50184 I ML I Báo cáo c p nh t tình hình phát tri n kinh t c a Vi t Nam Báo cáo c a Ngân hàng Th gi i H i ngh Nhóm T v n các Nhà tài tr cho Vi t Nam Hà N i, ngày 14-15 tháng 12 n m 2006 Báo cáo này do Vivek Suri và inh Tu n Vi t th c hi n d i s ch o chung c a Homi Kharas, Klaus Rohland, và Martin Rama, cùng v i các ý ki n óng góp c a Noritaka Akamatsu oàn H ng Quang, Nguy n V n Minh, Christine Zhen-Wei Qiang và Tri u Qu c Vi t. Th ký biên so n là Tr n Th Ng c Dung và Nguy n Thu H ng. T GI� H I O�I: 1 Ô LA M = 16,068 NG VI T NAM N M TÀI KHÓA C A CH�NH PH T�NH T NGÀY 1/1 N NGÀY 31/12 C�C T VI T T T BIDV Ngân hàng u t Phát tri n Vi t Nam BCC H p ng H p tác Kinh doanh CPI Ch s giá tiêu dùng DAF Qu H tr Phát tri n FDI u t tr c ti p n c ngoài FIE Doanh nghi p u t n c ngoài GDC T ng c c H i quan GSO T ng c c Th ng kê HS H th ng hài hòa h i quan HSTC Trung tâm Giao d ch ch ng khoán TP H Chí Minh JV Liên doanh MPI B K ho ch - u t MOF B Tài chính MOT B Th ng m i ODA Vi n tr Phát tri n Chính th c SBV Ngân hàng Nhà n c Vi t Nam SOCB Ngân hàng Th ng m i Nhà n c TRIMS Các Bi n pháp u t Th ng ma VBARD Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn Vi t Nam WTO T ch c Th ng m i Th gi i M CL C T ng tr ng và u t v n m nh m ..................................................................................... 1 Xu t kh!u hàng công nghi p ch bi n t ng tr ng v"ng ch#c .............................................. 3 Nh$p kh!u máy móc thi t b t ng lên .................................................................................... 6 Th%ng d tài kho n vãng lai................................................................................................... 7 Cân i ngân sách m c ki m soát c ............................................................................. 8 L m phát gi m nh ng s c ép v& giá v n còn....................................................................... 11 Th tr 'ng ch ng khoán t ng tr ng r t m nh m .............................................................. 12 T ng phát hành trái phi u doanh nghi p.............................................................................. 13 Tín d ng t ng ch$m nh ng kh n ng thanh kho n v n cao................................................. 13 T do hóa th ng m i khi Vi t Nam gia nh$p WTO .......................................................... 15 Các cam k t WTO khác ....................................................................................................... 19 M c(a l nh v c d ch v ...................................................................................................... 20 B ng B ng 1: T ng tr ng GDP theo ngành .................................................................................. 1 B ng 2: C c u xu t kh!u và t c t ng tr ng................................................................... 5 B ng 3: C c u nh$p kh!u và m c t ng tr ng................................................................ 6 B ng 4: Phân b các dòng thu cao h n 25% tr c và sau khi Vi t Nam gia nh$p WTO..18 B ng 5: M t s cam k t v& d ch v i v i i di n th ng m i (Ph ng th c 3)............. 22 Hình Hình 1: C c u v n u t theo thành ph n kinh t .............................................................. 2 Hình 2: Cam k t và gi i ngân v n u t tr c ti p n c ngoài ............................................. 3 Hình 3: Xu t kh!u nguyên li u thô t ng tr ng v& giá và s n l ng xu t kh!u ....................4 Hình 4: Th tr 'ng xu t kh!u các s n ph!m ngoài d u thô ................................................... 5 Hình 5: Ngu n nh$p kh!u hàng hóa ngoài s n ph!m d u m) ............................................... 7 Hình 6: Cán cân th ng m i và tài kho n vãng lai................................................................ 8 Hình 7: T* tr ng thu ngân sách nhà n c theo thành ph n kinh t ....................................... 9 Hình 8: Thâm h t ngân sách nhà n c và các kho n m c ngoài ngân sách........................ 10 Hình 9: Ch s l m phát ....................................................................................................... 11 Hình 10: Ch s th tr 'ng ch ng khoán Vi t Nam............................................................. 12 Hình 11: T ng l ng cung ti&n và tín d ng ngân hàng ....................................................... 15 Hình 12: M c gi m thu quan trung bình theo các cam k t khi Vi t Nam gia nh$p WTO 16 Hình 13: Phân b các dòng thu h$u WTO ......................................................................... 17 T c t ng tr ng GDP c d báo là s v t m c 8% n m th hai liên ti p. u t trong n c và xu t kh!u hàng công nghi p ch bi n v n t ng tr ng n nh. u t tr c ti p n c ngoài t ng m nh do Vi t Nam ã gia nh$p T ch c Th ng m i Th gi i (WTO). Thu ngân sách nhà n c t ng làm cho thâm h t ngân sách d i m c ch tiêu cho phép c a Qu c h i. Tuy nhiên, c n l u ý t i tác ng c a chính sách t ng l ng t i thi u i v i chi ngân sách th 'ng xuyên. Cán cân th ng m i và tài kho n vãng lai c d báo s m c th%ng d ; d tr" ngo i h i ã t ng lên áng k trong n m 2006. Th tr 'ng ch ng khoán m%c dù v n có quy mô nh) so v i các tiêu chu!n trong khu v c nh ng ã t ng tr ng nhanh chóng và t g n 8% GDP. L m phát m%c dù ã c ki&m ch nh ng v n m c kho ng 7% và v n t n t i s c ép v& giá. T c t ng tín d ng c a các ngân hàng th ng m i qu c doanh ã gi m d n do ph i tuân th nh"ng quy nh m b o an toàn ch%t ch h n trong các nghi p v ngân hàng. Các c i cách trong l nh v c ngân hàng tr nên c p thi t h n sau khi Vi t Nam gia nh$p WTO. Vi c gia nh$p WTO c a Vi t Nam ã c Qu c H i phê chu!n vào tháng 11 n m 2006 và các cam k t b#t u có hi u l c t+ n m 2007. T do hoá h n n"a th ng m i hàng hoá và d ch v s giúp Vi t Nam t ng tr ng kinh t nhanh chóng và t c nh"ng thành qu cao h n trong công cu c gi m nghèo. Chính ph c n ph i ti p t c phát tri n các c ch h tr tri n khai nh"ng thay i chính sách nh m i phó v i nh"ng thách th c có th x y ra sau khi Vi t Nam gia nh$p WTO. T ng tr ng và u t v n m nh m GDP t ng 7,8% trong 9 tháng u n m, so v i m c 8,1% trong cùng k, n m 2005 (B ng 1). V i t c t ng tr ng c tính s cao h n vào quý t , m c tiêu t ng tr ng 8% trong n m 2006 c a chính ph d 'ng nh ã thành hi n th c, th$m chí có th s tm c cao h n ôi chút. B ng 1: T ng tr ng GDP theo ngành 2002 2003 2004 2005 9M-05 9M-06 T ng GDP 7,0 7,3 7,8 8,4 8,1 7,8 Nông lâm ng nghi p 4,1 3,6 4,4 4,0 4,1 3,3 Công nghi p và xây d ng 9,4 10,5 10,2 10,7 10,0 9,9 Công nghi p 9,1 10,3 10,5 10,6 10,3 10,1 Trong ó: CN ch bi n 11,6 11,5 10,9 13,1 11,0 12,1 Xây d ng 10,6 10,6 9,0 10,8 8,9 8,8 D ch v 6,5 6,5 7,3 8,5 8,2 8,0 Ghi nh : GDP bình quân u 440 490 550 640 ng i ( ôla M ) Ngu n: T ng c c Th ng kê (GSO) Khu v c Nông lâm ng nghi p ã có m c t ng tr ng 3,3% trong 9 tháng u n m 2006, m%c dù ph i i phó v i i&u ki n th'i ti t không thu$n l i nh m a bão và h n hán. V thu ho ch lúa ng b ng sông C(u Long – khu v c s n xu t lúa g o ch y u cho xu t kh!u – c-ng b sâu b nh trong quý IV v+a qua. Vào tháng 11, Chính ph có ch th 1 h n ch xu t kh!u g o nh m b o m an ninh l ng th c qu c gia nh ng sau ó l i c n i l)ng d n nh m t o i&u ki n cho các doanh nghi p th c hi n n t các h p ng xu t kh!u ã có. N ng su t cao h n khu v c ng b ng phía B#c và mi&n Trung ã khi n cho s n l ng lúa g o t ng lên trên c n c. ánh b#t và ch bi n h i s n ã t m c t ng tr ng 8,4% và áp ng c nhu c u xu t kh!u. May m#n là Vi t Nam không có nh"ng t bùng phát d ch b nh cúm gia c m trong 12 tháng v+a qua. Trong 9 tháng u n m, giá tr gia t ng trong s n xu t công nghi p ã t ng 9,8% so v i cùng k, n m tr c. Trong khi ó, giá tr gia t ng c a các ho t ng khai thác ch t ng 2,5% do s n l ng d u thô gi m. Ngành công nghi p ch bi n và xây d ng v n duy trì m c t ng tr ng n nh. Khu v c d ch v t m c t ng tr ng k* l c 8% trong 9 tháng u n m. Ho t ng bán buôn và bán l. t ng tr ng 8,3% và óng góp g n m t ph n ba giá tr gia t ng trong khu v c d ch v . C-ng gi ng nh n m tr c, các ngành vi n thông, du l ch và các d ch v liên quan n du l ch ti p t c t ng tr ng m nh m . Trong khu v c công nghi p, doanh thu c a khu v c t nhân trong n c t m c t ng tr ng 22%, trong khi ó, các doanh nghi p nhà n c t m c t ng tr ng là 9,4%. Ch s bán l. - m t lo i ch s tiêu dùng – ã t ng 20,4% trong 9 tháng u n m 2006, so v i m c t ng tr ng 19,7% trong cùng k, n m ngoái. Chính ph c tính r ng t ng v n u t c th c hi n, khác v i tiêu chu!n v& hình thành v n qu c gia, s t ng lên h n 40% GDP, t c là t ng g n 20% giá tr danh ngh a. i&u áng ghi nh$n là t* tr ng c a khu v c t nhân trong n c trong t ng v n u t toàn xã h i ã t ng trong 5 n m g n ây (Hình 1). V i c tính kho ng 41 ngàn doanh nghi p ng ký kinh doanh trong n m 2006, t* tr ng này còn có xu h ng t ng cao h n n"a. Hình 1: C c u v n u t theo thành ph n kinh t 100% 80% 60% 40% 20% 0% 2001 2002 2003 2004 2005 ( c) T nhân trong n c Nhà n c u t NN Ngu n: GSO 2 L ng cam k t u t tr c ti p n c ngoài ã t ng lên khi Vi t Nam hoàn t t vi c gia nh$p WTO, t m c 47% trong 10 tháng u n m, v i t ng s v n u t lên t i 8,2 t* ôla (Hình 2). M c k* l c c a v n u t tr c ti p n c ngoài t i Vi t Nam là 9 t* ôla n m 1996. M c th c hi n c a v n u t tr c ti p n c ngoài, k c v n vay trong n c c a các doanh nghi p n c ngoài t 3,6 t* ôla, so v i 3,3 t* ôla trong n m 2005. Nh"ng cam k t u t l n là 1 t* ôla xây d ng nhà máy s n xu t chíp i n t( và các ho t ng có liên quan, và h n 1,6 t* ôla xây d ng hai nhà máy thép. Hình 2: Cam k t và gi i ngân v n u t tr c ti p n c ngoài (t* ôla M/) T US$ 10 Cam k t Gi i ngân 8 6 4 2 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 11T-2006 Ngu n: B K ho ch và u t (MPI) Xu t kh u hàng công nghi p ch bi n t ng tr ng v ng ch c Xu t kh!u t ng 24% trong 10 tháng u n m 2006. Trái v i hai n m tr c, khi xu t kh!u d u thô t m c t ng tr ng cao h n r t nhi&u, thì n m nay hàng hoá công nghi p ng u v& t ng giá tr xu t kh!u. Trong 10 tháng u n m 2006, xu t kh!u d u thô t ng 15,9%. Giá tr d u xu t kh!u trong hai n m g n ây t ng lên hoàn toàn là do giá d u t ng ch không ph i do s n l ng xu t kh!u (Hình 3). Trong s các hàng hoá xu t kh!u khác, cà phê và cao su &u c l i t+ vi c t ng giá các m%t hàng này trên th tr 'ng th gi i trong n m 2005 và 2006. Vì Vi t Nam là nhà xu t kh!u cà phê l n nên vi c t ng giá cà phê có liên quan n vi c Vi t Nam c#t gi m s n l ng cà phê xu t kh!u. S n l ng xu t kh!u g o và cà phê gi m i là do nh"ng i&u ki n b t l i v& th'i ti t và các t sâu b nh trên lúa. Bên c nh ó, s n l ng than á xu t kh!u c-ng ã t ng lên rõ r t. Trong 10 tháng u n m 2006, xu t kh!u hàng d t may m%c t m c t ng tr ng 27%, so v i 7,2% cùng k, n m ngoái, ch y u là do v th c a ngành may m%c Vi t Nam ã c c i thi n r t nhi&u trên th tr 'ng Hoa K, (B ng 2). Vi c quay l i th tr 'ng M/ có hai nguyên nhân: s( d ng h n ng ch t t h n và t ng xu t kh!u phi h n ng ch. Nh"ng h n ng ch này c quy nh trong Hi p nh Th ng m i song ph ng Vi t Nam – Hoa 3 K,, nh ng s c d0 b) sau khi Vi t Nam gia nh$p WTO. Xu t kh!u giày dép c-ng t ng g n 20% trong 10 tháng u n m, m%c dù ngành giày dép Vi t Nam ã b thi t h i sau v ki n bán phá giá Liên minh Châu Âu - th tr 'ng xu t kh!u giày dép l n nh t c a Vi t Nam. M i u, Liên minh Châu Âu công b m c thu bán phá giá mà Vi t Nam ph i ch u i v i s n ph!m giày da là 16,4%, nh ng sau ó ã gi m m c thu tr+ng ph t này xu ng còn 10% vào tháng 10 n m 2006. Các nhà xu t kh!u ã kh#c ph c thi t h i này b ng cách t ng l ng giày dép xu t kh!u sang th tr 'ng M/. Giá tr giày dép xu t kh!u c a Vi t Nam sang th tr 'ng M/ ã t ng 34% trong 9 tháng u n m 2006. Hình 3: Xu t kh u nguyên li u thô T ng tr ng v giá và s n l ng xu t kh u T ng v& giá (ph n tr m) T ng v& s n l ng (ph n tr m) 80 80 2004 2005 2006 2004 2005 2006 60 60 40 40 20 20 0 0 -20 -20 Cao su Ca phê G o D u thô Than á Cao su Ca phê G o D u thô Than á Ngu n: GSO và T ng c c H i quan (GDC) Hai m%t hàng xu t kh!u khác c-ng t m c t ng tr ng cao trong 3 n m g n ây, m%c dù ch b#t u m c th p; ó là các s n ph!m g , hàng i n t( và linh ki n i n t(. Xu t kh!u g b#t u t ng tr ng t+ n m 2004 nh' xâm nh$p vào th tr 'ng M/, khi mà các s n ph!m g c a Trung Qu c g%p khó kh n sau các v ki n bán phá giá. T+ th'i i m ó, kim ng ch xu t kh!u các m%t hàng g , ch y u là g dân d ng, ã t ng h n ba l n. Tuy nhiên, ngành công nghi p ch bi n g c a Vi t nam hi n ang ph i nh$p kh!u kho ng 80% g nguyên li u t+ bên ngoài. V& hàng i n t(, hai m%t hàng xu t kh!u chính là máy in và s n ph!m l#p ráp s( d ng trong ng c môtô. 4 B ng 2: C c u xu t kh u và t c t ng tr ng Giá tr T tr ng % M c t ng tr ng % (tri u ôla) 2004 2005 10M-06 2004 2005 10M-06 2005 T ng giá tr xu t kh u 32.442 100,0 100,0 100,0 31,4 22,4 24,2 D u thô 7,.373 21,4 22,7 21,6 48,4 30,1 15,9 Ngoài d u thô 25.068 78,6 77,3 78,4 27,4 20,3 26,7 G o 1.407 3,6 4,3 3,6 31,9 48,2 -7,8 Các m t hàng nông nghi p khác 2.557 8,0 7,9 8,7 39,0 20,2 39,8 H is n 2.739 9,1 8,4 8,4 9,2 14,1 23,2 Than á 669 1,3 2,1 2,2 92,6 88,4 37,8 Hàng may m c 4.838 16,5 14,9 15,1 19,0 10,3 27,2 Giày dép 3.040 10,2 9,4 8,7 18,7 13,0 19,9 S n ph m và linh ki n i n t 1.427 4,1 4,4 4,3 60,0 32,7 20,2 Các s n ph m g 1.563 4,3 4,8 4,7 100,9 37,2 25,6 Hàng th công 569 1,6 1,8 1,5 16,1 9,2 12,2 Các s n ph m khác 6.259 19,9 19,3 21,2 27,0 20,5 36,5 Ngu n: GSO và GDC Xu t kh!u thu* h i s n c-ng t m c t ng tr ng cao so v i hai n m tr c. Trong các m%t hàng thu* s n xu t kh!u, cá da tr n và tôm là nh"ng i t ng ph i ch u thu ch ng bán phá giá t i th tr 'ng M/. T ng giá tr xu t kh!u c a m%t hàng này t ng lên là do ngu n l i mà thu* s n Vi t Nam có c t+ các th tr 'ng khác, ch y u là th tr 'ng Nh$t B n và sau ó là th tr 'ng Liên minh Châu Âu. Vi c áp d ng nh"ng tiêu chu!n ch%t ch h n v& an toàn th c ph!m bu c Vi t Nam ph i tìm ki m thâm nh$p vào các th tr 'ng m i, m%c dù m i ây, các nhà nh$p kh!u m t l n n"a ã bày t) m i quan ng i c a h v& d l ng kháng sinh cao có trong m%t hàng này. Hình 4: Th tr !ng xu t kh u các s n ph m ngoài d u thô (t* tr ng ph n tr m) 30 25 2004 2005 10M-2006 20 15 10 5 0 Trung qu c Nh t b n ASEAN EU US Ngu n: GSO và GDC 5 Nh p kh u máy móc thi t b t ng lên Nh$p kh!u t ng g n 21% trong 10 tháng u n m 2006, so v i m c 16% n m 2005 (B ng 3). M%c dù giá d u thô cao ã làm t ng giá tr nh$p kh!u, %c bi t là trong 6 tháng u n m, nh ng nh"ng nh h ng c a nó còn th p h n nhi&u so v i n m ngoái. Các s n ph!m d u m) chi m kho ng 14% giá tr nh$p kh!u. Giá tr nh$p kh!u thép gi m do giá thép trung bình gi m trên th tr 'ng th gi i, m%c dù l ng thép nh$p kh!u c a Vi t Nam ã t ng nh1. Nh$p kh!u máy móc và thi t b t m c t ng tr ng m nh: 23% so v i th p h n 2% vào 10 tháng u n m 2005. M c t ng tr ng v t b$c này là do nhu c u v& máy móc thi t b c a Vi t Nam t ng m nh trong n m nay nh m ph c v cho vi c xây d ng khu công nghi p Dung Qu t và nhà máy ch bi n d u thô t i khu công nghi p này. Nh$p kh!u v i s i c-ng t ng lên, t m c 23%, ph n ánh nhu c u u vào c a hàng may m%c xu t kh!u. Nh$p kh!u ô tô gi m m nh có l do ng 'i tiêu dùng còn hy v ng giá xe s gi m trong sau khi Vi t Nam gia nh$p WTO. Xét v& nhà nh$p kh!u thì Trung Qu c ang tr thành ngu n nh$p kh!u chính c a Vi t Nam trong nh"ng m%t hàng ngoài s n ph!m d u m). T* tr ng giá tr hàng hoá nh$p kh!u t+ Trung Qu c ã t ng t+ kho ng 13% n m 2004 lên g n 17% n m 2006 (Hình 5). B ng 3: C c u nh p kh u và m"c t ng tr ng Giá tr (tri u T tr ng (%) M c t ng tr ng (%) ôla M ) 2005 2004 2005 10m-06 2004 2005 10m-06 T ng giá tr nh p kh u 36.970 100,0 100,0 100,0 27,8 15,7 20,7 Các s n ph m d u 5.024 11,2 13,6 13,9 20,7 40,6 22,3 Hàng hoá cu i cùng Máy móc và thi t b 5.281 16,4 14,3 14,4 41,3 0,6 23,0 Máy tính và hàng i n t 1.706 4,2 4,6 4,5 46,7 27,1 20,1 D c ph m 502 1,3 1,4 1,2 16,8 22,5 8,5 Nguyên li u thô và trung gian S t và thép 2.931 8,1 7,9 6,6 24,2 13,9 -4,2 V i 2.399 6,0 6,5 6,5 37,0 24,5 22,9 Nguyên li u da và d t may 2.282 7,0 6,2 4,4 1,4 1,3 -12,7 Nh a 1.456 3,7 3,9 4,2 21,5 22,2 28,0 Ôtô (CKD/IKD) 909 2,0 2,5 1,4 45,6 40,5 -39,5 Hoá ch t 865 2,1 2,3 2,3 25,6 26,7 19,8 Các s n ph m hoá ch t 841 2,2 2,3 2,3 20,7 19,2 22,3 Phân bón 641 2,6 1,7 1,6 31,6 -22,2 14,8 Gi y 362 0,8 1,0 1,1 19,3 46,1 35,0 S i 340 1,1 0,9 1,2 -5,2 0,2 59,5 Thu c tr sâu 244 0,7 0,7 0,6 2,0 15,9 26,4 Bông 167 0,6 0,5 0,5 8,8 -12,1 25,9 Các m t hàng khác 11.020 30,0 29,8 33,4 30,9 14,9 35,9 Ngu n: GSO và GDC 6 Hình 5: Ngu#n nh p kh u hàng hóa ngoài s n ph m d u m$ (t* tr ng ph n tr m) 25 2004 2005 9T-06 20 15 % 10 5 0 ASEAN Trung qu c Nh t b n Châu Âu USA Ngu n: GSO và GDC Th ng d tài kho n vãng lai Thâm h t th ng m i (tính theo giá FOB) ã m c th p trong n m 2005 và ã t th%ng d trong 10 tháng u n m 2006 (Hình 6). Nh' vào các dòng v n có giá tr h n 3 t* ôla M/ ch y vào Vi t Nam qua các kênh chính th c, tài kho n vãng lai t th%ng d m c kho n 0,4% GDP trong n m 2005. Do có cán cân th ng m i d ng và l ng v n ch y vào Vi t Nam n m nay có th còn cao h n n m ngoái nên th%ng d tài kho n vãng lai có th s còn cao h n trong n m 2006. ng th'i, các dòng v n u t tr c ti p n c ngoài và vi n tr u ãi c-ng t ng lên rõ r t. Gi i ngân v n ODA trong n m 2005 t kho ng 1,8 t* ôla M/ và d báo c-ng s t c m c này trong n m nay. T ng v n u t tr c ti p n c ngoài ghi trong cán cân thanh toán d báo s v t m c 2 t* ôla M/ trong n m 2006. V n u t gián ti p n c ngoài c-ng t ng lên trong n m nay cùng v i các c h i u t m i do s l n m nh c a th tr 'ng v n trong n c. K t qu là d tr" ngo i h i c-ng t ng lên nhanh chóng: vào cu i tháng Tám n m nay, d tr" ngo i h i c a Vi t Nam ã t ng lên n 11,2 t* ôla M/ (t ng ng giá tr c a 11 tu n nh$p kh!u n m t i) so v i 8,6 t* ôla vào cu i n m 2005. Trong n m 2005, chính ph c-ng ã t ng v n trong n c b ng cách phát hành trái phi u chính ph trên th tr 'ng qu c t . T ng giá tr trái phi u phát hành lên t i 750 tri u ôla M/ và c nhà n c cho T ng công ty công nghi p tàu bi n Vi t nam (Vinashin) vay l i. Trái phi u này hi n ang c giao d ch v i m c chênh l ch 140 i m c s so v i trái phi u kho b c M/. Trong n m t i, Vi t Nam có th t ng phát hành trái phi u qu c t m b o tài chính cho các d án chi n l c. Ti&n thu c t+ phát hành trái phi u qu c t th 'ng c dùng cho các t ng công ty nhà n c vay l i nh m tri n khai các d án. Nh"ng t ng công ty này ch a có tin c$y v& tài chính trên th tr 'ng qu c t , và nhu c u 7 v n c a h là quá l n i v i các ngân hàng th ng m i trong n c. Trong tháng Chín, Công ty Standard và Poor's ã nâng h ng tín nhi m ngo i t c a Vi t Nam lên m t m c thành h ng BB, x p h ng n i t t ng t+ BB lên BB+, và ánh giá tri n v ng c a Vi t Nam là t ng i n nh. Hình 6: Cán cân th ng m%i và tài kho n vãng lai 4 2 0 % GDP -2 -4 -6 -8 2000 2001 2002 2003 2004 2005e 2006f Cán cân th ng m i Cán cân vãng lai Ngu n: GSO và Ngân hàng Th gi i N n c ngoài chi m kho ng 32,5% GDP vào cu i n m 2005 và d báo s c gi" m c này vào cu i n m 2006 và trong n m 2007. V i g n hai ph n ba s n này c h ng th'i h n u ãi nên t* l tr n trên kim ng ch xu t kh!u c tính ch chi m kho ng 5,5%. Cân i ngân sách m c ki m soát c Trong 9 tháng u n m 2006, t ng thu và chi ngân sách t 74% và 71% ch tiêu. Doanh thu t+ xu t kh!u d u thô v n ti p t c t ng nhanh nh' m c giá d u t ng lên trên th tr 'ng qu c t trong 6 tháng u n m 2006, nh ng l i có xu h ng ch$m l i vào quý III n m nay, khi giá d u trên th tr 'ng th gi i gi m nh1. kh#c ph c tình tr ng này, chính ph ã khôi ph c thu ánh lên m t s s n ph!m t+ d u m), ví d nh x ng. Các m c thu này tr c ây ã c gi m n 0% nh m bình n giá c trong n c nh ng nay ã c t ng lên m c 20%. M t xu h ng trong nh"ng n m g n ây là vi c t ng các kho n óng góp c a khu v c t nhân vào ngu n thu ngân sách (Hình 7). 8 Hình 7: T& tr'ng thu ngân sách nhà n c theo thành ph n kinh t (không k thu t+ d u thô) 100% 80% 60% 40% 20% 0% 2001 2002 2003 2004 2005 est 2006 est T nhân trong n c u t NN Nhà n c L u ý: K c các ngu n thu t+ thu giá tr gia t ng trong n c, thu doanh nghi p, và thu ánh trên m t s m%t hàng tiêu dùng n i a. S ngân sách ch a phân b s c chia n cho các ngành. Ngu n: B Tài chính (MOF) V& chi ngân sách, m c l ng t i thi u t ng lên là nhân t quan tr ng khi n các kho n chi ngân sách t ng lên trong 3 n m g n ây. M c l ng t i thi u c a lao ng trong khu v c nhà n c ã t ng 241% k t+ tháng M t n m 2003. L n t ng g n ây nh t vào tháng M 'i n m 2006 ã !y m c l ng t i thi u t+ 350 ngàn ng (kho ng 22 ô la) lên 450 ngàn ng (kho ng 28 ô la) m t tháng. M c l ng t i thi u t ng lên c-ng là c s i&u ch nh l ng h u và các kho n ti&n b o hi m xã h i khác. Ti&n l ng tr cho lao ng khu v c nhà n c t ng lên khi n chính ph có th ph i chi tr thêm 6,2 nghìn t* ng vào quý IV n m 2006 và kho ng 26,6 nghìn t* ng vào n m 2007. M c ngân sách chính ph dành cho vi c c i cách ti&n l ng chi m 16% chi tiêu chính ph n m 2005 và 17% chi tiêu chính ph n m 2006. S i&u ch nh này nh m m c ích thu h1p kho ng cách gi"a ti&n l ng t i thi u trong khu v c kinh t trong n c v i khu v c u t n c ngoài. Theo các cam k t gia nh$p WTO thì m c l ng t i thi u c a hai khu v c này s nh nhau vào n m 2010. Hi n nay, m c l ng t i thi u trong khu v c có v n u t n c ngoài là t+ 710 ngàn n 870 ngàn ng (44 n 54 ôla) m t tháng. Vào quý t n m nay, vi c c u tr n n nhân c a các c n bão và nông dân ch u d ch sâu b nh trên lúa c-ng ã khi n cho chi tiêu c a chính ph t ng lên. Tuy nhiên, m t ph n t ng chi ngân sách này có th c bù #p b i d tr" ngân sách. M%t khác, giá d u gi m vào 6 tháng cu i n m 2006 c-ng s khi n các kho n tr c p cho nh$p kh!u x ng d u gi m i. Nh"ng kho n bù l cho các doanh nghi p nh$p kh!u và kinh doanh x ng d u là nh m 9 bù #p kho n chênh l ch gi"a giá x ng d u nh$p kh!u và giá n i a, chi m t i 0,8% GDP n m 2004 và 1,5% GDP n m 2005. Trong n m 2006, ch tiêu thâm h t ngân sách - c nh ngh a là s thu (không k ph n d k t chuy n t+ n m tr c) tr+ i chi ngân sách – m c 2,6% GDP. Tuy nhiên, v i xu th hi n nay, thâm h t th c t c d báo là s th p h n m c 1% GDP và c-ng s nh) h n m c th p k* l c 1,2% n m 2005. V n ODA c chính ph cho các doanh nghi p ho%c c quan tri n khai d án vay l i chi m 1,2% GDP n m 2006. Các h ng m c khác trong t ng n c chính ph b o lãnh nh ng không c tính trong thâm h t ngân sách theo nh ngh a trên và c trình bày trong Hình 8. Nh"ng kho n m c này g m các ngu n v n vay trong n c thông qua Qu/ H tr Phát tri n (nay là Ngân hàng Phát tri n Vi t Nam), trái phi u phát hành nh m c p v n cho các d án c s h t ng nh giao thông, thu* l i và giáo d c, trái phi u do các t nh thành phát hành c p v n cho các d án phát tri n c s h t ng a ph ng và trái phi u chính ph phát hành n m 2005. N u tính c các kho n m c này thì các kho n n công có th s t ng t+ 43,7% vào cu i n m 2005 lên kho ng 45% vào cu i n m 2006, m t m c t ng v n n m trong gi i h n có th qu n lý c. Trong m t n l c nh m t ng tính minh b ch, B Tài Chính ã b#t u a các báo cáo th c hi n ngân sách theo t+ng quý lên trang web c a mình. Các báo cáo chi ngân sách n m 2004 và 2005 ã c a lên trang web; ng th'i, các i&u lu$t công khai thông tin v& n n c ngoài c-ng ã c ban hành. Thêm vào ó, t+ n m 2005, Ki m toán Nhà n c Vi t Nam ã tr thành m t c quan c l$p có ngh a v báo cáo tr c ti p v i Qu c h i và l n u tiên công khai các k t qu ki m toán ngân sách nhà n c. Báo cáo này ã c ng t i r ng rãi trên báo chí và ã a ra ánh sáng nh"ng kho n thua l c a các doanh nghi p nhà n c, nh"ng kho n n thu và các qu/ x a nay v n c coi là “bí m$t�. Hình 8: Thâm h(t ngân sách nhà n c và các kho n m(c ngoài ngân sách 7 6 5 4 % GDP 3 2 1 0 2002 2003 2004 2005 2006 ( c) Thâm h t ngân sách Cho vay l i ODA Cho vay l i t Qu HTPT Trái phi u c s h t ng Trái phi u chính ph Ngu n: MOF 10 L m phát gi m nh ng s c ép v giá v n còn L m phát gi m xu ng m c 6,7% vào tháng M 'i n m 2006, m c th p nh t k t+ tháng T n m 2004, nh ng sau ó l i t ng lên m c 6,9% vào tháng M 'i m t n m nay (Hình 9). Trong 11 tháng u n m 2006, t* l l m phát t m c trung bình là 7.6% so v i 8.2% cùng k, n m ngoái. M c giá trung bình c gi" m c v+a ph i là nh' vào giá c c a các s n ph!m l ng th c và phi l ng th c. Tuy nhiên, m%c dù giá l ng th c ã gi m nh ng i&u ki n th'i ti t x u s ng n không cho m c giá này gi m thêm n"a. Ch s giá tiêu dùng t ng trong tháng M 'i m t m t ph n là do giá lúa g o t ng vì s n l ng gi m do các tr$n bão và sâu b nh. Trong các thành ph n phi l ng th c c a ch s giá tiêu dùng, giá các d ch v v$n t i, nhà t và v$t li u xây d ng ã t ng lên nh ng l i ang có xu h ng gi m trong nh"ng tháng v+a qua. Nh"ng i&u ch nh v& giá x ng d u trong n c th 'ng ch$m h n r t nhi&u so v i s thay i c a giá d u th gi i. Tuy nhiên, trong nh"ng tháng g n ây, s ch$m ch này ã c c i thi n. Cùng v i vi c giá d u trên th gi i gi m nh1, giá x ng d u trong n c c-ng gi m theo. Giá nhiên li u chính dùng trong giao thông - d u iêzen – c-ng ã gi m xu ng còn 8.600 ng/1 lít (54 cents), hi n ang th p h n m c giá th gi i và s không c i&u ch nh theo h ng th p h n. V i s bình n v& giá d u, chính ph ã b#t u t ng m t s giá bán hi n ang m c th p nh ng không làm l m phát tr m tr ng thêm. Giá i n s t ng kho ng 7,6% t+ tháng M t n m 2007 nh ng không áp d ng v i nh"ng h gia ình có thu nh$p th p. Giá than á c-ng s t ng lên. Vi c giá than á t ng không ch nh h ng n t ng giá i n mà vi c t ng giá c a c hai m%t hàng này &u có nh h ng không nh) t i giá phân bón, xi m ng và thép - là nh"ng m%t hàng ang có m c giá t ng tr l i. tránh nguy c l m phát t ng t, vi c t ng giá nh"ng m%t hàng này c n ph i c th c hi n t+ng b c ch không nên th c hi n cùng m t lúc. Nh"ng tuyên b m i ây c a các nhà ho ch nh chính sách cho bi t giá c a các hàng hoá này và c a d u thô s hoàn toàn v$n hành theo c ch th tr 'ng trong m t ho%c hai n m t i. Hình 9: Ch) s l%m phát Ngu n: GSO 11 Th tr ng ch ng khoán t ng tr ng r t m nh m Th tr 'ng ch ng khoán b#t u t ng tr ng m nh m t+ u n m 2006. Ch s giá ch ng khoán ã t ng h n 100% k t+ tháng M 'i hai n m 2005, nh ng v n có nh"ng thay i b t th 'ng (Hình 10). S l ng các công ty niêm y t t i hai trung tâm giao d ch ch ng khoán ã t ng t+ 36 vào cu i n m 2005 lên 75 công ty vào cu i tháng M 'i m t n m 2006. N m m i b y công ty trong s này c niêm y t t i trung tâm giao d ch ch ng khoán Thành ph H Chí Minh (HSTC), và 18 công ty khác c niêm y t t i trung tâm giao d ch ch ng khoán Hà n i – là trung tâm ch ng khoán c thành l$p sau HSTC. M%c dù m c v n hóa c a HSTC v n quy mô nh) nh ng nó ã có b c t ng tr ng áng kinh ng c t+ d i 500 tri u ôla M/ vào tháng M 'i hai n m 2005 lên g n 4,3 t* ôla vào tháng M 'i m t n m 2006 (chi m 7,5% GDP). Hai công ty l n là Vinamilk và Sacombank có s v n chi m g n 42% th tr 'ng v n vào tháng M 'i m t n m 2006. Các doanh nghi p r t mu n niêm y t c phi u tr c tháng M t n m 2007 vì sau th'i i m này, các khuy n khích thu áp d ng cho các công ty niêm y t s b bãi b). Hình 10: Ch) s th tr !ng ch"ng khoán Vi t Nam 700 600 500 400 300 200 May-06 Mar-06 Apr-06 Aug-06 Nov-06 Jan-06 Feb-06 Jun-06 Jul-06 Sep-06 Oct-06 Ngu n: Công ty ch ng khoán Ngân hàng u t và Phát tri n Vi t Nam (www.bsc.com.vn) Trong n m 2005, chính ph ã t ng m c n#m gi" c phi u t i a c a các nhà u t n c ngoài t+ 30% lên 49%. Các nhà u t n c ngoài ã khá n ng ng trên th tr 'ng ch ng khoán n m 2006. H là nh"ng ng 'i mua nhi&u h n bán c phi u và chi m kho ng 13% ho t ng buôn bán ch ng khoán trong n m nay. Bên c nh ó, c-ng xu t hi n các công ty u t n c ngoài niêm y t trên th tr 'ng nh' chuy n i sang hình th c công ty u t ch ng khoán. Tuy nhiên, các nhà u t phàn nàn r ng m c s h"u tr n 49% ã ng n c n các công ty 100% v n u t n c ngoài niêm y t trên th tr 'ng ch ng khoán. Vì sau khi niêm y t trên th tr 'ng, h bu c ph i t+ b) vi c n#m gi" a s c phi u trong công ty. 12 T ng phát hành trái phi u doanh nghi p Phát hành trái phi u doanh nghi p ã t ng lên áng k trong n m 2006 và tr thành m t ngu n tài chính quan tr ng nh m a d ng hoá các ngu n huy ng v n ngoài các kho n vay ngân hàng. Tuy nhiên, vi c phát hành trái phi u doanh nghi p m i ch c cho phép h n ch trong T ng công ty i n l c Vi t Nam và T ng Công ty Xây d ng Sông à, và trái phi u chuy n i do Công ty C ph n u t h t ng k/ thu$t TP H Chí Minh (CII) phát hành. Tháng N m n m 2006, m t Ngh nh m i v& trái phi u doanh nghi p ã c ban hành. Theo Ngh nh này, có th phát hành trái phi u h p pháp, doanh nghi p c n ph i ho t ng ít nh t m t n m, ã ki m toán các báo cáo tài chính và kinh doanh có lãi trong n m tr c. Trái phi u có th c trao i buôn bán, th+a k và c m c . Ngh nh tr c ây yêu c u 3 n m ho t ng có l i nhu$n ã b ánh giá là quá ch%t ch . T ng công ty i n l c Vi t Nam ã huy ng c 5 nghìn t* ng nh' phát hành trái phi u k, h n 5 n m. M c lãi su t i v i trái phi u k, h n 5 n m dao ng t+ 9,5% n 9,6% trong n m u. M c lãi su t trong nh"ng n m sau c tính d a trên m c lãi su t trung bình g(i ti t ki m th'i h n m t n m c a các ngân hàng th ng m i. T ng công ty i n l c Vi t Nam c-ng ã phát hành trái phi u 10 n m b ng n i t dành cho các nhà u t h i ngo i, l n u tiên c th c hi n t i Vi t Nam. Trái phi u k, h n 10 n m có m c lãi su t 9,6% cho n m u tiên và 9,96% cho các n m k ti p. G n ba ph n t s trái phi u phát hành ã c bán cho các nhà u t h i ngo i. Trái phi u c a T ng công ty Xây d ng Sông à có m c lãi su t là 10,5% trong n m u, cao h n m c lãi su t trái phi u chính ph 1,75%. M t b c ti n quan tr ng khác trên th tr 'ng v n là vi c thông qua Ngh nh 46 nh m xây d ng và h ng d n th c hi n các quy nh v& phát hành trái phi u chính ph . Ngh nh này không ch giúp t ng c 'ng qu n lý n chính ph mà còn h tr phát tri n th tr 'ng trái phi u doanh nghi p thông qua vi c xây d ng m t m c lãi su t tiêu chu!n. Tín d ng t ng ch m nh ng kh n ng thanh kho n v n cao Tín d ng t ng ch$m trong n m 2006 và m c 22% vào cu i tháng Tám n m nay, so v i g n 32% vào tháng M 'i hai n m 2005 (Hình 11). M c t ng tr ng c a tín d ng gi m i ch y u là do m c cho vay c a các Ngân hàng Th ng m i qu c doanh gi m. Trong khi ó, các ngân hàng này cho vay g n 70% t ng s tín d ng. Trong khi tín d ng t+ các ngân hàng liên doanh (JSBs) t ng g n 40% vào gi"a n m 2006 thì tín d ng c a các ngân hàng th ng m i qu c doanh ch t ng trung bình 15 n 16%. S suy gi m này có l liên quan n nh"ng n l c c a các ngân hàng này nh m h n ch các kho n n x u và phù h p v i các tiêu chu!n cho vay ch%t ch h n b#t u c áp d ng t+ n m 2005. Tuy nhiên, các kho n ti&n g(i ã t ng g n 40% c các ngân hàng liên doanh và các ngân hàng th ng m i qu c doanh. Lãi su t ti t ki m c-ng ã t ng lên, %c bi t là các ngân hàng liên doanh nh m c nh tranh v& v n. M c lãi su t các ngân hàng th ng m i c ph n hi n gi" m c 7,2% cho ti&n g(i ti t ki m k, h n m t tháng và 8,4% cho ti&n g(i k, h n 3 tháng. Do m c t ng ti&n g(i l n h n r t nhi&u m c t ng c a tín d ng nên các ngân 13 hàng th ng m i qu c doanh v n có th+a kh n ng thanh toán. M%t khác, các kho n vay t i ngân hàng liên doanh c-ng t ng m nh và nhi&u ngân hàng ã t m c l i nhu$n cao trong các n m 2005 và 2006. Các kho n ti&n g(i t ng nhanh ã th hi n l ng ti&n t ng t+ 25% gi"a n m 2005 lên 38% vào tháng Tám n m 2006. Trong 12 tháng qua, t ng tr ng l ng ti&n c s n m d i m c t ng c a l ng cung ti&n ch y u là do s gia t ng c a các tài s n n c ngoài. Trong nh"ng n m g n ây, c u t o l ng ti&n c-ng ã có nhi&u thay i. T* l gi"a ti&n g(i ti t ki m b ng ng Vi t Nam ã gi m t+ 46% vào cu i n m 2002 xu ng còn kho ng 30% nh hi n nay, ph n ánh m c t ng tr ng c a các giao d ch không ph i là ti&n m%t.. V& m%t chính sách, m i ây Chính ph ã công b r ng các ngân hàng th ng m i qu c doanh s th c hi n c ph n hoá vào n m 2008, s m h n hai n m so v i tuyên b tr c ây. Nhà n c d tính s gi" kho ng 51% c ph n, các nhà u t n c ngoài c phép s h"u t i a 30% c ph n. Hi n nay, m t nhà u t n c ngoài n c ch c phép gi" 10% c ph n. Vi c t ng gi i h n này lên 20% cho các nhà u t chi n l c c-ng ang c chính ph cân nh#c. t ng v n, nhi&u ngân hàng ã phát hành trái phi u ho%c trái phi u chuy n i. Ngân hàng Ngo i th ng Vi t Nam ã phát hành trái phi u chuy n i v i t ng tr giá 1,4 nghìn t* trong n m 2005 và hi n ã niêm y t trên Trung tâm giao d ch Ch ng khoán Thành ph H Chí Minh. Trong n m 2006, Ngân hàng u t và Phát tri n Vi t Nam ã phát hành trái phi u (n ph thu c) v i t ng giá tr 2,2 nghìn t* ng. Trong khi ó, Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn d nh s phát hành trái phi u tr giá 5 nghìn t* ng. Nh"ng cá nhân và doanh nghi p mua trái phi u c a Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn s c u tiên mua c phi u khi ngân hàng này th c hi n c ph n hoá. Có hai ngân hàng liên doanh c-ng phát hành c phi u chuy n i trong n m 2006. Theo nh ã a tin, vi c tái c p v n c a các ngân hàng th ng m i qu c doanh thông qua trái phi u chính ph ã không t c nh mong i. Theo quy nh m i c a nhà n c, t t c các công ty ch ng khoán, các công ty liên doanh và các ngân hàng u t n c ngoài &u ph i có v n pháp nh là 1 nghìn t* ng vào n m 2008 và 3 nghìn t* ng vào n m 2010. i v i các ngân hàng th ng m i qu c doanh, m c v n pháp nh t i thi u ph i t là 3 nghìn t* ng vào n m 2008. Hi n nay, theo báo cáo thì ch m t n(a s ngân hàng liên doanh t m c v n 1 nghìn t* ng. 14 Hình 11: T ng l ng cung ti n và tín d(ng ngân hàng 50% 40% 30% 20% 10% T ng cung ti n Tín d ng 0% 04 05 06 3 04 4 05 5 06 4 5 04 05 06 04 05 06 -0 -0 -0 -0 -0 n- n- n- b- b- b- g- g- g- r- r- r- ec ec ec ct ct Ju Ju Ju Fe Ap Fe Ap Fe Ap Au Au Au O O D D D Ngu n: IMF T do hóa th ng m i khi Vi t Nam gia nh p WTO Ngày 28 tháng 11 n m 2006, Qu c h i Vi t nam ã phê chu!n vi c gia nh$p c a Vi t Nam vào WTO. Quy ch thành viên s c th c hi n m t tháng sau khi quy t nh phê chu!n này c chuy n t i WTO. Ngày 8 tháng 12 n m 2006, Qu c h i Hoa k, ã thông qua quy ch Th ng m i bình th 'ng v nh vi n (PNTR) cho Vi t Nam. Nh v$y, ti n trình gia nh$p c a Vi t Nam ã tr i qua 11 n m và 14 vòng àm phán a ph ng. M%c dù ti n trình gia nh$p chính th c b#t u t+ n m 1995 nh ng các n l c nh m !y nhanh ti n trình này ch m i c tri n khai t+ cu i n m 2003. Trong ba n m k t+ th'i i m này, các k t qu t c là r t áng ghi nh$n, không ch liên quan n các cu c àm phán qu c t n y l(a mà còn liên quan n vi c xây d ng s ng thu$n n i b v& các v n & t do hoá hay ti p t c b o h và n m c nào. Khung pháp lu$t i&u ch nh các ho t ng kinh t ã c c i thi n áng k nh m h tr Vi t Nam xây d ng m t n&n kinh t th tr 'ng h i nh$p v i kinh t th gi i. T do hoá h n n"a th ng m i hàng hoá và d ch v s giúp Vi t Nam t ng tr ng kinh t nhanh chóng và t c nh"ng thành qu cao h n trong công cu c gi m nghèo. Chính ph c n ph i ti p t c phát tri n các c ch h tr tri n khai nh"ng thay i chính sách nh m i phó v i nh"ng thách th c có th x y ra sau khi Vi t Nam gia nh$p WTO. 15 Hình 12: M"c gi m thu quan trung bình theo các cam k t khi Vi t Nam gia nh p WTO 30 25.2 Hi n t i Khi ra nh p Chính th c 25 23.5 21 20 17.4 17.2 16.6 16.1 % 15 13.4 12.6 10 5 Nông nghi p Phi-nông nghi p Trung bình Ngu n: B Th ng m i (MOT) và MOF C c u thu nh$p kh!u c a Vi t Nam s có nh"ng thay i l n trong th'i k, h$u WTO. M c thu trung bình s gi m t+ m c hi n nay là kho ng 17,4% xu ng m c trung bình 13,4% (Hình 12). M t vài m%t hàng s c c#t gi m thu ngay sau khi Vi t Nam gia nh$p WTO, m t s m%t hàng khác s c c#t gi m d n trong giai o n t+ 3 n 12 n m, trong ó, ph n l n các m%t hàng s c c#t gi m thu d n trong 5 n m. Thu nông nghi p s c c2t gi m ít h n so v i thu công nghi p. Trong kho ng 10.600 dòng thu hi n nay c a Vi tnam, kho ng 3.800 dòng thu s gi m thu xu t và 3.000 dòng s t ng. S thay i trong phân b các dòng thu s c mô t trong Hình 13. M c thu trung bình gi m i là do 90% các dòng thu s ch còn m c thu th p h n m c 25% so v i ch có kho ng hai ph n ba t ng s dòng thu nh v$y hi n nay. ng th'i, m t s m%t hàng hi n có m c thu xu t 0% s c i&u ch nh lên m c 0% n 10%.. Sau khi gia nh$p WTO, Vi t Nam s th c hi n c#t gi m thu m nh trong ngành may m%c, gi m t+ m c trung bình kho ng 37% hi n nay xu ng còn d i 14%. Thu nh$p kh!u i v i hàng may s3n s gi m t+ 50% xu ng còn 20%. i v i m%t hàng bia, thu nh$p kh!u c-ng s gi m t+ 80% xu ng còn 65% sau khi gia nh$p. Nh"ng m%t hàng khác có m c c#t gi m thu xu t t+ 10% tr lên sau khi gia nh$p là các s n ph!m th t ch bi n, giày dép, i&u hoà không khí và vô tuy n. Nh ng các m c thu này v n c duy trì m c l n h n 25% mb om tm c b o h h p lý. Trong khi chuy n t+ vi c áp d ng thu quan t i th'i i m gia nh$p sang các m c thu quan ràng bu c cu i cùng, g n m t ph n n m m c c#t gi m thu quan trung bình là do vi c c#t gi m thu trong ngành môtô xe máy. Nhi&u s n ph!m và linh ki n nh$p kh!u ngành này hi n v n ang ch u m c thu nh$p 16 kh!u là 90%, nh ng có nhi&u m%t hàng s gi m thu xu t kho ng 20 i m ph n tr m ho%c h n n"a. Hình 13: Phân b các dòng thu h u WTO T l 50% các dòng thu Hi n t i 40% Cam k t cu i cùng 30% 20% 10% 0% 0-5 5-10 10-15 15-20 20-25 25-30 30-35 35-40 40 + Ngu n: MOT và MOF B ng 4 cho bi t chi ti t m c thu c c#t gi m i v i t+ng lo i s n ph!m, c phân lo i theo H th ng Hài hòa thu quan (2 con s ). Ph n u c a b ng mô t nh"ng dòng thu có a s các m c thu l n h n 25% và m c thu này v n c duy trì sau khi Vi t Nam gia nh$p WTO. Ph n cu i b ng mô t nh"ng dòng thu hi n m c cao h n 25% nh ng s c c#t gi m m nh sau khi Vi t Nam gia nh$p WTO. Hai c t bên ph i cho bi t nh"ng ch s thay i trong m c thu nh$p kh!u. Tuy nhiên, m c thu trung bình trong m i mã HS c n c di n gi m t cách th$n tr ng vì có s khác bi t r t l n trong m i dòng thu . Trong tr 'ng h p c th nh 'ng và thép ch2ng h n, m c thu trung bình trên th c t s cao h n tuy có ít h n các dòng thu có m c thu cao h n 25%. 17 B ng 4: Phân b các dòng thu cao h n 25% tr c và sau khi Vi t Nam gia nh p WTO HS Mô t tóm t*t v kho n m(c HS2 Phân b các dòng M"c thu trung thu trên 25% bình Tr c Sau Tr c Sau WTO WTO WTO WTO (%) (%) (%) (%) Các m+t hàng có nhi u dòng thu cao h n 25% 08 Các lo i qu n c, h t có d u và h t gi ng 98 53 39,5 24,1 19 S n ph!m t+ ng- c c, b t m,, các lo i c ch a tinh b t ho%c s"a 89 56 42,8 27,1 10 Ng- c c (ch y u là g o) 54 54 24,5 23,7 16 Th t, cá và thu* s n ch bi n 100 71 50,0 29,1 20 Các s n ph!m t+ rau, qu , h t và các lo i cây khác 100 85 50,0 33,8 22 u ng, u ng có c n và gi m 98 95 59,0 44,5 24 Thu c lá và các s n ph!m thay th thu c lá 97 100 41,6 98,6 25 Mu i, l u hu,nh, t, á , v$t li u nh a, vôi, xi m ng 11 14 7,8 9,9 27 Nhiên li u, d u thô, các s n ph!m d u và khí t 12 39 8,9 18,9 64 Gi y, x ngdan và các s n ph!m t ng t 87 84 45,0 27,2 69 Các s n ph!m g m s 74 74 37,9 29,7 87 Xe t i (HS 8703) 80 80 74.4 58,7 Motorbike (HS 8711) 100 100 100 72.2 Các m+t hàng có nhi u dòng thu th p h n 25% 03 Cá và các loài giáp xác, ng v$t thân m&m và các loài ng v$t không x ng s ng d i n c 96 0 28,7 16,3 04 B , s"a, các loài chim, tr ng, m$t ong t nhiên và các s n ph!m t+ ng v$t 37 13 21,8 19,8 17 'ng và các s n ph!m bánh k1o 35 23 18,3 32,1 34 Xà phòng, các ch t h"u c ho t ng b& m%t, các s n ph!m t!y r(a, các lo i d u bôi tr n 27 2 18,6 11,6 42 Hàng da gi y, x ng an, các s n ph!m du l ch và túi xách b ng da 78 0 34,6 22,3 48 Gi y, bìa cáctông, các s n ph!m làm t+ b t gi y ho%c gi y 47 0 22,3 15,1 49+ Các lo i v i s i (cotton, hàng th công, ví d mã HS 49,73 ,82,58) 61+ S n ph!m thêu và các lo i ph ki n may m%c i kèm (HS 61 and 62) 96-98 0 70 Kính, thu* tinh 44 33 20,9 20,0 72 S#t, thép 11 2 6,3 11,4 84 Máy móc và các d ng c c khí, n i h i và linh ki n 11 3 7,1 7,3 85 Máy móc và thi t b i n t(, linh ki n 23 2 13,2 9,5 91 ng h treo t 'ng, ng h eo tay và linh ki n 76 0 30,6 18,0 94 S n ph!m n i th t, gi 'ng, m, và các ph ki n i kèm 73 1 29,8 18,3 Ngu n: Ngân hàng Th gi i c tính d a theo các v n ki n c a WTO Vi t Nam s có quy&n áp d ng h n ng ch thu quan (TRQs) cho 4 lo i hàng hóa bao g m tr ng gia c m, 'ng, thu c lá ch a qua ch bi n và mu i. M c h n ng ch thu 18 quan s là 40% i v i tr ng gia c m, 'ng thô: 25%, 'ng tinh luy n: 50-60%, thu c lá: 30% và mu i: 30%. Thu nh$p kh!u các m%t hàng này s r t cao n u s l ng nh$p kh!u v t qua m c h n ng ch cho phép. Kh i l ng h n ng ch s t ng 5% m i n m. Các cam k t WTO khác M t m ng cam k t quan tr ng n"a c a Vi t Nam là trao c p th ng quy&n. T t c các doanh nghi p và cá nhân n c ngoài s c phép kinh doanh xu t nh$p kh!u tr+ m t s m%t hàng thu c quy&n kinh doanh c a nhà n c. Các nhà nh$p kh!u c t do l a ch n cho mình các i tác phân ph i trong n c và s có có yêu c u v n t i thi u i v i các doanh nghi p ho t ng kinh doanh th ng m i. M t kho ng quá t+ nay t i tháng 1 n m 2009 s c áp d ng cho các doanh nghi p và th ng nhân n c ngoài kinh doanh các m%t hàng d c ph!m thi t y u t i 'i s ng con ng 'i c-ng nh các s n ph!m nh$y c m v& o c và tr$t t xã h i. Kinh doanh lúa g o s có th'i gian quá t i tháng 1 n m 2011. Quy&n kinh doanh nhà n c s áp d ng cho các s n ph!m thu c lá ã qua ch bi n, các s n ph!m nh$y c m v& v n hóa nh sách báo, t p chí và các s n ph!m nghe nhìn. Các m%t hàng d u m) và hàng không c x p vào l ai c quy&n t nhiên. V& nông nghi p, Vi t Nam s c phép tr c p ho%c tr giá nông dân theo các bi n pháp c g i là “H p xanh� n m c 3,96 ngàn t* ng (246 tri u ô la). ây là kho n b xung thêm vào s tr c p thông th 'ng dành cho các n c ang phát tri n (tr c p t i thi u) v i m c t i a 10% c a giá tr s n xu t nông nghi p hàng n m. Trong công nghi p, chi u theo Hi p nh v& Tr c p và các Bi n pháp ch ng tr c p, Vi t Nam s không c áp d ng các hình th c khuy n khích u t theo tiêu chí xu t kh!u. Ngoài ra, các quy nh trong khuôn kh TRIMs c-ng yêu c u Vi t Nam lo i b) áp d ng các ch ng trình tín d ng nhà n c và thu nh$p kh!u u ãi theo tiêu chí t* l n i a hóa. Gi ng nh nhi&u n&n kinh t chuy n i khác khi gia nh$p WTO, Vi t Nam s c i x( nh m t qu c gia thành viên ch a có n&n kinh t th tr 'ng. i&u này khi n Vi t Nam ph i ch u b t l i khi có tranh ch p th ng m i. a ra các m c thu ch ng bán phá giá, các i tác th ng m i không c n d a vào giá c và chi phí Vi t Nam mà có th s( d ng m c giá và chi phí c a m t qu c gia khác so sánh. Ph ng pháp này th 'ng d n n các m c thu tr+ng ph t cao h n so v i các m c thu ch ng bán phá giá áp d ng cho nh"ng n&n kinh t th tr 'ng. Hoa K, áp d ng nh"ng tiêu chí c b n sau ánh giá m t n&n kinh t có ph i là kinh t th tr 'ng hay không: m c có th chuy n i cu ng ti&n n i a, m c l ng c quy t nh thông qua th ng l ng t do gi"a ch lao ng và lao ng, cho phép các công ty liên doanh và các công ty n c ngoài ho t ng, nhà n c s h"u ph ng ti n s n xu t và chính ph là ng 'i nh ra giá c . ng th'i, xu t kh!u hàng may m%c c a Vi t Nam vào M/ c-ng s là i t ng c a m t c ch theo dõi và th c thi %c bi t. Theo c ch này, M/ có th tái áp d ng h n ng ch i v i Vi t Nam n u chính ph M/ cho r ng Vi t Nam ã không th c hi n úng các cam k t gia nh$p WTO v& c m tr c p cho ngành d t may. N u chính ph M/ tìm th y b ng ch ng ch ng t) r ng Vi t Nam ã không th c hi n úng các cam k t gia nh$p WTO v& vi c c m m i lo i hình tr c p, thì hai chính ph Vi t Nam và Hoa K, s ph i th c hi n 19 tham v n trong 60 ngày gi i quy t v n &. N u sau 60 ngày tham v n, hai bên v n ch a t c tho thu$n thì phía M/ có th trông ch' m t phán quy t tr ng tài mang tính trung l$p c a WTO. M c a l nh v c d ch v Vi t Nam cam k t m c(a l nh v c d ch v , trong ó, các ngành d ch v c th ng l ng r t k/ là: d ch v phân ph i hàng hóa, vi n thông và tài chính. Các doanh nghi p n c ngoài mu n tham gia cung c p d ch v phân ph i hàng hóa s ph i liên doanh v i các doanh nghi p c a Vi t Nam. Sau khi Vi t Nam gia nh$p WTO, ph n v n góp c a n c ngoài b gi i h n m c t i a là 49%, nh ng t* l này s c d0 b) vào ngày 1 tháng 1 n m 2008. Các công ty có v n u t n c ngoài c phép làm i lý, là nhà bán buôn và kinh doanh bán l. t t c các m%t hàng nh$p kh!u h p pháp và các s n ph!m s n xu t trong n c theo quy nh c a pháp lu$t, ngo i tr+ xi m ng và clanke, l p (bao g m c l p máy bay), s n ph!m gi y, các lo i máy kéo, xe t i, xe con và xe máy, s#t và thép, thi t b nghe nhìn, r u và các s n ph!m có c n, phân bón. T i th'i i m ngày 1 tháng 1 n m 2009, các công ty có v n u t n c ngoài s c phép tham gia làm i lý, kinh doanh bán buôn và bán l. các lo i s n ph!m: máy kéo; xe t i; xe con và xe máy. Sau 3 n m tính t+ th'i i m Vi t Nam gia nh$p WTO, t t c các h n ch này s c d0 b). Vi c thành l$p các i lý cung c p d ch v bán l. s c cho phép trên c s “Xem xét Nhu c u c a n&n kinh t �. Trong d ch v vi n thông, các cam k t d a trên vi c nhà cung ng có h t ng hay không có h t ng. M t nhà cung ng c xem là không có h t ng n u nhà cung c p ó không s h"u n ng l c chuy n t i mà ph i thuê l i n ng l c ó c a m t nhà cung c p khác có n ng l c chuy n t i. i v i các d ch v vi n thông c b n, các nhà cung ng không có h t ng chuy n t i có th tham gia cung c p d ch v này d i hình th c liên doanh v i các doanh nghi p cung ng c a Vi t Nam ã c c p gi y phép ho t ng. Tr c khi gia nh$p WTO, ph n v n góp c a i tác n c ngoài b h n ch m c 51% v n i&u l . Sau 3 n m tính t+ th'i i m gia nh$p WTO, các liên doanh s không b h n ch trong vi c l a ch n i tác, ph n v n góp t i a c a i tác n c ngoài s t ng lên 65%. Các nhà cung ng có n ng l c c phép thành l$p công ty liên doanh nh ng ph n v n góp c a n c ngoài s không v t quá 49%, t* l v n góp 51% s em l i quy&n qu n lý công ty thu c v& i tác trong n c. i v i các d ch v kinh doanh giá tr gia t ng trong l nh v c vi n thông, ch2ng h n nh d ch v th i n t(, voice mail, truy&n d" li u i n t(, thì ph n v n góp c a i tác n c ngoài không c v t quá 50%. B#t u t+ tháng T n m 2007, các t ch c tín d ng n c ngoài s c phép m chi nhánh ngân hàng 100% v n n c ngoài t i Vi t Nam. thành l$p ngân hàng 100% v n n c ngoài ho%c các ngân hàng liên doanh, ngân hàng m1 n c ngoài c n có t ng tài s n l n h n 10 t* ôla M/ t i th'i i m tr c khi thành l$p chi nhánh Vi t Nam. thành l$p chi nhánh c a m t ngân hàng th ng m i n c ngoài t i Vi t Nam, ngân hàng m1 ph i có t ng tài s n l n h n 20 t* ôla M/. Vi t Nam coi nh"ng yêu c u này là m t s m b o cho ho t ng c a các ngân hàng n c ngoài t i Vi t Nam. V& vi c thành l$p i i n th ng m i, ngân hàng 100% v n n c ngoài s không c i x( gi ng nh m t t 20 ch c hay m t cá nhân n c ngoài t i Vi t Nam, mà s c h ng quy ch i x( qu c gia gi ng nh m t ngân hàng th ng m i Vi t Nam. i v i vi c góp v n d i d ng mua c phi u, t ng v n s h"u do các t ch c và cá nhân n c ngoài n#m gi" trong m t ngân hàng liên doanh không c v t quá 30% t ng v n ng ký c a ngân hàng, ngo i tr+ các tr 'ng h p ngo i l do lu$t c a Vi t Nam quy nh ho%c do các nhà lãnh o có th!m quy&n cho phép. Trong 5 n m k t+ ngày gia nh$p WTO, Vi t Nam có th h n ch quy&n nh$n ti&n g(i b ng ti&n ng c a các th nhân Vi t Nam c a các chi nhánh ngân hàng n c ngoài mà chi nhánh ó không có quan h tín d ng, m c gi i h n c quy nh b ng m t t l nào ó so v i v n góp c a chi nhánh ó. Sau khi gia nh$p WTO, h n ch này là 65% và s c d0 b) vào tháng M t n m 2011. Trong l nh v c b o hi m, ban u các doanh nghi p 100% v n n c ngoài s không c tham gia kinh doanh b o hi m trong m t s l nh v c nh b o hi m trách nhi m dân s c a bên th ba i v i xe mô tô, b o hi m xây d ng và l#p %t, b o hi m cho các d án s n xu t d u và gas, các d án và ho t ng xây d ng có m c nguy hi m cao i v i an ninh công c ng và môi tr 'ng. H n ch này s c d0 b) sau ngày 1 tháng 1 n m 2008. Ngoài ra, các chi nhánh phi nhân th c a các công ty b o hi m n c ngoài %t t i Vi t Nam s c phép ho t ng theo các quy t#c b o hi m sau 5 n m tính t+ khi Vi t Nam gia nh$p WTO. Các nhà cung ng n c ngoài v& các d ch v an ninh c-ng s c phép thành l$p các v n phòng i di n và liên doanh v i phía Vi t Nam, nh ng s v n góp không c v t quá 49%. Sau 5 n m, các công ty cung ng d ch v ch ng khoán 100% v n n c ngoài s c phép thành l$p t i Vi t Nam. Ngoài ra, các chi nhánh c a các công ty n c ngoài c-ng c phép ho t ng kinh doanh trên m t s l nh v c nh cung c p d ch v qu n lý tài s n và các d ch v thanh toán bù tr+. Ngoài ra, còn có các cam k t t do hoá i v i m t vài l nh v c d ch v khác v i s tham gia c a các bên n c ngoài các m c khác nhau. B ng xx th hi n m t s cam k t liên quan n vi c thành l$p i di n th ng m i cung c p các d ch v , ho%c Ph ng th c 3 v& t do hoá trong b i c nh gia nh$p WTO. V i vi c Vi t Nam t+ng b c cho phép s tham gia bình 2ng c a các công ty n c ngoài trong nhi&u l nh v c d ch v , có hai v n & %t ra i v i các i tác th ng m i c a Vi t Nam. V n & th nh t liên quan n th t c gia t ng v n s h"u n c ngoài trong các liên doanh và vi c chuy n i m t công ty liên doanh thành công ty 100% v n n c ngoài. Phía Vi t Nam cho r ng các th t c và i&u ki n phân b l i v n trong liên doanh và chuy n i t+ m t liên doanh thành công ty 100% v n n c ngoài ã c quy nh chi ti t trong Ngh nh 108/2006/ND-CP v& th c hi n Lu$t u t 2005. Ngoài ra, c n c vào các tho thu$n v i phía Vi t Nam trong các liên doanh và trên c s xem xét các ràng bu c mà Vi t nam a ra trong nh"ng cam k t c th , phía n c ngoài có th mua t ph n v n góp c a phía Vi t Nam. S chuy n i này không gây ra b t k, m t s gián o n nào trong ho t ng bình th 'ng c a công ty. Các liên doanh tìm cách chuy n i thành công ty 100% v n n c ngoài có th s ph i xin phép nh$n c gi y phép ho%c gi y ch ng nh$n u t c phép cung c p các d ch v t ng t . Quy t nh này s c Chính ph Vi t Nam th c hi n nhanh chóng, do v$y, các doanh nghi p có th ti p t c ho t ng mà không b gián o n. 21 B ng 5: M t s cam k t v d ch v( i v i %i di n th ng m%i (Ph ng th"c 3) D ch v ki n trúc và Trong 2 n m tính t+ th'i i m gia nh$p, công ty 100 % v n n c ngoài ch c thi t k cung c p các d ch v cho các công ty 100% v n n c ngoài khác Vi t nam. D ch v Qu ng cáo và Sau khi gia nh$p WTO, cho phép thành l$p các công ty liên doanh trong ó ph n nghiên c u th tr 'ng v n góp c a n c ngoài không v t quá 51%. n tháng 1 n m 2009, s không còn h n ch t* l góp v n c a i tác n c ngoài trong các liên doanh. D ch v b u chính Ph n v n góp c a n c ngoài trong các liên doanh có th s b h n ch m c 51% trong 5 n m n m u. Sau kho ng th'i gian này cho phép thành l$p công ty 100% v n n c ngoài. D ch v xây d ng và Trong 2 n m u gia nh$p WTO, các công ty 100% v n n c ngoài ch cung c p các công vi c thi t k các d ch v này cho các công ty 100% v n n c ngoài khác và các d án do n c có liên quan ngoài tài tr t i Vi t nam. S n xu t và phân ph i Ch th c hi n thông qua H p ng h p tác kinh doanh ho%c liên doanh v i các phim nh i tác c u* quy&n c a Vi t nam. Ph n v n góp c a n c ngoài s không v t quá 51% s v n pháp nh trong liên doanh. D ch v giáo d c Trong giai o n gia nh$p WTO, ch có th cung c p d ch v này d i hình th c liên doanh, trong ó cho phép n c ngoài có quy&n s h"u ph n l n s v n trong liên doanh. T+ 1 tháng 1 n m 2009, các n v 100% v n n c ngoài c phép ho t ng. Trong vòng 3 n m k t+ th'i i m gia nh$p WTO: không cam k t. Giáo viên n c ngoài trong các tr 'ng h c có v n u t n c ngoài c n có ít nh t 5 n m kinh nghi m gi ng d y, và các b ng c p c a h ph i c các chuyên gia có n ng l c ánh giá xác nh$n. Yt Các nhà cung c p n c ngoài c phép thành l$p b nh vi n 100% v n n c ngoài, liên doanh v i phía Vi t Nam ho%c thông qua H p ng h p tác kinh doanh. S v n u t t i thi u là 20 tri u USD i v i vi c xây d ng m t b nh vi n, 2 tri u USD i v i thành l$p m t c s i&u tr ngo i trú và 200.000 USD i v i m t c s khám ch"a b nh chuyên khoa. Các d ch v v& môi Các d ch v c cung c p d i s cho phép c a chính ph có th ch u nh h ng tr 'ng (ví d : h th ng c a c quy&n nhà n c ho%c các %c quy&n dành cho các ch doanh nghi p t thoát n c, rác th i) nhân. Trong giai o n gia nh$p WTO, t* l v n góp c a n c ngoài trong các liên doanh không v t quá 51%. T* l này c áp d ng trong vòng 4 n m, sau ó phía n c ngoài s không b h n ch m c v n góp. Công ty có v n u t n c ngoài b h n ch trong ho t ng thu gom ph th i tr c ti p t+ các h gia ình và ch c phép ho t ng các i m thu gom ph th i nh t nh. D ch v du l ch i v i khách s n và nhà hàng, không có b t k, h n ch nào, ngo i tr+ trong vòng 8 n m k t+ khi Vi t nam gia nh$p WTO, các d ch v cung c p v& l nh v c này ph i i kèm v i vi c u t xây d ng khách s n m i, nâng c p, c i t o ho%c mua l i. i v i các i lý du l ch liên doanh v i Vi t Nam, i tác n c ngoài không b h n ch m c v n góp. H ng d n viên du l ch trong các công ty có v n n c ngoài là công dân Vi t Nam. D ch v v$n chuy n Các d ch v v$n chuy n hành khách và v$n chuy n hàng hoá thông qua hình th c 'ng b H p ng h p tác kinh doanh ho%c liên doanh, v n u t n c ngoài không v t quá 49%. Sau 3 n m k t+ khi Vi t Nam gia nh$p WTO, tu, thu c vào nhu c u c a th tr 'ng, v n u t n c ngoài trong các liên doanh s b h n ch m c không v t quá 51% cung c p các d ch v v$n chuy n hàng hoá. Lái xe trong các công ty 100% v n n c ngoài là công dân Vi t Nam Giao thông 'ng thu* Trong giai o n gia nh$p WTO, ph n v n góp c a n c ngoài trong các liên n i a doanh không v t quá 49% 22 B ng 5: M t s cam k t v d ch v( i v i %i di n th ng m%i (ti p theo) Các d ch v ph tr i D ch v x p d0 hàng hoá: Trong giai o n gia nh$p WTO, ph n v n góp c a n c v i ngành hàng h i ngoài trong các liên doanh không v t quá 50%. D ch v h i quan và c p gi y phép: Trong giai o n gia nh$p WTO, ph n v n góp c a n c ngoài trong các liên doanh không quá 51%. Sau 5 n m, không h n ch m c góp v n c a n c ngoài. D ch v kho bãi: Trong giai o n gia nh$p WTO, ph n v n góp c a n c ngoài không quá 51%. H n ch này s c d0 b) sau 7 n m tính t+ th'i i m Vi t Nam gia nh$p WTO. D ch v v$n chuy n D ch v bán hàng và marketing: Các hãng hàng không c phép cung c p các hàng không d ch v t i Vi t Nam thông qua các v n phòng bán vé ho%c i lý t i Vi t Nam D ch v %t vé tr c thông qua h th ng máy tính: Các nhà cung c p d ch v n c ngoài ph i s( d ng m ng l i vi n thông công c ng d i s qu n lý c a các nhà qu n lý d ch v vi n thông Vi t nam D ch v b o d 0ng và s(a ch"a máy bay: Trong giai o n gia nh$p WTO, ph n v n góp c a n c ngoài không v t quá 51%. Sau n m n m cho phép công ty 100% v n n c ngoài ho t ng cung c p d ch v này. Ngu n: MOT V n & quan tâm th hai là các i&u kho n hi n hành c a Lu$t doanh nghi p n m 2005 có th nh h ng n quy&n quy t nh c a c ông n#m gi" a s c phi u trong các ho t ng c a doanh nghi p. Theo các i&u kho n này, mu n a ra các quy t nh quan tr ng i v i doanh nghi p c n ph i có 65% s phi u trong tr 'ng h p công ty trách nhi m h"u h n, ho%c 75% trong tr 'ng h p là công ty c ph n. Quy nh này s gây nhi&u b t l i cho m t cá nhân c ông có n 51% c ph n. Ghi nh$n nh"ng v n & này, phía Vi t Nam ng ý cho phép các nhà u t trong m t liên doanh có quy&n quy nh các l ai hình quy t nh thông qua H i ng Qu n tr ho%c H i ngh C ông. 23