‫شپږ مياشتنۍ خپرونه‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪۴۵‬مه‬ ‫ګڼه‬ ‫لړم‬ ‫‪۱۳۹۳‬‬ ‫“‬ ‫دا یوه ډیره ښه پروژه ده‪،‬‬ ‫ ‬ ‫”‬ ‫اوس دلته ډیره خوښه یم‪ .‬موږ یو‬ ‫ښه ژوند لرو‪.‬‬ ‫‪ ۳۶‬مخ‬ ‫د افغانستان د‬ ‫د نړيوالې مايل‬ ‫روان فعاليتونه‬ ‫په افغانستان کې د‬ ‫بيارغونې صندوق‬ ‫ادارې د مشوريت‬ ‫‪ ۶‬مخ‬ ‫نړیوال بانک ګروپ‬ ‫‪ ۲۶‬مخ‬ ‫خدمتونو پروژه‬ ‫مرستې‬ ‫‪ ۲۴‬مخ‬ ‫‪۴‬مخ‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ ‪/3‬‬ ‫‪ 2/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫د افغانستان د بیا رغونې‬ ‫صندوق دپایلو او السته‬ ‫خربونه‬ ‫راوړنو رپورټ د خربواترو‬ ‫روان فعاليتونه‬ ‫ليکلړ‬ ‫د مايل باور او ثبات د راګرځیدو له پاره اړین او باوري اصالحات‬ ‫الرې چارې برابروي‬ ‫‪ ۶-۲۵‬مخونه‬ ‫په افغانستان کې د‬ ‫‪ ۱۳‬پايلې‬ ‫خپله تر یوې اندازې د وضعیت او حالت بیانونکی دی ‪ ،‬د‬ ‫د افغانستان د اقتصاد په هکله د نړیوال بانک نوی‬ ‫د پایلو او السته راوړنو رپورټ‬ ‫‪ ۶‬مخ‬ ‫نړيوال بانک گروپ‬ ‫مالیو په راټولولو او د ګمرکونو ورځ تر ورځې کمزوري د‬ ‫شبږمیاشتنی رپورټ ‪،‬په ‪ ۲۰۰۳‬میالدي کال کې د افغانستان‬ ‫په افغانستان کې انکشايف سرتاتیژی‬ ‫ • ‬ ‫د افغانستان په شامل کې کلیوايل کلینیک‬ ‫ښوونه او روزنه‬ ‫مرستې‬ ‫ستونزو سرته برخه جوړوي ‪ .‬په اړینو اقداماتو برسیره ‪،‬‬ ‫داقتصاد په وده کې ‪ ۳،۷‬سلنه ټیټیدونکی کرښه په ډاګه‬ ‫په پراخه توګه لکه څنګه چی د‬ ‫‪ -۹‬مخ‬ ‫‪ ۴-۵‬مخونه‬ ‫په ‪ ۲۰۱۴‬کال د مايل تشې ‪ ۵۰۰‬امریکایی ډالره وړاندوینه‬ ‫کوي دا په داسې حال کې ده‪ ،‬چې نړیوال بانک وړاند‬ ‫افغانستان په ميل سرتاتیژی کې‬ ‫مايل سکتور‬ ‫‪ ۴‬مخ‬ ‫او اټکل کیږي‪ .‬که څه هم کیدای شی چې ددې پیسو یوه‬ ‫وینه کوي په ‪ ۲۰۱۴‬میالدی کال کی نوره ‪ ۱،۵‬سلنه په ‪۹،۴‬‬ ‫د هغه یادونه شوي ده‪ ،‬په ميل‬ ‫د نړيوال بانک پروژې او پروګرامونه‬ ‫‪ ۱۰‬مخ‬ ‫برخه کیدای يش د مايل بیالنس له الرې لیرې کړل شی‪ ،‬خودا‬ ‫سلنه باندی ورزیاتیږي‪ ،‬چې دا د ‪ ۲۰۱۲ – ۲۰۰۲‬کال پورې‬ ‫پروګرامونو په لومړیتوبونو کې تر‬ ‫روغتيا‬ ‫نړيواله مايل اداره‬ ‫اټکل کیږی چی لږ تر لږه ‪ ۳۰۰‬میلیون امریکایي ډالرو ته به‬ ‫ټیټیدل په ډاګه کوي‪.‬په ‪ ۲۰۱۴‬کال په ټولټاکنو کې ستونزی‬ ‫رسه کیږي‪.‬‬ ‫د څواړخیزه پانګونو د تضمین اداره‬ ‫دمتقابل حساب ورکولو چوکاټ‬ ‫ • ‬ ‫‪ ۱۱‬مخ‬ ‫په ‪ ۲۰۱۴‬کال له پاره اړتیا وي‪ ،‬تر څو د معاشاتو ‪ ،‬تقاعدي‬ ‫‪ ،‬سیايس اندیښنې او په سیايس لیږد کې ابهام په ‪۲۰۱۳‬‬ ‫زیربنا‬ ‫د افغانستان د بيارغونې صندوق‬ ‫حقوقو د ملکي کارکونکواو د عملیاتی او ودې لګښتونه‬ ‫کال باندې ور زیات شوي دی‪ .‬د پانګونکو او مرصوفوونکو‬ ‫‪،‬لکه څنګه چی د توکیو په‬ ‫‪ ۱۷‬پايلې‬ ‫‪ ۵‬مخ‬ ‫پوره کړي‪ .‬په دې برسیره اړینه ده چې د عوایدو د ښه وايل‬ ‫باور لږ شوی دی او د کرنې پرته په نورو سکټورونو کی‬ ‫کنفرانس چی د دولت او نړیوالې‬ ‫د اوبو کانال‬ ‫‪ ۲۰‬مخ‬ ‫کليوايل پراختيا‬ ‫د لنډمهالې سرتاتيژۍ سند‪۲۰۱۲-۲۰۱۴ ،‬‬ ‫له پاره جدي اصالحات او سمونونه عملی کړل يش ‪ .‬اوسنیو‬ ‫په پانګونو کی د ډیر کموالی سبب شوی دی‪ .‬د کرنې‬ ‫ټولنې ژمنې له افغانستان رسه‬ ‫د جاپان د ټولنيزې پراختيا صندوق‬ ‫ستونزو د اوارولو له پاره په درې برخو کې اصالحات اړین‬ ‫محصوالت په ‪ ۲۰۱۳‬او ‪ ۲۰۱۴‬کلونو کې ډير شوي‪ ،‬خو د‬ ‫د همکاری په ډګر کې د لیږد او‬ ‫‪ ۲۲‬مخ‬ ‫دي‪ )۱( :‬مايل ثبات راوستل (‪ )۲‬په خصويص سکټور کې د‬ ‫‪ ۲۰۱۲‬کال په اندازه نه دي‪.‬‬ ‫بدلون په پړاو کې ځانګړي شوي‬ ‫د ټولنيز خونديتوب شبکه‬ ‫بارو د فضا را پیدا کول او د کاري فرصتونو رامینځته کول‬ ‫ د عوایدو کموالی د مايل تشې په رامنځته کیدو ‪ ،‬د پويل‬ ‫دي‪.‬‬ ‫‪ ۲۳‬مخ‬ ‫(‪ )۳‬د ټولنیزي همغږۍ او د خدمتونو وړاندې کول‪ .‬په ټولو‬ ‫ذخیرو او ذیرموپه تشیدو‪ ،‬او د پورونو د زیاتوايل سبب‬ ‫د ميل احتاملی خطرونو او زیان‬ ‫ • ‬ ‫ښاري پراختيا‬ ‫کې مهمه د اداري فساد په وړاندې د مبارزې کولو ژمنه‬ ‫کیږي‪ .‬افغانستان په ‪ ۲۰۱۴‬مايل کال کی له سخت مايل‬ ‫منلو ارزونه ‪،‬چی د لوږې ‪ ،‬کار‬ ‫او په ټول هیواد کې د ښې حکومتوالۍ ټینګښت ځانګړي‬ ‫بحران او کړکیچ رسه مخامخ دی ‪ .‬کورين عواید د ټیټییدو په‬ ‫او برشي انکشاف په هکله کلیدی‬ ‫حال کې دي‪ .‬په داسې حال کې چې مسوولینو ‪ ۱۰۵‬میلیارده‬ ‫شاخصونه د هیواد په سطحه‬ ‫اهمیت لري‪.‬‬ ‫تعقیبوي‪.‬‬ ‫ددې رپورټ منت په الندې انرتنیټي پته کې تر السه کولی شئ‪:‬‬ ‫افغانۍ ( ‪ ۱،۸۲‬امریکایی ډالر) چې ‪ ۸،۷‬سلنه ناخالص‬ ‫د نړیوال بانک السته راوړنو او د‬ ‫ • ‬ ‫د نړيوالې مايل ادارې د‬ ‫‪http://documents.worldbank.org/‬‬ ‫داخيل تولید څخه د ‪ ۲۰۱۴‬کال له پاره وړاند وینه کړیده‪.‬‬ ‫مشوريت خدمتونو پروژه‬ ‫رییس د خدمتونو د واحد رپورټ‪.‬‬ ‫‪curated/en/2014/10/20310386/‬‬ ‫دا په ‪ ۲۰۱۳‬کال کې د ناخالص کورين تولید په عوایدو کې‬ ‫‪ ۲۴-۲۵‬مخونه‬ ‫د نړیوال بانک د پروګرامونو او‬ ‫ • ‬ ‫‪afghanistan-economic-update‬‬ ‫‪ ۹،۷‬سلنه کموالی دی‪ ،‬چې دا اندازه د ‪ ۲۰۱۱‬کال سقف په‬ ‫معلوماتو ته د الرسسی پالیسی‪.‬‬ ‫نسبت ‪۱۱،۶‬کم دی‪ .‬که څه هم اقتصادي ودې کموالی په‬ ‫د افغانستان د بیا رغونې صندوق رپورټ په کلیدي سکټورونو کې د قوي پایلو ښودونکي دی‬ ‫‪ ۳۱‬پايلې‬ ‫کیفیت په هکله د لیدنې وړ د پایلو څرګندوی دي‪ .‬دا‬ ‫پروژو د متویل کوونکي په توګه په افغانستان کې له‬ ‫د ‪ ۲۰۱۴‬کال د اکتوبر ‪ ، ۱۳‬د افغانستان د بیا رغونې‬ ‫د بزګرانوله پاره ساحوي ښوونځي‬ ‫د افغانستان د بيارغونې صندوق‬ ‫رپورټ په ډاګه کوي‪ ،‬چې د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫پرمختګونو څخه په اغیزمنه توګه مالتړ کوي‪.‬‬ ‫صندوق شپږ میاشتینی رپورټ خپور شو‪ ،‬چی په کې په‬ ‫‪ ۲۶-۳۸‬مخونه‬ ‫د پروګرامونو او سرتاتیژیو له مخې دولت د لومړیتوبونو‬ ‫ د افغانستان د بیا رغونې صندوق رپورټ د دولت ‪،‬د‬ ‫مجموعي ډول رسه په افغانستان کې د وجهی صندوق د‬ ‫‪ ۲۶-۲۷‬مخونه‬ ‫رسه په سمون مطابقت کې واقع دی ‪.‬‬ ‫وجهی صندوق د متویل کوونکو ترمینځ او نړیوال بانک د‬ ‫هغو فعالیتونو او د تر السه شوو پایلو په هکله د پروژو‬ ‫د افغانستان د بيارغونې صندوق څه شی دی؟‬ ‫ د افغانستان د بیا رغونې صندوق رپورټ په الندې ‬ ‫افغانستان صندوق د اداره کونکی په توګه ‪ ،‬د فعالیتونو ‪،‬د‬ ‫او پروګرامونه له الرې دافغانستان دولت ترالسه کړي‬ ‫د افغانستان د بيارغونې صندوق څه ډول‬ ‫ انرتنیتي( ویب سایټ) کې تر السه کیدای يش‪:‬‬ ‫پروژو د پایلو ‪ ،‬پروژو ته د ننګونو او سیمو په هکله‪ ،‬چی د‬ ‫دي‪ ،‬مفصل معلومات ورکوي ‪.‬دغه کالنۍ یوڅلور اړخیز‬ ‫فعاليت کوي؟‬ ‫ ‪ /http://www.artf.af/images‬‬ ‫ډيرې پاملرنې وړ دي‪ ،‬د بحث زمینه برابروي‪ .‬د افغانستان‬ ‫جوړښت لري او ددې کار درڼې ارزونې څرګندوي دی‪،‬‬ ‫‪ ۲۸‬مخ‬ ‫ ‪uploads/artf-scorecard2014-fina‬‬ ‫ ‬ ‫د بیارغونې صندوق د ‪ ۲۰۱۴‬کال رپورټ د ښوونې او‬ ‫چې څه ډول د افغانستان د بیارغونې د وجهی صندوق‬ ‫روانې پروژې‬ ‫ ‪lrevise.pdf‬‬ ‫روزنې ‪ ،‬روغتیا‪ ،‬کلیو پراختیا‪ ،‬کرنې او په کلیدي پالیسیو کې‬ ‫د افغانستان د انکشايف پرمختګونو څخه په اغیزمنه توګه‬ ‫د اصالحاتو او د پروژو په ځواکمنۍ تر رسه کولو او د هغود‬ ‫مالتړ کوي ‪ .‬د افغانستان د بیا رغونی صندوق د یو شمیر‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ ‪/5‬‬ ‫‪ 4/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫دافغانستان لپاره د‬ ‫د نړیوال بانک ګروپ مرستې‬ ‫نړیوال بانک د لنډمهالې‬ ‫دنړیوال بانک پروژې او پروګرامونه‬ ‫بیارغونې او سیايس‪ ،‬اقتصادي او ټولنیز ثبات لپاره اوږد‬ ‫مهاله پروګرامونو د مالتړ په منظور یوه ځانګړې کړکۍ‬ ‫ د افغانستان د بیارغونې صندوق د ميل لومړیتوب‬ ‫لرونکو پروګرامونو‪ ،‬د دولت د عملیايت لګښتونو او د‬ ‫سرتاتیژۍ سند (‪۲۰۱۲‬‬ ‫د څواړخیزه پانګونو د تضمین اداره‬ ‫رسه‪ ،‬چې پرې د دولت مالکيت او د مرستو همغږي کول‬ ‫الزم دي‪ ،‬فعالیت کړی دی‪.‬‬ ‫تاسیس کړه‪.‬‬ ‫ د ‪ ۲۰۱۴‬کال تر سپتمرب پورې د جاپان د ټولنیزې پراختيا‬ ‫افغانستان د ميل پراختيايي تګالر اهدافو ته د رسېدو لپاره‬ ‫د پالیيس د اجنډا مالتړ کوي‪ .‬له ‪ ۳،۱‬میلیارده امریکایی‬ ‫– ‪٢٠١٤)۲۰۱۴‬‬ ‫په افغانستان کې د څو اړخیزه پانګونو د تضمین اداره (‬ ‫د نړیوال بانک د نړیوالې پراختیا ادارې له ‪ ۲۰۰۲‬زېږدیز د بشپړوشویو پروژو په اړه د زیاتو معلوماتو ترالسه ‬ ‫کال راپدېخوا د پراختیایي او بیړنۍ بیارغونې د پروژو او د کولو لپاره د پروژو او پروګرامونو الندې پاڼې ته ‬ ‫د نړیوال بانک موخه د افغانستان له‬ ‫میګا) په ټولیزه توګه په افغانستان کې د کرنې د سوداګرۍ‬ ‫صندوق ټوله مرسته ‪ ۸۱.۳‬میلیونه ډالرو ته رسېږي‪.‬‬ ‫ډالرو څخه زیات د افغانستان دولت ته سپارل شوي دي‪،‬‬ ‫او مخابراتو په ډګرونو کې د پروژو له مالتړ د پاره ‪۱۵۵‬‬ ‫ميل بودیجې د مالتړ د پنځو پروګرامونو د متویل په موخه مراجعه وکړئ‪:‬‬ ‫تراوسه پورې د دې صندوق له خوا یو شمیر متویل شوې‬ ‫چی اوسني لګښتونه‪ ،‬لکه د ملکي کارکوونکو معاشونه‬ ‫دولت رسه دهغو مهمو پروګرامونو‬ ‫ ‪www.worldbank.org.af‬‬ ‫د څه باندې ‪ ۳،۰۷‬میلیارده ډالرو مرستې ژمنه کړې ده‪ .‬په‬ ‫میلیونه امریکایي ډالر ژمنه کړې ده‪ .‬په دې وروستیو‬ ‫دې مرستو کې ‪ ۲،۶۳‬میلیارده ډالر وړيا مرسته او ‪۴۳۶.۴‬‬ ‫پروژې بشپړې شوي دي‪.‬‬ ‫ورکړي او هم ‪۲،۳۲‬میلیارده امریکایي ډالر په افغانستان‬ ‫په تطبیق کې مرسته او مالتړدی‪ ،‬چې‬ ‫کې ‪ ،‬د څو اړخیزه پانګونې د تضمین اداره ( داغیزمنو او‬ ‫میلیونه ډالره بې سوده پور شامل دي‪ .‬نوموړی بانک‬ ‫ د نورو معلوماتو لپاره الندې وېبسايټ ته مراجعه وکړئ‪:‬‬ ‫کې په فعاله پروژو پانګونې له پاره ورکړل شوي دي‪ .‬د‬ ‫میالدي ‪ ۲۰۱۴‬کال د سپتمرب پورې ‪ ۲۰ ،‬پروژې د افغانستان‬ ‫ملی لومړیتوب لري‪ .‬د اپروګرامونه‬ ‫ماتیدونکو اقتصادونو د پروګرامونو له پاره ) جوړه کړي ده‪،‬‬ ‫اوسمهال په افغانستان کې ‪ ۱۵‬فعالې پروژې لري‪ ،‬چې نړیواله مايل اداره‬ ‫باید په داسې ډول تطبیق اوپيل‬ ‫چی په افغانستان کې له پانګونو څخه له ډاډ په تر السه‬ ‫خالص ارزښت یې یوه میلیاردو ډالرو ته رسېږي‪.‬‬ ‫‪http://go.worldbank.org/U5OQZVF200‬‬ ‫ ‬ ‫د بیارغونې صندوق ( د عادی بودیجې په ګډون) د ‪۵،۳۴‬‬ ‫میلیارد امریکایي ډالرو په ارځښت رسه د تطبیق او پيل‬ ‫يش چې د دولتي ادارو په ظرفیت‬ ‫کولو کې دادارې ظرفیت لوړ کړی‪ .‬د ام‪.‬ټي‪.‬ان مخابراتی‬ ‫ د نړیوال بانک په مرستو کې همدارنګه دافغانستان د نړیواله مايل اداره‪ ،‬چې د نړیوال بانک ګروپ د خصويص‬ ‫لوړولو او مرشوعیت رامنځته کولو‬ ‫رشکت د نړیوالې مايل ادارې څخه مرستې تر السه کوي‪،‬‬ ‫دولت لپاره د اغیزمن مدیریت او له متویلوونکو مايل وجهو سکټور څانګه ده‪ ،‬په افغانستان کې د پانګې اچونې‬ ‫کیدوپه حال کې دي‪.‬‬ ‫همدارنګه ددې ادارې دوې زراعتی پروژې د لبنیاتو او‬ ‫څخه د رڼې استفادې په منظور د مشورو وړاندې کول په برخه کې خپل مالتړ ته د پخواپه شان دوام ورکوي‪.‬‬ ‫کې اغيزمن واقع شی‪ .‬د افغان‬ ‫وړیو په برخه کې دي‪.‬‬ ‫هم شامل دي‪ .‬همدارنګه نړیوال بانک په اقتصادي‪ ،‬عامه د مګړۍ نړیوالې مايل ادارې په افغانستان کې په ټولیز‬ ‫ د الزياتو معلوماتو لپاره ‪ ۲۶‬مخ وګورئ‪.‬‬ ‫دولت له مهمو اوسرتو لومړیتوبونو‬ ‫ادارې‪ ،‬د هیواد د ټولو خلکو دحقونو دبرابري‪ ،‬دغربت او ډول ‪ ۱۳۵‬میلیونه ډالره‪ ،‬چې د مخابراتو او میلمه پالنې‬ ‫څخه یو هم د داخيل رسچېنو وده‬ ‫فقر دکمولو‪ ،‬دمخدره توکو څخه درامینځته شوي اقتصاد‪،‬او سکټورونه پکې شامل دي‪ ،‬پانګويل‪ .‬دغه اداره د تولیدي‪،‬‬ ‫د جاپان د ټولنیزې پراختیا صندوق‬ ‫او بوختیاوو رامینځته کول دي‪،‬‬ ‫د افغانستان د بیارغونی صندوق‬ ‫عامه مايل ادارې په برخو کې د افغان دولت مرسته او مالتړ مايل بازارونو او زېربناوو په برخه کې د پانګه اچونې د‬ ‫چې د متویلوونکو د پوځي مرستو‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق د افغان دولت او نړیوالې‬ ‫ودې په حالت کې ده‪ ،‬چې په دې برخه کې د دې ادارې‬ ‫کوي‪.‬‬ ‫د جاپان د ټولنیزې پراختیا صندوق‪ ،‬چې په ‪ ۲۰۰۰‬میالدي‬ ‫ځای ونييس‪ ،‬په داسې ډول چې په‬ ‫ټولنې ترمنځ یوه ګډه همکاري ده چې د بیارغونې د‬ ‫ نړیوال بانک د افغانستان د دولت بودجې د مالتړ له لوړرتبه پالوی په هرو درې میاشتو کې یو ځل افغانستان‬ ‫کال د جاپان دولت له خوا تاسیس شو‪ ،‬د هغو فعالتونو‬ ‫ميل لومړیتوبونو او د ودې لپاره‬ ‫پروګرامونو اغېزمني لوړوي‪ .‬د ‪ ۲۰۱۴‬کال د سپتمرب تر‬ ‫الرې دبنسټیزو اصالحاتو په تطبیق کې‪ ،‬په ځانګړې توګه ته راځي‪ .‬د نړیوالې مايل ادارې مشوريت خدمتونه اوسمهال‬ ‫د مرستې او مالتړ یوازینۍ وسیله ده چې مستقیامً يې د‬ ‫په عامه مايل او اداري چارو کې په فعاله توګه مرسته کړې په افغانستان کې اته فعالې پروژې لري‪.‬‬ ‫غریبو او زیامننو وګړو اړتیاوو ته ځواب ويالی‪ ،‬دهغوی‬ ‫پانګې اچونې باندې ټینګار ويش‪ .‬د‬ ‫‪ ۳۱‬پورې ‪ ۳۳‬متویلوونکو له ‪ ۷،۳‬میلیارد امریکایی ډالرو‬ ‫لنډمهالې سرتاتیژۍ سند هغه موده‬ ‫څخه زیاته مرسته کړي ده‪ ،‬چی د افغانستان د بیا رغونې‬ ‫ده‪ .‬د کادرونو دظرفیتونو د ودې ‪ ،‬د دولت مرشوعیت‪ ،‬او‬ ‫ظرفیتونه او وړتیاوې یې لوړې کړي او په پراختیايي چارو‬ ‫صندوق په عملیايت او انکشايف پروګرامونو کې د لګښت‬ ‫د ال زياتو معلوماتو لپاره ‪ ۲۴‬مخ ته وګورئ‪.‬‬ ‫له افغان دولت رسه د متویلوونکو هیوادو د جلب و جذب‬ ‫او بهیر کې يې ګډون پیاوړی کوی‪ .‬دغه صندوق د نړیوال‬ ‫چې ترخپل پوښښ الندې راولې په‬ ‫د مالتړ له الرې دا یقیني کوي چې پانګه اچونه له ميل‬ ‫په برخه کې د افغانستان د بودجې په سرت متویلوونکي‬ ‫بانک له خوا اداره کېږي‪.‬‬ ‫دریو اړوندو موضوعاتو مترکز لری‪:‬‬ ‫بدل شوی دی‪.‬‬ ‫لومړیتوبونو رسه همغږې ده‪ .‬نړیوال بانک تراوسه پورې له‬ ‫ د جاپان دولت او نړیوال بانک دې ته ژمن دي چې د‬ ‫ د ادارو مشروعیت تقويه کول او‬‫ •‬ ‫نورو متویلوونکو رسه په ګډه له یو شمیر هغو سکټوررونو‬ ‫جاپان د ټولنیزې پراختیا صندوق په داخل کې د هیواد د‬ ‫د ظرفیتونو لوړول‪.‬‬ ‫ •‬ ‫ د برابرو او منصفانه خدمتونو‬ ‫وړاندې کول‪.‬‬ ‫ •‬ ‫ هر اړخیزه وده او د دندو‬ ‫رامنځته کول‪.‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ ‪/7‬‬ ‫‪ 6/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫روان فعالیتونه‬ ‫چاپیریال په لوړولو کې مرستندوي واقع کیږی ‪ ،‬ګټه ترې‬ ‫واخیستل يش‪ .‬تر اوسه ټول ‪۱۶۵۸۷‬ښوونځي د د کیفیت‬ ‫‪ /‬پوهنه او زده کړه‬ ‫د لوړولو له وړیا مرستو څخه د دي پروګرام د لومړی او‬ ‫دوهمو پړاوونو (مرحلو) څخه برخمن شوی دی ( د دې‬ ‫د پوهنې د کېفیت لوړولو پروګرام‬ ‫ښوونځیو له مجموعې څخه‪ ۴۰۴۵ ،‬ښوونځی د پروژې‬ ‫دویم پړاو‬ ‫د لومړي پړاو څخه په ‪ ۱۴،۳‬میلیون امریکایی ډالرو رسه‬ ‫دنړیوال بانک ‪ ۶۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫مرسته تر السه کړي ده او ‪ ۱۱۵۴۲‬ښوونځي د پروژې په‬ ‫دافغانستان د بیارغونې صندوق ‪ ۴۰۸‬میلیونه ډالره وړیا‬ ‫دوهم پړاو کې ‪ ۲۲،۹‬میلیون امریکایی ډالره مرستې تر‬ ‫مرسته‬ ‫السه کړي دي‪).‬‬ ‫د دې پروګرام موخه او هدف باکېفیته او متوازنې لومړنۍ‬ ‫ښوونې او روزنې ته الرسسی دی‪ ،‬په ځانګړې توګه د نجونو د افغانستان لپاره د مهارتونو د ودې پروژه‬ ‫ښوونځیو لپاره د ثابتو مرستو برابرولو ‪ ،‬ښوونکو ته د روزنې د نړیوال بانک ‪۲۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫امکاناتورامنځته کولو‪ ،‬د اړوندو ادارو د ظرفیتونو پیاوړي د افغانستان د بیارغونې صندوق‪۱۸‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫کولو‪ ،‬د سیمې د خلکو او خصويص معارف تقويه کولو دغه پروژه د ‪ ۲۰۱۴‬میالدي کال د جون د میاشتې په ‪ ۳۰‬نیټه‬ ‫په برخو کې‪ .‬ددې پروګرام فعالیتونه لومړی په عمومي بشپړه شوې ده‪.‬‬ ‫تعلیامتو‪ ،‬د ښوونکو روزنې او پوهنې په مدیریت باندې‬ ‫مترکز لري‪ .‬د دې پروګرام فعالیتونه په بشپړه توګه د دا پروژه داسې طرحه او ډیزاین شوې وه‪ ،‬چې د استخدام‬ ‫افغانستان د پوهنې له ميل سرتاتیژیک پالن رسه سمون پر رشايطو سنبال یو شمیر مسلکي افغانانو ته په بېالبېلو‬ ‫لري او په پوهنې وزارت کې د ادارې د ودې او پرمختګ پړاوونو کې په متوازنه توګه د زده کړې په ډېرو لږو لګښتونو‬ ‫رسه د کار د مارکېټ د اړتیاوو پربنسټ د باکېفیته حرفوي‬ ‫مالتړ کوي‪.‬‬ ‫ د ‪ ۲۰۱۴‬کال د جون تر میاشتې ‪ ،‬دپوهنې د کیفیت د او مسلکې زده کړې سیستم رامنځته يش‪ .‬په مشخصه توګه‬ ‫لوړولو پروګرام د پروژې په دوهم پړاوکې د ‪ ۸۳۸‬ښوونځيو به نوموړې پروژه دا مرسته وکړي چې د بازار داړتیاوو‬ ‫د ودانیو د جوړولو لګښت ورکړی دی‪ ،‬چی د هغو له پربنسټ د حرفوي زده کړو سیستم وده او پراختیا ومومي‬ ‫جملې ‪ ۲۴۱‬یی د سرتو او اسايس ودانیو د جوړولو په شان او د زده کړې مؤسسې د خپلو پروګرامونو د تنظیم او پالن‬ ‫يوزده کوونکى دمديريت او محاسبې‬ ‫د داوطلبی د بهیر له الرې ‪ ۵۹۷ ،‬ښوونځي د سیمه ایزو جوړولو په برخه کې خپلواکي ترالسه کړي‪ ،‬او هم له کورنیو‬ ‫دميل انستيتوت په کتابتون کې ‪،‬چې‬ ‫قرار دادونو له الرې تر رسه شوي دي‪ .‬په دې برسیره ‪ ۲۸۳،‬او بهرنیو تجربه لرونکو منابعو رسه همکاری وکړای يش‪.‬‬ ‫شوې دي‪ .‬دغه معینیت اوسمهال پدې بوخت دی چې‬ ‫ دریمه برخه‪ :‬په دې برخه کې ځوانانو او همدارنګه‬ ‫دافغانستان دمهارتونو دودې او پرمختيا‬ ‫ښوونځي ( ‪ ۱۷۸‬د ميل داوطلبۍ له الری او ‪ ۱۰۵‬د سیمه دغه پروژه درې برخې لري‪:‬‬ ‫دپروژې په مرسته تاسيس شوې دى‪.‬‬ ‫تعليمي نصاب له دې معيارونو رسه همغږی کړي‪.‬‬ ‫ځینو زیامنن شویو وګړو ته زده کړه ورکول کېږي‪ .‬د دې‬ ‫ایزو قرار دادونو له الرې ) تر جوړیدو الندې دي‪ .‬اوس لومړۍ برخه‪ :‬دغه برخه اساساً د افغانستان د مهارتونو‬ ‫ د دې پروژې د مهارتونو د پياوړتیا د ميل پروګرام برخه‬ ‫پروګرام تطبیق کوونکې سازمان د وړتیاوو او مهارتونو‬ ‫مهال ‪ ۳،۱‬میلیون زده کوونکي په ښوونځیو کې د ددې او وړتیاوو د ميل ادارې او د وړتیاوو د تثبیت د ميل چوکاټ‬ ‫بې وزلو ښځو‪ ،‬ځوانانو‪ ،‬په نشه یي توکو روږدو کسانو‬ ‫لوړولو ميل پروګرامو اداره ده‪ ،‬چې تقریباً ‪ ۷۵۰۰‬تنو بېوزلو‬ ‫پروګرام تر مايل مالتړ الندې پروژو کې په زده کړو بوخت او د زده کړې د بورډونو په رامینځته کېدو ټینګار او مترکز‬ ‫لپاره‪ ،‬چې د پیچکاري له الرې نشه یي توکې کاروي‪ ،‬روزنیز‬ ‫او غریبو کروندګرو او بې روزګاره ځوانانو ته يې د زده کړې‬ ‫دي‪ .‬چی ‪ ۴۰ ( ۱،۳‬سلنه) یې نجونې تشکیلوي ‪ ،‬په ټولیزه لری‪ .‬هغه سندونه چې تراوسه برابرشوي دي د پروګرام د‬ ‫پروګرام ته ادامه ورکوي او اوسمهال د دې زده کړو د ګټه‬ ‫پروګرامونه بشپړ کړي دي‪.‬‬ ‫توګه ‪ ۸،۰۴‬میلیونه زده کوونکی چی ‪ ۴۰‬سلنه یی نجونې ګډونوالو لپاره په بېالبېلو پړاوونو کې وړاندې کېږي‪.‬‬ ‫اخيستونکو شمېر ‪ ۱۰۰۰۰‬کسانو ته رسېږي‪ .‬د غیر رسمي‬ ‫ د ‪ ۲۰۱۴‬زېږدیز کال تر جنورۍ پورې د دې پروژې په‬ ‫دي ‪ ،‬د افغانستان د زده کړو او ښوونې په تعلیمي سیستم دویمه برخه‪ :‬د مدیریت او ادارې ميل انستیتوت‬ ‫روزنیزو کورسونو تثبیت‪ ،‬چې د یوه درېیمګړي بنسټ‬ ‫سرتو پایلو کې الندې موضوعات شامل دي‪ :‬د ولسمرش د‬ ‫پخپلو علمي او تحصیيل پروګرامونو کې معیاري دريس‬ ‫کې ثبت شوي دي‪.‬‬ ‫لخوا تر رسه شوی‪ ،‬په ډاګه کوي چې د روزنیزې دورې تر‬ ‫لومړي مرستیال په مرشۍ د پوهنې او مهارتونو د پالیسۍ‬ ‫مواد تطبیقوي‪ .‬د زده کوونکو لومړنۍ ډله‪ ،‬چې شمیر یې‬ ‫ځواکمنتیا‬ ‫ټولنیزې‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫سیمو‬ ‫‪۱۴۱۲۵‬‬ ‫ تر اوسه ‪ ،‬په‬ ‫بشپړولو وروسته د ښځو او نارينه و معاشونه زیات شوي‬ ‫کميټې د دې فعاليتونو لپاره يوه اسايس طرحه جوړه‬ ‫فعالیتونه تر الس الندي نیول شوي دي‪ ،‬چی د ‪ ۱۴۱۲۵‬د ‪ ۱۵۰۰‬تنو زده کوونکو ته رسېږي‪ ،‬د محاسبې‪ ،‬مدیریت‬ ‫دي‪.‬‬ ‫کړې‪ :‬الف) د حرفوي‪ ،‬مسلکې او ښوونيزو روزنو لپاره د‬ ‫ښوونځيو د شوراګانو درامینځته کیدو سبب شوي دي‪ .‬د او معلومايت ټکنالوژۍ له څانګوڅخه د ‪ ۲۰۱۱‬میالدي په‬ ‫ د ادارې او منجمنټ ميل انستيتيوت ښوونځیو او‬ ‫وړتياوو د ميل چوکاټ مسوده; او ب) د وړتیاوو د تثبیت‬ ‫ښوونځيو د اړتیاو په پام کې نیولو رسه ‪،‬دې شوراګانو د جوالی کې فارغ شول‪ .‬له دوی څخه پر ‪ ۱۰۸۵‬هغو د فنلډ‬ ‫سوداګریزو پروګرامونو ته د اعتبار ورکولو د شورا په یوه‬ ‫د ميل چوکاټ د قانون مسوده‪ .‬رسبېره پر دې د مهارتونو د‬ ‫‪۱۳۴۱۲‬د ښوونځيو د ښه کیدو پالنونه په ټول هیواد کې د جاوسکېال پوهنتون په تایید د فراغت سندونه وویشل‬ ‫ورته غړي بدل شوی دی‪ .‬دغه بنسټ په نړیواله کچه د‬ ‫پیاوړتیا د ميل پروګرام له الرې د حرفوي مهارتونو ‪ ۱۴۰‬ميل‬ ‫مطرح کړي دي‪ .‬د ښوونځيو د ښه کولو د پالنونو په بنسټ شول‪ .‬دا پروژه د پوهنې وزارت تر اغیزې الندې د نورو‬ ‫سوداګرۍ‪ ،‬حسابدارۍ او د سوداګرې اړوندو پروګراونو ته‬ ‫معیارونه رامنځته شوي دي‪ .‬دغه السته راوړنې د پوهنې‬ ‫‪ ،‬د کیفیت د لوړولو مرسته د ښوونځيو په واک کې ورکړل پنځو بنسټونو رسه مرستې برابروي ‪ .‬دا بنسټونه دنده لري‬ ‫د بکلوریا‪ ،‬ماسټري او دوکتورا په کچه اعتبار ورکوي‪.‬‬ ‫وزارت د حرفوي‪ ،‬مسلکې او ښوونيزو روزنو پر معینیت‬ ‫شوه‪ ،‬تر څو د هغو څخه د ښوونځي د سامانونو په رانیولو تر څو اداري شوراګانې د خصويص سکټور په قوي ګډون‬ ‫رسبېره له نورو پراختیایي ملګرو او وزارتونو رسه رشیکې‬ ‫‪ ،‬د البراتوار د سامانونو او نور هغه مواد چی د زده کړو د رسه را منځته کړي‪.‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ ‪/9‬‬ ‫‪ 8/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫پالن رسه سم د هڅوونکو پروګرامو د غځولو له الرې مايل‬ ‫خدماتو ته الرسسی لوړ کړي او له دې خدماتو څخه د بازار‬ ‫د افغانستان د مهارتونو د ودې پروژې‬ ‫د ټیټو پوړيو (په ځانګړې توګه کوچنيو او انفرادي تشبثاتو)‬ ‫دويم پړاو‬ ‫استفاده زياته کړي‪ .‬خو په دې ټکې باید ټینګار ويش چې‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۵۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫د افغانستان د کوچنیو پانګونو د مالتړ ادارې اصيل دنده د‬ ‫بازارموندنې اسانول دي‪ ،‬نه د يوه تخنيکي بنسټ په څېر د‬ ‫د دې پروګرام موخه‪ ،‬د مهارتونو وړاندې کولو سيستم‬ ‫مرستو چمتول کول دي‪.‬‬ ‫د پياوړي کولو پر مټ‪ ،‬د تخنیکي موسسو او حرفوي‬ ‫ دوهمه برخه‪ :‬مايل خدماتو ته د کوچنیو او منځنیو‬ ‫ښوونځیو فارغانو لپاره د کار موندل او د هغوی عايد لوړول‬ ‫تشبثاتو د الرسيس پیاوړتیا‪ :‬هدف دا دی چې په افغانستان‬ ‫دي‪ .‬دغه پروګرام د رسمي‪ ،‬مسلکي او حرفوي ښوونځیو او‬ ‫کې کوچنیو او منځنیو تشبثاتو ته د سوداګریزو بانکونو او‬ ‫سکټوررونو لپاره د مايل وجهو وړاندې کول او په ټولیزه‬ ‫کوچنیو پور ورکوونکو بنسټونو د پور ورکولو کچه لوړه‬ ‫توګه د دې بنسټونو د اداري سیستم د غښتلتیا له الرې د‬ ‫کړای يش چې له دې الرې مايل خدمتونو ته د دې تشبثاتو‬ ‫الزمو هڅو رامنځته کول دي‪ .‬دغه پروګرام څلور برخې لري‪:‬‬ ‫الرسسی ډاډمن يش‪ .‬د پروژې دا برخه د افغانستان د پورونو‬ ‫ لومړۍ برخه‪ :‬دغه برخه په ټولیز ډول الندې برخې‬ ‫د تضمین اژانس مالتړ هم کوي‪ .‬دغه پروژه د سوداګریزو‬ ‫لري‪( :‬الف) د مسلکي او حرفوي زده کړو ښوونځیو د‬ ‫بانکونو تخنيکي مالتړ هم کوي چې کوچنیو او منځنیو‬ ‫دکورنۍ کوچنی کار کسب ‪ ،‬لکه دلباسونو‬ ‫سکټور لپاره د مرشحې او هراړخیزې سرتاتیژۍ تدوین‬ ‫تشبثاتو ته يې د پور ورکولو وړتیا لوړه کړې‪ .‬د پروژې دا‬ ‫دغه رشکت‪ ،‬چې دافغانستان له پاره دکوچنيو‬ ‫پورونو دپانګه اچونې په مرسته او مالتړ‬ ‫او هغه ځانګړی پالن‪ ،‬چې د ميل ښوونیزې سرتاتیژۍ د‬ ‫برخه د پورونو د تضمین ادارې مالتړ هم کوي چې پور‬ ‫رامينځته شوى‪ ،‬نوښت او ابتکار هڅوي‪ ،‬مايل‬ ‫ميل پالن لومړیتوب له پروګرام رسه سمون ولري او د هغه‬ ‫ورکوونکو بنسټونو ته د کوچنیو او منځنیو تشبثاتو‪ ،‬چې د‬ ‫خدمتونو ته دالس رسۍ او استفادې دزياتوايل‬ ‫له پاره دکوچنيو پانګه اچونو څخه برخمن‬ ‫لنډمهاله سرتاتیژۍ سند‪ ،‬چې د دولت له لوري خپور شوی‬ ‫بازار په ښکتني پوړ کې دي‪ ،‬الرسسی پياوړی کړي‪.‬‬ ‫شوى دى‪ .‬دکوچنۍ کار خانې څښنت او مالک‬ ‫او همدارنګه د دې سرتاتیژۍ د پيل کولوکړنالره‪( .‬ب) د‬ ‫دافغانستان د دوديزو لباسونو دګلدوزۍ‬ ‫مهارتونو د زده کړې په موخه د الزمو معیارونو رامنځته‬ ‫دطرحې له يو ماشني رسه ليدل کيږي‪.‬‬ ‫دا پروژه ‪ ۲۰۱۴‬کال د اپریل په‪ ۱۷‬نیټه اغیزناکه اوګټوره اعالن شوه‪.‬‬ ‫کول‪( .‬ج) د کار د بازار معلومايت سیستم تطبیق او تدوین‬ ‫او د نوموړي سکټور لپاره د معلوماتو د یو واحد سیستم‬ ‫رامنځته کول‪( .‬د) د هغو ښوونځیو او موسسو د څارونکو‬ ‫د مايل سکټورر د حالت ښه وايل لپاره‬ ‫او مفتشینو د ظرفیت لوړول چې د مسلکي او حرفوي‬ ‫د چټک ځواب پروژه‬ ‫ښوونو معينيت لخوا پېژندل شوي او (ه) د مسلکي او‬ ‫حرفوي زده کړو د فارغینو د ازموینو تررسه کول اوپه هغو‬ ‫دنړیوال بانک ‪ ۲۵.۷‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫پورې اړوندې چارې‪.‬‬ ‫ دوهمه برخه‪ :‬په دغه برخه کې د هغو ښوونځیو او‬ ‫دغه پروژه له افغانستان بانک رسه د رڼو تادیاتو او اغیزمنو‬ ‫معاملو د رسته رسولو لپاره د یوه عرصی سیستم په تطبیق‬ ‫‪ /‬مايل سکټور‬ ‫ داخل خدمت ښوونکو له پاره یو مسلکي انستیتیوت‬ ‫په نتیجه کې به اړونده اړخونه اضايف تخنیکي بیاوړې‬ ‫شوې ده‪ .‬په پام کې ده چې لږ تر لږه ‪ ۷۵۰‬مسلکي‬ ‫موسسو د پیژنګلوۍ پروګرام شامل دی‪ ،‬چې د اکاډمیک‬ ‫جوړ شوی دی‪ .‬د پروژې د مدیریت یو معلوماتی سیستم‬ ‫کوونکی مرستې د خپلو انستیتوتونو له پاره د انکشايف کاري‬ ‫ښوونکو او د ‪ ۶۰‬تنو په شاوخوا کې تریرن ماسرتانو ته د دې‬ ‫مدیریت د ودې او د ښوونځیو د اداري اصالحاتو او د‬ ‫او د بانګي څارنو د ښه وايل له پاره د یو لړ کاري پروګرامونو‬ ‫پروګرام ترپایه الزمې زده کړې ورکړل يش‪.‬‬ ‫فارغانو لپاره د دندو موندلو په برخو کې یې په سیمییزه‬ ‫رامنځته کولو په چارو کې مرسته او مالتړ کوي‪ .‬په ځانګړې‬ ‫او مايل خدماتو ته د الرسيس پروژه‬ ‫په‬ ‫رامینځته شوی دی‪ .‬د کار په بازار کي د زده کړو‬ ‫کولو‬ ‫معلوماتی سیستم مدیریت دنصبولو او د رامنځته‬ ‫پالنونو د طرح او تطبیق له پاره تر السه کړي ‪.‬‬ ‫ د کار د نړیوال سازمان او د باور ورکولو د یو نړیوال‬ ‫ څلورمه برخه‪ :‬د دې برخې له الرې د مسلکي ټیم لپاره‬ ‫کچه کارونه تر الس الندې نیويل دي‪ .‬د دغو موسسو او‬ ‫توګه دغه پروژه د افغانستان بانک لپاره د مايل تفتیش له‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۵۰‬میلیونه ډالره وړيا مرسته‬ ‫الره کی پرمختګونه په حرفوي او مسلکی برخو کی تر رسه‬ ‫بنسټ په همکارۍ رسه‪ ،‬ددی انستیتیوتونو او ښوونځیو‬ ‫الزمې تخنیکي مرستې او د دریم بنسټ لخوا د فعالیتونو‬ ‫ښوونځیو لپاره د ‪ ۳۰۰۰۰‬ډالرو په ارزښت الزمې مرستې‬ ‫الرې‪ ،‬چې دنړیوالو معیارونو له مخې تررسه کېږي‪ ،‬د لسو‬ ‫فارغانو ته به بری لیکنو وویشل يش‪ .‬تر اوسه ‪ ۱۱۰۸‬تنه‬ ‫ارزونه او څېړنه اوهمدارنګه تبلیغايت کمپاینونه رامنځته‬ ‫تررسه کېږي‪ .‬په بل ګام کې یو شمېر ښوونځي اومؤسيس‬ ‫سوداګریزو بانکونو د مايل حالت د ارزونې رشایط او الر‪‎‬ې‬ ‫شوي دی‪ .‬په عامه چارو کی د یوه سال کار د مقررۍ بهیر ټاکل شوې ده چې مايل خدماتو ته د الرسيس د پروژې‬ ‫(تقریبا ‪۱۵‬بابه په دې پروګرام کې) د هغو د مرشح‬ ‫چارې تقويه کوي‪ .‬د دې مايل تفتیش او پلټنې پایلې د دې‬ ‫له الرې د ډېرو کوچنيو‪ ،‬کوچنيو او منځنیو تشبثاتو لپاره‬ ‫د مسلکي او حرفوي زده کړو له پاره‪ ،‬روان دی‪.‬‬ ‫د مدیریت او ادارې له انستیتیوت څخه فارغ شوي دی‬ ‫کېږي‪ .‬د عامه پوهاوي برخه د خلکو لپاره د لیسو د فارغانو‬ ‫کاري‬ ‫نیام)‬ ‫ د افغانستان د مدیریت د ميل انستیتیوت (‬ ‫او د فنلنډ د پوهنتون او د امریکا د متحده ایاالتو د بال د‬ ‫او د هغو د زده کړې د څرنګوايل په اړه الزم معلومات‬ ‫سوداګریز پالن له الرې شاملې دي چې وکړای يش خپلو‬ ‫المل ګرځي چې دهغو نیمګړتیاوو او کمزورتیاوو د لرې‬ ‫پورونو ته د الرسيس په موخه د دولت وړتیا لوړه يش‪ .‬په‬ ‫کړو‬ ‫زده‬ ‫مسلکي‬ ‫پالنونه ‪ ،‬د ړندو ښوونځي ‪ ،‬د ښوونکو د‬ ‫پوهنتون څخه یی نړیوالی شهادتنامی او بری لیکونه تر‬ ‫رامنځته کوي‪.‬‬ ‫هڅو ته دوام ورکړي اونوې چارې روانې وسايت‪ .‬دغه غوره‬ ‫کولو لپاره‪ ،‬چې د افغانستان بانک د نظارت او څارنې په‬ ‫دې پروژه کې دا درې برخې شاملې دي‪:‬‬ ‫اوږد‬ ‫د‬ ‫کي‬ ‫سکټورر‬ ‫د انستیتیوت کاری پالنونه په دی‬ ‫السه کړي دي‪ .‬په همدی وخت کې د حرفوي او مسلکي‬ ‫ د ‪ ۲۰۱۴‬کال د سپتمرب تر میاشتې ‪ ،‬د ‪ ۱۵‬ښوونځيو او‬ ‫شوې موسسې او ښوونځي د پراختیایي وجهو او پانګو‬ ‫بهیر کې پیژندل کېږي‪ ،‬عميل پالنونه طرحه او پيل کړي‪.‬‬ ‫ لومړۍ برخه‪ :‬مايل خدماتو ته د کوچنیو تشبثاتو د‬ ‫زده کړو د مرکز څخه ‪ ۳۰۰‬تنو فارغانو د مهارتونو د‬ ‫د حرفوي او تخنیکي زده کړو د انستیتیوت پروژه‪ ،‬چی‬ ‫موندلو مستحقې دي‪.‬‬ ‫ همدارنګه د تادیاتو د سیستم نوي کول‪ ،‬البته په نقدي‬ ‫مهاله ژمنې په توګه تایید کړل شوي دی‪ .‬زیاتره ثانوي ګټه الرسيس پیاوړتیا‪ :‬د پروژې د دې برخې موخه دا ده چې‬ ‫ درېیمه برخه‪ :‬دغه برخه په ځانګړي ډول د داخل‬ ‫بڼه د معاملو د تررسه کېدو د کمښت په موخه‪ ،‬چې اوس‬ ‫اخیستونکي‪ ،‬چی مايل مرستې د مسلکی او حرفوي زده کړو د افغانستان د کوچنیو پانګونو د مالتړ ادارې له الرې د‬ ‫پیاوړتیا او لوړوالی د پروګرام الندې د شهادتنامو د صدور‬ ‫په ټول هیواد کې شامله ده‪ ،‬د ‪ ۳۰۰۰۰‬امریکایی ډالرو‬ ‫تر پروګرام الندی د نړیوالو پروګرامونو په تعقیب رسه په‬ ‫د مرستو د تر السه کولو له پاره ټاکل شوې ده‪ ،‬تر څو‬ ‫خدمت تخنیکي ښوونکو لپاره د الزموزده کړو رامنځته‬ ‫په افغانستان کې د راکړې ورکړې سرته وسیله ګڼل کېږي‪،‬‬ ‫له معینیت څخه تر السه کوي ‪ ،‬په کابل کی یې دافغانستان کوچنیو پورونو سکټور ته دوامداره مرستې چمتو يش او‬ ‫کولو له الرې د کادري ځواک د ودې په موخه رامنځته‬ ‫دکارت یا موبایل له الرې د تادیاتو پر الکرتونیکي سیستم د‬ ‫همدارنګه له دې ادارې رسه مرسته ويش چې له سرتاتیژیک‬ ‫امریکایي پوهنتون کی زده کړې پیل کړي دي‪.‬‬ ‫بیالبیلو برخو کې تر السه کړي دي‪.‬‬ ‫د مهارتونو زده کړه زیاته کړي او هغو ته دوام ورکړي‪.‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/11‬‬ ‫‪ 10/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫خوار ځواکۍ د لوړې اندازې او کچې درلودونکی دی‪۴۱ .‬‬ ‫شامل دي‪ .‬د دې پروژې له الرې د والیتونو په کچه ميل‬ ‫هغې بدلون‪ ،‬د دې پروژې له نورو موخو او هدفونو شمېرل‬ ‫سلنه ماشومان ‪،‬چې له پنځوکلونو څخه راښکته عمر لري‬ ‫روغتیایي سیستم غښتلی کېږي چې وررسه به عامې روغتیا‬ ‫کېږي‪ .‬دا پروژه همدارنګه د بانکدارۍ سکټورر مهارتونو‬ ‫د خوار ځواکۍ څخه ځوریږي‪ .‬ډیر ماشومان او میندې د‬ ‫وزارت د دې جوګه يش چې خپل د مرشۍ رول په ښه ډول‬ ‫ته د الرسيس په منظور د افغانستان له مايل او بانکدارۍ‬ ‫ویټامینونو او مرنالونو له کموالی رسه مخامخ دي‪.‬‬ ‫تررسه کړي‪ .‬دغه پروګرام په ټولیز ډول ‪ ۴۰۷‬میلیونه ډالره‬ ‫انستیتيوت رسه د دغه انستیتیوت د فعالیتونو د پياوړي‬ ‫لګښت لري چې له دې جملې څخه ‪ ۳۰‬میلیونه ډالره افغان‬ ‫کولو په برخه کې مرسته او مالتړ کوي‪.‬‬ ‫‪ /‬زیر بناء‬ ‫دولت‪۱۰۰ ،‬میلیونه ډالره نړیوال بانک‪ ۷ ،‬میلیونه ډالره د‬ ‫ په ‪ ۲۰۱۳‬کال د نومرب په میاشت کې ‪ ،‬دا پروژه د (‪۶،۷‬‬ ‫ناروې د روغتیایي پایلو نوښتي صندوق او ‪ ۲۷۰‬میلیونه‬ ‫میلیون امریکایي ډالرو ) رسه طرح شوی ‪ ،‬تایید او منظور‬ ‫دافغانستان دمخابراتو او معلومايت‬ ‫ډالره د افغانستان د بیارغاونې صندوق برابروي‪.‬‬ ‫کړه شوه‪ .‬ددی پیاوړې کوونکی بودجې له تایید څخه‬ ‫موخه او هدف له ځانګړو تخنیکي فعالیتونو څخه اضافی‬ ‫تکنالوژۍ د ودې پروژه‬ ‫مالتړ دی چی د مايل سکټورر د پیاوړتیا د پروژې له خوا دغه پروګرام الندې درې برخې لري‪:‬‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۵۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫یې مالتړ کیږی‪ .‬دا پروژه ‪ ۲۰۱۴‬کال د جون په میاشت‬ ‫کې وتړل شوه‪ .‬یاده پیاوړی کوونکې بودجه دوه عمده لومړۍ برخه‪ :‬د روغتونونو او روغتیایي اسايس خدمتونو‬ ‫دغه پروژه په دې سکټورر کې د مخکينۍ پروژې د‬ ‫فعالیتونه تر پوښښ الندې نیيس‪ )i( :‬د افغانستان بانک د وړاندې کولو دوام او ښه والی‪:‬‬ ‫بریالیتوبونو او السته راوړنو د پراختیا او پیاوړتیا او د‬ ‫ظرفیتونو د لوړولو د پاره ځانګړي فعالیتونه (‪ )ii‬د عامه د عامې روغتیا وزارت او نادولتي موسسو تر منځ د ګډ‬ ‫وروستي پړاو د تررسه کېدو لپاره تطبیقیږي‪ .‬نوموړې پروژه‬ ‫هوکړه ليک له الرې د خدمتونو وړاندې کولو او تطبيق‬ ‫پورونو د ثبت د دفرت رامینځته کول‪.‬‬ ‫د اړیکو او ارتباطاتو د پراختیا لپاره د پالیسۍ او مقرراتو‬ ‫ د لسو سوداګریزو بانکونو مايل پلټنې‪ ،‬چې د ‪ ۲۰۱۱‬مالتړ‪ ،‬چې د همدې هوکړه ليک په اساس دغه موسسې د‬ ‫اصالح او سمون او د زیربنايي سرتاتیژیکو پانګې اچونو مالتړ‬ ‫زېږدیز کال په نومرب کې پیل شوې وې‪ ،‬د ‪ ۲۰۱۲‬کال په روغتيايي خدمتونو پېژندل شوې بستې برابروي‪.‬‬ ‫کوي او د استفاده کوونکو له پاره کېفیت لرونکو تیلیفوين‬ ‫جون کې بشپړې شوې‪ .‬د دې پلټنو د موندنو په اړه د ‪ ۲۰۱۲‬دویمه برخه‪ :‬د عامې روغتیا وزارت د کادري ظرفیت‬ ‫او انټرنیټي خدمتوتونو ته الرسسی ډاډمنوي‪ .‬همدارنګه‬ ‫کال د جون او جوالی په میاشتو کې پراختیایي همکارانو ته او وړتیا پیاوړی کول او په دې الندې برخو کې د الزمو‬ ‫دغه پروژه به د دولت په سرتاتیژیکو سکټوررونو کې‬ ‫معلومات ورکړل شول‪ .‬په ‪ ۲۰۱۳‬کال د فربوري په میاشت سیستمونو وده او پراختیا‪ :‬د سیمه يیزو ادارو پیاوړي کول‪،‬‬ ‫دعامه خدمتونو د وړاندې کولواو پروګرامونو په مدیریت‬ ‫کی د تضمینونو د ثبت آژانس رامینځته شو او د اعتبارونو د روغتیایي خدمتونو د مايل ریاست پیاوړي کول‪ ،‬د مقررايت‬ ‫کې د موبایل ټیلیفونو د پراخې استفادې د پروګرامونو‬ ‫د راپورورکولو د آژانس هم د ‪ ۲۰۱۳‬کال د دسامرب په سیستمونو رامنځته کول او د درملو د کیفیت د څرنګوايل‬ ‫مالتړ وکړي‪ .‬د دې پروژې له الرې د معلومايت ټکنالوژۍ د‬ ‫میاشت کې ایجاد کړل شو‪ .‬د تادیه د سیستم عرصي کولو ډاډمنولو په برخه کې د ظرفیت لوړول‪ ،‬له خصويص‬ ‫محيل سکټورر د زیات شمېر مسلکي افرادو په لرلو رسه‬ ‫دپروان واليت درسحوض په کلينکونو‬ ‫بهیر ( د مبایل او کارت له الرې د تادیه سیستم تر الس سکټورر رسه ګډې هلې ځلې‪ ،‬د روغتونونو د ظرفیتونو‬ ‫پیاوړی او د مخابراتو او معلومايت ټکنالوژۍ د رشکتو لپاره‬ ‫کې روغتيايي کارکوونکى ديوناروغ‬ ‫لوړول او د خدمتونو ښه کول‪ ،‬د روغتیا سکټورر د برشي‬ ‫الندې نیول) اوس ترکار الندې دی‪.‬‬ ‫دکتنې په مهال‪ .‬دا له هغو سلګونو‬ ‫هم دوام لرونکې مالتړ برابر کړي‪.‬‬ ‫کلينکونو او روغتیایي مرکزونو څخه‬ ‫رسچینو وده‪ ،‬حکومتداري او حساب ورکول‪ ،‬د روغتیایي‬ ‫ د ‪ ۲۰۱۴‬کال د سپتمرب تر میاشتې ‪ ،‬د پروژو شاخصونه‬ ‫د نوري فایرب د کیبل د پروژې ودانول او د ‪ ۲۰۰‬کیلومرتو‬ ‫يو دى‪ ،‬چې دروغتيا پروګرام له خوا‬ ‫يې مرسته او مالتړ کيږي‪ .‬دروغتيایي‬ ‫معلوماتو د مدیریت پیاوړي کول او د روغتیایي خدمتونو‬ ‫‪ /‬روغتیا‬ ‫پروګرام دښاري او کليوالو رغتياي‬ ‫د بد سلوک د بدلون اوهمدارنګه د حسابداری د سیستم‬ ‫د کیبل دغځولو او متدید بشپړول اوهمدارنګه د هیواد‬ ‫ماشومانو مړینه په هرو ‪ ۱۰۰۰‬ژوندو زیږونونو کې له ‪۲۵۷‬‬ ‫په شامل ختیزه برخه کی رسه تړل‪ ،‬تر رسه شوي دي‪ .‬د‬ ‫او ‪ ۱۶۵‬څخه په ترتیب رسه ‪ ۹۷‬او ‪ ۷۷‬ته راټیټ شوي دی‪.‬‬ ‫مرکزونو دروغتيايي خدمتونو په‬ ‫تررسه کولو کې همکاري کوي‪.‬‬ ‫د ښه وايل په هکله د پوهاوي لوړولو لپاره له معلوماتی‬ ‫ټکنالوژۍ ګټه اخيستل‪.‬‬ ‫د صحت پروګرام‬ ‫مخابراتو او معلومايت ټکنالوژۍ وزارت کلیدی شبکو ته د‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۱۰۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫د میندو مړینې په هرو ‪ ۱۰۰۰۰‬ژوندیو زیږونو څخه‪ ،‬اوس‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق ‪ ۲۷۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته درېیمه برخه‪ :‬د پروګرامونو د مدیریت لپاره د ظرفیت‬ ‫څرګندې الرسسی له پاره پالیسی جوړه کړي ده‪ ،‬تر څو‬ ‫‪ ۳۲۷‬ته راټیټ شوی دی ‪،‬چې دا رقم په ‪ ۲۰۰۲‬کال کی‬ ‫د روغتیا سکټورر د نوښتي پایلو د متویل د صندوق ‪۷‬میلیونه لوړول‪ :‬د عامې روغتیا د وزارت د الرښود د فعالیتونو د‬ ‫ټول رشکتونه بی له تبعیض څخه د الرسسی ډاډ ولري‪ .‬تر‬ ‫‪ ۱۶۰۰‬ته رسیده ‪ .‬د فعالو روغتیایي تاسیساتو اومرکزونو‬ ‫سیستم د ودې او پراختیا لپاره د الزمو رسچینو مالتړ او‬ ‫ډالره وړیا مرسته‬ ‫اوسه ‪ ۴۵۰‬تنو افغاناو په معلومايت ټکنالوژۍ کې د زده‬ ‫شمیر په ‪ ۲۰۰۲‬کال کی له ‪ ۴۹۶‬څخه ‪ ۲۰۰۰‬ته په ‪۲۰۱۲‬‬ ‫متویل‪ ،‬په مرکز او والیتونو کې د اوپراتیفي او تخنیکي‬ ‫کړو تر پروګرام الندې زده کړې تر السه کړي دی په پام‬ ‫کال کې پورته شو‪.‬په همدې حال کې د ښځینه کارکوونکو‬ ‫د ‪ ۲۰۱۳‬میالدي کال د فربوري په ‪ ۲۸‬نېټه د نړیوال بانک مرستو په ګډون‪.‬‬ ‫کې ده چی د ‪ ۲۰۱۴‬کال د اکتوبر په میاشت کې د ‪۵۰۰‬‬ ‫شمیر په دی تاسیساتو کې زیات شوی دی‪.‬‬ ‫اجرائیوي پالوي ‪ ۱۰۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته د صحت په تیرو لسو کلونو کې په افغانستان کې روغتیایی سیستم‬ ‫تنو په ګډون رسه د کاري وړتیاوو ورکولو له پاره د زده‬ ‫ په دې برسیره بیا هم په روغتیایي خدمتونو کې د‬ ‫پروګرام د متویل په موخه منظوره کړه‪ .‬د دې پروګرام موخه د لیدنې وړ پرمختګونه کړي دی‪ ،‬چی په هغه کی د دولت‬ ‫کړو غونډه جوړه کړل شی‪ .‬په دې پروګرام کې به ‪۱۵۰۰‬‬ ‫کیفیت او اندازی په ښه وايل برسیره د میندو او د نویو‬ ‫تر پوښښ الندې ساحو پراختیا‪ ،‬د خلکو‪ ،‬په ځانګړي ډول د قوي رهربي ‪ ،‬د عامه روغتیا مناسبې پالیسۍ ‪ ،‬د نویو‬ ‫افغانان زده کړه وکړي‪ .‬په لومړي پړاو کې به ‪ ۱۱‬نوښتګرو‬ ‫زیږیدلو او د پنځوکلونو الندې عمر ماشومانو مړینو کچه‬ ‫بېوزلوهغو لپاره په ‪ ۲۲‬والیتونو کې د روغتيايي خدمتونو خدمتونو وړاندې کول ‪،‬د پروګرامونو دقیق ارزونه او څارنه‬ ‫ګډون کوونکو نظریاتو ته چی د ګرځنده ټکنالوژی رسه‬ ‫له هغې منځنۍ اندازی څخه ټیټه ده‪ ،‬چې د ټیټو عوایدو‬ ‫وړاندې کول او د هغوی کیفیت او همدارنګه په هېواد کې او انکشايف مرستی څخه باید ستاینه او یادونه ويش‪ .‬د‬ ‫څنګه کولی شی ‪ ۹‬ننګونې د کرنې ‪ ،‬ښووين او روزنې په‬ ‫درلودونکو هیوادونو له پاره په پام کې نیول شوي دي‪ ،‬چی‬ ‫د عامې روغتیا وزارت د مرشۍ رول ته ال ډېره وده ورکول کورنیو په رس د شمیر ( د ‪ ۲۰۰۳‬څخه تر ‪ ۲۰۱۱‬پورې ) څخه‬ ‫ډګرونو کې‪ ،‬وړاندې کړي‪ ،‬جایزې ورکول کیږي‪.‬‬ ‫دا ښځوته اړتیاوړ خدمتونو ته دالس رسۍ په الره کې د‬ ‫دي‪ .‬د دې پروژې له الرې د افغانستان په ښاري او لرې پرتو ښکاري‪ ،‬چې د میندو او ماشومانو په مړینو کې لږوالی‬ ‫خنډونو بیانونکی دي ‪ .‬افغانستان همدارنګه په نړۍ کې د‬ ‫سیمو کې لومړين روغتیایي او د روغتونونو لومړين خدمتونه راغلی دی‪.‬د پنځو کلونو الندي عمر لرونکو او نویو زیږیدلو‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ 12/‬گزارش ششامهه‪/‬‬ ‫د افغانستان په شمال کې کليوالي کلينيک‬ ‫لومړين مراقبتونه برابروي‬ ‫ • د خلم په ولسوالۍ کې په یوه کوچني کلي کې د لومړنیو مراقبتونو یو کلینیک د طبي څارنو د ځنځیر‬ ‫لومړنۍ کړۍ ده‬ ‫ • دا کلینیک د لږو امکاناتو په درلودلو سره ‪ ،‬د بریښنا په نشتوالي کې ‪ ،‬د کلی اوسیدونکو ته‪ ،‬چی ډیر شمیر‬ ‫یی په لوږه کې ژوند کوي لومړني مراقبتونه او ضروري مشورې برابروي ‪.‬‬ ‫ • دا کلینک په ټول هیواد کې له هغوڅو کلینیکونو څخه یو دی‪ ،‬چی د روغتیا یا صحت د پروګرام له خوا یې‬ ‫مرسته او مالتړ کیږي‪ ،‬د روغتیا د پروګرام موخه د روغتیایي خدمتونو د کیفیت پراختیا او پوښښ دی‪.‬‬ ‫”‬ ‫بلخ والیت د اولګاتو کلی ‪ :‬د افغانستان په دی کوچني کيل کې ‪ ،‬هغه‬ ‫خلک چی روغتیايي څارنو ته اړتیا لري‪ ،‬هغه د یوې خال خال پردی‬ ‫شاته‪ ،‬چی د طاوس د پاڼو په نقشونو رسه ښکلې کړای شوې ده‪ ،‬مومي‪.‬‬ ‫دغه سپینه ښکلې کړای شوې پرده د خټو د یوه کور په دروازه‪ ،‬چی د‬ ‫د‬ ‫ګنبذی بام لري‪ ،‬ځړول شوي ده‪ .‬دلته داکرت احمد سیر رحیمي له دی څخه په‬ ‫کار اخیستلو رسه ‪ ،‬د اولګاتا د کيل د ناروغانو هرکلی کوي‪ .‬ددې کور د باندې‬ ‫دسختو صحرایی رشایطو یو بشپړ تضاد را منځته کړې دی ‪.‬‬ ‫ داکرت رحیمی‪ ،‬چی ‪۳۰‬کاله عمر لري‪ ،‬وایي‪ (( :‬د خلکو له پاره ژوند دلته‬ ‫ستونزمن دی‪ ،‬د دوی ډیرشمیر خواران او بیوزيل دي او د ژوندانه له سرتو‬ ‫ستونزو رسه مخامخ دي ‪ .‬یوازې غواړم دوی پوه يش چې موږ دلته راغيل یو چی‬ ‫ددوی مرسته وکړو)) رحیمي او نوریه ‪ ،‬دده د میرمنې خور چی یوه روزل شوي‬ ‫قابله ده ‪،‬د اولګاتو د فرعي طبي کلینیک یوازیني کارکونکی دی چی شپږ کاله‬ ‫مخکی پرانستل شوی دی‪ .‬دوی یو ځای ‪ ۴۳۰۰‬تنه وګړو ته روغتیایي خدمتونه‬ ‫وړاندې کوي ‪ .‬دوی په منځنۍ توګه هره ورځ د ‪ ۳۵‬ناروغانو درملنه کوي‪ .‬په‬ ‫دې کلینیک کې بریښنا نشته‪ ،‬طبي تجهیزات باید په بطری رسه فعال يش ‪.‬‬ ‫ دا طبي فرعي کلینک د بلخ والیت د مزاررشیف د ښار ختیزته په ‪۴۵‬‬ ‫“‬ ‫کیلومرتي په واټن کې پروت دی‪ .‬دا کلینیک د برشدوستانه مرستو د همغږی‬ ‫کوونکی غیردولتي موسسی (‪ )CHA‬له خوا چې د عامی روغتیا وزارت یوه قرار‬ ‫روغتیایي څارنې او مشورې‬ ‫د خلم ولسوالۍ د اولګاتو د کيل فرعی کلینیک د روغتیایي مراقبتونو د ځنځیر‬ ‫دادي ده‪ ،‬فعال شوی دی ‪ .‬دا کلینیک د روغتیایي سیستم د لوړولو د پروګرام د‬ ‫یوې برخې په توګه د صحت د عامی روغتیا د وزارت له خوا رامنځته شویدی‪ ،‬د‬ ‫موږ ټول کوچنی کارونه‬ ‫ ‬ ‫د خلکو د پاره تررسه کوو‪ ،‬عملیات نه کوو‪.‬‬ ‫داړیکې لومړنی د اړیکی کړۍ ده چې لومړين طبی روغتیایي مراقبتونه برابروي‬ ‫نړیوال بانک او افغانستان د بیا رغونې د وجهې صندوق له خوا یې متویل کیږي‪.‬‬ ‫‪ .‬لکه ‪ :‬د پیچکاری وهل ‪ ،‬درمل ‪ ،‬د زیږونونو په کنرتول کې سال ورکول‪،‬او شیدو‬ ‫ ددی پروګرام موخه ‪ ،‬پراختیا ‪ ،‬کیفیت او د افغانستان خلکو ته د روغتیایی‬ ‫خوړونکو ماشومانو له میندو رسه مرسته او مشورې ‪ .‬رحیمي څرګندوي‪ (( :‬دا‬ ‫خدمتونو د پوښښ‪ ،‬په ځانګړي توګه خوارانو ‪ ،‬میرمنو او ماشومانو ته په ‪۲۲‬‬ ‫د دوی له پاره لومړنی ګام دی‪ .‬موږ ټول کوچنی کارونه د خلکو د پاره تر رسه‬ ‫کوو‪ .‬عملیات نه کوو‪ .‬موږ د مختلفو ناروغیو په هکله هر څه توضیح کوو‪ ،‬که‬ ‫والیتونو کې برابروي‪ ،‬چی د عامې روغتیا وزارت رسه په روغتیایی پروګرامونو‬ ‫کې مرسته ده‪.‬‬ ‫موږ د مختلفوناروغیو په هکله ټول شیان ‬ ‫وکولی شو ستونزه حل کړو ‪ ،‬هغه تر رسه کوو‪ .‬که چیرې ناروغان دې ته اړتیا‬ ‫افغانستان په تیره یوه لسیزه کې ‪ ،‬د روغتیا په سکټور کی د کتنې وړ پرمختګونه‬ ‫ توضیح کوو که چیرې کولی شو‬ ‫”‬ ‫ولري چې د ولسوالۍ روغتون ته والړ يش ‪ .‬موږ یې هلته لیږو)) ‪.‬‬ ‫کړي دي‪ ،‬د نویوزیږیدلو ماشومانواو د پنځو کلونو الندی ماشومانو او د حمل‬ ‫ستونزه اواره کړو دا کار کوو‪.‬‬ ‫ قابله نوریه له میندو رسه په زیږون کی مرسته کوي او همدارنګه له هغو‬ ‫او امیدوارۍ په اړوند مړینو شمیر په ډراماتیکه توګه کم شوی دی‪ .‬د فعالو‬ ‫میرمنو رسه چې اجازه نلري یو نارینه د دوی درملنه وکړي‪ ،‬کارکوي ‪ .‬ددی کلی‬ ‫روغتیایي تاسیساتو شمیر په ‪۲۰۰۲‬کې د ‪ ۴۹۶‬مرکزونو څخه په ‪ ۲۰۱۲‬کال کې‬ ‫زیاتره خلک خپل ژوند د غرونو څخه د اینځر او نورو ونو بوټو د پاڼو او شاخونو‬ ‫‪ ۲۰۰‬مرکزونو ته زیات شوی دی‪ .‬په داسې حال کې چی د ښځینه کارکوونکو‬ ‫په راټولولو رسه تامینوي او یا د دوی خپلوان نورو ځایونو ته‪ ،‬لکه ایران ته ځی‬ ‫شمیر د تاسیساتو په نسبت هم زیات شوی دی‪.‬‬ ‫او هلته کارکوي‪.‬‬ ‫–احمد سیر رحیمی‪ ،‬د اولګاتو د کيل ډاکټر‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/15‬‬ ‫‪ 14/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫يو سيمه ييز بزګر‪ ،‬په يو دويم درجه‬ ‫کانال کې په يو فلرت رسه اجازه ورکوي‪،‬‬ ‫چې بزګران خپلو کروند ته داړتيا وړ‬ ‫اوبه فلرت کړي‪ .‬په نتيجه کې داوبو‬ ‫لګولو نوي جوړ شوي او يا بيا رغول‬ ‫شوي کانالونه داوبولګولو دنوي‬ ‫سيستم په توګه دکرنيزو حاصالتو‬ ‫دزياتواىل المل شوي دي‪.‬‬ ‫د منځنی اسیا څخه جنويب اسیا ته د‬ ‫بریښنا د لیږد پروژه (کاسا – ‪)۱۰۰۰‬‬ ‫د پرمختیا د نړیوالې ادارې ‪ ۵۲۶،۵‬میلیون ډالر وړیا مرسته‬ ‫د ‪ ۲۰۱۴‬کال د مارچ د میاشتې په ‪ ۲۷‬نیټه د نړیوال بانک‬ ‫ګروپ مدیره هییت ‪ ۵۲۶،۵‬امریکایی ډالره وړیا مرسته له‬ ‫مرکزي آسیا څخه د جنوبی اسیا ته دبریښنا دلیږد د پروژې‬ ‫د متویل د پاره کاسا‪ ۱۰۰۰-‬د څلورو هیوادونو افغانستان‬ ‫‪ ،‬قرغیزستان ‪ ،‬پاکستان او تاجکستان له پاره تصویب کړه‬ ‫‪ .‬دا پروژه به د ‪ ۱۳۰۰‬میګاواټو بنسټیزی پروژی له پاره‬ ‫د سوداګریز ‪ ،‬جوړښتی او د اړتیا وړ بریښنا اسانتیاوی‬ ‫تر الس الندی ونیسی‪ .‬ددی پروژې مجموعي لګښت ‪۱،۱۷‬‬ ‫میلیارده امریکایی ډالره اټکل کړل شوی دی‪ .‬همدارنګه نور‬ ‫همکاران‪ ،‬لکه اسالمي پرمختیایی بانک د امریکا د متحده‬ ‫ایاالتو د مرستو نړیواله اداره اضايف پیسې د کاسا‪ ۱۰۰۰-‬په‬ ‫واک کې ورکوي‪.‬‬ ‫ د (کاسا‪ )۱۰۰۰-‬پروژه د ‪ ۱۲۰۰‬کیلومرتو څخه زیاته‬ ‫د بریښنا د لیږد پروژه ‪ ،‬دبریښنا انرژي د تاجکستان او‬ ‫قرغیزستان د بریښنا د تولید سټیشنونو څخه د پاکستان او‬ ‫افغانستان کې سب سټیشنونو ته بریښنا لیږدوي ‪،‬رامینځته‬ ‫کوي‪ .‬دا پروژه د مهندسی طرح ‪ ،‬د لیږد د شبکو جوړول او‬ ‫تر رسه کول او درې تبدیلونکي سټیشینونه هم متویلوي‪ .‬د‬ ‫تولید ستیشنونه چی د لیږدیدونکی انرژي د (کاسا‪)۱۰۰۰ -‬‬ ‫له الری برابروي‪ ،‬ځینی سټیشنونه‪ ،‬لکه د توکتوګول سټیشن‬ ‫د قرغیزیستان په جمهوریت کي او د نوریک سټیشن په‬ ‫تاجکستان کې د پخوا څخه فعال دي‪.‬‬ ‫ د پروژې د مايل وجوه څخه ‪ ،‬افغانستان به هم ‪۳۱۶،۶‬‬ ‫میلیون امریکایی ډالره د پرمختیا د نړیوالې ادارې په‬ ‫ د ‪ ۲۰۱۴‬کال د اګست تر پایه ‪ ،‬په بیالبیلو ډګرونو کې‬ ‫چوکاټ کې له وړیا مرستو څخه تر السه کړي‪ .‬دا پیسې‬ ‫پرمختګونه تر رسه شوي دی‪ .‬د اوبو لګولو ‪ ،‬دشاوخوا ‪۲۰۰۰۰‬‬ ‫د اوبو لګولو سیستم د رغونې او‬ ‫به د ‪ ۵۶۰‬کیلومرت په حدود کې د لیږد د شبکې د متویل‬ ‫هکټاره ځمکي ( ‪ ۴۵۰۰۰‬هکتاره ځمکه ‪ ۴۴‬سلنه ) ځمکه‬ ‫پراختیا پروژه‬ ‫او جوړولو او د هیواد شاملی او ختیزو والیتونو له الرې‬ ‫خړوبه شوي ده‪ .‬د کوچنیو بندونو په برخه کي ‪ ،‬په شاميل‬ ‫د نړیوال بانک‪ ۹۸،۸‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫فعالیتونو د تطبیق مسوولیت په افغانستان کې په غاړه‬ ‫د متصل کولو له پاره به ولګول شی‪ .‬همدارنګه دا پیسې‬ ‫والیتونو کې د اوو بندونو ساحو امکان مشخص شوی دی‬ ‫دافغانستاندبیارغونېصندوق‪ ۴۸،۴‬میلیونهډالرهوړیامرسته‬ ‫لري‪ .‬همدارنګه په دې فعالیتونو کی د پروژې د جوړولو او‬ ‫به مهندسی طرحو او په کابل کی د یوه تبدیل کوونکی‬ ‫او د شپږو بندونو امکان مطالعه شوی ( د اووم بند کیندل‬ ‫د افغان دولت‪ ۲،۵‬میلیونه ډالر مرسته‬ ‫عملیاتو له پاره امنیتی مدیریت هم شامل دي‪.‬‬ ‫‪ ۳۰۰‬میګاواټو ستیشن د جوړولو لپاره متویل کوي‪ .‬هیله‬ ‫ممکن نه دي) او اوسمهال تر څیړنې الندې دی‪ .‬د رپورټ د‬ ‫کیږي چی د ‪ ۳۰۰‬میګاواټه بریښنا په واردولو رسه د (کاسا‪-‬‬ ‫بشپړولو په دریو ساحو کې د پاتې بندونو له قرار داد رسه‬ ‫دغه پروژه د افغانستان د اوبو لګولو د سیستم رغونې او‬ ‫‪ )۱۰۰۰‬پروژې له الرې به په افغانستان کی زیاتې کورنۍ‬ ‫سم وړاندې کړل شوی دي د هایدرو میتیورولوژی تجهیزاتو‬ ‫پراختیا په منظور‪ ،‬چې په بشپړه توګه د نړیوال بانک له‬ ‫او سوداګریز بنسټونه د بریښنا له شبکو رسه وتړل يش‪ .‬په‬ ‫نصبول بشپړ شوی دی او د نصب شویو سټیشنونو څخه د‬ ‫خوا متویلېدله او د ‪ ۲۰۱۱‬میالدي کال په دسمربکې بشپړه‬ ‫افغانستان کې د بریښنا رشکت‪ ،‬چی د بریښنا د تامین دنده‬ ‫شمیرو او ارقامو د راټولولو فعالیتونه د ټولو د سیندونو په‬ ‫شوه‪ ،‬تطبیقیږي‪ .‬نوموړې پروژه له ‪۳۰۰۰۰۰‬هکټارو څخه‬ ‫لري‪ ،‬همدارنګه د انرژی او اوبو وزارت‪ ،‬چی ددې پروژې‬ ‫پنځو بسرتونو کې د لیدنی وړښه والی موندلی دی‪.‬‬ ‫زیاته کرنیزه ځمکه خړوبوي‪ .‬د یو محدود شمیر بندونو‬ ‫ډیزاین او بیارغونه او همدارنګه د اوبو اندازه کولو او هوا‬ ‫پیژندنې اسانتیاوې هم د دې پروژې لخوا حامیه کېږي‪.‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ 16/‬گزارش ششامهه‪/‬‬ ‫د اوبو کانال‬ ‫د دوو سیمو د یووايل سبب شوی دی‬ ‫ د پنجشیر د سیند په غاړه د دوو کلیو خلک هیله من دی چې د اوبو د نوي کانال کار له بشپړیدو وروسته‬ ‫به د دوی محصوالت دوه برابره شي‪.‬‬ ‫ په دواړو کلیو کې سیمه ییزو پرمختیایي شوراګانو تصمیم ونیوه چی په یوه دوه اړخیزه ګټوره پروژه‬ ‫ •‬ ‫ •‬ ‫“‬ ‫ دا کانال موږ رسه ډیره‬ ‫مرسته کوي دا کانال سل په سلو‬ ‫کې ښه دی ‪ ،‬موږ ته به ځواک‬ ‫”‬ ‫باندې کار وکړی‪ ،‬دا پروژه د ملي پیوستون د پروګرام له خوا تمویلیږی‪.‬‬ ‫ د ملي پیوستون پروګرام د کلیو د پراختیا او انکشاف د وزارت له خوا مخته بیول کیږي او د نړیوال بانک‬ ‫او د افغانستان د بیارغونی د صندوق له خوا تمویل کیږي‪ .‬سیمه ییز انکشاف او حکومتوالي د کوچنیو‬ ‫ •‬ ‫راکړي لکه ملر‪.‬‬ ‫د‬ ‫بنسټیزو پروژوه له خوا هڅول کیږي‪.‬‬ ‫–غالم حرضت‪ ،‬بزګر‬ ‫پنجشیروالیت دانابه ولسوايل‪ :‬دوه کيل د یوې موخې د پاره یو د بل‬ ‫په اړخ کې د پنجشیر سیند په غاړه په ځمکه باندې په کار لګیا دي‪.‬‬ ‫ددې دوو کلیو اوسیدونکي یو ځای په ګډه کانال کیني‪ ،‬ډبرې رغړوي‬ ‫‪ ،‬کانکریټ اچوي او په احتیاط رسه د اوبو نرۍ ویاله اوکانال جوړوي‪،‬‬ ‫چې ډیر ژر به د ‪ ۷۵۰‬مرتو په اوږدوايل د افغانستان ددې دوو کلیو په منځ کې‬ ‫وبهیږي او هغه ځمکې به‪،‬چې ‪ ۱۳۰۰‬کورنۍ ورباندې کرنه کوي‪ ،‬خړوبې کړې ‪.‬‬ ‫ د انابه او ده مینا په دواړو کلیوکې‪ ،‬چې د پنجشیر د انابه په ولسوالی کې‬ ‫دي‪ ،‬بزګرانو خپلې ارزښتناکې ځمکې د پنجشیر سیند په غاړه ددې پروژې په‬ ‫واک کې ورکړي دی‪ ،‬تر څو دوی او د دوی ګاونډیان یو ځای د اوبو رسولو له دې‬ ‫پروژې څخه چې د لسم کانال په نوم پیژندل شوی ده‪ ،‬ګټه واخيل‪.‬نجیب الله‬ ‫علیمی د ده مینا د کيل انکشايف شورا رییس وایي چې د اوبو رسولو ددی کانال‬ ‫جوړول په دې معنا دي‪ ،‬چې بزګران خپل محصول د غنمو د کښت ‪ ،‬جوارو ‪،‬‬ ‫میوو او نورو محصوالتو څخه دوه برابره زیات کړي‪.‬‬ ‫ د ده مینا کيل انکشافی شورا کې لس تنه نارینه او لس تنه ښځینه دي‪ ،‬دا‬ ‫شورا په ‪ ۲۰۱۲‬کال کې د کلیو د پراختیا او انکشاف د وزارت له خوا جوړه‬ ‫شوي ده ‪.‬د ميل پیوستون پروګرام د نړیوال بانک او د افغانستان د بیارغونې د‬ ‫وجهی صندوق له خوا متویل کیږي ‪ ،‬کلیوال هڅول کیږي چې د سیمه يیزو‬ ‫انکشايف شورا ګانو د جوړولو له پاره رڼې ټولټاکنې تر رسه کړي‪ .‬دا شوراګانې‬ ‫په اوبو باندې شخړه اواره شوه‬ ‫د افغانستان عنعنوي شوراګانو ته ورته دي‪.‬د ميل پیوستون د پروګرام له خوا‬ ‫محصالت تکنالوژی معلوماتی در رشکت‬ ‫علیمی ‪ ،‬بزګر وایي چې‪ :‬په اوبو باندې شخړه په کيل کې یوه لویه ستونزه وه‬ ‫‪ ۲۲۴۹۰‬سیمه يیزه انکشافی شوراګانې ‪ ،‬چې په هغه کې د ‪۳۵۲۵۰۰‬کلیو استازي‬ ‫افغان تیلی کام در کابل‪ .‬این محصلین‬ ‫‪ ،‬دا ځکه چې بزګرانو په حسد او رقابت رسه هڅه کوله چې خپله برخه اوبه‬ ‫دي‪ ،‬د ميل پیوستون د پروګرام له خوا رامینځته شوي دي‪.‬‬ ‫در چارچوب پروژه يیکه از سوی برنامه‬ ‫انکشاف سکتور تکنالوژی معلوماتی و‬ ‫وسايت او همدارنګه دوی داوبو رسولو دکانالونو څخه په مؤقتی توګه ګډه‬ ‫ سیمه يیزې انکشايف شوراګانې له جوړیدو وروسته کولی يش دټولو بنسټیزو‬ ‫مخابراتتمویل می شود‪ ،‬مرصف فراه گیری‬ ‫استفاده کوله‪.‬‬ ‫او خدمايت پروژو په هکله لکه بریښنا ‪ ،‬سړکونو جوړول ‪ ،‬د څښلو او کرنې د‬ ‫درس هستند‪ .‬هدف این پروژه توسعه‬ ‫ارتباطات‪ ،‬گسرتش استفاده از برنامه های‬ ‫ اتیا کلن غالم حرضت وایي‪ ،‬چې نوموړي خپلې روپۍ ورکړې‪،‬تر څو په‬ ‫اوبو اوڅښلو داوبو تامین ‪ ،‬د ښې روغتیا ‪ ،‬پلونو او ښوونځیو د جوړولو د پاره‬ ‫موبایل در سکتورهای اسرتاتیژیک دولتی و‬ ‫ځمکه کې یې څاه وکني‪،‬تر څو د څاه د اوبو څخه د انارو‪ ،‬مڼو‪ ،‬انځر ‪ ،‬انګور‪،‬‬ ‫د پیسو غوښتنه وکړي‪.‬‬ ‫کمک برای انکشاف سکتورمحلی تکنالوژی‬ ‫معلوماتی میباشد‪.‬‬ ‫بادام او چارمغز ونې خړوبې کړي او یو ډیزيل جرناتور هم واخیست ‪،‬چې له‬ ‫ پورتینو دوو کلیو کې هریو ‪ ۶۰۰۰۰‬امریکایي ډالر د نیم کانال د جوړولو د‬ ‫څاه څخه کروندې ته اوبه ورسوي‪.‬‬ ‫پاره‪ ،‬چی په دوی پورې اړوند دی السته راوړې محمدنور رنجرب ‪ ،‬انجینیر او د‬ ‫ غالم حرضت وایي‪ (( :‬پخواين کانالونه دومره ګټور نه وو‪ ،‬باید ډیر وخت دې‬ ‫انابه د کيل د انکشايف شورا رییس وایي ‪ :‬هرې کورنۍ ‪ ۴۰۰‬افغانی ( ‪ ۷‬ډالر) هم‬ ‫انتظار کړی وای‪ ،‬تر څو وار در رسیدلی وای‪ .‬او یا کانال به په خلو خځلو او خټو‬ ‫مرسته وکړه (( موږ ټولو دا ګډ درک درلود چې لومړنی لومړیتوب مو د اوبو‬ ‫رسه بندیده‪ .‬زموږ محصوالتو له دې امله زیان لیده‪ ،‬اوس دا نوی کانال زموږ‬ ‫لګول واويس‪ ،‬ځکه کله چې عایدات مو زیات يش په هغه صورت کې به موږ ښه‬ ‫رسه ډیره مرسته کوي‪ ،‬دا کانال سل په سلو کې ښه دی ‪ ،‬موږ ته به ځواک راکړي‬ ‫راتلونکي ولرو))‬ ‫لکه ملر)) غالم حرضت‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/19‬‬ ‫‪ 18/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫کاين رسچينې په شفاف او اغیزمنه توګه انکشاف او پرمختیا‬ ‫الری شوي دي‪ .‬د ‪ ++ASYCUDA‬سیستم بدلول نړیوال‬ ‫ومومي او خصويص سکټور په چټکتیا رسه وده وکړي‪.‬‬ ‫نوي سیستم ته ‪ ASYCUDA World Platform‬په ‪۱۲‬‬ ‫ ددې پروژې الندې پايښت لرونکى پرمختګونه شوي‬ ‫ساحو کې بشپړشوی دی‪ ،‬چی په هغه کې داخيل او بهرنی‬ ‫دي ‪ :‬د حاجی ګک په کان باندې د دواطلبی قرار داد او‬ ‫ترانزیت هم شامل دي ‪ ،‬د دوو سرتو دفرتونو تر پوښښ‬ ‫خربې اترې تر رسه شوي ده‪ ،‬چی د بهیر د شفافیت لپاره‬ ‫الندې راوستل به د خوست او فراه په والیتونو کې د ‪۲۰۱۴‬‬ ‫یی نړیوال مشوريت بورډ جوړ شوی دی‪ ،‬تر څو ددی بهیر‬ ‫کال تر پایه پورې جریان لری‪.‬‬ ‫له روڼ والی څخه ډاډه واوسی‪ .‬همدارنګه جویولوژیکي‬ ‫ د افغانستان د ګمرکونو ریاست همدارنګه د‬ ‫شمريې او ارقام راټول کړل شوي او په ډیجټل توګه ساتل‬ ‫‪ ASYCUDA‬د موډلونو‪ ،‬لکه د احتاملی خطر په مدیریت‬ ‫شوی دی‪ ،‬تر څو د جیولوژي یو کمپیوټری دیټابیس را‬ ‫‪ ،‬د ننوتلو او وتلو د دروازو کنرتول ‪ ،‬د نقلیه وسایلو کنرتول‬ ‫منځته کړي‪ ،‬چې هغه د نویو زيرمو د پرلپسی توګه پیژندلو‬ ‫‪ ،‬د پیغامونو زنګ او نورو په تطبیق رسه ‪،‬خپل ارزښت‬ ‫او ددې سکټور د ودې د پاره مهم دی‪ ،‬راجلب کړي‪ .‬د‬ ‫زیات اوبشپړ کړی دی‪ .‬دا پروژه د خوست د ګمرکونو د‬ ‫فرعی سکټورر د ‪ ١٨‬پالیسو خپرول دپايښت لرونکې‬ ‫ودانۍ پوره جوړول ‪ ،‬د بار وړونکو وسایطو د دریدو ځای‬ ‫پرمختيا له پاره‪ ،‬د بهرنی تفتیش او څارنی را منځته کول‬ ‫‪ ،‬اداري جوړښتونه ‪،‬ودانۍ او ګدام خانې په نیمروز ‪ ،‬جالل‬ ‫د چاپیریال د ساتنی ميل ادارې او د کانونو او پرتولیم د‬ ‫اباد ‪ ،‬کندهار ‪ ،‬کابل او اندخوی او همدارنګه کوچنۍ‬ ‫وزارت د وړتیاو لوړول د څارنی په فعالیتونو او مقرارتی‬ ‫ودانۍ په تورخم ‪ ،‬اسالم قلعه او سپین بولدک کی هم‬ ‫څارنی له پاره‪ .‬د بیا استوګن کولو او همدارنګه د چاپیریال‬ ‫جوړوي‪ .‬اجراییوي مرکز (د خربتیا او معلوماتو سیستم)‬ ‫او ټولنیز چوکاټ جوړول ‪ ،‬د چاپیریال او ټولنیز سرتاتیژیک‬ ‫فعال دی او د کوچنی پیغام او بریښنا لیک له پاره زنګ‬ ‫ارزونې او د استخراجی صنایعود پروګرام په رڼه توګه‬ ‫ټاکل شوي دی‪ .‬د افغانستان د ګمرکونو د ریاست او د‬ ‫تطبیق کول دي‪.‬‬ ‫پاکستان د ګمرکونو تر منځ د مصوونو او خوندي بریښنا‬ ‫ په ساحه کې پنځه اویا سلنه لرغوين پلټنې او کیندنی‬ ‫لیکونو له الری د اجناسو د خوندي ننه ایستلو او وتلو د‬ ‫تر رسه شوي دی چی ددې له پاره ‪ ۱۳‬نړیوال لرغونپوهان‬ ‫پاره د تورخم او سپین بولدک د رسحدونو له الرې تر رسه‬ ‫او ‪ ۹‬افغان لرغونپوهان او ‪ ۱۸‬د ساحوي مالتړ کوونکو‬ ‫کیږي‪.‬‬ ‫کارکوونکو له خوا تکمیل شوي دي او د ‪۱۰‬تنه افغان‬ ‫ د افغانستان د ګمرکونو او تاجکستان د ګمرکونو تر منځ‬ ‫لرغونپوهان ( هغه زده کوونکی چی نوي فارغ شوي دي)‬ ‫د ‪ ۲۰۱۴‬کال د مارچ په ‪ ۲۶‬هوکړه لیک (توافقنامه) تر‬ ‫او اضافه له ‪ ۵۰۰‬کارګرانو چی په دې سيمه او ساحه کې‬ ‫رسه شوی دی او د ایران رسه د په هوکړه لیک باندی کار‬ ‫دپالن او ګمرکي اصالحاتو رئيس‪،‬‬ ‫اوسیږي‪ ،‬ډیر ژر به وګومارل يش‪ .‬په تیر کال کې د کانونو‬ ‫روان دی‪ ،‬د ګمرکونو پنځه کلن سرتاتیژیک پالن طرح شوی‬ ‫په کابل کې دافغانستان دګمرکونو‬ ‫او پرتولیم او د اطالعات او فرهنګ وزارتونو خپله همغږي‬ ‫دی‪ ،‬د ګمرکونو د عرصي کولو له پاره د پالنونو طرح کولو‬ ‫درياست دودانۍ په انګړ کې‬ ‫‪.‬دګمرکونو داصالحاتو او دسوداګرۍ‬ ‫( چی د پرمختګ له پاره ډیر کلیدی اهمیت لری ) او د‬ ‫کې پرمختګ شوی دی‪ ،‬له جواز څخه وروسته د پلټنې‬ ‫پروژې د الرښودنی سطح په پراخه اندازه زیاته شوې ده‪.‬‬ ‫تطبیقي پالنونه‪ ،‬د احتاميل خطرونو د مدیریت پالیسی‬ ‫ورڅخه استفاده کول‪ ،‬چې په دقيق ډول د عملیاتو د وخت‬ ‫څارنه وکړي‪( .‬ج) د پولې دواړو خواووته دګمرکونو ترمینځ‬ ‫د سوداګرۍ د اسانتیا او ګمرکونو د‬ ‫داسانولو دوميه پروژه ‪ ،‬داصالحاتو‪،‬‬ ‫دعرصي کولو دبهري دښه وايل او‬ ‫او کړنالره‪ ،‬او د ارزیايب کولو د کړنالرو له پاره معیاري‬ ‫همکارۍ لپاره امکانات برابرول‪( .‬د) د ځانګړو ګمرکې‬ ‫اصالحاتو دویمه پروژه‬ ‫ټينګښت‪ ،‬ښه مديريت او په عادالنه‬ ‫ډول دقانوين مالونو رخصتولو په برخه‬ ‫فعالیتونه رامنځته شوي دي همدارنګه د پلټنې د ریاست د‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۵۰،۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫کې دافغانستان دګمرکونو له رياست‬ ‫زیربناوو برابرول‪ ،‬چې د عرصي عملیو د تطبیق الرې چارې‬ ‫رسه مرسته او مالتړ کوي‪ .‬ددې پروژې‬ ‫وړتیا د لوړولو له پاره کار روان دی‪.‬دا پروژه تر ‪ ۱۲‬میاشتو‬ ‫برابرې کړي‪( .‬ه) په ګمرکونو کې د یو قانوين ادارې او‬ ‫له تطبيقيدو څخه دمخه هيڅ زير‬ ‫پورې غځول شوې ده‪ ،‬تر څو د ایسکوډا سیستم بشپړ يش‬ ‫دغه پروژه د ګمرکونو عرصي کولو او سوداګرۍ د اسانتیاوو‬ ‫بنا او بنسټ موجود نه و‪ ،‬ظرفيت او‬ ‫تاسسايت چوکاټ رامنځته کولو له پاره د تخنیکي مرستو‬ ‫او بنسټیز انکشايف پروګرامونه پای ته ورسیږي‪.‬‬ ‫د بیړنۍ پروژې کيل بریاوې تعقیبوي او د روانو اصالحاتو‬ ‫وړتيا ډيره ټيټه وه‪ .‬دپالن او ګمرکي‬ ‫برابرول‪.‬‬ ‫اصالحاتو رئيس‪.‬‬ ‫ نوموړې پروژه په ځينو ډګرونو د لیدنې وړ پرمختګونه‬ ‫پيل کېدو ته دوام ورکوي‪ .‬دغه پروژه د افغانستان ګمرکونو‬ ‫‌‬ ‫د طبیعي رسچېنو د اوږدمهالې پراختيا‬ ‫لري‪،‬چې د اتومات دستګاوې دهغو په رسکې ځای شوي‬ ‫ته دا وړتيا ورکوي چې د ګمرکونو عرصي کولو پروسه‬ ‫تررسه کړي او په منصفانه او اغیزمنه توګه د قانوين مالونو‬ ‫پروژه‬ ‫دي ‪ .‬اوس اتومات سیستم د(‪ )DPS‬د بشپړ پروسیس‬ ‫د ترخیص چارو ته ښه والی ورکړي‪.‬‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۵۲‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫توضیح له پاره د ګمرکونو شمیرنې اسکوډا د افغانستان‬ ‫دګمرکونو دریاست په ‪ ۱۳‬دفرتونو کی‪ ،‬چی د هغوی‬ ‫ دغه پروژه د دې موخو او هدفونو د السته راوړلو‬ ‫سیستمونه کمپیوټری شوي دی فعال دي‪ ،‬چی له دې امله‬ ‫په هیله ده‪( :‬الف) په ټول هیوا کې له ګمرکونو څخه د‬ ‫ددی پروژې موخه د کانونو او پرتولیم وزارت او د چاپیریال‬ ‫مالونو د ترخیص دټولو عملیاتو کمپیوټري کول‪( .‬ب) په‬ ‫د ساتنې د ادارې د وړتیاوو لوړول دی‪ ،‬تر څو د افغانستان‬ ‫‪ ۹۵‬سلنه د سوداګری دپړاوونو ‌طی کول د الکرتونیک له‬ ‫ګمرکونو کې د معلوماتو د اجرائیوي سیستم نصبول او‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/21‬‬ ‫‪ 20/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫او د امنیت تامین پياوړي کولو په برخه کې پراختيايي‬ ‫ تر اوسه د دې پروګرام له الرې د سپام څه باندې ‪۵۶۳۸‬‬ ‫فعالیتونه د کلیوايل پراختيايي شوراګانو له خوا معريف‪،‬‬ ‫ډلې‪ ،‬چې شاوخوا ‪ ۴۱۸۰۰‬بېوزله کليوايل غړی لري (‪۵۲‬‬ ‫پالنګذاري‪ ،‬اداره او څارل کېږي‪ ،‬تراوسه پورې‪۳۳۰۰۰‬‬ ‫سلنه یې ښځې دي) په ‪ ۵۰۰‬کلو کې تنظیم شوي دي‪ .‬د‬ ‫کليوايل پراختيايي شورګانې د آزادو او رسي ټاکنو له الرې‬ ‫سپام دغو ډلو څه باندې ‪ ۱.۵‬میلیونه ډالر سپمويل دي‬ ‫په شفافه توګه انتخاب شوي دي‪ .‬دا شوراګانې ژمنې او‬ ‫او غړو یې تر ‪ ۱۰۴۰۰‬زیات داخيل پورونه د تولیدي او‬ ‫مسنجمې شوي دي او غواړی ثابته کړي چې په ميل کچه‬ ‫بیړنیو موخو لپاره تر السه کړي دي‪ ،‬چې د پورونو د بېرته‬ ‫داغیزمن میکانیزم په توګه د متوازنې پراختیا او د کلیو په‬ ‫ورکړې کچه ‪ ۹۵‬سلنه ده‪ .‬د پام وړ کاروبارونو د رامنځته‬ ‫کچه د ‪ ۱۸‬میلیونو څخه زیاتو افغانانو د حقوقو او غوښتنو‬ ‫کېدو په موخه «د سپام ډلو د ټولنو» تر نامه الندې د‬ ‫استازیتوب وکړي د ميل پیوستون پروګرام او ‪ ۲۹‬همکارو‬ ‫سپام او پورونو ‪ ۲۲۹‬صندوقه رامنځته شوي دي‪ .‬دا ټولنې‬ ‫مؤسسو بنسټونه د کلیوايل پرمختیایي شوراګانو له الرې‬ ‫د حسابونو دقيق او تازه ارقام او ښه مدیریتي جوړښتونه‬ ‫تراوسه پورې تقریباً ‪ ۸۳۷۰۰‬د بیارغونې کوچنی انکشايف‬ ‫او امکانات لري‪ .‬په منځنۍ کچه د سپام هره ټولنه د پور‬ ‫پروژې په نښه کړي او تطبیق کړي‪ .‬د افعالیتونه د څښلود‬ ‫ورکړې لپاره ‪ ۳۳۰۰‬ډالر پانګه لري‪ ،‬چې د نورو مايل مرستو‬ ‫اوبو او د روغتیا ساتنې (‪۲۴‬سلنه)‪ ،‬په کلیوالو سیمو کې‬ ‫په ورزياتېدو يې اندازه لوړېږي‪ .‬دغه ټولنې د خپلو هغو‬ ‫د واټونو او رسكونو (‪۲۷‬سلنه )‪ ،‬اوبو لګول (‪ ۲۱‬سلنه)‪،‬‬ ‫غړو‪ ،‬چې غواړي د خپلو تولیداتو کچه لوړه کړي او یا په‬ ‫انرژي ( ‪۱۰‬سلنه )‪ ،‬روغتیا ‪ ،‬ښوونه او روزنه ( ‪ ۸‬سلنه )‬ ‫سوداګریزو فعالیتونو کې ونډه واخيل خو د سوداګریزو‬ ‫دي اوهمدارنګه ‪ ۵۰‬میلیونو څخه زیاتې کاري ورځې د‬ ‫بانکونو او کوچنیو پور ورکوونکو نقدي پورونه نيش ترالسه‬ ‫مسلکی او غیرمسلکی کارکوونکو له پاره رامنځته کړي دي‪.‬‬ ‫کوالی‪ ،‬الرسسی دې ډول مايل خدماتو ته برابروي‪.‬‬ ‫ د وروستیو السته راوړنو څخه یوه بله ( د حکومتوالی‬ ‫ د افغانستان د کلیوالې صنایعو د ودې اوپرمختیا پروګرام‬ ‫او په ولسوالیو او کلیوکې د پرمختګ د ښه کولو له پاره‬ ‫هم د خپلو تخنیکی مرستو په برابرولو رسه ‪۱۳۴۵‬متشبثینو‬ ‫دغه رسک دجالل آباد دګردي کڅ‬ ‫پالیىس) څخه عبارت ده ‪ ،‬چی په ‪ ۲۰۱۳‬کال د دسامرب په‬ ‫ګروپونو څخه (چی ‪ ۶۳‬سلنه یی ښځې دي) او ‪ ۲۵۶‬کوچني‬ ‫کيل څخه ترييږي ‪ ،‬چې دافغانستان‬ ‫دکليواىل الرو جوړولو دپروګرام‬ ‫‪ ۳۰‬د افغانستان د وزیرانو د شورا له خوا تصویب شوه‪.‬‬ ‫او منځنۍ متشبیشین ( چې د هغه ‪ ۱۳‬سلنه میرمنې دي )‬ ‫دزرګونو نويو جوړو شويو او بيارغول‬ ‫په دې پالیسۍ د کلیوايل پرمختیایي شوراګانو په کلیو کې‬ ‫چی د دوی د وړتیاوو په پام کې نیولو رسه سم د کار الرو‬ ‫شويو رسکونو يوه برخه ده‪ .‬ددې‬ ‫پروګرام موخه په ټول هيواد کې‬ ‫د پرمختګ او سیمه يیزې یوازینۍ مرجع په توګه پیژين‪.‬‬ ‫چارو او د عوایدو په را منځته کولو کې د عمده عواملو په‬ ‫په هر ډول جوي حاالتو کې اسايس‬ ‫او ټولو وزارتونه په دې مکلف ګڼي ‪،‬تر څو د کلیو د‬ ‫توګه په کلیوالو سیمو کې ټاکل شوي دي ‪ .‬د بازار د اړیکو‬ ‫خدمتونو او اسانتياوو ته دالس رسۍ‬ ‫له پاره دکليوايل وګړو ځواکمن او‬ ‫پرمختيايي مرکزونو څخه د کلیو د پرمختګ د فعالیتونو‬ ‫او ارځښت د ځنځیر په پياوړتيا کی د کلیوالو صنایعو له‬ ‫‪.‬توامنن کول دي ‪.‬‬ ‫په تطبیق کې په بيالبيلو سکټوررونو کې کار واخيل‪.‬‬ ‫پاره فعالیت کوي‪ .‬په ټولیزه توګه د والیتي وضعیت او‬ ‫يل پیوستون پروګرام د افغانستان له ټولو ‪۳۶۴‬‬ ‫ دم‪‎‬‬ ‫حالت ‪ ۶‬مطالعې بشپړې شوي اود ‪ ۱۰‬نورو والیتی حالتونو‬ ‫‪ /‬د کلیو پراختیا‬ ‫ولسوالیو څخه په ‪ ۳۴‬والیتونو کې ‪ ۳۵۹‬ولسوالۍ (په سلو‬ ‫مطالعې اوس تر کار الندې دي‪ .‬د کلیوايل صنایعو د پراختیا‬ ‫کې ‪ ۹۰‬کيل او قریې) ترخپل پوښښ الندې راوستي دي‪ .‬د‬ ‫ميل پروګرام‪ ،‬ټولنې ته د الرسيس لپاره د کليوايل پراختیایي‬ ‫ميل پیوستون پروګرام مايل مرسته د څو متویلوونکو له خوا‬ ‫شوراګانو څخه کار اخيل او اوسمهال د پنځو والیتونو‪:‬‬ ‫د افغانستان د کلیوالی سړکونو‬ ‫تررسه کېږي‪ ،‬چې تراوسه پورې د نړیوال بانک له ‪۳۹.۹‬‬ ‫پروان‪ ،‬بامیانو‪ ،‬ننګرهار‪ ،‬بلخ او هرات والیتونو په شلو‬ ‫جوړولو پروګرام‬ ‫میلیونو ډالرو څخه زیاته وړیا مرستې او د افغانستان‬ ‫ولسوالیو کې کار کوي‪.‬‬ ‫د افغانستان د کلیوالی صنایعو د‬ ‫د نړیوال بانک ‪۱۲۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫د بیارغونې صندوق ‪ ۵۸۷.۶۷‬میلیونه ډالره وړیا مرستې‬ ‫ودې پروګرام‬ ‫ د ‪ ۲۰۱۴‬کال د سپتمرب پورې ‪ ۲۰۰ ،‬کیلومرت فرعي دویمه‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق ‪ ۱۹۷‬ميليونه ډالره وړيا مرسته‬ ‫د دې پروګرام د دریم پړاو له الر‪‎‬ې مرصف شوې دي‪ .‬د‬ ‫د ميل پیوستون د بیړين پروګرام درېيم پړاو‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۳۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫درجه رسک دجغل اچولو کار‪ ،‬د ‪ ۳۵ ،‬کیلومرت دویمه درجه‬ ‫پروګرام له پيل څخه د ‪ ۱،۴۸‬ميليارده ډالرو په ارزښت‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق‪ ۵،۱۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫رسک قیراچول او ‪ ۵۹۰‬مرت فرعي پلونه بشپړ شوي دي‪۵۱۸ .‬‬ ‫د افغانستان د کلیوايل الرو او رسکونو جوړولو پروګرام‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۴۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫پراختيايي وجهې په مستقيام توګه د کليوايل پراختيايي‬ ‫کیلومرته فرعي واټونه او ‪ ۵۲۰‬مرته کوچني پلونه هم بشپړ‬ ‫د کلیوالو استوګنو د ځواکمنولو لپاره‪ ،‬چې د دغو الرو‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق ‪ ۹۵۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫شوراګانو حساب ته لېږدول شوي او هغوى له دې پانګې‬ ‫د دې پروژې هدف د اقتصادي فعالیتونو د انسجام او‬ ‫شوي دي‪ .‬همدارنګه په دې وخت کې د ‪ ۱۰۳۲‬کیلومرتو‬ ‫او رسکونو په وسیله په هر ډول جوي حاالتو کې اسايس‬ ‫د جاپان د ټولنیزې پراختیا صندوق ‪۱۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫څخه د خپلو اړتياوو پوره کولو لپاره ګټه اخيستنې ده‪.‬‬ ‫د سپام او پور په ګروپونو کې د بیوزلو کلیوالو استوګنو‬ ‫د فرعی رسک څخه په ورځنۍ توګه ساتنه کیږي او په‬ ‫خدمتونو او اسانتیاوو ته الس رسی موندالی يش‪ ،‬په ټول‬ ‫ دزیاتومعلوماتولپارهالندېانټرنیټيپاڼېتهمراجعهوکړئ‬ ‫د افغانستان د دولت دا ډیر سرت پروګرام اوس په درېیم‬ ‫تنظیمول دي‪ .‬دغه پروژه به وروسته د دغو ډلو او ګروپونو‬ ‫منظمه توګه د ‪ ۱۳۲‬کیلومرته کوچني واټ او رسک هم بشپړ‬ ‫افغانستان کې مرسته کوي‪ .‬دغه پروژه په پام کې لري چې‬ ‫ ‪http://www.nspafghanistan.org:‬‬ ‫پړاو کې واقع دی او د هغې موخه او هدف د مالکيت‬ ‫لپاره تخنیکي مرستې هم برابرې کړي چې وکړای يش‬ ‫شوی دی‪ .‬په ورځنی توګه د ‪ ۳۰۰۰‬کیلومرت فرعی کوچنی‬ ‫یو شمیر هغه استوګن‪ ،‬چې له هغو کلیوايل رسکونو څخه‬ ‫د پیاوړي احساس او ټولنیز ثبات رامنځته کول دي‪ .‬په‬ ‫چې د سپام او پور ورکولو د فعالیتونو له الرې یو لړ مايل‬ ‫رسک او ‪ ۲۳۷‬کیلومرته کوچنی واټ ساتنه او څارنه هم‬ ‫د دوه کېلومرتو په واټن استوګنه لري‪ ،‬چې د کال په اوږدو‬ ‫داسې حال کې چې د خدمتونو وړاندې کولو ښه وايل‬ ‫اصول رامنځته کړي او هم سوداګریزو رشکتونو ته تخنیکي‬ ‫بشپړه شوې ده ‪ .‬د هیواد په سطح د کلیوالو واټونو او‬ ‫کې ورڅخه استفاده کېږي‪ ،‬زیات کړي او رضوري خدمتونو‬ ‫خدمتونه برابرکړي‪.‬‬ ‫رسکونو رشایطو د حالت لومړنۍ کتنه او رسوی پیل شوي‬ ‫ته د الرسيس لپاره د تګ وخت راکم کړي‪ ،‬او د کلیوالو‬ ‫ده‪.‬‬ ‫استوګنو الرسسی رضوري خدمتونو ته اسانه کړي‪.‎‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/23‬‬ ‫‪ 22/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫د پروژې عمده السته‬ ‫راوړين عبارت دی له‪:‬‬ ‫دوو وروستیو کلونو کې د دوو ازمایښتي پړاوونو په پيل‬ ‫د ښاري اوبو برابرولو سکټوررپروژه‬ ‫کابل‪ ۳۸۲ :‬نوي کارونه‬ ‫ •‬ ‫ ‬ ‫کېدو رسه د پنځو والیتونو په ‪ ۸‬تشخیص شویو ولسوالیو‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۱۸.۷۲‬میلیونه وړیا مرسته‬ ‫(‪ ۱۸‬سلنه د ښځو د پاره)‬ ‫کې څه باندې ‪ ۱۶۰۰۰‬بېوزلو او اړو کورنیو ته (نږدې‬ ‫دغه پروژه د ‪ ۲۰۱۴‬میالدي کال د جون د میاشتې په ‪ ۳۰‬نیټه‬ ‫رامنځته شوي دي‪۱۹ .‬‬ ‫‪ ۸۰۰۰۰‬کسانو ته) نقدي مرستې چمتو شوي دي‪.‬‬ ‫بشپړه شوې ده‪.‬‬ ‫سلنه په پلورلو کې زیاتوالی‬ ‫د دې پروژې موخه دا ده چې د عملیايت مدیریت او د‬ ‫راغلی دی‪ ۸۵ ،‬ډوله نوي‬ ‫محصوالت ملی او نړیوالو‬ ‫‪ /‬ښاري پراختیا‬ ‫پانګونې د پالن په چمتو کولو کې د افغانستان د اوبو‬ ‫بازارونو وړاندې شوي دي‪.‬‬ ‫د افغانستان دنویو بازارونو د‬ ‫رسولو او ککړو اوبو ويستلو رشکت د وړتیا لوړولو په برخه‬ ‫بلخ ‪ ۱۲۸ :‬نوي کارونه (‪۱۸‬‬ ‫ •‬ ‫ ‬ ‫کې له دولت رسه مرسته وکړي‪.‬‬ ‫پراختیا پروژه‬ ‫ په تېرو څلورو کلونو کې د افغانستان د ښاري اوبو‬ ‫سلنه د ښځو له پاره ) را‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۲۲‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫رسولو او ککړو اوبو ويستلو رشکت لخوا د تشکياليت پراختیا‬ ‫منځته شوي دي‪ ۲۳ ،‬سلنه‬ ‫پایلې د پام وړ دي‪ .‬دغه رشکت د ښاري اوبو رسولو او ککړو‬ ‫په پلورلو کې زیاتوالی او‬ ‫دغه پروژه به د سوداګرۍ د پراختیا د یوه آزمایښتي‬ ‫اوبو ويستلو مسوولیت په غاړه لري او خپل فعالیتیونه‬ ‫ښه والى راغلی دی ‪۲۶ ،‬‬ ‫پروګرام په تطبیق رسه په الندې څلورو سرتو ښاري‬ ‫یې پراخ کړي دي‪ .‬د فعالیتونو د مدیریت لپاره‪ ،‬چې د‬ ‫ډوله نوي محصوالت طرح ‪،‬‬ ‫مرکزونو کې د سرتو اقتصادي فعالیتونو مالتړ وکړي‪:‬‬ ‫په کابل کې يوه مور له يو زوى رسه‬ ‫فعالیتونو د اغېزمنۍ پياوړتيا پر اساس سنجول شوي‪ ،‬د‬ ‫او بازار ته ورپیژندل شوي‬ ‫کابل‪ ،‬مزار رشیف‪ ،‬جالل آباد‪ ،‬او هرات‪ .‬دغه پروژه به‬ ‫په کور کې د ګنډلو په چارو بوخته‬ ‫ده‪ ،‬چې له دې الرې دکور يو پردرې‬ ‫ښاري اوبو رسولو او ککړو اوبو ويستلو رشکت لخوا تر السه‬ ‫دي‪ ۶ .‬ډوله نوي تولیدات‬ ‫په نوموړو مرکزونو کې د مارکېټونو په اړه د رضوري‬ ‫ګټه وټه او عايد ترالسه کوي‪ .‬دا دهغو‬ ‫شوي عميل شاخصونه په دې ډول دي‪ )۱( :‬له ‪ ۱۶‬ښارونو‬ ‫رامينځته شوي دي‪.‬‬ ‫معلوماتو د اخیستلو‪ ،‬د تولیداتو د کيفيت لوړولو‪ ،‬د‬ ‫زرګونو کوچنيو کار کسب دخاوندانو‬ ‫څخه ‪ ۴۲‬ښارونو ته د اوبو رسولو د فعالیتونو غځول (‪۱۶۲‬‬ ‫ننګرهار‪ ۲۰۸ :‬نوي کارونه‬ ‫ ‬ ‫ •‬ ‫تولیداتو د ظرفیت زیاتولو‪ ،‬د نوې ټکنالوژۍ په اړه الزم‬ ‫ډلې څخه يوه ده‪ ،‬چې د نړيوال بانک‬ ‫تر مالتړ الندې پروژې څخه ګټه اخيل‪.‬‬ ‫سلنه زیاتوالی)‪ )۲( ،‬د اوبو د تولید او وېش په لګښت کې‬ ‫(‪ ۴۱‬سلنه ښځو له پاره)‬ ‫پوهاوي ترالسه کولو او د سوداګریزو پالنونو په ترتیب‬ ‫‪ ۲۵‬سلنه کموالی‪ )۳( ،‬له ‪ ۶۰‬څخه ‪ ۳۵‬سلنې ته د اوبو د‬ ‫رامينځته شوي دي‪۱۶ ،‬‬ ‫او تطبیق کې مرسته وکړي‪ .‬او دا به د دې سبب او المل‬ ‫ضایع کېدو کموالی‪ )۴( ،‬د اوبو رسولو په هر مرکز کې له‬ ‫وګرځي چې هغوی په کورنیو او بهرنیو بازارونو کې خپل‬ ‫سلنه په پلورلو کې زیاتوالی‬ ‫‪ ۸.۶‬تنو څخه ‪ ۵.۹‬تنو ته د کارکوونکو کموالی‪)۵( ،‬د میرتی‬ ‫حضور او شتون ته پراخ کړي‪ .‬دغه پروژه په ځانګړې‬ ‫راغلی دی ‪ ۲۳ ،‬ډوله نوي‬ ‫رانیوونکو(مشرتیانو) شمیر په سلو کې ‪ (۳۵‬له ‪ ۸۴۰۴۴‬څخه‬ ‫‪)۱۱۳۶۳۹‬ته زیات شو او د اوبو له پلورلو کلني عواید تر‬ ‫محصوالت سیمه يیز بازار ته‬ ‫توګه دا هوډ لري چې له ‪ ۷۵۰‬خصويص متشبثینو او لسو‬ ‫سوداګریزو اتحادیو رسه د سوداګرۍ د پراختیا خدمتونو‬ ‫‪ /‬د ټولنيز خونديتوب شبکه‬ ‫‪۱۷۷،۴‬سلنه پورې ( له ‪ ۱۳۲،۵‬میلیون افغانیو څخه‪ ،‬چې‬ ‫ورپیژندل شوي دي ‪.‬‬ ‫ته د الرسيس لپاره د یو میکانیزم او ګډې ونډې له الرې‬ ‫‪۲،۳‬میلیون ډالر کیږي‪ ۳۶۷،۳ ،‬میلیونو افغانیوته‪ ،‬چې‬ ‫هرات‪ ۱۹۲ :‬نوي کارونه‬ ‫ •‬ ‫ ‬ ‫مرسته اومالتړ وکړي‪ .‬په پام کې ده چې د دې پروژې له‬ ‫د افغانستان د ټولنيز خونديتوب شبکې او‬ ‫‪۶،۴‬میلیونه ډالر کیږي) زیات شول‪.‬‬ ‫(‪ ۲۴‬سلنه د ښځو له پاره)‬ ‫الرې په لنډه موده کې ‪ ۱۵۰۰‬دندې او کاري الرې چارې‬ ‫د تقاعد د مالتړ پروژه‬ ‫ د ښاري اوبو رسولو او ککړو اوبو ويستلو رشکت د‬ ‫رامينځته شوي دي‪۲۳ ،‬‬ ‫رامنځته او په راتلونکي کې هم د کار کسب او دندو‬ ‫رامنځته کول‪ ،‬د چارو د سنبالولو یو لړ ځانګړي اقدامات‪،‬‬ ‫د نړيوال بانک ‪ ٢٠‬ميليونه ډالره وړيا مرسته‬ ‫مرکزي دفرت او سوداګریزو سرتاتیژیکو واحدونو تر منځ د‬ ‫سلنه په پلورلو کې زیاتوالی‬ ‫درامنځته کېدو الرې چارې برابرې يش‪.‬‬ ‫د متقاعدینو ریاست د عوایدو او لګښت د حسابدارۍ‬ ‫داخيل څارنې او د میاشتني راپور ورکولو سیستم موجود‬ ‫راغلی دی ‪ ۱۵ ،‬ډوله نوي‬ ‫سیستم او د متقاعدینو د بانکي سیستم رامنځته کول‬ ‫د دې پروژې په موخو کې الندې موضوعات شامل دي‪،‬‬ ‫دی‪ ،‬چې فزیکي او مايل شمېرې (لکه د هغو مرکزونو شمېر‬ ‫محصوالت سیمه يیز بازار ته‬ ‫دغه پروژه د سوداګرۍ او صنايع وزارت لخوا پلې کېږي‪،‬‬ ‫تر کار الندي دي‪ .‬د تقاعد ریاست په بيارغونې رسه د‬ ‫الف) د تقاعد سیستم د اداري وړتیا لوړول‪ ،‬او ب) د ټولنیز‬ ‫چې میرتونه پکې نصب شوي او له هغوی السته راتلونکي‬ ‫ور پیژندل شوی دی‪.‬‬ ‫د خصويص سکټورر د پراختيا عمومي رئيس د دې پروژې‬ ‫متقاعدینو لپاره د خدماتو د ورکړې په برخه کې د پام وړ‬ ‫خوندیتوب شبکو د رامنځته کولو لپاره د اغیزمنو کړنالرو‬ ‫عواید) په ډاګه کوي‪ .‬د دولت لخوا د اوبو د لګښت په‬ ‫د رياست چارې پر غاړه لري‪ .‬د نويو بازارونو د پراختيا‬ ‫ښه والی رامنځته شوی دی‪.‬‬ ‫د خپلولو په موخه د پالیسۍ د مناسب چوکاټ پراختیا‪،‬‬ ‫بلونو کې ‪ ۲۰۰‬سلنه زیاتوايل ته په کتو‪ ،‬د اوبو رسولو او‬ ‫پروګرام د ‪ GIZ‬ادارې له خوا‪ ،‬چې په دې وروستيو کې‬ ‫ دوهمه برخه‪ :‬د مالی وجوه د مصوون لیږد له پاره یو‬ ‫په ځانګړې توګه دې ته ډېر پام ور اړول چې اړ خلک د‬ ‫ککړو اوبو ويستلو رشکت په یوه مايل بنسټ د بدل شوی‬ ‫د سيالۍ د يوې نړيوالې داوطلبى په ترڅ کې غوره شو‪،‬‬ ‫ازمایښتی څو پړاويز یی پروګرام طرح ‪ ،‬تطبیق او تر ارزونې‬ ‫پروګرام موخه وګرځول او په ځانګړل شويو ولسواليو کې‬ ‫دی‪.‬‬ ‫پلی کېږي‪ .‬له دې ادارې رسه قرار داد د ‪ ٢٠١٢‬ميالدي‬ ‫الندی نیول شوی دی‪ .‬د السته راغلو تجربو رسه سم ‪،‬یو ښه‬ ‫له دې ډول خلکو رسه نقدي مرستې تررسه يش‪ .‬دا پروژه تر‬ ‫کال په ستمرب کې السليک شو‪ .‬د بازارونو د پراختيا دغه‬ ‫پروګرام چی په هغه کې عملیاتی کړنالرې او شکايتونو ته‬ ‫دې دمه الندې السته راوړنې لري‪:‬‬ ‫نوې پروګرام په څلورو ښارونو کې فعاليت لري او له ‪۷۴۵‬‬ ‫درسيدنې عيني او شفاف سيستم او ميکانيزم په دې پروګرام‬ ‫ لومړي برخه‪ :‬د تقاعد سیستم‪ .‬په بیال بیلو برخو کې الزم‬ ‫څخه زيات غوښتنليکونه يې ترالسه کړي‪ ،‬چې تر اوسه‬ ‫کې شامل دى ‪.‬په دوو وروستيو کلونو کې دازمايښتي دوو‬ ‫اصالحايت اقدامات‪ ،‬په ځانګړې توګه د تقاعد ریاست لپاره د‬ ‫‪ ۳۱۱‬غوښتنليکونه د ‪ ۹‬میلیونو دالرو به ارښت نهايي او‬ ‫پړاوونو تطبيق دپنځو واليتونو کې په تو ولسواليو کې د‬ ‫یوه نوي عرصي اداري سیستم (کمپیوټري) او د متقاعدینو‬ ‫السليک شوي دي‪.‬‬ ‫‪ ١٦٠٠٠‬اړمنو او بيوزلوکورنيو له پاره (شاوخوا ‪٨٠٠٠٠‬تنو)‬ ‫د ریاست لپاره د نوې کارې کړنالرې رامنځته کول‪ ،‬د تقاعد‬ ‫ته چې پيژندل شوي وو‪،‬نقدي مرستې برابرې شوي دي‪ .‬په‬ ‫ریاست لپاره د معلوماتو د مدیریت د یوه نوي سیستم‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/25‬‬ ‫‪ 24/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫د نړيوالې مايل ادارې پانګونې او مشوريت خدمتونه‬ ‫او نړۍ په کچه د بازارموندنې د فرصتونو د پراختیا مالتړ‬ ‫خدمتونو‪ ،‬تولیداتو او خدماتو په برخو کې د خپلې پانګونې‬ ‫‪/‬د پانګونې او مشوريت خدمتونو په اړه د نړیوال‬ ‫کړی دی‪ .‬یاده اداره به د ال زیات پرمختګ په موخه‪ ،‬د‬ ‫پروګرامونه ال پسې پراخ کړي‪.‬‬ ‫بانک ګروپ د نړيوالې مايل ادارې اوسنۍ تګالر‬ ‫ځایي مېوو د پروسسوونکو رشکتونو د ونډې او د ازاد بازار‬ ‫ نړیواله مايل اداره د پانګونو د نویو فرصتونو او د سیمې‬ ‫او لیدلوری‬ ‫د زیاتو فرصتونو له الرې د کروندو د عوایدو په زیاتوايل‬ ‫برخه والو د رشیکولو په لټه کې ده‪ ،‬تر څو د افغانستان‬ ‫مترکز وکړي‪ ،‬همدارنګه دغه اداره به د تازه تولیداتو په وړلو‬ ‫خصويص سکټور د بنسټونو د جوړولو په برخه ‪ ،‬مالی‬ ‫اد نړیوال بانک ګروپ د نړيوالې مايل ادارې اوسنۍ تګالر‬ ‫راوړلو پورې تړيل زیانونه راکم کړي او د پروسس شویو‬ ‫‪ ،‬سرتو پورونو ‪ ،‬تولیداتو ‪ ،‬کرنیز فعالیتونو څخه د مالتړ‬ ‫(سرتاتيژي)‪ ،‬چې موخه یې د خصويص سکټورر پراختیا‬ ‫خوراکي توکو د تولید لپاره به د سوداګریزو فرصتونو د‬ ‫خدمتونه تر رسه يش‪ .‬د ‪ ۲۰۱۵‬کال له پاره د پانګونې اندازه‬ ‫ده‪ ،‬د افغانستان لپاره د نړیوال بانک ګروپ له لنډمهالې‬ ‫تشخیص لپاره خپلو هلو ځلو ته دوام ورکړي‪.‬‬ ‫ډیره هیله من کونکې ده‪ ،‬چی د مايل بازارونو ‪ ،‬انرژي‬ ‫تګالرې رسه سمون لري‪ .‬دغه اداره د مشورو ورکولو او‬ ‫سکټور او کرنیز فعالیتونه پکې شامل دي‪.‬‬ ‫پانګونې يوه واحده تګالر تعقيبوي‪ ،‬چې دا تګالر د پانګونې‬ ‫د سوداګرۍ لپاره مناسب چاپېريال‬ ‫ د پانګونې دا پروګرام مايل منابعو ته د الرسيس‪ ،‬د‬ ‫پانګونې د چاپیریال‪ ،‬کوچنیو او منځنیو تشبثاتو‪ ،‬وړتیا‬ ‫وضعيت ښه کوي‪ ،‬وړتياوې لوړوي او په هغو سکټوررونو‬ ‫کې د پانګونې مالتړ کوي‪ ،‬چې د دندو رامنځته کولو او‬ ‫نړیواله مايل اداره دوه پروګرامونه تر الس الندې لري‪ ،‬چې‬ ‫لوړولو‪ ،‬بڼوالۍ‪ /‬کرنيزې سوداګرۍ او د دولتي او خصويص‬ ‫پراختیا په برخو کې د پام وړ اغېزې لري‪.‬‬ ‫موخه یې د سوداګرۍ لپاره د مقررايت چاپېريال اصالح ده‪.‬‬ ‫سکټوررونو د ملګرتيا په برخو کې د مشوريت خدمتونو د‬ ‫پروګرام له پياوړي مالتړه برخمن دی‪ .‬اوسمهال‪ ،‬په څلورو‬ ‫د سوداګرۍ د جواز ورکولو د اصالح پروژه له دولت رسه د‬ ‫جواز ورکولو د ال زیات شفاف‪ ،‬اغېزمن او مناسب پروګرام‬ ‫سوداګریزو برخو کې د ‪ ۵.۷‬میلیونه امریکایي ډالرو په‬ ‫د پانګونې فعاليتونه‬ ‫بودیجې رسه د نړيوالې مايل ادارې ‪ ۸‬پروژې روانې دي‪.‬‬ ‫په افغانستان کې د نړیوال بانک ګروپ د نړيوالې مايل‬ ‫د رامنځته کولو په برخه کې مرسته کوي‪.‬‬ ‫ادارې د پانګونې کچه له ‪ ۲۰۰۸‬زېږدیز کال راپدېخوا له‬ ‫ د نړیوال بانک نړيواله مايل اداره له کابل ښاروالۍ رسه‬ ‫دوه برابرو څخه زیاته لوړه شوې ده‪ ،‬يعنې دغه اندازه په‬ ‫يوځای کار کوي چې د ودانیزو چارو لپاره د جواز ورکولو‬ ‫‪ ۲۰۰۸‬مايل کال کې له ‪ ۵۸‬میلونه ډالرو څخه په ‪ ۲۰۱۴‬کال‬ ‫پروسه اصالح کړي او د جواز اخیستلو پر وړاندې اداري‬ ‫‪ /‬د مشوريت خدمتونو پروژې‬ ‫کې ‪ ۱۳۵‬میلیونه ډالرو ته لوړه شوې ده‪ .‬اوسمهال دغه‬ ‫خنډونه لرې‪ ،‬د وخت ضياع راکمه او د اړتيا وړ السليکونو‬ ‫شمېر راکم کړي‪.‬‬ ‫مايل خدمتونو ته الرسسی‬ ‫اداره د مخابراتو په سکټورر کې دوه پانګونې (له ام ټي‬ ‫این رسه د ‪ ۶۵‬میلیونه ډالرو په ارزښت د پانګونې د څو‬ ‫نړیوالې مايل ادارې له الندينیو الرو مايل منابعو ته په‬ ‫اړخيز تضمني ادارې رسه په ګډه‪ ،‬او د ‪ ۶۵‬میلیونه ډالرو‬ ‫د عامه او خصويص سکټورر ملګرتيا‬ ‫الرسيس کې فعاله ونډه لري‪ )۱( :‬د افغانستان بانک‬ ‫په ارزښت له روشن مخابرايت رشکت رسه په خپلواک ډول)‪،‬‬ ‫رسه د نړیوال بانک د مايل سکټوررد پياوړتیا پروګرام په‬ ‫د مېلمه پالنې په سکټورر کې د درې میلیونه ډالرو په‬ ‫نړیواله مايل اداره په کندهار کې د برېښنا پر وېش کار‬ ‫همکارۍ د تضمينونو او عامه پورونو د ثبت د ګرځنده‬ ‫ارزښت یوه پانګونه‪ ،‬او د مايل خدمتونو په سکټورر کې‬ ‫کوي‪ .‬نړیواله مايل اداره په افغانستان کی د بریښنا رشکت‬ ‫او موثر سیستم د تاسیس او پر پيل کولو کې همکاري‪،‬‬ ‫دوه فعالیتونه (د کوچنیو پورونو په لومړين بانک کې د دوه‬ ‫رسه له مدیریت څخه د مالتړ په خاطر د قرار داد طرح‬ ‫(‪ )۲‬د نړیوالې مايل ادارې له مالتړه برخمنو دوو بانکونو‬ ‫میلیونه ډالرو په ارزښت خالصه پانګونه او د یوه سوداګریز‬ ‫‪ ،‬څیړلې او په اجرا کولو کې يې مرسته کړیده ‪ .‬تر څو د‬ ‫په ګډون د مايل بنسټونو د وړتیا لوړول‪ ،‬او (‪ )۳‬د پورونو‬ ‫رشکت له الرې د افغانستان په نړيوال بانک کې) لري‪ .‬دغه‬ ‫کندهار دعملیايت مرکز ‪ ،‬د افغانستان د بریښنا رشکت د‬ ‫د ورکړې لپاره د مقررايت چوکاټ د رامنځته کولو په برخه‬ ‫پانګونې په ځانګړې توګه د کوچنیو پورونو (مايل رسچينو‬ ‫سيمه ييز بزګران او دپروګرام‬ ‫ساحوي ریاست مايل او عمليايت اغيزمنتيا چی د عملیاتو‬ ‫کارکوونکي‪ ،‬دمحصوالتو دښه وايل‬ ‫برخې په توګه ‪ ،‬د نړیواله مالی اداره د ‪ ۹‬سیمه يیزو د‬ ‫کې افغان دولت مرسته‪ .‬د نړیوالې مايل ادارې تیرې کړنی‬ ‫ته د الرسيس او د هغوی په اړه د معلوماتو له مخې) او‬ ‫مسوولیت په کندهار ‪ ،‬هلمند‪ ،‬ارزګان او زابل کې په غاړه‬ ‫دالرو چارو په اړه بحث کوي‪ .‬بزګران‬ ‫زده کړو پروګرامونو رسه همکاري کړیده ‪ .‬ترڅو خپله‬ ‫او اقدامات تیر اقدامات‪ ،‬چې د کابل بانک بشپړ پلټل‪ ،‬په‬ ‫مخابراتو په سکټوررونو کې د پام وړ اغېزې لري‪.‬‬ ‫لري ‪ ،‬زیاته کړي ‪ .‬مايل او تخنیکي له پلوه هر اړخیزه‬ ‫په ټول هيواد کې دنړيوالې مايل ادارې‬ ‫تر مالتړ الندې پروژی څخه ګټه اخيل‪.‬‬ ‫وړتیا لوړه کړي او د مدیریت په ډګر کې د زده کړو‬ ‫دې بانک کې له بحران څخه وروسته او د کور جوړولو په‬ ‫ د کوچنیو پورونو له لومړين بانک رسه د ګډې پروژې له‬ ‫ارزیابی ‪،‬دافغانستان د بریښنا د انرژی د تولید اتحادیه ‪/‬‬ ‫دغه اداره دنورو فعاليتونو ترڅنګ‬ ‫پروګرامونه پياوړتيا کړي ‪ .‬د ‪ ۲۰۱۴‬کال د جون تر میاشتې ‪،‬‬ ‫سکټور کې د پورونو د ورکولو بیا کتنه پخواين اقدامات دي‪.‬‬ ‫الرې‪ ،‬چې دغه بانک په افغانستان کې د کوچنیو پورونو‬ ‫ګروپ د قرار داد د مدیریت د داوطلبی د بهیر ګټونکی‬ ‫دکرنيزو محصوالتو دسوداګرۍ په‬ ‫ددې پروګرام دوهمه برخه د ‪ ۳۰۰۰‬شاوخوا ګډون کوونکو‬ ‫په برخه کې لومړنی خصويص بانک ګڼل کېږي‪ ،‬د نړیوال‬ ‫برخه کې دکوچنيو او منځنيو تشبشانو‬ ‫اعالن شوی دی‪ .‬دا قرار داد د ‪ PPP‬لومړنۍ هوکړه ليک‬ ‫د پاره ( چې ‪ ۵۴‬سلنه یې ښځې تشکیلوي ) پیل کړه او له‬ ‫بانک ګروپ نړیوالې مايل ادارې ‪ ۶۴۰۰۰‬تنو ته‪ ،‬چې ‪۱۶‬‬ ‫(توافقنامه) چې په افغانستان کې په اجراتو والړ دی د‬ ‫رسه دهغوى دتوليداتو دلوړولو په‬ ‫منظور همکاري کوي ‪.‬‬ ‫‪ ۳۰۰‬څخه زیاتی کوچنۍ او منځنۍ تصدۍ او تشبثات یې‬ ‫د کاروبارونو وده‬ ‫سلنه یې ښځې وې‪ ،‬د پور ورکولو اسانتیا برابره کړې ده‪.‬‬ ‫‪ ۲۰۱۴‬کال د اګست په میاشت کی السلیک شوه‪.‬‬ ‫تر پوښښ الندې ونیول‪.‬‬ ‫همدارنګه نړیوالې مايل ادارې بې وزلو خلکو ته د موبایل‬ ‫ د نړیوال بانک ګروپ نړيواله مايل اداره د کرنې په‬ ‫د سوداګرۍ د پياوړتیا پروګرام‪ ،‬خپل دويم پړاو پيل کړی‬ ‫ رسبېره پر دې د نړیوالې مايل ادارې مشوريت خدمتونه‬ ‫تېلېفون خدمتونو ته د الرسيس په پیاوړتیا رسه د ایم ټي این‬ ‫سکټورر کې د کوچنیو او منځنیو تشبثاتو مالتړ کوي‪ ،‬چې‬ ‫چې موخه یې په دریو راتلونکو کلونو کې په څه باندې‬ ‫د نړیوال بانک د «هڅوونکي پروګرام» او «د سوداګرۍ تر‬ ‫مخابرايت شبکه او په دې وروستیو کې د روشن په مخابرايت‬ ‫دغه مالتړ پر کروندګرو او سوداګرو متمرکز دی او موخه‬ ‫‪ ۵۲۰‬کوچنیو‪ ،‬منځنیو او سرتو تشبثاتو کې څه باندې ‪۵۲۰۰‬‬ ‫رسه کولو د شاخص د اصالح پروژې» رسه بشپړ سمون لري‪،‬‬ ‫شبکه کې د پانګونې له الرې د مخابراتو په سکټورر کې د‬ ‫یې د تولیداتو د کيفيت او کچې په لوړولو کې له کروندګرو‬ ‫کسانو ته (چې ‪ ۴۴‬سلنه به يې ښځې وي) د سوداګریزو‬ ‫چې د دې پروګرامونو په مرسته به هغه مهم اصالحات‪،‬‬ ‫پام وړ ونډه لرلې ده‪ .‬د نړیوال بانک ګروپ نړيواله مايل‬ ‫او سوداګرو رسه مرسته ده‪ .‬همدارنګه‪ ،‬دغې ادارې د هېواد‬ ‫مهارتونو د زده کړې زمینه برابرول دي‪ .‬ددې پروژې د یوې‬ ‫چې په خصويص سکټورر اغېز لري‪ ،‬رامنځته يش‪.‬‬ ‫اداره په پام کې لري چې په افغانستان کې د زېربناوو‪ ،‬مايل‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/27‬‬ ‫‪ 26/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫د افغانستان د بیارغونې‬ ‫صندوق څه شی دی؟‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫فوق العاده زیاتوالی موندلی دی‪ .‬د افغانستان د بیا رغونی‬ ‫دغه صندوق د ‪ ۲۰۰۲‬میالدي کال په‬ ‫صندوق په پانګونو کې د لګښتونو اندازه د ‪ ۲۰۱۴‬ميالدي‬ ‫مواردو لپاره د خپلو کلنیو مرستو له نیامیي څخه زیاتې‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق په دغه هیواد کې د بیا‬ ‫کال د اکتوبر ‪ ١٧‬نيټې پورې ‪ ۵۵‬سلنه ده‪ .‬د کلیو د پراختیا‬ ‫اپریل کې د مامورینو د معاشونو د‬ ‫بېلې نه کړي‪ .‬د دې مقرراتو موخه اوهدف د دې کار‬ ‫رغونې د هڅو د ال ګټور کولو لپاره د افغانستان د دولت‬ ‫ملی او سیمه يیز پروګرامونه‪ ،‬لکه د ملی پیوستون پروګرام‪،‬‬ ‫متویل دیوې مؤقتې وسیلې په توګه‬ ‫تضمین دی چې نوموړی صندوق د دولت دعادي بودجې‬ ‫او نړیوالې ټولنې ترمنځ د ګډو مرستو او هڅو په الر کې‬ ‫د واټونواورسکونو جوړولو پروګرام‪ ،‬په کلیو کې ښوونه او‬ ‫رامنځته شو‪.‬‬ ‫د متویل د کړکۍ له پاره‪ ،‬چې د لومړیتوپ حق لري‪،‬‬ ‫یوه مهمه وسیله ګڼل کېږي‪ .‬له ‪ ۲۰۰۲‬میالدي کال راهیسې‬ ‫روزنه‪ ،‬چې په ډیره قوي توګه يې د افغانستان د بیا رغونې‬ ‫ خو اوس دغه صندوق په هېواد کې‬ ‫کايف پانګه او وجه ولري‪ .‬دا قاعده دا باوري کوي چې د‬ ‫‪ ۳۳‬متویلوونکو له ‪ ۷،۳‬میلیاردو ډالرو څخه زیات له دې‬ ‫صندوق له خوا مرسته او مالتړ کیږي‪.‬‬ ‫د متویلوونکو په یوه سرت میکانیزم‬ ‫افغانستان د بیارغونې صندوق د مرصيف اقالمو د متویل او‬ ‫صندوق رسه ژمنه کړې‪ ،‬چې دا صندوق يې د افغانستان‬ ‫ د ‪ ۲۰۱۴‬کال اکتوبر د میاشتې تر ‪ ١٧‬نيټې پورې ‪۱۸ ،‬‬ ‫بدل شوی دی‪ ،‬چې نه یوازې د دولت‬ ‫د لومړیتوب لرونکو ميل پروګرامونو څخه د مالتړ لپاره کايف‬ ‫د دولت د بودجې (هم عادي بودجه او هم پرمختیايي‬ ‫فعالې پروژې‪ ،‬چی مجموعي ارزښت یی ‪ ۲،۳۱‬میلیارد ډالر‬ ‫عادي بودجه‪ ،‬بلکې د افغانستان د‬ ‫بودجه ولري‪.‬‬ ‫بودجه) پر یوې سرتې متویلوونکی رسچېنې باندې بدل‬ ‫و‪ ،‬د افغانستان د بیارغونې صندوق دمتويل الندې و‪ .‬چې‬ ‫کړی دی‪ .‬دغه صندوق له ميل پروګرامونو څخه‪ ،‬چې د‬ ‫د پورتنیو پيسو څخه ‪ ۱،۳۹‬میلیارده ډالر یی لګیديل دی او‬ ‫ميل پراختیایي سرتاتیژۍ پروګرامونه‬ ‫د عادي بودجې د مالتړ کړکۍ‬ ‫افغانستان د دولت د اجندا په لومړیتوب کې واقع دی او‬ ‫خالص ‪ ۹۲۰‬میلیون ډالر پاتې دي‪ ،‬چی تر اوسه لګیدلی نه‬ ‫متویلوي‪.‬‬ ‫همدارنګه د دولت عادي بودجې لپاره او د افغانستان د‬ ‫ • د ميل پراختیايي تګالرو له موخو‬ ‫‪ ۳،۱۷‬میلیارد ډالره وړیا مرسته‬ ‫دی‪.‬‬ ‫ميل پراختیایي سرتاتیژۍ موخو اوهدفونو ته درسیدو له‬ ‫رسه د بیارغونې پروګرامونو تړلو‬ ‫تراوسه پورې دافغانستان د بیارغونې صندوق ‪ ۳،۱۰‬میلیارده‬ ‫پاره په پالیسۍ کې داصالحاتو د اجندا لپاره فوق العاده‬ ‫لپاره ميل بودجه د یوې کلیدي‬ ‫ډالره د دولت د عادي بودجی د متویل لپاره ورکړي‪ .‬کورين‬ ‫ونډه لري‪ ،‬مرسته او مالتړ کوي‪.‬‬ ‫د پانګونې فعالیتونو بشپړ جزئیات د افغانستان ‬ ‫ ‬ ‫وسیلې په کارول‬ ‫عواید اوس هم د دولت د لګښتونو پوره کولو لپاره بس‬ ‫د بیارغونې صندوق په ربعوارو راپورونو کې په الندې ‬ ‫ ‬ ‫مديريت‬ ‫انټرنیټي پاڼه کې وګورئ‪:‬‬ ‫ ‬ ‫ • د بیارغونې له مرستو څخه د‬ ‫نه دي‪ .‬په همدې دلیل د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫‪www.worldbank.org/artf‬‬ ‫ ‬ ‫استفادې په برخه کې شفافیت او‬ ‫د دولت د عادي بودجې د مالتړ کړکۍ د دولت د اساسی‬ ‫ځواب ورکولو ته ترجیح ورکول‪.‬‬ ‫فعالیتونو‪ ،‬د خدمتونو وړاندې کولو په شمول‪ ،‬لکه‪ :‬روغتیا‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق د نړیوال بانک لخوا‬ ‫ساتنه‪ ،‬ښوونه او روزنه‪ ،‬مالتړ کړي‪ .‬دې ته په پام چې د‬ ‫اداره کېږي‪ .‬د اداري پالوي کمیټه يې له نړیوال بانک‪،‬‬ ‫‪/‬د افغانستان د بیارغونې صندوق څه ډول‬ ‫ • د دولت په محدود ظرفیت باندې‬ ‫ملکي کارکوونکو په سلو کې ‪ ۶۰‬ښوونکي دي‪ ،‬د پوهنې‬ ‫آسیایی پراختیایي بانک‪ ،‬اسالمي پراختیايي بانک‪ ،‬د ملګرو‬ ‫فعالیت کوي؟‬ ‫د فشار کمول او په عین حال کې‬ ‫وزارت په مجموع کې د افغانستان د بیارغونې صندوق د‬ ‫ملتونو پراختیايي پروګرام او مالیې وزارت څخه جوړه ده‪.‬‬ ‫د ظرفیتونو د تدریجي لوړولو‬ ‫رسچينو په سلو کې ‪ ۴۰‬مرصفوي‪ ،‬دعامې روغتیا‪ ،‬کورنیو‬ ‫مدیریتي کمیټه په منظمه توګه په کابل کې غونډې کوي‪،‬‬ ‫متویلوونکي خپلې مرستې یو واحد بانکي حساب ته‪،‬‬ ‫لپاره هلې ځلې‪.‬‬ ‫چارو‪ ،‬د کار اوټولنیزو چارواو لوړو زده کړو وزارتونه هم‬ ‫چې د افغاستان د بیارغونې صندوق ورځني فعالیتونه‬ ‫چې د نړیوال بانک تر ادارې الندې په متحده ایالتونو‬ ‫کې واقع دی‪ ،‬ورلېږي‪ .‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫ • د مايل او پالیيس په برخو کې د‬ ‫د دې صندوق سرت ګټه اخيستونکي ګڼل کېږي‪ .‬همدارنګه‬ ‫وګوري او نوې پروژې منظورې کړي‪ .‬د نوموړي صندوق‬ ‫خربو او بحثونو د اسانتیا لپاره‬ ‫باید یادونه وکړو چې له عادي بودجې څخه د مالتړ کړکۍ‬ ‫متویلوونکي په هره ربعه کې یوه غونډه (مجلس) کوي‪،‬‬ ‫مدیریتي کمیټه د وړاندیز شویو تخصیصونو په اړه په‬ ‫رسچېنې ميل پوښښ لري‪ ،‬چې د هېواد په ‪ ۳۴‬والیتونو کې‬ ‫چې د پراخې سرتاتیژۍ په هکله له دولت او د دې صندوق‬ ‫خپلو میاشتنیو غونډو کې تصمیمونه نیيس‪ ،‬چې نوموړي‬ ‫له متویلوونکو رسه دهمغږۍ‬ ‫د شاوخوا په سلو کې ‪ ۶۲‬کارکوونکو معاشونه تامینوي‪ .‬د‬ ‫له رهربي کمیټې رسه بحث وکړي‪.‬‬ ‫تصميمونه وروسته د وړیا مرستو هوکړه لیکونو له الرې‪،‬‬ ‫پیاوړي کول‪.‬‬ ‫دولت د عادي بودجې د مالتړ کړکۍ د ونډې د کمښت‬ ‫چې د نړیوال بانک او د افغانستان د دولت ترمینځ السلیک‬ ‫علت د دولت په عملیايت لګښتونو کې ثابت کلنی زیاتوالی‬ ‫د متویلوونکو مرستې‬ ‫کیږي‪ ،‬په وجهو بدلیږي‪.‬‬ ‫دی‪ .‬له دې رسه رسه هم د دولت د عادي بودجې د مالتړ‬ ‫ مرستې په دووطریقو په دوو کړکیو کې تررسه کیږي‪ .‬د‬ ‫کړکۍ د دولت دغیرامنیتي پانګو شاوخوا نیمه برخه هم‬ ‫ټولو ‪ ۳۳‬متویلوونکو رسچينو په تیرو لسو کلونو کې په‬ ‫دولت د عادي بودجې د مالتړ کړکۍ‪ ،‬د دولت د بودجې‬ ‫متویلوي‪.‬‬ ‫دې صندوق کې ونډه لرله‪ .‬د متویلوونکو مرستې کال په‬ ‫یوه مايل برخه (له امنیتي مصارفوپرته) هرکال برابروي‪ .‬د‬ ‫کال زیاتیږي‪ ،‬نویو متویلوونکو مرستې پیل کړي او پخوانیو‬ ‫پانګې اچونې کړکۍ د پراختیايي بودجې له الرې د ميل‬ ‫متویلوونکو خپلې ونډې زياتې کړي‪ .‬په تېرو څو کلونو‬ ‫پراختیايی پروګرامونو لپاره وړیا مايل مرستې برابروي‪.‬‬ ‫د پانګونې کړکۍ‬ ‫کې د مرستې ورکوونکو د ونډې اخیستنې اصيل دلیل په‬ ‫د پانګې اچونې کړکۍ په دې وروستیو کلونو کې د اندازې‬ ‫ترجیحی مواردو کې د ودې پياوړتيا وه‪.‬‬ ‫او پوښښ له لحاظه ډیره زیاته وده کړې ده ‪ .‬له ‪۱۳۸۹‬‬ ‫ افغانستان د بیارغونې صندوق د منل شوي قاعدې‬ ‫مايل کال راهیسې د پانګې اچونې ژمنو د اوس په نسبت‬ ‫پربنسټ کېداې يش چې متویلوونکي دخپلو ترجیحي‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/29‬‬ ‫‪ 28/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫زیات غور څخه وروسته پارملان ته واستول شی‪ .‬همدارنګه‬ ‫ظرفیت جوړونې د پروګرام په مالتړ پورې تړاو لري‪.‬‬ ‫دپنجشري په واليت کې يو بزګر دغنمو په‬ ‫‪ ،‬د حرشو د وژنو د قانون طرح د عدلیې په وزارت کی‬ ‫ د تطبیق په دوهمه مرحله کې‪ ،‬د افغانستان د کرنیزو‬ ‫کرونده کې ‪ ،‬چې دافغانستان دکرنيز توليد‬ ‫په حساس پړاو کې ده ‪ .‬د افغانستان د کرنیز تولید عواملو‬ ‫تولیداتو عواملو پروژه په مرکز کې د تخنیکی دټیم پراختیا‬ ‫دعواملو له پروګرام څخه يې ګټه اخيستې‬ ‫ده‪ .‬ددې پروګرام هدف دپروګرام تطبيق او‬ ‫د پروژې حقوقي برخې د کیمیاوی رسې قانون طرح کړی‪،‬‬ ‫بهیر او سیمه يیز دفرتونه بشپړ شوي دي‪ ،‬چې په نتیجه‬ ‫له عرصي ټکنالوژۍ څخه استفاده‪ ،‬لکه د‬ ‫چی د تخنیکی کمیټې له خوا د کرنې ‪ ،‬اوبو لګولو او‬ ‫کې د با کیفیته محصوالتو د پاره د مرستو له راټولولو او‬ ‫حاصالتو دزياتوايل په منظور‪ ،‬دکرنې اصالح‬ ‫شوي تخمونه دي‪ .‬دڅيړنيزو فعاليتونو‬ ‫مالداری د وزارت له خوا ټاکل شوی ده د رسه کتنه وشی‬ ‫د کرنې په سکټورر کې د محصوالتو وړاندې کول رسته‬ ‫دپياوړتيا اود اصالح شويو تخمونو توليد‬ ‫او بیا به د پړاوونو د تیرولو څخه د کرنی ‪ ،‬اوبو لګولو او‬ ‫رسیديل دي‪.‬‬ ‫له پاره پالنونه او اقدامات دتررسه کيدو‬ ‫په حال کي دي‪ ،‬او اوس په ساحه کې‬ ‫مالداری وزارت د بر رسی او حقوقي ریاست ته وسپارل‬ ‫ د (الف) په برخه کې‪ :‬د کرنیزو تخمونو په هکله د‬ ‫دغنمودحاصالحاتو له زياتوايل څخه مالتړ‬ ‫شی‪.‬‬ ‫څيړنې او تولید دي فعالیتونو د پاره پراخ عملیايت پالنونه‬ ‫جريان لري‪.‬‬ ‫طرح شوي دي‪ .‬اوسمهال د افغانستان د کرنیزو څیړنو‬ ‫د افغانستان د عديل او قضایی سکټور‬ ‫انستیتیوت او د اصالح شوو تخمونو تصدی په پام کې نیول‬ ‫شوي دی‪ .‬همدارنګه په همدی وخت کې د زیاتو غنمو‬ ‫د اصالحاتو پروژې دویم پړاو‬ ‫د تولید له پاره سیمه يیز مالتړ روان دی ‪ .‬د افغانستان د‬ ‫‪ ۸۵.۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫کرنیزو تولیداتو عواملو پروژه په مايل او تخنیکي مرستې‬ ‫رسه ددی پروژې د کارکونکو له الرې په شپږو سیمه ایزو‬ ‫د دې پروژې هدف د افغانستان لپاره د عديل خدمتونو‬ ‫برخو کې د افغانستان د کرنې د څیړنو انستیتیوت ‪ ،‬په‬ ‫وړاندې کول او قانوين خدمتونو ته د الرسيس زیاتوالی‬ ‫ټولیزه توګه ‪ ۴۰،۷‬ټنه ناپاک د کرنې تخمونه په ‪ ۲۰۱۴‬کال‬ ‫دی‪ .‬دا پروژه هڅه کوي‪ ،‬چې د دولت لومړیتوب لرونکي‬ ‫کې تولید کړي دی‪ .‬چی دا اندازه د ټاکلی اندازی څخه‬ ‫پروګرامونه تطبیق کړي‪ ،‬د انتقال اغیزې کمې کړي‪ ،‬نظام ته‬ ‫‪ ۳۷،۶‬ټنه د کرنې تخمونو څخه زیاتوالی ښیی‪ .‬په دې ډول‬ ‫د اوږد مهالو نتیجو د تراليس لپاره یو باثباته تګلوری ورکړي‬ ‫په مجموع کې ‪ ۴۱،۷‬مرتیک ټنه د کرنې اساسی تخمونه‬ ‫او د خدمتونو د وړاندې کولو بهیر ته ښه والی ورکړي‪.‬‬ ‫تولید شوي او ‪ ۴،۳‬مرتیک ټنه تخمونه ثبت شوی دی‪ ،‬چی‬ ‫دغه پروژه د دې الندې فعالیتونو لپاره مايل وجهې اوپانګې‬ ‫د افغانستان د کرنی د څیړنو او د اصالح شوو تخمونو د‬ ‫برابروي‪( :‬الف) د حقوقي ادارو د ظرفیت لوړول‪ ،‬د کلیدي‬ ‫انستيتوت له خوا تولید شوی دی ‪.‬‬ ‫حقوقي خدمتونو د وړاندې کولوله پاره‪( .‬ب) دحقوقي‬ ‫ د لوړو زده کړو له پاره لومړنۍ ډله چی په پام کی نیول‬ ‫مرستو د پوښښ او کيفیت پیاوړتیا‪( .‬ج) حقوقي معلوماتو‬ ‫شوی وه شپږ دیرش تنه د کرنې ‪ ،‬اوبو لګولو او مالداری‬ ‫او مدين زده کړو ته د خلکو د الرسيس زیاتوالی‪( .‬د) د‬ ‫د وزارت (له دې جملې څخه ‪ ۳۴‬د ماسرتۍ د درجې او‬ ‫مرکزي عديل ادارو له خوا د حقوقي خدمتونو برابرول او د‬ ‫دوه کارکونکی د دکتورا د زده کړو په درجه)د افغانستان‬ ‫ادارې ښه والی‪( .‬ه) دپروژې د مدیریت ظرفیت رامینځته‬ ‫د کرنیزو څيړنو د انستیتیوت او د اصالح شوو تخمونو د‬ ‫قرنطین له پاره د البراتوارونو طرح اوس تر جوړیدو الندې‬ ‫ د دې پروژې له الرې د وزارت بنسټیز الزم ظرفیت‬ ‫کول‪ .‬دغه پروژه د می له ‪ ۳۱‬نیټې راهیسې پيل کېدو په‬ ‫تصدی (‪ )ISE‬او د بوټو د ساتنی او قرنطین څخه دی چی‬ ‫ده ‪ .‬د دی طرحی مسوولیت او څارنه د بیولوژی او کرنې د‬ ‫لوړېږي‪ ،‬چې نوموړى وزارت به وکړای يش د کرنيزو عواملو‬ ‫‪ /‬روانې پروژې‬ ‫حال کې ده‪ .‬د دې پروژې تطبیقونکي ادارې‪ :‬سرته محکمه‪،‬‬ ‫عدلیې وزارت او لویه څارنوالی دي‪.‬‬ ‫د انګلیسی ژبې زده کړی یی پای ته رسولی او د هندوستان‬ ‫نړیوال مرکز چی په انګلستان کې یوه غیر انتفاعی موسسه‬ ‫اړتیاوو ته په ښه توګه ور ورسېږي‪ .‬په لومړي ګام کې د‬ ‫د افغانستان د کرنيزو عواملو پروژه‬ ‫هیواد بيالبيلو پوهنتونونو ته لیږل شوی دی‪ .‬د هیواد په د‬ ‫ده او په دی هلکه د پراخو تجربو لرونکي ده سپارل شوي‬ ‫دې پروژې له الرې د غنمود اصالح شوي تخم اقتصادي او‬ ‫‪ ۷۴،۸‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫ د دې پروژې په بېالبېلو او فرعي برخو کې د پام وړ‬ ‫ننه کې د زده کړو پروګرام د غنمو د تخم د اصالح له پاره‬ ‫ترڅو د پروژې له طرح او جوړیدو څخه ډاډ تر السه شی‪.‬‬ ‫تخنیکي اغیزمنتوب ته پراختیا بښي‪ .‬په دوهم ګام کې د یو‬ ‫پرمختګونه رامنځته شوي دي‪ :‬د پيل کېدو زېربنا جوړه‬ ‫د افغانستان د کرنې د څيړنو د انستیتیوت او اصالح شوو‬ ‫په ټولو نړیوالو پولو کې د راننوتلو ټکو ارزیابی تر الس‬ ‫اصويل چوکاټ جوړولو لپاره‪ ،‬چې د دې پروژې د چمتووايل‬ ‫د افغانستان د کرنيزو عواملو پروژې د کرنيزو محصوالتو‬ ‫شوې‪ ،‬کلني پالنونه طرحه او چمتو شوي دي‪ ،‬په مرکز کې‬ ‫تخمونو د تصدی ‪ ،‬د افغانستان د تخمونو ملی موسسې ‪ ،‬د‬ ‫الندی نیول شوی ده ددی ارزیابی د قرنطین دمرکزونود‬ ‫په مرحله کې ورباندې کار شوی دوامداره هڅې او د نبايت‬ ‫تولید د ټکنالوجۍ د ودې لپاره د دولت له هڅو څخه د‬ ‫د پانګونې پالنونه‪ ،‬چې په هغو کې د پانګونې ټولې پروژې‬ ‫کرنی ‪ ،‬اوبو لګولو او مالداری ریاست ‪ ۴۷‬کارکوونکو (‪)ISE‬‬ ‫اوسنی وضعیت او حالت څیړنه او د نویو ودانیو د پراختیا‬ ‫قرنطین او کرنيزو درملو د کیفیت د کنرتول د شبکو د‬ ‫مالتړ په موخه د ‪۲۰۱۳‬میالدي کال د جوالی د میاشتې په‬ ‫او په مرکز کې د څارنې او فعالیت لګښتونه شاملېږي‪،‬‬ ‫ته د ‪ ۲۰۱۴‬کال د اګست په میاشت کې دایر شوی دی‪.‬‬ ‫له پاره د ځمکو پیژندنه ده‪ .‬په همدی حال کی له یوه‬ ‫جوړولو لپاره به اړین ګامونه واخیستل يش‪ .‬دریم دا چې‬ ‫‪۱۷‬نیټه ‪ ۷۴،۷۵‬میلیونه ډالره منظور شول‪ .‬د کرىن سکټور د‬ ‫د پيل کېدو په حال کې دي‪ ،‬د حقوقي مرستو طرحې‬ ‫په دی برسیره د پورتنیو ریاستونو او بنسټونو او د کرنی‬ ‫رشکت رسه قرار داد السلیک شوی دی ترڅو دا رشکت‬ ‫د دې پروژې د چمتووايل مرحلې په جریان کې د کرنیزو‬ ‫افغانستان د اقتصاد له مهمو بنسټونوڅخه ګڼل کیږي‪،‬چې‬ ‫(د دولت لخوا د حقوقي مرستو لپاره عمومي کړنالر)‪ ،‬د‬ ‫وزارت څخه کاندیدان پیژندل شوی دی او ‪ ۳۹‬تنو ته د زده‬ ‫قرنطین د ریاست له پاره د نوی دفرت په طرحه باندی د‬ ‫تخمونو او کرنيزو درملو لپاره د مارکیټ د اړتیاوو پر بنسټ‬ ‫د دې هیواد ‪۶۰‬سلنه کاري ځواک جوړوي‪ .‬په دې الره کې‬ ‫حقوقي مرستو مقررايت چوکاټ او د محکمو او مدافع‬ ‫کړو لنډې مودې پروګرامونه له هیواد څخه بهر کې ټاکل‬ ‫سوداګرۍ او صنایعو په وزارت کی کار پیل کړي‪.‬‬ ‫د محيل رسوې د پایلو اوموندنو پر بنسټ د کرنيزو عواملو‬ ‫د کرىن وزارت د بنسټیز ظرفیت پیاوړتیا‪ ،‬اوبه لګول او‬ ‫وکیالنو لپاره د روزنیزو پروګرامونو د اړتیا ارزونې لپاره به‬ ‫شوی دی او ډیر ژر به د کرنی د موضوعاتو د زده کړو له‬ ‫ په دې برسیره‪ ،‬د بوټو د ساتنې او قرنطین قانون د‬ ‫رامنځته کولو او ویشلو سیستم د ودې او پراختیا په موخه‬ ‫مالداري‪ ،‬د کرنيزو محصوالتو د زیاتوايل په موخه د کرنيزو‬ ‫په نږدې وخت کې قرارداد ويش‪ ،‬د لويې څارنوالۍ په اداره‬ ‫پاره د زده کړو مرکزونو ته واستول يش‪.‬‬ ‫وزیرانو د شورا له خوا د تقنین د کمیټي له خوا د بر رسی‬ ‫اړین ګامونه په کاري پالن کې ترتیبېږي‪ .‬د دې ډول ګامونو‬ ‫تولید دالملونو داعتبار اوخونديتوب لپاره د پانګه اچونو‬ ‫کې د ملکي خدمتونو اصالحات له پالن رسه سم د پيل‬ ‫ د پروژې د ( ب) برخې الندې ‪ ،‬د بوټو د ساتنی او‬ ‫څخه وروسته به تصویب او په وزیرانو شورا کې به له‬ ‫دوام د ملکي خدمتونو د کارکوونکو‪ ،‬بزګرانو او سوداګرو د‬ ‫زیاتوالی خورا مهم دی‪.‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/31‬‬ ‫‪ 30/‬گزارش ششامهه‪/‬‬ ‫د بزګرانوله پاره ساحوي ښوونځي‬ ‫کروندګرو څاروي روغ سايت او د عوایدو د زیاتوايل سبب کیږي‬ ‫ د څارویو ساتونکي په ننګرهار والیت کې په ساحوي ښوونځیو کې د ګډون له امله د څارویو دسمې‬ ‫ •‬ ‫خوراکې الرې چارې او د هغوی سمالسي څارنی زده کوي‪.‬‬ ‫ •‬ ‫ ښوونځي د باغدارۍ او مالدارۍ د ملي پروژې د فعالیتونو یوه برخه ده‪ ،‬دا پروژه د کرنې ‪ ،‬اوبو لګولو‬ ‫او مالدارۍ د وزارت له نوښتونو څخه ده‪ ،‬چې د افغانستان د بیارغونې د صندوق له خوا تمویل کیږي ‪.‬‬ ‫ ددې پروژې موخه د بزګرانو سره د مالدارۍ په غوره الروچارو کې مرسته کوی‪ ،‬تر څو څاروي روغ‬ ‫ •‬ ‫او محصوالت یې لوړ شی‪.‬‬ ‫میرک بیله کلی ‪ ،‬ننګرهار والیت‪ :‬جان آغا مالدار بزګر وایي چې‬ ‫د خپلې میښې څخه په معذرت غوښتلو پوروړی یم ‪ .‬نوموړی په‬ ‫داسې حال کې چې په لوړ غږ رسه خاندي ‪ ،‬وایي چی دی یو ډول‬ ‫ټوکې کوي ‪ ،‬ځکه چی تر دې وروستیو پورې دی نه پوهیده چې‬ ‫د‬ ‫څاروي یې روغتیایي څارنې او ښو خواړو ته اړتیا لري‪.‬‬ ‫ جان آغا چې ‪ ۴۱‬کاله عمر لري وایي‪ :‬اوس د هغو کارونو په هکله‪ ،‬چی تر‬ ‫رسه کړي مي دي فکر کوم ‪ ،‬ډیر د خندا وړ دي او هم د افسوس وړ‪ .‬خو په‬ ‫هغه وخت کې نه پوهیدم چې کوم کار ناسم دی ‪.‬اوس مې دڅارویو د خواړو‬ ‫د ورکولو ښې الرې ‪ ،‬ساتنه او څارنه زده کړې ده او زما څاروي هم ډير خوشاله‬ ‫دي ‪ .‬موږ به شتمن شو‪.‬‬ ‫ جان آغا وایي ‪ :‬د ډیرو کلونو مالداری څخه وروسته ‪ ،‬دده کار هغه مهال‬ ‫بدلون وموند چې د ننګرهار والیت د بهسودو ولسوالۍ د میرک بیلې د کيل د‬ ‫بزګرانو ښوونځي ته والړ ‪ .‬د لوست پروګرامونه چی په میاشت کې دوه وارې‬ ‫ترتیب کیږي د باغدارۍ او مالدارۍ د ميل پروژې یوه برخه ده‪ .‬دا پروژه د‬ ‫کرنې ‪ ،‬اوبولګولو او مالدارۍ د وزارت نوښت دی‪ ،‬چې د افغانستان د بیارغونې‬ ‫“‬ ‫صندوق له خوا یی مالتړ کیږي‪ .‬ددې پروژې موخه له تولید کوونکو رسه د دوی‬ ‫د تولیداتو د لوړولو د پاره د ښو میتودونو او الرو چارو تر الس الندی نیول دي‪.‬‬ ‫دی اوس ښه پوهیږي چی څنګه دا ستونزې سمې کړي او د څارویو ډاکرت ته د‬ ‫جان آغا زیاتوي ‪ :‬دا پروژه نه یوازې دده له څارویو رسه مرسته کوي‪ ،‬بلکی د ده‬ ‫جیبونو ته د ډیرو روپیو د راتلو سبب هم کیږي‪ .‬ددی پروژې د برکت له امله‬ ‫ اوس موږ د ښې خوراکې له پاره ‪،‬‬ ‫ساتنې او څارنې او د څارویو ښه ساتل زده‬ ‫روغتیایي څارنې د پاره والړ يش‪ .‬دی وایی چی کورنۍ درملنه لکه د پخيل غوړیو‬ ‫دده عاید درې برابره شوي دي ( مخکې زموږ غوا دورځې د ‪ ۳،۵‬لیرتو په شاوخوا‬ ‫ورباندې خوړل او یا د کوچو ورکول څارویو ته د دوی د کمزورتیا او یا د مړینې‬ ‫کې شیدې ورکولې‪ ،‬خو اوس دا اندازه ‪ ۱۰،۵‬لیرتو ته په ورځ کې زیاته شوې ده‪.‬‬ ‫سبب ګرځي‪.‬‬ ‫ توریالی وایی‪ :‬د روغو څارویو درلودل د روغ عاید په معنا او مفهوم دي‪ .‬د (‬ ‫ښوونځۍ ژر او سماليس ګټه رسوي‬ ‫کوو ‪ ،‬زموږ څاروي روغ رمټ دي او موږ به‬ ‫”‬ ‫د یوې ژوندی غوا ارځښت کیدای يش ‪ ۲۰۰۰۰۰‬افغانۍ ( ‪ ۳۵۰۰‬ډالرو ) واويس‪.‬‬ ‫د جان آغا په کيل کې د کابل د سیند په غاړو د جالل آباد هغې خواته ‪ ،‬په‬ ‫که ناروغ يش باید حالل کړل يش ښایي په هغه مهال کې په ‪ ۵۰۰۰۰‬افغانۍ (‬ ‫‪ ۸۸۰‬ډالر) و پلورل يش‪.‬‬ ‫ داکرت امین شفیق ‪،‬سیمه ییز وترنر‪ ،‬چی له بزګرانو رسه په ساحوي ښوونځي‬ ‫‪ ۲۰۱۳‬کال د جنوري په میاشت کې د باغداری او مالدارۍ ميل پروژې په کار پیل‬ ‫وکړ‪.‬د بزګرانو څخه د ‪ ۳۰‬ډلو په شاوخوا کې ( ‪ ۱۰‬ډلې بزګران سړي ‪۲۰ ،‬بزګرانې‬ ‫میرمنې‪ ،‬چی د چرګانو فارمونه لري ) د ننګرهار والیت په ساحوي ښوونځیو کې‬ ‫هم بډای شو‪.‬‬ ‫کې د لوستونو په مخ بیولو کې مرسته کوي‪ ،‬وایی چې‪ :‬همدا اوس هم له نورو‬ ‫د لوست په پروګرامونو کې شامل دي‪.‬‬ ‫کلیو څخه هم ددی پروژې غوښتنه کیږي( خلکو ددې پروژې د مثبتو پایلو په‬ ‫ په هر ټولګي کې په یوه نوې موضوع خربې کیږي ‪ .‬توریالی مالدار بزګر وایي‬ ‫–جان آغا‪ ،‬د میرک بیلې مالدار‬ ‫هکله اوریديل دی‪ .‬او دوی کولی يش سمدالسه ګټه‪ ،‬چی له نورو څخه یې زده‬ ‫چې‪ :‬ده د روغتیا په هکله ‪ ،‬د شیدو د راټولولو ‪ ،‬په غوجل کې کې د میښو د‬ ‫کړي ده‪ ،‬وګوري ‪ .‬دا پروژه هم د څارویو او هم د هغوی د څښتنانو له پاره‬ ‫ساتلو ‪ ،‬د حیواناتو د ناروغیو‪ ،‬لکه د تیونو د پړسوب اونورو لکه ‪ ،‬انفلوانزا ‪ ،‬په‬ ‫ډیره ښه ده‪).‬‬ ‫هاضمی سیستم کې باد‪ ،‬چی د هاضمی نظام اختالل دی او هغه مهال رامنځته‬ ‫کیږي چې څاروي د اندازې ډير واښه وخوري درملنه زده کړه‪ .‬توریالی وایی‪:‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/33‬‬ ‫‪ 32/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫‪ 3.3‬د ماهر کار ځواکونه د پانګه اچونې د اړتیا پر بنسټ‬ ‫ د ‪ ۲۰۱۴‬کال تر اګست پورې په ټولیز ډول له مرکز او‬ ‫کېدو په حال کې دي (یو شمېر مهم پُسټونه اعالن شوي او‬ ‫رامنځته يش تر دې چې له ‪ ۷۰‬تر ‪ ۸۰‬سلنې پورې د‬ ‫واليتو څخه د کرنې‪ ،‬اوبو لګولو او مالدارۍ وزارت ‪ ۱۴۶‬تنه‬ ‫د سیالۍ د پروسې له الرې نوي کارکوونکي استخدام شوي‬ ‫دې سکټور مستقیم کارونه د سیمې د خلکو لپاره‬ ‫کارکوونکي د الزمو زده کړو د ترالسه کولو لپاره له هېواده‬ ‫دي)‪ ،‬د اداري جرمونو او اداري فساد په اړه څارنواالنو ته‬ ‫رامنځته يش اوله ‪ ۵۰۰۰۰‬څخه تر ‪ ۸۰۰۰۰‬تنو پورې‬ ‫بهر استول شوي دي‪ .‬ټولټال ‪ ۲۲۵‬تنو کارکوونکو په کرونده‬ ‫روزنیز پروګرامونه د پيل کېدو په حال کې دي‪ ،‬او په دوو‬ ‫په لومړیو کلونو کې د کايف پانګه اچونې په صورت‬ ‫کې د اوبو تنظيم‪ ،‬د اوبولګولو د عرصي میتودونو‪ ،‬د وریجو‬ ‫والیتي دفرتونو کې د معلومايت مرکز او سرتې محکمې د‬ ‫کې او ټاکيل وخت کې پر دندو وګومارل يش‪.‬‬ ‫د تولید د کچې لوړولو‪ ،‬د کیفیت د کنرتول او د کيفيت د‬ ‫ادارې د ودانیو رغول بشپړ شوي دي‪.‬‬ ‫‪ 4.4‬د کورنیو کمپنیو لپاره دې د مرکز او محيل سيمو په‬ ‫ډاډ ترالسه کولو‪ ،‬او ټولنیز انسجام په برخو کې زده کړې‬ ‫ اته د حقوقي مرستو دفرتونه له مرستې او مالتړ رسه‬ ‫کچه د اقتصاد د ودې لپاره الزمې ګټې رامنځته يش‪،‬‬ ‫ترالسه کړي دي‪ .‬رسبېره پر دې د پروژې د کارکوونکو لخوا‬ ‫مخامخ دي‪ .‬دوه د حقوقي مرستو دفرتونه پرانستل شوي‬ ‫چې هغوی لږ تر لږه د اړتیا وړ ‪ ۱۵‬قلمه توکي او‬ ‫د والیتونو په کچه د اوبولګولو د ریاستونو کارکوونکو ته په‬ ‫دي ‪ .‬له ‪ ۶۰‬سلنه څخه زیات د ملکي خدمتونو کارکونکي‬ ‫د آمو سیند اوعینک پر خدمتونو رسبیره ‪ ۵۰‬سلنه‬ ‫دوامدار ډول داخل خدمت زده کړې ورکول کېږي‪ .‬د کرنې‪،‬‬ ‫په لویه څارنوالی کې د رتبو او معاشونو په سیستم رسه‬ ‫(ارزښت) داړتیا وړ توکي اوخدمتونه برابر کړي‪.‬‬ ‫اوبو لګولو او مالداری وزارت پنځه سیمه يیزو دفرتونو له‬ ‫ورپیژندل شوي دي‪ .‬د استیناف د محکمې او د څارنوالۍ‬ ‫‪ 5.5‬د رسک‪ ،‬د ریل ګاډي د کرښې او د لېږدونو د الرو‬ ‫پاره ودانۍ بشپړې شوي دي‪.‬‬ ‫دوه دفرتونه جوړ شوی او لویی څارنوالی مرکزی اداری‬ ‫جوړولو په موخه د وړاندیز شوې الرې په اوږدو‬ ‫ودانی ترمیم پوره کړل شوی دی‪ .‬د لویی څارنوالی د مرکزی‬ ‫کې د ځمکې استمالک دې د قانوين پړاوونو له مخې‬ ‫اداری‪ ،‬ابتداییه او استیناف د محکمو د معلوماتی ټکنالوژۍ‬ ‫تررسه يش‪.‬‬ ‫د افغانستان د برېښنا د ودې پروژه‬ ‫په ازمایښتی توګه تطبیق شوی دی‪ .‬د سرتې محکمې او‬ ‫‪ 6.6‬د سیمې پرمختیایي تړونونه دې د استخراجي کانونو‬ ‫‪۶۰‬میلیونه وړیا مرسته‬ ‫څارنوالی له خوا حقوقي پنځه البراتوارونه جوړ کړل شوي‬ ‫د لویو پانګه اچونو په چوکاټ کې د ګډو هڅو‬ ‫دي‪.‬‬ ‫اوهمکاریو په موخه تررسه يش‪.‬‬ ‫دغه پروژه چې د افغانستان له دولت رسه بریښنا ته د الس‬ ‫ دغه پروژه د تشکياليت اصالحاتو او حقوقي خدمتونو‬ ‫ په پام کې ده چې دغه پروګرام د ‪ ۲۰۱۳‬میالدي کال د‬ ‫ريس د زیاتوايل او د برېښنا د کمیت د زیاتوايل په برخه‬ ‫دیوه مناسب چوکاټ د طرحې په برخو کې جامع موخې‬ ‫دسمرب په میاشت کې پیل او د ‪ ۲۰۱۸‬میالدي کال د دسمرب‬ ‫کې د پلخمري‪ ،‬چاریکارو‪ ،‬ګلبهار او جبل الرساج ښارونو‬ ‫لري‪ .‬د حقوقي خدمتونو لپاره له اړتیا رسه سم د یوه‬ ‫په میاشت کې بشپړ يش‪.‬‬ ‫په مرکزونو کې د مرصفوونکو مالتړ کوي‪ ،‬درې برخې لري‪:‬‬ ‫مناسب جوړښت رامنځته کول د نړیوال بانک او عديل او‬ ‫د ویشلو د سیستم بیارغاونه‪ ،‬د نغلو او ماهیپر د اوبود‬ ‫قضایي بنسټونو تر منځ قوي خربو اترو ته اړتیا لري‪.‬‬ ‫برېښنا د دستګاوو دسویچبورډونو بیا رغونه او د اوبو او‬ ‫د افغانستان د عامه خدمتونو د‬ ‫برېښنا وزارت د اداري او مدیریت د ظرفیتونو له لوړولو‬ ‫اسانولو لپاره د ظرفیت لوړولو پروژه‬ ‫د افغانستان د بريښنا سيستم د پرمختيا‬ ‫رسه مرسته پکې شامله ده‪ .‬له ځنډ رسه رسه د ډیزاین کار‬ ‫‪۱۰۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫پروژې الندې ‪ ٣٧٠‬کيلومرته کيبل نوى‬ ‫غځول شوى او يا بيا بيارغول شوى دى‪.‬‬ ‫بشپړ شوی او ډېری د اړتیا وړ توکي رارسیديل دي‪ .‬اوس‬ ‫په کرونده کې د اوبو د تنظیم پروژه‬ ‫دغه پروژه دافغانستان له دولت څخه‬ ‫مهال د نصبولو کار جریان لري‪.‬‬ ‫‪ ۲۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫دا پروژه له افغان دولت رسه د مشخصو وزارتونو د‬ ‫دبريښنا رسولو شبکو ته دالس رسۍ‬ ‫ تر اوسه پورې د دې پروژې په چوکاټ کې د وېش ‪۳۷۲‬‬ ‫اغیزې او د پروژو د تطبیق لپاره یې چمتووالی اوهمدارنګه‬ ‫د افغانستان د رسچينو د دهلېز پروژه‬ ‫دزياتواىل او دپام وړ څلورو ښارونو په‬ ‫ظرفیت لوړولو او په خدمتونو وړاندې کولو کې د هغوی‬ ‫مرکزونو کې دبريښنا مرصف کوونکو ته‬ ‫نوې کرښې جوړې يا بيارغول شوي دي‪ .‬په ټولیزه توګه‬ ‫دغه ازمايښتي پروژه داسې طرحه شوې چې په پنځو‬ ‫د محيل پرمختیایي تړونونو په تررسه کولو‪( .‬د) د خصويص‬ ‫‪ ۱۷۲۲۴‬کېلو ولټ امپیره دستګاه په چاریکار‪ ،‬ګلبهار او جبل‬ ‫سيمو کې (مرکزي‪ ،‬ختیځ‪ ،‬سوېل لویدیځ‪ ،‬شامل ختیځ او‬ ‫د فعالیتونو ښه وايل په برخه کې مرسته کوي‪ .‬دا پروژه د‬ ‫اودولتي سکټوررونو ترمنځ د همکارۍ غښتيل کول او د‬ ‫‪ ۷۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫دکايف اندازې بريښنا په ورکولو کې مرسته‬ ‫او مالتړ کوي‪.‬‬ ‫مشخصو پروګراونو د تطبیق له الرې‪ ،‬چې د دولتي ادارو د‬ ‫رساج کې نصب شوي دي‪ ،‬په داسې حال کې چې ‪۱۴۹۸۲‬‬ ‫شامل) د اوبو د رسچینو‪ ،‬چې ‪۱۰۰۰۰‬هکتاره ځمکه په پکې‬ ‫حساب ورکولو‪ ،‬پروژو د تطبیق او عامه پوهاوي په برخه‬ ‫کيلو ولټ امپیره دستګاه په پلخمري کې هم نصب شوی‬ ‫شاملېږي‪ ،‬د مديريت مالتړ کوي‪ .‬په پام کې ده چې د دې‬ ‫ظرفیتونو لوړول‪ ،‬سیستامتیکه څارنه او د پايلو راپور ورکول‬ ‫کې د غیردولتي مؤسسو مالتړ‪.‬‬ ‫دغه وړیا مرسته به دې ته الره هواره کړي چې افغانستان‬ ‫په کې شامل دي‪ ،‬تررسه کېږي‪ .‬دا پروژه د دولت د مهمو او‬ ‫وکړای يش له هر اړخیز پلوه د خپلې اقتصادي ودې په‬ ‫دی‪ .‬دغه پروژه د اوبو او برېښنا وزارت په چوکاټ کې د‬ ‫پروژې تر پوښښ الندې سیمو کې کرنيز محصوالت د اوبو‬ ‫کليدي وزارتونو‪ ،‬چې د لومړيتوب لرونکو پروژو د تطبيق‬ ‫موخه د د کان کيندنې د پراختیا لپاره له ډول ډول توکو کار‬ ‫برېښنا د ګټور لګښت لپاره یو نوی واحد رامنځته کوي‪.‬‬ ‫له ګټورې کارونې رسه زیاتوالی ومومي‪.‬‬ ‫د دغې وړیا مرستې موخه په ځانګړي ډول الندې برخو‬ ‫یو سالکار ګومارل شوی دی‪ ،‬تر څو د انرژی د اغیزمنتیا‬ ‫ د غنمو او نورو غله جاتو د تولید لپاره د ځمکې تولیدي‬ ‫مسئوليت پر غاړه لري‪ ،‬ظرفيت لوړوي‪.‬‬ ‫ته الرسسی دی‪:‬‬ ‫واخيل‪ .‬دغه وړیا مرستې څلور برخې لري‪(:‬الف) د دهلیز‬ ‫ دغه وړیا مرستې د دغو فعالیتونو د متویل له پاره‬ ‫د رسچینو د زیربناوو په برخه کې د پانګه اچونې لپاره‬ ‫په هکله د ملی خربتیا او پوهاوي پروګرام تر الس الندې‬ ‫وړتيا تر ‪ ۱۵‬سلنې لوړه شوې ده‪ .‬د غنمو او نورو غله‬ ‫‪ 1.1‬په پنځو لویو زېربنایي پروژو باندې دولتي اویا ګډ‬ ‫ونیيس‪ ،‬چی هغه د ‪ ۲۰۱۴‬کال د جوالی په میاشت کې‬ ‫جاتو لپاره د اوبو تولیدي کچه ‪ ۱۰‬سلنه لوړه شوې‪ ،‬په‬ ‫برابریږي‪( :‬الف) د ظرفیت جوړولو د پروګرامونو د تطبیق‬ ‫(دولتي اوخصويص يوځاى) پانګه اچونه چې له دې‬ ‫چمتووالی‪ ،‬چې د خصويص پانګه اچونې مالتړ‪ ،‬د سړکونو‬ ‫لپاره د تخنیکي مرستو برابرول (ب) په ځانګړو وزارتونو‬ ‫بیا جوړونه‪ ،‬ساتنه اود هغو څارنه پکې شامل دي‪( .‬ب) د‬ ‫بشپړ شو‪ .‬یو بل قرار دادی کارکوونکی د انرژی د اغیزمنتیا‬ ‫داسې حال کې چې خړوبې شوې ساحې تر ‪ ۱۰‬سلنه پورې‬ ‫الرې څخه د اړتیا وړ توکي ولېږدول يش او د بل پړاو‬ ‫د توضیح له پاره وګومارل شو‪ ،‬چی دا دری پروګرامونه هم‬ ‫زیاتوالی ښیي‪ .‬اوسمهال د ‪ ۱۴۸‬پروژو رسوې‪ ،‬چې له دې‬ ‫کې د ‪ ۲۴۰۰‬مامورینو استخدامول (عمومي ریاستونو په‬ ‫له پیل څخه دمخه د بیارغاونې د کارونو لپاره د‬ ‫معیشت برخه او د کورنیو توکو څخه د استفادې د زیاتوايل‬ ‫لومړیو بستونو کې‪ ،‬رياستونه په دوميو بستونو کې مسلکي‬ ‫په موخه له یوبل څخه زده کړه کول او د تجربو تبادله‬ ‫بشپړ شول‪.‬‬ ‫جملې د ‪ ۱۲۸‬پروژو طرحه چمتو او د ‪ ۸۶‬پروژو د رغولو‬ ‫استخراجي کانونو پانګه اچونې ته الره هواره يش‪.‬‬ ‫لپاره قرار داد السلیک شوی دی‪ ،‬بشپړه شوې‪ .‬نږدې‬ ‫کدر په درېيمو او څلورمو بستونو کې) (ج) د مدیریتي‬ ‫‪ 2.2‬د خلکو د سفر او د استخراجي موادو د لېږد لپاره‬ ‫او د یوبل له وړتیاوو څخه ګټه اخيستل‪( ،‬ج) د چاپېريال‬ ‫ستاژ پروګرام (د) د ملکي مامورينو روزنه او (ه) د پروژې‬ ‫ساتنې برخه او د اړتیا وړځمکې پېژندنې په ګډون ټولنیزې‬ ‫‪ ۶۰‬پروژې‪ ،‬چې شاوخوا ‪ ۱۲۹۳۵‬هکټاره ځمکه رانغاړي‪،‬‬ ‫وخت باید لږ ترلږه کلیدي لویو الرو کې راکم يش‪.‬‬ ‫بشپړې شوې دي‪.‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/35‬‬ ‫‪ 34/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫يوه لس کلنه نجلۍ له خپلې کوچنۍ‬ ‫خور رسه دهغه درسک په غاړه ناسته‬ ‫ده‪ ،‬چې دکابل په لويديزه برخه کې‬ ‫نوى جوړ شوى دى‪ .‬ددې ساحې په‬ ‫کوڅو کې اوس داوسيدونکو تګ راتګ‬ ‫اسانه شوى او ښه واىل يې موندىل دى‪.‬‬ ‫دکابل ښاروالۍ‪ ،‬پرمختيايي پروګرام‬ ‫فرعی پروژو ته به د بریښنا په سکټورر لومړیتوب ورکړل‬ ‫مدیریت‪ ،‬څارنه او ارزونه‪ .‬دغې پروژې د ‪ ۲۰۱۲‬میالدي‬ ‫الندې د خدمتونو وړاندې کول او‬ ‫ښاري چاپرييال ښه شوى دى‪ .‬په‬ ‫شی‪،‬‬‫کال د جنوري له میاشتې په فعالیت پیل کړی دی‪ ،‬چې‬ ‫پام کې ده دغه پروژه دکابل ښارواىل‬ ‫ د دوهم برخې موخه‪ ،‬په کلیو کی د ارامی او هوسایی‬ ‫تطبیقوونکې ادارې يې د مالیې وزارت او د ملکي خدمتونو‬ ‫دبيالبيلو خدمتونو له الرې له ‪٧٧٠٠٠٠‬‬ ‫تنو څخه زياتو وګړو ته دبرشي پرمختيا‬ ‫له پاره دکليو رشيکول دی چی د لیږد د پروژې کاسا‪١٠٠٠-‬‬ ‫او اداري اصالحاتو خپلواک کمیسیون دي‪.‬‬ ‫او سوکالۍ خدمتونه وړاندې کړي ‪.‬‬ ‫د هغه سیمو تیریږي‪ .‬دا سوکايل او هوساینه د سیمی د‬ ‫ د مالیی وزارت‪ ،‬داداری اصالحاتو او ملکی خدمتونو‬ ‫خلکو د فرعی پروژو په طرح ‪ ،‬تطبیق ‪ ،‬ساتنی او څارنی‬ ‫خپلواک کمیسیون په ګډه دا پروژه تطبیقوي‪ ،‬دولت په‬ ‫کې تر رسه کوي‪.‬‬ ‫دې هکله بنسټیزې عملیاتی پالیسی تصویب کړی دی‪ .‬د‬ ‫ دریمه برخه‪ ،‬د پروژې له تطبیق څخه مالتړ دی‪ .‬په‬ ‫کرنې او مخابراتو وزارتونه د لومړیو وزارتونو په توګه ددی‬ ‫دې برخه کې یوه فرعی برخه هم دریمګړي (‪ )TPM‬یا د‬ ‫پروژې د رس ته رسولو د پاره ټاکل شوی دی‪ .‬دا کار وزارتونو‬ ‫دریم له خوا څارنه ده‪ .‬د پروژې څلورمه برخه د پروژې د‬ ‫ته دا اجازه ورکوي‪ ،‬تر څو زیات شمیر ملکي مسلکي‬ ‫اړیکو تامین او د خربتیا ورکول دي‪ .‬چې د پراخو اړیکو د‬‫کارکوونکي د نتیجې له پاره د وړتیاوو د لوړولو داصالحاتو‬ ‫دپروګرام دت‌طبیق له پاره وګوماري‪ .‬په دې وروستیو کې‬ ‫فعالیتونو پروګرام او د معلوماتو رشیک کول له نورو خواو‬ ‫رسه په اړوند والیت کی متویلوي‪ .‬خربتیا ورکول هغه سیمو‬‫دا پروګرم د کانونو په وزارت کې د تایید وړګرځیدلی دی‬ ‫ته متوجه کیږی چی د پروژې په ساحه کې قرار لری‪.‬‬ ‫د عامی روغتیا وزارت د پروګرام د طرحی په وروستی کولو‬ ‫کې دی او همدارنګه نور وزارتونه لکه ( پوهنې وزارت ‪ ،‬د‬ ‫کلیو د پراختیا او انکشاف وزارت او سوداګری په وزارت) له مرکزی اسیا څخه جنوبی اسیا ته د انرژی د لیږد‬ ‫پروژه (‪ )CASA-CSP‬څخه د مالتړ کار د ‪1000 – CASA‬‬ ‫ددی پروګرام په لومړنی پړاوونو کې دي‪.‬‬ ‫ د ملکې خدمتونو لوړ رتبه کارکوونکو د ګومارلو بهیر څخه به وروسته پیل يش‪ .‬د تطبیق د بهیر له پیل څخه‬ ‫د دنتیجې له پاره د وړتیاوو د لوړولو د پروګرام په واسطه وروسته هیله کیږی چی د ساحوي پروګرام (‪ )CSP‬له هغو‬ ‫متویل کیږی‪ ،‬چی دا بهیر روان دی‪ .‬د وړتیا د لوړولو پروګرام سیمو څخه مالتړ کوی چی ددی پروژی په دوه کیلومرتی‬ ‫له الرې تر اوسه ‪ ۹۹‬فعال د لوی مدیریت پوستونه متویل ساحه کې (‪ )COI‬د بریښنا د لیږد ‪ 1000 – CASA‬کې‬ ‫کړی او زیات شمیر هم د استخدام په بيالبيلو پړاوونو کی وجود لری‪ .‬داسې ښکاري چی شاوخوا ‪ ۷۰۰‬سیمې په ‪۲۳‬‬ ‫دي‪.‬د نتیجې له پاره وړتیاوو د لوړوالی پروګرام له خوا د ولسوالیو په شپږو والیتونو کی شته دی چی هلته ‪۱۲۵۰۰۰‬‬ ‫سالکارانو معاشونه چې د متویل کونکو چی د نړیوال بانک کورنۍ په دی ساحو کې د (‪ )COI‬په تطبیق کې شته دی‬ ‫له خوا یی الرښوونه کیږی ‪ ،‬هڅول کیږی‪ .‬چی دا پروژه د ‪ .‬ددی پروژې د تطبیق د اوږدی سیمی کی او همدارنګه‬ ‫معاشونو‪ ،‬ټاکل شوی اندازه د وړتیا د لوړولو د پروګرام په په لوړو خطرونو کې ‪ ،‬یوه نسبی انعطاف موندنه د کار او‬ ‫وسیله د اړونده پروژو د سالکارانو له پاره تطبیق کیږي‪ .‬د د ډیرو سیمو د پروژې د تطبیق له ساحی څخه بهر په پام‬ ‫پروژو د تطبیق د منځ پړاوونه په ‪ ۲۰۱۴‬کال کی بیا کتل کی ونیول شی‪.‬‬ ‫منځه وړلو او د چاپیریال د ساتنی خدمتونو تهواىل ورکوي‬ ‫شوی او د پرمختګونو د چټکتیا له پاره نوي جوړښتونه به‬ ‫ددی پروژې الندی د ښاروالی د مدیریت او مالی پالن‬ ‫په چټکتیا رسه تر الس الندې ونیول يش‪.‬‬ ‫خلک د ( پروژې په ‪ ۵۰‬مرتو ساحه کې ) د کال په ټولو‬ ‫له دې پروژې څخه موخه او هدف د کابل په ښار کی د‬ ‫جوړولو د وړتیا د لوړولو له پاره تر څو وړ خدمتونه خلکو‬ ‫د کابل ښاروالی پرمختيايي او انکشافی‬ ‫فصلونو کې واټونو ته الرسسی ولري‪( .‬ج) د ګڼه ګوڼې‬ ‫ترانسپورتی خدمتونو ښه کول دی‪،‬ترڅو چی د یو لړ د یو‬ ‫لرونکو واټونو شبکه به مناسب حالت ولري‪.‬‬ ‫تر بل تړلو اقداماتو له الرې د ښاروالی وړتیا او ظرفيت‬ ‫ته وړاندی کړی د پالن په طرح کولو کی مرسته کوی‪ .‬ددی‬ ‫پروګرام‬ ‫د منځنی اسیا څخه د آسیا جنوب ته د‬ ‫پالن په تطبیق رسه د کابل ښاروالی مرشوعیت زيات يش‪.‬‬ ‫‪ ۱۱۰‬میلیون ډالر وړيا مرسته‬ ‫ د استخدام په ساحه کې د چارو د څيړنې‪ ،‬بر رسی او‬ ‫څارنې د پاره یوه سالکار ګومارل شوی دی‪ .‬ساختامين قرار‬ ‫لوړه يش‪ .‬دا پروژه د واټونو د سیستم او د کابل ښاروالۍ‬ ‫له پاره د تخنیکی مرستو تیارول دي چي په ځانګړو سیمو‬ ‫ د اپریل په ‪ ۱۱‬د ‪ ۲۰۱۴‬کال کې د کابل د انکشافی‬ ‫بریښنا د لیږد سیمه يیز پروګرام – ‪۱۰۰۰‬‬ ‫دادونه د داوطلبی د سیالی دپروسې له الرې ورکړل شوی‬ ‫کې متمرکز کیږی‪.‬د کابل په کلیدی واټونو د یو بل رسه‬ ‫پروګرام د تصویب څخه را وروسته شاوخوا د ‪ ۶‬میلیونو‬ ‫د کابل ښاروالی د پروژې د تطبیق مسوولیت په غاړه‬ ‫(‪)CASA – CSP‬‬ ‫ډالرو په ارزښت مايل وجوه مرصف شوی دی‪ .‬د شلو‬ ‫لري‪ ،‬د پروژې موخې او هدفونه عبارت دی له ‪ )i( :‬د‬ ‫‪ ۴۰‬میلیون ډالر وړيا مرسته‬ ‫دی او کار په دې برخه کې روان دی‪ .‬د ټولو نړیوالو قرار‬ ‫د تړل کیدو وضعیت او حالت ښه شوی دی‪ ،‬او کابل هر‬ ‫شاوخوا کوڅو وده کړي ده‪ ،‬چی د هغه په نتیجه کې‬ ‫ښار په مشخصو برخو کې د ښاروالی اساسی خدمتونو‬ ‫دادونو بهیر په داوطلبۍ کی د سیالی بر رسی بشپړه شوی‬ ‫اړخیز شوی دی همدارنګه د تخنیکي او زده کړو مرستی‬ ‫‪ ۹۹۲۳۱‬شاوخوا خلک ګټه اخيل‪ .‬په ‪ ۲۰۱۳‬میالدی کال کی‬ ‫ته د الرسسی زیاتوالی ¸(‪ )ii‬د کابل د ښاروالی د مالی‬ ‫د دې پروژې موخه اوهدف ددې پروژې په سیمه او ساحه‬ ‫ده او تدارکاتو ته تیار ده‪ .‬د وزیر اباد د کانال رسوې او‬ ‫به ورو ورو د کابل ښاروالی د نړیوالو منل شوو فعالیتونو‬ ‫څلورو ګڼه ګوڼه لرونکو واټونو ته ورکړل شول چی د هغه‬ ‫مدیریت د سیستم بیا طرح کول ‪ )iii(،‬د قانونی بيړنيو او‬ ‫کې د بریښنا ‪ ،‬اقتصادی او ټولنیزو خدمتونو د الرسسی‬ ‫ډیزاین پوره شوی دی او اوس د پروژې د مدیریت د برخې‬ ‫له الرې د پالن کونکی او تطبیق کوونکی په یوه عرصی‬ ‫له جملی څخه ‪ ۳‬قرار دادونه بشپړ شوی دی‪.‬‬ ‫اضطراری حالتونو په را څرګندیدو رسه د لومړنیو اقداماتو‬ ‫رامنځته کول دی‪ ،‬تر څو د خلکو په مالتړ رسه لیږد‬ ‫تر څیړنی الندی دی‪ .‬تر اوسه ‪ ۵‬میلیونه امریکایی ډالر تر‬ ‫بنسټ باندی واړوی‪ .‬د کابل ښاروايل به د دې پروژې او‬ ‫دی پروژې الندې لګیديل دي ‪.‬‬ ‫د هغه د تدارکاتو او مالی مدیریت په خپله غاړه ولري‪.‬‬ ‫الرې چارې‪.‬‬ ‫(‪ )– ۱۰۰۰CASA‬پروژه پياوړې شی‪.‬دا پروژه څلور برخې‬ ‫ د پروژې انکشايف موخو په تر السه کولو کې پرمختګونه‬ ‫په کابل ښار کې د ښاري ترانسپورت د‬ ‫ هیله کیږي‪ ،‬چې نوموړي پروژه د خدمتونو د وړاندې‬ ‫لري‪:‬‬ ‫د الندې شاخصونو له الرې سنجش او ارزیايب کیږی‪( :‬الف)‬ ‫کولو له الرې ‪ ۱۷۷۳‬هکټاره دولتي ځمکه کې نږدی‬ ‫ په لومړۍ برخه کې‪ ،‬سیمه يیزې وړيا مرستې د فرعی‬ ‫د ترافیکو د وړتیاو لوړول د منځنۍ اندازی چټکتیا د ګڼه‬ ‫ښه کولو پروژه‬ ‫‪ ۷۷۷۳۸۰‬تنه تر پوښښ الندې ونیيس‪ .‬د واټونو او رسکونو د‬ ‫پروژو له پاره مالی وجوه مستقیامً د سیمو په واک کی‬ ‫ګوڼې د حالت څخه په غیر حالت کې ارزیايب يش‪( .‬ب)‬ ‫‪ ۹۰،۵‬میلیون ډالره وړيا مرسته‬ ‫اداری له پاره تجهیزات او د روغتیا ساتنې له پاره ککړتیا د‬ ‫ورکول کیږي‪ ،‬تر څو بنسټیزې سیمه ایزه پروژې متویل کړي‪.‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/37‬‬ ‫‪ 36/‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫په افغانستان کې په غیر رسمی توګه د‬ ‫کښینول شوي‪ ،‬د سبو د تولید ‪ ۲۰۰۰۰‬قطعې جوړې شوي‪،‬‬ ‫مهارتونو او کارموندلو د زده کړو پروژه‬ ‫د پام وړ ‪ ۵۰‬سلنه بزګرانو د مالدارۍ په چارو کې الزم‬ ‫‪ ۱۵‬میلیون ډالر وړيا مرسته‬ ‫پیغامونه عميل کړي او تر پوښښ الندې ‪ ۷۵‬سلنه سیمو کې‬ ‫د بروسلوز د ناروغۍ کچه راټیټه شوې ده‪.‬‬ ‫يوبزګر (ښي خوا) دافغانستان دبڼوالۍ‬ ‫او مالدارۍ ميل پروژې او همدارنګه‬ ‫ددې پروژې موخه د کارموندنی د وړتیا لوړول‪ ،‬همدارنګه‬ ‫ د ‪ ۲۰۱۴‬کال د سپتمرب پورې یادې پروژې پر ‪۴۴۱۴‬‬ ‫دخپلې کروندې په هکله‪ ،‬چې د جالل‬ ‫د نارینه او ښځو د پاره لوړ عاید په کلیوالو او نیمه کلیوايل‬ ‫هکټاره ځمکه د باغونو جوړول (په داسې حال کې چې‬ ‫آباد په يو کيل کې واقع او فاصلیه يې‬ ‫سیمو کې په غیر رسمی توګه د مهارتونو د زده کړو په‬ ‫ټاکل شوې هدف ‪ ۸۰۰‬هکتاره و) متویل کړي دي‪ ،‬چې ‪۳۰‬‬ ‫پکې کرلې ده ‪ ،‬دکرنې درياست لوى‬ ‫سالکار ته توضيحات ورکوي‪ .‬نوموړې‬ ‫واسطه برابرول دي‪ .‬دا پروژه درې برخې لري‪:‬‬ ‫سلنه يې په نویو والیتونو کې دي‪ .‬همدارنګه د باغونو‬ ‫پروژې له دې بزګر رسه دتخم او‬ ‫ لومړی برخه‪ :‬تخنیکی او مسلکی زده کړو ته د الرسسۍ‬ ‫د اصالح په برخه کې هم د پام وړ السته راوړنې ليدل‬ ‫کيمیاوي رسې په برابرولو کې مرسته‬ ‫کړې ده‪ ،‬چې ډير حاصل ترالسه کړي‪.‬‬ ‫ښه والی‪ .‬د دې برخې بنسټ په دې والړ دی‪ ،‬چی په‬ ‫کېږي‪ .‬دا چې‪ ۶۰۰۰‬هکتاره ځمکه اصالح شوې ده‪ ،‬په‬ ‫ددې پروژې هدف دپام وړ کروندګرو‬ ‫افغانستان کې یو ډیر شمیر سړی او ښځې د ‪ ۱۸‬او ‪ ۳۴‬په‬ ‫داسې حال کې چې ټاکل شوی هدف یوازې ‪ ۶۰۰‬هکتاره‬ ‫او بزګرانو له خوا دکرنې داصالح‬ ‫شويو تخمونو ترويج او استفاده ده‪،‬‬ ‫عمرونو بیسواده او له مهارتونو بې برخې دي‪ .‬هغوی د کار‬ ‫و‪ .‬رسبیره پر دې‪ ،‬د سبزيجاتو د کښت د مالتړ پروګرام د‬ ‫چې دبزګر محوره کرنيزو خدمتونو‬ ‫په آزاد بازار کې بی له کومې تیاری داخلیږی او د دندو د‬ ‫ګټه اخيستونکو تقاضا ډېره لوړه وه چې په کلني پروګرام‬ ‫په تدريجي رسته رسولو په دې برخه‬ ‫کې له پانګې اچولو رسه مرسته او‬ ‫موندلو او د عزمتن ژوند په تر رسه کولو باندی نه بریالی‬ ‫کې د پام وړ لوړوالی (د ټاکل شويو ‪ ۲۰۰۰۰‬قطعو په پرتله‬ ‫مالتړ دى ‪.‬‬ ‫کیږی‪ .‬نو ځکه د دوی زیاتره ټولنیز ضد فعالیتونو ته الس‬ ‫‪ ۳۴۶۹۵‬قطعې) په ډاګه کوي په دې برسیره‪ ،‬د باغدارۍ او‬ ‫اچوي‪ ،‬کیدای شی چې هغه په هیواد کی د نا امنی او بې‬ ‫مالدارۍ ميل پرژه په نویو ډګرونو کې د پانګوالی څخه‬ ‫ثباتی د زیاتوالی سبب شی‪.‬‬ ‫مالتړ ته دوام ورکوي‪ .‬پر نورو موضوعاتو برسیره ‪ ،‬نوموړي‬ ‫ دوهمه برخه‪ :‬د غیر رسمی زده کړو د کیفیت ښه والی‬ ‫پروژه د تولید په برخه کې په بریالی ډول معريف کړی ده‪،‬‬ ‫او د کار بازار‪ .‬ددی برخې الندې به‪ ،‬د غیر رسمي تعلیامتو‬ ‫تر څو د ترکاري د ‪ ۹۰۰‬پروګرامونو څخه په ګټه اخیستنې‬ ‫او زده کړو برابرونکی تشویق او وهڅول شی‪ .‬که چیرې‬ ‫او د لږ اندازه د شنه لوګي څخه په کار اخیستلو رسه یی‬ ‫د فارغانو د کارموندنې اندازه له پیش بینی شوو معیارونو‬ ‫موده اوږده کړي‪ .‬په وچو ځمکو کې لکه چی پخوا ‪۵۶۶‬‬ ‫رسه برابر وي‪ .‬ددی فعالیت دلیل دا دی‪ ،‬چی هڅونې په‬ ‫هکټاره د پستې باغونه په لوړ ډول رسه ( اګر چی هدف‬ ‫مستقیمه توګه د کار د بازار په پایلو پورې تړيل وي‪ ،‬چی‬ ‫‪ ۵۰۰‬هکټاره په پام کی نیول شوی وه) جوړ کړی ‪ .‬د‬ ‫د کار ورکوونکو د هڅیدنې سبب کیږي‪ ،‬تر څو فارغانو ته‬ ‫بڼوالی عرصی کول د ‪ ۲۶‬هکټاره باغ د لوړ او منځنۍ حجم‬ ‫کار یا دنده په فعاالنه توګه ولټوي ‪ .‬په دی برسیره ددی‬ ‫په لرلو رسه رواج کړي‪.‬‬ ‫فعالیتونو بنسټ دادی چی د کار بازار پایلې ( عاید او کار)‬ ‫ د مالداری د ښه کیدو په اړوند د باغداری او مالداری‬ ‫نه شی کیدای ښه شی‪ ،‬مګر دا چې غیر رسمی تعلیامتو او‬ ‫پروژه د کرنی اوبو لګولواومالداری وزارت د روغتیا په‬ ‫زده کړو کیفیت ښه يش‪ .‬نو ځکه د تعلیامتو او زده کړو‬ ‫ساتلو کې مرسته کوي‪ .‬دا مرستې د وترنرۍ د خدمتونو د‬ ‫تیارونکی په غیر مستقیمه توګه هڅول کیږی تر څو د‬ ‫زیاتوالی او پراختیا د وړاندی کولو له الری د سیمه يیزو‬ ‫زده کړو او تعلیامتو کیفیت ښه کړی تر څو وکولی شی په‬ ‫وترنری خصوصی ډلو له خوا د روغتیا ساتنی د زده کړو‬ ‫ د پروژې موخه د بزګرانو لخوا د کرنيزو خدمتونو د‬ ‫سیستم تدریجي تطبیق‪ ،‬له پانګه اچونې څخه مالتړ او د‬ ‫د بڼوالۍ او مالدارۍ ميل پروژه‬ ‫ښه توګه د کارورکونکو غوښتنو ته‪ ،‬چی د رشایطو لرونکو‬ ‫ماموریت پروګرام د ‪ ۱۶۸‬ساحوي خصويص واحدونو او د‬ ‫‪ ۱۰۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫پروژې د پام وړ بزګرانو لخوا د پرمختللو کرنيزو الرو چارو‬ ‫کارګرانو په لټه کې دي او هم د دوی د عاید په زیاتوالی‬ ‫‪ ۷۴‬وترنري والیتی کارکوونکو له خوا جوړ شو‪ .‬د تولید په‬ ‫رواجول دي‪ .‬د بزګرانو لخوا د خدمتونو وړاندې کول د اړتیا‬ ‫کی مرستندوی واقع کیږي ‪ ،‬ځواب ورکړي‪.‬‬ ‫ډګر ‪ ،‬د پراختیا له پاره د پیغامونو په ورکولو رسه د ټکنالوژی‬ ‫دغه پروژه د ‪ ۲۰۱۳‬میالدي کال په جنوري میاشت کې د‬ ‫وړ خدمتونو په ټاکنه کې د بزګرو د عميل ونډې اخیستلو‬ ‫‪ ۱۰۰‬میلیونه ډالرو په ارزښت‪ ،‬چې ‪ ۵۰‬میلیونه ډالره يې‬ ‫ دریمه برخه‪ :‬د کار ‪،‬ټولنیزو چارو ‪ ،‬شهیدانو او معلولینو‬ ‫د غوټواوبستو په ویشلو رسه ‪ ۳۱۵۴۰‬ګټه اخیستونکو وګړو‬ ‫د زیاتوايل لپاره الر هواروي‪ .‬دغه پروژه به د بزګرو لپاره د‬ ‫وزارت په کلیدی برخو کې‪ ،‬لکه‪ )۱( :‬تدارکات (‪ )۲‬مايل‬ ‫ته ( اګر چی موخه ‪ ۱۳۳۰۰۰‬ټاکل شوی ده) د ‪ ۱۹‬والیتونو‬ ‫لومړنۍ مرسته وه‪ ،‬پیل شوه‪ .‬دغه پروژه به په ټولیز ډول‬ ‫مخامخ مرستې کچه هم لوړه کړي‪ .‬له همدې کبله موخه‬ ‫د باغدارې د حاصالتو او تولیداتو له ودې او د مالدارۍ‬ ‫مدیریت (‪ )۳‬د کار بازار معلومايت سیستمونه او د کار بازار‬ ‫په ‪١٣٨‬ولسواليوکې تر الس الندی نیول شوي دي‪.‬‬ ‫داده چې پایښت‪ ،‬اغیزمنتوب او پیاوړتیا وده وکړي‪.‬‬ ‫څارنه او نظارت‪.‬‬ ‫ د څارویو د روغتیا پروګرام طرح کول په لومړی‬ ‫د تولیداتو او حیواين روغتیا له ودې رسه مرسته وکړي‪.‬‬ ‫ د بڼوالۍ او مالدارۍ د ميل پروژې موخه داده چې د‬ ‫دې موخې ته د رسېدو لپاره تخنیکي سرتاتیژي د دودیزو‬ ‫ وروستي پرمختګونه دادي‪ :‬د کارموندنې پروژې له پاره‬ ‫پړاو کې د مالت تبه ( بروسیلوسیس) ‪٣٤‬واليتونو په ‪۳۴۸‬‬ ‫دې پروژې د شپږو کلونو په وروستي پړاو کې الندې کلیدي‬ ‫د نړیوالو سالکارانو ټاکل ‪ ،‬تر اویا سلنه پورې مخکې تليل‬ ‫ولسوالیو کی متمرکز و‪ .‬ددی پروګرام له الرې ‪۴۳۰۰۰۰‬‬ ‫خدمتونو وړاندې کول او د پرمختللو سیستمونو له الرې‬ ‫پایلې ترالسه شوي‪ ۹۷۵۰۰۰ :‬تنو د پام وړ بزګرانو ته د‬ ‫له پانګه اچونې څخه مالتړ دی‪ .‬دغه پروژه درې برخې‬ ‫دي‪ .‬د کارموندنې پروژې له پاره د ملی کارکوونکو ګومارل‬ ‫ګله ځوان غوایان (‪ ۲۰‬سلنه د هیواد ټول غوایان ) او ‪۲،۲‬‬ ‫مناسبې بڼوالۍ الرې چارې ښوول شوي چې هغوی زده‬ ‫‪ ۸۰‬سلنه مخکي تليل دي او د پروژې دایمی کمیټی لومړنی‬ ‫میلیونه پسونه او وزې ( ‪ ۲۰‬سلنه د ټولو پسونو او وزو‬ ‫لري‪( :‬الف) د بڼوالۍ تولیدات‪( ،‬ب) د مالدارۍ تولیدات‬ ‫کړي او سمه ګټه يې ورځنې اخيستې‪ ۶۰۰۰ ،‬هکتاره بڼونه‬ ‫او د څارويو روغتیا‪( ،‬ج) د پروګرام د پيل کولو مدیریت‬ ‫غونډه تر رسه شوی ده‪ .‬او د دکارموندنې پروژې له پاره‬ ‫په هیواد کی) پخوا واکسین شوي دي‪ .‬د واکسیناسیون د‬ ‫په مستقیم او یا غیر مستقیم ډول بیا رغول شوي‪۸۰۰۰ ،‬‬ ‫لومړنی پروګرام ‪ /‬د مهارتونو د ملی انکشاف او پرمختيا د‬ ‫پروګرام څخه څارنه او کتنه د کرنې ‪،‬اوبولګولو او مالداری‬ ‫او تخنیکي مالتړ‪ .‬دغه چارې به د ‪ ۲۲‬والیتونو په ‪۱۰۰‬‬ ‫هکټاره نوي باغونه (د انګورو د باغونو په ګډون) له ‪۷۰‬‬ ‫ولسوالیو کې د وخت په تېرېدو او د سیمې حالت ته په‬ ‫پروګرام یو ځای کیدل د مهارتونو د انکشاف په عمومی‬ ‫د وزارت او د باغداری او مالداری د ملی پروژې له خوا تر‬ ‫سلنې ژوندیو نیالګیو رسه جوړ شوي‪ ۸۰۰ ،‬هکټاره د چیلې‬ ‫ریاست کې هم طرح او تدوین شوی دی‪.‬‬ ‫الس الندې نیول شوې ده‪.‬‬ ‫کتو رسه پيل يش‪.‬‬ ‫تاکونه‪ ،‬په ‪ ۵۰۰‬هکټاره وچو ځمکو کې (دپستې نیالګي)‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪/39‬‬ ‫‪ 38/‬گزارش ششامهه‪/‬‬ ‫محاسباتو د کمیټې د غړو زده کړو متویل هم ويش‪.‬‬ ‫د عامه مالی چارو اصالح او سمون‪:‬‬ ‫ د‪ -‬د اصالحاتو مدیریت‪ :‬د تخنیکي همکاري او د‬ ‫‪ 75‬میلیون ډالر وړيا مرسته‬ ‫معیارونو په اړوند د الرې د نقشې د رپورټ ورکولو څارنو‬ ‫څخه د مالتړ له پاره د عامه مالی چارو ‪ ،‬همدارنګه په‬ ‫ددې پروژې موخې څارنې د تدارکاتو د اغیزمنو جوړښتونو‬ ‫وزارت کې به د برشي مدیریت د اصالح او سمون له پاره‬ ‫خزانه داري او د مايل تفتیش د سیستمونو دکنرتول د مالی‬ ‫مالتړ او مرسته وکړل يش‪.‬‬ ‫چارو د سامل مدیریت او څارنې له معیارونو رسه سم ‪ ،‬د‬ ‫ تر اوسه یوه اندازه پرمختګونه شوي دي‪ ،‬د مايل چارو د‬ ‫رپورټ ورکولو او کنرتول په وسيله دمايل چارو دمديريت‬ ‫مدیریت حقوقی چوکاټ طرح او تدوین شوي دی‪ ،‬جامع‬ ‫وړتيا څخه عبارت دى‪.‬‬ ‫په منظمه او شفافه توګه بودجه د کابینې د اجراییه دفرت‬ ‫دا پروژه له دې الندې الندې برخو څخه عبارت ده‪:‬‬ ‫له خوا ترتیب او د پارملان په واسطه تصویب شوي ده‪ .‬مايل‬ ‫ الف‪ -‬دتدارکاتی اصالحاتو خدمتونه او د تدارکاتو یو‬ ‫مدیریت او دهر اړخیزو معلوماتو دولتي سیستم را منځته‬ ‫اسانتیا ورکوونکی سالکار‪ :‬له کارکوونکو څخه د متمرکزې‬ ‫شوی دی‪.‬‬ ‫څارنې له پاره اړونده وزارتونو ته د کارکوونکو لیږل‪ .‬په‬ ‫ ددی پرمختګونو په پربنسټ الندې پایلې تر السه شوي‬ ‫اوسنی حال کې د مالیی وزارت د پالیسۍ مشاورین ‪ ،‬د‬ ‫دی‪( :‬الف) اوس ټول معامالت د بودجې الندې په انالین‬ ‫یوه سیستم په د تدارکاتی سیستم د مدیریت د انکشاف‬ ‫توګه د (‪ )AFMIS‬سیستم له الرې د اتومات کنرتولونو په‬ ‫او تطبیق په حال کی دی و د تدارکاتو اړوند د زده کړو په‬ ‫ګټورتیا رسه تر رسه کیږي‪( .‬ب) له ‪ ۲۰۰۸‬کال را پدې خوا د‬ ‫یوه پروګرام لګیا دي او هم په پایتخت او والیتونو کې د‬ ‫مرکزی دولت رپوټونه په میاشتنۍ توګه چاپ او خپریږي‬ ‫ټولو وزارتونو له پاره به د زده کړو د پروګرام پراخولو ته به‬ ‫‪ .‬او عملیايت واحدونه کولی يش هروخت چی وغواړي په‬ ‫دوام ورکړي‪.‬‬ ‫خپل زړه رسه دتفتیش رپوټونه له سیستم څخه استخراج‬ ‫ ب‪ -‬د مايل چارو مدیریت د سمون له پاره کړنې‬ ‫کړي‪( .‬ج) له ‪ ۲۰۰۶‬کال را پدی خوا هر کال د کالني‬ ‫(اقدامات)‪ :‬د د همکارۍ د پالیسۍ څخه له مالتړ رسه د‬ ‫تخصیص ( قطعیه) د صورت حسابونو تفتیش شوي‪ ،‬په‬ ‫خزاینو د ریاست له پاره ‪ ،‬د باکیفیته کړنو د تامین له پاره‬ ‫شپږو میاشتو کې د مالی کال تر پایه د عامه مايل چارو د‬ ‫‪ ،‬او ددی کړنو د رسارسی کولو له پاره د مايل خدمتونو په‬ ‫مدیریت له قانون رسه سم پارملان ته سپاري‪( .‬د) ‪۴۵۰۰۰۰‬‬ ‫کارکوونکو باندی به متمرکز وی‪ .‬په افغانستان کی د مالی‬ ‫د دولت کارکونکی د معاشاتو په پروګرام کی تثبیت شوي‬ ‫چارو د مدیریت او معلوماتی سیستم (‪ )AFMIS‬پراختیا‬ ‫او ثبت نام شوی دی‪ ،‬چی د هغه له جملې ‪ ۲۹۰۰۰‬تنه‬ ‫به والیاتو ته د مالی چارو د پاره وشی‪ .‬د اړوندو وزارتونو‬ ‫خپل معاشونه خپل بانکی حساب ته له مسقیامً لیږدول‬ ‫د مالتړ د پاره د سیستمونو د انکشاف له پاره تری مالتړ‬ ‫شوي سیستم څخه تر السه کوي‪.‬‬ ‫کیږي‪ .‬د مايل مدیریتونو په کړنو کی د وړتیاو د لوړولو له‬ ‫پاره ټول عامه سکټورر مالی متویل کیږي‪ .‬په دې برسیره ‪ ،‬د‬ ‫نوټ‪ :‬په دې خپرونه کې ټولې یادې شوې شمېرې په‬ ‫مسلکي حساب کوونکو د پاره د حقوقي چوکاټ را منځته‬ ‫امریکايي ډالرو دي‪.‬‬ ‫کول او د دوی په زده کړو کې مرستی کولو هم مالتړ کیږي‪.‬‬ ‫د نړيوالې پراختيا اداره‪ ،‬د نړیوال بانک د وړیا مرستو او بې‬ ‫ ج‪ -‬د اصالحاتو او کړنو تفتیش‪ :‬کورنۍ تفتیش ‪ ،‬د‬ ‫سوده پورونو برابرولو څانګه ده‪.‬‬ ‫سالکارانو د خدمتونو د متویل د داخيل تفتیش د الرښودنی‬ ‫له پاره او د خدمت په مهال زده کړه‪ .‬د داخلی تفتیش‬ ‫د کارکونکو د پاره لومړنۍ زده کړې تر مالتړ الندې نیول‬ ‫شوي دي‪ .‬پرمختللی زده کړې د هغو له پاره چی لومړنۍ‬ ‫زده کړې یې پای ته رسويل دي هم برابروي‪ .‬بهرنی تفتیش‬ ‫– د تفتیش د عايل ادارې رسه د همکارۍ له پاره د دوی‬ ‫د پوهې د ودې د پاره ‪ ،‬تخصص او د هغو رویه د خدمتونو‬ ‫څخه په کار اخیستلو او د نورو مفتیشینو او متخصصینو‬ ‫رسه د نړیوالو معیارونو رسه سم‪ ،‬په ځانګړي توګه د پروژې‬ ‫دتفتیش له پاره تررسه کیږي‪ .‬د مشاورینو له خدمتونو څخه‬ ‫په کار اخیستلو رسه د رهربی د کارکونکو د زده کړو له پاره‬ ‫او داړوندو ‪٩‬وزارتونو تربودجې النتدې دټولو فعاليتونو او‬ ‫عملياتو خپلواکې باکيفيته لوړى کتنې او بررسۍ دپروژې‬ ‫دمودې په اوږدو کې تررسه يش‪ .‬همدارنګه به د عامه‬ ‫شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫‪www.worldbank.org.af‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫عبدالروف ضياء‬ ‫تليفون‪+۹۳۷۰۰۲۸۰۲۸۰ :‬‬ ‫انځورونه‪ :‬گراهام کراوچ‪ /‬نړيوال بانک‬ ‫‪infoafghanistan@worldbank.org‬‬ ‫نړیوال بانک‪ ،‬لړم ‪۱۳۹۲‬‬ ‫‪ ۱۹‬منرب کور‪ ۱۵ ،‬سړک‪ ،‬وزير محمد اکرب خان‪ ،‬کابل‪ ،‬افغانستان‬