86521 i ទំ ព ័ រ ការដ ា ធក្នងស្ររដេស ោះស្រាយសម្ព ុ និងការេេ ួលផលពីការពស្រងឹង ុ ភពដោក្ ហិរញ្ញ វត្ថពិ រច្ចុ របនន ភា ពសេដ្ឋ កិ ច្ច ក ្ពុ ជា ខែ ស្សា ឆ្ ន ាំ ២០១៤ @ រកាេិទិប្ ធ ររ់យ៉ាង រច្ចុរបននភាពសេដ្ឋកិច្ចក្ពុជាសនេះរឺជាផលិតផលររេ់ធនាគារពិភពសោក ររករាំស ឋ នសៅកនុងរច្ចុរបននភាពសេដ្ឋកិច្ចក្ពុជាសនេះរឺ ជាររករាំ ស ើញ ការរកស្រសាយ និងការេននិដ្ឋ ើញ ការ រកស្រសាយ និងការេននិដ្ឋ ច ាំងពីទេសនៈររេ់ ឋ នររេ់រុរគលិកធនាគារពិ ភពសោក និង្ិនប្ាកដ្ថាឆលុេះរញ្ ឋ ភិាលខដ្លពួកសរតាំ ណាងសនាេះសទ។ រណៈប្ររ់ ប្រងររេ់ធនាគារ ររេ់ប្កុ្ប្រឹកាភិាល ឬរដ្ឋ ធនាគារពិភពសោក្ិនធានាភាពប្តឹ្ប្តូវននទិននន័យខដ្លានសៅកនុងវណម ក្េសនេះសទ។ ី លែងអំណរគុណ អារម្ភកថានិងសេចកតថ្ រច្ចុរបននភាពសេដ្ឋកិច្ក ច ្ពុជា (CEU) រឺ ជាផលិតផល្ួ យររេ់រុរគលិកររេ់ធនាគារពិភពសោក។ ផលិតផលសនេះប្តូវានសរៀរច្ាំសដ្ឋយ សោក លី េូសដ្ត (Sodeth Ly) និ ងពិនិតយស ើងវ ិញ និ ងខកេប្្ួល សដ្ឋយសោក សេនរ ិកសក អាល់ដ្ឋ ូ ៉ា (Enrique Aldaz-Carroll) ខផនកកាត់ រនថយភាពប្កី ប្ក និ ងការ ស ខារល ប្ររ់ ប្រងសេដ្ឋកិច្ច (PREM) ការ ិយល័យធនាគារពិ ភពសោកប្រចាំប្រសទេក្ពុជា។ ប្កុ្សនេះសធវើការ សប្កា្ការដ្ឹកនាាំររេ់សោក ា៉ា េូ សេ សវ ើ ិេ គ (Mathew A. Verghis) សេដ្ឋវ ិទូ ជាន់ែពេ់និងជាប្រធាន ច PREM)។ ប្កុ្េនកនិ ពនធេូ្ខលលងនូ វកតញ្ញូ តា ខផនកខផនកកាត់ រនថយភាពប្កី ប្ក និ ងការប្ររ់ ប្រងសេដ្ឋកិច្( ធ្៌ច្ាំស េះការប្រឹកានិងការខណនាាំខដ្លផតល់សដ្ឋយសោក េូ លរ ិក ាសៅ (Ulrich Zachau) នាយក ប្រចាំប្រសទេក្ពុជាេប្ារ់ អាេុីរូ ៌ និងា៉ា េុី វ និងសោក អាឡាសាន់ េូ (Alassane Sow) ិក នាយកប្ររ់ ប្រងធនាគារពិភពសោកប្រចាំក្ពុជា។ រាយការណ៍ រច្ចុរបននភាពសនេះប្តូវានផលិតសរៀងរាល់ឆាេ សដ្ើ្បីផដល់ពត៌ានលេីៗសលើការេភិវឌ្ឍា៉ា ប្កូ សេដ្ឋកិច្ចសៅក្ពុជា។ រាយការណ៍ រច្ចុរបននភាពសនេះប្តូវានសាេះពុ្ភផាយ និ ងខច្កចយយ៉ា ងទូ លាំ ា ធរក្ពុជា ទូ ោយសៅកាន់ អាជា េ រ្ន៍នដ្រូ េភិវឌ្ឍន៍ វ ិេ័យឯកជន ប្កុ្វ ិភារនិ ងសរៀរច្ាំសគាល នសយាយ េងគការេងគ្េុីវ ិល េងគការ្ិ នខ្នរដ្ឋ ឋ ភិ ាល និ ងេនកេិកាស្រសាវប្ជាវ ។ រាយការណ៍ រច្ចុរបននភាពសនេះប្តូវានកាំណត់ សពលឲ្យស្រេរជា្ួ យនឹ ងការសាេះពុ្ផ ព ាយរច្ចុរបននភាពសេដ្ឋកិច្ចអាេុី រូ ៌ សដ្ឋយខផនកកាត់រនថយភាពប្កីប្ក និងប្ររ់ប្រងសេដ្ឋកិច្ច អាេុីរូ ៌ ននធនាគារពិ ភពសោក។ សយើងានទទួ លសយរល់ និ ងេាំសណើ ដ្៏ានតន្លពី្ិតរ ត្ួ ការងារខផនក PREM ស លរឺ សោក សដ្ផាក់ ្ិ េស្រសា (Deepak K. Mishra) ខដ្លានផតល់សយរល់សលើខផនកសេដ្ឋកិច្េ ច កលផងខដ្រ និ ង យុង វាន់ ឆ្ (Young Hwan Cha)។ សយរល់ និ ងេាំសណើ លអក៏ានទទួ លផងខដ្រពី សោក អាោន់ ដ្ឹ សោ (Alain W. D’Hoore) ខដ្លានផតល់ព័ត៌ាន និ ងធាតុ ច្ូលេតីពីប្ាក់ឈ្ួលប្រសទេឡាវ ន និ ងសោកស្រេី ោ សេប្ផិ ល (Leah April) ខដ្លានានេនា ់ យរល់សលើតារាងសរៀវតសវ ិេ័យសាធារណៈ។ ត នច្ិតត ផតលស សយើងេូ្េររុ ណយ៉ា ងប្ជាលសប្ៅច្ាំ ស េះសយរល់ និងេាំសណើ ច្ាេ់ោេ់ខដ្លផតល់សដ្ឋយ សោកស្រេី រា៉ា ឆ្ដ្ឋ េនាន់ តាវរា៉ា េុីលា៉ា (Ratchada Anantavrasilpa) និង សោក ស ង ឌ្ី ណា (Dyna Heng) ខផនក វ ិេ័យ ល ាំងច្ាំស ិរញ្ញ វតថុ និ ងឯកជន។ សយើងានសេច្កតីសពញច្ិ តតជាខា ញ រី លីនណា េះការគាាំប្ទពី កញ្ (Linna Ky) ខដ្លានតួនាទីជាជាំនួយការស្រសាវប្ជាវ សធវើរច្ចុរបននភាព តារាង និងរូរនានា ជួយសរៀរច្ាំ ប្ទង់ ប្ាយ CEU និងកនុងការផតល់នូវការគាាំប្ទខផនកផគត់ផង ច េះេប្ារ់សរៀរច្ាំនិងសាេះពុ្ភ គ ់ និងរដ្ឋាលឥតសខា ផាយ CEU សនេះ។ សយើងេូ្ខលលងនូ វសេច្កតីដ្ឹងរុ ណជាពនលឹកច្ាំ ស ា ធរក្ពុជា េះអាជា ពិ សេេប្កេួងសេដ្ឋកិច្ចនិង ិរញ្ញ វតថុ និ ង ធនាគារជាតិ ននក្ពុជាច្ាំ ស េះកិច្ចេ ប្រតិរតតិការ ន និ ងការគាាំប្ទររេ់កុងការសរៀរច្ាំ រច្ចុរបននភាព ច ្ពុជាសនេះ។ សេដ្ឋកិច្ក េប្ារ់ ព័ត៌ានេាំពីធនាគារពិ ភពសោកនិ ងេក្េភាពររេ់ធនាគារសៅក្ពុជាេូ្ទេសនា www.worldbank.org/kh. ។ សដ្ើ្បីដ្ឋក់រញ្ូច លសៅកនុងរញ្ជ ីខច្កចយរច្ចុរបននភាពសេដ្ឋកិច្ចក្ពុជាតា្េុី ខ្៉ា លនិ ងឯកសារសាេះពុ ្ព ផាយ ក់ ព័នធ េូ្ាក់ ទង កញ្ ឋ ន (lky@worldbank.org) ។ េប្ារ់ ញ រី លីនណា តា្អាេ័យដ្ឋ េាំណ ភ ាយសនេះ េូ្ាក់ ទងសោក រូ សាសរឿន (sbou@worldbank.org) ។ ួ រេតីពីាតិ កាននការសាេះពុ ្ផ តារាងមាតិកា ែលឹ្សារេសងេរ .......................................................................................................................................... 1 ការេភិ វឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចកាលពី សពលលេីៗ និងទេសនវ ិេ័យេនារត......................................................................... 4 វ ិេ័យផលិតក្េ ..................................................................................................................................... 4 កតា ត ជាំរុញននកាំសណើ ន .......................................................................................................................... 4 េតិផរណានិងនលល ............................................................................................................................... 6 សាថ នភាព ណិ ជជ្េសប្ៅប្រសទេ .......................................................................................................... 7 វ ិេ័យរូរិយវតថុ ....................................................................................................................................... 8 ររ ិយកាេសេដ្ឋកិច្ចពិភពសោក និងផលរ៉ាេះ ល់ររេ់វា ...................................................................... 11 លាំ សារសពើពនធ ................................................................................................................................... 13 និរនតរភាពរាំណុ ល ............................................................................................................................ 15 សាររនលឹេះ ................................................................................................................................................ 16 ប្រធានរទពិសេេ៖ ការតស្លើងប្ាក់ ខែកនុងវ ិេ័យសាធារណៈ......................................................................... 18 ទាំ ាំ្ុែងារសាធារណៈររេ់ប្រសទេក្ពុជា ............................................................................................. 18 ច្ាំណាយ្ុ ែងារសាធារណៈររេ់ក្ពុជា .................................................................................................. 19 ការពប្ងាយ្ន្រនតីរាជការ និ ងការវ ិភាជលវ ិកាប្ាក់សរៀវតសតា្វ ិេ័យ.............................................................. 19 រាយ្ន្រនតីរាជការនិងលវ ិកាសៅថា ន ក់ សែតតនិងសៅថា ត ល ..................................................................... 20 ន ក់កណា ឋ ន ................................................................................................................................... 23 សេច្កតីេននិដ្ឋ ឧរេ្ព័នធៈេូច្នាករេាំខាន់ ៗសៅប្រសទេក្ពុជា .......................................................................................... 25 ឹ សារេសងេប ខ្ែម្ ច ្ពជាានភាពធន់ សេដ្ឋកិច្ក ុ ទរ់ទល់ាននឹង េា ក ខល្ាាំងានរកាកាំសណ ព ធកនងស្រេុ ុ ើ នែពេ់ សទៀតផង ខដ្លសនេះប្តូវានជាំរញ ី ុ សដ្ឋយា៉ា េុន កាំសណ ច នតាាំងពី្ុន្កដ្ល់េពវនលៃសនេះ។ ើ នសេដ្ឋកិច្ា កាំ សណើន សេដ្ឋកិច្ចររេ់ក្ពុជាប្តូវា៉ា ន់ សា ន ាំច្ុងសប្កាយសនេះ រឺ ប្រខ េ នថាានែពេ់រាំផុតេាំរារ់ ៦ឆ្ ល៧,៤ភារ រយសៅឆ្ ន ាំ2013 សាេះរីជាានភាព្ិ នប្ាកដ្ប្រជាខផនកនសយាយ និង ភាពវ ឹកវរខផនកពលក្េក៏ សដ្ឋយ។ កាំ សណើ នសនេះប្តូវាននាាំ្ុែសដ្ឋយការនាាំសច្ញេស្លៀករាំ ក់ ខដ្លកាំពុងរខនថ្សលបឿន និង ខផនកសទេច្ររនតការសកើ នស ច ិ ភពសោកខដ្ល រ ឹងាាំជាង្ុន ការនាាំសច្ញ ើង។ គាាំប្ទសដ្ឋយសេដ្ឋកិច្ព េស្លៀករាំ ក់រិតជា តន្លរសងកើនសលបឿនខល្សទៀត ខដ្លសកើ នស ន ាំ 2013 ើងដ្ល់ 17,6 ភាររយកនុងឆ្ ន ាំ2012 សាេះរី ជាានការខាតរង់ ែលេះៗ សដ្ឋយសារភាព្ិននឹងនរខផនកទីផារ សប្រៀរនឹ ង 7ភាររយ កនុងឆ្ ពលក្េ ក៏ សដ្ឋយ។ វ ិេ័យសទេច្រណ៍ សៅខតរនតកាំសណើ នែពេ់ ជា្ួ យនិងការ្កដ្ល់ននសភាៀវសទេច្រ សកើនដ្ល់ 4,2ោននាក់ ស ល យជា ប្រសទេប្រភពសភាៀវសទេច្រណ ើយប្រសទេច្ិនានកា ៍ សលែ2 េប្ារ់ ន ាំ2013 ខដ្លឆ្ ក្ពុជាសៅឆ្ ន ាំកនលង ន ាំ2012ប្រសទេកូ សរ ៉ាខាង តបូងជាប្រសទេសលែ២។ ទឹ កជាំ នន់ រដ្ូ វវេាឆ្ សៅ ជាភពវេាំណាងរណា ត លសអាយ ានការ ែូ ច្ខាតតិច្តួច្ ផលិតក្េស្រេូវ។ វ ិេ័យទូាត់សប្ៅប្រសទេ ានប្រសេើរជាង្ុន សដ្ឋយសារខត ការនាាំច្ូលានកាំសណើ នយឺត សប្ ូ ការ េះតាំរវ ុ ស្រេុកានរនថយសលបឿន។ ការរ៉ា េះ ល់ជាេវ ិជជានសៅសប្កាយការសាេះសឆ្ កនង ន តាន រនថយសលបឿនការ នាាំច្ូលសៅសពលខដ្លការនាាំសច្ញានរសងកើនសលបឿន។ ដ្ូច្ានសនេះរួ្ច្ាំ ខណកាន សធវើសអាយឱនភាព ន ាំ2013 សរើ រណនីច្រនតានរួ្តូច្ (្ិ នរិ តការខងវរផលូវការ) លយ្កប្តឹ្ 9,4ភាររយននផេេសៅឆ្ សធៀរនឹង10,1 ភាររយនន ផេេសៅឆ្ ន ាំ2012។ រ ាំ ូរវ ិនិសយរផា ា ល់ ររសទេេុទធ សៅខតរនតារជាង កប្្ិ តែពេ់រាំផុត កនុងឆ្ ន ាំ2012។ ទុនរប្្ុងេនតរជាតិ ដ្ុលានសកើ នស ើងរនតិច្ដ្ល់ប្រាណ 3,6 ន់ ោនដ្ុោ ល រ អាស្រ ិក ឬ ខដ្លអាច្ធានា ការនាាំច្ូលាន 3,8ខែកនុងឆ្ ន ាំ2013 សរើសប្រៀរសធៀរនឹ ង 3,5 ន់ ោន ដ្ុ ោ ល អាស្រ ិកកនុងឆ្ ន ាំ2012។ េប្តារតូរប្ាក់ សរៀលសធៀរនឹងប្ាក់ ដ្ុោល រអាស្រ ិកសៅខតានេថិរភាព ខដ្លនាាំសអាយានការធា ល ក់ ច្ុេះននេប្តារតូរប្ាក់ ពិត។ េតិផរណារនតសកើនស ើ រនតិច្ខតសៅខតារ។សៅសពលខដ្លនលលទាំនិញឧរសភារររ ិសភារខដ្លជាតប្្ូវ ង ការជាច្ាំ ាច្់សៅខតានេថិរភាព េាព ធេតិផរណាកាំ ពុងសកើ នរនតិច្្តងៗសដ្ឋយសារការសងើ រស ើងលេីៗ ន ាំ2013 សរើ សនេះ ននតន្ល្ុែទាំ និញ្ហូរអាោរ្ួ យច្ាំ នួន។ េតិផរណាសកើនដ្ល់ ៤,៧ ភាររយ សៅច្ុងឆ្ ន ាំ2012ខដ្លសពល សនាេះវាសៅានកាំ រ ិតខត ២,៥ភាររយរ៉ាុ សណា សធៀរនឹងឆ្ ម េះ។ េតិផរណាប្តូវានពាករ ថាសៅកនុងកប្្ិត ត លសលែ្ួ យែាង់កុងកាំ ក់កណា ន ុងរយេះសពលែលី។ ី ាំសប្ៅខផនក ភាពេុជ ិរញ្ញវតថសៅខតរនត ុ រ៉ាុខនតរាំោតរវាងេប្តាកាំសណ ើ កើន ើ នននឥណាន និងប្ាក់រសញ្ញស ស ង ើ សធវើសអាយេនានីយភាពររេ់ធនាគារលយច្ុេះ។ កាំ សណើ នប្ាក់ រសញ្ញើររេ់វ ិេ័យឯកជនានសលបឿន យឺតជាង្ុ ន សៅសពលខដ្លកាំ សណើ នននឥណានសៅខតែពេ់។ ប្ាក់រសញ្ញើររេ់វ ិេ័យឯកជនធា ល ក់ ច្ុេះ ា រ់ពីសាេះសឆ្ រនា ន តស ើយ រ៉ាុ ខនតានសងើរស ើងវ ិញសៅខែវ ិច្ឆិការ។ កាំ សណើ នប្ាក់រសញ្ញើររេ់វ ិេ័យឯកជន 1 | ទាំ ព័ រ 1 ទំ ព ័ រ កនុងឆ្ ន ាំ 2013ាន 14,2ភាររយលយច្ុ េះពី 25,2ភាររយសៅឆ្ ន ាំ2012។ ផាុយសៅវ ិញកាំ សណ ើ នននឥណាន សៅខតខា ល សកើ នស ើង 26,6ភាររយសៅឆ្ ល ាំងកា ន ាំ2013 លយច្ុ េះតិច្តួ ច្ពីកាំសណ ន ាំ ើ ន 28,0ភាររយកនុងឆ្ 2012។ សនេះសធវើសអាយោនិ ភ័យននប្រសទេក្ពុជាសកើនស ើង ត ល្កពី េនានីយភាពររេ់ ខដ្លរណា ធនាគារលយច្ុ េះពី សប្ ន ាំ2013 េះ េនុ ាតឥណានសធៀរនឹងប្ាក់រសញ្ញើសកើនដ្ល់ 90ភាររយ សៅច្ុងឆ្ ន ាំ2012។ កាំ សណ សប្រៀរនឹ ង 80ភាររយសៅច្ុ ងឆ្ ើ នរូរិយវតថុទូសៅក៏រនថយសលបឿន សដ្ឋយសារខតប្ាក់រសញ្ញើ ជារូរិយរ័ណមសកើ នស ើងយឺតរឺ ានកាំសណើន 4,6ភាររយសៅឆ្ ន ាំ2013 ឬ ដ្ល់6,7 ន់ ោនដ្ុ ោលរ អាស្រ ិកសរើ សប្រៀរសធៀរ នឹងកាំសណ ន ាំ2012 ឬ 5,9 ើ ន20,9ភាររយសៅឆ្ ន់ោនដ្ុោល អាស្រ ិក។ កាំសណើ នច្ាំណូ លកនងស្រេុ ុ កររេ់រដ្ឋ លង ឋ ភិាល្ិនេូវខា ល ាំ កា ត លសអាយឱនភាពសារសពើពនធសកើន ខដ្លរណា ស ើ ។ ឱនភាពសារសពើ ពនធ (រួ្ាាំងជាំ នួយឥតេាំណង)កនុងឆ្ ង ន ាំ២០១៣ប្តូវានា៉ា ន់ ប្រាណថាាន ន ាំ ២០១២ រនតិច្ ខដ្លាន៣,៣ភាររយននផេេ នឹ ងប្តូវាន ៣,៩ភាររយននផេេ សលើេឆ្ ិរញ្ញ របានសដ្ឋយលវ ិការពី ខាងសប្ៅ។ រនា ា រ់ ពីការសកើនស ើងយ៉ា ងរាំ ន ាំ២០១២ កាំ សណ ុកកនុងឆ្ ើ នច្ាំណូ លកនុង ល ាំងកា ស្រេុក្ិនេូវខា ល សកើនច្ាំ នួន៨ភាររយកនុងឆ្ ន ាំ២០១៣ សប្រៀរសធៀរនឹង ២៧ភាររយកនុងឆ្ ន ាំ ២០១២ សដ្ឋយសារ កាំសណ ើ នននច្ាំណ ូ លពី ការនាាំច្ូល និ ង ច្ាំ ណូ ល្ិនខ្នសារសពើពនធយឺត។ កនុងឆ្ ន ាំ២០១៣ ច្ាំ ណូល កនុងស្រេុកប្តូវានា៉ា ន់ ប្រាណថានឹ ងាន១៤,៨ភាររយននផេេ ារជាងច្ាំណូ លែពេ់ រាំ ផុត នន១៥,៣ភាររយខដ្លប្រ្ូ លានសៅឆ្ ន ាំ ២០១២។ ច្ាំ ណាយសាធារណៈប្តូវានរ ឹតតបិត កនុង រងវង់២១,៣ភាររយននផេេ កនុងឆ្ ន ាំ២០១២ខដ្រ។ ទនាឹ្គា ន ាំ២០១៣ ប្រោក់ ប្រខ លកាំរ ិតសៅឆ្ ន សនេះ ឋ ភិ ាលសកើ នស ប្ាក់ េនសាំររេ់រដ្ឋ ើងដ្ល់ ៧៦០ោនដ្ុោ ន ាំ២០១៣ ពី៦៩០ោនដ្ុោ ល អាស្រ ិកកនុងឆ្ លរ ន ាំ២០១២។ អាស្រ ិកពី ឆ្ ច្ាំណាត់ថា ន ក់ ភាពតានតឹងននរាំណុ លសៅខតារ។កាលវ ិភារនិរនតភាពរាំណុ ល (DSA)ខដ្លសធវើស ើង រួ្ ន រវាង ធានាគារពិភពសោក និង ្ូ លនិធិររ គា ន ាំ2012 រងា ូ ិ យវតថុេនតជាតិ សៅឆ្ ន ក់ ភាព ហ ញថាច្ាំ ណាត់ ថា តានតឹង ននរាំ ណុ លសៅខតារជា្ួ យ នឹងេូច្នាកររនាុករាំណុ លនានា ប្តូវានសប្គាង ថាារជាង កប្្ិ តសគាល។ ន ាំ2012 ស្រេសដ្ៀងនឹ ងការវាយតន្លកាលពី ឆ្ ហ ញថានិ រនតរននរាំណ លទធផលរងា ុ លសៅខត ានភាពផុ យស្រេួយច្ាំស េះ កាំ សណើ នសេដ្ឋកិច្ច ការនាាំសច្ញ និ ង វ ិរតតិសារសពើ ពនធ ខដ្លេឲ្យស ើញតប្្ូវ ការកាំ ខណទប្្ង់ រច្នាេ្ព័នធជារនដ សដ្ើ្បីសធវើពិពិធក្េកាំសណើ ន និ ងខកល្អការប្រ្ូ លច្ាំ ណូ ល។ ទាំ ាំ រាំ ណុ លររសទេររេ់ប្រសទេក្ពុជា (រួ្ាាំងរាំ ណុ លកកេាេះ) ានច្ាំ នួន4,5 ន់ ោនដ្ុ ោល រអាស្រ ិក ន ាំ2012 និងប្តូវានពាករថានឹ ងស ឬ 32ភាររយននផលិតផលកនុងស្រេុកេរុរ សៅច្ុងឆ្ ើងដ្ល់ 5.1 ន់ ោនដ្ុោ ន ាំ2013។ ល រអាស្រ ិក ឬ 32.8 ភាររយ ននផេេ សៅច្ុ ងឆ្ ទេសនវ ិេ័យេប្ារ់ការប្ទប្ទង់កាំសណ ់ ាំនងជាានលកេណៈេាំសណាយផល ើ នែពេទ ច្ាំខណកឯកាំសណើន ន ាំ 2014 ប្តូវានពាករថា នឹងសកើនស ពិត េប្ារ់ឆ្ ើ ដ្ល់ 7,2 ភាររយ សដ្ឋយសារានការរ ាំពឹងទុកេាំពី ង ទាំនុកច្ិតសា ត ជាលេីនិងេាំពី េថិរភាពនសយាយប្ទប្ទង់ សដ្ឋយការពប្ងឹង ការសងើរស ើ វ ិញននសេដ្ឋកិច្ច ង សៅកនងប្រសទេេភិ ុ វឌ្ឍន៍នានា។ កាំសណើ នសេដ្ឋកិច្ព ច ិភពសោកប្តូវានពាករថានឹ ងសកើនពី ២,៤ភាររយ កនុងឆ្ ន ាំ២០១៣ សៅ៣,២ភាររយកនុងឆ្ ន ាំ២០១៤ ឆលុេះរញ្ ច ាំងឲ្ពីកាំសណ ល ាំងជាង្ុ នននសេដ្ឋកិច្ប្ ើ នខា ច រសទេ 2 | ទាំ ព័ រ ទំ ព ័ រ 2 ច្ាំ ណូ លែពេ់។ តប្្ូវការននប្រសទេច្ាំ ណូ លែពេ់ ានភាពរ ឹងាាំខដ្លជួ យពប្ងីក ណិ ជជក្េ ពិ ភពសោក និងជប្្ុញេនាុេះននការនាាំសច្ញប្រសទេកាំ ពុងេភិ វឌ្ឍ រួ្ាាំងប្រសទេក្ពុជាផងខដ្រ។ ន ក់ ច្ុេះរួ្ាន ភាពច្ោច្លខផនកការងារខដ្លអាច្សកើតស ោនិ ភ័យខដ្លអាច្សអាយសេដ្ឋកិច្ចធា ើងសារ ជាលេីនិងការលយច្ុ េះននកាំ សណើ នសេដ្ឋកិច្ចប្រសទេច្ិន។ ច្ាំណាត់ការសអាយានេ្ស្រេរច្ាំស េះ េា ព ធ ខាងកនងសដ្ើ ុ ្បីទទួលផលពីការប្រសេើរស ើងខល្សទៀតនន ឋ នសេដ្ឋកិច្ព ររ ិដ្ឋ ច សដ្ឋេះស្រសាយភាពរ ាំសជើ ររ ាំជួ លខាងខផនក ច ិភពសោក និងគាាំ រ េថិរភាពា៉ា ប្កូសេដ្ឋកិច្។ ពលក្េ សដ្ឋយច្រចរប្ាក់ សរៀរវតស ប្រករសដ្ឋយសជារជ័ យផតល់ផលប្រសយជន៍ ាាំងេងខាង និ សយជិ ក និងប្កុ្ ុន។ សដ្ឋយសារខតប្រសទេក្ពុជាានដ្ុោ ល រូរិនីយក្េែពេ់ ការកសាងលាំ សារសពើរពនធ (Fiscal Space) សដ្ឋយរសងកើនការប្រ្ូ លច្ាំ ណូ លកនុងស្រេុកជាការចាំាច្់ េាំរារ់ជា ឧរករណ៍ សគាលនសយាយា៉ា ប្កូសេដ្ឋកិច្ចដ្៏ានប្រេិទធភាព េាំរារ់ទរ់ ទល់នឹងវ ិរតតិខដ្លអាច្សកើត ស ន ខដ្រខកលាំេរខនថ្ការប្ររ់ ប្រងធនាគារ នឹ ងពប្ងឹ ងខល្សទៀតននវ ិេ័យ ើង។ ដ្ូ ច្គា ិរញ្ញ វតថុ។ ពប្ងឹ ង េា ន រណក្េកុងតាំ ញ តសអាយក្ពុជាទទួ លផលប្រសយជន៍សប្ច្ើនសទៀតពី រការលូតោេ់ រន់ និ ងេនុញ្ ល ាំកា ដ្៏ ខា ល ទូ ាាំងតាំរន់ននប្រសទេនានាកនុងេ រ្ប្រជាជាតិ អាេុីអាសរនយ៍។ សាេះរីជាក្ពជាានលាំ ុ សារសពើពនធ (Fiscal Space)េាំរារ់តស្លើងសរៀវតយដ្ល់វ ិេ័យសារធារណេះ ក៏សដ្ឋយវ ិធានការប្រុងប្រយ័តន ើងប្ាក់សរៀវតយរឺប្រសេើររាំផុត។ លវ ិការឆ្ កនងការតស្ល ុ ន ាំ2014 រ ាំពឹងនឹង តស្លើងប្ាក់ សរៀវតយដ្ល់ 45ភាររយននច្ាំណាយច្រនតពី 40ភាររយកនុងឆ្ ន ាំ2013។ សធវើដ្ូច្សនេះឆលុេះរញ្ច ាំង ននការតស្លើងការច្ាំណាយប្ាក់ សរៀវតយប្រាណ 0,5ភាររយននផេេ រឹស ើងដ្ល់5,5ភាររយនន ផេេ ពី 5ភាររយ ននផេេកនុងឆ្ ហ ញពីកតា ន ាំ2013។ រទពិសសាធន៍េនតរជាតិ រងា ត រី េាំខាន់ ៗ កនុងការ កាំ ណត់ ការតស្លើងប្ាក់ សរៀវតយ។ ទី ្ួយ ភាពប្ទប្ទង់ ានននសារសពើ ពនធ ទី ពី តាំ រវូ ការននការសធវើសអាយ ប្រសេើរស ល ខលលងសអាយ ើងនសយាយការចត់ ខច្ងធនធាន្នុេស សដ្ើ្បីរសងកើនផលិតភាព និងទីរីលឹង ានេ្ស្រេរេាំ ពីការតស្លើងប្ាក់សរៀវតយ និងច្ាំណាយេទិ ភាពដ្នទសទៀត ដ្ូ ច្ជាការច្ាំ ណាយសលើ វ ិេ័យេងគ្ និងច្ាំណាយេាំរារ់ ខលាាំ និ ងជួ េជុ ល។ 3 | ទាំ ព័ រ 3 ទំ ព ័ រ ិ ច ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកច ានា៉ា ន់ សាេ នថានឹងសកើនស ើងដ្ល់ 7,4 ភាររយ ន ាំ 2013 កាំ សណ សៅឆ្ ើ នភារសប្ច្ើ នាន្កពី វ ិេ័យ ី កាលពីសពលលមៗ និង កាត់ សដ្រេស្លៀករាំ ក់ និងសទេច្រណ៍ ។ សាេះរី ជាទទួ លរងការខាតរង់្ួយច្ាំ នួនសដ្ឋយ សារខត ័ អនាគត ទេសនវិេយ ភាពច្ោច្លខផនកការងារកតី វ ិេ័យកាត់ សដ្រ ជាំ នេះ ុ ការនាាំសច្ញររេ់ែួនរខនថ ាននូ វការជាំរញ ល ្សទៀត ការងងើបបង sector Garment recovery ើងវិញនៃវិស យ មកៃូវកាំង real advances ័ កាត់ងេរនាំ ៃ growh in ើ ពិតងរកាយងពលមាៃ Figure 1. រូបងលខ 1 post crisis រឺ សកើ នស ន ាំ 2012 សៅ ើងពី 7.0 ភាររយសៅច្ុ ងឆ្ គិត Contribution to ជាភាគរយង real GDPៀបៃឹ ងកាំង ើៃ growth ​ ផសស (in percentage point) 16 14 Agriculture កសិកមម Industry ឧសាហកមម 16 14 17,6 ភាររយ កនុងឆ្ ន ាំ 2013 សដ្ឋយទទួ លេតថ 13.2 Services ងសវាកមម 12 10.4 10.6 10.6 Others ងរៅពីងៃេះ 12 ប្រសយជន៍ យ៉ាងសប្ច្ើ ន ពី ការេនុ សប្គាេះខផនក 10 Real GDP កាំង ើៃ growth ផសស ពិ ត 10 7.4 7.2 ណ េ លើសគាលនសយាយ" ិ ជជ្ស េវីប្ររ់យ៉ាង 8 6.7 7.1 7.3 8 6.1 6 6 4 4 សលើកខលងខតអាវុធ (EBA)" ររេ់េ ុ ៉ា ភាពេឺ ររ 2 2 ើងវ ិញ 0.1 0 0 និ ងការសងើរស ននទីផារេ រដ្ឋអាស្រ ិក -2 -2 -4 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013e 2014p -4 (រូរសលែ 2)2។ ជាលទធផល ការរួ្ច្ាំ ខណកនន កាំ ត់សាំគាល់: e = ប៉ាៃ់ស្មាៃ p= ពាករ ៍ របភព Note: Source: e = estimate; p = projection ´ វិទ្យាស្មា ៃជាតិសថិតិៃិង National ការប៉ាៃ់ស្មាៃ Institute របស់ of andភBank បុគគលិក នគារពិ Statistics ពងោក staff estimates វ ិេ័យឧេា ក្េ ច្ាំស េះកាំ សណើ នផលិតផលកនុង ស្រេុកេរុរសកើ នស ន ាំ 2012 ើងពី 2.6 ភាររយសៅឆ្ វ ិេ័យផលិតក្េ ន ាំ 20133។ ដ្ល់សលើេពី 3.0 ភាររយ សៅឆ្ ត ជាំរញ កតា ុ ននកាំសណើន ួ តិេតួេងៅឆ្នាំ 2012 ការនាំងេញសងមលៀកបាំពាក់មាៃេាំៃៃ Figure 2. រូបងលខ 2 កាំសណ ច នភាពរ ឹងាាំសាេះរីជាផលរ៉ាេះ ើ នសេដ្ឋកិច្ា កាំពង ុ មាៃេលករងកើៃង ើ ងៅឆ្នាំ 2013 ង ការនាំងេញសងមលៀកបាំពាក់(ជាតនមល , YTD ជាោៃេុោារ & បាំររបាំរួល Y/Y% នៃ 12mma ល់េវ ិជជានននភាព្ិនប្ាកដ្ប្រជា ខផនក 6,000 ទ្យីផារអាងមរិ US market ក 40 ទ្យីផារអឺ EU រុប market ាំ ការសាេះសឆ្ នសយាយចរ់តាង ន តេកលពីខែ 5,000 ជបុៃ Japan ងរៅពីងៃេះ 30 Others 4,000 20 ន ាំ 2013 និងភាពច្ោច្លខផនកការងារសឆ្ Y/Y of 12 mma កកកដ្ឋឆ្ ព េះ 3,000 Y/Y of 12 mma 10 1 ន ាំ 2013 កតី ។ សដ្ឋយសារររ ិយកាេ សៅដ្ាំណាច្់ឆ្ 2,000 0 សេដ្ឋកិច្ចសប្ៅប្រសទេលអប្រសេើរ កាំ សណើ នពិ តប្តូវ 1,000 -10 0 -20 Aug-13 Jan-13 Feb-13 Oct-13 Nov-13 Mar-13 Jun-13 Jul-13 May-13 Apr-13 Dec-06 Dec-07 Dec-08 Dec-09 Dec-10 Dec-11 Dec-12 Sep-13 Dec-13 គាល់: YTD សាំNote: = ពី YTD =ងេើ មឆ្នto year ាំេល់ បេចុបRHS date; បៃន RHS = មារតដ្ឋា = right hand ៃខាងស្មត mma= ាំ 12mma scale; 12 ម យមភាព 12 = 12-month រខ moving average 1 ន ាំ2013-សដ្ើ្ខែ្ករា2014 ភាពច្ោច្លខផនកការងារកនុងខែធនូឆ្ របភព : អគគន Source: គយៃិងរដ្ឋាករ of Customs and Excises យកដ្ឋាៃDepartment General ន ា្ារតស្លើងប្ាក់ ឈ្ួ លេរបរាសទវ ដ្ងពី80ដ្ុោល រអាស្រ ិកដ្ល់160 2 ដ្ុ ោល រអាស្រ ិកច្ាំ ស េះវ ិេ័យកាត់ សដ្រនិងខេបកសជើ ង(រ៉ាុខនតច្ុងសប្កាយ េារ្កាត់និសយជកសៅក្ពុជា (GMAC) ប្តូវានរាយការណ៍ ប្តូវានសដ្ឋេះស្រសាយប្តឹ្100ដ្ុោល រអាស្រ ិក)រងេាំឲ្យេារ្ ថាានា៉ា ន់ប្រាណសៅសដ្ើ្ខែ្ករាឆ្ ន ាំ 2014 ថាភាពច្ោច្ល និ សយជករញ្ូ ជ នលិែិតពី រច្ារ់ កាលពី នលៃទី2ខែ្ករាឆ្ ន ាំ2014។លិែិត ន ររេ់ក្េករកនុងការា្ារប្ាក់ឈ្ួលេរបររា 160 ដ្ុោល រអាស្រ ិ ជ ក់ ្ួ យច្ារ់ ប្តូវានសផាើសៅប្កេួងសេដ្ឋកិច្ចនិង ិរញ្ញ វតថុេុាំឲ្យរញ្ កកនុង្ួ យខែ (ជាជាង 100 ដ្ុោ ល រអាស្រ ិកកនុង្ួយខែខដ្លផដល់ នី តិវ ិធីនិងេុាំឲ្យេប្្ួលការនាាំសច្ញរនតប្កណាត់ សាច្់ប្កណាត់កាត់ សដ្ឋយេារ្) សធវើឲ្យសរាងច្ប្កកាត់សដ្រខាតរង់ច្ាំណ ូ លពីការលក់ រួច្ ផលិតផល ក់ ត លេសប្្ច្ និងផលិតផលេសប្្ច្្ិន កណា ច្ាំនួន 200 ោនដ្ុោល រអាស្រ ិក និងខាតរង់ប្ាក់ច្ាំណូ ល 70 ោន ាន់សវច្ែចរ់ ប្ព្ាាំងេា េ រសរាងច្ប្កសៅកាន់ប្រសទដ្នទ។ ភ រៈររ ិកា ដ្ុោល រអាស្រ ិក។ 3 លិែិត្ួ យច្ារ់ សទៀតរញ្ូជ នសៅប្កេួងការងារជូ នដ្ាំ ណឹ ងេាំ ពីការរនត ការវ ិភារសលើផលិភាពពលក្េ្ិនអាច្សធវើសៅានសដ្ឋយ ពនារសពលដ្ាំសណើ រការសរាងច្ប្កកាត់សដ្រេស្លៀករាំ ក់។ ែវេះទិន័យ។ 2 | ទាំ ព័ រ ទំ ព ័ រ 4 សលើ្ូលដ្ឋ ន ាំ 2000 វ ិេ័យឧេា ឋ ននលលសលរឆ្ ក្េ និ ងកូ សរ ៉ាខាងតបូងសៅខតជា ប្រភពទី ផារេាំខាន់ ានច្ាំ ខណកសេេើនឹង 28.9 ភាររយនន ផេេ កនុង ច្ាំ ស េះសភាៀវសទេច្រេនតរជាតិ ្កក្ពុជា ខដ្លរួ្ ន ាំ 2012 ានកប្្ិ តែពេ់ជាងច្ាំ ខណកននវ ិេ័យ ឆ្ ច្ាំ ខណកជាង40ភាររយ ននច្ាំ នួនសភាៀវសទេច្រ កេិក្េខដ្លសេេើនឹង 25.6 ភាររយននផេេ េរុរ។ ន ាំ2013ប្រសទេច្ិនានវា៉ា ដ្ឋច្់ សៅឆ្ (រូរសលែ 3)។ ល យជាប្រភពទី ផារលាំដ្ឋរ់ ប្រសទេកូសរ ៉ាខាងតបូងកា ា រ់ពីប្រសទេសវៀតណា្5។ សលែពីររនា ការរួ្ The industry រូរសលែ 3 អរាភាគរយនៃវិ សយ sector’s ័ ឧសាហកមម share មាៃេាំរ ាំ has ក ជា ័ surpassed ងវិសយ កសិកមមចាប់ាង that ាំ ពី ofមក ឆ្នាំ 2011 Figure 3. the agriculture sector since 2011 ច្ាំ ខណកររេ់វ ិេ័យសេវាក្េ ប្តូវានសរា៉ា ន់ % share at constant អរាភាគរយ គិត2000 prices ងលើមូល ដ្ឋាៃនលលងសថរងៅឆ្នាំ 2000 45 ងសវាកមម ឧសាហកមម 45 សាេ នថាានប្រាណ 3ភាររយ ននកាំ សណើន កសិកមម Agriculture Services Industry 40 40 ផលិតផលកនុងស្រេុកេរុរពិ ត ន ាំ2013 សៅឆ្ 35 35 ស្រេសដ្ៀងគា ន ាំ2012 ន សៅនឹ ងការច្ូលរួ្ច្ាំខណកសៅឆ្ 30 30 ន ាំ 2013 រណា ខដ្រ។ ទឹ កជាំនន់រដ្ូ វវេាកនុងឆ្ ត លឱយ 25 25 ានការែូច្ខាតែលេះ ដ្ល់ផលិតក្េកេិក្េស ើយ 20 20 វ ិេ័យកេិក្េប្តូវានា៉ា ន់ សាេ នថា រួ្ច្ាំខណក 2013/e 2014/f 2015/f 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 សាំគាល់: e = ប៉ាៃ់ស្មាៃ f = ពាករ ប្រខ លជិ ត 1ភាររយ ច្ាំ ស េះកាំសណ ន ាំ ើ នពិតសៅឆ្ Note: e = estimate, f ៍ = forecast របភព: វិទ្យាស្មាៃជាតិសថិតិៃិងការប៉ាៃ់ស្មាៃរបស់បុគគលិក នគារពិភពងោក Source: National Institute of Statistics and Bank staff estmates. 20136 ។ កាំ សណើ នជាវ ិជជានកនុងវ ិេ័យកេិក្េ ពឹង ល ាំងននការសកើនស ខផអកយ៉ា ងខា ើងផលិតភាព សដ្ឋយ វ ិេ័យសទេច្រណ៍ រនតរនលងកាំសណើ នែពេ់ ជា្ួ យ សារកេិករចរ់ សផតើ្សប្រើប្ាេ់ជីសដ្ើ្បីដ្ាំណាាំ និង នឹ ងការ្កដ្ល់ររេ់សភាៀវសទេច្រ សកើនស ើងដ្ល់ រសច្ចកសទេដ្ឋាំដ្ុេះទាំ សនើរ។ ន ាំ 2013 ានកាំ សណ 4,2 ោននាក់ សៅឆ្ ើ ន 17,5 ភារ ន ាំ 2012 (រូរ រយ សធៀរនឹ ង 24 ភាររយ សៅច្ុងឆ្ ឋ នសេៀ្រារានទទួល 2,66 ោន ែណៈសពលខដ្លអាកាេយនដ្ឋ នាក់ សកើនស ើង 15 ភាររយនិង 20 ភាររយសរៀងគា ន។ សលែ 4)។ ការ្កដ្ល់ររេ់សភាៀវសទេច្រតា្ផលូវ 5 សយងតា្សេច្កតីប្រកាេព័ត៌ានររេ់េងគការសទេច្រណ៍ ពិភព អាកាេានភាពប្រសេើរស ើង សដ្ឋយានកាំសណើន សោកររេ់េ ប្រជាជាតិ កនុងខែស្សាឆ្ ន ាំ 2013 េនកដ្ាំសណើ រច្ិន 17,2 ភាររយ កនុងឆ្ ន ាំ 2013 សធៀរនឹងប្តឹ្ខត 16,2 ានសកើនស ើងពី 10 ោននាក់កុងឆ្ន ន ាំ 2000 ដ្ល់ 83 ោននាក់ កុងឆ្ ន ន ាំ ន ាំ 2012 4។ ប្រសទេសវៀតណា្ ច្ិន ភាររយកនុងឆ្ 2012 ។ ការច្ាំណាយសលើការសធវើដ្ាំសណ ើ រររេ់ច្ិនសៅសប្ៅប្រសទេាន សកើនស ើងដ្ល់ 102 ន់ោនដ្ុោ ន ាំ 2012 កា ល រអាស្រ ិកកនុងឆ្ ល យជា 4 ប្រសទេច្ាំណាយធាំជាងសររាំផុតសៅកនុងវ ិេ័យសទេច្រណ៍ េនតរជាតិ ឋ នក្ពុជា, ច្ារ់សលែទី 2 សយងតា្ទេសនាវដ្តីអាកាេយនដ្ឋ សៅទូាាំងពិភពសោក។ ប្រសទេច្ិនាន ក់សៅលាំដ្ឋរ់ទី្ួយ សកើន ភ 10, 2014 ប្រសទេក្ពុជាានកា ខែកុ្ៈ ល យជាខផនក្ួយននទីផាររ ីក សលើេាាំងប្រសទេអាលលឺ្៉ាង់ខដ្លចយវាយសប្ច្ើនរាំផុតនិងលាំដ្ឋរ់ ទី លូតោេ់សលឿនរាំផុតសៅកនុងតាំរន់អាេុីអាសរនយ៍ ានកាំសណ ើ នេនក ពីររឺេ រដ្ឋអាស្រ ិក (ាាំងពីរសនេះច្ាំណាយជិតសេេើ 84 ន់ោន ដ្ាំសណើ រ 18 ភាររយ េប្ារ់ពីរឆ្ ន ាំជារ់គា ន ាំ 2013 ។ អាកាេ ន កនុងឆ្ ដ្ុោ ន ាំ2012)។លាំនាាំននការចយវាយររេ់សទេច្រ ល រអាស្រ ិកសៅកនុងឆ្ ឋ នេនតរជាតិភាំស យនដ្ឋ ន ពញនិងសេៀ្រារនឹងេនុវតតរសប្ាងពប្ងីក ន រ៉ាុខនតវា សផសងៗអាច្ែុេគា ួេពីេ្តថភាពររេ់រាយការណ៍ សនេះ សាថ នីយសដ្ើ្បីសឆលើយតរនឹងកាំសណើ នេនកដ្ាំសណើ រខដ្លានរ ាំពឹងទុក។ កនុងការវ ិភារឥទធិពលររេ់ប្កុ្សទេច្រណ៍ ប្រសទេនិ ្ួយៗ ្កសលើ ការងារសាងេង់ ានចរ់ សផតើ្សៅកនុងសា ថ នី យននអាកាេយនដ្ឋ ឋន សេដ្ឋកិច្ចក្ពុជា។ ាាំងពីរ។ សៅសពលរញ្ ន ាំ 2015 ឬសដ្ើ្ឆ្ ច រ់ សៅច្ុងឆ្ ន ាំ 2016 េ្តថ 6 ភាពររេ់អាកាេយនដ្ឋ ឋ នាាំងពីរនឹងសកើនស ើងសទវដ្ងដ្ល់សៅ 5 កាលពី ខែវ ិច្ឆិកាប្កេួងកេិក្េានឲ្យដ្ឹ ងថាការែូច្ខាតដ្ាំណាាំ ោននាក់ច្ាំស ន ាំ 2013 អាកាេ ឋ ននី្ួយៗ។ សៅឆ្ េះអាកាេយនដ្ឋ ស្រេូវខដ្លរណា ត ល្កពីទឹកជាំនន់លីៗ េ សនេះានទាំ ាំ 128,421 ិកតា ឋ នភនាំសពញានសា យនដ្ឋ វ រ្ន៍េនកដ្ាំសណើ រច្ាំនួន 2,39 ោននាក់ ប្តូវជា 5 ភាររយនននផាដ្ីដ្ឋាំដ្ុេះ 5 3 | ទាំ ទំព័ពរ ័រ សលញសប្កាយការរញ្ច រ់ ភាពច្ោច្លខផនកការងារ រូរសលែ 4 Strong សទេច្រណ ៍ tourism although រ ឹងាាំសាេះរីជា recently ាន្ិនេូវានកាំ សណើ នែពេmoderated ស due ់ ដ្ឋយសារផលរ៉ាេះ ល់ Figure 4. to regional impact, political unrest in Thailand ែណៈសពលខដ្ល វ ិេ័យសទេច្រណ េ នរង ៍ គា Tourist ច្ាំ arrivals (YTD នួនសភាៀវ្កដ្ល់ (YTD រិin million, & Y/Y តជាោននាក់ & Y/Y% change % នន of(RHS) 12mma (RHS)) 12mma ឥទធិពលពី ភាពច្ោច្លសនេះ ស ើយរនតពប្ងី កែលួន 4.0 េប្តាកាំសណើ នច្ាំនួន 50 3.5 ច្ាំនួន្កដ្ល់នន ្កដ្ល់ 40 (កាំ សណើ នសភាៀវតា្សជើងអាកាេ កាំពុងសកើនស ើង) 3.0 សភាៀវសទេច្រ ននសភាៀេសទេច្រ 2.5 30 តា្រយៈ ការសោេះស ា ល់រខនថ្សទៀត ើរសដ្ឋយផា 2.0 1.5 20 ហញ ខដ្លកាំពុងប្តូវានសរៀរច្ាំ។ ដ្ូ ច្ខដ្លានរងា 1.0 0.5 10 កនុងរូរសលែ 1 ខាងសលើ កនុងេាំ ងសពលសប្កាយ ុ 0.0 0 វ ិរតដិ កាំ សណ ត ឆ្ ើ នពិតានេប្តាារជាងរណា ន ាំ្ុន ធនូរ-05 ធនូរ-06 ធនូរ-07 ធនូរ-08 ធនូរ-09 ធនូរ-10 ធនូរ-11 ធនូរ-12 ្ករា -13 កុ្ភេះ -13 ្ិនា-13 ស្សា-13 ឧេភា-13 ្ិលុនា-13 ដ្ឋ-13 េីោ -13 ញ -13 តុោ -13 ិ ិចកា-13 ធនូរ-13 Mar-13 Jun-13 Feb-13 Jan-13 Jul-13 Oct-13 Nov-13 May-13 Aug-13 Apr-13 Dec-05 Dec-06 Dec-07 Dec-08 Dec-09 Dec-10 Dec-11 Dec-12 Dec-13 Sep-13 កញ្ កកក វច្ សពលានវ ិរតតិ ន ជា្ួ យ រ៉ាុ ខនតោក់ ដ្ូច្ជាស្រេរគា ប្រភព:ប្កេួ Source: ងសទេច្រណ Ministry ៍ of Tourism នឹ ងេកា ត នុ ពលននកាំ សណើ ន (រវាង7សៅ8ភាររយ)។ ទនាឹ្នឹងសនេះខដ្រ ផលរ៉ាេះ ល់េវ ិជជាន្កសលើ សាេះជាយ៉ា ងណាកតី ភាពច្ោច្លខផនកការងារ ទាំនុកច្ិតា ល ក់ច្ុេះ ត នសធវើឲ្យធា នូវតប្្ូវការកនងស្រេុ ុ ក ខដ្លអាច្សកើតានរខនថ្សទៀត ផលរ៉ា េះ ល់ និងការធា ល ក់ច្ុេះ ននេក្េភាពសាងេង់ និង េវ ិជជានននការធា ល ក់ ច្ុេះសេដ្ឋកិច្ចររេ់ប្រសទេច្ិន េច្លនប្ទពយ។ ល ក់ ច្ុេះននរសប្ាងវ ិនិ សយរ ការធា ាាំងេេ់សនេះអាច្រងកជាោនិ ភ័យ។ សលើការសាងេង់ និ ងេច្លនប្ទពយខដ្លាន ន ាំ2013 េនុ្័តកនុងឆ្ ានលកេណៈរួ រឲ្យកត់ េតិផរណានិងនលល េាគ ល់ (រូរសលែ 5) ។ Declining ការធា construction ល ក់ច្ុេះ ិ ិសយរសលើ ននការវន & ិ real វេ estate ័យេាំ investments ណង់និង េច្លនប្ទពយ េតិផរណាកាំពុងសកើនស ង ើ រនតិច្្តងៗ។ ែណៈ រូរសលែ 5. Figure 5 Approved (fixed asset) investments in real ទឹកប្ាក់ វ ិនិស យរសលើ េច្លនប្ទពយ (YTDestate រិតជា(YTD ន់ោin bln នដ្ុ ោof US ល រនិ dollars ងជា and % of total (RHS)) % នន RHS េរុរ) ខដ្លេាេភារ្ហូរអាោរ រឺ ជាកតា ត ជប្្ុញ 35.00 2.50 30.00 Real estate េច្លនប្ទពយ ច្ាំ រ ង នន េ នា េស ន៍ ត ន្ល ទាំ និ ញ សប្រើ ប្ា េ់ រ រ េ់ % of total % ននតួ សលែ 2.00 ប្រសទេក្ពុជាានច្ាំ ខណក 43,3 ភាររយ សៅកនុង េរុរ 25.00 ិរញ្ញ វតថុេកល 20.00 1.50 15.00 កន្រនតកេតិផរណា នលលសេបៀងអាោរខដ្លាន 10.00 1.00 េថិរភាព រនតជួយកាត់រនថយេតិផរណា។ ជាទូ សៅ វ ិរតតិ 5.00 0.50 0.00 -5.00 0.00 តន្ល្ុែទាំនិញសេបៀងអាោរ ដ្ូ ច្ជាេងករ និ ងប្តី Dec-07 Dec-08 Dec-09 Dec-10 Dec-11 Dec-12 Dec-13 ធនូ-07 ធនូ-08 ធនូ-09 ធនូ-10 ធនូ-11 ធនូ -12 ធនូ-13 ានេថិរភាព។ រ៉ាុ ខនតេាព ធេតិ ផរណាកាំ ពុងសកើន ប្រភព: ប្កុ ្ប្រឹកាេភិ វឌ្ឍន៍ ក្ពុជា ស ើងជាលាំដ្ឋរ់ កាលពី សពលលេីៗ ត ល្កពី រណា Source: Council for the Development of Cambodia ការសកើនតន្ល្ុែទាំនិញសេបៀងអាោរ្ួ យច្ាំ នួន កាំសណើ នពិតររេ់ប្រសទេក្ពជាេប្ារ់ ុ ន ាំ ឆ្ 2014 ពិ សេេ សាច្់ ាន់ និ ងខផលសឈ្ើ ។ េនាេសន៍ នលល ប្តូវានពាករថានឹងេសប្្ច្ាន 7,2 ភាររយ ទាំ និញសប្រើប្ាេ់ានសកើនស ើងដ្ល់ 4,7 ភាររយ អាស្រេ័យសលើការវ ិល ប្ត ថ ភាព រ់សៅកាន់េិរ ន ាំ 2013 សធៀរនឹង 2,5 ភាររយ រ៉ាុ សណា សៅច្ុ ងឆ្ ម េះ ត ជាលេី។ សផតើ្ នសយាយនិងកតីរ ាំពឹងេាំពីទាំនុកច្ិតសា ន ាំ 2012 (រូរសលែ 6)។ សៅច្ុ ងឆ្ សច្ញពី ការពប្ងឹងសេដ្ឋកិច្ច ររេ់ប្រសទេេភិ វឌ្ឍ វ ិេ័យកាត់ សដ្រវ ិលប្ត រ់្កកាន់ ដ្ាំសណើ រការសពញ ទំ ព ័ រ 6 4 | ទាំ ព័ រ រូរសលែ6. Figure 6 Mainly េតិ driven by food ្ុែសដ្ឋយតន្ល ផរណានាាំ prices inflation សេបៀងអាោរ remains សៅានកប្្ិ តារ រនថយឱនភាព ណិ ជជក្េ ខដ្លប្តូវានសរា៉ា ន់ subdued េាេភារេតិ រណារយៈសពល ផto 12 ខែ (េនា េសន៍ នលលទាំនិញសប្រើប្ាេ់សៅភនាំសពញ) េ នថានឹងលយច្ុ េះប្រាណជា 13.8 ភាររយ នន Contributions 12-month Inflation (CPI, Phnom Penh) 40.0 សា 35.0 Others GDP ន ាំ20127 12.8 សប្ៅពីសនេះ 30.0 Transportation េនុ េនាេសន៍ននការដ្ឹ sub-index កជញ្ជូ ន កនុងឆ្ ដ្ល់ ភាររយនន 25.0 Food េនុេនា sub-index េសន៍ននសេបៀងអាោរ Housing &ននផា utilities sub-index ន ាំ 2013 ។ ជាតួ ផលិតផលកនុងស្រេុកេរុរសៅឆ្ េនុេនាេសន៍ េះេខ្បងនិ ងសេវាចាំាច្់ នានា 20.0 ឆ្ Y/Y ន ាំ ន ាំ/ឆ្ 15.0 10.0 សលែដ្ឋច្់ ខាត ឱនភាព ណិ ជជក្េប្តូវានា៉ា ន់ 5.0 0.0 សាេ នថានឹងសកើនស ន ាំ 2012 ើងតិច្តួ ច្ពី 1.94 សៅឆ្ -5.0 -10.0 ដ្ល់1.98 ន់ ោនដ្ុ ោ ន ាំ2013 (រូរ ល រអាស្រ ិកសៅឆ្ Jan-06 Jul-06 Oct-06 Jan-07 Jul-07 Oct-07 Jan-08 Jul-08 Oct-08 Jan-09 Jul-09 Oct-09 Jan-10 Jul-10 Oct-10 Jan-11 Jul-11 Oct-11 Jan-12 Jul-12 Oct-12 Jan-13 Jul-13 Oct-13 Apr-06 Apr-07 Apr-08 Apr-09 Apr-10 Apr-11 Apr-12 Apr-13 Source: ប្រភពៈវ National ិទាសា Institute ថ នជាតិ ថ ិ of Statistics (NIS) េិត សលែ ៨ )។ Robust សច្ញសកើនសand exports slow imports narrow trade េតិផរណាប្តូវានពាករថាានកប្្ិតប្តឹ្ ក់ ការនាាំ ើង ការនាាំ ច្ូល ល ក់ច្ុេះ នាាំ ដ្ល់ ធា យ ការកាត់រនថ Figure ប្រេរ់ 8.8 សលែ deficits ឱនភាព ណ ិ ជជក្េ កណា ុន ណាក់កាល ត លតួសលែែាង់រាយ្ួយែាង់កងដ្ាំ 9,000 រិតជាោនដ្ុោល រអាស្រ ិក 0 8,000 ែលី។ ការស ើងនលលប្ាក់ ដ្ុោល រអាស្រ ិកជា្ួ យនឹង ការនាាំexports Other សច្ញសប្ៅពីេស្លៀករាំ ក់ -500 7,000 garment export ៀករាំ ក់ ការនាាំសច្ញេស្ល ការរនតរកាតន្លប្ាក់សរៀល សៅនឹងប្ាក់ ដ្ុោលរ 6,000 ឱនភាព Trade ណ deficit ិ(RHS) ជជក្េ (RHS) -1,000 5,000 អាស្រ ិកជា្សធាាយប្ទប្ទង់ កប្្ិតតន្លប្ាក់ 4,000 -1,500 ត ប្រសទេ សរៀលែណៈខដ្លេប្តាេតិ ផរណាននរណា 3,000 2,000 -2,000 នាាំច្ូលច្ាំរងររេ់ក្ពុជាានេថិរភាព និងរ ឹតរនតឹង 1,000 (រូរសលែ 7 )។ 0 -2,500 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013e 2014p ប្រភព: ធនាគារជាតិននក្ពុជា និងការា៉ា ន់សា Source: ននិងការពាករណ National Bank of Cambodia andេ World ៍ ររេ់រុរគលិកធនាគារពិភពសោក Bank staff estimates and projections េនាេសន៍តន្លទាំនិញCPI Cambodia's isសៅក្ព សប្រើប្ាេ់ broadly inន ជា្ួ ុជាស្រេរគា line with យរណា regional ត ប្រសទេកនុងតាំរន់ រូរសលែ 7. Figure 7 countries េតិផរណាកន Regional ុងតាំរន់(Y/Y Inflation ( % ខប្រប្រួ លសធៀរនឹងឆ្ % change) ន ាំ្ុន) ហ ញសៅកនុងរូរសលែ 9 ខាងប្កា្ ការ ដ្ូ ច្ានរងា 25 25 Cambodia -ុជា CPI ភនាំសពញ ក្ព PP CPI ល ក់ ច្ុេះ នូ វ តប្្ូ វ ការកនុ ងស្រេុ ក ច្ាំ ស ធា េះយនយនត 20 Vietnam សវៀតណា្ 20 Thailand នល China ច្ិន សាាំង និ ងេាភ រៈេាំណង់ានកាត់រនថយកាំ សណើន 15 15 ននការនាាំច្ូល។ 10 10 5 5 0 0 Jan-10 Nov-10 Jan-11 Nov-11 Jan-12 Nov-12 Jan-13 Nov-13 Mar-10 Jul-10 Mar-11 Jul-11 Mar-12 Jul-12 Mar-13 Jul-13 May-10 May-11 May-12 May-13 Sep-10 Sep-11 Sep-12 Sep-13 Source: Cambodian NIS, Vietnamese GSO, Thai MoC, Chinese NBS, and others. សាថ នភាព ណ េ ប្ៅប្រសទេ ិ ជជ្ស សាថ នភាព ណិ ជជក្េសប្ៅប្រសទេ ានប្រសេើរ 7 ជញ្ជ ីង ណិ ជជក្េសេេើនឹងទឹកប្ាក់នាាំសច្ញេរុរដ្កទឹកប្ាក់នាាំ ស ើ ។ កាំ សណ ង ត ល ើ នការនាាំច្ូលយឺត ជាច្្បងរណា ច្ូលេរុរ។ ប្រេិនសរើការនាាំសច្ញេរុរធាំជាងការនាាំច្ូលេរុរ ល ក់ច្ុេះតប្្ូវការកនុងស្រេុក ច្ាំ ខណកឯការ ្កពី ការធា ជញ្ជ ីង ណិ ជជក្េានលកេណៈវ ិជជាន ឬានេតិសរក ណិ ជជក រសងកើនការនាាំសច្ញាន រួ្ច្ាំ ខណកដ្ល់ការកាត់ ្េ។ ប្រេិនសរើនាាំសច្សរុរតូច្ជាងនាាំច្ូលេរុរ ជញ្ជ ីង ណិ ជជក្េ ានលកេណៈេវ ិជជាន ឬឱនភាព ណិ ជជក្េ។ 7 5 | ទាំ ទំព័ពរ ័រ រូរសលែ9. Figure 9 Dampened ល domestic ការធា ក់ច្ុេះតប្្ូវការកនdemand slows ច្ូលធា ុងស្រេុក សធវើឲ្យការនាាំ ការនាាំច្ូលយនយនតនិងសប្រងឥនធនៈ imports ល ក់ច្ុេះ ឱនភាពរណនី ច្រនតសៅខតរនតទទួ ល ិរញ្ញ របាន ូរច្ូ លវ ិនិសយរផា 200 យ៉ា ងសប្ច្ើន ពី រ ាំ ា ល់ពីររសទេ ន ាំ្ុន (ខប្រប្រួលជា្ធយ្រយ:សពល 12 ខែ សធៀរនឹងឆ្ Passenger រលយនតដ្ឹកេនក car ដ្ាំសណើរ 150 Other យនយនត vehicles ដ្នទសទៀត Gasoline សប្រងសាាំង ន ាំ2013 សាេះរីជាកនុងឆ្ រ ាំ ូរច្ូ លសនេះប្តូវានា៉ា ន់ 100 Diesel សប្រងា៉ា េូត ការនាាំសច្ញ ធា ល ក់ច្ុេះ ន ាំ ប្រាណថាេថិតសៅសប្កា្កប្្ិ តែពេ់រាំផុត ននឆ្ 50 0 2012 កតី (រូរសលែ 11) ។ ការណ ៍ សនេះ ឆលុេះឲ្យស ើញ -50 តួ នាទីដ្៏េាំខាន់ ននវ ិនិ សយរផា ា ល់ពីររសទេកនុង -100 ការរកាេថិរភាពា៉ា ប្កូសេដ្ឋកិច្ច ររេ់ប្រសទេ Dec-06 Dec-07 Dec-08 Dec-09 Dec-10 Dec-11 Dec-12 Dec-13 ក្ពុជា។ Source: General ប្រភពៈ េរគ Department នាយកដ្ឋ of ឋ នរយនិងរដ្ឋ Customs and Excises ឋ ករ Figure 11. រូរសលែ 11 Current account ឱនភាពរណនី deficit ច្រនតានទទួល is financed ិរញ្ញរបានពី វ ិនិសយរផា largely ា ល់ ពីររសទេ by FDI ជាលទធផល ឱនភាពរណនី ច្រនត (្ិនរិតប្ាក់ 2,000 In រិ million of តជាោនដ្ុ ោ US$ ល រអាស្រ ិក 2,000 រខងវរផលូវការ) ប្តូវានា៉ា ន់ សា ល ក់ច្ុេះ េ នថានឹងធា 1,500 1,500 1,000 1,000 ដ្ល់ប្រខ ល 9,4 ភាររយ ននផលិតផលកនុងស្រេុក 500 500 ន ាំ 2013 សធៀរនឹ ង 10.1ភាររយ នន េរុរសៅឆ្ 0 0 8 -500 -500 ន ាំ 2012 ។ សរើ រិត ផលិតផលកនុងស្រេុកេរុរសៅឆ្ -1,000 -1,000 ាាំងប្ាក់រខងវរផលូវការ ឱនភាពរណនី ច្រនតក៏ាន -1,500 -1,500 Direct investment, វ ិនិសយរផា ា ល់េុទធ net Current account រណនីច្រនត (excl. (្ិ នរិ តរខងវ official ូ វការ) រសប្ៅផល transfers) ល ក់ ច្ុេះពី 5,8 ភាររយ -2,000 -2,000 ភាពប្រសេើរស ើង ស លរឺ ធា 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013e 2014p ប្រភព: ធនាគារជាតិននក្ពុជា និងការា៉ា ន់សាេ នររេ់រុ រគលិកធនាគារពិភ ពសោក Source: National Bank of Cambodia and World Bank staff estimates ន ាំ 2012 ដ្ល់ 5,4 ននផលិតផលកនុងស្រេុកេរុរសៅឆ្ ន ាំ2013។ ភាររយននផលិតផលកនុងស្រេុកេរុរ សៅឆ្ េតិសរករណនី ិរញ្ញ វតថុ(្ូលធន)រនតប្ររដ្ណត រ់ វ ិេ័យរូរិយវតថុ ឱនភាពរណនីច្រនត សធវើឲ្យានជញ្ជ ីងទូាត់ ផលរ៉ាេះ ល់េវ ិជជាន្កសលើទាំនុកច្ិតស ត ធវើឱយ វ ិជជានកនុងេាំ ងសប្កាយសពលានវ ុ ិរតតិ (រូរសលែ កាំសណើន (ឆ្ ន ាំសធៀរឆ្ ន ាំ) ប្ាក់រសញ្ញើវ ិេ័យឯកជន 10)។ ធា ល ក់ច្ុេះរួរឱយកត់េាគ ល់ សដ្ឋយលយច្ុេះពី 25,2 តុលយភាពជារួoverall Positive ្ានលកេណ balance as financial ៈវ ិជជានសដ្ឋយសារេតិ សរករណនី (capital) ិ ញ្ញវតថុ (្ូលធន) រ រូរសលែ 10. Figure 10 account surpluses In ានទាំ exceed currentច្account ាំធាំជាងឱនភាពរណនី រនត deficits ន ាំ 2012 ដ្ល់ 14,2 ភាររយ រិត ភាររយ សៅច្ុងឆ្ 14.0 រិ តpercent of GDP ជាភាររយនន ផេេ 12.0 ន ាំ 2013 (រូរសលែ 12 )។ ប្ាក់រសញ្ញើ ប្តឹ្ខែធនូឆ្ 10.0 8.0 ិ ័ យឯកជនានធា កនុ ងវ េ ល ក់ ច្ុេះ កនុ ងេាំ ុ ងខែ 6.0 4.0 2.0 ន ាំ 2013 សប្កាយការសាេះសឆ្ កកកដ្ឋ-េីោឆ្ ន តលយ 0.0 -2.0 ពី 6,5 ន់ ោនដ្ុ ោល រអាស្រ ិកកនុងខែ្ិ លុនាដ្ល់ -4.0 -6.0 5,9 ន់ ោនដ្ុោល រអាស្រ ិកសៅកនុងខែេីោ រ៉ាុ ខនត Financial account រណនី ិរញ្ញ វតថុ Current account រណនីច្រនត (incl. (រិ តាាំងរខងវ off. transfers) រផលូ វការ Overall balance តុលយភាពរួ ្ ានសកើនស ន ាំ 2013 ។ ផាុយសៅ ើងវ ិញកនុងខែវ ិច្ឆិកាឆ្ -8.0 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013e 2014p ប្រភពៈធនាគារជាតិននក្ពុ ជានិង ការា៉ា ន់ សាេ នររេ់រុរគ លិក ធនាគារពិ ភ ពសោក វ ិញ កាំ សណើ នឥណានសៅខតែពេ់ រឺ សកើ នស ើង Source: National Bank of Cambodia and World Bank staff estimates. ន ាំ 2013 ារជាងរនតិច្សធៀរនឹង 26,6 ភាររយសៅឆ្ ន ាំ 2012 ។ ើ ន 28,0 ភាររយ សៅច្ុងឆ្ 8 ឱនភាពរណនីច្រនត(្ិនរិតប្ាក់រខងវរផលូវការ)សេេើនឹងផលរូកនន េប្តាកាំសណ ជញ្ជ ីង ណិ ជជក្េដ្កសេវាក្េនិងដ្កប្ាក់រខងវរខផនកឯកជន ទំ ព ័ រ 8 6 | ទាំ ព័ រ ដ្ុ ោ ន ាំ 2012 (រូរ ល រអាស្រ ិក ឬ 20,9 ភាររយ កនុងឆ្ Deposit កាំ សណ growth ើ នប្ាក់ slows រសញ្ញើារ but high credit សgrowth រ៉ាុ ខនតឥណានសៅខតានកាំ ណ ើ នែពេ់ រូរសលែ 12. Figure សលែ 14)។ 12 remains រាំ ខររាំរល ិ ័យ ួ ឥណានសៅកាន់ វេ 8,000 Credit to the ឯកជនសធៀរនឹ ងឆ្ន ាំ្ុន (RHS) Private sector ប្ាក់ រសញ្ញ deposits ើវ ិេ័ យឯកជន ($ោ (ោនដ្ុ million) ល រ) 120.0 ល ក់ច្ុេះសៅសពលខដ្លកាំសណ រូរិយវតថុទូសៅធា ើ នប្ាក់រសញ្ញើររសទេានកប្្ិតារ priavate sector រូរសលែ 14. Figure 14 7,000 Credit ឥណានវ to ិេ័private យឯកជន sector (ោនដ្ុ($ ោ million) ល រ) y/y change 100.0 េាេភាររូរិយវតថុ សធៀរនឹ ងកាំ សណ ន ាំ្ុន) ើ នរូរិ យវតថុ(រាំ ខររាំរួលជាភាររយ សធៀរនឹងឆ្ (RHS) 70 6,000 ួ ពី្ួsector រាំPrivate ខររាំរល យឆ្ន ាំសៅ 80.0 deposits ្ួ យ ន ាំននប្ាក់ រ ឆ្ y/y សញ្ញើ វ ិ 60 ប្ាក់in Riel circulation សរៀលកន ុ ងច្រាច្រ 5,000 យឯកជន(RHS) change េ័ (RHS) 60.0 Riel deposits ប្ាក់ រសញ្ញើជាប្ាក់សរៀល ិរញ្ញ វតថុេកល 4,000 50 Foreign currency ប្ាក់ រ សញ្ញ ជា ើ រូរិ យរ័ណdeposits ម ររសទេ 40.0 ន ាំ 2013 3,000 40 20.0 ន តឆ្ 2,000 30 សាេះសឆ្ 1,000 កាំសណើ នប្ាក់រសញ្ញើធា ល ក់ច្ុេះ 0.0 ិ តតិ 20 វរ 0 -20.0 10 Apr-07 Apr-08 Apr-09 Apr-10 Apr-11 Apr-12 Apr-13 Aug-07 Aug-08 Aug-09 Aug-10 Aug-11 Aug-12 Aug-13 Dec-06 Dec-07 Dec-08 Dec-09 Dec-10 Dec-11 Dec-12 Dec-13 0 Source: National ប្រភពៈធនាគារជាតិ Bank ននក្ព ុ ជា of Cambodia -10 Aug-07 Aug-08 Aug-09 Aug-10 Aug-11 Aug-12 Aug-13 Apr-07 Apr-08 Apr-09 Apr-10 Apr-11 Apr-12 Apr-13 Dec-06 Dec-07 Dec-08 Dec-09 Dec-10 Dec-11 Dec-12 Dec-13 ការណ ហ សាច្់ ៍ សនេះរសងកើនោនិភ័យននការានរញ្ Source: National ប្រភពៈធនាគារជាតិ Bank ននក្ព ុ ជា of Cambodia ទុ នរប្្ុងេនតរជាតិដ្ុល ានសកើនស ើងតិ ច្តួ ច្ពី ប្ាក់ ងាយស្រេួលសៅកនុងប្រព័នធធនាគារ។ េនុ ាត 3,5 ន់ ោនដ្ុ ោល រអាស្រ ិក ឬសេេើនឹងការនាាំច្ូល ឥណានសធៀរនឹ ងប្ាក់រសញ្ញើរនតសកើនស ើង សកើ ន ន ាំ 2012 ដ្ល់ 3,6 រយៈសពល 3,1 ខែ សៅច្ុងឆ្ ន់ ន ាំ 2012 ដ្ល់ 90 ភាររយ ពី 80 ភាររយ សៅច្ុងឆ្ ោនដ្ុោល រអាស្រ ិក ឬ សេេើនឹងការនាាំច្ូលរយៈ ន ាំ 2013។ សាេះជាយ៉ា ងណាកតី កប្្ិតសនេះ សៅច្ុ ងឆ្ ន ាំ2013 (រូរសលែ 15 និ ង សពល 3,8 ខែសៅច្ុងឆ្ សៅខតារជាងកប្្ិ តែពេ់រាំផុតសេេើនឹង 100 ភារ សលែ 16)។ រយ កាលពី ្ុនសពលានវ ិរតតិែណៈសពលខដ្ល វ ិេ័យេាំណង់ និងេច្លនប្ទពយកាំពុងានេនាុេះ ប្ទពយេក្េNFA NBC's ររសទេេុ rose ធ រេ់ ទរ but those ធនាគាជាតិ ofុជាសកើ ននក្ព deposit នស ើង រ៉ា money ុ ខនតប្ទពយេក្េ រូរសលែ 15. Figure 15 banks ររសទេេុdeclined ទរ in 2013 ធ រេ់ធនាគារខដ្លទទួ លdue ប្ាក់រto សញ្ញhigh ើធា credit ន ាំ 2013growth ល ក់ច្ុេះសៅឆ្ សដ្ឋយសារ ខា ល (រូរសលែ 13)។ ល ាំងកា In ើ នែពេof millions កាំ សណ USD ់ននឥណាន រិតជាោនដ្ុោលរ DMB's រសញ្ញ ើររ ូ ិយរ័ Unrestricted ណមររសទេគា FC Deposit េ នការដ្ឋក់ កាំ ិត ររេ់ DMB 6,000 NBC's ទុ GIR នរាំ រង ុ េនត gold រជាតិ ជាាេររេ់ធ នាគារជាតិ ននក្ពុ ជា 800 រូរសលែ 13. Figure 13 Loan to deposit ratio is rising by remains េនុាតរវាងឥណាននិងប្ាក់រសញ្ញើកាំពុងសកើនស ើង below NBC's ទុ ុ េនត នរាំ រង GIR non-gold រជាតិ ្ិ នខ្នាេររេ់ ធនាគារជាតិ ននក្ពុ ជា 700 5,000 DMB's NFA (RHS) during the crisis period ប្ទពយេក្េ ររសទេេុ ទធ ររេ់ DMB (RHS) 600 រ៉ាុ ខនតកាំសណើ នសនេះានកប្្ិតារជាង្ុនសពលានវ ិរតតិ 500 4,000 400 110% 3,000 300 200 100% 2,000 100 ិរញ្ញ វតថុេកល 1,000 0 90% -100 0 -200 Jan-13 Dec-05 Dec-06 Dec-07 Dec-08 Dec-09 Dec-10 Dec-11 Dec-12 80% Dec-13 ិ តតិ Note: FC: foreign currency, GIR: gross internatinal reserves, NFA: net foreign assets, វរ 70% េាំគាល់ៈ DMB: ធនាគារទទួលប្ាក់រ សញ្ញើ DMB: deposit money bank ប្រភពៈ ធនាគារជាតិ ននក្ពុជា Source: National Bank of Cambodia (NBC) 60% Dec-05 Dec-06 Dec-07 Dec-08 Dec-09 Dec-10 Dec-11 Dec-12 Dec-13 ន ិេ័យឯកជន ទុន រិ តជាភាររយននប្ាក់ រសញ្ញើកុងវ 57 ប្រភពៈ ធនាគារជាតិ ននក្ពុជាCambodia រប្្ុងេនតរជាតិដ្ុលាននឹងកាំពុងលយច្ុ េះពី Source: National Bank of ន ាំ 2012 សនេះ្កប្តឹ ្ 53 ភាររយ ភាររយ សៅច្ុងឆ្ កាំ សណ ល ក់ច្ុេះ ើ នរូរិយវតថុទូ សៅក៏ ានធា សប្ េះថា ន ាំ 2013 (រូរសលែ 16)។ សៅច្ុ ងឆ្ ូ ិ យរ័ ណមររសទេ ានការសកើនស ប្ាក់ រសញ្ញើររ ើង យឺតដ្ល់ 6,7 ន់ ោនដ្ុ ោល រអាស្រ ិក ឬ 14,6 ន ាំ 2013 សធៀរនឹង 5,9 ភាររយ កនុងឆ្ ន់ ោន 9 7 | ទាំ ទំព័ពរ ័រ ទុ នរាំរង Gross ុ េនត រងាក រេប្ារ់ រជាតិដ្ុល (GIR)reserves international ល ក់ច្ុេះ ការធា coverage forននប្ាក់ រសញ្ញើ private Figure រូរសលែ 16. 16 សតើសគាលនសយាយនិងខផនការនាាំសច្ញេងករឈានអាច្ sector ពី deposits វ ិេ័យឯកជន declines 110 4.5 េនុវតតសដ្ឋយសជារជ័យខដ្រឬសទ? 100 4.0 90 3.5 ្ុនឆ្ ន ាំ 2010 ក្ពុជាាននាាំសច្ញេងករប្តឹ្ខតពីររី ន់សតាន 3.0 80 រ៉ាុសណា ម េះ។ ឯកសារសគាលនសយាយស្រេូវេងករខដ្លានាន 2.5 70 2.0 ន ាំ េនុ្័តកនុងខែកកកដ្ឋឆ្ 2010 ុ ការផលិតនិងការនាាំ ានជាំរញ 60 1.5 សច្ញេងករជា្ួយនឹងខផនការ យ៉ា ងសោច្ណាេ់ 1 ោនសតាន 50 GIR 1.0 GIRរិin monthsច្ តជាការនាាំ of ូលfollowing year's ជាច្ាំនួនខែននឆ្ ន ាំរimports នា (RHS) ា រ់ (RHS) 40 GIR in GIR រិ percentage of private តជាភាររយននប្ាក់ រសញ្ញsector ើពីវ ិេ័យdeposits ឯកជន 0.5 ន ាំ 2015។ កនុង្ួយឆ្ 30 0.0 សគាលនសយាយសនេះជួយសកៀរររធនធាន និងរសច្ចកវ ិទា Dec-05 Dec-06 Dec-07 Dec-08 Dec-09 Dec-10 Dec-11 Dec-12 Dec-13 សៅកាន់ កុងា៉ា ន េុីនកិ នស្រេូវនិងផលិតក្េេងករ។វ ិេ័យ ឯកជន Source: National ប្រភពៈធនាគារជាតិ Bank ននក្ព of Cambodia ុ ជានិ ង ការា៉ា ន់ សាេ នររេ់រand World ុ រគ លិក Bank ធនាគារពិ staff ភ ពសោក estimates ជប្្ុញដ្ឹកនាាំ ការនាាំសច្ញេងករ ែណៈសពលខដ្លវ ិេ័យសាធារ ណៈេប្្រេប្្ួល ណិ ជជក្េតា្រយៈការរសងកើត្សធាាយ ត ល ាន្ុ ែងារជាេនកផតល់ប្ាក់ ក្ចី ធនាគារកណា សេវាប្ច្កសច្ញច្ូលខត្ួយ ធានាដ្ល់ទីផារនាាំសច្ញ និងផតល់ ច្ុ ងសប្កាយ កាំ ពុងជួ រឧរេរគកាន់ ខតខា ល ាំងសដ្ឋយ ន ាំ 2013 ធនាគារានផតល់ឥណាន ប្ាក់ក្ចី្ួយច្ាំនួន។ សៅឆ្ 700 ោនដ្ុោល រ អាស្រ ិក ឬ 11 ភាររយននឥណានេរុរដ្ល់ សារដ្ុ ោល រូរ នី យក្េ យ៉ាងែព េ់ ននសេដ្ឋ កិច្ច ។ វ ិេ័យកេិក្េ សធៀរនឹងររ ិាណឥណានជាង 100 ោន ច្ាំ ខណកននប្ាក់ រសញ្ញើជារូរិយរ័ ណមររសទេ សៅ ដ្ុោល រអាស្រ ិកខដ្ល ន ាំ 2008 ។ វ ិេ័យសនេះទទួលានសៅឆ្ កនុងរូរិយវតថុទូ សៅានសកើនពី 71 ភាររយសៅច្ុង- ច ិតែាំប្រឹងខប្រងផសពវផាយនិងរសងកើនការយល់ដ្ឹងានផតល់ កិច្ែ កស ខផលផា ើយក្ពុជា ានទទួល វ ន់េងករប្កេូរលអរាំផុត នរងា 2005 ដ្ល់ 82 ភាររយសៅច្ុ ងឆ្ ន ាំ 2013 (រូរភាព ររេ់ពិភពសោកជារនតរនា ន ន ាំ 2012 និង 2013 ។ ការនាាំ ា រ់កុ ងឆ្ ទី 17) ។ ន ាំ 2013 ានសកើនស ើងដ្ល់ 380 សច្ញេងករសៅឆ្ ន់ សតាន ឬ ន ាំ 2012។ សេាើរខតានច្ាំនួនពីរដ្ងជាសប្ច្ើនសធៀរនឹងឆ្ រូរសលែ17. Figure 17 Foreign currency ច្ាំ ខណកប្ាក់ រសញ្ញើជារូរិរ deposit share ័ណមររសទេសៅកន ុងរូរin broad ិយវតថុទូសៅសកើនស ើងពី 71 is money ែណៈសពលខដ្លសរប្តូវរង់ចាំស្ើលស ើញថាសតើ ខផនការនាាំ rising to 82 precent ភាររយសៅឆ្ in82 ន ាំ2005 ដ្ល់ 2013 fromន ាំ 71 ភាររយសៅឆ្ percent ានន័យថាin 2015 2013 2005, dollarization increases ន ាំ សច្ញេងករនឹងប្តូវានេសប្្ច្កនុងឆ្ ឬយ៉ា ងណាសនាេះ ដ្ុោ ល រូរនិយក្េសកើនស ើង 35,000 In billion of Riels ជា ន់ោនសរៀល សជារជ័យកនុងការសកៀរររធនធាននិងរសច្ចកវ ិទាសធវើឲ្យទទួល 30,000 ធ លលេីៗសនេះ ជាការផតល់កា ានេ្ិទិផ ល ាំងច្ិតត។ Riel in ប្ាក់ circulation សរៀលកនុងច្រាច្រ 25,000 Riel deposits ប្ាក់ រសញ្ញើជាប្ាក់សរៀល ការនាាំសច្ញេងករ 20,000 ប្ាក់រសញ្ញ Foreign ើជារូរិយរ័ណ currency ម ររសទេ deposits 300 400 ន ាំ រិ តដ្ល់ដ្ាំណាច្់ឆ្ 350 15,000 250 300 200 10,000 Value តន្ល (inោ (ោនដ្ុ US$ million) ល រអាស្រ ិក) 250 150 Quantity ររ (in ិាណ ( ន់ 000' សតាន RHSof ) tons, RHS) 200 5,000 150 100 0 100 Apr-06 Apr-11 Jan-05 Nov-05 Feb-07 Jul-07 Oct-08 Jan-10 Nov-10 Feb-12 Jul-12 Oct-13 Jun-05 May-08 Mar-09 Aug-09 Jun-10 May-13 Dec-07 Dec-12 Sep-06 Sep-11 50 50 0 0 Dec-05 Dec-06 Dec-07 Dec-08 Dec-09 Dec-10 Dec-11 Dec-12 Dec-13 ប្រភពៈធនាគារជាតិ Source: National ុ ជា of Cambodia ននក្ព Bank Source: General ប្រភពៈ េរគ នាយកដ្ឋ ឋ ករ of Customs and Excises Department ឋ នរយនិ ងរដ្ឋ ួ ច្ាំខណក សគាលនសយាយកាំណត់េប្តារតូរប្ាក់រ្ សធវើសអាយេប្តារតូរប្ាក់សរៀលសធៀរនឹងប្ាក់ដ្ុោលរ អាស្រ ិកានេថិរភាព។ េប្តារតូរប្ាក់ ្ិនខប្រប្រួល កនុងេប្តា 3.995សរៀល កនុង្ួ យដ្ុ ោល រអាស្រ ិកសៅ ន ាំ2013 ច្ុ ងឆ្ ន សនេះប្តូវានកត់ េប្តារតូរប្ាក់ ដ្ូច្គា ទំ ព ័ រ 10 8 | ទាំ ព័ រ ត ល (ធនាគារ ន ាំ 2012។ ធនាគារកណា ប្តាសៅច្ុងឆ្ effective Real រប្ាក់ េប្តារត exchange ពិត (REER ល ក់នrate ) រនតធា លល (REER) រូរសលែ19. Figure ជាតិ ននក្ពុជា)រនតកាំណត់េប្តារតូរប្ាក់ ។ 19 ូ ប្ាក់ depreciation continues Index 2005 ==100 140 េនា េសន៍ 2500 100 140 ជ រ់ នឹងប្ាក់ ដ្ុោ សរៀលសៅខតរនតកាំណត់ ភា លរ 130 េនា េសន៍ REER index REER 130 អាស្រ ិក េប្តារតូរប្ាក់ ានេថិរ ស ើយជាទូ សៅ 120 120 ភាពជុាំ វ ិញ 4.000 សរៀល កនុង្ួ យដ្ុោ ល រ។ ែណៈ 110 េនាេសន៍ (ប្ាក់ Index សរៀលកន ុង្ួយដ្ុោ (Riels per ល រអាស្រ ិក) 110 USD) ខដ្លប្ាក់ ដ្ុោល រ អាស្រ ិកស ើងនលល ប្ាក់ សរៀលក៏ 100 100 ស ើងនលលសធៀរនឹងប្ាក់ ដ្ុងសវៀតណា្ ស ើយក៏ 90 េនាNEER index េសន៍ NEER 90 80 80 ានចរ់ សផតើ្ស ើងនលលសធៀរ នឹងប្ាក់ ាតនលចរ់ Feb-08 Feb-13 Jun-06 Mar-10 Jun-11 Jul-08 Oct-09 Jan-11 Nov-11 Jul-13 Jan-06 Nov-06 May-09 Aug-10 Apr-07 Apr-12 Dec-08 Dec-13 Sep-07 Sep-12 តាាំងពី ក់ កណា ន ាំ 2013្ក(រូរសលែ 18) ។ ត ល ឆ្ េាំ NEER = េប្តារត គាល់ៈ NEER Note: ូ រប្ាក់ជាក់ ខeffective = nominal េតង exchange rate; REER = real effective exchange rate Source: ប្រភពៈ IFS IFS រូរសលែ 18. Figure 18 ប្ាក់សរៀលស ើងនលលសធៀរនឹងប្ាក់ដ្ុងស ើយកាលពីលីៗ Riel appreciates against the dong េ and សនេះក៏ស ើងនលល lately ត ល ធនាគារកណា ិ ័យ រនតពប្ងឹ ងេថិរភាពននវេ សធៀរនឹងប្ាក់ ាតផងខដ្រ against the baht also 140 2005=100 140 ធនាគារ និ ងវិេ័យ ិ រញ្ញ វតថុ ក៏ ដ្ូច្ជាពប្ងឹ ង 135 Riels per Baht 135 ប្ាក់សរៀលកនុ្ួយាត 130 125 130 125 ល េ្តថភាពប្ររ់ប្រង និងការប្តួតពិនិតយររេ់ែួន។ 120 120 115 110 Riels per USD 115 110 លេីៗសនេះ រាំនិតលអៗ ប្តូវានផតួច្សផតើ្សដ្ើ្បីពិនិតយ ប្ាក់ សរៀលកន ុង្ួយដ្ុោល រអាស្រ ិក 105 105 100 95 100 95 ស្ើ លស ើងវ ិញ នូ វប្ករែណ ត ប្ារ់ ឌ រតិ យុតិ េ 90 90 85 80 Rielsសper ប្ាក់ Dong រៀលកនុង្ួយដ្ុង 85 80 ធនាគារ និងវ ិេ័យ ិរញ្ញ វតថុ។ 75 75 70 70 ច ិភពសោក ររ ិយកាេសេដ្ឋកិច្ព និងផលរ៉ាេះ ល់ Jan-06 Nov-06 Oct-09 Jan-11 Nov-11 Feb-08 Feb-13 Jun-06 Jul-08 Mar-10 Jun-11 Jul-13 May-09 Aug-10 Apr-07 Apr-12 Sep-07 Dec-08 Sep-12 Dec-13 ប្រភពៈធនាគារកណា ត ល(ក្ពុ ជា និងនល)និ ងប្កេួង ិរញ្ញ វតថុ សវៀតណា្ ររេ់វា Source: Central banks (Cambodia, and Thailand) and Vietnam's ministry of finance កាំ សណ ត ប្រសទេខដ្លានប្ាក់ច្ាំណ ើ នសៅរណា ូល ស ច រ់ សៅនឹ ងប្ាក់ ដ្ុោ តុ សនេះសដ្ឋយសារខតការភា លរ ែពេ់ប្តូវានពាករថានឹងសកើ នស ើងពី 1,3 ភាររយ អាស្រ ិកខររសនេះ ការស ើងនលលជាធ្េតាននប្ាក់ ន ាំសនេះ និ ង 2,4 ន ាំ 2013 ដ្ល់ 2,2 ភាររយ សៅឆ្ សៅឆ្ សរៀលររេ់ក្ពុជា ន សធៀរនឹ ងរូរិយរ័ ណមកុងតាំ រន់ ទាំ នងជាសកើ តានរនតសទៀត។ សាេះជាយ៉ា ងណាកតី ន ាំ 2016 ។ សេដ្ឋកិច្ច ន ាំ 2015 និងឆ្ ភាររយ សៅឆ្ េ រដ្ឋអាស្រ ិក ប្តូវានសរពាករថានឹងសកើ ន ល ក់ នលល (រូរ េប្តារតូរប្ាក់ ពិតននប្ាក់ សរៀល រនតធា ស ើងពី 1,8 ភាររយ សៅកនុងឆ្ ន ាំ 2013 ដ្ល់ 2,8 សលែ 19) សដ្ឋយសារប្ាក់ ដ្ុោល រអាស្រ ិកាននឹ ង ភាររយសៅឆ្ ន ាំសនេះ។ កាំ សណើ នសេដ្ឋកិច្ចសៅតាំ រន់ ល ក់នលល កាំ ពុងធា សធៀរនឹងរូរិយរ័ ណមេាំខាន់ ៗសផសង ុ ៉ា រនា េឺ ររ ល ក់ ច្ុេះេេ់រយៈសពលពីរឆ្ ា រ់ពីការធា ន ាំ ប្តូវ សទៀត ដ្ូច្ជា េឺ រូ ៉ា និ ងប្ាក់យន់ ររេ់ច្ិន ខដ្លជា នដ្រូ ណិ ជជក្េដ្៏េាំខាន់ ររេ់ប្រសទេក្ពុជាផង ានសររ ាំពឹងថាានេប្តាសេេើនឹង 1,1 ភាររយ សៅ ន ាំសនេះ។ ឆ្ សៅសពលខដ្លសេដ្ឋកិច្ចអាស្រ ិកាន ខដ្រ9។ ភាពប្រសេើរស ើង ធនាគារេ ព័ នធអាស្រ ិកាន 9 េប្តារតូរប្ាក់ពិតរឺ ជាតន្ល្ធយ្ ខដ្លប្តូវានខកតប្្ូវេតិផរណា សៅតា្ស្រុណ (ស្រុណសនេះប្តូវានប្រសទេក្ពុជាកាំណត់សា េសេប្តារតូរប្ាក់ពិតានសកើ នដ្ល់ 131(2005=100)សៅឆ្ ន ាំ 2013 ូ ិយរ័ណមដ្នទសទៀតខដ្លានជួញដ្ូរ)ននរូរិយវតថុ រៈេាំខាន់សលើររ ឬសកើនស ើង 1.8 ភាររយសធៀរនឹងឆ្ ន ាំ្ុន េឲ្យស ើញការធា ល ក់នលល កនុងស្រេុកសធៀរនឹ ងរូរិយរ័ ណមេាំខាន់ៗខដ្លកាំ ពុងជួញដ្ូរ។ េនា ននេប្តារតូប្ាក់ពិតររេ់ក្ពុជា។ 11 9 | ទាំ ទំព័ពរ ័រ េសប្្ច្ច្ិតតកាត់ រនថយរនតិច្្តងៗ នូ វសលបឿននន Figure រូរសលែ20. 20 ល ក់នលលេប្តារតូរប្ាក់ររេ់រូប្រខជងននក្ពុជាកនុងការនាាំសច្ញេស្លៀករាំ ក់ ការធា Depreciation of exchange rates of Cambodia's garment រូរិយexport competitors វតថុកនុងស្រេុកសធៀរនឹ ងប្ាក់ ដ្ុោ ន ាំ 2000 = 100 ល រខែ្ករា ឆ្ ល 10។ ក្េវ ិធីទិញ្ូ លរ័ ប្តររេ់ែួន ែណៈសពល 125.0 (local currencies vs US Dollar, Jan 2012=100) 125.0 120.0 120.0 ខដ្លការរសងកើនតប្្ូវការសៅកនុងប្រសទេខដ្លាន 115.0 115.0 110.0 110.0 ប្ាក់ ច្ាំណូ លែពេ់ នឹ ងពប្ងី ក ណិ ជជក្េពិភព 105.0 105.0 សោក ប្ទប្ទង់ សដ្ឋយកាំ សណ ត ើ ននាាំសច្ញពីរណា 100.0 100.0 95.0 95.0 ប្រសទេកាំពុងេភិ វឌ្ឍន៍ដ្ូច្ជាប្រសទេក្ពុជាជា 90.0 90.0 សដ្ើ្ រ៉ាុ ខនតការសធវើឲ្យេប្តាការប្ាក់ រយៈសពលខវង ិ ច្េុីក ប្ាក់ សរ៉ា េូ្Peso Indian ប្ាក់រពូ ីឥ Ruppee ណាឌ Mexican ានេភាពធ្េតា ប្តូវានសររ ាំពឹងថា នឹ ងរ៉ា េះ ល់ ប្ាក់សឌ្ើរា៉ា្ា៉ា Dirham Moroccan Sri Lanka ប្ាក់ រពូ ីស្រេីល រក ុ ៉ា Ruppee ងា ក Pakistani ប្ាក់រព Dong ប្ាក់ដ្ុង Ruppee ូ ីា៉ារីសា ថន ត ល និង x-rates.com ប្រភពៈ ធនាគារកណា ដ្ល់រ ាំ ូរ្ូលធនសៅកាន់ ប្រសទេកាំពុងេភិវឌ្ឍន៍11។ រខនថ្ពីសលើសនេះ ានោនិ ភ័យេាំ ពីការកាត់ រនថយ ត ប្រសទេខដ្លានប្ាក់ ច្ាំណ រណា ូ លារដ្ូច្ ការវ ិនិ សយរកនុងប្រសទេច្ិន ការធា ល ក់ច្ុេះកាំ សណើន ប្រសទេក្ពុជា ខដ្លសធវើេា រណក្េតិច្តួច្ ផលិតផលកនុងស្រេុកេរុរររេ់ច្ិន ខដ្លអាច្ សៅកនុងទីផារ ិរញ្ញ វតថុពិភពសោក អាច្នឹ ងរង ត លឲ្យានឥទធិពលសផសងសទៀតសៅកនុងតាំ រន់ រណា ផលរ៉ា េះ ល់ តា្រយៈការរ ឹតរនតឹងសាថ នភាព និ ង រ៉ា េះ ច រេ់ប្រសទេសផសង ល់ដ្ល់សេដ្ឋកិច្រ ិរញ្ញ វតថុពិ ភពសោក ត ញ ពិ សេេតា្រយៈរណា សទៀតខដ្លានទាំ នាក់ទាំនង ណិ ជជក្េជិតេនិទ12 ធ ។ ណិ ជជក្េ។ ល ក់ នលលននរូរិយរ័ ណមកុងស្រេុ ការធា ន ក ែណៈសពលខដ្លនដ្រូនាាំសច្ញច្្បងររេ់ក្ពុជា ខដ្លប្រសទេកាំពុងេភិ វឌ្ឍន៍ ភារសប្ច្ើននឹ ងជួ រ រឺេ ុ ៉ា និ ងេ ភាពេឺ ររ រដ្ឋអាស្រ ិក ប្រសទេច្ិ ន ប្រទេះ ជាទូ សៅនឹ ងសធវើឲ្យការនាាំសច្ញររេ់ពួកសរ េថិតកនុងច្ាំ សណា្ប្រភពធាំរាំផុតននវ ិនិ សយរផា ា ល់ ានភាពប្រកួ តប្រខជងកាន់ខតែពេ់ (រូរសលែ 20)។ ពីររសទេសៅប្រសទេក្ពុជា(រូរទី 21)13 ។ សាេះជាយ៉ា ងណាកតី េភាពការណ៍ សនេះាន ន លកេណៈផាុយគា កនុងករណី ននការនាាំសច្ញររេ់ ក្ពុជា សដ្ឋយសារខតសេដ្ឋកិច្ចក្ពុជាច្រាច្រប្ាក់ ដ្ុ ោល រយ៉ា ងែពេ់។ 10 ធនាគារេ ន ក់ងារខដ្លេាំអាង ព័នធានរខនថ្្ូលរប្តទីភា សដ្ឋយនិ សកេរកនុងការកាន់ ការ់ ររេ់ែួន ល កនុងកប្្ិតប្តឹ្ខត 30 ន់ ោនដ្ុោ ល ររ៉ាុសណាម េះ កនុងខែកុ ្ភៈសធៀរ 35 ន់ោនដ្ុោ ល រអាស្រ ិ 12 ក កនុងខែ្ករាឆ្ ន ាំ 2014 និង 40 ន់ោនដ្ុោល រអាស្រ ិកកនុង្ួយ ការនាាំសច្ញេងករររេ់ក្ពុជាសៅកាន់ ប្រសទេច្ិនានកាំសណើ នយឺ ខែកាលពីឆ្ន ាំ្ុន ស ើយក៏ានរខនថ្្ូលរប្តរតនាគាររយៈសពល ត។ សៅឆ្ ន ាំ 2013 ប្រសទេក្ពុជាាននាាំសច្ញេងករខតប្រាណជា ខវងច្ាំនួន 35 ន់ោនដ្ុោល រេ រដ្ឋអាស្រ ិកកនុងខែកុ្ភៈសធៀរ 28.000 សតាន(ឬ 7,5 ភាររយននការនាាំសច្ញេងករេរុរ) រ៉ាុសណាម េះ នឹង 40 ន់ោនដ្ុោ ន ាំ 2014 និង 45 ល រសៅខែ្ករាឆ្ ន់ោន សៅកាន់ប្រសទេច្ិន។ 13 ដ្ុោល រអាស្រ ិកកនុង្ួ យខែកាលពី ឆ្ ន ាំ្ុន។ េប្ារ់ព័ត៌ានល្អិត ន ័ យររេ់ប្កុ្ប្រឹកាេភិវឌ្ឍន៍ក្ពុជា (វ ិនិ សយរសលើេច្លន ទិ នន េូ្ស្ើលការសច្ញផាយសារព័ត៌ានររេ់ FOMC: ្ករា 29, ប្ទពយ( ខដ្លអាច្សប្រើជាទិន័យ ន ជាំនួេការវ ិនិ សយរផា ា ល់ពីររសទេ 2014 និ ងខែធនូ 18, 2013 ។ រងា ហ ញថា ការវ ិនិ សយរផា ា ល់ររេ់ប្រសទេច្ិនប្ររដ្ណត រ់ យ៉ាង 11 តា្ទេសនៈេនារតេតីពីការេភិវឌ្ឍ ររេ់ធនាគារពិភពសោក សោច្ណាេ់ 10 ភាររយននការវ ិនិ សយរេរុរសៅប្រសទេក្ពុជា ទំ ព ័ រ 12 10 | ទាំ ព័ រ រូរសលែ 21. Figure 21 China ច្ិ remains នសៅខតជាប្រសទេវ ិនិសយរសប្ច្ើ one of the រ៉ា នជាងសរ top investors ុ ខនតច្ាំខ but ណកភាររយកាំ ល its ពុងធា ក់ច្ុេះ 505,9ដ្ុោល រ/សតាន កនុងឆ្ ន ាំ2013) នឹងច្ុ េះដ្ល់ share is declining រាំ សរាងវ ិនិសយរសលើប្ទពយេក្េេច្ល័តពី ប្រសទេច្ិ ន ខដ្លានឯកភាព ( ន់ោនដ្ុោល រអាស្រ ិក) 450ដ្ុ ោ ន ាំ2015។ េប្ារ់ ប្រសទេ ល រ/សតាន កនុងឆ្ Approved fixed asset investment from China (in US$ bln, YTD) 5.0 China ច្ិន % Total of RHS %នន េរុ(RHS) រ 45.0 ល ក់ច្ុេះតន្លសប្រង ក្ពុជាការធា ផតល់េតថប្រសយជន៍ Billions 4.5 40.0 4.0 35.0 3.5 30.0 សដ្ឋយសារក្ពុជានាាំច្ូលផលិតផលសប្រង 100 3.0 ភាររយ េប្ារ់សប្រើ ប្ាេ់។ សាេះជាយ៉ា ងណាកតី 25.0 2.5 20.0 2.0 1.5 15.0 ល ក់ ច្ុេះតន្លេងក រ ការធា ទាំ នងជារ៉ា េះ ល់ដ្ល់ 1.0 10.0 0.5 5.0 សេដ្ឋកិច្ច សដ្ឋយសារប្រសទេក្ពុជាជាប្រសទេ 0.0 0.0 Dec-08 Dec-09 Dec-10 Dec-11 Dec-12 Dec-13 នាាំសច្ញេងករសប្ច្ើ នជាងការនាាំច្ូល។ Source: Council ប្រភពៈកេក for the Development of Cambodia លាំ សារសពើពនធ តន្លសប្រងពិភពសោកនិងតន្លស្រេូវកាំពុងខតទន់ សែាយ។ ល ក់ច្ុេះ តន្លសប្រងពិ ភពសោកានរនតធា ែណៈសពលខដ្លសា ិ ថ នភាពសារសពើពនធសៅខតេថត េ នខែច្ុងសប្កាយសនេះ។ កនុងរយៈសពលរ៉ាុ នា តន្ល សៅសប្កា្ការប្ររ់ប្រង ច្ាំណ ឋ ូ លកនុងស្រេុកររេ់រដ្ឋ សប្រងសៅជា្ធយ្ 104,៨ដ្ុ ោ ល រ/ធុងសៅខែកុ្ភេះ ភិាលានកាំសណ ា រ់ ពីការសកើនស ើ នារ ។ រនា ើង 2014 0,6ភាររយារជាងខែធនូ និ ង 2,6ភាររយ យ៉ា ងខា ន ាំ 2012 កាំ សណ ល ាំងសៅឆ្ ើ នច្ាំ ណូ លកនុងស្រេុក ារជាង្ួ យឆ្ន ាំកនលងសៅ។14 សប្រង្ធយ្ជាក់ ខេតង ានកប្្ិតារ ប្តូវានា៉ា ន់ សាេ នថាសកើ នស ើង ប្តូវានរ ាំពឹ ងថាសេេើនឹង 103,5 ដ្ុ ោល រ/ធុង កនុងឆ្ ន ាំ ប្រាណជា 5.0ភាររយរ៉ាុ សណា ន ាំ 2013 ម េះ សៅឆ្ សនេះ( ច្ុ េះពី104 ដ្ុ ោ ល រ/ធុ ង កនុងឆ្ ន ាំ 2013) និងធា ល ក់ ន ាំ 2012 ។ េភាព សធៀរនឹង 30,6 ភាររយ សៅឆ្ ច្ុ េះដ្ល់ 100 ដ្ុ ោ ល រ/ធុ ង សៅឆ្ ន ាំ 2015 សដ្ឋយសារ ការណ៍ សនេះ្ួ យខផនកធាំ ត ល្កពី សលបឿននន រណា ការរសងកើនការផលិតសប្រងែុ េ ពី ្សធាយាយ ការប្រ្ូ លពនធនាាំច្ូលយឺត និងសលបឿនននការ េពវ្ួយដ្ង ែណៈសពលខដ្លតប្្ូវការកាំពុងសកើន ប្រ្ូ លច្ាំ ណូ ល្ិ នខ្នពនធ និងច្ាំណូ លសែតតយឺត ស ើងខដ្រសនាេះ15។ ការផគត់ផគង់ដ្៏សប្ច្ើនសលើេលរ់ ។ ច្ាំ ណូ លពនធនាាំច្ូល្ិ នានសកើនស ើងសប្ច្ើនដ្ូច្ ជា្ួ យនឹងការរសញ្ច ញេងករសដ្ឋយប្រសទេនលាន ានរ ាំពឹងទុ កស ើយ សដ្ឋយសារកាំ សណើ នររ ិាណ ល ក់ច្ុេះនូ វតន្លេងករសៅសលើទីផារ។ សធវើឲ្យធា តន្ល នាាំច្ូលសកើនស ា ធររយប្រឹ ង ើងារ សាេះរី ជាអាជា េងករានច្ុ េះដ្ល់កប្្ិ តាររាំផុតកនុងរយៈ 3,5 ឆ្ ន ាំ ខប្រងប្រ្ូ លពនធ រ យជាផលូ វការកតី ។ ច្ាំ ណ ន ាំ ូ លឆ្ ន ាំ 2013 ។ តន្លេងករជា្ធយ្ កាលពី ខែធនូឆ្ 459 2013 ប្តូវានា៉ា ន់ សាេ នថា នឹ ងសកើនស ើងដ្ល់ ដ្ុ ោល រ/សតាន កនុងខែកុ ្ភេះ ែពេ់ជាងខែធនូ 1,8 ភារ ន ាំ2012ខដ្លសកើន 14,8ភាររយននផេេារជាងឆ្ រយ រ៉ាុ ខនតារជាង្ួ យឆ្ ន ាំ្ុន 18 ភាររយ ស ើយ ែពេ់រាំផុតសេេើនឹង 15,3ភាររយ(រូរសលែ 22)។ ក់ កណា ន ាំ 2008 ខដ្ល ត លសរើ សធៀរសៅនឹ ងសដ្ើ្ឆ្ សាេះជាយ៉ា ងណាកតី អាជា ា ធរទទួ លសជារជ័ យ កនុង េងករានតន្លែពេ់ប្ររ់ សពល។ តន្លេងករប្តូវរ ាំពឹង ការសលើកក្ពេ់ការប្ររ់ ប្រង និងការប្រ្ូ ល ថាាន តន្ល460ដ្ុ ោ ន ាំសនេះ ល រ/សតានឆ្ (ច្ុ េះពី ច្ាំ ណូ ល្ិនខ្នពនធ។ ការដ្ឋក់ ឲ្យេនុ វតតប្រព័នធ ទទួ លច្ាំ ណូ ល្ិ នខ្នពនធ ខដ្លានលកេណៈ 14 េសងេរសេដ្ឋកិច្វប្ាចាំេាត ៍ ប្កុ្េភិវដ្ឍន៍ទេសនេះវ ិេ័យ ន ាំ េតង់ដ្ឋរ ខដ្លប្តូវានដ្ឋក់ ឱយសប្រើ ប្ាេ់សៅកនុងឆ្ ធនាគារពិភពសោក 7 ្ិនា 2014 15 តា្ការពាករតន្លទាំនិញររេ់ធនាគារពិភពសោក ខែ្ករា2014 2012 ន និ ងប្រកាេេនដរប្កេួងប្តូវានេនុ វតតកុង 1311 | ទាំ ទំព័ពរ ័រ ន ាំ2013 កនុងការសធវើវ ិចរណក្េ និ ងេុែុដ្ុ្នី យ ឆ្ Figure រូរសលែ23. 23 Efforts ានកិ ច្ប្ have ច រឹ been ងខប្រងកាត់ government expenditure made រនថ toយេរុ យច្ាំណា contain រររេ់overall រដ្ឋ ឋ ភិាល main Expenditure ណា components in percent of GDP ក្េនលល និ ងេប្តាសេវាច្ាំស េះ ភា ន ក់ ងារប្រ្ូ ល េាេភារច្ាំ យេាំ ខាន់ៗរិតជាភាររយនន ផេេ 0.9 ច្ាំ ណូ ល្ិនខ្នពនធនានា ានសធវើឲ្យានេនាុេះ 0.7 0.7 1.0 1.1 1.0 16 ដ្ល់ការប្រ្ូ លច្ាំ ណូ ល្ិនខ្នពនធ ។ ការងារ 11.4 0.8 0.7 11.0 10.6 11.5 11.9 0.6 12.1 សនេះានទទួ លការគាាំប្ទសដ្ឋយ ធនាគារពិ ភព 7.9 8.2 9.0 ិ ី កាំខណទប្្ង់ ការប្ររ់ ប្រង សោកសប្កា្ក្េវធ 8.8 9.6 10.7 8.9 8.3 7.3 5.7 6.1 6.3 17 ឋ ភិ ាល ។ ិរញ្ញ វតថុសាធារណៈររេ់រដ្ឋ 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013e 2014b Capital ្ូលធន Recurrent ច្រនត ន ក់សexpenditures Provincial ច្ាំណាយថា ែតត កាំ សណើ នច្ាំណ ូ លកនុងស្រេុការសធវើឲ្យេនុាតច្ាំណ ន ាំ 2013 ូ លសធៀរនឹង ផេេ ឆ្ រូរសលែ22. Moderate domestic revenue growth resulting in Source: Ministry ប្រភពៈ ប្កេួ of ងសេដ្ឋកិច្ ចនិងEconomy andន់Finance ិរញ្ញវតថុនិ ងការា៉ា សា and េ នររេ់ រុ រគ លBank staff ិកធនាគារពិ estimates ភពសោក Figure 22 និ ង 2014 ធា ល ក់ច្ុេះ declining revenue to GDP ratio in 2013 and 2014 Revenue composition េាេភារច្ាំ ណូ លរិត in percent of ផេេ ជាភាររយនន GDP ន ាំ2013 ឱនភាពលវ ិកាទូសៅឆ្ ខដ្លរួ្ានជាំ នួយ ា ល់taxes Direct ពនធផា Indirect taxes ពនធប្រសយល Trade ពនធ ណtaxes ិ ជជក្េ Non-taxes ្ិនខ្នពនធ Others សប្ៅពីសនេះ 16.0 14.0 2.3 2.0 ឥតេាំណងប្តូវានា៉ា ន់សាេ នថា នឹ ងសកើនស ើង 12.0 2.5 ដ្ល់ 3,9 ភាររយននផេេ ែពេ់ជាងឱនភាពឆ្ 2.3 ន ាំ 2.2 2.0 10.0 2.3 1.7 2.1 8.0 6.0 6.7 6.9 2012 ច្ាំនួន 3.3 ភាររយ (រូរសលែ 24) ។ សលើេ 6.6 5.9 5.4 5.7 6.0 4.0 4.3 5.1 ពី សនេះសទៀត ការផតល់ ិរញ្ញ របានសលើេលរ់ពី 2.0 - ររសទេនឹងសៅរនតតសៅសទៀត។ 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013e 2014b Note: e = estimate, េាំគាល់ៈ e = ា៉ា ន់សា b = budget េ ន b = លវ ិកា Source: Ministry of Economy and Finance ប្រភពៈ ប្កេួងសេដ្ឋកិច្ចនិង ិរញ្ញវតថ ុ Slightly កាំ សណើ នតិច្តួhigher overall ច្ននឱនភាពសារសពើ fiscal ពនធ deficit េរុររនតទទួល រ which ិ ញ្ញ របានយ៉ា ងសប្ច្ើន រូរសលែ 24. Figure 24 continues to be over-financed by external funds ពី ្ូលនិធិសប្ៅប្រសទេ in percent of GDP សាេះជាយ៉ា ងណាកតី ច្ាំណាយប្តូវានា៉ា ន់ សាេន 22.0 ភាររយនន ផេេ ថាសកើ នស ើងសលឿនជាង រឺសកើនស ើង 9,8 ភាររយ 18.0 14.0 ន ាំ 2013 សធៀរ នឹ ងការសកើនស សៅឆ្ ើង 3,1 ភាររយ 10.0 ន ាំ 2012 និ ងប្តូវានសរា៉ា ន់ សា សៅ ឆ្ េ នថានឹ ងសកើន 6.0 2.0 ស ើងដ្ល់ប្រាណជា 21,3ភាររយ ននផលិតផល -2.0 ន ាំ2012 រនតិច្ ន ាំ2013 ែពេ់ជាងឆ្ កនុងស្រេុកេរុរសៅឆ្ -6.0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013e 2014b (រូរភាពទី 23) ។ Revenue ច្ាំណូល Expenditure ច្ាំណាយ Deficits ឱនភាព(រិ(incl grants) តាាំងជាំ នួយឥតេាំណង) Source: Ministry ប្រភពៈ ប្កេួ of ងសេដ្ឋកិច្ ចនិងEconomy andន់Finance ិរញ្ញវតថុនិ ងការា៉ា សា and េ នររេ់ រុ រគលBank staff ិកធនាគារពិ estimates ភពសោក ឋ ភិ ាលានសកើ ន ជាលទធផល ប្ាក់ េនសាំររេ់រដ្ឋ ពី 2.486 សរៀល ន់ ោនដ្ុ ោល រ (ឬប្រខ ល 690 ោនដ្ុោល រេ ន ាំ 2012 ដ្ល់ រដ្ឋអាស្រ ិក) កនុងឆ្ 2,750 ន់ ោនសរៀល (ឬប្រខ ល 760 ោន 16 ានការា៉ា ន់ ប្រាណថាវ ិធានការសនេះានរខនថ្ប្រខ ល 25 ោនដ្ុោល រអាស្រ ិកសលើេខផនការច្ាំណូ ល្ិនខ្នពនធកុងលវ ន ិកា ដ្ុ ោ ន ាំ 2013 (រូរភាពទី 25)18 ។ ល រអាស្រ ិក) សៅឆ្ ន ាំ 2012 ។ ច្ាំណ ឆ្ ូ ល្ិនខ្នពនធានសកើនស ើងដ្ល់ 2,5 ភាររយ ន ាំ 2012 ពី 2.0 ភាររយនន ននផលិតផលកនុងស្រេុកេរុរសៅឆ្ 18 ន ាំ 2011 ផលិតផលកនុងស្រេុកេរុរសៅឆ្ ធ េវ ិជជាន) ផតល់ឱយរ ឋ ភិាលឬឥណានេុទ( ប្ាក់ េនសាំររេ់រដ្ឋ 17 សប្កា្ PFMRPេនុាតច្ាំណូ លសធៀរនឹងផេេប្តូវានសប្គាងាថា ឋ ភិាលសដ្ឋយប្រព័នធ ដ្ឋ ធ នាគារ រឺជាប្ាក់ េនសាំខដ្លទទួលានពី នឹងសកើនស ើង 0.5 ភាររយ កនុង្ួ យឆ្ ន ាំ។ ឋ ភិាលានប្រ្ូលផតុាំសដ្ឋយសារការផតល់ េតិសរកខដ្លរដ្ឋ ិរញ្ញ ទំ ព ័ រ 14 12 | ទាំ ព័ រ រិ តជាភាររយននផលិតផលកនុងស្រេុកេរុរ ប្ាក់ លាំ សារសពើពនធ ល ាំង នឹងកាន់ ខតានការលាំាកខា ឋ ភិ ាលានសកើនស េនសាំររេ់រដ្ឋ ើងតិច្តួច្ពី 4,8 ស ើង សដ្ឋយសារតប្្ូវការប្រកួ តប្រខជងកនុងការ ន ាំ 2012 ដ្ល់ 4,9 ភាររយសៅឆ្ ភាររយសៅកនុងឆ្ ន ាំ ច្ាំ ណាយ រារ់ ាាំងេាព ធពី កាំសណើ នរញ្ជ ីសរៀវតសនន 2013 ។ វ ិេ័យសាធារណៈផងខដ្រ។ សៅកនុងលវ ិកាឆ្ ន ាំ 2014 រញ្ ជ ីសរៀវតសននវ ិេ័យសាធារណៈប្តូវានកាំ ណត់ Rising ការសកើ ើងននប្ាក់េនសាំsavings នស government ររេ់រដ្ឋ ឋ ភិាល រូរសលែ 25 Total government deposits in billion of riels ប្ាក់រសញ្ញើរដ្ឋ ឋ ភិាលេរុររិតជា ន់ោនសរៀល រសងកើនពី 40 ភាររយ សៅ 45 ភាររយ ននការ 3,500 3,000 ច្ាំ ណាយច្រនតេរុរ។ រញ្ ន ាំ ជ ីសរៀវតសេរុរសៅកនុងឆ្ 2,500 2014 ានទាំ ាំទឹកប្ាក់ជាង 5 ភាររយ នន 2,000 ផលិតផលកនុងស្រេុកេរុរ។ វ ិភាជន៍លវ ិកាតា្ 1,500 1,000 វ ិេ័យ ពិ សេេេប្ារ់វ ិេ័យេរ់រ ាំក៏ ានទទួ ល 500 េនាុេះកាំ សណើ នយ៉ា ងសប្ច្ើនពីវ ិភាជន៍លវ ិកា ន ាំ កនុងឆ្ 0 2014 ស្រេរជា្ួ យនឹ ងេនុ សាេន៍ខដ្លានផដល់ Jun-06 Mar-10 Jun-11 Feb-08 Feb-13 Oct-09 Jul-13 Jan-06 Nov-06 Jul-08 Jan-11 Nov-11 May-09 Aug-10 Apr-07 Apr-12 Dec-08 Dec-13 Sep-07 Sep-12 Source: National ប្រភពៈ ធនាគារជាតិ Bank ុជា of Cambodia ននក្ព សៅកនុងការពិនិតយស ើងវ ិញច្ាំ ណាយសាធារណៈ ន ាំ 201120 ។ ឆ្ ន ាំ 2012 ្ក ការពប្ងឹ ងខផនកសារសពើពនធ ចរ់ តាាំងពី ឆ្ ខដ្លគាាំប្ទ សដ្ឋយការសកើនស ើងរួ រឲ្យេាគ ល់នូវ និរនតរភាពរាំណុល ការប្រ្ូ លច្ាំណូ លកនុងស្រេុក ញ តឱយ ានេនុញ្ អាជា ា ធរកសាងលាំ សារសពើ ពនធ សាជាលេី19។ ជា ន ក់ភាពតានតឹងខផនករាំណ ច្ាំណាត់ថា ុ លននប្រសទេ ្ួ យ នឹ ងសេដ្ឋកិច្ចខដ្លសប្រើ ប្ាេ់ប្ាក់ដ្ុោល រអា ក្ពជាសៅានកប្្ិ ុ តារសៅស យើ ។ ការវ ិភាររួ្ ស្រ ិកជាទូសៅ សគាលនសយាយសារសពើ ពនធជា ន រវាងធនាគារពិ ភពសោក និ ង្ូ លនិធិររ គា ូ ិ យវតថុ ឧរករណ៍ សគាលនសយាយដ្៏ េាំខាន់ េប្ារ់ េនតជាតិ េាំពីនិរនតរភាពរាំណុល (DSA) ន ាំ កនុងឆ្ ប្ររ់ ប្រងា៉ា ប្កូសេដ្ឋកិច្ច ច្ាំ ខណកឯ លាំ សារសពើ 2013 ហ ញថាច្ាំណាត់ ថា ានរងា ន ក់ ភាពតានតឹង ពនធខដ្លានរសងកើតស ើង សដ្ឋយកាំសណើ នននការ ខផនករាំ ណុ លននប្រសទេក្ពុជាសៅានកប្្ិ តារ ប្រ្ូ លច្ាំ ណូ លកនុងស្រេុក ន រឺ ជាការចាំាច្់កុងការ ែណៈខដ្លេូច្នាកររនាុករាំ ណុ លាាំងេេ់ប្តូវ រាំ សពញតួ នាទី ជាប្ទនារ់ទរ់ ទល់នឹងវ ិរតតិនានាកនុង ានពាករថាេថិតសប្កា្កប្្ិតសគាលននេូច្នាករ សពលេនារត។ សាេះជាយ៉ា ងណាកតីការកសាង រនាុករាំណ ុ លាាំងសនាេះ។ ប្រការសនេះសដ្ឋយសារ ឋ ភិ ាលានសគាលនសយាយសច្ៀេវាងការែចី រដ្ឋ របានសលើេច្ាំណាយទូសៅននលវ ិកាប្រចាំឆ្ ន ាំ។ សៅកនុងរាយ េ នេ្បាន។ ស្រេសដ្ៀងគា ប្ាក់ គា ន សៅនឹ ងការវាយ ការណ ន ាំសារសពើពនធររេ់រដ្ឋ ៍ ប្រចាំឆ្ ឋ ភិាល ន ាំ ប្ាក់ េនសាំប្រចាំឆ្ តន្លកាលពី ឆ្ ន ាំ 2012 ខដ្រ ហ ញថា លទធផលរងា ររេ់រដ្ឋ ឋ ភិាលរឺជា ិរញ្ញរបានេវ ិជជានកនុងស្រេុក។ 19 សយងតា្ប្ពឹតិរ ត ័ប្ត ិរញ្ញ វតថុនិ ងការេភិ វឌ្ឍ, សលែ 2, ភារ 42, ខែ 20 ុ សលើទាំនុកច្ិតន សនេះជាខផនក្ួយននការវាយតន្លច្ាំរេះ ត ិងការពិនិតយ ន ាំ 2005 ររេ់ IMF "លាំ សារសពើពនធ" រឺជា ច្ាំខណកលវ ិកា ្ិលុនាឆ្ សេើសរ ើស ើងវ ិញសលើច្ាំណាយសាធារណៈ(IFAPER) ធនាគារពិភព ឋ ភិាលខដ្លអាច្សប្រើប្ាេ់ជាធនធានកនុងការ ្ួយខផនកររេ់រដ្ឋ ន ាំ 2011។ សោក ឆ្ េសប្្ច្សគាលរាំណងណា្ួយសដ្ឋយ្ិនសធវើឱយរ៉ាេះ ល់ដ្ល់និរនតរ ភាពននសាថ នភាព ល ិរញ្ញ វតថុ ឬេថិរភាពននការសេដ្ឋកិច្ចររេ់ែួ ន 1513 | ទាំ ទំព័ពរ ័រ និ រ នត រ ភាពរាំ ណុ លសៅខតងាយរងសប្គាេះច្ាំ ស េះ ការងារតា្រយៈការច្រច សដ្ឋយសជារជ័ យសលើ កាំ សណើ នសេដ្ឋកិច្ច ការនាាំសច្ញ និងវ ិរតតិសារសពើ ហ ប្ាក់ ឈ្ួល រញ្ ន និងរសប្្ើផលប្រសយជន៍ ាាំង ពនធ។ ប្រការសនេះតប្្ូវឲ្យានការសធវើកាំខណទប្្ង់ ក្េករនិ ងប្កុ្ ុន។ ទនាឹ្នឹងសនេះខដ្រ ការសលើក រច្នាេ្ព័នធជារនដសដ្ើ្បីសធវើពិពិធក្េកាំសណើន និ ង កាំ ពេ់េា កនុងតាំ រន់ តា្រយៈការសធវើ រណក្េ ខកល្អការប្រ្ូ លច្ាំ ណូល ក៏ ដ្ូច្ជាប្ររ់ ប្រង ធ ុីជសប្ៅ តា្រយៈកិច្ច កាំ ខណទប្្ង់រច្នាេ្ព័នេ រាំ ណុ លយថាភាព។ ទាំ ាំរាំណុ លររសទេររេ់ េប្្ួល ណិ ជជក្េាក់ ទងនឹ ងការរត់ ការឯកសារ ប្រសទេក្ពុជា (រួ្ាាំងរាំ ណ ុ លកកេាេះ) ាន នាាំច្ូលនិងនាាំសច្ញជា្ួ យនឹ ងនិ តិវ ិធីសា្ញ្ញ និ ង ច្ាំ នួន 4,5 ន់ ោនដ្ុ ោល រអាស្រ ិក ឬ 32 ភាររយ េុីេងា ន ជា្ួ យនីតិវ ិធី ទាំ នាក់ ទាំនងរវាងស វ ក់ គា ឋ ដ្ឋ ននផេេ ន ាំ សៅច្ុ ងឆ្ 2012 ស ើយប្តូវាន រច្នាេ្ព័នធ និងដ្ឹកជញ្ូជ នេប្ារ់ ការតភា ជ រ់ ពាករណ៍ ថានឹងសកើនដ្ល់ 5,1 ន់ ោនដ្ុ ោលរ ដ ញកនុងតាំរន់ និ ងសេវាក្េផត រណា គ ់ផគង់ នឹ ងរងក អាស្រ ិក ឬ 32.8 ភាររយ ននផេេ សៅច្ុងឆ្ ន ាំ លកេណៈឱយប្រសទេក្ពុជាទទួ លានេតថប្រសយជន៍ 2013។ ដ នុ ពលកាំ សណ កាន់ ខតសប្ច្ើ នពី េកា ើ នសៅទូ ាាំងតាំ រន់ អាសាន។ ការណ ញ តឱយប្រសទេ ៍ សនេះក៏នឹងេនុញ្ ឹ សារគនែឹះ ក្ពុជាសធវើពិពិធក្េកាំសណើន ស ើយកាន់ ខតាន លកេណៈប្រកួតប្រខជងខា ល ាំងស ើង។ ការប្ររ់ ប្រងេាព ធកនុងស្រេុកឱយានប្តឹ ្ប្តូវសដ្ើ ្បី ទទួ លផលពី ច ិ ភពសោក ររ ិយកាេសេដ្ឋកិច្ព ិ ័យ េាំខាន់ ប្តូវសលើកក្ពេ់ការេភិ វឌ្ឍវេ ិរញ្ញ វតថុ ប្រសេើរស ើង ជា្ួ យនឹ ងការសប្តៀ្ែលួនសដ្ើ ្បីសដ្ឋេះ ្ួ យខដ្លានេុែភាពលអ។ ត ឆ្ កនុងរណា ន ាំកនលង ស្រសាយផលរ៉ា េះ ល់េវ ិជជាន ខដ្លអាច្សកើតាន ្ក ប្រព័នធ ិរញ្ញ វតថុររេ់ប្រសទេក្ពុជាានរ ីក ពី ការកាត់ រនថយ ការេនុ វតតសគាលនសយាយ ច្សប្្ើ នយ៉ា ងឆ្រ់ រ ័េ។ ែណៈសពលខដ្លការ ុ សេដ្ឋកិច្ចននធនាគារេ ជាំ រញ ព័ នធអាស្រ ិក និង ពប្ងឹង ិរញ្ញវតថុសធវើឲ្យប្រសេើរស ើងនូវេនតរការ ិយក្េ ល ក់ ច្ុេះសេដ្ឋកិច្រ ការធា ច រេ់ប្រសទេច្ិន នឹ ងជួ យ ិរញ្ញ វតថុ ក៏ ដ្ូច្ជាប្ទប្ទង់កាំសណើ នសេដ្ឋកិច្ច ការ ការ ច រេថិរភាពា៉ា ប្កូសេដ្ឋកិច្។ ការណ៍ សនេះតប្្ូវ េភិវឌ្ឍវ ិេ័យ េ ននិ រនតរភាព ិរញ្ញ វតថុខដ្លគា កនុង ឱយសដ្ឋេះស្រសាយានប្ររ់ ប្គាន់ ច្ាំ ស េះោនិ ភ័យ សាថ នភាពរ ឹតរនតឹងសាថ នភាព ិរញ្ញ វតថុពិភពសោក ខដ្លអាច្ខាតរង់ដ្ូច្ានពិ ភាកាខាងសលើសដ្ើ្បី អាច្រងកឱយានេេថិរភាព ស ើយជេះឥទធិពល ត ជាំ រញ ឲ្យកតា ុ កាំ សណើ នប្តូវានពប្ងឹងរខនថ្សទៀត។ ិ ័យផលិតក្េននសេដ្ឋកិច្ច។ េវ ិជជាន្កសលើវេ ខាងខផនករច្នាេ្ព័នធ ររបីសធវើឱយប្រសេើរស ើងនូ វ ដ្ូ សច្នេះ េាំខាន់ ប្តូវពប្ងឹងការប្តួតពិនិតយ រសងកើន ការរណ េ្តថភាព ធ ូ នដ្ាំ ណ សលើកកាំ ពេ់ប្រព័ នជ ឹ ងជា្ុន ត លនិ ងការេរ់រ ាំការងារ េប្ារ់ ុត េះរណា ក្េករនិ ងេិេស សដ្ើ ្បីរសងកើនផលិតភាពពលក្េ ធ ដ្ឋេះស្រសាយ និ ងប្រព័ នស អ រួ្ាាំងេភិ ាលកិ ច្ចល។ និ ងជាលនូរននកាំ សណ ន និ ងសដ្ើ ្បីរនតាក់ ើ នប្ាក់ឈ្ួល រនតសលើកកាំ ពេ់ការេនុ វតតន៍ ការប្តួតពិ និតយសលើ ាញកា ល ាំងពលក្េពីតាំរន់ ជនរទ សៅកនុងវ ិេ័យ ឋ នោនិភ័យ ្ូ លដ្ឋ សដ្ឋយសប្រើ ប្ាេ់ប្រព័ នធតា្ ក្េនតសាល។ ការសដ្ឋេះស្រសាយភាពច្ោច្លខផនក ដ្ឋនឯកសារនិងការតា្ដ្ឋនច្ាេ់ោេ់ េាំខាន់ សដ្ើ្បីធានាេនុ សោ្ភាពជា្ួ យរទរបញ្ញ តិ ត ប្រុង ទំ ព ័ រ 16 14 | ទាំ ព័ រ ប្រយ័តន រងកលកេណៈឲ្យានប្រព័នធជូនដ្ាំ ណឹ ងជា សរៀលខដ្លជារូរិយវតថុកនុងស្រេុក នឹ ងរងកលកេណៈ ្ុ ននិ ងប្រព័នធសដ្ឋេះស្រសាយរញ្ ហ ។ រច្ចុរបនន កាំ ពុង ត ល ឲ្យធនាគារជាតិ ននក្ពុជា ខដ្លជាធនាគារកណា ានការសរៀរច្ាំ ខផនការជាំ ោនដ្ាំរូងដ្៏ ល។អ ជាំ ោន ររេ់ក្ពុជា ល ាំង រាំ សពញ្ុែងារកាន់ខតេាំខាន់ ខា ាាំងសនេះរួ្ាន ការសប្តៀ្លកេណៈរសងកើតប្កុ្ ស ើងកនុងការប្ររ់ ប្រងសគាលនសយាយរូរិយវតថុ។ រណៈកាេ ធិ ការប្ររ់ ប្រងវ ិរតតិ និងប្កុ្ការងារ កនុ ងសាថ នភាពខដ្លសេដ្ឋ កិ ច្ច ក ្ពុ ជាសប្រើ ប្ាេ់ ប្ររ់ ប្រងវ ិរតតិ ជាប្ករែ័ណឌ ្ួ យេប្ារ់ វាយតន្ល ប្ាក់ ដ្ុោល រអាស្រ ិកយ៉ា ងសប្ច្ើន ការកសាងលាំ និ ងប្តួតពិនិតយសាថ រ័ នជាប្រព័នធ ខដ្លតប្្ូវឲ្យាន សារសពើ ពនធតា្រយៈការខកល្អការប្រ្ូ លច្ាំ ណូល យនតការ្ួ យេប្ារ់ជួយធនាគារ កនុងប្គាធនាគារ ឋ នរិតពនធ សដ្ឋយពប្ងី ក្ូ លដ្ឋ ការខកល្អការ ហ សាច្់ ប្ាក់ ងាយស្រេួល ឬេសាធនភាព ជួ ររញ្ ប្ររ់ ប្រងពនធ និងការពប្ងឹ ងេភិ ាលកិច្ចរឺជាការ ច្ងប្កង ត ី ការប្ររ់ប្រងវ ិរតតិ សេៀវសៅខណនាាំេីព ចាំាច្់ ប្តូវានឧរករណ៍ សគាលនសយាយា៉ា ប្កូ ការសរៀរច្ាំខផនការយថាភាព និ ងខផនការទាំ នាក់ ធ ព សេដ្ឋកិច្ចខដ្លានប្រេិទិភា សដ្ើ ្បីកាត់រនថយ ទាំ នង ុងសពល ក៏ដ្ូច្ជាការសធវើលាំោត់ ប្រដ្ូច្េាំ វ ិរតដិនានាខដ្លអាច្សកើ តាន។ ានវ ិរតតិ។ ការសលើកក្ពេ់ការសប្រើ ប្ាេ់ប្ាក់ 1715 | ទាំ ទំព័ពរ ័រ ើ ប្ាក់សបៀវតសកនង ប្បធានបទពិសេេ៖ ការតសម្ែង ័ សាធារណៈ ុ វិេយ េសងេរ 1. ទាំ ាំ និងច្ាំណាយេរុរររេ់្ន្រនតីរាជការននប្រសទេក្ពុជាសៅតូច្ សរើសធៀរសៅនឹងប្កុ្ប្រសទេខដ្លានប្ាក់ច្ាំណូ លារដ្នទ សទៀត។ សាេះជាយ៉ា ងណាកតី សដ្ឋយសារខតានច្ាំណូ លកនុងស្រេុការ ច្ាំណាយសលើសរៀវតសររេ់ប្រសទេក្ពុជាានទាំ ាំសេេើនឹង 36 ភាររយននប្ាក់ ច្ាំណ ន ាំ 2012) ជាច្ាំខណក្ួយខដ្លានកប្្ិតែពេ់។ ូ លកនុងស្រេុក (ឆ្ 2. ការរសងកើនប្ាក់សរៀវតសឆ្ ន ាំ 2014 រឺានកប្្ិតលេ្សៅស ើយ និងប្តូវានា៉ា ន់សាេ នថាប្តូវច្ាំណាយរខនថ្ច្ាំនួន 42 ោនដ្ុោល រអាស្រ ិ ក កនុង្ួយឆ្ ឋ នររេ់្ន្រនតីរាជការេុីវ ិលប្រសភទ ែ រ និង ន ាំ ។ ប្ាក់ សនេះរឺសដ្ើ្បីរសងកើនប្ាក់ខែ្ូលដ្ឋ (ាររាំផុត)ច្ាំនួន 80,000 សរៀល កនុង្ួ យខែ និងប្រសភទ ក (ែពេ់រាំផុត) ច្ាំនួន 40.000 សរៀល កនុង្ួយខែ។ សរៀវតស្ូលដ្ឋ ឋ ន្ធយ្ប្រសភទ ឥ ូវសនេះរឺ 344.371 សរៀលឬ 86 ដ្ុោ ល រេ រដ្ឋអាស្រ ិកកនុង្ួ យខែ។ 3. ការសកើនស ើងនូវរនាុកច្ាំណាយសលើប្ាក់សរៀវតសរខនថ្េាព ធខដ្លអាច្រនថយច្ាំណាយចាំាច្់ខផនកខលាាំខដ្លកាំពុងលយច្ុេះសរើរិតជា ច្ាំ ខណកននច្ាំណាយវ ិនិសយរ ស ើយក៏្ិនធានាថាសធវើសអាយប្រសេើរស ើងននការផតល់សេវាសាធារណៈ។ ស តុសនេះ ការរសងកើនស ើងនូវ ន ជា្ួយនឹងការសលើកកាំពេ់ការប្ររ់ប្រងធនធាន្នុេសកនុងការសដ្ឋេះស្រសាយលទធផលេនុវតតការងារ ប្ាក់សរៀវតសររបីសដ្ើរទនាឹ្គា ការ ដ្ឋក់ពប្ងាយ្ន្រនតីរាជការ និងវ ិភាជន៍លវ ិកាតា្វ ិេ័យខដ្លប្រសេើររាំផុត។ ទាំ ាំ្ុែងារសាធារណៈររេ់ប្រសទេក្ពុជា ាំ ូច្រឺាន្ន្រនតីរាជការប្រាណជា 1,4 នាក់ កនងច្ាំ ្ុែងារសាធារណៈ(េុីវ ិល) សៅក្ពុជាានទាំ ត ុ នួន ប្រជាជន្ួយរយនាក់។ តួសលែសនេះានកប្្ិ តារជាងរណា ត ប្រសទេភារសប្ច្ើ នសៅកនុងតាំរន់ (រូរភាព ទី 1) សាេះរី ជាច្ាំនួនសនេះានសកើន 28 ភាររយ កនុងេាំ ុង្ួ យទេវតសរ ៍កនលង្កកតី និ ងសកើនស ើងច្ាំនួន 47 ភាររយកនុងេាំ ងពី ុ រទេវតស្កសនេះ (រូរទី 2) ។ The size of Cambodia’s ិ civilian ្ន្រនតីរាជការេុីវល civil service ក្ពុជាសៅានច្ាំ នួនតិ ច្…remains small... although ានកាំ សwas សាេះរី ជាthere ណ a sharp ើ នយ៉ា increase ងែពេ់សៅឆ្ in ី 2008. ន ាំ 2008 កត រូរសលែ 1: ការសប្រៀរសធៀរជាេនតរជាតិននទាំ ាំវ ិេ័យសាធារណៈ រូរសលែ 2: ច្ាំនួន្ន្រនតីរាជការក្ពុជា (កនុងប្រជាជន 100នាក់) As ខa ជាច្ាំ of GDP, shareផេេ ណកនន រញ្ច ីប្total wage ាក់ ខែេរុ ាំតូច្modest bill remains រសៅានទាំ សៅស ើយ … … Minimumប្ាក់ payខែេរបរាររេ់ of Cambodia’s (civilian) ្ន្រនតី រាជការ(េុី វcivil servants ិល)ក្ព is ត ុ ជាានកប្្ិ low. ារ រូរសលែ4: ប្ាក់ខែេរបរាររេ់្ន្រនតីរាជការៈការសប្រៀរសធៀរកនុងតាំរន់ រូរសលែ 3: រញ្ជ ីប្ាក់ខែនិង ផេេ កនុងពលរដ្ឋាន ក់ៗ (ដ្ុោល រអាស្រ ិកកនុង្ួយខែ) រញ្ជ ីប្ាក់ខែសធៀរនឹង ផេេ ផផេេ េប្ារ់ពលរដ្ឋាន ក់ៗ ប្រភពៈប្កេួង សេដ្ឋកិច្ចនិ ង ិ រររេ់ធ នាគារពិ ភពសោក ិរញ្ញវតថុនិង ការវភា ប្រភពៈ World Development Indicators, ធនាគារពិភពសោក និងរាយការណ ិ វតថុេនត រជាតិ ៍ ប្រចាំប្រសទេ ្ូ លនិ ធិរយ ទំ ព ័ រ 18 16 | ទាំ ព័ រ ច្ាំណាយ្ុែងារសាធារណៈររេ់ក្ពុជា ច្ាំ ណាយសរៀវតសេរុរររេ់ប្រសទេក្ពជា ុ ់ ខដ្លរិតជាច្ាំខណកសៅផេេ សៅ្ិនែពេណាេ់សទ សរើ សប្រៀរសធៀរ នឹងប្រសទេច្ាំណូ លារសផសងៗសទៀត។ ច្ាំ ណាយសរៀវតសេរុរ (េុីវ ិល េនតិេុែ និ ង សយធា) ច្ាំនួន5,5ភាររយននផេេ ដ្ូ ច្ខដ្លានខច្ងកនុងលវ ិកាឆ្ ន ាំ2014 ្ិ នែពេ់សពកសទ សរើ សប្រៀរ សធៀរនឹងប្រសទេនានាខដ្លានកាំ រ ិតច្ូ លេាំរារ់ ប្រជាជន ាន ក់ ៗ ប្រោក់ប្រខ ល(រូរទី3)។21 ន សប្រើប្ាេ់កុង សាេះរី ជាានការលាំាកកនុងការសប្រៀរសធៀរសដ្ឋយនិយ្ន័ យននប្ាក់ សរៀវតសសផសងៗគា ន ន ប្រសទេសផសងគា ការសប្រៀរសធៀរជា្ួ យប្រសទេកនុងតាំ រន់ ខដ្លានកប្្ិ តច្ាំ ណូ លររេ់្នុ េស ាន ក់ ៗ ប្រោក់ ប្រខ លក្ពុជា រងា ហ ញថា សរៀវតសេរបររាររេ់្ន្រនតីរាជការក្ពុជាានកប្្ិតារ ជាងររេ់្ន្រនតីរាជការឡាវ និង្ីយ៉ាន់ ា៉ា រ៉ាុខនតែពេ់ជាងសរៀវតស្ន្រនតីរាជការសវៀតណា្ (រូរសលែ 4) ។ ន នឹ ងប្រសទេក្ពុជាខដ្រ ស្រេសដ្ៀងគា ត ប្រសទេនានាសៅកនុងតាំ រន់កាំពុងែិ តែាំ ប្រឹងខប្រងរសងកើន រណា ល សរៀវតសេរបររាេប្ារ់្ន្រនតីរាជការររេ់ែួន។ ប្រសទេាាំងសនេះរួ្ាន សាេះជាយ៉ា ងណាកតី ប្រសទេ ក្ពុជាកាំ ពុងប្រឈ្្្ុែនឹងឧរេរគខដ្លខតងសកើ តានជាទូ សៅ ស លរឺ ថាកប្្ិតននការប្រ្ូ លច្ាំ ណូល កនុងស្រេុកសធវើឲ្យលទធភាពសរើកប្ាក់សរៀវតសឲ្យ្ន្រនតីរាជការកាន់ ខតានកប្្ិ ត។ សាេះរីជាច្ាំណាយសរៀវតសេរុរររេ់ក្ពជាច្ាំ ុ ស េះលវ ិកាឆ្ ន ាំ 2014 ានកប្្ិតែពេ់ សរើរិតភាររយនន ច្ាំណាយច្រនត និងច្ាំណូ លកនុងស្រេុក ត ប្រសទេានប្ាក់ច្ាំណ សប្រៀរសធៀរជា្ួយរណា ូ លារកនុងតាំរន់ សនេះរឺសដ្ឋយសាកប្្ិតច្ាំណាយច្រនត និងច្ាំណ កររេ់ក្ពជាសៅារ ូ លកនងស្រេុ ុ ុ (រូរទី 5 និងរូរភាពទី 6) ។ សាេះរី ជាកាលពីសពលលេីសនេះ លទធផលប្រ្ូ លប្ាក់ច្ាំណូ លានសកើ នស ើងកតី េនុ ាតច្ាំ ណូ លសធៀរនឹង ផេេសៅារសៅស ើយ។ ច្ាំ ណាយច្រនតររេ់ក្ពុជា ជាពិ សេេរឺច្ាំណាយ្ិ នខ្នសរៀវតសខដ្លសៅ ខតប្តូវានតបិតសតបៀត។ ការពប្ងាយ្ន្រនតីរាជការ និងការវ ិភាជលវ ិកាប្ាក់សរៀវតសតា្វ ិេ័យ េទិភាពតា្វ ិេ័យកនងការពប្ងាយ្ន្រនត ុ ហ ញថា វ ិេ័យ ីរាជការសៅខតានភាពេ្ស្រេរ។ ច្ាំ នួនេរុររងា ច្ េងគ្កិ ច្រ ួ ាាំងេុខាភិាល និ ងេរ់រ ាំសៅខតានទទួ លច្ាំ ខណកធាំ រាំផុតននច្ាំនួន្ន្រនតីរាជការ (រូរទី 7)។ ់ ទិភាពដ្ល់វ ិេ័យេងគ្កិច្ស រ៉ាុខនតវ ិភាជលវ ិកាតា្វ ិេ័យ្ិនផតលេ ច ទ ្ិនដ្ូច្ការពប្ងាយ្ន្រនតីរាជការ។ ែណៈខដ្ល ច្ាំនួន្ន្រនតីរាជការសធវើការសៅកនុងវ ិេ័យេងគ្កិ ច្ចគា េ នការខប្រប្រួល (ឬសកើនស ើងរនតិច្) ប្រាណជារី ភាររួ ននន្ន្រនតីរាជការាាំងេេ់ ច្ាំ ខណកននការច្ាំ ណាយប្ាក់សរៀវតសខដ្លានវ ិភាជសៅ កាន់ វ ិេ័យេងគ្កិច្ក ច ុងរញ្ ន ជ ីប្ាក់ ខែេរុរររេ់្ន្រនតីរាជការេុីវ ិល ជាពិ សេេេប្ារ់ វ ិេ័យេរ់ រ ាំ លយ ន ាំ 2013 សធៀរនឹងកប្្ិ តែពេ់រាំផុតច្ាំនួន 57 ភាររយ សៅកនុងឆ្ ច្ុ េះ្កប្តឹ ្ខត 44 ភាររយ សៅឆ្ ន ាំ 2001 (រូរសលែ 8) ។ ប្រការសនេះានន័ យថាោភការ្ធយ្សៅកនុងវ ិេ័យេរ់រ ាំាននិនា ល ក់ ច្ុេះ។ ន ការធា 21 ច្ាំណាយសរៀវតយខាងរួ្រញ្ ួ ាាំងច្ាំ ណាយឧរតថ្ភ។ ូច លប្ររ់ច្ាំណាយរុរគលិកាាំងេេ់រ្ 19 | ទាំ ព័ 17 ទំរព ័ រ ច្ាំខណកភាររយននរញ្ជ ីប្ាក់ខែេរុរសធៀរនឹងច្ាំណ ់ ូ លកនុងស្រេុកានកប្្ិតែពេ… Total wage bill as share of domestic revenue is high…. Total wage bill as share ច្ាំខណកភាររយននរញ្ of current spending is the highest. ជ ីប្ាក់ខែេរុរសធៀរនឹងច្ាំណាយច្រនតានកប្្ិតែពេ់ រូរទី 5:ការសប្រៀរសធៀរជាេនតរជាតិនូវប្ាក់ខែវ ិេ័យសាធារណៈ រូរទី 6:ការសប្រៀរសធៀរជាេនតរជាតិនូវប្ាក់ខែវ ិេ័យសាធារណៈ (ភាររយននច្ាំណ ឋ នឆ្ ូ លកនុងស្រេុក សលើ្ូលដ្ឋ ន ាំខដ្លានទិនន ន ័ យ) (ភាររយននច្ាំណាយច្រនត សលើ្ូលដ្ឋ ឋ នឆ្ ន ាំខដ្លានទិននន័យរ ូតដ្ល់ឆ្ ុ ) ន ាំ 2011សលើកខលងក្ពជា ប្រភពៈប្កេួង សេដ្ឋកិច្ចនិ ង ិរញ្ញវតថុនិ ង ការា៉ា ន់សាេ នររេ់រុ រគលិកធនាគារពិ ភពសោក ប្រភពៈប្កេួង សេដ្ឋកិច្ចនិ ង ិរញ្ញវតថុនិង ការា៉ា ន់ សាេ នររេ់រុ រគលិកធនាគារពិ ភពសោក And the ច្ាំខណកឯវ ិេ័social យេងគ្ sector continues កិច្ចរនតរកាច្ាំ to maintain ខណកភាររយររេ់ ល its share... ែួ នតសៅសទៀត … Sectoral breakdown of wage bill shows declining share for ការរាំខរករញ្ ហ ញថាច្ាំខណកភាររយវ ិេ័យេរ់រល ជ ីប្ាក់ខែតា្វ ិេ័យរងា ាំ យលុេះ education. រូរសលែ 7: ច្ាំនួន្ន្រនតីរាជការេុីវ ិលតា្វ ិេ័យ រូរសលែ 8: វ ិភាជន៍ច្ាំណាយប្ាក់ខែតា្វ ិេ័យ េុខាភិ ាល េរ់រ ាំ ភាររយននរញ្ជ ីប្ ាក់ខែេរុរររេ់ ្ន្រនតីរាជការេុីវ ល ិ រដ្ឋាល េងគ្ កិច្ច សេដ្ឋកិច្ច ប្រភពៈប្កេួង សេដ្ឋកិច្ចនិ ង ិរញ្ញវតថុ ប្រភពៈប្កេួង សេដ្ឋកិច្ចនិ ង ិរញ្ញ វតថុ រាយ្ន្រនតីរាជការនិងលវ ិកាសៅថា ន ក់កណា ន ក់សែតតនិងសៅថា ត ល ត តសៅសលើថា រាយ្ន្រនតីរាជការរឺសផា ត ល។ ទិនន ន ក់កណា ន ័ យេរុរេតីពីទាំ ាំនន្ុែងារសាធារណៈក៏ រិទាាំង ហ ្ួ យច្ាំនួនជុាំ វ ិញរាយនន្ន្រនតីរាជការេុីវ ិលតា្ភូ្ិសាស្រេតផងខដ្រ។ ានភេតតាងរងា រញ្ ុ ហ ញថាប្ាក់ ខែារនិងេវតដានននឱកាេ "សធវើការសប្ៅ" សៅតា្រណា ត សែតតនានាជប្្ុញឱយ្ន្រនតីរាជការសៅសធវើការ ួ សែតតនានា។ កតា សៅតា្ទីប្កុងនិ ងទី រ្ ួ ច្ាំ ខណកសអាយាន្ន្រនតីរាជការប្រ្ូ លផតាំុ ត េងគ្ និងវរបធ្៌ក៏រ្ ន ក់ កណា សប្ច្ើនសៅថា ត លរួ្ាាំងកងវេះននភាពាក់ ាញ សពលសធវើការសៅតាំរន់ជនរទ។ សនេះជាស តុ សធវើឲ្យ ត សែតតខដ្លជាកខនលងប្រជាជនក្ពុជាភារសប្ច្ើនកាំពុងរេ់សៅ្ិ ន ការផតល់សេវាសៅតាំរន់ ជនរទននរណា ានប្ររ់ ប្គាន់។ ច្ាំនួន្ន្រនតីរាជការខដ្លរសប្្ើការសៅថាន ក់សែតត កនុងវ ិេ័យជនរទេាំខាន់ៗ្ួយច្ាំនួន ដ្ូច្ជាកេិក្េេភិវឌ្ឍ ជនរទនិងររ ិសា ថ នក៏ដ្ូច្ជាសាធារណការ ជាទូសៅានធា ន ាំ 2007 ្ក (រូរសលែ 9) ។ ការ ល ក់ច្ុេះចរ់ពីឆ្ សផា ត តអារ្េណ៍ កាន់ខតខា ល ាំងររេ់្ន្រនតីរាជការសៅថា ន ក់កណា ត លច្ាំ ស េះវ ិេ័យជនរទាាំងសនេះ ្ិ នទាំនងជា ានលកេណៈវ ិជជានេប្ារ់ ការពប្ងីកលទធភាពទទួ លានសេវាសាធារណៈប្រករសដ្ឋយេ្ធ្៌ ស ើយ។ ច្ាំ ខណកជាភាររយននលវ ិកាសែតតកុងលវ ន ិកាេរុរេាំរារ់ វ ិេ័យេងគ្កិ ច្ច និងវ ិេ័យជនរទខដ្លរងា ហញ ទំ ព ័ រ 20 18 | ទាំ ព័ រ កនុងតារាងសលែ 2 កាំ ពុងលយច្ុ េះសដ្ឋយសារកាំ សណើ នននលវ ិកាសែតតានភាពយឺតជាងសប្ច្ើ ន សរើ សប្រៀរសធៀរ សៅនឹ ង កាំសណើ នននលវ ិកាេរុរររេ់វ ិេ័យាាំងសនាេះ។ អាច្តប្្ូវឲ្យានពិនិតយស ើ វ ិញេាំពីខផនការច្ាំណាយប្រតិរតិកា ង ត រនិងច្ាំណាយសាធារណៈជនសគាលសៅ (PER) ។ ការសធវើ PERs អាច្ជួ យផតល់ពនលឺែលេះេាំពីការលយច្ុ េះច្ាំ នួន្ន្រនតីរាជការសធវើការសៅថា ួ ន ក់ សែតតរ្ ជា្ួ យនឹងការលយច្ុ េះច្ាំ ខណកននលវ ិកាខដ្លានវ ិភាជសៅកាន់ ថា ន ក់ សែតតសនេះ។ ល េ់រូរពី ានការផា ់ ច្ាំ នួន្ន្រនតីរាជការប្រសភទ រ និង ត ប្រសភទកប្្ិតសរៀវតសរ ៍ារសៅែពេ។ កនុងច្ាំសណា្ ល ក់ច្ុេះប្រខ ្ន្រនតីរាជការេរុរានធា ន ាំ 2009 ដ្ល់ 46,9 ភាររយ សៅ ល 9 ភាររយ ពី 55,8 ភាររយ សៅឆ្ ន ាំ 2014 ែណៈខដ្ល្ន្រនតីរាជការប្រសភទប្រសភទ ក និ ង ែ ានសកើ នស ឆ្ ើង (រូរសលែ 10) ។ សនេះអាច្ជា ន ការានសា និ នា ញ ននការសធវើឲ្យ្ុ ែងារសាធារណៈានលកេណៈអាជី ព។ សាេះជាយ៉ា ង ថ នភាពលអ ជាេញ្ ណាកតី សា ជ ក់េាំពី ថ នភាពសនេះក៏អាច្រញ្ េាាប្ត្ិនេ្រ្យរវាងរុរគលិកគាាំប្ទនិ ងរុរគលិក រសច្ចកសទេ/ជាំ នាញ។ ការពិ និតយ្ុែងារស ើងវ ិញ អាច្ជួ យកាំណត់ ថាសតើ សនេះជាករណី េាាប្ត្ិន េ្រ្យឬយ៉ា ងណាេាំរារ់ទទួ លានប្រេិទធភាពែពេ់រាំផុត។ ិ ័យជនរទក៏ ធា ច្ាំ ខណកភាររយននលវ ិកាសែតតក៏ធា ច្ាំ ខណកភាររយននរុ រគលិកថា Share of provincial staff ន in ក់ សែតតកុ ងវ ន េ th rurl sectors alsoល ក់ ច្ុេះ declines …So is the provincial budget share ofល ក់ ច្ុេះខដ្រ the health sector. ន ក់សែតត រូរសលែ 9: ច្ាំនួន្ន្រនតីរាជការថា តារាងសលែ 2: ការពប្ងាយ្ន្រនតីរាជការេុី វ ិល (រិតជាភាររយននច្ាំនួន េរុរ) រាំខររាំរល ន ាំ 2914 សធៀរនឹងឆ្ ួ ឆ្ ន ាំ 2009 ិ សែតត ិ េរុរ និ ងលវកា លវកា ោនសរៀល ភាររយ 1 ិ ័យេុខាភិ ាល វេ 473,804.7 94.0% ប្កេួ ប្រភពៈកន ងសេដ្ឋ ងសនាេះ ន ក់ស ថា ក ិច្ចនិង ែតត ិ រញ្ញវតថុ 126,703.3 78,7% ុ 2 េរ់រ ាំ យុវជន និងកីឡា 599,503.0 80.7% ន ក់សែតត កនុងសនាេះ ថា 451,638.3 88.0% 3 ររ ិសាថន 11,540.7 59.1% ន ក់សែតត កនុងសនាេះ ថា 4,649.1 57.8% 4 ុ េ ប្រាញ់និងសនសាទ កេិក្េរកា 80,232.0 101.6% ន ក់សែតត កនុងសនាេះ ថា 12,952.3 45.9% 5 េភិវឌ្ឍន៍ជនរទ 163,898.0 257.1% ន ក់សែតត កនុងសនាេះ ថា 12,479.6 62.4% 6 សាធារណៈការនិ ងដ្ឹ កជញ្ជូ ន 275,526.9 869.6% ររ ិសា ន ក់ សែតតសធៀរលវកា ថ ន ថា ិ េរុរ-- កេិក ្េ ថា ិ េរុរ-- ន ក់ សែតតសធៀរលវកា ន ក់សែតត កនុងសនាេះ ថា 15,877.1 84.1% ន ក់ សែតតសធៀរលវ ិកាេរុរ-- សាធារណៈការថា 7 ធនធានទឹ កនិងឧតតុនិ យ្ 150,060.4 478.6% ន ក់សែតត កនុងសនាេះ ថា 8,510.6 67.6% ប្រភពៈ ប្កេួងសេដ្ឋកិច្ចនិង ិ រញ្ញវតថុ Shrinking bottom ន ក់category ច្ាំខណកប្រសភទថា share សប្កា្លយច្ុេះ … … Outlays for maintenance cannot keep up with investment. រូរសលែ 10: ្ន្រនតីរាជការេុីវ ិលតា្ប្រសភទប្ាក់ខែ ច្ាំណាយេប្ារ់ខលាាំ្ិនអាច្តា្ាន់ការវ ិនិសយរ (ភាររយននច្ាំនួនេរុរ) ិ រនិងខលាាំ រូរសលែ 11: ច្ាំណាយប្រតិរតតកា (ភាររយននច្ាំ ណាយ្ូ លធន) 20.0 16.0 12.0 8.0 4.0 - 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013e ប្រភពៈ ប្កេួងសេដ្ឋកិច្ចនិង ិ រញ្ញ វតថុ ប្រសភទ រ& ប្រសភទ ែ ប្រសភទ ក ប្រភពៈ ប្កេួងសេដ្ឋកិច្ចនិង ិ រញ្ញវតថុ 19 ទំ 21 | ទាំ ព័ រព ័ រ ជាការេាំខាន់ណាេ់កងការធានាាននូ ុន វលវ ិកាប្រតិរតដិការ និងខលាាំ (O & M) ប្ររ់ប្គាន់កងសគាល ុន រាំណងរកាាននូវធនធាន្ូលធនេ្ស្រេរ។ ការសកើនស ើងនូវវ ិនិសយរសាធារណៈជាតួសលែដ្ឋច្់ ខាតនិងជាភាររយននផលិតផលកនុងស្រេុកេរុរកនុងការកសាងស ឋ រច្នាេ្ព័នធ ដ្ឋ ប្រព័នធធារាសាស្រេត ត ញរញ្ ផគត់ផគង់ទឹក និ ងរណា ូជ នថា្ពលេរគិេនី ខដ្លឧរតថ្ភគាាំប្ទភារសប្ច្ើនសដ្ឋយនដ្រូេភិ វឌ្ឍន៍ ាន ច្ូ លរួ្ច្ាំ ខណកកនុងការរសងកើនធនធាន្ូ លធន។ សាេះជាយ៉ា ងណាកតី លវ ិកាេប្ារ់ េា េ រ ក៏ ភ រៈនិងររ ិកា ដ្ូ ច្ជាលវ ិកាេប្ារ់ ប្រតិរតតិការនិងខលាាំ ជាភាររយននច្ាំ ណាយសដ្ើ្ទុនេរុរ ានធា ល ក់ច្ុេះចរ់ តាាំងពី 22 ន ាំ 2008 ្ក (រូរសលែ11) ឆ្ ហ ខដ្លនឹ ងប្តូវសដ្ឋេះស្រសាយតសៅ្ុែ។រញ្ ។ សនេះរឺ ជារញ្ ូ សអាយ ហ សនេះតាំ រវ ព េះសៅ្ុ ែខដ្លប្តូវសធវើសអាយលលឹងខលលងសអាយានេ្ស្រេររវាងការសកើនស ានការយកច្ិតតដ្ឋក់ សឆ្ ើងនន ប្ាក់ សរៀវតយ និងច្ាំណាយេទិ ភាពសផសងៗរួ្ាាំងច្ាំណាយខលាាំ និងដ្ាំសណើ រការ។ ន ាំ 2014 ការតស្លើងប្ាក់សរៀវតសឆ្ តារាងសលែ ៣: ច្ាំណាយា៉ា ន់សាេ នននលវ ិការខនថ្េប្ារ់ការតស្លើងប្ាក់ខែកនុងឆ្ាំ 014 ន2 កាំ សណើ នប្ាក់ ខែ ច្ាំ ណាត់ ឋ នជា ប្ាក់ ខែ្ូ លដ្ឋ ឋ នជា្ធយ្ ប្ាក់ ខែ្ូ លដ្ឋ ប្រសភទ តួ សលែ ឋ នេប្ារ់ ឆ្ ្ូ លដ្ឋ ន ាំ តប្្ូវការលវ ិការខនថ្ប្រចាំឆ្ ន ាំ ន ក់ ថា ្ធយ្ប្រចាំខែ ប្រចាំខែ ា៉ា ន់ សាេន 2014 ច្ាំ នួន្ន្រនតី រាំ ខរ រិ តជា រាជការ រិ តជា រិ តជា ួ រាំ រល សរៀល សរៀល សរៀល សរៀល រិ តជាដ្ុ ោលរ ដ្ុ ោលរ េច្ិ ខន្រនតយ៍ ដ្ុ ោលរ ដ្ុ ោលរ រិ ត ជា% A A1 749,613 187 345 789,613 197 5 165,800,727 41,450 40,000 10 A2 648,280 162 1,612 688,280 172 6 773,736,727 193,434 40,000 10 A3 561,066 140 36,039 601,066 150 7 17,298,542,545 4,324,636 40,000 10 B B1 530,733 133 2,414 610,733 153 15 2,317,314,712 579,329 80,000 20 B2 453,568 113 3,673 533,568 133 18 3,526,348,475 881,587 80,000 20 B3 373,269 93 55,834 453,269 113 21 53,600,496,814 13,400,124 80,000 20 C C1 362,520 91 860 442,520 111 22 825,962,127 206,491 80,000 20 C2 309,472 77 765 389,472 97 26 734,188,557 183,547 80,000 20 C3 271,971 68 73,897 351,971 88 29 70,940,969,316 17,735,242 80,000 20 D 264,371 66 16,024 344,371 86 30 15,383,040,000 3,845,760 80,000 20 េរុរ 191,463 េរុរ 165,566,400,000 41,391,600 ប្រភព: MEF, MCS, ការា៉ា ន់ សាេ នររេ់រុរគលិកធនាគារពិ ភពសោក  ាំ 014ប្រស្ើលស ន2 លវ ិកាឆ្ ើ នូវការសកើនស ញ ើ នូវរញ្ ង ជ ីប្ាក់សរៀវតសេរុរពី 40 សៅ 45 ភាររយនន ច្ាំណាយច្រនត។ កាំ សណើ នសនេះានទាំ ាំប្រខ ល 0.5 ភាររយ ននផេេ រឺ សកើ នស ើងពី 5.0 ភាររយ ន ាំ2014។ ន ាំ 2013 ដ្ល់ 5.5 ភាររយ សៅឆ្ សៅឆ្ 22 ច្ាំណាយេាភ រៈ ររ ិកា ថ សៅកនុងជាំពូក 60 និង 61 ននច្ាំណាត់ ថា េ រ ប្រតិរតតិការនិងខលាាំេិត ន ក់ លវ ិការច្ចុរបនន ទំ ព ័ រ 22 20 | ទាំ ព័ រ  ានកិច្ែ ើនប្ាក់ខែសគាលេប្ារ់្ន្រនតីរាជការេុីវ ិលច្ាំនួន 80,000 សរៀល ច ិតែាំប្រឹងខប្រងកនងការរសងក ុ 23 េប្ារ់ប្ាក់ខែប្រសភទ (ាររាំផុត) រ និង ែ និង 40.000 សរៀល េប្ារ់ប្ាក់ខែប្រសភទ ក ។ ជាទាំ ាំទឹកប្ាក់ កាំសណើ នប្ាក់ ខែសនេះប្តូវានសរា៉ា ន់សាេ នថានឹងានច្ាំនួនប្រខ ល 166 ន់ ោន សរៀល ឬេ្្ូ លនឹ ង 42 ោនដ្ុោល រអាស្រ ិក (តារាងសលែ3)។  ការពាករណ៍ ខាងសលើ្ិនរារ់រញ្ូច លេសលរនានាដ្ូច្ជាការរខនថ្សា៉ា ងខដ្លនឹងសកើនស ើ សដ្ឋយសារ ង ការតស្លើងប្ាក់ខែសគាលស ើ ។ សា៉ា ងរខនថ្ភារសប្ច្ើនប្តូវានទូ ាត់ឱយប្រូរសប្ងៀនប្រាណជា 5 យ 24 ភាររយរញ្ជ ីប្ាក់ ខែេរុរ ។ ដ្ូ សច្នេះ រិ តាាំងសា៉ា ងរខនថ្ រញ្ជ ីប្ាក់ ខែេរុរសកើ នស ើងសដ្ឋយសារ ការតស្លើងប្ាក់ខែ ្ូលដ្ឋ ន ាំ 2014 ខដ្លអាច្ឈានដ្ល់ប្រាណជា 44 ោនដ្ុ ោ ឋ នេប្ារ់ ឆ្ លរ អាស្រ ិក25។  កាំសណើ នននច្ាំណាយប្ាក់សរៀវតសកនុងលវ ិកាឆ្ាំ 014 ានស្រេូរយកាាំងស្រេុងនូវច្ាំណ ន2 ូ ល រខនថ្ខដ្ល ន ាំ សដ្ឋយ្ិនានទុកលទធភាពសអាយច្ាំណាយ្ិនខ្នប្ាក់សរៀវតសសធៀរនឺ រ ាំពឹងថានឹងទទួលានកនងឆ្ ុ ងផេេសកើនស ង ើ ។ កាំ សណើ នននច្ាំណាយប្ាក់ សរៀវតសស្រេូរយកលវ ិកាច្ាំណូ លខដ្លសកើនស ើងរឺ ប្រាណ 0,5ភាររយននផេេសៅកនុងឆ្ ន ាំ2014។ ច្ាំណាយ្ិនខ្នប្ាក់ សរៀវតសសធៀរនឹងផេេ លិ តសៅខត 6,5ភាររយ ប្រោក់ ប្រខ លនឹ ងឆ្ ន ាំ2013ខដ្រ។ ដ្ូច្សនេះក៏្ិនទុកលទធភាពសអាយានការ សកើនស ើងននច្ាំ ខណកររេ់លវ ិការេាំរារ់ ការខលាាំ និងប្រតិ រតតិការ និ ងច្ាំ ណាយេងគ្កិ ច្រ ច ិតជាភារ រយ ននផេេ។ ឋន សេច្កតីេននិដ្ឋ  ហ ញពីការសារេះេាំខាន់ននការកាំណត់នសយាយច្ាំណាយប្ាក់ រទពិសសាធន៍េនតជាតិច្ងអលរងា ុ សរៀវតសេាំរារ់វ ិេ័យសាធារណៈ ខដ្លជាខផនក្ួយចាំាច្់ននកាំខណទប្្ង់្ុែងារសាធារណៈខដ្លរួ្ ត េាំខាន់ៗ ាាំងការប្ររ់ប្រង និងការេភិវឌ្ឍធនធាន្នុេស។ កតា ននកាំខណទប្្ង់ សនេះាន ការ ន ឹងាាំសដ្ើ្បីធានាប្រេិទធ ប្ររ់ ប្រងនផាកុងរ សធវើសអាយប្ាក់ សរៀវតសានភាពេ្ស្រេរ សដ្ឋយដ្ាំ រូល ស ើងដ្ឋក់ប្ាក់ដ្ាំណាច្់ សផសងៗរញ្ ឋ ន។ ការតស្លើងប្ាក់ សរៀវតស ខដ្លេនុ វតត ូច លកនុងសរៀវតស្ូលដ្ឋ ឋ នននការតស្លើងខដ្លានេាាប្តដ្ូច្គា កនលងសៅខផអកសលើ្ូលដ្ឋ ន ជា្ួ យនឹងការខកទប្្ង់តិច្តួ ច្ ច្ាំ ស េះការចត់ ខច្ង និងការេភិវឌ្ឍធនធាន្នុ េស ោក់ដ្ូច្ជា្ិ នានសធវើសអាយប្រសេើរស ើងការ ផតល់សេវាសាធារណៈ។ 23 ន ាំ 2014 ។ សាេះជាយ៉ា ងណាកតី ការតស្លើងប្ាក់ខែសគាល ្ិនប្ររដ្ណ េនុប្កឹតយសលែ 1 ច្ុេះនលៃទី 2 ខែ្ករា ឆ្ ត រ់្ន្រនតីរាជការរសប្្ើការសៅតា្ េងគភាព សាថ រ័ន ា ធរនីតិក្េ និងអាជា តុោការ ន ក់ជាតិស ប្រឆ្ាំងេាំសពើពុករលួយសៅថា ើយ។ ប្ាក់ខែសគាល្ិនានរួ្រញ្ូ ច លប្ាក់ េតថ ភ ុែងារខដ្លានច្ាំនួនពីររីដ្ងេប្ារ់ ប្ាក់ខែប្រសភទែពេ់។ ប្រសយជន៍និងប្ាក់ឧរតថ្ភ ដ្ូច្ជាប្ាក់ឧរតថ្្ 24 រញ្ជ ីប្ាក់ខែក៏រ្ ភ ុែងារ ខដ្លទឹកប្ាក់ ានច្ាំនួនដ្ល់សៅ 15 ភារ ួ ានប្ាក់ េតថប្រសយជន៍និងប្ាក់ ឧរតថ្ភសផសងៗដ្ូច្ជាការប្ាក់ឧរតថ្្ រយននរញ្ជ ីប្ាក់ ខែេរុរ។ 25 ឧរាថាជា្ធយ្ការសធវើការរខនថ្សា៉ា ងកនុង្ួយខែសេេើនឹង 40 សា៉ា ងសដ្ឋយ្ន្រនតីរាជការេុីវ ិលច្ាំ នួន 80,000 នាក់ ខដ្លភារសប្ច្ើនជាប្រូ ន ាំ 2014 ប្តូវានា៉ា ន់សា រសប្ងៀនប្រសភទ ក ការរសងកើនច្ាំណាយទូ ាត់ ខដ្លានេនុ្័តកនុងឆ្ េ នថាានច្ាំនួន 2,4 ោនដ្ុ ោ ល រអាស្រ ិកកនុង្ួយ ន ាំ។ ឆ្ 23 | ទាំ ព័ 21 ទំរព ័ រ  ជាំោនរនា ឋ ភិាលរួ្ាន៖ ា រ់ខដ្លជួយផតល់នសយរល់ដ្ល់សគាលនសយាយប្ាក់សរៀវតសររេ់រដ្ឋ  ការេសងកតសរៀវតសខដ្លពិនិតយស្ើ ល និ ងសប្រៀរសធៀរការផតល់ប្ាក់ សរៀវតសននវ ិេ័យសាធារណៈ ជា្ួ យប្កុ្ ុនឯកជន ប្រឹ េះសាថ ន្ី ប្កូ ិរញ្ញ វតថុ ប្កុ្ ុនព ឋ ភិ ាល ុជាតិ និងេងគការសប្ៅរដ្ឋ នានាកនុងស្រេុក។  ការពិ និតយស្ើ លសលើនិតិវ ិធី នផាកុង ន ការេនុវតតកិច្ចការប្ររ់ ប្រងច្ាំ ស េះ្ុ ែងារ និ ងការរាំ សពញ ធ ិភារដ្៏រ ឹងាាំេប្ារ់កាំខណទប្្ង់្ុែងារសាធារណៈ។ ការងារ និងការផតល់ប្រព័នវ ទំ ព ័ រ 24 22 | ទាំ ព័ រ ័ ៈ ឧបេម្ពន ុ ធ េូចនាករេំខាន់ៗសៅប្បសទេកម្ពជា ឆ្ ន ាំ ន ាំ ឆ្ ន ាំ ឆ្ ន ាំ ឆ្ ឆ្ ន ាំ ន ាំ ឆ្ 2011 2012 2013e 2014p 2015f 2016f លទធផល ការងារ និងនលល ន ាំ្ុន) ផលិតផលកនុងស្រេុកេរុរពិ ត (% ខប្រប្រូលសធៀរនឹ ងឆ្ 7.1 7.3 7.4 7.2 7.0 7.0 ន ាំ្ុន ) តប្្ូវការកនុងស្រេុក (% ខប្រប្រូលសធៀរនឹ ងឆ្ 1.0 11.9 8.5 9.7 10.2 11.0 េនាេសន៍ ផលិតក្េឧេា ន ាំ 2000 = 100) ក្េ (ឆ្ 300.8 315.9 341.1 368.4 396.1 420.0 ន ាំ្ុន) (% ខប្រប្រូលសធៀរនឹ ងឆ្ 14.5 5.0 8.0 8.0 7.5 6.0 ន ាំ្ុន) េនាេសន៍ លនលលទាំនិញសប្រើ ប្ាេ់ (% ខប្រប្រូលសធៀរនឹ ងឆ្ 4.9 2.5 4.7 5.0 5.5 6.0 វ ិេ័យសាធារណៈ ប្ាក់ ច្ាំណ ឋ ភិ ាល (% ផេេ) ូ លរដ្ឋ 13.2 15.3 14.8 15.0 15.0 15.2 ឋ ភិ ាល(% ផេេ) ការច្ាំ ណាយរដ្ឋ 22.8 21.0 21.3 20.3 20.0 20.0 ឋ ្ិ នរិ តជាំ នួយឥតេាំណង (% ផេេ) តុ លយភាពច្ណ/ច្ណរដ្ឋ -9.6 -5.7 -6.5 -5.3 -5.0 -4.8 ឋ រិ តាាំងជាំ នួយឥតេាំណង (% ផេេ) តុ លយភាពច្ណ/ច្ណរដ្ឋ -4.6 -3.3 -3.9 -3.2 -3.5 -3.3 ជញ្ជ ីង ណិ ជជក្េ ជញ្ជ ីងទូាត់ និងរាំ ណុ លររសទេ ជញ្ជ ីង ណិ ជជក្េ (ោនដ្ុ ោ ិ ) ល អាស្រក -1,490.0 -1,949.2 -1,983.9 -2,096.2 -2,508.9 -2,793.0 ការនាាំសច្ញទាំ និញ (ោនដ្ុ ោ ិ ) ល អាស្រក 5,219.5 6,015.7 6,777.5 7,979.4 9,229.2 10,705.8 ន ាំ្ុន) (% ខប្រប្រូលសធៀរនឹ ងឆ្ 34.4 15.3 12.7 17.7 15.7 16.0 ន ាំ្ុន)1 / ការនាាំសច្ញេាំខាន់ ៗ (% ខប្រប្រូលសធៀរនឹ ងឆ្ 31.7 7.0 17.6 17.5 15.5 15.0 ការនាាំច្ូលទាំ និញ (ោនដ្ុ ោ ិ ) ល អាស្រក 6,709.5 7,964.9 8,761.4 10,075.6 11,738.1 13,498.8 ន ាំ្ុន) (% ខប្រប្រូលសធៀរនឹ ងឆ្ 22.7 18.7 10.0 15.0 16.5 15.0 តុ លយភាពរណនី ច្រនត (ោនដ្ុ ោ ិ ) 2/ ល រអាស្រក -1,014.9 -1,436.6 -1,450.9 -1,620.1 -1,824.9 -2,119.6 (% ននផលិតផលកនុងស្រេុកេរុរ) -7.9 -10.1 -9.4 -9.7 -10.0 -10.3 វ ិនិ សយរផា ា ល់ពីររសទេ(ោនដ្ុ ោល អាស្រ ិក) 785.4 1,410.2 1,200.0 1,230.0 1,450.0 1,520.0 រាំ ណុ លររសទេ (ោនដ្ុ ោល អាស្រ ិក) 3,840.8 4,486.0 5,052.0 5,559.4 5,948.7 6,310.9 (% ននផលិតផលកនុងស្រេុកេរុរ) 29.9 31.6 32.6 33.2 32.5 30.8 រាំ ណុ លរយៈសពលែលី (ោនដ្ុ ោល អាស្រ ិក) - - - - - - េនុ ាតសេវារាំ ណុ ល (%ននការនាាំសច្ញទាំ និញនិ ងសេវា ) 1.2 1.1 1.5 1.6 1.5 1.8 ុ រូរិយរ័ ណមររសទេដ្ុ ល (ោនដ្ុ ោ ទុ នរាំ រង ល អាស្រ ិក) 3,031.6 3,463.0 3,642.5 3,879.3 4,267.2 4,608.6 (ច្ាំ នួនខែននការនាាំច្ូលទាំ និញនិ ងសេវា ) 3.4 3.1 3.8 3.5 3.4 3.3 ទី ផារ ិរញ្ញវតថុ ឥណានកនុងស្រេុក (% ខប្រប្រូលសធៀរនឹ ងឆ្ ន ាំ្ុន ) 37.3 29.6 28.5 26.0 25.2 24.8 ន ាំ ) េប្តាការប្ាក់ រយៈសពលែលី (% កនុង្ួ យឆ្ 15.0 13.7 13.0 13.0 12.5 12.2 េប្តារតូរប្ាក់ (ប្ាក់ សរៀល / ដ្ុ ោ ិ -ច្ុ ងប្គា) ល អាស្រក 4,039 3,995 4,000 4,065 4,076 4,100 េប្តារតូរប្ាក់ ពិត (2000 = 100) 124.8 128.6 131.0 132.9 134.7 136.9 ន ាំ្ុន) (% ខប្រប្រូលសធៀរនឹ ងឆ្ 1.9 3.0 1.8 1.5 1.3 1.7 12,828 14,196 15,491 16,722 18,291 20,486 ូ ិ យវតថុេនតរជាតិ និ ងតួ សលែា៉ា ន់ សា ប្រភពៈប្រភពទិ ននន័យជាតិ ្ូ លនិ ធិររ េ នររេ់រុរគលិកធនាគារពិ ភពសោក e = ា៉ា ន់សាេន f = ពាករណ៍ p = ពាករណ៍ (រណនា) 1/ េស្លៀករាំ ក់ 2/ ្ិនរិតរខងវរផលូវការ 25 | ទាំ ព័ 23 ទំរព ័ រ The World Bank Cambodia Country Office 113 Norodom Blvd., Phnom Penh, Cambodia Tel : (855-23) 861 300 Fax : (855-23) 861 301/302 Website: www.worldbank.org ទំ ព ័ រ 28