က္စလုး ္ သည့္ ပဋိပကၡမ်ားႏွင့္ လူမ်ဳိးေရး၊ ဘာသာေရး ို ရ ႈ ်ား ျဖစ္ပြားျခင္းႏွငအ အၾကမ္းဖက္မမ ့ စိး ့္ ားမေကာင္းသည္အ ု ရ၏ မူဝါဒအခ်ိဳတ ႕ ျ႔ို ဖစ္ၾကသည္။ ေလ့လာမႈမ်ားအရျမန္မာႏိင ု င ံ ိွ အိမေ ္ ရ ္ ထာင္စု ္ ရက္ ျဖစ္ေပၚတတ္သည့္ ျပႆနာ အခက္အခဲမ်ားကို ခံႏင အမ်ားအျပားသည္ ႐ုတတ ္ ည္အားနည္းလ်က္ရိၿွ ပီး ယင္းေၾကာင္ပ ို ရ ့ င္ ္ မွ႐န ဆင္းရဲတြငး ု း ္ မထြကႏ ္ င ို ္ သိမ ္ ထဲသ႔ို ျပန္လ ႔ု ဟုတ္ ဆင္းရဲတြငး ္ ည္ က်ေရာက္ၾကရသည္။ ၁၁။ ္ ပါးသူမ်ားကို အစဥ္အလာအရဆင္းရဲသမ SCD သည္ ဆင္းရဲႏြမး ူ ်ားအုပစ ္ ၊ ု အသြငက ူ ေျပာင္းအုပစ ္ း ္ ႏ ု င ွ ့္ ဖယ္ၾကဥ္ခအ ံ ပ ္ ဟ ု စ ူ ု ၍ အုပစ ္ သ ံု အုပစ ု း ္ ု ဲ ည္။ အစဥ္အလာဆင္းရဲႏြမး ခြသ ္ ပါးအုပစ ု ို ေက်းလက္ေဒသမ်ားတြင္ အုႏ ္ က ံ င ့္ ်င္းႏွငေ ့္ တြရ ွ က ္ င္အားနည္း ႕ ၿပီး ပညာေရးအဆင့္ အလြနပ ္ န္းအေပၚ အႀကီးအက်ယ္ မွီခေ ကာ ဘဝရပ္တည္ေရးအတြက္ လယ္ယာလုပင ့ ေ ို နရေသာ္လည္း ေျမယာႏွင့္ ေငြေၾကးကဲသ ္ တ ႔ို သာ ကုနထ ု ္ ္ ႏ လုပမ ွ ဆ ႈ င ို ေ ့္ င ္ သာ အဓိက ပစၥညး ္ ဥစၥာႏွင့္ ပံပ ့ း ို မႈမ်ားကို ျပည္ျ့ ပည္ဝ ု ၾ္ ကပါ။ အကူးအေျပာင္း ဆင္းရဲႏြမး ့ ဝ မရႏိင ္ မ ္ ပါးအုပစ ွ မ်ားေသာ ု ာ ံ ေဒသတိတ အားျဖင့္ ၿမိဳ႕ ျပႏွင့္ ၿမိဳ႕ ျပဆင္ေျခဖုး ႔ု ြင္ ေနထုိငၾ္ ကသူမ်ား ျဖစ္သည္။ ၎င္းတိသ ႔ု ည္ ေရွး႐ိး ု စြအ ဲ စဥ္အလာ အသက္ေမြးမႈပစ ံ ွ ႐ုနး ံု မ ္ ထြက္ ္ က်င္မန လာၾကၿပီ ျဖစ္ေသာ္လည္း ကၽြမး ့္ ည့္ က်ပန္းအလုပသ ႈ ိမသ ္ င ္ မားမ်ားအျဖစ္ လုပက ံု အားျဖင့္ ို ၾ္ ကရသူမ်ား ျဖစ္သည္။ ေနာက္ဆး ႈ ရးအရ ေဘးေရာက္ေနၿပီး ဖယ္ၾကဥ္ခထ လူမေ ့ င္းရဲႏြမး ံ ားရသည္ဆ ့ ခ်က္မ်ား ္ ပါးသူမ်ားမွာမူ လူမ်ဳိး၊ ပထဝီဝင္ အေနအထား စသည္အ ္ တ ေၾကာင့္ ကုနထ ္ ပ ု လ ္ ည့္ စီးပြားေရးလုပင ု သ ္ န္းမ်ားႏွင့္ ထိစပ္ႏင ို ခ ္ ြင့္ မရၾကေပ။ အထက္ပါအုပစ ု း ္ သ ံ တြင္ တစ္စစ ံု စုစလုး ္ ု ီကို ဆင္းရဲတြငး ႔ု ည္အ ပိသ ့ ခ်က္ အမ်ားအျပားရွိသည္အ ့ နက္ အခ်ဳိမ ႕ ာ ွ အုပစ ု း ္ သ ံု စုစလုး ံ ႏွငသ ့္ က္ဆင ို ၿ္ ပီး အခ်ဳိမ ွ ဆုိငရ ႕ ာ ္ ာအုပစ ္ ႏ ု င ွ သ ို သ ့္ ာ သက္ဆင ္ ည္။ ၁၂။ ္ ပါးသူမ်ားျဖစ္ေစ အလုပသ အစဥ္အလာအရျဖစ္ေစ၊ အကူးအေျပာင္းကာလ ႏြမး ္ ပါးသူမ်ား၏ ဆင္းရဲႏြမး ္ မား၊ ဆင္းရဲႏြမး ံ သတ္ ္ ပါးမႈကို အဆုး ေပးရန္အတြက္ ၎င္းတိပ ႔ု င ္ ားမွရသည့္ အက်ဳိးအျမတ္မ်ား တိး ို ္ ပင္ရင္းဥစၥာျဖစ္သည့္ လုပအ ု ေအာင္ လုပေ ွ ြင္ ို ပ္မည္ျဖစ္သည္။ လက္ရိတ ္ ပးရန္လအ ု ပ စား၀တ္ေနေရးအတြက္ လယ္ယာစိက ို နရသည့္ အမ်ားစုေသာ အစဥ္အလာအရ ဆင္းရဲႏြမး ္ ်ဳိးေရးအေပၚ အဓိက မွီခေ ္ ပါးသူမ်ားအတြက္ ္ န္းမွ အက်ဳိးအျမတ္မ်ား ပိမ လယ္ယာလုပင ို း ု တ ို တက္ရရွိေအာင္ ေဆာင္ရြကေ ္ ပးရန္ လိအ ု ပ္မည္ျဖစ္သကဲသ ို ထည္သ ့ ႔ို တစ္ဖက္တြင္ တန္ဖး ္ ့ ြငး ု ပ ေပါင္းစပ္မႈ နည္းေသာ စိက ္ န္းမ်ားမွသည္ ပုဂလ ္ ်ဳိးေရး လုပင ၢ ိက က႑ပါ၀င္မက ႈ ျို မႇငတ ့္ င္ေပးၿပီး တန္ဖး ့ ြငး ို ေပါင္းထည္သ ္ ေပါင္းစပ္မႈ ု ျို မင္မ ပိမ ္ န္းခြင္ ျပင္ပလုပင ့ ားသည့္ လယ္ယာလုပင ့္ င္ကည ္ န္းမ်ားကို ျမႇငတ ူ ီေပးရမည္ ျဖစ္သည္။ ၁၃။ ္ င္းႏွီးျမွဳပ္ႏျံွ ခင္းႏွင့္ အရည္အေသြးျပည္ဝ လူသားအရင္းအႏွီးတြငရ ႈ ်ား ပိမ ့ ေသာ အေျခခံဝန္ေဆာင္မမ ို ရွိေစျခင္းတိသ ု ရ ႔ု ည္ အထက္ပါ ဆင္းရဲ ္ ပါးသူ ႏြမး အုပစ ္ သ ု း ံု စုစလုး ံ ကို ္ မွေရာ၊ ေငြေၾကးဆင္းရဲတြငး ေငြေၾကးအားျဖင့္ ္ ည့္ မဟုတသ ္ မွပါ ဆင္းရဲတြငး ္ အာင္လပ လြတေ ္ ာတြင္ ု ရ ့္ ည္ျဖစ္သည္။ အဓိက က်န္းမာေရးေစာင္ေ အေရးပါလိမမ ့ ရွာက္မ၊ ့္ န္ရ ႈ ေရႏွငသ ွ း ႔ င ႔ု ို တိး ္ ေရး၊ လွ်ပ္စစ္မီးႏွင့္ အေျခခံပညာေရးတိက ု တက္ ္ သာ လူမဘ ရရွိေရးမွာ ေကာင္းမြနေ ႈ ဝအတြကသ ္ ာ အေရးပါသည္မဟုတဘ ္ ဲ ဆင္းရဲတြငး ္ သိ႔ု က်ဆင္းသြားႏိင ္ ည္အ ု သ ့ ေျခအေနကို ေလွ်ာ့ခ် ွ င္ေငြရရွိေရး အခြင့္ အလမ္းမ်ား တိး ၿပီး လက္ရိဝ ္ မွ မထြကႏ ု ျမႇငၿ့္ ပီး မ်ဳိးဆက္ တစ္ဆက္ၿပီးတစ္ဆက္ ဆင္းရဲတြငး ို သ ္ င ္ ည့္ အေနအထားကို ္ ါ အေရးႀကီးသည္။ ေလွ်ာ့ခ်ပစ္ရန္ အတြကပ ၁၄။ ့ ည့္ ေဒသမ်ားရွိ ရပ္ရြာအသိက ေဝးလံေခါင္ဖ်ားၿပီး ပဋိပကၡ ျဖစ္ပြားခဲသ ု အ ္ ဝန္းမ်ား၊ လူမေ ႈ ရးအရ ေဘးသိ႔ု ေရာက္ေနသည္အ ့ ပ ္ ဝ ု စ ု င္မ်ား၊ ္ တ ကုနထ ္ ပ ု လ ု ရ ္ န္ ္ ေဆာင္ႏင စြမး ္ ူ ို သ တစ္ဦးမွမရွိေသာ မိသားစုမ်ားျဖင့္ ႕ြဲ ည္းထားသည့္ ပါဝင္ဖစ ဖယ္ၾကဥ္ခဆ ံ င္းရဲႏြမး ္ ပါးအုပစ ု တြကမ ္ အ ္ ူ ္ ားအသုး လုပအ ံ ျပဳျခင္းျဖင့္ ၀င္ေငြရရွိေရး လုပင ွ ခ ံ လာက္ပါ။ သတ္မတ ္ န္းမ်ားကို ဦးစားေပး ေဆာင္ရြကျ္ ခင္းသည္ မလုေ ု ါ ္ ်က္အရပင္ အဆိပ ္ သ အုပစ ္ တ ု ည္ ကုနထ ္ ပ ု လ ္ ည့္ စီးပြားေရး လုပင ု သ ္ န္းမ်ားမွ ဖယ္ၾကဥ္ခထ ံ ားရ သိမ ႔ု ဟုတ္ အဆိပ ္ န္းမ်ား လုပက ု ါလုပင ို ႏ ္ င ို မ ္ င ္ ည့္ ့္ လမ္းမ်ားႏွင့္ ခ်ိတဆ အခြငအ ု မ ္ က္ထားႏိင ွ ည္။ ထိအ ္ ႈ အားနည္းလ်က္ရိသ ု ပ ု စ ္ မ ု ်ားအတြကမ ္ မွ ႐ုနး ္ ူ ဆင္းရဲတြငး ္ င ္ ထြကႏ ္ ည့္ နည္းလမ္းမ်ား ို မ ို ါက အတိအက်ပစ္မတ ကို စဥ္းစားမည္ဆပ ္ ားကာ ဝင္ေရာက္ေျဖရွငး ွ ထ ္ ေဆာင္ရြကျ္ ခင္းႏွင့္ အကူအညီေပးေရး အစီအစဥ္မ်ားကို ့ ြငး ထည္သ ့္ ည္ျဖစ္သည္။ ္ ရလိမမ ၁၅။ ္ ပါးမႈကို စနစ္တက် ဆန္းစစ္ေလ့လာမႈအေပၚတြင္ အေျခခံကာ SCD သည္ ျမန္မာႏိင ဆင္းရဲႏြမး ု င ္ တ ံ ြင္ ဆင္းရဲႏြမး ံ သတ္ရန္ႏင ္ ပါးမႈကို အဆုး ွ ့္ ု မ သာယာ၀ေျပာမႈကို မွ်ေဝႏိင ္ ြယက ္ ည့္ အဓိကလမ္းေၾကာင္းႏွစသ ္ ို ေဖာ္ထတ ု ႏ ္ င ္ ပ ို ခ ္ ပါးသူ ့ဲ ါသည္။ ပထမနည္းလမ္းမွာ အစဥ္အလာအရ ဆင္းရဲႏြမး မ်ား အုပစ ္ ႏ ု င ွ ့္ အကူးအေျပာင္းကာလ ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါး အုပစ ္ တ ႔ို ို အထူးအားျဖင့္ အက်ဳိးျပဳမည္ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းလမ္းေၾကာင္းအရ တံခါးဖြင့္ ု က ္ ကိင ျခင္းႏွင့္ အလုပအ ္ တြက္ ပုဂလ ု အ ၢ ိက က႑ဦးေဆာင္သည့္ စဥ္ဆက္မျပတ္ တိး ု တက္မတ ႈ က ္ ျပဳပါသည္။ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ႔ို ို ရည္ၫႊနး ႈ ံွ ၊ ႔ို ႏ သဘာ၀သယံဇာတမ်ား ျပည္ပတင္ပမ ွ ့္ ကုနထ ႈ င ု လ ္ တ ္ ပ ု င ္ န္းမ်ား တိး ႈ ၾကာင့္ ျမန္မာႏိင ု တက္လာျခင္းတိ႔ု ေပါင္းစပ္မေ ္ ၏ ု င ံ စီးပြားေရးမွာ ု တက္ေနမည္ဟု ခန္မ ဆက္လက္ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးတိး ွ း ႕ န ္ ထားပါသည္။ 14 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ံွ ဳွ လုပင အေရးႀကီးသည့္ အခ်က္မ်ားမွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ္ န္းမ်ားတြင္ ျပည္တြငး ္ ႏွင့္ ျပည္ပ စီးပြားေရးလုပင ္ န္းမ်ား ပိမ ု ပ ို ရ ို ါ၀င္ႏင ္ ဆာင္ ္ န္ လုပေ ္ ကိင ေပးရမည္။ (အထူးသျဖင့္ အလုပအ ု အ ္ ေျမာက္အမ်ား ဖန္တီးေပးႏိင ု မ ္ ည့္ က႑မ်ားတြင္ ျဖစ္သည္။) ကမာၻလး ု ရ ံု ဆိင ္ ာ စီးပြားေရး ္ ်ားႏွင့္ ခ်ိတဆ ေစ်းကြကမ ို ရ ္ က္ ၀င္ေရာက္ႏင ္ ားမ်ား၏ ကုနထ ္ န္ အားေပးကူညီရမည္။ လုပသ ္ တ ု လ ္ ပ ္ လ ု မ ု င ႈ ပ ု တက္ေစရန္လည္း ္ န္းမ်ား တိး ္ ပးရမည္။ ထိအ အေလးထား ေဆာင္ရြကေ ႕ု ျပင္ အထူးသျဖင့္ ဧရာဝတီျမစ္ကသ ့ဲ ေ ႔ို သာ ျမန္မာႏိင ု င ံ ္ ၏ သဘာဝအရင္းအျမစ္မ်ားကို ဘက္စံု ံ န္ခ စီမခ ႔ မ ြဲ ႈ လုပင ္ န္းမ်ားကိလ ု ည္း ေဆာင္ရြကသ ူ န္ေဆာင္မမ ္ ြားရမည္ ျဖစ္သည္။ အျခားလမ္းေၾကာင္းမွာ အေျခခံ ျပည္သဝ ႈ ်ားကို ျပည္သူ ု း တိင ို ေ ္ ရရွိႏင ္ စရန္ ျမႇငတ ့္ င္ ေဆာင္ရြကျ္ ခင္းႏွင့္ ျပည္သူ အားလုး ံ ပါဝင္ေသာ ဖြၿ႔ံ ဖိဳး တိး ႈ ို ေဖာ္ေဆာင္ႏင ု တက္မက ္ န္ အထူးသျဖင့္ ို ရ ူ ်ားကို စြမး ေက်းလက္ေဒသရွိ ျပည္သမ ့္ င္ ေဆာင္ရြကေ ္ အားျမႇငတ ု ပ္မည္ ျဖစ္သည္။ ထို နည္းလမ္းသည္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ပးရန္ လိအ ္ ပါးသူ ံ အတြက္ အက်ဳိးရွိေစလိမမ အားလုး ့္ ည္ျဖစ္သည္။ ၁၆။ ု င ျမန္မာႏိင ံ တြက္ ကုနထ ္ အ ု လ ္ တ ္ ပ ု မ ္ ႏ ွ ့္ ၀န္ေဆာင္မက ႈ င ႔ု ြင္ အလုပအ ႈ ႑တိတ ု ္ ဖန္တီးေရး ဦးစားေပးအရာမ်ားတြင္ ပါ၀င္သည္မ်ားမွာ ျပည္တြငး ္ ကိင ္ ံွ မ ျပည္ပမွရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏသ ္ ခြငအ ူ ်ားအတြကအ ့္ ပးျခင္းႏွင့္ ့္ လမ္းမ်ားဖြငေ ္၊ ျပည္တြငး ေဒသတြငး ္ ႏွင့္ ု င ႏိင ံ ကာေစ်းကြကသ ္ တ ္ ႔ို ို ္ ေပါက္ေရာက္ႏင ္ ျပည္ပ ပုဂလ ေအာင္ အကူအညီေပးျခင္းတိျ႔ု ဖစ္သည္။ ျပည္တြငး ံွ မ ၢ ိက က႑ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏသ ူ ်ား၏ ထိသ ု ေ ႔ို ပါက္ေရာက္ႏင ္ က ို မ ို ည္းေကာင္း၊ ႈ လ ဲ င္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ရွိရင္းစြရ ႈ ံွ ၏ ္ န္းလည္ပတ္မတ လုပင ႈ း ို ခ်ဲ႕ ျခင္းကိလ ု ည္းေကာင္း၊ ျပည္တြငး ္ ၊ ေဒသတြငး ု င ္ ႏွင့္ ႏိင ံ ကာ ေစ်းကြကသ ္ တ ႔ို ပါက္ ္ ေ ႈ လ ေရာက္မက ူ ါဒပိင ို ည္းေကာင္း တားဆီးေနသည့္ လက္က်န္မ၀ ္ ဆိင ု း ု ရ ္ ာ၊ လုပထ ္ း ံု လုပန ို း ္ ည္းစနစ္ပင ု ရ ္ ဆိင ွ း ္ ာအခုအခံမ်ားကို ဖယ္ရာ ို ပ ပစ္ႏင ္ ည္းႏွင့္ “ရလဒ္မ်ားကို လ်င္လ်င္ျမန္ျမန္ရရွိႏင ္ ါက တစ္ႀကိမတ ္ ည္” ျဖစ္သည္။ လိအ ို မ ု ပ္ေသာ မူ၀ါဒပိင ု း ္ ဆိင ္ ာ၊ လုပထ ု ရ ံု လုပန ္ း ္ ည္း ို း စနစ္ပင ု ရ ္ ဆိင ႈ ခ်ဳိက ္ ာေျပာင္းလဲျပင္ဆင္မအ ႕ ို ေဆာင္ရြကရ ္ န္အခ်ိနယ ္ ရ ူ မည္ သိမ ္ င ႔ု ဟုတႏ ္ ေ ို င ွ ြယမ ံ ရးအရထိရလ ္ ည္ ျဖစ္ေသာ္လည္း အမ်ားစု ု င ကို ကာလတိႏ ္ ေဆာင္ရြကအ ွ ့္ ကာလလတ္အတြငး ု သ ္ ေကာင္အထည္ ေဖာ္၍ရႏိင ္ ည္။ ၁၇။ ု ပ လယ္ယာစိက ္ ်ဳိးေရးက႑ ထုတလ ္ ပ ု မ ္ ႈ ျမႇငတ ္ ပါးမႈ တိက ့္ င္ေဆာင္ရြကျ္ ခင္းသည္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ်က္ေရးတြင္ ႀကီးမားသည့္ အက်ဳိးသက္ေရာက္မရွိ ု ဖ ု သ ႏိင ္ ည္ဟု ယူဆထားပါသည္။ အထူးသျဖင့္ ု ာလအတြငး ေရတိက ္ ျဖစ္ေပၚႏိင ္ ည့္ ု သ ရလဒ္မ်ားကို ဦးစားေပး ္ ြား ေဆာင္ရြကသ ္ ပါးသူအမ်ားစုမာ ရမည္။ အစဥ္အလာအရ ဆင္းရဲႏြမး ္ င ွ လယ္ယာက႑တြင္ လုပက ို ေ ္ နၾကသျဖင့္ လယ္ယာ ကုနထ ္ တ ု လ ု မ ္ ပ ့္ င္ျခင္း ္ ႈ ျမႇငတ ္ ပါးမႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရးအေပၚ အက်ဳိး သက္ေရာက္မႈ ႀကီးႀကီးမားမား ရွိလာမည္ ျဖစ္သည္။ ဆန္စပါးအထြကႏ သည္ ဆင္းရဲႏြမး ႈ း ္ န ံ ်ဳိးစုံ ္ ၊ သီးႏွမ ု ပ စိက ု မ ္ ်ဳိးႏိင ႈ င ္ ႏ ွ ့္ တန္ဖး ို ျမႇင့္ လယ္ယာထြကက ္ န ္ ်ား ထုတလ ု မ ု ျ္ ခင္း က႑မ်ားတြင္ လိအ ္ ပ ု တက္ ု ပ္ခ်က္ ႀကီးႀကီးမားမား ရွိေနရာ ဆက္လက္ တိး ္ ြားရမည္ ျဖစ္သည္။ လယ္ယာေျမ ပိင ေအာင္ ေဆာင္ရြကသ ္ င ု ဆ ို ခ ္ ြငႏ ့္ င ွ ့္ လုျံ ခဳံမက ု တ ႈ ို ပိမ ို တက္ေအာင္ ေဆာင္ရြကေ ို း ္ ပးျခင္းျဖင့္ လယ္ယာ ္ ပ က႑ ထုတလ ္ င ု ႏ ို မ ္ က ႈ ို တုိးျမႇငေ ့္ အာင္ ကူညီႏင ္ ည္ျဖစ္သည္။ သိရ ို မ ႈ ်ား ေဆာင္ရြကရ ႔ု ာတြင္ ေျမယာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမမ ္ ာတြင္ သတိႀကီး ု ပ္ပါသည္။ ေရတိတ စြာ ထားရန္ လိအ ု း ု ြင္ ျပႆနာ၏ သေဘာသဘာ၀ႏွင့္ အတိင ့ ဝနားလည္ရန္ႏင ္ အဆ ပမာဏကို အျပည္အ ႕ က္မည့္ ွ ့္ ေရွဆ ို သ ခရီးတြင္ သက္ဆင ူ ်ားအားလုး ္ မ ံ ႏွင့္ တိင ု ပ ္ င္ေဆြးေႏြးညႇိႏိင ႈ း ္ ဆာင္ရန္တမ ္ ၿပီး အၾကံ႟ ဏ္ရယူျခင္းကို လုပေ ွ အဓိက ေဆာင္ရြကရ ႔ို ာ ္ မည့္ ့ ည္။ အရာမ်ားျဖစ္သင္သ ၁၈။ ံ လာက္မ၊ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားမလုေ ႈ ဘဏ္ႏင ွ ့္ ေငြေၾကးဝန္ေဆာင္မမ ္ ားရွားပါးမႈႏင ႈ ်ား အားနည္းမႈ၊ ကြၽမ္းက်င္ လုပသ ွ ့္ သတင္းႏွင့္ နည္းပညာ ္ ႏိင ႈ ်ား အားနည္းမႈ ျပႆနာမ်ားကို ေျဖရွငး ဝန္ေဆာင္မမ ္ ါက သိသာထင္ရာ ု ပ ွ းေသာ အေျပာင္းအလဲကို ေဆာင္ယႏ ူ င ္ ည္ျဖစ္သည္။ ကာလတိႏ ု င ို မ ွ ့္ ံ ်က္မ်ားတြင္ လက္ရိေ ကာလလတ္စီမခ ္ ျဲ ဖစ္သည့္ တစ္ႏင ွ ဆာင္ရြကဆ ္ လ ို င ံ း ံု အတုိငး ္ အတာျဖင့္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားထုတလ ု မ ္ ပ ႈ ထုတလ ္ ၊ ္ ႈ ္ ႊတမ ု တက္ေရး ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ားကို အရွိနျ္ မႇင့္ ေဆာင္ရြကသ ႏွင့္ ျဖန္ျ႔ ဖဴးမႈ တိး ု ပ္မည္ျဖစ္သည္။ အလားတူပင္ ဘဏ္ႏင ္ ြားရန္ လိအ ွ ့္ ေငြေၾကး ္ န္းမ်ား ေခတ္မီတး ၀န္ေဆာင္မႈ လုပင ို တက္လာေစရန္ ေရတိက ု ာလအတြငး ္ သိသိသာသာ တိး ု တက္လာႏိင ္ ည္ ျဖစ္သည္။ ေနာက္ဆး ု မ ံု အေန ္ ပါးမႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရး ႀကိဳးပမ္းခ်က္မ်ား ေရရွညေ ျဖင့္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ြားႏိင ္ ဆာင္ရြကသ ု ရ ္ န္အတြက္ ျမန္မာႏိင ု င ံ ေနျဖင့္ ဧရာ၀တီ ျမစ္ဝမ ္ အ ္ ဘက္စံု ွ း ံ န္ခ စီမခ ြဲ လ ႔ မ ႈ ပ ု င ္ န္းမ်ားကိလ ္ ြားရန္ လိအ ု ည္း အေလးထား ေဆာင္ရြကသ ံ နည္းလမ္းမ်ား အေပၚ အေျခခံ ု ပ္မည္ျဖစ္သည္။ ထိျ႔ု ပင္ အေကာင္းဆုး ု ရ ထားသည့္ ပတ္၀န္းက်င္ဆိင ္ ာႏွင့္ လူမေ ႈ ရးဆိင ု ရ ္ ာ ကာကြယေ ့ ရွာက္မႈ မူေဘာင္ကို တစ္မ်ဳိးသားလုး ္ စာင္ေ ံ က သေဘာတူညီမျႈ ဖင့္ ခ်မွတ္ ု ပ္မည္ ျဖစ္သည္။ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္လည္း လိအ ၁၉။ ႈ ်ားကို ျပည္သတ အေရးပါသည့္ ျပည္သ႕ူ ဝန္ေဆာင္မမ ူ င ို း ္ ရရွိႏင ို ေ ့္ င္ျခင္းႏွင့္ ေက်းလက္ေဒသမ်ားႏွင့္ အျခားေသာ အခြငအ ္ ရးကို ျမႇငတ ့္ ေရး ္ မ မရရွာေသာ အုပစ ု ါ ထိသ ု ်ားကိပ ု ရ ု င ု ျ္ ခင္းသည္ အက်ဳိးရလဒ္မ်ား သိသိသာသာ ရရွိေစမည္ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာႏိင ႔ို ရွိေအာင္လပ ံ ိဆ ္ ရ ွ င္းရဲႏြမး ္ ွ ေက်းလက္ေဒသတြငေ ပါးသူအမ်ားစုမာ ု ၾ္ ကၿပီး အလြနအ ္ နထိင ္ ေရးႀကီးသည့္ ဝန္ေဆာင္မမ ႈ ်ားကို လက္လမ ွ း ဲ ိေ ္ မမီဘရ ု န္ ွ နၾကရာ ထိဝ ႈ ်ားကို အဆိပ ေဆာင္မမ ု ါေဒသမ်ားႏွင့္ အဆိပ ု ါအုပစ ္ မ ု ်ားထံသ႔ို ေရာက္ရိေ ႔ု ဆာင္ေပးျခင္းသည္ ဆင္းရဲႏြမး ွ အာင္ ပိေ ္ ပါးမႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရး ္ ေရးႀကီးပါသည္။ ခ်က္ခ်င္းလက္ငင္း တိး အတြက္ အလြနအ ႕ ပ ု ခ်ဲလ ု ေ ္ ဆာင္၍ ရႏိင ု သ ္ ည္ေ ့ ရွာက္မတ ့ နရာမ်ားတြင္ က်န္းမာေရး ေစာင္ေ ို တက္ ႈ း ို ေ ရရွိႏင ႈ ်ား၏ အရည္အေသြးပိင ္ အာင္ ေဆာင္ရြကျ္ ခင္း၊ က်န္းမာေရး ဝန္ေဆာင္မမ ု း ္ တိး ု တက္ေအာင္လပ ႔ု ာ ု ျ္ ခင္းတိမ ွ ဦးစားေပးအရာ ို ူ အခ်ိနတ မ်ားျဖစ္သည္။ ရလဒ္ကမ ို တြငး ္ အ ္ ေတြရ ႕ ိရ ွ လိမမ ္ သာ္လည္း ပညာေရး ဝန္ေဆာင္မမ ့္ ည္မဟုတေ ႈ ်ားႏွင့္ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္း ု ခ်ဲေ သင္တန္းမ်ားကို တိး ႔ို ာ ႕ ပးရန္တမ ့္ န္ရ ွ လည္း အေရးႀကီးသည္။ ေရႏွငသ ႔ င ွ း ္ ေရးကိစမ ု တ ၥ ်ားကို ပိမ ို တက္ရရွိေရးအတြက္ ေျဖရွငး ို း ္ ေဆာင္ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 15 ႔ု ည္လည္း ဆင္းရဲမေ ရြကျ္ ခင္းတိသ ႈ ်ား ရွိႏင ႈ လွ်ာ့ခ်ေရးတြင္ ႀကီးမားသိသာေသာ သက္ေရာက္မမ ္ ါသည္။ ထိျ႔ု ပင္ လွ်ပ္စစ္မီးရရွိေအာင္ ို ပ ု ေ ေဆာင္ရြကျ္ ခင္း၊ ပိမ ္ သာ ေက်းလက္လမ္းမ်ား ခ်ိတဆ ို ကာင္းမြနေ ု း ္ က္ထားမႈ၊ အေသးစား ေငြေရးေၾကးေရးက႑ႏွင့္ ေက်းလက္ တယ္လီဖန ္ ႈ ်ားသည္လည္း ဆင္းရဲႏြမး ဝန္ေဆာင္မမ ူ ်ား၏ဘဝကို တုိးျမႇငေ ္ ပါးသူ ျပည္သမ ့ ရာမ်ားျဖစ္သည္။ ့္ ပးမည္အ ၂ဝ။ ္ ြယအ အဓိက လမ္းေၾကာင္း ႏွစသ ္ ျပင္ SCD သည္ ျမန္မာႏိင ု င ္ ၏ ံ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးတိး ႈ တြက္ အေရးႀကီးေသာ မရွိမျဖစ္လအ ု တက္မအ ု ပ္ခ်က္ေလးရပ္ ို ပ္သည့္ လိအ ္ ားပါသည္။ ၎င္းတိမ ကို ေဖာ္ထတ ု ထ ွ ႏိင ႔ု ာ ္ ေ ု င ံ ရးအသြငက ူ ေျပာင္းမႈ ဆက္လက္ျဖစ္ေပၚေနေစျခင္း၊ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးတိး ္ း ု တက္ေရးလမ္းေၾကာင္းတြင္ ူ ားလုး ျပည္သအ ို မ ံ ပါ၀င္ႏင ္ က ႈ ို ေဖာ္ေဆာင္ျခင္း၊ မက္ခ႐ိစ ု ီးပြားေရး တည္ၿငိမမ ႈ ို ထိနး ္ က ံု အားျဖင့္ မူ၀ါဒခ်မွတ္ ္ ထားျခင္းႏွင့္ ေနာက္ဆး ႈ း ျခင္း၊ ညႇိႏိင ႈ ပးျခင္းတိႏ ္ ေဆာင္ရြကျ္ ခင္း၊ ၀န္ေဆာင္မေ ွ ဆ ႔ု င ို သ ့္ င ္ ည့္ အစိး ု ရ၏ စြမး ္ ေဆာင္ရည္ႏင ံ ပ ွ ့္ စီမအ ္ ်ဳပ္မပ ု ခ ို း ႈ င ု တက္ေအာင္ ္ တိး ု ါက႑ အားလုး ေဆာင္ရြကျ္ ခင္းတိ႔ု ျဖစ္သည္။ အဆိပ ႔ု ြင္ စဥ္ဆက္မျပတ္ေဆာင္ရြကျ္ ခင္းသည္ ေရရွညတ ံ တိတ ံ ပါဝင္သည့္ ္ ည္တၿ့ံ ပီး အားလုး ႈ လွ်ာ့ခ်ျခင္းႏွင့္ သာယာဝေျပာမႈ မွ်ေဝျခင္းကို တိး ဖြၿ႕ံ ဖိဳးမႈ၊ ဆင္းရဲမေ ့္ ဆာင္ရြကျ္ ခင္းတိအ ု ျမႇငေ ႔ု တြက္ မရွိမျဖစ္အရာမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။။ ၂၁။ ု ကြာဟမႈမ်ားကို ေဖာ္ထတ အခ်ဳပ္အားျဖင့္ SCD သည္ အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ သတင္းအခ်က္အလက္ အသိပညာ ဗဟုသတ ု ါ ု ၿ္ ပီးလွ်င္ အနာဂတ္တြင္ အဆိပ ကြာဟမႈမ်ား ္ ပ်ာက္သြားေအာင္ ကြယေ ကူညီေပးႏိင ု မ ္ ည့္ စနစ္တက်ဆန္းစစ္ ု ဆာင္ရြကရ ေလ့လာမႈမ်ားကိေ ္ န္လည္းအႀကံျပဳထားပါသည္။ ု င ဥပမာအားျဖင့္ ျမန္မာႏိင ္ ဆ ံ င္းရဲႏြမး ္ ပါးမႈ၏ အတိင ု း ွ ့္ သေဘာသဘာ၀ကို နားလည္ရန္အတြက္ ထပ္မံ တိး ္ အဆေဘာင္ႏင ု ျမႇင့္ ေဆာင္ရြက္ ္ န္းမ်ား ရွိပါသည္။ အထူးသျဖင့္ နယ္စပ္ေဒသမ်ားရွိ အေျခအေနႏွင့္ ဆင္းရဲႏြမး သြားရမည့္ လုပင ႈ း ္ ပါးမႈႏန ွ ာလ အေျခအေန ္ ကို လက္ရိက ို ေ ႏွင့္ ထင္ဟပ္ႏင ္ မည္ ျဖစ္သည္။ မၾကာေသးမီက ေကာက္ယခ ္ အာင္ ေဆာင္ရြကရ ့ဲ ည့္ ျမန္မာႏိင ူ သ ္ ံ လူဦးေရ သန္းေခါင္စာရင္းသည္ ု င ံ ကို ကိယ တစ္မ်ဳိးသားလုး ု စ ္ ားျပဳေသာ အိမေ ္ ထာင္စမ ု ်ား၏ စား၀တ္ေနေရး အေျခအေန ဘက္စေ ံု လ့လာမႈစစ္တမ္း ု ို (IHLCA) တစ္ခက ္ င ထပ္မံ ေဆာင္ရြကႏ ္ န္ လက္ရိအ ို ရ ွ ေျခအေနမ်ားႏွင့္ ကိက ု ည ္ ီသည့္ စစ္တမ္းေကာက္ယမ ု ို ရရွိေစႏိင ူ ႈ နမူနာ မူေဘာင္တစ္ခက ္ ည္ျဖစ္ ု မ ု ခ ၿပီး ပိမ ို မ ို င ္ ာတိက်သည့္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးမႈ ကိနး ္ ဂဏန္းအေရအတြကက ္ ို ရရွိႏင ္ ည့္ အေျခခံတစ္ခက ို မ ု မ ု ို ဖန္တီးေပးႏိင ္ ည္ျဖစ္သည္။ ႕ သာ သတင္းအခ်က္အလက္ အသိပညာကြာဟမႈမ်ားကိလ အခ်ဳိေ ့ ည္းရန္ လိအ ု ည္း ျဖည္ဆ ု ပ္မည္ျဖစ္ၿပီး ဦးစားေပးမ်ားထဲကမွ ဦးစားေပး ွ ႏ ရမည့္ အရာမ်ားကို သတ္မတ ို ရ ္ င ္ န္အတြက္ အကူအညီေပးမည္ျဖစ္သည္။ 16 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ဓာတ္ပံု- ေက်ာ္စိုးလင္း (ကမာၻ႔ဘဏ္) ၁။ ႏိုင္ငံအေျခအေန ေနာက္ခံ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 17 က။ ု င ျမန္မာႏိင ္ ၏ ံ ႏိင ု င ္ ေ ႔ ဖြ႕ဲ အစည္းတိ႔ု အသြငက ံ ရးစနစ္၊ စီးပြားေရးႏွင့္ လူအ ူ ေျပာင္းျခင္း ္ း ၁။ ု င ျမန္မာႏိင ံ ည္ ္ သ ၎င္း၏ဖြ႕ံ ၿဖိဳးတိး ု တက္ေရးခရီးလမ္းတြင္ အထီးက်န္ျခင္းႏွင့္ စုစည္းမႈၿပိဳကြျဲ ခင္းမွသည္ ့္ င္းမႈႏင ပြငလ ့္ ပါင္းစည္းျခင္းသိ႔ု ွ ေ ို င လည္းေကာင္း၊ တစ္ႏင ံ း ္ လ ံု ကို ႏိင ု င ္ ေ ံ တာ္ကသာထိနး ု ယ္ထတ ္ ခ်ဳပ္ထားျခင္း၊ က်န္အင္အားစုမ်ားကိဖ ့ ြင္ ု ျ္ ခင္းႏွင့္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ခ်င္းအဆင္တ ႕ ်ိတဆ ထိေတြခ ြဲ ခၚယူျခင္း၊ ပါဝင္ေဆာင္ရြကျ္ ခင္းႏွင့္ အသိပညာျမင္တ ္ က္မႈ ကင္းမဲျ့ ခင္းမွသည္ လက္တေ ႔ို ည္းေကာင္း အဆိပ ့ က္ျခင္းဆီသလ ု ါဒြိအေရြ႕ ျဖင့္ အထူးျပဳထားသည့္ ေျပာင္းလဲေနသည့္ အေရးႀကီးေသာအေရြအ ွ ၏ ု ို ျဖတ္သန္းေနရပါသည္။2 ရာစုႏစ ႕ ေျပာင္းတစ္ခက ္ ံ စ္ပေ ေလးပုတ ံု က်ာ္ ့ ည္အထိ ျမန္မာႏိင ၾကာျမင္သ ု င ္ သ ံ ည္ က်န္ျပင္ပ ကမာၻႏင ွ အ ွ ္ ျပ႒ာန္းထားသည့္ တစ္ကယ ့္ ဆက္ျဖတ္၍ မိမိဘာသာ မိမိသတ္မတ ို ္ ူ ါဒျဖင့္ လည္းေကာင္း၊ အေနာက္ႏင ေတာ္ အထီးက်န္မ၀ ္ မ ို င ္ မ ံ ်ား၏ စီးပြားေရးအရ ဒဏ္ခတ္ပိတဆ ႈ အာက္တြင္ လည္းေကာင္း ျဖတ္သန္း ႔ို ေ ့ ပါသည္။ ရလဒ္အားျဖင့္ ျမန္မာႏိင လာခဲရ ္ သ ု င ံ ည္ ၎င္းအေပၚလိလ ု ားသည္ဟစ ု ဥ္းစား႐ႈျမင္သည့္ ေဒသတြငး ု င ္ ႏိင ္ ံ အနည္းအက်ဥ္း ့္ ာ ကုနသ ႏွငသ ္ ႏ ္ ြယမ ႈ င ွ ့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ံွ ႈ အဆက္အဆံျပဳလုပခ ္ ပ ု င ့ဲ ါသည္။ အလားတူပင္ ဤႏိင ံ ္ ၏ အသက္ေသြးေၾကာျဖစ္ေသာ ဧရာဝတီ ျမစ္ ံ န္ခ စီမခ ြဲ ႈ ႔ မ ၥ ပါအဝင္အျခား ကိစအ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ေရရွညတ ္ ည္တေ ့ံ ရး ္ န္းမ်ား လုပင ္ ပ ေဆာင္ရြကလ ္ င ု က ္ ာ၌လည္း ို ရ ္ ေ စုစည္းမႈအားနည္းသည့္ နည္းလမ္းမ်ားျဖင့္္ ေဆာင္ရြကခ ွ ပါသည္။ တစ္ခ်ိနတ ့ဲ ၾကာင္း ေလ့လာသိရိရ ို င ္ ည္းမွာပင္ က်န္ႏင ံ ်ားတြင္ ္ မ ၢ ိက က႑ကသာ ေနရာယူထားေလ့ရိသ ပုဂလ ွ ည့္ စီးပြားေရးက႑ေနရာမ်ား၌ အစိး ု ရက ၾကားဝင္မႏ ႈ င ွ ့္ လႊမး ု ခ်ဳပ္ကင ္ မိး ို ျ္ ခင္းလည္း ့ဲ ါသည္။ ဆင္းရဲႏြမး သိသိသာသာ ရွိခပ ္ ပါးသူျပည္သတ ္ ပါးသူအမ်ားစု အထူးသျဖင့္ ေက်းလက္ေဒသေန ဆင္းရဲႏြမး ႔ို ာ ူ မ ွ အေရးႀကီးသည့္ ႕ ို မရရွိၾကသျဖင့္ ကုနထ ဝန္ေဆာင္မႈ အခ်ဳိက ု လ ္ တ ု မ ္ ပ ္ မ ႈ ွ ဝင္ေငြရရွိေစမည္အ ့ ခြငအ ့္ လမ္းမ်ားကို ရရွိဆပ ္ င ု က ္ အ ို မ ္ မွ ႈ ားျဖင့္ ဆင္းရဲတြငး ္ ထြကႏ ႐ုနး ို စ ္ င ္ လည္း မရရွိခၾ့ဲ ကပါ။ အသြငက ္ ြမး ္ း ူ ေျပာင္းမႈစတင္ခခ ့ဲ ်ိနမ ္ စ ု ါပုပ ွ ၿပီးအဆိပ ွ ခ ံ န္းသဏၭာန္မ်ားကို ေျပာင္းျပန္လန ု း ္ ၾ့ဲ ကၿပီး တိင ္ ျပည္ ္ ြယေ သည္ ကုနသ ံွ က ္ ရးႏွင့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ႈ ႑မ်ားတြင္ ျပင္ပကမာၻသတ ႔ို ခ ံ ါးဖြငက ္ က္လာခဲပ ့္ ာ ေပါင္းစည္းခ်ိတဆ ု ရသည္ ့ ါသည္။ အစိး ႈ ခန္းက႑ကို တစ္ထစ္ခ်င္းေလွ်ာ့ခ်ေနသလို ပုဂလ ၎င္း၏ပါဝင္ပတ္သက္မအ ု င ၢ ိကအား ႏိင ံ ္ ၏ စီးပြားေရးက႑အမ်ားအျပားတြင္ ပါဝင္ ႈ ်ားကိလ ရန္အားေပးအားေျမႇာက္ျပဳလ်က္ရိၿွ ပီး အခရာက်သည့္ ဝန္ေဆာင္မမ ႕ ြငလ ု ည္း ခ်ဲထ ွ ါသည္။ ္ ်က္ရိပ ၂။ ့ ည့္ လူမစ ယခုေျပာခဲသ ႕ ်ားမွာ ၂၀၁၁ ခုႏစ ႈ ီးပြားေရးအေရြမ ွ ္ အစိး ု ရသစ္တစ္ရပ္ စတင္တာဝန္ယခ ူ ်ိနမ ္ စ ့ဲ ည့္ ႏိင ွ တင္ခသ ္ ေ ု င ံ ရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ ္ ေပၚေပါက္ေနျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ႏိင ေနာက္ခတ ံ ြင္ ျဖစ္ထြနး ု င ္ း ္ ေ ံ ရးအသြငက ု း ူ ေျပာင္းမႈ အပိင ့ တ ္ တြင္ သိသာသည္မ ို မ ္ င ွ တ ္ ်ားမွာ ႏိင ္ ေ ု င ံ ရး ္ ပးျခင္း၊ ၂၀၁၂ ခုႏစ အက်ဥ္းသားမ်ားကို ျပန္လႊတေ ္ တြငး ွ အ ္ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပျခင္းအားျဖင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေခါင္းေဆာင္ေသာ ု အ အတိက ္ ခံအင္အားစုမ်ားကို လႊတေ ္ တာ္တြငး ္ ေရာက္ေအာင္ ေဆာင္ၾကဥ္းခဲျ့ ခင္းျဖင့္ ု အ အတိက ႔ို တြက္ ္ ခံတအ ့္ ပးခဲျ့ ခင္း စသည္တ႔ို ျဖစ္ပါသည္။ ေနရာဖြငေ ၃။ ႕ စ ေရွႏ ္ ြငက ွ တ ု င ္ ်င္းပမည့္ ျမန္မာႏိင ္ ၏ ံ ေရြးေကာက္ပႏ ြဲ င ွ ့္ အစိး ံ ႔ို အာဏာလႊေ ု ရသစ္ထသ ု င ဲ ျပာင္းေပးမႈသည္ ႏိင ံ ရးျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမတ ္ ေ ႈ ြင္ မည္မ်ွ ု တက္မရ တိး ႈ ိသ ႈ စ္ခု ျဖစ္လာမည္ျဖစ္ပါသည္။ လက္ငင္းေျဖရွငး ွ ည္ကို စစ္ေဆးမည့္ အေရးပါေသာ စမ္းသပ္မတ ့ ိနေ ္ ရမည္စ ္ ခၚမႈမာ ု အ ွ အတိက ္ ခံ ု ည ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို သမၼတအရည္အခ်င္းႏွင့္ မကိက ့ ဒ ္ ီေအာင္ တားဆီးမည္ပ ္ အပါအ၀င္ အေျခခံဥပေဒ ု မ ု မ ျပင္ဆင္ေရးႏွင့္ စပ္လ်ဥ္းသည့္ အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ ေတာင္းဆိမ ႔ို ျဖရွငး ႈ ်ားအေပၚ မည္သေ ္ ြားမည္ ဆိသ ္ ေဆာင္ရြကသ ု ည့္ အခ်က္ပင္ ျဖစ္သည္။ ၄။ ို ပ နယ္စပ္ေဒသမ်ားတြင္ ျဖစ္ပြားေနေသာ လက္နက္ကင ံ သတ္ေရးအပိင ္ ဋိပကၡမ်ား အဆုး ု း ္ တြင္ တိး ု တက္မႈ အခ်ဳိက ု ခ ႕ ျို ပသႏိင ့ဲ သာ္လည္း အေျခအေန ္ ေ ွ ြယ္ အေနအထားတြင္ ရွိေနဆဲပင္ျဖစ္သည္။ ျပည္ေထာင္စု အစိး မွာ ထိလြယရ ္ လ ု စ ု ရႏွင့္ ဆယ္စႏ ္ ်ားႏွငခ ွ မ ့္ ်ီၿပီး လက္နက္ကင ္ ဋိပကၡမ်ား ို ပ ု း ျဖစ္ပြားေနသည့္ တိင ို ္ အဖြအ ္ ရင္းသား လက္နက္ကင ႕ဲ ခ်ဳိႏ ႕ င ွ ့္ အပစ္အခတ္ရပ္စေ ဲ ရး လက္မတ ္ ်ားထိး ွ မ ႔ု သာ္လည္း ု ခဲၿ့ ပီးျဖစ္ပါသည္။ သိေ ္ ူ ကခ်င္ျပည္နယ္တြငမ ္ ပ္ေရးအဖြ႕ဲ ကခ်င္လြတလ ု အ (ေကအိင ္ ) ို ႏွငမ ့္ ူ ု ပ တိက ြဲ ်ား ္ မ ဆက္လက္ျဖစ္ပြားဆဲျဖစ္ပါသည္။ ု အ ေကအိင ္ ို ို င သည္ တစ္ႏင ံ း ္ လ ့ ပစ္အခတ္ရပ္စေ ံု အဆင္အ ဲ ရး ေဆြးေႏြးပြမ ဲ ်ားတြင္ ပါဝင္ခလ ့ဲ င္က ့ စား ၂၁၄ ခုႏစ ္ ွ ၏ ္ က္အတြငး ပထမႏွစဝ ု ဒသ၌ ္ ထိေ ု ပ တိက ့ က္ခသ ္ ျြဲ ဖစ္ပြားမႈမ်ား ျမင္တ ့ဲ ည္။ အစိး ု ရက အဆိျု ပဳထားသည့္ တစ္ႏင ို င ္ လ ံု အဆင့္ အပစ္အခတ္ရပ္စေ ံ း ္ န္းစဥ္ (တစ္ဖခ ဲ ရး လုပင ႕ြဲ ်င္း ႕ ံု ေဆြးေႏြးမႈမ်ားအစား အားလုး ေတြဆ ို ္ ၁၃ ဖြပ ံ ေသာလက္နက္ကင ွ စုည ႕ဲ ါဝင္သည့္ မ်က္ႏာ ု တင္ရန္ အဆိျု ပဳခ်က္ကို ံ ီအစည္းအေဝး) တစ္ခစ ွ ္ ႏိဝ စဥ္းစားရန္အတြက္ ၂၀၁၃ ခုႏစ ု င္ဘာလအတြငး ္ တိင ု း ္ ရင္းသားလက္နက္ကင ္ ဖြ႕ဲ ေခါင္းေဆာင္ မ်ားသည္ “ထိပသ ို အ ္ ီးညီလာခံ” တစ္ခု ႕ ခ က်င္းပကာ ေတြဆ ို င ံု ၾ့ဲ ကၿပီး တစ္ႏင ံ း ္ လ ံု အပစ္အခတ္ရပ္စေ ဲ ရး ညႇိႏိင ႈ း ္ ရးအဖြ႕ဲ (NCCT) ကိဖ ္ ေဆာင္ရြကေ ႕ြဲ ည္းခဲသ ု စ ့ ည္။ ေနာက္ဆက္တြဲ ု ရ၏ေစ့စပ္ ညႇိႏိင က်င္းပသည့္ NCCT ႏွင့္ အစိး ္ ေရး အဖြတ ႈ း ႕ဲ အ ႔ို ၾကားေဆြးေႏြးပြမ ဲ ်ားကိၾု ကည္လ ့ ်ွ င္ ႏွစဖ ႇ ိင ္ က္အၾကား ေစ့စပ္ညိႏ ္ ၍ မရေသး ႈ း ႕ င သည္မ်ား ရွိေနေသးသည္ကို ေတြႏ ္ ည္ဆေ ို သ ို သာ္လည္း ၿငိမး ္ ခ်မ္းစြာ ေျဖရွငး ္ ျခင္းကို ႏွစဖ ံ ကလိလ ္ က္စလုး ို ည္း သတိျပဳမိ ု ားၾကသည္ကလ ု သ ႏိင ္ ည္။ 2 ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္စတင္သည့္ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဒီမိုကေရစီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးသို႔၊ ဗဟိုမွညႊန္ၾကား ၿပီး တံခါးပိတ္ထားသည့္စီးပြားေရးစနစ္မွ ေစ်းကြက္အေျချပဳစီးပြားေရးစနစ္သို႔၊ နယ္စပ္ေဒသမ်ားတြင္ ႏွစ္ေပါင္း ၆၀ ၾကာပဋိပကၡမ်ားမွ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးသို႔ ေျပာင္းလဲမႈမ်ားကိုရည္ညႊန္းရန္အတြက္ သုံးနားသုံးဖက္အေရြ႕ “Triple transition” ဆိုသည့္အသုံးကိုသုံးစြဲပါသည္။ ယခုျပဳလုပ္သည့္ SCD သည္ အဆိုပါ သုံးနားသုံးဖက္အေရြ႕ႏွင့္ ဆက္စပ္ေန သည့္ လူမႈစီးပြားဘဝအေျပာင္းအလဲမ်ားကို မီးေမာင္းထိုးျပရန္အတြက္ “dual shift” (ေခၚ) ဒြိအေရြ႕ (ပြင့္လင္းျခင္း ႏွင့္ ေပါင္းစည္းျခင္းကတစ္ဖက္၊ လက္တြဲေခၚျခင္းႏွင့္ အသိပညာျမွင့္တင္ျခင္းကတစ္ဖက္) အေပၚ ပဓာနထားေလ့လာထားပါသည္။ 18 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ၅။ ု င ႏိင ံ စ္ဝန္းၿငိမး ္ တ ္ ခ်မ္းေရးႏွငလ ့္ ျံု ခံဳေရးရွိေစေရး ထူေထာင္မတ ႈ ြငအ ု ာ ္ ေရးပါေသာ ေနာက္ထပ္အခ်က္အလက္ တစ္ခမ ု ျ္ ပည္နယ္အတြငး ွ ရခိင ္ ရွိ ႔ု ယ ၎င္းတိက ု င္ဂ်ာဟုေခၚၾကသည့္ မြတစ ို ္ ၎င္းတိ႔ု ႐ိဟ ္ လင္လန ူ ည္းစုမ်ားအေပၚ စနစ္တက်ဖယ္ထတ ု မ ္ က ို ျဖရွငး ႈ ေ ္ ားကိး ္ ရာ၌ ေရရွညအ ု ၍ရသည့္ ေျဖရွငး ု ရဘက္ကမူ အဆိပ ု ို ရွာေဖြေရးပင္ျဖစ္သည္။ အစိး ္ နည္းလမ္းတစ္ခက ္ လင္လန ု ါမြတစ ္ွ က္မွ တရားမဝင္ ူ ည္းစုသည္ ဘဂၤလားေဒ့ရဘ ု ျဖစ္ အသိအမွတမ ဝင္ေရာက္လာၾကသူမ်ားဟု ယူဆၿပီး လူမ်ဳိးစုတစ္ခအ ံ ခဲၿ့ ပီး လူေပါင္း ၁၁၀,၀၀၀ ေနရာေရႊေ ္ ျပဳပါ။ လူ ၈၉ ဦးေသဆုး ႕ ျပာင္း ွ ေ ခဲၾ့ ကရသည့္၂၀၁၂ခုႏစ ္ ႏြရာသီတင ြ ျ္ ဖစ္ပြားခဲသ ့ ည့္ထိလ ု န ို စ္မတ ူ ည္းစုကပ ွ ထ ္ ားအၾကမ္းဖက္မမ ႈ ်ားေနာက္တင ြ ္ထိလ ႔ူ သိင ု အ ္ အဝိင ု း ္ ႏွစခ ု း ု ို ္ က ဲ တ ခြထ ု ရ ္ န္ႏင ွ ့္ ေနာက္ထပ္အၾကမ္းဖက္မမ ႈ ်ားမျဖစ္ေစရန္အတြက္ ယာယီစခန္းမ်ားကို အစိး ့ဲ ည္။3 မြတစ ု ရကတည္ ေဆာက္ခသ ္ လင္လူ ္ ည့္ ေနာက္ဆက္တအ နည္းစုမ်ားအေပၚက်ဴးလြနသ ြဲ ၾကမ္းဖက္မမ ႈ ်ား ၂၀၁၃ ႏွင့္ ၂၀၁၄ ခုႏစ ွ တ ္ တ ု င ႔ို ြင္ ေပၚေပါက္ခၿ့ဲ ပီး ယင္းမွသည္ ျမန္မာႏိင ္ ံ ္ လင္အားလုး အျခားေဒသမ်ားရွိ မြတစ ု းတည္သည့္ မြတစ ံ ကိဦ ္ လင္ ဆန္က ႔ ်င္ေရးအၾကမ္းဖက္ပမ ြဲ ်ားအသြငသ ွ အ ္ ႔ို ၂၀၁၃ ခုႏစ ္ က်ယ္ျပန္႔ ္ တြငး ့ လို ၂၀၁၄ အေစာပိင သြားခဲသ ္ ကာလတြင္ ရခိင ု း ု ျ္ ပည္နယ္တြငလ ္ ပ ု က ္ င ္ နသည့္ ႏိင ို ေ ္ တ ု င ံ ကာအကူအညီေပးေရးဝန္ထမ္းမ်ားအေပၚ က်ယ္ ႔ ြကဆ က်ယ္ ျပန္ျ႔ ပန္႔ ကန္က ့ ျဲ ဖစ္ထြနး ္ ႏၵျပမႈအျဖစ္သ႔ို ဆင္က ့ဲ ည္။4 ၂၀၁၄ ခုႏစ ္ ေပၚေပါက္ခသ ္ ဂဏန္းမ်ားအရ ရခိင ွ ္ ဇန္နဝါရီလကိနး ု ျ္ ပည္ ႕ ျပာင္း ဒုကသ နယ္ရိွ ေရႊေ ္ ာ ၡ ည္အေရအတြကမ ွ ၿ့ဲ ပီးျဖစ္သည္။5 ွ ၁၄၀,၀၀၀ အထိရိခ ု င ခ။ ႏိင ံ စီးပြားေရးအေျခအေနႏွင့္ သမိင ္ ၏ ္ ေၾကာင္း ု း ၆။ ု င ျမန္မာႏိင ံ ည္ ္ သ အေရွေ ႕ တာင္အာရွေဒသတြငး ္၌ ံု ႏိင အဆင္းရဲဆး ု င ္ တ ံ စ္ႏင ္ ျံ ဖစ္ၿပီး ို င ၎င္း၏ တိင ု း ္ ျပည္ အေျခ ွ အေနအဆက္အစပ္မာ ႕ င သာေတြႏ ္ ည့္ အခ်ဳိေ ို သ ္ ၁ ကိ႐ ႕ သာသြငျ္ ပင္လကၡဏာမ်ားလည္းရွိပါသည္ (ဇယားကြက- ႈ ။ ၂၀၁၃/၂၀၁၄ တြင္ တိင ု း ု ) ္ ျပည္၏ဂ်ီဒီပီသည္ ွ ည္ဟု ခန္မ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၅၆ ဒသမ ၈ ဘီလ်ံရိမ ွ း ႔ န ္ သည္။ ၂၀၁၄ ခုႏစ ွ ္ မတ္/ဧၿပီလအတြငး ္ ေကာက္ယခ ့ဲ ည့္ လူဦးေရႏွငအ ူ သ ့္ ိမ္ ႕ ျပးကိနး အေၾကာင္းအရာသန္းေခါင္စာရင္းမွရသည့္ ေရွေ ္ ာသည့္ လူဦးေရ ၅၁ ဒသမ ၄ သန္းအေပၚအေျခခံ ္ ဂဏန္းမ်ားအရထြကလ ္ ်ွ င္ တိင ၿပီးတြကလ ္ ျပည္၏လူတစ္ဦးခ်င္းက် ဝင္ေငြသည္ ေဒၚလာ ၁,၁၀၅ ဝန္းက်င္ျဖစ္ရာ ေဒသတြငး ု း ့္ ါးဆုး ္ အနိမပ ံ ပမာဏတစ္ချု ဖစ္ပါ ံု ျပဳလုပခ သည္။ ေနာက္ဆး ု င ္ ့ဲ သည့္ ၂၀၀၉/၂၀၁၀ ႏိင ံ ဆင့္ အိမေ ္ အ ု ်ား၏ စား၀တ္ေနေရး အေျခအေန ဘက္စံု ေလ့လာမႈ စစ္တမ္း ္ ထာင္စမ ု ႏ (IHLCA) ၏ ေလ့လာ ဆန္းစစ္ခ်က္အရ လူဦးေရ၏ ၂၆ ရာခိင ႈ း ္ န ္ သည္ ဆင္းရဲမမ ႈ ်ဥ္းေအာက္တြငေ ္ နထိင ္ နရသည္ကို ေတြရ ု ေ ႕ ပါသည္။6 ႔ ဏ္၏တြကခ ကမာၻဘ ႈ သစ္တြင္ က်န္းမာေရးႏွငတ ္ ်က္မအ ္ သ ့္ ာရွညခ ံ ည္ပ ့ စၥညး ္ မ်ား အသုး ္ ်ားကို ထည္သ ံ စရိတမ ္ ျခင္းျဖင္လ ့ ြငး ့ ည္းေကာင္း၊ ု က လူေနမႈကန ္ ေနရာအလိက ္ ်စရိတ၏ ု ေ ္ ျပာင္းလဲတန္ဖး ို (spatial differential) ကို ထည္သ ္ စဥ္းစားျခင္းျဖင့္ လည္းေကာင္း၊ ဆင္းရဲမမ ့ ြငး ႈ ်ဥ္းကို ွ သ သတ္မတ ံ စြမ ္ ည့္ သုး ႈ ာရင္း (consumption basket) ကိခ ဲ စ ု ်ဲထ ႕ ြငထ ္ ားရာ ယင္းတြကခ ႈ သစ္အရ လူဦးေရ၏ ၃၇ ဒသမ ၅ ရာခိင ္ ်က္မအ ္ န ု ႏ ္ ႈ း ု ည့္ ထူးထူးျခားျခား ပိျု မင္ေ ဆိသ ႈ န ့ နသည့္ ဆင္းရဲမႏ ႈ း ္ ကိေ ု တြရ ႕ ိရ ႈ ်ဥ္းအနီးတစ္ဝက ွ သည္။7 ထိျ႔ု ပင္ ဆင္းရဲမမ ္ ြင္ ေရာက္ရိေ ို တ ွ နေသာ ္ ထာင္စအ အိမေ ု ည္း ေတြရ ု မ်ားအျပားကိလ ႕ ိရ ွ သည္။ ၎င္းအိမေ ္ ထာင္စမ ္ ေရြးဆင္းရဲမမ ု ်ားသည္ အခ်ိနမ ု ္ ႈ ်ဥ္းေအာက္သ႔ို က်ေရာက္သြားႏိင ပါသည္။ ၇။ ု တက္မန ဖြ႕ံ ၿဖိဳးတိး ု င ႈ ိမျ့္ ခင္းသည္ ျမန္မာႏိင ံ သမိင ္ ၏ ု း ္ ရွညၾ္ ကာခဲသ ့ ည့္ အထီးက်န္မ၊ ွ ့္ ႏိင ႈ ပဋိပကၡႏင ္ ေ ု င ႔ု ြင္ တပ္မေတာ္၏ ံ ရးႏွင့္ စီးပြားေရးတိတ ္ ္ ခ်ဳပ္မတ ထိနး ႈ ေ ႔ို ၾကာင္ျ့ ဖစ္သည္ဟု ေလ့လာသိရိႏ ွ င ္ ါသည္။ (ဇယားကြက- ို ပ ု င ္ ၁) ျမန္မာႏိင ္ သ ံ ည္ ၎င္း၏လြတလ ္ ပ္ေရးရၿပီးေနာက္ပင ္ အခ်ိန္ ို း အေတာ္မ်ားမ်ားကို ္ နစ္ေအာက္တြငသ စစ္အာဏာရွငစ ္ ာ ျဖတ္သန္းခဲရ ့ ၿပီး ု း တိင ု ရ ္ ရင္းသားလူနည္းစုမ်ားေနထိင ္ ာနယ္စပ္ေဒသမ်ား ့ ည္း ဆုး တစ္ေလွ်ာက္ ပဋိပကၡမ်ားေၾကာင္လ ံ ထိခက ံ ႐ႈး ို န ္ စ္နာခဲရ ့ သည္။ အစိး ု ရ၏ထိနး ႈ ်ားႏွင့္ စီးပြားေရးအထီးက်န္ဆန္မတ ္ ခ်ဳပ္မမ ႔ို ည္ ႈ သ ံု စြနဦ ေနာက္ဆး ္ ပ ႔္ းတီထြငလ ္ င ု က ို မ ္ က ႈ ို ဖိႏိပ ွ ခ ၢ ိကအခန္းက႑ ေမွးမွိနသ ္ ျ့ဲ ခင္းႏွင့္ ပုဂလ ႔ု ီသသ ္ ြားခဲျ့ ခင္းတိဆ ့ လို ႔ို ာ ဦးတည္သြားေစခဲသ ံ ်ားႏွင့္ နည္းပညာတိ႔ု ဆက္လက္မတိး အေျခခံ အေဆာက္အအုမ ု င ု တက္လာေတာ့ျခင္း၊ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးမႈေနာက္က်သည့္ ေစ်းကြက္ မ်ားႏွင့္ ႏိင ္ ျံ ခား ု ႐ တိက ို ရ ္ က ံွ န ္ င္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ့္ ါးျခင္း ရလဒ္မ်ားသာထြကေ ႈ ိမပ ္ ပၚခဲပ ့ ါသည္။ ျမန္မာႏိင ု င ံ ခ ္ တ ့္ ာသည္ ႏွငအ ံ ါးဖြငလ ္ င ့္ တူ တပ္မေတာ္ႏ ့္ ီး ွ ့္ ၎ႏွငန ့ ပ စပ္သည္အ ္ မ ု စ ု ်ား၏စီးပြားေရးတြင္ လက္ဝါးႀကီးအုပမ ္ မ ႈ ာ ွ ေလ်ာ့က်လာေနၿပီ ျဖစ္ေသာ္လည္း အဆိပ ႕ ာ ု ါအေရြမ ႕ ်င္းသြားသည့္ ွ တစ္ေရြခ ႕ ာျဖစ္သည္။ အေရြသ 3 ျမန္မာႏိုင္ငံလူ႔အခြင့္အေရးအေျခအေနဆိုင္ရာ ကုလအထူးကိုယ္စားလွယ္၏အစီရင္ခံစာ။ UNOCHR၊ ဩဂုတ္လ ၂၀၁၂။ 4 International Crisis Group, Myanmar Crisis Watch, April 2014.< http://www.crisisgroup.org/en/publication-type/crisiswatch/crisiswatch-database.aspx?CountryIDs=%7b7E- 12FB4D-6C23-449D-AF08-550AD5FD2F2E%7d#results> 5 ျမန္မာႏိုင္ငံလူ႔အခြင့္အေရးအေျခအေနဆိုင္ရာ ကုလအထူးကိုယ္စားလွယ္၏အစီရင္ခံစာ။ UNOCHR၊ စက္တင္ဘာလ ၂၀၁၄။ 6 Integrated Household Living Conditions Survey in Myanmar (2009-2010): Poverty Profile Prepared jointlyby MNPED, UNICEF, UNDP and SIDA, 2011. 7 အဆိုပါ ၃၇ ဒသမ ၅ ရာခိုင္ႏႈန္းဆိုသည့္ကိန္းဂဏန္းကို အစိုးရအာဏာပိုင္မ်ားထံ တင္ျပခဲ့ၿပီး ၎တို႔က တိုင္းတာသည့္နည္းလမ္းမတူညီမႈကို လိုက္၍ ၂၀၀၉/၂၀၁၀ ကာလက ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈအေျခ အေနပိုျမင့္ေကာင္းျမင့္ခဲ့ႏိုင္သည့္ဆိုသည့္အခ်က္ကိုလက္ခံသည္။ သို႔ရာတြင္ မူလက ထုတ္ျပန္ထားသည့္အတိုင္း တရားဝင္ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈႏႈန္းမွာ ၂၅ ဒသမ ၆ ရာခိုင္ႏႈန္းကိုသာဆက္လက္သုံးစြဲ သည္။ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 19 ္ ၁၊ ျမန္မာႏိင ဇယားကြက- ္ ၏ ု င ူ ျခားေသာသမိင ံ တမူထး ္ ႏွင့္ အေျခအေနမ်ား ု း ု း ျမန္မာ့သမိင ္ ၊ လူဦးေရပုသ ံ ဏၭာန္ႏင ွ ့္ ပထဝီဝင္အေနအထားတိသ ူ သည့္ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးတိး ႔ု ည္ တမူထး ု ရ ု တက္မႈ ဆိင ္ ာစိနေ ္ ခၚမႈႏင ့္ လမ္း အစု ွ ့္ အခြငအ ု ဖ တစ္ခက ု င ို န္တီးသည္။ (၁) ႏိင ္ တ ံ ကာႏွငက ့္ ာလရွညၾ္ ကာအဆက္အဆံမလုပခ ္ ထြကလ ္ ျ့ဲ ခင္းမွ ျပန္လည္ ႐ုနး ္ ာျခင္း၊ (၂) နယ္ေျမ၊ ေရႏွင့္ ္ ထြကသ တြငး ္ င္က ္ ယံဇာတမ်ားေပါႂကြယလ ့ စား ဆင္းရဲမႏ ႈ န ႈ း ံု တိး ္ ျမင္ျ့ ခင္း၊ (၃) ကမာၻ ေပၚတြင္ အလ်င္ျမန္ဆး ့ ဒသတစ္ခု ု တက္ေနသည္ေ ၵ ႏွငေ တြင္ ဗ်ဴဟာက်ေသာအေနအထား၌တည္ရိျွ ခင္းႏွင့္ အိႏိယ ္ င ့္ ရာ တ႐ုတႏ ွ ပ ့္ ါ နယ္နိမိတခ ္ ်င္းထိစပ္သည္တ ု ည္းေသာႏိင ့ စ္ခတ ္ ံ ု င ု တက္ရန္ႏင ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ စီးပြားေရးအလ်င္အျမန္ တိး ူ ၏ ွ ့္ ျပည္သတ ့ တန္းတြင္ လူတန္းေစ့အဆင္သ ႔ို လူေနမႈဘ၀အဆင္အ ့ ႔ို ေရာက္ရိွ ု မ ႏိင ့ ္ ည္အေျခအေန ေကာင္းမ်ားရွိေနျခင္း၊(၄)ေႏွးေကြးစြာဆုတခ ္ ြာေနေသာ္လည္းစီးပြားေရးက႑တြငခိ ္ င ္ ာအားေကာင္းစြာလႊမး ု မ ု ထား ္ မိး ွ ့္ ၎င္းတိ၏ ဆဲျဖစ္သည့္ တပ္မေတာ္ႏင ႕ဲ ်ား၊ (င) နယ္စပ္ေဒမ်ားတြင္ ကာလရွညလ ႔ု နီးစပ္ရာ အဖြမ ္ ခ်မ္းေရး ္ ်ား ပဋိပကၡျဖစ္ခၿ့ဲ ပီးေနာက္ ၿငိမး ရရွိရန္နီးစပ္လာျခင္းတိျ႔ု ဖစ္သည္။ ူ ဘ စီးပြားေရးႏွင့္ ျပည္သတ ႔ု ေပၚ ဆိး ႔ို ဝေကာင္းစားေရးတိအ ု ဆိး ု ရြားရြားထိခက ို ေ ့ ည့္ ကာလရွညၾ္ ကာ အထီးက်န္ေနခဲ့ ျခင္းမွ ျမန္မာႏိင ္ စခဲသ ္ ံ ု င ု း သည္ ယခုျပန္လည္႐န ္ ထြကလ ွ ည္။ ႏွစေ ္ ာလ်က္ရိသ ္ ပါင္း ၅၀ ၾကာကာလ တစ္ေလွ်ာက္ ပုဂလ ၢ ိက စြနဦ ္ ပ ႔္ းတီထြငလ ္ န္းလုပက ု င ္ င ို မ ႈ ည္ ္ သ ္ ြပခ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ႏွိပက ံ ပုဖ ္ ၊ ံ ်က္ခခ ံ ရ ့ဲ သည္။ ၁၉၆၂ ခုႏစ ွ ္ စစ္ အာဏာသိမး ို း ္ ၿပီးေနာက္ပင ံ ရွိသမွ်စီးပြားေရး လုပင ္ အရင္ဦးဆုး ္ န္းမ်ား ံ ကိျု ပည္သပ အားလုး ို သ ူ င ္ ၿပီး ျပည္ပေစ်းကြကမ ္ ိမး ္ ်ား၊ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏသ ံွ မ ူ ်ား အားလုး ု ခ ံ ကိတ ္ ်ခဲသ ံ ါးပိတခ ႔ု နာက္တြင္ ၁၉၉၀ ျပည့္ ့ ည္။ ထိေ ္ စ လြနႏ ္ ်ားအတြငး ွ မ ္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပရ ္ န္ႀကိဳးပမ္း သည္အ ့ ခါမွာလည္း ႏိင ္ ေ ု င ံ ရးအာဏာ ရယူထားသူမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ္ င ထိပပ ္ အလႊာကြကက ို း ္ ြကေ ္ လးကသာ ထိနး ္ ခ်ဳပ္ထားသည့္ သယံဇာတရင္းျမစ္ ထုတယ ္ မ ္ င္စားခဲသ ူ ျႈ ပဳရန္သာ စိတဝ ့ ည့္ ့ ည္။ ၿပီးခဲသ ္ ပါင္း ၂၀ ကာလ တစ္ေလွ်ာက္လး ႏွစေ ံ မႈမ်ားႏွင့္ ႀကံဳရသည္အ ံု တြင္ စီးပြားေရးအရ အေရးယူဒဏ္ခတ္ခရ ္ ခြငအ ့ ခါ ေစ်းကြကအ ့္ လမ္းကို ခ်ဳ ု သ ပ္ထားလိက ့ ျဖင့္ သယံဇာတထုတယ ္ လိျု ဖစ္သြားခဲသ ူ ရးကိသ ္ ေ ု ာ ပိမ ု ေ ို ဇာင္းေပးၿပီးရင္း ေပးျဖစ္ခရ ွ ေစ်းကြကလ ့ဲ သည္။ ရလဒ္မာ ု ထ ္ ပ ံု ္ း ္ ေက်ာင္း ႀကီးၾကပ္ရမည့္ အစိး စနစ္မ်ားကို ထိနး ္ ည္ကင ု ရ၏လုပရ ို ရ ္ ည္တသ ႔ို ည္ မဖြ႕ံ ၿဖိဳးႏိင ္ ြယေ ု ျ္ ဖစ္ကာ ကုနသ ံွ ႈ ္ ရးႏွင့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ံ ရးမွာလည္း ကန္သ ဆက္ဆေ ံ က ႔ တ္ခလ ို ရ ္ သည္။ တစ္ဖက္တြင္ တစ္ခါကအာရွ၏ အေကာင္းဆုး ံ ထဲတြင္ တစ္ခအ ့ဲ း ု ပါ အဝင္ျဖစ္ခဖ ူ ့ သျဖင့္ တိင ေသာ ပညာေရးစနစ္ ပ်က္စီးခဲရ ္ ျပည္၏လူသားအရင္းအျမစ္လည္း က်ဆင္းသြားခဲရ ု း ့ သည္။ ဗီယက္နမ္၊ ကေမာၻဒီးယား၊ ု သည့္ အိမန လာအိစ ု င ္ ီးခ်င္းႏိင ံ ခ်ဳိအ ္ အ ႕ ေနျဖင့္ တံခါးပိတမ ္ ဝ ူ ါဒကို တစ္ခဏတာမွ်သာ က်င္သ ံု ၿပီးေနာက္ ႐ုနး ့ း ္ ာခဲေ ္ ထြကလ ့ သာ္လည္း ု င ျမန္မာႏိင ံ ာ ္ မ ွ ဝ ွ မူ ရာစုႏစ ္ က္နီးပါးမွ်ၾကာေအာင္ အေတာ္အတန္ အထီးက်န္ဆန္ခသ ့ဲ ည့္ ႏိင ု င ံ နည္းငယ္ထမ ္ အ ို င ဲ ွ တစ္ႏင ံ ျဖစ္ ရွိေနခဲ့ ္ အ ရသည္။ ံု တိး ယေန႔ ျမန္မာျပည္၏ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးမ်ားႏွင့္ ကမာၻေပၚတြင္ အလ်င္ျမန္ဆး ွ ည့္ ၎င္း၏ ု တက္ေနသည့္ ေဒသ၌ တည္ရိသ ္ င မဟာဗ်ဴဟာက်က် တည္ေနရာအေနအထား၊ ကမာၻေပၚတြင္ တ႐ုတႏ ့္ ိႏိယ ွ အ ၵ ႏွစႏ ္ င ို င ္ တ ႔ို င ံ ႏ ္ ်င္း ထိစပ္ေနသည့္ တစ္ခတ ွ ့္ နယ္နိမိတခ ု ည္း ု င ေသာႏိင ့ ခ်က္မ်ားသည္ စီးပြားေရးတိး ္ ံ စသည္အ ႔ို တြက္ အေရးပါေသာ အခြငအ ု တက္ဖအ ့္ လမ္းမ်ားကို ဖန္တီးေပးေသာ္လည္း တစ္ဖက္ ို ရ တြင္ ရင္ဆင ္ ဖြယရ ွ ေျခအေနမ်ားလည္းရွိသည္။ ျမန္မာႏိင ္ ိအ ္ အ ု င ံ ေနျဖင့္ အာရွတက ို ၏ ္ တိး ႈ ေ ု တက္မက ို မာင္းႏွငခ ့ဲ ည့္ ကုနထ ္ သ ္ တ ္ ပ ု လ ု မ ္ ႈ ႔ ြနရ ကမာၻက ္ က္မ်ားႏွင့္ ခ်ိတဆ ္ က္ႏင ို မ ္ ည့္ အေနအထားေကာင္းမွာရွိသည္။ ျပည္သတ ႔ို ပ ူ မ ွ ်မ္းမွ်အသက္ငယ္ရြယၿ္ ပီး ပင္လယ္ထြက္ ႔ု လည္း သူမ်ား ထက္ပသ ေပါက္ကို ရရွိထားျခင္းတိက ့ ားသာခ်က္မ်ားကို ေပးထားသည္။ သိရ ို ည္အ ု ႔ို မဟာဗ်ဴဟာ က်က် ႔ု ာတြင္ ထိသ ွ နျခင္း၊ သဘာဝသယံ ဇာတႂကြယဝ တည္ရိေ ႔ု ၾကာင္လ ္ ျခင္းတိေ ္ ရွိ အက်ဳိးစီးပြားရွငတ ့ ည္း ျပည္ပ အင္အားစုမ်ားႏွင့္ ျပည္တြငး ႔ို ္ ၏ ု း အၾကား တိင ို မ ္ ျပည္အေပၚ အသာစီးရရန္ ၿပိဳင္ဆင ႈ ်ားလည္း ျဖစ္ေပၚလာႏိင ္ မ ္ ည္။ ု သ ု င ျမန္မာႏိင ံ ည္ နယ္ေျမဧရိယာက်ယ္ဝန္းၿပီး၊ တြငး ္ သ ္ ထြကႏ ္ င ု း ္ သည္။ ထိင ွ ့္ ေရအရင္းအျမစ္မ်ားႂကြယဝ ု င ္ ႏိင ္ သ ံ ႔ို သဘာဝ ဓာတ္ေငြတ ႕ င္ပ႔ို ု င ျခင္းသည္ ႏိင ု ီးပြားေရးတည္ၿငိမမ ္ ျံ ခားေငြရရွိေရးႏွင့္ မက္ခ႐ိစ ္ တ ႈ အ ႔ို တြက္ အေရးပါသည္အ ွ မ ့ ရင္းအျမစ္ တစ္ခု မၾကာေသးမီႏစ ္ ်ား ္ ျဖစ္လာခဲသ အတြငး ႔ို မ ့ ည္။ ေရနံတင္ပမ ႕ ိမ ႈ ်ားလည္း စတင္ေနၿပီး ေနာက္ထပ္ေတြရ ့ ားသျဖင့္ ွ ည့္ အလားအလာမ်ားလည္း ျမင္မ ္ န္းမ်ားလည္း လုပက ရွာေဖြေရးလုပင ို ေ ္ င ္ နၿပီျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိင ု င ္ သ ္ ႏွင့္ အျခားအဖိး ံ ည္ ေက်ာက္စိမး ု တန္ ေက်ာက္မ်ား၊ သဘာဝ ္ ိသ သစ္ေတာႏွင့္ အျခားအရင္းအျမစ္မ်ားလည္း အမ်ားအျပား ထြကရ ့ င ွ ည္ႏ ္ ျံ ဖစ္သည္။ ရွညလ ို င ု တန္းကို ္ ်ားသည့္ ပင္လယ္ကမ္း႐ိး ု ဆ ပိင ို ထ ္ င ္ ားသည္အ ့ ျပင္ ့္ ဥ အျခားႏွငယ ္ ်ွ င္ ွ လ မိး ု ရြာသြနး ္ မွဳမွာလည္း ံ ေ လုလ ွ ည္။ ံု လာက္ေလာက္ရိသ ႔ု သာ္လည္း သိေ သဘာဝ သယံဇာတ ရင္းျမစ္အမ်ားအျပားမွာ နယ္စပ္ေဒသမ်ား၌ ွ နျခင္းေၾကာင့္ တည္ရိေ ၎င္းတိက ႔ု ထ ု ယ ို တ ္ ျူ ခင္းျဖင့္ ပဋိပကၡမ်ား ေပၚေပါက္စရာ ွ ည္။ အေၾကာင္းရင္းမ်ားျဖစ္လ်က္ရိသ ျမန္မာႏိင ု င ္ ၏ ံ မဟာဗ်ဴဟာက်ေသာေနရာ၌တည္ရိျွ ခင္း၊ ္ ေသာ ႂကြယဝ ရင္းျမစ္မ်ား၊ အက်ဳိးစီးပြားမ်ားႏွင့္ ု က်ဳိးစီးပြားတိႏ ထိအ ွ ့္ ႔ု င ဆက္စပ္သည့္ ပဋိပကၡမ်ားကို ္ ႏိင ေျဖရွငး ္ န္ ု ရ အားေကာင္းၿပီး ့္ င္းျမင္သာေသာ စီမခ ပြငလ ံ န္ခ ႔ အ ြဲ ပ ု ခ ံ လိအ ္ ်ဳပ္ေရးစနစ္သည္ အေရးအႀကီးဆုး ု ပ္ခ်က္ ျဖစ္လာသည္။ ု င ျမန္မာႏိင ံ ည္ ဗဟိအ ္ သ ု ရႏွင့္ နယ္စပ္ေဒသေနတိင ု စိး ု း ္ ရင္းသားလက္နက္ကင ို အ ္ ပ ္ မ ု စ ို ပ ု ်ားအၾကား လက္နက္ကင ု း ္ ဋိပကၡ ျဖစ္ပြားသည့္ သမိင ္ 20 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ္ ်ားသည္။ ႏိင ေၾကာင္းရွညလ ္ ေ ု င ႈ ရးႏွငစ ံ ရး၊ လူမေ ့္ ီးပြားေရးအရ ဖယ္ၾကဥ္သည္ပ ့ စ ံု မ ု ို ခိင ံ ်ားမွာလည္း ပိမ ္ ာ အားေကာင္းလာလ်က္ရိသ ု မ ွ ည္။ ု င တရားဝင္စာရင္းအရ ျမန္မာႏိင ံ တုိငး ္ ၌ ွ ဗုဒဘ ္ ရင္းသားလူမ်ဳိး ၁၃၅ မ်ဳိးရွိသည္။ ထိျ႔ု ပင္ လူဦးေရအမ်ားစုမာ ၶ ာသာဝင္မ်ား ျဖစ္ၾကေသာ္ ွ ့္ ဟိႏဴ လည္း ခရစ္ယာန္၊ အစၥလာမ္ႏင ၵ စသည့္ အျခားဘာသာမ်ားကို ကိး ု ကြယက ္ ်င္သ ့ း ု သ ံု ၾကသူမ်ားလည္းရွိသည္။ ထိက ့ဲ ႔ို လူမ်ဳိး ု ကြယသ အရ၊ ကိး ့ ာသာအရ အမ်ဳိးစုလ ္ ည္ဘ ့ ေၾကာင္းတစ္ရပ္လည္းျဖစ္သည္။ ံ င္ျခင္းသည္ တင္းမာမႈမ်ား၊ ပဋိပကၡမ်ားျဖစ္ေစသည္အ ႈ အဓိကေမာင္းႏွငအ ဖယ္ၾကဥ္မ၏ ္ ညာႏွင့္ ႏိင ္ ားမ်ားမွာ ဘာသာေရး၊ လူမ်ဳိး အမွတသ ္ သ ု င ႈ က်ားမခြျဲ ခားမႈ၊ ပထဝီဝင္အေန ံ ားျဖစ္မ၊ ႔ို င္ျဖစ္သည္။ ကိလ အထားႏွင့္ ပဋိပကၡတပ ု န ို ီေခတ္ ကတည္းက စၿပီးရွိလာခဲသ ့ ည့္ လုပရ ္ ပ္ျဖစ္သည့္ ဗုဒဘ ္ မ ၶ ာသာမဟုတသ ူ ်ားအေပၚ ံ ႏ ခြျဲ ခားဆက္ဆမ ွ ့္ ဖယ္ၾကဥ္ထားမႈတမ ႈ င ွ မၾကာေသးမီ ကာလမ်ားအတြငး ႔ို ာ ္ ႏိင ု င ္ ေ ႕ံ ပၚေပါက္ခသ ံ နရာစုံ အႏွေ ္ လင္လန ့ဲ ည့္ မြတစ ူ ည္းစု ္ ဆာင္သည့္ လူအေသအေပ်ာက္မ်ား ရွိခသ မ်ားအေပၚ ဦးတည္ထားလုပေ ႈ ်ားေၾကာင့္ ပိမ ့ဲ ည့္ ဘာသာေရးပဋိပကၡ အၾကမ္းဖက္မမ ု ျို မင္ ့ ည္။ တိင သာလာခဲသ ု း ္ ျပည္ရိွ အခ်ဳိေ ႕ ဒသမ်ားသည္ အစိး ု ရ၏ အုပခ ွ နၾကသည္။ အစိး ္ ်ဳပ္ေရး ယႏၱရား၏ ျပင္ပတြင္ ေရာက္ရိေ ုရ ု း သည္ နယ္စပ္ရိွ တိင ို ္ အဖြမ ္ ရင္းသား လက္နက္ကင ႕ဲ ်ားႏွင့္ ဗဟိခ ု ်ဳပ္ကင ို မ ့ ပ ္ ႈ ေလွ်ာ့ခ်သည္လ ္ န္းစင္စတင္ျခင္းအားျဖင့္ သေဘာတူညီမႈ ု င ႈ ြင္ သိသာထင္ရာ မ်ားရရွိမတ ု တက္မရ ွ းသည့္ တိး ု ႏ ႈ ေအာင္လပ ္ င ို ခ ္ သ ္ ်က္ရိသ ့ဲ ည္။ ဆက္လက္ ေဆာင္ရြကလ ႈ း ွ ည့္ ေဆြးေႏြးညႇိႏိင ္ မႈမ်ား ္ င ကို ေအာင္ျမင္ေအာင္ လုပက ္ င ို ႏ ို မ ္ ည္ဆပ ို ါက ေရရွညတ ္ ည္တသ ွ ့္ ဆင္းရဲမေ ့ံ ည့္ ဖြၿ႔ံ ဖိဳးမႈႏင ႔ု တြက္ အေရးပါလာမည္ ႈ လွ်ာ့ခ်ေရးတိအ ျဖစ္သည္။ ံု အားျဖင့္ ျမန္မာႏိင ေနာက္ဆး ္ မ ု င ံ ာ ွ သာေတြရ ႕ သည္ဟု ေျပာရေလာက္ေအာင္ ထူးျခားခ်က္ တစ္ခမ ု ာ ု င ွ ျမန္မာႏိင ံ ည့္ စိနေ ္ သ ္ ခၚမႈမ်ားကို ို ေ ရင္ဆင ္ ေနရသလို တစ္ၿပိဳင္နက္တည္းတြင္ ျပည္သမ ္ ျဖရွငး ံ ခ်ႏိင ူ ်ားအတြက္ အက်ဳိးရွိေစမည့္ အလားအလာေကာင္းမ်ားကို အသုး ္ န္ ႀကိဳးပမ္း ု ရ ္ နရျခင္း ျဖစ္သည္။ အျခားေသာ အသြငက ေဆာင္ရြကေ ္ း ု င ူ ေျပာင္းစ ႏိင ္ မ ့ ါက ဒီမက ို ေရစီဘက္သ႔ို အသြငက ံ ်ားကိၾု ကည္ပ ူ ေျပာင္းမႈ ္ း ႔ု ဟုတ္ စီးပြားေရး အသြငက ေႏွးေကြးလွ်င္ေႏွးေကြး သိမ ူ ေျပာင္းမႈ ေႏွးေကြးလွ်င္ေႏွးေကြးဆိသ ္ း ံ မ ု ည့္ ပုစ ႕ မ်ားသည္။ ံ ်ဳိးသာ အေတြရ ု သ ထိက ႔ို သာ အမ်ားႏွငမ ့ဲ ေ ူ ျခားမႈမ်ားကို ပိင ့္ တူ တမူထး ု ဆ ္ င ို ္ ထားျခင္းေၾကာင္လ ့ ည္း ျမန္မာႏိင ္ သ ု င ္ ခၚမႈမ်ဳိးစုက ံ ည္ စိနေ ္ ည္း၊ ံ ို တစ္ခ်ိနတ ို ေ တစ္ၿပိဳင္နက္တည္း ရင္ဆင ္ ျဖရွငး ္ ေနျခင္းျဖစ္သည္။ ရလာဖြယရ ္ ိသ ွ ည္အ ွ ေ ့ က်ဳိးအျမတ္မ်ားမွာ ဒုႏင ့္ ဒးျဖစ္သေလာက္ တစ္ဖက္က ို ရ ရင္ဆင ္ ႏၲရာယ္မာ ္ ဖြယအ ွ လည္း ႀကီးမားလွသည္။ ံု မ ဂ။ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးမႈပစ ္ ဏၭာန္ေျပာင္းလဲျခင္း ံ ်ားႏွင့္ ဖြ႕ဲ စည္းတည္ေဆာက္ပံု အသြငသ ၈။ ု က ဆိင ံ နာဂစ္ေၾကာင့္ အႀကီးအက်ယ္ ပ်က္စီးဆုး ္ လုး ံ ႐ႈး ံ ၿပီးခ်ိနမ ္ စ ွ ၿပီး အမွနတ ို တက္မႏ ္ း ႈ း ႈ န ွ ည္။ ္ (real growth rate) မွာ တက္ၿပီးရင္းတက္လ်က္ရိသ ု တ ထိသ ႔ို း ို တက္ခရ ့ဲ ာတြင္ သဘာဝသယံဇာတ အထူးသျဖင့္ သဘာဝဓာတ္ေငြ႕ တင္ပမ ႔ို မ ွ ေငြမ်ားေၾကာင့္ တိး ႈ ရ ု တက္ချ့ဲ ခင္းျဖစ္သည္။ တစ္ခ်ိန္ ႕ဲ ည္းတည္ေဆာက္ ပုအ တည္းမွာပင္ စီးပြားေရးက႑၏ ဖြစ ္ ဏၭာန္ ေျပာင္းလဲသည္ႏ ံ သြငသ ႈ း ့ န ္ ားက႑ ္ မွာမွ ေႏွးေကြးသည္။ လုပသ ္ ပ ၏ထုတလ ္ င ု ႏ ္ ြမး ို စ ္ တိး ု တက္လာခဲေ ့ သာ္ လည္း လုပသ ဲ ဝခ်ထားမႈမာ ္ ားက႑ေနရာခြေ ံ င္းအတိင ွ မူ ဒုရ ္ ရွိေနဆဲျဖစ္သည္။ မူဝါဒေရးရာႏွင့္ ု း ္ ဆိင အင္စတီက်ဴးရွငး ္ ာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမအ ု ရ ႈ စီအစဥ္ကို အေသအခ်ာဂ႐ုတစိက ု ေ ္ နရာခ်ထားပါမွသာလွ်င္ ျမန္မာႏိင ္ အ ု င ံ ေနျဖင့္ ၎င္း၏ ့ လားအလာမ်ားကို အမိအရဆုပက ဖြၿ႕ံ ဖိဳး မည္အ ို ႏ ္ င ို လ ္ င ့္ ည္ျဖစ္သည္။ ္ ိမမ ၉။ ္ း အသြငက ူ ေျပာင္းေရးစလုပေ ္ ဆာင္စဥ္ကတည္းက စီးပြားေရးဖြ႕ံ ၿဖိဳးမႈမာ ွ အရွိနရ ္ လာခဲေ ု ာလမတိင ့ သာ္လည္း စီးပြားေရးက႑မွာ ထိက ္ ီကတည္း ု မ ကပင္လ်ွ င္ အားက်ရေလာက္ေသာႏႈနး ္ မ်ားျဖင့္ တိး ု လွ်င္ ၂၀၀၅/၀၆ ႏွင့္ ၂၀၀၉/၁၀ ့ ါ)။ ေယဘုယ်ဆိရ ု တက္ေနခဲျ့ ခင္းျဖစ္သည္ (ပုံ ၁ ကိၾု ကည္ပ ု ႏ ၾကားကာလတြင္ ၅ ဒသမ ၁ ရာခိင ႈ း ္ န ု တက္ခၿ့ဲ ပီး ၃ ဒသမ ၆ ရာခိင ္ တိး ု ႏ ္ န ႈ း ႔ု ်ဆင္းခဲသ ္ သိက ု က ့ ည့္ ၂၀၀၈ ခု ဆိင ္ နာဂစ္၏ဝင္ေရာက္ ္ လုနး ့ဲ ါလွ်င္ ထိထ ေမႊေႏွာက္ဖ်က္ဆီးမႈသာမရွိခပ ု ျို မန္ဆန္ဖြယရ ႔ု က္ပင္ ပိမ ္ ာရွိသည္။ သိေ ႔ု သာ္လည္း အသြငက ္ း ္ စ ူ ေျပာင္းမႈစတင္ခ်ိနမ ွ ကာ ု ႏ စီးပြားေရးသည္ ပ်မ္းမွ် ၆ ဒသမ ၇ ရာခိင ႈ း ္ န ု တက္လ်က္ရိသ ္ ျဖင့္ တိး ွ ည္။ ျဖစ္သည္။ ျပည္ပို႔တင္ပို႔မႈအတြက္အတားအဆီးမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ရွာေဖြၿပီး ဖယ္ရွားမည္ဆိုပါလွ်င္ အနာဂတ္တိုးတက္မႈ အတြက္ အခြင့္အလမ္းေကာင္းရွိသည္။ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 21 ပုံ (၁) ၂၀၀၅/၀၆-၂၀၁၃/၁၄ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏အမွန္တကယ္ ပုံ (၂) ၂၀၁၂/၁၃ ခုႏွစ္ ႏႈိင္းယွဥ္ဖက္ႏိုင္ငံမ်ား၏ ဂ်ီဒီပီတိုးႏႈန္း တိုးတက္ႏႈန္း တင္ပို႔မႈမွာ အနည္းအက်ဥ္းမွ်သာရွိသည္။ ၂၀၁၂/၁၃ ႏွင့္ ၂၀၁၃/၁၄ တို႔တြင္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံသို႔ကုန္းလမ္းမွတစ္ဆင့္ မွတ္ တမ္းမဝင္သည့္ဆန္တင္ပို႔မႈမ်ားရွိေၾကာင္း ၫႊန္ျပသည့္အခ်က္မ်ားရွိသည္။ မည္သို႔ဆိုေစ စီးပြားေရးတံခါးဖြင့္လွစ္ၿပီး သုံးႏွစ္ၾကာသည္အထိ တြင္းထြက္သယံဇာတမဟုတ္သည့္ ကု Source: Government of Myanmar, IMF Estimates န္ပစၥည္းမ်ားတင္ပို႔မႈအားနည္းေနျခင္းသည္ စိုးရိမ္စရာ Source : World Development Indicators, IMF ျဖစ္သည္။ ျပည္ပို႔တင္ပို႔မႈအတြက္အတားအဆီးမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ရွာေဖြၿပီး ဖယ္ရွားမည္ဆိုပါလွ်င္ အနာဂတ္တိုးတက္မႈ အတြက္ အခြင့္အလမ္းေကာင္းရွိသည္။ ၁ဝ။ ျမန္မာႏိင ု င ္ ၏ ံ အျပည္ျပည္ဆင ္ ာကုနသ ို ရ ္ ြယမ ္ သ ႈ ည္ အဆင္န ့ ိမအ ့္ ေျခခံတစ္ခမ ု ေွ နၿပီး လ်င္ျမန္စြာ တိး ွ ါသည္။ စီးပြားေရးဒဏ္ခတ္ ု တက္လ်က္ရိပ ပုံ (၃) မွတ္တမ္းျပဳစုထားသည့္ ပို႔ကုန္တန္ဖိုးႏွင့္ ဲြ စည္းမႈ ပုံ (၄) ပုိ႔ကုန္မ်ား၏အဆင့္ႏွင့္ ပါဝင္ဖ႕ အေရးယူမမ ႈ ်ားႏွင့္ တံခါးပိတစ ္ ီးပြားေရးမူဝါဒမ်ားေၾကာင့္ ျမန္မာႏိင ု င ္ ံ သည္ စီးပြားေရးအရ အထီးက်န္မတ ္ ည ႈ ြင္ ႏွစရ ွ ၾ္ ကာစြာေနထိင ု ္ ပါဝင္ဖဲ႕ြ စည္းမႈ (in US$ billions) (as a % of GDP, 2012) လာေနခဲရ ့ ပါသည္။ စီးပြားေရးတံခါးဖြငျ့္ ခင္းႏွင့္ စီးပြားေရးပိတဆ ္ မ ႔ို မ ႈ ်ား တစ္ဆင္ျ့ ခင္း ဖယ္ရာ ွ းမႈတေ ႔ို ၾကာင့္ အျပည္ျပည္ဆင ို ရ ္ ာ ပုံ (၁) ၂၀၀၅/၀၆-၂၀၁၃/၁၄ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏အမွန္တကယ္ ပုံ (၂) ၂၀၁၂/၁၃ ခုႏွစ္ ႏႈိင္းယွဥ္ဖက္ႏိုင္ငံမ်ား၏ ကုနသ ္ ြယမ ္ ႈ လ်င္ျမန္စြာ တိး ု တက္ လာခဲရ ့ ာ ၂၀၀၈/၀၉ ႏွင့္ ၂၀၁၃/၁၄ ၾကားတြင္ ကုနစ ဂ်ီဒီပီတိုးႏႈန္း ္ ည္ႏင ့္ န္ေဆာင္မမ ွ ဝ ႈ ်ား တင္ပျ႔ို ခင္းႏွင့္ တင္သြငး ္ တိုးတက္ႏႈန္း ု တက္မႏ ျခင္း တိး ႈ န ္ မွာ ႏွစစ ႈ း ္ ဥ္ပ်မ္းမွ်တိး ု ႏႈနး ္ ၁၁ ႏွင့္ ၁၇ ရာခိင ု ႏ ္ န ္ အသီးသီးရွိခသ ႈ း ့ဲ ည္။8 အက်ဳိးဆက္အားျဖင့္ ျမန္မာသည္ အာဆီယႏ ံ င ို င ္ ံ ံု ႀကီးထြားလာေနသည့္ တင္သြငး မ်ားအၾကားတြင္ ဒုတိယေျမာက္ အျမန္ဆး ္ သူႏင ို င ္ ျံ ဖစ္လာခဲျ့ ခင္း ျဖစ္သည္။ သိရ ႔ု ာတြင္ ျမန္မာႏိင ္ ၏ ု င ံ ႔ု န ပိက ္ င္ပမ ု တ ွ မူ အထူးသျဖင့္ ဆန္တင္ပမ ႔ို ာ ႔ို တ ႈ ြင္ ဗီယက္နမ္ႏင ို င ္ ံ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရးစစဥ္ကရွိခသ ့ န ့ဲ ည္ႏ ္ ကို လိက ႈ း ္ မီေသးေပ။ ု မ ၁၁။ ့္ ိင ၂ဝ၁ဝ/၁၁ ႏွငႏ ႈ း ္ ယွဥလ ္ ်ွ င္ ၂၀၁၂/၁၃ တြင္ ျပည္ပတင္ပမ ႔ို သ ့ က္ခၿ့ဲ ပီး အဓိကေဝစုကို ရယူထားသည္မာ ႈ ိသိသာသာျမင္တ ွ သဘာဝဓာတ္ေငြ႔ ွ ္ ျပည္ပတင္ပမ ျဖစ္သည္။ ၂၀၀၈/၀၉ ခုႏစ ႈ န္ဖး ႔ို တ ို ခန္မ ႔ န ွ း ္ ေျခအားျဖင့္ အေမရိကန္ ေဒၚ လာ ၇ ဒသမ ၂ ဘီလ်ံရိခ ့ဲ ည္ (ပုံ - ၃ ပါအတိင ွ သ ္ )။ ု း တြင္ ကန္ ၂၀၁၀/၁၁ Sources: ေဒၚလာ IMF, ၈ ဒသမ trading partner data ၈ ဘီ from လ UN ်ံသျ႔ို မင္တ COMTRADE ာခဲၿ့ ပီး ၂၀၁၂/၁၃ ့ က္လSources: တြငWDI Exports are from ္ အနည္ းဆု for all း ံ ၁၀ except countries ဒသမ ၃ ဘီလ်ံရိခ ွ က ့ဲ ာ ၂၀၁၃/၁၄ (calendar years), and World Bank staff calculations. Myanmar which uses UN COMTRADE. Fuel exports are ့္ း တြင္ အနိမဆ ွ ည္ဟု ေမွ်ာ္မန ံု ၁၁ ဒသမ ၉ ဘီလ်ံရိမ ွ း ္ ထားသည္ ။9 ၂၀၁၀/၁၁ ႏွင့္ ၂၀၁၂/၁၃ ၾကားတြင္ သဘာဝဓာတ္ေငြတ excluded for each country. GDP are from WDI for all ႔ို ႈ ႕ င္ပမ အသားတင္တန္ဖး ု လာၿပီးcountries ို ကန္ေဒၚလာ ၁ ဒသမ ၁ ဘီလ်ံ တိး သစ္အလု except ံ လိMyanmar း က ု ႏ ္ င ့္ which ွ သ ာIMF. uses စ္ပါးလႊ ႔ို ႈ အသားတင္ ကန္ေဒၚလာ သုည တင္ပမ ဒသမ ၄ ဘီလ်ံ တိး ု လာခဲသ ့ ည္။ ခ်ည္မ်ွ င္ႏင ွ အ့္ ထည္အလိပ၊ ္ ဖိနပ္တလ ႔ို ည္းအလားတူတး ို တက္ခသ ့ဲ ည္။10 မွတတ္ မ္းဝင္ထားသည့္ ဆန္ 1 ႔ို မ တင္ပမ ွ Source: ႈ ာ အနည္ းအက်ဥ္of Government းမွ ်သာရွိသ Myanmar, ည္ IMF Source :တိ ။ ၂၀၁၂/၁၃ ႏွင့္ ၂၀၁၃/၁၄ Estimates တ႔ု ြင World ္ တ႐ုတႏ Development ္ Indicators, ို င င ္ သ ႔ို IMF ံ က ု း န ္ လမ္းမွတစ္ဆင့္ မွတတ ္ မ္းမဝင္သည့္ ႔ို မ ဆန္တင္ပမ ့ ခ်က္မ်ားရွိသည္။ မည္သဆ ႈ ်ားရွိေၾကာင္း ၫႊနျ္ ပသည္အ ႔ို ေ ို စ စီးပြားေရးတံခါးဖြငလ ့္ စ ံ ႏွစၾ္ ကာသည္အထိ တြငး ွ ၿ္ ပီး သုး ္ ထြက္ ပုံ (၃) မွတ္တမ္းျပဳစုထားသည့္ ပို႔ကုန္တန္ဖိုးႏွင့္ ဲြ စည္းမႈ ပုံ (၄) ပုိ႔ကုန္မ်ား၏အဆင့္ႏွင့္ ပါဝင္ဖ႕ ပါဝင္ဖ႕ ဲြ စည္းမႈ (in US$ billions) (as a % of GDP, 2012) Sources: IMF, trading partner data from UN COMTRADE Sources: Exports are from WDI for all countries except (calendar years), and World Bank staff calculations. Myanmar which uses UN COMTRADE. Fuel exports are excluded for each country. GDP are from WDI for all countries except Myanmar which uses IMF. 1 8 IMF ၏ႏိုင္ငံအလိုက္အစီရင္ခံစာမ်ားမွ။ ယင္းအနက္မွ ကုန္စည္တစ္မ်ဳိးတည္းအတြက္ တိုးတက္မႈႏႈန္းမွာ UNCOMTRADE မွရသည့္ ကုန္သြယ္ ဖက္ အခ်က္အလက္အေပၚမူတည္တြက္ခ်က္မႈအရ တင္ပို႔မႈ ၉ ရာခိုင္ႏႈန္းႏွင့္ တင္သြင္းမႈ ၃၁ ရာခိုင္ႏႈန္းအသီးသီးျဖစ္သည္။ 9 ၎င္း 10 UN COMTRADE 22 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ္ ည့္ ကုနပ သယံဇာတမဟုတသ ္ မ်ားတင္ပမ ္ စၥညး ႔ို အ ႈ ားနည္းေနျခင္းသည္ စိး ု ရိမစ ႔ို အ ္ ရာ ျဖစ္သည္။ ျပည္ပတင္ပမ ္ တားအဆီးမ်ားကို ႈ တြကအ ု ရ ေဖာ္ထတ ္ ာ ွ ေဖြၿပီး ဖယ္ရာ ွ းမည္ဆပ ို ါလွ်င္ အနာဂတ္တး ႈ တြက္ အခြငအ ို တက္မအ ့္ လမ္းေကာင္းရွိသည္။ ၁၂။ ျမန္မာႏိင ု င ္ တ ္ သ ံ ြင္ ျပည္ပကုနသ ္ ြယမ ႈ ည္ စီးပြားေရးပိတဆ ္ မ ႔ို ေ ႈ ၾကာင္ေ ့ ရာ မူဝါဒေၾကာင္ပ ့ သည္။ အာရွဖ႕ြံ ၿဖိဳးေရးဘဏ္က ထုတျ္ ပန္ ့ ါ နည္းပါးခဲရ ္ န္းစာတမ္းတစ္ေစာင္က ျမန္မာသည္ ၂၀၁၀ ျပည္ႏ သည့္ လုပင ွ က ့ စ ္ ို သ ၎င္းတတ္ႏင ္ ည့္ ကုနသ ္ ြယမ ္ ပ ု ႏ ႈ မာဏ၏ ၁၅ ရာခိင ႈ း ္ န ့ ာ ္ ျဖင္သ ္ ြယခ ကုနသ ့ဲ ည္ဟု ေထာက္ျပထားသည္။ 11ပုံ (၄) အရ ၂၀၁၂ ခုႏစ ္ သ ွ တ ္ ြင္ ဂ်ီဒီပီ၏ေဝစုအျဖစ္ ပိက ႔ု န ု က ႈ ြင္ အိမန ္ ႑ပါဝင္မတ ု မ ္ ီးခ်င္းႏိင ္ ်ားက ႕ သည္။12 ဥပမာအားျဖင့္ ဗီယက္နမ္ႏင ျမန္မာထက္အျပတ္အသတ္သာသည္ကို ေတြရ ့္ င ွ ထ ို း ္ ႏိင ု င ္ တ ႔ို ည္ ၂၀၁၂ ခုႏစ ံ သ ္ ြင္ ဂ်ီဒီပီ၏ ၇၀ ွ တ ု ႏ ရာခိင ႈ း ္ န ့္ ီမ်ွ ေသာ တန္ဖး ္ ႏွငည ို ရွိသည့္ ပိက ႔ု န ု မ ္ ်ားတင္ပခ ့ဲ ည္။ ပိႀု ကီးေသာႏိင ႔ို သ ္ မ ု င ္ ေစ်းကြကႀ္ ကီးမားမႈေၾကာင့္ ျပည္ပ ံ ်ားသည္ ျပည္တြငး ႔ို မႈ နည္းတတ္သည္။ ထိေ တင္ပရ ့ ည္း အိႏိယ ႔ု ၾကာင္လ ု ႏ ၵ သည္ ဂ်ီဒီပီ၏ ၂၀ ရာခိင ္ န ႈ း ္ ႏွင့္ တ႐ုတက ္ ု ႏ ဂ်ီဒီပီ၏ ၂၇ ရာခိင ႈ း ္ န ္ သာ ႔ို သ အသီးသီးတင္ပခ ္ ီးခ်င္းႏိင ့ဲ ည္။ ပုံ (၄) အရ ျမန္မာ့အိမန ္ မ ု င ံ ်ား၏ ျပည္ပတင္ပမ ႔ို တ ႈ ြင္ ျပဳျပင္ထတ ္ ပ ု လ ္ ည့္ ကုနစ ု သ ္ ည္ ပါဝင္မႈ အဆမ်ားစြာ ့ ားသည္ကေ ပိျု မင္မ ႕ သည္။ ယင္းသိျ႔ု ဖစ္ရျခင္းမွာ စက္မထ ို တြရ ႈ ြနး ္ ကားသည္ႏ ့ င ို င ္ ြယမ ္ ႀံ ကီးမ်ားႏွင့္ ကုနသ ႈ ရွိ၍ျဖစ္သည္။ အျခားေသာအတား ္ မ ္ ကုနထ အဆီးမ်ားတြင္ သြငး ္ တ ု က ္ န ု လ ို စ ္ င ္ င္ေလွ်ာက္ထားမႈ လိအ ု ပ္ခ်က္မ်ား၊ ယခင္က်င္သ ့ း ံု ခဲသ ဲ ယ ့ ည့္ ေငြလလ ္ န ွ ႏ ္ ႏွစမ ႈ း ္ ားကိစၥ ္ ်ဳိးႏွစစ ု ရက အခ်ဳိေ ႏွင့္ အစိး ္ ည္မ်ား (ဆန္)ႏွင့္ အခ်ဳိေ ႕ သာကုနစ ႕ သာ ေခါင္းစဥ္မ်ား (ယာဥ္) ကုနသ ္ ြယမ ္ တ ို ထ ႈ ြင္ တစ္ဦးတည္းခ်ဳပ္ကင ္ ားျခင္း ္ မ စသည့္ မူဝါဒမ်ားလည္းပါဝင္သည္။13 ဒဏ္ခတ္ပိတဆ ႔ို မ ႈ ်ား တစ္ရစ္ခ်င္း႐ုပသ ္ ိမး ္ ကာ မူဝါဒမ်ားလည္းတိး ္ ာသည္ႏင ု တက္ေကာင္းမြနလ ွ ့္ ႔ို န အမွ် ျမန္မာ့ပက ္ ႑ ပါဝင္ဖစ ု က ွ ့္ ပိက ႕ြဲ ည္းမႈႏင ႔ု န ု အ ္ ဆင္အ ့ တန္းမွာလည္း က်န္ႏင ္ မ ို င ု း ံ ်ားအတိင ု တက္ျဖစ္ထြနး ္ တိး ္ လာမည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ ံ ရးပုမ ရသည္။ ဆက္ဆေ ွ ျ္ ပန္ျဖစ္ေအာင္ႀကိဳးပမ္းမႈအျဖစ္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စသ ံ န ု ည္ ျမန္မာႏိင ု င ္ အ ္ အေမရိကန္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ံ တြငး ံွ ႈ ွ ္ ဇူလင မ်ား တားျမစ္ထားျခင္းကို ၂၀၁၂ ခုႏစ ္ တြင္ ဆိင ို လ ္ ငံခ ု း ့ သ ့ဲ ည္။ ဥေရာပသမဂၢကလည္း ဖြၿ႔ံ ဖိဳးမႈအနိမဆ ့္ း ု င ံု ႏိင ံ ်ားအတြကေ ္ မ ္ ပးထားသည့္ ္ ြယမ အထူးကုနသ ႈ ေထြေထြအခြငအ ္ အ ့္ ေရး (Generalized System of Preference) အရ ျမန္မာႏိင ု င ္ အ ံ ား ပိက ု အ ႔ု န ့္ ေရးကို ၂၀၁၃ ္ ထူးအခြငအ ို လ ဇူလင ္ ေပးအပ္ခသ ္ အတြငး ့ဲ ည္။ ၁၃။ လက္ရိျွ မန္မာႏိင ု င ံ ္ ၏ စီးပြားေရးအေဆာက္အအုတ ံ ည္ ံ ည္ေဆာက္ထားပုသ ု င ဝင္ေငြနည္းႏိင ္ တ ံ စ္ႏင ို င ္ အ ံ ေနျဖင္ဆ ့ လ ို ်ွ င္ ္ ရ ညီညြတမ ွ ည္။ ႈ ိသ ့ စ ဇယား ၁ တြင္ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ျပထားသည့္ ၂၀၁၀ ျပည္ႏ ွ အ ္ တြက္ တရားဝင္အမ်ဳိးသား စာရင္းအင္းခန္မ ႔ န ွ း ု ပ ္ ခ်က္မ်ားအရ လယ္ယာစိက ္ ်ဳိးေရး ္ ားအင္အား၏ ၅၂ ရာခိင က႑သည္ လုပသ ္ န ု ႏ ္ ကို အလုပ္ အကိင ႈ း ု ခ ္ န္ထ ႔ ားထားၿပီး ဂ်ီဒီပီ၏ ၃၇ ရာခိင ု ႏ ႈ း ္ န ္ ပ ္ နီးပါးကို ထုတလ ္ ည္။ ု သ ႈ ႑သည္ လုပသ ဝန္ေဆာင္မက ု ႏ ္ ားအင္အားစု၏ ၃၆ ရာခိင ႈ း ္ န ္ ကို ခန္ထ ႔ ားၿပီး ဂ်ီဒီပီ၏ ၃၇ ရာခိင ု ႏ ္ န ္ ကိထ ႈ း ု လ ု တ ု သ ္ ပ ္ ည္။ စက္မႈ ္ န္းက႑သည္ လုပသ လုပင ု ႏ ္ ား ၁၂ ရာခိင ႈ း ္ န ု ာခန္ထ ္ ကိသ ႔ ားႏိင ု ၿ္ ပီး ဂ်ီဒီပီ၏ ၂၆ ရာခိင ု ႏ ႈ း ္ န ု ာ ထုတလ ္ ကိသ ု သ ္ ပ ္ရ ္ ည္။ ေဒသတြငး ့္ ိင လဒ္မ်ားႏွငႏ ႈ း ္ ်ွ င္ စက္မက ႈ ႑၏အလုပအ ္ ယွဥလ ္ ကိင ု ခ ႔ ားမႈခေ ္ န္ထ ြဲ ဝမႈမာ ့္ ါးသည္။14 ကေမၻာဒီးယား ႏွင့္ ဗီယက္နမ္တသ ႔ို ည္ ွ နိမပ ု င ျမန္မာႏိင ံ င ္ ႏ ု ဂ ွ ့္ နီးစပ္သည့္ တစ္ဦးခ်င္းအလိက ္ ်ီဒီပီအဆင္မ ့ ်ားကို ပိင ု ဆ ္ င ္ ားၾကသည္။ ၎တိ၏ ို ထ ႔ု ့ စ ၂၀၁၀ ျပည္ႏ ႈ ႑ ွ ္ စက္မက ္ ားအင္အားရယူမေ လုပသ ွ ၁၆ ႏွင့္ ၂၁ ရာခိင ႈ ဝစုမာ ္ န ု ႏ ႈ း ္ အသီးသီးျဖစ္ႀကၿပီး ျမန္မာမွာမူ ၁၂ ရာခိင ု ႏ ႈ း ္ န ု သ ္ သာ ရယူထားႏိင ္ ည္။ 11 “Myanmar’s Trade and its Potential” (ADB 2013). 12 ႏိုင္ငံခ်င္းႏႈိင္းယွဥ္ရာတြင္ ပိုလြယ္ကူေစရန္အတြက္ တစ္ႏိုင္ငံခ်င္းစီမွ ေလာင္စာဆီတင္ပို႔မႈကို ဖယ္ထုတ္ႏိုင္ရန္ အခ်က္အလက္မ်ားကို ျပန္ညႇိထားသည္။ 13 ကမာၻ႔ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕ (၂၀၁၄) အဆိုအရ အခ်ဳိ႕ေသာလက္ဝါးႀကီးအုပ္မႈမ်ား ရွိေနႏိုင္ေသးသည္။ အပိုင္း ၃.၁.၉ State Trading ႏွင့္ အပိုင္း ၃.၂.၅ Export Operations of State Enterprises သို႔မဟုတ္ State Trading တြင္႐ႈပါ။ 14 ယခုအပိုင္းတြင္ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈက႑ကသာလႊမ္းမိုးထားေသာ္လည္း သတၱဳတူးေဖာ္ေရးႏွင့္ သယံဇာတထုတ္ေရး၊ ေဆာက္လုပ္ေရးႏွင့္ လွ်ပ္စစ္၊ ဓာတ္ေငြ႕၊ ေရပံ့ပိုးေပးမႈတို႔လည္း ပါ၀င္သည္။ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 23 ၁၄။ ္ ားတစ္ဦးေၾကာင့္ ထပ္တး လုပသ ့ န္ဖး ို သြားသည္တ ၸ ယ္သတ္မတ ို အျဖစ္ အဓိပာ ွ သ ္ ည့္ လုပသ ္ ားက႑ထုတလ ္ ပ ု မ ု ္ ႏိင ႈ ည္ ျမန္မာႏိင ္ သ ္ တ ု င ံ ြင္ က႑ ံ ၌နိမပ အားလုး ္ ႏိင ့္ ါးေနၿပီး ေဒသတြငး ု င ္ အ ့္ ါးသည္။ ကေမာၻဒီးယားႏွငဗ ့္ ီယက္နမ္တမ ံ မ်ားစုထက္ အဆမ်ားစြာနိမပ ွ လ ႔ို လ ြဲ ်ွ င္ အေရွအ ႕ ာရွေဒသမွ ္ ယွဥဖ ႏႈိငး ို င ္ က္ႏင ္ အ ံ မ်ားစုသည္ ျမန္မာႏိင ု င ံ င ္ ႏ ွ ယ ့္ ဥ ွ လ ္ ်ွ င္ လယ္ယာက႑၌ လုပသ ္ ပ ္ ားမ်ား၏ထုတလ ္ င ု ႏ ို မ ္ ႈ အလြနပ ္ ျို မင္သ ို တြရ ့ ည္ကေ ႕ ု င မည္ျဖစ္သည္ (ဇယား-၂ ႐ႈ)။ ျမန္မာႏိင ံ ထုတလ ္ ၏ ု ႏ ္ ပ ို မ ္ င ္ သ ႈ ည္ ဝန္ေဆာင္မက ႈ ႑တြင္ အဆိပ ္ ယွဥႏ ု ါႏႈိငး ို င ္ င ံ ်ားအၾကားတြင္ အနိမဆ ္ မ ံု ့္ း ႈ ႑တြငမ ျဖစ္ၿပီး၊ စက္မက ြဲ ်ွ င္ အနိမဆ ္ ူ ကေမာၻဒီးယားမွလလ ံု ျဖစ္သည္။ ့္ း ၁၅။ ံ င စီးပြားေရးက႑အေဆာက္အအုပ ို း ္ ဆုင ိ ရ ႈ ည္ယေန႔အထိေႏွးေကြးေနဆဲျဖစ္သည္။ျမန္မာႏိင ္ ာေျပာင္းလဲမသ ္ သ ု င ္ ားမ်ား၏ထုတလ ံ ည္လုပသ ္ ပ ု ႏ ို ္ ္ င ္ အလြနန စြမး ့္ ည့္ လယ္ယာက႑အေပၚမွာသာ ႀကီးႀကီး မားမား မွီခေ ္ ိမသ ံ ၅ အရ လယ္ယာစိက ို နရ ဆဲျဖစ္သည္။ ပု- ္ ်ဳိးေရးက႑၏ ု ပ ႈ ာ ဂ်ီဒီပီေဝစုရယူမမ ့ း ွ ၁၉၈၆ ကအျမင္ဆ ု ႏ ံု အျဖစ္ ၆၁ ရာခိင ္ န ႈ း ္ မွ ၂၀၁၁ ခုႏစ ္ ြင္ ၃၆ ရာခိင ွ တ ္ န ု ႏ ္ သိ႔ု သိသိသာသာႀကီး ေလ်ာ့က်ခဲၿ့ ပီး ႈ း ႈ ႑၏ဂ်ီဒီပီတြငပ စက္မက ႈ ာ ္ ါဝင္မမ ္ မွာပင္ ၁၀ ရာခိင ွ ကာလတူ အတြငး ္ န ု ႏ ႈ း ္ ေအာက္မွ ၂၆ ရာခိင ု ႏ ႈ း ္ န ု တက္ခသ ္ သိ႔ု တိး ို တြရ ့ဲ ည္ကေ ႕ ပါမည္။ ွ ္ လယ္ယာက႑ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး၊ ၁၉၈၈ ခုႏစ ယင္းသည္ ၁၉၈၇ ခုႏစ ို ယ ွ ္ ျမန္မာ့ဆရ ္ စ္လမ္းစဥ္ကို တရားဝင္ စြနလ ွ လ ႔္ ႊတျ္ ခင္း မ်ားႏွင့္ အခ်ိနက ္ လယ္ယာက႑၏လုပသ ို ျ္ ဖစ္ေနပါသည္။15 ၂၀၀၅-၂၀၁၀ ကာလအတြငး ္ က ွ မူ မေျပာင္းလဲခဘ ္ ားအင္အားေဝစုမာ ့ဲ ဲ ္ ါဝင္မသ ၎င္း၏ဂ်ီဒီပီတြငပ ္ ားမ်ား၏ ထုတလ ႈ ာ က်ဆင္းသြားခဲျ့ ခင္းျဖစ္သည္။16 လယ္ယာက႑တြင္ လုပသ ္ ပ ု ႏ ္ င ္ မ ို မ ွ အျခားေသာ က႑ ႈ ာ ့္ ာလွ်င္ အနည္းဆုး မ်ားႏွငစ ္ တ ံ ျဖစ္ေနပါသည္။ ကုနထ ္ ႑တြင္ လုပသ ု က ္ ားမ်ား၏ ထုတလ ္ ပ ု ႏ ို စ ္ င ္ သည္ အျမင္ဆ ္ ြမး ံု ျဖစ္ၿပီး လယ္ယာက႑ ့ း ု ်ားေနပါသည္ (ဇယား-၁ ကိ႐ ထက္ ေလးဆပိမ ႈ။ ု ) ပုံ (၅) က႑အလိုက္ ဂ်ီဒီပီခြဲေ၀မႈ ပုံ (၆) လယ္ယာက႑ အလုပ္အကိုင္ရရွိမႈေဝစု Sources: UN Statistical Division and World Bank staff calculations. Sources: UN, World Bank, authorities. 15 ဆန္စပါးထုတ္လုပ္မႈႏွင့္ ျပည္ပတင္ပို႔မႈေလ်ာ့က်ျခင္းကို ေျဖရွင္းသည့္အေနျဖင့္ ၁၉၈၇ ခုႏွစ္တြင္ အစိုးရသည္ လယ္သမားမ်ားထံမွ တာ၀န္ေက်စပါး၀ယ္ယူ မႈကို ေလွ်ာ့ခ်ရန္ဆုံးျဖတ္ခဲ့ၿပီး လယ္သမားမ်ားအား ပိုလွ်ံစပါးမ်ားကို ေစ်းကြက္အတြင္းပိုမိုလြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေရာင္းခ်ခြင့္ျပဳခဲ့သည္။ ဆန္စပါးတင္ပို႔မႈကို ႏိုင္ငံေတာ္ကသာလက္၀ါးႀကီးအုပ္ထားဆဲျဖစ္ေသာ္လည္း ျပည္တြင္းစပါး/ဆန္ေစ်းကြက္ေဖာ္မႈအေပၚကို မူ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေလွ်ာ့ခ်ခဲ့သျဖင့္ ပုဂၢလိကကုန္သည္မ်ား တက္ႂကြစြာပါ၀င္ေရာင္း၀င္ခဲ့ၾကသည္။ ပုံ (၇) အလြတ္သေဘာ အလုပ္အကိုင္ခန္႔ထားမႈ 16 ္ အတုိင( ခန္႔မွန္းခ်က္မ်ားမွာ စစ္တမ္းမွရသည့္အခ်က္မ်ားအေပၚ အေျခခံသည္။ အမွားအယြင္းျဖစ္ႏိုင္သည့ဇယား ္း၃ ) အလြ အတာကိ တ ု တြ ္သ က ေဘာ ္ခ်က္ အလု ၿပီးေနာက္ ပ္အကိ ၂၀၀၅ ုင ခန္ ႔မ ွနွင ္ႏ ့္ဆ ္းကိ နင္ းရဲႏမ ြ း ္း၅၃.၀ ္းဂဏန္ ပါးမႈ ႏွင့္ ၂၀၁၀ မျဖစ္ႏိုင္ပါ။ Types Employment ခန္႔မွန္းကိန္းဂဏန္း ၅၂.၄ အၾကားကြာျခားခ်က္မွာ စာရင္းအင္းသေဘာအရ သိသာသည္ဟု ေျပာရန္ Share of Share of Economically Poor Active Population Population (%) (%) 24 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ပုံ (၅) က႑အလိုက္ ဂ်ီဒီပီခြဲေ၀မႈ ပုံ (၆) လယ္ယာက႑ အလုပ္အကိုင္ရရွိမႈေဝစု ၁၆။ ျမန္မာႏိင ု င ္ တ ု က ံ ြင္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးသူ အမ်ားစု ၀င္ေရာက္လပ ္ င ို လ ္ ်က္ရိသ ွ ည့္ အလြတသ ္ ေဘာဆန္သည့္ က႑ႀကီးတစ္ခရ ွ ည္။ ကုလ သမဂၢ ု ိသ ွ ္ IHLCA အရ ၂၀၀၉-၁၀ ဘ႑ာႏွစ္ စုစေ ဖြၿ႔ံ ဖိဳးေရးအစီအစဥ္၏ ၂၀၁၁ ခုႏစ ္ ကိင ု ပါင္း အလုပအ ္ ရွိမ၏ ု ရ ႈ ၄၀ ရာ ခိင ု ႏ ႈ း ္ န ု ပ ္ မွာ ကိယ ို ္ ္ င ္ ပ အလုပလ ္ မ ု သ ူ ်ား ျဖစ္သည္။ က်ပန္း အလုပသ ္ မားမ်ားက ၁၈ ရာခိင ု ႏ ႈ း ္ န ္ ရွိၿပီး အမ်ားအားျဖင့္ ေက်းလက္ေဒသမ်ားမွျဖစ္ကာ ဝင္ေငြနိမ့္ ႈ လႊာမ်ားမွျဖစ္သည္။ လစာမရသည့္ မိသားစုဝင္ အလုပသ လူမအ ု ႏ ္ မားမ်ားက ေနာက္ထပ္ ၁၅ ရာခိင ႈ း ္ န ႔ု ၾကာင့္ ၂၀၀၉-၁၀ ္ ရွိသည္။ ထိေ ွ အ ခုႏစ ္ အလြတသ ္ တြငး ္ ေဘာဆန္သည့္ အလုပက ္ ႑သည္ လုပသ ္ ားအင္အားစု ႀကီးတစ္ရပ္လး ံု ၏ ၇၃ ရာခိင ္ န ု ႏ ္ အထိရိသ ႈ း ွ ည္ဟု ္ သည္။ ယင္းသည္ ၂၀၀၅ ခုႏစ အၾကမ္းဖ်င္းခန္႔ မွနး ္ န္မ ွ ခ ွ း ႔ န ္ ၆၉ ရာခုိငႏ ္ န ႈ း ု ႏ ္ ထက္ ၄ ရာခိင ႈ း ္ န ္ တက္လာျခင္းျဖစ္သည္။ အကယ္၍ ု အ အိင ို ပ ္ ယ္အလ ္ း ု ထ ံု လုပန ္ ည္းအရ လယ္ယာ က႑လုပင ္ န္းမ်ားကိပ ့ တြကဟ ု ါ ထည္မ ု လ ္ ဆ ္ ေဘာဆန္သည့္အလုပ္ ို ်ွ င္၂၀၀၉-၁၀ အလြတသ အကိင ္ ႑သည္ ၅၇ ရာခိင ု က ္ န ု ႏ ႈ း ု န္မ ္ အထိ ေဝစုရယူထားသည္ဟခ ႔ န ႔ န ္ ရမည္ျဖစ္သည္။17 ILO ခန္မ ွ း ္ ခ်က္မ်ားႏွငအ ွ း ့္ ညီ ႏိင ႈ း ္ ယွဥ္ ေလ့လာျခင္း ့ စ ျဖင့္ ၂၀၁၀ ျပည္ႏ ု း ွ ္ ထိင ု င ္ ႏိင ္ လ ံ ယ္ယာက႑ မဟုတေ ္ သာက႑ပါ အလြတသ ္ ေဘာဆန္သည့္ အလုပအ ု ္ ေဝစုမာ ္ ကိင ္ န ွ ၄၂ ရာခုိငႏ ္ ႏွင့္ ႈ း ဗီယ က္နမ္က Sources: ၆၈ UN ရာခိင ္ န ု ႏ Statistical ္ (၂၀၀၉) ႈDivision း andျဖစ္ သည္ World ။ ဝင္ Bank ေငြ staff နိမ့္ ႏွင့္ဝင္ေငြအ calculations. လယ္အ Sources: လတ္ UN, ၃၉Bank, World ု င ႏိင ံ authorities. ္ က ိုစံနမူနာထုတက ္ ာေလ့လာသည္အ ့ ခါ ပ်မ္းမွ် ု ႏ ျခင္း ၅၁ ရာခိင ႈ း ္ န ု ) ္ ရသည္ (ပုံ - ၇ ကိ႐ ႈ ။ ဇယား (၃) ပါအိမေ ္ ထာင္စစ ု စ္တမ္းအခ်က္အလက္မ်ားအရ ျမန္မာႏိင ္ ၏ ု င ံ ္ ေဘာ အလြတသ ္ ကိင ဆန္သည့္ အလုပအ ္ ိေ ု ္ က႑တြငရ ွ နသူမ်ားသည္ ျမန္မာႏိင ု င ္ ့ံ ဆင္းရဲႏြမး ု စ ္ ပါးသူမ်ား ရယူထားသည့္ ႀကီးမားေသာေဝစုႀကီးကို ကိယ ္ ား ျပဳေဖာ္ျပေနသည္။ ပုံ (၇) အလြတ္သေဘာ အလုပ္အကိုင္ခန္႔ထားမႈ ြ ္းပါးမႈ ဇယား(၃) အလြတ္သေဘာ အလုပ္အကိုင္ႏွင့္ဆင္းရဲႏမ Employment Types Share of Share of Economically Poor Active Population Population (%) (%) Total 100 100 A. Formal 27 27 1. Employer 5 3 2. Government Employee 19 20 3. All Other 3 4 B. Informal 73 73 1. Self-employed 40 33 2. Unpaid Family worker 15 12 3. Casual 18 28 Sources: Myanmar estimates come from the 2010 IHLCS and Source:Integrated Household Living Conditions Survey and World Bank staff calculations, ILO 2005 for all others. World Bank staff calculations. ၁၇။ ျပည္ပတင္ပမ ႔ို တ ႈ ြင္ သဘာဝဓာတ္ေငြပ မ့ ားေနျခင္ ႕ ါဝင္မျႈ မင္ဇယားကြ ကးသည္ လုပသ ္ ၂ - SCD ္ ဆိ ုသည္မွာ လည္ခ်ထားမႈကို အေႏွာင္အ ားေနရာျပန္ ္ ပးႏိင ့ ယွကေ ္ ည္။ သဘာဝ ု သ ႕ ည္ ျမန္မာ့စီးပြားေရးဖြ႕ံ ၿဖိဳးမႈကအ ဓာတ္ေငြသ ို ဓိက ေမာင္းႏွငသ ္ ည့္ အရာျဖစ္လာေသာ္လည္း တစ္ဖက္က စိနေ ု ခၚေဆာင္ ္ ခၚမႈမ်ားကိေ SCD ့ ည္။ ျမန္မာႏိင လာခဲသ ဆိ ု သ ည္ မွ ာ ႏိ င ု ု င ္ ္ ၏ငံ ံ မ ်ားႏွ င အခိင္ ့ ပူ း ု အ ေပါင္ း ္ မာတြကခေဆာင္ ရ ြ က္ မ ဳ ွ ပု ံ စ ံ အ သစ္ ႏ င ွ ့ ္ ်က္စမ္းသပ္ၿပီးသား ဓာတ္ေငြသ္ အ ညီ ကမၻ ာ့ ႕ ကဘ ဏ္ ို ပ ဝ န္ ထ မ္ း မ်ားက ျပင္ ဆ င္ ေ ရးသားေသာ ္ မာဏမွာ ကုဗေပ ၂၃ ထရီလ်ံ (ကမ္းလြနတ ္ ြင္ လ်ံလ ေလ့ ထရီ ာသု ၂၀ သပ္ ႏွံးင မန ့္ ကု ွဳ း ငရ အစီ ္ တြ း င္ခ ္ သိ ု ံစာတစ္ က ္ ်ားမွ မ ေစာင္ ျဖစ္သ ၃ ထရီ လ ်ံ) ။ဟု ည္ SCD ခန္မ ွ၏ ႔ န ္ ထားရာ း ဦးတည္ ခ်က္းမ ယင္ ွာ မွ တိုင္းျပည္ ာ လက္ ႈ၏ ွ န ရိႏ း ု းး ဆင္ င ္ အတိ ္ရဲ သာမႈကိုအ ထုဆု တ ံးသတ္ လ ္ ပ ္ ေရးႏွ ု မ ည္ဆ င့္ ပ ွ ္ ို ါက (တစ္ႏစ မွ်ကု လွ်င္ ေဝခံ ဗေပစားႏိ ၄၉၈ုင္မည္ ဘီ့ လသာယာဝေျပာမႈ တိ ်ံ) ၄၆ ႏွစၾ္ ကာထုတ္ ု႔ကႏ ယ ို ငမ ူ ိုျမႇင ္ ့္တႈ င္ ႏ ွေ င ့္ ရး ီမ်ွ သည္ ည ။ွန ရည္မ ္းခ်က္ ဓာတ္ ေ မ်ားဆီ ငြ႕ တ ထ ္ ို႔ ပ ု သလ ု ေရာက္ မ ႈ င ္ ႏ ွ ့္ တင္ ေအာင္ ပေ ေရရွ းခ်မႈ ႔ို ရာင္ ညက္တို ည္ တံ့မွဳခု ရွိစ ၂၀၀၂ ႏြာ ွ တ စ ္ ြင္ တင္းျပည့္ အရွ ျပည္ က်ပ္ ့ ဟု ိန္အ န္ျမႇင စတင္ ခ ့ဲ ည္။ရြက ့္ ေဆာင္ သ ္ရန္ တိခု ၂၀၁၂ ုင္းႏ ျပည္ ွ တ စ ္ တြငစ္ ္ ျပည္ အတြက္ အေရးအႀကီ သဘာဝဓာတ္ ေငြတ ႕ င္ပ ႔ို ဆု းမ ႈ ံး်ားမွ မ ာ ည္ ျဖစ္သ ့ အတားအဆီ ေဒၚလာ မ်ားႏွင့္ အခြ ၃ းဒသမ ၄ င ့္အ ဘီ လလမ္ ်ံရးွ မ်ားကိ ိခ ု းမွာ ပိက ၿ့ဲ ပီး ယင္ ု ္ ႔ု န ု ေဖာ္ စုစေ ပါင္ထ ုတ္ တင္ းတန္ ဖး ျပျခင္းျဖစ္သ ို ၏၄၀ရာခိ ု ည္ င ႏ ္ ၊ထိ ႈ ။း ္ န ု႔ေဒ ဂ်ီ ၾကာင္ ီပီ၏ ့ပ င္ ကမၻာ ေျခာက္ ့ ဘဏ္ ရ ာခိင ု ႏ ္၏န အျခားေသာ ႈ း ္ ႏွင့္ ျပည္သေလ့ ႔ူ လ က ာသုံးသပ္အစီရ ႑အသားတင္ ဝ င္ င္ခေံစ ာမ်ားႏွ ငြ18 အရတြ င့္ မတူ က ္ ည္ သ သ ည္ က SCD ဒီပီ၏ ၃ ဒသမ ၆ ့ ဂ်ီ တြ င ု ႏ ရာခိ ္ႈ တိ ္ ငန း ္ ခန္ ုင္းျပည္ ႔ ိသ ရ ွ တ ည္စ္ ။ျပည္ ထိကု ၎၏အထက္ ု ပါရည္ ႑သည္ ႏိင ္ ျံ ခား င မွနတိ ္းခ်က္ ု ႐ က ္ ႏွက ို စ္ခရ ္ ုသ ို႔ေ င္ ရာက္ ီးျမႇဳပ္ းႏွ ရႏ ွိေရးတြ ံွ ႈ အဓိ မ င္ ၎အေနျဖင္ ကဦးတည္သ ့မည္ ည္ သ ို႔လုပ္ေဆာင္ ့ ေနရာျဖစ္ ၿပီ ည္ မး က ဆိုသည္မ ဧရာမစီ ံ ို ိနး က ႕ ာ ္ ႀကီးအခ်ဳိမ ွ ဆက္ လ ပိုမိုတက္ ိကအ ေကာင္ ်ျပတ္ အ သားစြ ထည္ ာတင ္ျပေဖာ္ ႏု ိင္ေဆရး ျဲ ဖစ္ သ အဓိ ။ ထိက ကည္ ု ။႑သည္ လုပအ ္ ားထက္ အရင္းအႏွီးကိသ ထားသည္ ု ာ အေျမာက္အျမား ထည္သ ့ ြငး ္ ရသည္မ်ဳိး ္ ားမွီက႑မ်ား တိး ျဖစ္ရာ ထုိက႑မွရေငြမ်ားကို လုပအ ႈ ျို မႇငတ ု တက္မက ု ခ်ဲက ့္ င္ေပးၿပီး အမ်ားျပည္သူ ဝန္ေဆာင္ေပးမႈကို တိး ု တက္ေစ ႕ ာ တိး ႔ု ဟုတ္ အေရးပါေသာ လူမအ မည့္ သိမ ္ ပးေရးအစီအစဥ္မ်ား အေကာင္အထည္ေဖာ္ေစမည့္ လုပန ႈ ကာအကြယေ ု န ္ ည္းကိင ံ မျပဳ ္ ည္းျဖင့္ အသုး ပါက ထိက ု ႑မွရေငြသည္ ဆင္းရဲမေ ႈ လွ်ာ့ခ်ေရးကို အေထာက္ အကူျပဳႏိင ု ဖ ္ ြယမ ္ ရွိပါ။ 3 17 ILO ၏ အလြတ္သေဘာဆန္သည့္ အလုပ္က႑အလုပ္သမားအဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္အရ ထိုသို႔ေသာ အလြတ္သေဘာဆန္သည့္ အလုပ္သမားမ်ားထဲတြင္ ပညာသည္ မဟုတ္ေသာ မိမိဘာသာအလုပ္အကိုင္ခန္႔ထားေသာ၊ အိမ္တြင္းလုပ္သားမ်ား၊ မိသားစုအလုပ္တြင္ဝင္ကူေနသူမ်ား၊ႏွင့္ ၅ ေယာက္ထည့္ေလ်ာ့နည္း ၿပီးအလုပ္ခန္႔ထားသည့္ လုပ္ငန္းငယ္မ်ားရွိ အလုပ္သမားမ်ား ပါဝင္သည္။ Hussmann (2004) တြင္႐ႈ။ 18 ျပည္သူ႔က႑ အသားတင္ ေရနံႏွင့္ဓာတ္ေငြ႕ဘ႑ာေငြမ်ားဆိုသည္မွာ ျပည္ေထာင္စုသို႔ေပးရသည့္ ဝင္ေငြခြန္ႏွင့္ကုန္သြယ္ခြန္တို႔မပါ ေရနံႏွင့္ ဓာတ္ေငြ႕ SEE မ်ားမွ ေကာက္ခံရရွိသည့္ ဘ႑ာေငြကိုဆိုလိုသည္။ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 25 ဃ။ ႏိင ု င ံ င ္ ဆ ုိ ရ ္ ာ စနစ္တက်ေလ့လာဆန္းစစ္မႈ (SCD) ေဆာင္ရက ြ ခ ြ ျ္ ခင္း၏ ရည္ရယ ္ ်က္ ၁၈။ ု ေ ထိမ ႕ က္သည္အ ွ ရွဆ ့ ခါတြင္ အသြငက ္ း ူ ေျပာင္းေရးျဖစ္စဥ္ေအာက္တြင္ စီးပြားေရးႏွင့္ ႏိင ္ ေ ု င ႈ အ ံ ရးျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲ မႈမ်ား၏ ေအာင္ျမင္မက ို ဓိက ု း တိင ့ ပတံမာ ္ တာသည္ေ ္ ပါးမႈကအ ွ ဆင္းရဲႏြမး ို ဆုး ံ သတ္ၿပီး အားလုး ံ မွ်ေဝ ရရွိၾကမည့္ သာယာဝေျပာမႈတက ႔ို ို မည္မ်ွ တိး ့္ င ု ျမႇငႏ ္ လဲဆသ ို မ ့ ခ်က္ ို ည္အ ု င ပင္ျဖစ္သည္။ ႏိင ံ ဆင္းရဲႏြမး ္ ၏ ႔ န ္ ပါးမႈ ပမာဏခန္မ ွ း ္ ခ်က္ကို ယခုအစိး ု ရသက္တမ္းအဆုး ံ တြင္ မူလကခန္မ ွ း ႔ န ု ႏ ္ ထားသည့္ ၂၆ ရာခိင ႈ း ္ န ္ မွ ု ႏ ၁၅ ရာခိင ္ န ႈ း ္ သုိ႔ ေလွ်ာ့ခ်ႏိင ု ေ ူ ဟိျု ပဳဖြၿ႕ံ ဖိဳးမႈ” နည္းလမ္းျဖင့္ ေက်းလက္ေဒသ ဆင္းရဲႏြမး ္ အာင္ႀကိဳးပမ္းရန္၊ အထူးသျဖင့္ “ျပည္သဗ ္ ပါးမႈ ္ န္ သမၼတက ၎င္း၏ဝန္ႀကီးအဖြက ေလွ်ာ့ခ်ေရးကို အဓိကထားေဆာင္ရြကရ ္ ည္မန ႕ဲ ို ၫႊနၾ္ ကားထားသည္။ အေသးစိတရ ္ ခ်က္မ်ားကိၾု ကည့္ ွ း ွ း လွ်င္ ရည္မန ္ ခ်က္ႀကီးသည္ကေ ို တြႏ ႕ င ို ေ ု ါပန္းတုိင္ သတ္မတ ္ သာ္လည္း အဆိပ ွ သ ္ ည့္ စိတက ္ း ူ သည္ ကမၻာဘ ု စ ့ ဏ္အပ ု ္ ၏ ႕ဲ င္ႏင အဖြဝ ္ ံ ို င ႈ ဆုး မ်ားဆင္းရဲမအ ို ရ ံ သတ္ႏင ္ န္ႏင ွ အားလု ့္ ံ မွ်ေဝပိင း ္ င ု ဆ ို သ ္ ည္သ ့ ာယာဝေျပာမႈတက ႔ ို တိ ု ျမႇငရ ို း ္ ာဘ ့္ န္အတြကကမၻ ့ ဏ္ကထားရွသ ိ ည္ရည္ ့ မန ္ ခ်က္ ွ း ု ႏ ပန္းတိင ွ ့္ ထပ္တည ္ င ွ ါသည္။ ူ ီလ်က္ ရိပ ၁၉။ ြ း ဆင္းရဲႏမ ို ဆုး ္ ပါးမႈကအ ံ သတ္ေရးႏွငမွ ့္ ်ေဝပိင ု ဆ ို သ ္ င ့ ကတ ္ ည္သာယာဝေျပာမႈ ို း ို ျမႇငေ ္ း ့္ ရးတြငတိ ႈ အရွ ု တက္မက ို န ိ အ ့္ န္အတြကအဓိ ္ ဟုနျ္ မႇငရ ္ ကဦးစားေပး ္ ်ားကို ေဖာ္ထတ အလုပမ ္ တ္မတ ု သ ္ င ွ ႏ ို ရ ္ န္အတြက္ ကမၻာဘ ့ ဏ္အပ ္ ု သည္ ႏိင ု စ ္ အ ု င ံ ေျခအေန စနစ္တက်ေလ့လာဆန္းစစ္မႈ (Systematic Coun- ု ို ေရးဆြအ try Diagnosis (SCD) တစ္ခက ွ ါသည္။ SCD သည္ ဆင္းရဲႏြမး ဲ ေကာင္အထည္ေဖာ္လ်က္ရိပ ံ သတ္ႏင ္ ပါးမႈအဆုး ္ န္ႏင ို ရ ွ ့္ မွ်ေဝ ု ဆ ပိင ို သ ္ င ္ ည့္ သာယာဝေျပာမႈတး ို ျမႇငႏ ့္ င ို ရ ္ လုပေ ္ န္အတြက၊ ွ းပစ္ရမည္အ ္ ဆာင္ရာတြင္ ဖယ္ရာ ့ ဓိကအတားအဆီးမ်ားႏွင့္ အမိအရယူ ရမည့္ ့္ လမ္းမ်ားကိေ အဓိကအခြငအ ု သ ု ဖာ္ထတ ္ တ္မတ ွ ရ ္ န္ ရည္ရြယ၍ ္ ု း ယင္းမွတစ္ဆင့္ တိင ု တက္မအ ္ ျပည္၏ ဖြၿ႔ံ ဖိဳးတိး ႈ တြက္ အဓိကထားရ ု ည္း သတ္မတ မည့္ ဦးစားေပးနယ္ပယ္မ်ားကိလ ွ ရ ္ န္ျဖစ္ပါသည္ (အခ်က္အလက္မ်ား ထပ္မသ ံ ိႏင ို ရ ု ) ္ န္ ဇယားကြက္ -၂ ကိ႐ ႈ ။ ယခု ံ ာသည္ ျမန္မာႏိင အစီရင္ခစ ု င ္ ံ အတြက္ ျပဳလုပခ ္ သ ့ဲ ည့္ SCD မွ အဓိကေတြရ ွ ်က္မ်ားကို တင္ျပရန္ျဖစ္ပါသည္။ အမ်ားျပည္သအ ႕ ိခ ူ တြက္ ု ေနျဖင္သ ေကာင္းက်ဳိး တစ္ခအ ႕ ိခ ့ ာမက SCD ၏ရွာေဖြေတြရ ႔ ဏ္အပ ွ ်က္မ်ားကို ကမာၻဘ ု စ ္ ၏ ု ု င ျမန္မာႏိင ံ င ္ ဆ ္ ာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြကမ ို ရ ္ ႈ ံ ျပဳသြားမည္ျဖစ္ပါသည္။ မူေဘာင္ CPF ကို ျပင္ဆင္ရာ၌ အခ်က္အလက္မ်ားအျဖစ္ အသုး ု ည္မာ ဇယားကြက္ ၂ - SCD ဆိသ ွ ု ည္မာ SCD ဆိသ ု င ွ ႏိင ္ မ ံ ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြကမ ္ ဳွ ပုစ ံ အ ွ အ ံ သစ္ႏင ႔ ဏ္ဝန္ထမ္းမ်ားက ျပင္ဆင္ေရးသားေသာ ေလ့လာ ့္ ညီ ကမာၻဘ ံ သပ္မႈ အစီရင္ခစ သုး ွ တိင ံ ာတစ္ေစာင္ျဖစ္သည္။ SCD ၏ ဦးတည္ခ်က္မာ ု း ္ ျပည္၏ ဆင္းရဲမက ႈ အ ံ သတ္ေရးႏွင့္ မွ်ေဝခံစားႏိင ို ဆုး ္ ည့္ ု မ ႔ို ို ျမႇငတ သာယာဝေျပာမႈတက ွ း ့္ င္ေရး ရည္မန ္ ခ်က္မ်ားဆီသ႔ို ေရာက္ေအာင္ ေရရွညတ ္ ည္တမ ့ံ ရ ွ ြာ အရွိနအ ႈ ိစ ္ န္ ္ ဟုနျ္ မႇင့္ ေဆာင္ရြကရ ု း တိင ံ ျဖစ္သည့္ အတားအဆီးမ်ားႏွင့္ အခြငအ ္ ျပည္တစ္ျပည္အတြက္ အေရးအႀကီးဆုး ု တ ့္ လမ္းမ်ားကို ေဖာ္ထတ ္ င္ျပျခင္းျဖစ္သည္။ ႔ု ၾကာင့ပ ထိေ ႔ ဏ္၏ အျခားေသာ ေလ့လာသုး ္ င္ ကမာၻဘ ံ ာမ်ားႏွင့္ မတူသည္က SCD တြင္ တိင ံ သပ္အစီရင္ခစ ္ ျပည္တစ္ျပည္ ၎င္း၏ ု း ွ း အထက္ပါရည္မန ္ သ ္ ခ်က္ ႏွစခ ႔ို ရာက္ရိေ ု ေ ွ ရးတြင္ ၎င္းအေနျဖင့မ ္ ည္သလ ႔ို ပ ္ ဆာင္မည္ဆသ ု ေ ု တ ို ည္ကို ပိမ ို ိက်ျပတ္သားစြာတင္ျပႏုိင္ ေရးအဓိကထားသည္။ ႔ ဏ္သည္ ၎င္း၏ျမန္မာႏိင ကမာၻဘ ္ ဆ ု င ံ င ို ရ ္ ာပူးေပါင္းေဆာင္ရြကမ ႈ ေ ္ မ ူ ဘာင္ (Country Partnership Framework) ကို ျပင္ဆင္ရာတြင္ ႕ ိခ SCD မွ ေလ့လာေတြရ ဲ ြားမည္ျဖစ္သည္။ CPF သည္ ကမာၻဘ ွ ်က္မ်ားကို အေျခခံၿပီး ေရးဆြသ ႔ ဏ္အေနျဖင့္ ႏိင ု င ္ တ ု င ံ စ္ခႏ ွ ့္ ပူးေပါင္း ္ ာႏွင့္ အကူအညီေပးရာတိတ ေဆာင္ရြကရ ္ ဆာင္ရြကသ ႔ု ြင္ ခ်မွတေ ု င္ျဖစ္ပါသည္။ ထိေ ္ ြားမည့္ အေျခခံ မူေဘာင္တစ္ခပ ္ ည္း ႔ု ၾကာင့လ ု ရအပါအဝင္ သက္ဆင SCD သည္ အစိး ္ မ ို သ ံ ႏွင့္ ကမၻာဘ ူ ်ားအားလုး ့ ဏ္တအ ႔ို ၾကား ျမန္မာႏိင ု င ံ င ္ ႏ ႔ ဏ္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြကမ ွ ့္ ကမာၻဘ ္ ႈ ၥ ပ္မ်ား ကိစရ တိင ု ပ ္ င္ေဆြးေႏြးရာတြင္ ရည္ၫႊနး ္ ကိး ို ရ ု ကားရမည့္ မူေဘာင္တစ္ခု ျဖစ္လာမည္ျဖစ္သည္။ SCD သည္ သက္ဆင ္ ာ ု င ႏိင ံ ကမာၻဘ ္ ၊ ွ အ ႔ ဏ္ႏင ့္ ျခားေသာဖြၿ႕ံ ဖိဳးေရးမိတဖ ္ က္အဖြအ ႕ဲ စည္းမ်ားအၾကားေဆြးေႏြး တိင ္ င္မမ ု ပ ို မ ႈ ်ား ျဖစ္ေပၚလာေစရန္ ကူညီႏင ္ ည္။ ွ း ရည္မန ု မ ္ ခ်က္ပန္းတိင ္ ်ားႏွင့္ လုပင ္ န္းေဆာင္ရြကမ ္ ဳွ မ်ားႏွင့္ ႀကိဳးပမ္း ေဆာင္ရြကမ ႈ ်ားသည္ ဆင္းရဲႏြမး ္ မ ံ သတ္ေရးႏွင့္ ္ ပါးမႈ အဆုး သာယာ၀ေျပာမွဳမ်ား ေ၀မွ်ေရး ့္ င္ေဆာင္ရြကသ ျမႇငတ ူ ည့္ ္ ြားရန္ဟသ ကမာၻလး ံု ဆိင ု ရ ္ ာ ွ း ရည္မန ္ ခ်က္မ်ားႏွင့္ ု ည ကိက ႈ ိၿွ ပီး ္ ီမရ ္ ားသည့္ အက်ဳိးသက္ေရာက္မရ ျမင့မ ွ န္ႏင ႈ ိရ ္ ည္တေ ွ ့္ ေရရွညတ ္ ြားရန္ျဖစ္ပါသည္။ ့ံ စမည့္ နည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ ေဆာင္ရြကသ ႔ ဏ္ဘက္က ႏိင SCD သည္ ကမာၻဘ ္ တ ု င ံ စ္ႏင ို င ္ က ံ ို ကူညီရာတြင္ ေျဖရွငး ္ ပးႏိင ္ ေဆာင္ရြကေ ္ ည့္ က႑နယ္ပယ္မ်ားကို ေဖာ္ထတ ု သ ု ္ ္ ပ ရန္ ရည္ရြယလ ္ ဆာင္ျခင္းျဖစ္ၿပီး အဆိပ ု ေ ႔ု ာတြင္ SCD သည္ ု ါ က႑နယ္ပယ္မ်ားကို CPF တြင္ ေဖာ္ျပထားမည္ ျဖစ္သည္။ သိရ ႔ ဏ္အပ ကမာၻဘ ္ က ု စ ု ွ ဆာင္ရြကေ လက္ရိေ ္ နေသာ လုပင ္ န္းမ်ား သုမ ိ႕ ဟုတ္ အစိး ့ ဏ္အပ ု ရက ကမၻာဘ ္ က ု စ ္ န္ ေတာင္းဆို ု ို ေဆာင္ရြကရ ္ န္းမ်ားကိသ ထားသည့္ လုပင ႕ တ္ေဖာ္ျပထားျခင္းမဟုတပ ု ာလွ်င္ ကန္သ ္ ါ။ SCD ၏အဓိကရည္ရြယခ ္ ်က္မာ ွ ကမာၻဘ ု စ ႔ ဏ္အပ ္ ု ဲ င ပါ၀င္သည္ျဖစ္ေစ မပါ၀င္ဘႏ ု င ွ ျ့္ ဖစ္ေစ ႏိင ံ စ္ႏင ္ တ ို င ္ ၏ ံ ္ ပါးမႈကို အဆုး ဆင္းရဲႏြမး ု ဆ ံ သတ္ၿပီး မွ်ေ၀ပိင ို သ ္ င ္ ည့္ သာယာ၀ေျပာမႈ ႔ု ို ျမႇငတ တိက ္ န္းအေပၚ အႀကီးမားဆုး ့္ င္ေရးလုပင ံ သက္ေရာက္မရ ႈ ိမ ွ ည္ျဖစ္သည့္ က႑မ်ားကိသ ွ ေ ု ာ သတ္မတ ္ ည္။ ္ ပးရန္ ရည္ရြယသ 26 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ္ ဘာင္ကို ကန္သ ေလ့လာရာတြင္ ေလ့လာသည့ေ ႔ ဏ္အပ ႔ တ္မထားျခင္းအားျဖင့္ ကမာၻဘ ု စ ္ ၊ ု အဖြ၀ ု ရမ်ားႏွင့္ အမ်ားျပည္သတ ႕ဲ င္အစိး ူ ႔ို ့္ ြငလ အၾကား ပြငပ ္ ည့္ ေဆြးေႏြးမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚလာေစရန္ ေဆာင္ရြကေ ့္ င္းလင္းႏွင့္ အနာဂတ္ကို ေမွ်ာ္ၾကည့သ ့ ါသည္။ ယင္းသိ႔ု ္ ပးခဲပ ႔ ဏ္ႏင ေဆြးေႏြးရာတြင္ ကမာၻဘ ွ ့္ လက္တလ ြဲ ပ ု ေ ္ ဆာင္ေနသည့္ နယ္ပယ္က႑မ်ားထက္စာလွ်င္ တိင ္ ျပည္၏ဖြ႕ံ ၿဖိဳးတိး ု း ု တက္မႈ ေရွ႕ ္ န္းစဥ္အတြက္ အေရးႀကီးသည့္ နယ္ပယ္ က႑မ်ားအေပၚ အဓိက ေဖာ္ထတ လုပင ု ္ ေဆြးေႏြးၾကျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ံ ျဖစ္ႏင SCD သည္ အေကာင္းဆုး ္ ည့္ ေလ့လာဆန္းစစ္မဳွ ႏွင့္ ရရွိႏင ို သ ္ ည့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားအေပၚ မူတည္ၿပီး ေဆာင္ရြက္ ို သ ု ပ္လ်က္ရိသ ထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ၎င္းသည္ အထူးအေရးေပးရန္ လိအ ွ ့္ အသိပညာ ဗဟုသတ ွ ည့္ အေရးႀကီးသည့္ အခ်က္အလက္ႏင ု ု ည္း ေဖာ္ထတ ကြာဟခ်က္မ်ားကိလ ္ ပးပါသည္။ သက္ဆင ု ေ ္ ူ အားလုး ို သ ု ပ္သလို ံ ထံမွ အႀကံဉာဏ္မ်ားရယူျခင္း အပါအ၀င္ လိအ ံ ပ ေလ့လာစူးစမ္းမႈမ်ား ထပ္မလ ္ ဆာင္ျခင္းတိျ႔ု ဖင့္ ရွိၿပီးသား သတင္းအခ်က္အလက္ ဗဟုသတ ု ေ ႕ တ ု ႏွင့္ လက္ေတြမ ္ မ္းမ်ားကို ွ တ ႕ု ြင္ ကမာၻဘ ေပါင္းစပ္ကာ ယင္းအေပၚ အားျပဳေလ့လာထားပါသည္။ ၎င္းတိတ ္ ားသည့္ ေလ့လာမႈမ်ား (ဥပမာ ႔ ဏ္က ေဆာင္ရြကထ ု င ႏိင ံ လိက ္ အ ု ၊ ္ က႑အလိက ု ္ သိမ ု ္ ျပဳစုထားသည့္ အစီရင္ခစ ႔ု ဟုတ္ ေခါင္းစဥ္အလိက ္ ပါးမႈ၊ တန္းတူညီမ်ွ မႈ၊ ံ ာမ်ားျဖစ္သည့္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ျမာက္စ အေျခအေနမ်ား၊ လူမေ ပဋိပကၡမွ လြနေ ံွ ႈ ၀န္းက်င္ အကဲျဖတ္ဆန္းစစ္ခ်က္မ်ား၊ ႈ ရး၊ က်ားမ တန္းတူညီမ်ွ ေရး၊ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ု င ႏိင ံ လိက ္ အ ံ စရိတ္ ဆန္းစစ္ခ်က္မ်ား၊ ေခ်းေငြေပးျခင္းႏွင့္ နည္းပညာ အကူအညီေပးျခင္း ု ္ စီးပြားေရး စာခြၽန္လႊာမ်ား၊ ျပည္သ႔ူ အသုး ို ရ အစီအစဥ္မ်ား) သက္ဆင ု င ္ ာႏိင ္ အ ံ စိး ု ရ၏ အစီအစဥ္မ်ား (ဥပမာ အမ်ဳိးသားအဆင့္ သိမ ံ ိနး ႔ု ဟုတ္ က႑အဆင့္ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးေရး စီမက ္ ု င မ်ား)၊ ႏိင ံ ဆင့ႏ ္ အ ွ ့္ ႏိင ္ င ု င ္ တ ံ ကာသုေတသီမ်ား၊ တတ္သိပညာရွငအ ႕ဲ ်ား၊ ပုဂလ ္ ဖြမ ႔ု ဟုတ္ ဆီေလ်ာ္သည့အ ၢ ိကက႑ သိမ ္ ျခား ဖြ႕ံ ၿဖိဳးေရး ္ က္မ်ား စသည္တပ မိတဖ ႔ို ါ၀င္သည္။ ု င င။ ျမန္မာႏိင ံ င ္ ဆ ္ ာ (SCD) အတြကမ ုိ ရ ူ ဘာင္ ္ ေ ၂ဝ။ ု င ျမန္မာႏိင ံ င ္ ဆ ို ရ ္ ာ ႏိင ု င ္ အ ႈ ေ ံ ေျခအေနစနစ္တက်ေလ့လာဆန္းစစ္မမ ွ ေအာက္ပါအတိင ူ ဘာင္ (SCD) အတြက္ လမ္းၫႊန္ မူေဘာင္မာ ္ ျဖစ္သည္ ု း ံ ၈ကိ႐ (ပု- ႈ ။ အရင္ဦးဆုး ု ) ံ ျမန္မာႏိင ္ ရ ု င ွ င္းရဲႏြမး ံ ိဆ ္ ပါးသူမ်ား၏ ေကာက္ေၾကာင္းကို ေလ့လာပါသည္။ ၎င္းတိ၏ ႔ု သြငျ္ ပင္လကၡဏာ ႔ု နထိင မ်ားျဖစ္သည့္ ၎င္းတိေ ္ ာ ေဒသမ်ား၊ ဆင္းရဲရသည္အ ု ရ ႔ို ို သိရိွ နားလည္ေစရန္ျဖစ္သည္။ မူေဘာင္၏ ဒုတိယ ့ ေၾကာင္းမ်ား စသည္တက ္ မ အားထုတမ ွ ဆင္းရဲႏြမး ႈ ာ ္ ပါးမႈကေ ို လွ်ာ့ခ်ျခင္းႏွင့္ အားလုး ံ မွ်ေ၀ပိင ု ဆ ို သ ္ င ့္ င္ျခင္းအတြက္ ပင္မ လမ္းေၾကာင္းမ်ား ္ ည့္ သာယာ၀ေျပာမႈျမႇငတ ု သ ကို ေဖာ္ထတ ွ ျ္ ခင္းျဖစ္ပါသည္။ ယင္းအတြက္ ဆင္းရဲႏြမး ္ တ္မတ ္ ပါးမႈကေ ို လွ်ာ့ခ်ျခင္းႏွင့္ အားလုး ံ မွ်ေ၀ပိင ္ င ု ဆ ္ ည့္ သာယာ၀ေျပာမႈ ို သ ့္ င္ျခင္းႏွင့္ အားေကာင္းေသာ တိက ျမႇငတ ္ က ု ႐ ို ္ သိမ ႔ု ဟုတ္ သြယ၀ ္ က ို ္ ခ်ိတဆ ႈ ်ားရွိသည့္ အမ်ဳိးသား၊ အမ်ဳိးသမီးတိ၏ ္ က္မမ ႔ု အသက္ေမြးမႈ ္ န္း အေၾကာင္းအရာမ်ား၊ လုပင လုပင ွ ဖာ္ထတ ္ န္းေဆာင္တာမ်ားကို သိရိေ ္ င ု ႏ ို ရ ္ န္ လိအ ု ပ္ပါသည္။ ဥပမာဆိရ ္ တ ု လွ်င္ ကုနထ ္ ပ ု လ ု ္ မႈ ု ရ ဆိင ္ ာ စီးပြားေရးလုပေ ္ ဆာင္မမ ႈ ်ား (ဥပမာ လယ္ယာစိက ု ပ ္ န္းမ်ား၊ လုပခ ္ ်ဳိးျခင္း၊ အေသးစားလုပင ္ စား၀န္ထမ္း) မွ လူတစ္ဦး ၀င္ေငြရရွိ ု စ ႏိင ္ သည္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ြမး ံ သတ္ဆီသြားမည့္ လမ္းစဥ္၏နမူနာျဖစ္ပါသည္။ လမ္းစဥ္ပင ္ ပါးမႈအဆုး ္ တြင္ သိသာေသာအေျပာင္းအလဲမ်ားျဖစ္ ို း ္ မွ႐န ျခင္းသည္ လူတစ္ဦးဆင္းရဲတြငး ္ ထြကလ ု း ္ ာႏိင ု မ ္ ည့္ သိမ ႔ု ဟုတ္ ဆင္းရဲတြငး ု မ ္ သိ႔ု ေလ်ာက်သြားႏိင ့္ ေရးမ်ားအေပၚ ္ ည့္ အခြငအ ႈ ိႏ သက္ေရာက္မရ ို ပ ွ င ႔ု ၾကာင့္ ေလ့လာဆန္းစစ္မအ ္ ါသည္။ ထိေ ႈ ပိင ု း ္ တြင္ အဓိကက်သည္အ ့ စိတအ ု း ္ ပိင ု ာ ္ တစ္ခမ ္ ပါးမႈ ေလွ်ာ့ခ် ွ ဆင္းရဲႏြမး ္ င ေရး ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ားႏွင့္ အမိအရဆုပက ္ မည့္ အခြငအ ို ရ ု မ ့္ လမ္းမ်ားကို ဖီလာတိက ္ ခၚမႈမ်ား၊ အတားအဆီးမ်ား ္ ည့္ လမ္းတစ္ေလွ်ာက္ရိွ စိနေ ု ဖာ္ထတ ႏွင့္ ေဘးအႏၲရာယ္မ်ားကိေ ္ တ္မတ ု သ ္ န္ျဖစ္ပါသည္။ စီမအ ွ ရ ံ ပ ု ခ ္ ်ဳပ္မႏ ွ ့္ ပဋိပကၡတက ႈ င ့ဲ ေ ႔ို သ ံု ႑စုံ အေရးပါေသာ၊ ႔ို သာ ဘက္စက ံု ႑စုပ ဘက္စက ူ ေပါင္းရန္လေ ံ း ို သာ ေရးရာမ်ားႏွငအ ့္ တူ က်ားမတန္းတူညီမ်ွ မႈ အခြငအ ့္ ေရးတိသ ႔ု ည္ ဆင္းရဲတြငး ဲ တ ္ မွ ဆြထ ္ ည့္ နည္းလမ္း ု မ ု သာ့ခ်က္ေလ့လာစူးစမ္းေလ့လာမႈမ်ားအေပၚ လႊမး မ်ားကိေ ု သက္ေရာက္လိမမ ္ မိး ံု ့္ ည္ျဖစ္သည္။ ေလ့လာစူးစမ္းအေျဖရွာမႈ၏ ေနာက္ဆး ွ ရွာေဖြသတ္မတ အခ်က္မာ ္ ားသည့္ အတားအဆီးမ်ားႏွင့္ စိနေ ွ ထ ွ းေရးအတြက္ အဓိကလိအ ္ ခၚမႈမ်ားကို ဖယ္ရာ ့ းစားေပးမ်ားကို ု ပ္သည္ဦ ု ေ ေဖာ္ထတ ္ ပးရန္ျဖစ္သည္။ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 27 ပုြမ ပုံ (၈)။ ဆင္းရဲႏ ္၈ ံ (းပါးမႈအဆု )။ ဆင္ ံ သတ္ း းရဲႏ ေအ ြမ္းပါးမႈ င ရးႏွ ဆု ံး့္ သတ္ င ု ဆ မွ်ေ၀ပိ ္ င ေရးႏွ ု ့္ မွ ိင သ ည့္ ုင ္ ်ေ၀ပိ သာယာ၀ေျပာမႈ ျမႇငတ ့္ င္ေရးအတြ ္ဆုိင္သည့္ သာယာ၀ေျပာမႈ ျမႇင့္တက င္ေ္ ရးအတြ လမ္းၫႊ က ္ ္ လမ္ နမ ေ ူ ဘာင္ းၫႊန္မူေဘာင္ ေျဖရွင္းေဆာင္ရြက္ေပးရမည့္က႑မ်ားႏွင့္ ၎တို႔၏ျဖစ္စဥ္ကြင္းဆက္ေဖာ္ထုတ္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါး သူမ်ား၏ ဆင္းရဲမႈအဆုံးသတ္ ေရရွည္တည္တံ့မႈ ဆင္းရဲမႈ အခြင့္အလမ္း လကၡဏာ ေရးႏွင့္ မွ်ေ၀ပိုင္ဆိုင္ မႈ အေႏွာင့္အယွက္ ကိုရပ္တန္႔ၿပီး မ်ားကိုရွာေဖြ ႏွင့္ အႏၲရာယ္ ရပ္ကို ျမင့္တက္ေရးအတြက္ သာယာ၀ေျပာ မ်ားကို ရွာေဖြ လမ္းစဥ္မ်ား ရွာေဖြ မႈကုိ မွ်ေ၀ ေလ့လာျခင္း ေဖာ္ထုတ္ စ။ သတင္းအခ်က္အလက္ ရင္းျမစ္မ်ား၊ အၾကံ ဉာဏ္ရယူေဆြးေႏြးမႈမ်ားႏွင့္ သတင္းအခ်က္လက္မ်ား၏ အရည္အေသြး ဇယားကြက္-၃ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏အေရးႀကီးအခ်က္အလက္ဆိုင္ရာ တေစ့တေစာင္း ၂၁။ ု း တိင ျပည္ ္ျမန္ တ မာႏိ ုငြင ္င သတင္ ္ ံ၏ းအခ်က္ စာရင္ အလက္ းအင္းစနစ္ မ်ား ကြ ကိုၾကည္ ့လွ်င္ ာဟခ်က္ အခ်က္ အႀကီ းမားစြ လက္ ာရွိေနျခင္ အားနည္ းက းမွဳကိ ျပည္ ု ေတြ စ ့ ၿံု ပီး ႕ရမည္ ုသ ခိင ျဖစ္ မ ္ ည္ ာမႈ ွ ည္ ။ရယင္ ိသ ့ ဆန္စြ းသည္ းစစ္ေလ့လ မ္းေဆာင္ ာမႈ ရည္ႏွင့္ ရပ္ေဆာင္ရြက္ တစ္ ႏိင ္ န္အတြက္ အခက္အခဲ တစ္ရပ္ျဖစ္ခေ ု ရ ံ ားရမည္ ျဖစ္သည္။ ယခင္က နမူနာ စာရင္းေကာက္ခမ ့ဲ ၾကာင္း ေစာစီးစြာ ၀န္ခထ ံ ႈ အေဟာင္းမ်ားကို ဲ လို အခ်ဳိ႕ေသာ အခ်က္အလက္အသုံးျပဳမႈ ရန္ပုံေငြအေထာက္အပံ့ပိုင္းတို႔တြင္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာ ေအာင္ အကန္႔အသတ္ျဖစ္ခ့သ အသုးံ ျပဳထားျခင္းေၾကာင့္ ႏိင ္ ၏ ု င ံ စာရင္းအင္းမ်ားမွာ အားကိး ု ယုၾံ ကည္၍ မရေတာ့ပါ။ ၾသဂုတလ ္ တြင္ ကနဦးရလဒ္မ်ားကို ထုတျ္ ပန္ခေ ့ဲ သာ သည္ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းစဥ္ေအာက္သို႔ အလြန္အမင္္း ဆြဲအသြင္းခံရ၍ျဖစ္ပါသည္။ လက္ရွိအစိုးရတာ၀န္ယူခ်ိန္မွစၿပီး စာရင္းအင္း ၂၀၁၄ ခုႏစ ု င ွ ္ ျမန္မာႏိင ္ ံ သန္းေခါင္စာရင္း မတုိငမ ္ ီက ၁၉၈၃ ခုႏစ ွ တ္ ြင္ သန္းေခါင္စာရင္းကို ေနာက္ဆး ံု ေကာက္ယခ ့ဲ ည္။ ထိက ူ သ ု သ ့ဲ ႔ို အရည္အေသြးတိုးတက္ေစေရးကို အဓိက မဟာဗ်ဴဟာ ရည္မွန္းခ်က္ပန္းတိုင္တစ္ခုအျဖစ္ သတ္မွတ္ခ့ပ ဲ ါသည္။ အဓိကက်သည့္ အခ်က္ အလက္မရရွိႏင ို မ္ မႈ ာွ အစိး ု ရႏွင့္ ပုဂလ ၢ ိက စီးပြားေရးလုပင ္ န္းမ်ား အတြက္ ဆုး ံ ျဖတ္ခ်က္ခ်ရ ခက္ခေ ံ ာမက ဘက္စေ ဲ စ႐ုသ ံု ထာင္စ ့ ံု အခ်က္အလက္ဆိုင္ရာျပႆနာရပ္မ်ားကို ေအာက္တြင္ အႏွစ္ခ်ဳပ္ျပထားပါသည္။ ပါ၀င္ၿပီး တိက်ေသခ်ာခိင ု မ္ ာသည့္ ေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္တစ္ခု ရရွိေရး ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ားကိပ ္ ထြးေစပါသည္။ ဇယားကြက္ ၃ တြင္ ု ါ ႐ႈပေ ျမန္မာႏိး ဆင္ င ္ ႏ၏ ု ရဲင ံမ အခ်က္ ြ ္းပါးမႈ အလက္ ။ ၂၀၀၅ ရရွိရန္ ႏွင့္ ၂၀၁၀ ခက္ ျပည္ ခ ့ႏွစ ေ ဲ သာ ္တ ို႔တြင္ က႑မ်ားကိ ု ်ား၏ အိမ္ေထာင္စုမ တေစ့ တေစာင္ စား၀တ္ း ေဖာ္ျပထားသည္ ေနေရးအေျခအေန ။ စ ဘက္ ျဖစ္ ရလ ုံေလ့ ပ္အခ်ဳိ(IHLCA) ာမႈ တ ႕ ြင္ ျပႆနာကိရ ု ာ ွ ေဖြ ႕စစ္ ေတြရ ွ တ ိေ မ္းလ သာ္ ႏွစည္ း ို ျမန္ ္ခုက မာႏိ တစ္ ု မင င ႀကိ ံီျပဳလု ္ ္စႏ ွ ့္ သီ င ပ္ခး ျခားသက္ ဲ့ပ ဆင ို သ ါသည္။ အဆိ ္ ုပါ ည့္ အခ်က္ စစ္ အလက္ တမ္းမ်ားတြ မ်ား၊ သိ င္ အားနည္ ရိထ ွ ျပႆနာႏွ းခ်က္ ားခ်က္မစ ်ား မရွိထ ပူးားမႈ ္ခုက တြဲပေ ၾကာင္ ါရွ ့ ဘာလု ိေနသည္ ။ ပရ္ မည္ကို ံ ျဖတ္ ဆုး ရန္အ ပထမတစ္ တြ ခ ံ လာက္ ္ လုေ ုမွာကေနာက္ ေသာ ဆုံးအႀကိ အခ်က္ မ္ လူ အလက္ ဦးေရသန္ းေခါင္မ း ိျေကာက္ ်ား မရွ စာရင္ ု ပ င ္ူခ့သ ဖစ္ေနႏိ ယ ည္ ။ ဲ ါသည္ သန္ မွာ းေခါင္စ ၁၉၈၃ ာရင္ ခုႏ ွစ္ကးျဖစ္ ၏သ ေရွေ ႕ ျပးရလဒ္ ျဖင္ မ ့ အထက္ ်ားအရ ပါ ယခင္က ုစစ္ အစိးရခန္ ႔ းန မ တမ္ ္ ထားသည္ ွ အတြ း ့န က္ နမူ သန္ း ၆၀ ာစာရင္ း ထက္ ထုတထ ္ယက္ ူသနည္ ည္ းၿပီ ့ပုံစ း ၅၁ ံမွာ ဒသမ လက္ ရွိလ၄ူဦသန္းသာ းေရကိ ရွိသ ု ကိ ည္ ုယ္စ ကို ေတြ ားမျပဳႏိ ုင္ေရ ေသာ္ ႕တာ့ ျခင္းလ ည္ ျဖစ္ သး ည္SCD တြ ။ ဒု တင ္ အသု ိယ ံ ျပဳထားသည့္ မွာ း လူတ စ္ပ ပဋိ ဦးခ်င္ ကၡ းအခ်ဳိးက် မ်ားေၾကာင္ လူမ ့ အခ်ဳိ စ စန ႈ ီးပြား ကိ ႕ေသာနယ္ ္ ဂဏန္ း ပ္ေ အေပၚကိ းမ်ားစစ္ ဒသမ်ား၌ ု ူ သက္ မ တမ္းေကာက္ ယူ၍ေရာက္ မရခဲ မ ့ျခင္ ႈ ရွ မ းျဖစ္ ိပါ။ သ ည္ယင္ းမွာ ။ အဆိ SCD အတြ ုပါအားနည္ က းခ်က္ ္ အသု ႏ ံ ၾကာင္ ွစ္ရပ္ေး ျပဳထားသည္ ့ ့ ခ်က္ အ အလက္ ရင္းစစ္ IHLCA ျမစ္ ာ ွ းမွ မမ္ တ သန္ းေခါင္ ရသည္ စာရင္ ့အခ်က္ းရလဒ္ အလက္ မ်ားႏွင့္တိ မ်ားသည္ အေတာ္ မ်ားမ်ားနီ ုင္းျပည္က စပ္ ိုမည္မွ်ကိးုယ ္စတ ူ ီသည္ ည ားျပဳသနည္ ဟု ဦေမးခြ း ့ လူ းေရခန္ မ ႔ န န္းထုွတး ္ ကိ နး ္ ဂဏန္ ္စရာျဖစ္ ့သည္။ ု အသုး းမ်ားကိ လာခဲ ံ ျပဳထား သည့္ Wordl Development Indicators မ်ားမွ ရယူထား၍ ျဖစ္ပါသည္။ အခ်ဳိ႕ေသာရလဒ္မ်ားဆိုလွ်င္ လက္လွမ္းမီသမွ် ျပည္သူ႔၀န္ေဆာင္မႈႏွင့္ အေျခခံအေဆာက္အအုံပိုင္းဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ားႏွင့္ သဟဇာတမျဖစ္ျခင္းျဖစ္သည္။ ျပဳလုပ္ၿပီးစီးခဲ့သည့္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ လူဦးေရႏွင့္ အိမ္အေၾကာင္းအရာသန္းေခါင္စာရင္းသည္ ေနာက္တစ္ႀကိမ္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္တြင္ျပဳလုပ္ရန္လ်ာထားသည့္ IHLCA စစ္တမ္းအတြက္ ေနာက္ဆုံးအေျခအေနႏွင့္ ္ ၃ ျမန္မာႏိင ဇယားကြက- ္ ၏ ု င ုိ ရ ံ အေရးႀကီးအခ်က္အလက္ဆင ္ ာ တေစ့တေစာင္း ပိုမိုၿပီးကိုက္ညီသည့္ နမူနာထုတ္ယူမႈပုံစံကို ေပးႏိုင္လိမ့္မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ပါသည္။ ုအမ်ဳိ ျမန္မာႏိင ္ ၏ င စာရင္းအင္ ံ းသားစာရင္ းစနစ္ းအင္ ကသမိ းမ်ား။ ၾို ကည္ ့ ်ွ င္ အခ်က္ လ ုင္းေၾကာင္ အ းအခ်က္ အလက္ မ်ားအရ းျမင္ လက္အားနည္ မႈက ႕ မည္န ို ေတြရ ့မားေသာအမွ ျဖစ္ ္တသ ည္။ ိုးတက္ ႏယင္ စီး းသည္ စြမ ႈန္းမ်ားသည္ ္ းပြ ေဆာင္ ရည္ႏငွ ့္ ရန္ပေ ားေရးအေျခခံ ံု ငြ အ အေထာက္ အစိ တပံ့ င ပ ္အ ို ပိး ္ုငတိ ႔ု ြင တ ္းမ်ားႏွ င္ ့္ ႏွစ္ ပါင္ ေ အဓိ းမ်ားစြာၾကာေအာင္ ကက႑မ်ားမွ အကန္ ရသည့္အခ်က္ အ ႔ သတ္ မ်ားႏွျင အလက္ ဖစ္ ့္ ခသ ့ဲ လိ မကိ ု အခ်ဳိ ုက္ည ေ ႕ သာ ီသည္ အ အခ်က္ ကိုေတြ ႕ရသည္ ။ လက္အသုး ံ ျပဳမႈ အမ်ားျပည္ သူဆသ ္ရာ ႏိင ိုငည္ ္ ေ ု င ံ ရး ေအာက္သ ေခါင္းစဥ္ က႑မ်ားမွ ႔ို အလြ လု န ပ္ငန္း အ ္ ပမင္ လု ္ ဆြမ း ္ေဆာင္ အ ဲ ႈမသြ င ်ားမွ ား မွရ ္ ခံ ၍ျဖစ္ တ ္တမ္းပါသည္ တင္ ။င ရာတြ လက္ ွက ရိအ ္ ေစ်းကြ စိ ္ေး ု ပါက္ ရတာ၀န္ ယခူ ်ိန ေစ်းထက္ ္ စ မ ွ ၿပီး စာရင္ အဆမတန္ ေလွ်းအင္ ာ့ း အရည္ ထားေသာ အလ ေငြ ေသြ းတိး ဲႏႈန္း ု တက္ ေစေရးကိ ု အဓိ ျဖင္ ့ တြ ကကမဟာဗ်ဴဟာ ္ခ်က္ထားသည္ ရည္ မန ။ မၾကာေသးမီွ း္ ခ်က္ပ ႏန္ းတိ ွစ္မ ု တ င ်ား၏ စ္ ္ တိ ခအ ု ျဖစ္ ုးတက္ သတ္ မႈႏႈန မ ္းမ်ားမွ ွ မူ ပိ ာတ ္ ုၿပီ ခ ပ ့ဲ းါသည္ လက္ေ။ အဓိ တြ က ႕ႏွင က်သည္ ့္နီးစပ္ ့ အခ်က္ ႏိုင္ေျခရွ အလက္ဆင ိသလို အျခားေသာ ရ ္ န ို ညႊ ာ္ ျပႆနာ ရပ္မ်ားကိ ကိ ုန ္းမ်ားႏွငတ ေအာက္ ြင္ အႏွ ့္လည္ စ း ကိ ခ ္ ္ည ုက ်ဳပ္ီပ ျပထားပါသည္ ုံရွိသည္။ သို႔ေသာ္ ။ အမွန္တကယ္ရွိသည့္ ဂ်ီဒီပီအဆင့္ႏွင့္ပတ္သက္လာလွ်င္မူ ထည့္သြင္းစဥ္းစားရ ္ ပါးမႈ။ ၂၀၀၅ ႏွင့္ ၂၀၁၀ ျပည္ႏ ဆင္းရဲႏြမး ွ တ ့ စ ္ တ ႔ို ြင္ အိမေ ္ ထာင္ 5 စမ ံု လ့လာမႈ (IHLCA) ု ်ား၏ စား၀တ္ေနေရးအေျခအေန ဘက္စေ ္ က စစ္တမ္းႏွစခ ္ ီျပဳလုပခ ု ို တစ္ႀကိမစ ္ ပ ့ဲ ါသည္။ အဆိပ ု ါ စစ္တမ္းမ်ားတြင္ အားနည္းခ်က္ျပႆနာႏွစခ ု ပူးတြပ ္ က ဲ ါရွိေနသည္။ ပထမတစ္ခု ံု အႀကိမ္လူဦးေရသန္းေခါင္စာရင္း ေကာက္ယခ မွာ ေနာက္ဆး ့ဲ ည္ မွာ ၁၉၈၃ ခုႏစ ူ သ ္ ျဖစ္သျဖင့္အထက္ပါ စစ္တမ္းအတြက္နမူနာစာရင္း ွ က ္ သ ထုတယ ့ စ ူ ည္ပ ံ ာ ံု မ ွ လက္ရိလ ွ ဦ ူ းေရကို ကိယ ္ ားမျပဳႏိင ု စ ္ တာ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ဒုတိယမွာ ပဋိပကၡမ်ားေၾကာင့္ အခ်ဳိေ ု ေ ႕ သာနယ္စပ္ ူ မရခဲျ့ ခင္းျဖစ္သည္။ အဆိပ ေဒသမ်ား၌ စစ္တမ္းေကာက္ယ၍ ွ ရ ု ါအားနည္းခ်က္ႏစ ့ ခ်က္အလက္ ္ ပ္ေၾကာင့္ IHLCA စစ္တမ္းမွရသည္အ ု း မ်ားသည္ တိင ို ည္မ်ွ ကိယ ္ ျပည္ကမ ု စ ္ ားျပဳသနည္း ဟု ေမးခြနး ္ ထုတစ ္ ရာျဖစ္လာခဲသ ႕ သာရလဒ္မ်ားဆိလ ့ ည္။ အခ်ဳိေ ွ း ု ်ွ င္ လက္လမ ္ မီသမွ် ႔ူ န္ေဆာင္မႏ ျပည္သ၀ ွ ့္ အေျခခံအေဆာက္အအုပ ႈ င ံ င ို း ္ ဆိင ္ ာ အခ်က္အလက္မ်ားႏွင့္ သဟဇာတမျဖစ္ျခင္းျဖစ္သည္။ ျပဳလုပၿ္ ပီးစီးခဲသ ု ရ ့ ည့္ 28 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ွ ္ လူဦးေရႏွင့္ အိမအ ၂၀၁၄ ခုႏစ ွ တ ္ ေၾကာင္းအရာသန္းေခါင္စာရင္းသည္ ေနာက္တစ္ႀကိမ္ ၂၀၁၅ ခုႏစ ္ န္လ်ာထားသည့္ ္ ြငျ္ ပဳလုပရ ံု အေျခအေနႏွင့္ ပိမ IHLCA စစ္တမ္းအတြက္ ေနာက္ဆး ု ည ု ၿို ပီးကိက ္ မ ္ ီသည့္ နမူနာထုတယ ူ ပ ႈ စ ံု က ု လ ံ ို ေပးႏိင ့္ ည္ဟု ေမွ်ာ္လင္ပ ္ ိမမ ့ ါသည္။ ု း အမ်ဳိးသားစာရင္းအင္းမ်ား။ သမိင ့ ားေသာအမွနတ ္ ေၾကာင္းအခ်က္အလက္မ်ားအရ ျမင္မ ို တက္ႏန ္ း ္ မ်ားသည္ စီးပြားေရးအေျခခံ အစိတ္ ႈ း ု း အပိင ့ ခ်က္အလက္မ်ားႏွင့္ မကိက ္ မ်ားႏွင့္ အဓိကက႑မ်ားမွရသည္အ ု ည ္ ီသည္ကေ ို တြရ ူ င ႕ သည္။ အမ်ားျပည္သဆ ္ ာ က႑မ်ားမွ ို ရ ္ န္းလုပေ လုပင ႈ ်ားမွာ မွတတ ္ ဆာင္မမ ္ မ္းတင္ရာတြင္ ေစ်းကြကေ ္ ပါက္ေစ်းထက္ အဆမတန္ေလွ်ာ့ထားေသာ ေငြလႏ ဲ န ္ ျဖင့္ တြကခ ႈ း ္ ်က္ထား ွ မ သည္။ မၾကာေသးမီႏစ ု တက္မႏ ္ ်ား၏ တိး ႈ း ႈ န ္ မ်ားမွာမူ ပိၿု ပီးလက္ေတြႏ ႕ င ွ န ို ေ ့္ ီးစပ္ႏင ္ မ်ားႏွငလ ္ ျခရွိသလို အျခားေသာ ညႊန္ ကိနး ့္ ည္း ု ည ကိက ံု ိသ ္ ီပရ ွ ည္။ သိေ ႔ု သာ္ အမွနတ ္ ကယ္ရိသ ွ ည့္ ဂ်ီဒီပီအဆင္ႏ ွ ပ ့ င ့ ြငး ့္ တ္သက္လာလွ်င္မူ ထည္သ ္ စဥ္းစားရ ေလာက္သည့္ မေသခ်ာမႈ ု င ကေတာ့ ရွိေနဆဲျဖစ္သည္။ ႏိင ံ ကာေငြေၾကးရန္ပေ ္ တ ့ လ့လာမႈအတြက္ အခ်က္အလက္လေ ံု ငြအဖြ႕ဲ (IMF) ၏ “ေစာင္ၾ့ ကည္ေ ံု လာက္မႈ အကဲျဖတ္ခ်က္” စစ္တမ္းအရ ို ခ်ဳိယ ထပ္တး ္ ခ်က္အခ်ဳိက ႕ ြငး ႕ ို ေတြရ ႕ ိရ ွ ေသာ္လည္း ္ ည့္ အသစ္ျပဳလုပသ ႔ န ခန္မ ္ ကိနး ွ း ္ ဂဏန္းမ်ား ု တက္လာမႈကလ တိး ို ည္း အသိအမွတျ္ ပဳထားသည။ ္ လူဦးေရ။ ၂၀၁၄ ခုႏစ ူ သ ွ ္ မတ္/ဧၿပီလမ်ားကေကာက္ယခ ့္ ိမအ ့ဲ ည့္ လူဦးေရႏွငအ ႕ ျပးရလဒ္မ်ား ္ ေၾကာင္းအရာသန္းေခါင္စာရင္းမွ ေရွေ ္ ထိ ျမန္မာႏိင မေၾကညာမီအခ်ိနအ ္ ၏ ု င ူ းေရကို သုး ံ လူဦးေရကို ၄၈ သန္းမွ ၆၁ သန္းအထိလည္းေကာင္း၊ ျပည္ပေရာက္လဦ ံ သန္းဟု ႔ န လည္းေကာင္း အမ်ဳိးမ်ဳိးခန္မ ွ း ္ ခဲၾ့ ကသည္။ လူဦးေရအတိအက်မသိရိရ ွ ျခင္းေၾကာင့္ လူတစ္ဦးခ်င္းအခ်ဳိးက်ဂ်ီဒီပီခန္မ ႔ န ္ မႈကလ ွ း ို ည္း ံု ေကာက္ခသ သံသယျဖစ္ခၾ့ဲ ကသည္။ သန္းေခါင္စာရင္းေနာက္ဆး ွ ၂၀၁၃ ခုႏစ ့ဲ ည္မာ ္ ျဖစ္သည္။ ွ က ္ ြယမ ကုနသ ႈ တရား၀င္ျပဳစုသည့္ ျပည္ပပိက ္ ။ ု စ ႔ု န ္ ာရင္းအင္းမ်ားထဲသ႔ို ထည္သ ္ ရန္ခက္ခသ ့ ြငး ဲ ည့္ ေက်ာက္စိမး ့္ စ္ နယ္စပ္မွ တရားမ၀င္ ္ ႏွငသ ု ထုတတ ခိး ႔ို မ ္ င္ပမ ္ ြယမ ႈ ်ားရွိသည္။ ကုနသ ္ အ ႈ ခ်က္အလက္မ်ားကို အေကာက္ခြနဌ ္ ာနသိျ႔ု ဖတ္သန္းသည္အ ္ ာ ့ ခ်ိနမ ့ ြငး ွ သာ ထည္သ ္ သျဖင့္ ္ တန္ဖး ပစၥညး ္ ႏ ို အတက္အက်မၿငိမမ ွ ့္အ၀င္အထြကအ ႈ င ္ ာရင္းမမွနက ္ ခ်ိနစ ္ န္မမ ႈ ်ားရွိသည္။ ႏိင ု င ံ မ်ားအျပားမွာကဲသ ္ အ ႔ို င္ ျမန္မာႏိင ့ ပ ္ တ ု င ံ ြင္ ု မ လည္း အာဏာပိင ္ မ္းတင္သည့္ ကိနး ္ ်ားမွတတ ္ ဂဏန္းမ်ားႏွင့္ ကုနသ ္ ြယမ ္ မ ္ က္မ်ားမွတတ ႈ ိတဖ ္ ဂဏန္းမ်ားအၾကား ္ မ္းတင္ သည့္ ကိနး ု ဆ မတိက ို မ ္ င ္ ညီညြတမ ္ ရ ႈ ိသ ွ ည္။ မၾကာေသးမီကရရွိထားသည့္ အခ်က္အလက္မ်ားမွာမူ အခ်ိနႏ ွ ့္ အမွ် အေတာ္အသင့္ အမွနႏ ္ င ွ န ္ င ့္ ီးစပ္ လာပါသည္။ ေငြေပးေငြယရ ွ း ူ င ္ တမ္း။ ု င ႏိင ္ တ ံ ကာေငြေၾကးရန္ပေ ႕ဲ IMF)၏ ံု ငြအဖြ( ့ လ့လာမႈအတြက္ “ေစာင္ၾ့ ကည္ေ အခ်က္အလက္ ံ လာက္မႈ လုေ ႈ ပ အကဲျဖတ္ခ်က္” စစ္တမ္းအရ ၀န္ေဆာင္မလ ု င ္ န္းဆိင ု ရ ္ ာ ေငြေပးေငြယမ ို ရ ူ ်ားႏွင့္ ေငြေၾကးစီးဆင္းမႈဆင ္ ာ အေသးစိတ္ အခ်က္အလက္ ို သ မ်ား မရရွိႏင ု း ္ လို တရား၀င္ ဘဏ္လမ္းေၾကာင္းအတိင ္ ည့္ ေငြေပးေငြယက ္ ျပဳလုပျ္ ခင္းမဟုတသ ူ ိစမ ၥ ်ားကို ပုမ ံ န ္ ားျဖင့္ မခန္မ ွ အ ွ း ႔ န ္ ထား ၾကပါ။ ္ မ္းတင္ျခင္းႏွင့္ ေလ့လာေစာင္ၾ့ ကည္မဆ ျပည္ပေႂကြးၿမီ။ ေႂကြးၿမီပမာဏကို မွတတ ို ရ ႈ င ွ လက္ျဖင့္ ္ ာ စနစ္မ်ားရွိေသာ္ျငားလည္း အမ်ားစုမာ ္ မွတတ ေရးသြငး ႔ို ေ ္ မ္းတင္ျခင္းသာျဖစ္သည္။ မည္သဆ ို စ ျပည္ပေႂကြးၿမီမတ ွ တ ္ မ္းမ်ားႏွင့္ေပးရန္ရက္ျပည္ေ ု မွတတ ့ နသည့္အတိး ္ မ္းမ်ားမွာ ္ ါ၀င္ၿပီး စာရင္းသည္ ေခတ္ႏင မူ အေသးစိတပ ့္ ညီျဖစ္ကာ ၿမီရင ွ အ ွ တ ္ ဘ ႔ို က္မမ ွ တ ္ မ္းမ်ားႏွငလ ွ တ ္ ါသည္။ ေႂကြးက်န္ ျပႆနာ ့္ ည္း ညီညြတပ ္ ရာတြင္ ေႂကြးၿမီႏင ကို လ်င္ျမန္စြာေျဖရွငး ့ နသည္ေ ွ ့္ ျပန္ဆပ္ရက္ျပည္ေ ႔ု ို ေကာင္းမြနစ ့ ငြပမာတိက ္ ျခင္းႏွင့္ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္ ္ ြာစာရင္းထိနး ု မ လိက ႈ ကာင္းျခင္းတိမ ္ ေ ႔ု ာ ွ အေရးပါေသာလုပထ ္ း ံု မ်ားျဖစ္သည္။ သိရ ု ာ ႔ု ာတြင္အဓိကအားနည္းခ်က္တစ္ခမ ့ ပးရန္ ွ အေမ ရိကန္ေဒၚလာျဖင္ေ ္ ည့္ ျပင္ပေႂကြးၿမီမ်ားအေပၚ တန္ဖး မဟုတသ ု ရ ို ျဖတ္ခ်က္လပ ္ ူ ပုမ ္ ာတြငမ ွ မ ံ န ္ ဟုတပ ္ ါ။ တန္ဖး ို တြကခ ့ ငြလလ ္ ်ိန္ တြင္ ေပါက္သည္ေ ွ ႏ ဲ ယ ႈ း ္ န ္ ု ာ ယူတြကသ ကိသ ္ ျဖင့္ မွတတ ္ မ္းတင္ ထားသည့္ အခ်က္အလက္အခ်ဳိမ ႕ ာ ွ လြေ ို တြရ ဲ ခ်ာ္ေနသည္ကေ ႕ သည္။ ္ စာရင္းအင္းမ်ား။ စားသုး စားသုး ံ သူေစ်းႏႈနး ံ သူပမ ံု န ္ ယ္ယစ ွ ၀ ံ စာရင္းသည္ ၿမိဳ႕ ျပေနအိမေ ူ ားသုး ု ာ ကိယ ု ်ားကိသ ္ ထာင္စမ ု စ ္ ားျပဳေနသည္။ ႕ သာ ေဆာက္လပ အခ်ဳိေ ္ ရးဆိင ု ေ ္ ာအခ်က္မ်ားကိထ ု ရ ု ည္သ ့ ြငး ္ ထားျခင္း၊ အိမရ ္ င ္ နထိင ွ ေ ္ နေသာအိမရ ု ေ ့ ြငး ္ ာငွားရမ္းခမ်ားကို ထည္သ ္ မထား ို ေပ်ာက္မ်ားကို တန္ဖး ျခင္း၊ တန္ဖး ု ည္သ ို တစ္ခထ ့ ြငး ္ မေပးျခင္းႏွင့္ အမ်ဳိးအမည္မ်ားကို အုပစ ္ ခ ု ရ ႔ု ေ ြဲ ာတြင္ ေခတ္မမီ ေတာ့ျခင္းတိက ႕ ို တြရ သည္။ ု င ဘ႑ာေရးအခ်က္အလက္မ်ား။ ႏိင ္ ဆ ံ င ို ရ ္ ာ ဘ႑ာေရးစာရင္းအင္းမ်ား၏ ေက်ာ႐ိး ံ မွနး ု ျဖစ္သည့္ ရသုး ္ ေျခေငြစာရင္း အမ်ဳိးအစားခြျဲ ခားမႈ ု င စနစ္ သည္ ျမန္မာႏိင ္ တ ံ ြင္ ေခတ္မီအပ ု စ ္ ခ ံု ံ (ဥပမာ အစိး ု ျြဲ ခားမႈပစ ု ရဘ႑ာေရးစာရင္းအင္း / Government Financial Statistics ံ ၀ဥႆုက (GFS)) ႏွင့္ လုး ံ က ို ည ္ ီမမ ႈ ရွိပါ။ ဘ႑ာေရးအခ်က္အလက္မ်ားမွာ အေတာ္ပင္လက္ခယ ု စ ံ ၾံု ကည္ႏိင ္ ရာရွိေသာ္လည္း ျပင္ပမွ ို သ သက္ဆင ူ ်ားကိေ ္ မ ု ပးရန္အတြက္ လအလိက ု ္ သိမ ႔ု ဟုတ္ သုး ံ လတစ္ႀကိမ္ အခ်က္အလက္စေ ို ူ မျပဳလုပပ ု ဆာင္းမႈကမ ္ ဥ္ျပဳစု ္ ါ။ ႏွစစ ံ ခ်က္အလက္မ်ားကိမ ရမည့္ က႑စုအ ္ စ္ႏစ ု ူ ႏွစတ ွ က ္ န ု ဆ ံု ၿပီးေနာက္ အမ်ားဆုး ္ း ႔ု သာ္ ံ ၁၂ လအထိိေနာက္က်ၿပီးမွ ေရးဆြျဲ ပဳစုပါသည္။ သိေ ို င ယင္းမွာ ျမန္မာတစ္ႏင ံ ည္းတြငသ ္ တ ္ ာေတြရ ႕ သည္ေတာ့မဟုတပ ္ ါ။ ထိျ႔ု ပင္ အစိး ္ န္းမ်ား အတြကသ ု ရလက္ေအာက္ခံ စီးပြားေရးလုပင ္ ာ ု စ္စည္းတည္းရွိေသာေငြေၾကးအခ်က္အလက္မ်ားရွိႏင တစ္စတ ႕ သာေငြေပးေငြယမ ို ၿ္ ပီး အခ်ဳိေ ူ မ ႈ ်ားကို တစ္ပင ို း ို ေ ္ က ႀကိဳတင္စက ္ ငြအျဖစ္ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 29 ္ ားကာ တခ်ဳိတ မွတသ ့ တ ႕ စ္ဝက္ကို ေငြသားအေနျဖင္မ ္ မ္းတင္ထားသည္။ အစိး ွ တ ု စ္စည္းတည္း သိရရန္ ု ရ၏ေငြေၾကးပမာဏကို တစ္စတ ဲ ည္။ အေၾကာင္းမွာ ျပည္ေထာင္စအ ခက္ခသ ု ရႏွင့္ ၎င္း၏ႏိင ု စိး ု င ္ ပ ံ င ္ န္းမ်ားအၾကား ေငြေပးေငြယမ ို ္ စီးပြားေရးလုပင ့ စုံ ူ ႈ စာရင္းအျပည္အ ္ ြာသတ္မတ ကို ေကာင္းမြနစ ္ ေဖာ္ျပ၍ျဖစ္သည္။ ဘ႑ာေရးႏွငေ ွ မ ႕ နာက္မညီၫြတပ ့္ ငြေၾကးအခ်က္အလက္မ်ားမွာလည္း ေရွေ ုရ ္ ါ။ အစိး ို ရ ေႂကြးၿမီဆင ့ စ ္ ာ စာရင္းအင္းမ်ားမွာလည္း ျပည္ျ့ ပည္စ ံု ရွိပါ။ ံု မ ု င ေငြေၾကးႏွင့္ ဘ႑ာေရးစာရင္းအင္းမ်ား၊ ျမန္မာႏိင ံ တာ္ဗဟိဘ ္ ေ ု ဏ္ႏင ု ဏ္ကျပဳစုသည့္ ေငြေၾကးစစ္တမ္းတြင္ ဗဟိဘ ွ ့္ စီးပြားေရး အျဖစ္ ္ င လုပက ္ ည္ဘ ို သ ံ (ျပည္သပ ့ ဏ္အားလုး ူ င ို ျ္ ဖစ္ေစ ပုဂလ ၢ ိကပိင ု အ ု ျ္ ဖစ္ေစ) အက်ဳံး၀င္သည္။ အိင ္ ္ မ္အက္ဖ၏ ွ ့္ အမ်ဳိးအစားခြျဲ ခားေရးမူႏင ု ည ကိက ု ရ ္ ီစြာျဖင့္ တင္ျပသည့္ ေငြေၾကးအခ်က္အလက္မ်ားဆိင ္ ာအစီရင္ခမ ံ လ ႈ ပ ု င ွ ္ ဇန္န၀ါရီလက်မွသာ စတင္ႏင ္ န္းစဥ္ကို ၂၀၁၂ ခုႏစ ္ ့ဲ ို ခ ု မ သည္။ ယင္းမတိင ု င ္ ီက အခ်က္အလက္မ်ားမွာမူ ႏိင ္ ျံ ခားေငြျဖင္ျ့ ပဳလုပသ ္ ည့္ ေငြေပးေငြယရ ူ င ္ တမ္းစာရင္းမ်ား ျပဳစုရာတြင္ တန္ဖး ွ း ို ႏွိမ့္ ္ ်က္ထားသည့္ ႏိင တြကခ ္ ျံ ခားေငြေပါက္ေစ်းေၾကာင့္ ဆက္စပ္ျဖစ္လာသည့္ ျပႆနာမ်ားရွိေနႏိင ု င ္ ည္။ ု သ ့ ခ်က္အလက္မ်ား။ လယ္ယာစိက က႑အဆင္အ ္ ်ဳိးေရး၊ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး စသည္အ ု ပ ့ ေရးႀကီးက႑မ်ားမွ အခ်က္အလက္ ံ အ အရည္အေသြးမ်ားမွာ ပုစ ္ ်ဳပ္ေရးပိင ံ မ်ဳိးမ်ဳိးကြၾဲ ကေသာ္လည္း ျခံဳေျပာရလွ်င္ အရည္အေသြးအားနည္းသည္။ အုပခ ္ မွ အခ်က္အလက္ ု း ္ ်ယုၾံ ကည္ရသည္။ မ်ားမွာ စစ္တမ္းအခ်က္အလက္မ်ားထက္ ပိၿု ပီးစိတခ ့ လ့လာမႈအတြက္ အခ်က္အလက္လေ ရင္းျမစ္။ IMF ‘ေစာင္ၾ့ ကည္ေ ႈ ကဲျဖတ္ခ်က္’ ႏွင့္ ကမာၻဘ ံု လာက္မအ ႔ ဏ္၀န္ထမ္းမ်ား၏ အကဲ ျဖတ္ခ်က္ ၂၂။ ု သတင္းအခ်က္ ကြာဟခ်က္မ်ား ရွိေနသည္ကို ထည္သ အသိပညာ ဗဟုသတ ္ စဥ္းစားလ်က္ ယခု SCD ကို ေဆာင္ရြကရ ့ ြငး ္ ာတြင္ လက္ရိွ အမ်ဳိးမ်ဳိး ေသာ အစီရင္ခစ ံ အေနျဖင့္ ျမန္မာ ္ ားပါသည္။ ပထမဦးဆုး ံ ာမ်ားႏွင့္ စစ္တမ္းမ်ားမွ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို အေျခခံကာ ေဆာင္ရြကထ ု င ႏိင ံ ေၾကာင္း ျပဳစုထားသည့္ လက္ရိွ ေလ့လာခ်က္ အစီရင္ခစ ္ အ ံ ာမ်ားကို ျပန္လန ွ သ ္ း ံ သပ္မမ ံု သပ္ျခင္းျဖင့္ ေလ့လာသုး ံ ဝင္ ႈ ်ားအတြက္ အသုး ့ ါသည္။ အဆိပ ခဲပ ံ ာ စာတမ္းမ်ားအျပည္အ ု ါ အစီရင္ခစ ံ ို ကိး ့ စုက ု ကားစာရင္းတြင္ ေဖာ္ျပထားပါသည္။ ဒုတိယအေနျဖင့္ SCD အတြက္ ္ ပါးမႈ၏ ဇစ္ျမစ္ကို အထူးေလ့လာ ရွာေဖြျခင္းျဖစ္သည့္ ၂ဝဝ၉/၁ဝ အိမေ ဆင္းရဲႏြမး ု ်ား၏ စားဝတ္ေနေရး အေျခအေန ္ ထာင္စမ ္ ထာင္စု အဆင့္ အခ်က္အလက္မ်ားအေပၚ ပိ၍ ဘက္စံု ေလ့လာမႈစစ္တမ္း (IHLCA) မ်ားမွရသည့္ အိမေ ႈ း ု နက္နက္႐ိင ္ ေလ့လာ ္ ႐ႈိငး ႈ ်ားကိလ ဆန္းစစ္မမ ္ ရ ု ည္း ျပဳလုပခ ႕ ိခ ့ဲ ပါသည္။ IHLCA မွေတြရ ့ ႔ို ေလ့လာမႈနယ္ပယ္ျဖစ္ေစ၊ ပထ၀ီနယ္ေျမအရ ွ ်က္မ်ားအျပင္ IHLCA ကဲသ ႔ု ဟုတ္ အေၾကာင္းအရာ ေခါင္းစဥ္အရ ျဖစ္ေစ အေသးစား အျခားေသာစစ္တမ္းေကာက္ယမ သိမ ႈ ်ားႏွင့္ ကိနး ူ မ ္ သာ ္ ဂဏန္းအေျချပဳမဟုတေ ႈ ်ားကိလ အျခားေသာ ေလ့လာဆန္းစစ္မမ ု မွီျငမ္းခဲပ ု ည္း အားကိး ႔ ဏ္က ျပဳလုပခ ့ ါသည္။ တတိယအေနျဖင့္ မၾကာေသးမီကမွ ကမာၻဘ ္ ့ဲ ံွ ႈ ဝန္းက်င္ဆန္းစစ္ေလ့လာမႈ (ICA) မွာလည္း SCD ႏိင သည့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ္ အ ု င ႈ တြက္ လြနစ ံ ေျခအေန စနစ္တက် ေလ့လာဆန္းစစ္မအ ္ ြာ ့ဲ ါသည္။ အက်ဳိးရွိခပ ၂၃။ ႕ ိခ ထိျ႔ု ပင္ SCD ေလ့လာေတြရ ု င ွ ်က္မ်ားအတြက္ ျမန္မာႏိင ္ ရ ံ ိွ သက္ဆင ို သ ္ မ ံ ႏွင့္ က်ယ္က်ယ္ျပန္ျ႔ ပန္႔ ေတြဆ ူ ်ားအားလုး ံု ာ အႀကံဉာဏ္မ်ားရယူခပ ႕ က ့ဲ ါ ု ါ သက္ဆင သည္။ အဆိပ ္ မ ို သ ု ဆင္ႏ ူ ်ား ျပည္ေထာင္စအ ့ င ွ ့္ ေဒသႏၲရအဆင့္ အစိး ု ရအရာရွိမ်ား၊ ျပည္ေထာင္စအ ့ င ု ဆင္ႏ ု း ွ ့္ တိင ္ /ျပည္နယ္ ္ တာ္ကယ အဆင့္ လႊတေ ္ ားလွယမ ို စ ္ ်ား၊ ပုဂလ ၢ ိကက႑၊ အရပ္ဘက္လမ ူ အ ႈ ဖြအ ္ က္အဖြမ ႕ဲ စည္းမ်ား၊ ဖြၿ႕ံ ဖိဳးေရးမိတဖ ္ ်ား၊ တတ္သိ ႕ဲ ်ား၊ ပညာရွငမ ္ ်ားႏွင့္ သုေတသီမ်ား ပါ၀င္ၾကပါသည္။ တိင ပညာရွငမ ္ င္ႏီး ု ပ ွ ေႏွာရသည္ရ ့ ည္ရြယခ ္ ်က္မာ ု အ ွ ျပႆနာရပ္အလိက ္ ေပၚ အေရးႀကီးေသာ ္ မ ျပင္ပပညာရွငထ ႈ ်ားရယူရန္ျဖစ္ပါသည္။ ထိျ႔ု ပင္ တိင ံ ွ အၾကံဉာဏ္မ်ား၊ ေထာက္ျပေ၀ဖန္မမ ္ င္ႏီး ု ပ ႕ ိွ ွ ေႏွာျခင္းမ်ားသည္ ေလ့လာေတြရ ု ိစစ္သတ္မတ ခ်က္မ်ားမွရသည့္ ေကာက္ခ်က္မ်ားကိစ ္ န္၊ ကြာဟခ်က္ရိသ ွ ရ ွ ည္မ်ားတြငျ္ ဖည္တ ့ င္းရန္၊ ဇစ္ျမစ္လက ို ္ ရွာေဖြမက ို ဆာင္ရြကရ ႈ ေ ္ ာ ံ တည္သ တြင္ အသုး ႈ ်ားကိရ ့ ည့္ ေနာက္ထပ္သိျမင္နားလည္မမ ္ ည္းျဖစ္သည္။ ေနာက္ဆက္တပ ု ရွိရန္အတြကလ ႕ ံု ြဲ ါ ဇယား A3 တြင္ ေတြဆ ု ပ တိင ဲ ်ားအႏွစခ ္ င္ေဆြးေႏြးပြမ ္ ်ဳပ္ကို အစည္းအေ၀းတစ္ခခ ု ်င္းစီတြင္ တက္လာသည့္ ပင္တင ို ဦ ္ းစားေပးနယ္ပယ္အခ်ဳိက ို ါထည္သ ႕ ပ ္ ့ ြငး ေဖာ္ျပထားပါသည္။ 30 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ု င ဇယားကြက္ ၄ - ျမန္မာႏိင ံ င ္ ဆ ္ ာ SCD အႀကံျပဳေဆြးေႏြးမႈလပ ုိ ရ ္ န္းစဥ္ ု င ု င ျမန္မာႏိင ံ င ္ ဆ ို ရ ္ ာ SCD ကိျု ပင္ဆင္ႏင ို ခ ္ သ ွ က်ယ္က်ယ္ျပန္ျ႔ ပန္႔ အၾကံျပဳေဆြးေႏြးမႈလပ ့ဲ ည္မာ ္ န္းစဥ္ေၾကာင္ျ့ ဖစ္ပါသည္။ အၾကံျပဳ ု င ွ ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလမွ ဇြနလ ေဆြးေႏြးမႈမ်ားကို ၂၀၁၄ ခုႏစ ္ ဆာင္ခပ ္ တစ္ေလွ်ာက္ လုပေ ု ၊ ့ဲ ါသည္။ အၾကံျပဳေဆြးေႏြးမႈေပါင္း ၁၅ ခုမ်ွ ကို ရန္ကန ္ ္ မႏၲေလး၊ ေတာင္ႀကီးႏွင့္ ဘားအံ ေျခာက္ေနရာတြငျ္ ပဳလုပခ ေနျပည္ေတာ္၊ ပုသိမ၊ ့ဲ ါသည္။ ေတြဆ ္ ပ ံု ည္းေ၀းပြမ ႕ စ ႔ ဏ္၏ ဲ ်ားအျပင္ ကမာၻဘ ္ က ၀က္ဘဆ ္ င ို ႏ ႔ု ျပာၾကားခ်က္မ်ားမွတစ္ဆင္လ ွ ့္ အီးေမးလ္ျဖင့္ ေပးပိေ ့ဲ ါသည္။ ့ ည္း ေ၀ဖန္အၾကံျပဳခ်က္မ်ားကို ရယူခပ ့ဲ ည့္ သက္ဆင အႀကံဉာဏ္ရယူခသ ္ မ ို သ ူ ်ားထဲတြင္ ျပည္ေထာင္စအ ု စိး ု ရအရာရွိမ်ား၊ ျပည္နယ္ႏင ွ တ ို း ့္ င ု ရအရာရွိမ်ား၊ ္ ေဒသႀကီး အစိး ု ဆင္ႏ ျပည္ေထာင္စအ ွ ့္ ျပည္နယ္/တိင ့ င ု း ္ ေဒသႀကီးအဆင့္ လႊတေ ္ တာ္ကယ ို စ ္ ်ား၊ NGO၊ INGO၊ CBO၊ ႏိင ္ ားလွယမ ္ ေ ု င ံ ရးပါတီစသည့္ ႕ဲ စည္းမ်ား၊ ပုဂလ အရပ္ဘက္ အဖြအ ၢ ိကက႑ကိယ ု စ ္ ားလွယမ ္ ်ား၊ သုေတသီမ်ားႏွင့္ တတ္သိပညာရွငမ ္ က္အဖြမ ္ ်ား၊ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးေရးမိတဖ ႕ဲ ်ား ႔ို ါ၀င္ၾကသည္။ စသည္တပ ႕ မ အၾကံျပဳေဆြးေႏြးမႈအမ်ားစု အတြက္ မေတြဆ ံ ႏွစပ ံု ီအနည္းဆုး ္ စ ္ တ္ႀကိဳတင္၍ ျမန္မာ-အဂၤလိပႏ ္ ာသာျဖင့္ ဖိတၾ္ ကားလႊာမ်ား၊ ွ ဘ ္ အ ေဆြးေႏြးရာတြငလ ္ ာတမ္းမ်ားကို ႀကိဳတင္ေပးပိပ ို ပ္မည့္ သတင္းအခ်က္အလက္ စာရြကစ ဲ ်ားကို ႔ု ါသည္။ အၾကံျပဳ ေဆြးေႏြး စည္းေ၀းပြမ ႔ ဏ္၀က္ဘဆ ကမာၻဘ ို ၊ ္ က ္ ေဖ့စဘ ္ ြတစ ္ ာမ်က္ႏင ို း ွ ့္ ျမန္မာသတင္းစာမ်ားထဲတြင္ ေၾကညာပါသည္။ အၾကံျပဳ ေဆြးေႏြးမႈတင ္ တြင္ ဘာသာ ု ည္း လုပေ ျပန္ေပးျခင္းမ်ားကိလ ု မ ္ ဆာင္ခၿ့ဲ ပီး ေနာက္ထပ္လပ ံု က ္ ည့္ အၾကံျပဳေဆြးေႏြးမႈပစ ု တက္ေစရန္ အတြက္ တက္ေရာက္ေဆြးေႏြး ံ ို တိး ့ ြကေ သူမ်ားအား ေ၀ဖန္အၾကံျပဳလႊာမ်ားတြင္ ျဖည္စ ့ ါသည္။ ္ ပးခဲပ ဓာတ္ပံု- ၿငိမ္သစ္ညီ ု င ၂။ ျမန္မာႏိင ံ ဆင္းရဲႏမ ္ ၏ ္ ပါးမႈ ြ း အေျခအေန 32 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ၂၄။ ု း ယခုအပိင ္ တြငတ ္ င္ျပမည့္ ျမန္မာႏိင ု င ္ ၏ ္ ပါးမႈေကာက္ေၾကာင္းကို အဓိကအားျဖင့္ ၂၀၀၉/၂၀၁၀ အိမေ ံ ဆင္းရဲႏြမး ု ်ား၏စား၀တ္ေနေရး ္ ထာင္စမ ံု လ့လာမႈစစ္တမ္း IHLCA (IHLCA-2) မွရသည့္ အခ်က္မ်ားအား ေလ့လာဆန္းစစ္မေ အေျခအေန ဘက္စေ ္ ေျခခံထားေသာ္လည္း ႈ ပၚတြငအ ္ ိနး အေရအတြကက ို း ္ ဂဏန္းေပၚအားျပဳသည့္ ေလ့လာခ်က္မ်ားေရာ ဆင္ျခင္စဥ္းစားမႈပင ု ါ သတင္းအခ်က္ ္ အေပၚအားျပဳသည့္ ေလ့လာခ်က္မ်ားကိပ ံ ျပဳထားပါသည္။19 IHLCA-2 တြင္ ႏိင အလက္ေပးရာ ရင္းျမစ္မ်ားအျဖစ္ အသုး ု င ံ စ္၀န္းရွိ အိမေ ္ တ ္ ထာင္ စုေပါင္း ၁၈,၆၆၀ ကိထ ့ ြငး ု ည္သ ္ ထားၿပီး ္ င ဒီဇင္ဘာ ၂၀၀၉/ဇန္န၀ါရီ ၂၀၁၀ အၾကိမႏ ္ က ွ ့္ ေမ ၂၀၁၀ အႀကိမ္ ဟူ၍ ႏွစႀ္ ကိမခ ္ ျ့ဲ ခင္းျဖစ္သည္။20 IHLCA သည္ ြဲ ာျပဳလုပခ ္ ထာင္စမ အိမေ ္ ပ ု ်ား၏ အလုပလ ု က ္ င ို မ ္ ႏ ွ ့္ ရလဒ္မ်ားကို က်ယ္က်ယ္ျပန္ျ႔ ပန္႔ ထည္သ ႈ င ္ တြကခ ့ ြငး ္ ်က္ထားသည့္ စစ္တမ္းျဖစ္ပါသည္။ ႔ု ၾကာင္လ ထိေ ု င ့ ည္း ျမန္မာႏိင ္ ၏ ံ ္ ပါးမႈ အေၾကာင္းအခ်က္မ်ားကို ျမင္ကြငး ဆင္းရဲႏြမး ို ေ ္ စုံ နားလည္ႏင ္ ရးအတြက္ သတင္းအခ်က္မ်ားစြာ ု ပ ေပးထားႏိင ႔ု သာ္လည္း အဆိပ ္ ါသည္။ သိေ ု ါစစ္တမ္းတြင္ ျပႆနာႏွစခ ္ ရ ု ိသ ု ာ ွ ည္။ ပထမတစ္ခမ ံု အႀကိမ္ လူဦးေရသန္းေခါင္ ွ ေနာက္ဆး ူ သ စာရင္း ေကာက္ယခ ွ ၁၉၈၃ ခုႏစ ့ဲ ည္မာ ္ ျဖစ္သျဖင့္ အထက္ပါ စစ္တမ္းအတြက္ နမူနာ စာရင္းထုတယ ွ က ္ သ ူ ည္ပ ့ စ ံ ာ ံု မ ွ ဦ ွ လက္ရိလ ူ းေရ ု စ ကို ကိယ ု ေ ္ ားမျပဳႏိင ႕ သာနယ္စပ္ေဒသမ်ား၌ စစ္တမ္းေကာက္ယ၍ ္ တာ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ဒုတိယမွာ ပဋိပကၡမ်ားေၾကာင့္ အခ်ဳိေ ူ မရခဲျ့ ခင္းျဖစ္ ု ါအားနည္းခ်က္ ႏွစရ သည္။ အဆိပ ္ ပ္ေၾကာင့္ IHLCA-2 စစ္တမ္းမွရသည္အ ့ ခ်က္အလက္မ်ားသည္ တိင ု း ္ ျပည္ကမ ု စ ို ည္မ်ွ ကိယ ္ ားျပဳသနည္း ္ ထုတစ ဟု ေမးခြနး ့ ည္။ သိရ ္ ရာ ျဖစ္လာခဲသ ႔ု ာတြင္ ျမန္မာႏိင ု င ္ ၏ ္ ပါးမႈကို အတိအက် ေျခရာခံႏင ံ ဆင္းရဲႏြမး ္ ရးအတြက္ ၎င္းသည္ တစ္ခု ို ေ ့ က႑စုပ တည္းေသာ အမ်ဳိးသားအဆင္၊ ႔ု ၾကာင္လ ံ ါ သတင္းအခ်က္အလက္ရင္းျမစ္ႀကီးျဖစ္ေနပါသည္။ ထိေ ္ း ့ ည္း ယခု စာတမ္းတြငသ ံု ့ ်ဥ္းကပ္မမ ထားသည္ခ ွ IHLCA မွရသည္အ ႈ ာ ့ ခ်က္အလက္မ်ားကို ေသခ်ာစြာဂ႐ုတစိက ု ႏ ္ င ွ ့္ ဆိင ္ ေလာက္သာ ေရြးႏုတၿ္ ပီးအသုး ု သ ွ ့္ ံ ျပဳရန္ႏင ို ်ဥ္းေသာစစ္တမ္းမ်ားမွ ရသည့္ ေကာက္ခ်က္မ်ား၊ အခ်က္အလက္မ်ားကိပ တျခားေသာ အေသးစားေလ့လာမႈမ်ား၊ ေဘာင္ပက ု ါ ပူးေပါင္း ႔ု လ စဥ္းစားေလ့လာရန္ျဖစ္သည္။ သိမ ွ ည္း IHLCA မွ အခ်က္အလက္မ်ားကို စိစစ္ႏင ို ၿ္ ပီး ထပ္မျံ ဖည္စ ့ ြကႏ ္ င ္ ိမမ ို လ ့္ ည္ျဖစ္သည္။ ၂၀၁၄ ္ လူဦးေရသန္းေခါင္ စာရင္း ေအာင္ျမင္စြာေကာက္ယႏ မတ္လအတြငး ို ခ ူ င ံု ႏွစအ ္ ၿ့ဲ ပီး ေနာင္သး ွ ့္ စစ္တမ္းမ်ား ္ တြက္ နည္းစနစ္အကူအညီႏင ့ နာက္တြင္ လက္ေတြဆ လည္း စီစဥ္ထားသည္ေ ္ င ႕ န္ေသာမူ၀ါဒမ်ားႏွင့္ အစီအမံမ်ားခ်မွတႏ ို ေ ္ ရးအတြက္ ျမန္မာႏိင ု င ံ ြင္ လက္လမ ္ တ ္ မီသည့္ ွ း ္ ထာင္စမ အိမေ ့္ ိင ု ်ားႏွငဆ ္ ည္သ ု သ ့ တင္းအခ်က္မ်ား၏ အရည္အေသြးပိင ု း ္ ႏွင့္ ေလးနက္မအ ႈ ပိင ္ ကို တိင ု း ္ တာ၍ရေသာတိး ု း ႈ ိလ ု တက္မရ ွ ာဖိ႔ု ု ပ ျဖစ္လာႏိင ု င ္ ါသည္။ ထိျ႔ု ပင္ ျမန္မာႏိင ္ ၏ ံ ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးမႈႏင ့ ႔ို အေပၚအေျခတည္ထားသည့္ အၿမဲေခတ္ႏင ွ ့္ လူေနမႈအဆင္တ ွ ့္ အညီျဖစ္ ု ို တည္ေဆာက္ရန္လည္း ျဖစ္လာႏိင ေသာ သတင္းအခ်က္အလက္ မူေဘာင္တစ္ခက ္ ါသည္။ ု ပ ြ း က။ ဆင္းရဲႏမ ွ ့္ မညီမ်ွ မႈအတိင ္ ပါးမႈႏင ္ အဆပမာဏ ု း ၂၅။ ္ ) IHLCA-2 အခ်က္အလက္မ်ားကို ေလ့လာဆန္းစစ္မႈ (UNDP (2011) တြင႐ ္ ဆင္းရဲႏြမး ႈ အရ ၂၀၀၉-၂၀၁၀ ကာလအတြငး ႈ း ္ ပါးမႈႏန ္ ၂၅.၆ ု ႏ ရာခိင ႈ း ္ န ္ ဟု ေတြရ ႕ ေသာ္လည္း အခ်က္အလက္တစ္ခတ ု ည္းကိပ ု င္ မတူညီသည့္ နည္းစနစ္ကသ ံု ၿပီး မၾကာေသးမီက ထပ္မေ ို း ့ဲ ာ ံ လ့လာဆန္းစစ္ခရ ဆင္းရဲႏြမး ႈ း ္ ပါးမႈႏန ္ မွာ မူလစဥ္းစားထားသည္ထက္ ပိျု မင္ေ ့ နႏိင ္ ာ ၃၇.၅ ရာခိင ု က ္ န ု ႏ ႈ း ္ အထိ ရွိေနႏိင ္ ါသည္။ ယခင္ခ်ဥ္းကပ္နည္း အတိင ု း ု ပ ္ ပင္ ို ပ္ခ်က္ ကုနက အေျခခံလအ ္ ြကခ ္ ်စရိတတ ္ ်က္နည္းကိသ ု း ံု ၍ လည္းေကာင္း၊ ကယ္လရ ့္ း ို ီအနိမဆ ု ပ္ခ်က္ ပမာဏျဖစ္သည့္ တစ္ေန႔တာ ံု လိအ ္ လူႀကီးတစ္ဦး စားသုး အတြငး ို ီ ၂၃၀၀ အေပၚအေျခခံ၍ လည္းေကာင္း သိပမ ံ သည့္ ကယ္လရ ္ ၾကာမီက ေလ့လာဆန္းစစ္မႈ ေနာက္တစ္ခု ္ သ ထပ္မံ ျပဳလုပခ ႔ု သာ္လည္း ေနာက္ဆး ့ဲ ည္။ သိေ ု င ံု ေပၚ ႏိင ္ တ ံ ကာ စံခ်ိနမ ္ ်ားႏွငည ႔ န ့္ ီေစရန္အတြက္ ျပန္လည္ခန္မ ္ တြကခ ွ း ု ္ ်က္မႈ ကို ပိ၍ ့ ပ ေထာင္စ ံ မႈ အသုး ံု ါ၀င္ေသာ စားသုး ္ င ံ စရိတတ ို း ္ တာမႈကို အသုး ံ ျပဳခဲသ ့ ည္။ ယင္းတိင ္ တာမႈတြင္ က်န္းမာေရး စရိတႏ ု း ွ ့္ တာရွညသ ္ င ံု ရ ္ း ္ စၥညး သည့္ ကုနပ ံ စြစ ္ မ်ားအတြက္ သုး ဲ ရိတမ ္ ်ားပါ၀င္သည္။ ထိျ႔ု ပင္ ႏိင ု င ံ ကာအေလ့အထႏွင့္ ကိက ္ တ ္ ီသည့္ ခ်ဥ္းကပ္နည္းအသစ္တစ္ရပ္ ု ည ု ည္း တိင ကိလ ္ ျပည္၏ေဒသအသီးသီးရွိ လူေနမႈစရိတမ ု း ႈ ်ားကို သိရိွ ႏိင ္ တူညီမမ ု ရ ္ န္ႏင ွ ့္ ခ်ိနည ႇ င ္ ိႏ ္ န္အတြက္ အသုး ို ရ ့ ည္။ ံ ျပဳခဲသ ၂၆။ ု င ျမန္မာႏိင ံ တြငး ္ အ ္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးမႈျဖစ္ပြားျခင္းကို ၂၀၀၅ ခုႏစ ွ စ ္ ခ ု း ံ ်ိန္ တစ္ေန႔လ်ွ င္ PPP ၁.၂၅ ေဒၚလာမ်ဥ္းျဖင့္ တိင ု င ္ တာ၍ အျခားႏိင ံ ်ားႏွင့္ ္ မ တိက ္ က ု ႐ ို ႏ ႈ း ္ ိင ္ န္မျဖစ္ႏင ္ ယွဥရ ္ ါ။ အေၾကာင္းမွာ ျမန္မာႏိင ု င ို ပ ံ တြက္ စိတခ ္ အ ္ ်ယုၾံ ကည္၍ ရသည့္ ၂၀၀၅ ခုႏစ ွ ္ PPP ကိေ ု ျပာင္းလဲတြကခ ္ ်က္ ု မ ႏိင ့ ခ်က္မ်ားအေပၚ စစ္တမ္းအေျချပဳ ေစ်းႏႈနး ္ ည္အ ႔ န ္ ခန္မ ွ း ္ တြကခ ္ ်က္မမ ု င ႈ ်ဳိးမရွိထား၍ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိင ံ ည္ ၂၀၀၅ ခုႏစ ္ သ ္ ွ က ို ရ အျပည္ျပည္ဆင ္ ယွဥ္ ေလ့လာမႈစီမခ ္ ာႏႈိငး ံ ်က္ (ICP) အရျပဳလုပခ ္ သ ့ဲ ည့္ ကမာၻတစ္၀န္း ႏႈိငး ္ ယွဥႏ ို ေ ္ င ္ မ်ားစစ္တမ္းမ်ား ္ သာေစ်းႏႈနး ့ဲ ါ။21 ၂၀၁၁ ခုႏစ တြင္ မပါ၀င္ခပ ္ ြင္ တစ္ႀကိမ္ ICP က စစ္တမ္းယူရာတြငျ္ မန္မာပါ၀င္သျဖင့္ ၂၀၁၁ PPP အေျချပဳဆင္းရဲႏြမး ွ တ ံ ါတ္ ္ ပါးမႈနပ ွ ့္ ျမန္မာႏိင မ်ား အၿပီးသတ္သည္ႏင ္ လ ု င ံု ဆိင ံ ည္း ကမာၻလး ု ရ ္ ာ ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးမႈေစာင္ၾ့ ကည္ေ ဲ ြင္ ပါဝင္လာႏိင ့ ရးစနစ္ထတ ္ န္ ျဖစ္ႏင ု ရ ္ ျခရွိ ို ေ ပါသည္။ 19 သတင္းအခ်က္အလက္ရင္းျမစ္မ်ားထဲတြင္ LIFT (အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းမႈႏွင့္ စားနပ္ရိကၡာဖူလုံေရး ရန္ပုံေငြအဖြဲ႕) စစ္တမ္းမ်ား၊ ယူနီဆက္ဖ္၏ Multiple Indicators Cluster Survey (MICS) ႏွင့္ နယ္စပ္ေဒသဆိုင္ရာပူးေပါင္းအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (Border Consortium) က ျပဳလုပ္ခဲ့ သည့္ စစ္တမ္းမ်ားအျပင္ လူမႈေရးႏွင့္စီးပြားေရးအရည္အေသြးတို႔ဆန္းစစ္ေလ့လာျခင္း သုေတသနလုပ္ငန္း (QSEM) ကျပဳလုပ္သည့္ ေၾကာင္းက်ဳိးျပ အေျချပဳေလ့လာမႈမ်ားပါ၀င္သည္။ 20 သတင္းအခ်က္အလက္ရင္းျမစ္မ်ားထဲတြင္ LIFT (အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းမႈႏွင့္ စားနပ္ရိကၡာဖူလုံေရး ရန္ပုံေငြအဖြဲ႕) စစ္တမ္းမ်ား၊ ယူနီဆက္ဖ္၏ Multiple Indicators Cluster Survey (MICS) ႏွင့္ နယ္စပ္ေဒသဆိုင္ရာပူးေပါင္းအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (Border Consortium) က ျပဳလုပ္ခဲ့ သည့္ စစ္တမ္းမ်ားအျပင္ လူမႈေရးႏွင့္စီးပြားေရးအရည္အေသြးတို႔ဆန္းစစ္ေလ့လာျခင္း သုေတသနလုပ္ငန္း (QSEM) ကျပဳလုပ္သည့္ ေၾကာင္းက်ဳိးျပ အေျချပဳေလ့လာမႈမ်ားပါ၀င္သည္။ 21 စစ္တမ္းေကာက္ယူရာတြင္ ႏွစ္ေက်ာ့ထားရျခင္းမွာ အဓိကရိတ္သိမ္းခ်ိန္ရာသီကုိေရာ သာမန္အခ်ိန္ရာသီကိုပါ ထည့္သြင္းပါ၀င္ႏိုင္ေစရန္အတြက္ ျဖစ္သည္။ အျခားေသာ ဆင္းရဲသည့္ႏိုင္ငံမ်ားမွာ ကဲ့သို႔ပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္လည္း စားသုံးမႈ ႏွင့္ အိမ္ေထာင္စုမ်ားအဆင္ေျပေခ်ာင္လည္မႈ အဆင့္မ်ား မွာ ရာသီအလိုက္ သီးႏွံေပၚမႈမေပၚမႈကိုလိုက္၍ ကြဲျပားသြားသည္။ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 33 ၂၇။ ွ အ သန္းေခါင္စာရင္းအသစ္ႏင ္ ာမည့္ နမူနာထုတယ ့္ တူ ေပၚထြကလ ္ မ ူ ပ ႈ စ ္ ပါးမႈ ခန္မ ံု ျံ ဖင့္ IHLCA-2 ဆင္းရဲႏြမး ွ း ႔ န ္ ခ်က္မ်ားပါ ဓမၼဓိ႒ာန္မက်သည့္ ူ ပ ္ မ အခ်က္အလက္မ်ားကို နမူနာထုတယ ံု အ ႈ စ ံ သစ္ကသ ံု ျပီး ျပန္လည္ေလ့လာ ဆန္းစစ္ႏင ို း ္ ည္။ ဇယားကြက္ ၃ တြင္ ေဖာ္ျပထားသည္အ ့ တိင ို သ ု း ္ ္ က IHLCA-2 စစ္တမ္းႏွစခ ို ပ ု လ ္ စ ု ခ ့ဲ ဥ္က ၁၉၈၃ ခုႏစ ွ ္ သန္းေခါင္စာရင္းကိသ ု ာ အေျခခံထားသည့္ နမူနာထုတယ ူ ပ ္ မ ံု အ ႈ စ ု ာ ံ ေဟာင္းကိသ ံ ျပဳခဲသ အသုး ္ ပါးအေျခအေနဆိင ့ ျဖင့္ IHLCA-2 အရ ထုတျ္ ပန္သည့္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ာအခ်က္အလက္မ်ားတြင္ ထင္ျမင္ယဆ ု ရ ူ ခ်က္မ်ား ု ္ သည္။ သိေ ပါေကာင္းပါေနႏိင ႔ို က္သယ ႔ု သာ္လည္း မည္သဘ ႔ို ိမး ္ ေနႏိင ု သ ္ ည္ကေ ္ ဆရန္မျဖစ္ႏင ို တာ့ မ်က္ရမ္းမွနး ္ ါ။ ို ပ ၂၈။ ု အေရးႀကီးသည္မာ ပိ၍ ွ ၂၀၁၄ သန္းေခါင္စာရင္းေၾကာင့္ အစီအစဥ္ရိထ ွ ားသည့္ ျမန္မာႏိင ု င ္ ဆ ္ ပါးမႈႏင ံ င္းရဲႏြမး ွ ့္ စား၀တ္ေနေရးအေျခအေနေလ့လာမႈ ္ ဆာင္ဖြယ္ အလားအလာ ရွိသည့္ IHLCA-3 တိအ စစ္တမ္း (MPLCS) ႏွင့္ လုပေ ွ အ ႔ု တြက္ ေခတ္ႏင ့္ ညီျဖစ္မည္ ့ နမူနာထုတယ ္ မ ႈ စ ူ ပ ု ို ံု ံ တစ္ခက ္ ါသည္။ ကနဦးအားျဖင့္ ျမန္မာႏိင ရရွိႏင ို ပ ္ ဆ ု င ္ ပါးမႈႏင ံ င္းရဲႏြမး ွ ့္ စား၀တ္ေနေရးအေျခအေန ေလ့လာမႈစစ္တမ္း (MPLCS) ကို စားသုး ွ ့္ ံ မႈႏင ့ သီးျခား က႑အလိက ၀င္ေငြအဆင္၊ ု ည ု ္ ကိက ္ ီမရ ႈ ိမ ွ ည့္ သက္သာေခ်ာင္ခ်ိမႏ ႈ င ္ ကိနး ွ ့္ အျခားေသာၫႊနး ု ရ ္ မ်ားဆိင ္ ာ အခ်က္အလက္မ်ား ႔ို ို စုေဆာင္းရန္အတြက္ အိမေ စသည္တက ႕ ျပးစစ္တမ္းအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ မည္ျဖစ္ ္ ထာင္စု ၃,၅၀၀ အေပၚအေျခခံသည့္ အေသးစားေရွေ ွ အ သည္။ MPLCS သည္ ေခတ္ႏင ့္ ညီျဖစ္ၿပီး ယုၾံ ကည္ရေလာက္သည့္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးမႈခန္မ ႔ န ွ း ္ ်က္ ထုတေ ္ အခ်က္မ်ားကို လ်င္ျမန္စြာ တြကခ ္ ပး ု ရ ႏိင ွ ့္ ေနာင္လာမည့္ အိမေ ္ န္ႏင ္ ထာင္စု ၁၈,၀၀၀ အေပၚအေျချပဳမည့္ အႀကီးစားအမ်ဳိးသားအဆင့္ စစ္တမ္း (IHLCA-3) အတြက္ ံ ပ ပုစ ို း ံ င ္ ႏွင့္ အေကာင္အထည္ေဖာ္မပ ႈ င ို း ္ အတြက္ လိအ ္ ပ ု ပ္သည့္ အခ်က္မ်ားေပးရန္ ရည္ရြယလ ္ ဆာင္မည္ျဖစ္သည္။ IHLCA-3 သည္ ု ေ ံု ႊမး ပိၿု ပီးဘက္စလ ွ ့္ အညီျဖစ္သည့္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ျခံဳ၍ ေခတ္ႏင ္ ပါးမႈဆင ို ရ ္ ာ ခန္မ ႔ န ္ ကိနး ွ း ္ ပးမည္ျဖစ္သည္။ သန္းေခါင္ ္ ဂဏန္းမ်ားကို ထုတေ ွ ခ စာရင္းအသစ္သည္ စစ္တမ္း အသစ္ႏစ ု လုး ္ စ ံ အတြက္ နမူနာထုတယ ္ မ ူ ပ ႈ စ ံ သစ္တစ္ခက ံု အ ု ေ ု ို ေပးႏိင ္ ရးအသက္ေသြးေၾကာျဖစ္သည္။ ၂၉။ ္ ကိနး ပင္မလူမစ ႈ ီးပြားညႊနး ္ မ်ားအရ၀င္ေငြလး ံု ၀မရွသ ြ း ိ ည့္ဆင္းရဲႏမ ္ ပါးမႈျဖစ္ပြားမႈျမင္မ ု င ႕ သည္။ ျမန္မာႏိင ့ ားျခင္းကို ေတြရ ္ ရ ံ ိွ အသက္ငါးႏွစေ ္ အာက္ ံ ပုတ ကေလးမ်ား၏ သုး ံု ထက္သည္ ႀကီးထြားမႈနိမပ ံ စ္ပအ ု ႏ ့္ ါးၿပီး ၂၃ ရာခိင ္ န ႈ း ္ ခန္႔ မွာ ကိယ ္ ေလးခ်ိနမ ု အ ့ ီၾကဟု အစီရင္ခစ ္ ျပည္မ ံ ာမ်ားတြင္ ု ကေမာၻဒီးယားႏိင ေဖာ္ျပသည္။ လာအိ၊ ္ တ ု င ႔ို င ံ ႏ ွ ယ ့္ ဥ ွ လ ္ ်ွ င္ အဆိပ ္ မ်ားမွာ နိမေ ု ါႏႈနး ို ၊ ့္ နေသာ္လည္း ဗီယက္နမ္၊ ဖိလစ္ပင ု း ္ ထိင ္ ႏွင့္ ္ င တ႐ုတႏ ္ တ ို င ႔ို ြင္ ျဖစ္ပြားမႈႏန ံ တ ႈ း ္ မ်ားထက္ သိသိသာသာျမင္မ ့ ားေနပါသည္။ ထိအ ႔ု တူပင္ ျမန္မာႏိင ္ ၏ ု င ံ မႈႏန ံ မိခင္ေသဆုး ္ (ရွငလ ႈ း ္ ်က္ေမြး ္ လွ်င္ မိခင္ေသဆုး သည့္ ကေလးတစ္သိနး ု င ံ မႈ ၂ဝဝ) သည္ လာအိႏ ွ ့္ ကေမာၻဒီးယား ႏိင ု င ္ မ ံ ်ားႏွင့္ ႏိင ္ ယွဥပ ႈ း ့္ သာ္လည္း ္ ါက နိမေ ို ထ ဖိလစ္ပင ္ ေက်ာ္၊ ဗီယက္နမ္ထက္ သံး ္ က္ ႏွစဆ ု မ ု ဆေက်ာ္ ပိမ ို ်ားျပားသည္။ အိမေ ္ ထာင္စၫ ု ႊနး ္ မ်ားအရလည္း ျမန္မာႏိင ္ ကိနး ္ ၏ ု င ံ လူေနမႈ ့ တန္းမွာ ေဒသတြငး အဆင္အ ု င ္ ၌ ေနာက္က်က်န္ေနၿပီဟု သိရသည္။ LIFT baseline survey ႏွင့္ IHLCA-2 မ်ားအပါအ၀င္ ျမန္မာႏိင ံ ျပဳ ္ ၌ ္ ည့္ စစ္တမ္းမ်ားအရ ျမန္မာႏိင လုပသ ္ ရ ု င ္ ထာင္စမ ံ ိွ အိမေ ု ်ား၏ ထက္၀က္ခန္သ ႔ ာလွ်င္ ေလလုမ ံ း ံ ည့္ ေနအိမမ ို လုသ ု ရ ္ ်ား၌ေနထိင ္ ၿပီး ္ ီးခ်င္းႏိင ကေမၻာဒီးယားစသည့္ အိမန ု င ္ မ ံ ်ား၏ ၈ဝ ရာခိင ု ႏ ႈ း ္ န ္ ေက်ာ္ ဆိသ ု ည္ႏ ့ န ႈ း ္ ယွဥ္ ၾကည္ႏ ္ ႏွင့္ ႏႈိငး ို သ ့ င ံွ န ္ ည္။ ေက်ာင္းအပ္ႏႏ ္ တြင္ ႈ း ့ စ ၂ဝ၁ဝ ျပည္ႏ ံွ ႈ ၅ဝ ရာခိင ွ ္ အလယ္တန္းအဆင့္ ေက်ာင္းအပ္ႏမ ္ န ု ႏ ႈ း ္ ႏွင့္ ပညာေရးၿပီးဆုး ံ မႈ ၄၇ ရာခိင ္ န ု ႏ ္ ရွိရာ လာအိထ ႈ း ု က္ အနည္းငယ္ ု ာေသာ္လည္း အေရွအ ပိသ ွ ပ ႕ ာရွႏင ္ ဒသ ပ်မ္းမွ်ႏႈနး ့္ စိဖိတေ ္ ျဖစ္သည့္ ၇၃ ထက္ သိသိသာသာ အားနည္းေနသည္။ (UNESCO) ပုံ ၉ - လူဦးေရ၏အစိတ္အပိုင္းႀကီးတစ္ခုသည္ ဆင္းရဲမႈမ်ဥ္း တစ္၀ိုက္ ပုံ ၁၀ - ဆင္းရဲမႈမ်ဥ္းအနည္းငယ္ေျပာင္းလဲလိုက္လွ်င္ပင္ ဆင္းရဲ စုျပဳံႁပြတ္သိပ္ေနၾကသည္။ ြ းႏိုင္သည္။ မႈႏႈန္းတြင္ ႀကီးႀကီးမားမား ေျပာင္းလဲသာ 5.00 100.0 Poverty line Poverty line: 2300 calories 4.50 (440,345 kyat) 90.0 Distribution of consumption in Myanmar: 4.00 Below the 2009-2010 80.0 poverty Cumulative fraction of the population (%) 3.50 line Fraction of population (%) Above the 70.0 poverty line Distribution of consumption 3.00 expenditures in Myanmar: 2009-2010 Poverty 60.0 rate if 2.50 line 10% higher 50.0 (46.00%) 2.00 Poverty rate 40.0 with 2300 1.50 calorie line: (37.50%) 30.0 1.00 Poverty rate: 0.50 20.0 if line 10% lower (28.30%) 0.00 10.0 1,060,000 1,140,000 1,220,000 1,300,000 1,380,000 1,460,000 1,540,000 1,620,000 1,700,000 1,780,000 1,860,000 1,940,000 100,000 180,000 260,000 340,000 420,000 500,000 580,000 660,000 740,000 820,000 900,000 980,000 20,000 0.0 0 500,000 1,000,000 1,500,000 2,000,000 Per-adult-equivalent expenditure per-year (kyat, delta-urban prices) Per-adult-equivalent expenditure per-year (kyat, delta-urban prices) ရင္းျမစ္။ ၂၀၀၉-၂၀၁၀ IHLCA စစ္တမ္းအခ်က္အလက္ေလ့လာဆန္းစစ္မႈအသစ္မွ ကမၻာ့ဘဏ္၀န္ထမ္းမ်ား၏ခန္႔မွန္းတြက္ခ်က္မႈ ပုံ ၁၁ - ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ မညီမွ်မႈသည္ ႏႈိင္းယွဥ္မႈအရနိမ့္သည္။ ပုံ-၁၂ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲတြင္မူ မညီမွ်မႈသည္အမ်ဳိးမ်ဳိးျဖစ္ေနသည္။ 50 0.40 0.36 45 Philippines China sumption) (2009) 0.35 0.33 mption) (2009) 40 Laos Thailand 0.30 Cambodia (2008) Vietnam (2010) 0.30 0.29 34 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ၃ဝ။ ့္ ည့္ က်န္ႏင ဝင္ေငြနိမသ ္ အ ို င ံ မ်ားအျပားမွာကဲသ ့ ပ ိ႔ု င္ ၂ဝဝ၉-၂ဝ၁ဝ ခုႏစ ွ တ ု င ္ ြင္ ျမန္မာႏိင ံ ဦ ္ လ ူ းေရ၏ အခ်ဳိးအစားႀကီးႀကီးမားမားမွာ ဆင္းရဲမႈ မ်ဥ္း အေပၚႏွငေ ္ တ ့္ အာက္နားတစ္၀က ို တ ႔ို ြငသ ံ င ္ ာ အုႏ ွ က ၸ ယ္မာ ံ ၉)။ ယင္းအဓိပာ ့္ ်င္းႏွငျ့္ ဖစ္ေနပါသည္ (ပု- ွ ဆင္းရဲမမ ႈ ်ဥ္းကို မည္သည္ေ ့ နရာတြင္ ို က ထားမည္ကလ ္ ို ၍ ဆင္းရဲမက ႈ တ ို င ို း ု နည္း ငယ္ေရႊ႕ ၾကည္လ ္ တာရာတြင္ မ်ဥ္းကိအ ု ေ ့ ်ွ င္ပင္ တစ္ဖက္ကရလဒ္မ်ားလိက ္ ျပာင္းကုနျ္ ခင္း ံ ၁၀)။ ဥပမာအားျဖင့္ တစ္ေန႔လ်ွ င္ ကယ္လရ ျဖစ္သည္ (ပု- ို ီစားသုး ံ မႈပမာဏ ၂,၁၀၀ စံႏန ႈ း ္ ကို ဆင္းရဲမမ ွ ပ ႈ ်ဥ္းအျဖစ္သတ္မတ ္ ါက ေငြေၾကးအရ ု း တိင ့ င္းရဲမ်ဥ္း ၁၀ ရာခိင ္ သည္ဆ ္ န ု ႏ ္ ေလ်ာ့က်သြားၿပီး ဆင္းရဲႏြမး ႈ း ္ ပါးမႈမာ ွ ၂၈.၃ ရာခိင ု ႏ ႈ း ္ န ့ မွတ္ ၁၀ ရာခိင ္ ျဖစ္လာကာ ပြိဳင္အ ္ န ု ႏ ္ က် ႈ း ႈ ်ဥ္းကို ၁၀ ရာခိင ဆင္းမည္ ျဖစ္သည္။ ဆင္းရဲမမ ္ န ု ႏ ္ ျမႇငမ ႈ း ့္ ည္ဆပ ို ါက ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးမႈႏန ႈ း ့ မွတ္ ၉ ရာခိင ္ မွာ ပြိဳင္အ ္ န ု ႏ ္ နီးပါးတက္သြားမည္ ႈ း ႈ ်ဥ္းတစ္၀က ျဖစ္သည္။ ဆင္းရဲမမ ္ ြင္ အိမေ ို တ ္ ထာင္စအ ု မ်ားအျပား အုႏ ံ င ့္ ်င္းႏွင့္ ျဖစ္ေနျခင္း၏ အဓိပာ ွ က ွ အေျခအေန အေျပာင္းအလဲ ၸ ယ္မာ ု ု (adverse shock သိမ တစ္ခခ ို လာျခင္း) အနည္းငယ္မ်ွ ျဖစ္လ်ွ င္ပင္ ဆင္းရဲတြငး ႔ု ဟုတ္ ၀င္ေငြတး ္ ျမာက္သြားႏိင ္ မွ လြတေ ္ န္ျဖစ္ေစ၊ ု ရ ္ ထဲသ႔ို က်ဆင္းသြားရန္ျဖစ္ေစ အလားအလာရွိေၾကာင္း ျပေနပါသည္။ ဆင္းရဲတြငး ၃၁။ ္ ပါးမႈႏန ဆင္းရဲႏြမး ္ ၃၇ ဒသမ ၅ ရာခိင ႈ း ု ႏ ္ န ႈ း ္ ရွိသည္ျဖစ္ရာ ဆင္းရဲႏြမး ့္ ေအာက္ေျခတြင္ ရွိေနသည့္ လူဦးေရ ၄ဝ ရာခိင ္ ပါးသူမ်ားႏွင ္ န ု ႏ ္ မွာ ႈ း ူ င္ ျဖစ္သည္ဟု ဆိႏ အတူတပ ု င ္ ါသည္။ ထိေ ို ပ ႕ ်သည့္ ရည္ရြယခ ႔ု ၾကာင့္ လက္ေတြက ္ ်က္အားလုး ံ မွ်ေ၀ပိင ံ အတြက္ ၂၀၁၀ မွစတင္ၿပီး အားလုး ု ္ ု ေ ဆိင ့္ င္ေရးဆိသ ္ သာသာယာဝေျပာမႈျမႇငတ ွ ျမန္မာႏိင ု ည္မာ ု င ္ တ ံ ြင္ အႂကြငး ံ သတ္ေရးပင္ ျဖစ္သည္ဟု ဆိႏ ္ မဲ့ ဆင္းရဲမႈ အဆုး ို ပ ု င ္ ါသည္။ ပုံ ၉ - လူဦးေရ၏အစိတ္အပိုင္းႀကီးတစ္ခုသည္ ဆင္းရဲမႈမ်ဥ္း တစ္၀ိုက္ ပုံ ၁၀ - ဆင္းရဲမႈမ်ဥ္းအနည္းငယ္ေျပာင္းလဲလိုက္လွ်င္ပင္ ဆင္းရဲ ွ း ရည္မန ္ ခ်က္ ႏွစခ္ စ ု လုး ္ ပါးသူမ်ား၏ ၀င္ေငြတ ံ သည္ ဆင္းရဲ ႏြမး စုျပဳံႁပြတ္သိပ္ေနၾကသည္။ း ို ေအာင္ ေဆာင္ရြကျ္ ခင္းြ ႏွ မႈႏႈန္းတြင္ ႀကီးႀကီးမားမား ေျပာင္းလဲသာ ု တက္လာပါက ၎င္းတုိ႔ င့္ စီးပြားေရး ဖြံ႕ ၿဖိဳးတိး းႏိုင္သည္။ 5.00 း တိး ၏ ဘဝမ်ားလည္ ု ပ္သည္။ ု တက္လာရန္ လိအ 100.0 Poverty line: Poverty line 2300 calories 4.50 (440,345 kyat) 90.0 Distribution of consumption in Myanmar: ၃၂။ ု င ျမန္မာႏိင ံ ္ ၏ တိင 4.00 ္ တာ၍ရသည္ း ု Below the ့ စားသုး ံ မႈမညီမ ွ ေဒသတြငး ်ွ ခ်က္မာ 2009-2010 ္ 80.0 အိမန ု င ္ ီးခ်င္းႏိင ္ မ ံ ်ားႏွင့္ ႏႈိငး ္ ါက နိမသ ္ ယွဥပ ို တြရ ့္ ည္ကေ ႕ သည္ (ပု- ံ ၈)။ poverty Cumulative fraction of the population (%) ု 3.50 IHLCA-2 ကိက နဦးဆန္ line းစစ္ခ်က္ အရ ဂီနီ ကိနး မ်ား (UNDP AND GoM, 2011)70.0 ္ န္ဖး ္ ရွငတ ို သုည ဒသမ ၂ဝ ရရာ ယင္းမွာ ကမာၻ႔ Fraction of population (%) Above the poverty line Distribution of consumption ့ တန္းမ်ားအရ အဆင္အ 3.00 ့္ နသည့္ တန္ဖး ထူးထူးျခားျခား နိမေ ို ျဖစ္သည္ ။ သိ 60.0 ရ ႔ု ာတြင္ မၾကာေသးမီ Poverty အခ်ိနက ္ ္ ည့္ အခ်က္အလက္ ျပဳလုပသ expenditures in Myanmar: 2009-2010 rate if 2.50 line ွ ဆ ျပန္လန ႈ ်ားအရ အမွားအယြငး ္ န္းစစ္မမ ို သ ္ ျဖစ္ႏင ္ ည့္ အတိင ု း ္ အတာေဘာင္ ကို ထည္သ 50.0 ္ စဥ္းစားလ်က္ တြကခ ့ ြငး ို မွာ ္ ်က္သည့္ တန္ဖး 10% higher (46.00%) 2.00 ့ ါ) ဂီနီကိနး (ဇယားကြက္ ၃ ကို ၾကည္ပ ို သုည ဒသမ ၂၉ ျဖစ္လ ္ တန္ဖး ာခဲရ 40.0 ့ ာ မူလ တန္ Povertyဖ း ့ ာေသာ္လည္း စံသတ္မတ ို ထက္ျမင္လ rate ္ ်က္အရမူ ွ ခ with 2300 1.50 calorie line: ့္ နဆဲျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိင နိမေ ္ ၏ ု င ံ ေဒသတြငး ္ အိမန ု င ္ ီးခ်င္းႏိင ္ ံ အားလု 30.0 း ႔ု ြင္ မညီ ံ တိတ မ်ွ မႈသည္ ျမန္မာႏိင (37.50%) ္ ထ ု င ံ က္ပမ ု း ႕ ပိင ို ်ား (အခ်ဳိအ ္ တြင္ 1.00 Poverty ွ းသိသာစြာပိမ ထင္ရာ ု င ု ်ား) သည္။ ျမန္မာႏိင ္ ံ အတြငး ္ ကိၾု ကည္လ ့ ်ွ င္မူ 20.0 မညီမ ်ွ မႈသည္ ၿမိဳျ႕ ပ(သုည ဒသမ ၃၆) သည္ ေက်းလက္ (သုည ဒသမ rate: 0.50 if line 10% lower ၂၅) ထက္ အလြ 0.00 နပ ံ ၉)။ ျမန္မာႏိင ္ ို မ်ားသည္ (ပု- ု င ံ ္ ၏ ္ လးခုအၾကားတြင္ ျမစ္၀ကြၽန္းေပၚ (သုည ဒသမ ၃၃) သည္ လယ္ယာေဂဟဇုနေ (28.30%) 10.0 1,060,000 1,140,000 1,220,000 1,300,000 1,380,000 1,460,000 1,540,000 1,620,000 1,700,000 1,780,000 1,860,000 1,940,000 100,000 180,000 260,000 340,000 420,000 500,000 580,000 660,000 740,000 820,000 900,000 980,000 20,000 ့ း အျမင္ဆ ွ တစ္ပင ံု ျဖစ္သည္။ ယင္းသိျ႔ု ဖစ္သည္မာ ္ က ယင္းေဒသတြင္ ရန္ကန ို း ို သာ္လည္း ု ၿ္ မိဳ႕ (သုည ဒသမ ၃၆) ပါ၀င္ေန၍ျဖစ္သည္ဆေ 0.0 0 500,000 1,000,000 1,500,000 2,000,000 ့ ေ လယ္ယာေျမကဲသ သာ အဓိက ႔ို Per-adult-equivalent က်သည္ expenditure ု ဆ ့ ပိ(kyat, per-year င င ္ မ ္ delta-urban ို မ ႈ ်ားရွ ိပင prices) ္ ြငတ ို ခ ့္ ြင္ မညီ မ်ွ ျမင္မ ့ ားမႈ Per-adult-equivalent ကလည္ expenditure per-year တစ္ း (kyat, ပင ္ ျဖစ္ ို း delta-urban သည္။ က်န္သည္ေ prices) ့ ဒသမ်ား ့ ်ားမွာမူ သိပမ အၾကားမညီမ်ွ မႈအဆင္မ ္ ကြာျခားၾကပါ။ ရင္းျမစ္။ ၂၀၀၉-၂၀၁၀ IHLCA စစ္တမ္းအခ်က္အလက္ေလ့လာဆန္းစစ္မႈအသစ္မွ ကမၻာ့ဘဏ္၀န္ထမ္းမ်ား၏ခန္႔မွန္းတြက္ခ်က္မႈ ပုံ ၁၁ - ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ မညီမွ်မႈသည္ ႏႈိင္းယွဥ္မႈအရနိမ့္သည္။ ပုံ-၁၂ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲတြင္မူ မညီမွ်မႈသည္အမ်ဳိးမ်ဳိးျဖစ္ေနသည္။ 50 0.40 0.36 45 Philippines China Gini coefficient of inequality (consumption) (2009) 0.35 0.33 Gini coefficient of inequality (consumption) (2009) 40 Laos Thailand 0.30 Cambodia (2008) Vietnam (2010) 0.30 0.29 (2009) (2008) 0.26 35 Indonesia 0.25 0.25 India (2010) (2010) Bangladesh 0.25 30 (2010) MYANMAR 0.20 25 (2010) 20 0.15 15 0.10 10 0.05 5 0.00 0 Hills Coastal Urban Rural Dry zone Delta Myanmar 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 GDP per-capita (current USD) ရင္းျမစ္။ ၂၀၀၉-၂၀၁၀ IHLCA စစ္တမ္းအခ်က္အလက္ေလ့လာဆန္းစစ္မႈအသစ္မွ ကမာၻ႔ဘဏ္၀န္ထမ္းမ်ား၏ခန္႔မွန္းတြက္ခ်က္မႈ 8 ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 35 ု ္ ဆင္းရဲႏမ ခ။ ေနရာေဒသအလိက ္ ပါးမႈပ်ံ႕ႏွတ ြ း ိွ ႈ ႔ံ ည္ရမ ၃၃။ ျမန္မာႏိင ္ တ ု င ္ ပါးမႈျဖစ္ပြားျခင္းသည္ ပထ၀ီ၀င္ေနရာေဒသအမ်ဳိးမ်ဳိးကိလ ံ ြင္ ဆင္းရဲႏြမး ို ၿ္ ပီး သိသိသာသာ ကြာျခားသြားသည္။ စိက ု ပ ု က ္ ်ဳိးေရး ္ ်ားကိၾု ကည္လ ေဂဟဇုနမ ္ ပါးမႈႏန ့ ်ွ င္ ဆင္းရဲႏြမး ္ သည္ ကမ္း႐ိး ႈ း ု တန္းေဒသဇုန္ (၅၃ ဒသမ ၁ ရာခိင ု ႏ ္ န ္ ) တြငအ ႈ း ့ း ္ ျမင္ဆ ံု ၊ ေျခာက္ေသြ႕ ု ႏ ရပ္ဝန္းဇုန္ (၂၉ ဒသမ ၅ ရာခိင ္ န ႈ း ္ ) က အံအ ့ ားသင္စ ့္ း ့ ရာ ေကာင္းေလာက္ေအာင္ပင္ အနိမဆ ံု ျဖစ္ၿပီး ေတာင္တန္းေဒသမ်ား (၄၀ ု ႏ ဒသမ ၉ ရာခိင ႈ း ္ န ု ႏ ္ ) ႏွင့္ ျမစ္၀ကြၽန္းေပၚေဒသ (၄၀ ဒသမ ၄ ရာခိင ္ န ႈ း ္ ) တိက ႔ု ္ ိေ ၾကားအလယ္တြငရ ို င ွ နရာ တစ္ႏင ံ း ္ လ ံု အဆင့္ ႈ း ဆင္းရဲႏန ံ ၁၃)။22 ဆင္းရဲႏြမး ္ ႏွင့္ နီးစပ္ေနသည္ (ပု- ္ ပါးမႈႏန ႈ း ္ သည္ ျပည္နယ္ႏင ွ တ ို း ့္ င ု လ ္ ေဒသႀကီးမ်ား အလိက ္ ည္း ကြာျခားသြားသည္။ ု ပ အခ်ဳိ႕ ျဖစ္ရပ္မ်ားတြင္ စိက ္ စ္ခတ ္ ်ဳိးေရးေဂဟဇုနတ ံ ၁၄)။ ရခိင ု ည္းမွာပင္လ်ွ င္ ကြျဲ ပားသည္ (ပု- ု တန္းေဒသ)ႏွင့္ ု ျ္ ပည္နယ္ (ကမ္း႐ိး ္ွ င ဘဂၤလားေဒ့ရႏ ္ ႏ ို င ံ င ွ ့္ နယ္စပ္တစ္ေလွ်ာက္ရိွ ခ်င္းျပည္နယ္ (ေတာင္တန္း ေဒသ) တိမ ႔ု ာ ွ ြငအ ွ လက္ရိတ ံု ျပည္နယ္မ်ားျဖစ္ၿပီး ္ ဆင္းရဲဆး ု ႏ ၇၈ ႏွင့္ ၇၁ ဒသမ ၅ ရာခိင ႈ း ္ န ္ (ေတာင္တန္းေဒသ) တိမ ္ စီ အသီးသီးရွိၾကသည္။ ဧရာဝတီ (ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚ)ႏွင့္ ရွမး ွ ၄ဝ ေက်ာ္ ႔ု ာ ု ၾ္ ကသည္။ ေျခာက္ေသြရ ျဖင့္ ဒုတိယလိက ္ င ႕ ပ္ဝန္းေဒသ အပါအ၀င္ တ႐ုတႏ ွ ထ ့္ င ို း ္ တိႏ ွ ထ ႔ု င ွ ည့္ ေတာင္ေပၚျပည္နယ္ ့္ ိစပ္ေနသည့္ က်န္ရိသ ္ ူ တစ္ႏင မ်ားတြငမ ္ လ ို င ံ း ံု အဆင့္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးမႈႏန ႈ း ့္ ည္ကေ ္ ထက္ တစ္ေျပးညီနိမသ ႕ ိရ ို တြရ ွ သည္။ ၃၄။ ္ ပါးမႈ အေျခအေနအျမင္ဆ ့ း ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးသူ အမ်ားစုေနထိင ံု ေဒသမ်ားသည္ ဆင္းရဲႏြမး ု သ ္ ါ။ ထိေ ႔ု ၾကာင့္ ဆင္းရဲ ္ ည့္ ေနရာမ်ားေတာ့ အၿမဲမဟုတပ ္ ပါးသူအေပၚ ပထ၀ီအေနအထားအရ ပစ္မတ ႏြမး ္ ားစဥ္းစားရာတြင္ ဆင္းရဲႏြမး ွ ထ ္ ပါးမႈႏန ႈ း ္ ကိေ ု ရာ၊ ထိေ ္ ေနထိင ု ဒသအတြငး ္ ည့္ ု သ ္ ပါးသူ အခ်ဳိးအဆပမာဏကိပ ဆင္းရဲႏြမး ့ ြငး ု ါ ထည္သ ို ည္။ ဥပမာအားျဖင့္ လူဦးေရမ်ားျပားမႈေၾကာင့္ ေျခာက္ေသြရ ္ စဥ္းစားရန္လသ ႕ ပ္၀န္း ေဒသႏွင့္ ႔ု ာ ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚေဒသတိမ ွ ု တန္းေဒသ ကမ္း႐ိး သိမ ႔ု ဟုတ္ ေတာင္ေပၚေဒသမ်ားထက္ ္ ပါးမႈ ဆင္းရဲႏြမး ျဖစ္ပြားမႈတြင္ ့္ သာ္လည္း ျမန္မာႏိင နိမေ ္ ၏ ု င ံ ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးသူမ်ားအားလုး ံ ၏ သုး ံ ပုႏ ွ ပ ံ စ ံု ီးပါးမွ်သည္ ထိေ ္ န ႔ ်င္ဘက္ အေျခ ု ဒသမ်ားမွျဖစ္သည္။ ဆန္က ွ တ အေနအားျဖင့္ ခ်င္းျပည္နယ္သည္ ျပည္နယ္ႏင ္ို း ့္ င ံ တိအ ္ ေဒသႀကီး အားလုး ႔ု နက္ ၇၁ ဒသမ ၅ ရာခိင ု ႏ ္ န ္ ျဖင့္ ဆင္းရဲမႏ ႈ း ႈ း ႈ န ္ ဒုတိယ ့ း အျမင္ဆ ို င ံု ျဖစ္ေသာ္လည္း ျပည္နယ္၏ လူဦးေရနည္းပါးမႈေၾကာင့္ တစ္ႏင ံ း ္ လ ံု ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးမႈ၏ ၁ ဒသမ ၄ ရာခိင ု ႏ ႈ း ္ န ု ာ ကိယ ္ မွ်ကိသ ္ ား ု စ ု ႏ ျပဳသည္။ ရခိင ွ ဧ ္ င ႔ို ာ ့္ ရာဝတီတမ ွ မူ ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးမႈႏန ႈ း ္ မွာေရာ ဆင္းရဲႏြမး ု း ္ ပါး လူဦးေရပိင ု စ ္ မွာပါ ကိယ ု ျ္ ပည္နယ္ ္ ားျပဳမႈ ႀကီးသည္။ ရခိင ္ ပါးမႈႏန သည္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ၇၈ ရာခိင ႈ း ္ န ု ႏ ႈ း ္ ျဖင့္ ျမန္မာ့ ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါး ဦးေရစုစေ ု ပါင္း၏ ၁၄ ဒသမ ၉ ရာခိင ္ န ု ႏ ္ ကို ကိယ ႈ း ္ ားျပဳထားသည္။ ု စ ္ စားႏွင့္ အေတာ္အတန္ျမင္ေ ဧရာ၀တီသည္ ျပည္နယ္ အရြယအ ္ (၄၅ ဒသမ ၇ ရာခိင ့ သာ ဆင္းရဲမႈ ႏႈနး ု ႏ ္ န ႈ း ႔ု ၾကာင့္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ) တိေ ္ ပါး လူဦးေရ ု ပါင္း၏၁၈ရာခိင စုစေ ္ န ု ႏ ္ ကိက ႈ း ု ယ ို စ ္ ားျပဳသည္။ဆင္းရဲႏမ ္ ပါးမႈကေ ြ း ု ္ပစ္မတ ို လွ်ာ့ခ်ရာတြင္ပထဝီအေနအထားအလိက ္ ားျခင္းတြင္ဆင္းရဲ ွ ထ ္ ပါးမႈႏန ႏြမး ္ ကိေ ႈ း ု ရာ လူဦးေရ ကိယ ု စ ္ ားျပဳမႈကပ ့ ြငး ို ါ ထည္သ ို ည္။ ္ စဥ္းစားရန္လသ ု ္ ဆင္းရဲမႈႏႈန္းႏွင့္ ဆင္းရဲႏမ ပုံ ၁၃ - ၂၀၀၉/၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စိုက္ပ်ဳိးေရး ေဂဟဇုန္အလိက ြ ္းပါးသူဦးေရ 60.0 Coastal Number of poor, by agroe-cological zone(millions) 3.1 million 50.0 Delta 40.0 4.6 million Hilly Poverty rate (%) 2.5 million 30.0 Dry zone 5.3 million 20.0 10.0 0.0 0.0 5.0 10.0 15.0 20.0 25.0 30.0 35.0 40.0 45.0 50. Share (%) of national POPULATION ရင္းျမစ္။ ၂၀၀၉-၂၀၁၀ IHLCA စစ္တမ္းအခ်က္အလက္ေလ့လာဆန္းစစ္မႈအသစ္မွ ကမၻာ့ဘဏ္၀န္ထမ္းမ်ား၏ခန္႔မွန္းတြက္ခ်က္မႈ ၃၅။ ရန္ကန ု တ ို ပု ္ င း ံ ၁၄ - ၂၀၀၉ း၏/၂၀၁၀ ္ ေဒသႀကီ ခုႏ ဆင္းရဲ ႏြမ ွစ္ းျမန္ ပါးမႈ ႈ ုငး မာႏိ ႏန ္ ္ငံ၏ ၃၄တိ ုင္းေဒသႀကီ ရာခိ ု ႏ င ္ န ႈ း းႏွင့္ျပည္ ္ သည္ အံ နၾ့ ယ္ အလိုက္ ဆင္းရဲ သစရာေကာင္ မႈႏႈန့္းႏွ သည္ ႏႈ င့္ ဆင္ န း းရဲ ္ ျဖစ္သႏြမ ည္ ။ (ပု ္းပါးသူ ဦံ းေရ - ၁၄)။ ႏိင ု င ္ ၏ ံ စီးပြားေရးၿမိဳ႕ သာ ရန္ကန ႀကီးႏွစၿ္ မိဳ႕ ျဖစ္ေ90.0 ္ င ု ႏ ့္ ႏၲေလးတိ၏ ွ မ ႔ု အခန္းက႑ကို ထည္သ ့ ြငး ္ စဥ္းစားပါက မႏၲေလးတိင ္ ေဒသႀကီး၏ ၃၃ ရာခိင ု း ္ န ု ႏ ္ ဆိေ ႈ း ု သာ Number of poor, by state or region (millions) ္ ဂဏန္းမွာ80.0 ကိနး ့ ားသည္ဟု ဆိႏ လည္း ျမင္မ ို သ ု င ္ ည္။ အဆိ Rakhine ု ါ အသြငက ပ ူ ေျပာင္းကာလ ဆင္းရဲႏြမး ္ း ႈ း ္ ပါးမႈႏန ့ ်ားသည္ ၿမိဳ႕ ျပေဒသ ္ အျမင္မ 2.3 မ်ားတြင္ လူေနမႈ 70.0 ကန ္ ်စရိတ္ ျမင္မ ု က ွ ့္ ျမင္တ ့ ားမႈႏင ့ က္လာေနမႈတေ ့ ည္း တစ္စိတတ ္ စ္ပင ႔ို ၾကာင္လ ္ အားျဖင့္ ေတြရ ို း ႕ ျခင္းျဖစ္သည္။ ၿမိဳ႕ ႀကီး Chin မ်ား၌ အေျခခံအေဆာက္ 0.2 အအုပ ို း ံ င ု ကာင္းၿပီး အေျခခံ၀န္ေဆာင္မမ ္ ပိေ ႕ နလူတန္းစားမွာ အဆိပ ႈ ်ားလည္းသာေသာ္လည္း ၿမိဳေ ု ါ ဝန္ေဆာင္မႈ 60.0 မ်ားရရွိရန္အတြက္ ေစ်းႀကီးေပးရသည္။ တည္ၿငိမၿ္ ပီး ၀င္ေငြေကာင္းေသာအလုပမ ္ ်ားရရွိႏင ို မ ္ ႈ ့္ ါးျခင္းကလည္းၿမိဳ႕ ျပေနဆင္းရဲ နိမပ Poverty rate (%) 50.0 Shan (S) ္ ပါးမႈ၏ အေျခခံ ႏြမး ု သ အေၾကာင္းတရားတစ္ချု ဖစ္သည္။ ရန္ကန Shan (E) ွ ပ ္ ည္ ယခုႏစ ္ င ို း Taninthayi 0.4 ္ ေက်းလက္ေနလူတန္းစားမ်ားအတြက္ ္ မ်ားအတြငး 0.7 Ayeyarwady 2.8 40.0 0.2 0.4 Shan (N) Magway Yangon 0.6 Bago (W) 1.2 0.5 1.8 30.0 Mandalay 2.0 Kayah Sagaing Kayin 0.0 1.0 22 ျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္းမ်ားကို ေဂဟစီ 20.0 းပြားေဒသေလးခုအ တြင္းသို႔ ထည့္သြင္းပု 0.3 ံမွာ ေတာင္ Bago (E) တန္းေဒသ (ခ်င္း၊ ကခ်င္၊ ကယား၊ ကရင္၊ ရွမ္း)၊ ေျခာက္ေသြ႕ ရပ္၀န္းေဒသ (ပဲခူး၊ မေကြး၊ မႏၱေလး၊ စစ္ကိုင္း)၊ Mon 0.6 (ဧရာ၀တီ၊ ရန္ကုန္) တို႔ျဖစ္သည္။ ကမ္း႐ိုးတန္းေဒသ (ရခိုင္၊ မြန္၊ တနသၤာရီ) ႏွင့္ ျမစ္၀ကၽြန္းေပၚ 0.4 10.0 0.0 0.0 2.0 4.0 6.0 8.0 10.0 12.0 14.0 16.0 18. Share (%) of national POPULATION 36 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ္ ကိင အလုပအ ္ ခြငအ ု အ ့္ လမ္းႏွင့္ ဘ၀တိး ု တက္ရာတိး ု တက္ေၾကာင္း အတြက္ ဆြေ ့ ည္။ သိရ ဲ ဆာင္ရာေနရာတစ္ချု ဖစ္လာခဲသ ု ခြင့္ ႔ု ာတြင္ ထိအ ံ း အလမ္းအသစ္မ်ားထပ္မတ ု း ို ပြားမႈအပိင ွ ျဲ ဖစ္သည္။၂၀၀၉/၂၀၁၀ အိမေ ္ တြင္ ေႏွးေကြးလ်က္ရိဆ ု ်ား၏စား၀တ္ေနေရး အေျခအေန ္ ထာင္စမ ံု လ့လ ဘက္စေ ာမႈ- ပုံ ၁၃ စစ္တမ္ ၂၀၀၉ IHLCA2 /း၂၀၁၀ အခ်က္ ခုႏွစ္ ျမန္ မာႏိုင္ငမ ံ၏်ားအရ ၿမိဳ႕ ျပေနဆင္ စိုက္ပ်ဳိးေရး ေဂဟဇုန္အးရဲ ႏ လိ ္ ပါးသူ ု ြမး က လ ဆင္းရဲမ တ ူ ္းႏွင ႈႏႈန န့္္ းဆင္ စားမွ ာမ းရဲႏြ ္းေဘာင္ မ၀င္ေသာက႑မ်ား သိမ ပါးသူဦးေရ ႔ု ဟုတ္ ၾကံဳရာက်ပန္း ေဆာက္ 60.0 လပ ္ ရး သိမ ု ေ ႔ု ဟုတ္ အျခား၀န္ေဆာင္မက ္ မားမ်ားအျဖစ္သာ အလုပအ ္ ကိင ႈ ႑မ်ားရွိ ေအာက္ေျခအလုပသ ္ ရွိၾက ု ရ Coastal Number of poor, by agroe-cological zone(millions) 3.1 million သည္က မ်ားသည္ 50.0 ။ ထိျ႔ု ပင္ ၎င္းတိအ ွ ပညာေရး အခြငအ ႔ု မ်ားစုမာ ့္ လမ္းလည္းနည္းပါးခဲသ ္ န္းကြၽမ္းက်င္မအ ႈ ပိင ့ လို လုပင ္ လည္း အားနည္း ု း ၾကသည္။ Delta 40.0 4.6 million Hilly Poverty rate (%) 2.5 million 30.0 Dry zone ၃၆။ ု ၏ ရန္ကန ႈ န ္ ဆင္းရဲမႏ ႈ း ္ မွာ ျမင္မ ့ ားေသာ္လည္း ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးမႈခ်င္း ႏႈိငး ္ ်ွ င္ က်န္ေဒသမ်ားထက္ ္ ယွဥလ ု ကာင္းသည္။ ဆင္းရဲ အေျခ အေနပိေ 5.3 million ္ ပါးသူအိမေ ႏြမး ထာင္စအ ္ 20.0 ု မ်ားအျပားမွာ ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးမႈမ်ဥ္းအနီးတစ္၀က ို ႏ ွ ့္ မ်ဥ္းေအာက္ နားကပ္လ်က္နားတြငသ ္ င ံ အရင္းႏွင့္ ္ ာ အလုး ရွိေနၾကသည္။ စီးပြားေရးတိး 10.0 ု တက္မက ့္ င္ႏင ႈ ို ေကာင္းစြာျမႇငတ ္ ည္၊ စီးပြားေရးအခြငအ ို မ ႕ ြငႏ ့္ လမ္းမ်ားကို ခ်ဲထ ္ င ္ ည္ဆလ ို မ ႔ု တြက္ ို ်ွ င္ ၎င္းတိအ ္ မွ အျမန္ဆး ဆင္းရဲတြငး ္ ထြကလ ံု ႐ုနး ္ ာႏိင ု ေ ္ ျခရွိသည္။ အဆိပ ့္ က္စပ္ေနေသာ ကိစရ ု ါအကူးအေျပာင္းျဖစ္စဥ္အပါအ၀င္ ၎င္းႏွငဆ ၥ ပ္မ်ားျဖစ္ 0.0 ့ ်က္ သည့္ ေမွ်ာ္လင္ခ 0.0 နအ အလြ5.0 ္ ကြၽံ ႀကီ းျခင္း၊ မညီ 10.0 15.0 မ်ွ မႈမ်ား 20.0 ု ို ေပၚေပါက္ ပိမ 25.0 လ 30.0 Share (%) of national POPULATION ု ျ္ ခင္ ာႏိင းႏွင့္ အမ်ားျပည္ 35.0 40.0 သ ူ အသုး 45.0 ံ ျပဳႏိ 50. ု သ င ္ ည့္ ပစၥညး ္ မ်ား ႈ ်ား ရရွိႏင ႏွင့္ အေျခခံ၀န္ေဆာင္မမ ္ န္ အာမခံခ်က္ရိေ ို ရ ိ႔ု ို စီမခ ွ စရန္တက ံ န္ခ ႔ ႏ ြဲ င ို ရ ႕ို ည္ ဆင္းရဲႏြမး ္ န္တသ ္ ရာတြင္ ျမန္မာႏိင ္ ပါးမႈကို ေျဖရွငး ္ ံ ု င ရင္းျမစ္။ ၂၀၀၉-၂၀၁၀ IHLCA စစ္တမ္းအခ်က္အလက္ေလ့လာဆန္းစစ္မႈအသစ္မွ ကမၻာ့ဘဏ္၀န္ထမ္းမ်ား၏ခန္႔မွန္းတြက္ခ်က္မႈ ို ရ အေနႏွင့္ ရင္ဆင ္ ခၚမႈတစ္ရပ္ပင္ျဖစ္သည္။ ္ မည့္ အေရးႀကီးသည့္ စိနေ ပုံ ၁၄ - ၂၀၀၉/၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ တိုင္းေဒသႀကီးႏွင့္ျပည္နယ္အလိုက္ ဆင္းရဲမႈႏႈန္းႏွင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူဦးေရ 90.0 Number of poor, by state or region (millions) 80.0 Rakhine 2.3 70.0 Chin 0.2 60.0 Poverty rate (%) 50.0 Shan (S) Taninthayi 0.7 Ayeyarwady Shan (E) 0.4 2.8 40.0 0.2 0.4 Shan (N) Magway Yangon 0.6 Bago (W) 1.2 0.5 1.8 30.0 Mandalay 2.0 Kayah Sagaing 0.0 Kayin 1.0 20.0 0.3 Bago (E) Mon 0.6 0.4 10.0 0.0 0.0 2.0 4.0 6.0 8.0 10.0 12.0 14.0 16.0 18. Share (%) of national POPULATION ရင္းျမစ္။ ၂၀၀၉-၂၀၁၀ IHLCA စစ္တမ္းအခ်က္အလက္ေလ့လာဆန္းစစ္မႈအသစ္မွ ကမၻာ့ဘဏ္၀န္ထမ္းမ်ား၏ခန္႔မွန္းတြက္ခ်က္မႈ ႈ ဏ္ကုိ ခံစားေနရသည့္ အေျခခံလတ ဂ။ ဆင္းရဲမဒ ႈ အေၾကာင္းတရားမ်ား ူ န္းစား၏ လကၡဏာရပ္မ်ား၊ အညမညမ်ားႏွင့္ ဆင္းရဲမ၏ ၃၇။ ့္ င ဝင္ေငြနိမႏ ္ အ ို င ံ မ်ားစုရိွ ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးသူမ်ားကဲသ ့ ပ ႔ို င္ ျမန္မာႏိင ္ ရ ု င ္ ပါးသူမ်ားမွာ ေက်းလက္ေဒသမ်ား၌သာ အမ်ားအျပားေနထိင ံ ိွ ဆင္းရဲႏြမး ု ္ ႕ု စားဝတ္ေနေရးအတြက္ လယ္ယာစိက ၾကၿပီး ၎င္းတိ၏ ္ ်ဳိးေရးႏွင့္ ၾကံဳရာက်ပန္း အလုပအ ု ပ ို နၾကရကာ လူသားအရင္းအႏွီးအဆင္န ္ ေပၚသာ မွီခေ ့ ိမ့္ ္ တၳဳႏွင့္ ဘ႑ာေရးပိင ပါးျခင္း၊ ႐ုပဝ ္ င ု ဆ ို မ ္ န ႈ ည္းပါးျခင္း၊ အရည္အေသြးရွိ အေျခခံ ဝန္ေဆာင္မမ ႈ ်ားရရွိႏင ္ ခ ို မ ႕ ျ့ဲ ခင္း၊ အခက္အခဲမ်ဳိးစုအ ႈ ်ဳိတ ံ တြက္ ႕ သ အခုအခံမရွိျခင္း၊ ခ်ဳိင ံ ်ား၊ ေကာင္းစြာ လည္ပတ္ျခင္း မရွိသည့္ ေစ်းကြကမ ့ဲ ည့္ အေျခခံအေဆာက္အအုမ ္ ္ ်ား၊ အားမေကာင္းသည့္ အင္စတီက်ဴးရွငး မ်ားႏွင့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား မျပည့စ ံု ဳွ တိေ ႕ု ၾကာင့္ ေစ်းကြကမ ္ မ ့္ ်ိတဆ ္ ်ားႏွငခ ္ က္ရာတြင္ အားနည္းျခင္းတိက ႕ ပါသည္။ သိရ ႔ု ာတြင္ ႔ု ို ေတြရ ု ါသြငျ္ ပင္လကၡဏာအမ်ားအျပားမွာ ဆင္းရဲႏြမး အဆိပ ႕ သည္ေတာ့မဟုတဘ ္ ပါးသူမ်ားမွာခ်ည္း ေတြရ ္ ဲ ျမန္မာျပည္သူ တစ္ရပ္လး ႕ ံု ၌ေတြရ 9 သည္လ့ ကၡဏာမ်ားလည္းျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာ ႏိင ္ သ ု င ံ ည္ အေျခခံက်ေသာ ေခတ္စနစ္ပစ ႈ ျပဳလုပရ ံု ံ ေျပာင္းလဲမမ ္ ေသးသည့္ ၀င္ေငြနိမ့္ ု င ႏိင ံ စ္ချု ဖစ္သလို အားနည္းေသာ အမ်ားျပည္သ၀ ္ တ ူ န္ေဆာင္မ၊ ႈ အားနည္းေသာ အင္စတီက်ဴးရွငး ္ မ်ား၊ အကန္အ ့ ိသ ႕ သတ္ျဖင္ရ ွ ည့္ ္ ေဆာင္ရည္ႏင စြမး ွ ့္ မဖြၿ႔ံ ဖိဳးေသာေစ်းကြကမ ္ ်ားစသည္လ ့ ကၡဏာမ်ားကို ပိင ု ဆ ို ထ ္ င ္ ားပါသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ေက်းလက္ေဒသတြင္ ဆင္းရဲ ္ ပါးသူလဦ ႏြမး ု ႏ ူ းေရ၏ ၇၆ ရာခိင ႈ း ္ န ္ ႏွင့္ လူဦးေရတစ္ရပ္ လံး ု ၏ ၇၄ ရာခိင ု ႏ ႈ း ္ န ု ၾ္ ကသည္။ လယ္ယာက႑သည္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ေနထိင ္ ပါးသူ ္ ာမက အိမေ ဦးေရ၏ထက္၀က္အတြကသ ံ ၏ထက္ဝက္နီးပါးအတြကလ ္ ထာင္စု အားလုး ္ န္ေရး ပင္မေက်ာ႐ိး ္ ည္း ဘ၀ရွငသ ္ န္းျဖစ္ ု လုပင ႈ ်ားအပိင ေနပါသည္။ အေျခခံ ၀န္ေဆာင္မမ ္ တြင္ ဆင္းရဲႏြမး ု း ္ ပါးသူမ်ားရရွိခစ ံ ားႏိင ု မ ႈ ိမၿ့္ ပီး အခ်ဳိ႕ ျဖစ္ရပ္မ်ားတြင္ သိသိသာနိမေ ္ န ့္ သာ္လည္း ္ မ ဆင္းရဲ သားမဟုတသ ု န္ေဆာင္မမ ူ ်ား ထိ၀ ႈ ်ားရရွိမက ႈ ိနး ္ ဂဏန္းမွာလည္း နည္းပါးဆဲပင္ျဖစ္သျဖင့္ အေျခခံ၀န္ေဆာင္မမ ့ း ႈ ်ား ျဖန္ျ႔ ဖဴးပံပ ို ေပး ု ေ ႏိင ္ ပါးသူမ်ားႏွငသ ္ ရးသည္ ဆင္းရဲႏြမး ့္ ာသက္ဆင ို ေ ္ သာ စိနေ ္ ါ (ပု- ္ ခၚမႈ တစ္ရပ္ေတာ့ မဟုတပ ံ ၁၅)။ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 37 ပုံ ၁၅ - အေျခခံ၀န္ေဆာင္မႈမ်ား ရရွိႏိုင္မႈ 100 Poor Non-poor Access to basic services Fraction (%) with access 80 60 40 20 0 Piped water Toilets and covered pit latrines Public electricity Post-primary education ရင္းျမစ္။ ၂၀၀၉-၂၀၁၀ IHLCA စစ္တမ္းအခ်က္အလက္ေလ့လာဆန္းစစ္မႈအသစ္မွ ကမၻာ့ဘဏ္၀န္ထမ္းမ်ား၏ခန္႔မွန္းတြက္ခ်က္မႈ ၃၈။ ္ ထာင္စတ အိမေ ု စ္ခု ဆင္းရဲရျခင္းႏွင့္ အႀကီးအက်ယ္ အညမညအျဖစ္ဆး ံု ေတြရ ႕ ိႏ ွ င ို သ ္ မွ်လကၡဏာမ်ားထဲတြင္ အထင္ရာ ံ သုး ွ းဆုး ွ ည္။ ံ ခုရိသ အိမေ ပု ္ ထာင္စ၏ ံ ၁၆ ု ေနထိင - ျမန္ မ ု ရ ာႏိ ု င္ ငံ ္ ာ၊ ေျမယာပိငေက်းလက္ ု ဆေဒသ ္ ိင ္ ႏ ု မ ေျမပိ ႈ င ု င ွ ့္ ကိး္ ဆ ိ ု ု ကြယယင္ မႈ ႏ ွ င ့ ္ ဆင္ း ႏ ရဲ ္ ၾံု ကည္မ/ မ ြ ္ း ပါးမႈ အေျခအေန ႈ လူမ်ဳိး/ဘာသာ စကားဆိင ္ ာ အမွတလ ု ရ ္ ကၡဏာ (identity) တိျ႔ု ဖစ္သည္။ ႔ု နက္ ေနထိ ယင္းတိအ 80.0 ု ရ င ္ ာေဒသ၏အေရးပါမႈက ို ေရွ Land ႕ ပိင အ cultivation ္ မ်ားတြ း ု rights င္ ေဆြ and poverty းေႏြ in rural းၿပီးျဖစ္သျဖင့္ က်န္သည္ႏ Myanmar ့ စ ွ ခ ္ က ု ို ယခုဆက္လက္ေဆြးေႏြး တင္ျပမည္ျဖစ္ပ70.0 ါသည္ ။ Landless Less than 2 acres More than 2 acres 60.0 ပုံ ၁၅ - အေျခခံ၀န္ေဆာင္မႈမ်ား ရရွိႏိုင္မႈ Poverty rate (%) 50.0 ၃၉။ ု င ျမန္မာႏိင ံ ဆင္ ္ ၌ းရဲႏြမး 100 ္ ပါးမႈသည္ အထူးသျဖင့္ ျမစ္၀ကၽြနး ္ ေပၚ၊ ကမ္း႐ိး ႕ ပ္၀န္း ေဒသတိတ ု တန္းႏွင့္ ေျခာက္ေသြရ ႔ု ြင္ ေျမမပိင ္ င ု ဆ ္ ႈ သိမ ို မ ႔ု ဟုတ္ 40.0 Poor Non-poor Access to basic services ္ ပ အလုပလ ္ န္ ေျမယာမပိ ု ရ ု မ င ု ပ ္ ႈ (စိက ္ ်ဳိးႏိင ု ေ ္ သာေျမဧရိယာ ၂ ဧကေအာက္ ေလ်ာ့သည့္ စိက ္ ်ဳိးထြနရ ု ပ ို ခ ္ က္ပင ့္ ေၾကာင့္ အမ်ားဆုး ္ ြင) ံ ျဖစ္ရ Fraction (%) with access 80 30.0 ႏ ့ ငွ ့္ ၂ ဧကေအာက္သာပိင သည္။ ေျမယာမဲ20.0 ္ ည္လ ု သ ့ ယ္ယာ စိက ု ပ ္ ်ဳိးေရးသမားေက်းလက္ေနမ်ားသည္ ျမန္မာႏိင ု င ံ ဦ ္ လ ံ စ ူ းေရ၏ ငါးပုႏ ္ ံု ွ ပ 60 အထိ ပါ၀င္ေသာ္ ္ ပါးသူဦးေရ စုစေ လည္း ဆင္းရဲႏြမး 10.0 ွ ည္။ ေျမယာႏွငဆ ု ပါင္း၏ထက္၀က္ေက်ာ္ရိသ ္ ပါးမႈအၾကား ပတ္သက္မႈ ့္ င္းရဲႏြမး 40 ျမစ္၀ကြၽန္းေပၚ၊ ကမ္း႐ိး ႏွင့္ အထူးသျဖင့္ 0.0 ႕ ပ္၀န္းေဒသမ်ား၌ အထူးအားေကာင္းသည္ (ပု- ု တန္းႏွင့္ ေျခာက္ေသြရ ံ ၁၆)။ ေတာင္တန္းေဒသ Rural-hills Rural-dry Rural-coastal Rural-delta 20 ု ါ အညမညသေဘာသိပမ မ်ား၌ အဆိပ ္ ေတြရ ႕ ေသာ္လည္း ယင္းမွာ အဓိကအားျဖင့္ ေျမယာမပိင ု ဆ ္ င ္ ႈ ရွားပါးျခင္းႏွင့္ ရွငး ို မ ္ လင္း သစ္ေတာ ေျမေပၚတြင္ရင္ းျမစ္။ ၂၀၀၉-၂၀၁၀ IHLCA စစ္တမ္းအခ်က္အလက္ေလ့လာဆန္းစစ္မႈအသစ္မွ ကမၻာ့ဘဏ္၀န္ထမ္းမ်ား၏ခန္႔မွန္းတြက္ခ်က္မႈ 0 ေရႊ ႕ ျပာင္းေတာင္ ေ ယ Piped ာလုပမ water ္ ကႈ ို ေတြ ႕ and ရ Toilets ျခင္းတိေ ႔ု pit ၾကာင္ covered ျ့ ဖစ္သည္ latrines ။ ထိ Public ျ႔ု ပင္ ေျမအရည္Post-primary အေသြး ပိ electricity ည ု ၿ့ံ ပီး တစ္ပင education ို တ ္ စ္ႏင ို အ ္ တြက္ ု ပ ပင္လ်ွ င္ စိက ု အ ္ ်ဳိးေျမက်ယ္က်ယ္ ပိလ ို ပ္သည့္ ေတာင္ေပၚေဒသမ်ားတြင္ ထြနယ ္ က္စက ို ပ ္ ်ဳိးေျမ ၂ ဧက ဆိသ ့္ း ု ည့္ အနိမဆ ွ ခ ံု သတ္မတ ္ ်က္ ရင္းျမစ္။ ၂၀၀၉-၂၀၁၀ IHLCA စစ္တမ္းအခ်က္အလက္ေလ့လာဆန္းစစ္မႈအသစ္မွ ကမၻာ့ဘဏ္၀န္ထမ္းမ်ား၏ခန္႔မွန္းတြက္ခ်က္မႈ ပုံတြ သည္ လက္ေ ႕ -င ၁၇ႏ သ ့္ ဟဇာတသိ ွ ၂၀၀၉ ပမ ္ ျဖစ္ /၂၀၁၀ ကာလ လူမပ ါ။ ်ဳိး-ဘာသာစကားအုပ္စုအလိုက္ ဆင္းရဲမႈၾကံဳေတြ႕ရႏိုင္ေျခ 3.00 Poverty risk, by ethno-linguistic group Risk of poverty relative to population ပုံ ၁၆ - ျမန္မာႏိုင္ငံေက်းလက္ေဒသ ေျမပိုင္ဆိုင္မႈႏွင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈအေျခအေန 2.50 80.0 2.00 Land cultivation rights and poverty in rural Myanmar 70.0 1.50 Landless Less than 2 acres More than 2 acres 60.0 1.00 Poverty rate (%) 50.0 0.50 40.0 0.00 Other indigenous Kachin Other foreign Myanmar Kayin Shan Kayan Chin Mon Rakhine Arabic Hindi Chinese 30.0 20.0 10.0 Mother-tongue 0.0 Rural-hills Rural-dry Rural-coastal Rural-delta ရင္းျမစ္။ ၂၀၀၉-၂၀၁၀ IHLCA စစ္တမ္းအခ်က္အလက္ေလ့လာဆန္းစစ္မႈအသစ္မွ ကမၻာ့ဘဏ္၀န္ထမ္းမ်ား၏ခန္႔မွန္းတြက္ခ်က္မႈ ရင္းျမစ္။ ၂၀၀၉-၂၀၁၀ IHLCA စစ္တမ္းအခ်က္အလက္ေလ့လာဆန္းစစ္မႈအသစ္မွ ကမၻာ့ဘဏ္၀န္ထမ္းမ်ား၏ခန္႔မွန္းတြက္ခ်က္မႈ 10 ပုံ ၁၇ - ၂၀၀၉/၂၀၁၀ ကာလ လူမ်ဳိး-ဘာသာစကားအုပ္စုအလိုက္ ဆင္းရဲမႈၾကံဳေတြ႕ရႏိုင္ေျခ ၄ဝ။ ္ ပါးမႈႏင ဆင္းရဲႏြမး ွ 3.00 ့္ လူမ်ဳိး/ဘာသာ စကားဆိင ု ရ ္ ာ အမွတလ ္ ကၡဏာ (ethno-linguistic identity) (၂ဝဝ၉/၂ဝ၁၉ IHLCA တြင္ “မိခင္ဘာသာ Poverty risk, by ethno-linguistic group Risk of poverty relative to population ံ ႏႈနး စကား”ဟု သုး ထားသည္) တိအ ္ 2.50 ႔ု ၾကား အားေကာင္းသည္အ ့ ညမည သေဘာမ်ဳိးရွိၿပီး ယင္းက ျမန္မာႏိင ု င ္ တ ႈ ရးအရ၊ ႏိင ံ ြင္ လူမေ ္ ေ ု င ံ ရးအရ ဖယ္ထတ ု မ ႈ ဖယ္ၾကဥ္ ္ ၊ 2.00 မမ ႈ ်ားဆက္ျဖစ္ေနဆဲျဖစ္ေၾကာင္း ေလ့လာေတြရ ွ သည္။ ျမန္မာဘာသာစကားကို မိခင္ဘာသာစကားအျဖစ္ အသုး ံ ျပဳ ႕ ိရ ု င သူဦးေရမွာ ႏိင ံ1.50ဦ ္ လ ံ း ူ းေရ၏ ေလးပုသ ံု ပုခ ံ န္ရ ႔ ိေ ွ သာ္လည္း ၎င္းလူဦးေရ၏သုး ံ စ ံ ပုႏ ္ သ ွ ပ ္ ပါးသူမ်ားျဖစ္သည္။ ဆိလ ံု ာလွ်င္ ဆင္းရဲႏြမး ု ို ွ ျမန္မာမဟု သည္မာ တသ 1.00 ္ ည့္တိင ္ ရင္းသားအုပစ ု း ္ မ ြ း ု ်ားအေနျဖင့္ဆင္းရဲႏမ ္ ပါးမႈအႏၱရာယ္ကပ ႕ ဖြယရ ို ႀို ကံဳေတြရ ိွ ည့္သေဘာမ်ဳိးသက္ေရာက္ ္ သ ႔ု သာ္ ပါသည္။ သိေ ္ ည့္ လူမ်ဳိး/ဘာသာစကားအုပစ 0.50 ျမန္မာမဟုတသ ္ မ ု ်ားအၾကားမွာပင္လ်ွ င္ တစ္သတ္မတ ွ တ ္ ဲ ထင္ရာ ္ ည္းမဟုတဘ ွ း ံ က သိသာသည့္ ပုစ မ ြဲ ရ ံ 0.00 ႈ ိသ ွ ည္။ ဥပမာ မြန၊ ္ တ႐ုတႏ ္ င ု စ ွ ့္ အာေရဗီ ဘာသာစကားေျပာ လူမ်ဳိးမ်ားသည္ က်န္အပ ု ်ားထက္ ဆင္းရဲႏင ္ မ ို ္ Other indigenous Kachin Other foreign Myanmar Kayin Kayan Chin Shan Mon Rakhine Arabic Hindi Chinese ု ည္းသည္။ အထူးသျဖင့္ လူဦးေရ၏ ၁ ဒသမ ၂ ရာခိင ေျခပိန ္ န ု ႏ ႈ း ္ ရွိ ခ်င္းစကားေျပာသူမ်ား၊ ၃ ဒသမ ၉ ရာခိင ု ႏ ္ န ္ ရွိသည့္ ရခိင ႈ း ္ ကားေျပာ ု စ ု ႏ သူမ်ားႏွင့္ လူဦးေရ၏ ၃ ဒသမ ၁ ရာခိင ႈ း ္ န ္ ရွိ “အျခားႏိင ု င ္ ျံ ခားဘာသာစကား” Mother-tongue ႔ု ာ ေျပာသူမ်ား (၎င္းတိမ ု ျ္ ပည္နယ္ ွ အဓိကအားျဖင့္ ရခိင ို း ေျမာက္ပင ိ႔ ယ ္ ရွိ ၎င္းတုက ္ င္းတိ႔ု “႐ုိဟင္ဂ်ာ”ဟု ေခၚၾကသူမ်ား) မွာ လူဦးေရတစ္ရပ္လး ို ၎ ံု ထက္ ၁ ဒသမ ၇၊ ၁ ဒသမ ၈ ႏွင့္ ၂ ဒသမ ၄ ဆ အသီးသီး ဆင္ းရဲ။ ရင္းျမစ္ ႏို ေ င ္ ျခရွ ၂၀၀၉ ိသIHLCA -၂၀၁၀ ေ ႕ းအခ်က္ ရ ို တြ ည္ကစစ္ တမ္ သည္ အ။လက္ေလ့လာဆန္းစစ္မႈအသစ္မွ ကမၻာ့ဘဏ္၀န္ထမ္းမ်ား၏ခန္႔မွန္းတြက္ခ်က္မႈ 10 Rural-hills Rural-dry Rural-coastal Rural-delta ရင္းျမစ္။ ၂၀၀၉-၂၀၁၀ IHLCA စစ္တမ္းအခ်က္အလက္ေလ့လာဆန္းစစ္မႈအသစ္မွ ကမၻာ့ဘဏ္၀န္ထမ္းမ်ား၏ခန္႔မွန္းတြက္ခ်က္မႈ 38 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ ခံစာ ပုံ ၁၇ - ၂၀၀၉/၂၀၁၀ ကာလ လူမ်ဳိး-ဘာသာစကားအုပ္စုအလိုက္ ဆင္းရဲမႈၾကံဳေတြ႕ရႏိုင္ေျခ 3.00 Poverty risk, by ethno-linguistic group Risk of poverty relative to population 2.50 2.00 1.50 1.00 0.50 0.00 Other indigenous Kachin Other foreign Myanmar Kayin Chin Shan Kayan Mon Rakhine Arabic Hindi Chinese Mother-tongue ရင္းျမစ္။ ၂၀၀၉-၂၀၁၀ IHLCA စစ္တမ္းအခ်က္အလက္ေလ့လာဆန္းစစ္မႈအသစ္မွ ကမၻာ့ဘဏ္၀န္ထမ္းမ်ား၏ခန္႔မွန္းတြက္ခ်က္မႈ ြ း ဃ။ ဆင္းရဲတင ္ ကူ က်ေရာက္ႏင ္ သိ႕ု အလြယတ ္ ည့္ အေၾကာင္းရင္းမ်ား ုိ သ 10 ၄၁။ ့္ ျခားေသာရင္းျမစ္မ်ားအရ သိရသည္မာ IHLCA စစ္တမ္းႏွငအ ု င ွ ျမန္မာႏိင ္ ရ ံ ိအ ွ ိမေ ု ်ားသည္ အႏၲရာယ္ အခက္အခဲ ပုစ ္ ထာင္စမ ံ မ်ဳိးမ်ဳိးအတြက္ ံ အ ္ ေ အကာအကြယမ ႔ု စ ့ဲ နသလို ၎တိက ို ီမထ ံ ိနး ္ ခ်ဳပ္ႏင ို မ ့ ည္းလမ္းလည္း မ်ားမ်ားစားစားမရွိသျဖင့္ ဆင္းရဲတြငး ္ ည္န ႔ု လွ်ာက်မည့္ သိမ ္ သိေ ႔ု ဟုတ္ ဆင္းရဲ ္ နက္သည္ထက္နက္မည့္ အႏၲရာယ္ႏင တြငး ွ ့္ သိသာစြာပင္ နီးနီးကပ္ ကပ္ရိေ ွ နသည္ရ ္ ထာင္စမ ္ ာသည္။ အိမေ ့ လဒ္ထြကလ ု ်ားၾကံဳရႏိင ု ေ ္ ျခနီး ႈ း ကပ္သည့္ အႏၲရာယ္လိင ့ မ ္ ေဆာင္မ ္ ထာင္စတ ႈ ်ားမွာ အိမေ ု စ္ခခ ု ်င္းစီႏင ွ သ ႔ င ့္ ာ သီးသန္ဆ ္ ည္အ ို သ ု ္ ဧရိယာ ့ ေျခအေနမွသည္ ေဒသအလိက ု ္ ပုစ အလိက ံ စ္မ်ဳိးျဖင္သ ံ တ ့ က္ေရာက္ႏင ို သ ္ ည့္ အႏၲရာယ္လိင ႈ း ု း ္ မ်ားအလယ္ စီးပြားေရးအေဆာက္အအုႀံ ကီးတစ္ခလ ို ္ ံု အေပၚ သက္ ေရာက္ႏင ့ ိင သည္လ ္ မ်ားအဆုး ႈ း ံ ါ၀င္သည္။ ံ မ်ဳိးစုပ ၄၂။ ့္ က္ႏြယသ က်န္းမာေရးႏွငဆ ္ ထာင္စု တစ္ခခ ္ ည့္ အႏၲရာယ္ အခက္အခဲမ်ားမွာ အဓိကအားျဖင့္ အိမေ ု ်င္းစီကို လိက ု ၍ ္ ပုစ ံ သ ံ က ့ ေနအထားရွိ ြဲ ြားမည္အ ႔ု ဟုတ္ ေဆး႐ုတ ပါသည္။ မက်န္းမာျခင္း သိမ ို ည့္ သိမ ံ က္ရန္လသ ္ ပါးမႈ ႔ု ဟုတ္ နာတာရွည္ ကုသရမည့္ မေတာ္တဆမႈမ်ားေၾကာင့္ ဆင္းရဲႏြမး ့ ိမေ မ်ဥ္းအထက္နားတြင္ ရွိေနသည္အ ု ်ားမွာ ဆင္းရဲတြငး ္ ထာင္စမ ံု ေသာ အိမေ ္ သိ႔ု က်ဆင္းရသည္။ အဆင္းရဲဆး ု ်ားမွာမူ လူမႈ ္ ထာင္စမ ္ ရး အစီအမံမ်ား မရွိမေ ကာကြယေ ့ င ႈ ၾကာင္ႏ ု အ ွ ့္ ကိယ ့္ ိတထ ္ မ ဲ စ ို က ွ က ္ ်ားေပးရျခင္းေၾကာင့္ ေငြေၾကးအားျဖင့္ မတတ္ႏင ္ ာက်န္းမာေရးစရိတမ ို ္ ္ ႏ ျဖစ္ရသည္။ အလားတူပင္ သက္ႀကီးရြယအ ွ ့္ မသန္စြမး ို င ႔ို ၀င္ေငြရရွိႏင ္ မ်ားမွာ မိမိတ၏ ို သ ္ ည့္ ကိယ ု စ ္ ြမး ့ ပ ္ အားျဖင္လ ္ င ု က ္ ေသာ လုပင ို ရ ္ န္း ္ ည္းေကာင္း၊ ကုနထ မ်ားတြငလ ု လ ္ တ ္ ပ ု ေ ္ ရး လုပင ္ ည္းေကာင္း ပါ၀င္ေဆာင္ရြကႏ ္ န္းမ်ားတြငလ ို ျ္ ခင္း မရွိၾကပါ။ ္ င ၄၃။ ု ေလဝသႏွငရ မိး ့္ ာသီဥတုဆင ို ရ ္ ာ အႏၲရာယ္ အခက္အခဲမ်ား၊ ပဋိပကၡႏင ွ ့္ လူမ်ဳိးေရး၊ ဘာသာေရးအၾကမ္းဖက္မမ ု က ႈ ်ားသည္ ေဒသႏၲရကိလ ္ ည့္ ို သ ု ာ အဓိကအႏၲရာယ္ အခက္အခဲမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ပထမတစ္ခမ ္ န္း အေပၚမွီခေ ွ လယ္ယာလုပင ္ ထာင္စမ ို နရသည့္ အိမေ ု ်ားအေပၚ အဓိက ွ ခ သက္ေရာက္ၿပီး က်န္ႏစ ု ာ ္ မ ု က ွ ေနရာကိလ ို ၍ ္ (ဥပမာ နယ္စပ္ေဒသမ်ား) သိမ ႔ု ဟုတ္ လူမ်ဳိး/ဘာသာအုပစ ု လ ္ က ို ၍ ို က ္ သက္ေရာက္မႈ ႕ သည္။ ပိး ရွိသည္ကို ေတြရ ွ ့္ ျပင္းထန္ရာသီဥတု ဥပမာ မိး ု မႊားဖ်က္ဆီးမႈႏင ု ေခါင္ေရရွားမႈ၊ ေရႀကီးမႈတမ ႔ို ာ ွ ျမန္မာႏိင ္ တ ု င ံ စ္၀န္း လယ္ယာ ု ပ စိက ု ဖ ္ ်ဳိးေရးအတြက္ က်ေရာက္လာႏိင ္ ြယ္ ေဘးအႏၲရာယ္ျဖစ္သည္။ ၿပီးခဲသ ့ ည့္ ဆယ္စႏ ု စ ွ ေ ္ ျမန္မာႏိင ္ လးခု၊ ငါးခုအတြငး ္ သ ု င ံ ည္ ံ န ပုမ ္ င ွ ႏ ံ န ွ ့္ ပုမ ္ က္ ပိေ ွ ထ ု သာအပူခ်ိနျ္ မင္တ ့ က္မက ႈ ၾို ကံဳလာခဲရ ု ပ ့ ၿပီး စိက ္ န ္ ်ဳိးေရးအတြက္ အဓိကအားထားရသည့္ မုတသ ္ း ု မ ္ မႈ၏ ို ရြာသြနး ႔ န ခန္မ ္ ရလြယက ွ း ူ ႏ ္ မ ႈ င ွ ့္ မိး ု ရြာသြနး ္ ကာလအပိင ္ တြင္ ေလ်ာ့က်လာခဲသ ု း ္ စိက ့ ည္။ ေရသြငး ္ ်ဳိးေရးစနစ္အနည္းအက်ဥ္းသာရွိသလို ျပဳျပင္ ု ပ ္ သိမး ထိနး ု ပ ္ မႈလည္း အားနည္းၿပီး စိက ္ ်ဳိးေရးလုပင ္ န္းအမ်ားစုမာ ွ မိး ု င္ မွီခအ ု ေရကိပ ို ားထားေနရသည္။ ယင္းသည္ ေက်းလက္ေဒသ အသက္ ္ န္းမ်ားအေပၚ အႏၲရာယ္ႏင ေမြးလုပင ့္ ီးကပ္လာေစသည့္ အေၾကာင္းအခ်က္ တစ္ရပ္ျဖစ္ပါသည္။ ထိျ႔ု ပင္ ျမန္မာႏိင ွ န ္ သ ု င ္ ေရာက္ ံ ည္ အစြနး ့္ ည္း ရင္ဆင ရာသီဥတုအေျခအေနမ်ားႏွငလ ္ ႏိင ို ရ ္ ျခ အလြနျ္ မင္မ ု ေ ့ ားၿပီး ဆိင ု က ္ လုနး ္ မုနတ ို း ္ င ္ ည္း အကာအကြယမ ္ ဒဏ္အတြကလ ့ဲ ာ ္ က ု း တိင ံ စ္ပေ ္ ျပည္၏ေလးပုတ ံု သာ ေဒသမွာ ပုမ ံ န ွ က ္ ်ေရာက္သည့္ ေရလႊမး ွ လ ္ မုိးမႈအႏၲရာယ္ႏင ု တန္းေဒသ ့္ ည္း နီးကပ္ပါသည္ (ကမ္း႐ိး ူ ်ား၏ ၃၆ ရာခိင ေနျပည္သမ ္ န ု ႏ ႈ း ္ ကို ၿခိမး ္ ေျခာက္ထား)။ နယ္စပ္ေဒသမ်ား၌ ျဖစ္သည္တ ့ က ္ မ ို ပ ့ ည္း ျပည္တြငး ြဲ ်ားေၾကာင္လ ္ ေနရာ ႕ ျပာင္းေနရသည့္ မိသားစုမ်ားလည္း တိး ေရႊေ ႔ု ာ ု လာၿပီး ၎င္းတိမ ္ ပါးမႈအႏၲရာယ္လည္း ပိရ ွ ဆင္းရဲႏြမး ွ ါသည္။ အေၾကာင္းမွာ ပဋိပကၡမ်ား ု ိပ ့ င္ေငြရသည့္ အလုပအ ေၾကာင္၀ ု မ ္ ကိင ္ ်ား ထိခက ို ျ္ ခင္း၊ မိမိတက ႔ို ေလးငယ္မ်ား၏ အနာဂတ္အတြက္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ႈ ျပဳလုပႏ ံွ မ ို ျ္ ခင္း စသည္ ္ င ိ႔ ၾကာင္ျ့ ဖစ္ပါသည္။ ျပည္တြငး တုေ ႕ ျပာင္းေနထိင ္ စစ္ေၾကာင့္ ေနရာေရႊေ ု ရ ္ သည္လ ့ ဥ ႔ု ဆင္းရဲမအ ူ ီးေရကို အတိအက်မသိရသလို ၎င္းတိ၏ ႈ ေျခ ္ က္ ေလွ်ာ့တြကခ အေနမွာလည္း အေျခအေနမွနထ ံ ားရပါသည္။ ၿပီးခဲသ ္ ထ ့ အိမေ ့ ည့္ ‘အမ်ဳိးသားအဆင္’ ္ ထာင္စု စစ္တမ္း(IHLCA-2)တြင္ ္ း အကုနလ ္ ျခံဳႏိင ံု ကို မလႊမး ု ခ ္ မ ့ဲ ေ ႈ ၾကာင့္ ျပည္တြငး ႕ ျပာင္းသူ (IDP) မ်ား၊ ျခံဳေျပာရလွ်င္ တိင ္ ေနရပ္ ေရႊေ ္ ရင္းသား လူနည္းစုမ်ား၏ ဆင္းရဲ ု း ္ ပါးမႈ ျပႆနာကို ေလ့လာရန္ မျဖစ္ႏင ႏြမး ို ပ ္ ါ။ အနာဂတ္တြင္ အခ်က္အလက္မ်ား ပိမ ု ရ ို ရွိလာမႈ၊ ပိ၍ ္ က်က်ေလ့လာသုး ု အတြငး ံ ို မ သပ္ႏင ႈ ႔အေရးပါလာမည္ ္ တ ို ျဖစ္သည္။ေနာက္ဆး ံု အားျဖင့္လူမ်ဳိးစုႏင ွ ့ကိ ္ း ္ ၾံု ကည္မစ ု ကြယယ ု ရ ႈ သည့္တစ္ဦးခ်င္းဆိင ္ ာသြငျ္ ပင္လကၡဏာမ်ား ့ ႏၲရာယ္အေနအထားသိ႔ု ေရာက္ခရ ေၾကာင့္ လူအမ်ားအျပားမွာ ဆင္းရဲမည္အ ့ဲ သည္။ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 39 ၄၄။ ္ ထာင္စတ စီးပြားေရးအေဆာက္အအုႀံ ကီးေၾကာင့္ အိမေ ု ်င္းစီၾကံဳရသည့္ အခက္အခဲတစ္ခမ ု စ္ခခ ွ အေျခခံ ကုန္ ပစၥညး ု ာ ္ မ်ား (အစားအစာ)ႏွင့္ လယ္ယာ ု ပ စိက ္ ်ဳိးေရးအိမေ ္ ထာင္စမ ု ်ားအတြကအ ္ အားစုမ်ားႏွငသ ္ ေရးႀကီးသည့္ မရွိမျဖစ္ သြငး ့္ ီးႏွမ ္ မ်ား မတည္ၿငိမမ ံ ်ား၏ေစ်းႏႈနး ႈ င္ျဖစ္သည္။ ေငြလႏ ဲ န ္ ပ ႈ း ္ ု ားေၾကာင္ျ့ ဖစ္ေစ၊ သယ္ယပ ေၾကာင္ျ့ ဖစ္ေစ၊ ေရာင္းလိအ ႔ို ဆာင္ေရးႏွင့္ ေထာက္ပက ူ ေ ႔ို န ု က ္ ်စရိတမ ု ရ ္ ်ားဆိင ္ ာေၾကာင္ျ့ ဖစ္ေစ မည္သည့္ ္ မတည္ၿငိမမ အေၾကာင္းေၾကာင္ျ့ ဖစ္သည့္ ေစ်းႏႈနး ႈ ်ဳိးမဆို ျပႆနာႏွစခ ္ မ ု ိသ ္ ရ ္ မ်ားအပါအ၀င္ အျခားအေျခခံ ွ ည္။ အစားအေသာက္ေစ်းႏႈနး ္ ည္ႏင ကုနစ ႈ စ်းႏႈနး ွ ့္ ၀န္ေဆာင္မေ ့ က္ျခင္းသည္ ၿမိဳ႕ ျပေရာ ေက်းလက္မာ ္ မ်ား ျမင္တ ္ ပါးသူလူ တန္းစားမ်ား၏ အေျခခံ ွ ပါေနသည့္ ဆင္းရဲႏြမး ္ မႈကပ စား၀တ္ေနေရး ေျဖရွငး ု ခ ို င္ ပိမ ဲ ြားေစပါသည္။ တစ္ဖက္တြင္ ေတာင္သလ ို က္ခသ ံ သည့္ အဓိကအႏၲရာယ္ ူ ယ္သမားမ်ား ႀကံဳဆုရ ဲ ီးႏွံ ေစ်းႏႈနး အေနအထားမ်ားမွာ ေကာက္ပသ ္ မ်ား က်ဆင္းျခင္းႏွင့္ လိအ ု ပ္သည္သ ့ ြငး ္ အားစု ေစ်းႏႈနး ို မ်ား ျမင္တ ္ တန္ဖး ့ က္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ြ း င။ ဆင္းရဲႏမ ြ း ္ ပါးသူမ်ား၏ အေျခအေန ႏွင့္ ဆင္းရဲတင ္ မွထက ြ ႏ ္ င ္ ည္န ုိ မ ့ ည္းမ်ား ၄၅။ ္ င္ျပခဲသ အထက္တြငတ ္ ပါးသူမ်ားေကာက္ေၾကာင္းအရ ျမန္မာႏိင ့ ည့္ ဆင္းရဲႏြမး ု င ္ ရ ံ ိဆ ္ ပါးမႈတြင္ မ်က္ႏာ ွ င္းရဲႏြမး ံ ခုရိသ ွ စာသုး ွ ည္ဟု အေတြးစ ္ ည္။ ေက်းလက္ေဒသမ်ား၌ အုႏ ရႏိင ု သ ံ င ွ က ့္ တြရ ့္ ်င္းႏွငေ ႕ ၿပီး ပညာေရးအဆင္အ ့္ ်ကာ ဘဝရပ္တည္ေရးအတြက္ လယ္ယာလုပင ္ ိမက ့ လြနန ္ န္း ွ ေ အေပၚ အႀကီးအက်ယ္မီခ ့္ ငြေၾကးကဲသ ို နရေသာ္လည္း ေျမယာႏွငေ ႔ို သာ ကုနထ ့ ေ ု လ ္ တ ္ ပ ု မ ္ ႏ ွ ဆ ႈ င ို ရ ့္ င ္ ဥစၥာႏွင့္ ပံပ ္ ာ အဓိကပစၥညး ို မႈမ်ား ့ း ့ ဝမရႏိင ျပည္ျ့ ပည္ဝ ္ ပါးအုပစ ု ၾ္ ကသည့္ “အစဥ္အလာ” အရဆင္းရဲႏြမး ု မ်ားေသာအားျဖင့္ ၿမိဳ႕ ျပႏွငၿ့္ မိဳ႕ ႀကီးမ်ား၏ဆင္ေျခဖုး ္ ၊ ႕ သည့္ ံ မ်ား၌ေတြရ ု စြအ ေရွး႐ိး ဲ စဥ္အလာ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းအလုပမ ္ ်ားကို စြနလ ႔္ ႊတလ ္ ာၾကေသာ္လည္း ကြၽမ္းက်င္မန ့္ ည့္ က်ပန္းအလုပသ ႈ ိမသ ္ မားမ်ား ္ င အျဖစ္ လုပက ္ နၾကသည့္ “အသြငက ို ေ ္ း ူ ေျပာင္း ကာလ” ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးအုပစ ္ ႏ ွ ့္ ေနာက္ဆး ု င ႔ ဖြအ ံု လူအ ႕ဲ စည္း၏အျပင္ကို ေရာက္ေနၿပီး ဖယ္ ံ ားရသည္ဆ ၾကဥ္ခထ ္ ပါးသူမ်ားအုပစ ့ င္းရဲႏြမး ္ တ ု ျ႔ို ဖစ္သည္။ အဆိပ ု ါအုပစ ု ်င္းတြင္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ု တစ္စခ ္ ပါးရသည့္ “အေၾကာင္းရင္းခံမ်ား” ႕ ခ်က္မ်ားမွာ သုး အမ်ားအျပားရွိရာ အခ်ဳိအ ံ ႏွင့္ သက္ဆင ံ ခုစလုး ို သ ္ လို တစ္ခခ ု ်င္းစီႏင ့္ ာ သက္ဆင ွ သ ္ ည္မ်ားလည္းရွိသည္။ သိျ႔ု ဖစ္ရာ ို သ ္ တ အုပစ ု ်င္းစီအတြက္ ဆင္းရဲတြငး ု စ္ခခ ္ အာင္ကည ္ မွ ထြကေ ူ ီမည့္ လမ္းစဥ္မ်ား၌လည္း တူညီသည္မ်ားပါသလို မတူသည္မ်ားလည္း ပါ၀င္ ွ ည္။ လ်က္ရိသ ၄၆။ ံွ ႏ လူသားအရင္းအႏွီး ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ွ ့္ အရည္အေသြးရွိသည့္ အေျခခံ၀န္ေဆာင္မမ ႈ င ႈ ်ားရရွိေအာင္ လုပေ ္ ဆာင္ေပးျခင္းတိသ ႔ု ည္ အဆိပ ္ သ ု ါအုပစ ံု ခု ု း ံ ကို ဆင္းရဲတြငး စလုး ့ င ္ (ဝင္ေငြျဖင္တ ို း ္ ေသာဆင္းရဲမေ ႈ ရာ ဝင္ေငြျဖင္မ ့ တိင ္ ေသာ ဆင္းရဲမက ု း ို ရာ) မွ ထုတရ ႈ ေ ္ န္အတြက္ အသက္တမွ်အေရးပါပါသည္။ ့ ရွာက္မ၊ ပင္မက်န္းမာေရးေစာင္ေ ႔ င ႈ ေရႏွင့္ သန္ရ ္ ေရး၊ လွ်ပ္စစ္ႏင ွ း ႈ ်ားရရွိေရးသည္ ဘဝသာယာမႈ ွ ့္ အေျခခံပညာေရးစသည့္ ဝန္ေဆာင္မမ ု တက္ေရးအတြကသ တိး ္ ပါးမႈႏင ္ ာမက ဆင္းရဲႏြမး ွ န ့္ ီးကပ္ျခင္းကို ေလွ်ာ့ခ်ေရး၊ လက္ရိွ ဝင္ေငြရလမ္းမ်ားကိတ ု း ့္ ရးႏွင့္ မ်ဳိးဆက္အလိက ို ျမႇငေ ု ္ ္ ဆက္ေနမႈအေျခအေနေလွ်ာ့ခ်ေရးတိအ ဆင္းရဲ တြငး ္ ါ အေရးႀကီးသည္။ ႔ု တြကပ ၄၇။ ္ မားဆင္းရဲႏြမး အလုပသ ူ န္းစားတိ၏ ္ ပါးသူလတ ႔ု ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးမႈကအ ို ဆုး ္ ပါးအုပစ ံ သတ္ရန္အတြက္ အစဥ္အလာ ဆင္းရဲ ႏြမး ု ရာ၊ အသြငက ္ ေ ူ ္ း ေျပာင္းအုပစ ္ အ ု ေနျဖင္ေ ု ဆ ့ ရာ ၎င္းတိ၏ ႔ု ပင္ရင္းပိင ္ င ို မ ္ ျႈ ဖစ္သည့္ လုပအ ့္ ်ား တိး ္ ား၏အသီးအပြငမ ု ပ္ပါမည္။ စားဝတ္ေနေရး ု တက္ရရွိရန္ လိအ ု ပ အတြက္ လယ္ယာစိက ွ ီခ ္ ်ဳိးေရးအေပၚမွာသာ လက္ရိမ ွ ေ ို နရသည့္ အမ်ားစုေသာ အစဥ္အလာဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးသူအပ ္ အ ု စ ု တြက္ လယ္ယာ ု ပ စိက ့ က္ေအာင္ လုပျ္ ခင္းႏွင့္ တစ္ၿပိဳင္တည္းတြင္ ပုဂလ ္ ်ဳိးမႈမွ အက်ဳိးအျမတ္ရရွိမႈ ျမင္တ ္ ကိင ၢ ိကက႑အလုပအ ္ န္တီးေပးျခင္းအားျဖင့္ ု ဖ ို ေပါင္းထည္မ တန္ဖး ု ိမေ ့ ႈ ပိန ့္ သာ လယ္ယာက႑လုပင ္ န္းမ်ားမွ တန္ဖး ို ေပါင္းထည္မ ့ သာ လယ္ယာက႑ျပင္ပလုပင ့ ျႈ မင္ေ ္ န္းမ်ားသိ႔ု ို ည္း အားေပးျမႇငတ ကူးေျပာင္းမႈကလ ္ း ့္ င္ေပးရမည္ျဖစ္သည္။ အသြငက ္ ပါးသူမ်ားအတြက္ ပုဂလ ူ ေျပာင္းဆင္းရဲႏြမး ၢ ိကက႑ ဦးေဆာင္ ္ ကိင သည့္ လယ္ယာက႑ျပင္ပအလုပအ ္ န္ထ ု ခ ႔ ားရရွိမႏ ႈ င ွ ့္ ဝင္ေငြရရွိမအ ္ ခြငလ ႈ တြကအ ္ ေရးႀကီးလာမည္ျဖစ္သည္။ ့္ မ္းမ်ားသည္ အလြနအ ု ပ္မည္ျဖစ္သည့္ ေျဖရွငး လိအ ္ ပးမႈကိစမ ္ ေဆာင္ရြကေ ့ ခန္းမ်ားတြင္ အေသးစိတေ ၥ ်ားကို ေနာင္လာမည္အ ္ ဆြးေႏြးသြားမည္ျဖစ္ပါသည္။ ႔ု ာတြင္ ၎င္းတိမ သိရ ႔ု ာ ွ ေဒသကိလ ု က ို ၍ ို ပ ္ ေျပာင္းလဲႏင ္ ါသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ လယ္ေျမယာေျမပိင ု ဆ ္ င ို ခ ့္ င ္ ြငႏ ို မ ွ ့္ ေခ်းေငြရရွိႏင ႈ မ ္ တ ွ လယ္ ႔ို ာ ္ စ္ကြကခ ကြကတ ္ း ္ ်င္းအဆင့္ အထြကတ ို ေအာင္ လုပေ ္ ဆာင္ႏင ို မ ္ ည့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ႈ ်ားအတြက္ မရွိမျဖစ္လအ ံွ မ ို ပ ို ပ္ခ်က္မ်ားျဖစ္ႏင ္ ါသည္။ ႔ု ည္ ျမစ္ဝကြၽန္းေပၚေဒသ ေက်းလက္ဆင္းရဲႏြမး ယင္းတိသ ွ ့္ လယ္ယာလုပင ္ ပါးမႈကို ေလ်ာ့ပါးေအာင္ႏင ို ေအာင္လပ ္ န္းမွ ဝင္ေငြတး ္ န္ ု ရ ္ စနစ္မ်ားႏွင့္ ျမစ္ေခ်ာင္းမ်ားစီမခ အတြက္ အေရးႀကီးသည္။ ဆည္ေျမာင္းေရသြငး ံ န္ခ ႔ မ ြဲ တ ႈ မ ွ မူ ေျခာက္ေသြရ ႔ို ာ ႕ ပ္ဝန္းေဒသအတြက္ သင့္ ို ၿ္ ပီး ဆက္သြယေ ေလ်ာ္ႏင ု ရ ္ ရးဆိင ံ ်ားတြင္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏျံွ ခင္းကေတာ့ ေတာင္ေပၚေဒသမ်ားအတြက္ အေရးအႀကီး ္ ာအေျခခံအေဆာက္အအုမ ံ ျဖစ္ႏင ဆုး ္ ါသည္။ ို ပ ၄၈။ ံု အေနျဖင့္ ဖယ္ၾကဥ္ခဆ ေနာက္ဆး ္ ပါးသူမ်ားျဖစ္သည့္ ပဋိပကၡဒဏ္ခေ ံ င္းရဲႏြမး ံ ဒသမ်ားရွိ အသိင ု း ္ အဝိင ္ မ်ား၊ လူအ ု း ႕ဲ စည္းေဘးကို ေရာက္ေန ႔ ဖြအ ့ ပ သည္အ ္ ဝ ု စ ္ ကုနထ ု င္မ်ားႏွင့္ မိသားစုအတြငး ္ တ ု လ ္ ပ ု မ ႈ ြမး ္ စ ူ ပါသည့္ မိသားစုမ်ားအတြက္ အရင္းမူလျဖစ္သည့္ လုပအ ္ အားရွိသမ ို ္ ားမွျပန္ရေငြတး ျဖင့္ ံ လာက္ႏင မလုေ ို ပ ္ ါ။ ့္ ခ ဖြငဆ ု င္ ို ်က္အရကိပ အဆိပ ု ါအုပစ ္ မ ု ်ားသည္ ္ တ ကုနထ ္ ပ ု လ ု သ ္ ည္စ ္ န္း ့ ီးပြားေရးလုပင အမ်ဳိးအစားမ်ား၏ ္ ရာက္ရိွ သိမ အျပင္ဘက္တြငေ ့္ လမ္းရရွိမန ႔ု ဟုတ္ အခြငအ ႈ ည္းပါးသည့္ အေနအထားတြငရ ္ ိေ ွ နၾကသည္။ ထိအ ု ပ ္ မ ု စ ္ ူ ဆင္းရဲတြငး ု ်ားအတြကမ ္ ္ ထြကႏ မွ ႐ုနး ို မ ္ င ွ ထ ္ ည့္ နည္းလမ္းမ်ားထဲတြင္ အတိအက်ပစ္မတ ္ ေဆာင္ရြကျ္ ခင္းႏွင့္ အကူအညီေပးေရးအစီအစဥ္မ်ားကို ္ ား ေျဖရွငး ့ ြငး ထည္သ ္ ရမည္ျဖစ္သည္။ ဓာတ္ပံု- ထြန္းလင္း ြ း ၃။ ဆင္းရဲတင ္ င ္ မွ ထြကႏ ္ ည့္ နည္းလမ္းမ်ားႏွင့ ္ ုိ မ ေျဖရွင္းေဆာင္ရြက္ေပးသည့္ က႑မ်ား ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 41 ၄၉။ ့ ပိင ယခုလာမည္အ ္ တြင္ ဆင္းရဲႏြမး ု း ္ ပါးသူမ်ားအား ဆင္းရဲတြငး ္ မွ ႐ုနး ္ ထြကႏ ္ င ္ အာင္ ကူညီမည့္ အထိေရာက္ဆး ို ေ ္ ေဆာင္ရည္ အျမင္ဆ ံု ႏွင့္ စြမး ံု နည္း ့ း ူ လိအ လမ္း (မဟာဗ်ဴဟာမ်ား) ၊ အေရးႀကီးေသာ တင္ကး ု တားအဆီးမ်ားကိဖ ု ပ္ခ်က္မ်ား၊ ေက်ာ္လႊားရမည့္ အတားအဆီးမ်ားႏွင့္ ထိအ ွ းရန္ ု ယ္ရာ အတြက္ ေျဖရွငး ု ာ ္ ပးရမည့္ နယ္ပယ္မ်ားကို ရွာေဖြမည္ျဖစ္သည္။ SCD ၏ အဓိကသြငျ္ ပင္တစ္ခမ ္ ေဆာင္ရြကေ ္ ပါးမႈ အဆုး ွ ဆင္းရဲႏြမး ံ သတ္ ု ဆ ေရးႏွင့္ မွ်ေဝပိင ို ေ ္ င ့္ င္ေရးႏွင့္ တိက ္ သာ သာယာဝေျပာမႈမ်ားျမႇငတ ု ႐ ္ က ို သ ္ မ ္ က ႔ို ဟုတ္ သြယဝ ္ ်ိတဆ ို ခ ႈ ်ားရွိသည့္ ၾကားဝင္ေဆာင္ရြက္ ္ က္မမ ္ ာ အထူးဂ႐ုျပဳေလ့လာမႈျဖစ္သည္။ အဆုး ရမည့္ နယ္ပယ္မ်ားအေပၚတြငသ ္ ရ ံ စြနဆ ္ ်က္မာ ို လွ်င္ ရည္ရြယခ ု ္ ွ အထက္ပါ ဦးတည္ ခ်က္ပန္းတိင ္ ပ္ဆီသ႔ို သြားေရာက္ရာတြငအ ႏွစရ ့္ ရးအတြက္ ဦးစားေပးေခါင္းစဥ္မ်ားကို ရွာေဖြသတ္မတ ္ ရွိနျ္ မႇငေ ွ ရ ္ န္ ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိင ု င ံ ိဆ ္ ရ ွ င္းရဲ ္ ပါးသူမ်ား၏ အေျခအေန တေစ့တေစာင္းႏွင့္ တုိငး ႏြမး ွ သ ္ ျပည္ႏင ့္ ီးသန္ဆ ႔ င ို သ ္ ည့္ အေန အထားအဆက္အစပ္ကို ေရွအ ု း ႕ ပိင ္ င္ျပခဲ့ ္ တြငတ ံ လႊမး သည္ျဖစ္ရာအားလုး ့ ေျခခံမအ ္ ၿခံဳသည္အ ႕ ပၚမူတည္ၿပီးလွ်င္ဆင္းရဲႏမ ူ ခ်ဳိေ ြ း ္ ပါးမႈမလ ွ တ ္ ျမာက္ႏင ြ ေ ္ ည္န ို မ ့ ည္းလမ္းမ်ားကိုရွာေဖြထားျခင္း ု ါ နည္းလမ္းမ်ားကိဆ ျဖစ္ပါသည္။ အဆိပ ံု ျဖတ္ အတည္ျပဳၿပီးသည္ႏင ု း ု ါနည္းလမ္းတြငရ ွ ့္ အဆိပ ွ ည့္ အေရးႀကီးအတားအဆီးမ်ားကို ဖယ္ ္ ိမ ္ ေဆာင္ရြကမ ရွားေရးအတြက္ ေျဖရွငး ့ ယ္ပယ္မ်ားကို သတ္မတ ္ ည္န ္ ည္ျဖစ္သည္။ ွ မ ံ ပါ၀င္ၿပီး ေရရွညတ (က) အားလုး ့ံ ည္တ ္ ည္တသ ုိ တက္မအ ့ း ႈ တြက္ ဗ်ဴဟာေျမာက္ မူေဘာင္ ၅၀။ ု င ျမန္မာႏိင ံ င ္ ဆ ္ ာဖြ႕ံ ၿဖိဳးေရးမဟာဗ်ဴဟာသည္ျမန္မာႏိင ို ရ ု င ္ ႏ ံ င ့္ ၀ ွ အ ြ က ံ င္ခင ို ည္။ဆင္းရဲၿပီးေက်းလက္ဆန္ကာအရင္းအျမစ္အေပၚအေျချပဳ ္ ်ျဖစ္ရန္လသ ့ င သည္ႏ ္ အ ို င ႔ု ြင္ ျမင္ေတြခ ံ မ်ားတိတ ့ဲ သည့္ စိနေ ႕ ရ ္ ခၚမႈအမ်ားအျပားကိပ ု င္ ျမန္မာႏိင ု င ံ င္ဆင ္ ရ ္ နရျခင္းျဖစ္သည္။ သိရ ို ေ ု င ႔ု ာတြင္ ျမန္မာႏိင ံ ည္ ္ သ ို င အလားတူႏင ္ မ ့္ တူပါ။ ၎င္းတြင္ ႀကီးမားေသာ ျပည္တြငး ံ ်ားႏွငမ ္ ေစ်းကြက္ (ကိရ ု ီးယားသမၼတႏိင ္ ႏ ု င ံ င ွ ဆ ့္ တူခန္ရ ွ တစ္ခႏ ႔ ိ) ု င ွ ့္ ကမာၻအ ႔ ႀကီး ံ စီးပြားေရးအင္အားႀကီးႏိင ဆုး ္ မ ု င ္ င ံ ်ားျဖစ္သည့္ တ႐ုတႏ ွ အ ့္ ိႏိယ ၵ တိက ႔ု ္ က္စလုး ႏွစဖ ု ည့္ တစ္ပန္းသာလာႏိင ံ တြင္ ဝန္းရံေနျခင္းဆိသ ္ ြယ္ ု ဖ ္ ိသ အလားအလာရွိသည့္ အေနအထားတြငရ ့ ည့္ တိင ွ ည္။ ႏွစ္ ၆ဝ ၾကာျဖစ္ပြားခဲသ ု း ္ ရင္းသား ကိယ ု ပ ို ျ္ ပ႒ာန္းခြင၊ ္ င ္ ပ္ခြင့္ ့္ ဘာသာေရးလြတလ ု ျဖရွငး ပဋိပကၡမ်ားကိေ ္ သ ္ ရန္ႀကိဳးပမ္းေနၿပီး ေရွးေခတ္ေဟာင္းက ဖက္တြယခ ့ဲ ည့္ ဆိရ ု ယ ွ လ ္ စ္-တပ္မေတာ္္ ပုစ ံ ပ ံ အ ္ ်ဳပ္ေရးမွ မည္ကသ ု ခ ့ဲ ႔ို ံ အသြငက အေကာင္းဆုး ူ ေျပာင္းႏိင ္ း ု မ ္ ည္လဲ ဆိသ ု ည္ကလ ို ည္း ဆုး ့ ာလျဖစ္သည္။ ထိေ ံ ျဖတ္ခ်က္ခ်ေနသည္က ့ ည္း စီးပြားေရး ႔ု ၾကာင္လ ္ ဏၭာန္ အေျပာင္းအလဲ၊ တံခါးဖြငစ အသြငသ ံွ ႈ စသည္တအ ့္ ီးပြားေရးႏွင့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ု တက္မႈ မူေဘာင္ ႔ို ားျဖင့္ ေဖာ္ေဆာင္မည့္ စီးပြားေရးတိး ႔ ဏ္အပ ေရာ၊ ကမာၻဘ ္ ၏ ု စ ု ၂၀၁၁ ခုႏစ ွ ္ ကမာၻဖ ႔ ႕ြံ ၿဖိဳးတိး ု တက္မအ ံ ာတြငေ ႈ စီရင္ခစ ့္ ႕ြံ ၿဖိဳးတိး ္ ဖာ္ျပထားသည့္ ပဋိပကၡ၊ လုျံ ခံဳေရးႏွငဖ ု တက္ ္ င္ေ ေရး မူေဘာင္ေရာသည္ ျမန္မာျပည္အတြကသ ု တက္မမ ့ လ်ာ္မည့္ တိး ူ ဘာင္တစ္ခက ႈ ေ ု ို ေပးထားသည္။ ကာလလတ္တြင္ တုပလုပ္ ္ န္းသစ္ျခင္း စသည္အားျဖင့္ အမ်ဳိးမ်ဳိးအဖုဖ ေဆာင္ျခင္းႏွင့္ တီထြငဆ ့ ေ ံ ျံု ဖစ္ေအာင္ အားထုတျ္ ခင္းကဲသ ႔ို သာ အခ်က္မ်ားသည္လည္း အေရးပါ လာမည္ ျဖစ္သည္။ ၅၁။ ္ ပ ထုတလ ု ႏ ္ င ို စ ္ ြမး ့္ သာအလုပမ ္ နိမေ ္ ်ားမွ ထုတလ ္ ပ ု ႏ ္ င ္ ြမး ို စ ့ သာအလုပမ ္ ျမင္ေ ္ ်ားသိ႔ု လုပအ ္ ားကိေ ု ရႊေ ု ပ ႕ ျပာင္းျခင္း၊ အထူးသျဖင့္ လယ္ယာစိက ္ ်ဳိးေရး ္ တ က႑မွ ကုနထ ္ ပ ု လ ု မ ္ ႏ ွ ့္ ဝန္ေဆာင္မက ႈ င ႈ ႑မ်ားသိ႔ု ေရႊေ ု တက္မက ႕ ျပာင္းျခင္းသည္ စီးပြားေရးတိး ု ေ ္ ည္ျဖစ္သည္။ ထိသ ႈ ို ေမာင္းႏွငမ ႔ို ရႊေ ႕ ျပာင္း ု ရ ႏိင ႈ င ္ န္အတြက္ မူ၀ါဒျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႏ ွ ့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ံွ ႈ တိက ႔ု ို အေသအခ်ာစဥ္းစား အစီအစဥ္ခ်ထားမႈရိရ ု ပ္သည္။ ကနဦးေျခလွမး ွ န္ လိအ ္ ႕ ို လွမး အခ်ဳိက ု ္ ၅၃ ကိ႐ ္ ၿပီးျဖစ္သည္ (စာပိဒ ု ) ႈ ။ အပိင ု း ွ ခ ္ ၃ (ဂ) ပါ ဦးစားေပးသတ္မတ ႕ ို ျပ႒ာန္းေပးသည္။ ္ ်က္မ်ားသည္ အဓိကအခ်က္အခ်ဳိက ႔ု ာ ၎င္းတိမ ္ ၊ ွ ဥပမာ အားျဖင့္ (၁) မတည္ၿငိမမ ႈ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းအားနည္းမႈ သိမ ႔ု ဟုတ္ ေငြေၾကးခ်ဳိင ႕ မ ႈ ေ ့ဲ တ ၢ ိက က႑ ႔ို ၾကာင္ျ့ ဖစ္လာသည့္ ပုဂလ ံွ အ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ု ယ္ရာ ႈ တြက္ အတားအဆီးမ်ားကိဖ ွ းေရး၊ (၂) အစိး ု ရရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ံွ က ၢ ိကရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ႈ ို စိစစ္ေလွ်ာ့ခ်ကာ ပုဂလ ႈ ို (စုျပံဳ ံွ က ္ ိပမ ႁပြတသ ္ ျဖင့္ စားနပ္ရိကာ ္ ေနေစဘဲ) အားေပးေရး၊ (၃) ေက်းလက္မၿွ မိဳ႕ ျပေဒသမ်ားသိ႔ု လ်င္ျမန္စြာႏွင့္ သက္သာေသာေစ်းႏႈနး ၡ မ်ားသယ္ယူ ႔ု ဆာင္ေရး၊(၄)အလုပအ ပိေ ု သ ္ ကိင ့္ လမ္းမ်ားဆိင ္ စ္အခြငအ ု ရ ္ ာအခ်က္အလက္မ်ားကိုလွ်င္ျမန္စြာႏွငတ ့္ တ္ႏင ္ ည္စ ို သ ္ ကျဖင့္လက္လမ ့ ရိတစ ္ ွ း ္ ားေရႊေ မီေရး၊ လုပသ ု မ ႕ ျပာင္းႏိင ္ အ ႈ ေပၚ အတားအဆီးမ်ားကိဖ ု ယ္ရာ ွ းေရး၊ အရည္အေသြးျပည္ပ ႈ င ့ ညာေရးႏွင့္ ကြၽမ္းက်င္မဆ ္ ာသင္တန္း ို ရ ို း မ်ားသိ႔ု လူတင ္ မီရရွိေရးစသည္တပ ္ လက္ လွမး ္ ပၚလာသည့္ လုပသ ႔ို ါ၀င္သည္။ လယ္ယာက႑မွ အသစ္ ထြကေ ္ ားအင္အားစုမ်ားအေနျဖင့္ ္ ာလႏွင့္ က်န္းမာေရးအက်ဳိးေက်းဇူးမ်ား နိမပ လစာနည္းပါးၿပီး အနားယူခ်ိနက ံ ျခင္းႏွင့္ မေတာ္တဆျဖစ္မအ ့္ ါးကာ အလုပျ္ ဖဳတ္ခရ ႈ တြက္ ္ ည္းပါးသည့္ ေဘာင္မ၀င္ေသာ အလုပအ အကာအကြယန ု က ္ ကိင ္ ရွိေရးထက္စာလွ်င္ ေကာင္းမြနၿ္ ပီး အာမခံခ်က္ရိေ ္ ႑တြင္ အလုပရ ွ သာ ္ ကိင ေဘာင္ဝင္သည့္ အလုပအ ္ ႑တြင္ အလုပရ ု က ္ ရွိမည္န ့ ည္းလမ္းမ်ားရွိထားမွသာ ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးမႈေလွ်ာ့ခ်ႏိင ္ ည္အ ု မ ့ လားအလာပို ေကာင္းမည္ျဖစ္သည္။ ၅၂။ ႕ တာင္အာရွတြငတ အေရွေ ္ ားအင္အားစုႀကီးမားျခင္း၊ အာဆီယအ ္ ည္ရိျွ ခင္း၊ လုပသ ံ ဖြ၀ ႕ဲ င္ႏင ို င ္ ြနး ္ ျံ ဖစ္ျခင္းႏွင့္ ေကာင္းမြနလ ု တန္း ္ သည့္ ပင္လယ္ကမ္း႐ိး ႔ို ၾို ကည္လ ရွိျခင္း စသည္တက ့ ်ွ င္ ျမန္မာျပည္သည္ အာရွကဗ ို ဟိျု ပဳထားသည့္ ကုနစ ္ ည္ထတ ု လ ု ျ္ ဖန္ျ႔ ဖဴးေရာင္းခ်မႈျဖစ္စဥ္ကြငး ္ ပ ္ ဆက္ (supply chain) ႀကီးထဲ၀င္ေရာက္ျခင္းျဖင့္ စီးပြားေရးတိး ံ ီးပြားေရးအသိက ႈ ို စတင္အားယူရမည္ျဖစ္သည္။ အာဆီယစ ု တက္မက ္ ၀န္း (AEC) မွတစ္ဆင့္ ု အ ံ ထြကမ ေပါင္းစည္းျခင္းမွ အျမတ္အမ်ားဆုး ့ င ္ ည္ႏ ္ မ ို င ံ ်ားထဲတြင္ ျမန္မာႏိင ု င ္ လ ံ ည္းပါ၀င္ႏင ္ ည့္ အလားအလာရွိေနပါသည္။ မိမိႏင ို မ ္ တ ို င ္ ံ ြငး ို သ မရရွိႏင ္ သာ အရင္းအႏွီးကုနစ ္ ည့္ အရည္အေသြးေကာင္းမြနေ ံ လ ္ ည္ (capital goods) ပမာဏမ်ားမ်ား၊ အမ်ဳိးအစား စုစ ို ္ ံု င္လင္ကို ရရွိႏင ႔ို န ေအာင္ပက ု တ ္ င္ပမ ႔ို မ ႈ ်ားက ျပဳလုပေ ႔ု န ္ ပးမည္ျဖစ္သည္။ ပိက ု ဆ ္ အ ြဲ ားမ်ားက ကုနစ ္ ည္ထတ ္ ပ ု လ ု မ ္ ႏ ႈ င ွ ့္ ၀န္ေဆာင္မအ ္ ်ားခ်ဲထ ႈ လုပမ ႕ ြငျ္ ခင္း ္ ြယမ ကို အားေပးမည္ျဖစ္သည္။ ကုနသ ႈ ရ ္ မ ့ က်ဳိး အျမတ္အေပၚမွာ အခြငအ ွ သည္အ ့္ ေရး အျပည္အ ့ ၀ရယူႏင ို ရ ု ည ္ န္ ျမန္မာကိက ့ ၀ ူ ီမည္မ ူ ါဒမ်ား ္ မွေရာ ျပည္ပမွပါ ေခ်းေငြအေထာက္အပံရ ထဲတြင္ ျပည္တြငး ့ ရွိမတ ႈ း ို တက္ေရး၊ အားေကာင္းေသာ မက္ခ႐ိစ ု ီးပြားေရးမူ၀ါဒမ်ား (ေငြလႏ ႈ း ဲ န ္ 42 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ္ ဆင္ႏ အမွနအ ွ ့္ တည္ၿငိမမ ့ င ္ အ ႈ ပါအ၀င္)၊ သဟဇာတျဖစ္မည့္ သြငး ္ ကုနခ ္ ြနႏ ွ ့္ ႏိင ္ င ္ ျံ ခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ု င ံွ ႀႈ ကီးၾကပ္စနစ္ စသည္တ႔ို ပါ၀င္မည္ ု င ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိင ံ တြက္ စြနစ ္ အ ့ ႏၲရာယ္မ်ားလည္းရွိသည္။ ကုနသ ႔္ ားရမည္အ ္ ြယမ ္ က ႈ ို တံခါးပိမ ို ြငလ ု ဖ ို ျ္ ခင္းသည္ ျပည္တြငး ့္ က ္ မွ ္ န္းအစုအငယ္မ်ားအေနျဖင္ျ့ ဖစ္ေစ ျပည္ပမွလာသည္က တစ္ဦးခ်င္းအေနျဖင့ျ္ ဖစ္ေစ၊ လုပင ု စ ့ န ္ ည္ႏင ွ ့္ ၀န္ေဆာင္မမ ႈ ်ားကိမ ို ပ ု ယွဥၿ္ ပိဳင္ႏင ္ ါက ံ ႐ႈး ဆုး ံ နစ္နာမႈမ်ားကိလ ု ည္းျဖစ္ေစလိမမ ့္ ည္ျဖစ္သည္။ အဆိပ ု ါပုဂိဳၢ လ္မ်ားအား ႏႈိငး ္ န္းအမ်ဳိးအစားမ်ားသိ႔ု ေရႊေ ္ ရအသာစီးရသည့္ လုပင ႕ ျပာင္း ္ င လုပက ို ရ ္ ာတြင္ အကူအညီေပးျခင္း၊ ထိသ ု မ ႔ို ေရႊေ ု သ ႕ ျပာင္းႏိင ္ ူ မ်ားအတြက္ သက္သာေခ်ာင္ခ်ိေရးအစီအစဥ္မ်ား အေကာင္အထည္ေဖာ္ေပး ့ ဝ ျခင္းစသည္မ ု တက္မႏ ူ ါဒမ်ားျဖင့္ စီးပြားေရး တိး ွ ့္ ဆင္းရဲႏြမး ႈ င ္ ပါးမႈေလွ်ာ့ခ်ေရးကို က်ားကန္ေပးရမည္ျဖစ္သည္။ ု ရ၏ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအစီအစဥ္ (ခ) အစိး ၅၃။ ု ရသည္ အဓိကက်သည့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမအ အစိး ႈ ခ်ဳိက ႕ စ ို တင္ခသ ႈ လ ့ဲ လို အေကာင္အထည္ေဖာ္မက ို ည္း စတင္ေနၿပီျဖစ္သည္။ ကနဦး ႈ ်ားသည္ ႏိင ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမမ ္ ေ ု င ံ ရးစနစ္ႏင ွ အ ့္ မ်ဳိးသားညီညြတမ ္ အ ံ ားခဲသ ႈ ေပၚ အာ႐ုထ ႔ု သာ္လည္း အဓိကက်သည့္ မက္ခ႐ို ့ ည္။ သိေ ႈ ်ားကိလ စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမမ ု တ ု ည္း ေစာစီးစြာပင္ ကိင ္ သ ္ ြယခ ့ဲ ည္။ ဆိး ု ဆိး ု ရြားရြား ေစ်းႏႈနး ့ ည့္ ေငြေၾကးလဲလယ ္ ကြာဟခဲသ ္ န ွ ႏ ္ ႈ း ွ မ ထားမ်ားကို ၂၀၁၂ ခုႏစ ွ တင္ကာ ႀကီးၾကပ္ႏန ္ စ ႈ း ္ ရွင္ ႏႈနး ္ ေမွ်ာအျဖစ္ ေျပာင္းလဲက်င္သ ့ း ့ ည္။ ထိသ ံု ခဲသ ႔ို ျပာင္းလဲသျဖင့္ အစိး ု ေ ု ရ၏ဘ႑ာေရး ္ န္းမ်ားအတြက္ အက်ဳိးအျမတ္မ်ားစြာရခဲၿ့ ပီး ယခင္က ေစ်းသက္သက္သာသာျဖင့္ ႏိင လုပင ု င ္ ျံ ခားေငြ၀ယ္ယခ ူ ြငရ ့္ ခဲမ ႈ ၾကာင့္ ပုဂလ ့ ေ ၢ ိက ၸ ီမ်ားအေပၚ တစ္ဖက္သတ္အသာစီးရခဲသ ကုမဏ ့ ည့္ အစိး ု ရပိင ု လ ္ ပ ္ န္းမ်ားလည္း မွ်မွ်တတယွဥၿ္ ပိဳင္လာခဲရ ု င ့ သည္။ ျပင္ပေႂကြးၿမီမ်ားကို ွ အ ၂၀၁၃ ခုႏစ ္ ရွငး ္ တြငး ု ခ ္ လင္းႏိင ္ သ ့ဲ ည္။ ဗဟိဘ ု ဏ္ကို ဘ႑ာေရး၀န္ႀကီးဌာနလက္ေအာက္မွ ၂၀၁၃ ခုႏစ ္ ြင္ ခြထ ွ တ ု က ဲ တ ္ ာ သီးျခားေငြေၾကး ု အ အာဏာပိင ႕ဲ စည္းအျဖစ္ ရပ္တည္ေစခဲသ ္ ဖြအ ု င ့ ည္။ ႏိင ံ တာ္ ရသုး ္ ေ ံ မွနး ္ ေျခ ေငြစာရင္းပိင ု း ္ ည္း ပြငလ ္ တြငလ ို ျမႇငေ ့္ င္းျမင္သာမႈတး ု ရ ့္ ရးဆိင ္ ာ ္ ခ်က္မ်ားကို ထုတျ္ ပန္ႏင အေသးစိတအ ္ သ ို ခ ု င ့ဲ ည္။ ႏိင ္ ျံ ခား တိက ု ႐ ္ က ို ရ ံွ က ္ င္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ့ း ႈ ို ပံပ ု ည္း ျပ႒ာန္း ို ကူညီမည့္ ဥပေဒအသစ္မ်ားကိလ ့ ည္။ ထိအ ခဲသ ု ေျပာင္းအလဲမ်ားႏွင့္ ဆက္တက ို ပ ္ င္ စီးပြားေရး အေဆာက္အအုႀံ ကီးရွိ က႑တိင ု း ္ ည္း ဥပေဒမ်ားျပ႒ာန္းခဲရ ္ နီးပါးအတြကလ ့ ာ ္ င အမ်ားအျပားသည္ လူသားႏွင့္ ႐ုပပ ္ အရင္းအႏွီးရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ို း ႈ ြင္ အစိး ံွ တ ု း ု ရအပိင ္ ကေရာ ပုဂလ ၢ ိကအပိင ု း ု လ ္ ကပါပိမ ု ေ ို ပ ို ေ ္ ဆာင္ႏင ္ ရး ္ ားသည္။ သိေ အကူအညီေပးရန္ ရည္ရြယထ ွ အဆိပ ႔ု သာ္လည္း ၀န္ႀကီးဌာနအမ်ားစုမာ ႈ း ု ါအေျပာင္းအလဲမ်ားႏွင့္ လ်င္ျမန္ႏန ္ ႏွင့္ ပမာဏကို ု ႏ အမီ မလိက ို ျ္ ဖစ္ကာ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာတြင္ အလုပစ ္ င ္ ီးဆင္းမႈက်ပ္တည္းျခင္းမ်ား ျဖစ္ေပၚေစခဲသ ္ ျု ပံဳကာ အလုပစ ့ ည္။ တစ္ခ်ိန္ ု း တည္းမွာပင္ အထက္ပါ အပိင ္ (၁) ပါေဖာ္ျပခ်က္မ်ားအတိင ု း ္ တုိငး ္ ျပည္ေနရာအခ်ဳိတ ္ ေသးဘဲရိေ ႕ ြင္ ပဋိပကၡမ်ား မၿပီးၿငိမး ွ နသည္။ ႔ု ၾကာင့္ ပုဂလ ယင္းတိေ ံွ မ ၢ ိကရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏသ ူ ်ားမွာ မေရာရာမေသခ်ာမႈမ်ားႏွငရ ့္ င္ဆင ို ရ ္ ၿပီး အစိး ွ အ ု ရ၏ရင္းျမစ္ႏင ံ ်မႈသည္လည္းပိၿု ပီး ့္ ာ႐ုက ္ ပ ထုတလ ္ ဘ ု မ ႈ က္ကသ ဲ ည္က ့ ႑မ်ားထံ မေရာက္ျဖစ္ေတာ့သလို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး၏ ေရရွညလ ္ ည္ပတ္ႏင ္ က ို မ ို ည္း အေႏွာင္အ ႈ လ ့ ယွက္ ျဖစ္ေစပါသည္။ ္ မ်ား (ဂ) အေရးႀကီးေသာ ေနာက္ထပ္ေျခလွမး ၁။ ္ ေဆာင္ရြကရ ဦးစားေပးေျဖရွငး ္ မည္က ့ ႑မ်ားကို သတ္မတ ွ ျ္ ခင္းႏွင့္ ေရွေ ္ ်က္မမ ႕ နာက္ စီစဥ္ရန္စဥ္းစားတြကခ ႈ ်ား ၅၄။ ု ်င္းစီထတ နည္းလမ္းတစ္ခခ ဲ ြင္ ဦးစားေပးေျဖရွငး ္ ေဆာင္ရြကရ ္ မည့္ ု ဖာ္ထတ က႑မ်ားကိေ ္ န္ႏင ု ရ ွ ့္ အခ်ိနက ္ လ ို ၍ ို က ္ လက္ေတြလ ႕ ပ ု က ္ င ္ က ို မ ႈ ို ံ မည္သစ အေကာင္းဆုး ႔ို ီစဥ္မည္ကို သတ္မတ ွ ထ ္ ားရန္အေရးႀကီးသည္။ လက္ရိွ ု င ျမန္မာႏိင ္ ၏ ္ ပါးမႈႏန ံ ဆင္းရဲႏြမး ္ ျမင္မ ႈ း ့ ားျခင္းႏွင့္ ဖြ႕ံ ၿဖိဳး ု တက္မအ တိး ့ ်ွ င္ ရည္မန ႈ ားနည္းျခင္းဟူေသာ ေယဘုယ်အေျခအေနကိၾု ကည္လ ွ း ္ ခ်က္ပန္းတိင ု ႏ ္ စ ္ သ ွ ခ ႔ို ရာက္ရိေ ု ေ ွ ရးအတြက္ က႑အမ်ား ု တက္မရ အျပားတြင္ တိး ွ အာင္ လုပက ႈ ိေ ္ င ို ရ ္ မည္ျဖစ္သည္။ တစ္ခ်ိနတ ု ရက႑ေရာ ပုဂလ ္ ည္းတြင္ အစိး ၢ ိက႑မွာပါရွိသည့္ ဘ႑ာေရး၊ ု း ဝန္ထမ္းေရးရာႏွင့္ စနစ္ ပိင ္ ာ စြမး ္ ဆုိငရ ္ ေဆာင္ႏင ို မ ္ က ို ားဆီးေနသည္အ ႈ တ ို ားလည္ထားသည္။ ့ ရာမ်ားရွိေနသည္ကန ၅၅။ ွ ရ ဦးစားေပးအရာမ်ားကို သတ္မတ ္ ာတြင္ အဓိကအေျခခံအထုိငသ ္ ည္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးမႈကေ ို လွ်ာ့ခ်ေရးႏွင့္ ေျဖရွငး ္ ည္က ္ ေဆာင္ရြကသ ့ ႑မ်ားအေပၚ အေရးယူေဆာင္ရြကမ ႈ အ ႔ို ေပၚ သက္ေရာက္မ၏ ္ တ ို ဖ ႈ ျဖစ္ႏင ္ ြယ္ အတိင ္ အဆ ပမာဏပင္ျဖစ္သည္။ သက္ေရာက္မပ ႈ မာဏတြင္ အေၾကာင္းရင္းခံ ု း ု ာ အမ်ားအျပားရွိသည္။ အဓိကအေၾကာင္းတစ္ခမ ု င ွ ျပႆနာ၏လက္တေလာႀကီးမားမႈျဖစ္သည္။ အကယ္၍ ျမန္မာႏိင ံ ည္ တစ္စံု ္ သ တစ္ရာေသာ ္ ေဆာင္ရြကရ ေျဖရွငး ္ မည့္ ္ က႑အတြငး ျပတ္လပ္မက ႈ ြာဟခ်က္ႀကီးႀကီးမားမားႏွငရ ို ရ ့္ င္ဆင ို ါက ္ သည္ဆပ အေရးယူ ္ သ ေဆာင္ရြကမ ္ ပါးမႈေလွ်ာ့ခ်ေရးအေပၚ သက္ေရာက္မျႈ မင္မ ႈ ည္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ာ ရွိသည္။ အလားတူပင္ ေျဖရွငး ့ ားဖြယရ ္ နသည့္ ္ ေဆာင္ရြကေ ု ည္ အျခားေသာေျဖရွငး က႑တစ္ခသ ္ နသည့္ က႑မ်ားႏွင့္ အားေကာင္းေသာခ်ိတဆ ္ ေဆာင္ရြကေ ႈ ်ား သိမ ္ က္မမ ႔ု ဟုတ္ အျပန္အလွန္ ့ မ အားျဖည္မ ႈ ်ားရွိသည္ဆပ ို ါကလည္း အေရးယူေဆာင္ရြကမ ္ သ ႈ ည္ ဆင္းရဲႏြမး ့ ားဖြယရ ္ ပါးမႈေလွ်ာ့ခ်ေရးအေပၚ သက္ေရာက္မႈ ျမင္မ ္ ာ ရွိသည္။ ၅၆။ ္ ေဆာင္ရြကမ ေျဖရွငး ့ ႑မ်ားကို အစီအစဥ္ေနရာခ်ထားရာတြင္ ထည္သ ္ ည္က ္ စဥ္းစားစရာမ်ား ရွိသည္။ အထူးသျဖင့္ သက္ေရာက္မျႈ မင္မ ့ ြငး ့ ားသည့္ ္ ေဆာင္ရြကမ ေျဖရွငး ့ ႑မ်ားကို အရင္ဦးဆုး ္ ည္က ံ လုပသ ့ ည္။ ထိက ု ႑မ်ားအေပၚေဆာင္ရြကရ ္ င္သ ္ ာတြင္ လြယလ ္ င္တ ့ ကူ အေကာင္အထည္ ို သ ေဖာ္ႏင ု ေျဖရွငး ္ လိ၊ ု တိအက်လုပရ ္ ရမည္ျ့ ပႆနာမ်ားႏွင့္ ဘာကိအ ္ မည္ဆသ ို ည္တ၏ ႔ို ့္ မာဏတိအ သဘာ၀ႏွငပ ွ း ႔ု ေပၚ လက္လမ ္ မီ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 43 ္ ပါးမႈေလွ်ာ့ခ်ေရးတြင္ ေနာက္ပင သည့္ သက္ေသမ်ား အားေကာင္းၿပီး၊ ဆင္းရဲႏြမး ္ မွထက္စာလွ်င္ ေစာႏိင ို း ္ မွ်ေစာေစာ အေကာင္အထည္ ု သ ္ ည္ ျဖစ္သည္။ သိရ ေပၚႏုိငမ ္ ၿြံ ဖိဳးတိး ႔ု ာတြင္ ေရရွညဖ ု တက္မႈ အျမင္႐ေ ႈ ထာင္တ ့ စ္ခက ို ရွိေရး လိအ ု ရ ွ ့္ ု ပ္ခ်က္အရ အထက္ပါ ေပတံႏင ု ည မကိက ု ထ ္ ီလ်ွ င္ေတာင္ ယခုစတင္လပ ္ ားရန္လအ ို ပ္ႏင ို ပ ု ေပၚ သက္ေရာက္မသ ္ ါသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ က႑တစ္ခအ ွ ့္ ႈ ည္ ကာလလတ္ႏင ္ ်မွသာ ထင္ရာ ကာလရွညက ု မ ွ းသိသာႏိင ္ ည္ဆေ ို သာ္လည္း အခ်ဳိေ ႕ သာ လုပင ု ြငစ ္ န္းမ်ားကို ေရတိတ ္ တင္ထားရန္ အၾကံေပးေဆာ္ဩ ့ ည္။ အေၾကာင္းမွာ အလုပက သင္သ ု း ္ ို ဆိင ့ ားျခင္းသည္ ျပႆနာကိသ ္ ငံထ ္ နေစမည္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ု ာ ဆက္ၿပီးၾကာရွညေ ္ ေဆာင္ရြကေ ၂။ ေျဖရွငး ္ ပးရမည့္ က႑မ်ား ၅၇။ ို ႊမး ေအာက္ပါေလ့လာခ်က္တြင္ ဦးစားေပးအရာ ၁၂ ခုကလ ္ ြယက ္ ျခံဳထားသည့္ နည္းလမ္းႏွစသ ု ္ တင္ျပထားရာတြင္ အေရးတႀကီးအာ႐ုံ ္ ို ေဖာ္ထတ စိက ု ရ ္ န္လအ ု ပ္ခ်က္ (မရွိမျဖစ္ရိထ ို ပ္သည့္ ႀကိဳတင္ လိအ ွ ားရမည္လ ့ အ ို ါ တင္ျပထားသည္။ ပထမနည္းလမ္းတြင္ လယ္ယာ ို ပ္ခ်က္) ေလးခုကပ ္ ပ က႑ထုတလ ္ က ု မ ့္ င္ျခင္းႏွင့္ ပိ၍ ႈ ျို မႇငတ ု ဆြေ ဲ ဆာင္မရ ႈ ိေ ွ သာ အလုပအ ု အ ္ ကိင ့္ လမ္းမ်ားဖန္တီးျခင္းတိက ္ ခြငအ ို ထ ႔ု ို ပင္တင ္ ားထားသည္။ ု တက္မက ဒုတိယနည္းလမ္းကမူ စီးပြားေရး တိး ံ အထူးသျဖင့္ ေက်းလက္ေဒသမ်ားကပါ ခံစားပိင ႈ ို အားလုး ု ခ ္ ြငႏ ့္ င ္ ရည္ျမႇငတ ွ ့္ စြမး ႔ု ို ့္ င္ေရးတိက ို ထ ပင္တင ံု အေနျဖင့္ မျဖည္တ ္ ားသည္။ ေနာက္ဆး ့ င္းလိက ု မ ္ ိပါက ျမန္မာႏိင ု င ံ ဆင္းရဲႏြမး ္ ၏ ္ ြားေစမည့္ ္ ပါးမႈေလွ်ာ့ခ်ေရးကို ေမွးမွိနသ ႔ု ဟုတ္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအားထုတမ သိမ ႈ ္ ၏ ္ ည္တခ ေရရွညတ ့ံ င ို ၿ္ မဲမအ ႈ ႏၲရာယ္ႏင ံ င ွ ၾ့္ ကံဳဆုႏ ္ စမည့္ တင္ကး ို ေ ု ပ္ခ်က္ေလးရပ္ကို ူ လိအ ံ ၁၅ တြင္ ေျဖရွငး ေဖာ္ျပထားသည္။ ပု- ္ ေဆာင္ရြကမ ္ အ ႈ မ်ဳိးမ်ဳိးကို မည္သဦ ႔ို းစားေပးသတ္မတ ု သ ွ ၿ္ ပီး အစီအစဥ္ေနရာခ်ႏိင ္ ည္ကို တေစ့ ့ ႏ တေစာင္း ၾကည္႐ ႈ င ို သ ္ ည္။ လုေ ံ လာက္ေသာအခ်က္အလက္ႏင ့ံ ပးမည့္ ခြျဲ ခမ္းစိတျ္ ဖာမႈ အေျခခံမရွိသည္အ ွ ့္ ယင္းကို ေထာက္ပေ ့ တြက္ ူ လိအ တင္ကး ႕ နာက္အစီအစဥ္ထားရန္မျဖစ္ႏင ု ပ္ခ်က္မ်ားကို တိတိက်က် ေရွေ ္ ါ။ ို ပ ၅၈။ ု တက္ျခင္းသည္ ဆင္းရဲႏြမး စီးပြားေရးတိး ္ ပါးမႈေလွ်ာ့ခ်ေရးအတြက္ အားေကာင္းေသာေမာင္းႏွငအ ္ ားတစ္ခု ျဖစ္ႏင ္ ါသည္။ ျမန္မာႏိင ု င ို ပ ္ အ ံ တြက္ ု လွ်င္ ထုတလ ဆိရ ု ႏ ္ ပ ္ င ို မ ္ ပ ့္ ျဖင့္ လယ္ယာက႑မွာေရာ လယ္ယာက႑ျပင္ပမွာပါ အက်ဳိးအျမတ္ရရွိမသ ႈ မာဏနိမသ ႈ ည္နည္းသည္။ ္ ျပည္ပ ပုဂလ ထိျ႔ု ပင္ ျပည္တြငး ္ ါဝင္ႏင ၢ ိက က႑၏ စီးပြားေရးတြငပ ္ ႈ နည္းပါးျခင္း၊ ကမာၻစ ို မ ႔ ီးပြားေရးႏွင့္ ေဝးကြာကာ တစ္သီးတစ္သန္႔ ့ ေ ေနခဲမ ့ ည္း ျမန္မာႏိင ႈ ၾကာင္လ ္ တ ု င ံ ြင္ အလုပအ ္ ကိင ု ္ အလုအ ံ ေလာက္ဖန္တီးေပးႏိင ္ မ ု မ ့ဲ ါ။ ထိျ႔ု ပင္ ျမန္မာႏိင ႈ ရွိခပ ္ ၏ ု င ံ ပင္မသဘာဝရင္းျမစ္ ွ း ႀကီးျဖစ္သည့္ ဧရာ၀တီျမစ္ဝမ ့္ တ္သက္လ်ွ င္ စုစည္းမႈအားနည္းသည့္ ခ်ဥ္းကပ္လပ ္ ႏွငပ ု ေ ္ ဆာင္မေ ႈ ၾကာင္လ ္ ေ ့ ည္း ေရရွညခ ု တက္မႈ ံ သာတိး ့ဲ ါသည္။ ထိေ အတြက္ အႏၲရာယ္အလားအလာရွိခပ ့ ည္း အားလုး ႔ု ၾကာင္လ ံ ကို လႊမး ္ ျခံဳႏိင ု သ ္ ည္အ ွ ပိမ ့ ဓိကမူတစ္ခ်က္မာ ့္ ရးႏွင့္ ု ၿို ပီးတံခါးဖြငေ ္ ျပည္ပ ပုဂလ ျပည္တြငး ႕ ဟုတေ ၢ ိကက႑က (အထူးသျဖင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြမ ္ သာ၊ အလုပအ ္ ကိင ု ပ ္ မ ို န္တီးေပးႏိင ို ဖ ္ သာက႑မ်ားတြင) ု ေ ္ ္ င ၀င္ေရာက္ လုပက ္ ရး၊ ကမာၻ႔ စီးပြားေရးႏွငေ ို ေ ို စာင္ေ ့္ ပါင္းစည္းမႈကေ ူ ီျခင္း၊ ကုနထ ့ ရွာက္ကည ္ တ ု ႏ ္ င ္ က ို မ ို း ႈ တ ွ း ို ျမႇငျ့္ ခင္းႏွင့္ ဧရာ၀တီ ျမစ္၀မ ္ ံ န္ခ စီမခ ြဲ အ ႔ မ ု း ႈ ပိင ္ တြင္ ဘက္စေ ံု ထာင္စ ့ ခ ု ေ ံု ်ဥ္းကပ္လပ ႔ု င္ျဖစ္သည္။ ယင္းသည္ ခြေ ္ ဆာင္ျခင္းတိပ ဲ ဝယူၾကမည့္ အက်ဳိးအျမတ္ ပမာဏ ႀကီးမား ု ထ လာေရးအတြက္ စီးပြားေရးကိယ ႕ြံ ြားမႈအပိင ္ ည္ဖထ ု း ္ ႏွင့္ ေရရွညခ ္ င ို မ ု း ္ ာေအာင္ စနစ္တက် တည္ေဆာက္ေရးအပိင ု ါ ္ ျဖစ္သည္။ အဆိပ စဥ္းစားတြကခ ္ ်က္မမ ႈ ်ားမွသည္ ျမန္မာႏိင ံ င္းရဲႏြမး ု င ္ ဆ ္ ပါးမႈကို အဆုး ံ သတ္ေစမည့္ ပထမနည္းလမ္းကိရ ု ာ ွ ေဖြေတြရ ွ ည္။ ယင္းမွာ ႕ ိသ ့္ က တံခါးဖြငမ ို ရွိနျ္ မႇငျ့္ ခင္းႏွင့္ အလုပအ ႈ အ ္ ကိင ု ပ ္ မ ို ်ားေရးအတြက္ ေရရွညတ ့ံ သာ ပုဂလ ္ ည္တေ ု တက္မႈ ၢ ိက က႑ဦးေဆာင္သည့္ စီးပြားေရးတိး ႔ု င္ျဖစ္သည္။ တိပ ၅၉။ ွ ဆင္းရဲႏြမး ဒုတိယအခ်က္မာ ္ သ ္ ပါးအုပစ ု း ံု ခုစလုး ံ အေနျဖင့္ ၀င္ေငြလး ံု ၀မရွိသည္ဆ ္ ပါးမႈကို ေလွ်ာ့ခ်ရန္ႏင ့ င္းရဲႏြမး ့ ခြငအ ွ ့္ ၀င္ေငြရရွိေစမည္အ ့္ လမ္း ု ပ မ်ား (လခစားျဖစ္ေစ၊ ကိယ ို အ ္ င ္ င ္ လုပျ္ ဖစ္ေစ) ကို ဆုပက ို ႏ ္ င ို ေ ္ ရး အစြမး ု ရ ္ အစ ပိမ ွ ာရန္တအ ို ိလ ႈ ်ားႏွင့္ အေျခခံအေဆာက္ ႔ို တြက္ အေျခခံ၀န္ေဆာင္မမ အအုက ္ က္မ်ားရရွိႏင ံ ြနရ ို ရ ္ န္ လိအ ့္ ည္ျဖစ္သည္။ အေရးႀကီးေသာ၀န္ေဆာင္မမ ႈ ်ားရရွိႏင ု ပ္လိမမ ို ပ ္ ါက မ်ဳိးဆက္တစ္ဆက္ၿပီးတစ္ဆက္ ဆင္းရဲ ္ နက္ေနသည့္ သံသရာကို ကူညီရပ္တန္ေ တြငး ု မ ႔ ပးႏိင ႕ ခန္းမ်ားတြငဆ ္ ည္ျဖစ္သည္။ ေရွအ ္ ခ ို သ ့ဲ ည္အ ု း ့ တိင ့ က်းလက္ႏင ္ အထူးသျဖင္ေ ွ ့္ ု ါ၀န္ေဆာင္မမ ေ၀းလံေခါင္ဖ်ားေဒသမ်ားတြင္ အဆိပ ို မ ႈ ်ားရရွိႏင ႈ ာ ္ မ ွ ျမန္မာႏိင ု င ္ ၏ ံ အတိတက ု င ္ ႏိင ံ ရး၊ စီးပြားေရးသမိင ္ ေ ္ ေၾကာင္း ေနာက္ခံ ု း ႔ု ၾကာင္လ မ်ားေၾကာင့္ရတန္သေလာက္မရျဖစ္ေနရသည္။ထိေ ့ ည္းဒုတိယေျမာက္ျဖစ္သည့္အားလုး ံ လႊမး ္ ျခံဳအေျခခံမမ ူ ာ ု း ွ လူတိင ္ ဝန္ေဆာင္မႈ ို ေ မ်ားရရွိႏင ္ ရးႏွင့္ ေရခံေျမခံေကာင္းလာေစေရးပင္ျဖစ္သည္။ ပထမလမ္းေၾကာင္းက ႕ံ ြားမႈရိေ စီးပြားေရးဖြထ ္ ဆာင္ျခင္းျဖစ္ၿပီး ွ ရးလုပေ ု ါဖြထ ယခု ဒုတိယလမ္းေၾကာင္းက အဆိပ ႕ံ ြားမႈ အက်ဳိးကိုအားလုး ံ ခံစားႏိင ု ေ ္ ရးေဇာင္းေပးျခင္းျဖစ္သည္။ ယင္းမွသည္ ဆင္းရဲတြငး ု း ္ မွ႐န ္ ထြက္ ႏိင ႈ ်ားကို လူတင ္ ရး ဒုတိယေျမာက္ နည္းလမ္းအျဖစ္ အေရးႀကီး၀န္ေဆာင္မမ ု ေ ္ ရရွိေစေအာင္ျမႇငတ ို း ့ က်းလက္ ့္ င္ျခင္းႏွင့္ အထူးသျဖင္ေ ံ ပါ၀င္သည္တ ေဒသမ်ား၌ အားလုး ့ း ို တက္မျႈ ဖစ္ေစေရး ေရခံေျမခံေကာင္းေအာင္လပ ု ေ ္ ပးျခင္း ဟု သတ္မတ ္ န္ျဖစ္လာခဲသ ွ ရ ့ ည္။ ၆ဝ။ ု ႏ အထက္ပါ ပင္မနည္းလမ္းမ်ားမွတစ္ဆင့္ ပန္းတိင ွ ရ ္ စ ္ ပ္သေ ႔ို ရာက္ရိမ ွ ႈ လ်င္ျမန္ေစရန္အတြက္ အခ်ဳိေ ို ပ္ခ်က္မ်ား ရွိႏင ႕ သာ ႀကိဳတင္လအ ့္ ားရန္ ွ ထ ု ပ္သည္။ အဆိပ လိအ ု ါ ႀကိဳတင္လအ ု တက္မ၊ ို ပ္ခ်က္မ်ားမွာ တိး ံ ပါ၀င္မႏ ႈ အားလုး ႈ င ္ မ ံ တ ွ ့္ ေရရွညခ ႔ို တြက္ အေျခခံအတ ႈ အ ူ ု ျ္ မစ္ျဖစ္သည္။ တင္ကး ု ပ္ခ်က္မ်ားသည္ အလုပအ လိအ ့္ လမ္းမ်ားဖန္တီးသည္၊ ္ ခြငအ ူ အ ့ ျပည္သတ ႔ို ား အဆိပ ု ါအခြငအ ့္ လမ္းမ်ားအေပၚ အမိအရ ဆုပက ို ႏ ္ င ို ရ ္ င ္ န္ ု ပ္သည့္ ေရခံေျမခံမ်ား ဖန္တီးေပးသည္၊ အတြက္ လိအ ္ ည္ႏင ့ ကုနစ ့္ န္ေဆာင္မမ ွ ၀ ႈ ်ားကို ပံပ ့ း ို ျဖန္ျ႔ ဖဴးေပးသည့္ ျမန္မာႏိင ု င ံ ္ ၏ ု င ႏိင ံ ရး၊ ္ ေ ္ ်ဳပ္ေရးႏွင့္ အုပခ ု ီးပြားပြားေရး၀န္းက်င္ကို မက္ခ႐ိစ ံ တ္မတ ျခံဳငုသ ွ ဖ ္ ြငဆ ့္ သ ို ည္။ ႔ု ည္ ၎င္းတိသ ု င ျမန္မာႏိင ံ ္ ၏ အလားအလာမ်ားကို ္ ကယ္ျဖစ္လာရန္ႏင အမွနတ ု တက္မက ွ ့္ တိး ို ရရွညထ ႈ ေ ္ ိနး ္ သိမး ္ ရန္အတြက္ ျပည္သႏ ူ င ့္ င ွ ဆ ္ သာက႑၏ ေက်ညက္နားလည္မက ို ေ ို ည္း ႈ လ 44 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ့္ ေ ဖြငဆ ို ပးသည္။ ႀကိဳတင္လအ ို ပ္ခ်က္မ်ားအပိင ု း ္ တြင္ ု တက္မသ တိး ႈ ည္ တိင ု း ္ ျပည္ကို ္ မွ ဆင္းရဲတြငး ဲ တ ဆြထ ္ ရး ု ေ အထက္တြင္ ု ခ ေဖာ္ထတ ့ဲ ည့္ အဓိကနည္းလမ္းမ်ား၏ လ်င္ျမန္မႈ (စြမး ္ သ ို မ ္ ေဆာင္ႏင ္ ) ႈ ၊ ထိေရာက္မႏ ႈ င ္ ိနး ွ ့္ ေရရွညထ ု မ ္ ထားႏိင ႈ ေပၚ သက္ေရာက္မႈ ္ အ ရွိသည္။ ြ ္မည့္ က႑မ်ား ပုံ (၁၈) ႀကိဳတင္ လိုအပ္ခ်က္မ်ား၊ နည္းလမ္းမ်ားႏွင့္ အဓိက ေျဖရွင္းေဆာင္ရက ႏိုင္ငံေရးအေျပာင္းအလဲကို ေသခ်ာေအာင္လုပ္ျခင္း အားလုံးအက်ဳံး၀င္ ေရရွည္တည္တံ့ သည့္ တိုးတက္မႈအတြက္ တင္ကူး လိုအပ္ခ်က္မ်ား လူမႈပါ၀င္မႈကို ျမႇင့္တင္ျခင္း မက္ခ႐ိုစီးပြားေရးတည္ၿငိမ္မႈကို ထိန္းထားျခင္း အစိုးရက႑လုပ္ႏိုင္စြမ္းႏွင့္ စီမံအုပ္ခ်ဳပ္မႈေကာင္းေအာင္လုပ္ျခင္း ကာလတို ကာလလတ္မွ ကာလရွည္ သက္ေရာက္မႈျမင့္ empowerment for inclusive growth, Promoting universal access and particularly in rural areas သမမ်တ သက္ေရာက္မႈ ျမင့္ ေရရွည္တည္တံ့ေသာ ပုဂၢလိကက႑ဦးေဆာင္ ပိုမိုတံခါးဖြင့္ျခင္းႏွင့္ အလုပ္ပိုမိုရရွိေရးအတြက္ စီးပြားေရးတိုးတက္မႈ သမမ်တ 11 ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 45 ္ မွ ထြကႏ ၃။ ဆင္းရဲတြငး ို မ ္ င ္ ေဆာင္ရြကေ ္ ည့္ နည္းလမ္းမ်ားႏွင့္ ေျဖရွငး ့ ည့္ က႑မ်ား ္ ပးသင္သ ၁။ ု ပါ၀င္၍ ေရရွညတ အားလံး ္ ည္တေ ့ံ သာ တိး ု တက္မအ ႈ တြက္ မရွမ ိ ားရမည့္ ႀကိဳတင္ လိအ ိ ျဖစ္ ရွထ ု ပ္ခ်က္မ်ား ၆၁။ ု င ႏိင ံ ရး အကူးအေျပာင္းကို ေသခ်ာေစျခင္း၊ လူမႈ ပါ၀င္မႈ တိး ္ ေ ု တက္ေကာင္းမြနေ ္ စျခင္း၊ မက္ခ႐ိစ ု ီးပြားေရး တည္ၿငိမမ ္ သိမး ္ ႈ ထိနး ႔ူ ႑ ္ ျခင္းႏွင့္ ျပည္သက ္ ေဆာင္ရည္ႏင စြမး ွ ့္ အုပခ ္ ်ဳပ္မႈ အားေကာင္းေစျခင္းတိသ ႔ု ည္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးမႈ တိက ္ ်က္ေရးအတြက္ မရွိမျဖစ္ ရွိထားရမည့္ ႀကိဳတင္ လိအ ု ဖ ု ပ္ခ်က္ ္ ဆာင္ခ်က္မ်ား လိအ မ်ားျဖစ္သည္။ ဤနယ္ပယ္မ်ားတြင္ လတ္တေလာ လုပေ ့ ႔ို ၎င္းတိက ု ပ္သကဲသ ံ က ႔ု ို စဥ္ဆက္မျပတ္ အာ႐ုစ ္ န ို ္ ေဆာင္ရြကေ ု ပ္သည္။ ဤနယ္ပယ္မ်ားတြင္ ေတြရ ရန္ လိအ ွ သာ အခက္အခဲမ်ားကို မေျဖရွငး ႕ ိေ ္ ဘဲ အလုပအ ္ ကိင ု အ ့္ လမ္းမ်ား ေဖာ္ထတ ္ ခြငအ ု ျ္ ခင္း၊ ို မ အက်ဳိးအျမတ္မ်ား ရရွိႏင ့္ င္ျခင္း၊ ျပည္သတ ္ ႈ ျမႇငတ ို း ူ င ္ လက္လမ ွ း ္ မီႏင ို မ ႈ ်ား ရရွိႏင ္ ည့္ ၀န္ေဆာင္မမ ္ န္ ျမႇငတ ို ရ ့္ ေရးမ်ားကို ့္ င္ျခင္းႏွင့္ အခြငအ ္ ၀ ဆုပက အျပည့အ ို ႏ ္ င ို ရ ္ င ္ န္ ျပည္သမ ူ ်ား၏ စြမး ္ ရည္ျမႇငတ ့္ င္ျခင္းမ်ား လုပေ ွ ့္ တိး ္ ဆာင္ရန္ႏင ႈ ို ထိနး ု တက္မက ္ ထားရန္ ခက္ခသ ္ သိမး ဲ ည္။ ု င (က) ႏိင ံ ရး အကူးအေျပာင္းကို အကူအညီေပးျခင္း ္ ေ ၆၂။ ု င ႏိင ံ ရး အကူးအေျပာင္း ေဆာင္ရြကရ ္ ေ ္ ကိင ္ ာတြင္ အဓိကက်သည့္ က႑မ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ မေရရာမွဳမ်ား ဆက္လက္ ျဖစ္ေပၚေနျခင္းက အလုပအ ု ္ ု ရ ဖန္တီးေပးႏိင ံွ ဳွ မ်ားမွ အက်ဳိးအျမတ္မ်ား ျပန္လည္ ရရွိႏင ္ န္၊ စီးပြားေရး ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ို ရ ္ န္ ႏွင့္ ျပည္သ႕ူ ၀န္ေဆာင္မမ ႈ ်ား ရရွိႏင ္ န္ ကိစရ ို ရ ၥ ပ္မ်ားကို ္ ာတြင္ အဓိက စိနေ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြကရ ္ ခၚမႈမ်ားအျဖစ္ ရင္ဆင ္ နရသည္။ အထူးသျဖင့္ ျပည္တြငး ို ေ ္ န္းရွငမ ္ ျပည္ပမွ လုပင ႔ု ရင္းႏွီး ္ ်ားကို ၎င္းတိ၏ ံွ မ ျမႇဳပ္ႏမ ႈ ်ားႏွင့္အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္း လုပင ္ န္းမ်ားအတြက္ ေရရွည္ဆံး ု ျဖတ္ခ်က္မ်ား မခ်ႏိင ု ျ္ ဖစ္ေစသည္။ ေရရွညတ ့ံ ည့္ၿငိမး ္ ည္တသ ္ ခ်မ္း ို ျ္ ခင္း၊ ထိလြယခ ေရး ေဖာ္ေဆာင္ႏင ို လ ္ က ္ ြယ္ အေျခအေနမွ လြတေ ္ ျမာက္ေစျခင္းႏွင့္ အစိး ု ရႏွင့္ ျပည္သမ ႈ င ူ ်ား အၾကား ယံၾု ကည္မႏ ွ ့္ တရား၀င္မႈ ု မ ကို ခိင ္ ာေစျခင္းတိသ ႔ု ည္ ႏိင ု င ္ ေ ု မ ံ ရး အကူးအေျပာင္းကို ခိင ္ ာေစမည့္ အခ်က္မ်ား ျဖစ္သည္။ (၁) ္ ည္တသ ေရရွညတ ံ့ ည့္ ၿငိမး ္ ခ်မ္းေရး ေဖာ္ေဆာင္ျခင္းႏွင့္ ထိလြယခ ္ က ္ ြယ္ အေျခအေနမွ လြတေ ို လ ္ ျမာက္ေစျခင္း ၆၃။ ့ ည့္ ႏိင ပဋိပကၡမ်ား ျဖစ္ေပၚခဲသ ္ မ ု င ံ ်ားကို ႏႈိငး ္ ယွဥေ ္ လ့လာၾကည္ပ ့ ါက စီးပြားေရး တိး ႈ င ု တက္မႏ ္ ပါးမႈ ဆိး ွ ့္ ဆင္းရဲႏြမး ု က်ိဳးမ်ား သက္ေရာက္ေစ ွ သည္။ သမိင ေၾကာင္း ေတြရ ႕ ိရ ု း ္ ေၾကာင္းအရ အလယ္အလတ္ အရြယအ ု င ္ စားရွိေသာ ဖြၿ႕ံ ဖိဳးဆဲ ႏိင ္ တ ု ႏွစလ ု ြင္ သံး ံ စ္ခတ ္ ်ွ င္ တစ္ႀကိမ္ အၾကမ္း ႔ု ဟုတ္ ပဋိပကၡ ျဖစ္ပြားပါက ဆင္းရဲႏြမး ဖက္မႀႈ ကီး တစ္ခု သိမ ္ ပါးမႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရးတြင္ ၂.၇ ရာခိင ု ႏ ္ န ႈ း ္ စစ္တစ္ခ၏ ္ ကြာဟက်န္ခၿ့ဲ ပီး ျပည္တြငး ု ္ ်စရိတသ ပ်မ္းမွ်ကုနက ု ပါင္း ျပည္တြငး ္ ည္ စုစေ ္ ထုတက ္ န ု တ ို တက္မႈ အႏွစ္ ၃၀ စာ ရွိေၾကာင္း ေတြရ ္ း ႕ သည္။23 အၾကမ္းဖက္မႈ ျဖစ္ပြားေသာ ု င ႏိင ံ ်ားသည္ ၿငိမး ္ မ ု င ္ ခ်မ္းေသာ ႏိင ံ ်ားထက္ ပ်မ္းမွ်အားျဖင့္ ဆင္းရဲႏြမး ္ မ ္ ပါးမႈ ေလွ်ာ့ခ်မႈႏန ႈ း ္ ႏွစစ ု ႏ ္ ဥ္ တစ္ရာခိင ႈ း ္ န ု း ္ နည္းပါးၿပီး တိင ္ ျပည္ ု တက္မႈ ခန္မ ဖြၿ႔ံ ဖိဳးတိး ွ း ႔ န ္ ခ်က္မ်ားကို သိသိသာသာ ေျပာင္းလဲေစသည္။ ၆၄။ ျမန္မာႏိင ု င ္ တ ံ ြင္ ႏွစေ ္ ပါင္း ၆၀ ပဋိပကၡေၾကာင့္ အခ်ဳိ႕ ေဒသမ်ား ဆင္းရဲႏြမး ု ရြားစြာ ခံစားၾကရသည္။ ပဋိပကၡျဖစ္ပြားသည့္ ္ ပါးမႈဒဏ္ကို ဆိး ္ ပါးမႈႏန ေဒသမ်ားတြင္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ျမင္မ ႈ း ့ ားသည္။ ခ်င္းျပည္နယ္တြင္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးမႈႏန ႈ း ္ ၇၁ ရာခိင ္ န ု ႏ ္ ရွိၿပီး ရခိင ႈ း ု ျ္ ပည္နယ္တြင္ ၇၈ ု ႏ ရာခိင ္ န ႈ း ္ ရွိသည္။ တစ္ႏင ို င ံ း ္ လ ုံ ၏ ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးမႈႏန ႈ း ္ မွာ ၃၇.၅ ရာခိင ္ န ု ႏ ္ ရွိသည္။24 ထိေ ႈ း ူ ထ ု ဒသမ်ားရွိ ျပည္သလ ု ည္လည္း လူမႈ ူ သ ္ ကိနး ဖြၿ႔ံ ဖိဳးမႈ ၫႊနး ့္ း ္ မ်ားတြင္ အနိမဆ ုံ ျဖစ္ေၾကာင္းေတြရ ႕ ၿပီး အသက္ငါးႏွစေ ္ အာက္ကေလး ဖြၿ႔ံ ဖိဳးမႈေႏွးေကြးသူ ၅၈ ရာခိင ္ န ု ႏ ္ ရွိေၾကာင္း ႈ း ႕ သည္ (UNICEF MICS 2010)။ ထိျ႔ု ပင္ အဆိပ ေတြရ ္ ပါးမႈကို တိး ု ါ ေဒသမ်ားတြင္ ကာလရွည္ ပဋိပကၡ ျဖစ္ပြားျခင္းသည္ ဆင္းရဲႏြမး ု ပြားေစ႐ံု ႕ ျပာင္းအေျခခ်ရျခင္း၊ ေျမယာႏွင့္ ဘိနး သာမက ေရႊေ ္ စိက ု ပ ္ ်ိဳးမႈအပါအ၀င္ အျခားျပႆနာမ်ားကို ေျဖရွငး ္ ရန္ ခက္ခေ ု င ဲ စသည္။ (ျမန္မာႏိင ္ ံ ွ တ သည္ ၂၀၁၃ ခုႏစ ို င ္ ြင္ အာဖဂန္နစၥတန္ႏင ု ဘိနး ္ ၿံ ပီးလွ်င္ ကမၻာေပၚတြင္ ဒုတိယအမ်ားဆံး ္ စိက ု ပ ္ ်ိဳးသည့္ ႏိင ္ ျံ ဖစ္ၿပီး ဘိနး ု င ု ပ ္ စိက ္ ်ိဳးမႈသည္ ္ ျပည္နယ္ႏင ပဋိပကၡျဖစ္ပြားသည့္ ရွမး ္ ာ အမ်ားဆံး ွ ့္ ကခ်င္ျပည္နယ္မ်ားတြငသ ု ျဖစ္သည္။) (UNODC Opium Survey 2013)။ ၎င္းတိ႔ု ု သည္ ဖြၿ႔ံ ဖိဳးေရးလုပင အားလံး ္ ထြးေစသည္။ ထိလြယခ ္ န္းမ်ားကို ႐ႈပေ ို လ ္ က ္ ြယေ ္ သာ ျမန္မာႏိင ု င ္ ၏ ္ ခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္သည္ ႏိင ံ ၿငိမး ္ အ ု င ္ ံ တြငး ံွ မ လာေရာက္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ု က်ိဳးသက္ေရာက္ေစၿပီး အထူးသျဖင့္ နယ္စပ္ေဒသမ်ားတြင္ အစိး ႈ ်ားအေပၚ ဆိး ႈ ပးျခင္း ု ရက ျပည္သ႕ူ ၀န္ေဆာင္မေ ္ န္းမ်ား အေပၚလည္း ထိခက လုပင ္ စပါသည္။ ို ေ ၆၅။ ု ရသည္ တိင အစိး ု း ္ ရင္းသား ေဒသမ်ားတြင္ ျဖစ္ပြားေနေသာ ပဋိပကၡမ်ားကို အဆံး ္ ်က္ ရွိသည္။ ႏိင ု င ု သတ္ရန္ အားထုတလ ္ ေ ံ ရးေဆြးေႏြးမႈ မျပဳလုပ္ ို င မီ တစ္ႏင ံ း ္ လ ဲ င ုံ အပစ္အခတ္ ရပ္စႏ ို ရ ္ န္ အစိး ု ရႏွင့္ တိင ္ ရင္းသား လက္နက္ကင ု း ႕ဲ စည္းမ်ားအၾကား ေဆြးေႏြးပြမ ို ္ အဖြအ ဲ ်ား ဆက္လက္ ္ ်က္ရိၿွ ပီး အစိး ေဆာင္ရြကလ ု း ု ရသည္ တိင ္ ရင္းသား လက္နက္ကင ို ္ အဖြမ ႕ဲ ်ား ကာလၾကာရွညစ ္ ြာ ေျပာဆိခ ့ဲ ည့္ မေက်နပ္မက ု သ ္ ရန္ ႈ ို ေျဖရွငး ု ်ဳပ္ကင ဗဟိခ ို မ ္ ႈ ေလွ်ာ့ခ်ရန္ႏင ွ ့္ အာဏာခြေ ဲ ၀ေပးရန္ လိလ ့ ည္။ (ကရင္အမ်ိဳးသားအစည္းအ႐ုး ု ားေၾကာင္း ျပသခဲသ ံ (KNU) အပါအ၀င္ ု င ျမန္မာႏိင ္ ႏ ံ င ွ ့္ ကမာၻေပၚတြင္ ကာလအရွညၾ္ ကာဆံး ု လက္နက္ကင ု သတ္ရန္) အပစ္အခတ္ရပ္စေ ို ္ ပဋိပကၡကို အဆံး ဲ ရး စာခ်ဳပ္မ်ား 23 2011 WDR 24 World Bank staff estimates from 2009-2010 IHLCA survey. 46 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ွ ထ လက္မတ ို ျခင္းႏွင့္ အပစ္အခတ္ရပ္စေ ္ း ဲ ရး စာခ်ဳပ္မ်ားကို အသစ္ျပန္လည္ျပင္ဆင္ျခင္းတိ႔ု ျပဳလုပၿ္ ပီးေနာက္ ၂၀၁၃ ခုႏစ ွ က ္ န ္ င ု ပ ္ မွ ို း ု ရႏွင့္ အဖြမ စတင္ကာ အစိး ို း ႕ဲ ်ားမွ ေခါင္းေဆာင္ပင ္ ေဆြးေႏြးပြမ ဲ ်ားမွ တိး ု တက္မမ ့ဲ ည္။ အစိး ႈ ်ား ရရွိခၿ့ဲ ပီး ယံၾု ကည္မႈ တည္ေဆာက္ခသ ု ရႏွင့္ ္ ပ္ေရးအဖြ႕ဲ KIO တပ္မ်ားအၾကား ပဋိပကၡမ်ား ဆက္လက္ ျဖစ္ေပၚေနေသာ္လည္း KIO ႏွငလ ကခ်င္လြတလ ္ ့ဲ ့္ ည္း ေဆြးေႏြးမွဳမ်ား ျပဳလုပခ ွ ္ အေစာပိင သည္။ ၂၀၁၄ ခုႏစ ္ က ကခ်င္ျပည္နယ္ႏင ု း ွ ့္ ရွမး ္ ျပည္နယ္ေျမာက္ပင ို း ့ သာ ပဋိပကၡမ်ားမွ ေျပာင္းေရႊအ ္ တြင္ ျဖစ္ပြားခဲေ ႕ ေျခခ်ခဲ့ ွ သ ရသူေပါင္း ၅,၀၀၀ ေက်ာ္ရိခ ု တ ့ဲ ည့္ ပဋိပကၡ ပိမ ့ မ ို င္းမာခဲမ ္ က ႈ ်ားသည္ ဤျဖစ္စဥ္၏ ထိလြယခ ို လ ္ ြယမ ္ ႏ ွ ့္ တစ္ႏင ႈ င ္ လ ို င ုံ တြင္ ၿငိမး ံ း ္ ခ်မ္း ို သ ေရးႏွင့္ လံၿု ခံဳေရး ရရွိႏင ု ို ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ ရရွိရန္ မည္မ်ွ အေရးႀကီးေၾကာင္း ထင္ရာ ္ ည့္ အေျဖတစ္ခက ့ ည္။ ွ းေစခဲသ ၆၆။ ု င ျမန္မာႏိင ံ ္ ၏ ္ ခ်မ္းေရး တည္ေဆာက္မအ ၿငိမး ႈ တြက္ တိင ု း ္ ရင္းသား လက္နက္ကင ႕ဲ ်ားအေပၚ ကာလၾကာရွညစ ို ္ အဖြမ ု က ္ ြာ အာ႐ံစ ္ ၿ့ဲ ပီး မၾကာေသး ို ခ မီက ပြငလ ့္ င္းလာေသာ ႏိင ္ ေ ု င ံ ရး ေနရာတစ္ခသ ု ည္ ပဋိပကၡျဖစ္ႏင ္ သာ အျခားေသာ အေျခအေနမ်ားကို ေပၚေပါက္ေစသည္။ ထင္ရာ ွ းေသာ ို ေ ု ာ သာဓကတစ္ခမ ္ ေ ွ လြနခ ့ဲ သာ ႏွစႏ ္ စ ွ အ ္ တြငး ့ သာ ဘာသာေရးအၾကမ္းဖက္မမ ္ အႀကိမႀ္ ကိမ္ ျဖစ္ပြားခဲေ ွ ္ ႈ ်ားျဖစ္ၿပီး ၎င္းအတြက္ ေရွရည ့ံ ည့္ အေျဖတစ္ခု ရွာရန္မာ တည္တသ ွ ့္ ႏိင ွ အၾကမ္းဖက္ပဋိပကၡႏင ု င ္ သ ံ ားမ်ား လံၿု ခံဳေရးအတြကသ ္ ာမက ပိမ ို ်ယ္ျပန္သ ု က ႈ ါ၀င္ေရး ႔ ည့္ လူမပ ၥ တြကပ ကိစအ ္ ါ အေရးပါသည္။ ၆၇။ ို င ျမန္မာတစ္ႏင ံ း ္ လ ုံ တြင္ ၿငိမး ္ ခ်မ္းေရးႏွင့္ လံၿု ခံဳေရး တည္ေဆာက္ရန္ ရခိင ု ျ္ ပည္နယ္တြင္ ၎င္းတိက ႔ု ယ ္ င္းတိ႔ု ႐ိဟ ို ၎ ု ည့္ မြတဆ ု င္ဂ်ာဟုေခၚဆိသ ္ လင္ ု ပ္သည္။ ေရွပ လူထျု ပႆနာအတြက္ အေျဖရွာရန္ လိအ ႕ င ္ တြင္ ေဖာ္ျပထားသကဲသ ို း ္ လင္ လူနည္းစုကို အစိး ့ ႔ို မြတဆ ု း ု ရက တိင ္ ရင္းသားအျဖစ္ ္ ီးခ်င္း ဘဂၤလားေဒ့ရႏ လက္မခံဘဲ အိမန ို င ္ွ င ံ ွ တရားမ၀င္ ၀င္ေရာက္လာသူမ်ားအျဖစ္ ႐ႈျမင္သည္။ ၂၀၁၂ ခုႏစ ္ မ ု ါ ွ ္ ေႏြရာသီက အဆိပ ္ လင္ လူထျု ဖင့္ ျဖစ္ပြားခဲေ မြတဆ ႈ ်ားေၾကာင့္ လူ ၈၉ ဦး ေသဆံး ့ သာ အၾကမ္းဖက္မမ ္ ်ား ေရႊေ ု ခဲၿ့ ပီး လူ ၁၄၀,၀၀၀ အိမမ ႕ ျပာင္းခဲၾ့ ကရသည္။ ု မ အစုိးရက ထိလ ္ ထိ ထိစ ူ ်ားအတြက္ ယာယီစခန္းမ်ား တည္ေဆာက္ေပးခဲၿ့ ပီး ယခုအခ်ိနအ ု လ ု ခန္းမ်ားတြင္ လူမ်ား ေနထိင ္ ်က္ ရွိသည္။25 ွ ႏ ၂၀၁၃ ခုႏစ ွ ့္ ၂၀၁၄ ခုႏစ ္ င ွ မ ္ ်ားတြင္ ရခိင ု ျ္ ပည္နယ္တြင္ မြတဆ ္ လင္ လူထႏ ွ ့္ ေနာက္ဆက္တြဲ အၾကမ္းဖက္မမ ု င ု င ႈ ်ား ျဖစ္ပြားခဲၿ့ ပီး ျမန္မာႏိင ္ ံ ု ၿမိဳ႕ ျဖစ္ေသာ မႏၲေလးၿမိဳတ ၏ အျခားေသာ ေဒသမ်ားႏွင့္ ဒုတိယအႀကီးဆံး ႕ ြင္ ၂၀၁၄ ခုႏစ ွ က ္ ္ လင္ဆန္က မြတဆ ႈ ်ား ႔ ်င္ေရး အၾကမ္းဖက္မမ ့ ည္။ ျဖစ္ပြားခဲသ ၆၈။ ၂၀၁၅ ႏွစက ္ န ု ပ ္ င ို း ြဲ ည္လည္း မေသခ်ာမႈမ်ား ရွိေနသည္။ အထူးသျဖင့္ ္ တြင္ က်င္းပရန္ စီစဥ္ထားေသာ လာမည့္ အေထြေထြ ေရြးေကာက္ပသ ြဲ တိင ေရြးေကာက္ပမ ္ ီ ႏိင ု မ ္ ေ ု င ံ ရး၀ါဒႏွစခ ္ ု အစြနး ္ အထိ ကြလ ု ျဖတ္ခ်က္မ်ားတြင္ ႏိင ဲ ျြဲ ခင္းႏွင့္ (ဖြၿ႔ံ ဖိဳးေရး ဆံး ္ ေ ု င ံ ရးပါ၀င္ျခင္း) မ်ား ဆက္စပ္ ု ၿ္ ပီး အစိး လာႏိင ု င ု ရသစ္တက္လာၿပီး ႏိင ္ ေ ံ ရး ဦးစားေပးအစီအစဥ္မ်ား ခ်မွတရ ္ ာတြငလ ု သ ္ ည္း မေသခ်ာမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚလာႏိင ္ ည္။ ု ႐ ဤအေျခအေနကို ပိမ ႈ ေ ို ပ ု အ ္ ထြးေစသည့္ အခ်က္မ်ားတြင္ အတိက ့္ ခ်က္အပါအ၀င္ အေျခခံဥပေဒ ္ ခံေခါင္းေဆာင္ သမၼတျဖစ္ခြငအ ြဲ နစ္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးတိ႔ု ပါ၀င္သည္။ လႊတေ ျပင္ဆင္ေရး ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ား၊ ေရြးေကာက္ပစ ု စ ္ တာ္သည္ အခ်ိဳးက် ကိယ ္ ားျပဳ ေရြးေကာက္ပြဲ ္ း စနစ္က်င့သ ွ ည္။ မေသခ်ာမႈမ်ားႏွငအ ုံ ရန္ စဥ္းစားလ်က္ရိသ ့္ တူ ဤအေျခအေနသည္ ေဒသတြငး ္ ႏိင ု င ံ ရးတင္းမာမႈမ်ားႏွင့္ မတည္ၿငိမမ ္ ေ ္ ႈ ို ၿ္ ပီး ဆံး မ်ား ေပၚေပါက္ႏင ံွ ႏ ု ျဖတ္ခ်က္အေပၚ မူတည္ကာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ႈ င ွ ့္ ႏိင ု င ္ အ ္ သိ႔ု အကူအညီရရွိမမ ံ တြငး ႈ ို အက်ိဳးသက္ ႈ ်ား ၀င္ေရာက္မက ို သ ေရာက္ႏင ္ ည္။26 (၂) ု း တိင ္ ျပည္ႏင ွ ့္ ျပည္သမ ူ ်ား အၾကား ယံၾု ကည္မႏ ႈ င ႈ ို ခိင ွ ့္ တရား၀င္မက ္ ာေစျခင္း ု မ ၆၉။ ္ ်ဳပ္မႏ ကာလရွည္ အားနည္းေသာ အုပခ ွ ့္ အက်င့ပ ႈ င ္ ်က္ျခစားမႈတသ ႔ို ည္ ျပည္သမ ူ ်ားႏွင့္ စီးပြားေရး လုပင ု င ္ န္းမ်ား၏ ႏိင ံ တာ္အေပၚ ယံၾု ကည္မက ္ ေ ႈ ို ္ ေစၿပီး ၎င္းတိအ ပ်က္ယြငး ့္ ေရးမ်ားကို အျပဳသေဘာ တုနျ႔္ ပန္မက ႔ု ေနျဖင့္ အခြငအ ု င ႈ ို အတားအဆီးျဖစ္ေစၿပီး ႏိင ံ တာ္က ဦးေဆာင္သည့္ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးေရး ္ ေ ္ န္းမ်ားႏွင့္ အစီအစဥ္မ်ားတြင္ အျပည့အ လုပင ္ ီက အုပခ ႈ ို အတားအဆီးျဖစ္ေစသည္။ အကူးအေျပာင္း မျပဳလုပမ ္ ၀ ပါ၀င္မက ္ ်ဳပ္ေရးသည္ ္ ားနည္းၿပီး ျပည္သမ အလြနအ ူ ်ားသည္ ဥပေဒအတိင ု း ္ လုပေ ္ ဆာင္မႈ ရွားပါးသည္။ အထူးသျဖင့္ အက်င့ပ ္ ားျခင္း၊ လက္သင့ရ ္ ်က္မျႈ မင့မ ္ ာ ္ က်င့္ ျမင္မ စားေတာ္ေခၚသည့အ ႈ ရး ခြျဲ ခားဆက္ဆျံ ခင္းႏွင့္ အားနည္းေသာ ျပည္သေ ့ ားျခင္း၊ လူမေ ္ န္းမ်ားျဖင့္ ႔ူ ရးရာ ၀န္ေဆာင္မႈ လုပင ္ ေ စနစ္ကို ေမာင္းႏွငပ ႔ု ၾကာင့္ အစိး ုံ ဖာ္သည္။ ထိေ ု ရသည္ စီးပြားေရးလုပင ္ န္း လုပက ္ င ို ႏ ို သ ္ င ္ န ္ ည့္ ၀န္းက်င္တစ္ချု ဖစ္ေအာင္ ေဆာင္ရြကေ ႕ု သာ္ အတိတက ပါသည္။ သိေ ္ ဆာင္ခ်က္မ်ားေၾကာင့္ ပုဂလ ္ ာလက လုပေ ၢ ိက လုပင ္ န္းရွငအ ္ ခ်ဳိသ ု ရဌာမ်ားအတြက္ ပစၥညး ႕ ည္ အစိး ္ မ်ား ္ ေရာင္းခ်ေရးစသည့္ ကိစရ တင္သြငး ္ ဆက္ရိေ ၥ ပ္မ်ားတြင္ အခ်ိတအ ု ရ၊ ပုဂလ ွ နသည့္ အစိး ္ န္းမ်ားႏွင့္ တန္းတူ မွ်မွ်တတ ယွဥၿ္ ပိဳင္ ၢ ိက လုပင ႕္ တ ရန္ တြနဆ ္ ်က္ရိၾွ ကသည္။ ထိန ု လ ္ ရေသးေသာ တိင ု ည္းတူစြာ မေျဖရွငး ု း ္ ရင္းသား ကိယ ု ပ ို အ ္ င ု ခ ္ ပ ၥ ်ားႏွင့္ အားနည္းခ်က္မ်ား ္ ်ဳပ္ခြင့္ ကိစမ ္ န္းစဥ္မ်ားသည္ လူအပ ရွိေသာ ေရြးေကာက္ပြဲ လုပင ္ အ ု စ ု ခ်ိဳႏ ႕ င ွ ့္ ပထ၀ီ၀င္ ေဒသအခ်ိဳတ ႕ ြင္ ႏိင ္ ေ ု င ႈ ို အဟန္အ ံ တာ္၏ တရား၀င္မက ႔ တား ္ ားျဖင့္ ဤအခ်က္သည္ အဆိပ ျဖစ္ေစသည္။ အျပန္အလွနအ ု ရအေနျဖင့္ ၀န္ေဆာင္မမ ု ါ ေဒသမ်ားတြင္ အစိး ႔ တားျဖစ္ ႈ ်ား ေပးရန္ အဟန္အ ေစသည္။ 25 Report of Special Rapporteur on the Situation of Human Rights in Myanmar, UNOHCHR, August 2012. 26 International Crisis Group, Myanmar Crisis Watch, April 2014. ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 47 ၇၀။ ႕ဲ ည္းပံအ ဖြစ ့ စ ု ေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ျခင္းႏွင့္ လာမည္ႏ ွ ္ က်င္းပမည့္ ေရြးေကာက္ပမ ြဲ ်ားသည္ ျပည္သမ ူ ်ား၏ ယံၾု ကည္မရ ွ ့္ ႏိင ႈ ရွိရန္ႏင ္ ေ ု င ံ တာ္၏ တရား၀င္ ့္ ေရးကို ေပးသည္။ ဒီမက ျဖစ္ျခင္းကိရ ု ရွိရန္ ႀကီးမားေသာ အခြငအ ္ ်ဳပ္မတ ို ရက္တစ္ အုပခ ု ရအေနျဖင့္၎င္း၏ ျပည္သမ ႈ ြင္အစိး ူ ်ားအေပၚ ပိမ ့္ င္း ု ိုပြငလ ံ န္ လိအ ၿပီး တာ၀န္ခရ ႔ု ည္ ယံၾု ကည္မႈ တည္ေဆာက္ရန္ အေရးပါသည္။ ယခုအခါ အစိး ု ပ္ကာ ၎င္းတိသ ္ မ်ား ၀ယ္ယေ ု ရအေနျဖင့္ ပစၥညး ူ ရး ု င အပါအ၀င္ ႏိင ံ ရးႏွင့္ စီးပြားေရး အုပခ ္ ေ ႈ ယ္ပယ္မ်ားစြာတြင္ ပိမ ္ ်ဳပ္မန ု ပ ို ြငလ ့္ င္းရန္ အခြငအ ့္ ေရး ရလာၿပီျဖစ္ၿပီး မိဘ ို း ု င ္ လိင ္ ဖုနး ္ င္ခ်ေပး ု စ ့္ င္းမႈႏင ရာတြင္ ပြငလ ွ ့္ ႐ိး ု သားမႈအတြက္ အမ်ား၏ ခ်ီးက်ဴးမႈကို ရရွိခသ ့ဲ ည္။ ထိန ု ည္းတူစြာ လုပေ ွ သာ ဖြစ ္ ဆာင္လ်က္ရိေ ႕ဲ ည္းပံျု ပင္ဆင္ေရးႏွင့္ ြဲ ်ားသည္ အစိး က်င္းပမည့္ ေရြးေကာက္ပမ ု ်ဳပ္ကင ု ရကို ဆက္လက္၍ ဗဟိခ ္ ႈ ေလွ်ာ့ခ်ျခင္းျဖင့္ တိင ို မ ္ ရင္းသားလူနည္းစုမ်ား၏ ဆႏၵမ်ားကို ု း ္ ပးေၾကာင္း ေသခ်ာေစရန္ အခြငအ ေဆာင္ရြကေ ု ႔ို ေဆာင္ရြကျ္ ခင္းျဖင့္ တိင ့္ ေရး ရွိသည္။ ထိသ ္ ျပည္၏ တရား၀င္ျဖစ္မက ု း ႈ ို ေသခ်ာေစမည္။ ၇၁။ ႈ င ယံၾု ကည္မႏ ု း ွ ့္ တိင ္ ျပည္ တရား၀င္ျဖစ္မအ ႈ တြက္ အဓိကစိနေ ္ ခၚမႈႏင ွ ရဲဌာနႏွင့္ တရားစီရင္ေရးဌာနတိ၏ ွ ့္ အႏၱရာယ္မာ ္ ရည္နည္းပါးမႈႏင ႔ု စြမး ွ ့္ ျပဳျပင္ ွ သာ လူတစ္ခ်ိဳ၏ ေျပာင္းလဲေရးအေပၚ ယခင္ စနစ္ေဟာင္းႏွင့္ အက်ဳိးစီးပြားဆက္စပ္လ်က္ရိေ ႕ ္ ယွက္ ေပးႏိင အေႏွာင့အ ္ ႈ တိအ ု မ ႔ု ေပၚတြင္ မူတည္ ု မိး သည္။ တရားဥပေဒ စိး ွ ့္အားေပးရန္အတြက္ရဲဌာနႏွင့္တရားစီရင္ေရးဌာနတိ၏ ု ေရးအတြက္အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ႏင ္ ေဆာင္ႏင ႔ု စြမး ္ ႈ ို မ ု ရိမမ အေပၚ စိး ႈ ်ားရွိသည္။ အတိတက ္ မ ္ ာလက ကိစရ ၥ ပ္မ်ားေၾကာင့္ အက်င့ပ ္ ်က္ခ်စားသူမ်ားကို အျပစ္ေပးျခင္းကဲသ ႔ို သာ ကိစရ ့ ေ ၥ ပ္မ်ား ႔ု ေနျဖင့္ လြတလ တြင္ ရဲဌာနႏွင့္ တရားစီရင္ေရးဌာနတိအ ္ င ္ ပ္စြာ ေဆာင္ရြကႏ ္ ်ား ရွိၾကသည္။ ထိျ႔ု ပင္ အတိတ္ ို ျ္ ခင္းအေပၚ သံသယစိတမ ု ရအဖြတ ကာလက စနစ္ေၾကာင့္ အစိး ္ ႏွင့္ အဖြျ႕ဲ ပင္ပမွ အက်ိဳးခံစားခဲရ ႕ဲ ြငး ့ သူမ်ားသည္ ၿပိဳင္ဆင ို မ ္ ၊ ႈ မွ်တမႈ၊ ပြငလ ွ ့္ တာ၀န္ယမ ့္ င္းမႈႏင ႈ ႔ို ူ တ ္ န္းမ်ားကိုမႀကိဳက္ျဖစ္ႏင ေပၚေပါက္လာေစသည့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပင ္ ည္။ ထိေ ို သ ႔ု ေနျဖင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပင ႔ု ၾကာင့္၎င္းတိအ ္ န္း ္ မ စဥ္မ်ားအတြက္ ႀကိဳးစားအားထုတမ ္ ယွက္ ေပးလာႏိင ႈ ်ားကို အေႏွာင့အ ္ ည္။ ု သ (ခ) ု တက္ေကာင္းမြနေ လူမႈ ပါ၀င္မႈ တိး ္ စျခင္း ၇၂။ ု င ျမန္မာႏိင ံ ြင္ လူမေ ္ တ ႈ ရးအရ ဖယ္ၾကဥ္မပ ႈ စ ုံ မ ံ ်ား ရွိေနၿပီး ၎င္းသည္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ထြကရ ္ ပါးမႈမွ ႐ုနး ႈ ်ားကို မွ်တစြာ ရရွိရန္ႏင ္ န္၊ ဝန္ေဆာင္မမ ွ ့္ စီးပြားေရး ု တက္မက ဖြၿ႔ံ ဖိဳးတိး ႈ ို မွ်ေဝရန္ ႀကိဳးစားေနသည့္ လူအပ ု စ ု ်ားအတြက္ အတားအဆီး ျဖစ္ေစသည္။ အခ်ိဳေ ္ မ ု စ ႕ သာ လူအပ ္ မ ႔ု ု ်ားသည္ ၎င္းတိ၏ ု ေ ကိယ ႔ု ဟုတ္ တည္ေနရာေၾကာင့္ လူမအ ္ ရးအခ်က္အလက္ သိမ ု း ႈ သိင ္ အ၀ုိငး ္ အတြငး ္ အျပည္အ ို ရ ့ ဝ ပါဝင္ႏင ွ ့္ ႂကြယဝ ္ န္ႏင ္ မႈကို မွ်ေဝရန္ ို ၾ္ ကရသည္။ ထိသ အတားအဆီးမ်ားကို ရင္ဆင ွ ့္ ႏိင ု ျ႔ို ဖစ္ေစသည့္ အဓိက အခ်က္မ်ားမွာ ဘာသာ၊ လူမ်ိဳးစုႏင ္ သ ု င ံ ားျဖစ္ျခင္း၊ က်ားမခြျဲ ခားမႈ၊ ု န ပထ၀ီအေနအထားႏွင့္ ပဋိပကၡတ႔ို ျဖစ္သည္။ ကိလ ၥ ာသာ မဟုတသ ို ီေခတ္မ်ားမွ စတင္ကာ ဗုဒဘ ူ ်ားကို ခြျဲ ခားဆက္ဆျံ ခင္း၊ ေဘးဖယ္ ္ မ ္ လင္မ်ားကို ဦးတည္လာခဲသ ထားျခင္းမ်ားရွိၿပီး မၾကာမီက မြတဆ ု ျ္ ပည္နယ္တြင္ လူဦးေရ ၈ဝဝ,ဝဝဝ ရွိၿပီး ၎င္းတိက ့ ည္။ ဥပမာ - ရခိင ို ္ ႔ု ယ ု င္ဂ်ာဟု ေဖာ္ျပေသာ မြတဆ ၎င္းတိ႔ု ႐ိဟ ူ ည္းစုမာ ္ လင္လန ွ ႏိင ု င ္ မ ို ရ ံ ျ့ဲ ခင္း၊ ဆင္းရဲျခင္းႏွင့္ စနစ္တက် ခြျဲ ခားဆက္ဆျံ ခင္းမ်ားကို ရင္ဆင ္ ၿပီး ႔ု ည္ မိသားစုအရြယအ ၎င္းတိသ ႔ု ို အကန္သ ္ စား၊ လက္ထပ္ျခင္း၊ ေမြးစာရင္းျပဳလုပျ္ ခင္းႏွင့္ ခရီးသြားလာျခင္းတိက ံ သည္။ ထိအ ႔ တ္ခရ ု ခ်က္ ္ ကိင သည္ အလုပအ ့္ လမ္းမ်ား၊ ေစ်းကြကတ ု ္ အခြငအ ္ ြင္ ၀င္ေရာက္ပါ၀င္ႏင ို မ ္ ႏ ွ ့္ အေျခခံဝန္ေဆာင္မမ ႈ င ႈ ်ားအတြက္ အတားအဆီးမ်ား ္ ည္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးမ်ား ေဆာင္ရြကၿ္ ပီးေနာက္ပင ျဖစ္ေပၚေစၿပီး ေပါင္းစည္းျခင္းကို တားဆီးသည္။ အျခားေနရာမ်ားတြငလ ္ မွ စတင္ ို း ္ လင္ဆန္က ကာ မြတဆ ႔ ်င္ေရး စိတဓ ္ ာတ္မ်ား ႀကီးထြားလာၿပီး ၂ဝ၁၂ ခုႏစ ွ ေ ္ နာက္ပင ္ တြင္ ရခိင ို း ု ျ္ ပည္နယ္ျပင္ပသိ႔ု ကူးစက္ခၿ့ဲ ပီး ၳ ာတြင္ ျဖစ္ပြားခဲသ အထူးသျဖင့္ မိတီလ ္ င ့ ည္။ တ႐ုတႏ ွ ့္ အိႏိယ ၵ ႏြယဖ ္ ြားမ်ား ျမန္မာႏိင ု င ံ ားမ်ားကိလ ္ သ ု း ု ည္း တရားဝင္ တိင ္ ရင္းသားအျဖစ္ ္ ျပဳေပ။ အဆင္ျ့ မင္ပ အသိအမွတမ ူ ြငရ ့ ညာ သင္ယခ ့္ ရန္၊ စီးပြားေရးလုပင ္ န္းတစ္ခု မွတပ ္ တ ု ဝန္ထမ္းလုပရ ုံ င္ရန္၊ ေျမဝယ္ရန္၊ ႐ံး ္ န္၊ ္ ်ား ျဖတ္သန္းရန္၊ ျပည္တြငး စစ္ေဆးေရးဂိတမ ႕ ေျခခ်ရန္ႏင ္ ေျပာင္းေရႊအ ွ ့္ အလုပအ ္ ကိင ု ္ အမ်ားစုရရွိရန္ ႏိင ္ သ ု င ံ ား စိစစ္ေရးကတ္ျ္ ပား ရရွိ ု ပ္သည္။ ရန္ လိအ ၇၃။ ႈ ရး ဖယ္ထတ လူမေ ္ က ု မ ု တ ႈ ို ကိင ္ ြယရ ္ န္ စိနေ ္ ခၚမႈမာ ွ ၂၀၁၄ ခုႏစ ု င ွ ္ ဧၿပီလက ျမန္မာႏိင ံ ္ ၏ ူ ာတြင္ ရခိင သန္းေခါင္စာရင္း ေကာက္ယရ ု ျ္ ပည္နယ္ ့ ည္။ ရခိင တြင္ ေပၚထြကလ ္ ာခဲသ ု ေ ု ျ္ ပည္နယ္တြင္ ေနထိင ၶ ာသာ အမ်ားစုသည္ ျပည္နယ္အတြငး ္ သာ ဗုဒဘ ္ ေနထိင ္ သာ လူနည္းစု ု ေ ္ လင္မ်ားကို ႐ိဟ မြတဆ ္ ြငး ု င္ဂ်ာဟု ထည့သ ္ ေကာက္ယမ ူ အ ႈ ေပၚ ဆႏၵျပခဲၾ့ ကၿပီး လူထဆ ဲ ်ား ျဖစ္ပြားခဲသ ု ႏၵျပပြမ ု ရဝန္ထမ္းမ်ားႏွင့္ ့ ည္။ အစိး ု င ႏိင ္ တ ံ ကာမွ အကူအညီေပးေနသူမ်ားသည္ ဆႏၵျပျခင္းႏွင့္ အၾကမ္းဖက္ရန္ ၿခိမး ္ ေျခာက္ခရ ံ ျခင္းတိေ ္ လင္လန ႔ု ၾကာင့္ မြတဆ ူ ည္းစုမ်ား ု ရ ေနထိင ို း ္ ာေဒသမ်ားတြင္ စာရင္းေကာက္ယျူ ခင္းမ်ားကို ရပ္ဆင ္ ခ့ရ ဲ သည္။ ၁၉၈၃ ခုႏစ ွ ေ ္ နာက္ပင ္ ပထမဆံး ို း ူ သာ သန္းေခါင္ ု ေကာက္ယေ ္ ခ စာရင္းမွာ ထုိေနရာမ်ားမွအပ ေအာင္ျမင္သည္ဟု မွတယ ့ဲ ည္။ ူ သ ၇၄။ ု ျဖတ္ခ်က္ခ်ျခင္းႏွင့္ အရင္းအျမစ္မ်ားရရွိမတ ဆံး ႈ တ ႔ို ြင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ ပါဝင္ခြငမ ့္ ာ ွ ကန္သ ့ ႔ို ျဖစ္ခရ ႕ တ္ထားသကဲသ ့ဲ သည္။ ကာလရွညၾ္ ကာစြာ ္ ်ဳပ္မေ တပ္မေတာ္္ အုပခ ႈ ၾကာင့္ ေခါင္းေဆာင္ပင ို း ႔ ားျခင္းမွာ နည္းပါးသည္။ ထိေ ႔ု ၾကာင့္ ၂၀၁၃ ခုႏစ ္ ေနရာမ်ားတြင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို ခန္ထ ွ တ ္ ြင္ ္ တာ္၌ အမ်ိဳးသမီး ကိယ လႊတေ ္ ားလွယအ ု စ ု ႏ ္ ခ်ိဳးမွာ ေျခာက္ရာခိင ္ န ႈ း ္ သာ ရွိၿပီး ၀င္ေငြနည္းပါးေသာ ႏိင ု င ံ ်ား၏ ပ်မ္းမွ်ရာခိင ္ မ ္ န ု ႏ ္ ျဖစ္ေသာ ႈ း ု ႏ ၁၉ ရာခိင ႈ း ္ န ္ ထက္ သိသိသာသာ ေလ်ာ့နည္းခဲသ ့ ည္။ မၾကာမီက ျပဳလုပခ ္ ေ ု ြင္ ေခါင္းေဆာင္ဟေ ့ဲ သာ ေလ့လာခ်က္တစ္ခတ ူ သာ အယူအဆ ္ ြင္ အေျခခံၿပီး၊ အိမမ ကို အိမတ ္ ်ားတြင္ အမ်ားအားျဖင့္ အမ်ိဳးသားမ်ားကို အိမေ ္ ထာင္ဦးစီးအျဖစ္ သတ္မတ ွ ေ ္ ၾကာင္း ေတြရ ွ သ ႕ ိခ ့ဲ ည္။ ဤ ု ရ အယူအဆသည္ လူထၾု ကားႏွင့္ ဘာသာေရးဆိင ၥ ပ္မ်ားတြင္ ပိမ ္ ာ ကိစရ ု ို ျပင္းထန္လာၿပီး ၾသဇာရွိေသာ ေနရာမ်ားကို အမ်ဳိးသားမ်ားကသာ 48 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ္ မိး လႊမး ႕ သာ တိင ု ထားၾကသည္။27 ထိျ႔ု ပင္ အခ်ိဳေ ္ ရင္းသား လူမ်ိဳးမ်ား၏ ဓေလ့ထး ု း ုံ တမ္းဥပေဒမ်ားသည္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို ေျမယာ ု ဆ ပိင ို ခ ္ င ့္ င ္ ြငႏ ွ ့္ ပစၥညး ္ ဥစၥာ ပိင ု ဆ ု ခ ္ ိင ု ရ ္ ြင့္ ဆိင ၥ ပ္မ်ားတြင္ ခြျဲ ခားဆက္ဆျံ ခင္း ခံၾကရသည္။28 ္ ာကိစရ ၇၅။ ု င ျမန္မာႏိင ု ရအေနျဖင့္ လက္ရိွ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးမ်ားကို ေဆာင္ရြကရ ္ ံ အစိး ္ ာတြင္ ဖြၿ႕ံ ဖိဳးေရးလုပင ္ န္းတြင္ လူမပ ႈ ါ၀င္မက ့္ င္ေဆာင္ရြကႏ ႈ ို ျမွငတ ို ္ ္ င ္ င ့္ လမ္းမ်ားလည္း ရွိေနပါသည္။ အေၾကာင္းရင္းမွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးသည္ရလဒ္ကို အေျချပဳသည့္ မူ၀ါဒမ်ား ခ်မွတႏ သည့္ အခြငအ ္ န္ႏင ို ရ ွ ့္ ္ န္းမ်ား ေဆာင္ရြကႏ ေအာက္ေျခမွ အထက္သ႔ို ခ်ဥ္းကပ္သည့္ ဖြံ႕ ၿဖိဳးေရး လုပင ို ရ ္ င ႔ု ၾကာင့္ ္ န္ လမ္းေၾကာင္းတစ္ခု ျဖစ္ေပၚေစသည္။ ထိေ ွ ခ်ိနသ လက္ရိအ ္ ည္ အစိး ု ရအတြက္ ‘ဖြ႕ံ ၿဖိဳးေရးကို ပိေ ု ကာင္းေအာင္လပ ု ’ ု ရ ္ ႏိင ္ န္ အနာဂတ္ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးေရး အစီအစဥ္မ်ားႏွင့္ မူဝါဒမ်ား ခ်မွတ္ ္ ာတြင္ တိင ေဆာင္ရြကရ ္ င္ေဆြးေႏြးမႈမ်ား ပိမ ု ပ ု ို ျပဳလုပျ္ ခင္း၊ လူမေ ႈ ရး အကဲျဖတ္မႏ ႈ င ႈ ရး တာ၀န္ခမ ွ ့္ လူမေ ္ ်က္မ်ား ပါဝင္ျခင္းႏွင့္ ံ ႈ ေဆာင္ရြကခ ု း အထူးသျဖင့္ တိင ု တြငး ္ ရင္းသား လူနည္းစုေဒသမ်ားတြင္ လူထအ ္ ပးႏိင ္ က်ယ္က်ယ္ျပန္ျ႔ ပန္႔ အက်ိဳးရရွိေစရန္ ေဆာင္ရြကေ ္ ည္ ု မ ႔ ဏ္၏ လူမေ ျဖစ္သည္။ ကမာၻဘ ႈ ရးႏွင့္ စီးပြားေရး အရည္အေသြးတိက ႈ ရးသက္ေရာက္မႈ ေလ့လာေစာင္ၾ့ ကည့ျ္ ခင္း (SIM) ႏွင့္ လူမေ ႔ု ို ဆန္းစစ္ ္ ာတြင္ ေက်းရြာအဆင့၌ ေလ့လာျခင္း (QSEM) မ်ား ေဆာင္ရြကရ ္ င ္ အုပစ ္ လူမအ ု ယ္မ်ားအတြငး ္ ည့္ အေလ့ ႈ ရင္းအႏွီးႏွင့္ စုေပါင္းေဆာင္ရြကသ ႕ ိရ အထမ်ား ရွိေၾကာင္း ေတြရ ွ ပါသည္။ ု ီးပြားေရး တည္ၿငိမမ (ဂ) မက္ခ႐ိစ ္ သိမး ္ ႈ ထိနး ္ ျခင္း ၇၆။ ္ စျခင္းသည္ စီးပြားေရးလုပင မက္ခ႐ုိစီးပြားေရးတည္ၿငိမေ ြဲ န္ႏင ္ န္းမ်ား အစီအစဥ္ဆရ ွ ့္ လုပင ္ န္းေဆာင္ရြက္ ရန္အတြက္ ခန္မ ႔ န ွ း ု လ ္ ရပိမ ္ ေ ို ြယက ူ စျခင္း ္ ေရးႀကီးသည္။ အေျခခံအက်ဆုး ေၾကာင့အ ံ ေျပာရလွ်င္ စီးပြားေရးမတည္ၿငိမမ ႈ ည္ ပုဂလ ္ သ ၢ ိကရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ႈ ေ ို လ်ာ့က်ေစေၾကာင္း ခိင ံွ က ္ ာ ု မ ္ မ်ား၊ အတိး သည့္ သက္ေသအေထာက္အထားမ်ားရွိသည္။ ေစ်းႏႈနး ု ႏႈနး ္ မ်ား၊ ေငြလႏ ဲ န ႈ း ္ လစာမ်ားႏွင့္ သြငး ္ မ်ား၊ လုပခ ္ အားစုမ်ား အတက္ ု ီးပြားေရးတည္ၿငိမေ အက်ျမန္ျခင္း၊ ၾကမ္းျခင္းသည္ အႏၲရာယ္ျဖစ္ေစသည္။ မက္ခ႐ိစ ံ န္ခ ္ စေရးအတြက္ ထိေရာက္ေသာေငြေၾကးစီမခ ြဲ ႈ ႔ မ ု ပ္သည္။ ေငြေၾကးႏွင့္ ဘ႑ာေရးအဖြအ လိအ ္ ေဆာင္ရည္လေ ႕ဲ စည္းမ်ားတြင္ စြမး ့ င္းေရး အေရးႀကီးသည္။ ံု လာက္ေအာင္ ေစာစီးစြာျဖည္တ ္ း ပဋိပကၡဆက္ႏႊယသ ဲ မ ံု စြမ ္ န္းမ်ားအတြက္ အလြနအ ႈ ်ားႏွင့္ အျခားေသာလုပင ္ ကၽြေ ံ ငြေၾကး႐ိက ု ထ ု ျ္ ခင္းနည္းျဖင့္ ေျဖရွငး ္ တ ု သ ္ ႏိင ုရ ္ ည္ဟု အစိး တစ္ရပ္က နားလည္လာသည္အ ့ ခါတြင္ ပဋိပကၡမ်ားသည္ ေငြေၾကးမတည္ၿငိမမ ႈ ု အေၾကာင္းရင္းျဖစ္တတ္သည္။29 ၁၉၉ဝ ႏွင့္ ၂ဝဝဝ ္ ဟ ့ ြနႏ ျပည္လ ွ မ ္ စ ္ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႏ ္ ်ားအတြငး ႈ း ႈ န ္ မ်ား ျမန္မာႏိင ု င ္ ၌ ့ ားခဲသ ံ အလြနျ္ မင္မ ု တက္မက ့ ည္။ ယင္းမွာ ဖြၿ႕ံ ဖိဳးတိး ို ပ ႈ လ ္ ဆာင္ရာ ု ေ ု ျဖရွငး တြင္ ပဋိပကၡအမ်ားအျပားကိေ ္ မႈႏင ွ ့္ တစ္ၿပိဳင္နက္တည္းလုပေ ္ ဆာင္မေ ႈ ၾကာင့္ ရသုး ္ ေျခေငြစာရင္း အႀကီးအက်ယ္လေ ံ မွနး ို ငြျပမႈကို ု ႏ ေငြစကၠဴ႐ိက ွ မ ္ ိပ ္ ခဲ၍ ္ ျႈ ဖင့္ ေျဖရွငး ့ ျဖစ္သည္။ ၇၇။ ု ီးပြားေရးစြမး ျမန္မာ့မက္ခ႐ိစ ႈ ာ ္ ေဆာင္မမ ွ ေယဘုယ်အားျဖင့္ အားေကာင္းေသာ္လည္း မက္ခ႐ိစ ု ီးပြားေရး စီမခ ံ န္ခ ႔ မ ႈ င ြဲ ဆ ္ ာ စနစ္က်င္ထ ို ရ ံု (in- ့ း ္ ေဆာင္ရည္မာ stitution) စြမး ု ီးပြားေရး တည္ၿငိမေ ွ ည္။ ဘ႑ာေရးမူဝါဒသည္ မက္ခ႐ိစ ွ မူ အားနည္းလ်က္ရိသ ္ စေရးအဓိကလက္နက္ျဖစ္ခ့ဲ ု ဏ္သည္ ဘ႑ာတိက ေသာ္လည္း ဗဟိဘ ္ ိနး ု ထ ့ ာနကမွ် ဘ႑ာေရးမဟာဗ်ဴ ္ အခန္းက႑မွာသာရွိခၿ့ဲ ပီး ဘ႑ာေရးဝန္ႀကီးဌာန ရွိမည္သည္ဌ ႔ု ိုဦးစားေပးလုပေ ဟာႏွင့္မူဝါဒတိက ု ဏ္သည္ တိက ္ ဆာင္ချ့ဲ ခင္းမရွိပါ။ဗဟိဘ ု ႐ ္ က ို ေ ု ရ ္ ငြေၾကးမူ၀ါဒဆိင ္ ာ(အရန္ ္ ာကိရိယာမ်ားအေပၚတြငသ ု ႏ ေငြ ေတာင္းဆိမ ွ ့္ စီးပြားေရး ဘဏ္မ်ား၏ေငြေပးေငြယရ ႈ င ူ င ွ း ္ တမ္းဆိင ု ရ ႔ သတ္ေဘာင္မ်ား သတ္မတ ္ ာ အကန္အ ့ အလြနအ ွ ျ္ ခင္းအားျဖင္) ္ ၾကဴး ို နသည္။ ေငြေပးေခ်မႈပစ မွီခေ ံ ်ားအားလုး ံု မ ံ အတြက္ အတိး ု ႏႈနး ္ ကိအ ု ပ ္ ်ဳပ္ေရးက သတ္မတ ု ခ ္ ားၿပီး မၾကာေသးမီကာလအထိ ေျပာင္းလဲမႈ ွ ထ ္ ေ မလုပခ ့ဲ ခ်။ ထုး ံ နည္းေဘာင္၀င္သည့္ ဘဏ္မ်ားအၾကား ေစ်းကြကမ ္ ရွိသလို ဘဏ္မ်ားအေပၚ အလြနအ ္ ကြၽထ ္ ခ်ဳပ္မက ံ ိနး ႈ လည္း ေငြေၾကး ္ ဆိလ စီးဆင္းမႈယႏၲရားကို ေႏွးေကြးေစသည္။ အတိတက ု ်ွ င္ ႏႈနး ္ ေသသတ္မတ ွ ထ ္ ားၿပီး အမ်ဳိးမ်ဳိးျဖစ္ေနသည့္ ေငြလႏ ႈ း ဲ န ္ မူ၀ါဒသည္ ု ဆိး စီးပြားေရးအေပၚ ဆိး ို ပ ု ရြားရြား ထိခက ္ ်က္စီးေစခဲၿ့ ပီး လိေ ု ငြျပမႈကို ေငြစကၠဴမ်ား ႐ိက ု ထ ္ တ ္ ျ့ဲ ခင္းေၾကာင္လ ု ခ ႈ ို ့ ည္း ေငြေၾကးေဖာင္းပြမက ု ေပးသလိျု ဖစ္ခသ မီးထိး ့ဲ ည္။ ၇၈။ ျမန္မာႏိင ု င ္ ၏ ံ မိက ု ခ ္ ႐ို စီးပြားေရး အေျခအေနသည္ မၾကာမီ ႏွစမ ္ ်ားအတြငး ု တက္ခသ ္ သိသိသာသာ တိး ္ ါ)။ မၾကာမီ ့ဲ ည္။ (ဇယား ၄ တြငၾ္ ကည့ပ ္ ်ားက ဖြ႕ံ ၿဖိဳးမႈအရွိန္ ျမႇငတ ႏွစမ ့ဲ ည္။ (စာပိဒ ့္ င္ခသ ု ္ ၈ ကို ၾကည့ပ ္ ါ)။ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႏ ႈ န ္ သည္ ၂ဝဝ၈-၂ဝဝ၉ ခုႏစ ႈ း ္ ြင္ ၂၂ ဒသမ ၅ ွ တ ု ႏ ရာခိင ႈ း ္ န ္ ရွိခရ ့ဲ ာမွ ၂ဝ၁၃-၂ဝ၁၄ ခုႏစ ွ တ ္ ြင္ ၅.၇ ရာခိင ္ န ု ႏ ္ သိ႔ု ေလ်ာ့က်ခဲသ ႈ း ့ ည္။ အေၾကာင္းမွာ အစုိးရသစ္၏ ဘ႑ာေရး စည္းကမ္း ္ ာမႈႏင ေကာင္းမြနလ ု ငြကို စုစေ ွ ့္ ဘ႑ာေရးလိေ ္ ထုတက ု ပါင္း ျပည္တြငး ္ န ု တ ္ န္ဖး ု ႏ ို ၏ ငါးရာခိင ႈ း ္ န ွ အာင္ ေဆာင္ရြက္ ္ ေအာက္သ႔ို ေရာက္ရိေ ္ ျ့ဲ ခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ထိျ႔ု ပင္ ဘ႑ာေရးလိေ ရန္ ျပဳလုပခ ္ င္းမႈကို ေငြေၾကး႐ိက ု ငြ ျဖည့တ ု ႏ ္ ိပ ွ ျ္ ဖည့ဆ ို စ ္ ည္းရာမွ ေငြတက ု ို ္ ာခ်ဳပ္မ်ား ပိမ ္ ဝရန္ မူဝါဒ သိသိသာသာ ေျပာင္းလဲခသ ထုတေ ု င ့ဲ ည္။ ႏိင ္ ျံ ခားေငြလႏ ဲ န ႈ း ္ စီမခ ႔ မ ံ န္ခ ႈ ည္လည္း ၂ဝ၁၂ ခုႏစ ြဲ သ ွ ္ ဧၿပီလ ၁ ရက္ေန႔က ္ ရွငအ ေငြေၾကးႏႈနး ို း ္ ျဖစ္ ေျပာင္းလဲၿပီးေနာက္ပင ္ သိသိသာသာ တိး ု တက္လာခဲသ ့ ည္။ အက်ိဳးဆက္အားျဖင့္ တရားဝင္ႏင ဲ န ွ ့္ ျပင္ပေငြလႏ ္ မ်ား ႈ း ္ ါ)။ ထိန သည္ ယခုအခါ တူညီလာသည္။ (ဇယား ၄ တြင္ ၾကည့ပ ု င ု ည္းတူစြာ ႏိင ္ တ ံ ကာ အသိင ု း ု င ္ အ၀န္း၏ ကူညီမျႈ ဖင့္ ျမန္မာႏိင ံ ည္ ္ သ 27 International Crisis Group, Myanmar Crisis Watch, April 2014. 28 Committee on the Elimination of Discrimination against Women (CEDAW) Report (2007). 29 Elbadawi and Schmidt-Hebbel, 2007 ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 49 ္ လင္းႏိင ေႂကြးၿမီမ်ားကို ရွငး ္ သ ု ခ ့ဲ ည္။ အက်ိဳးဆက္အားျဖင့္ ၂၀၀၈-၂၀၀၉ ခုႏစ ွ တ ္ ြင္ ျပည္ပေႂကြးၿမီသည္ ႏိင ု င ံ ္ ၏ ု ပါင္း ျပည္တြငး စုစေ ္ ္ န ထုတက ္ န္ဖိး ု တ ု ႏ ု ၏ ၃၇.၇ ရာခိင ္ န ႈ း ္ ရွိခရ ့ဲ ာမွ ၂၀၁၂-၂၀၁၃ တြင္ ၂၄.၆ ရာခိင ္ န ု ႏ ္ သိ႔ု ေလ်ာ့က်လာခဲသ ႈ း ႔ ဏ္ႏင ့ ည္။ ကမာၻဘ ွ ့္ အျပည္ျပည္ ု ရ ဆိင ုံ ငြအဖြ၏ ္ ာ ေငြေၾကးရန္ပေ ႕ဲ ံ င ေႂကြးၿမီခႏ ို စ ္ ြမး ္ ပူးတြေ ုံ သံး ဲ လ့လာခ်က္ ေနာက္ဆး ု င ု ခုတြင္ ျမန္မာႏိင ံ ို ေႂကြးၿမီဒဏ္ခရ ္ က ံ မႈ အႏၲရာယ္ ့္ း အနိမဆ ု သပ္ခသ ုံ ဟု သံး ့ဲ ည္။ ၇၉။ ကာလလတ္ စီးပြားေရး ခန္မ ႔ န ္ ခ်က္မာ ွ း ွ ေကာင္းမြနေ ္ သာ္လည္း သိသာထင္ရာ ္ ည့္ အႏၲရာယ္မ်ား ရွိသည္။ အထူးသျဖင့္ ွ းေသာ ေအာက္သ႔ို ညႊနသ ု ီးပြားေရး စီမခ မက္ခ႐ိစ ႔ မ ံ န္ခ ႕ဲ စည္းစြမး ြဲ ႈ အဖြအ ္ ရည္ အားနည္းမႈႏင ွ ့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ေႏွးေကြးႏိင ု မ ႔ု ဟုတ္ ေနာက္သ႔ို ဆုတႏ ္ ႈ သိမ ို မ ္ င ႈ ႔ို ္ တ ု ာ ျဖစ္သည္။ အေျခခံ ယူဆခ်က္တစ္ခမ ု တက္မႏ ွ တိး ႈ း ႈ န ္ သည္ ေနာက္ႏစ ွ အ ္ နည္းငယ္တြင္ ပ်မ္းမွ် ၈.၄ ရာခိင ္ န ု ႏ ္ ခန္႔ အနည္းငယ္ တိး ႈ း ု တက္ ွ း ရန္ ေမွ်ာ္မန ္ ပ ္ ထားသည္။ ထုတလ ္ ႈ က႑မ်ားျဖစ္ေသာ ေဆာက္လပ ု မ ု ေ ္ ရးႏွင့္ ထုတလ ္ ပ ္ ရး တိ၏ ု ေ ္ ေဆာင္ရည္မ်ား ခိင ႔ု စြမး ္ ာၿပီး၊ ဝန္ေဆာင္မႈ ု မ ္ ေဆာင္ရည္မာ က႑၏ စြမး ္ ားေကာင္းမည္ဟု ေကာက္ခ်က္ခ်ထားသည္။ ကာလလတ္တြင္ ႏိင ွ အလြနအ ု င ္ ျံ ခားေငြလႏ ဲ န ္ ၏ ေဖာ္ျပတန္ဖး ႈ း ို ္ ကယ္တန္ဖး ႏွင့္ အမွနတ ို မ်ားက်ဆင္းေနၿပီး ဆက္လက္က်ဆင္းမည္ဟု ခန္မ ႔ န ္ သည္။30 ၂ဝ၁၄-၂ဝ၁၅ ခုႏစ ွ တ ွ း ္ ြင္ လွ်ပ္စစ္ေစ်းႏႈနး ္ ို ားေၾကာင့္ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈ ၆.၆ ရာခိင တက္ျခင္းႏွင့္ ဝယ္လအ ု ႏ ္ န ႈ း ္ ရွိၿပီး ေနာက္ႏစ ္ ်ားတြင္ ေလ်ာ့ပါးလာသင္သ ွ မ ့ ည္။ ျပည္ပ ေငြေပး ူ င ေငြယရ ္ တမ္းတြင္ ပါဝင္ေသာ လက္ငင္းကာလတို ေရႊေ ွ း ႕ ျပာင္းမႈ သာမန္စာရင္း လိအ ု ပ္ခ်က္မာ ွ စုစေ ု ပါင္း ျပည္တြငး ္ န ္ ထုတက ္ န္ဖး ု တ ို ၏ ု ႏ ၄.၉ ရာခိင ္ န ႈ း ္ ရွိမည္ဟု ခန္မ ႔ န ္ ၿပီး ႏိင ွ း ု င ္ ျံ ခား တိက ု ႐ ္ က ွံ မ ို ္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ွ သ ႈ ွ ဝင္ေငြမ်ားေၾကာင့္ ခုႏိမ ု မ ္ ည္ထက္ ပိမ ္ ည္။ ို ည္ဟု ေမွ်ာ္လင့သ ု ခ်ိနတ ထိအ ွ ၂၀၁၄-၂၀၁၅ တြင္ စုစေ ္ ြင္ ဘ႑ာေရးလုိေငြျပမႈမာ ္ ထုတက ု ပါင္း ျပည္တြငး ္ န ု ္ တန္ဖး ို ၏ ၄.၅ ရာခိင ္ န ု ႏ ္ အထိ ျမင့တ ႈ း ္ က္လာ ႔ န မည္ဟုခန္မ ္ ထားၿပီး ထိသ ွ း ု း ု ျ႔ို ဖစ္ရျခင္းမွာ အဓိကအားျဖင့္တိင ု တက္လာ ္ ေဒသႀကီးႏွင့္ျပည္နယ္အစုိးရမ်ားသိ႔ုေျပာင္းလဲမႈသိသိသာသာ တိး ႔ူ န္ထမ္းမ်ား၏လစာတိး ျခင္းႏွင့္ ျပည္သ၀ ႔ု ၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္စီးပြားေရးခန္မ ု လာျခင္းတိေ ွ း ႔ န ွ အေကာင္းမ်ားျဖစ္ေသာ္ ္ ခ်က္မာ ု ီးပြားေရး စီမခ လည္း အက်ဘက္သ႔ို ဦးတည္သည့္ အႏၲရာယ္မ်ားလည္း ရွိသည္။ အေျခခံ မက္ခ႐ိစ ႔ မ ံ န္ခ ြဲ ႈ ကိရိယာမ်ားကို ဆက္လက္ ္ ေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ႏင တည္ေဆာက္ဆျဲ ဖစ္ၿပီး မူဝါဒမ်ား ခ်မွတအ ံ င ွ ့္ နည္းပညာအကူအညီမ်ားကို လက္ခႏ ္ န္ အာဏာပိင ို ရ ္ ်ား၏ ု မ ္ ရည္ကို အစြမး စြမး ု ျပဳထားၿပီး ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိင ္ ကုန္ အသံး ု င ္ သ ံ ည္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြက ႕ ို မီခ ို ည့အ ွ သ ု ို ္ တြက္ စီးပြားေရးအေဆာက္အအံက ္ ည့္ က႑မ်ား တိး ဘက္စျုံ ဖစ္ေစရန္ သဘာဝရင္းျမစ္မဟုတသ ု ပါဝင္ေသာ တိး ု တက္ေရး အပါအ၀င္ အားလံး ႈ ို ေဆာင္က်ဥ္းေပးမည့္ ု တက္မက ္ ခၚမႈမ်ားရွိသည့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးမ်ားလုပရ စိနေ ္ င္းေသာ စြမး ္ န္ အင္အားေတာင့တ ု ပ္မည္ျဖစ္သည္။ မၾကာမီ ကာလ ္ ေဆာင္ရည္ လိအ ္ ႏိင အတြငး ု င ္ ျံ ခားေငြမ်ား ဝင္ေရာက္လာမႈကို အေကာင္အထည္မေဖာ္ႏင ို လ ္ ်ွ င္ ဗဟိဘ ု င ု ဏ္၏ ႏိင ္ ျံ ခား အရန္ေငြေၾကးပမာဏမွာ ေလာက္ငွ ္ ပ။ အႏၲရာယ္မာ မည္ မဟုတေ ္ ည္း ျဖစ္သည္။ အထူးသျဖင့္ ဘဏ္မ်ား၏ ွ အလွ်င္အျမန္ ႀကီးထြားလာသည့္ ဘ႑ာေရး က႑ေၾကာင့လ ္ တမ္း အရည္အေသြးႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ စိတခ စာရင္းရွငး ္ ်ဳပ္မစ ္ ်ရသည့္ အခ်က္အလက္မရွိျခင္းႏွင့္ အုပခ ္ ရည္ ႏုနယ္မတ ႈ ြမး ႈ ႔ို ျဖစ္သည္။ ုံ ခ်ဳပ္အားျဖင့္ အထက္တြင္ ေဖာ္ျပခဲသ နိဂး ့ ႔ို အကူးအေျပာင္း ရပ္တန္မ ့ ကဲသ ႈ ည္ ကာလလတ္ မက္ခ႐ိစ ႔ သ ု ီးပြားေရး အလားအလာမ်ားအေပၚ ု က်ိဳးမ်ား သက္ေရာက္မည္ျဖစ္သည္။ သိသာေသာ ဆိး 30 ျမန္မာႏိုင္ငံ၏အမွန္တန္ဖိုးက်ဆင္းမႈသည္ တျခားေသာ အေရွ႕အာရွရွိ တန္ဖိုးျမင့္တက္သည့္တိုးတက္မႈႏႈန္းျမန္ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ကြာျခားေနသည္။ ယင္းအတြက္ထပ္မံေလ့လာရဦးမည္ျဖစ္ၿပီး ရလဒ္မတူညီမႈသည္ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈကို စီးပြားေရးက႑အတြင္းသို႔ စုပ္ယူႏိုင္မႈနည္းျခင္း၊ ေငြပူ စီး၀င္မႈကိုတားဆီးသည့္ ဆြဲေဆာင္မႈမရွိသည့္ အမွန္ေငြလဲႏႈန္းႏွင့္ ထုတ္လုပ္ႏိုင္မႈတြင္ တိုးပြားမႈနိမ့္ျခင္းတို႔ေၾကာင့္ျဖစ္သည္ဟု ရွင္းျပ၍ရသည္။ 50 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 51 ႔ူ ႑စြမး (ဃ) ျပည္သက ွ ့္ အုပခ ္ ေဆာင္ရည္ႏင ္ ်ဳပ္မႈ အားေကာင္းေစျခင္း ၈၀။ ္ ပါးမႈအဆံး ဆင္းရဲႏြမး ့္ င္ရန္ ထိေရာက္၍ အက်ိဳးျဖစ္ထြနး ု သတ္ေရးႏွင့္ သယာဝေျပာမႈမ်ွ ေဝေရး ျမႇငတ ု း ္ ေသာ နည္းလမ္းမ်ားစြာသည္ မူဝါဒပိင ္ ၊ အဖြ႕ဲ ု း အစည္း ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးပိင ႔ု ဟုတ္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ္ သိမ ံွ ပ ႈ င ို း ္ ဟူေသာ ပံစ ု ရ၏မွနက ု ံ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္အစိး ္ မ ္ န္ေသာေဆာင္ရြကမ ႈ ်ားအတြက္အစီအစဥ္ ဲ ဆာင္ရြကႏ ေရးဆြေ ္ င ို စ ္ အေပၚတြင္ မူတည္သည္။ ေဖာ္ထတ ္ ြမး ္ ရွိေသာ ေျဖရွငး ု ရ ္ ေဆာင္ရြကရ ္ မည့္ က႑နယ္ပယ္တစ္ခစ ို း ု ီတင ္ သည္ အဓိက ွ းရန္ႏင အတားအဆီးမ်ားကို ဖယ္ရာ ု ထ ွ ့္ ပိမ ္ ႏ ို ိေရာက္ေသာ ေဆာင္ရြကမ ႈ င ွ ့္ ေပါင္းစပ္ညိႏ ႇ ိင ္ မႈတအ ႈ း ု ိတ ႔ို တြက္ ပိမ ု ိက်ေသာ မူဝါဒမ်ား၊ အစီ ံ ိနး အစဥ္မ်ားႏွင့္ စီမက ္ မ်ားကို ဂ႐ုစက ို ္ ဒီဇင ို း ္ ဆြဲ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ လိအ ု ခါ ျပည္သေ ု ပ္သည္။ ထိအ ႔ူ ရးရာက႑၏ နည္းပညာ ္ ရည္မာ စြမး ွ အေရးပါလာသည္။ ထိျ႔ု ပင္ ၀န္ေဆာင္မမ ႈ ်ားကို ပြငလ ့္ င္းျမင္သာၿပီး ထိေရာက္သည့္ ပံစ ု ျံ ဖင့္ ျဖန္ေ ု မ ႔ ၀ေပးရန္ ခိင ္ ာေသာ ္ ်ဳပ္မႈ အဖြအ အုပခ ု ပ္သည္။ ႕ဲ စည္းမ်ား လိအ (၁) ႔ ဝျခင္းအတြက္ ျပည္သေ မူဝါဒ ခ်မွတျ္ ခင္း၊ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြကျ္ ခင္းႏွင့္ ဝန္ေဆာင္မျႈ ဖန္ေ ္ ရည္ျမႇငတ ႔ူ ရးရာက႑ စြမး ့္ င္ျခင္း ၈၁။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ျမန္မာႏိင ု င ံ ္ ၏ ျပည္သဝ ႔ူ န္ထမ္းမ်ားသည္ အေရးႀကီးသည့္ ကြ်မ္းက်င္မမ ု လာက္ျခင္းကို ခံစားရသည္။ အေၾကာင္းမွာ ႈ ်ား မလံေ ု စ ဆယ္စႏ ္ ပါင္းမ်ားစြာ ပညာေရးတြင္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ွ ေ ု လာက္ေအာင္ မျပဳလုပျ္ ခင္းႏွင့္ ဦးေႏွာက္ယစ ံွ ႈ လံေ ႔ို ၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ လက္ရိွ ို ီးမႈတေ ္ ်က္ရိေ ေဆာင္ရြကလ ႔ူ ရးရာက႑ သင္တန္းမ်ားသည္ အစိး ွ သာ ျပည္သေ ို း ု ရ၏ မူဝါဒမ်ားႏွင့္ အစီအစဥ္မ်ားကို ထိေရာက္စြာ ဒီဇင ္ ႔ု ို ျပဳလုပရ ေရးဆြျဲ ခင္း၊ အေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္း၊ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြကျ္ ခင္း၊ ေစာင့ၾ္ ကည့ျ္ ခင္းႏွင့္ အကဲျဖတ္ျခင္းတိက ု ပ္ေသာ ္ န္ လိအ ္ ြၽမ္းက်င္မမ အေရးႀကီးသည့က ႔ူ န္ထမ္းမ်ားကို လံေ ႈ ်ားကို ျပည္သဝ ု ျ္ ခင္းသည္ အထက္ပါ အေၾကာင္းအရာကို ု လာက္ေအာင္ သင္ၾကားမေပးႏိင ု ဆ ပိမ ို ဝါးေစသည္။ အက်ိဳးဆက္အားျဖင့္ အစိး ို း ု ရ၏ မူ၀ါဒကို ခြျဲ ခမ္းစိတျ္ ဖာျခင္း၊ စီမက ံ ိနး ္ ေရးဆြျဲ ခင္းႏွင့္ ပုစ ံ ထ ု ျ္ ခင္း၊ ပစၥညး ံ တ ူ ၊ ္ မ်ား ၀ယ္ယမ ႈ ္ န္ အထူးလိအ ေစာင္ၾ့ ကည့ျ္ ခင္းႏွင့္ အကဲျဖတ္ျခင္းတိျ႔ု ပဳလုပရ ္ ရည္မ်ား မလံေ ု ပ္သည့္ စြမး ွ ဖြအ ု လာက္ျဖစ္သည္။ ထိျ႔ု ပင္ လက္ရိအ ု ံ ႕ဲ စည္းပံစ ု ပ္ေသာ လုပင သည္ ဝန္ႀကီးဌာန အမ်ားစုတြင္ အထူးျပဳလိအ ုံ ခ်ဳပ္အားျဖင့္ အတိတက ္ န္းမ်ားအတြက္ ေနရာမရွိေပ။ နိဂး ္ ာလက အက်ိဳးဆက္ ု ရသည္ ဗဟိအ မ်ားအျဖစ္ လက္ရိွ အစိး ့ င ု ဆင္ႏ ွ ့္ ဝန္ႀကီးဌာနမ်ားႏွင့္ အစိး ု ရ အဖဲအ ြ႕ စည္းမ်ားၾကားတြင္ စတင္ေဆာင္ရြကမ ႈ ေဝဖန္ပင ္ ၊ ္ ျခား ို း ္ ်ားျဖင့္ မူဝါဒမ်ားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္မႈ မရွိေပ။ အစိး ေတြးေတာမႈ၊ မူဝါဒ ခြျဲ ခမ္းစိတျ္ ဖာမႈ၊ မူဝါဒ အၾကံေပးမႈ၊ ပညာရွငမ ု ရ၏ ႕ဲ စည္းမ်ားအၾကား အခ်င္းခ်င္း ေကာင္းစြာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြကျ္ ခင္း မရွိသည့္ “silo”လကၡဏာမ်ား ရွိသည္။ ဝန္ႀကီးဌာနမ်ားႏွင့္ အဖြအ ၈၂။ ု င ႏိင ံ ြင္ ဗ်ဴ႐ိက ္ တ ု ေရစီစနစ္ အလြနအ ္ မင္းက်င့သ ္ း ို း ုံ ျခင္းႏွင့္ ေနာက္ပင ့္ င္းလာျခင္းသည္ အားနည္းၿပီးျဖစ္ေသာ ျပည္သေ ္ ပြငလ ႔ူ ရးရာ က႑ကို ပိမ ု ဖ ို ိအားသက္ေရာက္ေစၿပီး ဝန္ထမ္းမ်ားကို ပိမ ု ို ဆုတယ ္ တ ္ လ်ာ့ပါးေစသည္။ အထူးသျဖင့္ မူ၀ါဒႏွင့္ ဥပေဒအသစ္မ်ားေၾကာင့္ ေရာက္ရိွ ု ေ ံ န္ခ လာေသာ စည္းမ်ဥ္းမ်ားႏွင့္ စီမခ ြဲ မ ႔ သ ူ ်ား၏ အလုပတ ္ ာ၀န္မ်ားသည္ အဆင္ဆ ့ င့္ အုပခ ႈ ႏၲရား၏ အကန္အ ္ ်ဳပ္မယ ွ နေသာ ႔ သတ္ရိေ ႈ င ကြၽမ္းက်င္မႏ ွ ့္ နည္းပညာအရည္အေသြးတိက ႔ု ို ပိမ ု ို ဖိအားေရာက္ေစသည္။ ထိျ႔ု ပင္ ျမန္မာႏိင ု င ံ ြင္ မၾကာမီက ျပည္သ၀ ္ တ ႔ူ န္ထမ္းမ်ား ု လာေသာ္လည္း ထိပ ၏ လစာမ်ားႏွင့္ ေလ်ာ္ေၾကးမ်ား တိး ု င ု မာဏမွာ နည္းပါးလ်က္ ရွိေသးသည္။ အက်ိဳးဆက္အားျဖင့္ ႏိင ံ ္ ၏ ျပဳျပင္ ု တက္လာေသာ ႏိင ေျပာင္းလဲေရးမ်ားေၾကာင့္ တိး ္ ျံ ခားတိက ု င ု ႐ ္ က ို ္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ံွ မ ႔ူ ရးရာက႑၏ ယွဥၿ္ ပိဳင္ႏင ႈ ်ားသည္ ျပည္သေ ္ ြမး ို စ ္ ကို သိသိ ို ေ သာသာ ထိခက ္ သိမး ္ စၿပီး ၎င္း၏ ကြၽမ္းက်င္ဝန္ထမ္းမ်ားကို ထိနး ု ရ ္ ႏိင ု ပ္လ်က္ ရွိသည္။ ္ န္ အထူးလိအ ၈၃။ ႕ဲ ည္းမႈသည္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ျပဳလုပျ္ ခင္းျဖင့္ ျပည္သေ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ေရးအဖြ႕ဲ (DU) မ်ား ဖြစ ႔ူ ရးရာ က႑တြင္ ျမင္သာေသာ ရလဒ္မ်ား ေပးရန္ ထိထိေရာက္ေရာက္ တိး ွ ္ ၾသဂုတလ ္ ည္။ ၂၀၁၃ ခုႏစ ု တက္ေစေရးအတြက္ ရည္ရြယသ ႕ဲ ည္းခဲၿ့ ပီး အေကာင္အထည္ ္ တြင္ ဖြစ ႕ဲ ်ားသည္ အစိး ေဖာ္ေဆာင္ေရးအဖြမ ႕ဲ အဖြခ ု ရအဖြ၏ ြဲ ်ားျဖစ္ၿပီး ၀န္ေဆာင္မမ ႔ဲ မ ႈ ်ား’ ရရွိေစေရး ရည္ ႈ ်ားေပးရာတြင္ ‘ျမန္ဆန္သည့္ ေအာင္ျမင္မမ ္ ည္။ သိေ ရြယသ ္ ရည္ဆင ႔ု သာ္ စြမး ို ရ ္ ာ အကန္အ ႔ သတ္မ်ားကို ေျဖရွငး ္ ည့္ ျပည္သေ ္ ရန္ ရည္ရြယသ ႔ူ ရးရာက႑ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး မူေဘာင္ ္ တြင္ အဆိပ အတြငး ႕ဲ ်ား မည္သိ႔ု အံဝင္သည္မာ ု ါ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ေရး အဖြမ ္ လင္းေပ။ ွ မူ မရွငး ၈၄။ ႔ု ၾကာင့္ အဓိကဦးစားေပးမွာ အစိး ထိေ ု ရ အဖြအ ႕ဲ စည္းမ်ားမွ အစိး ု ရ၏ ဦးစားေပးမူ၀ါဒမ်ားႏွင့္ ကိက ္ ီၿပီး က႑မ်ားအၾကား ေကာင္းမြနေ ု ည ္ သာ ပူးေပါင္းမႈ ္ လ်ာ္ေသာ က႑ဗ်ဴဟာမ်ား ေပၚေပါက္လာရန္ စြမး ရွိသည့္ သင့ေ ွ ့္ ဝန္ေဆာင္မမ ္ ေဆာင္ရည္ကို အင္အားေကာင္းေစရန္ႏင ႈ ်ားေပးျခင္းႏွင့္ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြကျ္ ခင္းတြင္ အစိး ု ရ၏ ထိေရာက္မက ု ရ၏ စနစ္မ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ု တက္လာေစရန္ ျဖစ္သည္။ ဤနည္းအားျဖင့္ အစိး ႈ ို တိး ္ ႏိင အတားအဆီးမ်ားကို ေျဖရွငး ္ ည္။ လိအ ု သ ု ပ္ေသာ အထူးျပဳကြၽမ္းက်င္မမ ႈ ်ား တိး ု တက္လာေစရန္ အခ်ိနယ ူ မည္။ ထိျ႔ု ပင္ ဗဟုိႏင ္ ရ ု ္ ွ ့္ ေဖာ္ထတ ္ န္ လိအ ရရွိေသာ ဝင္ေရာက္ေဆာင္ရြကရ ္ ေဆာင္ရည္ အတားအဆီးမ်ားကို ဂ႐ုတစိက ု ပ္ေသာ နယ္ပယ္မ်ားမွ စြမး ု ရ ု ္ စိစစ္ေဖာ္ထတ ္ န္ ု ပ္ၿပီး စနစ္တက် ခ်ဥ္းကပ္ရန္လအ လိအ ႔ု သာ္ က႑အလိက ို ပ္သည္။ သိေ ု ္ ဦးစားေပးက႑မ်ားကို ေဖာ္ျပသည့္ ဗ်ဴဟာမ်ားသည္ မည္မ်ွ ပင္ ု ဗ အေျခခံက်ေစကာမူ က႑အသီးသီးမွ က႑အလိက ္ တိး ္ ်ဴဟာမ်ား ေပၚေပါက္လာေစျခင္းျဖင့္ မၾကာမီကာလအတြငး ႈ ရွိေစႏိင ု တက္မရ ု ္ ႕ဲ ည္းထားေသာ က႑အလိက သည္။ ဖြစ ္ န္းေကာ္မတီမ်ားမွတဆင့္ ထိက ု ္ လုပင ု ္ ဗ်ဴဟာမ်ားသည္ အစိး ု ႑အလိက ္ က္ ု ရ၊ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးေရး မိတဘ ႕ဲ စည္းမ်ားႏွင့္ ပုဂလ အဖြအ ႔ု ၢ ိက က႑တိ၏ ္ ရး ေဆြးေႏြးပြမ ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ားအတြက္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြကေ ဲ ်ား ျဖစ္ေပၚလာမည္။ ထိျ႔ု ပင္ ္ က္ျခင္းျဖင့္ သတင္းအခ်က္အလက္ႏင e-governance ကို မိတဆ ု ရ၏ ဆံး ွ ့္ နည္းပညာ ရရွိလာၿပီး အစိး ု ျဖတ္ခ်က္ ခ်မွတျ္ ခင္း၊ ပူးေပါင္း ႈ ်ား ေပးရာတြင္ ထိေရာက္မက ေဆာင္ရြကျ္ ခင္းႏွင့္ ဝန္ေဆာင္မမ ု တက္လာေစႏိင ႈ ို သိသိသာသာ တိး ္ ည္။ ု သ 52 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ၈၅။ အခ်ိဳေ ္ ေဆာင္ရည္ အတားအဆီးမ်ားကို ေျဖရွငး ႕ သာ စြမး ္ ရာတြင္ က႑အလိက ု ္ စြမး ့္ င္ျခင္းသည္ ထိေရာက္သည္။ အခ်ိဳေ ႕ သာ ္ ေဆာင္ရည္ ျမႇငတ ့္ တူ အခ်ိဳေ ၀န္ႀကီးဌာနမ်ားသည္ အျခားေသာ ျပႆနာမ်ားႏွငအ ္ ေဆာင္ရည္ အတားအဆီးမ်ားကို ေျဖရွငး ႕ သာ စြမး ္ ရန္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ္ ဆာင္ရြကလ အစီအစဥ္မ်ားကို ခ်မွတေ ႕ူ ႑ာေငြစီမခ ္ ်က္ ရွိသည္။ အထူးသျဖင့္ ျပည္သဘ ံ န္ခ ႔ ေ ြဲ ရးလုပင ု တက္မမ ္ န္းတြင္ တိး ႈ ်ား ရရွိလ်က္ ္ အင္၊ ေဘးကင္း လံျု ခံဳေရးႏွင့္ ဆက္သြယေ ရွိၿပီး ပင္စင္၊ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး၊ စြမး ႈ ခ်ိဳ႕ ျဖစ္သည္။ ထုေ ္ ရးက႑မ်ားမွာ ေအာင္ျမင္မအ ိ႔ ၾကာင့္ ႔ူ ရးရာ က႑တြင္ စြမး ျပည္သေ ို ရ ္ ရည္ဆင ္ ာ အားနည္းခ်က္အခ်ိဳက ႕ ို ကိင ု တ ္ ျဖရွငး ္ ြယေ ု ပ္သည့္ နည္းလမ္းကို ေပးသည္။ ္ ရန္ ေလ့လာရန္ လိအ ၈၆။ ့္ င္ရန္ စာရင္းအင္းစနစ္မ်ား ခိင အခ်က္အလက္အေျခခံေသာ မူ၀ါဒခ်မွတျ္ ခင္းကို ျမႇငတ ္ ာေစၿပီး အခ်က္အလက္မ်ား၏ အရည္အေသြးမ်ား ု မ ့္ င္ရန္ အေရးႀကီးသည္။ အကယ္၍ အခြငအ ျမႇငတ ့္ ာဏာေပးသည့္ ရပ္ဝန္းႏွင့္ လုပေ ုံ ်ားသည္ ပိမ ္ ဆာင္ပမ ို ပ ု လ ု က ို ေ ္ ဆာင္ရြကႏ ္ င ို လ ္ င ္ ်ွ င္ပင္ ု ရ၏ သင္ေ အရည္အေသြး မမီေသာ အခ်က္အလက္မ်ားႏွင့္ အသိအျမင္ ကြာဟမႈမ်ားသည္ အစိး ္ န္ႏင ့ လ်ာ္ေသာ မူဝါဒမ်ား ခ်မွတရ ွ ့္ ဗ်ဴဟာ ့္ င္ရန္ အဓိက အခြငအ မ်ားကို အတားအဆီးျဖစ္ေစမည္။ စာရင္းအင္းအရည္အေသြး ျမႇငတ ု ာ ့္ လမ္းတစ္ခမ ု ရသစ္၏ ဦးစားေပးမူဝါဒ ွ အစိး ု ျဖစ္ ပါ၀င္ေနျခင္းျဖစ္သည္။ ထိျ႔ု ပင္ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးေရးမိတဘ ေလးခ်က္တြင္ တစ္ခအ ႕ဲ စည္းမ်ားသည္ အစုိးရ၏ စာရင္းအင္းမ်ား တိး ္ က္အဖြအ ု တက္ ႈ ို အေထာက္အပံေ ေစေရး အမ်ိဳးသားဗ်ဴဟာ (NSDS) ျပင္ဆင္မက ့ ပးရန္ သေဘာတူထားၿပီး ျဖစ္သည္။ ၎င္းကို အၿပီးသတ္ ေရးဆြၿဲ ပီး ု မ လွ်င္ စာရင္းအင္းစနစ္မ်ား ခိင ု စ ္ ာလာေစရန္ ပိမ ို နစ္က်ေသာ ခ်ဥ္းကပ္မႏ ႈ င ွ ့္ ဗ်ဴဟာ၏ ရန္ပေ ို ရ ုံ ငြဆင ္ ာ အခ်က္အလက္မ်ားကို ေသခ်ာ ေစမည္။31 ၈၇။ ုံ ခ်ဳပ္အားျဖင့္ သေဘာသဘာဝအရ နည္းပညာလိအ နိဂး ု ပ္ေသာ ဆံး ု ျဖတ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ လုပင ္ န္းစဥ္မ်ားတြင္ ႏိင ္ ေ ု င ံ ရးသမားမ်ား၏ ၀င္ေရာက္ စြကဖ ႈ ို ေလွ်ာ့ခ်ရန္မာ ္ က္မက ု ပ္ေသာ လုပင ့္ င္းျမင္သာမႈကို ေမြးျမဴရန္ အဓိက က်သည္။ သေဘာသဘာဝအရ နည္းပညာ လိအ ွ ပြငလ ္ န္းစဥ္မ်ား ို း ဒီဇင ု ျဖတ္ခ်က္မ်ားကို နည္းပညာရွငမ ္ ဆြျဲ ခင္းႏွင့္ ဆံး ု ျို ပဳလုပလ ္ ်ားမွ ပိမ ္ ာႏိင ု ရ ္ န္ အားေပးရန္မာ ု င ွ ႏိင ံ ရးသမားမ်ား ၀င္ေရာက္စြကဖ ္ ေ ္ က္မႈ ္ န္ ခက္ခသ ျပဳလုပရ ္ ပ။ ထိအ ဲ ည့္ စနစ္မရွိဘဲ ထိေရာက္မည္ မဟုတေ ့္ င္းျမင္သာေသာ စနစ္မ်ားႏွင့္ လုပင ု ေျခအေနတြင္ ပြငလ ္ န္းစဥ္မ်ား ို း ဒီဇင ္ ေရးဆြျဲ ခင္းသည္ အေရးပါသည္။ (၂) ္ ်ဳပ္မႈ အဖြအ အုပခ ္ ်က္ျခစားမႈ ေလွ်ာ့ခ်ျခင္း ႕ဲ စည္းမ်ား အင္အားေကာင္းေစျခင္းႏွင့္ အက်င့ပ ၈၈။ ္ ်ဳပ္ေရးလုပင အုပခ ု တက္ေစျခင္းသည္ ျမန္မာႏိင ္ န္းမ်ားကို တိး ု င ္ ၏ ံ ု တက္မႏ တိး ွ ့္ ဆင္းရဲႏြမး ႈ င ္ ပါးမႈ ေလွ်ာ့ခ်ရန္ အလားအလာအတြက္ အေရးႀကီး ု တက္မႏ ု ပ္ခ်က္ ျဖစ္သည္။ တိး ေသာ မရွိမျဖစ္ လိအ ွ ့္ အားလံး ႈ င ႈ တြက္ အေျခခံေကာင္းရရွိရန္အတြက္ ျပည္သေ ု ပါဝင္မအ ႔ူ ရးရာက႑၏ ္ ရည္မ်ားျဖစ္ေသာ တည္ၿငိမေ စြမး ု ဆ ္ သာ ပိင ္ င ို ခ ္ ြငမ ့္ ်ားကို ကာကြယေ ု မိး ္ ရး၊ တရားဥပေဒစိး ္ ရး၊ အက်င့ပ ု ေရး ေဆာင္ရြကေ ္ ်က္ခ်စားမႈ ု ဖ တိက ္ ရး၊ ပါ၀င္ေဆာင္ရြကမ ္ ်က္ေရး မူဝါဒမ်ား ထိေရာက္စြာ ခ်မွတေ ္ ႈ ျမႇငတ ့္ င္ေရးႏွင့္ အစိး ု ရ၏ တာ၀န္ခမ ႈ ရွိေရးတိတ ံ ရ ႔ု ြင္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံ ူ ်ား၏ ယံၾု ကည္မရ သူမ်ားႏွင့္ ျပည္သမ ု ပ္သည္။ ႈ ရွိရန္ လိအ ၈၉။ ပူးေပါင္းပါဝင္ေသာ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးမႈကို ဗဟုိခ်ဳပ္ကင ္ ႈ ေလွ်ာ့ခ်ျခင္းျဖင့္ တိး ို မ ု တက္ေစျခင္းကို ေအာင္ျမင္ေအာင္ ေဆာင္ရြကခ ု တက္ ့ဲ ည္။ လွ်င္ျမန္စြာ တိး ္ သ ို ေရစီျဖင့္ လႊတေ ေနေသာ ဒီမက ု င ္ တာ္၏ အခန္းက႑ကို အားေကာင္းေစျခင္းအျပင္ ႏိင ္ ေ ံ ရး၊ အုပခ ္ ်ဳပ္မႏ ွ ့္ ဘ႑ာေရး စြမး ႈ င ္ အားမ်ားကို ု ရမ်ားအထိ တိး ေဒသႏၲရ အစိး ု တက္ေအာက္ အားထုတလ ္ ်က္ ရွိသည္။ ၂ဝ၁၁ ခုႏစ ွ မ ္ ွ စတင္ကာ အစိး ႕ဲ ်ား ဖြစ ု ရသည္ အၾကံေပးအဖြမ ႕ဲ ည္းၿပီး ု း တိင ႕ ယ္၊ ခ႐ိင ္ ေဒသႀကီး/ျပည္နယ္၊ ၿမိဳန ု ႏ ္ င ွ ့္ ေက်းရြာအဆင္မ ႕ဲ ်ားျဖင့္ “ျပည္သဗ ့ ်ားတြင္ ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္သည့္ အဖြမ ူ ဟိျု ပဳ ဖံၿြ႔ ဖိဳးမႈ” ့ ည္။ (Nixon & Joelen, 2014)။ ျပည္သအ ကို ဦးစားေပးခဲသ ႈ ေနျဖင့္ အစိး ူ ေျချပဳ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးေရးခ်ဥ္းကပ္မအ ု ရသည္ ေက်းလက္ေဒသ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးေရး ္ မ အတြက္ ေက်းရြာအုပစ ့ံ ငြမ်ား ခ်ေပးထားၿပီး (ဦးစားေပးသတ္မတ ု ်ားကို ေထာက္ပေ ု ျဖတ္ခ်က္ခ်ျခင္းကို ရပ္ရြာလူထက ွ ျ္ ခင္း)ႏွင့္ ဆံး ု ို ု တ ကိယ ို ္ လုပေ ္ င ္ စသည္။ ထိျ႔ု ပင္ တိင ု း ္ ေဒသႀကီးႏွင့္ ျပည္နယ္မ်ားသိ႔ု အရင္းအျမစ္မ်ားကို ပိမ ို ေ ု ခ ့ ည္။ (World Bank PER, forth- ြဲ ဝေပးခဲသ coming) ၉၀။ ေဒသႏၲရ အစိး ု ရမ်ားသိ႔ု အာဏာခြေ ၸ ယ္ျပည္ဝ ွ နေသးသည္။ ပထမဦးစြာ အဓိပာ ဲ ဝေပးေသာ္လည္း အားနည္းခ်က္မ်ား က်န္ရိေ ု ်ဳပ္ ့ ေသာ ဗဟိခ ု မ ကိင ္ ်ဳပ္မျႈ ဖစ္ေစရန္ တိင ္ ႈ ေလွ်ာ့ခ်ထားေသာ အုပခ ု း ္ ေဒသႀကီးႏွင့္ ျပည္နယ္မ်ားကို ခြေ ဲ ဝေပးသည့္ လုပင ု ရ ္ န္းဆိင ္ ာ တာဝန္မ်ားမွာ ယခုအခ်ိန္ ္ မင္း ကန္သ အထိ အလြနအ ႈ ်ားေနေသးသည္။ (World Bank PER, forthcoming)။ အထူးသျဖင့္ ဗဟိခ ႔ တ္မမ ု မ ု ်ဳပ္ကိင ္ ႈ ေလွ်ာ့ခ်သည့္ စနစ္ ့ဲ မ အမ်ားစုကသ ္ ဲ အေျခခံပညာေရးႏွင့္ က်န္းမာေရးမွာ ဗဟိအ ႔ို ဟုတဘ ု ရ၏ ေအာက္တြင္ ရွိေနေသးသည္။ ထိျ႔ု ပင္ အခ်ိဳေ ု စိး ႕ သာ နယ္ပယ္မ်ား ္ လင္းသည့္ တာ၀န္ခေ တြင္ ရွငး ြဲ ၀မႈ မရွိျခင္းသည္ လိအ ု ပ္ေသာ ဝန္ေဆာင္မမ ႈ ်ား လက္လမ ွ း ု တက္ေစေရးအတြက္ အဟန္အ ္ မီ ရရွိမႈ တိး ႔ တား ု ရအတြငး ျဖစ္သည္။ အစိး ဲ ျပာင္းမႈ သာတူညီမ်ွ ျဖစ္ေစေရး ေသခ်ာေစရန္ လုပေ ္ ဘ႑ာေရး လႊေ ု တက္လာေသာ္လည္း ္ ဆာင္ခ်က္မ်ား တိး ွ ့္ တိင ျပည္နယ္ႏင ္ ေဒသႀကီး တစ္ခခ ု း ု ်င္းစီကို ခြေ ဲ ဝသည့္ ပမာဏအတြက္ အေျခခံဆး ုံ ျဖတ္သည့္ အခ်က္မာ ္ လင္းေပ။ ထိအ ွ မရွငး ွ ု ခ်က္မာ ္ ိေ သဘာ၀ရင္းျမစ္ထြကရ ု း ွ သာ တိင ႔ု ထည္ဝ ္ ေဒသႀကီးႏွင့္ ျပည္နယ္မ်ားမွာ ၎င္းတိ၏ ့ င္မႏ ႈ င ွ ့္ ဝန္ထပ ္ န္ပး ု ဝ ု ည ို ကိက ဲ ဝမႈ မရရွိသည့္ ္ ီေသာ ခြေ ခံစားခ်က္မ်ား ရွိသည္။ 31 The NSDS sets out the strategic goals of the statistical system over the medium term, usually, 5 years (but could be longer) by assessing the current situation, identifying needs and gaps and developing action plans and budgets. ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 53 ၉၁။ ျမန္မာႏိင ္ တ ု င ႕ ိရ ္ ်က္ျခစားမႈကို ေတြရ ံ ြင္ အက်င့ပ ္ ်က္မႈ ျမင္မ ွ ၿပီး အက်င့ပ ု င ံ ႈ ရွိသည္။ ျမန္မာႏိင ့ ားေၾကာင္း အစီရင္ခမ ံ ္ ၏ အက်င့ပ ္ ်က္မႈ အဓိက ု ရႏွင့္ အဆက္အသြယရ လကၡဏာမွာ စစ္အစိး ွ ည့္ လူနည္းစုသာ စီးပြားေရး စာခ်ဳပ္မ်ားႏွင့္ ျပည္သဌ ္ ိသ ႔ ပ္မမ ႔ူ ာနမ်ားတြင္ ခန္အ ႈ ်ားျဖင့္ အက်ိဳး ့ဲ ည့္ “လက္သင့ရ အျမတ္မ်ား ရရွိခသ ္ ်က္မႈ ၫႊနး ္ ာ စားေတာ္ေခၚ”သည့္ စနစ္ျဖစ္သည္။ အက်င့ပ ္ ကိနး ္ ၏ ၁၇၅ ႏိင ု င ္ တ ု င ံ ြင္ ျမန္မာႏိင ံ ည္ ္ သ ွ က ၂၀၁၂ ခုႏစ ွ တ ္ အဆင့္ ၁၇၂ ရွိခၿ့ဲ ပီး ၂၀၁၃ ခုႏစ ု င ္ ြင္ ႏိင ္ ံ ၁၇၇ ႏိင ု င ္ အ ံ နက္ ၁၅၇ သိ႔ု အဆင့ျ္ မင့လ ့ ည္။ ထိသ ္ ာခဲသ ု တက္မသ ု ႔ို တိး ုရ ႈ ည္ အစိး ္ ်က္မႈ တိက ၏ အက်င့ပ ု ဖ ္ ်က္ေရး ေဆာင္ရြကခ ္ ်က္မ်ားေၾကာင္ျ့ ဖစ္သည္။ ၂ဝ၁၃ ခုႏစ ွ ္ ဇန္န၀ါရီလတြင္ အက်င့ပ ု ဖ ္ ်က္မႈ တိက ္ ်က္ေရး ႕ဲ ည္းခဲၿ့ ပီး ၂၀၁၃ ခုႏစ ေကာ္မတီကို ဖြစ ္ တြင္ အက်င့ဖ ွ ္ ၾသဂုတလ ္ ်က္မႈ တိက ု ဖ ္ ်က္ေရး ဥပေဒကို ျပ႒ာန္းခဲသ ွ တ ့ ည္။ ထိျ႔ု ပင္ ၂၀၁၃ ခုႏစ ္ ြင္ ု ရသည္ ႏိင အစိး ္ ျံ ခား မိဘ ု င ု င ို း ္ ဖုနး ၸ ီႏစ ္ ကုမဏ ွ ခ ္ က ု ို လိင ု စ ု ပ ္ င္ခ်ထားေပးခဲၿ့ ပီး ထိလ ု ေ ္ ဆာင္ခ်က္သည္ ႏိင ု င ္ တ ႈ း ံ ကာ စံႏန ္ မ်ားျဖင့္ အလြန္ ့္ င္းျမင္သာသည္ဟု ခ်ီးမြမး ပြငလ ႔ု က္ပ၍ ္ ခဲၾ့ ကသည္။ ထိထ ္ သ ို သဘာဝအရင္းအျမစ္ ထုတယ ူ း ုံ စြသ ဲ ည့္ လုပင ံ န္ခ ္ န္းမ်ားစီမခ ြဲ ာတြင္ ပြငလ ႔ ရ ့္ င္း ႔ူ ႑ာဝင္ေငြ၏ အဓိကဝင္ေငြျဖစ္သည့အ ျမင္သာမႈရိျွ ခင္းသည္ ျပည္သဘ ္ တူးေဖာ္ထတ ္ တြက္ အေရးႀကီးသည္။ သဘာဝ သယံဇာတပစၥညး ု ္ ္ ရး ပြငလ လုပေ ႕ဲ င္ EITI ႏိင ့္ င္းျမင္သာမႈအဖြ၀ ္ အ ု င ု ရ၏ ကတိကဝတ္ျဖစ္ေသာ ံ ျဖစ္ လ်ာထားခံရသည့္ အေျခအေနသိ႔ု ရရွိလာျခင္းသည္ အစိး ္ ပထမဆံး ၁၈ လအတြငး ံ ာ တင္ျပရန္ အေရးႀကီးသည္။ ု စာရင္းစစ္အစီရင္ခစ ၉၂။ ူ ်ား ပိင ျပည္သမ ္ င ု ဆ ို မ ္ က ႈ ို ကာကြယေ ု ေရးအတြက္ ေဆာင္ရြကရ ္ ပးျခင္းအပါအဝင္ တရားဥပေဒစုိးမိး ္ သည့္ တရားစီရင္ေရးကို ္ န္ အရည္အခ်င္း မျပည့ဝ အမ်ားစုက ခံစားရၿပီး ၎င္းအခ်က္ကို ျမန္မာအစိး ု ရ၏ အုပခ ္ ်ဳပ္ေရးဆိင ္ ာ အဓိကအားနည္းခ်က္အျဖစ္ အမ်ားစုက လက္ခၾံ ကသည္။ ျမန္မာ့တရား ု ရ ္ န္ထ စီရင္ေရးစနစ္တြင္ အရည္အခ်င္းကို အေျခခံသည့ခ ္ လင္းေပ။ ေအာက္ပင ႔ ားျခင္းမွာ မရွငး ္ တရား႐ံး ို း ႔ ား ု မ်ား၏ တရားသူႀကီးမ်ား ခန္ထ ္ င္လြတလ ရာတြငပ ႈ ရွိေပ။စစ္အစိး ္ ပ္မမ ု ရအုပစ ္ း ို မႈသမိင ု း ႔ူ ဖြအ ္ ေၾကာင္းအရအရပ္ဘက္လအ ္ တရားသူႀကီးမ်ားသည္အက်င့ပ ႕ဲ စည္းအတြငး ္ ်က္ ႔ု ျခစားၿပီးလာဘ္စားသည္ဟု သံသယျဖစ္ၾကသည္။ ထိျ႔ု ပင္ တရားသူႀကီးမ်ားသည္ ၎င္းတိ၏ ္ လင္းခ်က္ စီရင္ခ်က္မ်ားအတြက္ ရွငး ႔ု ဟုတ္ ေရးသားေျဖရွငး သိမ ု ခ်က္သည္ ၎င္းတိအ ္ ခ်က္ေပးခဲသည္။ ထိအ ႔ု ေနျဖင့္ တရားဥပေဒစိး ု မိး ု ေရးကို လိက ္ ာက်င့သ ု န ုံ ေဆာင္ရြကျ္ ခင္း ္ း ္ ်ဳပ္သမ ထက္ အုပခ ု း ူ ်ား၏ ညႊနၾ္ ကားခ်က္မ်ားအတိင ္ ေဆာင္ရြကၾ္ ကသည္ဟု အမ်ားက ႐ႈျမင္ၾကသည္။ (၃) ႔ူ ႑ာ အရင္းအျမစ္မ်ား ခြေ ျပည္သဘ ဲ ၀မႈႏင ွ ့္ သံး ု စြမ ႈ ရည္အေသြး တိး ဲ အ ု တက္ေစျခင္း ၉၃။ ္ ်ဳပ္မႈ တိး အုပခ ွ ခ်ိနအ ု တက္ေစရန္ လက္ရိအ ္ ထိ တိး ု တက္လာေသာ သတင္းရယူပင ို ခ ္ ြငႏ ွ ့္ မီဒီယာ လြတလ ့္ င ့္ ို ဆက္လက္ ထိနး ္ ပ္ခြငက ္ ထားရန္ ္ သိမး ု ပ္သည္။ တပ္မေတာ္္ အုပစ လိအ ္ း ု း ို မႈ၏ သမိင ွ ေ ္ ေၾကာင္းသည္ စစ္မန ္ သာ ပါဝင္မ၊ ႔ု ဟုတ္ ပိမ ု က ႈ အျမင္ သိမ ႔ သာ အမ်ိဳးသား အစိး ို ်ယ္ျပန္ေ ု ရတြင္ ု စ ကိယ ႔ တ္ထားၿပီး ကြျဲ ပားေသာ အျမင္မ်ားကိုျပင္းျပင္းထန္ထန္ ဖိႏိပ ္ ားျပဳမႈမ်ားကိုကန္သ ္ သ ွ ခ ္ န္းစဥ္ ့ဲ ည္။ ယခုအခါ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပင ္ ပိင ၏အစိတအ ္ တစ္ခအ ု း ု ျဖစ္ယခင္ကမျဖစ္ႏင ို ခ ္ သ ု ျဖစ္သတင္းစာႏွင့္ဂ်ာနယ္မ်ားသည္သတင္းမ်ားကိုလြတလ ့ဲ ည့္အေနအထားတစ္ခအ ္ ပ္ ႔ု ည္းတူစြာ ယခင္က ျပည္ပတြင္ ေရာက္ရိေ စြာ ေရးသားလ်က္ရိၾွ ကသည္။ ထိန ္ တြင္ ႐ံး ွ နသည့္ မီဒီယာမ်ားသည္ ယခုအခါ ျပည္တြငး ု မ်ား ့္ စ ဖြငလ ္ င ွ ္ ေဆာင္ရြကႏ ို လ ္ ာသည္။ နယ္စည္းမျခား သတင္းေထာက္မ်ားအဖြက ႕ဲ “ျမန္မာႏိင ု င ံ ္ ၏ ္ ပ္ခြင) မၾကံဳဖူးေသာ (သတင္းစာ လြတလ ့္ ု အဆင့သ မွာ ၎င္း၏ အေကာင္းဆံး ွ သ ္ ႔ို ေရာက္ရိခ ့ဲ ည္” ဟု ေဖာ္ျပၿပီး ၂၀၁၃ ခုႏစ ွ တ ္ ြင္ သတင္းစာလြတလ ္ ပ္ခြင့္ ၫႊနး ္ တြင္ ၁၇၉ ႏိင ္ ကိနး ္ တ ု င ံ ြင္ ့္ င္းမႈသည္ သိသိသာသာ တိး အဆင့္ ၁၅၁ ရရွိသည္။ အစုိးရ၏ သတင္းအခ်က္အလက္ ပြငလ ႔ သတ္မာ ု တက္လာၿပီး အဓိက အကန္အ ွ ္ ခ်ရမႈ ျဖစ္သည္။ အက်င့ပ အထူးသျဖင့္ စစ္တမ္းမ်ားမွ ရရွိေသာ အခ်က္အလက္မ်ား၏ စိတမ ု ဖ ္ ်က္မႈ တိက ု ါ ္ ်က္ျခင္း အပါအဝင္ အဆိပ ု တက္ေအာင္ ေဆာင္ရြကျ္ ခင္းသည္ အုပခ အခ်က္မ်ားကို တိး ု တက္ရန္ အေရးႀကီးသည္။ ္ ်ဳပ္မႈ တိး ၉၄။ ု တက္မမ မၾကာမီကာလက သိသာေသာ တိး ႈ ်ား ရွိလာေသာ္လည္း တိင ု း ္ ျပည္၏ အေရးပါေသာ တိး ု တက္မအ ု ပ္ေသာ အသံး ႈ တြက္ လိအ ္ ်ား ု စရိတမ ု လာက္ရန္ ျပည္သဘ လံေ ု ပ္လ်က္ ရွိေသးသည္။ က်ဥ္းေျမာင္းေသာ အခြနေ ႔ူ ႑ာ အရင္းအျမစ္မ်ား လိအ ံ ႈ နယ္ပယ္ႏင ္ ကာက္ခမ ု န ွ ့္ လိက ္ ာမႈ ္ င္းလြတခ အားနည္းျခင္း၊ အခြနက ့္ ်ားကို အမ်ားအျပားအသံး ္ ြငမ ္ နစ္ေၾကာင့္ အခြနေ ု ခ်ၾကျခင္းႏွင့္ ေခတ္မမီေတာ့သည့္ အခြနစ ္ ကာက္ခံ ႈ ို အကန္အ ရရွိမက ု င ႔ သတ္ ျဖစ္ေစသည္။ ျမန္မာႏိင ္ ၏ ံ လက္ရိွ အခြန္ စည္းၾကပ္မသ ႈ ည္ ကိယ ္ င ု တ ု ရ အရာရွိမ်ား၏ ို ္ အကဲျဖတ္ျခင္းထက္ အစိး ္ မ္းႏွင့္ အခြနစ အကဲျဖတ္မျႈ ဖစ္ၿပီး အခြနထ ူ ၾကား ညိႏ ္ ည္းၾကပ္သအ ႇ ိင ႈ း ္ ကာ အခြနေ ္ ဆာင္ေစသည္။ ျမန္မာႏိင ္ သ ု င ္ ျပည္ပ ံ ည္ ျပည္တြငး ္ မ ရင္းႏွီးျမႇပႏ ႈ င ံွ ႏ ၢ ိက က႑ တိး ွ ့္ ပုဂလ ု တက္မက ႈ ို အားေပးေနခ်ိနတ ္ ြင္ ထိအ ္ နစ္၏ မွ်တမႈႏင ု ခ်က္သည္ အခြနစ ႈ ို ထိခက ွ ့္ သာတူညီမ်ွ ျဖစ္မက ို ္ ု တက္လာေသာ အခြနႏ ေစသည္။ မၾကာမီက တိး ွ အ ္ င ္ ဟုတေ ့္ ခြနမ ္ သာ ဝင္ေငြမ်ားတြင္ ျမန္မာႏိင ု င ္ ၏ ံ ္ င္ေငြမာ အခြနဝ ႈ း ွ ေဒသစံႏန ္ ္ အတြငး ွ ည္။ (ပံု ၁၆ႏွင့္ ၁၇ တြငၾ္ ကည့ပ တြင္ ေကာင္းစြာ တည္ရိသ ္ ည္းၾကပ္မႈ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးတြင္ တုိးတက္မမ ္ ါ)။ မၾကာမီက အခြနစ ႈ ်ား ရရွိၿပီး ္ မ္းႀကီးမ်ားဆိင အခြနထ ္ ာ အခြန႐ ု ရ ုံ ကို ဖြငလ ္ း ့္ စ ွ ခ ္ သ ့ဲ ည္။ သိေ ္ နစ္ က်ယ္ျပန္ၿ႔ ပီး အခြနပ ႔ု သာ္ အခြနစ ုံ ံ ႐ိး ္ စ ္ ရန္ မူဝါဒ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမက ု ရွငး ႈ ို ့္ င္ရန္ လိအ အရွိနျ္ မႇငတ ု ပ္သည္။ 54 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ပံု ၁၉ အစိုးရ၏ အခြန္ ဘ႑ာေငြ ရရွိမွဳ ပံုစံ ပံု ၂၀ ႏိုင္ငံအလိုက္ အစိုးရ၏ အခြန္ဘ႑ာေငြ ရရွိမွဳ ပံုစံမ်ား Source: Ministry of Finance, IMF, and World Development Indicators, 2014 ၉၅။ ႔ ်ဲမျႈ ဖစ္ေပၚေစၿပီး အမ်ားပိင ဘ႑ာေငြ ျပင္ပဝင္ေငြမ်ားသည္ ဘ႑ာေငြ ျပန္က ္ ငြ ထိနး ု ေ ္ သိမး ္ သူစး ို ရိမမ ႈ ို ျမင့တ ္ က ့္ င္း ္ က္ေစသည္။ ထိျ႔ု ပင္ ပြငလ ႔ူ ရးရာ အသံး ျမင္သာမႈျပႆနာ ေပၚေပါက္သည္။ ျပည္သေ ္ င ု စရိတႏ ံ ႈ အကဲျဖတ္မႈ (PEFA) အရ ဝင္ေငြ၏ ၄ဝ ရာခိင ွ ့္ ဘ႑ာေရး တာ၀န္ခမ ု ္ ႏႈနး ္ (အမ်ားစုမာ ပံု ၂၁။ က်န္းး မာေရး ွ သဘာ၀ရင္ အသံုးစရိ ျမစ္ က႑မွ )တ ္ ေ၀စု မွာ ပံု ြင ျမန္မာ့စီးပြားေရးဘဏ္တ ၂၂။ ပညာေရး အသံ းျဖင့ ္ တျခားစာရင္ ုးစရိ ္တ ္ ေ၀စု စီမ ံ န္ခ ခ ႔ု ာ ႔ ၿြဲ ပီး ၎င္းတိမ ွ ဘ႑ာေရး ျပင္ပ ု ႔ို ဘ႑ာေရးျပင္ပမွ ေငြေၾကးေထာက္ပျ့ံ ခင္းသည္ ဗ်ဴဟာေျမာက္ အရင္းအျမစ္ခေ ျဖစ္သည္။ ထိသ ို ေ ြဲ ဝမႈကို ထိခက ္ စၿပီး ျပင္ပမွ ျမင္သာမႈ ု ခ်က္သည္ ပြငလ အားနည္းေစသည္။ ထိအ ့္ င္းျမင္သာမႈႏင ွ ့္ တာ၀န္ခမ ံ က ႈ ို စိး ္ ိတမ ု ရိမစ ္ ်ား ျဖစ္ေပၚေစသည္။ ၉၆။ ု ရသည္ အစိး အစိး ု ရႏွင့္ ပုဂလ ၢ ိကပူးေပါင္း ေဆာင္ရြကမ ္ ႈ ျဖစ္ႏင ္ ျခကို အားထုတေ ို ေ ္ နေသာ္လည္း သိသိသာသာ အသံး ု မခ်ႏိင ္ သးေပ။ လြနခ ္ ေ ု ေ ့ဲ သာ ို င အႏွစ္ ၂၀ တြင္ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးဆဲႏင ံ ်ားသည္ ပုဂလ ္ မ ္ င ၢ ိက က႑ကို ထိေရာက္၍ တီထြငႏ ္ သာ ရင္းျမစ္အျဖစ္ အားထားၿပီး အေျခခံ အေဆာက္အအံု ို ေ ႈ ပးရန္ ဘ႑ာေငြ ရွာေဖြမႈ မိတဖ ႏွင့္ ဝန္ေဆာင္မေ ု မ ္ က္အျဖစ္ သေဘာထားၾကသည္။ ခိင ္ ယွဥမ ္ ာေသာ ႏႈိငး ႈ ျဖစ္ အစုိးရ၏ တရားဝင္ မူ၀ါဒ ္ အ ႔ူ ႑ လိအ သည္ ျပည္သက ု င ု ပ္ခ်က္မ်ားကို ႏိင ံ င ္ ပ ို ္ စီးပြားေရး လုပင ္ န္းမ်ားမွ ရွာေဖြမက ႈ ို ျမႇငတ ့ဲ ည္။ ႏိင ့္ င္ခသ ္ ၏ ု င ု ပ္ခ်က္မ်ားအရ ံ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးမႈ လိအ ၢ ိက က႑၏ စိတ၀ ပုဂလ ္ င္စားမႈမ်ား ရွိသည္။ သိေ ႔ု သာ္ ျမန္မာႏိင ု င ္ သ ု မခ်ရေသးေပ။ သိေ ံ ည္ ဤအလားအလာကို အသံး ႔ု သာ္ ပူးေပါင္းမႈကို ္ က္မ်ား၏ အားေပးမႈျဖင့္ တိး ဖြ႕ံ ၿဖိဳးေရး မိတဖ ႕ န္ ႀကိဳးစားေနသည္။ ု ခ်ဲရ ၉၇။ ု င ျမန္မာႏိင ္ ၏ ံ ႀကီးမားေသာ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးမႈ လိအ ု ပ္ခ်က္မ်ား၊ အကန္အ ႔ သတ္ရိေ ွ ့္ သဘာဝဓာတ္ေငြက ွ သာ ဘ႑ာေရး နယ္ပယ္ႏင ္ မင္း ႕ ႑အေပၚ အလြနအ ို တ မွီခမ ႈ ေ ႔ို ၾကာင့္ တိး ု တက္မအ ့္ င္ရန္ႏင ႈ ရွိနျ္ မႇငတ ွ ့္ အားလံး ု ပါဝင္ရန္ သံး ဲ ႈ အရည္အေသြးသည္ အေရးပါသည္။ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးမႈ ရည္မန ွ း ု စြမ ္ ခ်က္မ်ား ု စြမ ေအာင္ျမင္ရန္ သံး ႈ ရည္အေသြးမွာ အၿမဲအေရးပါသည္။ သိေ ဲ အ ႔ု သာ္ ျမန္မာႏိင ု င ္ ၏ ု ပ္ခ်က္ႀကီးမားျခင္းႏွင့္ အကန္အ ံ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးေရး လိအ ႔ သတ္ Source: World Bank, Public Expenditure Review (forthcoming) ု ို အေရးပါသည္။ ထိျ႔ု ပင္ ႏိင ရွိေသာ ဘ႑ာေရး နယ္ပယ္အရ ပိမ ု င ္ ၏ ံ ု တ စီးပြားေရး ပံစ ႔ ႑သည္ ႀကီးမားေသာေၾကာင့္ ံ ြင္ ဓာတ္ေငြက ွ အားလံး ဖြၿ႔ံ ဖိဳးမႈမာ ု စြမ ု ပါဝင္ရန္ သံး ဲ ႈ အရည္အေသြးသည္ အေရးပါေသာ အခန္းက႑တြင္ ရွိသည္။ အထူးသျဖင့္ သဘာဝဓာတ္ေငြ႔ က႑မွာ ္ ကိင အလုပအ ု မ ္ ်ားစြာ မဖန္တီးႏိင ု ေ ္ သာေၾကာင့္ အစိး ္ မား လိအ ု ရအေနျဖင့္ ဓာတ္ေငြ႕ မွရရွိေသာ ဝင္ေငြကို အလုပသ ု ပ္ခ်က္မ်ားျပားေသာ ု တက္ေစရန္ အကူအညီေပးျခင္းႏွင့္ ဝန္ေဆာင္ က႑မ်ား တိး မမ 13 ု ပါဝင္ေသာ တိး ႈ ်ားေပးျခင္းသည္ အားလံး ု တက္ေရးကို အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစမည္။ ၉၈။ ု တက္မမ မၾကာမီကာလမ်ားက တိး ႈ ်ား ရွိေသာ္လည္း ျမန္မာႏိင ု င ္ ၏ ံ ဲ ဝရာတြင္ အသံး က်န္းမာေရးႏွင့္ ပညာေရးအတြက္ အရင္းအျမစ္မ်ား ခြေ ု စရိတ္ ွ ည္။ ၂ဝ၁၂-၂ဝ၁၃ တြင္ က်န္းမာေရးအတြက္ အသံး အရည္အေသြး နိမပ ့္ ါးလ်က္ရိသ ု စရိတမ ္ ာ ု ပါင္း ျပည္တြငး ွ စုစေ ္ ထုတက ္ န္ဖး ု တ ္ န ို ၏ ၁.၅ ု ႏ ရာခိင ႈ း ္ န ွ က ္ ရွိၿပီး ၂ဝ၁၁-၂ဝ၁၂ ခုႏစ ္ အသံး ု စရိတ္ ဝ.၂ ရာခိင ု ႏ ႈ း ္ န ု တက္လာခဲသ ္ ထက္ တိး ု ါ ကာလမ်ားအတြငး ့ ည္။ အဆိပ ္ ပညာေရး ု စရိတမ အသံး ွ ဝ.၈ ရာခိင ္ ာ ္ န ု ႏ ္ မွ ၁.၆ ရာခိင ႈ း ု ႏ ္ န ႈ း ့ ည္။ ထိသ ္ သိ႔ု တုိးတက္လာခဲသ ု တက္လာခဲေ ု ႔ို သိသိသာသာ တိး ု င ့ သာ္လည္း ျမန္မာႏိင ံ ္ ၏ ု စရိတမ ပညာေရးႏွင့္ က်န္းမာေရးအသံး ွ ႏိင ္ ာ ု င ္ တ ံ ကာ စံႏန ္ ႏွငစ ႈ း ္ ါ)။ ထိျ႔ု ပင္ ့္ ာလွ်င္ အားနည္းလ်က္ ရွိသည္။ (ပံု ၂၁ ႏွင့္ ၂၂ ကို ၾကည့ပ ု ရသည္ အဆိပ အစိး ု ါ က႑မ်ားအတြက္ ဘ႑ာေငြ ခြေ ဲ ၀ေပးျခင္းကို တိး ု ျမႇငခ ့္ ေ ႕ န္းတြင္ ဝန္ေဆာင္မႈ ေပးေနေသာ အဖြအ ့ဲ သာ္လည္း ေရွတ ႕ဲ စည္း ု ေလာက္ျဖစ္လ်က္ပင္ ရွိေသးသည္။ ပိမ မ်ားမွာ ဘ႑ာေငြ မလံမ ို ရွိလာေသာ အရင္းအျမစ္မ်ားမွာ ေငြလး ု ရ ု စရိတမ ုံ ေငြရင္း အသံး ္ ်ားႏွင့္ ွ ြားသည္။ လစာေငြမ်ားထံသ႔ို ေရာက္ရိသ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 55 ပံု ၁၉ အစိုးရ၏ အခြန္ ဘ႑ာေငြ ရရွိမွဳ ပံုစံ ပံု ၂၀ ႏိုင္ငံအလိုက္ အစိုးရ၏ အခြန္ဘ႑ာေငြ ရရွိမွဳ ပံုစံမ်ား ၉၉။ ့ ်ားတြင္ အားနည္းခ်က္မ်ားသည္ သံး ေယဘုယ်အားျဖင့္ ဘ႑ာေရးျဖစ္စဥ္ အဆင္မ ဲ အ ု စြမ ႈ ရည္အေသြးကို ထိခက ို ေ ္ စၿပီး ျမန္မာႏိင ္ ၏ ု င ံ ဆင္းရဲ ု ဖ ္ ပါးမႈ တိက ႏြမး ွ း ္ ်က္ေရး ရည္မန ္ ခ်က္မ်ား ေအာင္ျမင္ႏင ို မ ႈ ို ေလ်ာ့ပါးေစသည္။ ပထမဦးစြာ ဘ႑ာေငြ စီမျံ ခင္းမူေဘာင္ႏင ွ ့္ လုပင ္ က ္ န္းစဥ္ကို ဲ ဝမႈႏင ရင္းျမစ္မ်ားခြေ ု ည ွ ့္ မူ၀ါဒ ဦးစားေပးခ်က္မ်ားျဖင့္ ကိက ္ ီေအာင္ ဒီဇင ို း ္ မေရးဆြထ ွ ခ်ိနတ ဲ ားေပ။ လက္ရိအ ္ ြင္ ဘ႑ာေရးဌာန၏ ၀န္ထမ္း ွ ဘ႑ာေရး စုစည္းျခင္းႏွင့္ သတင္းအစီရင္ချံ ခင္း လုပင အင္အားစုမာ ္ န ္ န္းမ်ားျဖင့္ အခ်ိနက ္ ်က္ ရွိသည္။ ဘ႑ာေရးဌာနေအာက္ရိွ ု လ ဲ ို မၾကာမီက ဖြစ ဘ႑ာေရး မူဝါဒႏွင့္ ဗ်ဴဟာဌာနခြက ု ၿ္ ပီး လုပင ႕ဲ ည္းလိက ႔ု ၾကာင့္ အဓိက ဘ႑ာေရး ္ န္းေဆာင္ရြကျ္ ခင္း မရွိေသးေပ။ ထိေ ု ရ ဆိင ု ျဖတ္ခ်က္မ်ားကို အင္အားေကာင္းေသာ ခြျဲ ခမ္းစိတျ္ ဖာသည့္ အေျခခံျဖင့မ ္ ာ ဆံး ္ ဲ ျပဳလုပျ္ ခင္း ျဖစ္သည္။ သက္ဆင ္ ဟုတဘ ္ ာ ၀န္ႀကီး ို ရ ္ တာ္သ႔ို တင္ျပၿပီး ထိတ ဌာနမ်ားက တင္ျပလာေသာ အဆိျု ပဳဘ႑ာေငြမ်ားကို ဘ႑ာေရးဝန္ႀကီးဌာနက စုစည္းကာ လႊတေ ု င္ျပခ်က္မ်ား ္ လင္းခ်က္မ်ား မပါေသာေၾကာင့္ ဘ႑ာေရး မူဝါဒခ်ိတဆ မွာ ရွငး ႈ ်ား ျပဳလုပရ ္ က္မမ ္ ေ ္ န္ မလြယက ွ အေကာင္အထည္ ူ ပ။ ဒုတိယအခ်က္မာ ွ ့္ ဝယ္ယမ ေဖာ္ရာတြင္ အခေၾကးေငြမ်ားေပးေခ်မႈႏင ႈ အ ူ တ ႔ို တြက္ သံး ု စြမ ဲ မ ႈ ေ ု ်မွတထ ူ ဘာင္အတြက္ ဗဟိခ ႈ း ္ ားေသာ စံႏန ္ မ်ား မရွိျခင္းျဖစ္ ွ ခ်ိနတ သည္။ လက္ရိအ ္ ြင္ အဆိပ ု ါလုပင ္ န္းမ်ားကို ဝန္ႀကီးဌာနမ်ားသိ႔ု တာ၀န္ေပးထားၿပီး ထိဝ ု န္ႀကီးဌာနမ်ားမွ သံး ဲ ရး ဌာနစိတမ ု စြေ ္ ်ား ္ ည္။ ထိသ က ေဆာင္ရြကသ ္ ်က္မ်ားသည္ အဆိပ ု ႔ို ေဆာင္ရြကခ ႔ို ာသာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္း ု ါဌာနမ်ားကို ဗဟုိၫႊနၾ္ ကားခ်က္ မပါဘဲ မိမိတဘ ္ င မ်ား ထုတႏ ္ စသည္။ အက်ိဳးဆက္မာ ို ေ ု စြေ ွ သံး ဲ ရးဌာနစိတမ ္ ်ားသည္ လိက ု န ႈ း ္ ာရမည့္ စံႏန ို ကို ထိနး ္ မ်ားမရွိဘဲ ေငြတန္ဖး ္ မႈ မရွိျခင္း ္ သိမး ု ခ်က္၏ အားနည္းခ်က္ကို အခ်ိဳက ျဖစ္သည္။ ထိအ ု ခ်ၾကသည္။ ထိျ႔ု ပင္ ႏိင ႕ အသံး ု င ္ ပ ံ င ို ္ လုပင ူ န္ လိအ ္ န္းမ်ားမွ တရားဝင္ ဝယ္ယရ ႈ ည္ ု ပ္မသ ၢ ိက က႑၏ ထိေရာက္မႏ ပုဂလ ွ ့္ တီထြငႏ ႈ င ို မ ္ င ္ တ ႈ က ႔ို ို အသံး ု ခ်ႏိင ္ န္ အတားအဆီးျဖစ္သည္။ နိဂး ု ရ ု င ုံ ခ်ဳပ္အားျဖင့္ ျမန္မာႏိင ံ ္ ၏ ျပည္သ႔ူ Source: Ministry of Finance, IMF, and World Development Indicators, 2014 ု စရိတ၏ ဘ႑ာ အသံး ွ ရလဒ္အေပၚ အဓိကထားမႈ မရွိျခင္းျဖစ္သည္။ ဥပမာ အေျခခံပညာတြင္ သင္ၾကားမႈရလဒ္ ္ အဓိကအားနည္းခ်က္မာ ု င မ်ားကို ႏိင ံ း ္ လ ု ရ ုံ ဆိင ္ ာ အကဲျဖတ္မႈ မရွိျခင္း ျဖစ္သည္။ ထိေ ႔ု ၾကာင့္ ပိမ ု သ ုံ စြေ ို း ု စရိတသ ဲ သာ ပညာေရး အသံး ု ်င္ေသာရလဒ္ ရရွိျခင္း ္ ည္ လိခ ူ ်ွ မသိေပ။ ရွိမရွိကို မည္သမ ပံု ၂၁။ က်န္းမာေရး အသံုးစရိတ္ ေ၀စု ပံု ၂၂။ ပညာေရး အသံုးစရိတ္ ေ၀စု Source: World Bank, Public Expenditure Review (forthcoming) ၁၀၀။ ္ ွ စတင္ကာ အခြငအ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးမ်ား စတင္ခ်ိနမ ့္ လမ္းမ်ား ႈ ပးျခင္းကို ့ ႔ို အႏၲရာယ္မ်ားလည္း ရွိသည္။ ဝန္ေဆာင္မေ 13 ရွိလာသကဲသ ့ံ န္ ျပည္သဘ ေထာက္ပရ ံ န္ခ ႔ူ ႑ာေငြ စီမခ ႔ ေ ြဲ ရးကို ေခတ္မီေစရန္ ျမင္မ ့ ားေသာ ႏိင ္ ေ ု င ု ပ္သည္။ ံ ရးႏွင့္ နည္းပညာ မူဝါဒေျပာင္းလဲရန္ လိအ ္ တာ္၊ သမၼတ႐ံး လႊတေ ့္ င္ရန္၊ ပိမ ု ႏွင့္ စီးပြားေရး အဓိကက်ေသာ ဝန္ႀကီးဌာနမ်ားသည္ ဝန္ေဆာင္မႈ ေပးျခင္းကို ျမႇငတ ့္ င္းျမင္သာမႈ ု ို ပြငလ ွ ့္ မူဝါဒမ်ားကို ဘ႑ာေရး အသံး ရွိလာရန္ႏင ္ ်ားႏွင့္ ခ်ိတဆ ု စရိတမ ္ တြငး ္ က္ရန္ ဆႏၵရိၾွ ကသည္။ ေစ်းကြကအ ္ သိ႔ု မိဘ ု င ို း ္ ကုမဏ ္ ဖုနး ွ ခ ၸ ီႏစ ္ ု ္ ရး၀န္ေဆာင္မက ဝင္ေရာက္လာျခင္းသည္ ဆက္သြယေ ု တက္လာေစၿပီး ပိမ ႈ ို သိသိသာသာ တိး ို အလိေ ု ၍ ု လ်ာက္ျဖစ္ၿပီး အခ်င္းခ်င္း အျပန္ ္ က္ထားသည့္ PFM စနစ္အတြက္ လမ္းတစ္ခု ျဖစ္ေပၚေစမည္။ တစ္ခ်ိနတ အလွန္ ခ်ိတဆ ္ ်ဳပ္မအ ္ ည္းမွာပင္ အုပခ ႕ဲ ႈ ဖြ၏ ွ ့္ ဖိအားေပးမႈႏင ္ မ ဥပေဒျပဳေရးက႑မွ ေစာင့ၾ္ ကည့မ ု ႐ ႈ ်ားသည္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးမ်ားကို တက္သတ ို ေ ္ က ္ ႈ မရွိျဖစ္ကာ ္ ဆာင္ရြကၿ္ ပီး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြကမ ္ ်က္သည့္ စနစ္တစ္ခု ျဖစ္ေရးအတြက္ ထိခက ရင့က ို ႏ ္ င ို သ ္ ည္။ ထိအ ့ဲ မ ႔ု တူ အားနည္းေသာ PFM စနစ္မွ အက်ိဳးရလဒ္ ရွိခသ ူ ်ားသည္ ျပဳျပင္ ို ေ ေျပာင္းလဲေရး ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ားကို ထိခက ု သ ္ စႏိင ္ ည္။ သဘာဝရင္းျမစ္ စီမခ ံ န္ခ ႔ ေ ြဲ ရးတြင္ အဓိက အခြငအ ု ာ ့္ လမ္း တစ္ခမ ု ရ၏ ၎င္းက႑ ွ အစိး ု ပ တြင္ ပိမ ့္ င္းျမင္သာမႈ ရွိေစလိသ ို ြငလ ု ည့္ မူဝါဒျဖစ္ၿပီး မၾကာမီက သဘာဝတြငး ္ ထြက္ သယံဇာတမ်ား တူးေဖာ္ထတ ု လ ု ေ ္ ပ ့္ င္း ္ ရး ပြငလ ို ရ ျမင္သာမႈဆင ႕ဲ င္ ႏိင ္ ာ EITI အဖြ၀ ု င ္ အ ံ ျဖစ္ ဝင္ေရာက္ႏင ို ခ ုံ ခ်ဳပ္အားျဖင့္ ဘ႑ာေရး ဗဟုိခ်ဳပ္ကင ္ ျ့ဲ ခင္း ျဖစ္သည္။ နိဂး ္ ႈ ေလွ်ာ့ခ်ျခင္းသည္ ို မ ု စြမ သံး ု ည ဲ ႈ အရည္အေသြးကို ေဒသ အေျခအေနမ်ားႏွင့္ ကိက ္ ီသည့္ ရင္းျမစ္ခေ ြဲ ဝမႈမ်ား၊ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးေရးလိအ ု ပ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ တိး ု ႐ ု တက္ၿပီး တိက ို ္ ္ က ံ တ ျဖစ္လာေသာ တာ၀န္ခမ ့္ လမ္းမ်ား ေပးသည္။ ႈ ျ႔ို ဖင့္ အခြငအ 56 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ၂။ အေျခခံ ၀န္ေဆာင္မမ ူ င ႈ ်ား ျပည္သတ ္ ရရွေ ုိ း ု ပါ၀င္ေသာ ိ အာင္ အားထုတျ္ ခင္းႏွင့္ အထူးသျဖင့္ ေက်းလက္ေဒသမ်ားတြင္ အားလံး ု တက္မက တိး ႈ ုိ အားေပးျခင္း ၁ဝ၁။ ု င ျမန္မာႏိင ္ တ ံ ြငအ ္ ဆင္းရဲဆး ုံ သူမ်ားမွာ ေက်းလက္ေဒသမ်ားတြငေ ႈ ်ားရရွိမႈ အကန္အ ္ နထုိငၿ္ ပီး အေရးႀကီးေသာ ဝန္ေဆာင္မမ ႔ သတ္ျဖစ္ေနျခင္း ု ဝန္ေဆာင္မႈ လက္လမ ေၾကာင့္ အားလံး ွ း ္ မီေစေရးႏွင့္ ဝန္ေဆာင္မမ ႈ ်ားကို ေက်းလက္ေန ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးသူမ်ားႏွင့္ အခြငအ ္ မ ့္ ေရးမရရွိသည့္ အုပစ ု ်ား အထိ တိး ့ ားေသာ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ရွိသည္။ ေက်းလက္ေဒသ အေျခခံအေဆာက္အဦးမ်ား (ေက်းရြာ လွ်ပ္စစ္မီးလင္း ု ခ်ဲ႕ ျခင္းသည္ ျမင္မ ု း ေရး၊ လမ္းႏွင့္ တယ္လီဖန ႈ ်ား) ရရွိျခင္းသည္ ေက်းလက္ေန ဆင္းရဲႏြမး ္ ၀န္ေဆာင္မမ ႈ န္ေဆာင္မမ ္ ပါးသူမ်ားကို အေျခခံ လူမဝ ႈ ်ား ရရွိေစ ို ရန္ ရရွိေစသည္။ အျပန္အလွနအ ၿပီး ဝင္ေငြတး ္ ားျဖင့္ လူမဝ ႈ န္ေဆာင္မမ ႈ ်ား (က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး၊ ေရႏွင့္ သန္ရ ႔ င ္ ေရးကို တိး ွ း ု တက္ ွ ့္ မဆိင ရရွိလာေစျခင္းသည္ ဝင္ေငြႏင ္ သာ ဆင္းရဲႏြမး ု ေ ွ စာမ်ားကို ကူညီေျဖရွငး ္ ပါးမႈ မ်က္ႏာ ္ ရာ ေရာက္သည္။ လူသားအရင္းအႏွီးအေပၚ ္ ပ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏျံွ ခင္းသည္ လူမ်ားကို ထုတလ ္ ြမး ု စ ္ အားျမင္မ ့ ားေသာ အလုပမ ္ ်ားအတြက္ ျပင္ဆင္ရာတြင္ အေရးပါၿပီး အလုပအ ု ေ ္ ကိင ္ စ်းကြက္ ႔ု ါ၀င္ရာ တြင္ ၎င္းတိပ ို စ ွ ေဖြႏင ္ ြမး ္ ေပးသည္။ သင္တ ့ င္ေ ့ လ်ာက္ပတ္ေသာ အေျခအေနမ်ားတြင္ လူမဖ ူ ေ ႈ လ ္ ်က္မ်ားသည္ ုံ ရး ေဆာင္ရြကခ ႔ ြမး လူစ ို ား တိး ္ အား အရင္းအႏွီးရရွိျခင္း (ဥပမာ - ေငြေၾကးေျပာင္းလဲေပးျခင္းျဖင့္ ပညာေရးႏွင့္ က်န္းမာေရး ဝန္ေဆာင္မႈ ဝယ္လအ ု ျမႇငျ့္ ခင္း)၊ ္ ပါးသူမ်ား ၀င္ေငြအဆင္ေျပေစျခင္း (ဥပမာ - အလုပအ ဆင္းရဲႏြမး ု ရ ္ ကိင ္ ာ ွ းပါးသည့္ ရာသီတြင္ ရာသီအလိက ု ္ ျပည္သေ ု ေ ႔ူ ဆာက္လပ ္ ရး ္ န္းမ်ား ေဆာင္ရြကေ လုပင ႔ု ဟုတ္ အလုပမ ္ ပးျခင္း)၊ သိမ ္ လုပႏ ္ င ို သ ူ ်ားကို ေနာက္ဆး ္ မ ္ ႏွင့္ သက္ႀကီး ုံ အကူအညီေပးျခင္း (ဥပမာ - မသန္စြမး ္ မ ရြယအ ္ အင္ျဖည့ဆ ို ်ား) ျဖင့္ စြမး ု သ ္ ည္းေပးႏိင ္ ည္။ (က) ႈ ရး ၀န္ေဆာင္မမ လူမေ ႈ ်ားကို ျပည္သတ ူ င ို း ွ း ္ လက္လမ ္ မီေစျခင္း ၁ဝ၂။ ျမန္မာႏုိငင ္ ၏ ံ ့္ ါးၿပီး ေဒသတြငး က်န္းမာေရးအေျခအေနသည္ နိမပ ္ ႏိင ု င ္ မ ္ ယွဥပ ံ ်ားႏွင့္ ႏႈိငး ့္ ါးသည့္ အေျခအေနတြင္ ရွိသည္။ အာဆီယံ ္ ါက နိမပ ု င ႏိင ံ ်ားတြင္ ျမန္မာႏိင ္ မ ္ သ ု င ံ ည္ ေမြးဖြားခ်ိနမ ္ ွ ေမွ်ာ္မန ွ း ္ သက္တမ္း အနိမဆ ုံ ျဖစ္သည္။ ေမြးကင္းစႏွင့္ ငါးႏွစေ ့္ း ု မႈႏန ္ အာက္ကေလး ေသဆံး ္၊ ႈ း ု ပ္ခ်က္ထက္ နိမပ အေလးခ်ိန္ လိအ ႈ း ့္ ါးမႈႏန ္ ၊ HIV ပ်ံ႕ ပြားႏႈနး ္ ႏွင့္ တီဘီျဖစ္ပြားႏႈနး ္ တိတ ႔ု ြင္ ဒုတိယ အျမင့ဆ ုံ ျဖစ္သည္။ လြနခ ္ း ့ဲ သာ ႏွစ္ ၂ဝ ္ ေ ္ သိသိသာသာ တိး အတြငး ွ က ု တက္လာေသာ္လည္း မိခင္ႏင ု ႏႈနး ့္ ေလး ေသဆံး ္ ႏွင့္ အာဟာရခ်ိဳတ ႕ ႏ ့ဲ န ႈ း ႔ု ာ ္ တိမ ု င ွ ျမန္မာႏိင ံ တြက္ ျပႆနာ ္ အ ု င ႀကီးမ်ားအျဖစ္ ရွိေနေသးသည္။ ျမန္မာႏိင ံ ည္ ေဒသတြငး ္ သ ္ ႏိင ု င ္ အ ံ မ်ားစုတြင္ မိခင္ေသဆံး ္ ပိမ ု ႏႈနး ို ည္းပါးသည္။ (ပံု - ၂၃) ု န ပံု ၂၃။ အရွင္ေမြး ၁၀၀၀၀ တြင္ မိခင္ ေသဆံုးႏႈန္း ပံု ၂၄။ အလယ္တန္း စုစုေပါင္း ေက်ာင္းအပ္ႏႈန္း၊ ရာခိုင္ႏႈန္း Source:Asian Development Bank, 2014 Source:World Development Indicators, 2014 ၁ဝ၃။ ျပည္သေ ႔ူ ရးရာ ပုံ သံု စြ း (၂၅ ဲ ႈ စီ )မ ဆယ္ စႏ ု စ ွ မ းပြားေရးလု ္ ပ်ားစြာ နည္းပါးမႈ ္ငန္းအမ်ားစု ည္ သိုင ရင္ဆ အိမေ ္ ထာင္ ့ ပုံ စ ္ေနရသည္ (မ ု ၂၆ ကု ်ားအေနျဖင့ ) လုပ္ငန္္းစု ရြက အန္ယ္အ တ္ အမ်ားအျပားကိ ်စရိ စားအလိ ု ထမ္ ုက္ ရင္ဆိုင္ရသည္ ့ းေဆာင္ၾကရသည္။ ု ခ်က္မ ထိအ ွ နယ္ ာ အခက္ အေ ျပႆနာမ်ား က ျမေဒသအလိ ခဲ ု ္ မ်ားစြာကြျဲ ပားၿပီးေပးေသာ ဝန္ ေဆာင္ အခက္ အခဲမမ ႈ ်ား၏ အရည္အေသြးမ်ားလည္း ကြျဲ ပားသည္။ ျမန္မာႏိင ျပႆနာမ်ား ု င ္ ံ ုံ တြင္ က်န္းမာေရးက႑ အစိး သည္ တစ္ကမာၻလး ု စရိတ္ အနိမဆ ု ရအသံး ့္ း ုံ ႏိင ု င ံ ်ားတြင္ တစ္ခအ ္ မ ွ ္ ု ပါအဝင္ ျဖစ္သည္။ ၂ဝ၁၂-၂ဝ၁၃ ခုႏစ ု ရ စုစေ တြင္ က်န္းမာေရးက႑သည္ အစိး ု စရိတ၏ ု ပါင္း အသံး ္ ၁.၃ ရာခိင ု ႏ ္ န ္ သာ ရွိခၿ့ဲ ပီး (လူတစ္ဦးအတြက္ တစ္ႏစ ႈ း ္ ာ အေမရိကန္ေဒၚလာ ွ စ ု ျပဳခဲသ ၂ ေဒၚလာသာ အသံး ု ႔ို အသံး ့ ည္။) ထိသ ့္ ါးျခင္း၏ ရလဒ္အျဖစ္ အိတစ ု ျပဳမႈ နိမပ ္ က ို သ ္ း ွ အလြနအ ုံ ရေငြမာ ္ ားၿပီး စုစေ ္ မင္း ျမင့မ ု ပါင္း ု စရိတ၏ က်န္းမာေရး အသံး ္ ု ႏ ၈ဝ ရာခိင ႈ း ္ န ္ ခန္႔ ရွိၿပီး ကမာၻတြင္ အျမင္ဆ ့ း ုံ ႏိင ္ မ ု င ု င ံ ်ားထဲမွ တစ္ချု ဖစ္သည္။ ထိျ႔ု ပင္ ျမန္မာႏိင ံ ္ ၏ ေနရာ ွ က်န္းမာေရး ၀န္ေဆာင္မႈ မွာ နိမပ အမ်ားစုမာ ွ ျပင္ ၾကမ္းတမ္းျခင္း၊ ေဝးလံေခါင္ဖ်ားျခင္း၊ ပဋိပကၡမ်ားႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈ ့္ ါးသည္။ ေျမမ်က္ႏာ ႈ ်ားေပးျခင္းကို အတားအဆီးျဖစ္သည္။ ဝန္ေဆာင္မမ ကြျဲ ပားျခင္းမ်ားသည္ မရွိမျဖစ္ ဝန္ေဆာင္မမ ို သ ႈ ်ား ရရွိႏင ္ င္ ္ ည့္ ေနရာမ်ားတြငပ ္ ခၚမႈမ်ားသည္ ေပးေသာ ဝန္ေဆာင္မ၏ စနစ္တက် စိနေ ႈ ို ေ အရည္အေသြးကို ျပင္းထန္စြာ ထိခက ္ စသည္။ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 57 ၁ဝ၄။ ႈ ်ား လက္လမ အရည္အေသြးရွိေသာ အေျခခံ က်န္းမာေရး ၀န္ေဆာင္မမ ္ မီေစျခင္းသည္ ဆင္းရဲႏြမး ွ း ္ ပါးမႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရးကို မ်ားစြာ သက္ေရာက္ေစၿပီး ႕ သာ ေဆာင္ရြကခ အခ်ိဳေ ္ ်က္မ်ားကို လွ်င္လ်ွ င္ျမန္ျမန္ အရွိနျ္ မႇင့္ ေဆာင္ရြကႏ ္ င ္ ည္။ အေျခခံ က်န္းမာေရးသည္ အေျခခံ ပညာေရး၊ သန္ရ ႔ င ို သ ွ း ္ ု ပ ေရးႏွင့္ စိက ္ ပ ္ ်ိဳးေရးထုတလ ု ႏ ္ င ို စ ္ ြမး ု င ္ ႏွင့္ တစ္ခႏ ့္ စ္ခု အေထာက္အပံ့ ျဖစ္ေစသည္။ ထိျ႔ု ပင္ မက်န္းမာျခင္း၏ တန္ဖး ွ တ ို သည္ မိသားစုတစ္ခု ့္ လမ္းမ်ား ဆံး အတြက္ အခြငအ ံ ႏိင ု ႐ႈး ု ျ္ ခင္းေၾကာင့္ ဆံး ု ႐ႈး ံ မႈတန္ဖး ို အလြနျ္ မင့မ ႔ု ၾကာင့္ အျခားႏိင ္ ားသည္။ ထိေ ္ မ ု င ံ ်ားႏွင့္ ကြာဟခ်က္ ္ ားေနျခင္းေၾကာင့္ က်န္းမာေရးအတြက္ လက္လမ ျမင့မ ္ မီေအာင္ ေဆာင္ရြကျ္ ခင္းသည္ ဆင္းရဲႏြမး ွ း ္ ပါးမႈ ေလွ်ာ့ခ်ရန္မ်ားစြာ သက္ေရာက္ ွ ည္။ ထိျ႔ု ပင္ လုပေ မႈရိသ ္ ေ ္ ဆာင္ရလြယက ူ သာ နယ္ပယ္မ်ားျဖစ္သည့္ ေနရာမ်ားတြင္ ပိမ ု လ ို ပ ု ေ ုံ ငြ တိး ္ ဆာင္ျခင္း၊ က်န္းမာေရး ရန္ပေ ့္ င္ ု ခ်ဲ႕ ျမႇငတ ္ ်က္မ်ားျဖစ္ေသာ က်န္းမာေရး ေဆးေပးခန္းမ်ားတြင္ အေျခခံ ေဆးဝါးမ်ား အခမဲေ ေပးျခင္း၊ လက္ရိွ ေဆာင္ရြကခ ္ အာက္ ့ ပးျခင္း၊ ငါးႏွစေ ု ဝ ကေလးႏွင့္ ကိယ ္ ရွာက္မေ ္ န္ေဆာင္မ်ားကို အခမဲ့ က်န္းမာေရး ေစာင့ေ ဲ ိတရ ႈ ပးျခင္း၊ အေရးေပၚ ခြစ ု ပ္သည့္ လူနာမ်ားကို ပထမေန႔ ္ န္ လိအ ု ရိတ္ အခမဲေ ေဆး႐ံစ ႔ု ို ေဆာင္ရြကျ္ ခင္းျဖင့္ ဆင္းရဲႏြမး ့ ပးျခင္းတိက ု သ ္ ပါးမႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရး အက်ိဳးရလဒ္ကို ရရွိေစႏိင ္ ည္။ ၁ဝ၅။ ု င အေျခခံပညာေရးတြင္ ျမန္မာႏိင ံ ္ ၏ ေက်ာင္းအပ္ႏန ႈ း ္ မ်ားသည္ ႏိင ု င ံ ကာႏွင့္ ႏႈိငး ္ တ ္ ်ွ င္ အေလးဂ႐ုျပဳဖြယရ ္ ယွဥလ ္ ာ ျဖစ္ေသာ္လည္း (ပံု - ၂၄) အတန္းပညာ ၿပီးဆံး ု ေအာင္ျမင္ႏန ႈ း ္ မွာ ထင္ရာ ့္ ါးလ်က္ ရွိသည္။ အေျခခံ ွ းသိသာေသာ ျပႆနာ တစ္ရပ္ ျဖစ္ေနၿပီး အရည္အေသြးမွာလည္း နိမပ ု ႏ ပညာေရးတြင္ ၂၅ ရာခိင ႈ း ္ န ္ ေသာ ေက်ာင္းသားမ်ားသည္သာ မူလတန္းၿပီးဆံး ု ၾကၿပီးေနာက္ ေက်ာင္းထြကၾ္ ကသည္။ ၃၀ ရာခိင ု ႏ ႈ း ္ န ္ သာ ု ႏ အထက္တန္း ေက်ာင္းသိ႔ု ေရာက္ရိၾွ ကၿပီး ၁၁ ရာခိင ႈ း ္ န ု ၾကသည္။ ္ သာ အထက္တန္းပညာ ၿပီးဆံး ၁ဝ၆။ ု င ျမန္မာႏိင ံ ြင္ ပညာသင္ၾကားေရး၌ အကုနအ ္ တ ္ ပါးသူမ်ား ေက်ာင္းမတက္ႏင ္ က် မ်ားျခင္းသည္ ဆင္းရဲႏြမး ို ျ္ ခင္း၏ အဓိက အေရးႀကီးေသာ ္ ီးခ်င္းႏိင အေၾကာင္းရင္း ျဖစ္သည္။ အိမန ု င ္ မ ံ ်ားႏွင့္ ႏႈိငး ္ ယွဥလ ို ေ ္ ်ွ င္ ေက်ာင္းသားမိဘမ်ား ရင္ဆင ္ နရေသာ စီးပြားေရး အခက္အခဲသည္ ္ ြနက လြနလ ဲ ဲ ျဖစ္ပမ ္ က ္ ထာင္စမ ုံ ေပၚေသာ္လည္း အိမေ ု ႐ ု ်ားတြင္ (တိက ္ က ို ႏ ္ င ္ ား ဆံး ွ ့္ ကေလးလုပအ ံ ျခင္း) တိတ ု ႐ႈး ္ ်စရိတမ ႔ု ြင္ ကုနက ္ ်ားေၾကာင့္ ု ေ ကေလးမ်ားကို ေက်ာင္းမထားႏိင ္ ထာင္စမ ္ သာ မိသားစုမ်ားက သက္ေသခံလ်က္ ရွိပါသည္။ ေက်ာင္းမထားေသာ အိမေ ု ်ားအား ု ႏ အဘယ္ေၾကာင့္ ေက်ာင္းမထားသနည္းဟု ေမးလွ်င္ ၅၅ ဒသမ ၅ ရာခိင ႈ း ္ န ု ၀မထားရျခင္း အဓိက အေၾကာင္းရင္းမွာ ္ ေက်ာ္၏ ေက်ာင္းလံး ္ ်စရိတ္ အခ်က္မ်ားေၾကာင့ျ္ ဖစ္သည္ (World Bank forthcoming)။ ကေလးတစ္ေယာက္၏ ပညာေရး တိး စီးပြားေရးႏွင့္ ကုနက ု တက္လာ ွ အ သည္ႏင ု ႐ ့္ တူ တိက ို ႏ ္ က ွ ့္ သြယဝ ္ င ္ က ို က ္ န ္ ်စရိတ္ တိး ု က ့ ာျခင္းေၾကာင့္ ကုနက ု ျမင္လ ္ ည္ အလယ္တန္းအဆင္၏ ္ ်စရိတသ ့ အဓိက ျပႆနာ ႏွင့္ ဆက္စပ္ေနသည္။ ၁ဝ၇။ ္ ပါးမႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရးတြင္ ပညာေရးႏွင့္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းသင္တန္းမ်ား တက္ေရာက္ႏင ဆင္းရဲႏြမး ္ ည့္ အခြငအ ို သ ု တက္ေစရန္ ့္ လမ္းမ်ား တိး ္ သ ေဆာင္ရြကမ ္ ြာ ထိေရာက္ေသာ္လည္း ၎င္းသည္ ကာလတိတ ႈ ည္ လြနစ ္ ယွဥလ ္ ပ။ က်န္းမာေရးႏွင့္ ႏႈိငး ု ြင္ အက်ိဳးရလဒ္ ရွိမည္ မဟုတေ ္ ်ွ င္ ု င ပညာေရးတြင္ ႏိင ံ စ္ဝမ ္ တ ွ း ္ ေက်ာင္းတက္ႏင ို ႏ ႈ း ္ န ္ မွာ ကြာဟခ်က္ မမ်ားေသာ္လည္း အရည္အေသြးရွိေသာ အေျခခံပညာသည္ က်န္းမာေရး ့္ န္ရ ႏွင့္ ေရႏွငသ ွ း ႔ င ္ ေရး၊ ကြနပ ္ ်ဴတာနည္းပညာ၊ ဘ႑ာေရးဝန္ေဆာင္မမ ႈ ်ား အားလံး ္ က္ေနၿပီး ျပည္သမ ု သည္ အျပန္အလွန္ ခ်ိတဆ ူ ်ား ို ေစေသာ အခြငအ ဝင္ေငြတး ္ ပးရမည္။ ့္ လမ္းမ်ား ရရွိေစရန္ အားေပးသည္။ ေက်ာင္းသားမ်ားအား အေျခခံအရည္အခ်င္းမ်ား ျဖည့ေ ္ ခ်က္မ်ား သင္ၾကားေပးျခင္းျဖင့္ လုပခ ဥပမာ - စာေပ၊ အတြကအ ့္ လမ္းေကာင္းမ်ား၊ ကိယ ္ လစာ အခြငအ ု ပ ္ င ို လ ္ ပ ္ န္းမ်ားကို လုပက ု င ို ေ ္ င ္ စ ု မ ႏိင ို စကာမူ ဆင္းရဲႏြမး ္ ည္ျဖစ္သည္။ ထိျ႔ု ပင္ ထပ္ေလာင္းသင္တန္းမ်ား အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းသင္တန္းမ်ားကို ေပးရမည္ဆေ ္ ပါးမႈ ့္ င္ျခင္းသည္ ကာလတိတ ေလွ်ာ့ခ်ေရးတြင္ ပညာေရးအရည္အခ်င္းျမႇငတ ္ ြင္ ထိေရာက္ အက်ိဳးရွိလပ ု ြင္ မသိသာေသာ္လည္း ကာလရွညတ ွ ါ ္ ဆာင္ခ်က္မ်ားကို လက္ရိွ ရလဒ္ ျမင္ရရန္ ခ်က္ခ်င္းေဆာင္ရြကသ သည္။ ၎င္းလုပေ ္ ည့္ အခ်က္မ်ားျဖစ္သည္။ ္ င့သ ၁ဝ၈။ ႈ ရွိသည့္ ေဒသမ်ားႏွင့္ ရရွိႏင ဝန္ေဆာင္မရ ္ ည့္ ဝန္ေဆာင္မမ ို သ ွ ့္ ယံၾု ကည္ကး ႈ ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ သတင္းအခ်က္အလက္ႏင ို စား၍ မရေသာ ေၾကာင့္ ေရႏွင့္ သန္ရ ႔ င ္ ေရးလုပင ္ န္းဆိင ွ း ္ ာ အေၾကာင္းအရာမ်ားမွာ တိတိက်က် သိရိႏ ု ရ ွ င ္ န္ မလြယက ို ရ ူ ပ။ ၁၉၉၇-၉၈32 မွစ၍ အစိး ု ရသည္ ္ ေ ္ ဥ္ စာရင္းအင္းထုတျ္ ပန္ျခင္း မျပဳေတာ့ေခ်။ ေနာက္ဆး ႏွစစ ုံ ေရႏွင့္ သန္ရ ႔ င ွ း ္ ေရးက႑ ထုတျ္ ပန္ခေ ္ ာ ့ဲ သာႏွစမ ွ လည္း ၁၉၉၃33 ျဖစ္သည္။ ုံ ေပါင္းစပ္ေလ့လာေရး အစီအစဥ္ (JMP) အခ်က္အလက္မ်ားသည္ အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ အျပဳသေဘာ အေျခအေနမ်ားကို ေနာက္ဆး ္ ၿမိဳ႕ ျပႏွင့္ ေက်းလက္ ေရႏွင့္ သန္ရ ေဖာ္ျပၿပီး ေဒသတြငး ွ း ႔ င ္ မႈ ၀န္ေဆာင္မမ ႈ ရရွိျခင္းႏွင့္ ႏႈိငး ္ ယွဥလ ့ ားသည္။ သိရ ္ ်ွ င္ ျမင္မ ႔ု ာတြင္ ၎င္းအခ်က္ ု း အလက္သည္လည္း တိင ု း ္ ျပည္၏ အခ်ဳိ႕ ေရြးခ်ယ္ထားေသာ အပိင ႕ သည္။ ေနရာအမ်ားအျပားတြင္ ္ မ်ားတြင္ ကြျဲ ပားမႈမ်ားျပားသည္ကို ေတြရ ုံ ေရအတြက္ လူအမ်ားစုမာ ေသာက္သး ွ ့္ ေရတြငး ွ ေရကန္ႏင ္ ်ားကို မွီခေ ္ တိမမ ႕ ယ္အခ်က္အလက္သည္ ၀မ္းေလွ်ာ ို နရပါသည္။ ထိျ႔ု ပင္ ၿမိဳန ္ အာက္ကေလး ေသဆံး ေရာဂါကို ငါးႏွစေ ု ခ်က္မာ ု ေစေသာ အဓိက အႏၲရာယ္အျဖစ္ ေဖာ္ျပပါသည္။ ထိအ ွ ေရႏွင့္ သန္ရ ႔ င ွ း ု း ္ ေရးသည္ တိင ္ ျပည္ ၏ အဓိက ျပႆနာအျဖစ္ ရွိေနေၾကာင္း ျပသသည္။ 32 Meehan, P. (2010) The WASH Sector in Myanmar: Addressing the Challenge of Building Sustainable WASH Services. WaterAid. 33 Cowater International in association with Thant Syn Co. Ltd., and General Administration Department, Urban Water Supply Division, United Nations Development Programme and The World Bank (1993) Water Supply and Sanitation Sector Review, Myanmar. UNDP, MYA/86/012 58 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ၁ဝ၉။ ႔ င ေရႏွင့္ သန္ရ ွ း ္ ေရး ၀န္ေဆာင္မႈ လက္လမ ွ း ္ ပါးမႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရးတြင္ ထိေရာက္ေသာ္လည္း ေရတိတ ္ မီရန္ ေဆာင္ရြကျ္ ခင္းသည္ ဆင္းရဲႏြမး ု ြင္ သတင္း ို ေ အခ်က္အလက္မ်ား ရရွိႏင ု တ ္ ရးကို အဓိကထား ကိင ္ ြယ္ ေဆာင္ရြကရ ု ပ္ပါသည္။ ေရႏွင့္ သန္ရ ႔ င ္ န္ လိအ ွ း ္ ေရးသည္ အေျခခံလအ ို ပ္ခ်က္ျဖစ္ၿပီး ္ န္းတုိးတက္လာပါက ဆင္းရဲႏြမး ၎င္းလုပင ု ႐ ္ ပါးမႈကို တိက ္ က ို ေ ္ လွ်ာ့ခ်ႏိင ္ ါမည္။ ထိျ႔ု ပင္ ၎င္းသည္ က်န္းမာေရးကို အေထာက္အပံေ ု ပ ့ ပးၿပီး ္ သာ ေရႏွင့္ သန္ရ ေကာင္းမြနေ ွ း ႔ င ္ န္ အေရးပါသည္။ သိေ ္ ေရးရရွိျခင္းသည္ ေရာဂါမ်ားစြာကို ကာကြယရ ႔ု သာ္ ယံၾု ကည္ေလာက္ေသာ အခ်က္ ္ ည္းရန္ လုပေ အလက္မရွိျခင္းသည္ ကနဦးအေနျဖင့္ အခ်က္အလက္ကြာဟမႈကို ျဖည့ဆ ု ပ္သည္။ ္ ဆာင္ရန္ လိအ (ခ) ု ြနရ ေက်းလက္အေျခခံ အေဆာက္အအံက ႕ ြငျ္ ခင္း ္ က္ ခ်ဲထ ၁၁ဝ။ ု ြနရ ေက်းလက္အေျခခံ အေဆာက္အအံက ႕ ြငျ္ ခင္းသည္ ေက်းလက္ကို ၿမိဳႏ ္ က္မ်ား ခ်ဲထ ွ ့္ ဆက္စပ္စီးပြားေရးလုပင ႕ င ္ န္းမ်ားကို ေပါင္းစပ္ေပးၿပီး ္ ပါးသူမ်ား လူမဝ ေက်းလက္ေနဆင္းရဲႏြမး ႈ န္ေဆာင္မမ ႈ ်ားကို လက္လမ ွ း ္ မီ လာေစမည္ျဖစ္ၿပီး ဝင္ေငြရရွိမည့အ ့္ လမ္းမ်ားအတြက္ စြမး ္ ခြငအ ္ ရည္ျမင့္ ႈ န္ေဆာင္မက ္ ပါးမႈ ေလွ်ာ့ခ်ရာတြင္ အေရးပါသည္။ လူမ၀ လာမည္ျဖစ္သျဖင့္ ဆင္းရဲႏြမး ့ဲ ပ ႈ သ ္ ်ဴတာ နည္းပညာ၊ လွ်ပ္စစ္ႏင ႔ို င္ ကြနပ ွ ့္ လမ္းမ်ား ု ါ ၀န္ေဆာင္မမ ရရွိျခင္းသည္ ေက်းလက္ေဒသမ်ားတြင္ နည္းပါးသည္။ ေက်းလက္ေဒသမ်ားတြင္ အဆိပ ႔ ြာ ရရွိေအာင္ ႈ ်ား က်ယ္ျပန္စ ္ ပါးမႈ ေလွ်ာ့ခ်ရာတြင္ ထိေရာက္ေသာ သက္ေရာက္မႈ ရွိမည္။ ေဆာင္ရြကျ္ ခင္းသည္ ဆင္းရဲႏြမး ၁၁၁။ ု င ႏိင ံ စ္၀မ ္ တ ွ း ္ တြင္ ကြနပ ္ ်ဴတာနည္းပညာ လက္လမ ွ း ႈ ည္ နိမပ ္ မီမသ ု း ့္ ါးၿပီး ေက်းလက္ေဒသ အမ်ားစုတြင္ တယ္လီဖန ႈ င္ မရရွိေပ။ ္ ၀န္ေဆာင္မပ ု င ျမန္မာႏိင ံ ြင္ ၇၀-၈၀ ရာခိင ္ တ ု ႏ ္ န ႈ း ္ ေသာ လူဦးေရမွာ ေက်းလက္ေဒသတြင္ ေနထိင ္ သာ္လည္း တယ္လီဖန ု ေ ္ အတြက္ အေျခခံ ု း ု ်ားကို ၿမိဳ႕ ျပအတြကသ အေဆာက္အအံမ ု း ္ ာ တည္ေဆာက္ထားသည္။ ေက်းလက္ေဒသမ်ားတြင္ လိင ္ ႏွင့္ အင္တာနက္ ရရွိမမ ္ ဖုနး ွ အလြန္ ႈ ာ နည္းပါးသည္။ ၁၁၂။ ္ လာမႈသည္ ေက်းလက္ေဒသမ်ားတြငေ ႀကိဳးမဲ့ နည္းပညာေပၚထြနး ္ နထိင ု ၾ္ ကသည္လ ့ မ ူ ်ားထံသ႔ို ဆက္သြယေ ု ျမႇငေ ္ ရးလမ္းေၾကာင္းတိး ့္ ရးအတြက္ ့ ါယာလက္နည္းပညာသည္ ရုပ၀ ့္ လမ္းတစ္ရပ္ျဖစ္သည္။ ႀကိဳးမဲ၀ အခြငအ ု မျပဳပဲ ေဒသမ်ားစြာကို ခ်ိတဆ ္ တၱဳေကဘယ္ႀကိဳးမ်ားအသံး ္ က္ ္ ၿခံဳႏိင လႊမး ္ ာ၊ ယင္း၏ ကိရိယာသည္လည္း တပ္ဆင္ရသည္မာ ု က ွ ယခင္ႏင ွ ႏ ့္ င ္ စာလွ်င္ အေတာ္ပင္ လြယက ိႈ း ူ ည္ (ADB ၊ ၂၀၁၄)။ ေနရာ ္ သ ္ ႀကီးျမင္ၿ့ ပီး၊ျဖန္က အတိအက်တပ္ဆင္ထားရသည္ႀ့ ကိဳးမ်ားသည္တပ္ဆင္ခေစ်းႏႈနး ႔ ်က္တပ္ဆင္ရသည္မာ ွ လည္းအခ်ိနပ ္ က ို န ္ ည္။သိရ ု သ ႔ ု ာတြင္ ့ ည္းပညာသည္ ပိမ ႀကိဳးမဲန ု ေ ို စ်းသက္သာေသာ္လည္း လူေနထိင ု မ ္ တ ့ ဝးလံေခါင္ ဖ်ားေဒသမ်ားတြငမ ႈ ကဲြတျပားစီ ရွိသည္ေ ္ ူ စီးပြားေရးတြက္ ု သ ေျခမကိက ့ တြက္ ျပႆနာတစ္ခအ ္ ည္အ ု ျဖစ္ရိွ ဆဲပင္ျဖစ္သည္။ ၁၁၃။ ္ ်က္မ်ားႏွင့္ ဝန္ေဆာင္မမ အက်ဳိးျပဳစီးပြားေရးေဆာင္ရြကခ ု ရ ႈ ်ားဆိင ့္ လမ္းမ်ားကို ေက်းလက္ ေဒသမွဆင္းရဲႏြမး ္ ာအခြငအ ္ ပါးသူမ်ားအက်ဳိးေက်းဇူးခံ ္ ပးျခင္းအားျဖင့္ ေက်းလက္ေဒသ၌တယ္လီ ဖုနး စားၾကရေစရန္ ေဆာင္ရြကေ ္ က္တး ္ ကြနရ ို ခ်ဲျ႕ ခင္းသည္ ဆင္းရဲမြေ ဲ တမႈကေ ို ရရွညေ ု ပ ္ လ်ာ့က်ေစႏိင ္ ါ ု ေ သည္။ ပိမ ္ ည့္ တယ္လီဖန ို ကာင္းမြနသ ္ လိင ု း ု း ္ မ်ားေၾကာင့္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးသူမ်ားသည္ ထုတလ ု ေ ္ ပ ္ ြယေ ္ ရးႏွင့္ ကုနသ ု ျဖတ္ခ်က္မ်ား ္ ရး ဆံး ္ ာတြင္ အသံး ခ်မွတရ ္ ိရ ု ၀င္ဖြယရ ွ မ ုံ ်ွ မကအေသးစားေငြေၾကးကိစရ ၥ ပ္မ်ားႏွင့္ က်န္းမာေရးကဲသ ႔ို သာ အေရးပါသည့္ ၀န္ေဆာင္မမ ့ ေ ႈ ်ားကို ရရွိေစ ု လ ေရးအတြက္ ပိမ ္ ေ ို ြယက ူ ခ်ာ့ေမြေ ႔ စဖြယရ ္ ိသ ွ ည့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို ရရွိႏင ္ ည္ျဖစ္သည္။ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးဆဲႏင ို မ ္ မ ို င ံ ်ားရွိ က်န္းမာေရး ့ ရွာက္မစ ေစာင္ေ ို ဖ ႈ နစ္မ်ား၌ လက္ကင ု း ္ န ု ျပဳမႈ၏အက်ဳိးေက်းဇူးမ်ားမွာ အမ်ဳိးမ်ဳိးကဲြျပားလ်က္ရိၿွ ပီး၊ က်န္းမာေရး သတင္း ္ နည္းပညာ အသံး ႔ု ည္စ အခ်က္အလက္မ်ားေပးပိသ ု ေ ့ နစ္မ်ားပိမ ို ကာင္းမြနျ္ ခင္း၊ ဆင္းရဲခ်ဳိတ ႕ သ ့ဲ ည့္ ျပည္သမ ူ ်ားထံသအ ့ ရွာက္မပ ႔ို ေဝးေရာက္ေဆး၀ါးေစာင္ေ ့ံ း ႈ ပ ို ုံ ပိမ ကူညီျခင္းႏွင့္ ေရာဂါကုထး ို ကာင္းမြနေ ု ေ ု ပးပိျ႔ု ခင္းမ်ားပါ၀င္သည္။ ္ စေရးအတြက္ စာတိေ ၁၁၄။ အလားတူပင္ ဘက္စတ ္ ်ယံၾု ကည္ရသည့္ ို တက္ဖၿ႕ြံ ဖိဳးေရးအတြက္ ေက်းလက္ေဒသလွ်ပ္စစ္မီးရရွိေရးသည္လည္း အေရးပါလွေပသည္။ စိတခ ုံ း ့္ ငယ္စား လုပင လွ်ပ္စစ္မီးရရွိေရးသည္ ေက်းလက္ေဒသမ်ားရွိ အေသးစားႏွငအ ု ပၚေပါက္လာေစ ္ န္းမ်ားအတြက္ စီးပြားေရး၀န္းက်င္တစ္ခေ ့္ ည္။ ထိျ႔ု ပင္ လွ်ပ္စစ္မီးရရွိမသ ေရးအတြက္ အဓိကက်ပါလိမမ ႔ု သ ႈ ည္ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး၊ လံျု ခံဳေရးႏွင့္ ဘ႑ာေရးတိက ႔ို သာ အျခားေသာ ့ဲ ေ ု တက္ရရွိေစေရးအတြကလ အေရးအရာမ်ား တိး ု လွ်ပ္စစ္မီးမရွိျခင္းေၾကာင့္ ထိထ ္ ည္း ပဓာနက်ေနေပသည္။ ေဒသတစ္ခ၌ ို သာေက်းလက္ ု ေ ့္ ညာေရး၀န္ထမ္းမ်ား သြားေရာက္တာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ေရးအတြက္ စိတအ ေဒသမ်ားသိ႔ု အရည္အခ်င္းရွိေသာ က်န္းမာေရးႏွငပ ္ ားေလ်ာ့ေစ ု သ သည့္ အေၾကာင္းရင္း တစ္ချု ဖစ္ေစႏိင ႈ ၾကာင့္ ေက်းလက္ျပည္သေ ္ ည္။ အလားတူပင္ လွ်ပ္စစ္မီးမရရွိမေ ု ်ားႏွင့္ ေဆးခန္းမ်ား ႔ူ ဆး႐ံမ ္ သိမး အတြက္ ေဆးဝါးမ်ားကို အေအးေပးထိနး ု ေ ္ ႏိင ္ ရးအတြက္ အခက္အခဲ ျဖစ္ရသည္။ ၁၁၅။ ္ ည္းမွာပင္ ျမန္မာႏိင တစ္ခ်ိနတ ု င ္ ရ ံ ိွ လွ်ပ္စစ္မီးမရရွိသည္လ ့ ဥ ို ျို မင္မ ူ ီးေရအခ်ဳိးသည္ ၿမိဳ႕ ျပေဒသမွာထက္ ေက်းလက္ေဒသမ်ား၌ သိသိသာသာပင္ပမ ့ ား ု ႏ ေနသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ၿမိဳ႕ ျပေဒသ၏ ရန္ကန ွ ့္ မႏၲေလးကဲသ ္ င ႔ို သာ ၿမိဳမ ့ ေ ႕ ်ားတြင္ လွ်ပ္စစ္မီးရရွိမႏ ႈ န ႈ း ္ ၇၅ ရာခိင ္ န ု ႏ ္ ခန္ရ ႈ း ွ နခ်ိနတ ႔ ိေ ္ ြင္ ႈ န ေက်းလက္ေဒသမ်ားတြင္ လွ်ပ္စစ္မီး ရရွိမႏ ္ ၁၆ ရာခိင ႈ း ု ႏ ္ န ႈ း ္ မင္း နည္းပါးလ်က္ရိသ ္ ျဖင့္ အလြနအ ္ ားျဖင့္ နယ္စပ္ ေဒသမ်ားရွိ ွ ည္။ အမွနအ ူ ု အမ်ားစုသည္ ဓာတ္အားလိင ေက်းလက္လထ ္ ကြနရ ု း ္ က္စနစ္ျဖင့္ လွ်ပ္စစ္သြယတ ္ န္းရယူျခင္းမရွိေပ။ ဧရာဝတီတင ို း ု း ္ ၊ မေကြးတိင ု ္ ္ ႏွင့္ ရခိင ႔ို သ ျပည္နယ္တက ႔ို သာ ေက်းလက္ေန လူဦးေရအမ်ားအျပားရွိသည့္ ျပည္နယ္ႏင ့ဲ ေ ွ ့္ တုိငး ္ ေဒသႀကီးအခ်ဳိတ ႕ ြင္ ဓာတ္အားလိင ္ ကြနရ ု း ္ က္ ္ န္းမႈစနစ္ျဖင့္ လွ်ပ္စစ္သး သြယတ ဲ ႈ ၁ဝ ရာခိင ုံ စြမ ္ န ု ႏ ႈ း ္ သာရွိေနၿပီး ယင္းႏႈနး ္ မွာ အာဖရိကရွိ အလြနဆ ္ ပါးေသာ ႏိင ္ င္းရဲႏြမး ္ အ ု င ံ နည္းငယ္ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 59 ႔ု ၾကာင့္ ေက်းလက္ေဒသမ်ားတြင္ လွ်ပ္စစ္မီးရရွိမႈ အဆင္အ ႏွင့္ တန္းတူပင္ျဖစ္သည္။ ထိေ ု င ့ တန္း အားနည္းေနျခင္းသည္ ျမန္မာႏိင ံ ္ ၏ ုံ ႕ြံ ၿဖိဳးတိး ဘက္စဖ ႔ တား တစ္ချု ဖစ္ေနသည္။ ု တက္ေရးအတြက္ အဓိက အဟန္အ ၁၁၆။ ု င ထိျ႔ု ပင္ ျမန္မာႏိင ္ ံ ေက်းလက္ေဒသရွိလမ္းမ်ားကို ဖြၿ႔ံ ဖိဳးတိး ု တက္ေအာင္လပ ု ေ ု တက္မမ ္ ဆာင္ရာတြင္ သိသိသာသာတိး ႈ ်ား ရွိလာေသာ္လည္း ႏိင ံ ု င ္ ၏ ေဒသအမ်ားစုသ႔ို ေရာက္ရိႏ ို ရ ွ င ွ တ ဲ နဆဲျဖစ္သည္။ ၁၉၈၈ ခုႏစ ္ န္ ခက္ခေ ္ ြင္ ေက်းလက္ေဒသရွိ လမ္းမ်ား၏ အရွညအ ္ လ်ား ၇,၈၅၀ ို ီတာ ရွိခသ ကီလမ ို း ့ဲ ည္။ ယင္းကာလ ေနာက္ပင ္ တြငလ ္ ည္း သိသာသည့္ တိး ု တက္မမ ႈ ်ား လုပေ ု ခ ္ ဆာင္ထားႏိင ့ဲ ည္။ ေက်းလက္ေဒသ ္ သ ု တက္ေရး အစီအစဥ္ေအာက္တြင္ လမ္းပန္းဆက္သြယေ ဖြၿ႕ံ ဖိဳးတိး ္ က္သည္ ၂ဝ၁ဝ ခုႏစ ္ ရး ကြနရ ္ ၅၇,၇ဝဝ ကီလမ ွ ၌ ို ီတာအရွည္ အထိ ့ ည္။ ေက်းလက္ေဒသရွိ တံတားမ်ားသည္လည္း ၁၉၈၈ ခုႏစ ရွိလာခဲသ ္ ၃,၆၆၃ ကီလမ ွ က ွ ခ်ိနတ ို ီတာမွ လက္ရိအ ို ီတာ ္ ြင္ ၁ဝ,၉၉၇ ကီလမ ု တက္လာခဲသ အထိ တိး ့ ည္။ သိရ ႔ု ာတြငလ ္ ည္း ျမန္မာႏိင ု င ္ ရ ္ ံ ေက်းလက္ေဒသရွိ လမ္းမ်ား၏ ထက္ဝက္သည္ မုတသ ုံ ာသီကာလတြင္ ဲ နဆဲျဖစ္သည္။ ထိအ သြားလာရန္ ဆက္လက္ခက္ခေ ္ ၾကာင့္ ေက်းလက္ေဒသရွိ လမ္းမ်ား၏အေျခအေနကို ဖြ႕ံ ၿဖိဳးတိး ႔ု တြကေ ု ို ု တက္ေစရန္ ပိမ ္ ြားရမည္ျဖစ္သည္။ အေလးထားေဆာင္ရြကသ (ဂ) ူ ထ ျပည္သလ ု တြက္ လူမေ ူ အ ႈ ရးအကာအကြယေ ္ ပးႏိင ု ေ ္ သာ လႊမး ႈ စီအစဥ္မ်ားကို တိး ္ ျခဳံမအ ့ ရွိေစျခင္းႏွင့္ ၎င္းတိ၏ ု ျမင္ရ ႔ု အားနည္းခ်က္မ်ားကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးျခင္း ၁၁၇။ ္ ထာင္စမ အိမေ ု ်ားတြင္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးမႈအျဖစ္သ႔ို က်ေရာက္ႏင ို သ ႔ု လႈမေ ္ ည့္ အားနည္းခ်က္မ်ားစြာ ရွိေနသည္ကို ေထာက္ဆ၍ ၎င္းတိ၏ ႈ ရးကို အကာ ္ ပးႏိင အကြယေ ္ သာ လႊမး ု ေ ္ ၿခံဳမႈအစီအစဥ္မ်ားကို တိး ု ျမင္ရ ့ ရွိေစျခင္းႏွင့္ ၎င္းတိ၏ ႔ု ္ ပါမႈႏန အားနည္းခ်က္မ်ားကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးျခင္းသည္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ႈ း ေလွ်ာ့ခ်ရာတြင္ အကူအညီေပးႏိင ု ပ ္ ည္ ျဖစ္သည္။ ယင္းသည္ ေန႔စဥ္အသက္ေမြး၀မ္းမႈအတြက္ စိက ု မ ္ န္းကိသ ္ ်ဳိးေရးလုပင ု ာ အားထားေနရၿပီး ္ ပ ရာသီဥတုေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ တုနလ ္ ျခာက္ျခားမႈ အေျခအေနမ်ားကို ခံႏင ႈ ေ ္ ည္မရွိသည့္ အိမေ ို ရ ု မ်ားစု ရွိေသာ ေက်းလက္ ္ ထာင္စအ ့ံ ႈ အစီအစဥ္ ပံစ ေဒသမ်ားတြင္ အထူးအေရးႀကီးလွသည္။ ကူညီေထာက္ပမ ံ ်ားမရွိဘဲ ေရႀကီးျခင္း သိမ ု မ ု ေခါင္ျခင္းကဲသ ႔ု ဟုတ္ မိး ႔ို သာ သဘာဝ ့ ေ ူ က ေဘးအႏၲရာယ္မ်ားသည္ မ်ားစြာေသာ ျပည္သတ ္ ပါးျခင္း သိမ ႔ို ို ဆင္းရဲႏြမး ု သ ႔ု ဟုတ္ ဆင္းရဲသည္ထက္ ဆင္းရဲသြားႏိင ္ ည့္ အျဖစ္မ်ားသိ႔ု ္ စ လြယက ု သ ူ ြာ က်ေရာက္သြားေစႏိင ္ ည္။ ၁၁၈။ ွ ခ်ိနတ လက္ရိအ ု င ္ ြင္ ျမန္မာႏိင ံ ပုမ ္ ၏ ံ န ွ လ ္ ပ ု ႐ ို လုပျ္ မဲျဖစ္ေသာ လူမက ္ း ္ ရးစနစ္သည္ လူဦးေရ၏ လုိအပ္ခ်က္မ်ားကို ျပည္ျ့ ပည္၀ ႈ ာကြယေ ု တ ့ ၀ ကိင ္ ြယ္ ု ျ္ ခင္းမရွိေပ။ လက္ရိအ ေျဖရွငး ္ ေပးႏိင ွ ခ်ိနထ ္ ိ လူမက ္ ရးက႑၏ သံး ႈ ာကြယေ ု သပ္ခ်က္မ်ားအရ ျမန္မာလူဦးေရ၏ ၉၅ ရာခိင ႈ း ္ န ု ႏ ္ ေက်ာ္သည္ ္ ႏုိငေ ႀကိဳတင္တြကဆ ႈ ာကြယေ ္ သာ လူမက ္ ရးစနစ္ကို ရရွိျခင္းမရွိပဲ ယင္းအစား ပုစ ံ တ ံ က် မဟုတသ ္ ည့္ အဖြအ ံ န္ခ ႕ဲ စည္းအေျချပဳ စီမခ ြဲ ရး ႔ ေ ္ ်ားက ေငြေၾကးေထာက္ပထ ယႏၲရားမ်ားႏွင့္ အလွဴရွငမ ု ာ သင္သ ့ံ ားသည့္ အစီအစဥ္မ်ားမွ အကူအညီမ်ားကိသ ့ လို မွီခို အားထားေနရသည္။ ု ရ၏ လူမက အစိး ္ ရး ေငြေၾကးသံး ႈ ာကြယေ ု စြမ ဲ သ ႈ ည္ အနည္းငယ္ေသာ လူမ်ားႏွင့္ အခြငထ ့္ း ု တြကသ ူ ခံ လူစအ ္ ေစသည့္ လူ ္ ာ အက်ိဳးျဖစ္ထြနး ူ ေ မႈဖလ ္ ာ လံး ုံ ရးျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားတြငသ ု လံး ု လ်ားလ်ား အဓိကထားေနသည္။ ၂၀၁၂ ခုႏစ ွ ႏ ္ င ွ မ ွ ့္ ၂၀၁၃ ခုႏစ ု ရ ပင္စင္ႏင ္ ်ားတြင္ အစိး ွ ့္ လူမႈ ုံ ရး သတ္မတ ဖူလေ ု စရိတသ ွ ျ္ ပ႒ာန္းခ်က္မ်ားအတြက္ အသံး ္ ည္ ဂ်ီဒီပီ၏ ဝ ဒႆမ ၅ရာခိင ု ႏ ္ န ႈ း ု င ္ ခန္႔ ရွိခၿ့ဲ ပီး ယင္းသည္ ႏိင ံ တာ္ ဘတ္ဂ်က္ ္ ေ ု ႏ ၏ ၂ ဒႆမ ၃ ရာခိင ႈ း ္ န ႔ု သာ္ ယခု အစိး ္ ျဖစ္သည္။ သိေ ႈ ်ားသည္ ု ရ၀န္ထမ္း သက္ႀကီးပင္စင္မ်ားႏွင့္ က်န္းမာေရး အာမခံထားရွိမမ ္ း ပင္စင္အဆင့္ အားနည္းမႈ (အစုိးရ ၀န္ထမ္းလစာမ်ား နည္းပါးျခင္း)ႏွင့္ ေပးေဝသည့္ လုပထ ္ ည္းမ်ား အားနည္းျခင္းေၾကာင့္ ံု လုပန ့ လ ျပည္စ ုံ လာက္သည့္ အကာအကြယမ ုံ ေ ္ ်ား ေပးအပ္ႏင ို ျ္ ခင္းမရွိေပ။ ထိျ႔ု ပင္ ယခုအစီအစဥ္မ်ားသည္ ပံမ ု န ္ မား႐ိး ွ သ ု က် က႑ေအာက္ရိွ ္ မား လူနည္းစုမ်ားကိသ အလုပသ ံ့ ပးႏိင ု ာ ေထာက္ပေ ို ရ ု ၿ္ ပီး က်န္းမာေရး၊ ရာသီဥတုဆင ္ ခ်မ္းေျမ့ဖြယ္ အားနည္းခ်က္ ္ ာႏွင့္ အျခားေသာ စိတမ ္ ထာင္စမ မ်ားရွိေနသည့္ အိမေ ့ံ ပးႏိင ု ်ားကို ေထာက္ပေ ု ျ္ ခင္းမရွိေပ။ လက္ေတြအ ႕ ားျဖင့္ ျမန္မာႏိင ု င ံ ြင္ လူသိထင္ရာ ္ တ ွ းစြာ ေငြေၾကးေထာက္ပ့ံ ႈ ရးကို အကာအကြယေ မတည္ထားေသာ လူမေ ု ေ ္ ပးႏိင ္ သာ လႊမး ္ ျခံဳမႈ အစီအစဥ္တစ္ခရ ု ိမ ွ ေနပဲ လူမေ ္ ပးေရးဆိင ႈ ရးအကာအကြယေ ္ ာ ု ရ ္ ၿခံဳမႈအစီအစဥ္တြင္ အစိး လႊမး ု စြမ ု ရ၏ ေငြေၾကးသံး ဲ သ ႈ ည္ ၂ဝ၁၂-၁၃ ခုႏစ ွ မ ္ ်ားတြင္ ဂ်ီဒီပီ၏ ဝ ဒႆမ ဝ၁ ရာခိင ္ န ု ႏ ္ ေအာက္ ေလ်ာ့နည္း ႈ း ့ ည္။ ယင္းသည္ ျပည္သလ ခဲသ ု င ႔ူ ျုံ ခံဳေရး အစီအစဥ္မ်ားတြင္ ႏိင ု ႏ ္ ့ံ ဂ်ီဒီပီ၏ ၁ ရာခိင ္ န ႈ း ္ မွ ၂ ရာခိင ု ႏ ႈ း ္ န ု စြေ ္ ထိ သံး ႕ တာင္ ဲ နေသာ အေရွေ ို င အာရွႏင ံ မ်ားအျပားႏွင့္ ပိမ ္ အ ု ဆ ို င္းရဲႏြမး ္ ပါးေသာ အာဖရိက ဆာဟာရ ေဒသေအာက္ရိွ ႏိင ု င ံ ်ား (ကမာၻဘ ္ မ ု စြမ ႔ ဏ္ ၂၀၁၄) တြင္ သံး ဲ ႈ ိွ ြင္ ျမန္မာႏိင ထက္ပင္ အားနည္းေနသည္။ လက္ရတ ္ ၌ ု င ံ လူမအ ႈ ကာအကြယဆ ္ င ္ ာ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားအတြက္ အႀကီးဆံး ို ရ ု ေသာ ေငြေၾကး ူ ်ားသည္ အဓိကအားျဖင့္ အေရးေပၚႏွင့္ လူသားခ်င္းစာနာမႈဆင မတည္သမ ္ ာ သက္သာေခ်ာင္ခ်ိေရးအဖြ၊ ို ရ ္ ည့္ ျဖန္ေ ႕ဲ အစုိးရ မဟုတသ ႔ ၀ေရး ္ း လုပထ ္ ည္းမ်ားႏွင့္ ခ်ိတဆ ံု လုပန ႕ဲ စည္းမ်ားပင္ျဖစ္သည္။ ္ က္ထားသည့္ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးေရး အဖြအ ၁၁၉။ ေဆာင္ရြကရ ္ န္လအ ႈ ျံု ခံဳေရးလုပင ္ န္းမ်ားကို တိး ို ပ္ေနသည့္ လူမလ ု ျမႇငလ ့္ ပ ္ ဆာင္ႏင ု ေ ို မ ့္ လမ္းမ်ား ရွိေနပါသည္။ ယင္းအခြငအ ့္ လမ္း ္ ည့္ အခြငအ ဲ ဝေရး မူ၀ါဒမ်ားအတြက္ ႏိင မ်ားတြင္ ဥစၥာဓနခြေ ္ ေ ု င ံ ရးႏွင့္ ဘ႑ာေရးအရ ေနရာဖန္တီးေပးျခင္း၊ အေရးေပၚ ကယ္ဆယ္ေရးႏွင့္ အလွဴရွင္ ့ံ ည မ်ားက ေထာက္ပက ု ရကိယ ူ ီသည့္အစီအစဥ္မ်ားမွ အစိး ္ င ု တ ို ္ ဦးေဆာင္ေသာ ေရရွညလ ္ မ ူ က ္ ရး စနစ္တစ္ခဆ ႈ ာကြယေ ္ း ု ီသ႔ိုအသြငက ူ ေျပာင္း ္ ပါးသူမ်ားထံသ႔ို အက်ဳိးေက်းဇူးမ်ားႏွင့္ ဝန္ေဆာင္မမ ရန္ ေဆာင္ရြကျ္ ခင္းႏွင့္ ဆင္းရဲႏြမး ႔ ဝေပးျခင္းတြင္ ႈ ်ားကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ျဖန္ေ ု ျမင္လ တိး ု ေ ့ ပ ္ ဆာင္မမ ႈ ်ား ပါဝင္သည္။ ျမန္မာႏိင ု င ္ သ ံ ခ်ျခင္း အပါအဝင္ ခိင ံ ည္ နည္းပညာသစ္မ်ားကို အကူအညီကို အသုး ္ ာသည့္ ု မ ႈ ာကြယေ လူမက ္ ဆာင္ရြကရ ္ ရး အစီအစဥ္မ်ားအတြက္ ခ်မွတေ ္ ာတြင္ ေနာက္မွ ေလ့လာသင္ယရ ူ သည့္ တိင ု း ္ ျပည္တစ္ခအ ု င ု ေနႏွင့္ ႏိင ံ ကာ ္ တ 60 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ႕ ၾကံဳမ်ားမွလည္း အက်ဳိးေက်းဇူးရႏိင အေတြအ ္ ည့္ အခြငအ ု မ ့္ ေရးလည္း ရွိေနသည္။ ၀င္ေငြနည္းပါးျခင္းႏွင့္ ၀င္ေငြရရွိမႈ အလယ္အလတ္ရိွ ု င ေသာ ႏိင ံ ်ားတြင္ လူမက ္ မ ္ ရး စနစ္မ်ားသည္ မညီမ်ွ မႈမ်ားႏွင့္ ဆင္းရဲႏြမး ႈ ာကြယေ ္ ပါးမႈ ေလ်ာ့ခ်ေရးကို အေထာက္အကူျပဳေၾကာင္း ို ီးယား၊ ဘဂၤလားေဒ့ရ၊ အေထာက္အထားလည္း ရွိေနသည္။ အီသီယပ ့ ေ ္ွ ပါကစၥတန္၊ ရ၀မ္ဒါ၊ နီေပါႏွင့္ ဂါနာကဲသ ု င ႕ို သာ ႏိင ံ ်ားတြင္ ္ မ ု ပ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ေရရွညဘ အထူးလိအ ႔ု ေပၚ မူတည္၍ လူမက ္ ႑ာေရးတိအ ္ ရး စနစ္မ်ားတြင္ အတိင ႈ ာကြယေ ္ အတာအမ်ဳိးမ်ဳိးတိျ႔ု ဖင့္ ရင္းႏွီး ု း ံွ ်က္ရိၾွ ကသည္။34 သဘာ၀အရင္းအျမစ္ ႂကြယ၀ ျမႇဳပ္ႏလ ု င ္ ခ်မ္းသာမႈရိၿွ ပီး ေစာစီးစြာ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးေနေသာ ႏိင ံ ်ားသည္လည္း လူမက ္ မ ္ ရး ႈ ာကြယေ ွ ၾကသည္ (မိဇ စနစ္မ်ားတြင္ ရင္းႏီး ့ဲ ေ ု မ္ဘစ္ကသ ႔ို သာ အာဖရိကႏိင ု င ္ မ ၥ ပ္မ်ားစြာတြင္ ၀င္ေငြနည္းပါးသည္ႏင ံ ်ားစြာ)။ ကိစရ ွ ့္ ၀င္ေငြ အလယ္ ု င အလတ္ရိွ ႏိင ံ စ ္ ႏ ွ မ ္ ်ဳိးစလံး ု တြင္ လူမက ႈ ာကြယေ ႈ င ္ ရးစနစ္မ်ားကို လူသားအရင္းအႏွီး ရယူမႏ ု ျပဳသည္။ ွ ့္ အသက္ေမြးမႈမ်ားကို ရယူအသံး ု ါ မူ၀ါဒမ်ား၏ အျပဳသေဘာေဆာင္ေသာ ျပန္လည္ ခြေ အဆိပ ္ သာ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးတိး ဲ ၀ေရး အက်ဳိးဆက္မ်ားႏွင့္ ေကာင္းမြနေ ု တက္မႈ အက်ဳိးတရား ္ ပ္စလံး ႏွစရ ို ရ ု ကို အျပည္ျပည္ဆင ုံ ငြအဖြက ္ ာ ေငြေၾကးရံပေ ႕ဲ ေဖာ္ျပထားသည္။ ၁၂ဝ။ ႈ ာကြယေ လူမက ု ခ်ဲ႕ ျခင္းအျပင္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ရးအစီအစဥ္မ်ား တိး ္ ပါးမႈအတြက္ အားနည္းခ်က္မ်ားကို ေလ်ာ့ခ်ေပးျခင္းသည္ သဘာဝေဘးအႏၲရာယ္ ဆိင ု ရ ံ န္ခ ႔ ေ ္ ာ ထိေရာက္စြာ စီမခ ြဲ ရး အတြကလ ု ေ ္ ပ ္ ဆာင္ရာတြငလ ု ပ္သည္။ ယင္းတိသ ႔ု ည္ ဆင္းရဲ၍ အားနည္းမႈမ်ားရွိေသာ အမ်ဳိးသမီး ္ ည္း လိအ ္ ိမ မ်ား၊ ကေလးသူငယ္မ်ား၊ သက္ႀကီးရြယအ ံ ပ ု ်ား၊ အပယ္ခအ ္ မ ု စ ္ ျမာက္လာသူမ်ားသည္ ေဘးအႏၲရာယ္ ု ်ားႏွင့္ ပဋိပကၡမ်ားမွ ျပန္လည္ လြတေ ု ၾကံဳေတြႏ မ်ားႏွင့္ အမ်ားဆံး ို သ ႕ င ႔ု ေနအိမမ ္ ည္။ ၎င္းတိ၏ ္ ်ားသည္လည္း ခိင ု ခ ္ မ ႈ ရွိပဲ ရံဖန္ရခ ့ံ မ ု သ ံ ါ ေျမနိမ့္ ပတ္၀န္းက်င္ေဒသမ်ားတြင္ ေနထိင ္ ူ ု ထိခက မ်ားသည္ အမ်ားဆံး ္ င ို ႏ ္ ည္။ မိး ို သ ု ေခါင္မမ ႈ ်ားေၾကာင့္ အစားအစာကုနေ ္ စ်းႏႈနး ု တက္လာခ်ိနတ ္ မ်ား တိး ႔ု ္ ြင္ ၎င္းတိ၏ ဘ၀တြင္ ု သ ႀကီးမားေသာ ဖိအားမ်ားလည္း ၀င္လာႏိင ု င ္ ည္။ ျမန္မာႏိင ံ ည္ ဆိင ္ သ ္ လုနး ု က ္ မုနတ ္ င ို း ္ င ္ ၊ မုနတ ္ ေၾကာင့္ လႈိငး ို း ္ မိး ္ ႀကီးျခင္း၊ ေရလႊမး ု ျခင္း၊ ႈ မ ေျမၿပိဳျခင္း၊ ငလ်င္လပ ္ ၊ ႈ ဆူနာမီ ေရလႈိငး ္ ၊ မိး ု ေခါင္မႏ ွ ့္ ေတာမီးေလာင္ကြၽမ္းမႈတ႔ို ပါ၀င္သည့္ သဘာဝ ေဘးအႏၲရာယ္မ်ားစြာကိလ ႈ င ု ည္း ႕ င ထိေတြႏ ္ ည္။ မိး ို သ ု ေရခ်ိနျ္ မင္မ ့ ားမႈေၾကာင့္ ေရလႊမး ္ မိး ု င ု ျခင္းသည္ ႏိင ံ စ္၀န္းတြင္ မၾကာခဏ ျဖစ္ေပၚတတ္ေသာ အျဖစ္အပ်က္တစ္ခု ္ တ ု င ျဖစ္ေနၿပီး ႏိင ံ ္ ၏ ႕ ြင္ ေျမၿပိဳမႈႏင ေဒသအခ်ိဳတ ု ေခါင္ေရရွားမႈ အႏၲရာယ္တႏ ွ ့္ မိး ႔ို င ွ ့္ ရင္ဆင ို ရ ု ဖ ္ ႏိင ္ ိေ ္ ြယရ ွ မ ွ နသည္။ ၁၉၉၈ ခုႏစ ္ ွ ၂ဝဝ၇ ွ အ ခုႏစ ု ်င္းစီအရ မီးေလာင္မေ ္ ထိ အခ်က္အလက္တစ္ခခ ႈ ၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚသည့္ သဘာဝေဘးအႏၲရာယ္ ၇၁ ရာခုိငႏ ္ န ႈ း ္ မိး ္ ၊ ေရလႊမး ု မႈ ု ႏ အႏၲရာယ္ ၁၀ ရာခိင ႈ း ္ န ္ ၊ မုနတ ္ င ို း ္ ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚသည့္ အႏၲရာယ္ ၁၁ ရာခိင ္ န ု ႏ ္ ႏွင့္ ငလ်င္မ်ား၊ ဆူနာမီေရလႈိငး ႈ း ္ မ်ားႏွင့္ ေျမၿပိဳမႈမ်ား ု ႏ ပါ၀င္ေသာ အျခားေသာ ေဘးအႏၱရာယ္ ၈ ရာခိင ႈ း ္ န ္ တိရ ႔ု ိခ ့ဲ ည္။35 ဆိင ွ သ ္ လုနး ု က ု င ္ နာဂစ္ (၂ဝဝ၈) သည္ ျမန္မာႏိင ္ ံ သမိင ု း ္ မ္းတြင္ ္ မွတတ ု ရြားဆံး အဆိး ု ခဲၿ့ ပီး ေနအိမမ ု သဘာ၀ေဘးအႏၲရာယ္ျဖစ္ခၿဲ့ ပီး ယင္းေၾကာင့္ လူေပါင္း ၁၃ဝ,ဝဝဝ ေက်ာ္ ေသဆံး ္ ်ားစြာႏွင့္ ဘဝမ်ားစြာလည္း ု ႐ႈး ဆံး ့ ည္။ နာဂစ္အလြန္ လူမထ ံ ခဲသ ို မ ႈ ိခက ႈ ိင ္ ဆ ု ရ ္ ာ ေစာင္ၾ့ ကည္မ ့ မ ု တ ႈ ်ားအရ အဆုိပါ နာဂစ္မန ို း ္ င ု ခဲသ ္ ေၾကာင့္ ေသဆံး ့ ည့္ အမ်ဳိးသားဦးေရ ု မ ထက္ အမ်ဳိးသမီးဦးေရ ပိမ ို ်ားျပားခဲဖ ့ ြယရ ္ ိသ ွ ည္ဟု သိရသည္။ ၿမိဳေ ္ ်က္မ်ားအရ အနည္းဆံး ႕ ပါင္း ၄ဝ တြင္ သုေတသန ျပဳလုပခ ု အမ်ဳိးသမီး ု ခဲသ ၃၉၆ ဦးႏွင့္ အမ်ဳိးသား ၃၃၈ ဦး ေသဆံး ့ ည္။ ေလ့လာခ်က္မ်ားအရ အမ်ဳိးသမီးမ်ားသည္ သဘာဝေဘးအႏၲရာယ္ သတိေပးခ်က္မ်ားကို ို မ ေစာလ်င္စြာ ရရွိႏင ႈ ြင္ ပိမ ္ တ ့ ည္ဟု သိရသည္။36 ု ို နည္းပါးေနခဲသ ၁၂၁။ ္ ည္းမွာပင္ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမသ တစ္ခ်ိနတ ႈ ည္လည္း ျမန္မာႏိင ု င ္ အ ္ ခၚမႈ တစ္ချု ဖစ္ေနသည္။ ႏိင ု င ံ တြက္အဓိက စိနေ ္ သ ံ ည္ အထူးသျဖင့္မိး ု ေရခ်ိန္ ့္ က္ဆင ႏွငသ ္ ည့္ ရာသီဥတု တိး ို သ ့ ျပာင္းလဲျခင္းမ်ဳိးကို ၾကံဳေတြထ ု ျမင္ေ ႕ ားရၿပီး ဆိင ု က ္ လုနး ္ င ္ မုနတ ္ ကဲသ ို း ႔ို သာ ျပင္းထန္ေသာ ရာသီဥတု ့ ေ ့ ည္။ ထိျ႔ု ပင္ အပူခ်ိနျ္ မင္တ ျဖစ္စဥ္မ်ားလည္း သိသိသာသာပင္ ေပၚေပါက္လာခဲသ ့ က္မမ ႈ ်ား၊ မိး ု ရြာသြနး ္ မႈမ်ားျပားျခင္းကို ၾကံဳေတြရ ္ ိေ ႕ ဖြယရ ွ န ့ ယ္စႏ ၿပီး လာမည္ဆ ွ မ ု စ ္ ်ားတြင္ လ်င္ျမန္စြာအက်ဳိးသက္ေရာက္လာမည့္ ေျခာက္ေသြက ႕ ာလမ်ား လည္း ရွိလာႏိင ု သ ု င ္ ည္။ ျမန္မာႏိင ံ ည္ ္ သ ို ရြားၿပီး လူေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာကို ေသဆံး ျပင္းထန္ဆး ့ သာ ဆုိငက ု ေစခဲေ ္ န ္ လုနမ ု တ ္ င ို း ု တ ္ မ်ား ျဖစ္သည့္ မာလာ၊ နာဂစ္ ႏွင့္ ဂီရိမန ို း ္ င ္ မ်ားကို ့ ည့္၂ဝဝ၆၊ ၂ဝဝ၈ ႏွင့္၂ဝ၁ဝ ခုႏစ ၿပီးခဲသ ္ ်ားတြင္ ၾကံဳေတြထ ွ မ ႔ု တ ႕ ားရၿပီးျဖစ္သည္။ ယင္းတိထ ဲ ြင္နာဂစ္ ဆိင ု က ္ လုနး ္ င ္ မုနတ ္ သည္ အဆိး ို း ု ု ရြားဆံး ႔ သက္ေပါင္း ၁၃ဝ,ဝဝဝ ေသဆံး ျဖစ္ၿပီး လူအ ့ သည္။ ႏိင ု ခဲရ ု င ္ ၏ ံ ဆယ္ရာခိင ု ႏ ႈ း ္ န ႔ ည္လည္း တစ္မီတာႏွင့္ ငါးမီတာအၾကား ပင္လယ္ေရ ္ ခန္သ ွ ျပင္ ျမင္တ မ်က္ႏာ ႈ ၾကာင့္ ထပ္မ၍ ့ က္မေ ံ ထိခက ို မ ္ ည္ဟု ခန္မ ွ း ႔ န ္ ၾကာင့္ ရာသီဥတု ေျပာင္းလဲျခင္း၏ ေပါင္းစပ္ ္ ထားသည္။ ယင္းအတြကေ ုံ ဆယ္ႏင အက်ဳိးဆက္မ်ားေၾကာင့္ အႏၲရာယ္အရွိဆး ္ စ ို င ္ ည္း ပါ၀င္ေနသည္။ ံ ာရင္းတြငလ ၁၂၂။ ွ ခ်ိနတ လက္ရိအ ု င ္ ြင္ ျမန္မာႏိင ္ သ ံ ည္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ပင ို း ံ န္ခ ္ ကို ထိေရာက္စြာ စီမခ ႈ ႔ ျြဲ ခင္းႏွင့္ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမ၏ အက်ိဳးဆက္မ်ား ႔ု ြင္ စိနေ ကို သက္သာေလ်ာ့ပါးေစေရးတိတ ္ ခၚမႈမ်ားစြာႏွင့္ ရင္ဆင ွ ြင္ သဘာဝအရင္းအျမစ္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ္ နရသည္။ လက္ရိတ ို ေ ု င ႏိင ံ ဥပေဒျပ႒ာန္းမႈသည္ လိင ္ ၏ ္ င္ထတ ု စ ု ေ ္ ပးျခင္းလုပင ္ န္း၊ အစုိးရ အာဏာပိင ္ ်ား၏ အခန္းက႑သိမ ု မ ္ ႑ာေငြ ထုတယ ႔ု ဟုတ္ အခြနဘ ္ ူ ု စြျဲ ခင္းအတြက္ ေငြေၾကးစနစ္တက သံး ္ န္းေၾကာင့္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ထိခက ႔ို ို ျပ႒ာန္းထားျခင္းမရွိေပ။ သတၳဳတူးေဖာ္ေရးလုပင ္ ႈ ို မ ု ို ျဖစ္ေပၚလာေသာ္လည္း ထိေရာက္သည့္ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒမ်ား ခ်မွတထ မ်ား ပိမ ္ သိမး ္ ိနး ု ျ္ ခင္းမရွိေသးေပ။ ထိျ႔ု ပင္ သတၳဳ ထုတယ ္ ႏိင ္ ူ ု စြမ သံး ္ န္းဆုိငရ ဲ ႈ လုပင ္ ာ စီမခ ံ န္ခ ႔ မ ြဲ အ ု င ႈ တြက္ သတင္းအခ်က္အလက္အနည္းငယ္သာ ရွိသည္။ ႏိင ံ ြင္ လြတလ ္ တ ္ ပ္သည့္ သတင္း 34 Fiszbein et al ၂၀၁၁, Subbarao et al ၂၀၁၃, Velarde and Fernandez ၂၀၁၁, Andrews et al ၂၀၁၃, ကမာၻ႔ဘဏ္ ၂၀၁၃b, Himanshu and Sen (၂၀၁၃) (Mozambique)အတြက္ ဥပမာမ်ားကို ၾကည့္ပါ။ 35 Government of Myanmar (2009), page 1 36 တင္ျပခဲ့ေသာ QSEM II မွ ေတြ႕ရွိခ်က္သည္ အမ်ဳိးသမီးေရးရာ သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္ အက်ဳိးဆက္မ်ားတြင္ အေရွ႕အာရွႏွင့္ ပစိဖိတ္ေဒသမွ ကမၻာ့ဘဏ္၏ သုေတသနေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားႏွင့္ ကိုက္ညီသည္။ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 61 ့ ျပင္ သဘာဝပတ္၀န္းက်င္ႏင ဥပေဒမရွိသည္အ ု ရ ွ ့္ လူမႈ ဆိင ႔ု ဟုတ္ အေကာင္ ္ ာ အက်ဳိးဆက္မ်ား အကဲျဖတ္မႈ (ESIA) ကို ျပင္ဆင္ျခင္း သိမ ္ န္ မလိအ အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရြကျ္ ခင္းမ်ဳိးျပဳလုပရ ု ပ္ပါ။ ESIA စည္းမ်ဥ္းဥပေဒမ်ား၏ ဥပေဒ ေရးဆြျဲ ခင္းႏွင့္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္း၊ ု အ အစိင ္ ခဲႏင ွ ့္ အႏၲရာယ္ရိွ စြနပ ႔္ စ္ပစၥညး ္ စီမခ ႔ ျြဲ ခင္းအတြက္ ဆီေလ်ာ္သည့္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ညစ္ညမ္းမႈ ထိနး ံ န္ခ ္ ခ်ဳပ္ေရး စည္းမ်ဥ္း ု ေသာ ႏိင စည္းကမ္းမ်ားကို မၾကာေသးမီက အေကာင္းဆံး ္ တ ု င ့ ်ားႏွငအ ံ ကာ အေလ့အက်င္မ ု တက္ေရးအတြက္ စတင္ေဆာင္ရြက္ ့္ ညီ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးတိး ထားသည္။ ္ ကိင ၃.အလုပအ ္ ်ား ပိမ ု မ ုိ ရွေ ု ရ ိ ရးအတြက္ တိး ု တက္မက ႈ ုိ ျဖစ္ေစေသာ ေရရွည္ ပုဂလ ၢ က ့္ စ ိ က႑ႏွင့္ ဖြငလ ္ တ ွ မ ႔ုိ ုိ ျမင္တ ႈ က ့ င္ျခင္း ၁၂၃။ ု င ျမန္မာႏိင ံ ြင္ အခိက ္ တ ု အ ္ တန္အ ႔ ားျဖင့္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးသူမ်ားအတြက္ ေရရွညတ ္ ပါးေနသူမ်ားႏွင့္ အစဥ္အလာအားျဖင့္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးမႈ ္ ြင္ ဆင္းရဲႏြမး ု ရ ကို ေလ်ာ့ခ်ေပးႏိင ႕ု ာ ္ န္ အလိင ု ပ ွ စိက ္ ်ဳိးေရးလုပင ္ န္း၏ ျပင္ပတြင္ အလုပအ ္ ကိင ု မ ွ ့္ စိက ္ ်ား ဖန္တီးရန္ႏင ္ ်ဳိးေရးလုပင ု ပ ္ မ်ား ္ န္းသိ႔ု အျမတ္အစြနး ု မ်ားေရာက္ရိလ တိး ု ပ္သည္။ စိက ွ ာေစရန္ လိအ ု ပ ု အ ္ ်ဳိးေရးက႑သည္ အခိက ႔ ားျဖင့္ ဆင္းရဲႏြမး ္ တန္အ ု အတြက္ ခုသာခံသာ ္ ပါးသူမ်ားအားလံး ု လာက္သည့္ အလုပအ ရွိေစရန္ လံေ ္ ကိင ု မ ္ ်ားကို ဖန္တီးေပးႏိင ု ျ္ ခင္းရွိမည္မဟုတပ ္ မ်ားကိလ ္ ဲ ယင္းက႑၏ အျမတ္အစြနး ု ည္း အစဥ္အလာ ္ ပါးသူမ်ားအတြက္ ရရွိမန အားျဖင့္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ြင္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ က႑သည္လည္း အလုပအ ႈ ည္းပါးေနခ်ိနတ ု အ ္ ကိင ့္ လမ္းမ်ားကို ္ ခြငအ ု မ ဖန္တီးေပးႏိင ု ဟုတေ ္ ည့္ အဓိကက႑တစ္ခမ ္ ၾကာင့္ ္ ပ။ ယင္းအတြကေ ု ပ စိက ္ ်ဳိးေရးတြငထ ္ တ ု လ ု မ ္ ပ ႈ ို ပိမ ္ က ို း ု တ ို ျမင္ျ့ ခင္းႏွင့္ သဘာ၀ ႕ ဟုတသ ဓာတ္ေငြမ ၢ ိက က႑ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ္ ည့္ က႑မ်ားတြင္ ပုဂလ ံွ မ ႈ ်ားကို ပိမ ု တ ို ျမင္ျ့ ခင္းတိက ို း ္ ြား ႔ု ို အဓိကအေလးထား ႀကိဳးပမ္းအားထုတသ ို ည္။ ျမန္မာႏိင ရန္လသ ္ တ ု င ္ ကိင ံ ြင္ အလုပအ ု အ ္ ခြငအ ့္ လမ္းမ်ားကို ဖန္တီးေပးႏိင ု ဖ ္ ိသ ္ ြယရ ု ပ ွ ည့္ စိက ္ ည့္ ္ ်ဳိးေရးႏွင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ မဟုတသ ္ တ က႑မ်ားမွာ ကုနထ ္ ပ ု လ ု မ ္ ၊ ႈ သတၳဳတူးေဖာ္ျခင္း၊ ခရီးသြားလုပင ု ေ ္ န္း၊ ဘ႑ာေငြေၾကး က႑ႏွင့္ ေဆာက္လပ ႔ု င္ျဖစ္သည္။ ္ ရး က႑တိပ ၁၂၄။ ္ ႏွင့္ ကမာၻလး ေဒသတြငး ္ ာ ထုတလ ုံ ဆုိငရ ု မ ္ ပ ္ က ႈ ႑၊ ကုနပ ္ စၥညး ္ ျဖန္ခ ္ က္တြင္ ျမန္မာႏိင ႔ ်ိေရး ကြနရ ္ သ ု င ့္ ေရးမ်ားကို စတင္ရရွိႏင ံ ည္ အခြငအ ္ တာ့ ို ေ ႕ ာရွတြင္ ေခတ္မီနည္းသံး မည္ျဖစ္သည္။ အေရွအ ္ တ ု ကုနထ ု လ ္ ပ ု ေ ႔ ်ိေရး ကြနရ ္ ရးႏွင့္ ျဖန္ခ ္ က္သည္ နယ္စပ္ ေဒသမ်ားတစ္ေလွ်ာက္တြင္ ္ တ ကုနထ ္ ပ ု လ ္ ႈ လုပေ ု မ ္ ဆာင္မမ ႈ ်ား တစ္စတစ္စ ကြထ ဲ ြကလ ု တက္လာခဲသ ္ ာျခင္းျဖင့္ တိး ု င ့ ည္ (Kudo, 2009)။ အထူးသျဖင့္ ႏိင ံ ုံ ပူးေပါင္း ္ စ ္ မ ေဆာင္ရြကမ ႔ု ကုနထ ႈ ်ားသည္ ၎င္းတိ၏ ု လ ္ တ ္ ပ ု မ ္ ႈ လုပင ္ န္းမ်ားကို သီးျခား ထုတလ ု ေ ္ ပ ္ ်ားအျဖစ္ ခြထ ္ ရးအစုအကြကမ ္ စၿပီး နယ္စပ္မ်ား ဲ ြကေ ္ န္းတိက တစ္ေလွ်ာက္တြင္ ယင္းလုပင ု လ ႔ု ို အေျခစိက ္ ာၾကသည္။ သိမ ႔ု သ ွ ာ လုပအ ့ ေ ္ ားခ ကြျဲ ပားျခားနားမႈ ကဲသ ိ႔ု သာ ေပါင္းစည္းထားျခင္း ံ ခ်ႏိင မရွိသည့္ တည္ေနရာ အက်ဳိးေက်းဇူးမ်ားကို အသုး ု မ ္ ည္ျဖစ္သည္။ ပိတဆ ္ မ ႔ို မ ု င ႈ ်ား၊ အားနည္းသည့္ မူ၀ါဒမ်ား၊ အေျခခံအေဆာက္အအံႏ ွ ့္ ္ ဆာင္ရြကမ ဆက္သြယေ ႈ ်ားေၾကာင့္ ျမန္မာႏိင ္ မ ု င ္ သ ံ ည္ ေဒသအတြငး ္ က္မမ ္ တြင္ ခ်ိတဆ ့ဲ သည္။ ႈ ရွိဘဲ ျဖစ္ခရ ၁၂၅။ ု ပ စိက ္ ည့္ က႑မ်ားကို တိး ္ ်ဳိးေရးမဟုတသ ု တက္ေအာင္ ေဆာင္ရြကေ ္ ပးျခင္းျဖင့္ အလုပအ ္ ကိင ္ ်ား ဖန္တီးေပးႏိင ု မ ၸ ီႀကီး ု ျ္ ခင္း၊ အထူးသျဖင့္ ကုမဏ ့္ တူ အေသးစားႏွင့္ အလတ္စားလုပင မ်ားႏွငအ ႔ု ည္ ၿမိဳ႕ ျပ ေဒသမ်ားတြင္ ဆင္းရဲႏြမး ္ န္းမ်ား ဖန္တီးျခင္းတိသ ္ ပါးမႈကို ကိင ု တ ္ ြယေ ္ ႏိင ္ ျဖရွငး ္ ရးအတြက္ ု ေ ္ ဳွ မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ဆင္းရဲမႈ ေလ့လာခ်က္မ်ားအတုိငး အထူးအေရးႀကီးေသာ ေဆာင္ရြကမ ္ ျမန္မာႏိင ္ ၏ ု င ံ ၿမိဳ႕ ျပေဒသရွိ ဆင္းရဲမႏ ႈ း ႈ န ္ သည္ ့ ားေနသည္။ ထိေ မူလေဖာ္ျပခ်က္ထက္မ်ားစြာ ျမင္မ ႔ု ၾကာင့္ ၿမိဳမ ႕ ်ား၊ ၿမိဳေ ႕ တာ္မ်ား၏ ေနရာအႏွတ ႕ံ ြင္ အလုပအ ု ္ အခြငအ ္ ကိင ့္ လမ္းမ်ား ဖန္တီး ႈ ို အဆံး ေပးျခင္းသည္ ၿမိဳ႕ ျပရွိဆင္းရဲမက ို ေ ု သတ္ႏင ္ ရးအတြကအ ္ ေရးပါလွသည္။ အိႏိယ ၵ ႏိင ု င ံ ြင္ ေတြရ ္ တ ွ ရ ႕ ိခ ့ဲ ေသာ အေထာက္အထားမ်ား ု တက္မႈ (အထူးသျဖင့္ ေက်းလက္ေဒသမ်ားႏွင့္ ပိမ အရ ၿမိဳ႕ ျပဖြ႕ံ ၿဖိဳးတိး ို ီးကပ္စြာ ဆက္သြယေ ု န ႕ ယ္မ်ားတြင) ္ နေသာ ၿမိဳင ္ သည္ ေက်းလက္ ္ ပါးမႈေလွ်ာ့ခ်ေရးတြင္ အဓိက အခန္းက႑တြင္ ရွိေနသည္။ ျပည္တြငး ေဒသ ဆင္းရဲႏြမး ၸ ီႀကီးမ်ားျဖင့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ္ ျပည္ပ ကုမဏ ႈ ်ားကို ံွ မ ု ျမႇင့္ လႈေ တိး ႔ံ ဆာ္ႏင ို ရ ္ န္အတြက္ မူ၀ါဒေရးရာ ေဆာင္ရြကခ ္ ်က္မ်ားအား ေနရာတက် သတ္မတ ္ ဆာင္ရြကေ ွ ေ ္ သာေၾကာင့္ ၿမိဳ႕ ျပေဒသရွိ ူ ်ားအတြက္ အေသးစားႏွင့္ အလတ္စားလုပင ဆင္းရဲသမ ့ ေ ္ န္းကဲသ ႔ု ကိယ ႔ို သာ ၎င္းတိ၏ ု ပ ္ င ို စ ္ ီးပြားေရး လုပင ္ င ္ န္းမ်ားကို အေျခခ် လုပက ္ င ို ႏ ္ စ ို ေ ု ရ ရန္အတြက္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္တစ္ခု ဖန္တီးေပးႏိင ္ ်က္မ်ားသည္ ဖြ႕ံ ၿဖဳိး တိး ္ န္ အေရးႀကီးသည္။ မူ၀ါဒေရးရာ ေဆာင္ရြကခ ု တက္မႈ ္ ကိင မ်ားႏွင့္ အလုပအ ု အ ္ ခြငအ ့္ လမ္းမ်ားကုိ ဖန္တီးႏိင ု ရ ္ န္းမ်ားႏွင့္ ကုမဏ ္ န္ အေရးပါေသာ အေသးစားႏွင့္ အလတ္စား လုပင ၸ ီႀကီးမ်ားအၾကား ို ဖ ျဖစ္ႏင ု ပ္သည္။ အေသးစားႏွင့္ အလတ္စားလုပင ္ ြယ္ စုေပါင္းရရွိသည့္ ရလဒ္မ်ားကို အသိအမွတျ္ ပဳရန္ လိအ ၸ ီႀကီး ္ န္းမ်ားသည္ ကုမဏ ့ံ လ မ်ား၏ ေထာက္ပမ ု င ႈ ပ ္ န္းစဥ္တြင္ ပစၥညး ္ ေပးသြငး ္ သူမ်ား၊ သံး ု စြသ ူ ်ား သိမ ဲ မ ဲ ားမ်ားအျဖစ္ အဓိကအခန္းက႑မွ ပါ၀င္ ႔ု ဟုတ္ ၾကားပြစ ို သ ေနသူမ်ားျဖစ္ႏင ္ ည္။ ၁၂၆။ ္ ည့္ က႑ႏွင့္ စိက သဘာဝဓာတ္ေငြ႕ မဟုတသ ္ ်ဳိးေရးမဟုတသ ု ပ ္ ည့္ က႑မ်ားတြင္ အလုပအ ္ ကိင ု ္ အခြငအ ့္ လမ္းမ်ား ပိမ ို န္တီးရန္မာ ု ဖ ု င ွ ျမန္မာႏိင ္ ံ ္ ႏွငႏ အတြက္ ေဒသတြငး ို င ့္ င ံ ကာ ေစ်းကြကမ ္ တ ု ို လြယက ္ ်ားကို ပိမ ္ ေ ူ ခ်ာေမြ႕ စြာရရွိႏင ို မ ႈ ို ျဖည္ဆ ္ က ္ ျပည္ပရင္းႏွီးျမႇပႏ ့ ည္းျခင္းျဖင့္ ျပည္တြငး ံွ မ ္ သ ူ ်ား ္ ြကလ အတြက္ေနရာလြတက ့္ စ ္ ပ္မ်ားဖြငလ ္ ပးရန္အလိင ွ ေ ႔ု ာ ွ လက္ရိအ ွ ားထုတေ ္ မ ္ ဆာင္ရြကမ ု ေ ႈ ်ားကိုဆက္လက္လပ ္ ဆာင္ျခင္းသည္အဓိကဦးစားေပး ို ည္။ အထူးသျဖင့္ ႏိင လုပင ္ န္းတစ္ခု ျဖစ္ရန္လသ ္ သ ု င ွ ိေ ံ ည္လက္ရိရ ံွ မ ွ နသည့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏသ ႔ု ူ ်ားက ၎င္းတိ၏ လုပင ္ န္းမ်ား တုိးခ်ဲလ ု ေ ႕ ပ ္ ဆာင္ ္ ျပည္ပ ပုဂလ ျခင္းႏွင့္ ျပည္တြငး ံွ မ ၢ ိက က႑ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏသ ္ န္းအသစ္မ်ားသိ႕ု ၀င္ေရာက္မက ူ ်ား စီးပြားေရး လုပင ႔ ားေနဆဲျဖစ္သည့္ ႈ ို ဟန္တ ႕ဲ စည္းဆိင အဖြအ ္ ာႏွင့္ မူ၀ါဒဆိင ု ရ ု ရ ္ ာ အတားအဆီးမ်ားကို ဖယ္ရာ ွ းရန္ လိအ ု ပ္ေနသည္။ ထိျ႔ု ပင္ ျပည္တြငး ္ ႏွင့္ ႏိင ္ ၊ ေဒသတြငး ္ တ ု င ံ ကာ ္ ်ား ရရွိႏင ေစ်းကြကမ ္ အ ို မ ႈ တြက္ မူ၀ါဒႏွင့္ အဖြအ ႕ဲ စည္းဆိင ု ရ ွ းရန္လည္း လိအ ္ ာ အတားအဆီးမ်ားကို ဖယ္ရာ ု ပ္ေသာ မူ၀ါဒ ု ပ္ေနသည္။ လိအ ႔ဲ စည္းဆိင ႏွင့္ အဖြအ ္ ာ ေျပာင္းလဲမအ ု ရ ႕ ို လုပေ ႈ ခ်ဳိက ္ ဆာင္ရန္မာ ွ အခ်ိနၾ္ ကာျမင္ႏ ့ င ို မ ႔ု ဟုတ္ ႏိင ္ ည္ သိမ ္ ေ ု င ို မ ံ ရးအရ ထိခက ္ ခံသည့္ အေျခအေန 62 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ပံု ၂၃။ အရွင္ေမြး ၁၀၀၀၀ တြင္ မိခင္ ေသဆံုးႏႈန္း ပံု ၂၄။ အလယ္တန္း စုစုေပါင္း ေက်ာင္းအပ္ႏႈန္း၊ ရာခိုင္ႏႈန္း ္ အ မ်ားရွိေသာ္လည္း အမ်ားစုကို အခ်ိနတ ို တြငး ္ မွ သင္ေ ့ တာ္သည့္ အခ်ိနက ္ ာလမ်ားတြင္ ေဆာင္ရြကအ ု ေ ္ ေကာင္အထည္ေဖာ္သြားႏိင ္ ပ သည္။ ၁၂၇။ ့္ စ စီးပြားေရး ေနရာလပ္မ်ားကိုဖြငလ ွ ေ ္ ပးျခင္းအျပင္ လွ်ပ္စစ္၊ဘ႑ာေရး၊ ေျမေနရာ၊လုပသ ္ ား၊သယ္ယူပိေ ႔ု ဆာင္ဆက္သယ ္ ႏ ြ မ ွ ့္သတင္းႏွင့္နည္းပညာ ႈ င ႔ို သ အခ်က္အလက္တက ႔ို သာ တိး ့ဲ ေ ု ျမႇငလ ့္ ာေသာ ထုတလ ္ ပ ု မ ္ အားႏွင့္ စီးပြားေရးစတင္လပ ္ ႈ စြမး ္ ဆာင္ျခင္းတိတ ု ေ ႔ု ြင္ အေရးႀကီးေသာ လက္ေတြ႕ ကုနထ ္ တ ု လ ္ ပ ု မ ၥ ်ားႏွင့္ သက္ဆင ္ က ႈ ိစမ ို ေ ္ နသည့္ အဓိကအခက္အခဲမ်ားကို ဖယ္ရာ ွ းႏိင ု ရ ္ န္ အားထုတလ ု ေ ္ ပ ု ပ္သည္။ ၂၀၁၄ ္ ဆာင္ရန္လည္း လိအ ံွ ၀ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ူ အ ႈ န္းက်င္ စစ္တမ္းေကာက္ယမ ႈ ရ ယခုကိစအ ၥ မ်ားစုသည္ ေတြဆ ႕ ေ ့ ည့္ ကုမဏ ုံ မးျမန္းခဲသ ၸ ီမ်ားအၾကားတြင္ အဓိက ု သည္ ဆင္းရဲမ၏ အခက္အခဲမ်ားအျဖစ္ ရွိေနသည္။ အားလံး ႈ ္ က္မႈ ရွိေနသည္ကို ေထာက္႐ႈ ျပင္ပရွိ နည္းလမ္းမ်ားႏွင့္ မ်ားစြာခ်ိတဆ ု သည္ဆင္းရဲႏြမး လွ်င္ အားလံး ္ ပါးေနမႈေလွ်ာ့ခ်မႈတြင္ အဓိက သက္ေရာက္မရ ႈ ိေ ွ နသည္။ သိရ ႔ု ာတြင္ အဟန္အ ု ီကို ကုိငတ ႔ တားတစ္ခစ ္ ြယ္ ္ ေရးအတြက္ လုပေ ေျဖရွငး ႈ ်ားကို ခ်မွတေ ္ ဆာင္မမ ္ ဆာင္ရြကရ ္ ာတြင္ ဂ႐ုတစိက ု ္ စဥ္းစားေဆာင္ရြကရ ို ည္။ ယင္းတိတ ္ န္လသ ႔ု ြင္ အဓိကက် ၥ ပ္မ်ား၏ ႐ႈပေ သည့္ ကိစရ ႔ု ို ကိင ္ ထြးမႈမ်ားႏွင့္ ယင္းတိက ု တ ္ ြယေ ္ ျဖရွငး ု ပ္သည္ျ့ ပဳျပင္ေျပာင္းလဲမမ ္ ရန္ လိအ ္ ပါးမႈ ေလွ်ာ့ခ်မႈ ႈ ်ားႏွင့္ ဆင္းရဲႏြမး အေပၚရလဒ္မ်ား Asian Source: ေမွ်ာ္လ ္ င င့ႏ ို မ ္ ည့္ Bank, Development ္ ပိင အ ု း အခ်ိန2014 ္ အျခားတိအ ႔ု ေပၚတြင္ အမွ Source: နတ္ Development World ကယ္ လုပေ ္ Indicators, ဆာင္ရန္2014 ု ပ္သည့္ အသိပညာမည္မ်ွ လိအ ရွိထားသည္တ႔ို ပါဝင္သည္။ ပုံ (၂၅) စီးပြားေရးလုပ္ငန္းအမ်ားစု ရင္ဆိုင္ေနရသည့္ ပုံ (၂၆) လုပ္ငန္းစုအရြယ္အစားအလိုက္ ရင္ဆိုင္ရသည့္ အခက္အခဲ ျပႆနာမ်ား အခက္အခဲ ျပႆနာမ်ား Source: World Bank, Investment Climate Assessment – Enterprise Survey, 2014 ္ ြယမ (က) ကုနသ ႈ င ္ ႏ ွ ့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ံွ တ ႈ က ့္ စ ႔ို ို ဖြငလ ္ ပးျခင္း ွ ေ ၁၂၈။ ု င ႏိင ံ ို စိး ္ က ု ျခယ္လယ ု မိး ွ ထ ္ ားခဲျ့ ခင္းႏွင့္ ႏိင ု င ္ တ 14 တည္ေနရမႈတေ ံ ကာတြင္ သီးျခားရပ္ ု င ႔ို ၾကာင့္ ျမန္မာႏိင ံ ည္ ျပည္တြငး ္ သ ၢ ိက က႑ႏွင့္ ္ ပုဂလ ု င ႏိင ္ က ္ ျံ ခား တုိက႐ ္ င္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ို ရ ံွ ႈ (FDI) တိျ႔ု ဖင့္ ပိမ ု ို ပူးေပါင္းပါဝင္ျခင္းျဖင့္ ဖန္တီးႏိင ု ေ ္ ကိင ္ သာ အလုပအ ္ ခြငအ ု အ ့ ဝ အက်ဳိး ့္ လမ္းမ်ားကို အျပည္အ ့ ျခင္းမရွိေပ။ ႏိင ခံစားခဲရ ု င ံ ြင္ တရား၀င္ သတ္မတ ္ တ ္ ားသည့္ ႏိင ွ ထ ္ ပ ု င ို စ ္ ီးပြားေရးလုပင ံ င ႔ု မ ္ န္းမ်ား (SEEs) ၄၄ ခု ရွိၿပီး ယင္းတိထ ႕ ည္ ဲ ွ အခ်ဳိသ ႔ူ ႑ပါ၀င္ပတ္သက္မက ျပည္သက ံ ားျခင္းမရွိေသာ ေနရာေဒသမ်ားတြင္ လုပက ႈ ို ေထာက္ခထ ို ေ ္ င ္ နၾကသည္။ ထိျ႔ု ပင္ SEEs မ်ားသည္ ့ံ ငြမ်ား ရရွိျခင္းေၾကာင့္ ပုဂလ အစုိးရထံမွ အေရးပါသည့္ ေထာက္ပေ ့္ ်ားကို ေပးထားသည္။ ၢ ိက က႑မ်ားအေပၚ မမွ်တသည့္ အက်ိဳးခံစားခြငမ ုံ တြင္ ႏိင ေနာက္ဆး ္ ၏ ု င ံ ္ အတိတက သီးျခားရပ္တည္ခသ ့ဲ ည့္ မူ၀ါဒမ်ားႏွင့္ ႏိင ု င ္ တ ္ အ ံ ကာ၏ ပိတဆ ႈ ်ားေၾကာင့္ ႏိင ႕ို ေရးယူမမ ္ သ ု င ံ ည္ ္ ႏိင အျခားေသာေဒသတြငး ္ မ ု င ံ ်ားကဲသ ့ ႔ို FDI ၏ အဆင္အ ့ တန္း ျမင္မ ့ ားမႈမ်ားကို အျပည္အ ု ျ္ ခင္းမရွိခေ ့ ၀ ခံစားႏိင ္ ထိ FDI ့ဲ ပ။ ယေန႔အခ်ိနအ ္ သ သည္ အဓိကအားျဖင့္ သတၳဳထုတယ ုံ စြသ ူ း ္ န္းမ်ားတြင္ စုစည္းလုပေ ဲ ည့္ လုပင ္ ဆာင္ထားသည္။ ၁၂၉။ ္ ြင္ စီးပြားေရးလုပင SEEs မ်ားအလြနတ ္ ္ န္းမ်ားတြင္ တပ္မေတာ္၏ ႈ ည္လည္း လစ္လပ္ေနေသာပုဂလ ပါ၀င္ပတ္သက္မသ ၢ ိက က႑မ်ား တြင္ ္ ရးဝန္ႀကီးဌာနသည္ မ်ားစြာေသာ စီးပြားေရး ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ႀကီးစြာေသာ အတားအဆီးျဖစ္ေနသည္။ ကာကြယေ ႈ ်ားရွိသည့္ ဦးပိင ံွ မ ္ မ ု က ၸ ီ ု ဏ ႀကီး ္ က ႏွစခ ု ို ပိင ု ဆ ္ ိင ္ ားသည္။ ု ထ အေသးစား စက္မလ ႈ က္မလ ု င ႈ ပ ္ န္းမ်ားကို ္ င အဓိကထားလုပက ္ န္ ို ရ တည္ေထာင္ထားသည့္ ု င ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏိင ု က ္ ံ စီးပြားေရး ဦးပိင ္ မ ု ဏ ၸ ီလိမိတက္ (UMEHL) ႏွင့္ အႀကီးစား စက္မလ ု င ႈ ပ ္ ဆာင္ရန္ ္ န္းမ်ားကို အဓိကလုပေ ို ရးရွငး တည္ေထာင္ထားသည့္ ျမန္မာ့စီးပြားေရးေကာ္ပေ ္ (MEC) တိပ ႔ု င္ျဖစ္သည္။ တပ္မေတာ္္ ပိင ု ဆ ္ င ္ သာ ကုမဏ ို ေ ၸ ီႀကီးမ်ားကို SEEs မ်ား ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 63 ွ ႏ အျဖစ္ မသတ္မတ ို ေ ္ င ိ႔ ည္ အဓိကက်သည့္ အခြငအ ္ သာ္လည္း ယင္းတုသ ၢ ိက က႑အတြက္ ့္ လမ္းမ်ားကို ရရွိေနၿပီး ယင္းမွာလည္း ပုဂလ ့ ည္။ ဥပမာအားျဖင့္ယခင္ကာလမ်ားက စီးပြားေရးႏွင့္အျမတ္အစြနး တဖက္ေစာင္းနင္းျဖစ္ေစခဲသ ု ရ ္ ဆိင ္ ကာက္ခမ ္ ာ အခြနေ ႈ ်ားမွ ကင္းလြတ္ ံ မ ့္ ရွိခၿ့ဲ ပီး ျပည္ပကုမဏ ခြငရ ို ာတြငအ ၸ ီမ်ားႏွင့္ စာခ်ဳပ္မ်ား ခ်ဳပ္ဆရ ္ ထူး ဦးစားေပးျခင္း ခံထားရသည္။ ၁၃၀။ ု ျမင္လ တိး ့ ာေသာ ပုဂလ ၢ ိကက႑ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ံွ မ ႈ ်ားျဖင့္ အလုပအ ု မ ္ ကိင ္ ်ား ပိမ ု ဖ ို န္တီးႏိင ု ရ ႕ု ာ ္ န္အလိင ု င ွ ျမန္မာႏိင ္ ၏ ံ ု း စီးပြားေရးပိင ္ ္ တြင္ ေဒသတြငး ႔ စ်းကြကမ ႏွင့္ ကမာၻေ ု ခ ္ ်ားႏွင့္ ပိမ ို ်ိတဆ ္ က္ပး ူ ေပါင္း ေဆာင္ရြကသ ု ပ္သည္။ အေနာက္အပ ္ ြားရန္ လည္း လိအ ္ ၏ ု စ ္ ြယေ ု ကုနသ ္ ရး ပိတဆ ္ မ ႈ ်ားကို ႔ို မ ံ ီးပြားေရးအသိက ေျဖေလ်ာ့ေပးျခင္းႏွင့္ အာဆီယစ ္ ၀န္း (AEC) အသက္ဝင္လာေတာ့မည္အ ု အ ွ တ ့ ေျခအေနမ်ားက ၂ဝ၁၅ ခုႏစ ု ္ ြင္ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးတိး ႈ တြက္ အဓိကက်သည့္ ကုနသ တက္မအ ္ မ ္ ြယမ ု ေ ႈ ်ားကိျု ဖစ္ေစႏိင ု င ္ သာ ျမန္မာႏိင ္ ၏ ံ ု င ႏိင ံ ပ္ျခားေစ်းကြကအ ္ ရ ့္ လမ္းမ်ားကို ပိမ ္ ခြငအ ို ်ဲ႕ ု ခ ္ ာႏိင ထြငလ ္ ည္ျဖစ္ၿပီး ယင္းအတြကေ ု မ ့ ည္း အလုပအ ္ ၾကာင္လ ္ ကိင ု အ ္ ခြငအ ု ျမင္လ ့္ လမ္းမ်ားလည္း တိး ွ တ ့ ာမည္ ျဖစ္သည္။ ၁၉၉၇ ခုႏစ ္ ြင္ ု င ႏိင ံ ည္ အာဆီယအ ္ သ ႕ဲ င္ႏင ံ ဖြ၀ ို င ္ တ ံ စ္ႏင ို င ို း ္ ံ ျဖစ္လာခဲၿ့ ပီးေနာက္ပင ္ စၥညး ္ ကုနပ ္ ်ား၊ ပ်မ္းမွ် စည္းၾကပ္ခြနမ ္ စည္းၾကပ္ခြနမ ္ ်ားနွင့္ ပ်မ္းမွ် ္ န အခြနႏ ္ ထားမ်ားလည္း က်ဆင္းခဲသ ႈ း ့ ည္။ သိရ ႔ု ာတြငလ ္ ည္း ႏိင ု င ံ ြင္ ေဒသတြငး ္ တ ္ ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြကမ ္ ႏွင့္ ကမၻာေစ်းကြကမ ္ ႈ ႔ တားျဖစ္ေစသည့္ အခြနမ ကို သိသိသာသာ အဟန္အ ္ ဆာင္မႈ (NTMs) မ်ားစြာလည္း ရွိေနဆဲျဖစ္သည္။ ယင္းတိက ္ ့ဲ လုပေ ႔ု ို ထိထိေရာက္ ု ခ်ႏိင ေရာက္ အသံး ္ န္ လက္ရိတ ု ရ ္ နသည္။ အလားတူ သြငး ွ ြင္ ေဆာင္ရြကေ ္ ကုနႏ ္ င ွ ့္ ပိက ု ေ ႕ု န ု ရ ္ ၾကျငာခ်က္မ်ားဆိင ္ န္းမ်ားအတြက္ ္ ာ လုပင ္ ပ အေကာက္ခြနလ ္ း ု ထ ုံ လုပန ္ ည္းမ်ားလည္း ေႏွးေကြးေလးလံေနသည္။ အေကာက္ခြနဌ ္ ာနသည္ လိအ ္ မ်ားတပ္ဆင္အသံး ု ပ္သည့္ ပစၥညး ု ျပဳမႈ ့ နၿပီး အျခားေသာ အစိး ကင္းမဲေ ္ ိင ု ရဌာနမ်ားႏွင့္ ေ၀မွ် ဖလွယႏ ု ဖ ္ ြယရ ္ ိသ ွ ည့္ ဓာတ္ခခ ု အေဆာက္အအံု ပစၥညး ြဲ န္းသံး ု ပ္ေနသည္။ ္ တစ္ခု လိအ ို စ ယင္းတြင္ စမ္းသပ္ႏင ္ ရွိၿပီး သြငး ္ ြမး ္ င ္ ကုနႏ ွ ့္ ပိက ႔ု န ု ္ နမူနာမ်ဳိးစံက ု မ ု ို လ်င္ျမန္စြာ ျပန္ေပးႏိင ု င ္ ည္ျဖစ္သည္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ျမန္မာႏိင ္ ံ ္ အျခား ႏိင သည္ ေဒသတြငး ္ အ ု င ွ ့္ ႏႈိငး ံ မ်ားစုႏင ္ ယွဥလ ္ ်ွ င္ ေထာက္ပပ ့ံ ေ ႕ို ဆာင္မႈ စြမး ို ရ ္ ေဆာင္ရည္ဆင ္ ကိနး ္ ာ အၫႊနး ္ ႈ ္ တြင္ ေဆာင္ရြကမ အားနည္းေနသည္။ ၁၃၁။ ု င ျမန္မာႏိင ံ ည္ ေစ်းကြကႏ ္ သ ္ င ွ ့္ အျပည္အ ့ ၀ ပူးေပါင္းခ်ိတဆ ူ ေ ္ က္ရာတြင္ သယ္ယပ ္ ႈ အားနည္းျခင္းက အဓိက အဟန္အ ႔ို ဆာင္ဆက္သြယမ ႔ တားတစ္ခု ွ ြင္ ႏိင ျဖစ္ေနသည္။ လက္ရိတ ္ ၏ ု င ႔ု ဆာင္ေရးဆိင ံ ပိေ ု ရ ္ ာ အေျခခံအေဆာက္အအံပ ု င ို း ္ ရွိ ႏိင ္ တြင္ ေဒသတြငး ္ အ ု င ့ ည္။ ံ မ်ားစုထက္ ေနာက္က်က်န္ေနခဲသ ံ ာအရ ၂၀၁၂ ခုႏစ ဥပမာအားျဖင့္ ၂ဝ၁၄ ADB အစီရင္ခစ ္ ထိ စုစေ ွ အ ္ က္သည္ ၁၄၈, ၆ဝဝ ကီလမ ု ပါင္း လမ္းကြနရ ႔ု သာ္ ို ီတာ ျဖစ္သည္။ သိေ ု င ႏိင ံ အရြယအ ္ ၏ ို ီတာ) ႏွင့္ လူဦးေရ ၅၁ သန္းတိက ္ စား (၆၇၆, ၅၇၇ စတုရန္း ကီလမ ႔ု ို ထည္သ ့ ြငး ္ စဥ္းစားရာတြင္ ႏိင ္ ၏ ု င ံ ု ပါင္း စုစေ ္ လ်ားသည္ နည္းေနသည္။ တနည္းအားျဖင့္ လမ္းသိပသ လမ္းအရွညအ ို ီတာလွ်င္ ၂၁၉ ဒႆမ ္ ည္းဆသည္ ၁,၀၀၀ စတုရန္း ကီလမ ို ီတာ ျဖစ္သည္။ ယင္းသည္ အေရွေ ၈ ကီလမ ႕ တာင္အာရွႏင ို င ္ မ ံ ်ားထဲတြင္ ဒုတိယအအားနည္းဆံး ွ မ ု ပင္ျဖစ္သည္။ ၂ဝဝ၅ ခုႏစ ္ ွ ၂ဝဝ၈ ွ အ ခုႏစ ္ ရးသည္ တစ္ႏစ ္ ၾကား လမ္းပန္းဆက္သြယေ ွ လ ္ ်င္ လမ္းသစ္မ်ားတြင္ ကီလမ ို ီတာ ၈,၆ဝဝ ခန္ႏ ႔ န ္ ျဖင့္ တိး ႈ း ့ ည္။ ု တက္လာခဲသ ္ သည္ ၂ဝဝ၉ ခုႏစ ယင္းႏႈနး ွ အ ွ ္ ႏွင့္ ၂ဝ၁၂ ခုႏစ ္ ထိ တစ္ႏစ ွ လ ္ ်င္ တိး ု ခ်ဲေ ု သ ႕ ဖာက္လပ ္ လ်ား ၅,၈၀၀ ကီလမ ္ ည့္ လမ္း အရွညအ ို ီတာ ထိ ့ ည္။ အလားတူ ျမန္မာ့ဆိပက က်ဆင္းခဲသ ္ မ္း အေျခခံအေဆာက္အအံပ ု င ို း ္ တြင္ အျခားေသာ ႏုိငင ံ ်ားထက္ ေနာက္က်က်န္ေနခဲသ ္ မ ့ ည္။ ႏိင ု င ံ ပင္လ ္ ၏ ္ ယ္ကး ္ ႈ အညႊနး ူ သေဘၤာ ဆက္သြယမ ္ 37သည္ ကေမာၻဒီးယားႏိင ု င ္ ကိနး ံ င ္ ႏ ွ ့္ တန္းတူျဖစ္ေသာ္လည္း အျခားေသာ အေရွေ ႕ တာင္ ပုံ (၂၇) စီးပြာေရးလုပ္ငန္း ြ ္မွဳ ေဆာင္ရက အဆင့္ ပုံ (၂၈) ကုန္စည္ ေထာက္ပံ့ ပို႔ေဆာင္ေရး သတ္မွတ္ခ်က္ ေကာင္းမြန္မႈအညႊန္းကိန္း Sources: Doing Business Survey, World Bank, Sources: World Development Indicators, 2014 2014 37 ႏိုင္ငံမ်ားသည္ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ သေဘၤာ ကြန္ရက္ႏွင္ ့မည္မွ် ဆက္ႏြယ္ေနသည့္ LSCI လုပ္ေဆာင္မႈမ်ား။ ယင္းကို ေရေၾကာင္း သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးက႑၊ သေဘၤာအေရအတြက္၊ ယင္းတို႔၏ ကုန္ေသတၱာ သယ္ယူႏိုင္သည့္ စြမ္းေဆာင္ရည္၊ အမ်ားဆံုး ေရယာဥ္ အရြယ္အစား၊ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ၏ ဆိပ္ကမ္းမ်ားတြင္ ကုန္ေသတၱာ သေဘၤာမ်ား အသံုးခ်ႏိုင္သည့္ ကုမၸဏီအေရအတြက္နွင့္ ၀န္္ေ ဆာင္မႈလုပ္ငန္းအေရအတြက္ကဲ့သို႔ေသာ အမ်ဳိးအစား ငါးခုတြင္ အေျခခံေသာ ကုန္သြယ္မႈႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ ညီလာခံအစည္းအေ၀း (UNCTAD) က တြက္ခ်က္ခဲ့သည္။ ပုံ (၂၉) ပ်မ္းမွ် စပါးအထြက္ႏႈန္း ၂၀၁၀-၂၀၁၂ ပုံ (၃၀) စုစုေပါင္းသီးႏွံအထြက္ႏႈန္းတြင္ စပါးပါ၀င္မႈ 64 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ို င အာရွႏင ံ ်ားထက္ အားနည္းေနေသးသည္။ မီးရထားႏွင့္ ျမစ္ေၾကာင္းပိေ ္ မ ္ က္သည္လည္း အျခားေသာ ေဒသတြငး ႕ု ဆာင္ေရး ကြနရ ္ ု င ႏိင ံ ်ားႏွင့္ ႏႈိငး ္ မ ္ စာလွ်င္ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးမႈ အားနည္းေနေသးသည္။ ု ပ (ခ) စိက ္ တ ္ ်ဳိးေရး ကုနထ ု လ ္ ပ ု မ ႈ ို တိး ္ က ု ျမင္ျ့ ခင္း ၁၃၂။ ္ န္းမဟုတသ လယ္ယာလုပင ္ ကိင ္ ည့္ အလုပအ ု မ ္ ်ားကို တျဖည္းျဖည္းခ်င္း ဖန္တီးျခင္းႏွငအ ့္ တူ စိက ု ပ ု း ္ ်ဳိးေရးပိင ္ ည္း ေနာင္လာမည့္ ႏွစမ ္ တြငလ ္ ်ားစြာ ု င တြင္ ျမန္မာႏိင ံ ိွ လူမ်ားစြာကို အလုပအ ္ ရ ု မ ္ ကိင ္ ်ား ဆက္လက္ေပးသြားႏိင ု မ ္ ည္ျဖစ္ရာ ယင္းအတြကေ ္ ၾကာင့္ စိက ္ ်ဳိးေရးလုပင ု ပ ု င ္ န္းသည္ ႏိင ံ ြင္ ္ တ ွ ည္။ စိက ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးမႈ ေလ်ာ့ခ်ေရးတြင္ အဓိကက်လ်က္ရိသ ္ ်ဳိးေရးဆုိငရ ု ပ ္ မႈမ်ား တိး ္ ာ အက်ဳိးျဖစ္ထြနး ု ျမင္လ ္ မား ့ ာျခင္းႏွင့္ အလုပသ ပုံ (း မ်ား ယင္းအက်ဳိ ေက်းဇူ ၂၇) စီးးမ်ားကိ ပြာေရးလု ပ္ငလ ျု ပန္ ံ ားရျခင္ ခစ န္း ည္ေဆာင္ ရက ြ ္မး ွဳ သည္ အဆင္ ထိ့ ေရာက္ ပု ံ (ေ ၂၈သာ ) ဆင္ ကုန္စးရဲ ႏြမး ည္ ္ ပါးမႈ ေလ်ာ့ ေထာက္ င ု ု႔ေ ပံ့ ခ်ႏိပိ ေ ္ ဆာင္ ရးအတြေရး က္ အဓိကက်သည္။ အထြကႏ ႈ း ္ န ္ ပမာဏ သတ္မွတ တိ ု ျမႇငျ့္ ခင္း၊ သီးႏွစ း ္ခ်က္ ံ က ္ ်ဳိးျခင္းႏွင့္ တိရိစာ ို ပ းျမဴျခင္ ၧ န္ေမြေကာင္ းမြးန ပံ ္မု ႈအ စ ံ ညႊ မ ်ားကိ ု ေျပာင္ န္းကိ န္း းလဲျခင္း သိမ ု က ႔ု ဟုတ္ အမ်ိဳးမ်ဳိး ေျပာင္းလဲလပ ္ င ို ္ ့္ ပ ျခင္းႏွငလ ္ န္းတြင္ ျဖည္တ ု င ့ င္းလုပေ ္ ဆာင္မမ ႈ ်ား (လုပသ ္ ား အပါအဝင္) အသံး ု ထ ု ျပဳမႈကို ပိမ ု ခ်ျခင္းမ်ားေၾကာင့္ အက်ဳိး ို ိေရာက္စြာ အသံး ု ရ အျမတ္မ်ား ပိမ ႈ ဝကို တိး ို ရွိလာျခင္းသည္ လယ္ယာေျမ လူမဘ ု တက္ႏင ို သ ္ ည္အ ု ပ္သည္။ ႏွစတ ့ ေျခအေနမ်ားအတြက္ လိအ ို ၀င္ေငြရရွိ ္ း ္ း မည့္ လယ္ယာေျမ လုပထ ္ ည္းမ်ားသည္ ေဒသအခ်ိဳတ ုံ လုပန ႕ ြင္ ေျမလြတမ ္ ်ားကို တိး ု ျမႇင့္ အသံး ု ခ်ႏိင ္ မ ု မ ္ န္း ႈ ်ား ရွိေစၿပီး လယ္ယာလုပင ္ န္း ေထာက္ပမ ျပင္ပ လုပင ႈ ်ားအတြက္ လိအ ့ံ မ ္ မားမ်ားကို ရင္းႏွီးေငြ အစားထိး ု ပ္ခ်က္မ်ားကို ျဖစ္ေပၚေစမည္ျဖစ္ေသာ္လည္း အလုပသ ု ေပးမႈ ႕ ိေ တစ္ခ်ဳိရ ွ နဖြယရ ္ ိသ ွ ည္။ ပိမ ု ထ ု လ ို တ ္ ပ ု ႏ ္ င ို ေ ု ပ ္ သာ စိက ္ ်ဳိးေရးလုပင ္ န္းသည္ စိက ု ပ ္ ်ဳိးေရးလုပင ႕ ်ိေရး လုပင ္ န္းႏွင့္ အစားအစာျဖန္ခ ္ န္းေဆာင္ ္ ကိင တာမ်ားျဖင့္ အလုပအ ္ ခြငအ ု အ ု မ ့္ လမ္းမ်ားကို အားေပးႏိင ႔ု န ္ ည္ျဖစ္ၿပီး ပိက ု လ ္ ပ ု င ု င ္ န္းမ်ားျဖင့္ ႏိင ဲ ယ ္ ျံ ခားေငြလလ ္ မ ွ မ ႈ ်ားကို ရရွိေစမည္ ျဖစ္သည္။ ၁၃၃။ ္ ိမ ဆန္စပါး ထြကရ ႈ မာဏ နည္းပါးျခင္းသည္ ျမန္မာႏိင ွ ပ ္ တ ု င ံ ြင္ စိက ု ပ ္ ်ဳိးေရးဆုိငရ ္ ာကုနထ ု လ ္ တ ု မ ္ ပ ႈ န ္ ႏ ္ က်ဆင္းေနျခင္း၏ အဓိကအေၾကာင္း ႈ း ု င အရင္းျဖစ္သည္။ ဆန္စပါးသည္ ျမန္မာႏိင ံ ြင္ အဓိက စိက ္ တ ္ ်ဳိးေရးထြကက ု ပ ္ န ု ္ ျဖစ္ၿပီး ႏိင ု င ံ ္ ၏ ု ပါင္း စိက စုစေ ္ ်ဳိးေျမဧက၏ ၆ဝ ု ပ ု ႏ ရာခိင ႈ း ္ န ႔ ြင္ စိက ္ ခန္တ ္ ်ဳိးၾကသည္။ ဆန္စပါးသည္ အေလးခ်ိနအ ု ပ ္ ားျဖင့္ တြကဆ ္ လွ်င္ စုစေ ု ပါင္း အစားအစာထုတလ ု မ ္ ပ ႈ ၉၇ ရာခုိငႏ ္ ၏ ႈ း ္ န ္ ု င လည္း ျဖစ္သည္။ ထိျ႔ု ပင္ ဆန္စပါးသည္ ႏိင ံ ္ ၏ ႔ု န အဓိကပိက ု မ ္ ်ားထဲတြင္ တစ္ခပ ု င္ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိင ္ ရ ု င ္ ိမ ံ ိွ ဆန္စပါး ထြကရ ွ ႈ ပမာဏမ်ားသည္ ေဒသတြငး ္ အျခားေသာ ႏိင ္ မ ု င ံ ်ားႏွင့္ ႏႈိငး ္ ယွဥႏ ္ င ္ ည္။ ပိမ ို သ ု ို အေသးစိတအ ္ ခ်က္အလက္မ်ားကို (ဇယားကြက္ ၅) Sources: တြင္ ျပထားသည္ Doing ။ ဆန္ စပါး ္ Survey, Business ထုတလ ပ ္ ႈ က်ဆင္ ု မ World းနည္Bank, Sources: းပါးေနျခင္ း၏ World ေနာက္ ္ ိွ အဓိIndicators, Development ကြယရ ကအက်ဆံ 2014 း ု ပ ု ျပႆနာမ်ားသည္ စိက ္ ်ဳိး 2014 ေမြးျမဴေရး လု ္ န္းတြငရ ပင ္ ိေ ွ နၿပီး အဓိကအားျဖင့္ ဆည္ေရေပးသြငး ္ မႈ လံေ ု လာက္မမ ု ခ်ဲ႕ ၀န္ေဆာင္မလ ႈ ရွိျခင္း၊ တိး ု င ႈ ပ ္ န္းမ်ားကို ရရွိမႈ ္ တ မရွိျခင္းႏွင့္ အားနည္းသည့္ ကုနထ ္ ပ ု လ ္ ႈ အေလ့အထမ်ားပင္ျဖစ္သည္။ ု မ ပုံ (၂၉) ပ်မ္းမွ် စပါးအထြက္ႏႈန္း ၂၀၁၀-၂၀၁၂ ပုံ (၃၀) စုစုေပါင္းသီးႏွံအထြက္ႏႈန္းတြင္ စပါးပါ၀င္မႈ Source: United States Department of Agricutlure, Source: Food and Agricutlure Organization, 2014 2013 15 ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 65 ္ ၅ ဆန္စပါးထြကရ ဇယားကြက- ိွ ႈ ျမန္မာႏိင ္ မ ္ ႏ ု င ံ င ွ ့္ ေဒသတြငး ္ အျခားႏိင ္ မ ု င ိ း ံ ်ားနွင့္ ႏႈင ္ ်က္ ္ ယွဥခ ု ပ လယ္ယာစိက ္ ိမ ္ ်ဳိးေရးနွင့္ ဆည္ေျမာင္းဝန္ႀကီးဌာန၏ တရား၀င္အခ်က္အလက္မ်ားအရ ပ်မ္းမွ် စပါးထြကရ ႈ ည္ တစ္ဟက္ ွ သ ွ ေသာ္လည္း ျမန္မာႏိင တာလွ်င္ ၄ တန္ဟု သိရိရ ္ မ ု င ံ ွ ကုနသ ္ ြယတ ္ င္ပျ႔ို ခင္း သိမ ု ျခင္းတိက ႔ု ဟုတ္ စားသံး ႔ု ို စဥ္းစားရမည့္ ု မာဏႏွင့္ အပိပ ႔ န ခန္မ ္ ေျခအားျဖင့္ ွ း ဆန္စ ္ ပါးထုတလ ္ ပ ု မ ္ ႈ ့ ည္ အဆင္သ ္ ကြာေ၀းေနသည္။ အလွမး အေမရိကန္္ ု ပ စိက ္ ်ဳိးေရးဌာန (USDA) က ၂၀၁၀ -၂၀၁၂ ခုနစ ွ မ ္ ်ားအလြနတ ္ ြင္ ပ်မ္းမွ် စပါးထြကရ ွ ပ ္ ိမ ႈ မာဏသည္ တစ္ဟက္တာလွ်င္ ၂ ႔ န ဒႆမ ၅ တန္ျဖစ္သည္ ဟု ခန္မ ္ ထားခဲသ ွ း ့ ည္။ ယင္းမွာ ကုနထ ္ တ ု လ ္ ပ ္ ႈ အဆင္သ ု မ ႕ တာင္အာရွတြင္ ေအာက္သ႔ို ့ ည္ အေရွေ ု င က်ေရာက္သြားေစၿပီး ကေမာၻဒီးယားႏိင ံ ္ ၏ အထက္တြငသ ္ ာ ေရာက္ရိေ ွ နသည္ (ကားခ်ပ္ ၂၆)။ ကမာၻဘ ွ ့္ LIFT တိက ႔ ဏ္ႏင ႔ု ္ သ မၾကာေသးမီက ျပဳလုပခ ွ ္ မိး ့ဲ ည့္ လယ္ယာေျမ နမူနာ စစ္တမ္းအရ ၂၀၁၃ ခုနစ ု စပါး ထြကရ ္ ိမ ွ ပ ို း ႈ မာဏသည္ စစ္ကင ္ ု း တိင ို း ္ ေဒသႀကီးတြင္ တစ္ဟက္တာလွ်င္၂ ဒႆမ ၄ တန္၊ ဧရာဝတီတင ္ ေဒသႀကီးတြင္ တစ္ဟက္တာလွ်င္ ၂ ဒႆမ ၈ တန္ ူ တိင နွင့္ ပဲခး ္ ေဒသႀကီးတြင္ တစ္ဟက္တာလွ်င္ ၃ တန္ ရွိသည္ကို ေတြရ ု း ႕ ိခ ွ ရ ့ဲ သည္။ အဆိပ ု င ု ါ ေဒသမ်ားသည္ ျမန္မာႏိင ံ ္ ၏ ္ ပ ဆန္စပါး ထုတလ ္ တ ု မ ႈ ြင္ အမ်ားဆံး ု ထုတလ ္ ပ ္ င ု ႏ ္ သာ ေဒသမ်ားျဖစ္သည္။ ို ေ ု င ျမန္မာႏိင ံ ္ ၏ ္ ိမ ဆန္စပါးထြကရ ွ ႈ ပမာဏ ကြာဟခ်က္သည္ႀကီးမားသည္။ ယင္း၏ အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ ေရာေႏွာထားမႈသည္ ု ထုိငး ကေမာၻဒီးယား၊ လာအိ၊ ု င ္ ႏိင ံ ေရွေ ္ အ ႕ ျမာက္ပင ို း ္ ထက္ အာရွအလယ္ပင ္ ေဒသမ်ားျဖစ္ၾကေသာ ထိင ို း ္ ၊ အင္ဒန ု း ို ီးရွား၊ ို ႏ ဖိလစ္ပင ွ ့္ ဗီယက္နမ္တႏ ္ င ႔ို င ွ ့္ ပိမ ု ႏ ႈ း ို ိင ္ ယွဥႏ ္ င ို သ ္ ည္။ ကေမာၻဒီးယား၊ လာအိႏ ွ ့္ ထိင ု င ္ ႏိင ု း ု င ္ မ ံ ်ား၏ ဆန္စပါး ထုတလ ု မ ္ ပ ္ ႈ ႀကီးမား ု ည္ ပင္ကအ ေသာ အခ်ိဳးအစားတစ္ခသ ု က် မ်ဳိးစိတမ ို ားျဖင့္ သမားရိး ္ ိမ ္ ်ားထက္ ထြကရ ္ ်ား၏ ွ ႈ ပမာဏ နည္းပါးေသာ မ်ဳိးစိတမ ို ျမင္တ တန္ဖး ံ မႊးသည့္ ေကာက္ညင ့ က္ေနသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ စပယ္ရန႕ေ ႇ း ္ စပါးမ်ဳိးစိတ္ မ်ားျဖစ္ထြနး ္ ေသာ ထုိငး ု င ္ ႏိင ံ ေရွ႕ ္ အ ို း ေျမာက္ပင ္ ိမ ္ တြင္ အဓိကသီးႏွံ ပ်မ္းမွ် ထြကရ ႈ ည္ တစ္ဟက္တာလွ်င္ ၂ ဒႆမ ၃ တန္ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိင ွ သ ု င ္ ႏ ံ င ့္ ိင ွ ႏ ္ ယွဥ၍ ႈ း ္ ့ တာ္သည့္ ေဒသသည္ သမား႐ုိးက် မ်ဳိးစိတမ သင္ေ ္ မိး ္ ်ား လႊမး ု ထားသည့္ ထိင ု း ္ နိင ု င ို း ္ ံ အလယ္ပင ု စပါးသီးနွံ ္ ေဒသတြင္ မိး ္ ိမ ပင္ျဖစ္သည္။ ၂၀၁၁-၂၀၁၃ ကာလတြင္ ပ်မ္းမွ် ထြကရ ႈ မာဏ တစ္ဟက္တာလ်င္ ၃ ဒႆမ ၈ တန္ရိသ ွ ပ ွ ည္။ ယင္းသည္ ု း စစ္ကိင ု း ္ တိင ္ တြင္ ၅၈ ရာခိင ု ႏ ္ န ္ ၊ ဧရာ၀တီတင ႈ း ို း ္ တြင္ ၃၆ ရာခိင ု ႏ ္ န ္ ႏွင့္ ပဲခး ႈ း ု း ူ တိင ္ တြင္ ၂၇ ရာခုိငႏ ္ န ႈ း ္ ိမ ္ တိျ႔ု ဖင့္ ထြကရ ွ ႈ ု ို ေပၚလြငေ ကြာဟခ်က္တစ္ခက ို င ္ စသည္။ ဗီယက္နမ္ႏင ္ ံ မဲေခါင္ျမစ္၀မ ွ း ္ ေဒသရွိ စိက ္ ်ဳိးျဖစ္ထြနး ု ပ ္ သာ ေဒသ ္ ေကာင္းမြနေ ႕ ြင္ ဆန္စပါး ထြကရ တစ္ခ်ဳိတ ွ ႈ ပမာဏသည္ တစ္ဟ ္ ိမ ွ ည္။ ယင္းမွာ ျမန္မာ ္ က္တာလွ်င္ ၆ တန္မွ ၇ ဒႆမ ၅ တန္ထိရိသ ု င ႏိင ံ ြင္ ျဖစ္ႏင ္ တ ို ဖ ္ ြယရ ္ ာ ထြကရ ွ ပ ္ ိမ ္ စသည္။ ႈ မာဏ ကြာဟခ်က္ကို ေပၚလြငေ ၁၃၄။ ္ ည္းမွာပင္ တစ္ခ်ိနတ ဆန္စပါးအေပၚ အလြနအ ္ မင္း ို ားထားမႈသည္ မွီခအ ျမန္မာႏိင ု င ္ သ ံ ည္ ္ ပ အထူးထုတလ ္ ပ ု မ ုံ မ ႈ စ ံ ်ားကို ေျပာင္းလဲျခင္း ႔ု ဟုတ္ အမ်ဳိးမ်ဳိး ထုတလ သိမ ု ျ္ ခင္းမ်ားျဖင့္ စုစေ ္ ပ ္ ်ဳိးေရး ထြကက ု ပါင္း စုိကပ ္ န ု ္ ထုတလ ္ ပ ု မ ႈ ို တိး ္ က ့္ န္ လုပေ ု ျမႇငရ ို ခ ္ ဆာင္ႏင ္ ျ့ဲ ခင္းမရွိသည္ကို ္ ပါင္းမ်ားစြာၾကာကတည္းက အစိး ျပသေနသည္။ ႏွစေ ္ ပ ု ရသည္ ဆန္စပါးထုတလ ု ျ္ ခင္းျဖင့္ အစားအစာ ကိယ ု တ ္ င ို ဖ ူ ေ ္ လ ု ာ ကာလ ုံ ရးကိသ ု က အေတာ္အတန္ၾကာ အဓိကအာ႐ံစ ္ ဆာင္ခသ ို ္ လုပေ ႕ ားျဖင့္ သတ္မတ ့ဲ ည္။ လက္ေတြအ ွ ထ ္ ားသည့္ ထုတလ ္ ပ ္ ႈ ရည္မန ု မ ္ ခ်က္မ်ား ျပည္မ ွ း ့ ီေရး ု စ အတြက္ လယ္သမားမ်ားကို ဆန္စပါး ပိမ ို ပ ို က ့ ည္။ အစားအစာႏွင့္ တိရိစာ ္ ်ိဳးရန္ အစုိးရက ၫႊနၾ္ ကားခဲသ ၧ န္အစားအစာ မ်ားအတြက္ ဲ ီးႏွမ အျခားေသာ ေကာက္ပသ ု ပ ံ ်ား စိက ္ ်ဳိးႏိင ု မ ္ ည့္ အခြငအ ့ဲ ည္။ ျမန္မာ့ဆန္သည္ စုစေ ့္ လမ္းမ်ားကို ေယဘုယ်အားျဖင့္ လ်စ္လ်ဴ႐ႈခသ ု ပါင္း ဲ ီးႏွံ တန္ဖး ေကာက္ပသ ္ န ို ၏ ၉၄ ရာခုိငႏ ႈ း ္ နီးပါးခန္ရ ႔ ိၿွ ပီး ယင္းသည္ အျခားေသာ ႏိင ု င ံ ်ားစြာထက္ ပိမ ္ မ ို ခ်ိဳးအစားျမင္မ ု အ ့ ားေနသည္။ ္ န ပဲအမ်ဳိးမ်ဳိးႏွင့္ သစ္သီးဝလံပန္းမန္ ထြကက ္ ်ားတြင္ ေဒသတြငး ု မ ္ ၌ အမ်ားအျပား ကုနသ ္ ြယမ ္ မ ့ ည္အ ႈ ်ား ရွိလာခဲသ ့ ေထာက္အထားမ်ားအရ ို ျမင့္ စိက တန္ဖး ္ ်ဳိးထြကက ု ပ ု ္ လူသး ္ န ုံ ကုန္ ပစၥညး ္ မ်ားအတြက္ သိသာသည့္ တုိးတက္မႈ အခြငအ ့္ လမ္းမ်ား ရိသ ၧ န္ ထြကက ွ ည္။ တိရိစာ ု မ ္ န ္ ်ား ္ သံး ကို ျပည္တြငး ဲ မ ု စြမ ို တက္လာမႈႏင ႈ ်ားသည္ ဝင္ေငြတး ွ အ ့္ တူ တဟုနထ ္ ိး ု တက္လာမည္ဟု ေမွ်ာ္လင္ရ ု တိး ႔ု တြကေ ့ သည္။ ထိအ ္ ၾကာင့္ ျမန္မာ ု င ႏိင ံ ္ ၏ စိက ု ပ ္ ်ဳိးေရး ဆုိငရ ့ ၀ နားလည္ သေဘာေပါက္မည္ဆလ ္ ာ အလားအလာမ်ားကို အျပည္အ ို ်ွ င္ ဆန္စပါးမွ ေျပာင္းလဲ၍ အမ်ဳိးမ်ဳိး ု လ ေျပာင္းလဲထတ ု ႏ ္ ပ ို ရ ္ င ို ည္။ ္ န္လသ ၁၃၅။ ္ ြစ ထိျ႔ု ပင္ သီးႏွႀံ ကိတခ ဲ က္ လုပင ္ န္းတြင္ လံေ ု လာက္မမ ္ ိသ ႈ ရွိျခင္းက အရည္အေသြးနိမ့္ ထြကရ ွ ည့္ ဆန္စပါးမ်ားကို ထုတလ ္ ပ ္ ပးသည္။ ျမန္မာႏိင ု င ု ေ ္ ံ ု ာ အသံး ရွိ ဆန္စက္အမ်ားစုတြင္ ေခတ္ေနာက္က်ေနသည့္ နည္းပညာမ်ားကိသ ု ရ ု ခ်ေနျခင္းေၾကာင့္ နည္းပညာဆိင ႈ ်ား ္ ာ ထိေရာက္မမ ္ န နည္းပါးျခင္း၊ ထြကက ္ း ု ဆ ုံ ႐ႈး ံ မႈ အဆင္ျ့ မင္မ ့ ားျခင္းႏွင့္ အရည္အေသြးနိမသ ့္ ည့္ ဆန္မ်ားထြကရ ိွ ာေစသည္။ ခန္မ ္ လ ွ း ႔ န ္ ေျခအားျဖင့္ ဆန္စက္ ု ုံ တစ္ပထ မ်ား၏ ေလးပံပ ္ ည္သာ အရည္အေသြး အလယ္အလတ္အဆင္မ ုံ က္နည္းသည့္ အေရအတြကသ ့ ွ အရည္အေသြးျမင့္ ဆန္မ်ားကို ္ ပ ထုတလ ္ ပးႏိင ု ေ ္ ်က္ရိသ ု လ ွ ည္။ ယခုအေျခအေနသည္ ျပည္ပသိ႔ု တင္ပျ႔ို ဖည္ဆ ့ ည္းႏိင ု သ ္ ပိင ္ ည့္ ေစ်းကြကအ ္ အကန္မ ု း ႔ တ္ထား ႔ ်ားကို ကန္သ ္ ၾကာင့္ဆန္တင္ပမ သည္။ ယင္းအတြကေ ႈ တြက္ ေစ်းႏႈနး ႔ို အ ့္ ်ျခင္းကုိျဖစ္ေစၿပီး လယ္သမားမ်ားကို ေပးေခ်သည့္ ေစ်းႏႈနး ္ ပမာဏနိမက ့္ ်မႈ ္ နိမက ု သ မ်ားလည္း ျဖစ္ေစႏိင ္ ည္။ ဆန္တင္ပမ ႔ို အ ႈ ေပၚ ေရရွညႏ ္ င ္ ထ ွ ့္ အခါအားေလ်ာ္စြာပိတဆ ႔ို ားမႈႏင ွ ့္ ကုနသ ္ ြယမ ္ တ ္ င ႈ ြငႏ ို င ္ ပ ံ င ို လ ု င ္ ပ ္ န္းႀကီး ႈ ်ား အပါအ၀င္ သမိင မ်ား ပါ၀င္ပတ္သက္မမ ္ ၀င္အခ်က္အလက္မ်ားက ယင္းက႑တြင္ ပုဂလ ု း ံွ က ၢ ိကရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ႈ ို တားဆီးထားသည္။ 66 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ႕ သာရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏသ ေသခ်ာေရရာျခင္းမရွိသည့္ မူ၀ါဒမ်ားသည္လည္း အခ်ဳိေ ူ ်ားကိလ ံွ မ ု ည္း ဆက္လက္တားဆီး ထားသည္။ ၁၃၆။ ုံ တြင္ လုပက ေနာက္ဆး ို ရ ္ င ္ န္ လယ္ယာေျမမရွိျခင္းႏွင့္ လုပပ ္ င ို ခ ္ ြင့္ လံျု ခံဳမႈမ်ားမရွိျခင္းကလည္း စိက ္ ်ဳိးေရး ထုတလ ု ပ ု မ ္ ပ ႈ ်ားအတြက္ အဓိက ္ မ ႔ တားတစ္ချု ဖစ္ေနသည္။ ျမန္မာႏိင အဟန္အ ု င ံ ည္ ခန္မ ္ သ ွ း ႔ န ္ ေျခအားျဖင့္ ေက်းလက္ေနလူဦးေရ၏ ေလးဆယ္ရာခိင ္ န ႈ း ု ႏ ု ပံပ ္ ႏွင့္ သံး ုံ စ္ပုံ ု တ ႕ ာရွတင အၾကားျဖင့္အေရွအ ု ဆ ြ ္လယ္ေျမပိင ို မ ္ င ္ ႈမရွသ ိ ည္ႏ ့ န ္ အျမင္ဆ ႈ း ုံ ပင္ျဖစ္သည္။တစ္ခ်ိနတ ့ း ိ ည္လူအမ်ားစုသည္ ္ ည္းတြင္လယ္ယာေျမရွသ ု း လည္း သမိင ႔ လ ္ တစ္ေလွ်ာက္ မ်ားျပားျပန္ႏ ့ သာ လယ္သိမး ႕ံွ ာခဲေ ္ ယူမမ ႈ ်ားေၾကာင့္ ေရရွညလ ္ ပ ု က ို ႏ ္ င ို ခ ္ င ့္ တြက္ အာမခံအတြက္ ေသခ်ာမႈ ္ ြငအ ု င မရွိပျဲ ဖစ္ေနသည္။ အျခားေသာႏိင ္ မ ံ ်ားရွိ အေထာက္အထားအခ်က္အလက္မ်ားအရ လယ္ေျမ လုပပ ္ င ို ခ ု ပ ္ ြင့္ ေသခ်ာစြာရရွိျခင္းသည္ စိက ္ ်ဳိး ု း ေရးပိင ္ င္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ္ တြငရ ံွ ႈ တိး ု ျမင္ျ့ ခင္းအတြက္ အဓိကက်ႏိင ု ၿ္ ပီး ယင္းအတြကေ ု ပြားလာမည္ျဖစ္သည္။ ပိမ ္ ၾကာင့္ ဝင္ေငြမ်ားလည္း တိး ု ို ု ဆ က်ယ္က်ယ္ျပန္ျ႔ ပန္ျ႔ ဖင့္ လယ္ေျမပိင ို မ ္ င ္ မ ႈ ရွိျခင္းႏွင့္ လုပပ ္ င ္ ြင့္ ေသခ်ာျခင္းမရွိျခင္းတိသ ို ခ ္ န္းမ်ားအတြက္ အဓိက ႔ု ည္ စီးပြားေရးလုပင ု ျဖစ္ သတ္မတ အတားအဆီးတစ္ခအ ္ ားသည္။ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ွ ထ ႈ န္းက်င္စစ္တမ္း၏ ေတြရ ံွ ၀ ွ ်က္မ်ားအရ ယင္းသည္ အထူးသျဖင့္ ႕ ိခ ္ န္းမ်ားအၾကားတြင္ ျပႆနာတစ္ရပ္ ျဖစ္ေနေသာ္လည္း အႀကီးစားလုပင အလတ္စား၊ အေသးစားႏွင့္ ေသးငယ္သည့္ စီးပြားေရး လုပင ္ န္း ္ ပ (ပုံ ၂၅ ႏွင့္ ၂၆)။ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ မ်ားတြင္ မ်ားစြာ ျပႆနာရွိျခင္းမဟုတေ ႈ န္းက်င္ စစ္တမ္း၏ထပ္မေ ံွ ဝ ႕ ိခ ံ တြရ ွ ်က္မ်ားအရ လယ္ယာေျမ ရရွိ ္ င လုပက ္ တ ို ျ္ ခင္းသည္ ကုနထ ္ ပ ု လ ု ေ ္ ရး၊ လက္လီေရာင္းခ်ျခင္းႏွင့္ ၀န္ေဆာင္မလ ႈ ပ ္ န္းမ်ားကဲသ ု င ႔ို သာ က႑အားလံး ့ ေ ု တြင္ အဓိကအတား အဆီးတစ္ခု ျဖစ္ေနသည္ဟု သိရသည္။ ၁၃၇။ ္ င လယ္ေျမလုပပ ္ ြငေ ို ခ ့္ သခ်ာမႈမ်ား တုိးတက္ရရွိရန္ တိး ု တက္မအ ႈ ခ်ဳိမ ု တ ႕ ၾကာေသးမီက ရွိထားေသာ္လည္း အျငင္းပြားမႈမ်ားကို ကိင ္ ျဖရွငး ္ ြယေ ္ ရန္ ႕ဲ စည္းဆုိငရ အဖြအ ဲ ြင္ အားနည္းခ်က္မ်ားႏွင့္ လယ္ေျမသိမး ္ ာမူေဘာင္ထတ ္ လင္းေသခ်ာသည့္ ္ ယူျခင္းမ်ားႏွင့္ ေလ်ာ္ေၾကးေပးမႈမ်ားအတြက္ ရွငး စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမရွိျခင္းေၾကာင့္ လယ္ေျမပဋိပကၡမ်ား ဆက္လက္ရိေ ွ နဆဲျဖစ္သည္။ ္ း အသြငက ူ ေျပာင္းမႈမ်ား စတင္လပ ္ ဆာင္ခ်ိန္ ု ေ ို း ေနာက္ပင ု ဆ ္ လယ္ေျမပိင ို မ ္ င ္ ဆ ႈ င ို ရ ့္ ေရးမ်ားကို တိး ္ ာ အခြငအ ္ လယ္ယာေျမ ဥပေဒႏွစခ ု တက္ရရွိေစေရး ရည္ရြယ၍ ု ို ျပ႒ာန္းထားၿပီး ္ က ႔ု ည္ လယ္ယာေျမ ဥပေဒ (၂ဝ၁၂) ႏွင့္ ေျမလြတ၊ ျဖစ္သည္။ ယင္းတိသ ွ ေ ္ ေျမလပ္ႏင ့္ ျမရိင ု း ္ စီမခ ႔ ေ ံ န္ခ ႔ု င္ျဖစ္သည္။ ြဲ ရး ဥပေဒ (၂ဝ၁၂) တိပ ႔ု တူ ယင္းဥပေဒႏွစခ ထိအ ု ည္ လယ္သမားမ်ားအတြက္ ယခင္ကလယ္ယာေျမ အသံး ္ သ ္ င ု ျပဳလုပက ု ရ၏ အသိအမွတျ္ ပဳ ို ျ္ ခင္းအတြက္ အစိး ့ဲ ်ွ င္ပင္လည္း လယ္ယာေျမ အသံး ခဲျ့ ခင္းမရွိခလ ့္ ေရးမ်ားကို ရရွိေစႏိင ု ခ်မႈ အခြငအ ္ ည္ျဖစ္ၿပီး လယ္သမားမ်ားဘက္မွ လက္ရိလ ု မ ွ ယ္ ု ခ်ေနမႈမ်ားကို အသိအမွတျ္ ပဳသည့္ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားပါ၀င္သည္။ သိေ ယာေျမအသံး ႔ု သာ္လည္း ယခု ဥပေဒသစ္မ်ား ရွိလာေသာ္လည္း ္ ယူျခင္းႏွင့္ ေလ်ာ္ေၾကးေပးျခင္းတိက လယ္ေျမသိမး ္ ယူျခင္း အက္ဥပေဒျဖင့္ အသံး ႔ု ို ၁၈၉၄ လယ္ယာေျမသိမး ု ခ်ေနဆဲျဖစ္သည္။ ယခုဥပေဒ ္ း တြင္ လုပထ ္ ည္းဆိင ံု လုပန ု ရ ္ ာႏွင့္ ျပ႒ာန္းခ်က္ဆင ို ရ ္ လင္းျပတ္သားျခင္းမရွိျခင္းေၾကာင့္ ဆံး ္ ာ ရွငး ္ ာတြင္ ပဋိပကၡမ်ား ု ျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်မွတရ ု ျဖတ္ခ်က္မ်ားကိျု ဖစ္ေပၚေစသည္။ ယခုအေျခအေနကို ေပါင္းစပ္ရန္ လယ္ေျမ အျငင္းပြားမႈမ်ား ကို ဦးတည္ေစေသာ တစ္ဖက္သတ္ ဆံး ု တ ကို ကိင ္ ျဖရွငး ္ ြယေ ္ ေရးအတြက္ အဖြအ ႕ဲ စည္းဆိင ု ရ ဲ ြင္ သိသာထင္ရာ ္ ာ မူေဘာင္ထတ ွ းသည့္ အားနည္းခ်က္မ်ားလည္း ရွိေနသည္။ ု ရသည္ ၂ဝဝ၈ ခုႏစ အစိး ္ င ွ ႏ ွ တ ွ ့္ ၂ဝ၁၁ ခုႏစ ္ အ ႔ို ၾကား တပ္မေတာ္မ ္ သ ္ ယူခေ ွ ိမး ၥ ပ္မ်ားကို စံစ ့ဲ သာ လယ္ေျမကိစရ ု မ္းစစ္ေဆးရန္အတြက္ ု း လယ္ယာေျမ ဆံ႐ ု မ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွငက ံႈ မႈ စံစ ႕ဲ ည္းခဲသ ္ ို ဖြစ ့ ည္။ ၁၃၈။ ္ ႏွင့္ ျပင္ပရွိ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ လယ္ယာေျမတြငး ံွ ဆ ႈ ိင ု ရ ္ ာ ဆံး ႈ ်ွ င္ လယ္ယာေျမ လုပက ု ျဖတ္ခ်က္မ်ားအရ လယ္ယာေျမ သေဘာသဘာ၀ကို ေထာက္႐လ ို ္ ္ င ု ျမႇငရ တိး ႈ င ့္ ရွိမႏ ္ င ွ ့္ လုပပ ို ခ ္ ြင့္ အာမခံခ်က္ တိး ု တက္ရရွိေရးသည္ အလုပအ ္ ကိင ့္ လမ္းမ်ား ဖန္တီးျခင္းႏွင့္ ျမန္မာႏိင ု ္ အခြငအ ္ တ ု င ္ င္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ံ ြငရ ံွ ႈ ို ျမင္ျ့ ဖစ္ေပၚလာျခင္းမ်ားအတြက္ သိသိသာသာ အက်ဳိးသက္ေရာက္မရ မ်ား ျပန္လည္တး ွ နၿပီး ယင္းမွသာ ဆင္းရဲႏြမး ႈ ိေ ို လ်ာ့ခ်ႏိင ္ ပါးမႈကေ ု ္ မည္ျဖစ္သည္။ လယ္ယာေျမ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမမ ႈ ်ားကို ႕ က္လက္လပ ေရွဆ ု ေ ္ ဆာင္သြားရန္အတြက္ ျမန္မာနိင ္ တ ု င ံ ြင္ အျခားေသာ ု င ႏိင ံ ်ားထံမွ သင္ယစ ္ မ ့္ လမ္းမ်ားစြာလည္းရွိေနသည္။ ူ ရာ အခြငအ 38 ု င ဥပမာအားျဖင္ျ့ မန္မာႏိင ံ ြင္ ႏိင ္ တ ္ တ ု င ့ ်ားအရ ံ ကာ အေလ့အက်င္မ ့္ လမ္းမ်ားကို ေျပာင္းလဲအသံး လယ္ယာေျမ အခြငအ ္ ဲ နည္းပညာ သဘာ၀၏ လယ္ယာေျမ ျပဳျပင္လပ ု ခ်ျခင္းေၾကာင့္ မဟုတပ ္ ဆာင္မႈ ု ေ ္ င အစီအစဥ္မ်ားအရ လယ္ယာေျမ ေပါင္းစည္းလုပက ္ ဆည္းျခင္း လုပင ို ျ္ ခင္းႏွင့္ လယ္ေျမသိမး ္ ိ အသံး ္ န္းစဥ္မ်ားကုိ ယခုအခ်ိနထ ု ခ်ေန ွ ည္။ အျခားေသာ ႏိင လ်က္ရိသ ္ မ ု င ံ ်ားမွ ရရွိေသာ အေတြအ ႕ ႀကံဳမ်ားအရ အခ်ဳိေ ႕ သာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမမ ႈ ်ားတြင္ ယင္းတိက ္ န ႔ု ို မွနမ ္ န္ကန္ ွ က ့ တ္ေဆာင္ရြကေ တည္မ ု ၿ္ ပီး ဥပေဒမူေဘာင္အတြငး ္ ပးႏိင ္ မွ လုပေ ္ ဆာင္ေပးႏိင ု မ ္ ည္ဆလ ို ေ ို ်ွ င္ ေအာင္ျမင္ႏင ႔ု ို လူထု ္ ပသည္။ ထိျ႔ု ပင္ ယင္းတိက ု း အသိင ု း ္ အဝိင ္ သိ႔ု အသိပညာမ်ား ျဖန္ေ ႔ ဝေပးျခင္းႏွင့္ လုပင ္ န္းစဥ္၏ အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ အဆင္တ ႔ို ြင္ ေျဖရွငး ့ တ ္ ေဆာင္ရြကျ္ ခင္းတိ႔ု ပါ၀င္ ့္ င္းျမင္သာမႈရိသ သည့္ ပြငလ ္ န္းစဥ္မ်ားကို အေျခခံရမည္ျဖစ္သည္။ ွ ည့္ လုပင 38 လယ္ယာေျမ သိမ္းယူျခင္းသည္ လယ္ေျမမ်ားကို စီးပြားျဖစ္ စက္ကိရိယာအသံုးျပဳ စိုက္ပ်ဳိးေရးလုပ္ငန္္မ်ားျဖစ္ရန္အလို႕ငွာ ေျမကြက္လြတ္မ်ားရွိသည့္ လယ္သမားမ်ားကို ၎င္းတို႔ကုိ လယ္ယာမ်ားကို ေပါင္းစည္း မည့္အေပၚ တိုက္တြန္းေမးျမန္းခ်ိန္တြင္ ျဖစ္ေပၚသည္။ ထိုကဲ့သို႔ေပါင္းစည္းခ်ိန္တြင္ လယ္ယာေျမကို ႀကီးမားေသာ ေကာ္ပိုေရးရွင္းႀကီးမ်ားက အလုပ္သမား ေထာက္ပံ့မႈေပးေသာ လယ္ေျမပိုင္ရွင္မ်ားႏွင့္ အတူ လုိက္ေလ်ာခ်က္ေပး၍ စီမံခန္႔ခြဲသည္။ ယင္းကဲ့သို႔ေသာ စီမံခန္႔ခြဲမႈမ်ားသည္ သေဘာတူညီမႈဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားတြင္ ရွင္းလင္းျပတ္သားျခင္းမရွိျခင္းေၾကာင့္ အျငင္းပြားမႈမ်ားျဖစ္ေပၚေစသည္။ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 67 ု င (ဂ) ျမန္မာႏိင ံ စုစေ ္ ၏ ္ ပ ု ပါင္း ထုတလ ု မ ္ ႈ စြမး ္ ရည္ႏင ို စ ွ ့္ ယွဥၿ္ ပိဳင္ႏင ္ ကို တိး ္ ြမး ု ျမင္ျ့ ခင္း ၁၃၉။ ု င ျမန္မာႏိင ံ ္ ၏ ္ န ထုတက ု မ ္ ်ားကို ႏိင ု င ံ ကာအတိင ္ တ ္ အတာျဖင့္ ယွဥၿ္ ပိဳင္ႏင ု း ္ ရးအတြက္ အဓိကအားျဖင့္ စြမး ို ေ ္ အင္က႑တြင္ အေရးတႀကီး ရွားပါး ု သ ေနျခင္း၊ ဘ႑ာေရးက႑တြင္ ဖြၿ႕ံ ဖိဳးမႈအားနည္းေနျခင္း၊ ကြၽမ္းက်င္လပ ့္ ည္းပညာအခ်က္အလက္ ICT ၀န္ေဆာင္မႈ ္ ားရွားပါးျခင္းႏွင့္ သတင္းႏွငန ု း ပိင ့ံ န ္ တြင္ ေထာက္ပမ ႔ု ပါအ၀င္ စီးပြားေရး၏ စုစေ ႈ ည္းပါးေနျခင္းတိအ ု ပါင္း ထြကက ္ န ု စ ္ ရည္ပင ္ ြမး ္ ကို အဟန္အ ို း ႔ တားမ်ားကို လက္ရိွ ကာလတြင္ တားဆီးေနေသာ အတားအဆီးမ်ားကို ကိင ု တ ္ ြယေ ္ ျဖရွငး ို ပ္သည္။ မူ၀ါဒေရးရာ အားနည္းျခင္းႏွင့္ ကာလရွညၾ္ ကာ သီးျခားတည္ရိွ ္ ရန္လအ ့ဲ ိ႔ု အဓိကက်သည့္ ကုနထ ေနခဲျ့ ခင္းမ်ားေၾကာင့္ ယခုကသ ု လ ္ တ ု မ ္ ပ ၥ ်ားအတြက္ အေရးတႀကီး ရွားပါးမႈမ်ားကို ျဖစ္ေပၚေစၿပီး ယင္း ္ ႈ ကိစမ ္ ၾကာင့္ စီးပြားေရးလုပင အတြကေ ့္ စ ္ န္းမ်ား ဖြငလ ွ ျ္ ခင္းႏွင့္ လုပက ္ င ို ေ ္ ဆာင္ရြကျ္ ခင္းတြင္ စရိတစ ့ က္ျခင္းတိက ္ က ျမင္တ ို ည္း ဦးတည္ေစ ႕ု လ ွ းျခင္းမရွိလ်ွ င္ ႏိင သည္။ ယခု အတားအဆီးမ်ားကို ဖယ္ရာ ္ ၏ ု င ံ ပုဂလ ၢ ိက က႑တြင္ တိး ု ျမႇငရ ္ ြယမ ့္ င္းႏွီးျမႇဳပ္ႏျံွ ခင္းႏွင့္ ကုနသ ႈ ျ႔ို ဖင့္ ္ တ ္ ကိင အလုပအ ္ ်ား ပိမ ု မ ု ို ဖန္တီးျခင္းသည္ အျပည္အ ့ ဝ အသံး ု ခ်ႏိင ္ ည္မဟုတေ ု မ ္ ပ။ ၁၄ဝ။ ္ အင္ လံေ စြမး ႈ ရွိျခင္းသည္လည္း ျမန္မာႏိင ု လာက္မမ ု င ္ တ ံ ြင္ ျဖစ္ႏင ို ဖ ္ ာႏွင့္ ရွိဆစ ္ ြယရ ္ န္းမ်ားတြင္ အဓိကအတားအဆီးတစ္ခပ ဲ ီးပြားေရးလုပင ု င္ ့ ာမႈေၾကာင့္ ထုတလ ျဖစ္သည္။ နည္းပညာအဆင္ျ့ မင္လ ု မ ္ ပ ႈ င ္ ႏ ွ ့္ ထုတလ ္ ပ ု မ ္ သာ လုပင ္ ႈ မဟုတေ ္ အင္တြငမ ္ န္းမ်ားသည္ စြမး ္ ်ားစြာမွီခို ္ တ ေနရၿပီး ကုနထ ္ ပ ု လ ္ ရး သိမ ု ေ ႔ု ဟုတ္ ဝန္ေဆာင္မႈ လုပင ္ န္းမ်ားတြငလ ္ ည္း မွီခေ ႔ု ာတြင္ အေစာပိင ို နရသည္။ သိရ ္ က ေဖာ္ျပခဲသ ု း ့ ည့္ ္ ျမန္မာႏိင အတုိငး ္ တ ု င ု ႏ ံ ြင္ ၃ဝ ရာခိင ္ န ႈ း ္ ေအာက္ နည္းပါးေသာ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားလိင ္ ကြနရ ု း ္ ျႈ ဖင့္ အေရွေ ္ က္ဆက္သြယမ ႕ တာင္အာရွ ႈ န တြင္ လွ်ပ္စစ္ရရွိမႏ ္ အနည္းဆံး ႈ း ု င ု ေသာ ႏိင ္ တ ံ စ္ႏင ို င ္ တ ္ ျံ ဖစ္သည္။ ထုျိ႔ ပင္ ႏုိငင ၢ ိက မီးစက္မ်ားအပါအ၀င္ စုစေ ံ ြင္ ပုဂလ ု ပါင္း လွ်ပ္စစ္ ႈ ည္ ၄၈ ဒႆမ ၈ ရာခိင ရရွိမသ ္ န ု ႏ ္ ပင္ျဖစ္သည္။ ႈ း ပုံ (၃၁) လွ်ပ္စစ္မီးရရွိသည့္လူဦးေရရာခိုင္ႏႈန္း ပုံ (၃၂) လွ်ပ္စစ္မီးသုံးစြဲမႈပမာဏ Source: World Development Indicators, 2014 ၁၄၁။ ု င အလားတူပင္ ႏိင ံ ဘဏ္ႏင ္ ၏ ွ ့္ ေငြေၾကး ဝန္ေဆာင္မႈ က႑သည္ ဖြြ႕ံ ၿဖိဳးမႈအလြနအ ္ ကၽြအ ံ ားနည္းေနၿပီး ၂ဝ ရာခိင ္ န ု ႏ ္ ထက္နည္းပါးေသာ လူဦးေရ ႈ း ံွ ၀ ႈ ်ားကို ရရွိေနသည္ (ပုံ ၃၃ ႏွင့္ ၃၄)။ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ သည္သာ တရား၀င္ ဘ႑ာေရး၀န္ေဆာင္မမ ္ ကုမဏ ႈ န္းက်င္ စစ္တမ္းမ်ားအတြငး ၸ ီအမ်ားစု၏ ျမန္မာႏိင ု င ံ ပု ္ တ ြင (း ံ ္ စီ ၃၃)းေရး ပြာ လူႀလု ္ ၁၀၀ ကီးပေ ဆာင္,၀၀၀ လွ င ရာတြ ်င္ စီးပြားျဖစ္ဘဏ္ ္ ဘ႑ာေရးဆိ င ္ ခြဲာ အခြ ု ရ ပုံ င ့္ )လမ္ (၃၄ အ လူး ႀကီ ရရွး ိႏ၁၀၀၀ ို မ င ္ သႈ ည္ ်င္ စီ လွအဓိ က းပြားျဖစ္ဘဏ္မ်ားထံ အတားအဆီ မွ ခအ းတစ္ ု ျဖစ္ ေဖာ္ျပထား အေရအတြ သည္။ (ပုံ ၂၅ ႏွင့္ ၂၆) ဘဏ္လပ က ္ ု င ္ န္းသည္ ေႏွးေကြးေလးလံေသာ ဘဏ္လပ ေငြ ေခ်းယူ သူ အ ု ငေရအတြ ္ န္းဆိင က ု ရ ္ ္ ာ လိအ ု ပ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ အေရာင္းအ၀ယ္ လုပင ္ န္း ၥ ်ားတြင္ တန္ဖး ကိစမ ့ က္ေနမႈမ်ားရွိေနၿပီး ဘ႑ာေရးဝန္ေဆာင္မဆ ို ျမင္တ ို ရ ႈ င ဲ ႈ မရွိေသးေပ။ ဥပမာအားျဖင့္ ္ ာ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားတြင္ နက္နမ ု င ျမန္မာႏိင ံ တြငး ္ အ ္ ႏွင့္ ျပင္ပသိ႔ု ရန္ပေ ုံ ငြမ်ား အလြယတ ္ ကူ လႊေ ု ျ္ ခင္းမရွိေသးေပ။ ေရႊေ ဲ ျပာင္းႏိင ္ ားမ်ားသည္ ၎င္းတိ႔ု ျပည္ပတြင္ ႕ ျပာင္းလုပသ ဲ ျပာင္းေပးပိရ ရရွိေငြမ်ားကို မိသားစုမ်ားထံသ႔ို လႊေ ့ လ်ာ္သည့္ ဘ႑ာေရး ဝန္ေဆာင္မမ ႔ု ာတြင္ သင္ေ ႈ ်ားရရွိျခင္းမရွိေသးေပ။ တင္းၾကပ္ ံ စၥညး သည့္ အေပါင္ခပ ု ရ ္ ဆိင ု ပ္ခ်က္မ်ားက ေခ်းေငြရယူမက ္ ာ လိအ ႔ တားျဖစ္ေစၿပီး ဘဏ္အမ်ားစုသည္ အေႂကြးဝယ္ကတ္ျပား ႈ ို အဟန္အ ႈ နစ္မ ဝန္ေဆာင္မစ ု ပးအပ္ျခင္းမရွိေသးေပ။ ထိျ႔ု ပင္အတိး ္ ်ားကိေ ု ႏႈနး ္ မ်ားကို အစိး ု ရအုပခ ု း ္ ်ဳပ္ေရးပိင ္ ခ်ဳပ္ထားျခင္းေၾကာင့္ ဘဏ္မ်ား ္ က ထိနး ႈ ို ကန္သ ၏ အက်ဳိးအျမတ္ရရွိမက ္ ၾကာင့္ ေခ်းေငြရယူမက ႔ တ္ေနကာ ယင္းအတြကေ ု ႏိင ႈ ို သက္တမ္း တိး ္ ည္ျဖစ္သည္။ ု မ 68 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ပုံ (၃၃) လူႀကီး ၁၀၀,၀၀၀ လွ်င္ စီးပြားျဖစ္ဘဏ္ခြဲ ပုံ (၃၄) လူႀကီး ၁၀၀၀ လွ်င္ စီးပြားျဖစ္ဘဏ္မ်ားထံမွ အေရအတြက္ ေငြေခ်းယူသူအေရအတြက္ ၁၄၂။ ု သ ကြၽမ္းက်င္လပ ့ ည္းႏိင ္ ား ျဖည္ဆ ု မ ္ ႈ အားနည္းေနျခင္းသည္လည္း ျမန္မာႏိင ု င ံ ိွ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏသ ္ ရ ူ မ်ားစုက ေျပာၾကားထားေသာ အျခားေသာ ံွ အ ု င အဓိကအတားအဆီးတစ္ချု ဖစ္သည္။ ႏိင ံ ည္ သီးျခားရပ္တည္ခရ ္ သ ့ဲ သည့္ ရွညလ ္ ်ားေသာ ကာလတစ္ခမ ု ေ ္ ာခ်ိနေ ွ ပၚထြကလ ို း ္ နာက္ပင ္ ္ ၌ ရရွိႏင ျပည္တြငး ္ ည့္ ကြၽမ္းက်င္မမ ို သ ႈ ်ားႏွင့္ အလုပရ ္ င ွ မ ၸ ီမ်ားက ေတာင္းဆိေ ္ ်ား၊ အထူးသျဖင့္ မၾကာေသးမီက ဝင္ေရာက္လာသည့္ ကုမဏ ု န ု း ေသာ ကြၽမ္းက်င္အရည္အခ်င္းပိင ု ိေ ္ တြင္ သိသာသည့္ ကြာဟခ်က္တစ္ခရ ္ န္းက႑ဆိင ွ နသည္။ လုပင ္ ာ အထူးနည္းပညာ ကြၽမ္းက်င္မႈ ု ရ ု င မ်ား အျပင္ ျမန္မာႏိင ံ ြငး ္ တ ႕ဲ လာၾကေသာ လူမ်ားစြာတြင္ အဂၤလိပဘ ္ ရွိ ေက်ာင္းမ်ားမွ ဘြရ ႈ ်ဳိးလည္း ္ ာသာရပ္တြင္ အေျခခံ ကြၽမ္းက်င္မမ မရွိေပ။ ထိျ႔ု ပင္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းမႈဆင ို ရ 17 ္ ာႏွင့္ နည္းပညာ ပိင ု း ္ ဆိင ္ ာ သင္ၾကားျပသေပးေသာ ဌာနအမ်ားစုကလ ု ရ ုရ ို ည္း ယခင္ အစိး ု က် တကၠသလ လက္ထက္တြင္သမ႐ိး ္ ်ားအျဖစ္သ႔ိုေျပာင္းလဲသြားသည္။ လက္ရိွ က်ယ္ျပန္သ ို မ ို ထာက္ဆလွ်ွ င္ ကြၽမ္းက်င္ ႔ ည့္ကြာဟခ်က္ကေ ္ ားမ်ားကို တိး လုပသ ့ ည္းျခင္းသည္ ဆင္းရဲႏြမး ု ျမႇင့္ ျဖည္ဆ ု မ ္ ပါးမႈေလွ်ာ့ခ်ေရးတြင္ မ်ားစြာအက်ဳိးသက္ေရာက္ေစႏိင ္ ည္ျဖစ္သည္။ ၁၄၃။ ႔ု သာ္လည္း ကြၽမ္းက်င္လပ သိေ ္ ား ျဖည္ဆ ု သ ့ ည္းမႈကို တိး ု ျမႇငေ ့္ ရးအတြက္ ပိမ ု ေ ္ ပ ို ရရွညလ ္ ဆာင္မမ ု ေ ႈ ်ားသည္ ရလဒ္မ်ားေအာင္ျမင္ရရွိရန္ အခ်ိနၾ္ ကာ ့ ည္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ျမင္မ ု ာလတြင္ ေရတိက ႕ သာ အခ်ိဳေ လိအ ု ပ္သည့္ ္ ဆာင္မမ လုပေ ႈ ်ားကို ု ေ စတင္အေကာင္ထည္ေဖာ္လပ ္ ဆာင္ေနၿပီျဖစ္ ့ င္းႏိင သည္။ ကြၽမ္းက်င္မႈ ကြာဟခ်က္မ်ားကို ျဖည္တ ္ န္အတြက္ ကြာဟခ်က္မရွိေသာ လုပေ ု ရ ႈ စ္ရပ္အျဖစ္ ႏိင ္ ဆာင္မတ ္ ျံ ခားရင္းႏွီး ု င ံွ ႈ ဥပေဒသည္ လက္တေလာတြင္ ကုမဏ ျမႇဳပ္ႏမ ု င ၸ ီမ်ား၌ ႏိင ္ င ္ ျံ ခားသားမ်ားကို ငွားရမ္းလုပက ္ ြငျ့္ ပဳထားရာ ကနဦးအားျဖင့္ ပထမ ို ခ ္ စ ႏွစႏ ္ ာအတြငး ွ တ ္ ၇၅ ရာခိင ု ႏ ္ န ႈ း ို း ္ အထိ ခြငျ့္ ပဳသြားမည္ျဖစ္ၿပီး ယင္းေနာက္ပင ္ ်ားတြင္ ယင္းကို ေလွ်ာ့ခ်သြားမည္ျဖစ္သည္။ သိေ ္ ႏွစမ ႔ု သာ္ ္ ျဖရွငး လည္း ေရရွညေ ု မ ္ ႏိင ္ သ ႈ ည္ ေစ်းကြကတ ္ ြင္ လိအ ု ပ္ေနေသာ ကြၽမ္းက်င္မမ ု ပ္သည့္ လူဦးေရ ေမြးထုတေ ႈ ်ားႏွင့္ အညီ လိအ ု ရ ္ ပးႏိင ္ န္ ွ ့္ ရလဒ္မ်ား ျဖစ္ထြနး ပညာေရးစနစ္၏ အရည္အေသြးေပၚတြင္ မူတည္ေနသည္။ ယင္းကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ႏင ွ အခ်ိနၾ္ ကာျမင့္ ္ ရန္မာ ္ ဆာင္မအ မည္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေသးငယ္ၿပီး အေရးႀကီးသည့္ လုပေ ႕ ို စတင္လပ ႈ ခ်ဳိက ္ ဆာင္ရန္လအ ု ေ ွ ည္။ အထူးသျဖင့္ ေရတို ို ပ္လသ ့ ည္းမႈျဖင့္ ကြၽမ္းက်င္မ၏ ျဖည္ဆ ႈ ု ျဖတ္ရန္ႏင သေဘာသဘာဝကို ဆံး ွ ့္ အလုပရ ္ င ွ မ ္ ်ား၏ ေရရွညက ႈ ိင ္ ြၽမ္းက်င္မဆ ္ ာ လိအ ု ရ ု ပ္ခ်က္မ်ားကို ့ ည္းေပးႏိင ျဖည္ဆ ္ ည့္ နယ္ပယ္မ်ားရွိ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ု မ ႈ ်ားကို တိး ံွ မ ု ခ်ဲရ ႕ န္ႏင ွ ့္ ျပဳလုပႏ ို သ ္ င ၢ ိကႏွငအ ္ ည့္ ပုဂလ ု ရက႑မ်ားကို ရရွိေစမည့္ မူ၀ါဒ ့္ စိး ု ပ္သည္။ မ်ား ေပၚေပါက္လာရန္ လိအ ပုံ (၃၅) လူ ၁၀၀ လွ်င္ မိုဘိုင္းဖုန္းကိုင္ေဆာင္မႈ ပုံ (၃၆) လူ ၁၀၀ လွ်င္ အင္တာနက္အသုံးျပဳမႈ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 69 ၁၄၄။ ု င ျမန္မာႏိင ံ ြင္ သတင္းႏွင့္ ဆက္သြယေ ္ တ ္ ရးနည္းပညာ ICT သည္ ေဒသတြငး ္ ႏွင့္ ကမၻာရွိ အျခားေသာႏိင ု င ္ မ ္ ယွဥလ ံ ်ားႏွင့္ ႏႈိငး ႈ း ္ ်ွ င္ ဖြၿ႔ံ ဖိဳးမႈႏန ္ သိသိ သာသာ အားနည္းေနေသာ္လည္း ယခုအခါ ယင္းအေျခအေနမ်ားသည္ လ်င္ျမန္စြာ တိး ွ ခ်ိန္ ့ သည္။ လက္ရိအ ု တက္လာမည္ဟု ေမွ်ာ္လင္ရ ု င တြင္ ျမန္မာႏိင ံ ္ ၏ ု င မိဘ ္ ဖုနး ို း ္ ႏွင့္ အင္တာနက္ ထိး ု ေဖာက္၀င္ေရာက္မႏ ႈ န ္ သည္ ၁ ဒသမ ၁ ရာခိင ႈ း ္ န ု ႏ ္ ႏွင့္ သုည ဒသမ ၃ ရာခိင ႈ း ု ္ ္ အသီးသီးရွိေနၿပီး အေရွေ ႏႈနး ့္ ်ဆံး ႕ တာင္အာရွတြင္ အနိမက ႔ု သာ္လည္း လူထဆ ု ျဖစ္ေနသည္။ သိေ ္ ရး က႑ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲ ု က္သြယေ ္ တြငး မႈမ်ားသည္ ေစ်းကြကအ ္ ေလွ်ာ့ေပါ့ေပးမႈႏင ွ အ ့္ တူ ရွိလာခဲသ ့ ည္။ ဆက္သြယေ ို ည္း ၂၀၁၃ ခုႏစ ္ ရး ဥပေဒသစ္တစ္ရပ္ကလ ွ ္ ို ာလက အတည္ျပဳခဲၿ့ ပီး ယင္းသည္ ေကာင္းမြနသ ေအာက္တဘ ့ ပ ္ ည္လ ္ း ု ထ ုံ လုပန ္ ည္းႏွငအ ့္ ညီ ျဖစ္ထြနး ု င ္ ေနသည္။ ႏိင ံ ကာ အတိင ္ တ ္ အတာ ု း ့္ င္းျမင္သာမႈရိစ ျဖင့္ ပြငလ ္ ေအာ္ပေရတာသစ္ ႏွစခ ွ ြာျဖင့္ ဖုနး ု လ ္ က ို ည္း လုပက ္ င ို ခ ္ ြငလ ို စ ့္ င ု ေ ္ င္ထတ ွ ဆာင္ရြကဆ ္ ပးခဲၿ့ ပီး လက္ရိေ ္ ျဲ ဖစ္သည့္ ု င ႏိင ံ င ္ ပ ္ န္းေဆာင္ရြကမ ို ္ ေအာ္ပေရတာကလည္း မၾကာမီ လုပင ္ ည့္ မိတဖ ္ က္ကမ ု ဏ ု ို ေရြးခ်ယ္သြားမည္ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိင ၸ ီတစ္ခက ္ သ ု င ံ ည္ ု ်ဳပ္ကင ဗဟိခ ္ ည့္ ေစ်းကြကတ ို သ ္ စ္ခမ ု ွ လုပင ္ န္းရွငမ ္ စ္ခက ္ ်ားစြာ ပါဝင္ေသာ ေစ်းကြကတ ္ ျပာင္းလဲသြားမည္ျဖစ္သည္။ လူထု ု ို အသြငေ ႇ ိင ေဆြးေႏြးညိႏ ္ မႈလပ ႈ း ု င ္ န္းစဥ္တစ္ချု ဖင့္ ဒုတိယေျမာက္ ဥပေဒျပ႒ာန္းခ်က္တစ္ခက ု လ ္ ၿ့ဲ ပီး အျခားေသာ ကိစရ ို ည္း ေဆာင္ရြကခ ၥ ပ္မ်ားကို ့ ြင္ ကိင လည္း ေနာက္တစ္ဆင္တ ္ ြယေ ု တ ္ ေနၿပီျဖစ္သည္။ ္ ျဖရွငး ၁၄၅။ ႈ ပ ICT ဝန္ေဆာင္မလ ္ န္းမ်ားကို ေထာက္ပျ့ံ ဖည္ဆ ု င ို း ့ ည္းမႈကတ ို ျမႇငျ့္ ခင္းသည္ အလုပအ ္ ကိင ု မ ္ တ ္ ်ား ဖန္တီးျခင္း၊ ကုနထ ္ ပ ု လ ္ ႈ စြမး ု မ ္ ရည္ကို တုိးျမႇင့္ ္ ်ားႏွင့္ ဝန္ေ ျခင္းႏွင့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား၊ ေစ်းကြကမ ္ ဆာင္မလ ႈ ပ ု င ္ န္းမ်ားကို တိး ့ ရွိေစျခင္းမ်ားျဖင့္ ဆင္းရဲႏြမး ု ျမင္ရ ္ ပါးမႈေလွ်ာ့ခ်ျခင္း ္ ၾကာင့္ ျမန္မာႏိင တြင္ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈ ရွိမည္ျဖစ္သည္။ ယင္းအတြကေ ္ က ု င ံ ္ ဆာင္ထားၿပီးျဖစ္သည့္ သိသာ ယခုအခိ်န္ထိ လုပေ ွ းသည့္ တိး ထင္ရာ ႈ ်ားကို တည္ေဆာက္ရန္လအ ု တက္မမ ို ပ္သည္။ မ်ားစြာေသာ အသံး ု ၀င္မမ ႈ ်ားအရ ICT က႑သည္ ႏိင ္ ၏ ု င ံ စီးပြားေရးႏွင့္ ူ ်ား၏ ဘဝမ်ားအတြက္ အသြငက ျပည္သမ ္ း ူ ေျပာင္းေပးႏိင ု မ ္ ည့္ အလားအလာမ်ားရွိသည္။ စီးပြားေရး ဖြ႕ံ ၿဖိဳးထားၿပီးျဖစ္ေသာ ႏိင ္ မ ု င ံ ်ား ု တက္သည့္ ICT လုပင ရွိ အေထာက္အထားမ်ားအရ တိး ့ နရာမ်ားတြငမ ္ န္းသည္ ကမာၻႀကီးရွိ မည္သည္ေ ႈ ရွိသမ ္ ဆို ကြၽမ္းက်င္မမ ူ ်ားမွစ၍ ႈ ိေ ကြၽမ္းက်င္မရ ္ ားမ်ားအတြက္ ကြနပ ွ သာ လုပသ ္ ်ဴတာႏွင့္ အင္တာနက္ရိေ ွ နသည့္ ကာလမ်ားတစ္ေလွ်ာက္ အလုပအ ္ ကိင ္ ခြငအ ု အ ့္ လမ္း ့ံ ပးေသာ ကုမဏ မ်ားကို ေထာက္ပေ ၸ ီသစ္မ်ား ေပၚထြကလ ္ ာျခင္းျဖင့္ အလုပအ ္ ကိင ု မ ု မ ္ ်ားကို ကူညီဖန္တီးေပးႏိင ္ ည္ျဖစ္သည္။ ထိျ႔ု ပင္ ု ထ ပိမ ္ တ ို ိေရာက္သည့္ ICT အေျခခံ ကုနထ ္ ပ ု လ ု မ ္ ႏ ႈ င ္ သံး ွ ့္ ေစ်းကြကအ ္ ရးနည္းလမ္းမ်ားကို အသံး ု ခ်မႈမ်ားႏွင့္ ဆက္သြယေ ု ျပဳျခင္းျဖင့္ အျမတ္ ္ မ်ားလည္း ျပန္လည္ရရွိေစႏိင အစြနး ္ ည္ျဖစ္သည္။ ေနာက္ဆး ု မ ႔ူ န္ေဆာင္မႈ ျဖန္ေ ုံ တြင္ ျပည္သ၀ ္ ီမႈ ႔ ၀ေပးျခင္းသည္ အရည္အေသြး၊ အခ်ိနမ ု တက္ႏင တိျ႔ု ဖင့္ သိသိသာသာ တိး ့ ားသည့္ အင္တာနက္ႏင ို ၿ္ ပီး ေမွ်ာ္လင္ထ ု ိင ွ ့္ မိဘ ု း ္ ဖုနး ္ သံး ု စြမ ႈ ်ားကို အသံး ဲ မ ွ င ု ခ်ျခင္းျဖင့္ ေရာက္ရိႏ ္ ည္။ ို သ ု င ယခု အလားအလာရွိေသာ အက်ဳိးေက်းဇူးမ်ားအရ ႏိင ံ ည္ ယခုအခါ ICT ေစ်းကြကက ္ သ ္ ဖ ို ြငလ ့္ စ ွ မ ႈ ်ား ျပဳလုပထ ္ မ ္ ႈ ္ ားျခင္းကို ယွဥၿ္ ပဳိငမ ု တက္ေရာက္ရိရ အျဖစ္ တိး ို ပ္သည္။ အထူးသျဖင့္ ကမာၻလး ွ န္ တည္ေဆာက္ရန္လအ ုံ ဆိင ု ရ ္ ာ အြနလ ို း ္ င ့္ ီးစပ္သည့္ အလုပ္ ္ ၊ ယင္းႏွငန ္ ခြငအ အကုိငအ ့္ လမ္းမ်ားတြင္ စတင္ပါ၀င္ႏင ို ေ ္ ရးအတြက္ ႏိင ု င ံ တြက္ အေထာက္အကူျဖစ္သည့္ စည္းမ်ဥ္းမူ၀ါဒမ်ားကို ခ်မွတေ ္ အ ္ ပးရန္ ု ပ္သည္။ ထိျ႔ု ပင္ စြမး လိအ ို း ္ ေဆာင္ရည္ပင ု တက္ေစျခင္းႏွငအ ္ တိး ႈ ပ ့္ တူ ဝန္ေဆာင္မလ ု င ္ န္းမ်ား ျဖန္ေ ႔္ ၀ႏိင ္ န္အလိင ု ရ ွ မိဘ ႔ု ာ ို း ု င ္ ႏွင့္ အီလက္ ႈ ်ားကို ထုတလ ထေရာနစ္ လမ္းစဥ္မ်ားႏွင့္ ၀န္ေဆာင္မမ ု သ ္ ပ ု ပ္သည္။ ္ ြားရန္ လိအ (ဃ) ု တက္ၿပီး ပိမ တိး ို း ု ပ ူ ေပါင္းေဆာင္ရြကသ ္ ည့္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆင ို ရ ္ ာႏွင့္ သဘာ၀အရင္းျမစ္ဆင ္ ာ စီမခ ို ရ ႔ မ ံ န္ခ ႈ ်ားျဖင့္ ြဲ မ ္ ြမး ေရရွညစ ို မ ္ ေဆာင္ႏင ႈ ို ေသခ်ာေစျခင္း ္ က ၁၄၆။ ္ ာလတြင္ ဆင္းရဲႏြမး ေရရွညက ္ ပါးမႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရးအတြက္ ျမန္မာႏိင ု င ္ ၏ ွ ့္ ယင္း၏ ေပါႂကြယဝ ံ အရည္အေသြးသည္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ႏင ္ ေသာ ွ က ္ န သဘာဝရင္းျမစ္မ်ားကို မွနမ ံ န္ခ ္ န္ကန္ စီမခ ႔ မ ြဲ အ ္ ေဆာင္ရည္ေပၚတြင္ မူတည္ေနသည္။ စိက ု ပ ႈ ေပၚ ယင္း၏ စြမး ္ ်ဳိးေရး၊ သတၳဳတူးေဖာ္ေရး၊ ူ ေ ခရီးသြားလာေရး၊ သယ္ယပ ္ အင္ ထုတလ ႔ို ဆာင္ေရးႏွင့္ စြမး ္ ပ ု ေ ္ ရးမ်ားအပါအ၀င္ အလုပအ ု ဖ ္ ကိင ္ န္တီးေရးအတြက္ အဓိကက်ေသာ ယင္း ္ တ ၏ ကုနထ ္ ပ ု လ ု မ ္ ႈ စီးပြားေရး လုပေ ္ ဆာင္ခ်က္မ်ားအတြက္ သဘာဝအရင္းအျမစ္မ်ားေပၚတြင္ မီခ ို ႈ မ်ားျပားေနသည္။ ထိေ ွ မ ႔ု ၾကာင့္ ေရရွည္ ႈ ို ေလွ်ာ့ခ်ရန္အတြက္ ႏိင ကာလတြင္ ဆင္းရဲမက ္ သ ု င ံ ည္ထိေရာက္သည့္ အဖြအ ႕ဲ စည္းမ်ားကို တည္ေဆာက္ရန္ႏင ွ ့္ ျမန္မာႏိင ္ ၏ ု င ံ သဘာဝ ွ ့္ သဘာဝရင္းျမစ္မ်ား က႑တြင္ ပူးေပါင္းပါ၀င္ႏင ပတ္ဝန္းက်င္ႏင ္ ည့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမမ ို သ ို ရ ႈ ်ားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏင ္ န္ ု ပ္သည္။ လိအ ၁၄၇။ ု င ေရအားလွ်ပ္စစ္သည္ ျမန္မာႏိင ံ တြက္ အဓိကက်ေသာ သဘာဝအရင္းအျမစ္တစ္ချု ဖစ္သည္။ ေရအားလွ်ပ္စစ္ က႑တြင္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ္ အ ႈ ်ား ံွ မ ု က်ဳိး ႈ လ်ာ့ခ်ရန္အတြက္ အကူအညီျဖစ္ေစသည့္ အလားအလာမ်ားလည္း ရွိေနသည္။ ထိျ႔ု ပင္ ေယဘုယ် လူဦးေရမ်ားကိအ သည္ ဆင္းရဲမေ ့္ တူ ယင္းတိက ေက်းဇူးမ်ားႏွငအ ု န ႔ု ို ေကာင္းစြာ လိက ္ ာေဆာင္ရြကမ ္ ည္ဆလ ို ်င္ ခ်မ္းသာႂကြယ၀ ို ည္း ေ၀မွ်ႏိင ္ မႈကလ ္ ည္ျဖစ္သည္။ ု မ ႔ု သာ္လည္း ၎င္းတိသ သိေ ွ ့္ လူမဆ ႔ု ည္ အကယ္၍ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ႏင ု ရ ႈ ိင ္ ည့္ ေရအားလွ်ပ္စစ္ ္ ာ စာနာေထာက္ထားမႈမ်ားကို ေကာင္းမြနသ ္ ပ ထုတလ ္ ရး အစီအစဥ္ တစ္ခႏ ု ေ ု င ွ မ ့္ န ွ မ ွ က ္ န ု ည္း ျဖစ္ေပၚေစႏိင ္ န္ကန္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြကျ္ ခင္းမရွိလ်ွ င္ ႀကီးမားသည့္ အႏၲရာယ္မ်ားကိလ ု ္ ွ ြင္ ေရအားလွ်ပ္စစ္က႑သည္ ႏိင သည္။ လက္ရိတ ္ တ ု င ု လ ံ ြင္ လွ်ပ္စစ္ထတ ု မ ္ ပ ္ ၏ ႈ ၇၅ ရာခိင ု ႏ ႈ း ္ န ႔ ိသ ္ ခန္ရ ံ ိနး ွ ည္။ မ်ားစြာေသာ စီမက ္ သစ္မ်ား ု တက္မအ သည္ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးတိး ္ အင္က႑အတြက္ အထူးအစီအစဥ္မ်ား ေရးဆြေ ႈ ဆင့္ အမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ ရွိေနၿပီး စြမး ႔ု ဲ နသည့္ ADB ႏွင့္ JICA တိ၏ ံ ိနး အထူးအစီအစဥ္မ်ားအရ ၄၅ ဂီဂါ၀ပ္ ရွိမည့္ စီမက ္ ၅၈ ခုတျ႔ို ဖစ္သည္။ ယင္းတိထ ႔ု မ ဲ ွ အခ်ိဳသ ႕ ည္ လာမည့္ ၅ ႏွစမ ္ တြငး ္ ွ ၁ဝ ႏွစအ ္ ု မ ၿပီးစီးႏိင ္ ိသ ္ ည္ဖြယရ ွ ည္။ ေရအားလွ်ပ္စစ္၏ ျဖစ္ႏင ို ဖ ္ ြယအ ္ က်ဳိးေက်းဇူးမ်ားမ်ားကို သေဘာေပါက္ နားလည္ႏင ္ ရးအတြက္ ျမန္မာႏိင ို ေ ္ ံ ု င 70 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ္ ရအားလွ်ပ္စစ္ စီမက သည္ ေရရွညေ ္ မ်ားအတြက္ ဖြၿ႔ံ ဖိဳးတိး ံ ိနး ႈ လ်ာ့ခ်ေရးအတြက္ အျမင္မ ု တက္ေရးႏွင့္ ဆင္းရဲမေ ု ေသာ အက်ဳိးဆက္မ်ား ့ ားဆံး ု ၍ ကို ေဖာ္ထတ ္ ွ ႏ ဦးစားေပးသတ္မတ ္ င ို ရ ္ န္အလိင ွ အစိး ႔ု ာ ္ ေဆာင္ရည္မ်ား ေပၚတြင္ မွီခရ ု ရ၏ အားေကာင္းသည့္ စြမး ို မည္ျဖစ္သည္။ ႔႕ဲ စည္းဆိင အဖြအ ္ ာ ဖြ႕ံ ၿဖဳိးတိး ု ရ ု တက္မႏ ႈ င ွ ့္ လက္ရိွ ေနာ္ေ၀အစိး ္ ရည္ တည္ေဆာက္မအ ု ရက ဦးေဆာင္ေနေသာ စြမး ္ ်ားက ႈ တြက္ အလွဴရွငမ ့ံ ႏ ေထာက္ပမ ွ ့္ အေတြအ ႈ င ႕ ၾကံဳရွိ ပုဂလ ၢ ိက က႑ လုပင ္ န္းရွငမ ္ ်ား ပါ၀င္ေဆာင္ရြကျ္ ခင္းက ျမန္မာႏိင ္ ၏ ု င ံ ေရအားလွ်ပ္စစ္ က႑ ေရရွည္ ု တက္ေရးအတြက္ အေရးပါလွသည္။ ဖြၿ႔ံ ဖိဳးတိး ၁၄၈။ ို ရ သဘာဝပတ္၀န္းက်င္ဆင ္ ႏ ္ ာ ေရရွညခ ို မ ံ င ္ အ ႈ တြက္ အေရးတႀကီး ေဆာင္ရြကရ ္ မည္က ့ ိစသ ွ း ၥ ည္ ဧရာဝတီ ျမစ္ဝမ ံ န္ခ ္ ေဒသကို ဘက္စံု စီမခ ြဲ ပ ႔ မ ႈ င္ ို ဖ ျဖစ္ၿပီး ယင္းေဒသသည္ ျဖစ္ႏင ္ ာ ဖြြ႕ံ ၿဖိဳးတိး ္ ြယရ ႈ ်ားကို အျပည္အ ု တက္မမ ့ ဝ အသံး ု ခ်ႏိင ု ရ ္ န္အတြက္ ျမန္မာႏိင ္ ၏ ု င ံ ္ ေဆာင္ရည္ပင စြမး ္ တြင္ ို း ွ း မူတည္ေနသည္။ ဧရာဝတီ ျမစ္ဝမ ု င ္ ေဒသသည္ ႏိင ံ ္ ၏ ုံ အျဖစ္ တင္စားေခၚဆိႏ အသည္းႏွလး ု င ို ၿ္ ပီး ႏိင ု င ံ ္ ၏ ္ ေျမ၏ ၆၀ ရာခိင ကုနး ္ န ု ႏ ္ ႈ း ႔ ိၿွ ပီး လူဦးေရ ၇၀ ရာခုိငႏ ခန္ရ ႈ း ္ န ု ရ ္ ေနထိင ံ ျမစ္မ်ားတြင္ ပါ၀င္ေသာ ျမစ္တစ္ခု ္ ာေဒသလည္းျဖစ္သည္။ ယင္းျမစ္သည္ ကမာၻ၏ အႀကီးဆုး ္ ဥ္ ပ်မ္းမွ် ကုဗမီတာ ၄၀၀ ဘီလီယေ ျဖစ္ၿပီး ႏွစစ ု ႏ ံ က်ာ္ စီးဆင္းေနသည္။ ယင္းသည္ မဲေခါင္ျမစ္၏ ၈၅ ရာခိင ႈ း ္ န ္ ႏွင့္ ညီမ်ွ သည္။39 ျမန္မာ ု င ႏိင ံ ္ ၏ ု တက္မမ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးတိး ္ ႏိင ႈ ်ားကို ေပးစြမး ု ဆ ္ း ုံ ျဖစ္ေသာ အခြငအ ွ ့္ တိက ့္ လမ္းမ်ားစြာသည္ ေရထုႏင ္ က ု ႐ ို ေ ို ္ သက္ဆင ္ နၿပီး အထူးသျဖင့္ ို နရၿပီး စိက ဧရာဝတီျမစ္တြင္ မွီခေ ္ ်ဳိးေရးထြကက ု ပ ု မ ္ န ္ ်ားတြင္ တိး ု ျမင့္ ထုတလ ္ ပ ု ျ္ ခင္းႏွင့္ ကုနသ ္ မ ္ ြယမ ္ ပ ႈ ်ား၊ ေရအားလွ်ပ္စစ္ ထုတလ ္ ရး ု ေ ္ န္းမ်ား ႏွင့္ ျမစ္မ်ား၊ ဆိပက လုပင ု င ္ မ္းမ်ားမွတဆင့္ ႏိင ္ တ ံ ြငး ္ ႏွင့္ ေဒသတြငး ႔ု ဆာင္ေရး စနစ္မ်ားကို တိး ္ ပိေ ု ခ်ဲ႕ ျခင္းတိ႔ု ပါ၀င္သည္။ ၁၄၉။ ွ း ျမစ္ဝမ ံ န္ခ ္ ေဒသစီမခ ြဲ အ ႔ မ ႈ ေပၚ ကြျဲ ပားျခားနားမႈမ်ားရွိသည့္ ခ်ဥ္းကပ္ေဆာင္ရြကမ ္ ပ ႈ စ ံ စ္ခသ ုံ တ ု င ု ည္ ျမန္မာႏိင ံ ြင္ ေရရွည္ ဖြၿ႔ံ ဖိဳးတိး ္ တ ု တက္ေရးတြက္ အဓိက အႏၲရာယ္တစ္ချု ဖစ္ေနေသာ္လည္း ယခုအခါ ယင္းျပႆနာကို ကိင ု တ ္ ျဖရွငး ္ ြယေ ္ ရန္ အားထုတေ ု ရက႑ ္ နၿပီျဖစ္သည္။ အစိး ္ ဆာင္ရြကေ ္ အားနည္းခ်က္မ်ားေၾကာင့္ျမစဝွမး တြင္အင္စတီက်ဴးရွငး ္ ဆာင္မမ ္ ေဒသတြင္စီးပြားေရးလုပေ ႈ ်ားသည္ကြျဲ ပားျခားနားသည့္နည္းလမ္းတစ္ရပ္ ု ေ ျဖင့္ ဆက္လက္လပ ္ ည္တႏ ္ ဆာင္ခၿ့ဲ ပီး ေရရွညတ ံ့ င ို မ ္ အ ္ က်ဳိးဆက္မ်ားကို ထည္သ ႈ တြက္ ေရရွညအ ္ စဥ္းစားျခင္းမရွိေပ။ ဧရာဝတီျမစ္ ့ ြငး ့္ ေရးမ်ားႏွင့္ မ်ားျပားသည့္ အႏၲရာယ္ဆး ၏ အခြငအ ု တ ို က်ဳိးမ်ားကို ကိင ္ ျဖရွငး ္ ြယေ ွ ့္ အမ်ဳိးသား ေရအရင္းအျမစ္ ေအဂ်င္စီမ်ားအၾကား ္ ရန္ႏင ု တ ကြျဲ ပားမႈမ်ားကို ကိင ္ ျဖရွငး ္ ြယေ ွ ္ ဇူလင ္ ရန္အတြက္ အမ်ဳိးသားေရအရင္းအျမစ္ ေကာ္မတီ (NWRC) ကို ၂ဝ၁၃ ခုႏစ ္ က သမၼတ၏ ို လ ႕ဲ ည္းခဲၿ့ ပီးျဖစ္သည္။ ထိျ႔ု ပင္ ကမာၻဘ အမိနျ႔္ ဖင့္ ဖြစ ု ရကို ဘ႑ာေရးဆိင ႔ ဏ္ကလည္း ျမန္မာအစိး ု ရ ္ ာႏွင့္ နည္းပညာပိင ု း ္ ဆိင ္ ာ ေထာက္ပမ ု ရ ႈ ်ား ႔ံ မ ္ န္စီစဥ္ေနသည္။ယင္းအတြကေ ျပဳလုပရ ့ ္ ၾကာင္အထူ းသျဖင္စိ ့ က ု ပ ္ ်ဳိးေရးက႑တြငႀကီ ု င ္ းမားေသာအေျခခံအေဆာက္အအံဆ ္ ာရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ို ရ ံွ ႈ ္ ်ဳပ္ေရးႏွင့္ စက္မဇ မ်ား၊ ေရအားလွ်ပ္စစ္က႑၊ 40ေရေၾကာင္းက႑၊ ေဒသအုပခ ု ဆ ႈ န ္ င ို ရ ္ ာ ေရေပးေ၀မႈႏင ႔္ စ္ေရမ်ားကို ျပန္လည္ ျပဳျပင္ႏင ွ ့္ စြနပ ို ္ ွ း ျခင္းမ်ားပါ၀င္ေသာ ျမစ္၀မ ံ ိနး ္ ေဒသရွိစီမက ္ မ်ားႏွင့္ စီးပြားေရး လုပေ ္ ဆာင္မမ ႈ ်ားကို စီမခ ံ န္ခ ြဲ က ႔႕ မ ႈ တြက္ ျပည္သ႔ူ ႈ ို ေပါင္းစည္းခ်ဥ္းကပ္မအ ႕ဲ စည္းမ်ားကို အခ်ဳိးက်ႏွင့္ တိး က႑ အဖြအ ႕ ြားႏိင ု ခ်ဲသ ္ ည္ျဖစ္သည္။ ု မ ၁၅ဝ။ ု ို က်ယ္ျပန္ၿ႔ ပီး ခိင သဘာ၀အရင္းအျမစ္မ်ားအေပၚ ပိမ ္ ာသည့္ စီမခ ု မ ႔ မ ံ န္ခ ြဲ ႏ ႈ င ွ ့္ ပိမ ို ်ယ္ျပန္ေ ု က ု င ႔ သာ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္သည္ ျမန္မာႏိင ံ ြင္ ္ တ ဆင္းရဲမႏ ႈ း ႈ န ္ ေလွ်ာ့ခ်ရန္ႏင ွ ့္ ေရရွညစ ု တက္ရန္အတြက္ အေရးႀကီးသည္။ ဧရာ၀တီျမစ္အျပင္ ျမန္မာႏိင ု င ္ ီးပြားေရး တိး ္ သ ံ ည္ သဘာဝဓာတ္ေငြ႕ ္ ၿပီး အေတာ္အသင့မ မ်ားလည္း ေပါႂကြယဝ ွ းသည့္ တြငး ္ ်ားျပားေသာ ေရနံမ်ားႏွင့္ သိသာထင္ရာ ္ တၳဳမ်ားလည္း ရွိသည္ (ADB, 2012a) ္ ထြကသ ႔ု ည္ ျမန္မာႏိင ယင္းတိသ ္ ၏ ု င ံ ု တက္မက တိး ႈ ႑မ်ားတြင္ ပါ၀င္ၿပီး (ADB, 2012b)၂၀၀၁ ခုႏစ ွ မ ွ အ ္ ွ ၂၀၀၆ ခုႏစ ္ တစ္ႏစ ္ တြငး ္ ာ ွ တ ု တက္မႈ ၁၅ ဒႆမ ၅ ရာခိင တိး ္ န ု ႏ ႈ း ္ ျဖင့္ စာရင္းတင္ႏင ို ခ ္ သ ္ ည္းမွာပင္ ယင္းတိက ့ဲ ည္။ တစ္ခ်ိနတ ္ ရး ႔ု ို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရြကေ ု လာက္သည့္ ေစာင္ၾ့ ကည္က အတြက္ လံေ ္ ပးမႈမ်ား၊ မူ၀ါဒမ်ားႏွင့္ ေနရာတက် စည္းမ်ဥ္းမ်ားႏွင့္ စြမး ့ ာကြယေ ္ ေဆာင္ရည္မ်ားမရွိလ်ွ င္ ယခု ္ ဆာင္မမ လုပေ ႈ ်ားသည္ နဂိအ ု တိင ု း ္ ျပန္မရႏိင ္ သာ ေဂဟစနစ္ပ်က္ဆီးမႈမ်ား၊ သစ္ေတာျပဳန္းတီးမႈမ်ား၊ ေရထုႏင ု ေ ွ ့္ ေလထု ညစ္ညမ္းမႈမ်ား ု သ ကို ဦးတည္ေစႏိင ွ ့္ သစ္မဟုတသ ္ ည္။ သစ္ႏင ္ န ္ ည့္ သစ္ေတာထြကက ု မ ္ ်ားကို မွီခေ ို နၿပီး သန္ရ ွ း ႔ င ္ မ်ားမွ ေသာက္သး ္ မႈမရွိသည့္ တြငး ုံ ေရမ်ား ု စြေ ကို သံး ္ ပါးသည့္ ျပည္သမ ဲ နေသာ ဆင္းရဲႏြမး ူ ်ားသည္ ထိက ု သ ့ဲ ေ ိ႔ု သာ သဘာ၀ပတ္၀န္း ို ရ ္ က်င္ဆင ု က်ဳိးအမ်ားစုကို ထိခက ္ ာ ဆိး ို ္ ခံစားရ ု သ ႏိင ္ သ ္ ည္။ သဘာဝအရင္းအျမစ္ ထုတယ ူ း ုံ စြမ ဲ ၏ ႈ သိသာသည့္ အပိင ္ တစ္ရပ္သည္ တိင ု း ္ ရင္းသား လူနည္းစု နယ္ေျမမ်ားႏွင့္ အုပခ ု း ္ ်ဳပ္မႈ ္ ၾကာင့္ တိင အားနည္းသည့္ ေနရာမ်ားတြင္ ျဖစ္ေပၚခဲၿ့ ပီး ယင္းအတြကေ ္ ရင္းသား လက္နက္ကင ု း ္ ပ္ဖမ ို တ ႔ု ၾကား ႕ြဲ ်ားႏွင့္ ဗဟုိအစုိးရတိအ ္ င္းရဲႏြမး ပဋိပကၡမ်ားကို ျဖစ္ေပၚေစၿပီး ေရရွညဆ ႔ု လ ္ ပါးျခင္းႏွင့္ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးမႈ အားနည္းျခင္းတိက ို ည္း ျဖစ္ေပၚေစသည္။ ၁၅၁။ ို င တစ္ႏင ံ း ္ လ ုံ အတုိငး ္ အတာျဖင့္ သေဘာတူညီေသာ အေကာင္းဆံး ု အေလ့အထမ်ားကို အေျခခံထားသည့္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ႏင ႈ ိင ွ ့္ လူမဆ ္ ာ ု ရ ု ို ဖြ႕ံ ၿဖိဳးတိး အကာအကြယ္ ေဘာင္တစ္ခက ္ ဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ဆင ု တက္ေစျခင္းသည္ ေရရွညသ ို ရ ္ ာ တည္တမ ့ံ မ ု ည ႈ ်ားႏွင့္ ကိက ္ ီသည့္ နည္းလမ္း တစ္ရပ္ျဖင့္ အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ နယ္ေျမမ်ားတြင္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ႈ ်ားကို ဆက္လက္လပ ံွ မ ္ ဆာင္ႏင ု ေ ္ န္ အေရးႀကီးလွသည္။ သဘာဝပတ္၀န္းက်င္ဆင ို ရ ို ရ ္ ာ ွ သာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ တာ၀န္ရိေ ႈ ်ားႏွငပ ံွ မ ု င ့္ တ္သက္၍ ျမန္မာႏိင ္ ရ ံ ိက ွ မ ၸ ီမ်ား၊ အစုိးရအတြငး ု ဏ ု ိလ ္ ႏွင့္ ျပင္ပၾကားတြင္ အသိပညာ တစ္ခရ ွ ာျခင္းမွ ့္ လမ္းတစ္ခု ေပၚထြကလ တဆင့္ အဓိကအခြငအ ္ ည္းတြင္ စီစဥ္ထားသည့္ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ္ ာသည္။ တစ္ခ်ိနတ ံွ မ ႈ ်ားသည္ တစ္ႏင ို င ္ လ ုံ အတိင ံ း ္ ု း 39 ၃၀ ဧရာ၀တီျမစ္၏ တစ္ႏွစ္တာ ပမာဏမ်ား (၄၁၀ bcm) ႏွင့္ မဲေခါင္ျမစ္ (၄၇၅ bcm) တို႔ကိုျမန္မာအစိုးရႏွင့္ မဲေခါင္ျမစ္ ေကာ္မရွင္တို႔က အသီးသီး ေဖာ္ျပခဲ့ၾကသည္။ မႀကာေသးမီက ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ စာတမ္း (Robinson et al.၂၀၀၇) အရ ဧရာ၀တီျမစ္ ၏ ပမာဏသည္ ပိုမိုျမင့္တက္ႏိုင္ၿပီး ကုဗမီတာ ဘီလီယံ ၄၂၀ မွ ၄၄၀ (+/- ၄၈ bcm) ထိရွိႏိုင္သည္။ 40 စုစုေပါင္းအားျဖင့္ ဧရာ၀တီျမစ္သည္ စုစုေပါင္းေရအားလွ်ပ္စစ္ အရင္းအျမစ္မ်ား၏ ခန္႔မွန္းေျခအားျဖင့္ ၁၀၀,၀၀၀ မီဂါ၀ပ္ ရွိေနသည္။ ဧရာ၀တီျမစ္တစ္ခုတည္းသည္္ တပ္ဆင္ထားၿပီးျဖစ္သည့္ ျဖစ္ႏိုင္ဖြယ္ရာ စြမ္းရည္၏ ၃၈,၀၀၀ ရွိမည္ဟု ယူဆရသည္။ လက္ရွိ ရွိေနေသာ ေရအားလွ်ပ္စစ္ စက္ရံုမ်ား၏ စုစုေပါင္းတပ္ဆင္ထားေသာ စြမ္းရည္သည္ ၂, ၆၆၀ မီဂါ၀ပ္ျဖစ္သည္။ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 71 ု ို အေျခခံထားေသာ သဘာဝပတ္၀န္း အတာျဖင့္ သေဘာတူထားသည့္ မူေဘာင္တစ္ခက ွ ့္ လူမဆ ္ က်င္ႏင ို ရ ႈ င ္ ာ အက်ဳိးဆက္မ်ားအကဲ ႔ု ည္ ေႏွာင္ေ ျဖတ္ခ်က္မ်ားကုိ ျဖတ္ေက်ာ္ထားသည့္ အေထာက္ အထားမရွိပါက ယင္းတိသ ႕ ာရ ့ ႏွးၾကန္ၾ႔ ကာမႈမ်ား အၾကီးအက်ယ္ ၾကံဳေတြလ ု သ ႏိင ႔ု ၾကာင့္ ေရွဆ ္ ည္။ ထိေ ႕ က္လက္၍ လုပေ ္ ဆာင္ရမည့္ အဓိကဦးစားေပးအရာသည္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ႏင ွ ့္ လူမဆ ို ရ ႈ င ္ ာ အကာအကြယ္ ို င မ်ားအတြက္ တစ္ႏင ္ လ ံ း ုံ အတိင ု း ု ို ျပင္ဆင္ ေဖာ္ထတ ္ အတာျဖင့္ သေဘာတူထားသည့္ မူေဘာင္တစ္ခက ု ျ္ ခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ၁၅၂။ ု င အလားတူပင္ ျမန္မာႏိင ံ သဘာဝ သယံဇာတ အရင္းအျမစ္မ်ားမွ ရရွိသည့္ တိင ္ ၌ ု း ္ ျပည္၏ဝင္ေငြကို စီမခ ံ န္ခ ြဲ င ႕ ႏ ္ ည့္ မူေဘာင္တစ္ခု ေကာင္းစြာ ို သ ႕ ိရ မရွိေသးသည္ကို ေတြရ ု ေ ွ ပါသည္။ ထိမ ူ ဘာင္သည္ ေရရွညတ ္ ည္တေ ံ့ သာ ဖြ႕ံ ၿဖိဳးတိး ႈ ်ား ျဖစ္ေပၚေစရန္ အာမခံေပးႏိင ု တက္မမ ္ ည္ ျဖစ္သည္။ ု မ ့ ည့္ အတိင အထက္တြင္ တင္ျပခဲသ ု း ္ သဘာဝအရင္းအျမစ္မွ ရရွိသည့္ တိင ု း ္ ျပည္၏ ၀င္ေငြသည့္ ျပည္သဘ ို သ ႔ူ ႑ာေငြမ်ား ရရွိႏင ္ ည့္ အဓိက ု တက္မ်ားျပားလာမည့္ သဘာဝဓာတ္ေငြေ လမ္းေၾကာင္းတစ္ချု ဖစ္ၿပီး တိး ႕ ျမသစ္မ်ားႏွင့္ စီစဥ္လ်က္ရိသ ွ ည့္ ေရနံထတ ု လ ္ ပ ္ မ ု မ ႈ ်ားေၾကာင့္ ု င္ေငြသည္ ပိမ ထိ၀ ို း ု တ ို လာမည္ ျဖစ္သည္။ အျခားႏိင ု င ္ မ ံ ်ား၏ အေတြအ ႔ င ႕ ႀကံဳမ်ားအရ ကမာၻႏ ္ ေ ို င ံ ရးႏွင့္ စီးပြားေရးျဖစ္စဥ္မ်ား အေပၚတြင္ ို ားႏွင့္ ေစ်းႏႈနး ၀ယ္လအ ွ သည့္ ၀င္ေငြသည္ တည္ၿငိမမ ္ မ်ား တည္မီေနေသာေၾကာင့္ လက္ရိွ သဘာဝအရင္းအျမစ္မရ ႈ ရွိေပ။ ထုျိ႔ ပင္ ္ မ ို မ သဘာ၀အရင္းအျမစ္မ်ား ရရွိႏင ႈ ည္ အကန္အ ္ သ ႔ သတ္ရိေ ွ နရာ အနာဂတ္မ်ဳိးဆက္သစ္မ်ားအတြက္ ေမွ်ာ္မန ွ း ံ န္ခ ္ ၿပီး ေကာင္းစြာ စီမခ ႔ ြဲ ု ရ ႏိင ့ လ်ာ္သည့္ မူေဘာင္တစ္ခု မရွိပါက သဘာဝအရင္းအျမစ္မ်ားမွ ရရွိသည့္ ဝင္ေငြ မတည္ၿငိမမ ္ န္ အေရးႀကီးပါသည္။ သင္ေ ႈ ျပည္သ႕ူ ္ က ံ စြမ ဘ႑ာေငြ သုး ႈ ြင္ မလိလ ဲ တ ္ ႈ ေပၚေပါက္လာႏိင ု ားအပ္သည့္ မတည္ၿငိမမ ္ ါသည္။ အလားတူ သဘာဝအရင္းအျမစ္ ဘ႑ာေငြမ်ားကို ု ပ ုံ စြျဲ ခင္းသည္ ေနာက္လာမည့္ မ်ဳိးဆက္မ်ားအတြက္ ေရရွညဖ မဆင္မျခင္သး ု တက္မက ္ ၿ႕ြံ ဖိဳးတိး ္ ေျခာက္မႈ တစ္ရပ္ပင္ျဖစ္သည္။ လက္ရိွ ႈ ို ၿခိမး ္ ြင္ ျမန္မာႏိင အခ်ိနတ ္ တ ု င ံ ြင္ သဘာဝ အရင္းအျမစ္မွ ရရွိသည့္ ဝင္ေငြမတည္ၿငိမမ ္ က ႈ ို စီမခ ံ န္ခ ြဲ င ႔ ႏ ္ ည့္ မူေဘာင္ တစ္ခု မရွိေသးေခ်။ ို မ ု ႔ို မူေဘာင္တစ္ခက ထိသ ို မ ု ို တည္ေဆာက္ႏင ွ ာ ၀င္ေငြမ်ားမ်ားရသည့္ ႏွစမ ္ သ ု ြင္ ္ ်ားတြင္ စုေဆာင္းထားၿပီး အလယ္အလတ္ ကာလတစ္ခတ ္ ခ်ိနဆ အသုး ံ ျပဳျခင္းျဖင့္ ဘ႑ာေရးအရ ၾကားခံအေနအထားတစ္ခက ု ို ဖန္တီးေပးႏိင ု မ ွ း ္ ည္ျဖစ္ၿပီး အနာဂတ္မ်ဳိးဆက္အတြက္ ေမွ်ာ္မန ္ ု င ေဆာင္ရြကျ္ ခင္းဟုလည္း ဆိႏ ္ ါသည္။ ို ပ ၁၅၃။ ံ န္ခ သဘာဝအရင္းအျမစ္မွ ရရွိသည့္ ၀င္ေငြကို စီမခ ႕ ရ ြဲ ာတြင္ ပြငလ ့္ င္းျမင္သာမႈရိေ ္ မ ွ စရန္ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြကမ ႈ ်ား ရွိေသာ္လည္း ဆက္လက္ အားနည္း ံ ၊ ေနဆဲျဖစ္ၿပီး တာဝန္ခမ ႈ မွ်တမႈအပိင ု း ္ ည္း အားနည္းခ်က္မ်ား ရွိသည္။ သေဘာတူညီခ်က္မ်ားခ်ဳပ္ဆမ ို ၊ ္ တြငလ ႈ ကုမဏ ၸ ီမ်ား၏ ေငြေပးေခ်မႈမ်ား၊ ွ း ဝင္ေငြ ပမာဏ၊ ရရွိရန္ ေမွ်ာ္မန ္ ထားသည့္ ဝင္ေငြ၊ ဝင္ေငြ၏ မည္မ်ွ ပမာဏကို တိင ု း ္ ျပည္၏ ဘတ္ဂ်က္တြင္ ထည္သ ့ ြငး ဲ ည္ ဆိသ ္ ေရးဆြမ ု ည့္ ူ ိရိႏ အခ်က္မ်ားကို အမ်ားျပည္သသ ွ င ို ရ ္ န္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ရရွိႏင ို ျ္ ခင္းလည္း မရွိေပ။ ထုျိ႔ ပင္ ျမန္မာႏိင ္ သ ု င ံ ည္ ကမာၻေပၚတြင္ ္ ၊ နီလာႏွင့္ ပတၱျမားမ်ား ထိပတ ေက်ာက္စိမး ္ ပ ္ န္းထုတလ ု သ ္ ည့္ ႏိင ု င ံ စ္ချု ဖစ္ေသာ္လည္း ထိအ ္ တ ု ေရးႀကီးသည့္ သဘာ၀ရင္းျမစ္ ၀င္ေငြမ်ား ့ ြငး ကို ထည္သ ွ နပါေသးသည္။ ေက်ာက္မ်က္ရတနာမ်ားေရာင္းခ်ရာမွ ရရွိသည့္ ၀င္ေငြမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ သတင္းအခ်က္ ္ ရန္ က်န္ရိေ ို မ အလက္မ်ား ရရွိႏင ႈ ာ ္ မ ွ အလြနခ ္ က္ခသ ဲ ည္။ ေရာင္းခ်မႈႏင ံ မ ွ ့္ ပတ္သက္သည့္ စာရင္းဇယားႏွင့္ အစီရင္ခမ ႈ ်ားမွာ အားနည္းလ်က္ရိၿွ ပီး နယ္စပ္ ္ လ့ရိၾွ ကသည္။ နိဂး ေဒသမ်ား၌ တရားဥပေဒျပင္ပတြင္ အေရာင္းအ၀ယ္ အမ်ားစုျပဳလုပေ ု င ံု ခ်ဳပ္ေျပာရလွ်င္ ျမန္မာႏိင ံ သဘာ၀ သံယဇ ္ ၏ ံ ာတ ႔ ရွညၾ္ ကာဆုး မ်ားသည္ ကမာၻအ ံ လက္နက္ကင ို ပ ္ ဋိပကၡမ်ား ျဖစ္ပြားလ်က္ရိသ ွ ည့္ တိင ္ ရင္းသားေဒသမ်ားတြင္ တည္ရိေ ု း ွ နၾကၿပီး ထို သယံ ့ င္လ်ွ င္ ပဋိပကၡမ်ားကို သက္ဆး ဇာတမ်ားေၾကာင္ပ ္ စသည္။ ပြငလ ို ရွညေ ့္ င္းျမင္သာမႈႏင ွ ့္ တာ၀န္ခမ ံ ဆ ို ရ ႈ င ္ ်က္မ်ား ္ ာ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြကခ ္ ထြကမ သည္ သဘာ၀ သယံဇာတတြငး ု လ ္ ်ား တူးေဖာ္ထတ ္ ပ ု ေ ္ ရး ပြငလ ့္ င္း ျမင္သာမႈဆင ္ ာ အဖြ၀ ို ရ ု င ႕ဲ င္ EITI ႏိင ္ ျံ ဖစ္ေရး ေဆာင္ရြကျ္ ခင္းျဖင့္ တိး ု တက္မမ ွ ာသည္ဟု ေျပာႏိင ု သ ႈ ်ား ရိလ ္ ည္။ ျမန္မာသည္ လက္ရိတ ႕ဲ င္ ႏိင ွ ြင္ EITI အဖြဝ ု င ံ ေျခအေနကို ရရွိထားသည္။41 သိေ ႔ု သာ္ ္ အ ္ မည္အ ဆက္လက္ ေဆာင္ရြကရ ွ နပါေသးသည္။ အထူးသျဖင့္ သဘာ၀ သယံဇာတမ်ား ထြကရ ့ ရာမ်ား က်န္ရိေ ွ ည္ေ ္ ိသ ူ ်ား ့ ဒသမ်ားမွ ျပည္သမ ု း အေနျဖင့္ သယံဇာတမွရသည့္ ဝင္ေငြကို တိင ္ ျပည္ တစ္ခလ ု း ံု အတြက္ ခြေ ဲ ဝသုး ဲ ာတြင္ မွ်တမႈရိသ ံ စြရ ွ ည္ဟု ယုၾံ ကည္လာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ ေပးရဦးမည္ ျဖစ္သည္။ ၁၅၄။ ု င ျမန္မာႏိင ံ ြင္ ၿမိဳ႕ ျပသိ႕ု ကူးေျပာင္းေရာက္ရိမ ္ တ ွ ႏ ႈ န ႈ း ္ ႏွင့္ ၿမိဳ႕ ျပေဒသရွိ ဆင္းရဲႏြမး ႈ း ္ ပါးမႈႏန ့ ားေနျခင္းေၾကာင့္ ေရရွည္ တည္တမ ္ ျမင္မ ံ့ ည့္ ၿမိဳ႕ ျပဖြၿြ႔ံ ဖိဳး ု တက္ေရးကိလ တိး ု ည္း လုပေ ္ ဆာင္သြားရန္အေရးႀကီးေၾကာင္း သိရိႏ ွ င ္ ည္။ လက္ရိွ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမမ ို သ ု င ႈ ်ားေၾကာင့္ ႏိင ္ တ ံ ြငး ံွ ႈ ္ သုိ႔ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ႈ း မ်ား ဝင္ေရာက္လာရာတြင္ ေက်းလက္ေဒသႏွင့္ ႏိင ္ ်ွ င္ အေျခခံအေဆာက္အအံဆ ္ ယွဥလ ု င ို ရ ္ ာႏွင့္ ၀န္ေဆာင္မမ ု ို ေကာင္းမြနသ ႈ ်ား ပိမ ္ ည္ ္ ာ အေျခခ်လာၾကသည္။ အလားတူ အလုပအ အဓိက ၿမိဳ႕ ႀကီးမ်ားႏွင့္ အျခားေသာ ၿမိဳ႕ ျပေဒသမ်ားတြငသ ု ္ ရွာေဖြၾကေသာ လူအမ်ားစု ္ ကိင ္ ည္း ၿမိဳ႕ ျပမ်ား၊ ၿမိဳ႕ ႀကီးမ်ားဆီသ႔ို စုျပံဳဝင္ေရာက္လာၾကသည္။ ျမန္ဆ သည္လ ႈ ပ ္ န္ေသာ စက္မလ ္ န္းတည္ေထာင္မမ ု င ႕ နလူဦး ႈ ်ားႏွင့္ ၿမိဳေ ု င ေရမ်ားျပားလာျခင္းသည္ ႏိင ံ ၿမိဳမ ္ ၏ ့္ င္း၏ ပတ္၀န္းက်င္အတြက္ ဖိအားမ်ား က်ေရာက္ႏင ႕ ်ားႏွငယ ္ ါသည္။ မ်က္ျမင္ အေထာက္အထား ို ပ ွ ႏ မ်ားက ၿမိဳ႕ ျပသုိ႔ ကူးေျပာင္း ေရာက္ရိမ ႈ န ႈ း ္ သည္ ျမင္မ ့ ားေနသည္ကို ေတြႏ ို ေ ႕ င ္ သာ္လည္း ယင္းႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ တိက်ေသာ သတင္းအခ်က္ ု ေ အလက္မ်ား မရႏိင ္ သးပါ။ 41 EITI ႏိုင္ငံတကာ ဘုတ္အဖြဲ႕က အျခားေသာ ႏိုင္ငံမ်ားအၾကားတြင္ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ အစိုးရ၊ လူမႈအသိုင္းအ၀ိုင္းႏွင့္ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားထံမွ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား ျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းထားေသာ က႑မ်ဳိးစံုတြင္ ဦးေဆာင္ပါ၀င္သူအုပ္စု တစ္ခုကို ေနရာတက် ေအာင္ျမင္စြာ ထူေထာင္ႏိုင္သည္ဟု အတည္ျပဳထားသည္ကိုဆိုလိုသည္။ EITI အဖြဲ႕၀င္ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံအေနျဖင့္ ယခုအခါ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ယင္း၏ တစ္ႏွစ္တာ EITI အစီရင္ခံစာတြင္ သတၳဳထုတ္ယူသံုးစြဲျခင္းနွင့္ ပတ္သက္၍ သတင္းအခ်က္အအလက္မ်ားကုိ လူသိရွင္ၾကား ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားရန္လိုအပ္လာၿပီျဖစ္သည္။ ယင္းတြင္ ေငြေပးေခ်မႈနွင့္ အခြန္ဘ႑ာေငြဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ား၊ ထုတ္လုပ္မႈအခ်က္အလက္၊ လိုင္စင္မ်ားကုိ ခ်ထားေပးမႈဆိုင္ရာ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား၊ လိုင္စင္ရရွိသူမ်ား၏ အမည္မ်ား ႏွင့္ သတၳဳတူးေဖာ္ထုတ္ယူျခင္း လုပ္ငန္းနွင့္ ပတ္သက္သည့္ အျခားေသာ သက္ဆိုင္သည့္ အေၾကာင္းအရာ အခ်က္အလက္မ်ားပါ၀င္သည္။ ပထမဦးဆံုး EITI အစီရင္ခံစာကို တင္ျပရန္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အခ်ိန္ ၁၈ လရွိသည္။ 72 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ၁၅၅။ ု တက္မက ေရရွည္ ၿမိဳ႕ ျပဖြၿ႔ံ ဖိဳးတိး ့္ င္ေဆာင္ရြကျ္ ခင္းသည္ မတူညီသည့္ အဆင္မ ႈ ို ျမႇငတ ္ ြားရမည့္ လုပင ့ ်ားစြာျဖင့္ ေရရွည္ ေဆာင္ရြကသ ္ န္းစဥ္တစ္ခု ္ ဆာင္မမ ျဖစ္ေသာ္လည္း အနာဂတ္အတြက္ အုတျ္ မစ္ခ်သည့္ အေနျဖင့္ အခ်ဳိ႕ အေရးႀကီးသည့္ ပထမအဆင့္ လုပေ ္ ားႏိင ႈ ်ားကို ေဆာင္ရြကထ ္ ည္။ ု သ ု င အထူးသျဖင့္ ျမန္မာႏိင ံ တြက္ သင္ေ ္ အ ့ တာ္သည့္ ၿမိဳ႕ ျပစီမက ံ ိနး ္ တြင္ စတင္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏရ ွ ့္ ေရရွည္ ၿမိဳ႕ ျပေဒသ ဖြၿ႔ံ ဖိဳးတိး ံွ န္ႏင ႈ တြက္ ု တက္မအ ႕ဲ စည္းမ်ား တိး မူ၀ါဒမ်ား၊ အဖြအ ္ န္ အေရးႀကီးသည္။ လက္ရိွ မ်ဳိးဆက္ႏင ု အားျဖည့္ ေဆာင္ရြကရ ွ ့္ အနာဂတ္မ်ဳိးဆက္မ်ားအတြက္ ေရြးခ်ယ္ ႔ တ္မထားဘဲ ၿမိဳ႕ ျပအတြငး စရာမ်ားကို ကန္သ ု ဆိး ္ ႏွင့္ ပတ္၀န္းက်င္၌ အက်ဳိးဆက္မ်ား ဆိး ု ရြားရြား မျဖစ္ေပၚလာေစရန္ လူမအ ႈ သိင ု း ု း ္ အ၀ိင ္က ု ားသည့္ ဘ၀အဆင္အ လိလ ု ဆ ့ တန္းမ်ဳိးကို ပိင ္ င ို ႏ ္ င ို သ ႕ ယ္မ်ားအျဖစ္ ေပၚေပါက္လာေစရန္ ရည္မန ္ ည့္ ၿမိဳ႕ ႀကီးၿမိဳင ္ ခ်က္ထား ေဆာင္ရြကသ ွ း ္ င့္ ္ ်ားကို ေဖာ္ေဆာင္ေပးျခင္းျဖင့္ စက္မလ သည္။ အလယ္အလတ္ကာလတြင္ အထူးစီးပြားေရးဇုနမ ု င ႈ ပ ု စ ္ န္းမ်ား ပိမ ု တက္လာ ို နစ္တက် တိး ႕ ယ္မ်ား အတြက္ ဖိအားမ်ား ေလ်ာ့နည္း သက္သာေအာင္ ေဆာင္ရြကႏ မည္ျဖစ္ၿပီး ၿမိဳ႕ ႀကီးၿမိဳင ို မ ္ င ္ ည္။ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 73 ဓာတ္ပံု- ထြန္းလင္း ြ ထ ၄။ အသိပညာကြာဟခ်က္မ်ား၊ ပါ၀င္ပတ္သက္ျခင္းမ်ားႏွင့ ္ ရည္ရယ ္ ားသည့္ ခြဲျခားစိတ္ျဖာထားသည့္ အလုပ္အစီအစဥ္ 74 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ၁၅၆။ ု ႀကိဳးပမ္း ေဆာင္ရြကခ အေကာင္းဆံး ့ဲ သာ္လည္း သတင္းအခ်က္အလက္ႏင ္ ေ ွ ့္ အသိပညာ ကြာဟခ်က္မ်ား ရွိျခင္းေၾကာင့္ SCD တြင္ ေလ့လာ ဆန္းစစ္ မႈအခ်ိဳ႕ ေဆာင္ရြကရ ္ ာတြင္ အခက္အခဲမ်ားႏွင့္ ရင္ဆင ႕ က္လက္ ေဆာင္ရြကရ ္ ပါသည္။ ေရွဆ ို ရ ံ ို ္ န္ ကြာဟခ်က္မ်ားရွိေနသည့္ က႑မ်ဳိးစုက ု ထ ေဖာ္ထတ ့ ည္းႏိင ္ ားၿပီး ထို ကြာဟမႈမ်ားကို ျဖည္ဆ ု ရ ္ န္အတြက္ လက္ရိႏ ွ င ္ မည့္ အစီအစဥ္မ်ားကိပ ွ ့္ အနာဂတ္တြင္ ေဆာင္ရြကရ ု ါ အႀကံျပဳ ့ ါ) ထိစ ထားပါသည္။ (ေနာက္ဆက္တြဲ ဇယားကြက္ ေအ-၁ တြင္ ၾကည္ပ ့ လ ု ာရင္းသည္ ျပည္စ ုံ လာက္ျခင္းမရွိေသာ္လည္း အနာဂတ္တြင္ ုံ ေ ္ ည့္ ေလ့လာဆန္းစစ္မမ ဆက္လက္ေဆာင္ရြကမ ္ ည္သ ႈ ်ား အထူးျပဳေဆာင္ရြကသ ္ ်က္ ့ ည့္ အေရးႀကီး က႑နယ္ပယ္မ်ားအတြက္ လမ္းၫႊနခ မ်ားကို ေဖာ္ျပေပးပါသည္။ ၁၅၇။ ို ျ္ ခင္းက ဆင္းရဲႏြမး ယခု SCD တြင္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား မရရွိႏင ဲ စသည္။ အထူးသျဖင့္ ၂ဝဝ၉-၁ဝ ္ ပါးမႈကို ေလ့လာရာတြင္ ခက္ခေ ္ ထာင္စမ အိမေ ု း ု ်ား၏ စားဝတ္ေနေရးအေျခအေနဘက္စံု ေလ့လာမႈစစ္တမ္း (IHLCA) စစ္တမ္းေကာက္ယၿူ ပီးေနာက္ပိင ု င ္ ျမန္မာႏိင ံ ြင္ ဆင္းရဲ ္ တ ႏြမး ွ င ္ ပါးမႈ အေျခအေနမည္သိ႕ု ေျပာင္းလဲသြားသည္ကို သိရိႏ ္ န္ မျဖစ္ႏင ို ရ ္ ပ။ ထိျ႔ု ပင္ ဆင္းရဲႏြမး ္ ပါးမႈႏင ို ေ ွ ့္ စပ္လ်ဥ္းသည့္ အခ်ဳိ႕ အေၾကာင္း ွ ည့္ ေနရာမ်ားတြင္ ေဒသဆိင ခ်င္းရာမ်ားႏွင့္ ပဋိပကၡမ်ား ျဖစ္ပြားလ်က္ရိသ ္ ာအေျခအေနမ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ရွငး ု ရ ္ လင္းလင္း ္ ရွငး ႕ က္လက္ၿပီး ကမာၻဘ မရွိေပ။ ေရွဆ ွ အ ႔ ဏ္သည္ ေခတ္ႏင ္ ်ႏိင ့္ ညီျဖစ္ေသာ ယံၾု ကည္စိတခ ု သ ္ ည့္ ဆင္းရဲမဆ ႈ င ို ရ ႔ န ္ ာ ခန္မ ္ တြကခ ွ း ႈ ်ား ္ ်က္မမ ္ ပၚလာေစရန္ ရည္ရြယ၍ အလ်င္အျမန္ ထြကေ ု င ္ ၂၀၁၄-၁၅ ျမန္မာႏိင ံ င္းရဲႏြမး ္ ဆ ွ ့္ စားဝတ္ေနေရး အေျခအေနေလ့လာမႈစစ္တမ္း ္ ပါးမႈႏင ္ န္ စီစဥ္ေနသည္။ ထိျ႔ု ပင္ ၂၀၁၅ ခုႏစ (MPLCS) ကို ေဆာင္ရြကရ ္ ြင္ အစိး ွ တ ္ ထာင္စု ု ရက အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ ျပင္ဆင္ေနသည့္ အိမေ ို င ၁၈,ဝဝဝ ပါ တစ္ႏင ံ း ္ လ ္ ာ စစ္တမ္းအႀကီးစားတစ္ခက ံု ဆုိငရ ု ို ေဆာင္ရြကရ ္ န္ႏင ွ ့္ စစ္တမ္း ပုစ ံ က ံ တ ို ရ ႔ို ို ကူညီႏင ွ ည္။ ္ န္ စီစဥ္လ်က္ရိသ ံ ည့္ စစ္တမ္းမ်ားသည္ ယခင္ စစ္တမ္းမ်ားတြင္ မွနမ လာမည့္ ကာလတြင္ ေကာက္ခမ ွ က ္ န ု ခ ္ န္ကန္ ထင္ဟပ္ ေဖာ္ျပႏိင ္ ျ့ဲ ခင္း မရွိသည့္ နယ္စပ္ ူ င ေဒသမ်ားတြင္ ေကာက္ယႏ ္ ည္ဟု ေမွ်ာ္လင္ရ ို မ ့ သည္။ ယင္းမွာလည္း ပဋိပကၡဒဏ္ကခ ို ရ ံ သည့္ လူနည္းစုေဒသမ်ားတြင္ လူမေ ု င ႈ ရး၊ ႏိင ံ ရး၊ ္ ေ ု ရ စီးပြားေရး ဆိင ္ ာ ကိစရ ၥ ပ္မ်ားကို ပိမ ု န ို ားလည္ေစရန္ ျပဳလုပသ ု မ ္ ည့္ အထူးျပဳ ေလ့လာမႈမ်ားကို အေထာက္အကူျပဳႏိင ္ ည္ ျဖစ္သည္။ ၁၅၈။ ို ျ္ ခင္းက ျမန္မာႏိင အလားတူပင္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား မရရွိႏင ္ တ ု င ံ ြင္ အလုပလ ္ က္မျ့ဲ ဖစ္မႏ ႈ င ္ မားေစ်းကြကတ ွ ့္ အလုပသ ႔ို ို ဆန္းစစ္ ္ က ေလ့လာမႈမ်ား ျပဳလုပရ ွ ြင္ ယံၾု ကည္ရေလာက္ေသာ ေခတ္ႏင ဲ စသည္။ လက္ရိတ ္ ာတြင္ ခက္ခေ ့္ ညီျဖစ္သည့္ အလုပလ ွ အ ့ဲ ႈ ဇယားမ်ား၊ ္ က္မမ ္ မား ဝင္ေငြအလားအလာမ်ား၊ ျမန္မာႏိင အလုပသ ္ ံ ျပည္တြငး ု င ု င ္ ႏွင့္ ျပည္ပႏိင ္ မ ံ ်ားသုိ႔ ေရႊေ ႕ ျပာင္း လုပက ္ င ္ ပ ို မ ုံ မ ႈ စ ့္ ညာေရးအဆင့္ ံ ်ားနွငပ ္ ကိင ႏွင့္ အလုပအ ္ ရွိမဆ ု ရ ို ရ ႈ င ္ ာ အခ်က္အလက္မ်ား မရႏိင ု ပ ္ ါ။ အလုပသ ွ က ္ မားစစ္တမ္းကို ၁၉၉၀ ခုႏစ ္ ံု အႀကိမအ ေနာက္ဆး ္ ျဖစ္ ူ သ ေကာက္ယခ ့ဲ ည္။ မၾကာေသးမီက အလုပသ ္ မား၀န္ႀကီးဌာနသည္ အလုပသ ္ မား စစ္တမ္းသစ္ ေကာက္ယရ ူ န္အတြက္ ႏိင ္ တ ု င ံ ကာ ္ မားအဖြအ အလုပသ ွ ေ ႕ဲ စည္း ILO ႏွင့္ သေဘာတူညီခ်က္ တစ္ရပ္ကို လက္မတ ့ ည္။ ထုျိ႔ ပင္ က႑အမ်ဳိးမ်ဳိးတြင္ အလုပသ ္ ရးထုိးခဲသ ္ မား ္ င အေရအတြက္ မည္မ်ွ လုပက ္ နလ်က္ရိေ ို ေ ွ ၾကာင္း သိရိႏ ွ င ို မ ္ ည့္ ျပည္စ ံု ကာင္းမြနသ ့ ေ ္ န္ လိအ ္ ည့္ ေလ့လာမႈျပဳလုပရ ု ပ္ေနသည္။ အက်ဳိးဆက္ ္ ကိင အားျဖင့္ အလုပအ ္ ်ား ဖန္တီးေပးႏိင ု မ ု ရ ္ န္အတြက္ အလားအလာရွိသည့္ အလုပအ ္ ကိင ္ ႑မ်ားကို လက္ေတြက ု က ု ္ ႕ ်က် ေဖာ္ထတ ွ ႏ သတ္မတ ို ရ ္ င ္ န္ မျဖစ္ႏင ို ေ ္ ပ။ မည္ကသ ့ဲ ႔ို ကြၽမ္းက်င္မမ ္ ားအင္အားမ်ား ေစ်းကြကက ႈ ်ဳိးရွိသည့္ လုပသ ု ပ္ေနသည္ သိမ ္ လိအ ႔ု ဟုတ္ ကြၽမ္းက်င္ ့ ည္းေပးႏိင မႈကြာဟခ်က္မ်ားကို ျဖည္ဆ ္ န္အတြက္ အလားအလာရွိသည့္ လူသစ္မ်ားအတြက္ မည္သေ ု ရ ဲ မည္ ိ႕ု သာ အစီအစဥ္မ်ား ေရးဆြရ ု ည့္ အခ်က္မ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍လည္း သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားလည္း မရရွိႏင ဆိသ ္ ပ။ ေစ်းကြကတ ို ေ ု ပ္လ်က္ရိသ ္ ြင္ လိအ ္ ား ွ ည့္ လုပသ ႈ ်ားကို ျဖည္ဆ ကြၽမ္းက်င္မမ ု ရ ့ ည္းေပးႏိင ွ စီအစဥ္မ်ား၏ ထိေရာက္ေအာင္ျမင္မမ ္ န္အတြက္ လက္ရိအ ႈ ်ားကို ေလ့လာဆန္းစစ္ၿပီး အစီအစဥ္ ံ ထ သစ္မ်ားကို ပုစ ု ္ ေဆာင္ရြကရ ံ တ ္ န္ လိအ ု ပ္သည္။ အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ဆိရ ု လွ်င္ ICT က႑သည္ ျမန္မာႏိင ု င ံ ြင္ အလုပအ ္ တ ု မ ္ ကိင ္ ်ား ု င ဖန္တီးရာတြင္ အဓိက ေနရာက ပါ၀င္လာမည္ ျဖစ္ၿပီး ICT ပညာရပ္မ်ား အေပၚ အထူးျပဳ သင္ၾကားရန္ ႏွင့္ မိဘ ္ ဆက္သြယေ ို း ္ ရးစနစ္ေၾကာင့္ ု သ ျဖစ္ေပၚလာႏိင ု ရ ္ ည့္ စီးပြားေရး ဆိင ္ ာ အက်ဳိးသက္ေရာက္မဆ ႈ င ို ရ ႕ဲ ေလ့လာခ်က္တြငတ ္ ာ အီရစ္ဆင္အဖြ၏ ္ ြင္ ေဖာ္ျပထားသည္မ်ားထက္ ္ ကိင ေက်ာ္လြနၿ္ ပီး အလုပအ ္ င ု ဆ ို ရ ္ ာ အခြငအ ့္ လမ္းမ်ားကို ျမင္ႏင ္ န္ လိအ ို ရ ု ပ္သည္။ ၁၅၉။ ၥ ပ္မ်ားတြင္ ဖြ႕ံ ၿဖဳိးတိး ထိျ႔ု ပင္ အခ်ဳိ႕ ကိစရ ႈ င ု တက္မဆ ို ရ ္ ာ စိနေ ္ ခၚမႈမ်ား၏ အတိင ု း ့ ဝ နားလည္ရန္ မျဖစ္ႏင ္ အဆ ပမာဏကို အျပည္အ ္ ါ။ ယုၾံ ကည္စိတခ ို ပ ္ ် ု သ ႏိင ု ီးပြားေရးဆိင ္ ည့္ အမ်ဳိးသား စာရင္းအင္းမ်ား မရွိျခင္းေၾကာင့္ မက္ခ႐ိစ ု ရ ္ ာ အေသးစိတႏ ္ င ွ ့္ ခိင ္ ာသည့္ ေလ့လာ ဆန္းစစ္မမ ု မ ္ န္ ႈ ်ားကို ျပဳလုပရ မျဖစ္ႏင ႈ ည္ ယခုစိနေ ္ ခ်။ SNA ကုိ ေခတ္မီေစရန္အတြက္ ADB ၏ စီစဥ္ထားသည့္ ကူညီမသ ို ေ ္ ေပးမည္ျဖစ္သည္။ ္ ခၚမႈကို ကူညီေျဖရွငး ံ ထ အလားတူ ပုစ ု ဒ ံ တ ို း ္ ီဇင ဲ န္၊ ပူးေပါင္းလုပေ ္ ေရးဆြရ ္ ဆာင္ရန္ႏင ွ ့္ ဝန္ေဆာင္မလ ႈ ပ ္ န္းမ်ား ျဖန္ေ ု င ု ရက႑၏ စြမး ႔ ဝေပးရန္ အစိး ို း ္ ေဆာင္ရည္ပင ္ ု ်င္းတြင္ အေရးႀကီးေသာ စြမး တြင္ အားနည္းခ်က္မ်ားရွိေနသည္ကို ေယဘုယ်အားျဖင့္ နားလည္ေသာ္လည္း က႑ တစ္ခခ ို း ္ ေဆာင္ရည္ပင ္ ု ရ ဆိင ု န ္ ာ အခက္အခဲမ်ားကို ပိမ ို ပ္သည္။ ယင္းသည္ ႏိင ို ားလည္ရန္လအ ု င ္ ၏ ံ ဗ်ဴရိက ု ေရစီတြင္ ဆံး ္ တ ု ျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်မွတမ ု င ႈ ြင္ ႏိင ံ ရး၏ ္ ေ ု ားလည္ရန္ လည္း အသံး အက်ဳိးတရားမ်ားကိန ့ င္းရန္အတြက္ ျပည္စ ု ၀င္မည္ျဖစ္သည္။ ယခု ကြာဟခ်က္မ်ားကို ျဖည္တ ံု ကာင္းမြနသ ့ ေ ္ ည့္ ႔ူ ႑ အကဲျဖတ္မတ ျပည္သက ု ို လုပေ ႈ စ္ခက ု ပ္သည္။ ္ ဆာင္ရန္ လိအ ၁၆ဝ။ ႈ ပးျခင္းတြငအ ဝန္ေဆာင္မေ ္ သိပညာဆိင ု ရ ္ ာ ကြာဟခ်က္မ်ားသည္ အထူးသျဖင့္ သြားလာရန္ ခက္ခသ ဲ ည့္ နယ္ေျမမ်ားႏွင့္ ျပည္သက ု ပ ႕ူ န ္ မ်ားကို ္ စၥညး ့ံ န္တီးျခင္းတြင္ ပုဂလ ေထာက္ပဖ ု ရ၏ စြမး ၢ ိက က႑ပါဝင္မႈ အလားအလာမ်ားတြင္ အစိး ွ ည္။ ္ ေဆာင္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ရလဒ္မ်ားတြင္ တည္ရိသ ့္ း ဥပမာအားျဖင့္ပညာေရးတြင္အေျခခံပညာေရး၏ အနိမဆ ့ သင္ယမ ုံ အဆင္၌ ႈ လဒ္မ်ားကုိ အမ်ဳိးသားအဆင့္အကဲျဖတ္မမ ူ ရ ွ ာလ ႈ ်ဳိး လက္ရိက ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 75 ု ေနျဖင့္ အေျခခံပညာ၏ မတူညီကျြဲ ပားျခားနားသည့္ အဆင္မ တြင္ မရွိေပ။ ရလဒ္တစ္ခအ ူ မ ့ ်ားတြင္ လက္ေတြ႕ သင္ယမ ႈ ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ွ မ သိရိသ ူ ရွိေပ။ ေရွဆ ႕ က္လက္သြားလွ်င္ အေစာပိင ု း ္ အဆင့္ စာဖတ္ျခင္းႏွင့္ သခ်ာၤအကဲျဖတ္မမ ု ေ ႈ ်ားကို စတင္လပ ္ ဆာင္ျခင္းျဖင့္ ပညာေရး ့ ်ားတြင္ ေက်ာင္းသားမ်ား၏ သင္ယမ စက္၀န္း၏ အဓိကအဆင္မ ႈ လဒ္မ်ားဆုိငရ ူ ရ ္ ာ အကဲျဖတ္မတ ႈ စ္ခလ ု ပ ္ ဆာင္ရန္ လိအ ု ေ ု ပ္သည္။ ု း က်န္းမာေရးပိင ွ င ္ တြင္ အထူးသျဖင့္ ေရာက္ရိႏ ို ရ ္ န္ ခက္ခသ ဲ ည့္ လူထအ ု သုိငး ု း ္ အ၀ိင ု မ ္ ထဲတြင္ ခိင ္ ာသည့္ သတင္းအခ်က္အလက္ ရရွိျခင္း ္ ဆာင္မဆ မရွိေပ။ ဝန္ေ ို ရ ႈ င ္ ာ ျဖန္ခ ႔ ်ိမႈ ကို ေက်နပ္ျပည္ဝ ့ ေစျခင္း ဆိင ္ ာ စစ္တမ္းကုိေကာက္ယျူ ခင္းျဖင့္ အထူးသျဖင့္ ေရာက္ရိရ ု ရ ဲ ည့္ ွ န္ ခက္ခသ ႔ ်ိရာတြင္ အစိး ေနရာမ်ားတြင္ ဝန္ေဆာင္မႈ မ်ားကိျု ဖန္ခ ္ ေဆာင္ရည္ပင ု ရ၏ စြမး ို း ္ ဆိင ု ရ ို မျဖတ္ႏင ္ ာ တန္ဖး ္ သာ အခ်က္အလက္မ်ားကို ို ေ ္ ႏိင ေပးစြမး ္ ည္။ ေနာက္ဆး ု သ ုံ တြင္ ျပည္သက ႔ူ န ု ပ ္ စၥညး ္ ဂ ္ မ်ားကို ျပ႒ာန္းရာတြငပ ၢ ိက က႑ပူးေပါင္းပါ၀င္မႈ အလားအလာမ်ားကို ု လ ို ျ္ ခင္းမရွိခေ ရရွိႏင ္ စ္ပင ့ဲ ပ။ မၾကာေသးမီက PER ၏ တစ္စိတတ ို း ္ အျဖစ္ စြမး ္ အင္က႑ကို အကဲျဖတ္မတ ႈ စ္ရပ္ကသ ႔ို သာ လုပေ ့ဲ ေ ႈ ို ္ ဆာင္မက ္ ဆာင္ထားခ့သ လုပေ ႕ က္လက္သြားလွ်င္ ဝန္ေဆာင္မလ ဲ ည္။ ေရွဆ ု င ႈ ပ ၢ ိက က႑ ပူးေပါင္းပါဝင္ျခင္းအတြက္ ္ န္းမ်ား ျပ႒ာန္းရာတြင္ ပုဂလ ့ဲ ႔ို အကဲျဖတ္မက အလားအလာရွိေသာ အျခားေသာ က႑မ်ားကို ယခုကသ ု ခ်ဲလ ႈ ို တိး ု ေ ႕ ပ ု ပ္သည္။ ္ ဆာင္ရန္ လိအ ၁၆၁။ ု င ျမန္မာႏိင ံ ြင္ ဘ႑ာေငြႏင ္ တ ု စရိတ္ ပံစ ွ ့္ အသံး ု မ ံ ်ားတြင္ ကြာဟခ်က္အခ်ဳိက ႕ ို ျဖည္ဆ ွ ပ ့ ည္းေပးျခင္းကို လက္ရိလ ္ ဆာင္ဆဲ ျပည္သအ ု ေ ံ စရိတ္ ႔ူ သုး ု ေ ေလ့လာဆန္းစစ္မျႈ ဖင့္ စတင္လပ ံ ပ ္ ဆာင္ေနေသာ္လည္း ထပ္မလ ု ေ ု သ ု ပ္သည္။ ေက်ာက္မ်က္ကန ္ ဆာင္ရန္လည္း လိအ ္ ႏ ္ ြယမ ႈ င ွ ့္ သတၳဳတူးေဖာ္ ္ န္းမ်ားမွ ရရွိေသာ ဘ႑ာေငြပင ေရး လုပင ္ တြင္ သတင္းအခ်က္အလက္ ကန္သ ို း ု ေ ႔ တ္ထားျခင္းေၾကာင့္ ပိမ ု ရ၏ အခြန္ ို သခ်ာသည့္ အစိး ု ရ ဘ႑ာေငြဆိင ္ ာ အကဲျဖတ္ခ်က္တစ္ခက ု ို လုပေ ္ ဆာင္ႏင ို ျ္ ခင္းမရွိခေ ့ း ့ဲ ပ။ ယခုကြာဟခ်က္ကို EITI ၏ ပံပ ို မႈ အစီအစဥ္ေအာက္တြင္ ွ ီစဥ္ထားသည့္ အျခားေသာ ထုတယ လက္ရိစ ူ း ္ သ ဲ မ ုံ စြမ ္ သာ ဘ႑ာေငြ ခြျဲ ခမ္းေလ့လာ ႈ ်ားနွင့္ သတၳဳတူးေဖာ္ျခင္း က႑မွ နားလည္လြယေ ္ ည္းရမည္ျဖစ္သည္။ အလားတူ SEEs မ်ားသည္ ျပည္သက ခ်က္တစ္ချု ဖင့္ ျဖည့ဆ ု ရ ႕ူ ႑ဆိင ္ ႑ာေငြမ်ားကို သိသိသာသာ ္ ာ အခြနဘ ့ံ ပးႏိင ေထာက္ပေ ္ ည္ဟု ျပည္သအ ု သ ံ စရိတ္ ေလ့လာဆန္းစစ္မတ ႔ူ သုး ႈ ြင္ ျပသေနေသာ္လည္း အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ SEEs မ်ားကို မတူညီစြာ ့ င္ေပးမႈမ်ားကို နားလည္ႏင ကူညီထည္၀ ္ န္ အလိင ို ရ ွ ပိမ ႕ု ာ ု အ ို ေသးစိတသ ္ ည့္ ခြျဲ ခမ္းစိတျ္ ဖာမႈကို ခိင ္ ေ ု လ ို ရးရွငး ုံ စသည္။ ယင္းသည္ ေကာ္ပေ ္ ု ရ ဆိင ၢ ိကဆိင ္ ာႏွင့္ ပုဂလ ္ ာတိအ ု ရ ႔ု ပါအ၀င္ အစိး ု ရက ေမွ်ာ္မန ွ း ႈ စ ္ ေနေသာ အမ်ဳိးမ်ိဳးေသာ SEEs ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမပ ံ ်ား၏ အစိး ုံ မ ္ ႑ာ ု ရ အခြနဘ ို ဖ ေငြမ်ားတြင္ ျဖစ္ႏင ္ ာ ပါ၀င္ပတ္သက္ျခင္းမ်ားကို ကူညီဆး ္ ြယရ ံ သတ္အားျဖင့္ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး၊ ုံ ျဖတ္ေပးမည္ျဖစ္သည္။ အဆုး ္ အင္ က႑မ်ားတြင္ ျပည္သအ စြမး ံ စရိတ္ ေလ့လာဆန္းစစ္မမ ႔ူ သုး ႈ ်ား ျပဳလုပလ ္ ်က္ရိရ ွ ာမွ အထူးသျဖင့္ စိက ္ ်ဳိးေရးႏွင့္ ပိေ ု ပ ႕ု ဆာင္ေရးတိ႔ု ႕ု ည္း ခ်ဲထ အပါအ၀င္ အျခားေသာက႑မ်ားသိလ ႕ ြင္ ေဆာင္ရြကသ ္ င္သ ့ ည္။ ထိသ ု ိ႕ု ေဆာင္ရြကျ္ ခင္းျဖင့္ ျပည္သအ ု စရိတမ ႔ူ သံး ္ ်ား ဦးစားေပး ဲ ၀ ခ်ထားေပးရာတြင္ ထိက ခြေ ု ါ ထည္သ ု ႑မ်ားကိပ ္ စဥ္းစားႏိင ့ ြငး ္ ည္ျဖစ္သည္။ ု မ ၁၆၂။ ့ ည္အ အထက္တြင္ ေဖာ္ျပခဲသ ု း ့ တိင ့ ြင္ ဦးစားေပး အရာမ်ားကို ္ သတင္းအခ်က္အလက္ အသိပညာကြာဟခ်က္မ်ားေၾကာင့္ အေရးႀကီးသည့္ အဆင္တ ေဖာ္ထတ ု သ ္ တ္မတ ွ ့္ က႑အလိက ွ ရ ္ န္ႏင ု ၊ ္ နယ္ပယ္အလိက ု ္ အၾကံျပဳခ်က္မ်ား ေပးႏိင ု ရ ႕ သည္။ ဥပမာအားျဖင့္ SCD သည္ ္ န္ အခက္အခဲၾကဳံေတြရ ္ တ ကုနထ ု လ ္ ပ ု မ ္ ႈ တိး ္ ပ ု ျမႇငျ့္ ခင္း၊ အမ်ဳိးအစား မ်ားျပားစြာ ထုတလ ု ႏ ္ င ို ျ္ ခင္း၊ တန္ဖး ို ျမႇင့္ ထုတက ု မ ္ န ္ ပ ္ ်ား ထုတလ ္ င ု ႏ ႔ို ည္ ို ျ္ ခင္း စသည္တသ ႔ု ာတြင္ သီးႏွံ အထြကႏ အေရးပါေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားပါသည္။ သိရ ႈ း ္ န ္ ႏွင့္ သီးႏွံ အမ်ဳိးအစားဆိင ု ရ ္ ာ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ရရွိႏင ္ မ ို မ ွ ႈ ာ ွ ည္။ ထိေ အားနည္းလ်က္ရိသ ု ပ ႔ု ၾကာင့္ စိက ္ ်ဳိးေရးတြင္ သီးႏွံ အမ်ဳိးအစားစုလ ံ င္စြာ ထုတလ ္ ပ ု ႏ ို ေ ္ င ့ ံု ေကာင္းမြနသ ္ ရးႏွင့္ စပ္လ်ဥ္းၿပီး ျပည္စ ္ ည့္ ္ ည္ဆပ ေလ့လာမႈတစ္ခု ျပဳလုပမ ံ ဝင္ႏင ို ါ အသုး ္ ည္ျဖစ္သည္။ ကမာၻဘ ို မ ႔ ဏ္အေနျဖင့္ စိက ု ပ ္ ်ဳိးထုတလ ု ေ ္ ပ ု ရ ္ ရး စီးပြားေရးဆိင ္ ာ ေလ့လာမႈ ္ န္ စီစဥ္ေနပါသည္။ စိက တစ္ရပ္ကို ျပဳလုပရ ္ ်ဳိးထုတလ ု ပ ္ ပ ု ေ ္ ရးဆိင ္ ာ ကုနက ု ရ ္ ်ားကို ေလ့လာမည္ျဖစ္ၿပီး အမ်ဳိးမ်ဳိးေသာ မူဝါဒ ္ ်စရိတမ ု ရ ဆိင ္ ေဆာင္ရြကေ ္ ာ ေျဖရွငး ္ ပးမႈမ်ားျဖင့္ ျဖစ္ႏင ို ေ ္ ခ်ရွိသည့္ ကုနက ္ ်စရိတမ ႈ း ္ ်ား၊ အက်ဳိးရလဒ္မ်ားကို ႏိင ္ လ့လာသြားမည္ ျဖစ္သည္။ ္ ယွဥေ ၁၆၃။ ္ ဆာင္ခ်က္မ်ား လုပေ အစုိးရအေနျဖင့္ လက္ေတြ႕ လုပေ ္ ဆာင္ႏင ို ရ ္ န္ အတြက္ ထပ္မ၍ ံ ေလ့လာဆန္းစစ္မေ ္ မည့္ က႑တစ္ခမ ႈ ဆာင္ရြကရ ွ ေျမယာ ု ာ ွ ျမန္မာႏိင ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး က႑ျဖစ္သည္။ ပထမအခ်က္မာ ္ တ ု င ံ ြင္ လယ္ယာေျမ လုပပ ္ င ို ခ ္ ြင့္ အာမခံခ်က္ႏင ု ပ ွ ့္ စိက ု ရ ္ ်ဳိးေရးဆိင ္ ာ ံွ အ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏမ ႈ ၾကား ဆက္ႏြယမ ္ တ ႈ ြင္ သတင္းအခ်က္အလက္ အနည္းငယ္ရိသ ွ ည္။ ထိေ ္ င ႔ု ၾကာင့္ အေသးစိတ္ ေလ့လာခ်က္တစ္ခု ျပဳလုပႏ ို ္ ွ လက္ရိွ ေျမယာျပႆနာမ်ား၏ အတိင ရန္ ခြငျ့္ ပဳေပးရမည္။ ဒုတိယအခ်က္မာ ္ အဆႏွင့္ ပမာဏကို ျပည္ျ့ ပည္ဝ ု း ု ပ္ရာ ့ ဝ နားလည္ရန္ လိအ ု ါ ျပႆနာမ်ားသည္ ယခင္ မွ်တမႈမရွိသည့္ အေျခအေနမ်ားႏွင့္ ဆက္စပ္မႈ ရွိ မရွိ သိမ အဆိပ ႔ု ဟုတ္ ေျမယာ ဥပေဒအသစ္၊ လက္ရိွ ္ မ်ားႏွင့္ ဆက္စပ္မႈ ရွိ မရွိ ဆိသ အေျပာင္းအလဲမ်ား၊ မူဝါဒမ်ားႏွင့္ အင္စတီးက်ဴးရွငး ိွ န္ လိအ ု ည္ကို သိရရ ု လွ်င္ ု ပ္သည္။ အေျခခံက်က်ဆိရ ု ဆ ေျမယာပိင ို ခ ္ င ့္ င ္ ြငႏ ွ ့္ စပ္လ်ဥ္းၿပီး ျမန္မာႏိင ု င ္ တ ို ရ ံ ြင္ ရွိေနသည့္ အခက္အခဲမ်ားကို နားလည္ႏင ို ပ္ေနသည္။ ေျမယာအုပခ ္ န္ လိအ ္ ်ဳပ္မႈ ု ည္မာ ဆိသ ု င ွ ေျမယာႏွင့္ စပ္လ်ဥ္းသည့္ ၾသဇာအာဏာႏွင့္ ႏိင ္ ေ ံ ရးႏွင့္ ဆက္ႏြယသ ္ ည့္ စီးပြားေရးပင္ ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိင ္ က ု င ္ ခၚေန ံ ို စိနေ ု ရ သည့္ ေျမယာဆိင ္ ာ ျပႆနာမ်ားကို နားလည္ႏင ုိ ရ ္ န္ႏင ွ ့္ ေျမယာျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ေဆာင္ရြကရ ႕ သည့္ စိနေ ္ ာတြင္ ႀကံဳေတြရ ္ ခၚမႈမ်ားကို ္ မႈမ်ားကို အသိအမွတျ္ ပဳႏိင ေျဖရွငး ္ န္အတြက္ တိင ု ရ ု း ္ ျပည္၏ သမိင ု း ု င ္ တစ္ေလွ်ာက္ ႏိင ံ ရး၊ စီးပြားေရးတြင္ ေျမယာ၏ အခန္းက႑ကို ္ ေ ု ပ္မည္ျဖစ္ၿပီး ယခင္ အစဥ္အဆက္က တည္ရိခ နားလည္ရန္ လိအ ့ဲ ည့္ ေျမယာဆိင ွ သ ု ရ ္ ာႏွင့္ ပိင ု ဆ ္ င ္ ႈ ဥပေဒမ်ားကို သိရိရ ို မ ု ပ္ပါသည္။ ွ န္ လိအ ု ဆ ေျမယာပိင ို မ ္ င ႈ ပ ္ လ ု င ္ န္းမ်ားသည္ လူမေ ႈ ရးဆိင ္ ာ အဆက္အစပ္မ်ားႏွင့္ လူမေ ု ရ ု ရ ႈ ရးဆိင ္ မ်ား ေပါင္းစပ္ပါဝင္ေနၿပီး ္ ာ အင္စတီက်ဴးရွငး ့ ်ဳိးစုမ ႐ႈေထာင္မ ံ ွ ၾကည္႐ ့ သ ႈ း ု ပ္သည္။42 ထိေ ံု သပ္ရန္ လိအ ု င ႕ု ၾကာင့္ ျမန္မာႏိင ံ ္ ၏ ၥ ပ္မ်ားဆိင ေျမယာ ကိစရ ု ရ ္ ာ ႏိင ္ ေ ု င ံ ရးႏွင့္ ဆက္ႏႊယသ ္ ည့္ 42 မူေဘာင္မ်ား၊ လမ္းညႊန္ခ်က္မ်ား ႏွင့္ လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားကို ယခုအခါ ကမၻာ့ဘဏ္၏ လယ္ေျမ အုပ္ခ်ဳပ္မႈအကဲျဖတ္မႈ မူေဘာင္ (LGAF), ကုလသမဂၢ၏ လယ္ေျမအုပ္ခ်ဳပ္မႈဆိုင္ရာ ဆႏၵအေလ်ာက္ 76 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ့ စ စီးပြားေရးသေဘာတရားမ်ားကို ျပည္ျ့ ပည္စ ံု လ့လာေဖာ္ထတ ံု ေ ု ရ ္ န္ႏင ွ ့္ ေျမယာျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ အမ်ဳိးမ်ဳိးျပဳလုပခ ္ သ ု င ့ဲ ည့္ အျခား ႏိင ံ ်ား ္ မ ႕ ၾကံဳမ်ားထံမွ သင္ခန္းစာမ်ားက သင္ေ ၏ အေတြအ ံ သပ္ႏင ့ လ်ာ္သည့္ အခ်က္မ်ားကို သုး ္ န္ လိအ ို ရ ွ ည္။ ု ပ္လ်က္ရိသ ၁၆၄။ ု ခ အလားတူ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ခိင ို မ ္ င ႈ ျံု ခံဳေရး က႑၊ ဘဏ္ႏင ္ ာမာ မရွိေသာေၾကာင့္ လူမလ ွ ့္ ေငြေရးေၾကးေရးက႑နွင့္ အေသးစား ေငြေၾကးလုပင ္ န္းက႑မ်ားအတြက္ သီးသန္ဥ ္ န္ အၾကံျပဳခ်က္မ်ားကိလ ႔ ီးစားေပး ေဆာင္ရြကရ ု ည္း မေဆာင္ရြကႏ ္ င ္ ါ။ လူမလ ို ပ ႈ ျံု ခံဳေရး က႑ ု ရက ဦးေဆာင္သည့္ ကနဦးစမ္းသပ္ေလ့လာမႈမ်ားကို ေဆာင္ရြကသ တြင္ အစိး ့ံ ၾကးေပး ္ ြားရန္ အေရးႀကီးပါသည္။ (ဥပမာအားျဖင့္ ေထာက္ပေ ွ ့္ ကေလးမ်ားအတြက္ က်န္းမာေရးဆိင သည့္ အစီအစဥ္မ်ားႏွင့္ မိခင္ႏင ္ ာ ပံပ ု ရ ို မႈမ်ားေပးျခင္း) ထိအ ့ း ္ ်ားက စိတႀ္ ကိဳက္ ႕ု တူ အလွဴရွငမ ္ ်က္ရိသ ေဆာင္ရြကလ ႈ ျံု ခံဳေရး အစီအစဥ္မ်ားကိလ ွ ည့္ အျခားေသာ လူမလ ို ပ္ပါသည္။ ေငြေရးေၾကးေရး အဖြအ ု ည္း ေလ့လာရန္လအ ႕ဲ စည္းမ်ား ့္ ်ား ေပးအပ္သည့္စနစ္ႏင မွ တစ္ဆင့္အက်ဳိးခံစားခြငမ ို ေ ွ ့္ပတ္သက္ၿပီး ျဖစ္ႏင ္ ြားရန္ လိအ ္ ခ် ရွိ မရွိ ေလ့လာမႈျပဳလုပသ ွ ့္ေငြေရး ု ပ္သည္။ ဘဏ္ႏင ႔ ဏ္မအ ေၾကးေရးက႑တြင္ ကမာၻဘ ္ ြား ွ ကူအညီျဖင့္ ျပင္ဆင္ေနသည့္ ဘ႑ာေရး က႑အထူးအစီအစဥ္ကို ၿပီးေျမာက္ေအာင္ ေဆာင္ရြကသ ု င ရမည္။ ထုိအစီအစဥ္အျပင္ ျမန္မာႏိင ံ ေငြေၾကးက႑ တည္ၿငိမမ ္ ၏ ္ က ႈ ို တိင ု း ္ တာႏိင ္ န္၊ စီးပြားေရး ဖြံ႕ ၿဖိဳးတိး ု ရ ႈ ြင္ ဘဏ္ႏင ု တက္မတ ွ ့္ ေငြေရး ္ န္းမ်ား၏ ပါဝင္မက ေၾကးေရး လုပင ံ သပ္ႏင ႈ ို သုး ္ န္အတြက္ ေငြေရးေၾကးေရးက႑ ေလ့လာသုး ို ရ ္ န္ ံ သပ္မႈ အစီအစဥ္တစ္ရပ္ ေဆာင္ရြကရ ္ န္းငယ္မ်ားနွင့္ အိမေ လည္း ခြငျ့္ ပဳေပးရမည္။ အေသးစားေငြေၾကးက႑တြင္ ေသးငယ္ေသာ လုပင ု ်ားက အေသးစား ေခ်းေငြမ်ား ္ ထာင္စမ ု း လုိအပ္ခ်က္ အတိင ံ တ ္ အဆ ပမာဏႏွင့္ ပုစ ံ က ႔ို ို ျပည္ျ့ ပည္စ ့ စ ္ ြားရန္ လိအ ံု ံု ေလ့လာမႈျပဳလုပသ ွ ည္။ ု ပ္လ်က္ရိသ လမ္းညႊန္ခ်က္မ်ား ႏွင့္ ကမၻာ့ဘဏ္-ကုလသမဂၢတို႔၏ တာ၀န္ရွိေသာ စိုက္ပ်ဳိးေရး ရင္းႏွီးျမႈပ္ႏွံမႈဆိုင္ရာ စည္းမ်ဥ္းမ်ားဆိုင္ရာ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားကဲ့သို႔ေသာ ႏွံ႕စပ္ေသခ်ာသည့္ လယ္ယာေျမ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ အကဲျဖတ္ခ်က္တစ္ခုကို ကူညီေဆာင္ရြက္ႏိုင္ရန္ ရရွိႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 77 ႊ း ရည္ၫန ု ကားစာရင္း ္ ကိး “Myanmar Business Survey,” Survey Results, OECD & UNESCAP Alderman, H. & R. Yemtsov (2013), “Productive role of safety nets,” Social Protection Discussion Paper 67609, World Bank Andrews, C., & Kryeziu, A. (2013). Public Works and the Jobs Agenda: Pathways for Social Cohesion. World Bank, Washington DC. Andrews, C., A. Kryeziu and D. Seo (2013), World Bank support for Social Safety Nets 2007-2013: A Review of Fi- nancing, Knowledge Services and Results, World Bank. Asian Development Bank (ADB) (2012), “Myanmar: Summary of ADB’s Initial Sector Assessments,” ADB, Manila ADB, (2012a), “Myanmar in Transition: Opportunities and Challenges.”ADB, Manila. ADB, (2012b), “Agriculture and Natural Resources Sector Assessment, Strategy and Road Map.” Asian Develop- ment Bank, Manila. ADB, (2013), “New Energy Architecture: Myanmar.” Asian Development Bank, Manila, June 2013. ADB, (2013), “Myanmar Country Diagnostic Study: Policy Brief,” ADB, Manila ADB, (2013), “Myanmar’s Trade and its Potential,” ADB, Manila ADB, (2014) “Myanmar Country Diagnostic Study” Allan, D. (2013), “Myanmar’s Energy Challenge: Business as Usual” is Not Working, Inclusion and Innovation Offer Access for All: An Essay/Compilation for Myanmar’s Energy Sector,” Consultation Report, Spectrum: Sustainable Development Knowledge Network Anukoonwattaka W. & Mikic M. (2012), “Myanmar: Opening up to its Trade and Foreign Investment Potential,” Staff Working Paper 01/12, Trade and Investment Division, UNESCAP, Bangkok. Arkan Oil Watch, (2012), “Burma’s Resource Curse: The Case for Revenue Transparency in the Oil and Gas Sector,” Arakan Oil Watch Asia Society, (2010), “Current Realities and Future Possibilities in Burma/ Myanmar: Perspectives from Asia”, Asia Society Aung, N.M. (2012), “Production and Economic Efficiency of Farmers and Millers in Myanmar Rice Industry,” V.R.F Series No. 471, IDE, JETRO. Barker, R., et al, (1985), “Resources for the Future,” The Rice Economy of Asia, Volume 2, Washington DC in cooperation with The International Rice Research Institute, Manila. Baroang, K. (2013), “Burma Bio-Physical Characterization: Summary Findings and Issues to Explore.” Center on Globalization and Sustainable Development, Earth Institute at Columbia University. 78 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ Berwin Leighton Paisner. (2013), “Myanmar Foreign Investment Law, Foreign Investment Rules and Notification: Shining Light or Muddy Waters?” Berwin Leighton Paisner. Bin, P. (2012), “Political Economy of the Garments Sector,” Consultancy Report, DFID. Bissinger, J. (2012), “Foreign Investment in Myanmar: A Resource Boom but a Development Bust?”, Contemporary Southeast Asia, Vol. 34, No. 1, pp. 23-52. Bissinger, J. (2012), “Firm Perceptions of Myanmar’s Business Climate,” International Academic Symposium, “Myanmar in Reform 2012” June 18-20, 2012 Border Consortium, The. (2011), The Border Consortium Report. Burma Partnership (2012), “We have Seen this Before”: Burma’s Fragile Peace Process,” Mae Sot, Thailand Business Monitor International, (2012), “Myanmar Awakens: Unearthing Asia’s Hidden Gem”, Special Report, Business Monitor International Ltd. Cambodia National Institute of Statistics, (2004), “Cambodia Socio-Economic Survey.” Phnom Penh. Callahan, M., & Steinberg, D. (2012), “Drivers of Political Change in Post-Junta, Constitutional Burma,” USAID Central Statistical Organization, (2009), “Myanmar Statistical Yearbook,” Ministry of National Planning and Eco- nomic Development Crandall, R. et al. (2007), “The Effects of Broadband Deployment on Output and Employment: A Cross-sectional Analysis of U.S. Data.” Dapice, D. et al., (2009), “Assessment of the Myanmar Agricultural Economy,” Ash Center for Democratic Gover- nance and Innovation: Harvard Kennedy School Dapice, D. et al., (2010), “Revitalizing Agriculture in Myanmar: Breaking Down Barriers, Building a Framework for Growth,” Harvard Kennedy School, Ash Center for Democratic Governance and Innovation: Harvard Kennedy School Dapice, D. et al., (2011a), ‘‘Myanmar Agriculture in 2011: Old Problems and New Challenges’, Harvard Kennedy School, Ash Center for Democratic Governance and Innovation: Harvard Kennedy School Dapice, D. et al., (2011b) “The Exchange Rate in Myanmar: A Barrier to National Strength,” Ash Center for Demo- cratic Governance and Innovation: Harvard Kennedy School Dapice, D., (2012a), “Electricity in Myanmar: The Missing Prerequisite for Development,” Ash Center for Democrat- ic Governance and Innovation: Harvard Kennedy School Dapice, D. (2012b), “Electricity Demand and Supply in Myanmar,” Ash Center for Democratic Governance and Inno- vation: Harvard Kennedy School Dapice, D. (2012c), “The Exchange Rate in Myanmar: An Update to January 2012,” Ash Center for Democratic Gov- ernance and Innovation: Harvard Kennedy School ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 79 Dapice, D. et al. (2012d), “Appraising the Post-Sanctions Prospects for Myanmar’s Economy: Choosing the Right Path,” Ash Center for Democratic Governance and Innovation: Harvard Kennedy School Dapice, D. (2013), “Against the Odds: Building a Coalition – Using a New Federalism for Unity and Progress in Myanmar,” Ash Center for Democratic Governance and Innovation: Harvard Kennedy School Dapice, D. (2012c), “Myanmar: Negotiating Nation Building – A Path to Unity and Progress,” Ash Center for Demo- cratic Governance and Innovation: Harvard Kennedy School Dapice, D. (2013), “Rice Policy in Myanmar: It’s Getting Complicated,” Ash Center for Democratic Governance and Innovation: Harvard Kennedy School Dawe, D. (2013), “Geographic Determinants of Rice Self-Sufficiency in Southeast Asia.” ESA Working Paper No. 13- 03, Agricultural Development Economics Division, UN Food and Agriculture Organization. Delloite. (2012), “The Potential Impact of Mobile Communications in Myanmar,” Consultancy Report prepared for Ericsson. Diamond L. et al. (2012), “The Opening in Burma,” Journal of Democracy, Volume 23, Number 4. Duflos E. et al. (2013), “Microfinance in Myanmar Sector Assessment,” IFC Advisory Services in East Asia and the Pacific, IFC. Economist Intelligence Unit. (2012a), “Myanmar: White Elephant or New Tiger Economy?” The Economist Economist Intelligence Unit. (2012b), “Country Report: Myanmar (Burma)” Economist Intelligence Unit, London. Engle P.L. et al. (2011), “Strategies for reducing inequalities and improving developmental outcomes for young children in low-income and middle-income countries” Lancet, 378(9799) pp.1339-53. European Union & MDRI. (2013), Myanmar EITI Guidebook European Union. (2011), “Baseline Study 4, Myanmar: Overview of Forest Law Enforcement, Governance and Trade, EU FLEGT Facility, European Forest Institute – FLEGT Asia Regional Office, Kuala Lumpur Food and Agriculture Organization. (2011), “Myanmar and FAO: Achievements and Success Stories,” FAO Repre- sentation in Myanmar, Rome. Food Security Working Group (2012), “Legal Review of Recently Enacted Farmland Law and Vacant, Fallow, and Virgin Lands Management Law: Improving the Legal & Policy Frameworks Relating to Land Management in Myan- mar,” Food Security Working Group’s Land Core Group. Global Justice Center. (2013), “The Gender Gap and Women’s Political Power in Myanmar/Burma,” Global Justice Center, Human Rights Through the Rule of Law Goletti, F. (1999), “Agricultural Diversification and Rural Industrialization as a Strategy for Rural Income Growth and Poverty Reduction in IndoChina and Myanmar,” Markets and Structural Studies Division, International Food Policy Research Institute (IFPRI). 80 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ Government of Myanmar, ASEAN and UN (2008), “Post Nargis Joint Assessment.” Government of Myanmar. (2009), “Myanmar Action Plan on Disaster Risk Reduction, 2009-2015,” Ministry of Social Welfare, Relief and Resettlement, Relief and Resettlement Department, Nay Pyi Taw. Government of Myanmar & European Union. (2012), “ Education for All: Access to and Quality of Education in Myanmar,” Paper Presented at the Conference on Development Policy Options, 13-15 February, 2012, Nay Pyi Taw. Government of Myanmar & European Union. (2012), “Conference on Development Policy Options with Special Reference to Education and Health in Myanmar,” Conference on Development Policy Options, 13-15 February, 2012, Nay Pyi Taw. Herrendorf, B., Rogerson, R., & Valentinyi, A. (2013). Growth and Structural Transformation, No. w18996. National Bureau of Economic Research. Hiebert, M. & Nguyen, P. (2012), “Land Reform: A Critical Test for Myanmar’s Government,” Center for Strategic International Studies, South East Asia from the Corner of 18th Street & K Street, Volume III, Issue 21. Hoddinott, J., et al. (2008), The Impact of Nutrition during Early Childhood on Income, Hours Worked, and Wages of Guatemala Adults,” Lancet, Volume 371, pp. 411-16 Horsey, R. (2013), “The Current Status of the Ceasefires in Myanmar,” SSRC, Conflict Prevention and Peace Forum Horsey, R. (2013), “Amending the Myanmar Constitution,” SSRC, Conflict Prevention and Peace Forum Hussmanns, (2004), “Defining and Measuring Informal Employment,” Bureau of Statistics International Labor Office. IBAHRI. (2012), “The Rule of Law in Myanmar: Challenges and Prospects,” International Bar Association’s Human Rights Institute (IBAHRI), London. International Crisis Group. (2012), “Myanmar: Storm Clouds on the Horizon,” Asia Report No. 238, International Crisis Group International Crisis Group. (2012), “Myanmar: The Politics of Economic Reform,” Asia Report No. 231, Internation- al Crisis Group International Crisis Group. (2013), “A Tentative Peace in Myanmar’s Kachin State,” Asia Report No.140, Interna- tional Crisis Group International Finance Corporation. (2012), “Microfinance in Myanmar: Rapid Sector Assessment,” Unpublished Report. International Labor Organization. (2005), “Key Indicators of the Labor Market,” fourth edition. International Monetary Fund (IMF). (2012), “A Review of the Public Finance Management System” IMF. (2012), “Report on Government Financial Statistics” ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 81 IMF. (2012), “Myanmar-Staff Report for the 2011 Article IV Consultation”, IMF, Washington DC. IMF. (2013), “Myanmar-2013 Article IV Consultation and First Review Under the Staff-Monitored Program – Staff Report”, IMF Country Report No. 13/250IMF, Washington DC. IMF. (2014), “Second Review Under the Staff-Monitored Program – Staff Report”, IMF Country Report No. 14/91, IMF, Washington DC. International Organization for Migration. (2013), “Assessing Potential Changes in the Migration Patterns of Myanmar Migrants and Their Impact on Thailand,” International Organization for Migration and the Asian Research Center for Migration, Thailand. Jones, L. (2014), “The Political Economy of Myanmar’s Transition,” Journal of Contemporary Asia, No. 1 , pp. 144- 70. J.P Morgan, (2012), “Myanmar: Clouds begin to Lift - History, Politics, Sanctions, Economics, and the Possibility of Change,” Asia Pacific Emerging Markets Research J.P Morgan, (2013), “Myanmar: Gauging the Impact of Recent Economic Reforms,” Economic Research Global Data Watch Kan Zaw, (2008), “Challenges, Prospects and Strategies for CLMV Development: The Case of Myanmar,” in So- tharith, C. (ed), Development Strategy for CLMV in the Age of Economic Integration, ERIA Research Project Report 2007-4, Chiba: IDE-JETRO, pp. 443-496 Katz, R. L. et al. (2010). The Impact of Broadband on Jobs and the German Economy. Korea Development Institute. (2012), “Priority Assignments for Economic Development of Myanmar,” Ministry of Strategy and Finance, Seoul KPMG. (2013), “Infrastructure in Myanmar,” KPMG Advisory (Myanmar) Ltd. Kubo, K. (2012), “Trade Policies and Trade Mis-reporting in Myanmar,” Institute of Developing Economies (IDE) Discussion Paper No. 326, Chiba, Japan Kudo, T. (2009), “Location Advantages and Disadvantages in Myanmar: The Case of Garment Industry,” IDE Discus- sion Paper No. 203, Chiba, Japan Kudo, T., et al. (2012), “Distribution of Myanmar Rice Mills in the Age of Economic Integration.” In Economic Inte- gration and the Location of Industries, The Case of Less Developed East Asian Countries, ed. Ikuo Kuroiwa. Kudo, T. & Kumagai, S. (2012), “Two-Polar Growth Strategy in Myanmar: Seeking “High” and “Balanced” Develop- ment,” IDE Discussion Paper No. 371, Chiba, Japan Kudo, T. & Kumagai, S. (2013), “Export-Oriented Growth Strategy for Myanmar Joining East Asia’s Production Networks,” Policy Review Series on Myanmar Economy, No.09 Kubo, K. (2012), “Restructuring the State Budget System for Disinflation and Exchange Rate Unification in Myan- mar,” IDE Discussion Paper No. 320, Chiba, Japan 82 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ Lall, M. & South, A., (2012), “Education, Conflict, and Identity: Non-State Ethnic Education Regimes in Burma.” Larkin, S. 2010. “The Rice Supply Chain: Study of Yangon Port.” Working Paper. MGI. 2013. “Myanmar’s Moment: Unique Opportunities, Major Challenges.” McKinsey Global Institute, June 2013. Livelihoods and Food Security Trust Fund (LIFT) Baseline Survey, 2012. Nishino, Y. and G. Koehler, (2011), Myanmar development policy review: Social protection, UNICEF. McMillan, M. S., & Rodrik, D. (2011). Globalization, Structural Change and Productivity Growth (No. w17143). Na- tional Bureau of Economic Research. Marsh, P. (2014), “Growth Diagnostics in Myanmar: What are the Most Binding Constraints to Private Sector Development in Southeast Asia’s Final Fronier?”, MA Thesis, University of Erlangen-Nurnberg, Germany McKinsey Global Institute, (2013), “Myanmar’s Moment: Unique opportunities, major challenges”, McKinsey & Company Meehan, P. (2010), The WASH Sector in Myanmar: Addressing the Challenge of Building Sustainable WASH Ser- vices. WaterAid. Mon M. (2000), “Determinants of Female Labor Participation in Burma: An Empirical Analysis of Socio-Economic Survey Data,” ABAC Journal, Vol. 21, No. 1. Myanmar Legal Services Ltd (2013), “Doing Business in Myanmar,” Myanmar Legal Services Ltd. Nakanishi, Y. (2013), “Post-1988 Civil-Military Relations in Myanmar,” IDE Discussion Paper No. 379, Chiba, Japan Nishino, Y. & Koehler G. (2011), “Social Protection in Myanmar: Making the Case for Holistic Policy Reform,” IDS Working Paper No 004, Vol. 2011, No. 386. National Commission for Environmental Affairs (NCEA) et al. (2009), “National Sustainable Development Strategy for Myanmar” (2009) Nehru, V. (2012), “Myanmar’s Economic Policy Priorities,” The Carnegie Papers, Carnegie Endowment New Perimeter et al. (2013), “Myanmar Rule of Law Assessment,” New Perimeter, Perseus Strategies, and The Jacob Blaustein for the Advancement of Human Rights Nishino, Y. & G. Koehler (2011), Myanmar development policy review: Social protection, UNICEF. Nixon, H. & Joelene, C. (2014), “Fiscal Decentralization in Myanmar: Towards a Roadmap for Reform,” Discussion Paper No. 5, MDRI-CESD and The Asia Foundation Nixon, H. et al. (2013), “State and Region Governments in Myanmar,” MDRI-CESD and The Asia Foundation, Yan- gon OECD. (2013a), “Multi-dimensional Review of Myanmar: Volume I: Initial Assessment”, OECD ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 83 OECD. (2014), OECD Investment Policy Reviews: Myanmar 2014,” OECD Publishing Okamoto, I. (2005), “Transformation of the Rice Marketing System and Myanmar’s Transition to a Market Economy.” Institute of Developing Studies, December 2005. Okamoto, I. (2009), “Transformation of the Rice Marketing System after Market Liberalization in Myanmar.” In The Economic Transition in Myanmar After 1988, Market Economy versus State Control, eds. K. Fjita, F. Mieno, and I. Okamoto. Oo, U. T. H and T. Kudo. 2003. “Agro-Based Industry in Myanmar Prospects and Challenges.” Institute of De- veloping Economies, IDE-JETRO. Oxford Analytica. (2013), “Myanmar Central Bank Overhaul Exposes Reform Challenge,” Oxford Analytica Daily Brief, Friday, August 16, 2013. Oxford Analytica. (2013), “Myanmar Political Buddhism to Shape Transition,” Oxford Analytica Daily Brief, Tuesday, June 25, 2013. Perkins, (2012), “Industrial Policy Reform in Myanmar,” Harvard Kennedy School ASH Center for Democrat- ic Governance and Innovation, and Rajawali Foundation Institute for Asia. PWC. (2012), “Myanmar: Business Guide”, Price Waterhouse Coopers, Singapore Rieffel, L. (2012), “The Myanmar Economy: Tough Choices,” Global Economy and Development, Working Paper 51 Robinson et al. (2007), “The Irrawaddy River Sediment Flux to the Indian Ocean: The Original Nineteenth-Century Data Revisited”, The Journal of Geology, volume 115, pP. 629–640, The University of Chicago. Rodrik, D. (2013). Structural Change, Fundamentals and Growth: An Overview. Institute for Advanced Study, United States. Saha, S. 2011. “Working Through Ambiguity: International NGOs in Myanmar”. The Hauser Center for Nonprofit Organizations at Harvard University. Sheehan, J. & Greenlee. (2014), “Doing Business in Myanmar,” Myanmar Insider, Volume 1, Issue 2, Decem- ber-January, 2014, p. 4. Slayton, T. 1984. “Rice Trade and Economy of Selected Asian Countries.” Foreign Agriculture Circular, FAS/USDA. Soe, N.Z. (2000), “The Role of Agriculture in the Development of [the] Myanmar Economy,” MA Thesis, School of Public Policy and Management, Korea Development Institute, Seoul. Soe, T. (Undated), “Myanmar in Economic Transition: Constraints and Related Issues Affecting the Agricul- ture Sector,” Yangon University of Distance Education, Yangon, Myanmar Soe, U. T. and B. Fisher. 1989. “Burmese Rice Policies – An Economic Analysis of Developments since Indepen- dence.” Paper presented at the 33rd Annual Conference of the Australian Agricultural Economics Society, Christ- church, New Zealand, February 6-9, 1989. 84 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ Steinberg, D.I. (1997), “Myanmar: The Anomalies of Politics and Economics,” Working Paper No. 5, The Asia Foun- dation Working Paper Series Subbarao, K., C. et al. (2013), “Public works as a safety net: Design, evidence and implementation,” World Bank. The Burma Environmental Working Group. (2011), “Burma’s Environment: People, Problems, Policies,” Wanida Press: Chiang Mai Thein, S. (2006), “Agro-based Industries in Myanmar: The Long Road to Industrialization.” IDE, March 2006. Thein, S. & Kudo, T. (2008), “Myanmar Sugar SMEs: History, Technology, Location and Government Policy,” IDE Discussion Paper No. 147, Chiba, Japan Thein, S. (2012), “Industrial Readjustment in Myanmar: Agro-Industrial Preparedness for Integrating with the AEC,” in Industrial Readjustment in the Mekong River Basin Countries: Toward the AEC, edited by Ueki. Y & Bhong- makapat, BRC Research Report No. 7, Bangkok Research Center, IDE-JETRO, Bangkok. Timmer, P. (2012), “Rice Consumption: Changing Preferences and Implications for the Industry.” Presented at the World Bank Workshop on Rice and Risk in Asia, HCMC Vietnam, October 17-18, 2012. Turnell, S. (2011), “Fundamentals of Myanmar’s Macroeconomy: A Political Economy Perspective,” Asian Econom- ic Policy Review, 6, pp. 136–153 Turnell, S., (Undated), “Burma’s Poverty of Riches: Natural Gas and the Voracious State” Turnell, S., (2008), “Burma’s Economy 2008: Current Situation and Prospects for Reform,” Burma Economic Watch, Economics Department, Macquarie University, Sidney, Australia Turnell, S., (2010), “Dissecting the Data: Burma’s Macroeconomy at the Cusp of the 2010 ‘Elections’,” Economics Department, Macquarie University, Sidney, Australia Turnell, S., (2011), “Fundamentals of Myanmar’s Macroeconomy: A Political Economy Perspective,” Asian Eco- nomic Policy Review, 6, pp.136-153 UN (2007). Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Report. UNDP. (2011), Integrated Households Living Conditions Survey in Myanmar (2009-2010) Poverty Profile, IHLCA Project Technical Unit, Yangon. UNICEF (2011), Multiple Indicator Cluster Survey 2009-2010, Myanmar. UNODC (2013), Opium Survey. Vokes, R. & Goletti, F. (2013), “Agriculture and Rural Development in Myanmar: Policy Issues and Challenges,”Agri- food Consulting International, Kensington, Maryland, U.S.A. Vriens & Partners. (2012), “Political Analysis of Myanmar’s New Foreign Investment Law,” Vriens & Partners, Yangon. ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 85 Winn, K. 1991. “A Century of Rice Improvement in Burma.” The International Rice Research Institute, Manila. Women’s Protection Technical Working Group. (2010), “Women’s Protection Assesments: Post Cyclone Nargis, Myanmar.” Wong, L., and E. Wai. 2013. “Rapid Value Chain Assessment: Structure and Dynamics of the Rice Value Chain in Burma.” Background paper 6 for the USAID-sponsored “Strategic Agricultural Sector and Food Security Diagnos- tic.” Woods, K., (2013), “Emerging Agribusiness Trends in Myanmar: An Overview,” Kunming: Yunnan University Press. World Bank, (1985), “Burma: Policies and Prospects for Economic Adjustment and Growth,” Country Report 4814- BA. World Bank (1993), “Water Supply and Sanitation Sector Review, Myanmar”, Washington D.C. World Bank (1995), “Myanmar: Policies for Sustaining Economic Reform” Country Economic Report, Washington D.C. World Bank. (2011), “World Development Report 2011: Conflict, Security, and Development,” World Bank, Wash- ington, DC. World Bank. (2012a), “Livelihoods and Food Security Trust Fund (LIFT) Baseline Survey,” World Bank and Liveli- hood and Food Security Fund. World Bank. (2012b), “World Development Report 2012: Gender Equality and Development,” World Bank, Washing- ton, DC. World Bank & MDRI. (2012), “Qualitative Social and Economic Monitoring reports,” LIFT World Bank. (2013a), “Social Assessment for Myanmar Decentralizing Funding to Schools Project,” Yangon World Bank. (2013b), “Poverty Assessment Note.” Draft Report, October 18, 2013 Version. Yangon, Myanmar. World Bank. (2013c), “Diagnostic of the Myanmar Agricultural Development Bank.” Draft version as of October 15, 2013, World Bank, Washington, DC. World Bank. (2013d), “Global Monitoring Report 2013: Rural-Urban Dynamics and the Millennium Development Goals” World Bank, Washington, DC. World Bank. (2013e), “Program Document for a Proposed Credit in the Amount of SDR 287.75 million to the Re- public of the Union of Myanmar for a Reengagement and Reform Support Program,” World Bank, Washington, D.C. World Bank. (2013f), “Inclusion Matters: The Foundation for Shared Prosperity,” Social Development, World Bank, Washington, DC. World Bank & IFC. (2013), “Doing Business 2013,” Doing Business Survey Report Comparing Business Regulations for Domestic Firms in 185 Economies, World Bank, Washington, DC. 86 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ World Bank. (2014a), “Myanmar: Capitalizing on Rice Export Opportunities,” Economic and Sector Work Report No. 85804, Sustainable Development Network, East Asia and Pacific Region, World, Washington, DC. World Bank. (2014b), “The State of Social Safety Nets 2014,” World Bank, Washington, DC. World Bank. (Forthcoming), “Myanmar: Public Expenditure Review – Education”. World Development Report (2012), Young, K. et al. (1998), “An Economic Assessment of the Myanmar Rice Sector: Current Developments and Prospects,” Research Bulletin 958, Arkansans Agricultural Experiment Station, Univer- sity of Arkansas. Zuijlen, M., (2006), “Assessing Gender Equality in Myanmar,” Gender Assessment Undertaken for DFID South East Asia ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 87 88 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 89 90 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 91 92 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 93 94 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ | 95 96 | ကမာၻ႔ဘဏ္အစီရင္ခံစာ Photo by: Ni Ni Myint/World Bank, 2014 World Bank Office Yangon No.57, Pyay Road (Corner of Shwe Hinthar Road) 61/2 Mile, Hlaing Township, Yangon Republic of the Union of Myanmar +95 (1) 654824 www.worldbank.org/myanmar www.facebook.com/WorldBankMyanmar