បច្ចុប្បន្នភាព រក្សា ភាពប្រកួតប្រជែង សេដ្ឋកិច្ច តាមរយ: កម្ពុជា ការបង្កើន ផលិតភាព ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ ប្រធានបទជម្រើស: ការវិនិយោគលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងសេវាសាធារណ: ក្រុមធនាគារពិភពលោក បច្ចុប្បន្នភាព សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា រក្សាភាពប្រកួតប្រជែង តាមរយ:ការបង្កើនផលិតភាព ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ ប្រធានបទជម្រើស: ការវិនិយោគលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងសេវាសាធារណ: ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 3 អារម្ភកថា និងសេចក្តីថ្លែងអំណរគុណ របាយការណ៍បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា (CEU) គឺជា​ ូ គំនត យើងទទួលបានធាតុចល ​ ​មា ិ និងមតិយោបល់ និងដ ៏ ន​ ផលិតផលរបស់បុគ្គលិករបស់ធនាគារពិភពលោក។ របាយ​ ូ ៃ ី នីកឡា តម្លព ្ តា អិល សប ូ ា៉ (Nikola L. Spatafora) ា៉ ហ្វរ នេះត្រូវបានរៀបចំដោយលោក លី សូដេត និងរួម​ ការណ៍​ ្នែ សដ ប្រធានផក ្ឋ ច េ ក ី៊ ងកើត និងតំបន់បស ិ ្ចអាសខា ា៉ ហ ិ្វ ី៊ ក និង ​ យលោក មីហ្គែល អេឌូអាដូ សាន់ឆេស ម៉ាទីន ចំណែកដោ ី ម៉ស ខល់លន ា ន ិ (Colleen Mascenik) អក ឺ ក េ ​ ្ន ឯកទស (Miguel Eduardo Sánchez Martín) ទាំងផ្នែកម៉ាក្រូ​ ្ រផក ហិរញ្ញវត្ថុ និងទីផសា ្នែ អនុវត្តសាកល។ ផក ី ភា ្នែ ស្តព ី ្រ ត្រវ ី ពក្រក ូ​ សេដ្ឋកិច្ច និងផ្នែកអនុវត្តសាកលនៃការគ្រប់គ្រងសារពើពន្ធ រម បាន​ ែ ដោយ លោក តុង គឹមស៊ន ុ អក ួ ចំណក ្ន ឯកទស េ ភាព​ (MFM GP) ។ កញ្ញា គី លីនណា ជាជំនួយការស្រាវជ្រាវ ី ។ ក្រក េ ក៏បានទទួលដំបន ្រ របាយការណ៍នះ ា្ម មតិយោបល់ ូ ន ចំណែកឯលោក ភឹម រុនស៊ីណារិទ្ធិ ជាកុងស៊ុលតង់ STC និងទស្សនៈរបស់ភាគីពាក់ព័ន្ធនានាក្នុងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានផ្តល់មតិ ធាតុចូល និងយោបល់ចំពោះប្រធានបទជំរើស។ ័ ​ វិសយ ឯកជន ស្ថប ា ន ៃ អ ័ ដគ ូ ភិវឌឍ ា ន ្ ន៍ និងស្ថប ្ ស្រវ ័ សិកសា ា ា ជ្រវ ផ្នែកស្តីពីការគ្រប់គ្រងវិនិយោគសាធារណ:ដែលជាផ្នែកមួយនៃ​ ែ ។ ក្រម ផងដរ េ សូមថ្លង ុ រៀបរៀងរបាយការណ៍នះ ែ អំណរគុណ ប្រធានបទជំរើស ក្រោមចំណងជើងថា ”ការវិនិយោគលើ​ ឹ ចំពោះពល ជាពន្លក េ និងធាតុចល េ វលា ូ របស់អ្នកទាំងនោះ។ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងសេវាសាធារណ:” ត្រូវបានរួមចំណែក​ ដោយ ទួន មិញឡេ (Tuan Minh Le) ម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច និង យើ ង ខ្ញុំ សូ ម ថ្លែ ង នូ វ សេ ច ក្តី ដឹ ង គុ ណ ដ៏ ជ្រា ល ជ្រៅ ចំ ពោះ​ គ្រប់គ្រងសារពើពន្ធផ្នែកអនុវត្តសាកល និង ជេ យុងគីម ា រកម្ពជា អាជ្ញធ ុ េ ក្រសង ពិសស ួ សដ ្ឋ ច េ ក ិ ្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ និង (Jay Hyung Kim) (GP អភិបាលកិច្ច)។ ក្រុមការងារនេះ ៃ ម្ពា ធនាគារជាតិនក ្ច ហប្រតប ុជ ចំពោះកិចស ិ ត្តិការ និងការគាំទ្រ ធ្វើការក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក ម៉ាធូ អា វើហ្គីស (Mathew ុ្ន ការរៀបចំរបាយការណ៍បច្ចប កង ុ ប េ ក ្ ន្នភាពសដ ្ឋ ច ្ច ម្ពា ិ ក េ។ ុជ នះ A. Verghis) ប្រធានគ្រប់គ្រងការអនុវត្តន៍ម៉ាក្រូ សេដ្ឋកិច្ច និងគ្រប់គ្រងសារពើពន្ធផ្នែកអនុវត្តសាកល។ ក្រុមការងារ​ សូម​ ក្រុមទំនាក់ទំនង នៃការិយាល័យធនាគារពិភពលោកនៅ​ ថ្លែងអំណរគុណចំពោះ មតិយោបល់ ដំបូន្មាន និងការណែនាំ​ ី ត ុ រួមមាន លោក ប៊ូ សារឿន និងសំអឿន សុភន កម្ពជា ិ បានរៀប ដែលផ្ដល់ដោយលោក អ៊ល ុ រិច ហ្សាកឆាវ (Ulrich Zachau) ់ ត ចំការផ្តលព ៌ នដល់បព ័ មា ័ ផ ្រ ន ្ធ ស ា លើបណ្តញ ្ ព្វផ្សាយ ការបង្ហញ ា ​ នាយកប្រចាំកម្ពុជា លោក អ៊ីងហ្គូណា ដូប្រាចា (Inguna ី ធើនត អុន ្ ព្វផសា ែ និងការផស ្ យ។ Dobraja) ប្រធានគ្រប់គ្រងប្រចាំកម្ពុជា និង ស្ហាប៊ី អាលី ម៉ូហ៊ីប (Shabih Ali Mohib) ប្រធានកម្មវិធី។ ៌ នអំពធ ចំពោះព័តមា ី នាគារពិភពលោក និងសកម្មភាពរបស់ េ នៅកម្ពា ធនាគារនះ េ ទំពរ ុជ សូមចូលមើលគហ ើ តាម ័ របស់យង េ ត្រវ របាយការណ៍នះ ូ បានផលិតរៀងរាល់ឆមាស ដើមបី ល ្ផ ្ដ ់ ា www.worldbank.org/cambodia។ អាស័យដ្ឋន ព័ត៌មានថ្មីៗអំពីការអភិវឌ្ឍម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចនៅកម្ពុជា។ របាយ​ នះ ការណ៍​ ូ បានបោះពុម្ព និងចែកចាយទូលទ េ ត្រវ ូ យទៅដល់ ំ លា ដើម្បីឲ្យមានឈ្មោះនៅក្នុងបញ្ជីចែកចាយ តាមសារ​ ា រកម្ពជា អាជ្ញធ ៃ អ ុ សហគមន៍ដគ ូ ភិវឌ្ឍន៍ វិសយ ័ ឯកជន ក្រម ុ អ ្ន ​ ​ក អេឡិកត្រូនិក នូវរបាយការណ៍បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ា ជ្រវ ស្រវ ា អង្គការសង្គមស៊វ ីល ិ និងសកលវិទយា ្ ល័យ។ បច្ចប ុ ប្ ន្ន នេះ និងឯកសារបោះពុម្ពផ្សាយពាក់ព័ន្ធ សូមទាក់ទង កញ្ញា គី ូ បានកំណត់ពល ភាពនេះត្រវ ូ គ្នា េ ឲ្យត្រវ ្ព ្សាយ ាជ មួយការបោះពុមផ លីនណា (lky@worldbank.org) ។ ចំពោះសំណួរអំពីខ្លឹម ា្រ ួយខែម្តងនូវបច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចអាសីខា រៀងរាល់បំម ៊ ងកើត សារនៃការបោះពុម្ពផ្សាយនេះ សូមទាក់ទង លោក ប៊ូ សារឿន ា ហ និងប៉ស ិ្វ ដោយក្រម ី៊ ក ុ ម៉ក ា ស ូ្រ ដ េ ក ិ ្ច និងគ្របគ ្ឋ ច ្រ សារពើពន្ធ ់ ង (sbou@worldbank.org) ។ នៃធនាគារពិភពលោក។ 4 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ មាតិកា អារម្ភកថា និងសេចក្តីថ្លែងអំណរគុណ��������������������������������������������������������������������������������������������������������4 A. ខ្លឹមសារសង្ខេប�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������7 B. ស្ថានភាពអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ�����������������������������������������������������������������������������������������������������������13 វិស័យពិត�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������13 a) វិស័យកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់ និងស្បែកជើង������������������������������������������������������������������������������������13 b) សំណង់និងអចលនទ្រព្យ�����������������������������������������������������������������������������������������������������������15 c) វិស័យទេសចរណ៍��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������16 d) វិស័យកសិកម្ម������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������18 ្រ ភាពក្រីក����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 19 វិស័យពាណិជ្ជកម្មក្រៅប្រទេស���������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 20 a) ការនាំចេញទំនិញ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������20 b) ចំណូលពីការបង្វែរប្រាក់របស់កម្មករ���������������������������������������������������������������������������������������������21 c) ការនាំចូលទំនិញ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������21 d) គណនីចរន្ត���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������22 អតិផរណា���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 22 វិស័យរូបិយវត្ថុ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 23 រូបិយវត្ថុសរុប អត្រាការប្រាក់ និងអត្រាប្តូរប្រាក� a)  ់ ��������������������������������������������������������������������������������23 b) វិស័យធនាគារ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������25 c) មីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������26 d) ភាពជំពាក់បំណុល������������������������������������������������������������������������������������������������������������������27 វិស័យសារពើពន្ធ�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 29 a) ចំណូលក្នុងស្រុក���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������29 b) ចំណាយសាធារណ:�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������30 c) តុល្យភាពសារពើពន្ធ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������31 d) ថវិកាឆ្នាំ 2017�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������31 C. ទស្សនវិស័យ និងហានិភ័យ�������������������������������������������������������������������������������������������������������������33 D. សារនិងជម្រើសគោលនយោបាយសំខាន់ៗ�������������������������������������������������������������������������������������������36  ្រធានបទជម្រើស: ការវិនិយោគលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងសេវាសាធារណ:��������������������������������������������������39 E. ប ្ត ការលើកទឹកចិត���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 39 និន្នាការនៃចំណាយសាធារណ:��������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 40 ការចំណាយ និងប្រសិទ្ធភាពនៃការវិភាជន៍ជាមួយការប្រៀបធៀបក្នុងតំបន់���������������������������������������������������������� 41 ការគ្រប់គ្រងវិនិយោគសាធារណ: ������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 44 a) មុខងារនៃវិនិយោគមូលធន��������������������������������������������������������������������������������������������������������44 កិច្ចប្រតិបត្តិអំពីការគ្រប់គ្រងវិនិយោគសាធារណ:បច្ចប្បន្នរបស់កម្ពុជា�����������������������������������������������������44 b)  វិធានការកែលម្អការគ្រប់គ្រងវិនិយោគសាធារណ:�����������������������������������������������������������������������������45 c)  សន្និដ្ឋាន������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 46 F. កម្ពុជា: សូចនាករសំខាន់ៗ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������47 ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 5 6 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ A. ខ្លឹមសារសង្ខេប សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជានៅតែមានសភាពរឹងមាំធៀប មានកំណើនស្មើនឹង 6,9 ភាគរយ នៅឆ្នាំ 2016 បន្ទាប់ពីកំណើន 7 ភាគរយ ​ ្នុងចំណោមកត្តា​ នៅឆ្នាំ 2015 កន្លងទៅ។ សកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាបន្តកើនឡើងក្នុងកំរិតខ្លាំងក្លា។ សំណង់នៅតែជាកត្តាមួយក ប្រកួតប្រជែងនៅក្រៅប្រទេស ចម្បងនានាដែលជំរុញឲ្យមានកំណើន។ ការនាំចេញសម្លៀកបំពាក់បានថយចុះបន្តិច ដោយសារភាព​ ុ បានធ្លក របស់កម្ពជា ា ច ុ បណ្តល ់ ះ ្រា ដ ា មកការកើនឡើងនៃបក ់ ល ុ ារអ ្ល ាមេរក ិ ការឡើងនក ពលកម្ម និងកំណន ៃ ម្រៃ​ ៃ របក ើ នកា ួ បជ ្រ ត ែ ្រ ង ា ទ ពីបណ្តប េ ក្នង ្រ ស ែ មានឈ្នល ុ តំបន់ ដល ួ ពលកមា ្មទ ប។ ស្ថានភាពលប ្អ ស ើ នធា ្រ រ ំា ន្លងទៅ បានធ្វឲ ៃ តុអាកាសនាឆ្នក ើ ើ ្យមានកំណន ផលិតកម្មកសិកម្ម ទោះជាថ្លៃទំនិញកសិកម្មនៅតែមានតម្លៃថោកក្តី។ កំណើនពិតត្រូវបានព្យាករថានឹងនៅតែមានសភាពរឹងមាំ កើនឡើងក្នុងអត្រា 6.9 ភាគរយ សម្រាប់ឆ្នាំ2017 និង 2018 មួយផ្នែកនៃការលូតលាស់នេះត្រូវបានទ្រទ្រង់ដោយចំណាយរដ្ឋា​ ័ អាក្រក់សម្រាប់ទស្សនវិស័យនេះ រួម​ ភិបាល។ ហានិភយ ្ជម នពីការកើនឡើងបន្ថម មាន ផលអវិជា ៃ ត្រាការបក ែ ទៀតនអ ់ ហរដ្ឋ​ ្រា ស សាកល។ រក អាមេ េ ក ិ ការងើបឡើងវិញនៃសដ ិ អ ្ឋ ច ្ច រ ឺប ុ៉ យឺតយ៉វ ឹ ទុក និងភាពមិនបក ា ​ជាងការរំពង ្រជ នៃពាណិជក ្រា ដបា ្ជ ម្ម ការកាត់បន្ថយ ី ត ភាពក្រក ូ្រ បានរំពង ្រ វ ឹ ថានឹងមានជាបន្តក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំខាងមុខ ជំរុញជាចម្បងដោយវិស័យកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់ វិស័យ​ សំណង់ និងវិស័យសេវាកម្ម ព្រមទាំងការកើនឡើងនៃការបង្វែរប្រាក់ពីបរទេស។ ការអភិវឌ្ឍថ្មីៗ ើ ខ្ពស់ កំណន ខណ:នៅតែមានកំណន េ សម្លៀក ើ ការនាំចញ បំពាក់ប្រចាំឆ្នាំ បានថមថយចុះមកត្រឹម 8.4 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ ្ច​ន ការប៉ាន់ស្មានជំហានដំបូងបង្ហាញថា កំណើនសេដ្ឋកិចៅ​ 2016 (ជាទឹកប្រាក់) ពី 12.3 ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ 2015 ។ មានភាពរឹងមាំ ក្នុងកម្រិត 6,9 ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ 2016 ធៀប​ ការឡើងថ្លៃឈ្នួលពលកម្ម ដែលបណ្តាលមួយផ្នែកមកពីការ ​ណ នឹងកំ ន ើ 7 ភាគរយក្នង ុ ឆ្នំា 2015។ កំណន ្រ ង ើ បន្តទទ ់ យ​ ្រ ដោ ឡើងថ្លជ ៃ វ ៃ ក ី ភាពរស់នៅ ការឡើងថ្លប ់ ល ា្រ ដ ្ល មរ ុ ារអា ិ និងការ េក សកម្មភាពរឹងមាំនៃវិស័យសំណង់ ទោះជាការនាំចេញសម្លៀក ប្រកួតប្រជែងពីបណ្តាប្រទេសក្នុងតំបន់ដែលមានប្រាក់កម្រៃ ី កំណត បំពាក់មានការថមថយល្បឿនក្ត។ ំ ន ើ នៃចន េ ចរ ួ ភ្ញៀវទស ពលកម្មទាប ជាពិសេសប្រទេសភូមា នៅតែបន្តដាក់សម្ពាធ ិ ត្រវ ថយចុះបន្តច ូ ដោយការកើនឡើងនវ ូ បានប៉ះប៉វ ិ យ ៃស ័ កសិកម្ម ធ្លក ា ច ុ មកលើថន ់ ះ ៃ លិតផលសម្លៀកបំពាក់នាច ៃ្ល ផ េ ។ ខណ:​ ំ ញ ​ ឺផលិតកម្មស្រូវ ដោយសារធាតុអាកាសអំណោយនា ពិសេសគ ដែលដំណាក់កាលបញ្ចប់នៃគម្រោងសំណង់លំនៅដ្ឋាន និង​ ឆ្នាំកន្លង ទោះជាថ្លៃទំនិញកសិកម្មនៅតែមានកម្រិតទាបក្តី។ គម្រោ ង សំ ណ ង់ ពា ណិ ជ្ជ ក ម្ម ទំ នើ ប ខ្ព ស់ ៗ ជាច្រើ ន ដែ ល បាន​ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 7 ជម្រុញសន្ទុះរីកចម្រើន កំពុងឈានចូលមកដល់ ការនាំចូល​ ដែលបានកើនឡើងពី 9.1 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2015 ដល់ 10.2 សម្ភារ:​ សំណង់ជាមូលដ្ឋានបានថមថយចុះ។ កំណើននាំ​ ភាគរយ នៅឆ្នាំ 2016។ ជាលទ្ធផលរូបិយបណ្ណបម្រុងបរទេស​ ចូល​ ដែកស ​ ំណង់ (គិតជាបរិមាណ) បានថយចុះពី 32.8 ដុលបានកើនឡើងបន្ថែមទៀត រហូតដល់ 6.4 ពាន់លាន​ ភាគរយ​នៅឆ្នាំ 2015 មកត្រឹម 28 ភាគរយនៅឆ្នាំ 2016។ ដុល្លារ (ឬស្មើនឹងការនាំចូលនាពេលអនាគតប្រហែល 5.4 ខែ) នៅចុងឆ្នាំ 2016 ធៀបនឹង 5.6 ពាន់លានដុល្លារក្នុងឆ្នាំ ផលិតកម្មកសិកម្មបានប្រសើរឡើង មួយផ្នែកធំបណ្តាល 2015។ មកពីធាតុអាកាសល្អប្រសើរ ក្រោយពេលដែលប្រទេស កម្ពុជា បានជួបប្រទះគ្រោះរាំងស្ងួតធ្ងន់ធ្ងរអស់រយ:ច្រើនឆ្នាំ។ ផលិត​ កិច្ចអភិវឌ្ឍន៍ជាវិជ្ជមាននៃម៉ាក្រូហិរញ្ញវត្ថុ រួមមានការធ្វើឲ្យ កម្មស្រូវវស្សាបានកើនឡើងដល់ 7.3 លានតោន នៅឆ្នាំ មានការថមថយចុះនៃឥណទាន នៅកំពុងមានកំណើនរឹង​មាំ 2016 ឬបានកើនឡើង 8.9 ភាគរយ ពីឆ្នាំ 2015។ ទោះជា​ អមដោយការបង្កើនប្រាក់បញ្ញើរបស់វិស័យឯកជន។ ដើម្ប​ ី យ៉ង េ ក្តី ថ្លទ ា នះ ៃ ន ិ កសិកម្មនៅតែទាប ធ្វឲ ំ ញ ើ យ ើ នាំចញ ្ កំណន េ គាំទ្រដល់កំណើនសេដ្ឋកិច្ច កំណើនរូបិយវត្ថុទូទៅបានកើន​ សរុបនៃវិស័យកសិកម្មមានកម្រិត។ សកម្មភាពទេសចរណ៍​ ពី 14.7 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2015 ដល់ 17.9 ភាគរយ​ ឡើង​ បាន​ ថមថយបន្តិច ដោយកំណើនភ្ញៀវទេសចរបរទេសបាន​ នៅចុងឆ្នាំ 2016 ដោយសារការកើនឡើងនូវប្រាក់បញ្ញើរូបិយ ធ្លាក់មកត្រឹម 5.0 ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ 2016 ធៀបនឹង 6.1 ប័ណ្ណបរទេស។ ទោះជាយ៉ាងណាក្តី កំណើនឥណទានបាន​ ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ 2015។ មកដល់ពេលនេះ ជោគជ័យក្នុងការធ្វើ​ ថយចុះ ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងមួយផ្នែកនូវការថយល្បឿននៃសកម្ម ក ម្ម ម ណ្ឌ ល ទេ ស ចរលើ ស ពី ប្រា សា ទអង្គ រមា នកម្រិ ត​ ពិ ពិ ធ ​ ភាពសេដ្ឋកិច្ច ដែលធ្វើឲ្យតម្រូវការឥណទានពីវិស័យលក់ដុំ តិចតួច​ ប៉ុណ្ណោះ។ ្ត​ ល និងកសិកម្មថយចុះ។ វិធានការម៉ាក្រូមានលក្ខណ:​ កម្មនសា ប្រយ័ត្ន ដែលណែនាំដោយធនាគារកណ្តាលកាលពីឆ្នាំមុន គ្រួសារជនបទបានបង្កើនការធ្វើពិពិធកម្ម លើរបរចិញ្ចឹម​ ប្រហែលជាអាចបានរួមចំណែកបន្ថយកំណើនឥណទានក្នុង ជីវិតដោយទាញប្រយោជន៍ពីរបរសេដ្ឋកិច្ចមិនមែនកសិកម្មនៅ ុ ដ ស្រក​ រ ុ ស្ថន ែ ។ ក្នង ា ភាពនេះ កំណន ិ យ ើ ឥណទាននៃវស ័ ធនាគារ​ ជនបទ និងប្រាក់បង្វែរ(មកផ្ទះ) ដើម្បីជួយទ្រទ្រង់កាត់បន្ថយ បានថយចុះពី 28.6 ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ 2015 មកត្រឹម 25.8 ភាពក្រីក្រ។ ការធ្លាក់ថ្លៃកសិផល គួបផ្សំជាមួយនឹងព្រឹត្តិការណ៍​ ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ 2016។ កំណើនទំនុកចិត្តក្នុងវិស័យធនាគារ អាកាសធាតុអាក្រក់ខ្លាំងក្នុងឆ្នាំ 2013 និង 2015 ធ្វើឲ្យ បានជួយទាក់ទាញប្រាក់បញ្ញើពីវិស័យឯកជនឲ្យកើនពី 16.6 ផសស វិស័យកសិកម្មធ្លាក់ចុះ និងនៅទ្រឹងកាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំ​ ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ 2015 ទៅ 19.9 ភាគរយនៅចុងឆ្នាំ 2016។ កន្លងទៅថ្មីៗនេះ។ នៅឆ្នាំ 2015 ចំណូលប្រាក់កម្រៃពីវិស័យ អត្រាឥណទានមិនដំណើរការបានកើនបន្តិចពី 2.3 ភាគរយ មិនមែនកសិកម្ម មានចំនន ួ ច្រន ើ ជាងមួយភាគបីនច ៃ ណ ំ ល ូ ​​ ក្នុងឆ្នាំ 2015 ទៅ 2.7 ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ 2016។ ជនបទ ធៀបនឹងចំនួនតិចជាងមួយភាគប្រាំក្នុងឆ្នាំ 2007។ ក្នុងរ ​យ:ពេលដូចគ្នា ចំណូល វិស័យកសិកម្ម រាប់ទាំងប្រាក់​ សម្ពាធអតិផរណាបានកើនឡើង ជំរុញដោយភាពខ្លាំងក្លា ឈ្នួល​​ កសិកម្ម បានធ្លាក់ចុះពី 63 ភាគរយ មកត្រឹម 43 ៃ មវ នត ុ សក ូ្រ ការក្នង ុ ដោយចំណាយទៅលើការបប ុ្រ នាំមខ ្រា ់​ ើ្រ ស ភាគរយ នៃចំណូលជនបទសរុប។ ួ្រ រ ដោយសារបក របស់គសា ់ ណ ្រា ច ូ បានកើនឡើង។ សន្ទសស ំ ល ្ ន៍​ ថ្លៃទំនិញប្រើប្រាស់ បានកើនឡើងពី 2.8 ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ ស្ថានភាពពាណិជ្ជកម្មក្រៅប្រទេសរបស់កម្ពុជាបានប្រសើរ 2015 ដល់ 4.3 ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ 2017 ដែលជំរុញដោយ​ ឡើងដោយសារការនាំចេញនៅតែរឹងមាំ និងដោយសារប្រេង​ កំណើនតម្រូវការក្នុងស្រុក។ ជាពិសេស ការនាំចូលយានយន្ត ឥន្ធន:ធ្លាក់ថ្លៃ។ ឱនភាពគណនីចរន្ត (មិនគិតប្រាក់បង្វែរផ្លូវ ក្នុងរយ:ពេលមួយឆ្នាំបានកើនឡើង 21.4 ភាគរយ (គិតជា​ ការ) ត្រូវបានប៉ាន់ស្មានថាបានថយចុះពី 10.6 ភាគរយ នៅឆ្នាំ ទឹកប្រាក់) ធៀបនឹង 20 ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ 2015 ហើយការនាំ​ 2015 មកត្រឹម 9.5 ភាគរយ នៃ ផផស នៅឆ្នាំ 2016 ហើយ​ េ ឥន្ធន:ក្នង ចូលប្រង ុ រយ:ពេលមួយឆ្នំា បានកើនពី 3.6 ភាគរយ​ ត្រូ វ បានហិ រ ញ្ញ ប្ ប ទានដោយលំ ហូ រ វិ និ យោ គផ្ទា ល់ ពី ប រទេ ស ក្នុងឆ្នាំ 2015 ដល់ 14.2 ភាគរយ នៅឆ្នាំ 2016។ ប្រាក់រៀល 8 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ បានឡើងថ្លៃធៀបនឹងប្រាក់ដុល្លារ អាមេរិក ប្រាក់បាតថៃ និង​ ិ នៃការនាំចញ ចុះបន្តច ូ្រ នរំពង េ សម្លៀកបំពាក់តវបា ឹ ថានឹងប៉ះ​ ​ ន​​ ប្រាក់ដុងវៀតណាម។ អត្រាប្តូរប្រាក់រៀល/ដុល្លារអាមេរិកបា ប៉ូវដោយសារការរីកចម្រើនជាបណ្តើរៗ នៃវិស័យកសិកម្ម ឡើងថ្លៃ ស្មើនឹង 3,990 រៀលក្នុងខែមីនា ឆ្នាំ 2017 ធៀបនឹង អាស្រ័យដោយកិច្ចប្រឹងប្រែងរួមគ្នាក្នុងការជួយធ្វើឲ្យវិស័យនេះ 4,050 រៀល កាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំ 2016។ ើ ការឡើងវិញ។ វិសយ មានដំណរ េ ចរណ៍កអា ័ ទស ៏ ចងើបឡើង វិញជាបណ្តើរៗ មួយផ្នែកគឺដោយសារការបង្កើតជើងហោះ​ កំណើនចំណាយលើប្រាក់បៀវត្សវិស័យសាធារណ: បាន ហើរត្រង់ រួមជាមួយគំនិតផ្តួចផ្តើមមួយចំនួនក្នុងការជំរុញការ​ ធ្វើឲ្យឱនភាពសារពើពន្ធរីកធំជាងមុន ប៉ុន្តែនៅតែស្ថិតក្នុង​ មកដល់ នភ ៃ ៀ ្ញ វទស េ ចរ ដូចជាគម្រង ួ ាស្រច ោ “ត្រៀមខ្លនជ េ ​ កម្រិតទាបនៅឡើយ។ កំណើនសារពើពន្ធ ដែលមានគោល ្ទ ដើមប េ ចរចិន” ជាដើម។ ី ទួលទស ដៅចម្បងដើម្បីបង្កើនប្រាក់បៀវត្សវិស័យសាធារណ:ត្រូវបាន ប៉ាន់ស្មានថាបានកើនឡើងពី 6.5 ភាគរយ នៃផសស ក្នុងឆ្នាំ ក្នុងរយ:ពេលមធ្យម ទស្សនវិស័យអំពីកំណើននៅតែមាន 2015 ដល់ 7.4 ភាគរយ នៃ ផសស ក្នុងឆ្នាំ 2016។ លក្ខណ:ល្អប្រសើរ មួយផ្នែកធំគឺដោយសារពិពិធកម្មនៃការនាំ ជាមួយគ្នានេះ ចំណាយមូលធនសាធារណ:បានបន្តធ្លាក់ចុះ​ ចេញ។ ទោះជាយ៉ង ុ ការវិនយោ ា ណាក្តី ការជំរញ ិ ែ មាន​ គ ដល បន្ថែមទៀត ពី 7.8 ភាគរយ នៃ ដល់ 7.2 ភាគរយ នៃ ផសស ផលិតភាពលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរូបវន្ត ដែលទ្រទ្រង់គោល​ មួយផ្នែកធំគឺ នៃ​ បណ្តាលមកពីការកាត់បន្ថយជាបណ្តើរៗ​​ បាយ​ នយោ​ កំណើន (និងផ្តោតលើពលរដ្ឋ ក្រីក្រ) តាមផែនការ សមាសធាតុមូលនិធិ ដែលផ្តល់ដោយដៃគូអភិវឌ្ឍន៍។ ក្នុងឆ្នាំ យុទ្ធសាស្ត្រអភិវឌ្ឍន៍ជាតិឆ្នាំ 2014-18 នឹងមានសារ:សំខាន់ ូ នប៉ន 2016 ចំណាយសាធារណ:ត្រវបា ់ ានថាបា ា ស ្ម នកើនឡើង ខណ:ដែលហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធមិនគ្រប់គា្រន់ជាឧបសគ្គចម្បង ដល់ 21.4 ភាគរយ នៃ ផសស ពី 20.5 ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ យូរអង្វែងរបស់កម្ពុជា ហើយកង្វះហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនេះ 2015 ។ ការប្រមូលចំណូលនៅតែមានភាពរឹងមាំ គឹស្មើនឹង មើលឃើញថាជាបញ្ហាសំខាន់ផងដែរ។ ត្រូវបាន​ ក្រោយពី​ 18.5 ភាគរយ នៃ ផសស ដែលមានកម្រិតទាបបន្តិចធៀប​ ការបង្កើន​ ំ យសាធារណ:លើវស ចណា ័ សង្គមកិច្ចកាលពីពល ិ យ េ នឹងការប្រមូលចំណូលឆ្នាំ 2015 ដែលមានអត្រា 18.7 ី ជំហាន​ ថ្មៗ សំខាន់បន្ទាប់គឺត្រូវបង្កើនប្រសិទ្ធភាពចំណាយ។ ភាគរយ នៃ ផសស ដោយសារការធ្លាក់ចុះនៃចំណូលមិនមែន កម្ពសផ ការលើក​ ់​ លិតភាពការងារ ក៏ដូចជាសមិទ្ធិកម្មនៃវិស័យ ពន្ធ។ ដូច្នេះ ឱនភាពសារពើពន្ធសរុប (គិតទាំងជំនួយឥត​ សាធារណ: នឹងក្លាយជាមូលដ្ឋានគ្រឹះ ដើម្បីឲ្យប្រទេសកម្ពុជា សំណង) បានឡើងដល់ 1.4 ភាគរយ នៃ ផសស ក្នុងឆ្នាំ ក្សា​​ រ​​ ប្រកួតប្រជែង ភាព​ ខណ:មានការប្រកួតប្រជែងកាន់តែ​ 2016 ធៀបនឹងតុល្យភាពសារពើពន្ធក្នុងឆ្នាំ 2015។ ចំណាត់​ ខ្លាំង ពីបណ្តាប្រទេសនាំចេញសម្លៀកបំពាក់ក្នុងតំបន់ ដែល​ ចុង​ ថ្នាក់កង្វល់បំណុលរបស់កម្ពុជា តាមរយ:ការវិភាគ​ ក្រោយ​ ប្រាក់​ មាន​​ ឈ្នួលទាប។ បំផុត អំពីនិរន្តរភាពបំណុលរបស់ធនាគារពិភពលោក/មូល និធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិក្នុងឆ្នាំ 2016 កម្រិតទាប នៅតែមាន​ ្រ នរំពឹងថានឹងមានជាបន្តកុង ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រតូវបា ្ន សម្បទាន។ គោលការណ៍ចម្បងនៃការខ្ចីដែលមានលក្ខណ:​ រយ:ពេលប៉ុន្មានឆ្នាំខាងមុខ ដោយសារតែវិស័យកាត់ដេរ បពា សម្លៀក​ ័ សំណង់ និងវិសយ ំ ក់ វិសយ ័ សេវាកម្ម ព្រមទាំងការ ទស្សនវិស័យទៅអនាគត កើនឡើងនូវការបង្វែរប្រាក់។ សេដ្ឋកិច្ចមិនមែនកសិកម្ម​នៅ​ ជនបទ (សម្លៀកបំពាក់ សេវាកម្ម និងការបង្វែរប្រាក់) អាចជា ើ សេដក កំណន ្ឋ ច ិ ត ្ច វ ូ្រ បានព្យាករថានៅមានកម្រត ់ ន​ ិ ខ្ពស មា កត្តារួមចំណែកដ៏សំខាន់ចំពោះការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ និង​ ថយ​ កំណើន 6.9 ភាគរយក្នុងឆ្នាំនេះ និងឆ្នាំក្រោយ ប៉ុន្តែអាច​ ុ ភាពរួមនៅកម្ពជាជា វិបល ុ បន្តកង ុ្ន បណ្តឆ្ន ងមុខ។ ា ាំខា េ ​ ប្រទស ចុះបន្តិចមកត្រឹម 6.7 ភាគរយ នៅឆ្នាំ 2019។ សកម្មភាព​ កម្ពុជា​​មានលក្ខណ:ស្រដៀងនឹងប្រទេសវៀតណាមក្នុងន័យ​ សេដ្ឋកិច្ចមួយផ្នែកកើនឡើង ដោយសារការបង្កើនចំណាយ​ ដល ែ ការធ្វព ើ ព ិ កម្ម លើការចិញម ិ ធ ិ នៅតំបន់ជនបទ បាន​ ឹ្ច ជីវត ា បា របស់រដ្ឋភ ុ ទោ ិ ល។ ប៉ន ែ្ត ះជាយ៉ង ា ណាក្តី គេកព ំ ង ុ ឃើញមាន ែ ដល់ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ និងវិបុលភាពរួម។ រួមចំណក សញ្ញាធ្លាក់ចុះមួយចំនួន ពិសេសក្នុងវិស័យសំណង់។ ការធ្លាក់ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 9 ហានិភ័យអវិជ្ជមានចំពោះទស្សនវិស័យនេះ រួមមានផល​ ់ កំណែទម្រង់រដ្ឋបាលសាធារណ: ដើម្បីកែលម្អការផ្តល​ អវិជ្ជមានកំណើនជាបន្តនៃអត្រាការប្រាក់របស់សហរដ្ឋអាមេរិក សាធារណ: មានសារ:សំខាន់ ពិសស សេវា​ ្រោ ពេលបង្កន េ កយ ើ ឹ ទុកនៃសដ ការងើបឡើងវិញយឺតជាងការរំពង ្ឋ ច េ ក ិ ៅ ្ចន អឺរប ុ៉ និង​ ្រា ប បក ្ មនរា ់ ៀវតស ី្ត្រ ជការកាលពីពល េ កន្លងទៅថ្មៗ ី ។ ដោយសារ ភាពមិនប្រាកដប្រជាចំពោះពាណិជ្ជកម្មសកល។ ចំពោះ​ ​ េវា​ តែវិស័យសាធារណ:គឺជាវិស័យផ្តល់ និងជួយសម្រួលស ទិដ្ឋភាព​ ក្នុងស្រុក ភាពមិនប្រាកដប្រជាទាក់ទងនឹងការបោះ សំខាន់ៗ វាមានសារ:សំខាន់ក្នុងការផ្សាភ្ជាប់កំណើនប្រាក់បៀ​ ឆ្នោតអាចកើតមានឡើងក្នុងពេល និងក្រោយពេលបោ ​ ះឆ្នោត​ ្ យ៉ង វតស ើ នវ ា ច្រន ិ យ ៃស ែ ម្អ ការផ្តល​ ័ សាធារណ: ទៅនឹងការកល ់ សាកល ដែលគ្រោងប្រព្រឹត្តទៅនៅពាក់កណ្តាលឆ្នាំ 2018។ សេវាសាធារណ:របស់ខ្លួន។ ការបង្កើនផលិតភាពនៃវិស័យ​ សា ធារណ:គាំ ទ្រ ដ ល់ កា រអភិ វ ឌ្ ឍ វិ ស័ យ ឯកជនដើ ម្ បី ជំ រុ ញ​ ​ សារនិងជម្រើសគោលនយោបាយ​ កំណើន និងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ។ សំខាន់ៗ ក្នុងបរិបទនៃការធ្លាក់ចុះថវិកាមូលធនដែលផ្តល់ដោយដៃ ការរក្សាឲ្យនៅមានភាពប្រកួតប្រជែង តាមរយ:ការបង្កើន គូអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជាត្រូវពង្រឹងការគ្រប់គ្រងវិនិយោគសាធារណ: ផលិតភាពការងារ គឺជាគន្លឹះសម្រាប់ឆ្លើយតបនឹងការឡើងថ្លៃ ្​ ដើមប ើ ការចំណាយមូលធនដែលផ្តលហ ីបង្កន ិ ញ្ញបប ់ រ ្ ទានដោយ ប្រាក់ឈ្នួលនៃវិស័យឯកជន។ អាទិភាពចម្បងគឺត្រូវធ្វើការកែ រដ្ឋាភិបាល។ ការវិនិយោគដែលជំរុញកំណើន និងផ្តល់អត្ថ​ លម្អ ការអប់រំកម្រិតមូលដ្ឋានការលើកកម្ពស់ជំនាញវិជ្ជាជីវ: ប្រយោជន៍ដល់ពលរដ្ឋក្រីក្រ ពិសេសគឺការវិនិយោគលើហេដ្ឋា​ ឹ នឹងការកាត់បន្ថយថ្លៃថាមពល ដើមប ទន្ទម ី ក់ទាញ និងប្រកត ្ ទា ួ រចនាសម្ពន ័ រ ូ វន្តអាចផ្តលអ ្ធ ប ី រវិភាជន៍បន្ថម ់ ត្ថប្រយោជន៍ពកា ុ ែ ក្នង ​ ន់​ ប្រជែងក្នុងផ្នែកកម្មន្តសាលដែលមានតម្លៃបន្ថែមខ្ពស់ និងកា ការប៉ះប៉ូវការកាត់បន្ថយថវិការបស់ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍។ ប៉ុន្តែការ តែមានលក្ខណ:ស្មុគស្មាញ។ ការវិនិយោគក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន លើកកម្ពស់ក្របខណ្ឌគតិយុត្តសម្រាប់ការគ្រប់គ្រងវិនិយោគ ដើម្បីលើកស្ទួយលទ្ធផលនៃការរៀនសូត្របន្ថែមទៀត គួបផ្សំ សាធារណ: និងកសាងសមត្ថភាពនៅតាមក្រសួង និងស្ថាប័ន​ ើ អត្រស ជាមួយការបង្កន ា សិ ស ្ ចូលរៀននៅកំរត ិ មធយ ្ មសិកសា ្ មាន ពាក់ព័ន្ធគឺជាអាទិភាពទីមួយ ដែលជាបុរេលក្ខខណ្ឌសម្រាប់​ សារសំខាន់ជាសារវន្តសម្រាប់ជោគជ័យ ក្នុងការធ្វើពិពិធកម្ម ើ ប្រសទ បង្កន ិ គ។ ចំពោះព័តមា ិ ្ធភាពវិនយោ ិ បន្ថម ៌ នលម្អត ែ ទៀត នៃសេដ្ឋកិច្ចនាពេលអនាគត។ ស្តីពីការគ្រប់គ្រងវិនិយោគសាធារណ: សូមអានត្រង់ផ្នែក “ការ​ វិនិយោគលើកំណើន និងលើសេវាសាធារណ:” ។ 10 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ ស្វែងយល់សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាមួយរំពេច កំណើនពិតនៅតែមានសន្ទុះខ្លាំងក្លា... ...ប៉ុន្តែកំណើនការនាំចេញសំខាន់បានធ្លាក់ចុះ រួមចំណែកចំពោះកំណើន (ភាគរយ) នាំចេញសម្លៀកបំពាក់ និងនាំចូលក្រណាត់ 10.0 10.0 50 បំ��បំរួល���ត់�ៀប���ំមុន(%) បំ�ប � រ ំល ំ� ន ួ ស���កបំ�ក់�ៀប��ម ុ (%) 7.1 7.3 7.4 40 8.0 7.1 7.0 8.0 6.1 6.9 30 6.0 6.0 20 4.0 4.0 10 2.0 2.0 0 0.0 0.0 កសិកម្ម ឧស្សា-សម្លៀកបំពាក់ ឧស្សា--សំណង់ សេវា--អចលនទ្រព្យ -10 -2.0 ឧស្សា--ផ្សេងទៀត សេវា-ពាណិជ្ជកម្ម -2.0 សេវាកម្មផ្សេងទៀត ពន្ធដកឧបត្ថម្ភធន -20 -4.0 កំណើន ផសស -4.0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 ប្រភព: អាជ្ញាធរកម្ពុជា ប្រភព: អាជ្ញាធរកម្ពុជា ...ឱនភាពគណនីចរន្តថយចុះដោយសារហិរញ្ញប្បទានពីវិនិយោគ ប្រាក់បំរុងអន្តរជាតិដុលបានកើនឡើងពីការបង្កើន ផ្ទាល់ពីបរទេសរឹងមាំ ស្ថានភាពពាណិជ្ជកម្មក្រៅប្រទេស... ី ពាណិជក គណនីចរន្ត ជញ្ជង ិ គផ្ទល ្ជ ម្ម វិនយោ ា ព ី រទេស (ភាគរយនៃផសស) ់ ប 7,000.0 6.0 15.0 តុល���ពគណនីចរន� ជ��ីង�ណិជ�កម� វ�និ�គ���ល់ពីបរ��ស 6,000.0 5.0 10.0 5,000.0 4.0 4,000.0 5.0 3.0 3,000.0 0.0 2.0 2,000.0 -5.0 1,000.0 GIR (���បច��ប��ន� �នដុ��រ���រ�ក) 1.0 GIR ចំនួន�����រ�ំចូល (���ំ) -10.0 0.0 0.0 Jan-05 Aug-05 Mar-06 Oct-06 May-07 Dec-07 Jul-08 Feb-09 Sep-09 Apr-10 Nov-10 Jun-11 Jan-12 Aug-12 Mar-13 Oct-13 May-14 Dec-14 Jul-15 Feb-16 Sep-16 -15.0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016e ប្រភព: អាជ្ញាធរកម្ពុជា ប្រភព: អាជ្ញាធរកម្ពុជា និងការប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ការប្រមូលចំណូលបានច្រើនបានកាត់បន្ថយឱនភាពថវិកា... ុ វ ...ប៉ន ែ្ត ន ិ យោគមូលធនបានធ្លក ា ច ុ ខណ:ដែលបក ់ ះ ់ បា ្រា ខ ែ នកើនឡើង ឱនភាពសារពើពន្ធទូទៅ (ភាគរយនៃ ផសស) ចំណាយមូលធន និងបៀវត្ស (ភាគរយនៃ ផសស) 2.0 12.0 0.0 10.0 -2.0 8.0 -4.0 6.0 -6.0 4.0 មូលធន �ៀវត�� -8.0 -10.0 2.0 ឱន�ព (គិត�ំងជំនួយឥតសំណង ឱន�ព (មិនគិតជំនួយឥតសំណង) -12.0 0.0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016e 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016e ប្រភព: អាជ្ញាធរកម្ពុជា និងការប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ប្រភព: អាជ្ញាធរកម្ពុជា និងការប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 11 12 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ B. ស្ថានភាពអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ វិស័យពិត បរិមាណនាំចេញសម្លៀកបំពាក់របស់កម្ពុជាបានកើនឡើង​ ពី 8.9 ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ 2015 ដល់ 12.3 ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ a) វិស័យកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់ និងស្បែកជើង 2016 (រូបលេខ 2) បង្ហាញថាមានការប្រឹងប្រែងកាន់តែខ្លាំង ដើម្បីរក្សាចំណែកទីផ្សារ។ ការកើនឡើងនូវការប្រកួតប្រជែង​ ទោះជានៅតែមានភាពរឹងមាំក្តី ការនាំចេញសម្លៀកបំពាក់ ំ ញ បាននាំមក នូវការកាត់បន្ថយថ្លៃនាច េ សម្លៀកបំពាក់ទៅកាន់​​ បានធ្លាក់សន្ទុះចាប់តាំងពីឆមាសទីពីរមកម្លេ៉ះ។ ការកើនឡើង រាល់ប្រទេសគោលដៅចម្បងៗ។ ថ្លៃនាំចេញទៅកាន់ទីផ្សារ​ នៃថ្លៃពលកម្មដែលបណ្តាលមកពីការកើនឡើងនៃថ្លៃជីវភាព​ សហរដ្ឋអាមេរិកត្រូវបាន ប៉ះពាល់ខ្លាំងជាងគេ ធ្លាក់ចុះអស់ ៃ ប រស់នៅ ការឡើងថ្លន ា្រ ដ ៃ ក ុ រ ់ ល ា្ល អាមេរក ិ និងការប្រកត ួ ប្រជង ែ ​ ុ្ន ឆ្នំា 2016 (រូបលខ 7.2 ភាគរយ កង េ សម្លៀក េ 3)។ ការនាំចញ ពីបណ្តាប្រទេសក្នុងតំបន់ ដែលមានប្រាក់ឈ្នួលទាប ពិសេស​ បំពាក់របស់កម្ពុជា ទៅកាន់សហរដ្ឋអាមេរិកបានឡើងដល់​ មយ គឺ​ ា៉ ម ី ន ា អវិជ្ជមានមកលើថផ ់ ា៉ នៅតែបន្តមានសម្ពធ ៃ្ល លិតផល កម្រិតខ្ពស់បំផុតក្នុងឆ្នាំ 2013 ខណ:ដែលទឹកប្រាក់នាំចេញ សម្លៀកបំពាក់នាំចេញ។ ជាលទ្ធផល កំណើនប្រចាំឆ្នាំនៃ​ការ​ សម្លៀកបំពាក់សរុបឡើងដល់ 2.03 ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក។ នាំចេញសម្លៀកបំពាក់(គិតជាទឹកប្រាក់) បានថយចុះពី 12.3 ចាប់តាំងពីពេលនោះមក ការនាំចេញទៅកាន់សហរដ្ឋអាមេរិក ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ 2015 មកត្រឹម 8.4 ភាគរយ (រូបលេខ 1) បានធ្លាក់ចុះជាបណ្តើរៗមកត្រឹម 1.7 ពាន់លានដុល្លារ ក្នុងឆ្នាំ ា មា គិតជាទឹកប្រក ួ 6.6 ពាន់លានដុលរ ់ នចំនន ុ ឆ្នំា 2016។ ា្ល ក្នង 2016 (រូបលេខ4)។ រូប��ខ 1: ខណ:��ន�ពរ�ង�ំ �រ�ំ��ញស���កបំ�ក់ រូប��ខ 2: បរ��ណ�ំ��ញស���កបំ�ក់�ើន�ើង �ន���ក់ចុះ (�នដុ��រ���រ�ក) ប៉ុ��កំ�ើនទឹក���ក់�ំ ��ញស���កបំ�ក់ថយ����ន 8,000.0 35.0 �ំ��ញស���កបំ�ក់ 7,000.0 30.0 អ���កំ�ើន (���ំ) 30.0 �ំ��ញស���កបំ�ក់ (ទឹក���ក់) 6,000.0 25.0 25.0 �ំ��ញស���កបំ�ក់ (បរ��ណ) 5,000.0 20.0 20.0 4,000.0 15.0 15.0 3,000.0 10.0 10.0 2,000.0 5.0 1,000.0 5.0 0.0 0.0 0.0 Jan-14 Mar-14 May-14 Jul-14 Sep-14 Nov-14 Jan-15 Mar-15 May-15 Jul-15 Sep-15 Nov-15 Jan-16 Mar-16 May-16 Jul-16 Sep-16 Nov-16 Dec-10 Dec-11 Dec-12 Dec-13 Dec-14 Dec-15 Dec-16 ��ភព: ����ធរកម��� ��ភព: ����ធរកម��� ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 13 ភាគរយធៀបនឹងឆ្នាំមុន ជាទឹកប្រាក់កើនដល់ 763 លាន​ រូប��ខ 3: ����ំ��ញស���កបំ�ក់�មធ��ម (ដុ��រ���រ�ក/ឡ�) កំពុង���ក់ចុះ ​ មេរិកក្នុងឆ្នាំ 2016។ ការនាំចេញស្បែកជើងទៅកាន់ ដុល្លារអា 4.0% ទីផ្សារសហភាពអឺរ៉ុបមានចំនួន 43​ ភាគរយ នៃការនាំចេញ​ 2.0% ស្បែកជើងសរុប មានកំណើន 9.2.ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ 2016 0.0% -2.0% នឹង 30.2 ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ 2015។ ប្រការនេះអា ធៀប​ ​ ច​ -4.0% ​ ើប​ ពន្យល់ដោយតថភាព ដែលថាការនាំចេញស្បែកជើងទ តែ​ -6.0% -8.0% ចាប់ផ្តើមពីកម្រិតទាប។ ទីផ��រសហរដ����រ�ក ទីផ��រសហ�ពអឺរ�ុប -10.0% -12.0% 2014 2015 2016 ការបន្តធ្លាក់សន្ទុះក្នុងការនាំចេញសម្លៀកបំពាក់ ត្រូវបាន ��ភព: ����ធរកម��� មើលឃើញក្នុងរយ:ពេលពីរបីខែដំបូងនៃឆ្នាំនេះ។ ទោះ​ជា​ យ៉ាង​ណា នៅមិនទាន់ដល់ពេលសន្និដ្ឋានថាព្រឹត្តការណ៍នេះ​ ្ ករណ៍កណ នឹងប៉ះពាល់ ឬមិនប៉ះពាល់ដល់ការពយា ើ ឆ្នំា 2017 ំ ន រូប��ខ 4: �រ�ំ��ញស���កបំ�ក់�សហរដ����រ�ក�ន���ក់ចុះ �រ�ំ��ញស���កបំ�ក់�ម�ល�សំ�ន់ (�នដុ��រ���រ�ក) នៅឡើយ។ 3,000.0 សហ�ពអឺរ�ុប សហរដ����រ�ក 2,500.0 2,037 រូប��ខ 5: វ�និ�គ���ល់ពីបរ��សក��ងវ�ស័យ�ត់��រស���កបំ�ក់ 1,889 1,888 2,000.0 1,711 កំពុង���ក់ចុះ (អចលកម� គិត��នដុ��រ���រ�ក) 1,500.0 0.40 0.37 0.36 1,000.0 0.35 500.0 0.30 0.0 0.25 2013 2014 2015 2016 0.21 0.20 0.14 ��ភព: ����ធរកម��� 0.15 0.10 0.05 ូ វិនយោ ទោះជាលំហរ ិ ា ប គផ្ទល់ ្រចាំឆម ំា្ន កកាន់វស ិ យ ័ កាត់ដរ េ - 2013 2014 2015 2016 បាន​ធ្លាក់ចុះជាបណ្តើរៗ ពី 490 លានដុល្លារអាមេរិកក្នុងឆ្នាំ ��ភព: ����ធរកម��� 2012 មកត្រឹម 160 លានដុល្លារអាមេរិកក្នុងឆ្នាំ 2016 (រូប​ លេខ 5) ក៏ដោយក៏ការនាំចេញសម្លៀកបំពាក់សរុបបានបន្ត​ កើនឡើង។ ប៉ុន្តែការធ្លាក់ចុះបន្តទៀតនៃលំហូរវិនិយោគផ្ទាល់ រូប��ខ 6: កំ�ើន�ំ��ញ����ក�ើង�ន���ក់ចុះ រ�ឯ����ំ��ញ����ក�ើង ពីបរទេសមកកាន់វិស័យនេះ ជាសញ្ញាអវិជ្ជមាន សម្រាប់ការ​ �មធ��ម�នថយចុះ�យ�រ�រ��កួត����ង ី វិសយ ពង្រក ័ កាត់ដរ េ ទៅអនាគត ដោយហត េ ថា ុ វិសយ េ កំពង ័ នះ ុ កំ�ើន (% �ៀបនឹង���ំមុន) ឈានទៅរកផលិតផលដែលមានតម្លៃបន្ថែមខ្ពស់ ហើយនឹង​ 60.0 ���មធ��ម (ដុ��រ���រ�ក/គូ ���ំ) 8.0 អាចក្លាយទៅជាវិស័យអតិមូលធន ប្រសិនបើត្រូវប្រឈមមុខ 50.0 7.0 នឹងការកើនឡើងថ្លៃពលកម្ម ដោយការបង្កើនផលិតភាព។ 6.0 40.0 5.0 30.0 4.0 ំ ញ ដូចករណីនាច េ ការនាំចញ េ សម្លៀកបំពាក់នះ ែ ជើង េ ស្បក 3.0 20.0 ក៏ត្រូវបានប្រឈមមុខនឹងការប្រកួតប្រជែងតម្លៃយា៉ងតឹងតែង 2.0 10.0 ដែរ។ ជាលទ្ធផល ក្នុងឆ្នាំ 2016 ថ្លៃស្បែកជើងជាមធ្យមនៅ​ 1.0 - 0.0 ទ្រឹង (រូបលេខ 6)។ ទោះជាយ៉ាងណាក្តី ការនាំចេញស្បែក​ 2011 2012 2013 2014 2015 2016 ជើងរបស់កម្ពុជារក្សាបានភាពរឹងមាំ ជាមួយនឹងកំណើន 15.6 ��ភព: ����ធរកម��� 14 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ b) សំណង់និងអចលនទ្រព្យ ូ ��ក�ន��ក រូប��ខ 8: �រ�ំចល ់ ះ � ច ុ ខណ:��ល�រ�ំចលូ ��ឿងបំ�ក់ (បរ��រ � បំ�ក់�ឿ � ងឧប�គ ស��រ � ) ����នចំនន �ម ួ ��ន ើ (% បំ�ប ំល � រ ំ� ន ួ �ៀប��ម ុ ) 80.0 សកម្មភាពសំណង់ បន្តមានសភាពរស់រវើក ដោយសារ​ 60.0 វិនិយោគិន នៅតែមានចំណាប់អារម្មណ៍ខ្លាំង ជាមួយអចលន​ 40.0 លំនៅស្ថាន និងអចលនទ្រព្យពាណិជ្ជកម្ម សំអាងលើ​ ទ្រព្យ​ 20.0 ជាបន្តបន្ទាប់ នូវចំនួននិងតម្លៃទឹកប្រាក់នៃគម្រោង​ កំណើន​ ែ បានទទួលការយល់ពម សាងសង់ដល ្រ (រូបលេខ 7)1។ យោង 0.0 ស���រ:ដ���ៀតស���ប់សំណង់ តាមទិន្នន័យដែលមានចុងក្រោយបំផុតបង្ហាញថា ធៀបនឹង​ -20.0 �ររ�ំចូល��ក �ររ�ំចូលសីុម៉ងត៍ រយ:ពេលដូចគ្នានាឆ្នាំកន្លងមក បរិមាណទឹកប្រាក់សរុបនៃ​ -40.0 Dec-13 Dec-14 Dec-15 Dec-16 ុ កុង គម្រោងសំណង់ដែលបានទទួលការយល់ព្រមបានធ្លាក់ចះ ្ន ��ភព: ����ធរកម��� ត្រីមាសទីមួយនៃឆ្នាំ 2017 ចំណែកឯទំហំសរុបគិតជាម៉ែត្រ ការ៉េនៃគម្រោងសំណង់ ដែលបានទទួលការឯកភាពក៏ធ្លាក់ចុះ សន្ទុះរីកចម្រើននៃវិស័យសំណង់ និងអចលនទ្រព្យកាល ផងដែរ។2 នេះបង្ហាញឲ្យឃើញសក្តានុពលនៃការធ្លាក់ចុះនៃ​ ពីពេលកន្លងទៅថ្មីៗ ត្រូវបានជម្រុញមួយផ្នែកធំដោយលំហូរ សកម្មភាពសាងសង់ក្នុងរយ:ពេលខ្លី និងរយ:ពេលមធ្យម។​ ិ វិនយោគផ្ទល ា ព់ ប ើ ឥណទានក្នង ី រទេស និងដោយសារការបង្កន ុ ​ ស្រុក (រូបលេខ 9)។ វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស (អចលនទ្រព្យ)​ ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក​នៅ​ ក្នុងវិស័យសំណង់មានចំនួន 1.3​ រូប��ខ 7: ចំនួននិងទឹក���ក់��គ���ង�ងសង់��ល�ន យល់��ម�ន �ើន�ើង មួយ���កប���លមកពីគ���ងធំ��ល�នឯក�ពក��ង����� ឆ្នាំ 2016។​ ឥណទានក្នុងស្រុកដែលបានផ្តល់ឲ្យវិស័យនេះ​ ���ំ 2016 (�នដុ��រ���រ�ក) បានកើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័សក្នុងរយ:ពេលប្រាំឆ្នាំ ក្នុងមួយ ទឹក���ក់សរុប��ល�នឯក�ព 9,000.0 គ���ងសរុប��ល�នឯក�ព (���ំ) 3,000.0 ំា នកំណន ឆ្នមា ្ មចំនន ើ ជាមធយ ា ​ ួ 32 ភាគរយ។ បរិមាណទឹកប្រក់ 8,000.0 7,000.0 2,500.0 ិ គផ្ទល វិនយោ ា ព់ ប ុ វិសយ ី រទេសសរុបក្នង ី ំា្ន 2000-15 ័ សំណង់ពឆ 6,000.0 2,000.0 ត្រូវបានប៉ាន់ស្មានថាបានកើនដល់ 3.5 ពាន់លានដុល្លារ​ 5,000.0 1,500.0 េក អាមរិ 3 (ឬ 19 ភាគរយនៃ ផសស)​ចំណក ុ្ន ស្រក ែ ឥណទានកង ុ ​ 4,000.0 ដុល្លារ​ ដែលបានផ្តល់ឲ្យវិស័យសំណង់មានចំនួន 3 ពាន់លាន​ 3,000.0 1,000.0 2,000.0 អាមេរិក (ឬ 17.4 ភាគរយនៃ ផសស) នៅចុងឆ្នាំ 2016។ 500.0 1,000.0 ��ភព: ����ធរកម��� រូប��ខ 9: លំហូវ�និ�គ���ល់ពីបរ��ស និងឥណ�នក��ង��ុកផ�ល់ឲ�� វ�ស័យសំណង់����ង់�យសន��ះរ�កច��ើន��សំណង់ (�នដុ��រ���រ�ក) 5,000 700 ទឹក���ក់គ���ង��ល�នឯក�ព 4,500 ផ្ទុយទៅវិញ ការនាំចូលសម្ភារ:ដទៃសម្រាប់សំណង់ ដូចជា 4,000 វ�និ�គ���ល់ពីបរ��ស��ល�នឯក�ព 600 ឥណ�នក��ង��ុក (���ំ) គ្រឿងបំពាក់ សម្ភារ:សំណង់ចាំបាច់ និងសង្ហារឹមបានកើនឡើង​ 3,500 500 3,000 បន្ថែមទៀត (រូបលេខ 8) គឺកើនឡើងពី 38.5 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2,500 400 2015 ដល់ 54.3 ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ 2016។ 2,000 300 1,500 1,000 200 500 100 0 2012 2013 2014 2015 2016* -500 - ��ភព: ����ធរកម��� និង�រ���ន់��នរបស់បុគ�លិកធ��រពិភព�ក * មិន�ប់ប���លគ���ងធំៗ 1 មិនរួមបញ្ចូលចំនួនគម្រោងធំៗដែលទទួលបានការយល់ព្រមក្នុងខែមេសា ឆ្នាំ 2016 ចំនួន និងទឹកប្រាក់នៃគម្រោងសាងសង់នឹងកើនឡើងប្រហែល 30 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2016 ធៀបនឹងឆ្នាំមុន (ប៉ាន់ស្មានផ្អែកលើទឹកប្រាក់វិនិយោគដែលបានទទួលការយល់ព្រមពី 300-600 លានដុល្លារអាមេរិក) 2 យោងតាមរបាយការណ៍វឌ្ឍនភាពត្រីមាសទីមួយឆ្នាំ 2017 នៃក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ បរិមាណទឹកប្រាក់សរុបនៃគម្រោងសាងសង់ដែលបានឯកភាពធ្លាក់ចុះ 22.1 ភាគរយក្នុងត្រីមាសទីមួយនៃឆ្នាំ 2017 ធៀបនឹងឆ្នាំមុន ខណ:ដែលទំហំសរុបគិតជាម៉ែត្រការ៉េដេលបានឯកភាពធ្លាក់ចុះ 45.4 ភាគរយធៀបនឹងឆ្នាំមុន 3 អង្កេតវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស ខែកក្កដា ឆ្នាំ 2016 ដោយធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 15 c) វិស័យទេសចរណ៍ ើ នៃចន កំណន ំ ន ួ មកដល់នភ ៃ ៀ ្ញ វទេសចរធៀបនឹងឆ្នមុ បាន​ ំា ន រូប��ខ 10: �រមកដល់�����វ��សចរអន�រ�តិ�ន���ក់ចុះ (�ន�ក់) បន្តធ្លាក់ចុះ ពី 6.1 ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ 2015 មកត្រឹម 5.0 មកដល់�ម�ើង��ស មកដល់�ម�ើង�ក សរុប ( �ៀប���ំមុន ���ំ) មកដល់�ៀម�ប�ម�ើង��ស ភាគរយ (រូបលេខ 10)។ ចំនួនភ្ញៀវមកដល់តាមជើងអាកាស 9.00 (�ៀប���ំមុន ���ំ) 30.0 បានកើនឡើង 9.2 ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ 2016 មានកំណើនដូចឆ្នាំ 8.00 25.0 7.00 2015 ដែរ។ ភ្ញៀវទេសចរមកពីតំបន់អាស៊ីនៅតែជាប្រភព​ 6.00 20.0 5.00 ទេសចរចម្បង ហើយប្រទេសអាស៊ីធំបំផុតទាំងប្រាំ ដែលជា​ 4.00 15.0 ធំដូចឆ្នាំ 2015 មានចំណែកប្រហែល 60 ភាគរយ​ ទីផ្សារ​ 3.00 10.0 2.00 នៃចំណែកទីផ្សារក្នុងឆ្នាំ 2016។ ប្រទេសវៀតណាម ចិន និង 1.00 5.0 0.00 0.0 ប្រទេសថៃគឺជាប្រទេសប្រភពទេសចរណ៍ចម្បង មានចំណែក 2011 2012 2013 2014 2015 2016 19.1 ភាគរយ 16.6 ភាគរយ និង 7.8 ភាគរយនៃចំណែកទី ��ភព: ����ធរកម��� ផ្សារទេសចរណ៍សរុបរៀងៗគ្នា។ សេចក្តីត្រូវប្រឹងប្រែងត្រូវបានធ្វើឡើងដើម្បីទាក់ទាញភ្ញៀវ រូប��ខ 11: �ំង����ស�� និង�ៀត�ម�ន�ក់�ញ���វអន�រ�ព �នល�ក�ង���ំ 2016 (% បំ��បំរួល�ៀបនឹង���ំមុន) ទេសចរបន្ថែមទៀត តាមរយ:ការថែមជើងហោះហើរត្រង់ និង �� តាមរយ:ការអនុវត្តគំនិតផ្តួចផ្តើមថ្មីៗដូចជាកម្មវិធី “China 35.0 កម��� 30.0 Ready-ត្រៀមខ្លួនទទួលទេសចរចិន” និងកញ្ចប់ទេសចរណ៍​ 25.0 �ៀត�ម 20.0 ្រ ង រួមគ្នា។ មុខងារ និងអង្គការលេខរបស់កស ូ្រ បាន ួ ទេសចរណ៍តវ 15.0 ឹ ។ ពង្រង 4 ួ នេះត្រូវបានផ្តល់តួនាទីដឹកនាំ ក្រសង ក្នុងការ​ 10.0 5.0 ​ិស័យទេសចរណ៍ រួមទាំងការអភិវឌ្ឍ​ គ្រប់គ្រង និងអភិវឌ្ឍវ 0.0 -5.0 មនុស្ស ធនធាន​ សហការជាមួយស្ថាប័នដទៃទៀតរបស់​ និង​ -10.0 -15.0 ា បា រដ្ឋភ ផងដរ ិ ល និងឯកជន​ ែ ដើមប ្អ ី នុវត្តចបា ី្ត ទ ្ ប់សព េ ចរណ៍ ី ស និងផែនការយុទ្ធសាស្ត្រអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍។ ��ភព: ����ធរកម��� ំា ះ នៅដើមឆ្នន ើ មានសញ្ញង េ គេឃញ ា ប ើ ៗ​ ើ ឡើងវិញជាបណ្តរ នៃវិស័យទេសចរណ៍។ ការមកដល់នៃភ្ញៀវទេសចរណ៍ពីអឺរ៉ុប​ ខាងលិច និងពីតប ំ ន់អាមរ េក ិ ខាងជើងបានកើនឡើងដល់កព ំ ល ូ អន្តរស្ថាប័ន ក៏ដូចជាកិច្ចសហការជាមួយវិស័យឯកជនក្នុងការ​ ទោះបីជាអាស៊ី នៅតែជាទីផ្សារទេសចរណ៍ចម្បង សម្រាប​ ់ ្ និងការធ្វផ អភិវឌឍ ើ វ េ ចរណ៍ថៗ ូ្ល ចូលទៅកាន់មណ្ឌលទស ែ ី្ម ដល ប្រទេសក ​ ម្ពុជាក្តី ។ 5 មានលក្ខណ:ទាក់ទាញ និងកែលម្អមណ្ឌលទេសចរណ៍ដែល​​ ុ ពេលបច្ចបប មិនសូវមានការអភិវឌ្ឍក្នង ្ ន្ន គឺជាកិច្ចការសំខាន់ជា​ ការធ្វព ើ ពិ ធ ិ កម្មនម ៃ ណ្ឌលទាក់ទាញទេសចរ លើសពីឧទ្យាន​ ុ រីចរ សារវន្ត។ ខណ:កំពង ើ វិសយ ំ ន ័ សំណង់ជយ ា្ល តំបន់ទី ួ ប្រែកយ បុរាណអង្គរមានសារសំខាន់។ នាពល ្ នន េ បច្ចបប ្ន ះ េ ការមកដល់​ ុ អភិវឌ្ឍថ្មៗ ក្រង ី ឲ្យក្លយ ា ជាតំបន់គោលដៅទេសចរណ៍ ជាមួយ​ នៃភៀ ្នែ ធំគដោ ្ញ វទេសចរអន្តរជាតិ មួយផក ឺ យសារប្រាសាទអង្គរ េ រ នឹងការកែលម្អហដ ័ ្ធ មណ្ឌលសេវានានា និងកសាង​ ា្ឋ ចនាសម្ពន ដែលស្ថត ៃ ត ិ នៅភាគឥសាននខ េ ស ្ត ៀមរាប (រូបលខ េ 10) ទោះ ូ ចូលទៅដល់ទទា ផ្លវ ំ នោះ នឹងជួយគាំទដ ី ង ្រ ល់ការធ្វព ើ ពិ ធ ិ កម្មកង ុ្ន ជាកម្ពជា ូ ណ៍រមនីយដ្ឋន ុ សម្បរ ា ទសេ ចរណ៍បវ ្រ ត្តិសាស្ត្រ វប្បធម៌ ័ ទេសចរណ៍។ វិសយ ិ អស់ក។ និងធម្មជាតិ រាប់មន ុ្ន ន័យនះ ី្ត កង ួ ​ េ ការសម្របសម្រល 4 អនុក្រឹត្យចុះថ្ងៃទី 16 ខែ ធ្នូ ឆ្នាំ 2016 ស្តីពីរចនាសម្ព័ន្ធ និងមុខងាររបស់ក្រសួងទេសចរណ៍ 5 របាយការណ័ស្ថិតិទេសចរណ៍ខៃមករា ឆ្នាំ 2017 ក្រសួងទេសចរណ៍ 16 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 17 d) វិស័យកសិកម្ម ់ រដាំដះ ការបញ្ចបកា ុ រដូវវសសា ូ បញ្ចប។ ្ ធម្មតាត្រវ ុ ដំណា​​​ ់ ការដាំដះ ំ ទៀត ដូចជា ដំឡូងមី ពោត សណ្តែក និងប ដទៃ​ ក៏ថយចុះ​ ​ ន្លែ​ កាលពីឆម ំា្ន ន ុ ផលិតកម្មសវ ូ្រ បានកើនឡើង ដោយសារធាតុ​ ផងដែរ។ អាកាសអំណោយផលល្អ។ ផលិតកម្មសវ ូ្រ វស្សា ដែលមានទំហំ 80 ភាគរយនផ ូ្រ សរុបរបស់កម្ពា ៃ លិតកម្មសវ ុជ បានរីកចម្រន ​ ើ ​ ៃ ន ថ្លទ ិ បប ំ ញ ើ្រ ស ្រា ក ់ សិកម្មភាគចន ើ្រ នៅតែមានកមត ិ្រ ទាប យ៉ង ា ច្រន ូ ចាប់តាង ើ ជាលើកដំបង ំ ពីឆំា្ន 2013 (រូបលេខ 12) លេខ ថ្វីបើថ្លៃកៅស៊ូធម្មជាតិ បានឡើងថ្លៃកាលពីពេលថ្មីៗ (រូប​ កើនឡើងចំនន ួ 0.38 លានតោន នៅឆ្នំា 2016 (និងកើន​ 13)។ ថ្លទ ៃ នំ ញ ំ មូលត្រវ ិ កសិកម្មទាង ឹ ថានឹងកើនឡើង ូ បានរំពង ឡើងដល់ 7.5 លានតោន ឬកើនឡើង 5.3 ភាគរយ ធៀប​ តិចជាង 1 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2017 ប៉ុន្តែថ្លៃធញ្ញជាតិត្រូវបាន​ នឹងឆ្នម ំា ន ុ )។ កំណន ើ នេះកើនឡើងដោយសារការពង្រក ី ផ្ទដ ៃ ី ព្យាករថានឹងធ្លាក់ចុះជិត 3 ភាគរយដោយសារការផ្គត់ផ្គង់មាន ប្រមល ួ 0.08 លានតោន និងដោយសារ​ ូ ផលចំនន កណ ើ ​ ំ ន ភាពប្រសើរនាពេលខាងមុខ7។ ថ្លៃកៅស៊ូធម្មជាតិបា ​ នកើន​ ្ន ល​ ទិនផ ចនំ ន ួ 0.03 លានតោន។ ដល់ 1.92 ដុល្លារអាមេរិកក្នុងមួយគីឡូក្រាម ក្នុងត្រីមាស​ ឡើង​ ទីបួន នៃឆ្នាំ 2016 កើនឡើងពី 1.57 ដុល្លារអាមេរិកក្នុងមួយ គីឡូក្រាមកាលពីត្រីមាសទីបី។ ថ្លៃកៅស៊ូត្រូវបានតម្រូវការ​ � ��ឲ រូប��ខ 12 : �ររួមចំ�ក ើ � ូ� វស���ើន�ើង (�ន�ន) � ផលិតកម��វ ទិញខ្ពស់ពីប្រទេសចិន ខណ:ដែលការផ្គត់ផ្គង់មានឧបសគ្គ ដី ដោយការអូសបន្លាយការជៀរជ័រនៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី (និងនៅ​ 0.60 ទិនផ � ល 0.6 0.50 ផលិតកម���ូវវស�� (���ំ) 0.5 ប្រទេសថៃ) បណ្តាលមកពីឥទ្ធិពលអាកាសធាតុអែលនីណូ​ 0.40 0.4 ក្នុងដើមឆ្នាំ 2016។ បណ្តាប្រទេសផលិតកៅស៊ូធម្មជាតិ រួម​ 0.30 0.20 0.3 មានឥណ្ឌូនេស៊ី ម៉ាឡេស៊ី និងប្រទេសថៃ បានឯកភាពគ​្នា 0.10 0.2 0.00 ្ន កិច្ចប្រឹងប្រែង ដើម្បី​ចាត់វិធានការគ្រប់គ្រងការផ្គត់ផ្គង់កៅស៊ូកុង 0.1 -0.10 0.0 ធ្វើឲ្យកៅស៊ូមានតម្លៃខ្ពស់។ -0.20 -0.30 -0.1 -0.40 -0.2 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 រូប��ខ 13 : ���ទំនិញកសិកម� �ើក��ង�����ស៊ូធម��តិ����ក � រកម�� ��ភព: ���ធ � �ត (ដុ��រ/�ន) អង�រ�� (ដុ��រ/�ន) 700 � /គ.�� ��) ស�រ (ដុ�រ ំ� �ស៊ូ (ដុ��រ/គ.�� ���ំ) 6.0 600 5.0 ផ្ទៃដីប្រមូលផលបានកើនឡើង 1.1 ភាគរយ ស្មើនឹង 500 4.0 400 22.6 លានហិកតា ចំណែកឯទិន្នផលបានកើនឡើង 4.2 3.0 300 ភាគរយ ជាមធ្យមស្មើនឹង 3.2 តោនក្នុងមួយហិកតា (98 ភាគ 2.0 200 រយនៃផ្ទៃដីដាំដុះត្រូវបានប្រមូលផលរួច) ។ ទោះជាយ៉ាងណា​ 6 100 1.0 ក្តី ល្បឿននៃការធ្វើស្រែប្រាំងក្នុងឆ្នាំ 2017 បានថយចុះដោយ 0 0.0 Jan-10 Jan-11 Jan-12 Jan-14 Jan-15 Jan-16 Jan-17 May-10 May-11 Jan-13 May-12 May-13 May-14 May-15 May-16 Sep-10 Sep-11 Sep-12 Sep-13 Sep-14 Sep-16 Sep-15 សារផ្ទៃដីដាំដុះបានធ្លាក់ចុះចំនួន 11.3 ភាគរយធៀបនឹងរយ: ពេលដូចគ្នាកាលពីឆ្នាំមុន ដោយសារ រដូវភ្លៀងវែង ក្រោយពី ��ភព: ធ��រពិភព�ក 6 របាយការណ៍ប្រចាំសប្តាហ៍របស់ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រម៉ាញ់ និងនេសាទ នាយកដ្ឋានរុក្ខកម្មនិងនេសាទ ថ្ងៃទី 19 ខែ មករា ឆ្នាំ 2016 http://www.maff.gov.kh/reports/69-cropingsta- tus/1771-weekly-report-18-01-17.html 7 ម្មនិងកើនឡើងក្នុងឆ្នាំ2017, ធនាគារពិភពលោក, សូមមើល http://www.worldbank.org/en/news/pressrelease/2017/01/24/Industrial-commodities- តម្លៃទំនិញឧស្សាហក​ prices-to-surge-in-2017-world-bank 18 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ ភាពក្រីក្រ ប្រអប់លេខ 1: ផលិតភាព សំណង់ជាវិស័យមួយដែលរីកចម្រើនថ្មី វិស័យនេះ​មាន​ កាន់តស មុខងារ​ ំ ន់ ក្នងកា ែ ខា ុ ់ វ រផ្តលន ូ ជំរស ើ ប្រភពបក ្រា ច ំ ល ់ ណ ូ សារៈសំខាន់នផ ៃ លិតភាពក្នង ុ សភាពជាទស្សនទានមិនអាចមើល ផ្សេងទៀតចំពោះកម្មករចំណាកស្រុក មកពីគ្រួសារជនបទ​ ស្រល ា បា​ នឡើយ ព្រះ ោ ផលិតភាពឆ្លះ ុ បញ្ចង ំា ប្រសទ ិ ្ធភាពដែល ដើម្បីទទួលបានការងារនៅតាមទីប្រជុំជន។ នេះជាចំណូល​ សេដ្ឋកិច្ចប្រែក្លាយធនធានឲ្យទៅជាផលិតផល។ ជាមួយនឹង​ ផលិត​ ភាព​ខស ្ព ់ ប្រទេសមួយអាចមានកម្រិតជីវភាពរស់នៅល្អ​ បន្ថែមលើប្រភពចំណូលដែលតែងបានទទួលពី កាត់​ វិស័យ​ ប្រសរ ើ ។ កំណន ើ ផលិតភាពច្រន ើ តស ែ ដៅំ ដល់ការកើននផ ៃ លិត​​ ែ ជើងពីមន ដេរ និងស្បក ុ ។ ការងារដល ែ បង្កត ើ ឡើងដោយវិសយ ័ ផលដែលបាន​ ផលិតជាមួយកម្រិតធាតុចូលដដែលនិងកុង ្ន អំឡុង សំណង់មានចំនួនប្រហែល 200,000 ក្នុងឆ្នាំ 2016 មាន​ ពេលដូចគ្នា។ ការប្រើប្រាស់ឧបករណ៍បំបែកកំណើន (វិធីសាស្ត្រ Shapley) និងប្រើប្រាស់ទិន្នន័យពីអង្កេតសេដ្ឋកិច្ច-សង្គមកិច្ច​ កំណើន 33.3 ភាគរយ ធៀបនឹងឆ្នាំមុន8។ ចំនួននេះត្រូវជា ុ កណ កម្ពជា​​ ំ ន ើ ប្រចាឆ ំា្ន ត ំ ន ៃ ម្លបៃ ន្ថម ែ ក្នង ុ ពលរដ្ឋមក ់ វ ា្ម ត ូ្រ បានបំបក ែ 10 ភាគរយនៃចំនួនការងារសរុបក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្ម ឬ​ ទៅជាបួនសមាសធាតុ ពោលគឺការរួមចំណក ែ ដល់កណ ំ ន ើ ផ​ លិត​ ប្រមាណជាមួយភាគបីនៃចំនួនការងារសរុប ដែលបង្កើតដោយ​ ភាព កំណន ើ ឱកាសការងារ កំណន ើ កម្លងំា ពលកម្ម និងបំរប ំល ែ រួ ​​ វិស័យកា ​ ត់ដេរ សម្លៀកបំពាក់ និងស្បែកជើង។ ប្រាក់កម​ ្រៃ ចំនួនប្រជាជនក្នុងវ័យធ្វើការងារពីឆ្នាំ 2007-14។ របស់កម្មករគ្មានជំនាញក្នុងវិស័យសំណង់ឡើងដល់ 200 លទ្ធផលបង្ហាញថាកំណើនប្រចាំឆ្នាំនៃតម្លៃបន្ថែមក្នុងពលរដ្ឋម្នាក់ ដុល្លារអាមេរិកក្នុងមួយខែ មានចំនួនខ្ពស់ជាងយ៉ាងច្រើនធៀប ចាប់ពីឆ្នាំ 2007-14 មានភាពល្អប្រសើរ។ កំណើនផលិតភាព​ នឹងប្រាក់ឈ្នួលអប្បរមានៃឧស្សាហកម្មកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់ ប្រចាំឆ្នាំស្មើ 6.0 ភាគរយត្រូវបានពិនិត្យឃើញថាជាកត្តារួម​ និងស្បែកជើង ដែលស្មើនឹង 153 ដុល្លារអាមេរិកក្នុងមួយខែ ចំណក ែ ធំជាងគេកង ើ ប្រចាឆ ុ្ន កំណន ំា្ន ត ំ ន ៃ ន្ថម ែ ក្នង ៃ ម្លប ា្ន ់ ុ ពលរដ្ឋមក ស្មើនឹង 4.2 ភាគរយ (តារាង B1)។ ប៉ុន្តែការធ្លាក់ចុះនៃអត្រាមាន មានកំណើន 9.2 ភាគរយ ធៀបនឹងឆ្នាំមុន។ ប្រាក់ឈ្នួល​ ការងារបានទាញទម្លាក់កំណើនតម្លៃបន្ថែមក្នុងពលរដ្ឋម្នាក់ដល់ ុ្ន វិសយ កម្មករជំនាញកង ួ ច្រន ័ សំណង់មានចំនន ើ ជាងពីរដងធៀប​ 2.8 ភាគរយ ភាគច្រើនបណ្តាលមកពីការធ្លាក់ចុះនៃអត្រាមាន​ នឹងប្រាក់ឈ្នួលអប្បស្ថិតក្នុងចន្លោះពី 300 ទៅ 450 ដុល្លារ​ ការងារធ្វើក្នុងវិស័យ កសិកម្ម។ អាមេរិកក្នុងមួយខែ។ 1/htttp://globalpractices.worldbank.org/mfm/Pag- es/SitePages/MFM%20Online%20Tools.aspx ការធ្វើ ពិ ពិ ធ កម្ម មុ ខ របរចិ ញ្ចឹ ម ជី វិ ត ជួ យ កាត់ ប ន្ថ យភា ព​ ក្រីក្រនៅកម្ពុជា។ ក្នុងឆ្នាំ 2015 ប្រាក់ចំណូលពីវិស័យមិនមែន តារាងB1: ការបំបែកកំណើនតម្លៃបន្ថែមក្នុងពលរដ្ឋម្នាក់ កសិកម្មមា នចំនួនច្រើនជាងមួយភាគបីនៃប្រាក់ចំណូលជន (តាមវិធី Shapley) ឱកាសការងារតាមវិស័យសំខាន់ៗ ឆ្នាំ 2007--14 ក្នុង​ បទ ធៀបនឹងតិចជាងមួយភាគប្រាំក្នុងឆ្នាំ 2007 (រូបលេខ ុ្ន រយ:ពល 14)។ កង េ ដូចគ្នា ចំណល ូ កសិកម្ម រួមមានប្រក ា ឈ ួ្ន ​ ់ ល ភាគរយ រួមចំណែកជា% កសិកម្មបានធ្លាក់ចុះពី 63ភាគរយ​​ មកត្រឹមតែ 43 ភាគរយ​ កំណើនប្រចាំឆ្នាំនៃតម្លៃបន្ថែមក្នុង​ 4.26 100% ពលរដ្ឋម្នាក់ នៃចំណូលសរុបនៅជនបទប៉ុណ្ណោះ។ ហេតុនេះ ភាពក្រីក្រត្រូវ បំរែបំរួលផលិតភាព 5.99 141% បានរំពឹងថានឹងបន្តធ្លាក់ចុះ ទោះបីជាកសិកម្មស្ថិតក្នុងសភាព បំរែបំរួលអត្រាការងារ -2.86 -67% នៅទ្រឹងក្តី វិស័យនេះបានកាត់បន្ថយភាពក្រីក្ររហូតដល់ឆ្នាំ កសិកម្ម -3.69 -87% 2012។ និន្នាការនេះមានន័យថាសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចមិនមែន ័ កាត់ដរ កសិកម្មនៅជនបទ ដូចជាវិសយ ិ យ េ សម្លៀកបំពាក់វស ័ ​ ឧស្សាហកម្ម 0.88 21% សំណង់ និងសេវាកម្ម ហើយក្នុងកម្រិតទាបជាងនេះ ការបង្វែរ​ កសិកម្ម -0.05 -1% បំរែបំរួលអត្រាចូលរួម 0.32 8% កសិកម្ម 0.81 19% ប្រភព: ការគណនារបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក 8 របាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំ2016 និងផែនការសមរាប់ឆ្នាំ 2017 ក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ ថ្ងៃ 13 មករា ឆ្នាំ 2017 ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 19 ប្រាក់​ អាចជាកត្តារួមចំណែកក្នុងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ និង នាំ ម កនូ វ វិ បុ ល ភាពរួ ម នៅកម្ពុជា ក្នុ ង រយ:ពេ ល ប៉ុ ន្មា ន ឆ្នាំទៅ ប្រអប់លេខ 1: ផលិតភាព (ត) មុខ។ ក្នុងន័យនេះ ប្រទេសកម្ពុជាមានលក្ខណ:ស្រដៀងគ្នា​ នឹងប្រទេសវៀតណាម ដែលការធ្វើពិពិធកម្មការចិញ្ចឹមជីវិត ក្នុងកំណើន 6.0 ភាគរយនៃផលិតភាពក្នុងអំឡុងឆ្នាំ នៅ​ តំបន់ជនបទបានរួមចំណក ែ រួចមកហើយកង ្នុ ការកាត់បន្ថយ 2007-14 កំណើននៃផលិតភាពក្នុងវិស័យកសិកម្មរួម ភាពក្រីក្រ និងធ្វើឲ្យមានវិបុលភាពរួម។ ចំណែកធំបំផុតលំដាប់ទីពីរ បន្ទាប់ពីអចលនទ្រព្យ (តារាង B2)។ ដោយប្រើទិន្នន័យការងារតាមវិស័យ (និងអនុវិស័យ) អត្រាកំណើនផលិតភាពប្រចាំឆ្នាំលឿន រូប��ខ 14: ចំណ�លកសិកម��ន��ឹម�� 43 �គរយប៉ុ��ះ�� ចំណ�លសរុប ចំណ�លជនបទ (%) បំផុត ឃើញមានក្នុងវិស័យអចលនទ្រព្យដែលបានកើន 100% 2 3 3 2 2 5 3 2 8 ឡើងក្នុងអត្រាមធ្យមប្រចាំឆ្នាំ 2.7 ភាគរយក្នុងអំឡុងឆ្នាំ 7 90% 80% 17 17 26 2007-14។ កំណើននេះទំនងជាជំរុញដោយសន្ទុះ 30 70% 15 13 35 ័ អចលនទ្រពយ វិសយ ្ កង ុ្ន អំឡង ោ វិបត្តហ ុ ក្រយ ិ រិ ញ្ញវត្ថព ុ ភិ ព 60% 5 9 12 50% 9 12 12 លោក។ កំណើនផលិតភាពក្នុងវិស័យកសិកម្មស្ថិតក្នុង 9 40% 10 លំដាប់បន្ទាប់ កើនឡើងជាមធ្យមក្នុងមួយឆ្នាំចំនួន 1.8 30% 58 56 20% 47 39 ភាគរយជាមួ យ នឹ ង បច្ចេ ក វិ ទ្ យា កសិ ក ម្មកាន់ តែ ទំ នើ ប 33 10% និងជាមួយធាតុចូល។ កំណើនផលិតភាពលឿនបំផុត 0% 2004 2009 2012 2014 2015 លំដាប់ទីបីស្មើ 0.7 ភាគរយគឺវិស័យពាណិជ្ជកម្ម កសិកម�សទ ុ � មិន��នកសិកម�សុទ� ��ក� ឈ ់ ល � មិន��នកសិកម� ��ក� ឈ់ ល � កសិកម� (លក់ដុំ​និងលក់រាយ)។ ���ក់ប���រ ��ព � � � ី ះ � រកម�� ��ភព: ���ធ � តារាងលេខ B2: ការបំបែកកំណើនតម្លៃបន្ថែមក្នុងពលរដ្ឋម្នាក់ៗ (តាមវិធីសាស្ត្រ Shapley) ការងារតាមវិស័យក្នុងអំឡុងឆ្នាំ 2007-14 វិស័យពាណិជ្ជកម្មក្រៅប្រទេស ភាគរយ រួមចំណែកជា% កំណើនតម្លៃបន្ថែមក្នុងពលរដ្ឋម្នាក់ៗ​ 4.26 100% ប្រចាំឆ្នាំ a) ការនាំចេញទំនិញ បំរែបំរួលនៃផលិតភាព 5.99 141% កសិកម្ម 1.87 44% ំ ញ ការនាំទន ិ ចេញ ជាទូទៅនៅតែមានភាពរឹងមាំ ជាមួយនឹង​ រ៉ែនិងកម្មន្តសាលផ្សេងទៀត 0.05 1% ​ ្សេង​ កំណើន ជាបន្តនៃការនាំចេញសម្លៀកបំពាក់ និងទំនិញផ ទឹកភ្លើងទូរស័ព្ទ(យូធីលីធី) 0.03 1% ទៀត។ ការនាំចេញទំនិញ ត្រូវបានប៉ាន់ស្មានថាមានកំណើន សម្លៀកបំពាក់ និងស្បែកជើង 0.16 4% 11 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2016 ធៀបនឹងឆ្នាំមុន ស្មើនឹង 45 សំណង់ -0.27 -6% ភាគរយនៃ ផសស (រូបលេខ 15) នាំមុខដោយសារ ការនាំ​ ពាណិជ្ជកម្ម 0.72 17% ចេញសម្លៀកបំពាក់ និងស្បែកជើង ដែលបានកើនឡើង 8.4 ដឹកជញ្ជូន និងគមនាគមន៍ 0.31 7% ភាគរយ និង 14.8 ភាគរយ រៀងគ្នា។ អត្រានេះធៀបនឹង​ អចលនទ្រព្យ 2.70 63% ប្រចាំឆ្នាំ 8.3 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2015។ ការនាំចេញ​ កំណើន​ សកម្មភាពដទៃទៀត 0.02 0% ទំនិញកសិកម្ម ពិសេសការនាំចេញស្រូវ ត្រូវបានគេជឿថាមាន ឥទ្ធពលនៃបុនវិភាជន៍អន្តរវិស័យ 0.40 9% ការជំរុញដោយការបង្កើនផលិតកម្មស្រូវវស្សា ដែលបានកើន​ បំរែបំរួលអត្រាការងារ -2.86 -67% ឡើង 5.3 ភាគរយធៀបនឹងឆ្នាំមុន ឬមានកំណើនជិត 0.4 បំរែបំរួលអត្រាចូលរួម 0.32 8% លានតោនក្នុងឆ្នាំ 2016។ បំរែនៃចំណែកប្រជាជនក្នុងវ័យ 0.81 19% បំពេញការងារ ប្រភព: ការគណនារបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក 20 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ រូប��ខ 15: ឱន�ព�ណិជ�កម�កំពុងរួមតូច �ំ��ញ �ំចូល និងឱន�ព�ណិជ�កម� (�គរយ�� ផសស) ប្រអប់លេខ 1: ផលិតភាព (ត) �ំ��ញ �ំចូល � ម� (��) ឱន�ព�ណិជក ំ� 50.0 -10.0 30.0 -10.5 ំ ន់កប ការប្រៀបធៀបប្រចាំតប ា ផងដែរថាកំណន ៏ ង្ហញ ើ -11.0 10.0 ៃ ន្ថម តម្លប ែ សមប ់ លរដ្ឋមក ្រា ព ា្ន ៗ ំ រ ់ ប្រចាឆ ុ ំា្ន បស់កម្ពុជាក្នង -11.5 -10.0 -12.0 អំឡុងឆ្នាំ 2007-14 មានកម្រិតខ្ពស់ជាបង្គួរ (តារាង -30.0 -12.5 B3)។ ដោយប្រើប្រភពទិន្នន័យពីសូចនាករអភិវឌ្ឍន៍​ -50.0 -13.0 ើ តម្លប ពិភពលោក កំណន ៃ ន្ថម ែ ក្នង ុ ពលរដ្ឋមក ា្ន ៗ ំ ​ ់ ប្រចាឆ ំា្ន -70.0 -13.5 2011 2012 2013 2014 2015 2016e សម្រាប់ប្រទេសឡាវ វៀតណាម ថៃ និងឥណ្ឌូនេស៊ីត្រូវ ��ភព: ���ធ � � រកម�� e = ��ន � � ់ ន � បានប្រៀបធៀបជាមួយកំណើនតម្លៃបន្ថែមក្នុងពលរដ្ឋ​ ា ៗ ម្នក របស់កម្ពុជា។ ក្នុងចំណោម ប្រទេសទាំងប្រាំ ឡាវ ់ ​ មានកំណើនតម្លៃបន្ថែមក្នុងពលរដ្ឋម្នាក់ៗប្រចាំឆ្នាំស្មើ នឹង 6.1 ភាគរយ។ ទោះជាយ៉ាងណាក្តី កំណើនផលិត​ b) ចំណូលពីការបង្វែរប្រាក់របស់កម្មករ ភាពមានត្រឹមតែ 5.1 ភាគរយ ធៀបនឹង 6.0 ភាគរយ​ នៅកម្ពុជា។ យ៉ាងណាក្តី គួរបញ្ជាក់ថាកម្ពុជាស្ថិតនៅ​ ្រា ប បក ែ របស់កម្មករនៅតែមានភាពរឹងមាំ។ ក្នង ់ ង្វរ ុ ឆ្នំា 2016​​ ុ ដំណាក់កាលដំបង ក្នង ា ទ ូ នៃការអភិវឌ្ឍន៍ជាង បណ្តប េ ​ ្រ ស ូ ប្រក លំហរ ា ប់ ង្វរ ែ ត្រវ ូ បានប៉ន ់ ានថា ា ស ្ម បានឡើងដល់ 431 លាន​​ ឡាវ។ គូប្រៀបធៀបភាគច្រើនលើកលែងតែប្រទស​ ដុល្លារអាមេរិក9។ កម្មករចំណាកស្រុកកម្ពុជាមួយចំនួនធំត្រូវ​ បានទាក់ទាញដោយប្រាក់ឈ្នួលខ្ពស់នៅប្រទេសថៃ ទន្ទឹមនឹង តារាងលេខ B3: កំណើនតម្លៃបន្ថែមក្នុងពលរដ្ឋម្នាក់ៗប្រចាំឆ្នាំ ​ សិកម្ម ​ ការរងផលអវិជ្ជមានពីការធ្លាក់ចុះនៃថ្លៃទំនិញក ចំពោះ​ (ការប្រៀបធៀបធៀបប្រចាំតំបន់ក្នុងអំឡុងឆ្នាំ 2007-14 ផលិតកម្មកសិកម្មរបស់ពួកគេនៅឯស្រុក បានផ្ញើប្រាក់មកផ្ទះ កម្ពុជា ឡាវ/1 វៀតណាម/2 ថៃ/2 ូ ស ឥណ្ឌនេ ី៊ បង្កើតបានជាលំហូរប្រាក់បង្វែរ។ ការណ៍នេះបានជួយជំរុញ​ សរុប 4.3 6.1 2.5 2.9 3.9 សន្ទុះប្រាក់បង្វែរមកកាន់គ្រួសារ ពិសេសតំបន់ជនបទ ចាប់​ ​ ីឆ្នាំ 2014 មក (រូបលេខ 16)។ តាំងព ផលិតភាព 6.0 5.1 1.8 2.5 3.2 អត្រាមានការងារធ្វើ -2.9 0.0 0.0 0.1 0.5 រូប��ខ 16: ���ក់ប���ររបស់កម�ករ����ន���ន�ពល�ល��ើរ (�នដុ��រ���រ�ក) អត្រាចូលរួម 0.3 -0.2 0.2 -0.3 0.0 500.0 450.0 បំរែបំរួលប្រជាសាស្ត្រ 0.8 1.1 0.6 0.6 0.3 400.0 ុ ល ប្រភព: ការគណនារបស់បគ ិ ធនាគារពិភពលោក. 1/ 2007-10; 2/ 2007-13 ្គ ក 350.0 300.0 250.0 200.0 150.0 c) ការនាំចូលទំនិញ 100.0 50.0 0.0 តម្រូវការនាំចូលបានថយចុះ ដោយសារការថយចុះនៃការ 2012 2013 2014 2015 2016e ��ភព: ���ធ � និង�រ��ន � រកម�� ់ ន � � � របស់បគ � ក ុ ល ិ ធ��រពិភព�ក នាំចូលសម្ភារ:សំណង់សំខាន់ៗ ពិសេសដែកសរសៃ (និង​ � � e = ��ន � ់ ន ស៊ីម៉ង់ត៍)​ ខណ:ដែលដំណាក់កាលបញ្ចប់នៃគម្រោងសំណង់ លំនៅស្ថាន និងពាណិជ្ជកម្មទំនើបខ្ពស់ៗឈានខិតចូលមក 9 ស្ថិតិជញ្ជីងទូទាត់ ធនាគារកណ្តាល ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 21 ជិត។ បន្ថែមលើនេះ មានកំណើនកិច្ចប្រឹងប្រែងជំនួសការនាំ ុ្ន ឆ្នំា 2016 ធៀបនឹង 9.1ភាគរយ កង នៃ ផសស កង ុ្ន ឆ្នំា 2015។​ ចូល ពិសេសចំពោះផលិតផលម្ហូបអាហារ និងភេសជ្ជ:​ និង​ ឱនភាពគណនីចរន្តបានប៉ាន់ស្មានថាបានថយចុះពី 10.6 ស៊ីម៉ង់ត៍។ កំណើនការនាំចូលត្រូវបានប៉ាន់ស្មានថានៅមាន​ ភាគរយ​នៅឆ្នាំ 2015 ដល់ 9.5 ភាគរយ នៃ ផសស ក្នុងឆ្នាំ កម្រិតប្រមាណជា 9 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2016 ធៀបនឹងឆ្នាំមុន 2016 (រូបលេខ 18)។ ត្រូវជា 56.9 ភាគរយនៃ ផសស។ រូប��ខ 18: វ�និ�គ���ល់ពីបរ��សបំ��ញឱន�ពគណនីចរន� ទោះជាយ៉ាងណាក្តី បង្ហាញឲ្យឃើញនូវការប្រើប្រាស់រឹងមាំ ���ង��ើន��ើឲ��ឱន�ពថយចុះ�ប��ើរៗ (��គរយ) ជាបន្តចំពោះផលិតផលនាំចូលមួយចំនួន ដូចជាយានយន្ត តុល���ពគណនីចរន� ី �ណិជក ជ��ង � ម� វ�និ�គ���ល់ពីបរ��ស ប្រេងម៉ាស៊ូត គ្រឿងបភោគបរិភោគ នៅតែមានលក្ខណ:រឹងមាំ។ 15.0 ការនាំចូលយានយន្ត (មិនរាប់បញ្ចូលម៉ូតូ) នៅតែមានចំនួន​ 10.0 ច្រើន មានកំណើន 21.4 ភាគរយ (គិតជាទឹកប្រាក់)​ ក្នុងឆ្នាំ 5.0 2016 ធៀបនឹង​21.1 ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ 2015 (រូបលេខ 17)។ 0.0 ការនាំចូលប្រេង ម៉ាស៊ូតបានកើនខ្ពស់ គឺកើនពី 3.0 ភាគរយ -5.0 ដល់ 14.2 ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ 2016 ធៀបនឹង​ ក្នុងឆ្នាំ 2015 ​ -10.0 ឆ្នាំមុន។ -15.0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016e � រកម�� ��ភព: ���ធ � និង�រ��ន � ស ់ រ � បស់បគ � ក ុ ល ិ ធ��រពិភព�ក រូប��ខ 17: �ំចូល�នយន� ���ងឥន�ន: និងឧប�គបរ��គ ���រ�ង�ំ (% បំ��បំរួល�ៀបនឹង���ំមុន)) លំហូរមូលធន និងគណនីចរន្តមានលក្ខណ:កាន់តែ​ 50 ប្រសើរ​ បានរួមចំណែកចំពោះការបង្កើនរូបិយបណ្ណបរទេស 40 បានកើនឡើងដល់ ដែល​ 6.5 ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក 30 នាំចូលបាន 5.4 ខែ) កាលពីឆ្នាំមុន។ ទិដ្ឋភាពនេះកើត (អាច​ 20 ្ បរទស ឡើងដោយសារទ្រពយ ្ធន ធនាគារកណ្តាលបានកើន​ េ សុទៅ 10 ពី 20.4 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2015 ដល់ 22.3 ភាគរយ​ ឡើង​ 0 ក្នុងឆ្នាំ 2016 ធៀបនឹងឆ្នាំមុន។ -10 �នយន�ដឹ�អ�កដំ�ើរ ឥន�ន: ឧប�គបរ��គ -20 Dec-13 Dec-14 Dec-15 Dec-16 អតិផរណា � រកម�� ��ភព: ���ធ � សម្ពាធអតិផរណាបានកើនឡើងដោយសារមានតម្រូវការ ក្នុងស្រុកច្រើននាំមុខ ដោយការប្រើប្រាស់កម្រិតគ្រួសារដោយ ្រា ឈ ការកើនឡើងនូវបក ួ្ន ។ អតិផរណាបានកើនឡើងពី 2.8 ់ ល d) គណនីចរន្ត ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2015 ដល់ 4.3 ភាគរយក្នុងខែ មីនា ឆ្នាំ ថ្លៃ​ 2016 ធៀបនឹងឆ្នាំមុន (រូបលេខ 19)។ សមាសភាគ​ ជាទូទៅ ស្ថានភាពពាណិជ្ជកម្មក្រៅប្រទេសរបស់កម្ពុជា ស្បៀងអាហារ ពិសេស ថ្លៃត្រី សាច់ បក្សី បន្លែ និងថ្លៃ ផ្លែឈើ បានប្រសើរឡើងបន្ថែមទៀត ដោយសារឱនភាពពាណិជ្ជកម្​ម​ បានបន្តជំរុញអតិផរណា ខណ:ដែលសមាសភាគថ្លៃរួមគ្នានៃ ប​ា នរួមតូច និង មួយផ្នែកគឺដោយសារថ្លៃប្រងឥន្ធន: ន ៅតែ​ អាហានៅភោជនីយដ្ឋាន សេវាសុខាភិបាល សង្ហារឹម និង​ មានកម្រិតទាប។ ឱនភាពគណនីចរន្ត (មិនរួមបញ្ចូលបង្វែរ​ បំពាក់ (ចំណាត់ថ្នាក់ត្រង់ “ផ្សេងទៀត” ក៏បានកើន​ សម្លៀក​ ផ្លូវការ) ដែលហិរញ្ញប្បទានជាចម្បង ពីលំហូរវិនិយោគផ្ទាល់ពី​ ​ ងដែរ។ ឡើងផ ថ្លៃប្រេងន្ធន:ដែលនៅតែថោកប៉ុន្តែតម្លៃប្រេង​ បរទេស ដែលត្រូវបានប៉ាន់ស្មានថា មានទំហំ 10.2 ភាគរយ ឥន្ធន:អន្តរជាតិ ត្រូវបានសង្កេតឃើញថាកំពុងតែងើបឡើង វិញ។ 22 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ រូប��ខ 19: ស�ស�គ����ង��របន���ើឲ���នអតិផរ� រូប��ខ 21: អតិផរ�ក��ងតំបន់�ើន�ើងបន�ិចម�ងៗ �ររួមចំ��ក��ើឲ���នអតិផរ�រយ:��ល 12 �� (�គរយ) (�គរយបំ��បំរួល�ៀប���ំមុន) ��ព ី ះ � � � ឹ ជ��ន អនុសន�ស��ន៍ដក � អនុសន�ស��ន៍����ង��រ កម��� �ៀត�ម �� � ន៍ល� អនុសន�ស� � និងទឹក��ង ំ ��ន ើ ទូរស័ព( � យូធល ី ធ ី ី ) 10 10 �ៀបនឹង��ម ុ ំ� ន �វ � រ សឹងប ុ� �����សុី 8.0 8 ចិន 8 6.0 6 6 4.0 4 4 2.0 2 2 0 0 0.0 -2 -2 -2.0 -4 -4 -4.0 Jan-13 Mar-13 May-13 Jul-13 Sep-13 Nov-13 Jan-14 Mar-14 May-14 Jul-14 Sep-14 Nov-14 Jan-15 Mar-15 May-15 Jul-15 Sep-15 Nov-15 Jan-16 Mar-16 May-16 Jul-16 Sep-16 Nov-16 Jan-10 May-10 Sep-10 Jan-11 May-11 Sep-11 Jan-12 May-12 Sep-12 Jan-13 May-13 Sep-13 Jan-14 May-14 Sep-14 Jan-15 May-15 Sep-15 Jan-16 May-16 Sep-16 ��ភព: ���ធ � រកម�� � � រកម�� ��ភព: ���ធ ិ រ � និងស�ត � ស ិ បស់�� � ដ�� ការកើនឡើងនៃអតិផរណាកាលពីពេលកន្លងទៅថ្មីៗ​ ត្រូវ​ បានគេជឿថា​ មួយផ្នែកធំ គឺបណ្តាលមកពីការកើនឡើងនូវ​ តម្រូវ​ ការក្នុងស្រុក ដោយសារការប្រើប្រាស់​ដោយសារ​ វិស័យរូបិយវត្ថុ ប្រាក់ឈ្នួល។ កំណើន​ ទិដ្ឋភាពនេះខុសគ្នាជាខ្លាំងពីអំឡុង​ a) រូបិយវត្ថុសរុប អត្រាការប្រាក់ ពេលមានវិបត្តិថ្លៃស្បៀងអាហារ និងថ្លៃប្រេង ក្រោយពីមាន​ និងអត្រាប្តូរប្រាក់ ​ តិ​ វិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុសកលនៅឆ្នាំ 2007/08 ខណ:ដែលអ ផរណា​ នាំចូល “ឆ្លងកាត់” តាមរយ:ថ្លៃនាំចូលប្រេងឥន្ធន:​ និងថ្លៃ​ ្ គា ដើមប ំ ក ី ទ ្រ ណ ំ ន ើ សេដក ្ឋ ច ិ វត្ថទ ិ ្ច រូបយ ូ បានកើនឡើងពី ុ ទៅ ុ្ន ស្រក គ្រឿងឧបភោគបរិភោគមកកាន់អតិផរណាកង ុ មល គឺជា​​ ូ ​ 14.7 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2015 ដល់ 17.9 ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ ុ ម្បងនៃការកើនឡើងអតិផរណាកង ហេតច ុ (រូបលខ ុ្ន ស្រក េ 20)។ 2016 ធៀបនឹងឆ្នាំមុន ដោយសារការកើនឡើងនូវប្រាក់បញ្ញើ​ រូបិយប័ណ្ណបរទេស ដែលជំរុញដោយការមានទំនុកចិត្តកាន់តែ រូប��ខ 20: ���យវ�បត�ិហិរ��វត��សកល ស���ធអតិផរ��គ��ើន ខ្លាំងចំពោះប្រព័ន្ធធនាគារ (រូបលេខ 22)។ ទោះជាយ៉ាងណាក្តី ប���លមកពី�រ��ើ��ស់ក�ង��ុក ការរួមចំណែកពីប្រាក់បញ្ញើជាប្រាក់រៀល និងចរាចរប្រាក់រៀល 40.0% 40.0% ើ រូបយ ចំពោះកំណន ិ វត្ថទូ នៅតែមានកម្រត ុ ទៅ ្ ឃើញ ិ ទាប សឲយ ំ� ន CPI មធ��ម (RHS �ៀបនឹង��ម ុ ) 35.0% 35.0% ើ ស �រ��� ំ� ន � ់ pc �មធ��ម (�ៀបនឹង��ម ុ ) 30.0% 30.0% 25.0% 25.0% 20.0% 20.0% 15.0% 15.0% រូប��ខ 22: កំ�ើនរូបីយវត��ទូ��ើន�ើង�យ�រប��ើរូបីយបណ� 10.0% 10.0% បរ��ស �ររួមចំ��ក��ើឲ���នកំ�ើនរូបីយវត��ទូ� (�គរយ) 5.0% 0.0% 5.0% -5.0% 0.0% 45 ���ក់�ៀលក��ងច�ចរណ៍ ប��ើ����ក់�ៀល ប��ើ�រូបីយបណ�បរ��ស 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2007 40 ��ភព: ���ធ � រកម�� � (CSES, វ�ទ� � ិ និង�រ��ន � ��ន � �តិសត � � ់ ន � របស់បគ ុ ល ិ ធ��រពិភព�ក � ក 35 30 25 20 អតិផរណាក្នុងតំបន់ក៏កើនឡើងផងដែរ (រូបលេខ 21)។ 15 10 ទោះបីជាអតិផរណានៅតែត្រូវបានរំពឹងថាមានកម្រិតទាបក្នុង 5 0 ពេលខាងមុខ ក្តីរំពឹងអំពីអតិផរណាទំនងជាកើនឡើងដោយ -5 Dec-08 Mar-09 Jun-09 Sep-09 Dec-09 Mar-10 Jun-10 Sep-10 Dec-10 Mar-11 Jun-11 Sep-11 Dec-11 Mar-12 Jun-12 Sep-12 Dec-12 Mar-13 Jun-13 Sep-13 Dec-13 Mar-14 Jun-14 Sep-14 Dec-14 Mar-15 Jun-15 Sep-15 Dec-15 Mar-16 Jun-16 Sep-16 Dec-16 ការងើបឡើងវិញនៃថ្លៃថាមពល និងថ្លៃវត្ថុធាតុដើម និង​ សារ​ ។ ថ្លៃកសិផល​ � រកម�� ��ភព: ���ធ � ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 23 គោលនយោបាយប្រុងប្រយ័ត្នរបស់ធនាគារកណ្តាល ក្នុងការ​ ដែលធ្វើឲ្យមានកំណើនលំហូរចូលមូលធន ចាប់តាំងពីដើមឆ្នាំ រក្សាស្ថិរភាពអត្រាបូ្តរប្រាក់ដើម្បីជួយធ្វើឲ្យថ្លៃក្នុងស្រុកមានស្ថិរ 2016 ជាមួយនឹងការកើនឡើងនូវប្រាក់បញ្ញើរូបិយប័ណ្ណ​ ភាពក្នុងសេដ្ឋកិច្ចដែលប្រើប្រាស់ប្រាក់ដុល្លារច្រើន។ ចំណែកឯ បរទេស (សូមអានកិច្ចពិភាក្សាបន្ថែមអំពីលំហូចូលវិនិយោគ ការកើនឡើងនូវប្រក ា ប់ ញ្ញរ ើប ូ យ ិ ប័ណប ្ណ រទស េ វិញ ្ ឃើញ សឲយ ផ្ទាល់ពីបរទេសត្រង់ផ្នែកវិស័យពាណិជ្ជកម្មក្រៅប្រទេសខាង ការកើនឡើងនូវភាពទាក់ទាញនៃវិស័យធនាគាររបស់កម្ពុជា លើ) ចំណែកឯការរួមចំណែកនៃប្រាក់រៀលក្នុងកំណើនរូបិយ​ កប ហើយ​ ៏ ង្ហញ ី ណ ា អំពក ំ ន ំ រ ើ នៃលហ ុ ប្រទស ូ មូលធនចូលមកក្នង េ ុ ទៅ វត្ថទ ិ ទាប។ ទិដ្ឋភាពនេះពន្យល់ពម ូ នៅតែមានកម្រត ី ល ូ ហត េ ុ ផងដែរ ។ នៃការកើនថ្លៃប្រាក់រៀលកាលពីពេលថ្មីៗកន្លងទៅ។ ទោះបីជាកំណើនឥណទានធ្លាក់ចុះ មួយផ្នែកបណ្តាលមក រូប��ខ 24: ���ក់�ៀល�ើន����ៀបនឹង���ក់ដុ��រ���រ�ក ���ក់�ត�� ពីការថយចុះនៃសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចក្តី អត្រាផ្តល់កម្ចី និង ���ក់ដុង�ៀត�ម សន�ស��ន៍��ក់�ៀល�ៀបនឹង���ក់ដុង ���ក់�ត និង ប្រាក់បញ្ញើរយ:ពេលខ្លី ជាប្រាក់ដុល្លារអាមេរិកបា អត្រា​ ​ នកើន​ ���ក់ដុ��រ (2005=1) និង���ក់�ៀលក��ងមួយដុ��រ���រ�ក (���ំ) ឡើង (រូបលេខ 23)។ ដោយសារសេដ្ឋកិច្ចចាយប្រាក់ដុល្លារ 140 4,300 130 4,250 ើ សដ ច្រន ្ឋ ច េ ក ិ ន ្ច ះ េ រងឥទ្ធព ិ លជាខ្លង ិ ំា ពីគោលនយោបាយរូបយ 120 4,200 4,150 ុ បស់ធនាគារសហព័នរ វត្ថរ ិ ្ធ បស់សហរដ្ឋអាមេរក ូ ន​ ដែលត្រវបា 110 4,100 100 រឹ ត បន្តឹ ង កាលពី ពេ ល ថ្មី ៗ នេះ ជាមួ យ នឹ ង ការដំ ឡើ ង អត្រាកា រ 4,050 90 4,000 ប្រាក់ចំនួន 3 លើកចាប់តាំងពីចុងឆ្នាំ 2015 មក ។ 10 80 3,950 70 3,900 សន�ស��ន៍ (�ៀល/ដុ��រ���រ�ក) សន�ស��ន៍ (�ៀល/���ក់�ត) 60 3,850 សន�ស��ន៍ (�ៀល/ដុង) �ៀល/ដុ��រ���រ�ក(ចំណ�ចក���លផ��វ�រ) រូប��ខ 23: អ����រ���ក់ដុ��ររយ:��លខ�ី�ន�ើន�ើង�ះបី� 50 3,800 Jan-06 May-06 Sep-06 Jan-07 May-07 Sep-07 Jan-08 May-08 Sep-08 Jan-09 May-09 Sep-09 Jan-10 May-10 Sep-10 Jan-11 May-11 Sep-11 Jan-12 May-12 Sep-12 Jan-13 May-13 Sep-13 Jan-14 May-14 Sep-14 Jan-15 May-15 Sep-15 Jan-16 May-16 Sep-16 Jan-17 កំ�ើនឥណ�ន�ន���ក់ចុះ 20 6.34 7 � (កម�� ��ភព: ធ��រក��ល ួ ហិរ��វត�� � និង��) និង��សង � ៀត�ម � ក អ��� ់ ល � ផ � ក ់ ម�ី � រ��ក អ��� ់ ��ើ (��) � ប ំ� 18 17.2 16.4 6 16.7 15.8 16 16.0 15.4 5.32 6 បន្ថែមពីលើនេះ កិច្ចប្រឹងប្រែងកាលពីពេលថ្មីៗចំពោះការ 14 11.8 4.91 4.84 11.6 11.4 11.5 11.6 5 ជំរុញការប្រើប្រាស់ប្រាក់រៀល ពីសំណាក់ធនាគារកណ្តាល​ 12 4.44 4.43 4.29 4.44 4.27 4.30 4.45 ជួយពង្រឹងទំនុកចិត្ត លើរូបិយវត្ថុក្នុងស្រុក។ ធនាគារ​ អាច​ 5 10 កណ្តាលបានកសាងសមិទ្ធផលល្អកន្លងមក ដែលរួមមានការ 8 4 ជៀសវាងការធ្វើហិរញ្ញប្បទានពីធនាគារក្នុងស្រុក ចំពោះឱន Dec-06 Mar-07 Jun-07 Sep-07 Dec-07 Mar-08 Jun-08 Sep-08 Dec-08 Mar-09 Jun-09 Sep-09 Dec-09 Mar-10 Jun-10 Sep-10 Dec-10 Mar-11 Jun-11 Sep-11 Dec-11 Mar-12 Jun-12 Sep-12 Dec-12 Mar-13 Jun-13 Sep-13 Dec-13 Mar-14 Jun-14 Sep-14 Dec-14 Mar-15 Jun-15 Sep-15 Dec-15 Mar-16 Jun-16 Sep-16 ភាពសារពើពន្ធរបស់រដ្ឋាភិបាល ហើយរក្សាបាននូវអតិផរណា � រកម�� ��ភព: ���ធ � កម្រិតទាបធៀបប្រទេសផ្សេងទៀត (លើកលែងតែក្នុងអំឡុង េ មានវិបត្តថ ពល ិ ប េ្រ ឥន្ធន: និងថ្លស ៃ្ល ង ៃ ប្ ៀងអាហារ ឆ្ពោះទៅកាន់​ ​ ្រាក់​ ប្រាក់រៀលបានឡើងថ្លៃកាលពីពេលថ្មីៗ ធៀបនឹងប វិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុសកលឆ្នាំ 2008-09 )។ របបអត្រាប្តូរប្រាក់ថេរ អាមេរិក ប្រាក់បាតថៃ និងប្រាក់ដុងវៀតណាម (រូបលេខ ដុល្លារ​ នៃប្រាក់រៀលជាមួយប្រាក់ដុល្លារអាមេរិក ក៏ដូចជាការពឹងផ្អែក 24)។ អត្រាប្តូរប្រាក់រៀល/ដុល្លារអាមេរិកថយពី 4,050រៀល លើដុល្លារអាមេរិកសម្រាប់ពាណិជ្ជកម្ម និងហិរញ្ញវត្ថុ ន ៅតែជា ក្នុងខែធ្នូ ឆ្នាំ 2015 ដល់ 3,990 នៅខែមីនា ឆ្នាំ 2017។ កត្តាដែលនាំមកនូវដុល្លារូបនីយកម្ម11។ ភាពប្រកួតប្រជែង ដូចបានពន្យល់ខាងលើ វិនិយោគិនមានទំនុកចិត្តកាន់តែខ្លាំង ក្រៅប្រទេសរបស់កម្ពុជាត្រូវបានរំពឹងថានឹងបន្តធ្លាក់ចុះបន្ថែម 10 ធនាគារសហព័ន្ធរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកដាក់ផែនការ “Fed fund rate”ជាអត្រាការប្រាក់ដែលគ្រឹះស្ថានទទួលប្រាក់បញ្ញើមួយផ្តល់ឥណទានដែលជាមូលនិធិរក្សាទុកនៅធនាគារសហព័ន្ធរបស់ខ្លួន ឹ ស្ថន ទៅឲ្យគ្រះ ា ទទួលប្រក ា ប ់ ញ្ញម ើ យ ្ង ួ ផស ុ្ន រយ:ពល េ កង េ ខ្ល ដោ ី យប្រប ្រ ប ើ ត ្ របើកចំហ (សម្រេចដោយ FOMC) សម្រប ិ ត្តិការទីផសា ា កា ់ រទិញ និងលក់មល ូ បត្ររតនាគារ(បណ្ណ ណូត និងស ា ណ្ណ)។ ​ ញ្ញប ចាប់តាំងពីឆ្នាំ 2006 មក មានការតម្លើងការប្រាក់ចំនួនបីដង: ទីមួយ បង្កើនពី 0.25-0.5 ភាគរយក្នុងមួយឆ្នាំ (20 ធ្នូ 2015) លើកទីពីរ បង្កើនដល់ 0.75 ភាគរយ (18 ធ្នូ 2016) និងលើកទីបី ើ ដល់ 1.0 ភាគរយ (15 មីនា 2017)។ គិតត្រម បង្កន ៃ ី 16 ខែ មីនា ឆ្នំា 2017 អត្រា Fed fund rate សព្វថគ ឹ ថ្ងទ ៃ្ង ឺ 0.91 ភាគរយ ចំណក ែ ឯអត្រា Bank prime loan rate ស្មើ 4 ភាគរយ។ 11 ការពង្រឹងមុខងាររបស់រូបីយវត្ថុក្នុងស្រុកនៅក្នុងបេក្ខភាពសហភាពអឺរ៉ុប និងប្រទេសមានសក្តានុពលជាបេក្ខភាពរបស់សហភាពអឺរ៉ុប សំនេរឯកសារជាស៊េរី ធនាគារកណ្តាលអឺរ៉ុប លេខ 170 ខែមេសា2016 24 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ ទៀត ប្រសិនបើកម្ពុជានៅប្រកាន់យកគោលនយោបាយអត្រា ើ ការចំពោះវិសយ អនុបាតឥណទានមិនដំណរ ័ ធនាគារបានកើន​​ ់ ប្តូរប្រាក់ថេរ ខណ:ដែលប្រាក់ដុល្លារបន្តឡើងថ្លៃ។ ការផ្តល​ បន្តិចព ឡើង​​ ​ ី 2.3 ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ 2015 ដល់ 2.7 ភាគរយ តម្លល ៃ សើ ដល់អត្រប ា រ ា ប ូ្ត ប្រក់ ស ិ ្ធភាពពិត នៅពេលអវត្តមាន ្រ ទ ក្នុងឆ្នាំ 2016។ ទោះជាយ៉ាងណាក្តី គប្បីប្រយ័ត្នប្រយែងក្នុង របបអត្រាបូរ ្ត ប្រាក់ឯករាជ្យតម្រូវឲ្យមានគោលនយោបាយដើម្បី​ ការបកស្រាយអនុបាតឥណទានមិនដំណើរការ ព្រោះថាភាព បង្កើនផលិតភាព និងភាពប្រកួតប្រជែង12។ មិនស៊ីសង្វាក់គ្នាក្នុងការធ្វើចំណាត់ថ្នាក់ឥណទាន និងការបន្ត បង្វិលឥណទានជាបន្តបន្ទាប់អាចលាក់បាំងបញ្ហាកាន់តែធ្ងន់ b) វិស័យធនាគារ ធ្ងរឡើងៗ។ កំណើនឥណទានរបស់វិស័យធនាគារបានបង្អន់ល្បឿន​ គួ រ ឲ្ យ កត់ ស ម្គា ល់ ដែ រ ថាមានការប្តូ រ វិ ភា ជន៍ ឥ ណទានក្នុ ង បន្តិច ឆ្លុះបញ្ចាំងពីការថមថយខ្លះនៃសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ច។ ស្រុកទៅកាន់វិស័យមិនមែនសម្រាប់នាំចេញ ដូចជា វិស័យ​ វិធានការប្រុងប្រយ័ត្នផ្នែកម៉ាក្រូ ដែលទើបដាក់ឲ្យអនុវត្តដោយ សំណង់ និងពាណិជ្ជកម្មលក់រាយ និងចេញពីវិស័យនាំចេញ ​ ្រុក​ ធនាគារកណ្តាលក៏អាចជួយពន្យឺតកំណើនឥណទានក្នុងស ដូចជា អាជីវកម្មទាក់ទងនឹងទេសចរណ៍ និងកម្មន្តសាល ផងដែរ។ កំណើនឥណទានវិស័យធនាគារបានចុះថយពី (រូបលេខ 26)។ និន្នាការនេះអាចឆ្លុះបញ្ចាំងមួយផ្នែកនូវការ​ 28.6 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2015 មកត្រឹម 25.8 ភាគរយនៅចុងឆ្នាំ ៃ ក កើនថ្លប ់ ល ា្រ ដ ុ រ ា្ល អាមរ េក ែ ធ្វឲ ិ ដល ើ យ ួ ្ ប៉ះពាល់ដល់ភាពប្រកត 2016 (រូបលេខ 25)។ ឥណទានដែលបានផ្តល់ឲ្យវិស័យឯក ប្រជែងនៃវិស័យនាំចេញចម្បង ពោលគឺ វិស័យកាត់ដេរ​ ជនបានកើនឡើងពី 9.8 ពាន់លានដុល្លារ ឬ 54.7 ភាគរយនៃ បំពាក់ និងវិសយ សម្លៀក​​ េ ចរណ៍។ ជាលទ្ធផល វិនយោ ័ ទស ិ គិន ផសស នៅឆ្នាំ 2015 ដល់ 12.4 ពាន់លានដុល្លារ ឬ 62.3 ូ ទិសវិនយោ និងផលិតករអាចនឹងប្តរ ិ ិ យ គទៅកាន់វស ័ មិនមែននាំ​ ភាគរយ នៃ ផសស នៅឆ្នាំ 2016។ កំណើនទំនុកចិត្តបាន​ ចេញ និងសេវាកម្មបម្រើឲ្យតម្រូវការក្នុងស្រុកជាជាងសម្រាប់​ កើន​ ទាក់ទាញប្រាក់បញ្ញើបន្ថែមពីវិស័យឯកជន ដែលបាន​ វិស័យនាំចេញ។ ដោយសារកម្ពុជាមានទីផ្សារតូច ការប្តូរទិស ពី 16.6 ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ 2015 ដល់ 19.3 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ ឡើង​ នេះមិនមែនជាសញ្ញាល្អសម្រាប់ធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចមានកំណើន​ 2016 ធៀបនឹងឆ្នាំមុន។ អនុបាតកម្ចីធៀបនឹងប្រាក់បញ្ញើនៅ ខ្ពស់ដោយចីរភាពឡើយ។ តែមានកម្រិតខ្ពស់ ស្មើ 100 ភាគរយ នៅចុងឆ្នាំ 2016។ រូប��ខ 25: កំ�ើនឥណ�ន�ន���ក់ចុះ�ប់�ំងពី�ក់ក���ល���ំ រូប��ខ 26: ចំ��កឥណ�នផ�ល់ឲ��វ�ស័យសំណង់�ន�ើន�ើងផ��យ 2016 ចំ��កឯ���ក់ប��ើ����នកំ�ើនរ�ង�ំ (បំ��បំរួល�% �វ�ញចំ��កឥណ�នផ�ល់ឲ��វ�ស័យកម�ន��ល និង�ជីវកម��ក់ព័ន� �ៀបនឹង���ំមុន) នឹងវ�ស័យ��សចរណ៍�ន���ក់ចុះ (% ��ឥណ�នសរុប) កម�ន��ល �ណិជ�កម�លក់ដុំ 50 � ប ��ក ់ ��ព ីស ើ វ� យ ័ ឯកជន ឥណ�នផ�ល់ឲ��វ�ស័យឯកជន �ណិជ�កម�លក់�យ ស����រ និង�ជនីយ���ន 45 25 សំណង់ និងអចលន��ព�� 40 35 20 30 15 25 20 10 15 10 5 5 0 0 Jan-10 Jan-11 Jan-12 Jan-13 Jan-14 Jan-15 Jan-16 May-10 May-11 May-12 May-13 May-14 May-15 May-16 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Sep-15 Sep-10 Sep-11 Sep-12 Sep-13 Sep-14 Sep-16 � រកម�� ��ភព: ���ធ � � រកម�� ��ភព: ���ធ � 12 2016 IMF Article IV staff report ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 25 c) មីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ ចំនួនគ្រួសារដែលបានប្រើប្រាស់សេវា គ្រឹះស្ថានមីក្រូ- ហិរញ្ញវត្ថុ និងគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុទទួលប្រាក់បញ្ញើក៏បាន បន្ទាប់ពីការកើនឡើងយ៉ាងលឿន អស់រយ:ពេលប៉ុន្មាន​ ធ្លាក់ចុះផងដែរ គឺពី 2.19 លានគ្រួសារក្នុងឆ្នាំ 2015 មកត្រឹម ឆ្នាំមក កំណើនឥណទានដែលបានផ្តល់ដោយគ្រឹះស្ថានមីក្រូ 2.14 លានគ្រួសារ ក្នុងឆ្នាំ 2016។ អនុបាតឥណទានមិន​ ហិរញ្ញវត្ថុ និងគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុទទួលប្រាក់បញ្ញើ ក្លាយ​ ដំណើរការចំពោះវិស័យមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុបានកើនឡើងពី 0.7 ជា​នៅ​ ទ្រឹងក្នុងឆ្នាំ 2016។ កំណើនឥណទានរបស់គ្រឹះស្ថាន​ ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ 2015 ដល់ 1.5 ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ 2016 ។ មីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ និងគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុទទួលប្រាក់បញ្ញើ​ ក្នុងបរិយាកាសមានការកើនឡើងឥណទានឆាប់រហ័ស ដូច​ បានកើនឡើងខ្ពស់បំផុតក្នុងឆ្នាំ 2014 ក្នុងអត្រាខ្ពស់ជាង 50 នៃ​ ករណីកម្ពុជាក្នុងរយ:ពេលប្រាំមួយឆ្នាំកន្លងមក គុណភាព​ ភាគរយធៀបនឹងឆ្នាំកន្លងទៅ (រូបលេខ 27) ប៉ុន្តែបន្ទាប់ត្រូវ​ ផលបត្រ ច្រើនតែបាំងបិទដោយល្បឿនផលបត្រដែលកំពុង បានបង្អាក់ជាបន្ទាន់ក្នុងឆ្នាំ 2016។ ឥណទានដែលផ្តល​ ់ កើនឡើង។ ក្នុងករណីដែលសេដ្ឋកិច្ចមានវិបត្តិ ឬមានការធ្លាក់ ដោយគ្រះ ឹ ស្ថន ិ ញ្ញវត្ថុ និងគ្រះ ា មីកហ ូ្រ រ ឹ ស្ថន ា មីកហ ូ្រ រ ុ ទួល ិ ញ្ញវត្ថទ ចុះក្នុងខ្លាំងតែប៉ុណ្ណោះ ទើបបញ្ហាដូចជា មានអ្នកខ្ចីប្រាក់ជា​ ប្រក ា ប់ ញ្ញើ បានកើនដល់កម្រត ិ ខ្ពសប ំ ត ់ ផ ុ ក្នង ី ឆ្នំា 2016 ុ ខែមនា ច្រើននាក់យកកម្ចីថ្មី ទៅសងបំណុលចាស់ ជាដើម អាចមើល​ នៅពេលដែលឥណទាននេះឡើងដល់ 3.3 ពាន់លានដុល្លារ​ ឃើញច្បាស់។ អាមេរិក ឬទំហំស្មើនឹង 16.7 ភាគរយ នៃ ផសស ប៉ុន្តែបាន​ ធ្លាក់ចុះចាប់តាំងពីពេលនោះមក13។ នៅខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ 2016 ការយល់ដឹងឲ្យបានប្រាកដអំពីមូលហេតុ ពីក្រោយភាព​ ឥណទាននោះបានធ្លាក់ចុះមកត្រឹម 3.1 ពាន់លានដុល្លារ​ ទ្រឹងនៃកំណើននៃឥណទានរបស់គ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ និង អាមេរិក ឬស្មើនឹង 15.5 ភាគរយនៃ ផសស។ គួរគូសបញ្ជាក់ ឹ ស្ថន គ្រះ ា មីកហ ិ ញ្ញវត្ថទ ូ្រ រ ុ ទួលបក ់ ញ្ញត្រ ្រា ប ើ វ ូ ការពេលវេលា​ ថាទីផ្សារឥណទានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុមានលក្ខណ:ប្រមូលផ្តុំ និង បន្ថែមទៀត។ ការសង្កេតមើលជំហានបឋមបង្ហាញថាមានការ គ្រប់គ្រងដោយគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ ូ និងគ្រឹះស្ថានមីក្រ​ ប្រកួតប្រជែងកាន់តែខ្លាំងពីសំណាក់ប្រតិបត្តិការ មីក្រូហិរញ្ញ​ ហិរញ្ញវត្ថទ ុ ទួលប្រក ា ប់ ញ្ញម ើ យ ួ តូចតែបណ ួ ចំនន ុ៉ ះ ឹ ស្ថន ោ្ណ ។ គ្រះ ា ​​ ុ ន វត្ថមិ រៀបរយដល ែ ន ួ កាន់តច ែ មានចំនន ុ្ន រផ្តលឥ ើ្រ កងកា ់ ណទាន ើ មីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ និងគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុទទួលប្រាក់បញ្ញ​ រាប់ទាំងអ្នកចងការប្រាក់ឯកជនផងដែរ។ នៅពេលដែលការ​ ចំនួន 12 ធំជាងគេគ្របដណ្តប់ទីផ្សារមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុចំនួន 98 ួ ប្រជង ប្រកត ែ នតឹង លក្ខណ:វិនច ែ កាន់តតា ័្ឆ ក្នងកា ិ យ ុ របានទទួល ភាគរយ បើគិតពីទំហំផលបត្រឥណទាន និង 97 ភាគរយ ប្រាក់កម្ចី ក៏ប្រែទៅជាធូររលុង ពិសេសគឺពីសំណាក់អ្នករកស៊ី បើគិតពីចំនួនអ្នកខ្ចី ។ 14 ចងការប្រាក់ក្រៅប្រព័ន្ធ និងមិនរៀបរយ។ ហេតុនេះ គ្រួសារជា ើ ទំនងជាពឹងផ្អក ច្រន ្ន រកស៊ច ែ លើអក ា កា ី ងការប្រក ំា ឡើង ់ ន់តែខ្លង ក្នុងការបានទទួលសាច់ប្រាក់ឆាប់រហ័ស ដោយពុំចាំបាច់មាន​ រូប��ខ 27: ឥណ�នក��ង��ុក��លផ�ល់�យ��ឹះ���នមី��ហិរ��វត�� /ទទួល��ក� ប ់ ��� � ច ់ ះ ើ ន��ក ុ ��ម � �វ�ញអ��� � ៗ ផ�យ � រ��ក ់ ន�ើន�ើង � � វត្ថុ​ បញ្ចាំ ដើម្បីសងប្រាក់កម្ចីចាស់ ក៏ដូចជាយកទៅចំណាយ​ 90.00 42 លើថ្នាំពេទ្យ ឬយកទៅជួសជុលផ្ទះសម្បែង15។ ទោះជាយ៉ាង​ 80.00 41 ណា​ក្តី គ្រះ ឹ ស្ថន ូ្រ រ ា មីកហ ុ ទួលប្រក ិ ញ្ញវត្ថទ ា ប ើ យ ់ ញ្ញម ួ បាន​ ួ ចំនន 70.00 40 60.00 39 ា ភា ភ្ជប់ ពទ្រង ឹ នតៃ ម្រវ ំ ក់កសិករ ូ ការទាបចំពោះឥណទានពីសណា 50.00 38 និង​ ពីពាណិជ្ជករក្រៅប្រព័ន្ធ ដែលរងផលប៉ះពាល់ជាអវិជ្ជមាន 40.00 37 ដោយការលំបាកក្នុងការនាំចេញទំនិញកសិផល (ក្រៅផ្លូវការ) 30.00 36 20.00 35 ទៅកាន់បណ្តាប្រទេសជិតខាង ទៅនឹងការបន្តធ្លាក់ថ្លៃទំនិញ​ បំ��បំរួល�ៀបនឹង���ំមុន 10.00 អ����រ���ក់អតិបរ� (���ំ) 34 កសិផល។ របាយការណ៍មួយចំនួនក៏បានភ្ជាប់ការធ្លាក់ចុះការ 0.00 33 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 ់ ណទានពីសណា ផ្តលឥ ំ ឹ្រ ស្ថន ក់គះ ា មីកហ ិ ញ្ញវត្ថុ និងគ្រះ ូ្រ រ ា ឹ ស្ថន � រកម�� ��ភព: ���ធ � មីក្រូហិរញ្ញវត្ថុទទួលប្រាក់បញ្ញើទៅនឹងភាពឆ្អែតរបស់ទីផ្សារ​ 13 កំណើនខ្ពស់នេះ មួយផ្នែកបណ្តាលមកពីការធ្វើចំណាត់ថ្នាក់គ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុទទួលប្រាក់បញ្ញើមួយក្នុងចំណោមគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុទទួលប្រាក់បញ្ញើនានា ឲ្យក្លាយទៅជាធនាគារពាណិជ្ជ។ 14 សូមអានបច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាខែមេសាឆ្នាំ2016 ចំពោះការពិភាក្សាលម្អិតអំពីវិស័យមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ 15 អង្កេតសេដ្ឋកិច្ច---- សង្គមកិច្ចកម្ពុជា ឆ្នាំ 2015 ខែតុលាឆ្នាំ 2016 វិទ្យាស្ថានជាតិស្ថិតិ ក្រសួងផែនការ. 26 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ ផងដែរ16។ ការកំហិតអត្រាការប្រាក់ដល់គ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញ​ គោលនយោបាយនេះអាចបង្ខំឲ្យគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ និង​ ​ វត្ថុ/គ្រឹះស្ថាន មីក្រូហិរញ្ញវត្ថុទទួលប្រាក់បញ្ញើពីសំណាក់អាជ្ញា ឹ ស្ថន គ្រះ ា មីកហ ិ ញ្ញវត្ថុ ទទួលប្រក ូ្រ រ ា ប ី សា ់ ញ្ញើបោះបង់ទផ ូ្រ ្ រ មីក​ ធរពាក់ពន ័ ្ធនាខែមនា ី ឆ្នាំ 2017 ហើយមានប្រសទ ិ ្ធភាពចាប់តាង ំ ​ ហិរញ្ញវត្ថុ ប៉ុន្តែជំរុញឲ្យមានការរីកដុះដាលនូវអ្នករកស៊ីចងការ ពីថ្ងៃ 1 ខែ មេសា ឆ្នាំ 2017 ក៏អាចកាត់បន្ថយកំណើន​ ឯកជន និងគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុគ្មានអាជ្ញាបណ្ណ ដែលពុំ​ ផងដែរ (សូមអានផ្នែកបន្ទាប់)។ ឥណទាន​ ់ ណទានប្រកបដោយការទទួលខុសត្រវនោ បានផ្តលឥ ូ ះឡើយ។ ប្រសិនបើមានទិដ្ឋភាពនេះ គោលនយោបាយកំណត់អត្រាការ d) ភាពជំពាក់បំណុល ា ព ប្រក់ តា ិ ន មិនអាចផ្តល់ការការពារអ្នកខ្ចប ី ក ់ ក ា្រ ក ្រ ី្រ នៅជនបទ និងផលប្រយោជន៍របស់ពួកគេដូចការរំពឹងទុកបានឡើយ ។ ក្នុងខែមីនា ឆ្នាំ 2017 ធនាគារកណ្តាលបានចេញប្រកាស បន្ថែមពីលើនេះ គោលនយោបាយអត្រាការប្រាក់ពិតាន នឹង ់ មួយដាក់ឲ្យអនុវត្តអំពីអត្រាការប្រាក់ពិតាន ចំពោះការផ្តល​ ផាត់ចេញនូវធនាគារពាណិជ្ជដែលឈានមុខក្នុងការផ្តល់ឥណ ឥណទាន ក្នុងកម្រិត 18 ភាគរយ ក្នុងមួយឆ្នាំ ដែលចូលជា​ ទានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ។ កាលពីថ្ងៃទី 1 ខែ មេសា ឆ្នាំ 2017 ចំពោះឥណទាន​ ធរមាន​​ ូ ដែលផ្តល់ដោយគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ និងគ្រឹះស្ថានមីក្រ​ លទ្ធផលនៃអង្កេតសេដ្ឋកិច្ចសង្គមកិច្ចកម្ពុជា ឆ្នាំ 2015 ហិរញ្ញវត្ថុទទួលប្រាក់បញ្ញើ ក្រោមការត្រួតពីនិត្យរបស់ធនាគារ ា ថាឥណទានដល (CSES) បង្ហញ ់ យអង្គការមិនមន ែ ផ្តលដោ ែ កណ្តាល17។ គោលបំណងនៃគោលនយោបាយកំណត់អត្រា រដ្ឋាភិបាល ដែលអាចរួមមានគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ និងគ្រឹះ ការប្រាក់ពិតានចំពោះការផ្តល់ឥណទាន គឺដើម្បីបន្ថយការ​ ស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុទទួលប្រាក់បញ្ញើ មានត្រឹមតែ 20 ភាគរយ ា ព ប្រក ី ះ ់ គ ា មីកហ ឹ្រ ស្ថន ូ្រ រ ិ ញ្ញវត្ថុ និងគ្រះ ឹ ស្ថន ូ្រ រ ា មីកហ ុ ទួល ិ ញ្ញវត្ថទ នៃទឹកប្រាក់កម្ចីសរុបរបស់គ្រួសារទាំងអស់ប៉ុណ្ណោះ ក្នុងឆ្នាំ ប្រាក់បញ្ញើ ដែលបានទទួលអាជ្ញាបណ្ណពីធនាគារកណ្តាល។ 2015 ចំណែកឯឥណទានដែលផ្តល់ធនាគារមានចំណែកធំ​ ថ្លៃទាបជាងមុននេះនៃការខ្ចីប្រាក់នឹងអាចជួយជម្រុញសកម្ម បំផុត ស្ទើរតែជិត 60 ភាគរយ (រូបលេខ 28)។ ប្រការនេះអាច​ ភាពកសិកម្ម ទាក់ទាញវិនិយោគ និងពង្រីកការផលិតក្នុងស្រុក កំហិតផលប៉ះពាល់នៃប្រកាសខែមីនា ឆ្នាំ 2017 ស្តីពីអត្រា​ ពុំនោះសោត មិនអាចទៅរួចឡើយ ពិសេសចំពោះកសិករក្រីក្រ ការប្រាក់ពិតានលើការផ្តល់ឥណទាន ដែលអនុវត្តសម្រាប់តែ និងអាជីវករខ្នាតតូច។ គោលនយោបាយនេះក៏អាចជាការ​ ឹ ស្ថន គ្រះ ា មីកហ ូ្រ រ ិ ញ្ញវត្ថុ និងគ្រះ ឹ ស្ថន ូ្រ រ ា មីកហ ុ ទួលប្រក ិ ញ្ញវត្ថទ ា ់ ព្យាយាមក្នុងការបន្ទុចបង្អាក់ទម្លាប់ឲ្យខ្ចីដែលមិនបានគិតមុខ បញ្ញើទាំងឡាយណា ដែលបានទទួលអាជ្ញាបណ្ណពីធនាគារ​ គិតក្រោយ និងទប់ស្កាត់ការឡើងកំដៅហួសកំរិត ដែលអាច​ កណ្តាលតែប៉ុណ្ណោះ។ អត្រាការប្រាក់មធ្យមដែលបង់ដោយ​ កង កើត​ ្ រឥណទានអតិថជ ុ្ន ទីផសា ែ (សូមអានកិចព ិ នផងដរ ្ច ិភាក្សា ខាងក្រោមស្តីពីការប្រើបា្រស់ចំណូលបានមកពីប្រាក់កម្ចីរបស់ រូប��ខ 28: �រ��ើ��ស់ឥណ�នធ��រ�ន�ើន�ើង���ង�ប់ គ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ)។ រហ័សជំនួសឥណ�នផ�ល់�យ NGOs /MFIs/MDIs/ អ�ករកសុី ចង�រឯកជន (�គរយ��ឥណ�នសរុប) ធ��រ NGO (MFI) អ�ករកសុីចង�រឯកជន �ៀប��ៀប ទោះជាយ៉ាងណាក្តី គេមិនដឹងច្បាស់ទេថាតើគ្រឹះស្ថាន 100 ហិរញ្ញវត្ថុ និងគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុទទួលប្រាក់បញ្ញ​ មីក្រូ​ ើ 90 16.2 10.9 11.7 7.6 80 19.7 10.6 ដែលមានអាជ្ញាបណ្ណប៉ុន្មានមានសមត្ថភាពផ្តល់ឥណទានត្រឹម 70 18.7 14.6 12.1 19.8 14.5 ឬក្រោមកម្រិតអត្រាការប្រាក់ពិតាន។ ប្រសិនបើគ្រឹះស្ថានមីក្រូ 60 33.1 21.1 50 ហិរញ្ញវត្ថុ និងគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុទទួលប្រាក់បញ្ញើជាច្រើន 40 39.5 31.6 30 មិនអាចទម្លាក់ការប្រាក់របស់ខ្លួនទេនោះ គោលនយោបាយ 20 48.8 57.2 35.4 េ នឹងអាចប៉ះពាល់យង នះ ់ រ ា៉ ធ្ងនធ ្ង ចំពោះការផ្តលឥ ់ ណទានថ្មរ ី បស់ 10 16.4 26.2 0 ឹ្រ ស្ថន ពួកគេ (លើកលែងតែគះ ៃ វា ា ទាំងនោះ យកថ្លសេ មិនទា ​ ក់ទង​​​ 2011 2012 2013 2014 2015 � ��ដក ��ភព: អ��ត ិ - � ច � ម�� � សង�មកិចក � នឹងការប្រាក់ ដើម្បីប៉ះប៉ូវទៅនឹងអត្រាពិតាន)។ ហេតុនេះ​ 16 សូមអាន MIMOSA, 2016 “Microfinance Index of Market Outreach and Saturation: Cambodia”, MIMOSA Project, May 2016 interim update. 17 ប្រកាសរបស់ធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា ចុះថ្ងៃទី 13 ខែមីនា ឆ្នាំ 2017 ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 27 គ្រួសារនានានៅកម្ពុជាស្មើនឹង 2.4 ភាគរយ ក្នុងមួយខែ (ឬ គ្រួសារជនបទសម្រាប់ការងារផលិតកម្ម ដែលអាចរួមមាន​ 32.9 ភាគរយ ក្នុងមួយឆ្នាំ) ទោះបីជាគ្រួសារប្រើប្រាស់ឥណ ផលិតកម្មដែលត្រូវបានចាត់ថ្នាក់ជា “សកម្មភាពកសិកម្ម” និង ទានធនាគារកាន់តែច្រើន ស្របពេលបន្ថយការពឹងផ្អែកលើ​ ៉សកម្មភាពមិនមែនកសិកម្ម” បានធ្លាក់ចុះពី 38.3 ភាគរយ អ្នករកស៊ីចងការប្រាក់។ មកត្រឹម 32 ភាគរយ។ ទំហំឥណទានមធ្យមបានកើនឡើង ទោះជាយ៉ាងណាក្តី អង្កេតសេដ្ឋកិច្ចសង្គមកិច្ចកម្ពុជាឆ្នាំ ើ ជាងអត្រក លើសបួនដងច្រន ា ណំ ើ នប ន ា្រ ច ៃ ក ់ ណ ូ ជាតិដល ំ ល ុ 2015 មិនបានបញ្ជាក់ទំហំនៃឥណទានដែលផ្តល់ដោយគ្រឹះ ា ព សម្រប ា្ន ក ់ លរដ្ឋមក ុ្ន រយ:ពល ់ ង េ ដូចគ្ន18 ា ។ ការកើនឡើងនូវ​ ់ ស្ថានមីក្រូ-ហិរញ្ញវត្ថុ និងគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុទទួលប្រាក​ ើ ស ការប្របា្រ ដោ ់ យសារកំណន ុ រទទួលបានឥណទានកង ើ ក្នងកា ុ្ន ​ បញ្ញើ ដែលមានអាជ្ញាបណ្ណពីធនាគារកណ្តាលលើតួលេខ​ ស្រុក ក៏បានរួមចំណែក ក្នុងការធ្វើឲ្យមានសម្ពាធអតិផរណា ឥណទានសរុបនោះឡើយ ជាហេតុធ្វើឲ្យមានលំបាកក្នុងការ​ េ ថ្មៗ កើនឡើងជាបន្តកាលពីពល ែ យើងបានកត់សម្គល ី ដូចដល ា ​់ កំណត់ផលប៉ះពាល់ដែលអាចកើតមាន បណ្តាលមកពីការ​ រួចមកហើយដែរ។ ដាក់ឲ្យមានអត្រាប្រាក់ពិតានថ្មី។ ំ ល ភាពជំពាក់បណ ំ ពីឆំា្ន 2010 ុ បានកើនឡើងខ្ពស់ចាប់តាង គ្រួសារជនបទទំនងជាប្រឈមការលំបាកក្នុងការខ្ចីប្រាក់ េ សមប ពិសស ់ សា ្រា គ ួ្រ រជនបទ (រូបលេខ 30)។ ចំនន ា ់ ួ ទឹកប្រក គេ ដោយសារពួកគេបង់អត្រាការប្រាក់ខ្ពស់បំផុតស្មើនឹង ជាង​ បំណុលជាមធ្យមសម្រាប់មួយគ្រួសារ គិតជាភាគរយ នៃប្រាក់ 2.5 ភាគរយ ក្នុងមួយខែ (ឬ 34.5 ភាគរយក្នុងមួយឆ្នាំ) ធៀប​ ចំណូលក្រោយពន្ធប្រចាំឆ្នាំនៅតំបន់ជនបទ មាននិន្នាការកើន​ នឹង 2.1 ភាគរយក្នុងមួយខែ (ឬ 2.3 ភាគរយក្នុងមួយឆ្នាំ) បង់ ៃ ក ឡើង កើនដល់ 29 ភាគរយ នប ់ ណ ា្រ ច ំ ល ូ បា ្រច ឆ ំា្ន បស់ព ំ រ ​កួ ​ ដោយគ្រួសារនៅតំបន់ទីប្រជុំជនឯទៀត (និង 2.4 ភាគរយ ដែល​ គេ ក្នុងឆ្នាំ 2015 លើកលែងតែក្នុងឆ្នាំ 2013 នៅពេល​ ក្នុងមួយខែ បង់ដោយគ្រួសារនៅភ្នំពេញ)។ ​ ទឹកប្រាក់បំណុលនោះឡើងខ្ពស់បំផុតដល់ 30 ភាគរយ។19 ការកើនឡើងនូវភាពជាប់ជំពាក់បំណុលក៏អាចបណ្តាលមកពី ួ រជាប់បណ គ្រសា ុ នៅជនបទស្មន ំ ល ើ ងឹ 80 ភាគរយ នៃចន ំ ន ួ ុ ការបង្កើនយ៉ាងឆាប់រហ័សនូវផលិតផល និងសេវាហិរញ្ញវត្ថ​ ក្នុង​ អ្នកជាប់បំណុលសរុបនៅកម្ពុជាចំនូន 1.25 លានគ្រួសារ​ ផងដែរ។ ចំណុចនេះ រួមមាន ភតិសន្យា(ការជួល) ដែលសព្វ ឆ្នាំ 2015 (រូបលេខ 29) ឡើងពីចំនួន 80 ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ ថ្ងៃគ្របដណ្តប់ទំនិញប្រើប្រាស់បានយូរ ដូចជា យានយន្ត ុ រយ:ពេលដូចគ្នា អត្រកា 2009។ ក្នង ើ ស ា រប្រប ់ ណទានដោយ ា្រ ឥ គ្រឿងចក្រ សម្ភារ:បរិក្ខារ ទូរស័ព្ទទំនើប។ល។ ដែលផ្តល់ដោយ​ រូប��ខ 29: ចំ��ក����រ�ប់បំណ�ល�ម��បខណ� រូប��ខ 30: �ពជំ�ក់បំណ�លរបស់���រកំពុង�ើន�ើងក��ង ភូមិ���� (�ន់���រ ���ំ 2015) ចំ�ម����រជនបទ កម�ីពុំ�ន់សង (�គរយ��ចំណ�ល ���យក�ត់ពន����ំ��ំ) 45 ភ�ំ��ញ 38, ����រ�ភ�ំ��ញ (3%) ទី��ជុំជន����ង�ៀត, 40 ����រ�ជនបទ 113, (9%) � ជ ទី�ជ � �ៀត ំុ ន���ង 35 30 25 ជនបទ����ង�ៀត, 1,104, (88%) 20 15 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 ��ភព: អ��ត � ច � ��ដក ិ - � សង�មកិចក � ម�� � ��ំ� 2015 � ��ដក ��ភព: អ��ត � ច ិ - � សង�មកិច� 18 របាយការណ៍ MIMOSA Cambodia, ខែ មិថុនា ឆ្នាំ 2016​ 19 ចំណូលប្រចាំឆ្នាំ និងចំនួនឥណទានតត្រូវបានរាយការណ៍នៅក្នុងអង្កេតសេដ្ឋកិច្ច-សង្គមកិច្ចកម្ពុជាឆ្នាំ 2015(CSES)។ មានភាពខុសគ្នារវាងបរិមាណទឹកប្រាក់ឥណទាននៅក្នុង CSES 2015 និងតួលេខរបស់ធនាគារកណ្តាល។ 28 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ វិស័យ​ ធនាគារ និងមិនមែនធនាគារ ក្នុងការទាញផលពីការ​ ្រ ្រាស់ ការកើនឡើងនូវការនាំចូលកាលពីពេលថ្មីៗដើម្បីបើប កើនឡើងនូវតម្រូវការក្នុងស្រុក ដែលមួយផ្នែកជំរុញដោយ​ ក្នុងវិស័យសំណង់ និងការរីកចម្រើនដ៏ឆាប់រហ័សនៃ វិស័យ​ សន្ទុះរីកចម្រើននៃវិស័យសំណង់ និងវិស័យអចលនទ្រព្យ។ ទ្រព្យ បានទ្រទ្រង់ចំណូលគយ។ ការកើនឡើងនូវការ​ អចលន​ ផលិត និងការប្រើប្រាស់ក្នុងស្រុក បានបង្កើនការប្រមូលពន្ធ​ វិស័យសារពើពន្ធ ក្នុងស្រុក។ សព្វថ្ងៃ ការប្រមូលចំណូលមិនមែនពន្ធ ជាចម្បងគឺ​ ា៉ ង់ ការចក កម្រៃ​បត ែ ចំណល ែ រំលក ូ និងប្រក ា ក ៃ វា ់ ម្រស ្ង េ ផសេ ៗ a) ចំណូលក្នុងស្រុក ដែលកើនឡើងមួយផ្នែកធំតាមរយ:ការដាក់ឲ្យប្រើប្រព័ន្ធវិក្កយ បត្រស្តង់ដារ និងប្រកាសអន្តរស្ថាប័នបានធ្លាក់ចុះ។ ខណ:ដែលការប្រមូលចំណូលនៅតែមានភាពរឹងមាំ អនុ​ បាត​ ចណំ ល ូ ធៀបនឹង ផសស កំពង ិ នៅទ្រង ុ ស្ថត ឹ បន្ទប ា ព ី ន ់ បា ​ ចំណូលរួមគ្នារវាងអគ្គនាយកដ្ឋានគយនិងរដ្ឋាករ ជាមួយ​ ា ឆាប់រហ័សក្នង កើនឡើងយ៉ង ុ រយ:ពេលប៉នា្ម ឆ្នច ុ ន ំា ង ្រោ នេះ ុ កយ នឹងអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារមានចំនួនប្រមាណជា 80ភាគរយ ​ (រូបលេខ 31)។ ការប្រមូលពន្ធផ្ទាល់ និងពន្ធមិនផ្ទាល់នៅរក្សា នៃការប្រមូលចំណូលសរុប (រូបលេខ 32)។ ការបង្កើនការ​ ភាពរឹងមាំ ចំណែកឯការប្រមូលចំណូលមិនមែនពន្ធបានធ្លាក់ ប្រមូលចំណូល ពីសំណាក់ស្ថាប័នប្រមូលចំណូលសំខាន់ៗ ចុះក្នុងឆ្នាំ 2016 ។ ការប្រមូលចំណូលបច្ចុប្បន្នជារួម គិតជា​ រួមមាន អគ្គនាយកដ្ឋានគយនិងរដ្ឋាករ និងអគ្គនាយកដ្ឋាន​ ភាគរយនៃ ផសស ស្ថិតក្នុងសភាពទ្រឹង។ នេះមិនមែនអ្វីគួរ​ ពន្ធដារបន្តទ្រទ្រង់ការអនុវត្តចំណូល។ ខណ:ដែលអគ្គនាយក​ ឲ្យភ្ញាក់ផ្អើលឡើយ នៅពេលដែលអនុបាតចំណូលធៀបនឹង ដ្ឋានគយនិងរដ្ឋាករ នៅតែជាស្ថាប័នប្រមូលចំណូលបានច្រើន ផសស បានកើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័សក្នុងរយ:ពេលប៉ុន្មានឆ្នាំ ជាងគេ បានប្រមូលពន្ធគយលើស 40 ភាគរយនៃការប្រមូល​ កន្លងទៅ ដោយសារការលើកកម្ពស់ការគ្រប់គ្រង និងការ​ ចំណូលសរុប អគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារកំពុងតាមប្រកៀកប្រកិត អនុវត្តយ ​ ុទ្ធសាស្ត្រកៀរគរ ចំណូលឆ្នាំ 2014-18 ការកើនឡើង​ ្រ ល ពោលគឺបម ូ បាន 36 ភាគរយនច ំ ល ៃ ណ ុ្ន ឆ្នំា 2016 ូ សរុបកង នៃ​ ការនាំចូល និងការប្រើប្រាស់ក្នុងស្រុក។ ចំណូលក្នុងស្រុក ធៀបនឹងត្រឹមតែ 31 ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ 2009។ ក្នុងរយ:ពេល​ ត្រូវបានប៉ាន់ស្មានថានមានកម្រិតស្មើនឹង 18.5 ភាគរយ នៃ ដូចគ្នា ការកើនឡើងចំណូលពីពន្ធផ្ទាល់ កើនឡើងពី 1.7 ផសស ធៀបនឹង 18.7 ភាគរយ នៃ ផសស ក្នុងឆ្នាំ 2015 ភាគរយ នៃ ផសស ដល់ 3.8 ភាគរយ នៃ ផសស ក្នុងឆ្នាំ មូលហេតច ុ ម្បងគឺ បណ្តល ា មកពីការធ្លក ា ច់ ះ ុ នូវចំណល ូ មិនមែន 2016 គឺជាលទ្ធផលគួរឲ្យលើកទឹកចិត្តមួយខណ:ដែលកម្ពុជា ពន្ធ អស់ទំហំ 0.8 ភាគរយ នៃ ផសស មកត្រឹម 2.2 ភាគរយ សន្ យា កាត់ ប ន្ថ យ ពន្ធនាំ ចូ ល ជាបណ្តើ រ ៗតាមកិ ច្ច ព្រ ម ព្រៀ ង​ នៃ ផសស ក្នុងឆ្នាំ 2016។ ពាណិជ្ជកម្មសេរីអាស៊ាន។ រូប��ខ 31: ក��ង��ល��ន�ពរ�ង�ំ �រ��មូលចំណ�ល�ក់ រូប��ខ 32: អគ��យក���នគយនិងរ���ករ និងអគ��យក���នពន��រ ដូច����ឹង គិត��គរយ�� ផសស ����អង��ព��មូលចំណ�លចម��ង��លចំណ�ល�ំងពីរអង��ព��ើ នឹង 80 �គរយ���រ��មូលចំណ�លសរុប (�គរយ) � ់ ពន��ល ពន����ល � ម� ពន��ណិជក � មិន��នពន� និងផស្េងពី�ះ ចំណល � 20.0 � ពន��រ អគ��យក��ន � គយនិងរ��ក អគ��យក��ន � រ 48% 47% 18.0 44% 44% 43% 43% 43% 16.0 42% 14.0 36% 34% 12.0 31% 31% 32% 30% 30% 29% 10.0 8.0 9.2 8.1 8.4 6.0 6.8 6.8 5.4 5.7 6.0 4.0 2.0 2.9 3.3 3.8 1.7 1.7 1.8 2.3 2.5 - 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016e 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016e � រកម�� ��ភព: ���ធ � ��ភព: ����ធរកម��� និង�រ���ន់��នរបស់បុគ�លិកធ��រពិភព�ក ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 29 b) ចំណាយសាធារណ: មូលហេតុចម្បងនៃនិន្នាការធ្លាក់ចុះនេះ បណ្តាលមកពីការ​ កាត់បន្ថយវិនិយោគមូលធនរបស់ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍។ ការបង្កើន​ នយោបាយបង្កើនសារពើពន្ធបានចាប់ផ្តើមក្នុងឆ្នាំ 2016 ិ ការវិនយោគលើហដ ា្ឋ ចនាសម្ពន េ រ ័ ្ធសាធារណ: ជាសច ី វកា ​ េ ក្តតូ្រ រ​​ បន្ទាប់ពីការពង្រឹងសារពើពន្ធអស់រយ:ពេលច្រើនឆ្នាំ (រូបលេខ ចាំបាច់ ដើម្បីបង្កើនលទ្ធផល ទាំងតាមរយ:ការជំរុញបង្កើន​ 33)។ ក្នុងឆ្នាំ 2016 ចំណាយសាធារណ:ត្រូវបានប៉ាន់ស្មានថា តម្រូវការសរុបក្នុងរយ:ពេលខ្លី និងតាមរយ:ការពង្រីកសមត្ថ បានកើនឡើង 21.5 ភាគរយ នៃ ផសស ធៀបនឹង 20.5 ៃ ដ ភាពផលិតនស េ ក ិ ្ច ជាមួយនឹងស្តក ្ឋ ច ុ ហដ ា្ឋ ចនាសម្ពន ័ ដ េ រ ែ ្ធ ល ភាគរយ នៃ ផសស ក្នុងឆ្នាំ 2015។ ការកើនឡើងនេះមួយ​ ខ្ពស់ជាងមុនក្នុងរយ:ពេលវែង។ ផ្នែកធំគឺដោយសារការបង្កើនបៀវត្សនៃវិស័យសាធារណ: ជា មួយនឹងផែនការបង្កើនប្រាក់ខែមន្ត្រីរាជការយ៉ាងតិចឲ្យឡើង​ តារាងលេខ 1: ចំណាយវិនិយោគមូលធនមាននិន្នាការធ្លាក់ចុះ និងទាបជាងកម្រិត ផយអជ​តម្រូវ (ភាគរយនៃ ផសស) ដល់ 1 លានរៀល (សមមូលនឹង 250 ដុល្លារអាមេរិក) ក្នុង​ មួយខែ នៅត្រម ិ គ ឹ ឆឆ្នំា 2018។ ជាមួយគ្នានោះ ចំណាយវិនយោ 2014 2015 2016e 2017b 2018f មូលធនសរុបមាននិន្នាការថយចុះ ដោយសារការធ្លាក់ចុះជា​ ផយអជ 7.5 7.4 7.6 7.6 7.3 ើ ៗនៃផក បណ្តរ ិ ល ្នែ មូលនិធផ ្ត ដោ ់ យដគ ៃ អ ្ ន៍ គិតជា​ ូ ភិវឌឍ ភាគរយ​ ុ ស្រក ក្នង ុ នៃ ផសស។ 1.8 1.8 1.9 1.9 1.7 បរទេស រូប��ខ 33: ���ក់���ើន�ើង ប៉ុ��វ�និ�គមូលធន���ក់ចុះ���ម 5.7 5.6 5.7 5.7 5.6 ��ន�ររបស់ ផយអជ (�គរយ�� ផសស) ជាក់ស្តែង មូលធនហិរ��ប���នពីបរ��ស � �ន�យរ��ភ មូលធនហិរ��ប� ិ ល � � ���ក់�� មិន��ន���ក់�� 8.2 7.8 7.1 7.2 7.0 ផយអជ (មូលធនត��វ� ឲ���ន) ុ ស្រក ក្នង ុ 20 7.1 6.9 6.5 7.1 6.9 1.9 2.6 2.4 2.4 2.4 6.3 6.2 7.2 6.8 15 បរទេស 4.3 4.8 4.4 4.6 5.0 5.7 6.5 7.4 7.6 6.3 5.2 4.7 4.8 4.6 10 2.6 2.4 2.1 2.1 ប្រភព: ផយអជ 2014-18 និងការប៉ាន់ស្មាន និងចំណោលរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភព 2.4 1.9 2.6 2.4 2.4 សំគាល់: e = ប៉ាន់ស្មាន; b = ថវិកា; f = ព្យាករណ៍ 5 7.3 8.2 7.0 7.0 6.4 6.3 5.2 4.7 4.8 0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016e 2017b ��ភព: ����ធរកម��� ែ ការយុទ្ធសាស្តអ ផន ្ ន៍ជាតិឆំា្ន (ផយអជ) 2014-2018 ្រ ភិវឌឍ សំ�ល់: e = ���ន់��ន; b = ថវ�� កំណត់ផែនការចំណាយវិនិយោគមូលធនប្រមាណជា 7.6 ភាគរយនៃ ផសស ដើម្បីឲ្យមានកំណើនប្រហែល 7 ភាគរយ។ ្រា ប បក ្ នវ ់ ៀវតស ៃស ិ យ ័ សាធារណ: ត្រវ ូ បានប៉ន ់ ន ា ស ា្ម ​ថា​បាន​ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី ចំណាយវិនិយោគជាក់ស្តែងបានថយចុះ​ កើនឡើងពី 4 ភាគរយនៃ ផសស ក្នុងឆ្នាំ 2011 ដល់ 7.4 មកត្រឹម 7.1 ភាគរយនៃ ផសស ក្នុងឆ្នាំ 2016 (តារាងលេខ នៃ ផសស ក្នុងឆ្នាំ 2016 រីឯក្នុងអំឡុងពេលដូចគ្នា​ ភាគរយ​​ 1)។ ក្នុងបរិបទនៃការធ្លាក់ចុះថវិកាមូលធន ដែលផ្តល់ដោយ​ ចំណាយវិនិយោគមូលធនសាធារណ: បានធ្លាក់ចុះពី 10.8 អភិវឌ្ឍន៍ ដែល ផយអជ មិនបានប្រមើលឃើញនោះ ការ​ ដៃគូ​ ឹ្រ 7.1 ភាគរយ នៃ ផសស ។ ទោះបី​ ភាគរយនៃ ផសស មកតម 20 បង្កន ា បា ើ ចំណាយមូលធនរបស់រដ្ឋភិ ល ដើមបី រ ំញ ្ជ ិ គ​​ ុ ការវិនយោ ូ ចំណល ជ​ា ការកើនឡើងនូវការប្រមល ូ អនុញត ា្ញ ឲ្យបង្កន ើ ប្រក ា ់ ើ ផ្តលអ នាំមកនូវកំណន ់ ត្ថប្រយោជន៍ដល់ពលរដ្ឋកក ី្រ ្រ ជាពិសស េ បៀវត្សនៃវិស័យសាធារណ:ក្តី ការធ្លាក់ចុះបណ្តើរៗនៃចំណាយ ិ ការវិនយោគលើហដ ា្ឋ ចនាសម្ពន េ រ ័ រ ូ វន្តគជា ្ធ ប ឺ ការចាំបាច់។ ទោះ​ មូលធននាពេលថ្មីៗនេះ ពុំមែនជាសញ្ញាល្អសម្រាប់ការបង្កើន ា ណាក្តី ការលើកកម្ពសក ជាយ៉ង ្រ ខណ្ឌគតិយត ់ ប ្ត ំពោះការគ្រប់ ុ ច ភាពប្រកត ួ ប្រជង ើ សេដក ្ឋ ច ែ និងការរក្សាកំណន ិ ឲ ្ ស្ថត ្ច យ ិ កង ិ ុ្ន កំរត គ្រងវិនិយោគសាធារណ: និងការកសាងសមត្ថភាពនៅតាម ខ្ពស់នោះទេ។ 20 តារាង 5.1 វិនិយោគមូលធនដែលត្រូវការដើម្បីសម្រេចផែនការកំណើន ផសស និងប្រភពសក្តានុពលនៃហិរញ្ញប្បទានសម្រាប់តម្រូវការវិនិយោគ: ផយអជ​2014-18 រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា 30 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ ក្រសួងសំខាន់ៗ និងនៅតាមក្រសួងពាក់ព័ន្ធគឺជាសេចក្តីចាំ​ d) ថវិកាឆ្នាំ 2017 ំ ត បាច់បផ ុ ដែលជាបុរល េ ក្ខខណ្ឌមយ ួ សម្រប ា ប ើ ប្រសទ ់ ង្កន ិ ្ធភាព​ វិនិយោគ។ សម្រាប់ព័តមានលម្អិតបន្ថែមស្តីពីការគ្រប់គ្រងវិនិ ចំណាយសារធារណ:ក្នុងថវិកាឆ្នាំ 2017 ត្រូវបានបង្កើន​ យោគសាធារណ: សូមអានប្រធានបទជ្រើសរើសស្តីពី “ការវិនិ​ ឡើងបន្ថែមទៀត ដោយសារការបង្កើនបញ្ជីប្រាក់បៀរវត្សនៃ​ យោគលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងសេវាសាធារណ:”។ វិស័យសាធារណ:។ ថវិកាចំណូលទំនងមានទំហំទាបជាងការ សារពើ​ ប្រមូលចំណូលប៉ាន់ស្មានសម្រាប់ឆ្នាំមុន ធ្វើឲ្យឱនភាព​ c) តុល្យភាពសារពើពន្ធ ​ រុបកើនឡើងដល់ 2.3 ភាគរយ នៃ ផសស ។ ថវិកា​ ពន្ធស សាធារណ:សម្រាប់ឆ្នាំ 2017 ស្មើនឹង 21.7 ភាគរយ​ ចំណាយ​ ក្នុងពេលជួយជំរុញកំណើន នយោបាយបង្កើនសារពើពន្ធ នៃ ផសស ធៀបនឹងចំណាយប៉ាន់ស្មាន 21.4 ភាគរយនៃ ើ យ បានធ្វឲ ំ ន់តធ ្ ឱនភាពសារពើពន្ធសរុប មានទំហកា ំ ទោះជា​ ែ ។ ផសស ក្នុងឆ្នាំ 2016 នៅពេលដែលបៀវត្សវិស័យសាធារណ: យ៉ាងណាក្តី ការប្រមូលចំណូលបានច្រើនជាបន្តបន្ទាប់បាន​ កើនឡើងពី 7.4 ភាគរយនៃ ផសស ដល់ 7.6 ភាគរយនៃ ជួយកាត់បន្ថយឱនភាពសារពើពន្ធ។ ក្នុងឆ្នាំ 2016 ឱនភាព​ ផសស ក្នុងឆ្នាំ 2016 (តារាងលេខ 2)។ ទោះជាយ៉ាងណាក្តី ួ ឥតសំណង) ត្រវ សារពើពន្ធសរុប (គិតទាំងជំនយ ា ​ស ូ បានប៉ន ា្ម ​​ ់ ន ផ្នែកមិនមែនបៀវត្សបានធ្លាក់ចុះបន្ថែមទៀត គឺពី 7.1 ភាគរយ​ ​ ុល្យភាព​ ថាបានឡើងដល់ 1.4 ភាគរយនៃ ផសស ធៀបនឹងត នៃ ផសស ក្នុងឆ្នាំ 2015 មកត្រឹម 6.9 ភាគរយ នៃ ផសស សារពើ​ សារពើពន្ធក្នុងឆ្នាំ 2015 (រូបលេខ 34)។ ឱនភាព​ នៅក្នុងថវិកាឆ្នាំ 2017។ នៃ ពន្ធបានឡើងពី 1.8 ភាគរយនៃ ផសស ដល់ 3.0 ភាគរយ​ ុ ចំណូលថវិកាក្នុងស្រុកបន្តិចឱនភាព​​​ ជាមួយនឹងការធ្លាក់ចះ ផសស ក្នុងឆ្នាំ 2016 បើមិនរាប់បញ្ចូលជំនួយឥតសំណង។ សារពើពន្ធជារួម (គិតទាំងជំនួយឥតសំណង) បានកើនទំហំ 0.9 ភាគរយនៃ ផសស ពង្រីកខ្លួនពីទំហំ 1.4 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2016 ទៅដល់ 2.3 ភាគរយក្នុងថវិកាឆ្នាំ 2017។ ឱនភាព​ ថវិកាឆ្នាំ 2017 កើនឡើងពី 3.0 ភាគរយនៃ ផសស ក្នុងឆ្នាំ រូប��ខ 34: �រ��មូលចំណ�ល�ន��ើន��ើឲ��ឱន�ព�រ�ើពន�រួមតូច (�គរយ�� ផសស) ​ ំនួយ​ 2016 ដល់ 3.5 ភាគរយនៃ ផសស ប្រសិនបើមិនគិតជ 26.0 ចំណ�ល ចំ�យ ួ ឥតសំណង) ឱន�ព (គិត�ំងជំនយ ឥតសំណង។ 22.0 18.0 តារាងលេខ 2: ថវិកា 2017 ធៀបនឹងថវិកាប៉ាន់ស្មាន 2016 14.0 (ភាគរយនៃ ផសស) 10.0 6.0 ​ដ្ឋាភិបាល ប្រតិបត្តិការរបស់រ 2016e 2017b 2.0 -2.0 ចំណូលក្នុងស្រុក 18.4 18.2 -6.0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016e ចំណាយសរុប 21.4 21.7 � រកម�� ��ភព: ���ធ � និង�រ��ន � � ់ ន � របស់បគ � ក ុ ល ិ ធ��រពិភព�ក ក្នុងនោះប្រាក់ខែ 7.4 7.6 ចំណាត់ថ្នាក់កង្វល់បំណុលរបស់កម្ពុជា នៅក្នុងការវិភាគ​ មិនមែនប្រាក់ខែ 7.1 6.9 ោ របស់ធនាគារពិភពលោក/មូលនិធរ ចុងក្រយ ូ យ ិប ុ ន្តរជាតិ​ ិ វត្ថអ ក្នុងឆ្នាំ 2016 ស្តីពីនិរន្តរភាពបំណុល នៅតែមានកម្រិតទាប មូលធន 7.2 7.2 មួយផ្នែកធំ គឺដោយសារគោលការណ៍ចម្បងនៃការខ្ចីតែក្នុង​ ឱនភាពរួម -1.4 -2.3 លក្ខខណ្ឌសម្បទានប៉ុណ្ណោះ។ ប្រភព: អាជ្ញាធរកម្ពុជា និងការប៉ាន់ស្មានរបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក e = ប៉ាន់ស្មាន and b = ថវិកា ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 31 32 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ C. ទស្សនវិស័យ និងហានិភ័យ កំណន ើ តវ ូ្រ បានព្យាករថានៅតែមានភាព តារាងលេខ 3: សូចនាករសេដ្ឋកិច្ចសំខាន់- ចំណោលឆ្នាំ 2017 - 2019 រឹងមាំ ក្នុងកម្រិត 6.9 ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំនេះ 2015 2016e 2017p 2018f 2019f និងឆ្នាំក្រោយ ប៉ុន្តែ រំពឹងថានឹងថយចុះបន្តិច​ កំណើនពិតនៃ ផសស ថ្លៃទីផ្សារថេរ 7.0 6.9 6.9 6.9 6.7 មកត្រឹម 6.7 ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ 2019 (តារាង​ លេខ 3)។ ខណ:ដែលកំណន ូ បានជំរញ ើ ត្រវ ុ កំណើនពិតនៃ ផសស តាមកត្តាថ្លៃថេរ 6.9 6.8 6.8 6.8 6.6 មួយផ្នែក តាមរយ:ការបង្កើនចំណាយរបស់ កសិកម្ម 0.2 1.2 1 0.8 0.7 រដ្ឋាភិបាល សញ្ញាធ្លាក់ចុះមួយចំនួន ជា​ ឧស្សាហកម្ម 11.7 10.4 9.8 8.9 8.8 ពិសេស វិស័យសំណង់កំពុងតែលេចឡើង។ សេវាកម្ម 7.1 6.8 7.1 8 7.2 ការធ្លា ក់ ចុះ បន្តិ ច បន្តួ ច នៃ វិ ស័ យ កាត់ ដេ រ​ សម្លៀកបំពាក់ ត្រូវបានរំពឹងថានឹងប៉ះប៉ូវ​ វិស័យសាធារណ: (% នៃ ផសស) ី ចម្រន ដោយការរក ើ នវ ិ យ ៃស ័ កសិកម្ម (អាស្រយ ័ ​ ចំណូលក្នុងស្រុករបស់រដ្ឋាភិបាល 18.7 18.4 18.2 17.7 17.1 ដោយកិច្ចប្រឹងប្រែងក្នុងពេលថ្មីៗក្នុងការធ្វើ ចំណាយរដ្ឋាភិបាល 20.5 21.4 23.3 22.5 21.6 ឲ្យវិស័យនេះសន្ទុះឡើងវិញ) និងវិស័យ​ តុល្យភាពសារពើពន្ធគិតទាំងជំនួយ -1.8 0.0 -1.4 -3.5 -3.4 ​ ល ដូចជា ស្បៀងអាហារ ភេសជ្ជ: កម្មន្តសា ឥតសំណង និងការកែច្នៃកសិផល។ វិស័យទេសចរណ៍​ អតិផរណា (មធ្យមភាគតាមគ្រា) 1.3 3.5 3.7 4.2 5.2 ើ ៗផងដែរ មួយ​ ក៏អាចងើបឡើងវិញជាបណ្តរ តុល្យភាពគណនីចរន្ត (% នៃ ផសស) -9.7 -10.6 -9.5 -9.2 -8.9 ្នែ គឺដោយសារការបង្កត ផក ើ ជើងហោះហើរត្រង់ វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស 9.1 10.2 9.4 7.7 6.5 និងគំនិតផ្តួចផ្តើម ព្រមទាំងកិច្ចប្រឹងប្រែង (% នៃ ផសស) ្ម ក្នុងការធ្វើពិពិធកម្មគោលដៅ​ លើកកម្ពស់ថីៗ បំណុលបរទេស(% នៃ ផសស) 32.1 32.9 33.5 33.8 33.6 ទេសចរក្រៅពីប្រាសាទអង្គរ ដើម្បីបង្កើន​ ប្រភពៈ ​អាជ្ញាធរកម្ពុជា ធនាគារពិភពលោក​និងមូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ  សន្ទុះនៃការមកដល់នៃភ្ញៀវទេសចរ។ សំគាល់: e = ប៉ាន់ស្មាន; f = ព្យាករណ៍; p = ចំណោល ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 33 ទស្សនវិស័យសម្រាប់កំណើនក្នុងរយ:ពេលមធ្យម នៅតែ​ ដល់ពេលថ្មីៗនេះ អាចថយចុះជាបណ្តើរៗ។ បញ្ហានេះ​ មក​ មានភាព​ ប្រសើរ ទ្រទ្រង់ភាគច្រើនដោយពិពិធកម្មនាំចេញ ។ នឹងកើតមានឡើង ប្រសិនបើគ្មានវិធានការគោលនយោបាយ ទោះ​ជាយ៉ង ា ណាក្តី ដូចបានពិភាកសា ្ នៅកង ុ្ន ប្រធានបទ ជំរស ើ ​ ពន្ធត្រូវបានដាក់ចូលដើម្បីពង្រីកមូលដ្ឋានពន្ធ និងពង្រឹងការ​ ក្នុងផ្នែកខាងក្រោម ការជំរុញសន្ទុះវិនិយោគ ដែលមានផលិត​ គ្រប់គ្រងចំណូលបន្ថែមទៀតក្នុងរយ:ពេលខ្លី និងរយ:ពេល​ ភាព ជាពិសេសការវិនិយោគលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរូបវន្ត ដែល​ មធ្យម។ ជាការប្តេជ្ញាដើម្បីជំរុញកំណើន និងផលប្រយោជន៍របស់​ ​ ្រីក្រ ចែងនៅក្នុង ផយអជ ឆ្នាំ 2014-18 និងបង្កើន​ ពលរដ្ឋក សេដ្ឋកិច្ចមិនមែនកសិកម្មនៅជនបទ អាចជាកត្តារួម​ ប្រសទ ិ ្ធភាពចំណាយ គឺជាកិច្ចការសំខាន់ ខណ:ដែលកង្វះខាត ​ ួយយ៉ាងសំខាន់ ចំពោះការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ និង ចំណែកម ហេដរ ័ ត ា្ឋ ចនាសម្ពន្ធ វ ូ្រ បានមើលឃើញថាជាឧបសគ្គចម្បងមួយ ើ យ ធ្វឲ ុ ភាពជារួមនៅកម្ពុជា ក្នង ្ មានវិបល ុ រយ:ពេលប៉ន ុ ន ា្ម ឆ្ន​ខា ំា ង​​​ អស់រយ:ជាយូរមកហើយ និងក៏ជាបញ្ហាដែលធ្វើឲ្យរាំងស្ទះ​ មុខ។ ប្រទេសកម្ពុជាមានលក្ខណ:ស្រដៀងប្រទេសវៀតណាម ដល់ការអភិវឌ្ឍន៍មួយគួរឲ្យកត់សំគាល់។ ់ ការលើកកម្ពស​ ការធ្វើពិពិធកម្មការចិញ្ចឹមជីវិតនៅជនបទបានរួមចំណែករួច​ ​ ពការងារ ផលិតភា និងសមិទ្ធកម្មនៃវិស័យសាធារណ:មាន​ មកហើយក្នុងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រជាខ្លាំង និងនាំមកនូវ​ សារសំខាន់ ដើម្បីរក្សាលក្ខណ:ប្រកួតប្រជែង ខណ:មាន​ ភាព​ វិបុល​ រួម ហើយប្រាក់ចំណូលមិនមែនកសិកម្មមានទំហំ​ កំណើនប្រកួតប្រជែងពីបណ្តាប្រទេសនាំចេញសម្លៀកបំពាក់ ា្រ ច ប្រមាណជា 36 ភាគរយនៃបក ំ ល ់ ណ ្រជ ពលរដ្ឋក្រក ូ របស់បា ី ្រ ដែលមានឈ្នួលពលកម្មថោក។ 40 ភាគរយក្នុងឆ្នាំ 2015។ ា ភាពពាណិជក ស្ថន ្រៅ ទ ្ជ ម្មកប ្រ ស េ របស់កម្ពុជាត្រវបា ូ នរំពង ឹ ័ អវិជ្ជមានចំពោះទសស ហានិភយ ័ នេះ រួមមាន បច្ចយ ្ នវិសយ ័ ្រ ង ថានឹងនៅអាចទទ ់ ន ជាមួយនឹងការកើនឡើងនូវលំហរ ្រ បា ូ វិនិ អវិជមា ្ជ នពីការតម្លង ្រា រ ើ អត្រាការបក ិ ភាព ់ បស់សហរដ្ឋអាមេរក ា ព យោគផ្ទល ី រទេស បង ់ ប ៃថ ក និងការនាំចល េ្រ ឥន្ធន:មានតម្លោ ូ យឺតយ៉វ ា ក្នង ឹ ទុកនៃសដ ុ ការងើបឡើងវិញយឺតជាងការរំពង ្ឋ ច េ ក ិ ្ច ា ច ធ្លក ុ ក្នង ់ ះ ុ រយ:ពេលខ្ល។ ី ការកែតម្រវ ូ ក្នង ុ វិសយ ័ សំណង់កយ ោ្រ ​ នៅអឺរ៉ុប និងភាពមិនប្រាកដប្រជានៃពាណិជ្ជកម្មសកល ។ ិ រ ពីមានវិបត្តហ ុ ភ ិ ញ្ញវត្ថពិ ពលោកនឹងធ្វឲ ើ យ ូ ធ្លក ្ ការនាំចល ា ច់ ះ ុ កង ុ្ន ែ ​ ចំណក កង ុ វិញ ភាពមិនប្រក ុ្ន ស្រក ្រជ ទាក់ទងនឹងការបោះ​ ា ដបា រយ:ពេលខ្លី ក្នុងពេលដែលដំណាក់កាលនៃគម្រោងសំណង់ ឆ្នោតអាចកើតឡើងក្នុងពេល ​ របោះ​ និងក្រោយពេលកា ឆ្នោត​ លំនៅដ្ឋាន និងអគារពាណិជ្ជកម្មទំនើបខ្ពស់ៗជាច្រើនឈាន​ សកល ដែលគ្រោងប្រព្រឹត្តទៅនៅពាក់កណ្តាលឆ្នាំ 2018។ ចូលដំណាក់កាលបញ្ចប់។ វឌ្ឍនភាព ក្នុងការជំរុញផលិតកម្ម ការរឹតបន្តឹងគោលនយោបាយរូបិយវត្ថុរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងស្រុកបន្តិចម្តងៗ ក៏ជួយជំនួសការនាំចូលក្នុងរយ:ពេល​ បានរំពឹងថានឹងធ្វើឲ្យប្រាក់ដុល្លារអាមេរិកកើនថ្លៃធៀបនឹង ត្រូវ​ មធ្យមផងដែរ។ ប្រាក់អឺរ៉ូ និងធៀបនឹងរូបិយប័ណ្ណដទៃទៀត ដែលធ្វើឲ្យការនាំ​ ចេញ និងទេសចរណ៍របស់កម្ពុជាឡើងថ្លៃ និងមិនសូវមាន​ គោលនយោបាយពង្រីកសារពើពន្ធ ទំនងជានឹងបន្តរហូត​ ភាពប្រកួតប្រជែងធៀបនឹងប្រទេសដទៃ។ ការតម្លើងអត្រាការ ើ បញ្ជប ដល់ឆំា្ន 2018 ខណ:កំណន ិ យ ី ៀវត្សនៃវស ័ សាធារណ: ប្រាក់ជាបន្តនៅសហរដ្ឋអាមេរិក អាចធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់លំហូរ ចំណាយទាក់ទងនឹងការបោះឆ្នោត និងតម្រូវការក្នុងការជំរុញ េ មកកាន់បទ ចូលមូលធនពីបរទស េ កម្ពា ្រ ស ា ់ ុជ ។ រាល់ការបង្អក វិនិយោគសាធារណ: ទំនងជាធ្វើឲ្យចំណាយសាធារណ:កើន លំហូរពាណិជ្ជកម្មសកល នឹងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ជាអវិជ្ជមានយ៉ាង ឡើង។ ផ្ទុយទៅវិញ ជាមួយនឹងការកែតម្រូវ នៃវិស័យសំណង់ ខ្លាំងមកលើប្រទេសកម្ពុជា ខណ:ដែលកម្ពុជាពឹងផ្អែកខ្លាំងលើ និងអចលនទ្រព្យ ដែលធ្វើឲ្យតម្រូវការប្រើប្រាស់ក្នុងស្រុក និង​ ការនាំចេញ ពិសេសគឺការនាំចេញសម្លៀកបំពាក់ និងស្បែក​ រហូត​ ការនាំចូលធ្លាក់ចុះ ចំណូលរឹងមាំ ដែលកម្ពុជាទទួលបាន​ ជើង ដែលជាកត្តាចម្បងមួយក្នុងការជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ច។ 34 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 35 D. សារនិងជម្រើសគោលនយោបាយសំខាន់ៗ ការរក្សាឲ្យមានភាពប្រកួតប្រជែង ដោយបង្កើនផលិតភាព ចាំបាច់ គឺត្រូវផ្សាភ្ជាប់ការបង្កើនប្រាក់បៀវត្សយ៉ាងច្រើនរបស់ ការងារគឺជាគន្លឹះ ក្នុងការទូទាត់ជាមួយការតម្លើងប្រាក់ឈ្នួល​ វិស័យសាធារណ:ជាមួយនឹងការកែលម្អការផ្តល់សេវានៃវិស័យ ពិតឆាប់រហ័ស។ កិច្ចការអាទិភាពខ្ពស់រួមមានការលើកកម្ពស់ នេះ។ ការបង្កើនផលិតភាពក្នុងវិស័យសាធារណ:ទ្រទ្រង់កិច្ច​ គុណភាពនៃការអប់រំមូលដ្ឋាន និងការបង្កើនជំនាញវិជ្ជាជីវ: អភិវឌ្ឍវិស័យឯកជនដោយសារការបង្កើនផលិតភាពនេះ ជួយ​ ​​ នាញបច្ចក និងជំ េ ទស ឹ ជាមួយការកាត់បន្ថយថ្លៃថាមពល េ ទន្ទម ជំរញ ុ វិនយោ ិ ួ ពាណិជក គ និងសម្រល ែ ធ្វឲ ្ជ ម្មដល ើ យ ើ ្ មានកំណន ដើម្បីទាក់ទាញ និងប្រកួតប្រជែងក្នុងផលិតកម្មដែលមានតម្លៃ និងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ។ ែ ខ្ពស់ ហើយមានលក្ខណ:កាន់តស បន្ថម ុ្ម ស្មញ ែ គ ិ គ​​ ា ។ ការវិនយោ ក្នង ុ ព​ ល េ បច្ចប ុ ប្ ន្ន លើការលើកកម្ពសល ់ ទ្ធផលនៃការរៀនសូត្រ ក្នុងបរិបទនៃការថយចុះនូវថវិកាមូលធន ដែលផ្តល់ដោយ​ ជាមួយនឹងការបង្កើនអត្រាចូលរៀន នៅសាលាមធ្យមសិក្សា ូ ភិវឌ្ឃន៍ កម្ពជា អ ដៃគ​ ុ ត្រវ ឹ ការគ្របគ ូ ពង្រង ្រ វិនយោ ់ ង ិ គសាធារណ:​ គឺជាលក្ខណ:សំខាន់ចាបា ំ ច់ សម្រប ា ឲ ើ ព ់ យ ្ ការធ្វពិ ធ ិ កម្មនវ ៃស ័ ិ យ ដើម្បីបង្កើនចំណាយមូលធនរបស់រដ្ឋាភិបាល។ ការវិនិយោគ​ ឧស្សាហកម្មបានជោគជ័យទៅអនាគត។ ជំរុញកំណើន និងផ្តល់ផលប្រយោជន៍ដល់ពលរដ្ឋក្រីក្រ ដើម្បី​ េ ការវិនយោ ពិសស ិ គលើហដ េ រ ា្ឋ ចនាសម្ពន ័ រ ូ វន្ត អាចផ្តលផ ្ធ ប ់ ល កំណែទម្រង់រដ្ឋបាលសាធារណ:ដើម្បីកែលម្អការផ្តល់សេវា​ ប្រយោជន៍ពីវិភាជន៍បន្ថែម ដើម្បីទូទាត់ជាមួយការកាត់បន្ថយ សាធារណ:មានសារសំខាន់ ពិសេសក្រោយពេលបង្កើនប្រាក់ ថវិការបស់ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍។ ទោះជាយ៉ាងណាក្តី ការលើកកម្ពស់​ ្ របស់មន្តរា បៀវតស ី នេះ។ ខណ:ដែលវិសយ ី្រ ជការកាលពេលថ្មៗ ័ ក្របខណ្ឌគតិយត ុ ច ្ត ពោ ់ ង ំ ះការគ្របគ ិ ្រ វិនយោគសាធារណ: និង សាធារណ:គឺជាវិស័យផ្តល់សេវា និងសម្របសម្រួលជាភារកិច្ច​ ការកសាងសមត្ថភាពនៅតាមក្រសួងសំខាន់ៗ និងក្រសួង​ 36 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ ពាក់ព័ន្ធ គឺជាអាទិភាពចម្បង និងជាបុរេលក្ខខណ្ឌសម្រាប់​ រយ:​ នៅក្នុងផែនការយុទ្ធសាស្ត្រថវិកា និងក្របខណ្ឌចំណាយ​ បង្កើនប្រសិទ្ធភាពវិនិយោគ។ សម្រាប់ព័ត៌មានបន្ថែមស្តីពីការ មធ្យម។ ពេល​ ជ្រើសរើស​ គ្រប់គ្រងវិនិយោគសាធារណ: សូមអានប្រធានបទ​ ស្តព ី ី “ការវិនយោ ិ គលើហដ េ រ ័ ន ា្ឋ ចនាសម្ពន្ធ ង េ សាធារណ:”។ ិ សវា ការយកចិត្តទុកដាក់បន្ថែមក្នុងការលើកកម្ពស់ការយល់ដឹង​ ផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុរបស់អតិថិជន ជាពិសេសសម្រាប់ក្រុមប្រជា​ ការវាយតម្លៃកាលពីពេលថ្មីៗនេះ ស្នើឲ្យមានការកែលម្អ​ ែ មានការអប់រត ពលរដ្ឋដល ិ តួច គួរតែជាអាទិភាពមួយ។ បន្ថម ំ ច ែ ​ ដ ់ ំណាក់កាលនៃការគ្រប់គ្រងវិនិយោគសាធារណ: ដូចជា​ គ្រប​ ពីលើនេះ ដើម្បីជៀសវាងការជំពាក់បំណុលច្រើនជ្រុលហួស ដំណាក់កាលមុនការវាយតម្លៃគម្រោង ការវាយតម្លៃគម្រោង កម្រិតការដាក់កម្រិតលើការផ្តល់ឥណទាន ធៀបនឹងទំហំផល ការកំណត់អាទិភាពគម្រោង និងការរៀបចំថវិកា ដែលគាំទ្រ បត្រអាចជាវិធានការចាំបាច់មួយ ដើម្បីទប់ស្កាត់ការឡើងកំដៅ​ ដោយការធ្វើសេចក្តីសម្រេចចិត្ត មុនពេលគម្រោងចាប់ផ្តើម។ ជ្រុលនៃទីផ្សារឥណទាន។ ការកំណត់អត្រាការប្រាក់ពិតាននា កិច្ចការសំខាន់ត្រូវបង្កើតគោលការណែនាំ ដែលមានលក្ខណ: ពេលថ្មីៗនេះ ទំនងជាមានលទ្ធភាពជួយកាត់បន្ថយថ្លៃខ្ចី មាន ស្តង់ដារ និងមានការត្រួតពិនិត្យលើប្រសិទ្ធភាពចំណាយ ក្នុង​ ប្រយោជន៍សម្រាប់កម្ចីដែលមានផលិតភាព ជាពិសេសចំពោះ​ អនុវត្តគម្រោង ការ​ ហើយលើកកម្ពស់សមត្ថភាពរបស់បណ្តា កសិករក្រីក្រ និងអាជីវកម្មខ្នាតតូច។ ក៏ប៉ុន្តែ ការកំណត់អត្រា​ ក្រសួង និងស្ថាប័ននានាក្នុងការរៀបចំ និងវាយតម្លៃគម្រោង​ ការប្រាក់ពិតាននេះ អាចធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់លទ្ធភាពទទួល​ ិ វិនយោ ិ ្ធភាព និងប្រសទ គប្រកបដោយប្រកបដោយប្រសទ ្ធ ល ិ ផ បានឥណទានផងដែរ នៅក្នុងតំបន់ដែលគ្មានសេវាឥណទាន ផ្សាភ្ជាប់ដោយខានមិនបាន ជាមួយអាទិភាពជាយុទ្ធសាស្ត្រ គ្រប់គ្រាន់។ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 37 38 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ ប្រធានបទជម្រើស: E.  ិ ការវិនយោគលើហដ ា្ឋ ចនាសម្ពន េ រ េ សាធារណ: ័ ្ធ និងសវា ការលើកទឹកចិត្ត ្ឋ ច ទាំងសង្គម និងសេដក ិ យ ិ ្ច ចំណាយសាធារណ:លើវស ័ សំខាន់ៗ ្ច ។ អាចជាកាតាលីករសំខាន់ដើម្បីនាំមកនូវកំណើនសេដ្ឋកិច22 ការវិនិយោគលើទំនិញ និងសេវាសាធារណ: ដូចជា ហេដ្ឋា​ រចនាសម្ព័ន្ធ សុខាភិបាល និងអប់រំ គឺជាការវិនិយោគសំខាន់​ ចំណាយសាធារណ:ដ៏មានប្រសិទ្ធភាព ​ ើម្បី​ គឺជាគន្លឹះដ ដើម្បីឲ្យមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ច។ ការវិនិយោគលើហេដ្ឋារចនា គុណតម្លៃ ធានា​ រីឯបញ្ហាប្រឈមដែលពិបាកដោះស្រាយគឺ​ សម្ព័ន្ធគឺជាការចាំបាច់ ដើម្បីឲ្យសេដ្ឋកិច្ចនានាដំណើរការប្រកប ការធានាប្រសិទ្ធភាព លើការវិនិយោគមូលធនសាធារណ:។ ដោយប្រសិទ្ធភាព។ ការបង្កើនចំណាយលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ​ ជាញឹកញាប់ ចំណាយមូលធនគឺជា ការវិនិយោគសាធារណ:​ សាធារណ: ពោលគឺចំណាយមូលធនរូបវន្ត មានឥទ្ធិពលទៅ ដែលមានរយ:ពេលវែង ក្នុងការកសាងហេដ្ឋរចនាសម្ព័ន្ធរូបវន្ត លើសេដ្ឋកិច្ចទាំងក្នុងរយ:ពេលខ្លី តាមរយ:ការបង្កើនតម្រូវ​ ដូចជា ផ្លូវថ្នល់ និងស្ពាន ជាដើម។ ហេតុនេះ ជាការចាំបាច់ត្រូវ​ ការក្នុងស្រុក និងទាំងក្នុងរយ:ពេលវែង តាមរយ:ការពង្រីក​ ការជ្រើសរើស​ ធ្វើ​ គម្រោងដែលងាយអនុវត្តហើយនាំមកនូវអត្ថ ៃ ដ សមត្ថភាពផលិតនស ្ឋ ច េ ក ិ ្ច និងភាពប្រកត ួ ប្រជង ែ នៃសដ េ ក ិ ​ ្ឋ ច ្ច ប្រយោជន៍សង្គម និងសេដ្ឋកិច្ចជាអតិបរមា។ ពុំមែនត្រឹមតែថ្លៃ នោះ។ ការវិនិយោគលើសុខភាពសាធារណ: (រាប់ទាំងវិធានការ​ ចំណាយវិនិយោគមូលធនដំបូងតែប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែរួមទាំង​ បង្ការ និងការពារ) អាចជាចំណាយដែលមានប្រសិទ្ធភាពនិង ចំណាយប្រតិបត្តិការ និងការផ្តល់មូលនិធិថែទាំផងដែរ មាន​ ់ លខ្ពសម ផ្តលផ ់ កលើសខ ុ ភាពមនុសស ្ និងការផ្តលហ ់ រ ្ ទាន ិ ញ្ញបប សារសំខាន់ជាខ្លាំង។ ការខ្ចីប្រាក់សម្រាប់គម្រោងហេដ្ឋារចនា េ នានា ។ ការផ្តលម លើសវា 21 ់ ល ិ វ ូ និធល ើស ័ អប់រគ ិ យ ំ ជា ឺ ការកសាង សម្ព័ន្ធរូបវន្ត ដោយមិនបានវាយតម្លៃលទ្ធភាពផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ្ រួមចំណក មូលធនមនុសស ើ យ ែ ធ្វឲ្ មានផលប្រយោជន៍ សដ េ ក ្ឋ ច ្ច ិ ​ និងបច្ចេកទេសទំនងជានាំមកនូវលទ្ធផលមិនល្អ (ឧទាហរណ៍ េ វង រយ:ពល ់ ម្លង ែ តាមរយ:ការផ្តលក ំា ពលកម្មដល ែ បានទទួល ូ មានគុណភាពមិនល ផ្លវ ្អ ប់ខច ​ ឆា ូ ដោយសារចរាចរណ៍យានយន្ត ុ បណ្តល ការបណ្តះ ់ ដ ា បានល្អ។ ឆ្លងតាមការផ្តលហ េ រ ា្ឋ ចនាសម្ពន ័ ​្ធ ់ ។ ដូចះ ធុនធ្ងន) កែលម្អ ការគ្រប់គ្រងវិនិយោគសាធារណ: ្នេ ការ​ 21 ករណីសម្រាប់វិនិយោគលើសុខភាពសាធារណ: អង្គការសុខភាពពិភពលោក ឆ្នាំ 2014។សម្រាប់ព័ត៌មានលម្អិតបន្ថែម សូមអាន http://www.euro.who.int/__data/assets/ pdf_file/0009/278073/Case-Investing-Public-Health.pdf 22 Why Public Investment Matters, IMF. សម្រាប់ព័ត៌មានលម្អិតបន្ថែម សូមអាន http://www.imf.org/external/np/fad/publicinvestment/ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 39 ប្រយោជន៍​ អាចបង្កើនផល​ នៃការវិនិយោគសាធារណ:23 ។ រូប��ខ S1: កំ�ើនខ�ស់��គរយ�� ផសស ចំ�ះចំ�យ ប្រទេសដែលមាន​ស្ថាប័នគ ​ ្រប់គ្រង វិនិយោគសាធារណ:រឹងមាំ វ�ស័យអប់រ�ពីហិរ��ប���នក��ង��ុក (�គរយ�� ផសស) មានការវិនិយោគសាធារណ:ដែលអាចព្យាករបាន គួរទុកចិត្ត​ 2.4 បាន មានប្រសិទ្ធ​ភាព និង ផលិតភាពជាងប្រទេសដែលមាន ​ិនិយោគសាធារណ:មិនសូវរឹងមាំ។ ស្ថាប័នគ្រប់គ្រងវ 1.5 1.5 1.3 1.2 1.1 1.1 1.0 1.0 1.0 0.9 0.9 0.9 0.7 0.7 និន្នាការនៃចំណាយសាធារណ: 0.4 2007 2016 2007 2016 ដើម្បីកែលម្អលទ្ធភាពក្នុងការទទួលបានសេវាសាធារណ: ហិរ��ប���នពីក�ង��ុក ហិរ��ប���នពីបរ��ស ក៏ដូចជាកែលម្អគុណភាព និងវិសាលភាពនៃសេវាសាធារណ: អប់រ� សុ�ភិ�ល កសិកម� � ដឹកជ��ន ��ភព: ����ធរកម��� ប្រ ទេ ស កម្ពុ ជា បានបង្កើ ន ចំ ណា យសាធារណ:យ៉ា ង ច្រើ ន ពី​ ហិរញ្ញប្បទានក្នុងស្រុក (ផ្តល់ដោយរដ្ឋាភិបាល) ក្នុងទសវត្ស​ ​ក កន្លងម សម្រាប់ប៉ះប៉ូវការធ្លាក់ចុះថវិកាដែលផ្តល់ហិរញ្ញប្ប រូប��ខ S2: ចំ�យឧត�មសិក� � �ើន�ើង�យ � និងដឹកជ��ន ទានពីបរទេស (ផ្តល់ដោយដៃគូអភិវឌ្ឍន៍)។ ដោយមានការ​ � �នក�ង ហិរ��ប� ុ (�គរយ�� ផសស) � ��ក គាំទ្រពីការប្រមូលចំណូលដែលមានការកើនឡើងយ៉ាងឆាប់​ 3.5 រហ័សជាបន្តបន្ទាប់ គេឃើញមានកិច្ចប្រឹងប្រែងក្នុងការលើក​ 3.0 � �នក�ង ហិរ��ប� ុ � ��ក ហិរ��ប���នពីបរ��ស កម្ពស់ចំណាយ ដែលផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានក្នុងស្រុក តាមរយ:​ 2.5 2.0 ើ ថវិកាបា ការបង្កន ំ ស ្រច ឆ ា វ ំា្ន ម្រប់ស ិ យ ួ ទន្ទម ័ សំខាន់ៗមួយចំនន ឹ 1.5 នឹងការព្យាយាមបង្កើនប្រសិទ្ធភាពចំណាយ តាមរយ:ការដាក់ 1.0 0.5 ឲ្យអនុវត្តថវិកាតាមកម្មវិធី ដែលជំរុញទំនាក់ទំនងរវាងធាតុចូល - 2007 2016 2007 2016 2007 2016 2007 2016 េ ក៏ដច និងធាតុចញ ូ ជារវាងថវិកា និងគោលនយោបាយផងដែរ។ អប់រ� សុ�ភិ�ល កសិកម� ដឹកជ���ន ��ភព: ����ធរកម��� ជាលទ្ធផល ថវិកាហិរញ្ញប្បទានក្នុងស្រុកសម្រាប់វិស័យ​ អប់រំ និងវិស័យដឹកជញ្ជូនកើនឡើងពី 1.5 ភាគរយ និង 0.4 ភាគរយ នៃ ផសស ក្នុងឆ្នាំ 2007 ដល់ 2.3 ភាគរយ និង 0.9 ទោះបី ជា មានការបង្កើ ន ក្នុ ងកា របែ ង ចែ ក ថវិ កា សរុ ប ក៏ ភាគរយ ក្នុងឆ្នាំ 2016 រៀងៗគ្នា (រូបលេខ S1)24។ ចំណាយ​ ដោយ ថវិកាមូលធននៅតែមានចំនួនតិចហើយធ្លាក់ចុះ។ សាធារណ:សរុបចំពោះវិស័យអប់រំ និងដឹកជញ្ជូនបានកើន​ កំ ណើ ន នៃ កា របែ ង ចែ ក ថវិ កា ពី សំ ណា ក់ អា ជ្ញា ធ រដែ ល បាន​ ​ ្ពស់បំផុត ពី 2.6 ភាគរយនិង 1.6 ភាគរយ នៃ ផសស ឡើងខ ពិភាក្សាខាងលើ បានកើតជាចម្បងលើចំណាយចរន្ត (រូបលេខ ក្នុងឆ្នាំ 2007 ដល់ 3.3 ភាគរយ និង 1.9 ភាគរយ នៃ ផសស S3) និងជាពិសេសបៀវត្សនៃវិស័យសាធារណ:តែប៉ុណ្ណោះ ក្នុងឆ្នាំ 2016 (រូបលេខ S2)។ ខុសពីថវិកាចំណាយវិស័យអប់រំ ធ្វើឲ្យវិនិយោគមូលធនរូបវន្តហិរញ្ញប្បទានក្នុងស្រុកមួយផ្នែកធំ ដែលមួយផ្នែកធំជំរុញដោយថវិកាក្នុងស្រុក (ពីរដ្ឋាភិបាល) មិនប្រែប្រួល។ ឧទាហរណ៍ វិភាជន៍ថវិកាមូលធនហិរញ្ញប្បទាន ថវិកាចំណាយសាធារណ:នៃវិស័យដឹកជញ្ជូនមានប្រភពមកពី ក្នុងស្រុកសម្រាប់វិស័យអប់រំ និង សុខភាពសាធារណ:នៅតែ ក្នុងស្រុក និងបរទេស (ផ្តល់ដោយដៃគូអភិវឌ្ឍន៍)។ ិ ទាបជាង 5 ភាគរយ នៃតល មានកម្រត េ ថវិកាសរុបរបស់វស ួ ខ ័ ិ យ នីមួយៗ។ 23 ការធ្វើឲ្យវិនិយោគសាធារណ:កាន់តែមានប្រសិទ្ធភាព (Making public investment more efficient), IMF, ខែ មិថុនា ឆ្នាំ 2015 24 ចំណាយសាធារណ:លើវិស័យអប់រំ រួមមានវិភាជន៍ចំពោះក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា និងក្រសួងការងារនិងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវ: ខណ:ដែលចំណាយលើវិស័យកសិកម្មរួមមានថវិកា​ ចំណាយសំរាប់ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ឋាប្រម៉ាញ់ និងនេសាទ ក្រសួងធនធានទឹក និងឧតុនិយម និងក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ។ 40 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ គេសង្កេតឃើញថាមានការថយចុះ នៃចំណាយមូលធន​ ិ ្ធភាពនៃការវិភាជន៍ ការចំណាយ និងប្រសទ ុ រយ: 5 ឆ្នក សាធារណ:ក្នង ែ ចំណាយមូលធន ំា ន្លងទៅខណ:ដល ទូទៅរបស់រដ្ឋាភិបាលកំពុងធ្លាក់ចុះ ហើយបច្ចុប្បន្ននេះមាន​ ជាមួយការប្រៀបធៀបក្នុងតំបន់ កម្រិតទាមជាងបណ្តាប្រទេសដទៃទៀតក្នុងតំបន់ (រូបលេខ ការប្រៀបធៀបក្នុងតំបន់បង្ហាញថា ចំណាយតាមវិស័យ S4)។ កម្ពុជានៅតែមិនបានវិនិយោគគ្រប់គ្រាន់នៅឡើយ បើ​ ជារួម (មិនគិតថវិកាហិរញ្ញប្បទានពីបរទេស) លើវិស័យ អប់រំ ពិនិត្យមើលវិនិយោគមូលធនសរុប ដែលរួមមានទាំងវិនិយោគ សុខាភិបាល កសិកម្ម និងវិស័យដឹកជញ្ជូន ជាទូទៅអាច​ មូលធនសាធារណ: និងវិនិយោគមូលធនឯកជន ។ ទោះជា ប្រៀបធៀបជាមួយបណ្តាប្រទេសដទៃទៀត ក្នុងតំបន់ (តារាង ផយអជ ឆ្នាំ 2014-18 លើកផែនការវិនិយោគមូលធនសរុប​ S1)។ ក្នុងទសវត្សកន្លងទៅ កំណើនចំណាយធំបំផុតមាន​ ខ្ពស់ជាង 26 ភាគរយ នៃ ផសស វិនិយោគមូលធនសរុបជាក់ អត្រា 0.8 ភាគរយ និង 0.7 ភាគរយ នៃ ផសស រៀងគ្នា​ ស្តែងនៅមានកម្រិតទាបជាង 22 ភាគរយ នៃ ផសស25។ ា វ សម្រប់ស ិ យ ័ ដឹកជញ្ជន ូ និងវិសយ ំ ផ្ទយ ័ អប់រ។ ុ ទៅវិញ ចំណាយ​ រូប��ខ S3: សន��ះវ��ជន៍�លពី��លថ�ីៗចំ�ះ�រដឹកជ���ន សុខភាពសាធារណ:បានធ្លាក់ចុះ 0.7 ភាគរយនៃ ផសស។ �នទំ�រ�រកចំ�យចរន� (�គរយ) ការវាយតម្លៃចំនួនសូចនាករមួយចំនួន បង្ហាញថាប្រសិទ្ធ 100% 90% ភាពចំណាយសាធារណ:របស់កម្ពុជា ទំនងជាមានលក្ខណ:​ 80% 70% ចម្រុះ26។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការប្រើប្រាស់សូចនាករ​ 60% 50% 40% ចំនួន មួយ​ ក្នុងការវាយតម្លៃប្រសិទ្ធភាពចំណាយសាធារណ: 30% 20% តាមវិស័យ ជារួម ទំនងជាមិនគ្រប់គ្រាន់ទេ។ បញ្ហានេះ មួយ​ 10% 0% ្នែ ធំគដោ ផក ួ សូចនាករដល ឺ យសារ ចំនន ួ តិច និងការ​ ែ មានចំនន 2007 2016 2007 2016 2007 2016 2007 2016 អប់រ� សុ�ភិ�ល កសិកម� ដឹកជ���ន ពិតដល ែ សូចនាករសម្រប ា វា ំ អស់នោះជារឿយៗ អាច​ ់ យតម្លៃទាង រងឥទ្ធិពលពីកត្តាជាច្រើន លើសពីប្រសិទ្ធភាពនៃការវិភាជន៍ ��ភព: ����ធរកម��� ចំ�យចរន� ថវ��មូលធន ទៅទៀត។ ឧទាហរណ៍ ការកាត់បន្ថយអត្រាក្រិនចំពោះកុមារ ដែលមានអាយុតិចជាង 5 ឆ្នាំ មិនមែនអាស្រ័យតែទៅលើ​ រូប��ខ S4: ចំ�យមូលធនរបស់រ���ភិ�លកម���កំពុង���ក់ចុះ លទ្ធភាពទទួលបានសេវាថែទាំសុខភាពនៃសាធារណជនតែ​ និង�នក��ិត�ប�ងប�������សក��ងតំបន់ (�គរយ�� ផសស) ប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងលើអាហារូបត្ថម្ភផងដែរ។ ដូចគ្នាដែរ ផល​ 20 18 ំ យមូលធន ពុម បានមកពីចណា ំ ន ា ត ែ គ្រន់ អា ័ លើវន ែ ស្រយ ិ គ​ ិ យោ 16 មូលធនរូបវន្តគ្រាដំបូង ដែលភាគច្រើនផ្តល់ហិរញ្ញប្បទាន​ 14 12 ដោយដៃគូអភិវឌ្ឍន៍នោះទេ ប៉ុន្តែក៏អាស្រ័យលើប្រតិបត្តិការ 10 និងការថែទាំដែលផ្តល់ដោយថវិកាក្នុងស្រុកផងដែរ។ 8 6 កម��� �ៀត�ម 4 �វ ម៉ុង���លី 2 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016e ��ភព: ធ��រពិភព�ក និងមូលនិធិរូបីយវត��អន�រ�តិ 25 វិនិយោគមូលធនជាក់ស្តែងក្នុងស្ថិតិគណនីជាតិគឺជាការបង្កើតមូលធនថេរដុល ដែលនៅតែមានកម្រិតទាបជាង 22 ភាគរយនៃ ផសស។ ចំពោះ ការវិនិយោគមូលធនកាតព្វកិច្ច សូមអាន ជំពូក ៥ ស្តីពី ថ្លៃចំណាយ ធនធាន និងការរៀបចំកម្មវិធី ផយអជ 2014-18 (ទំព័រ 202-209)។ 26 ដូចក្នុងបាយការណ៍របស់បុគ្គលិក IMF ស្តីពី “Making public investment more efficient-ការធ្វើឲ្យវិនិោគសាធារណ:កាន់តែមានប្រសិទ្ធភាព” ផ្នែកនេះប្រើប្រាស់អញ្ញត្តិតំណាងធាតុ ចូល (កម្រិតនៃការចំណាយ) និងធាតុចេញ/លទ្ធផល (ផ្លូវថ្នល់ មរណភាពមាតា) ក្នុងការព្យាយាមប៉ាន់ប្រមាណអំពីប្រសិទ្ធភាព។ គួរកត់សំគាល់នូវផលលំបាកសំខាន់ៗផ្នែកទិន្នន័យក្នុងការ ជ្រើសរើសសូចនាករ។ ផលលំបាកមួយទៀតគឺអញ្ញត្តិតំណាងមិនអាចតាងឲ្យទាំងស្រុង ឬតាងតែឯងឲ្យកម្រិតនៃការចំណាយទាំងនោះឡើយ។ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 41 តារាងលេខ S1: ចំណាយតាមវិស័យ-ការប្រៀបធៀបក្នុងតំបន់ •• ជាទូទៅ អត្រាចុះឈ្មោះចូលរៀនសុទ្ធសម្រាប់កម្រិតបឋម សិក្សារបស់ប្រទេសកម្ពុជា អាចប្រៀបធៀបគ្នាបានជាមួយ % នៃ ផសស អប់រំ សុខាភិបាល* កសិកម្ម ដឹកជញ្ជូន ់ បណ្តាប្រទេសជាច្រើនក្នុងតំបន់ ហើយមានកម្រិតខ្ពស​ 2016 ឬឆ្នាំដែលមានព័ត៌មានចិងក្រោយបំផុត ជាងលទ្ធផលអនុវត្តជាមធ្យម នៅបណ្តាប្រទេសដែលមាន កម្ពុជា 3.3 2.0 2.0 1.9 ការអភិវឌ្ឍតិចតួច និងប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូល​ មធ្យមកម្រិតទាប (រូបលេខ S5)។ ទោះជាយ៉ាងណា​ក៏​ ហ្វីលីពីន 3.4 1.6 1.0 2.6 ដោយ អត្រាចុះឈ្មោះចូលរៀនសុទ្ធ សម្រាប់កម្រិតមធ្យម​ សឹង្ហបុរី 3.0 2.1 0.0 0.9 បឋមភូមិ ទោះបីត្រូវធ្វើបានល្អប្រសើរក្នុងឆ្នាំ 2007- សិក្សា​ 14 ក៏ដោយក៏នៅតែមានកម្រិតទាប ជាងបណ្តាប្រទេស​ ថៃ 3.8 5.6 1.6 1.4 នានាក្នុងតំបន់យ៉ាងខ្លាំងនៅឡើយ (រូបលេខ S6)។ ម៉ាឡេស៊ី 5.0 2.3 0.7 1.3 សាធារណរដ្ឋកូរ៉េ 3.4 4.0 0.8 1.2 បង់ក្លាដែស 2.0 0.8 1.3 1.1 រូប��ខ S5: អ��ច � ះ ុ ��ះ � ��ត��វ � ចូល�ៀនសុទ( � (%) � ) បឋមសិក� 2007 2014 2007 � អភិវឌ��ន៍តច ���ស ិ កម្ពុជា 2.5 2.7 1.8 1.2 � �នចំណល ���ស � មធ��ម �ៀត�ម ហ្វីលីពីន 2.4 1.4 1.0 1.8 �� សឹង្ហបុរី 3.9 1.0 0.1 2.3 ហ�ីលីពីន �����សុី ថៃ 3.7 4.6 1.0 0.6 កម��� ម៉ាឡេស៊ី 5.5 2.0 0.9 2.0 60.0 80.0 100.0 ��ភព: ធ��រពិភព�ក សាធារណរដ្ឋកូរ៉េ 2.9 3.3 1.0 1.6 បង់ក្លាដែស 1.8 1.0 0.6 0.5 កើនឡើង ឬថយចុះ រូប��ខ S6: អ���ចុះ���ះចូល�ៀនសុទ�(��ត���វ) កម្ពុជា 0.7 -0.7 0.1 0.8 មធ��មសិក��បឋមភូមិ (%) 2014 2007 ហ្វីលីពីន 1.0 0.2 0.0 0.7 � ស បង់�� � សឹង្ហបុរី -0.9 1.1 -0.1 -1.4 �� ថៃ 0.2 1.0 0.6 0.8 ហ�ីលីពីន �����សុី ម៉ាឡេស៊ី -0.6 0.3 -0.2 -0.7 �វ សាធារណរដ្ឋកូរ៉េ 0.5 0.7 -0.2 -0.4 កម��� បង់ក្លាដែស 0.2 -0.2 0.7 0.6 0.0 10.0 20.0 30.0 40.0 50.0 60.0 70.0 80.0 90.0 100.0 ��ភព: ធ��រពិភព�ក ប្រភព: ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី និងអាជ្ញាធរកម្ពុជា* សូចនាករអភិវឌ្ឍន៍ពិភពលោក 42 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ •• ទោះបីជាស្ថិតក្នងចំណោមប្រទេសចំណាយខ្ពស់បំផុតលើ ា​ រ ពិនប ដូចគ្នដែ ្រ បធៀបគុណភាពផ្លវ ុ្ទ ៀ ់ បស់កម្ពា ូ ថ្នលរ ុជ ដែល​ សុខភាពសាធារណ:ក៏ដោយ កម្ពុជាមិនសូវទទួលជោគ​ ចាត់ ថ្នា ក់ ដោ យសន្ទ ស្ ស ន៍ នៃ ភា ពប្រ កួ ត ប្រ ជែ ង សកល ដូច ប្រទេសវៀតណាម និងម៉ុងហ្គោលីឡើយ ក្នុងការ​ ជ័យ​ (Global Competitiveness Index) បានធ្លាក់ចុះពី ា ន កាត់បន្ថយអត្រក ា្ល រ ិ្រ និងអត្រាសប ់ បស់កមា ុ រអាយុកម ោ្រ ុ្ន ឆ្នំា 2010 មកត្រម 3.8 កង ុ្ន ឆ្នំា 201627។ កង ឹ 3.4 កង ុ្ន ​ 5 ឆ្នាំនោះឡើយ ថ្វីបើកម្ពុជាទទួលបានលទ្ធផលល្អប្រសើរ ពេលនះ កំឡុង​ េ កម្ពុជាបានអនុវត្តបានល្អធៀបនឹងប្រទេស ជាងប្រទេសមួយចំនួន ដូចជា ប្រទេសឡាវ ឥណ្ឌូនេស៊ី ៃ ង ដទក ុ្ន ការលើកកម្ពសប ់ ស ្រ ទ ូ (LPI) ដល ិ ្ធភាពដឹកជញ្ជន ែ និងហ្វីលីពីន (រូបលេខ S7 និង S8)។ បង្ហាញដោយការកើនពិន្ទុសន្ទស្សន៍ដឹកជញ្ជូនរបស់កម្ពុជា ​ ំឡុងឆ្នាំ 2010-16 ។ នេះគឺជាលទ្ធផលនៃភាព​ ក្នុងអ ជោគ​ រូប��ខ S7: កុ�រ��ិន�យុ��ម 5 ���ំ ុ ការអនុវត្តកណ ជ័យ ក្នង ំ ទ ់ ប ែ ម្រងគ ្រ គ ្រ ព្រដ ំ ន ់ ង ា ែ ជាមូលដ្ឋន ថ្វីបើកម្ពុជាមិនទាន់ជោគជ័យក្នុងការកាត់បន្ថយចំណាយ មុ៉ង���លី ុ្ន ការនាំចញ កង ែ ជាចំណច េ ដល ើ យ ុ ធ្វឲ ួ ្ មិនសូវមានភាពប្រកត �ៀត�ម �� 2014 ប្រជែងនៅឡើយ។ ចំណាយចំពោះការនាំចេញនៅកម្ពុជា 2007 ហ�ីលីពីន ក្នុងមួយកុងតឺន័រនៅតែមិនប្រែប្រួលចាប់ពីឆ្នាំ 2005 ដល់ �����សុី 2014 (រូបលេខ S10)។ �វ ឥណ����សុី រូប��ខ S9: ផ��វ���ល�ស៊ូ(�គរយ��ផ�វសរុប) � ស បង់�� � �ើម��� ចុង��� 82.8 80.4 � កម�� 75.9 0 10 20 30 40 50 ��ភព: អង��រសុខ�ពពិភព�ក 56.9 57 47.6 28.2 រូប��ខ S8: អ�����ប់< 5 ���ំ(ក��ង 1,000 កំ�ើតរស់) 10.5 9.9 �វ 66.7 6.3 97.2 មី��ន់�� 50 70.5 កម��� ហ�ីលីពីន �ៀត�ម ឥណ����សុី �����សុី (2004-15) (2003-14) (2007-13) (2009-11) (2006-10) កម��� 28.7 2015 65.4 ��ភព: សូច�ករអភិវឌ��ន៍ពិភព�ក 27.2 2005 ឥណ����សុី 41.4 �ៀត�ម 21.7 28.5 12.3 រូប��ខ S10: ចំ�យក��ង�រ�ំ��ញ (US$ /កុងតឺន័រ) �� 17.8 �����សុី 7 8.2 �������� 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 បង់����ស នី�រ���ហ�័រ ��ភព: អង��រសុខ�ពពិភព�ក 2014 2005 កម��� ហ�ីលីពីន •• ទោះជាវិនិយោគសាធារណ:លើវិស័យដឹកជញ្ជូនមានទំហំ មី��ន់�� ធ្វើឲ្យ​ ធំជាងប្រទេសមួយចំនួនក៏ដោយ កម្ពុជាគ្រាន់តែអាច​ �ៀត�ម �� វឌ្ឍនភាព​ មាន​ វែង​ តិចតួចប៉ុណ្ណោះ ក្នុងការកែលម្អប្រ​ ផ្លូវ​ 0 500 1000 1500 2000 កៅស៊ូ គិតជាភាគរយនៃប្រវែងផ្លូវសរុប (រូបលេខ S9)។ ��ភព: សូច�ករអភិវឌ��ន៍ពិភព�ក 27 Global Competitiveness index reports, 2010-11 and 2016-17.(របាយការណ៍ស្តីពីសន្ទស្សន៍នៃភាពប្រកួតប្រជែងសកល ឆ្នាំ 2010-11 និង 2016-17) ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 43 ការគ្រប់គ្រងវិនិយោគសាធារណ: ដោយប្រទេសកម្ពុជានឹងត្រូវត្រៀមខ្លួនបង្កើនវិនិយោគ ដែល​ ផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានដោយរដ្ឋាភិបាលទៅអនាគត ប្រទេសកម្ពុជា a) មុខងារនៃវិនិយោគមូលធន ចាំបាច់ពង្រឹងប្រសិទ្ធភាព និងប្រសិទ្ធផលនៃការគ្រប់គ្រងវិនិ ុ្ន ឆ្នំា 2011 សន្ទសស យោគសាធារណ:។ កង ួ នប ្ ន៍មយ ្រ ទ ៃ ស ិ ្ធភាព ខណ:មានភស្តតា ុ ងដលែ ថាចំណាយមូលធនជំរញ ុ ឲ្យមាន ិ គសាធារណ:បានចាត់ថក វិនយោ ា្ន ក ុជ ចូលក្នង ់ ម្ពា ា ទ ុ បណ្តប េ ្រ ស សន្ទុះកំណើនច្រើនជាចំណាយចរន្ត ឥទ្ធិពលពហុគុណសារពើ​ ដែលមានសេដ្ឋកិច្ចកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ 40 ភាគរយដែលទន់ខ្សោយ​ ពន្ធនៃ ចំណាយមូលធន អាចពុំមានទំហំធំ ដូចបានរំពឹងទុក​ បំផុត សំខាន់ដោយសារកំសោយក្នុងការជ្រើសរើស និងការ​ ឡើយ ប្រសិនបើចំណាយទាំងនោះមានការបែកធ្លាយ ។ វាយតម្លៃគម្រោងវិនិយោគ (Dabla-Norris et al., 2011)។ េ កំពង IIzetzki et al. (2011) រកឃើញថា នៅប្រទស ុ អភិវឌ្ឍន៍ ឥទ្ធិពលពហុគុណនៃវិនិយោគរបស់រដ្ឋាភិបាលមានទំហំខ្ពស់ b) កិច្ចប្រតិបត្តិអំពីការគ្រប់គ្រងវិនិយោគ ជាងយ៉ង ា ច្រន ៃ ណា ើ ធៀបឥទ្ធព ិ លនច ំ យលើការប្រប ើ ស ់ បស់​ ា្រ រ សាធារណ:បច្ចប្បន្នរបស់កម្ពុជា ា បា រដ្ឋភ ុ រយ:ពល ិ លក្នង េ ពីរឆ្ន28 ំា ។ ចំណច េ បង្ហញ ុ នះ ចណា ា ថា​ ំ យ​​ មូលធន គឺជាកត្តស ា ខា ំ ន់មយ ួ ក្នង ុ កំណន ុ ការជំរញ ើ នៅ​ េ ​ ប្រទស ការវាយតម្លៃមួយកាលពីពេលថ្មីៗបានរកឃើញថា ក្រប- កំពុងអ ​ ភិវឌ្ឍន៍។ ទោះជាយ៉ាងណាក្តី ឥទ្ធិពលពហុគុណសារពើ ខណ្ឌគតិយុត្ត និងបទប្បញ្ញត្តិកំពុងស្ថិតនៅជាធរមាន សម្រាប់ ពន្ធនៃចំណាយមូលធន អាចពុំមានទំហំធំដូចដែលបានរំពឹង ការគ្រប់គ្រងវិនិយោគសាធារណ: គ្រប់គ្រងដោយច្បាប់ថវិកា ទុក ប្រសិនមានការបែកធ្លាយ។ ការខ្ជះខ្ជាយបណ្តាលមកពី និងច្បាប់វិនិយោគ និងដោយបទប្បញ្ញត្តិដទៃទៀតរបស់រដ្ឋា អប្រសិទ្ធភាព នៅក្នុងបណ្តាប្រទេសដែលមានសេដ្ឋកិច្ចកំពុង ំា 30។ ខណ:កម្ពជាមា ភិបាល មានសភាពធូររលុងជាខ្លង ុ ្ ប់ នចបា អភិវឌ្ឍន៍ត្រូវបានប៉ាន់ស្មានថាមានទំហំស្មើ 50 ឬ 60 ភាគរយ ័ ម ពាក់ពន ្ធ យ ួ ដូចជា ចបា ួ ចំនន ្ ប់ថវិកាបា ំ ំា្ន ច្បាប់សព ្រច ឆ ី្ត ប ្រ ន ី ព ័ ្ធ នៃមូលនិធិដែលបានវិនិយោគ ជាកម្រិតដែលរំខានជាខ្លាំងនូវ ុ ធារណ: និងចបា ហិរញ្ញវត្ថសា ្ ញ្ញត្តិ ្ ប់លទ្ធកម្មសាធារណ: បទបប ការប្រឹងប្រែង ក្នុងកិច្ចជំរុញផ្នែកសារពើពន្ធ (Riera-Cricht- ជាក់លាក់ទាក់ទងនឹងការគ្រប់គ្រងវិនិយោគសាធារណ:ទំនង on et al., 2014) ។ ឥទ្ធិពលជំរុញវិជ្ជមានដោយគោលនយោ ជាមិនទាន់មានចែងគ្រប់គ្រាន់។ ច្បាប់ថវិកាពុំមានជំពូក ឬ បាយសារពើពន្ធ ន ៅបណ្តាប្រទេសឧស្សាហកម្មអភិវឌ្ឍ មាន មាត្រាណាមួយអំពីការធ្វើនិយ័តកម្មចំណាយមូលធន និង​ ទំហំធំជាងយ៉ាងច្រើនធៀបនឹងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ ដោយ ី គ្រប់គ្រងវិនិយោគសាធារណ:នោះទេ ចំណែកឯច្បាប់ស្តីព​ សារតែប្រទេសឧស្សាហកម្មច្រើនតែមានប្រសិទ្ធភាពក្នុងការ ័ ហ ប្រពន ិ ញ្ញវត្ថុ សាធារណ:មានចំណច ្ធ រ ួ គត់ ចំពោះ​ ុ យោងតែមយ វិភាជ និងក្នុងការអនុវត្តចំណាយសាធារណ:។ ការរៀបចំថវិកាមូលធន និងដំណើរការគ្រប់គ្រងវិនិយោគ​ សាធារណ:។ ជាលទ្ធផល ការបែងចែកមុខងារ និងភារកិច្ចក្នុង ចំពោះប្រទេសកម្ពុជា ការធ្លាក់ចុះវិនិយោគនឹងមានផល ័ ស ចំណោមភាគីពាក់ពន ំ ន់ៗមានភាពធូររលុង ឬអាចនិយាយ​ ្ធ ខា ប៉ះពាល់យ៉ាងច្រើនចំពោះភាពប្រកួតប្រជែងរបស់ខ្លួន ព្រោះ ថា មិនស្ថិតក្នុងកម្រងច្បាប់។ ា្ឋ ចនាសម្ពន កង្វះខាតហេដរ ា ម្បងមួយរបស់កម្ពុជា​ ័ ្ធ គឺជាបញ្ហច អស់រយ:ពេលជាយូរមកហើយ និងជាឧបសគ្គរាំងស្ទះដ៏ធម ំ យ ួ 29។ បញ្ហាប្រឈមជាច្រើន កើតឡើងនៅក្នុងដំណាក់កាលពី​ ការបង្កើនចំណាយសាធារណ:ពីសំណាក់ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា​ ូ នកា ដំបង ្រោ ដំណាក់កាលមុនពេលជស ៃ ររៀបចំគង ើ្រ រើស ដំណាក់​​ កាល​ ព​ព ថៗ ី ល េ ​ ី្ម ហាក់ដច ូ ជាផ្អៀងទៅរកការបង្កន ើ ប្រក ា ប ្​ ់ ៀវតស កាលវាយតម្លៃ និងដំណាក់កាលរៀបចំថវិកា។ ជាពិសេស នវិ យ ៃស ័ សាធារណ: ខណ:ដែលចំណាយមូលធនដែលហិរញ្ញបប ្ ទាន​ ោ វិនយោ ចំពោះគម្រង ិ ្ ទានក្នង គដោយហិរញ្ញបប ុ ស្រក ្ម ុ គឺគានការ​ ពីប្រភពក្នុងស្រុក នៅតែមានកម្រិតទាបប្រមាណជា 2.0 ទៅ គ្រប់គ្រងវិនិយោគសាធារណ: ដែលមានលក្ខណ:ស្តង់ដារ​ 2.5 ភាគរយនៃ ផសស ក្នុងកំឡុងឆ្នាំ 2009-16។ ហេតុនេះ នៃគោល​ ឡើយ។ ការគ្មានស្តង់ដារូបនីយកម្ម និង អវត្តមាន​ 28 ឯកសាររបស់មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិឆ្នាំ 2011 ក្រោមចំណងជើងថាតើមេគុណមានធំហំធំ(តូច)ប៉ុណ្ណា 29 ឧបសគ្គចម្បងៗដែលកម្ពុជាប្រឈមមុខរួមមាន ថ្លៃថាមពល កង្វះខាតហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងការរារាំងផ្នែកបទប្បញ្ញត្តិក្នុងការធ្វើអាជីវកម្ម (Doing Business 2016, ធនាគារពិភពលោក). 30 ការវាយតម្លៃរបស់ធនាគារពិភពលោកលើការគ្រប់គ្រងវិនិយោគសាធារណ:របស់កម្ពុជា ឆ្នាំ 2017 44 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ ការណ៍ណែនាំ សៀវភៅណែនាំ និងទម្រង់គំរូឯកភាព រៀបចំ a. មុខងារត្រួតពិនិត្យ។ ការដាក់ឲ្យមានមុខងារត្រួតពិនិត្យជា នៅថ្នាក់កណ្តាលសម្រាប់ការរៀបចំសំណើគម្រោង និងការ​ មួយនឹងមុខងារពិនិត្យឡើងវិញ ដោយឯករាជ្យនៅក្នុងការ វាយ​​ តម្លៃ​ គម្រោង និងការតាមដានការអនុវត្ត នាំមកនូវការ​ ប្រតិ ធ្វើការសម្រេចចិត្តមុនការចាប់ផ្តើមគម្រោង ចំពោះដំណាក់​ បត្តិខុសគ្នាជាខ្លាំងនៅតាមក្រសួងពាក់ព័ន្ធនានា។ បន្ថែមពីលើ​ បុរេវាយតម្លៃ វាយតម្លៃ ច ាត់អាទិភាពគម្រោង និង​ កាល​ នេះ ដោយមុខងារនៃការពិនិត្យមើលឡើងវិញឯករាជ្យ (នៃ​ ​ វិកា។ រៀបចំថ គម្រោង) មិនត្រូវបានរៀបចំជាផ្លូវការនៅឡើយនោះ ឯកសារ​ មុខងារត្រួតពិនិត្យចំពោះការវិភាជន៍ និងការប្រើប្រាស់ថវិកា​ b. គោលការណ៍ណែនាំដែលមានលក្ខណ:ស្តង់ដារ ។ ការ​ មូលធន ក៏ពុំទាន់មានវត្តមានដែរ។ ើ គោលការណ៍ណនា បង្កត ំ ល ែ ដ ែ មានលក្ខណ:ស្តង់ដារ និង ការត្រួតពិនិត្យចំណាយដែលមានប្រសិទ្ធភាព ន ៅក្នុងការ​ គុណភាពនៃការអនុវត្ត និងការតាមដានថវិកាមូលធនក្នុង អនុវត្តគម្រោង។ ជំនួសឲ្យការបង្កើតគោលការណ៍ណែនាំ ូ្រ បានពិនត ដំណាក់កាលអនុវត្តតវ ិ យ ្ ឃើញថា មិនគ្របគ ់ ន ្រា ម ួ ​ ់ យ និ ង នី តិ វិ ធី គ្រ ប់ គ្រ ង ការគ្រ ប់ គ្រ ង វិ និ យោ គសាធារណ:ថ្មី​ ចំណែក គឺមកពីកង្វះគោលការណ៍ណែនាំប្រតិបត្តិការដែល​ ស្រឡាងនោះ យុទ្ធសាស្ត្រដែលត្រូវការចាំបាច់គឺការពិនិត្យ ់ រ និងដល មានលក្ខណ:ស្តងដា ា្ន ក ែ បានរៀបចំនៅថក ា ។ ់ ណ្តល ី ឡើងវិញ និងការអនុម័តគោលការណ៍សំខាន់ៗនៃនីតិវិធ​ គេអាចឃើញបញ្ហានេះ ក្នុងដំណាក់កាលនានា នៃការអនុវត្ត​ ប្រតិបត្តិស្តង់ដារ (SOP) នៅពេលណាដែលអាចអនុវត្ត​ គម្រោង កែតម្រូវគម្រោង ដំណើរការសម្របសម្រួល និងការ​ ការណ៍ណ ប​ា ន។ ការអនុវត្តគោល​ នយោ​ ​ ែនាំ និងគោល​ ពិនិត្យតា ​ មក្រោយ។ ខណ:ដែលគម្រោងដែលផ្តល់មូលនិធិ ើ ៗ ចំពោះវិនយោ បាយឯកភាពជាបណ្តរ សាធារណ: ដល ិ គ​ ែ ​ ដោយដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ អនុវត្តតាមនីតិវិធីអនុវត្តស្តង់ដារ គេពុំ​ ផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានពីប្រភពក្នុងស្រុក និងពីបរទេស នឹង​ ឃើ ញ មានគោលការណ៍ ណែ នាំ ដែ ល មានលក្ខ ណ :ស្ត ង់ដារ កិច្ចប្រឹងប្រែងរបស់អា ទ្រទ្រង់​ ​ ជ្ញាធរនានា ក្នុងការសម្រេច សម្រប ា ​ ិ កា ់ រវិនយោគដែលប្រប ើ សា្រ ថ ា ិបាលឡើយ ់ វិការបស់រដ្ឋភ បាននូវសមាហរណកម្មថវិកា និងទំនាក់ទំនងរវាងគោល​ ធ្វើឲ្យស្ថាប័នអនុវត្តៗផ្សេងៗគ្នា។ ក្នុងទិដ្ឋភាពបែបនេះ ពុំមាន​ នយោបាយ និងថវិកាផងដែរ។ មធ្យោបាយ ឬឧបករណ៍ណាដែលមានប្រសិទ្ធភាពដើម្បីធានា ឲ្យមានការតាមដានឲ្យមានប្រសទ ិ ភាព ្ធ បញ្ជក ា ថា ់ ហិរញ្ញបប ្ ទាន c. ការបង្កើនសមត្ថភាព។ ការបង្កើនសមត្ថភាពរបស់ក្រសួង នវ ៃន ិ យោ ិ គសាធារណ:កំពង ូ បានប្រប ុ ត្រវ ើ ស ិ ្ធភាព ា្រ ់ដោយប្រសទ និងស្ថាប័ននានាដើម្បីរៀបចំ និងវាយតម្លៃគម្រោងវិនិយោគ និងត្រឹមត្រូវឬទេ។ ហេតុនេះ ក្របខណ្ឌលទ្ធកម្មថ្មីចាំបាច់ត្រូវ​ ិ ផ ប្រកបដោយប្រសទ ិ ្ធភាព ជាចាំបាច់តវ ្ធ ល និងប្រសទ ា ​ ូ្រ ភ្ជប់ បំ ពេ ញ ដោយបញ្ញ ត្តិ ជា ក់ លា ក់ ស្តី ពី កា រគ្រ ប់ គ្រ ង វិ និ យោ គ​ ជាមួយអាទិភាពយុទ្ធសាស្ត្រ ន ៅក្នុងផែនការយុទ្ធសាស្ត្រ​​ សាធារណ: ដើម្បីធានាបានថាកិច្ចការនេះអាចសម្រេចបាននូវ ថវិកា និងក្របខណ្ឌចំណាយរយ:ពេលមធ្យម ី ដើម្ប​ គុណតម្លៃចំពោះថវិកាក្នុងគម្រោងមូលធននានា។ សម្រេចគោលដៅ ឆ្ពោះទៅកាន់ការបង្កើតទំនាក់ទំនង ដែលមានប្រសិទ្ធភាពរវាងគោលនយោបាយ ការរៀបចំ​ c) វិធានការកែលម្អការគ្រប់គ្រងវិនិយោគ ែ ការ និងការរៀបចំថវិកា។ កង ផន េ ការពង្រង ុ្ន ន័យនះ ែ ឹ បន្ថម សាធារណ: ់ ង នូវភាពគ្របជ ុ្រ ជ្រយ ោ នៃថវិកា នឹងជួយទ្រទង ្រ ប ្រ ទ ់ ស ិ ្ធភាព នៃវិនិយោគសាធារណ: តាមរយ:ការធ្វើសមាហរណកម្ម​ ្ ដោ ដើមប ្រា បញ្ហប ី ះសយ ា ឈ្រ មទាំងនេះតទៅមុខ អនុសាសន៍​ ពញ េ លញ េ នថ ៃ វិកាដល ់ រ ែ ផ្តលហ ្ ទានពីកង ិ ញ្ញបប ុ និង​ ុ្ន ស្រក ទូទៅនិងគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ គួរតែមានកំណែទម្រង់ដែលមាន​ ពីបរទេស។ លក្ខណ:ជាយុទ្ធសាស្ត្រ។ អនុសាសន៍ទាំងនោះ រួមមានការ​ អភិវឌ្ឍស្ថាប័ន និងនីតិវិធីបំពេញបន្ថែមដោយសកម្មភាព​ អនុសាសន៍សំខាន់ៗទាំងបី ដូចបានគូសបញ្ជាក់ខាងលើ​ ែ ម្រងអា កំណទ ់ ណា ់ ទិភាព ពីរយ:ពេលខ្លីទៅមធ្យមនៅគ្របដ ំ ក់ នឹងឆ្លយ ើ តបនឹងវត្ថប ុ ណ ា ក ំ ងសំខាន់សម្រប ំ ់ ណ ែ ម្រងកា ទ ់ រគ្រប់ កាលនៃការគ្រប់គ្រងការវិនិយោគសាធារណ:។ គ្រងវិនិយោគសាធារណ:នៅកម្ពុជា តាមរយ:ការបង្កើតឲ្យមាន ការពិនិត្យឡើងវិញដោយឯករាជ្យ ឬមុខងារត្រួតពិនិត្យចម្បង នៃក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ។ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 45 សន្និដ្ឋាន ខណ:ដែ ល ចំ ណា យសាធារណ:របស់ ក ម្ពុជា លើ វិ ស័ យ ទម្រង់​ជាយុទ្ធសាស្ត្រ នៅគ្រប់ដំណាក់កាល នៃការគ្រប់គ្រងវិនិ ក្នុ ង ពេ ល បច្ចុ ប្ ប ន្នអាចប្រៀ បធៀបគ្នាបា នជាមួ យ​ សំ ខា ន់ ៗ ​ យោគសាធារណ:មានភាពចាំបាច់ ដើម្បីពង្រឹងការធ្វើសេចក្តី បណ្តាប្រទេសក្នុងតំបន់ ការបង្កើនប្រសិទ្ធភាពចំណាយសាធា េ ចិត្ត មុនការចាប់ផម សម្រច ៃ ម្រង ើ្ត នគ ោ ចំពោះការធ្វប ​ ើ រ េ ច ុ ន ័្ឆ ​ ិ យ រណ:គឺជាជំហានសំខាន់ក្នុងពេលបន្ទាប់។ បន្ថែមពីលើនេះ គម្រោង និង​ គម្រោងការវាយតម្លៃគម្រោង ការកំណត់អាទិភាព​ កិច​ ្ចប្រឹងប្រែងកាលពីពេលថ្មីៗ ក្នុងការជំរុញចំណាយហិរញ្ញប្ប ការរៀបចំថវិកា និងការពង្រឹងការធ្វើសេចក្តីសម្រេចចិត្តពេល ុ ស្រក ទានក្នង ិ យ ុ លើវស ័ សំខាន់ៗ ដូចជា វិសយ ័ អប់រស ុ ភិបាល ំ ខា ​ ម្រោង ដូចជា ការបង្កើតការអនុវត្ត និងកា អនុវត្តគ ​ រ​ តាមដាន​ ដឹកជញ្ជន ័ កសិកម្មមានទំនោរទៅរកការបង្កន ូ និងវិសយ ើ ចំណាយ​ ការអនុម័ត​ គម្រោង ដែលមានលក្ខណ:ស្តង់ដារ អាចតាមរយ:​ ចរន្ត ពិសេសលើបៀវត្សនៃវិស័យសាធារណ:។ ហេតុនេះ គោលការណ៍សំខាន់នៃនីតិវិធីប្រតិបត្តិស្តង់ដារនៅពេលដែល ការងារសំ ខា ន់ គឺ ត្រូ វធា នាឲ្ យ មានការវិ ភា ជន៍ ថ វិ កា គ្រ ប់ គ្រា ន់​ អាចអនុវត្តបាន។ សម្រាប់ប្រតិបត្តិការ និងការថែទាំ។ ដើម្បីសម្រេចបានគោលដៅនេះ ចាំបាច់ត្រូវបន្តកសាង​ ការវិនិយោគលើមូលធនរូបវន្តជាបន្តបន្ទាប់ ដែលក្នុងពេល​ ្ អា សមត្ថភាពដើមប ៃ មង ី ចរៀបចំ និងវាយតម្លគ ិ ្រោ វិនយោគកាន់ កន្លងមក ត្រវ ូ បានផ្តលហ ់ រ ិ ញ្ញបប ្ ទានជាចម្បងដោយដៃគអ ូ ភិវឌ្ឍន៍ តែមានប្រសិទ្ធភាព និងប្រសិទ្ធផល ដាច់ខាតផ្សាភ្ជាប់ជាមួយ នឹងទ្រទ្រង់ឲ្យប្រទេសកម្ពុជាមានកំណើន ព្រោះការរក្សាភាព រយ:ពេល​ ផែនការយុទ្ធសាស្ត្រថវិកា និងក្របខណ្ឌចំណាយ​ ប្រកត ែ តទៅមុខគឺជាតមវ ូ្រ ការចំបា ួ ប្រជង ា ច់។ ហដ ា្ឋ ចនាសម្ពន េ រ ័ ​្ធ មធ្យម។ សម្រាប់គម្រោងបែបនេះគេគប្បីធ្វើសមាហរណកម្ម​ មិនគ្របគ ់ ន ា្រ ់ គឺជាបញ្ហាចម្បងរបស់កម្ពុជា អស់រយ:ពេលជា​ ថវិកាហិរញ្ញប្បទានពីបរទេស និងពីប្រភពក្នុងស្រុកឲ្យបាន​ យូរ​ មក​ ហើយ ហើយត្រូវបានចាត់ទុកជាឧបសគ្គរាំងស្ទះមួយ​ េ លញ ពញ េ ្ស ដើមប េ បាននូវគោលដៅនកា ី ម្រច ើ ទំនាក់​ ៃ របង្កត គួរឲ្យកត់សំគាល់។ ខណ:សេដ្ឋកិច្ចមានទំហំតូច និងបើកចំហ ទំនងមានប្រសិទ្ធភាពរវាងផ្នែកគោលនយោបាយ ការកសាង​ លទ្ធភាពធ្វើឲ្យមានកំណើនរបស់កម្ពុជា អាស្រ័យលើភាព​ ែ ការ និងការរៀបចំថវិកា។ កង ផន ា្ម ក្របខណ្ឌចំណាយ ុ្ន ករណីគន ប្រកួតប្រជែងរបស់ខ្លួន ដែលជួបការលំបាកដោយសារឡើងថ្លៃ​ ់ រយ:ពេលមធ្យម គ្មានការបម្រុងទុកធនធានបានគ្រប់គ្រាន​ នប ា្រ ឈ ៃ ក ួ្ន ធាតុចល ់ ល ៃ ប ូ ការកើនថ្លនៃ ក ់ ល ា្រ ដ ្ល មេរក ុ ារអា ិ និង សម្រាប់ប្រតិបត្តិការ និងការថែទាំហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ដែល​ បញ្ហាប្រឈមអំពីសមត្ថភាពស្ថាប័ន និងអភិបាលកិច្ច។ កំណ​ែ​ អាចនាំឲ្យមានចំណាយមូលធនខ្ពស់ក្នុងរយ:ពេលវែង ហើយ​​ ឲ្យវិនិយោគសាធារណ:មានប្រសិទ្ធភាពតិចតួចប៉ុណ្ណោះ31។ នាំ​ 31 គោលការណ៍ណែនាំសម្រាប់ការគ្រប់គ្រងចំណាយសាធារណ:ដោយ Barry H. Potter និង Kack Diamond នៃមូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ 46 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ F. កម្ពុជា: សូចនាករសំខាន់ៗ 2014 2015e 2016p 2017f 2018f 2019f ផលិតផលតម្រូវការក្នុងស្រុក និងថ្លៃ ផសស​ពិត (% ប្រែប្រួលធៀបនឹងឆ្នាំមុន) 7.1 7.0 6.9 6.9 6.9 6.7 ូ ការក្នង តម្រវ ុ (%ប្រប ុ ស្រក ែ លួ្រ ធៀបនឹងឆ្នម ំា ន ុ ) 10.1 8.5 9.5 10.3 10.2 10.7 សន្ទស្សនថ្លៃទំនិញប្រើប្រាស់ (%ប្រែប្រួលចុងគ្រាធៀប 1.7 1.3 3.5 3.7 4.2 5.2 នឹងឆ្នាំមុន វិស័យសាធារណ: (%នៃផសស) ចំណូលក្នុងស្រុករបស់រដ្ឋាភិបាល 17.7 18.7 18.4 18.2 17.7 17.1 ចំណាយក្នុងស្រុករបស់រដ្ឋាភិបាល 21.6 20.5 21.4 23.3 22.5 21.6 តុល្យការសារពើពន្ធសរុប មិនគិតជំនួយឥតសំណង -4.2 -1.8 -3.0 -5.1 -4.8 -4.5 តុល្យការសារពើពន្ធសរុប រួមទាំងជំនួយឥតសំណង -1.8 0.0 -1.4 -3.5 -3.4 -3.3 ពាណិជ្ជកម្មបរទេស ជញ្ជីងទូទាត់ និងបំណុលបរទេស ជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្ម (លានដុល្លារអាមេរិក) -2,023.6 -2,261.8 -2,276.0 -2,451.1 -2,570.7 -2,690.1 នាំចេញទំនិញ (លានដុល្លារអាមេរិក) 7,636.0 8,280.2 9,115.2 10,044.2 10,994.9 12,026.7 (% ប្រែប្រួលធៀបនឹងឆ្នាំមុន) 10.9 8.4 10.1 10.2 9.5 9.4 ការនាំចេញសំខាន់ៗ (% ប្រែប្រួលធៀបនឹងឆ្នាំមុន)1/ 11.7 14.5 12.0 11.5 10.8 10.8 ការនាំចូលទំនិញ (លានដុល្លារអាមេរិក) 9,659.6 10,542.0 11,391.2 12,495.2 13,565.6 14,716.9 (% ប្រែប្រួលធៀបនឹងឆ្នាំមុន) 8.7 9.1 8.1 9.7 8.6 8.5 សមតុល្យគណនីចរន្ត (លានដុល្លារអាមេរិក) 2/ -1,630.5 -1,925.0 -1,911.4 -2,036.1 -2,204.8 -2,470.6 (% GDP) -9.7 -10.6 -9.5 -9.2 -8.9 -8.9 វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស (លានដុល្លារអាមេរិក) 1,679.9 1,668.8 2,036.0 2,078.3 1,904.2 1,795.0 បំណុលបរទេស (លានដុល្លារអាមេរិក) 5,555.4 5,860.9 6,578.1 7,426.9 8,338.3 9,295.2 (% នៃផសស) 33.0 32.1 32.9 33.5 33.8 33.6 អនុបាតសេវាបំណុល (% ការនាំចេញទំនិញនិងសេវា) 1.2 1.5 1.6 1.9 2.1 2.3 ទុនបំរុងជារូបិយបណ្ណបរទេសដុល(លានដុល្លារអាមេរិក) 4,657.9 5,672.1 6,457.0 6,980.8 7,407.7 7,810.9 (ចំនួនខែនៃការនាំចូលទំនិញនិងសេវា) -4.6 -5.2 -5.4 -5.4 -5.3 -5.1 ទីផ្សារហិរញ្ញវត្ថុ ឥណទានក្នុងស្រុក (% ប្រែប្រួលធៀបនឹងឆ្នាំមុន) 28.4 28.6 25.8 23.2 21.5 20.2 អត្រាការប្រាក់រយ:ពេលខ្លី (%ក្នុងមួយឆ្នាំ) 11.5 11.6 11.8 11.8 11.9 11.9 អត្រាប្តូរប្រាក់(រៀល/ដុល្លារអាមេរិក មធ្យមភាគប្រចាំឆ្នាំ) 4,030.0 4,025.0 4,058.0 4,062.0 4,067.0 4,075.0 ចំណាំ: ផសស​ណូមីណាល់ (លានដុល្លារអាមេរិក) 16,809 18,241.7 20,020.2 22,157.7 24,663.3 27,623.3 ​ ជ្ញាធរកម្ពុជា ធនាគារពិភពលោក​និងមូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ ប្រភពៈ អា សំគាល់: e = ប៉ាន់ស្មាន; f = ព្យាករណ៍; p = ចំណោល 1/ ការនាំចេញសម្លៀកបំពាក់និងស្បែកជើង 2/ មិនគិតបង្វែរផ្លូវការ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 47 ក្រុមធនាគារពិភពលោក ធនាគារពិភពលោក ការិយាល័យប្រចាំកម្ពុជា អគារ Exchange Square ជាន់ទី 10 IBRD និងទី 11 IFC សង្កាត់វត្តភ្នំ ខណ្ឌដូនពេញ ភ្នំពេញ កម្ពុជា គេហទំព័រ: www.worldbank.org/cambodia