95247 Sonuç Profili: Türkiye Enerji March 4, 2010 PİYASANIN AÇILMASI Türkiye’nin Sürdürülebilir bir Enerji Geleceğine Dönük Reformu Genel Bakış Türkiye’nin enerji reformları, hükümetin tek parçalı ve kamu uhdesindeki enerji sektörünü, ilave 4,6 milyon hanehalkını daha istikrarlı bir elektrik şebekesine bağlayan rekabetçi bir enerji piyasasına dönüştürmesine yardımcı olmuştur. Zorluk MULTIMEDYA Enerji, ekonomik büyümenin sağlanmasında ve Türkiye'de Temiz Enerji sürdürülmesinde kritik öneme sahiptir. Türkiye’nin enerji talebi ve sera gazı salımları giderek artmaktadır. Sera gazı salımlarının büyük bir oranı enerjinin üretilmesinden ve kullanımından kaynaklanmaktadır. Enerji talebini çevre üzerinde en az etkiye yol açarak karşılayabilmek için, Türkiye bir yandan yenilenebilir enerji kullanımını arttırmayı diğer yandan elektik tüketicileri arasında enerji verimliliğini teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Yaklaşım DAHA FAZLA Türkiye Hükümeti, IBRD’nin desteği ile, rekabeti ve özel sektör yatırımlarını arttırmak ve Çöplerin Değerlendirilmesi  yenilenebilir enerji kaynaklarının sürdürülebilir kullanımını sağlamak amacıyla is enerji sektöründe bir dönüşüm programı uygulamaktadır. 4,6m Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile Hazine geleceğe hanehalkının daha iyi dönük genel stratejik yönelimin belirlenmesinde başı elektrik arzına erişimini çekmekte ve Dünya Bankası ile birlikte bu yönelimin sağlamıştır sürdürülmesinde Banka araçlarının en iyi şekilde nasıl kullanılacağını belirlemektedir. DAHA FAZLA Şu anda, Türkiye’nin enerji programı, Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası’nın çeşitli yatırım kredileri, politika kredileri Türkiye Ülke Ofisi ve politika istişare çalışmaları ile desteklenmektedir. Bunlar arasında; Ulusal İletim Şebekesi Projesi, Türkiye Güneydoğu Avrupa Enerji Topluluğu ( Uyarlanabilir Program Kredisi 2 ve ORTAKLAR 3), yenilenebilir enerji ve enerji verimliliğine yönelik yatırım Enerji ve Tabii Kaynaklar kredisi , ve Program Odaklı Enerji Sektörü İstişari Çalışmaları Bakanlığı  (enerji politika notları, Türkiye enerji stratejisi, vs.) yer almaktadır. TEİAŞ BOTAŞ IBRD, son on yıl içerisinde Dünya Bankası’nın birbirini Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel tamamlayan ve destekleyen her türlü kredi ve teknik yardım Müdürlüğü araçlarından yararlanarak Türkiye’nin enerji reformlarını önemli ölçüde desteklemiştir. Reform programı enerji TEDAŞ sektörünün yeniden yapılandırılmasını, serbestleştirilmesini Enerji Piyasası Düzenleme ve özelleştirilmesini; rekabetçi piyasaların oluşturulmasını;kilit Kurumu rehabilitasyon ve genişletme çalışmalarının finansmanını ve Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı bunun sonucunda özel sektör yatırımlarının arttırılmasını içermektedir. Devlet Planlama Teşkilatı Stratejik Teknik ve Ekonomik Araştırmalar Merkezi Sonuçlar Elektrik arzı artık daha güvenilirdir. İletim sistemindeki arızaların süresi 2004 yılında 26.675 saat iken, 2007 yılında yarıdan fazla bir azalmayla 10.280 saate düşmüştür. Daha fazla insan güvenilir enerjiye erişebilmektedir. İletim sisteminin genişletilmesi ve yenilenmesi, tahmini olarak ilave 4,6 milyon hanehalkının daha iyi elektrik arzına erişimini sağlamıştır. Ayrıca Yunanistan ile uluslararası bir iletim bağlantısı kurulmuştur ve be şekilde elektrik alışverişi yapılabilmektedir. Türkiye, bir yandan elektrik piyasasının verimliliğini arttırırken, diğer yandan elektrik dağıtımına ve üretimine özel sektörün katılımını arttırmıştır. IBRD’nin politika istişare çalışmaları ile desteklenen enerji reformları perakende sektörüne rekabeti getirmiştir. Toptan satış piyasasında ise, 100’den fazla özel sektör üretim şirketi tescil edilmiştir. Bugüne kadar yirmi dağıtım şirketinden dördü özelleştirilmiştir. Şu anda tüketicilerin yaklaşık yüzde 40’ı tedarikçilerini seçebilmektedir --bu olanak 2002 yılında bu kadar yaygın değildi. Banka’nın yenilenebilir enerji alanındaki çalışmaları, özel sektör yenilenebilir enerji projelerinin finansmanının sürdürülebilirliğini göstermiştir. Yenilenebilir enerji üretimi 2004 yılında çok düşük düzeylerdeyken, bugün 1.500 MW’a ulaşmıştır. Özel sektör kaynaklı yenilenebilir enerji üretimi sayesinde, Türkiye karbondioksit salımlarını yılda 1,01 milyon ton azaltmıştır. Son birkaç yıl içerisinde, sektörün reformu bakımından önemli sonuçlar elde ettik: bir elektrik piyasası kuruldu; dağıtım şirketleri özelleştirildi; bazı önemli kanunlar—elektrik piyasası, yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği— çıkarıldı ve uygulamaya konuldu. — Budak Dilli, ETKB Enerji İşleri Genel Müdürü Geleceğe Bakış Türkiye enerji programı sürekli olarak değişmektedir ve Türkiye’nin ihtiyaçlarına dayalı olarak IBRD’nin çabaları artarak devam edecektir. Son on yıl içerisinde, Banka’nın desteği ile Türkiye’nin enerji sektörü yek parçalı ve kamu uhdesindeki bir piyasadan ticari esaslara dayalı olarak işletilen serbest bir piyasaya dönüşmüştür. Sektörün bazı bölümlerinde özel sektör yatırımları ve mülkiyeti mevcuttur. Özel sektör yatırımlarının ve mülkiyetinin artması ile birlikte piyasanın daha da derinleşmesi ve sektörün temiz ve yenilenebilir kaynaklara giderek daha fazla dayalı olması beklenmektedir. Dünya Bankası’nın çalışmaları, özellikle yenilenebilir kaynaklara olmak üzere büyük ölçekli özel sektör yatırımlarının çekilmesine yardımcı olmuştur. Üretimdeki yeni yatırımları ve dağıtım özelleştirmesini desteklemek için önemli miktarlarda yeni finansman sağlanmıştır. Ülkenin önceliklerine dayalı olarak Hükümet ve Dünya Bankası’nın bu önemli ortaklıklarını sürdürmesi ve IBRD’nin yenilenebilir enerji, enerji verimliliği, altyapı, iklim değişikliği ve genel enerji arzı konularında politika danışmanlığı ve yatırım finansmanı sağlaması beklenmektedir.