This document was prepared by:        Centre for Financial Reporting Reform (CFRR) Governance Global Practice, The World Bank   Praterstrasse 31   1020 Vienna, Austria   Web: www.worldbank.org/cfrr Email: cfrr@worldbank.org   Phone: +43-1-217-0700 © 2016 International Bank for Reconstruction and Development / The World Bank  1818 H Street NW  Washington DC 20433  Telephone: 202‐473‐1000  Internet: www.worldbank.org    Niniejszy  dokument  został  opracowany  przez  pracowników  Banku  Światowego,  z  wykorzystaniem  materiałów  pochodzących  od  osób  trzecich.  Ustalenia,  interpretacje,  oraz  wnioski  zawarte  w  niniejszym  opracowaniu  niekoniecznie  muszą  odzwierciedlać  poglądy  Banku Światowego, jego Rady Dyrektorów bądź też reprezentowanych przez nich rządów.  Bank  Światowy  nie  gwarantuje  dokładności  danych  zawartych  w  niniejszym  opracowaniu.  Granice,  kolory,  denominacje,  oraz  inne  informacje  przedstawione  na  mapach  zawartych  w   niniejszym opracowaniu nie implikują żadnego osądu ze strony Banku Światowego odnośnie  statusu  prawnego  jakiegokolwiek  terytorium  ani  też  poparcia  lub  aprobaty  dla  tak  określonych granic.  Prawa i pozwolenia Niniejsze  opracowanie  jest  przedmiotem  prawa  autorskiego.  Ponieważ  Bank  Światowy  zachęca  do  rozpowszechniania  posiadanej  przez  siebie  wiedzy,  niniejsze  opracowanie  może  być  reprodukowane,  w  całości  lub  w  części,  dla  celów  niekomercyjnych,  pod  warunkiem  pełnego podania źródła.  Wszelkie  zapytania  odnośnie  praw  i  licencji,  w  tym  praw  towarzyszących,  należy  kierować  do:  World  Bank  Publications,  The  World  Bank  Group,  1818  H  Street  NW,  Washington,  DC  20433, USA; fax: 202‐522‐2625; e‐mail: pubrights@worldbank.org.                              OPRACOWANIE FINANSOWANE PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH  SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI  CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ    Data: Maj 2016 r.                    SPIS TREŚCI Skróty i Akronimy ............................................................................................................... ii  Streszczenie ....................................................................................................................... iii    1.  Wprowadzenie ............................................................................................................ 1  ....................................................................................................... 2  2.  Cele i metodologia  3.  Tło ............................................................................................................................... 3  ................. 4  4.  Część pierwsza: powołanie samorządu zawodowego biegłych rewidentów  4.1.  Rozważania związane z powołaniem samorządu zawodowego ................................ 4  4.2.  Prawodawstwo ...........................................................................................................  5  4.2.1.  Wpływ rozwiązań legislacyjnych na relacje KIBR z innymi podmiotami i  organizacjami. .................................................................................................  5  4.2.2.  Wpływ rozwiązań legislacyjnych na system nadzoru, zarządzania i procesy  wewnętrzne KIBR ............................................................................................  7  4.2.3.  Wpływ rozwiązań legislacyjnych na finanse KIBR. .......................................... 8  4.3.  Nadzór, komisje i struktura zarządcza ....................................................................... 8  4.4.  Finansowanie............................................................................................................  13  5.  Część druga: Role i obowiązki samorządu zawodowego ............................................ 17  5.1.  Wymagania związane z członkostwem w Izbie ........................................................ 17  5.2.  Oświadczenia dotyczące obowiązków członkowskich (OOC) IFAC .......................... 18  5.3.  Zapewnienie jakości usług rewizji finansowej (OOC  1) ........................................... 19  5.4.  Przyjęcie i wdrożenie standardów rewizji finansowej (OOC  3) ............................... 19  5.5.  Kodeks postępowania i etyki (OOC  4) ..................................................................... 20  5.6.  Standardy rachunkowe sektora publicznego (OOC  5) ............................................ 20  5.7.  Proces dochodzeniowy i dyscyplinarny (OOC  6) ..................................................... 21  5.8.  Standardy sprawozdawczości finansowej (OOC  7) ................................................. 23  6.  Część trzecia: Edukacja i egzaminy (OOC  2) ............................................................... 24  7.  Rekomendowane obszary zmiany ............................................................................. 31    Załącznik 1: Wybrane fragmenty ustawy o biegłych rewidentach z 2009 roku dotyczące  KIBR .................................................................................................................................. 34  Załącznik 2: Kondycja i prognoza finansowa ..................................................................... 39    i  SKRÓTY I AKRONIMY WALUTA: ZŁOTY POLSKI (PLN)  1 USD = 3.80 PLN na dzień 30 września 2015 r.    Ustawa 1991   1991 Ustawa o Biegłych Rewidentach     Ustawa 2009   2009 Ustawa o Biegłych Rewidentach     CEO  Dyrektor wykonawczy  CE KIBR  [KIBR] Centrum Edukacji   CFO  Dyrektor finansowy  CFRR  [Bank Światowy] Ośrodek ds. Reformy Sprawozdawczości finansowej    UDZ   Ustawiczne doskonalenie zawodowe  UE  Unia Europejska  KE  Komisja Egzaminacyjna [powoływana przez Ministerstwo Finansów]   FRTAP  [finansowany z Funduszu szwajcarskiego] Program Pomocy technicznej w  zakresie sprawozdawczości finansowej   IAASB  Rada Międzynarodowych Standardów Rewizji Finansowej i Usług  Atestacyjnych  IAESB  Rada Międzynarodowych Standardów Edukacyjnych Rachunkowości  MSE   Międzynarodowe Standardy Edukacji [IAESB]    IESBA  Rada Międzynarodowych Standardów Etyki dla Księgowych  IFAC  Międzynarodowa Federacja Księgowych  KIBR  Krajowa Izba Biegłych Rewidentów  KKN  [KIBR] Krajowa Komisja Nadzoru   KKR  [KIBR] Krajowa Komisja Rewizyjna   KNA  Komisja Nadzoru Audytowego [powoływana przez Ministerstwo Finansów] KRBR  [KIBR] Krajowa Rada Biegłych Rewidentów   KRD  [KIBR] Krajowy Rzecznik Dyscyplinarny (oskarżyciel)  KSD  [KIBR] Krajowy Sąd Dyscyplinarny   KSR  Komitet Standardów Rachunkowości: [przy Ministerstwie Finansów]  KZBR  [zwoływany co 4 lata] Krajowy Zjazd Biegłych Rewidentów   MF   Ministerstwo Finansów  KRDBK  [SKwP] Krajowa Rada Dyplomowanych Biegłych Księgowych  JZP  Jednostki zainteresowania publicznego  PLN  Złoty polski  QAS  System zapewniania jakości   ROSC  Raport z przestrzegania standardów i kodeksów  SKwP  Stowarzyszenie Księgowych w Polsce  OOC  [IFAC] Oświadczenia dotyczące obowiązków członkowskich  ii  STRESZCZENIE i. Struktura  i  sposoby  finansowania  Krajowej  Izby  Biegłych  Rewidentów  (KIBR),  które  wydawały  się  odpowiednie  w  chwili  jej  utworzenia,  z  czasem  uległy  niewielkim  zmianom  i dziś  nie  przystają  już  do  zakresu  nowych  obowiązków  Izby.  KIBR  została  powołana,  jako  odrębny  podmiot  prawny,  a  jej  struktura  organizacyjna  i  sposób  finansowania  odzwierciedlały  rozwiązania  stosowane  w  Stowarzyszeniu  Księgowych  w  Polsce  (SKwP),  z  którego  Izba  wyrosła.  Od  tamtego  czasu,  zakres  obowiązków  KIBR  uległ  znacznemu  powiększeniu,  przede  wszystkim  na  skutek  zmian  w  polskim  prawie  wprowadzonych  w  celu  ujednolicenia  krajowych  przepisów  z  regulacjami  Unii  Europejskiej  (UE)  dotyczącymi  rewizji  finansowej.  Pod  względem  instytucjonalnym  jednak  KIBR  pozostała  praktycznie  w  niezmienionym stanie.    ii. W  porównaniu  do  analogicznych  podmiotów  w  innych  krajach  członkowskich  UE  KIBR  posiada  ograniczoną  władzę,  a  wiele  decyzji  Izby  wymaga  zatwierdzenia  przez  Komisję  Nadzoru  Audytowego  (KNA)  bądź  wcześniejszej  zgody  Komisji  Egzaminacyjnej  (KE).  Na  przykład,  wszystkie  zagadnienia  dotyczące  programu  wstępnego  rozwoju  zawodowego  biegłych rewidentów, jak również funkcje związane z zapewnianiem jakości podlegają ścisłej  kontroli  KE  i  KNA,  mimo  że  korzystniej  byłoby,  gdyby  te  zadania  leżały  całkowicie  w  gestii  Izby,  a  KNA  sprawowałaby  jedynie  okresowy  nadzór  nad  realizacją  oddelegowanych  zadań  aniżeli zatwierdzała każdą decyzję, jak to ma miejsce obecnie. Pominąwszy fakt, że KIBR jest  prawnie  umocowana  jako  samorząd  zawodowy1,  przepisy  prawa  ograniczają  równocześnie  zdolność  Izby  do  kontrolowania  kluczowych  obszarów  oddziałujących  na  zakres  jej  działań,  strukturę  nadzoru  i  zarządzania,  organizację,  procesy  oraz  procedury,  co  sprawia,  że  Izba  przypomina  raczej  ramię  administracyjne  Ministerstwa  Finansów,  KNA  i  KE  aniżeli  typowy  samorząd  zawodowy.  Ponadto,  Ministerstwo  Finansów,  KNA  i  KE  mogą  kierować  do  KIBR  żądania  administracyjne,  co  rzeczywiście  robią,  nie  biorąc  pod  uwagę  kosztów  czy  korzyści  ani  też  bez  odniesienia  do  ustalonego  budżetu  czy  ram  wydatkowych,  ani  nie  ponosząc  odpowiedzialności z tego względu.    iii. Wielu  członków  KIBR  z  niepokojem  spogląda  na  przyszłość  instytucji.  Dostrzegają  fakt, że  czynności  rewizji  finansowej  generują  znaczne  wpływy,  Biuro  KIBR  wykorzystuje  znaczne  zasoby,  a  jednocześnie  oddziały  regionalne  zawężają  zakres  oferowanych  przez  siebie  usług,  których  aspekt  uznawany  jest  za  wartościowy,  w  szczególności  ten  społeczno‐towarzyski.  Zdają sobie również sprawę, że wymaga się od nich spełnienia ujednoliconych dla wszystkich  biegłych  rewidentów  wymogów  doskonalenia  zawodowego,  które  nie  przystają  do  dużej  części  członków  niewykonujących  zawodu  biegłego  rewidenta.  W  rezultacie,  członkowie  KIBR  wyrazili  swoje  głębokie  niezadowolenie  z  tej  sytuacji  podczas  odbywającego  się  co                                                          1  Pojęcie “samorządu zawodowego” jest bezpośrednim tłumaczeniem terminu stosowanego w polskim  systemie prawnym, które określa podmiot mający zdefiniowaną formę prawną. Samorząd zawodowy działa  w sposób charakteryzujący podmiot, który w innych systemach prawnych powszechnie określany jest jako  organizacja samoregulująca z tą różnicą, że organizacja taka może przybrać jedną z wielu form prawnych.   iii  cztery  lata  Krajowego  Zjazdu  Biegłych  Rewidentów  (KZBR)  w  2015  roku.  Na  Zjeździe  tym  dokonano  wyboru  nowego  prezesa,  który  zastąpił  poprzednika  sprawującego  tę  funkcję  przez  wiele  lat;  z Krajowej  Rady  Biegłych  Rewidentów  (KRBR)  oraz  innych  organów  KIBR  skutecznie  usunięto  przedstawicieli  tzw.  Wielkiej  Czwórki,  czyli  czterech  największych  firm  zajmujących  się  audytem  finansowym  przedsiębiorstw;  oraz  opracowano  długą  listę  konkretnych działań do realizacji przez KRBR, a nie – jak to bywało wcześniej – szerokie ramy  dla spraw, które Rada powinna rozważyć.  iv. Rozwiązania  zarządcze  w  KIBR  wydają  się  lepiej  przystawać  do  grupy  osób,  których łączą  wspólne  interesy  w  celu  omówienia  kwestii  wspólnych  i  nawiązywania  kontaktów  towarzyskich  aniżeli  dla  zespołu,  który  wypełnia  ważne  obowiązki  zawodowe  i  ustawowe.  Z wyjątkiem  Prezesa  KIBR,  który  dopiero  od  niedawna  zaczął  otrzymywać  wynagrodzenie,  pozostali  członkowie  różnych  organów  Izby  pełnią  swoje  funkcje  społecznie.  Zasadniczo,  nie  ma w tym nic złego, lecz w przypadku instytucji tak dużych rozmiarów i mającej tak poważne  obowiązki  kadrę  ochotników  powinni  wspierać  pracownicy  pełnoetatowi  dysponującymi  kompetencjami  technicznymi  i  administracyjnymi.  W  chwili  obecnej  zbyt  wiele  obowiązków  i zadań  realizują  pracownicy  administracyjni  Biura  KIBR,  podczas  gdy  należałoby  je  raczej  powierzyć  specjalistom  technicznym  i  księgowym.  Biuro  KIBR  jest  przeciążone  zadaniami  związanymi  z  obsługą  pracy  społeczników,  jak  również  kluczowych  interesariuszy  zewnętrznych ‐ KNA oraz KE.   v. Ogólnie  rzecz  biorąc,  KIBR  stosuje  oświadczenia  dotyczące  obowiązków  członkowskich  (OOC)  Międzynarodowej  Federacji  Księgowych  (IFAC)  jak  również  opracowane  przez  Międzynarodową  Radę  ds.  Standardów  Edukacji  w  Rachunkowości  (IAESB)  Międzynarodowe  Standardy  Edukacji  (MSE)2,  aczkolwiek  niektóre  zagadnienia  wymagają  poprawy.  Proces  zapewniania  jakości  (OOC  1)  jest  oparty  na  słabej  metodologii.  Standardy  dotyczące  rewizji  finansowej  i  powiązanych  usług  (OOC  3)  wymagają  uaktualnienia,  aby  odzwierciedlały  najnowsze  standardy  międzynarodowe.  Zasady  etyczne  wymagają  modyfikacji  i  dostosowania  do  Kodeksu  Etycznego  IESBA  (OOC  4).  Postępowanie  dochodzeniowe  i  dyscyplinarne  (OOC  6)  wymaga  wprowadzenia  formalnie  udokumentowanych  procedur  operacyjnych;  nowego  procesu  niezależnej  oceny  przypadków  rzekomego  naruszenia  dyscypliny,  które  nie  są  zgłaszane  do  postępowania  dyscyplinarnego;  oraz  wprowadzenia  do  Krajowego  Sądu  Dyscyplinarnego  niezależnych  członków  niebędących  księgowymi.  W  odniesieniu  do  edukacji  (OOC  2  oraz  wszystkie  MSE):  należy  przekształcić  KE  w  integralną  część  struktury  KIBR  pod  nadzorem  KNA;  należy  zmodyfikować  dotychczasowe  wymagania  związane  z  programem  wstępnej  kwalifikacji  do  zawodu  tak,  aby  bardziej  konkretnie  i  szczegółowo  określić  wymagany  poziom  wiedzy,  umiejętności  zawodowe,  oraz  wartości,  etykę  i  postawy  zawodowe;  oraz  należy  poprawić  przejrzystość procesu egzaminacyjnego i rozpocząć publikację egzaminów z lat ubiegłych.                                                          2  OOC i MSE uznawane są za modelowe wzorce dobrej praktyki wśród organizacji zrzeszonych w IFAC i mają  pomóc im w zapewnianiu wysokiej jakości pracy zawodowych księgowych.  iv  vi. Mimo  że  KIBR  może  i  powinna  znacząco  poprawić  swoje  funkcjonowanie,  nie  ulega  wątpliwości,  że  największym  ograniczeniem  Izby  są  obecne  ramy  prawne,  w  jakich  musi  funkcjonować.  Potrzebna  jest  pilna  nowelizacja  przepisów  dająca  Izbie  większą  swobodę  działania,  możliwość  podejmowania  i  realizowania  decyzji  bez  konieczności  nieustannego  zabiegania  o  aprobatę  KNA  oraz  KE.  Zaleca  się  również  zatrudnienie  Dyrektora  Wykonawczego  oraz  specjalistów  księgowych  i  technicznych,  którzy  realizowaliby  merytoryczne zadania KIBR i jej organów, co zmniejszyłoby ciężar obowiązków spoczywający  na osobach pełniących swoje funkcje społecznie.     vii. Zalecenia  płynące  z  niniejszej  analizy  instytucjonalnej  w  obszarze  ram  legislacyjnych  można  uwzględnić  równoległe  ze  zmianami  narzuconymi  przez  nowe  przepisy  unijne  dotyczące  ustawowych  badań  sprawozdań  finansowych  jednostek  interesu  publicznego.  W połowie 2014 roku UE przyjęła nowe przepisy odnośnie zasad rewizji finansowej, na które  składa  się  nowa  Dyrektywa  i  Rozporządzenie.  Państwa  członkowskie  UE  mają  obowiązek  wdrożenia  tych  zmian  od  17  czerwca  2016  roku,  co  wiąże  się  z  koniecznością  nowelizacji  odpowiednich przepisów prawa dotyczących rewizji finansowej.    viii. Poniżej  podsumowano  najważniejsze  obszary  wymagające  zmian,  jakie  wynikają  z  analizy  instytucjonalnej:   W odniesieniu do podstaw prawnych i zasad nadzoru KIBR:  o Należy  przeprowadzić  nowelizację  Ustawy  o  Biegłych  Rewidentach:  nadzór  KNA  nad  Izbą  powinien  dotyczyć  delegowanych  zadań  i  odbywać  się  okresowo  zamiast  w  odniesieniu  do  każdej  decyzji;  KE  powinna  stać  się  integralną  częścią  KIBR  pod  nadzorem  KNA;  należy  wziąć  pod  uwagę  wpływ  proponowanego  modelu  finansowania KNA przez KIBR na kondycję finansową i przyszłą stabilność Izby.   W odniesieniu do struktury organizacyjnej i zatrudnienia w KIBR:  o Prezes  KIBR  oraz  członkowie  komisji  ustawowych  powinni  podlegać  rotacji  na  stanowiskach  w  sposób  zapewniając  utrzymanie  pamięci  i  wiedzy  instytucjonalnej  oraz ciągłość strategii i kierunku działania.  o Strukturę  organizacyjną  KIBR  należałoby  lepiej  uporządkować  tak,  aby  odzwierciedlała rzeczywiste zadania i obowiązki Izby, zwłaszcza delegowane zadania.  o Prezes  KIBR,  KRBR  oraz  poszczególne  komisje  powinny  w  bardziej  zdecydowany  i przejrzysty  sposób  przejąć  odpowiedzialność  za  sprawy  związane  z  funkcjonowaniem Izby.    o KIBR  powinna  otrzymać  wsparcie  pełnoetatowych  specjalistów  i  pracowników  technicznych (merytorycznych).   W odniesieniu do finansów KIBR:  o KIBR  powinna  opracować  strategię,  która  zapewni  Izbie  stabilność  finansową  oraz  przeanalizować  dotychczasowe  wpływy  ze  składek  członkowskich  i  działań  na  rzecz  v  zapewniania  jakości,  jak  również  kondycję  finansową  wielu  oddziałów  regionalnych  i zamknąć te, których dalsze funkcjonowanie jest nieuzasadnione.  o Komisje  i  działy  KIBR  upoważnione  do  wydatkowania  środków  powinny  być  zdecydowanie bardziej odpowiedzialne za swoje budżety.   W odniesieniu do systemów i procedur operacyjnych KIBR:  o KIBR  powinna  unowocześnić  swoje  systemy  finansowe,  operacyjne  i  zarządzania  dokumentami;  opracować  procedury  operacyjne  i  podręczniki;  sporządzić  szczegółowe  i konkretne  opisy  stanowisk;  oraz  w  przejrzystym  trybie  wybierać  i  rekrutować personel.   W odniesieniu do ról i obowiązków KIBR jako samorządu biegłych rewidentów:  o KIBR  powinna  zastanowić  się  nad  poszerzeniem  kategorii  członkowskich  (np.  członek  zwykły,  członek  długoletni,  członek  stowarzyszony,  technik  rachunkowości,  student,  praktykant,  urlopowany,  emerytowany)  i  na  tej  podstawie  sporządzić  profile  kompetencji  dla  każdej  kategorii  członków,  w  tym  przede  wszystkim  dla  praktykujących biegłych rewidentów.  o KIBR  powinna  uaktualnić  swoją  stronę  internetową,  za  pośrednictwem  której  opinia  publiczna może sprawdzać rejestr biegłych rewidentów tak, aby informacje dostępne  na  stronie  były  spójne  z  wymaganiami  Ustawy  o  Biegłych  Rewidentach,  Dyrektywą  i Rozporządzeniem UE.  o KIBR  wymaga  wzmocnienia  funkcji  rewizji  finansowej,  uwzględniając  wdrożenie  zmodyfikowanej  metodologii  zapewniania  jakości  (zadanie  to  jest  rozpatrywane  odrębnie  w  ramach  FRTAP).  System  dochodzeniowo‐dyscyplinarny  wymaga  wprowadzenia  formalnych  procedur  operacyjnych,  nowego  procesu  dla  niezależnej  oceny  przypadków  domniemanego  naruszenia  dyscypliny,  które  nie  są  zgłaszane  do  postępowania  dyscyplinarnego;  oraz  wprowadzenia  niezależnych  członków  do  Krajowego Sądu Dyscyplinarnego, którzy nie wykonują zawodu biegłego rewidenta.    o Wymogi  edukacyjne  dla  kandydatów  na  biegłych  rewidentów  i  dla  biegłych  rewidentów  powinny  zostać  uaktualnione,  aby  odzwierciedlały  podejście  kompetencyjne  narzucone  przez  Międzynarodowe  Standardy  Edukacyjne  i  uwzględniały bardziej szczegółowo   określone kompetencje techniczne, umiejętności  zawodowe  a  także  wartości,  etykę  i postawy;  a  sam  proces  egzaminacyjny  powinien  być  bardziej  przejrzysty,  z uwzględnieniem  publikacji  pytań  egzaminacyjnych  z  ubiegłych lat.  o W  odniesieniu  do  obligatoryjnego  doskonalenia  zawodowego  KIBR  powinna  opracować  strategię  ustawicznego  doskonalenia  zawodowego;  określić  wymagania  z uwzględnieniem  różnej  aktywności  zawodowej  poszczególnych  kategorii  członków;  oraz  wprowadzić  model  poświadczania  doskonalenia  zawodowego  oferowanego  przez inne podmioty niż te, które akredytuje KIBR. vi      1. WPROWADZENIE 1. Niniejszy  raport  powstał  w  ramach  Programu  Pomocy  Technicznej  w  zakresie  Sprawozdawczości  Finansowej  dla  Polski  finansowanego  ze  środków  szwajcarskich  (dalej  FRTAP  lub  Program)  realizowanego  w  Ośrodku  ds.  Reformy  Sprawozdawczości  Finansowej  (CFRR)  Banku Światowego.  FRTAP  jest  częścią  szerzej  zakrojonego  Funduszu  Szwajcarskiego  na  rzecz  zmniejszania  różnic  społeczno‐gospodarczych  w  rozszerzonej  Unii  Europejskiej  w  ramach  szwajcarskiej  pomocy  kierowanej  do  nowych  państw  członkowskich  w  latach  2004  i  2007  (tzw.  Enlargment  Contribution).  Głównym  celem  Programu  jest  wsparcie  Polski  we  wdrożeniu  trwałych  i zrównoważonych  ram  prawno‐instytucjonalnych,  które  umożliwią  (i)  poprawne  wdrożenie  acquis  communautaire  w  obszarze  sprawozdawczości  finansowej  sektora przedsiębiorstw; (ii) należyte monitorowanie i egzekwowanie zastosowania acquis w  praktyce oraz (iii) niezbędną edukację i szkolenie osobom odpowiedzialnym za te zadania. W  szczególności, jednym z celów FRTAP jest dostarczenie „informacji porównawczych na temat  organizacji  zawodowych  biegłych  rewidentów.  Celem  tej  analizy  jest  wsparcie  procesu  opracowania  nowego  modelu  izby  biegłych  rewidentów”.  Niniejsza  analiza  instytucjonalna  jest elementem badań prowadzonych w ramach programu FRTAP.  2. Niniejszy  raport  został  opracowany  przez  konsultantów,  Ranjana  Ganguli  i  Aleksandrę  Rytko  w oparciu  o  badania  w  terenie  prowadzone  we  wrześniu  2015  roku  i  w  kwietniu  2016  roku  pod  nadzorem  Andrei  Busuioc,  Starszego  Specjalisty  ds.  Zarządzania  Finansami,  i  Jaretta  Deckera,  Starszego  Specjalisty  ds.  Zarządzania  Finansami  z  ramienia  CFRR.  Konsultanci  pragną  wyrazić  swoją  wdzięczność  za  szeroką  i  otwartą  współpracę  oraz  pomoc  podczas  zbierania  danych  i przygotowania  niniejszego  raportu  otrzymają  przede  wszystkim  od  KIBR,  jak  również  ze  strony  Ministerstwa  Finansów.  Zespół  pragnie  podziękować  Henri  Fortin,  Dyrektorowi  CFRR,  Johnowi  Hodge,  Starszemu  Specjaliście  ds.  Zarządzania  Finansami,  Iwonie  Warzecha,  Liderowi  sekcji  ds.  zarządzania  finansami  w  Europie  i  Waldemarowi  Majek,  konsultantowi,  za  ich  uwagi  i  cenny  wkład  w  przygotowanie  wstępnej  wersji  tego  raportu.    3. Niniejszy  dokument  należy  traktować  jako  raport  wstępny.  Po  analizie  przeprowadzonej  przez  Ministerstwo  Finansów  /  KNA  i  KIBR,  oraz  wyrażeniu  zgody,  raport  zostanie  (lub  może  zostać)  udostępniony  do  wiadomości  publicznej.  Analiza  jest  efektem  pracy  konsultantów  i  pracowników  Międzynarodowego  Banku  na  Rzecz  Odbudowy  i  Rozwoju  /  Banku  Światowego.  Wnioski,  interpretacje  i  podsumowania  wyrażone  w  niniejszym  dokumencie  nie  odzwierciedlają  poglądów  Dyrektorów  Banku  Światowego  czy  rządów  państw,  które  reprezentują.      1      2. CELE I METODOLOGIA 4. Niniejsza  analiza  instytucjonalna  została  sporządzona  przede  wszystkim  w  celu:  prezentacji  możliwości  działania  dla  KIBR  w  obszarach  wskazywanych  i  omawianych  w  poprzednich  dokumentach  analitycznych,  przede  wszystkim  w  raporcie  Accounting  &  Auditing  (Update)  ROSC  z  grudnia  2013  roku;  przedstawienia  możliwości  działania  dla  KIBR  w  obszarach,  które  poddano  szczególnej  uwadze  i  analizie  za  pomocą  kwestionariusza  rozesłanego  do  innych  europejskich  organizacji  branżowych  o  podobnym  charakterze;  oraz  oceny  działania  KIBR  pod  względem  zagadnień,  które  w  opinii  IFAC  są  istotne  dla  stworzenia  i  działania  profesjonalnego samorządu zawodowych księgowych.  5. W  dokumencie  porównano  działania  KIBR  w  kontekście  dobrych  praktyk  dotyczących  roli  zawodu księgowego oraz ról i obowiązków samorządów zawodowych księgowych opisanych  w Guide to Establishing and Developing a Professional Accountancy Body3 Międzynarodowej  Federacji  Księgowych  (IFAC)  z  2010  roku.  Działania  KIBR  ocenione  zostały  również  w  kontekście  Oświadczenia  w  sprawie  obowiązków  członkowskich  IFAC  oraz  Międzynarodowych  Standardów  Edukacyjnych,  które  uznawane  są  za  wzorce  dobrej  praktyki  dla  podmiotów  członkowskich  mające  na  celu  wspierać  je  w  osiąganiu  wysokiej  jakości działań zawodowych księgowych.                                                              3  Patrz: http://www.ifac.org/publications‐resources/establishing‐and‐developing‐professional‐accountancy‐ body   2      3. TŁO 6. KIBR  jest  jedną  z  dwóch  organizacji  zawodowych  w  Polsce  będących  członkiem  IFAC.  KIBR  należy  również  do  Europejskiej  Federacji  Księgowych  (European  Federation  of  Accountants).   Izba  została  założona  w  1992  roku  i  na  koniec  2014  roku  skupiała  7.178  członków,  co  stanowi  pięcioprocentowy  spadek  z  poziomu  7.547  członków  w  2002  roku.  Członkowie  KIBR  mają  wyłączne  prawo  do  badania  sprawozdań  finansowych.  Do  innych  obowiązków  KIBR  należy  również:  sprawowanie  kontroli  nad  należytym  wykonywaniem  zawodu  i  przestrzeganiem  zasad  etyki  zawodowej,  organizacja  szkoleń  oraz  ochrona  interesów  zawodowych  członków.  Struktura  organizacyjna  KIBR  jest  dość  rozbudowana  –  z  centralą  w  Warszawie i 27 oddziałami regionalnymi.       3      4. CZĘŚĆ PIERWSZA: POWOŁANIE SAMORZĄDU ZAWODOWEGO BIEGŁYCH REWIDENTÓW 4.1. Rozważania związane z powołaniem samorządu zawodowego 7. W  latach  90‐tych  Polska  podjęła  próby  dostosowania  swojego  prawodawstwa  do  przepisów  obowiązujących  w  krajach  Europy  Zachodniej.  Efektem  tych  starań  było  ponowne  wprowadzenia  do  polskiego  prawa  zawodu  biegłego  rewidenta  oraz  samorządu  zawodowego  ‐  KIBR.  Ramy  regulacyjne  dla  KIBR  opracowano  na  przykładzie  przepisów  obowiązujących  inne  samorządy  zawodowe,  których  zadaniem  jest  regulacja  standardów  zawodów  zaufania  publicznego  takich  jak  lekarze,  prawnicy  czy  architekci.  Niemniej  jednak  podejście  to  nie  wykorzystało  doświadczeń  już  istniejących  organizacji  ani  efektów  pracy  wykonanej  od  1959  roku  przez  Ministerstw  Finansów,  ówczesną  Komisję  Egzaminacyjną  oraz  SKwP  pod  względem  egzaminowania  kandydatów  na  dyplomowanych  księgowych  i  prowadzenia  rejestru  dyplomowanych  księgowych.  Na  przykład  w  1989  roku,  SKwP  powołało  Krajową  Radę  Dyplomowanych  Biegłych  Księgowych  (KRDBK),  której  celem  było  reprezentowanie  polskich  księgowych  w  globalnym  środowisku  zawodowym  oraz  przynależność do Międzynarodowej Federacji Księgowych (IFAC).   8. KIBR  powstała  w  1991  roku  na  mocy  Ustawy  o  Biegłych  Rewidentach  (Ustawa  z  1991  r.)  jako  odrębny  podmiot  prawny,  lecz  jej  struktura  i  sposób  finansowania  były  odzwierciedlaniem  rozwiązań  przyjętych  przez  SKwP.  W  praktyce  członkowie  KRDBK  niejako  z  automatu  znaleźli  się  w  KIBR,  a  przez  pierwszych  osiem  lat  obie  instytucje  miały  wspólnego  Prezesa.  Takie  rozwiązanie  miało  kilka  konsekwencji,  które  są  odczuwalne  do  dziś, a mianowicie:   a. SKwP miało bardzo aktywny kalendarz wydarzeń o charakterze socjalnym (towarzyskim).  Wielu  członków  KIBR  nadal  uważa,  że  taki  aktywny  kalendarz  wydarzeń  jest  centralną  funkcją KIBR, natomiast niektóre ustawowe obowiązki Izby, takie jak zapewnianie jakości  nie mają kluczowego charakteru, a nawet nadmiernie wykorzystują zasoby Izby.    b. Kierowaniem  i  zarządzaniem  SKwP  zajmowali  się  woluntariusze,  którym  pomagał  niewielki  zespół  administracyjny.  W  przekonaniu  niektórych  członków  KIBR  taki  model  jest  słuszny  i liczbę  pracowników  administracyjnych  KIBR  należy  ograniczyć,  pomimo  tego, że obowiązki ustawowe Izby są dużo większe niż w przypadku SKwP.  c. Podobnie  jak  SKwP,  KIBR  ma  liczne  oddziały  regionalne,  z  których  każdy  posiada  własną  strukturę organizacyjną, w tym także prezesa i komisje, własne konto bankowe i systemy  rachunkowości,  oraz  każdy  jest  w  75‐90%  finansowany  ze  składek  członkowskich  pobieranych  przez  KIBR  od  członków  danego  oddziału.  Zarówno  SKwP  i  KIBR  mają  4      stosunkowe niskie opłaty członkowskie, jednak SKwP ma czterokrotnie więcej członków i  uzupełnia  dochody  oddziałów  wpływami  z  licznie  organizowanych  kursów  szkoleniowych.  Większość  oddziałów  KIBR  generuje  bardzo  małe  dochody  dodatkowe  (z  wyjątkiem szkoleń oferowanych przez oddziały w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Łodzi i  Gdańsku),  co  w  połączeniu  z  porównywalnie  mniejszą  liczbą  członków  stanowi  znaczące  obciążenie  administracyjne  i  finansowe  dla  poszczególnych  biur.  W  efekcie,  większość  z  27  regionalnych  oddziałów  KIBR  znajduje  się  w stanie  powolnej  zapaści  finansowej  i  próbuje radzić sobie przy coraz skromniejszych środkach finansowych.  d. Obecna  Komisja  Egzaminacyjna  jest  powoływana  przez  Ministerstwo  Finansów.  W  Komisji zasiada 19 egzaminatorów, wśród których jest 7 przedstawicieli KIBR, co sprawia,  że  jest  ona  podmiotem  zewnętrznym  wobec  KIBR.  KIBR  udziela  KE  wsparcia  administracyjnego,  które  jednak  nie  ma  odzwierciedlenia  w  jakichkolwiek  ramach  budżetowych;  opłaty  egzaminacyjne  i  wynagrodzenie  członków  KE  jest  regulowane  przepisami  prawa.  Ponadto,  uchwały  KIBR  dotyczące  treści  i  harmonogramu  programu  wstępnego  rozwoju  zawodowego  jak  również  wielu  innych  aspektów  codziennych  działań KE wymaga wcześniejszych konsultacji z KE.  e. Odbiciem  relacji  z  KE  wydaje  się  być  również  opisana  niżej  relacja  z  KNA,  która  także  narzuca  znaczące  wymagania  administracyjne  na  KIBR  nieujęte  w  jakichkolwiek  ramach  budżetowych.  W  swojej  ostatniej  propozycji  nowelizacji  Ustawy  o  Biegłych  Rewidentach  Ministerstwo  Finansów  wydawało  się  pominąć  wpływ,  jaki finansowanie  KNA  przez  KIBR  wywiera na pozycję i stabilność finansową Izby.   4.2. Prawodawstwo 9. Zasady  funkcjonowania  KIBR  reguluje  Ustawa  o  Biegłych  Rewidentach  z  2009  roku  (Ustawa  z  2009  r.),  która  zastąpiła  Ustawę  z  1991  roku  oraz  która  odgrywa  kluczową  rolę  w kształtowaniu  relacji  KIBR  z  innymi  podmiotami  i  organizacjami,  systemu  nadzoru,  zarządzania  i  procesów  wewnętrznych  oraz  finansów  Izby.  Załącznik  1  przedstawia  fragmenty  Ustawy  dotyczące  tych  trzech  obszarów  tematycznych.  Krócej  omówiono  je  poniżej:  4.2.1. Wpływ rozwiązań legislacyjnych na relacje KIBR z innymi podmiotami i organizacjami. 10. Ustawa  z  2009  r.  szczegółowo  określa  role,  obowiązki  i  złożone  relacje  między  biegłymi  rewidentami,  KIBR  oraz  funkcjonującymi  w  jej  strukturach  komisjami,  Ministerstwem  Finansów, KNA oraz KE powoływanymi przez Ministerstwo Finansów.    11. Efektem  regulacji  dla  relacji  KIBR  z  innymi  podmiotami  i  organizacjami  jest  ograniczenie  uprawnień  Izby  w  porównaniu  do  analogicznych  instytucji  unijnych,  ponieważ  wiele  5      decyzji  wymaga  zgody  KNA  bądź  KE.  Zakres  wymaganej  współpracy  z  tymi  podmiotami  sprawia,  że  KIBR  w mniejszym  stopniu  przypomina  typowy  samorząd  zawodowy,  a  w  większym  ściśle  kontrolowane  ramię  administracyjne  Ministerstwa  Finansów.  W rezultacie, na przykład, KIBR rocznie rejestruje ponad 600 sztuk formalnej korespondencji  wyłącznie  z  KNA  oprócz  –  prawdopodobnie  porównywalnej  ilości  –  korespondencji  nieformalnej.  Nadzór  nad  KIBR  przejawia  się  w  zatwierdzaniu  uchwał  KRBR,  lub  odwoływaniu  od  tych  uchwał  oraz  prawie  do  wyrażania  sprzeciwu  wobec  wpisaniu  biegłego  rewidenta  na  listę,  co  jest  dość  wyjątkowe  na  tle  na  innych  samorządów  zawodowych  działających  w Polsce.  Ponadto, żaden  inny  polski  samorząd  zawodowy  nie  podlega  równie  silnej  kontroli  ze  strony  organu  nadzorującego  czy  ministerstwa,  ani  nie  prowadzi  tak  wielkiej  ilości  korespondencji  formalnej  i  nieformalnej.  Pomijając  fakt,  że  struktura  organizacyjna  KIBR  jest  podobna  do  struktury  innych  samorządów  zawodowych,  w  opinii  zespołu,  struktura  taka  narzucona  przez  przepisy  prawa,  powinna  zostać  zmodyfikowana  tak,  aby  Izba  miała  możliwość  bardziej  elastycznej  i  odpowiedniej  samoorganizacji.  Elastyczność  w  tym  względzie  umożliwiłaby  KIBR  wprowadzenie  dodatkowych  komisji  stałych  (np.  KE)  oraz  zmodyfikowanie  zasad  funkcjonowania  dotychczasowych  komisji  (np.  KKR).  BOX 1 W  Holandii  i  w  Wielkiej  Brytanii,  organy  pełniące  funkcje  rewizyjne  nie  angażują  się  w  procesy  decyzyjne  samorządów  zawodowych  księgowych  ani  nie  zatwierdzają  tych  decyzji. W Niemczech, jedynym obszarem decyzyjnym, w jaki angażuje się organ nadzoru  audytowego  jest  kontrola  zapewniania  jakości,  choć  proces  ten  znacząco  różni  się  od  tego  przyjętego  w  Polsce.  W  Niemczech  organ  rewizyjny  przeprowadza  wszelkie  weryfikacje i kontrole zapewniania jakości, po czym przesyła wnioski samorządowi w celu  podjęcia działań.    12. Być  może  –  zamiast  powierzać  KNA  obowiązek  nadzorowania  decyzji  KIBR,  jak  obecnie  przewiduje  Ustawa  z  2009  r.,  należałoby  wprowadzić  nadzór  okresowy  na  zasadach  oceny  ex post. Takie podejście przyjęły wszystkie główne organy nadzoru publicznego w UE wobec  kontrolowanych  samorządów  zawodowych.  W  myśl  Rozporządzenia  Parlamentu  Europejskiego  i Rady  (UE)  z  2014  r.  w  sprawie  szczegółowych  wymogów  dotyczących  ustawowych  badań  sprawozdań  finansowych  jednostek  zainteresowania  publicznego:  „Dla  zapewnienia  wysokiego  poziomu  zaufania  inwestorów  i  konsumentów  do  rynku  wewnętrznego  dzięki  unikaniu  konfliktu  interesów,  biegli  rewidenci  i  firmy  audytorskie  powinni  podlegać  właściwemu  nadzorowi  ze  strony  właściwych  organów,  niezależnych  od  środowiska  zawodowego  biegłych  rewidentów  i dysponujących  odpowiednimi  możliwościami,  wiedzą  fachową  i  zasobami.  Państwa  członkowskie  powinny  mieć  możliwość  przekazania  lub  zezwolenia  swym  właściwym  organom,  by  przekazały  dowolne  z  zadań  tych  6      właściwych  organów  innym  organom  lub  podmiotom,  z  wyjątkiem  zadań  związanych  z  systemem  zapewniania  jakości,  dochodzeniami  oraz  systemami  dyscyplinarnymi.  (…)  Właściwe  organy  krajowe  powinny  posiadać  niezbędne  uprawnienia  do  podejmowania  swoich  zadań  nadzorczych,  w  tym  możliwość  dostępu  do  danych,  uzyskiwania  informacji  oraz  przeprowadzania  inspekcji.”  Wiele  wskazuje,  że  żaden  inny  samorząd  zawodowy  w  państwach  członkowskich  UE  nie  podlega  tak  restrykcyjnemu  nadzorowi  i  kontroli  przez  organy  nadzoru  publicznego,  w  jaki  KIBR  jest  kontrolowana  przez  Ministerstwo  Finansów,  KNA  i  KE.  Sposób,  w  jaki  wiodące  państwa  członkowskie  UE,  w  tym  Niemcy,  Holandia  i  Wielka  Brytania,  wdrażają  Dyrektywę  w  sprawie  ustawowych  badań  rocznych  sprawozdań  finansowych  i  skonsolidowanych  sprawozdań  finansowych  oraz  wyżej  wspomniane  rozporządzenie  w  obszarze  nadzoru  nad  profesją  biegłego  rewidenta  nie  sprowadza  się  do  zatwierdzania  uchwał,  odwoływania  uchwał  czy  wyrażania  sprzeciwu  wobec  rejestracji  biegłych rewidentów. Organy nadzoru publicznego w tym krajach okresowo przeprowadzają  kontrolę  ex  post  samorządu  zawodowego,  aby  upewnić  się,  że  wszystkie  działania  podejmowane  przez  samorząd  oraz  jego  obowiązki  spełniają  wymagane  standardy.  Organ  nadzoru  publicznego ‐  KNA,  mógłby  opracować  okresowy  program  inspekcji  KIBR,  by  w  ten  sposób  zyskać  pewność  ex  post,  że  wszystkie  działania  i  powinności  KIBR  spełniają  zadawalające  standardy.  Ponadto,  KNA  mogłaby  interweniować  jak  również  obligatoryjnie  narzucać  interwencje  ex  ante  wyłącznie  w  obszarach  wysokiego  ryzyka  albo  w  takich  obszarach,  w  których  działania  KIBR  budzą  uzasadnione  obawy.  Obecny  tryb  nadzorowania  niemal  każdej  decyzji  KIBR  jest  uciążliwy,  czasochłonny  i  kosztowny  zarówno  dla  KNA  jak  i  dla KIBR.   4.2.2. Wpływ rozwiązań legislacyjnych na system nadzoru, zarządzania i procesy wewnętrzne KIBR 13. Ustawa  z  2009  r.  szczegółowo  definiuje  sposób  nadzorowania,  zarządzania  i  procesy  wewnętrzne  KIBR,  wskutek  czego  Izba  musi  przestrzegać  procesów  administracyjno‐ zarządczych,  które  są  w  dużym  stopniu  narzucone  odgórnie  i  które  nie  zawsze  korespondują  z celami  jej  działania.  Analiza  tego  zagadnienia  została  szerzej  przedstawiona  w Części 4.3.  14. Prezes  Izby  i  wszyscy  członkowie  jej  organów  ustawowych  są  wybierani  podczas  odbywającego  się  co  cztery  lata  zjazdu  KZBR,  co  sprawia,  że  co  cztery  lata  ma  miejsce  rotacja,  która  prowadzi  do  utraty  wiedzy  i  pamięci  instytucjonalnej,  jak  również  utrudnia  ciągłość  w  realizacji  strategii  i kierunku.  Rotacja  na  stanowiskach  Prezesa  oraz  członków  komisji  ustawowych  powinna  odbywać  się  w  sposób,  który  zagwarantuje  należyty  przepływ  wiedzy  i  zachowanie  pamięci  instytucjonalnej  jak  również  ciągłość  strategii  i  kierunku  działania.  By  zapewnić  taki  przepływ  wiedzy  należałoby  organizować  Krajowy  Zjazd  Biegłych  Rewidentów (KZBR) raz w roku zamiast raz na cztery lata, oraz wprowadzić zasadę rotacji na  jednej  czwartej  stanowisk,  które  zostałyby  objęte  przez  nowo  wybranych  urzędników  7      rozpoczynających  czteroletnią  kadencję.  Wzmocnieniu  wiedzy  i  pamięci  instytucjonalnej  sprzyjałoby  również  utworzenie  silnego  stanowiska  zarządczego  –  zob.  omówienie  w  paragrafie Error! Reference source not found..  4.2.3. Wpływ rozwiązań legislacyjnych na finanse KIBR. 15. Ustawa  z  2009  r.  wprowadza  szereg  różnych  parametrów  dotyczących  finansów  KIBR,  nie  biorąc  jednak  pod  uwagę  potrzeb  finansowych  Izby.  W  efekcie,  KIBR  nie  może  pobierać  opłat w oparciu o rzeczywiste potrzeby oraz koszty wypełniania obowiązków ustawowych.  Dochody  Izby  są  określone  przepisami  prawa  według  wzoru,  który  niekoniecznie  koreluje  z  realnym  zapotrzebowaniem  finansowym  wynikającym  z  pełnionych  obowiązków.  Pomijając  obecny  status  finansowy  KIBR,  oznacza  to, że  limity  określone  prawem  są  stałe,  a  regulacje  nie  przewidują żadnej  możliwości  regularnego  przeglądu  i  modyfikacji  tych  limitów  tak,  aby  były określone na rozsądnym poziomie i odpowiadały rzeczywistym kosztom.  16. Ministerstwo  Finansów,  KNA  oraz  KE  narzucają  na  Izbę  szereg  uciążliwych  obowiązków  administracyjnych,  nie  biorąc  pod  uwagę  kosztów  ani  korzyści,  jak  również  bez  odniesienia  do  ustalonego  budżetu  czy  planu  wydatków.  Szczegółowa  analiza  tego  zagadnienia  znajduje  się w części Error! Reference source not found..  BOX 2 W Niemczech, Holandii i Wielkiej Brytanii żaden organ nadzorujący nie oczekuje wsparcia  administracyjnego  ze  strony  samorządów  czy  izb.  Organy  nadzoru  składają  jedynie  regularne lub doraźne prośby o informacje na potrzeby weryfikacji i kontroli.  4.3. Nadzór, komisje i struktura zarządcza 17. Ustawa  z  2009  r.  zobowiązuje  KIBR  do  powołania  konkretnych  organów  ustawowych,  ich  przewodniczących  i  zastępców  oraz  członków  wybranych  z  spośród  delegatów  na  Krajowy  Zjazd, który odbywa się raz na cztery lata, w tym:   a. KRBR – zarządza działalnością samorządu i wykonuje uchwały Krajowego Zjazdu Biegłych  Rewidentów;  b. Krajowy  Sąd  Dyscyplinarny  (KSD)  –  orzeka  w  sprawach  odpowiedzialności  dyscyplinarnej  biegłych rewidentów;  c. Krajowy  Rzecznik  Dyscyplinarny  (KRD)  –  jest  oskarżycielem  w  postępowaniu  dyscyplinarnym;   d. Krajowa  Komisja  Nadzoru  (KKN)  –  sprawuje  kontrolę  nad  przestrzeganiem  przepisów  i procedur związanych z system zapewnienia jakości; oraz  8      e. Krajowa  Komisja  Rewizyjna  (KKR)  –  kontroluje  finansową  działalność  Krajowej  Izby  Biegłych  Rewidentów  oraz  wykonanie  uchwał  podjętych  na  Krajowym  Zjeździe  Biegłych  Rewidentów.  18. Oprócz  tego  KRBR  powołała  również  następujące  pozaustawowe  komisje,  złożone  z przewodniczącego, zastępcy i członków wybranych spośród członków KIBR:   a. Komisja ds. ewidencji – prowadzi rejestr biegłych rewidentów;   b. Komisja  ds.  szkoleń  –  doradza  w  sprawie  wszystkich  zagadnień  związanych  z obligatoryjnym doskonaleniem zawodowym;   c. Komisja ds. finansowych – nadzoruje finanse KIBR;   d. Komisja ds. etyki – opracowuje kodeks etyki dla członków KIBR;   e. Komisja ds. współpracy międzynarodowej,   f. Komisja  do  opiniowania  aktów  prawnych  –  dokonuje  przeglądów  i  opiniuje  projektowane  zmiany  legislacyjne  w  zakresie  prawa  gospodarczego,  finansów,  rachunkowości oraz rewizji finansowej i zawodu biegłego rewidenta;   g. Komisja  ds.  standaryzacji  usług  świadczonych  przez  biegłych  rewidentów  –  zapewnia  członkom KIBR aktualne tłumaczenia i wytyczne dotyczące standardów; oraz  h. Komisja ds. komunikacji – nadzoruje strategię komunikacyjną KIBR.  19. KIBR  posiada  również  tzw.  „biuro”  złożone  z  około  55  pracowników  administracyjnych,  którzy  z perspektywy  formalno‐prawnej  podlegają  Prezesowi  wspieranemu  przez  Dyrektora  Biura,  lecz  które  z  powodów  praktycznych  zarządzane  jest  przez  Dyrektora  Biura.  Ponadto,  Biuro  KIBR  zatrudnia  znaczną  liczbę  indywidualnych  zleceniobiorców,  z  których  większość  pełni  funkcje  inspektorów  ds.  zapewniania  jakości  na  rzecz  KKN.  Biuro  KIBR składa się z następujących departamentów:  Struktura Biura KIBR Dyrektor  biura Zastępca  Dyrektora  biura Dział  Dział  Dział  Dział  Dział admini‐ Dział  IT postępowania  finansowo‐ samorzą szkoleniowo‐ stracyjny prawny kwalifikacyjnego księgowy ‐dowy wydawniczy   9      20. Rozwiązania  administracyjne  i  zarządcze  w  KIBR  niezbyt  dobrze  korespondują  z  funkcją  i nowymi  obowiązkami  Izby.  Rozwiązania  zarządcze  wydają  się  lepiej  przystawać  do  grupy  osób, których łączą wspólne interesy w celu omówienia kwestii wspólnych i nawiązywania  kontaktów  towarzyskich  aniżeli  dla  zespołu,  który  wypełnia  ważne  obowiązki  zawodowe  i ustawowe.  Z wyjątkiem  Prezesa  KIBR,  który  dopiero  od  niedawna  zaczął  otrzymywać  wynagrodzenie,  pozostali  członkowie  różnych  organów  Izby  pełnią  swoje  funkcje  dobrowolnie  i nie  pobierają  za  to  żadnego  wynagrodzenia,  pominąwszy  wynagrodzenie  za  udział  w posiedzeniach,  diety  i  zwrot  kosztów  podróży  służbowych.  Zasadniczo,  praca  społeczna  nie  jest  niczym  złym,  lecz  w  przypadku  instytucji  tak  dużych  rozmiarów  i  mającej  tak  poważne  obowiązki  kadrę  społeczników  powinni  wspierać  pracownicy  pełnoetatowi  dysponującymi kompetencjami technicznymi i administracyjnymi. Obecny system wydaje się  być  efektem  ewolucji  aniżeli  celowego  zamysłu.  Kiedy  KIBR  została  po  raz  pierwszy  utworzona  na  początku  lat  90‐tych,  narzucone  na  nią  obowiązki  nie  były  jeszcze  tak  uciążliwie  jak  obecnie.  Początkowo  przyjęte  rozwiązania  zarządcze  i  powołanie  komisji  kierowanych  przez  ochotników  były  skopiowane  z rozwiązań  zastosowanych  w  SKwP  i odpowiadały  zakresowi  ówczesnych  obowiązków  Izby.  Niemniej  jednak,  pierwotna  struktura  KIBR  uległa  marginalnym  zmianom  pomimo  przybywających  obowiązków  ustawowych. Chodzi zwłaszcza o wymogi wprowadzone po raz pierwszy pod koniec lat 2000,  które  narzuciły  Izbie  konieczność  współpracy  z  powołaną  wówczas  KNA  oraz  wprowadziły  bardziej rygorystyczne i szczegółowe systemy zapewnienia jakości.   21. Konieczność obsługi KNA i KE stanowi znaczące obciążenie administracyjne dla Biura KIBR.  Zgodnie z wytycznymi IFAC, „organy złożone z ochotników mogą wnieść dodatkową wartość  do  działania  samorządów  zawodowych  księgowych.  Niemniej  jednak,  zapewnienie  organom  i grupom  roboczym  należytego  wsparcia  może  pochłaniać  znaczną  część  zasobów  administracyjnych.  Należy  zminimalizować  zakres  formalności,  ograniczyć  liczbę  komisji  i  grup  roboczych  oraz  zagwarantować,  że  są  one  zorientowane  na  działania  i  rezultaty  sprzyjające  realizacji  celów  organizacji”.  Mimo, że  początkowo  Biuro  KIBR  było  małe,  a  jego  głównym  zadaniem  było  wspieranie  pracy  KRBR  i  komisji,  z  czasem  znacząco  się  rozrosło  i  zaczęło  obsługiwać  również  nowe,  czasochłonne  relacje  z  zewnętrznymi  interesariuszami,  zwłaszcza  z KNA  i  KE.  Poniższa  tabela  przedstawia  podsumowanie  ilości  transakcji  i  dokumentów, jakie rocznie przetwarza Biuro KIBR:  Liczba transakcji i dokumentów, jakie rocznie przetwarza Biuro KIBR4    Dział Biura KIBR  Liczba  Liczba stron  Liczba stron na jednego  pracowników dokumentów w  pracownika w skali  roku  miesiąca  IT  3 31,650 880                                                         4  Źródło: Biuro KIBR   10      Dział Biura KIBR  Liczba  Liczba stron  Liczba stron na jednego  pracowników dokumentów w  pracownika w skali  roku  miesiąca  Postępowanie  5 31,000 517 kwalifikacyjne  Finanse i księgowość  7 41,000* 488 Sprawy samorządowe  11 92,600 702 Szkolenia i publikacje   3 21,600 600 Administracja  6 95,300 1324 Prawny   3 11,500 319 * Wiele dokumentów zwiera długą listę zagadnień, które wymagają indywidualnego podejścia. W liczbach tych  nie uwzględniono dokumentów przesyłanych między systemami KIBR’ IP 24 i SIMPLE ERP.  22. Relacje  pomiędzy  –  z  jednej  strony  –  różnymi  działami  Biura  KIBR  oraz  –  z  drugiej  strony ‐  KRBR,  komisjami  oraz  interesariuszami  zewnętrznymi  nie  są  należycie  ukształtowane  ani  nie  działają  na  jasnych  zasadach.  Wielu  przewodniczących  i  członków  komisji  KIBR  nie  wie,  które  konkretnie  działy  czy  którzy  pracownicy  Biura  KIBR  zapewniają  lub  powinni  zapewnić  im wsparcie.    23. Panujący  w  KRBR  oraz  komisjach  KIBR  swobodny,  nieformalny  etos  oparty  na  działalności  społecznej  w  praktyce  sprawia,  że  Biuro  KIBR  musi  samodzielnie  podejmować  decyzje,  ponieważ  w  przeciwnym  razie  KIBR  borykałby  się  z  poważnymi  problemami.  Słuszny  wydaje  się  wniosek, że  Biuro  KIBR  działa  w  taki  a  nie  inny  sposób  ze  względu  na  sposób,  w  jaki funkcjonują wybieralne organy, takie jak KRBR oraz komisje. KNA i KE sprawują znaczącą  władzę  i  wywierają  duży  wpływ  na  KIBR,  co  sprawia, że  wymagają  również  znaczącej  ilości  informacji  i  wsparcia,  które  terminowo  mogą  zapewnić  jedynie  pracownicy  zatrudnieni  na  pełny  etat  w  Biurze  KIBR.  Członkowie  KRBR  oraz  poszczególnych  komisji  –  wybrani  w  wyborach,  ale  pełniący  swoje  funkcje  społecznie  –  nie  mają  takiej  możliwości.  Z  tego  względu  można  odnieść  wrażenie,  że  niektórzy  pracownicy  i  działy  Biura  KIBR  podlegają  bezpośrednio  zewnętrznym  interesariuszom  i  nie  konsultują  swoich  decyzji,  ani  nie  działają  zgodnie  z  wyraźnym  upoważnieniem  określonego  organu  Izby,  czasami  dlatego,  że  odpowiednia  komisja  nie  istnieje  (np.  w  sprawach  dotyczących  KE)  a  czasem  pomimo  tego  faktu (np. w sprawach związanych z KNA).    24. Dodatkowe  problemy  wywołuje  fakt,  że  wszystkie  kluczowe  stanowiska  w  KIBR,  KRBR  oraz  poszczególnych  komisjach  zajmują  społecznicy.  Ochotnicy  mają  ograniczoną  motywację  do  podejmowania  działań  w  sprawach  ważnych  dla  Izby,  dlatego  często  niechętnie  podejmują  trudne  decyzje;  ochotnicy  borykają  się  z  realnymi  lub  pozornymi  konfliktami  interesów  wynikającymi  z ról,  jakie  pełnią  wewnątrz  i  poza  KIBR;  zamożni  członkowie KIBR zwykle częściej piastują kluczowe stanowiska, podczas gdy innych – wysoce  11      kompetentnych, lecz mniej zamożnych członków do kandydowania na stanowiska zniechęca  fakt, że nie mogą sobie pozwolić na rezygnację z pewnej części dochodu z pracy zarobkowej;  ochotnicy  dysponują  mniejszą  pamięcią  instytucjonalną  niż  pełnoetatowi  pracownicy,  co  negatywnie  odbija  się  na  ciągłości  i  spójności  decyzji  podejmowanych  przez  KRBR  i  komisje  wybierane co cztery lata.    25. Prezes  i  Izba  nie  mają  zespołu  specjalistów  księgowych  i  technicznych,  którzy  zajęliby  się  realizacją  obowiązków  ustawowych  i  zawodowych  Izby.  Jak  już  wcześniej  wspomniano,  z prawno‐formalnego  punktu  widzenia,  Prezes  zarządza  Biurem  KIBR  i  jego  pracownikami  realizując obowiązki administracyjne. Prezes może zwrócić się do KRBR oraz komisji z prośbą  o pomoc  w  kształtowaniu  polityk  i  stanowisk.  Jednakże  organy  te  składają  się  z  ludzi  pracujących  społecznie.  Zgodnie  z  obserwacją  IFAC  „w  małych  organizacjach  komisje  wspierane  przez  ochotników  mogą  realizować  zadania,  które  w  większej  organizacji  są  delegowane  pełnoetatowym  pracownikom”.  IFAC  podkreśla  również,  że  „na  trwałość  organizacji  znacząco  wpływa  jakość  zarządzania  działalnością  operacyjną.  Jeśli  tylko  pozwalają  na  to  zasoby  rada  powinna  zatrudnić  pełnoetatowego  [Dyrektora  wykonawczego],  który  przejmie  odpowiedzialność  za  zarządzanie  codzienną  działalnością  organizacji.  Dyrektor  wykonawczy  pełni  w  samorządzie  rolę  przywódczą,  wspierając  realizację celów strategicznych określonych przez Prezesa oraz [KRBR], a także odpowiada za  realizację  codziennych  spraw  samorządu.  Dyrektor  jest  partnerem  strategicznym  [KRBR].   Powinien  on  uczęszczać  na  wszystkie  spotkania  [KRBR]  i  składać  raporty  z postępów  we  wdrożeniu  polityk  i  strategii,  działalności  operacyjnej  oraz  z  postępów  w  realizacji  celów  strategicznych,  w  tym  z  wykonania  budżetu.  Dyrektor  wykonawczy  blisko  współpracuje  z Prezesem  przedstawiając  [KRBR]  poparte  solidnymi  danymi  rekomendacje  działań.  Mimo,  że  za  reprezentowanie  samorządu  zawodowego  i  przedstawianie  jego  misji  i  roli  opinii  publicznej  odpowiada  przede  wszystkim  jego  Prezes,  Dyrektor  wykonawczy  może  wspierać  go w tej roli ilekroć zajdzie taka potrzeba”.   26. KIBR  powinna  rozważyć,  w  połączeniu  z  rewizją  swoich  ram  finansowych,  zakres,  w  jakim  Prezes,  KRBR  oraz  pozostałe  komisje  wymagają  wsparcia  pełnoetatowych  specjalistów  branżowych  i  technicznych.  Najprawdopodobniej  na  liście  znajdą  się  Dyrektor  wykonawczy  i Dyrektor  Finansowy,  dzięki  czemu  społecznicy  pełniące  swoje  funkcje  w  KIBR  zostaliby  uwolnieni  od  uciążliwych  zadań  implementacyjnych  i  mogliby  się  skupić  na  opracowaniu  polityk i monitorowaniu.  27. Ani  komisje,  ani  Biuro  KIBR  nie  spełniają  należycie  swoich  funkcji.  Problem  ten  prowadzi  do  luk  między  funkcjami  bądź  do  ich  powielania.  Z  tego  względu,  na  przykład:  (i)  KIBR  ma  obowiązek  obsługiwać  KE,  ale  nie  ma  odpowiedniej  komisji  odpowiedzialnej  za  zarządzanie  tą  relacją,  a zadanie  powierzane  jest  Biuru  KIBR;  oraz  (ii)  nie  istnieje  komisja  wyraźnie  upoważniona  do  monitorowania  czy  członkowie  KIBR  spełniają  wymogi  obligatoryjnego  doskonalenia  zawodowego;  zadanie  to  realizuje  dział  szkoleniowo‐wydawniczy  Biura  KIBR  12      pomimo  faktu,  że  powołana  jest  pozaustawowa  komisja  ds.  szkoleń,  która  powinna  zajmować się tymi sprawami.  28. Odpowiedzialność  za  wszystkie  sprawy  związane  z  Izbą  powinna  być  bardziej  szczegółowo  i jednoznacznie  zdefiniowana  w  odniesieniu  do  Prezesa  KIBR,  KRBR  oraz  poszczególnych  komisji.  Komisje  KIBR  powinny  w  przejrzysty  sposób  odzwierciedlać  zadania  Izby.  Struktura  Biura  KIBR  powinna  być  lepiej  dostosowana  do  potrzeb  komisji  KIBR,  z  wyraźnymi  zasadami  podległości  służbowej.  Biuro  nie  powinno  też  reprezentować  Izby  w  każdej  sprawie  bez  uprzednio  wyraźnie  udzielonego  pełnomocnictwa  ze  strony  komisji,  a  zwłaszcza  w  sprawach  dotyczących  ważnych  zewnętrznych  interesariuszy,  takich  jak  Ministerstwo Finansów, KNA czy KE.  29. Należy  głęboko  zastanowić  się  nad  zasadnością  utrzymywaniu  wielu  oddziałów  regionalnych  KIBR  oraz  być  może  podjąć  trudne  decyzje  o  zmianie  ich  roli,  struktury  i  finansowania,  a nawet  o  likwidacji  tych,  których  istnienie  nie  znajduje  uzasadnienia.  Zgodnie z tym, o czym była mowa wcześniej, KIBR posiada około 27 oddziałów regionalnych,  z których każdy prowadzi własną administrację, w tym prezesa i komisje, rachunek bankowy  i  własny  system  rachunkowy  oraz  każdy  jest  w  75‐90%  finansowany  ze  składek  członkowskich  zbieranych  przez  KIBR  od  członków  danego  oddziału.  Jak  już  wspomniano,  większość  tych  oddziałów  regionalnych  wydaje  się  być  w stanie  coraz  większej  zapaści  i  próbuje  radzić  sobie  przy  coraz  skromniejszych  środkach  finansowych.  Być  może  niektóre  działania  podejmowane  obecnie  przez  oddziały  regionalne  mogłyby  zostać  przejęte  przez  centralę  i  realizowane  w  sposób  bardziej  efektywny  pod  względem  kosztów.  Zadaniem  takim  może  być  np.  rozwój  i  organizacja  kursów  ustawicznego  doskonalenia  zawodowego.  Warto  zastanowić  się,  czy  główna  rola  oddziałów  regionalnych  nie  powinna  sprowadzać  się  do integracji społecznej i organizacji wydarzeń o charakterze towarzyskim.   4.4. Finansowanie 30. Kondycja  finansowa  KIBR  jest  niepokojąca.  Podjęto  niewielkie  starania  w  kierunku  przeanalizowania  i  naprawienia  tej  sytuacji,  w  tym  również  zmiany  modelu  finansowania  Izby,  jeśli  zajdzie  taka  potrzeba.  Od  2010  roku  sprawozdania  finansowe  KIBR  wykazują  straty. Oddziały regionalne znacznie ograniczają liczbę działań, aby móc  dalej funkcjonować.  Pomimo  tego,  Izba  nie  przygotowała  jednak  żadnych  średniookresowych  prognoz  finansowych  dla  całej  organizacji,  aby  wesprzeć  dyskusje  na  ten  temat  i  podjąć  konieczne  działania  naprawcze,  pominąwszy  prognozy  finansowe  dotyczące  działań  na  rzecz  zapewniania jakości.  31. Przy  braku  prognoz  finansowych  opracowanych  przez  Izbę,  w  załączniku  2  przedstawiono  uproszczoną prognozę  na lata 2015‐2020 opracowaną przez autorów niniejszego raportu na  podstawie  ostatnich  propozycji  nowych  przepisów  prawnych  dotyczących  nadzoru  13      finansowego,  która  pozwoli  lepiej  zrozumieć  obecną  sytuację  finansową  KIBR.  Wybrane  elementy tej prognozy zaprezentowano w tabeli poniżej:  Prognoza finansowa dla KIBR na lata 2015‐2020 – wybrane fragmenty (PLN'000)   Obecnie  Plan Prognoza Prognoza Prognoza Prognoza  Prognoza   2014  2015 2016 2017 2018 2019  2020 Strata ogółem  (1 419)  (1 480) (997) (1 150) (685)  (1 389)   (407) Aktywa netto  35 768  34 288 33 289 32 141 31 456 30 067  29 660 z tego:   Saldo gotówki  10 541  9 267 9 293 10 457 10 719  10 277  10 816   32. Pominąwszy  nieustanne  straty,  warto  również  zaznaczyć, że  KIBR  nie  udaje  się  poprawić  wysokości  przychodów.  Jak  już  wspomniano,  Ustawa  z  2009  r.  wprowadza  wiele  parametrów związanych z finansami KIBR, w tym także pozwala Izbie pobierać opłatę roczną  z  nadzoru  w wysokości  nie  wyższej  niż  2%  rocznych  przychodów  z  tytułu  wykonywania  czynności  rewizji  finansowej.  W  chwili  obecnej,  KIBR  pobiera  jedynie  opłatę  wysokości  1,75%.  Ponadto,  jeśli  chodzi  o  opłaty  członkowskie,  które  nie  są  zdefiniowane  ustawowo,  członkowie  KIBR  nieustannie  sprzeciwiają  się  podwyższeniu  opłat  podczas  Krajowych  Zjazdów,  pomimo  obaw  związanych  z niskim  poziomem  wsparcia,  jakie  oferuje  im  Izba,  a  zwłaszcza jej oddziały regionalne.  33. Pomimo  corocznego  procesu  budżetowego,  większość  komisji  KIBR  nie  zna  dokładnie  przydzielonego  im  budżetu  uznając, że  finanse  i  odpowiedzialność  za  wykonanie  budżetu  leży  w  gestii  działu  finansów  i  księgowości.  Coroczny  proces  formułowania  budżetu  zasadniczo  polega  na  ustaleniu  przyrostowego  budżetu  na  podstawie  wyników  z  minionego  roku,  zamiast  na  głębszej  analizie  działań  i  potrzeb  poszczególnych  komisji  i  samorządu  w  odniesieniu  do  planu  strategicznego.  Ponadto,  wiele  wskazuje  na  to, że  nie  ma  zbyt  dużych  przeszkód,  aby  monitorować  zadaniowe  wykonanie  budżetu.  Raporty  na  temat  wyników  opracowywane  są  w  formacie,  który  nie  przystaje  do  formatu,  w  jakim  opracowywany  jest  budżet poszczególnych komisji. Ponadto, raportów tych nie udostępnia się innym komisjom i  działom  odpowiedzialnym  za  wydatki.  Te  komisje  i  działy,  które  mają  uprawnienia  do  wydatkowania  środków  powinny  mieć  wyraźniejszą  i bezpośrednią  odpowiedzialność  za  realizację swoich budżetów w kontekście celów oraz powinny otrzymywać regularne raporty  umożliwiające monitorowanie sytuacji finansowej i wyników.   34. Sposób  alokacji  kosztów  stałych  sprawia,  że  finansowy  wpływ  działań  związanych  z organizacją egzaminów kwalifikacyjnych i zapewnianiem jakości wydaje się przesadzony.  W  szczególności,  KIBR  dokonuje  alokacji  środków  na  koszty  stałe  wyłącznie  na  podstawie  wynagrodzeń  z  tytułu  działań  związanych  z  nadzorem,  postępowaniem  kwalifikacyjnym,  14      działalnością  szkoleniowo‐wydawniczą.  W  efekcie,  brakuje  alokacji  środków  na  działania  związane  z  samorządem,  które  są  finansowane  ze  składek  członkowskich.  Ponadto,  KIBR  uwzględnia  w  kosztach  administracyjnych  pewne  wydatki,  które  powinny  być  uznane  raczej  za koszty bezpośrednie aniżeli stałe:  KIBR Koszty stałe (PLN'000)   Koszty stałe  2014 obecnie 2015 planowane Wynagrodzenie pracowników biura 2 833  2 572 Materiały i utrzymanie   1 037  1 202 Amortyzacja   824  947 Współpraca międzynarodowa (IFAC i FEE) 828  870 Organizacja Zjazdu   7  530 Wynagrodzenie prawników   428  418 KRBR  315  391 Promocja i komunikacja   325  383 Pokoje gościnne i parkingi   74  70 Komisja ds. opiniowania aktów prawnych 35  52 KKR (Krajowa Komisja Rewizyjna)  17  30 Samochody służbowe   24  30 Komisja ds. finansów 19  25 Komisja ds. współpracy międzynarodowej 7  25 Inne  335  496 Ogółem   7 109  8 041   35. Bardziej  sprawiedliwa  alokacja  kosztów  stałych  prawdopodobnie  ograniczyłaby  skalę  pozornych  strat  na  działaniach  dotyczących  zapewniania  jakości,  postępowania  kwalifikacyjnego  oraz  działalności  szkoleniowo‐wydawniczej,  natomiast  przekształciłaby  pozorne  zyski  z  działalności  samorządowej  w  straty.  KIBR  powinna  pilnie  przeanalizować  i zmodyfikować  swój  system  rachunkowości  zarządczej,  z uwzględnieniem  alokacji  kosztów  stałych,  tak,  aby  uzyskiwać  bardziej  pożyteczne  informacje  zarządcze,  a  co  za  tym  idzie,  aby  lepiej rozumieć i rozwiązywać problemy związane z kondycją finansową Izby, w tym również  rozpoznawać  obszary,  w  których  należy  ograniczyć  koszty  i  /  lub  generować  przychody  w  sposób inny niż ze składek członkowskich.    36. Przede  wszystkim  za  pośrednictwem  KNA  i  KE,  Ministerstwo  Finansów  nakłada  na  Izbę  znaczące  wymagania  administracyjne,  w  tym  również  doraźne,  które  nie  mają  pokrycia  15      w ogólnych  ramach  budżetowych.  Sytuacja  ta  powoduje  znaczną  niepewność  finansową  oraz  obciążenie  dla  Izby,  która  obecnie  jest  zmuszona  finansować  straty  z  rezerw  z  lat  ubiegłych.  Z perspektywy  Ministerstwa  Finansów,  KNA  i  KE,  pojawia  się  poważne  ryzyko, że  KIBR nie będzie w stanie zrealizować powierzonych jej zadań. Izba potrzebuje większy zakres  autonomii  oraz  odpowiedzialności  za  zadania,  które  zostały  jej  powierzone.  Odpowiedni  organ  powinien  pośrednio  nadzorować  efekty  działań  KIBR  i  wycofać  oddelegowane  do  Izby  zadania, jeśli ich realizacja okazałaby się niesatysfakcjonująca.  37. Pilnego  unowocześnienia  wymagają  systemy  finansowe  i  operacyjne  KIBR.    System  zarządczy  SIMPLE  ERP  nie  zaspokaja  potrzeb  KIBR.  Najwyraźniej  system  ten  został  wybrany  ze względu na niski koszt początkowy aniżeli ze względu na jego funkcjonalność, stałe koszty  operacyjne,  obsługi,  utrzymania.  System  nie  zapewnia  natychmiastowego  dostępu  do  informacji  niezbędnych  do  należytego  zarządzania  finansami  KIBR.  Jak  już  wspomniano  wcześniej,  raporty  finansowe  są  generowane  w  formatach,  które  nie  dają  się  skorelować  z  formatami, w jakich generowane są budżety poszczególnych komisji.    38. Brakuje  procedur  i  podręczników  operacyjnych  dotyczących  zarządzania  finansowego,  które  opisywałyby  główne  procesy  i  obowiązki  w  ramach  KIBR,  nie  tylko  na  potrzeby  działów Biura KIBR, ale też na potrzeby poszczególnych komisji i oddziałów regionalnych.    39. Opisy  stanowisk  w  KIBR  są  ogólne,  a  proces  wyboru  i  powoływania  pracowników  nie  jest  przejrzysty.   40. System  zarządzania  dokumentami,  MIS  IP24  Document  Flow  System,  jest  nienależycie  wdrożony  i  wykorzystywany.  Przede  wszystkim,  tylko  nieliczni  starsi  członkowie  Izby  korzystają  z  tego  systemu;  niektóre  działy  wykorzystują  system  wyłącznie  do  pozyskania  numerów  referencyjnych  dokumentów  zamiast  używać  go  również  do  składania  elektronicznych  kopii  dokumentów;  oraz  poszczególne  wewnętrzne  podzbiory  systemu  nie  są  ze  sobą  powiązane,  co  sprawia,  że  –  na  przykład  –  użytkownicy  muszą  wejść  do  poszczególnych  podsystemów,  aby  uzyskać  kompletne  informacje  dotyczące  konkretnego  członka Izby.  41. Zgodnie  z  tym,  co  powiedzieliśmy  wcześniej,  oddziały  regionalne  KIBR  znajdują  się  w  stanie  wyraźnej  zapaści  finansowej.  W  związku  z  tym  należałoby  poważnie  zastanowić  się  nad  ich  przyszłością  i  być  może  podjąć  trudne  decyzje  związane  ze  zmianą  ich  roli,  struktury  i finansowania, a nawet likwidacją tych, których utrzymanie nie jest uzasadnione.       16      5. CZĘŚĆ DRUGA: ROLE I OBOWIĄZKI SAMORZĄDU ZAWODOWEGO 5.1. Wymagania związane z członkostwem w Izbie 42. KIBR  posiada  tylko  jedną  kategorię  członków  –  Biegłych  Rewidentów  zamiast  kilku  kategorii  członkowskich.  Jednym  z  negatywnych  skutków  takiego  podejścia  jest  to,  że  Ustawa  z  2009  r.  narzuca  na  wszystkich  członków  KIBR  obowiązek  obligatoryjnego  doskonalenia  zawodowego  w każdym  roku  kalendarzowym,  niezależnie  od  tego,  czy  są  oni  aktywnie  zaangażowani  zawodowo,  czy  też  należą  do  około  połowy  członków  Izby  pracujących  zawodowo  w  innych  obszarach  albo  nieaktywnych  ze  względu  na  osiągnięcie  wieku  emerytalnego.  W  związku  z powyższym  wielu  członków  KIBR  nie  spełnia  obowiązku  ustawicznego  doskonalenia  zawodowego  i  automatycznie  podlega  działaniom  dyscyplinarnym.  Duża  grupa  członków  KIBR  podejmuje  się  obligatoryjnego  szkolenia  wyłącznie  po  to,  aby  spełnić  ustawowe  wymagania,  co  daje  im  możliwość  członkostwa  w  KIBR,  mimo że  samo  szkolenie  ma  niewielkie  znaczenie  dla  ich  codziennej  pracy  zawodowej  oraz  stanowi  poważną  niewygodę  i  wydatek  w  ich  życiu  osobistym.  Zgodnie  z  rekomendacjami  IFAC,  poszerzeniem  kategorii  członkowskich,  staży,  tytułów  i certyfikatów  np.  członek  zwykły,  członek  stowarzyszony,  technik  rachunkowości,  student,  praktykant,  członek  urlopowany  czy  emerytowany.  Ponadto,  należy  wprowadzić  wyraźne  rozróżnienie,  które  kategorie  członków  są  upoważnione  do  przeprowadzenia  rewizji  finansowej  oraz  co  powinni  zrobić  niepraktykujący  biegli  rewidenci,  którzy  chcieliby  wznowić  swoją  aktywność  w  tym  zawodzie.  Przeprowadzona  zostanie  odrębna  analiza  w  celu  oceny  rynku  rewizji  finansowej,  która  –  obok  monitorowania  tego rynku  –  pozwoli  rzucić światło  na  zagadnienia  związane z mandatem KIBR.  43. KIBR  nie  posiada  profilu  kompetencyjnego  dla  biegłego  rewidenta,  który  byłby  powiązany  z programami  postępowania  kwalifikacyjnego  oraz  obligatoryjnego  doskonalenia  zawodowego.  Mimo,  że  KIBR  posiada  program  postępowania  kwalifikacyjnego,  którym  zarządza  wspólnie  z  KE  powołaną  przez  Ministerstwo  Finansów  oraz  mimo,  że  Izba  opracowuje  zakres  tematyczny  obligatoryjnego  doskonalenia  zawodowego  i  organizuje  szkolenia,  KIBR  nie  posiada  profilu  kompetencyjnego,  który  wzmacniałby  oba  te  obszary  działań.  Wiąże  się  z  tym  ryzyko,  że  zarówno  proces  kwalifikacyjny  jak  i  doskonalenia  zawodowego  może  niedostatecznie  adresować  pewne  kluczowe  kompetencje,  jakimi  musi  dysponować  biegły  rewident.  Obserwacje  zamieszczone  w  Trzeciej  Części  niniejszy  raportu  dotyczą  zgodności  z  Międzynarodowymi  Standardami  Edukacyjnymi  publikowanymi  przez  Radę  ds.  Międzynarodowych  Standardów  Edukacyjnych  Rachunkowości  (IAESB)  przy  IFAC,  zwłaszcza  Standardy  2‐4.  W  powiązaniu  z poprzednią  rekomendacją  Izba  powinna  opracować  przejrzyste  profile  kompetencyjne  dla  każdej  kategorii  członków,  w  tym,  przede  wszystkim, dla praktykujących biegłych rewidentów.  17      44. KIBR  prowadzi  publiczny  rejestr  biegłych  rewidentów,  jednakże  część  publiczna  tego  rejestru  nie  jest  zgodna  z  wymogami  narzuconymi  przez  Ustawę  o  Biegłych  Rewidentach  ani  z  Dyrektywą  i  Rozporządzeniem  UE.  Rejestr  publiczny  jest  dostępny  na  stronie  internetowej  KIBR5  i  jest  prowadzony  w  systemie  zarządzania  dokumentacji  MIS  IP24  Document  Flow  System.    Niestety,  rejestr  dostępny  na  stronie  internetowej  przedstawia  członków  według  numeru  członkowskiego  i  nie  umożliwia  wglądu  alfabetycznego,  geograficznego  ani  za  pośrednictwem  filtrów  pozwalających  zidentyfikować ‐  na  przykład  –  niepraktykujących  rewidentów.  Dodatkowo,  rejestr  publiczny  wskazuje  KNA  i  podaje  adres  tej  Komisji,  ale  nie  wspomina  o  tym, że  KNA  jest  organem  upoważnionym  do  nadzoru,  ani  o  tym,  że  KE  KRBR,  KKN,  KRD  i  KSD  pełnią  określone  zadania  w  obszarze  zatwierdzenia  biegłego  rewidenta,  zapewniania  jakości,  prowadzenia  dochodzenia  i  nakładania  ewentualnych kar. Rejestr – pomimo wymogów ustawowych – nie pokazuje: nazwy, adresu,  adresu  strony  internetowej  i  numeru  rejestracyjnego  firmy  (firm)  audytorskiej,  w  której  zatrudniony  jest  biegły  rewident  lub  z  którą  jest  on  w  inny  sposób  powiązany  (np.  jako  partner);  rejestracji  biegłego  rewidenta  w  kompetentnych  organach  innych  państw  członkowskich  i  w  krajach  niebędących  członkami  UE,  w  tym  nazwy  (nazw)  organu  rejestrującego,  oraz,  kiedy  zachodzi  taka  potrzeba,  numeru  (numerów)  rejestracyjnego;  ani  też  biegłych  rewidentów  zarejestrowanych  w  krajach  niebędących  członkami  UE.  I  wreszcie,  mimo że rejestr nie ujawnia adresu ani narodowości każdego biegłego rewidenta a Ustawa o  Biegłych  Rewidentach  umożliwia  takie  odstępstwo  od  Dyrektywy  i  Rozporządzenia,  fakt  ten  nie jest odnotowany lub wyjaśniony w rejestrze.   5.2. Oświadczenia dotyczące obowiązków członkowskich (OOC) IFAC 45. Ogólnie  rzecz  biorąc  obowiązki  nałożone  przez  KIBR  są  zgodne  z  OOC, aczkolwiek niektóre  zagadnienia  wymagają  poprawy.  Podsumowując:  zapewnianie  jakości  (OOC  1)  jest  oparte  na  słabej  metodologii.  Standardy  dotyczące  rewizji  finansowej  i  usług  powiązanych  (OOC  3)  wymagają  uaktualnienia,  aby  odzwierciedlały  najnowsze  standardy  międzynarodowe.  Zasady  etyczne  wymagają  modyfikacji  i  dostosowania  do  Kodeksu  Etycznego  IESBA  (OOC  4).   Postępowanie  dochodzeniowe  i  dyscyplinarne  (OOC  6)  wymaga  wprowadzenia  formalnie  udokumentowanych  procedur  operacyjnych;  nowego  procesu  niezależnej  oceny  przypadków  rzekomego  naruszenia  dyscypliny,  które  nie  są  zgłaszane  do  postępowania  dyscyplinarnego;  oraz  wprowadzenia  do  Krajowego  Sądu  Dyscyplinarnego  niezależnych  członków niebędących księgowymi.   46. Pozostałe  sekcje  Drugiej  Części  niniejszego  raportu  przedstawiają  wyżej  omówione  zagadnienia  w  bardziej  szczegółowy  sposób,  porównując  działania  KIBR  z  sześcioma  z  siedmiu  oświadczeń  dotyczących  obowiązków  członkowskich  IFAC,  które  stanowią  wzorzec                                                          5  Patrz: https://kibr.org.pl/pl/rejestr_bieglych and http://www.kibr.org.pl/pl/podmioty  18      dla  podmiotów  stowarzyszonych  w  IFAC  i  sprzyjają  zagwarantowaniu  wysokiej  jakości  pracy  zawodowych  księgowych.  OOC  3  został  opisany  i  porównany  odrębnie  w  Części  Trzeciej  raportu.  5.3. Zapewnienie jakości usług rewizji finansowej (OOC 16) 47. KIBR  jest  odpowiedzialna  za  zapewnianie  jakości  pracy  biegłych  rewidentów  i  firm  audytorskich  za  pośrednictwem  organu  ustawowego  KKN,  który  został  powołany  specjalnie  w  tym  celu  i  który  jest  nadzorowany  przez  KNA.  Zapewnianie  jakości  oraz  KKN  są  tematem  innych  sporządzonych  w  ostatnim  czasie  raportów  analitycznych,  a  mianowicie  wstępnego  Report  on  the  current  situation  of  Public  Oversight  and  Quality  Assurance  Activities  z  maja  2015  roku,  który  wspierał  kształt  pomocy  technicznej świadczonej  w  ramach  FRTAP.  Poniżej  podsumowano  główne  problemy  związane  z  systemem  zapewniania  jakości  opisane  w  tym  raporcie:   Metodologia  zapewniania  jakości  jest  skoncentrowana  przede  wszystkim  na  badaniu  zgodności  z  przepisami  prawa  i  w  niedostatecznym  stopniu  adresuje  takie  zagadnienia  jak  etyka,  niezależność,  polityka  kadrowa,  pewne  aspekty  realizacji  i  dokumentacji  oraz  monitorowania jakości;   KKN  angażuje  znaczną  liczbę  inspektorów  do  przeprowadzenia  kontroli  zapewniania  jakości,  którzy  są  stosunkowo  niedoświadczeni,  zwłaszcza  w  badaniu  złożonych  firm  audytorskich i bardziej skomplikowanych przedsięwzięć rewizji finansowej;   KKN dysponuje niedostateczną liczbą pracowników; oraz   Odnotowywane  są  opóźnienia  w  ukończeniu  raportów  z  kontroli  KKN  ze  względu  na  konieczność uzyskania wcześniejszej akceptacji KNA.  5.4. Przyjęcie i wdrożenie standardów rewizji finansowej (OOC 37) 48. KIBR  jest  odpowiedzialna  za  określenie  krajowych  standardów  rewizji  finansowej,  zatwierdzanych  przez  KNA.  Dnia  10  kwietnia  2015  roku  KRBR  wydała  uchwałą  zatwierdzoną  dnia  1  kwietnia  2015  roku  przez  KNA  przyjmującą  następujące  standardy  opublikowane  przez  Radę  Międzynarodowych  Standardów  Rewizji  Finansowej  i  Usług  Atestacyjnych  (IAASB),  jako  standardy  krajowe:  Międzynarodowe  Standardy  Badania;  Międzynarodowe  Standardy  Usług  Przeglądu;  Międzynarodowe  Standardy  Usług  Atestacyjnych  Innych  niż                                                          6  OOC 1 nosi nazwę: Zapewnianie jakości (ang. Quality Assurance)  7  OOC 3 nosi formalnie nazwę: Międzynarodowe Standardy i inne oświadczenia wydane przez IAASB (ang.  International Standards and Other Pronouncements Issued by the IAASB)  19      Badania i Przeglądy Historycznych Informacji Finansowych; oraz Międzynarodowe Standardy  Kontroli  Jakości  1.  KIBR  powinna  obecnie  skoncentrować  się  na  przyjęciu  Międzynarodowych  Standardów  Usług  Pokrewnych,  w  tym  ISRS 4400  oraz  ISRS 4410;  zapewnieniu  regularnego  uaktualniania  standardów  krajowych,  aby  należycie  odzwierciedlały  wszystkie  nowe  i  /  lub  zmodyfikowane  standardy  międzynarodowe;  zapewnieniu  wsparcia  swoim  członkom  w procesie  wdrożenia;  zagwarantowaniu,  że  członkowie  są  terminowo  powiadamiani  o wszystkich  nowych,  proponowanych  lub  zmodyfikowanych  standardach  międzynarodowych  oraz  innych  ogłoszeniach  publikowanych  przez  IAASB;  oraz  promowaniu  stosowania  praktyk  IAASB  i  innych  materiałów dostarczających wskazówek i pomocy praktycznej.   5.5. Kodeks postępowania i etyki (OOC 48) 49. KIBR  odpowiada  również  za  określenie  zasad  etyki  zawodowej  biegłych  rewidentów  zatwierdzanych  przez  KNA.  Dnia  13  lipca  2011  roku  KRBR  wydała  uchwałę  w  sprawie  zasad  etyki  zawodowej  biegłych  rewidentów,  którą  KNA  zatwierdziła  20  lipca  2011  roku  i  która  przyjmuje  Kodeks  etyczny  opracowany  przez  IESBA.  Kolejnym  krokiem  KIBR  powinno  być:  zapewnienie,  że  zasady  etyki  zawodowej  są  regularnie  uaktualniane,  aby  odzwierciedlać  zmieniony Kodeks Etyczny opublikowany w 2015 roku, który zacznie obowiązywać od roku  2016;  zapewnienie,  że  członkowie  są  terminowo  informowani  o  wszelkich  nowych,  proponowanych  lub  modyfikowanych  przepisach  Kodeksu  etyki  IESBA  oraz  o  innych  ogłoszeniach  publikowanych  przez  IESBA;  oraz  wdrożenie  działań  edukacyjnych  dla  członków,  takich  jak  opracowania  kursów  szkoleniowych  jak  również  opracowanie  i  rozpowszechnianie wskazówek dotyczących wdrożenia.   5.6. Standardy rachunkowe sektora publicznego (OOC 59) 50. Ministerstwo  Finansów  ponosi  wyłączną  odpowiedzialność  za  określanie  ram  rachunkowości  dla  sektora  publicznego  w  Polsce.  KIBR  nie  ponosi  bezpośredniej  odpowiedzialności  za  opracowanie  i  publikowanie  standardów  rachunkowości  dla  sektora  publicznego  takich  jak  Międzynarodowe  Standardy  Rachunkowości  Sektora  Publicznego  (IPSAS)  czy  inne  obwieszczenia  wydawane  przez  Radę  Międzynarodowych  Standardów  Rachunkowości  Sektora  Publicznego  przy  IFAC.  Być  może  KIBR  mogłaby  odgrywać  większą  rolę w promowaniu takich standardów i innych publikacji dla sektora publicznego.                                                          8  OOC 3 nosi formalnie nazwę: Kodeks etyczny IESBA dla zawodowych księgowych (ang. IESBA Code of Ethics  for Professional Accountants)  9  OOC 5 nosi formalnie nazwę: Międzynarodowe Standardy Rachunkowości Sektora Publicznego i inne  obwieszczenia IPSASB (ang. International Public Sector Accounting Standards and Other Pronouncements  Issued by the IPSASB)  20      5.7. Proces dochodzeniowy i dyscyplinarny (OOC 610) 51. KIBR  jest  odpowiedzialna  za  prowadzenie  dochodzenia  i  postępowania  dyscyplinarnego  wobec  swoich  członków  przy ścisłym  nadzorze  ze  strony  KNA.  Głównymi  organami  Izby  do  spraw  procesu  dochodzeniowego  i  dyscyplinarnego  są:  Krajowy  Rzecznik  Dyscyplinarny  (KRD)  pełniący  rolę  oskarżyciela  w  imieniu  KIBR  w  sprawach  dyscyplinarnych,  bezpośrednio  wybierany  przez  delegatów  na  zwoływanym  raz  na  cztery  lata  zjeździe  KZBR;  oraz  Krajowy  Sąd  Dyscyplinarny  (KSD),  w  którym  rozpatrywane  są  sprawy  dyscyplinarne  i  którego  przewodniczący  oraz  członkowie  są  również  bezpośrednio  wybierani  podczas  zjazdu  KZBR.  Poniższa  tabela  przedstawia  liczbę  spraw  rozpatrywanych  przez  KRD  w  okresie  2011‐2014  według wnioskodawcy:  Liczba spraw dyscyplinarnych rozpatrywanych przez KRD w latach 2011‐2014 11 52.   Wnioskodawca  Liczba spraw 2011‐2014  % KRBR  2,001  82,3% KKN  271  11,1% KNA  25  1,0% Organy państwowe (tj. organy podatkowe i nadzór   6  0,2% bankowy)  Biegli rewidenci  12  0,5% Firmy audytorskie     7  0,3% Podmioty biznesowe 40  1,6% Osoby    61  2,5% Inne (w tym ex officio)    9  0,4% Ogółem  2,432  100,0%   53. Poniżej  opisano  główne  problemy  związane  z  funkcjonowaniem  systemu  dochodzeniowo‐ dyscyplinarnego.   54. Ponad  80%  spraw  rozpatrywanych  przez  KRD  dotyczy  niespełniania  wymogów  obligatoryjnego  doskonalenia  zawodowego  przez  członków  KIBR.  W  okresie  2011‐2014,  sprawy  dotyczące  obligatoryjnego  doskonalenia  zawodowego  stanowiły  1.981  z  łącznej  liczby  2.432  spraw  rozpatrywanych  przez  KRD,  lecz  jedynie  około  15%  zostało  przekazanych  do  KSD.  Wynika  to  z  faktu,  że  KRD  wydaje  się  mieć  dość  dużą  swobodę  w  postępowaniu                                                          10  OOC 6 nosi formalnie nazwę: Dochodzenie i dyscyplina (ang. Investigation and Discipline)  11  Źródło: Raport z działalności przygotowany przez KRD w 2015 roku na VIII Krajowy Zjazd Biegłych  rewidentów  21      wobec około 50% członków KIBR, którzy nie są aktywnie zaangażowani w rewizję finansową,  w  tym  również  tych,  którzy  przeszli  na  emeryturę,  pomimo  zapisów  Ustawy  z  2009  r.,  która  wymaga od wszystkich członków KIBR obligatoryjnego doskonalenia zawodowego w każdym  roku  kalendarzowym,  bez  względu  na  fakt,  czy  są  aktywnie  zaangażowani  w  rewizję  finansową.    55. Poniższy  wykres  ilustruje  liczbą  członków  KIBR  podlegających  obligatoryjnemu  doskonaleniu  zawodowemu wraz z liczbą członków, którzy nie spełnili tych wymogów w latach 2009‐2012.  Liczba członków KIBR objętych obowiązkiem obligatoryjnego doskonalenia  zawodowego w latach 2009‐201212    8,000 7,358 7,311 7,000 6,930 6,000 4,000 2,000 992 709 532 595 0 2009 2010 2011 2012 liczba biegłych podlegających obligatoryjnym szkoleniom liczba biegłych, którzy nie spełenili obowiązku odbycia szkolenia     56. KIBR  nie  ma  procesu  niezależnej  oceny  skarg  klientów  i  innych  osób  w  sytuacjach,  kiedy  KRD  uzna ‐  na  skutek  wewnętrznego  dochodzenia ‐ że  sprawa  nie  zostanie  przekazana  do  postępowania  dyscyplinarnego.  Istnieje  zatem  ryzyko, że  sprawy,  które  powinny  podlegać  procesowi dyscyplinarnemu są oddalane.  57. KIBR wraz z komisjami KRD i KSD nie wykazuje inicjatywy w kształtowaniu świadomości na  temat  systemu  dochodzeniowo‐dyscyplinarnego.  Ponadto,  o  ile  KIBR  formalnie  stosuje  podejście  oparte  na  skargach  jak  i  na  przekazanych  informacjach  w  celu  uruchomienia  procesów  dochodzeniowo‐dyscyplinarnych,  w  praktyce  Izba  pozostaje  pasywna,  zwłaszcza  odnośnie  postępowania  dyscyplinarnego.  W  latach  2011‐2014,  z łącznej  liczby  2.432  spraw,  tylko  dziewięć  było  wynikiem  wykorzystania  przekazanych  informacji.  KIBR  musi  wykształcić  formalną  funkcję  nadzoru  w  ramach  KRD,  aby  wzmocnić  uruchamianie  procesów                                                          12  Źródło: Badanie FRTAP, “Accountancy Market and Professions as of 30 September 2013”, w oparciu o  coroczne raporty KIBR składane do KNA  22      dochodzeniowych  i dyscyplinarnych  w  oparciu  o  otrzymywane  informacje.  Należy  również  poszerzyć  świadomość  na  temat  systemu  dochodzeniowo‐dyscyplinarnego  w  celu  wzmocnienia podejścia opartego na skargach.  58. KRD  oraz  KSD  potrzebują  udokumentowanego  zbioru  wewnętrznych  procedur  i  zasad  operacyjnych,  aby  mogły  wyznaczać  jasne  i  autorytatywne  wskazówki  odnośnie  takich  spraw  jak  procedury  czy  opłaty,  zwłaszcza  w  przypadku  powszechnych  spraw  dyscyplinarnych,  takich  jak  niespełnienie  wymogu  obligatoryjnego  doskonalenia  zawodowego,  jak  również  podział  obowiązków  między  członków  KRD  i  KSD  oraz  niezależność obu organów.  59. Obecnie,  KSD  składa  się  wyłącznie  z  wybieranych  członków  KIBR.    Zgodnie  z  OOC  6,  KSD  powinien  równoważyć  wiedzę  ekspercką  z  osądem  zewnętrznym  i  z  tego  względu  powinien  składać się z księgowych i osób wykonujących inne profesje.   5.8. Standardy sprawozdawczości finansowej (OOC 713) 60. Przepisy  o  rachunkowości  i  sprawozdawczości  finansowej  w  Polsce  określa  Ustawa  o rachunkowości. Komitet Standardów Rachunkowości (KSR) działający przy Ministerstwie  Finansów  publikuje  wytyczne  w  formie  standardów  rachunkowości.  KIBR  nie  jest  bezpośrednio  odpowiedzialna  za  opracowanie  i  publikowanie  standardów  sprawozdawczości  finansowej  takich  jak  Międzynarodowe  Standardy  Sprawozdawczości  Finansowej  (MSSF)  i  inne  publikacje  opracowywane  przez  Radę  Międzynarodowych  Standardów  Rachunkowości  (IASB).  Izba  wspiera  wdrażanie  MSSF  oraz  krajowych  standardów  sprawozdawczości  finansowej  przez  rekomendowanie  pięciu  członków  KSR,  opracowanie  i  promowanie  odpowiednich  form  doskonalenia  zawodowego  jak  również  przez inne działania promocyjne i informacyjne.                                                              13  OOC 7 nosi formalnie nazwę: Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej i Inne Publikacje  IASB (ang. International Financial Reporting Standards and Other Pronouncements Issued by the IASB)  23      6. CZĘŚĆ TRZECIA: EDUKACJA I EGZAMINY (OOC 2) 61. Ogólnie  rzecz  biorąc,  ramy  kształcenia  kandydatów  na  biegłych  rewidentów  oraz  doskonalenia  biegłych  rewidentów  są  odpowiednio  dostosowane  do  Międzynarodowych  Standardów  Edukacyjnych14.  Niemniej  jednak  istnieją  obszary  wymagające  poprawy  i udoskonalenia.  Podsumowując:  należy  rozwiązać  KE  i  przenieść  całą  odpowiedzialność  za  edukację  i  doskonalenie  zawodowe  do  KIBR  pod  nadzorem  KNA;  należy  przeformułować  wstępne  wymagania  kwalifikacyjne  uwzględniając  bardziej  konkretne  kompetencje  techniczne, umiejętności zawodowe, jak również wartości, etykę i podejście do profesji; oraz  proces  egzaminacyjny  powinien  być  bardziej  przejrzysty,  uwzględniając  publikację  dokumentów  egzaminacyjnych  z  ubiegłych  lat.  W  pozostałej  części  dokumentu  zagadnienia  te zostały omówione bardziej szczegółowo.   62. Odpowiedzialność  za  ramy  edukacyjne  dla  przyszłych  zawodowych  księgowych  i licencjonowanych  zawodowych  księgowych  jest  podzielona  między  KIBR  a  KE,  a  nadzór  nad  tym  procesem  sprawuje  KNA.  Jak  już  wcześniej  wspomniano,  w  chwili  tworzenia  KIBR  w  1992  roku  jego  członkami  stali  się  członkowie  KRDBK  z  SKwP,  certyfikowani  na  biegłych  rewidentów  w procesie  egzaminacyjnym  przeprowadzanym  przez  ówczesną  Komisję  Egzaminacyjną.  KIBR  odziedziczyła  tę  strukturę  i  proces.  To  wyjaśnia,  dlaczego  KE  ponosi  największą  odpowiedzialność  za  wszelkie  sprawy  związane  z  rozwojem  zawodowym,  procesem  kwalifikacji  oraz  wejściem  do  zawodu  biegłego  rewidenta;  Komisja  opracowuje,  przeprowadza  i  ocenia  egzaminy  dla  kandydatów,  jak  również  określa  zasady  przyjęcia  potencjalnych  kandydatów  do  grona  członków  KIBR.   KIBR  zapewnia  KE  niezbędne  wsparcie  administracyjne,  w  tym  również środki  na  działalność  (wykorzystując  opłaty  egzaminacyjne  zbierane  od  kandydatów),  określa  również  program  nauczania  na  bardzo  ogólnym  poziomie  oraz  zatwierdza  decyzje  podejmowane  przez  KE  przyjmując  nowych  członków,  którzy  zostali  zaklasyfikowani  przez  KE.  Główną  odpowiedzialnością  Izby  są  wszystkie  sprawy  związane  z  ustawicznym  doskonaleniem  zawodowym.  Wygląda  na  to,  że  ta  skomplikowana  i  rozproszona  struktura  kształcenia  nigdy  nie  była  modyfikowana.  Rozmyta  odpowiedzialność  nieuchronnie prowadzi jednak do braku odpowiedzialności.  BOX 3 W  Niemczech  organ  egzaminacyjny  izby  biegłych  rewidentów  posiada  funkcje  operacyjne,  na  które  składają  się  codzienne  obowiązki  związane  z  egzaminowaniem  i  przyjmowaniem  nowych  członków.  W  Wielkiej  Brytanii  organ  nadzorujący  samorząd  wymaga jedynie, aby samorząd posiadał skuteczny i rygorystyczny system rejestracji firm                                                          14  Międzynarodowe Standardy Edukacji (MSE) są opracowywane i zatwierdzane przez Radę IFAC ds.  Międzynarodowych Standardów Edukacyjnych Rachunkowości (IAESB) i uznawane są jako wzorzec dobrej  praktyki dla zawodowych programów szkolenia, programów wstępnego rozwoju zawodowego dla kandydatów  do zawodu oraz programów doskonalenia zawodowego   24      audytorskich  i  biegłych  rewidentów;  a  następnie  weryfikuje  działanie  tego  systemu  w  praktyce na podstawie działań samorządu.    63. Należałoby  przeformułować  zapisy  Ustawy  z  2009  r.  tak,  aby  powierzyć  wszystkie  sprawy  związane  z  kształcenie  przyszłych  oraz  doskonaleniem  zawodowych  biegłych  rewidentów,  w tym  również  obecne  zadania  KE  związane  z  rozwojem,  kwalifikacją  i  przyjęciem  do  zawodu,  bezpośrednio  odpowiedniemu  organowi  KIBR.  Należy  również  usunąć  podstawy  prawne  KE.   Ryzyko  związane  z  przyjmowaniem  kandydatów  do  zawodu  przez  KIBR  zamiast  przez  KE  jest  bardzo  małe.  Organ  nadzorujący  –  KNA  –  może  upewniać  się  ex  post, że  Izba  w satysfakcjonujący  sposób  realizuje  wszystkie  zadania  związane  z  przygotowaniem,  egzaminowaniem  oraz  doskonaleniem  zawodowym  biegłych  rewidentów.  Ponadto,  KNA  może  interweniować,  jak  również  zarządzać  interwencje  ex  ante  w  obszarach  wysokiego  ryzyka  oraz  wszędzie  tam,  gdzie  Izba  nie  wypełniałaby  swoich  obowiązków  na  zadowalającym  poziomie.  Takie  podejście  przyjęło  większość  organów  w  państwach  członkowskich  UE:  samorządy  zawodowe  odpowiadają  za  przyjęcie  nowych  członków,  a  organy  nadzoru  kontrolują  samorządy  we  wszystkich  obszarach  działalności,  w  tym  również  w  kwestii  przyjmowania  nowych  członków.  Ta  propozycja  może  zostać  wdrożona  wraz  z  wcześniejszą  rekomendacją,  aby  KNA  sprawowała  nadzór  nad  KIBR  w  oparciu  o  okresowe  oceny.  Obecny  modus  operandi  z  KE  jest  bardzo  uciążliwy,  czasochłonny  i  kosztowny,  zwłaszcza dla KIBR.    64. W  dalszych  sekcjach  Części  Trzeciej  porównano  ramy  kształcenia  biegłych  rewidentów  w  Polsce  z  Międzynarodowymi  Standardami  Edukacyjnymi.  Wzięto  przy  tym  pod  uwagę  fakt,  że  sprawy  związane  z  przygotowaniem  do  zawodu,  kwalifikacją  oraz  przyjęciem  do  profesji,  (czyli  MSE  1‐6  oraz  8)  leżą  obecnie  w  gestii  KE,  podczas  gdy  sprawy  związane  z  doskonaleniem zawodowym (tj. MSE  7) – w gestii KIBR. Porównanie wszystkich standardów  zostało  uwzględnione  w  raporcie  po  to,  aby  dostarczyć  kompletny  obraz  ram  edukacyjnych  dla  przyszłych  i  zawodowych  biegłych  rewidentów  oraz  po  to,  aby  przedstawić  wyzwania,  z  jakimi będzie musiała zmierzyć się Izba, kiedy przejmie pełną odpowiedzialność za  wszystkie  elementy systemu przygotowania i kształcenia zawodowego, (jeżeli tak się stanie).    65. MSE  1  ‐  wymagania  wstępne  odnoszące  się  do  programów  zawodowego  kształcenia  w  obszarze  rachunkowości  (2014)15.  Należy  przeformułować  wymagania  wstępne  odnoszące  się do programów zawodowego kształcenia w obszarze rachunkowości tak, aby  umożliwić  wejście  do  zawodu  wyłącznie  osobom  mającym  szanse  na  pomyślne  ukończenie  procesu  kształcenia,  a  przy  tym  dbając,  aby  bariery  wejścia  nie  były  zbyt  wysokie.  KIBR  i  KE  powinny  być  w stanie  wyjaśnić  interesariuszom  zasadność  wymogów  oraz  podać  je  do                                                          15  MSE 1 stanowi odpowiednik wymagań KE jakie musi spełnić biegły rewident zgodnie z Artykułem 6  Dyrektywy 2014/56/UE w sprawie ustawowych badań rocznych sprawozdań finansowych i skonsolidowanych  sprawozdań finansowych.  25      publicznej  wiadomości,  aby  kandydaci  mogli  samodzielnie  ocenić  swoje  szanse  na  pomyślne ukończenie kształcenia w obszarze rachunkowości.   66. Obecnie  w  Polsce  nie  ma  żadnych  konkretnych  wymagań  dotyczących  wstępnego  przygotowania dla kandydatów pragnąc przystąpić do procesu kwalifikacji. Aby przystąpić do  programu  zawodowego  kształcenia  w  obszarze  rachunkowości  potencjalny  kandydat  musi  jedynie  złożyć  do  KE  zgłoszenie  o  przyjęcie  oraz  kwestionariusz  osobowy.  Następnie,  KE  podejmuje  decyzję  o dopuszczeniu  do  postępowania  kwalifikacyjnego.  Mimo,  że  kandydat  może  samodzielnie  poznać  proces  kwalifikacji  z  Ustawy  o  Biegłych  Rewidentach  oraz  innych  rozporządzeń  Ministerstwa  Finansów  czy  uchwał  KIBR,  zaleca  się,  aby  informacje  te  zostały  zebrane przez KIBR i KE i podane do publicznej wiadomości w sposób przejrzysty, zwłaszcza z  położeniem  nacisku  na  oczekiwania  wobec  dotychczasowego  wykształcenia  kandydatów  na  biegłych rewidentów.  67. MSE   2  Wstępny  rozwój  zawodowy  –  wiedza  zawodowa  (2015).  Należy  zmodyfikować  dotychczasowe  wymagania  związane  z  programem  wstępnej  kwalifikacji  do  zawodu  tak,  aby  bardziej  konkretnie  i  szczegółowo  określić  wymagany  poziom  wiedzy  i  oczekiwane  efekty kształcenia zgodnie z najnowszą wersją MSE  2.  68. Analogicznie  do  zgodności  z  MSE  4,  treść  obecnych  programów  edukacji  przygotowujących  do  zawodu  biegłego  rewidenta  wydaje  się  obejmować  obszary  wiedzy  zawodowej  narzucone  przez  MSE   2.  Jednakże  program  nauczania  jest  ogólny  i  zawiera  bardzo  mało  konkretów,  dzięki  którym  student  mógłby  odpowiednio  przygotować  się  do  egzaminów  zawodowych,  a  instytucja  szkoląca  mogłaby  należycie  zaprojektować  kurs  przygotowujący  do  takich  egzaminów.  Brak  konkretów  osłabia  zgodność  tego  standardu  z  MSE   2,  który  szczegółowo  precyzuje  efekty  kształcenia  dla  każdej  zakresu  wiedzy  merytorycznej  oraz  określa  oczekiwany  poziom  zaawansowania.  Ponadto,  na  zgodność  z  MSE   2  negatywnie  wpływa  również  brak  transparentności  procesu  egzaminacyjnego,  co  zostało  omówione  szerzej w sekcji dotyczącej MSE  6 (ocena kompetencji zawodowych).  69. MSE  3  Wstępny  rozwój  zawodowy  –  Umiejętności  zawodowe    (2015).  Wymagania  kwalifikacyjne  związane  ze  wstępnym  rozwój  zawodowym  należy  zmienić,  uwzględniając  wyraźne  określenie  niezbędnych  umiejętności  zawodowych  oraz  oczekiwanych  efektów  nauczania  zgodnie  z  MSE  3,  tzn.  umiejętności  intelektualne,  interpersonalne  i  komunikacyjne,  osobiste  oraz  organizacyjne.  KIBR  i  KE  powinny  stworzyć  odpowiednie  narzędzia  pozwalające  zmierzyć  osiągnięcie  umiejętności  zawodowych  przez  kandydatów  na biegłych rewidentów.  70. Brakuje  wyraźnego  określenia  umiejętności  zawodowych  wymaganych  od  kandydatów  zgodnie z definicją MSE  3 tzn. intelektualne, interpersonalne i komunikacyjne, osobiste oraz  organizacyjne.  W  Polsce  od  kandydata  wymaga  się  ukończenia  studiów  wyższych,  doświadczenia  zawodowego  oraz  zdania  egzaminów,  co  w  sumie  pozwala  stwierdzić,  że  kandydat  posiada  niezbędne  kompetencje  zawodowe.  Jednakże  przy  braku  sprecyzowanych  26      umiejętności  zawodowych  i  odpowiednich  narzędzi  oceniających  istnieje  prawdopodobieństwo,  że  niektórzy  –  a nawet  wielu  kandydatów  ‐  nie  będzie  posiadało  umiejętności zawodowych określonych w MSE  3.  71. MSE   4  Wstępny  rozwój  zawodowy  –  wartości,  etyka  i  postawy  zawodowe  (2015).   Wymagania  kwalifikacyjne  związane  ze  wstępnym  rozwój  zawodowym  należy  zmodyfikować,  uwzględniając  szczegółowe  określenie  niezbędnych  wartości,  etyki  i  postaw zawodowych jak również oczekiwane efekty kształcenia zgodne z MSE  4. KIBR i KE  powinny  stworzyć  odpowiednie  narzędzia  pozwalające  zmierzyć  osiągnięcie  wartości  zawodowych, etyki i postawy kandydatów na biegłych rewidentów.  72. Analogicznie do kwestii zgodności z MSE  2, treść programu kształcenia zawodowego wydaje  się  obejmować  obszary  kompetencji  dotyczące  wartości,  etyki  i  postawy  zawodowej  narzucone  przez  MSE  4.  Jednakże  program  nauczania  jest  ogólny  i  zawiera  bardzo  mało  konkretów,  dzięki  którym  student  mógłby  odpowiednio  przygotować  się  do  egzaminów  zawodowych,  a  instytucja  szkoląca  mogłaby  należycie  zaprojektować  kurs  przygotowujący  do  takiego  egzaminu.  Brak  konkretów  osłabia  zgodność  tego  standardu  z  MSE  4.  Ponadto,  na  zgodność  z  MSE  4  negatywnie  wpływa  również  brak  transparentności  procesu  egzaminacyjnego,  co  zostało  omówione  szerzej  w  sekcji  dotyczącej  MSE   6  (ocena  kompetencji zawodowych).  73. MSE  5  Wstępny  rozwój  zawodowy  –  Doświadczenie  praktyczne  (2015).  Cele,  zadania  i  dowody  poświadczające  doświadczenie  zawodowe  są  szczegółowe  omówione  w  Rozporządzeniu  w sprawie  postępowania  kwalifikacyjnego  wraz  z  wyszczególnieniem  rodzajów  podmiotów,  w których  doświadczenie  może  być  pozyskane.  KRBR  określa  szczegółowe  zasady  i  szablony  służące  do  dokumentacji  doświadczenia  zawodowego  w  drodze  uchwał  zatwierdzanych  przez  KNA.  KE  analizuje  i  zatwierdza  doświadczenie  praktyczne  każdego  kandydata  na  podstawie  dostarczonej  przez  niego  dokumentacji.  Przepisy  polskie  w  tym  zakresie  w  wystarczający  sposób  spełniają  wymagania  określone  w  MSE  5.  74. MSE   6  Wstępny  rozwój  zawodowy  –  Ocena  kompetencji  zawodowych  (2015).    Należy  przeanalizować  i  zmodyfikować  obecny  proces  oceny  kompetencji  zawodowych,  który  będzie  mieć  wysoki  poziom  niezawodności,  ważności,  przejrzystości  i  wystarczalności  zgodnie  z zaleceniami  określonymi  w  MSE    6.  W  szczególności,  proces  kwalifikacji  powinien być bardziej przejrzysty i obejmować publikację egzaminów z lat ubiegłych.  75. Formalna  weryfikacja  kompetencji  zawodowych  odbywa  się  za  pośrednictwem  szeregu  egzaminów  ustnych  i  pisemnych,  ale  sam  proces  egzaminacyjny  nie  jest  wystarczająco  przejrzysty.  Przede  wszystkim,  jak  już  wspomniano  w  odniesieniu  do  MSE  2  i  4,  program  nauczania  jest  ogólny  i  zawiera  bardzo  mało  konkretów,  dzięki  którym  student  mógłby  odpowiednio  przygotować  się  do  egzaminów  zawodowych,  a  instytucja  szkoląca  mogłaby  należycie  zaprojektować  kurs  przygotowujący  do  takich  egzaminów;  nie  ma  27      rekomendowanych  podręczników  ani  innych  publikacji,  które  –  przy  braku  szczegółowego  programu  –  pomogłyby  lepiej  zrozumieć  zagadnienia  objęte  egzaminami;  oraz  przede  wszystkim,  nie  ma  dostępu  do  pytań  i  zadań  egzaminacyjnych  z ubiegłych  lat.  Taki  brak  przejrzystości  poważnie  narusza  zasady  zgodności  z  MSE   6.  Jest  również  wyjątkowo  niekorzystny  dla  kandydatów  oraz  całego  zawodu,  ponieważ  zarówno  kandydaci  jak  i  pracodawcy  muszą  inwestować  znaczne  ilości  czasu  i  pieniędzy  w  przygotowanie  do  egzaminów przy dużym stopniu niepewności tej inwestycji.    76. Na  poniższych  wykresach  przedstawiono  liczbę  kandydatów  biorących  udział  w  procedurze  kwalifikacyjnej  w  latach  2009‐2012  oraz  liczbę  kandydatów,  którzy  pomyślnie  zdali  egzamin  dyplomowy w latach 2010‐2012.  Liczba kandydatów biorących udział w procedurze kwalifikacyjnej w latach 2009‐201216 12,000 10,512 9,661 10,000 8,734 7,654 8,000 6,000 4,000 2,000 0 2009 2010 2011 2012   Liczba kandydatów, którzy pomyślnie zdali egzamin dyplomowy w latach 2010‐201217  400 292 300 256 200 176 100 0 2010 2011 2012                                                           16  Badanie FRTAP, “Accountancy Market and Professions as of 30 September 2013”, na podstawie rocznych  raportów KNA na lata 2009‐2012, http://www.mf.gov.pl/ministry‐finansow/dzialalnosc/ciala‐ kolegialne/komisja‐nadzoruaudytowego/plany ‐dzialania‐i‐sprawozdania/  17  ibid  28      77. MSE   7  Ustawiczne  doskonalenie  zawodowe  (2014).  KIBR  powinna  opracować  strategię  ustawicznego  doskonalenia  zawodowego;  określić  wymagania  dotyczące  ustawicznego  doskonalenia  zawodowego  odzwierciedlające  rodzaj  aktywności  zawodowej  poszczególnych  kategorii  członków;  rozważyć  opracowanie  programu  doskonalenia  zawodowego  na  podstawie  analizy  problemów  związanych  ze  zgodnością  zgłaszanych  w  corocznych raportach regulatorów, w tym przez organ nadzorujący sektor finansowy; oraz  wprowadzić  model  weryfikacji  i  poświadczania  obligatoryjnego  doskonalenia  zawodowego odbytego w innych organach niż te akredytowane przez KIBR.   78. Ustawiczne  doskonalenie  zawodowe  reguluje  Ustawa  z  2009  r.  oraz  Rozporządzenie  Ministra  Finansów  w  sprawie  obligatoryjnego  doskonalenia  zawodowego  biegłych  rewidentów, jak również uchwały KRBR.  79. Brakuje  strategii  opracowania  i  poświadczenia  szkoleń  oraz  kursów  związanych  z  ustawicznym doskonaleniem zawodowym. Tematy doskonalenia zawodowego są wybierane  przez  Komisję  ds.  szkoleń  na  podstawie  pomysłów  zgłaszanych  przez  członków  na  wniosek  Komisji.  Należy  jednak  zauważyć,  że  wnioskowi  temu  nie  towarzyszą  żadne  wytyczne,  a  pomysłami  nie  rządzi żadna  zasada  spójności.  Wybrawszy  tematy  doskonalenia,  Komisja  ds.  szkoleń  przechodzi  do  wyboru  i zakontraktowania  ekspertów,  którzy  opracowują  na  te  tematy  podręczniki,  które  następnie  są  publikowane  i  sprzedawane  przez  KIBR  organom  organizującym  szkolenie  albo  zainteresowanym  tematem.  Wiele  wskazuje  na  to,  że  KIBR  posiada sporą ilość niesprzedanych książek.   80. Zgodnie  z  zapisami  Ustawy  z  2009  r.  wszyscy  członkowie  KIBR  muszą  stale  podnosić  kwalifikacje  zawodowe,  w  tym  przez  odbywanie  obligatoryjnego  doskonalenia  zawodowego  w  każdym  roku  kalendarzowym;  bez  względu  na  to,  czy  angażują  się  zawodowo  w  rewizję  finansową oraz czy należą do grupy około 50% członków pracujących w innych obszarach lub  będących na emeryturze.    81. KIBR  nie  uznaje  szkoleń  ustawicznego  doskonalenia  zawodowego  organizowanych  przez  podmioty  niemające  akredytacji  Izby.  W  efekcie,  niektórzy  członkowie  KIBR,  przede  wszystkim  pracujący  w  międzynarodowych  firmach  audytorskich,  biorą  udział  w  innych  szkoleniach  lepiej  odpowiadających  ich  potrzebom,  a  mimo  to  nadal  muszą  przystąpić  do  szkoleń  akredytowanych  przez  KIBR  nawet,  jeśli  nie  odpowiadają  one  ich  potrzebom  zawodowym.  Wiąże  się  to  z koniecznością  ponoszenia  znaczących  kosztów  –  zarówno  udziału  w  szkoleniu  jak  i  utraconych  w  tym  czasie  dochodów  z  pracy.  Tzw.  ustawa  deregulacyjna  wprowadziła  zmiany  w  obszarze  ustawicznego  doskonalenia  zawodowego:  (i)  część  ustawicznego  doskonalenia  zawodowego  można  odbyć  w  ramach  tzw.  samokształcenia.  Ten  element  procesu  doskonalenia  nie  musi  odbyć  się  w  podmiocie  akredytowanym przez KIBR. Dodatkowo (ii) wprowadzono również zasadę, że KIBR nie może  uznaniowo  decydować,  które  podmioty  są  akredytowane,  a  które  nie.  KIBR  musi,  zatem  akredytować wszystkie podmioty spełniające wymagania określane przepisami prawa.  29      82. MSE  8  Kompetencje  zawodowe  dla  Zawodowych  Audytorów  (2008).    Wymagania  obowiązującej  wersji  MSE   8  zostały  opisane  powyżej  w  odniesieniu  do  MSE  1‐7.  KIBR  przygotowuje  się  obecnie  do  wdrożenia  zmodyfikowanej  wersji  MSE   8  –  „Kompetencje  zawodowe  partnerów  odpowiedzialnych  za  badanie  sprawozdań  finansowych”,  która  została opublikowana w grudniu 2014 roku i wchodzi w życie z dniem 1 lipca 2016 roku.  83. Centrum  Edukacji  KIBR  nie  posiada  formalnej  strategii.  Kilka  lat  temu  Izba  powołała  Centrum  Edukacji  (CE  KIBR)  ponosząc  znaczne  koszty  inwestycji.  CE  KIBR  nie  otrzymało  formalnej  strategii,  ale  dyskusje  dotyczące  zasadności  i  celu  jego  powołania  dotyczyły:  wykorzystania  korzystnych  przepisów  dotyczących  podatku  VAT  dla  podmiotów  edukacyjnych;  zapewnienie  szkoleń  kandydatom  do  egzaminów  kwalifikacyjnych;  oraz  zapewnienie  ustawicznego  doskonalenia  zawodowego  dotyczącego  tematów,  które  cieszą  się małą popularnością wśród innych ośrodków szkoleniowych. Niektóre oddziały regionalne  postrzegają  CE  KIBR  jako  potencjalne  zagrożenie,  jednak  obecnie  instytucja  ta  oferuje  jedynie  cztery  kursy  doskonalenia  zawodowego,  z  których  wszystkie  dotyczą  dość  popularnych  tematów.  Brak  strategii  CE  KIBR  generuje  ryzyko  finansowe  i  wizerunkowe  dla  KIBR.      30      7. REKOMENDOWANE OBSZARY ZMIANY 84. Poniżej  omówiono  najważniejsze  obszary  wymagające  analizy  i  modyfikacji,  jakie  wyłaniają  się z niniejszego raportu.  85. W odniesieniu do podstaw prawnych i zasad nadzoru KIBR:   Dokonując nowelizacji Ustawy o Biegłych Rewidentach, Ministerstwo Finansów powinno  wziąć  pod  uwagę  wpływ  proponowanego  modelu  finansowania  KNA  przez  KIBR  na  kondycję finansową i przyszłą stabilność Izby.   KIBR  powinna  być  dużo  bardziej  niezależna  od  KNA  i  KE  w  podejmowaniu  wszelkich  decyzji. Zamiast nakładać na KNA obowiązek nadzorowania każdej decyzji Izby (jak to ma  miejsce  obecnie),  Ustawa  z  2009  r.  powinna  zostać  znowelizowana  tak,  aby  nadzór  KNA  dotyczył delegowanych zadań i odbywał się okresowo. Organ nadzoru publicznego, KNA,  mógłby  opracować  program  kontroli  okresowej,  aby  zyskać  pewność  ex  post,  że  Izba  należycie  wykonuje  swoje  obowiązki.  Ponadto,  KNA  mogłaby  podejmować  interwencje,  również  ex  ante,  w  obszarach  wysokiego  ryzyka  albo  wszędzie  tam,  gdzie  działania  Izby  nie spełniałaby zadowalającego poziomu.     KE powinna stać się integralną częścią KIBR pod nadzorem KNA.  86. W odniesieniu do struktury organizacyjnej i zatrudnienia w KIBR:   Prezes  KIBR  oraz  członkowie  komisji  ustawowych  powinni  podlegać  rotacji  na  swoich  stanowiskach  w  sposób  zapewniając  utrzymanie  pamięci  i  wiedzy  instytucjonalnej  oraz  ciągłość  strategii  i  kierunku  działania.  Można  by  to  osiągnąć,  na  przykład,  przez  zwoływanie  Zjazdu  KZBR  raz  w  roku  zamiast  raz  na  cztery  lata  i  wybieranie  nowych  członków na jedną czwartą stanowisk na nowe czteroletnie kadencje.   Strukturę  organizacyjną  KIBR  należałoby  lepiej  uporządkować  tak,  aby  odzwierciedlała  rzeczywiste  zadania  i  obowiązki  Izby.  Komisje  KIBR  powinny  odzwierciedlać  zadania,  zwłaszcza te delegowane.   Prezes  KIBR,  KRBR  oraz  poszczególne  komisje  powinny  w  bardziej  zdecydowany  i przejrzysty  sposób  przejąć  odpowiedzialność  za  sprawy  związane  z  funkcjonowaniem  Izby.  Struktura Biura KIBR wymaga modyfikacji i dopasowania do organów KIBR, którym  Biuro  powinno  podlegać.  Biuro  nie  powinno  reprezentować  Izby  w  różnych  sprawach  bez  wyraźnego  upoważnienia  ze  strony  komisji,  a  zwłaszcza  w  kwestiach  związanych  z relacjami z ważnymi interesariuszami zewnętrznymi, takimi jak Ministerstwo Finansów,  KNA oraz KE.   KIBR  powinna  rozważyć,  w  jakim  zakresie  Prezes,  KRBR  i  pozostałe  organy  wymagają  wsparcia  pełnoetatowych  specjalistów  i  pracowników  technicznych,  zwłaszcza  w  obszarze  delegowanych  zadań,  jak  również  zadań  związanych  z  zachowaniem  zgodności  31      z  OOC  i MSE.  Prawdopodobnie  korzystne  byłoby  zatrudnienie  Dyrektora  Wykonawczego  oraz Dyrektora Finansowego.  87. W odniesieniu do finansów KIBR:   KIBR  powinna  przeanalizować  swoją  pozycję  finansową  z  zamiarem  zmiany  modelu  finansowania,  aby  zagwarantować  zrównoważony  dopływ  środków,  jak  również  przeanalizować  dotychczasowe  wpływy  ze  składek  członkowskich  i  działań  na  rzecz  zapewniania jakości.   Jeśli  Ministerstwo  Finansów,  KNA  oraz  KE  nadal  będą  nakładać  na  Izbę  znaczące  obowiązki  administracyjne,  należy  wyraźnie  oszacować  koszty  i  korzyści,  jak  również  odnieść  się  do  budżetu  uzgodnionego  z  KIBR,  z  zachowaniem  należytej  odpowiedzialności za jego wykonanie.   Należy  poważnie  rozważyć  zasadność  utrzymania  wielu  oddziałów  regionalnych  KIBR,  być  może  podejmując  decyzje  o  zmianie  ich  roli,  struktury  i  finansowania,  a  nawet  o zamknięciu tych, których dalsza działalność jest nieuzasadniona.   Komisje  i  działy  KIBR  upoważnione  do  wydatkowania  środków  powinny  być  zdecydowanie  bardziej  odpowiedzialne  za  swoje  budżety  oraz  powinny  otrzymywać  regularne raporty, aby monitorować sytuację finansową i realizację budżetu.  88. W odniesieniu do systemów i procedur operacyjnych KIBR:   KIBR  powinna  unowocześnić  swoje  systemy  finansowe  i  operacyjne,  w  tym  system  księgowy  SIMPLE  ERP,  aby  zapewnić  należyte  zarządzanie  finansami,  jak  również  generowanie  raportów  finansowych  w  formatach  kompatybilnych  z  formatami,  w  jakich  przygotowywane są budżety poszczególnych komisji.   KIBR  powinna  opracować  procedury  operacyjne  i  podręczniki,  dotyczące  między  innymi  zarządzania finansami, w którym opisane zostaną główne procesy i obowiązki Izby.   KIBR powinna sporządzić szczegółowe i konkretne opisy stanowisk dla pracowników oraz  w przejrzystym trybie wybierać i rekrutować personel.   System  zarządzania  dokumentami,  MIS  IP24  Document  Flow  System,  powinien  zostać  lepiej wdrożony i wykorzystany.  89. W odniesieniu do ról i obowiązków KIBR jako samorządu biegłych rewidentów:   KIBR  powinna  zastanowić  się  nad  poszerzeniem  kategorii  członkowskich,  staży,  tytułów  i  certyfikatów  np.  członek  zwykły,  członek  stowarzyszony,  technik  rachunkowości,  student,  praktykant,  urlopowany,  emerytowany.  W ślad  za  tym  Izba  powinna  sporządzić  profile  kompetencyjne  dla  każdej  kategorii  członków,  w  tym  przede  wszystkim  dla  praktykujących biegłych rewidentów.   KIBR  powinna  uaktualnić  swoją  stronę  internetową,  za  pośrednictwem  której  opinia  publiczna  może  sprawdzać  rejestr  biegłych  rewidentów  tak,  aby  informacje  dostępne  na  32      stronie  były  spójne  z  wymaganiami  Ustawy  o  Biegłych  Rewidentach,  Dyrektywą  i Rozporządzeniem UE.   Funkcja  rewizji  finansowej  wymaga  wzmocnienia,  uwzględniając  wdrożenie  zmodyfikowanej  metodologii  zapewniania  jakości.  (Zadanie  to  jest  rozpatrywane  odrębnie w ramach FRTAP).   Standardy  rewizji  finansowej  wymagają  uaktualnienia,  aby  odzwierciedlać  zapisy  standardów międzynarodowych.     Polskie  zasady  etyki  wymagają  modyfikacji,  aby  odzwierciedlać  Kodeks  Etyczny  IESBA;  z  czasem należy rozważyć przyjęcie tego Kodeksu Etycznego.   System  dochodzeniowo‐dyscyplinarny  wymaga  wprowadzenia  formalnych  procedur  operacyjnych,  nowego  procesu  niezależnej  oceny  przypadków  domniemanego  naruszenia  dyscypliny,  które  nie  są  zgłaszane  do  postępowania  dyscyplinarnego;  oraz  wprowadzenia  do  Krajowego  Sądu  Dyscyplinarnego  niezależnych  członków,  którzy  nie  wykonują zawodu biegłego rewidenta.     Ramy  edukacji  dla  kandydatów  na  biegłych  rewidentów  i  zawodowych  biegłych  rewidentów powinny zostać uaktualnione, aby odzwierciedlały podejście kompetencyjne  wymagane  przez  Międzynarodowe  Standardy  Edukacyjne  oraz  obejmowały  zmodyfikowane  wymagania  wstępnego  rozwoju  zawodowego  w  kontekście  ściślej  określonych  kompetencji  merytorycznych,  umiejętności  zawodowych,  wartości,  etyki  i postaw;  a  sam  proces  egzaminacyjny  powinien  być  bardziej  przejrzysty,  z uwzględnieniem publikacji pytań egzaminacyjnych z ubiegłych lat.   W  odniesieniu  do  obligatoryjnego  doskonalenia  zawodowego  KIBR  powinna  opracować  strategię  ustawicznego  doskonalenia  zawodowego;  określić  wymagania  spójne  z aktywnością  zawodową  poszczególnych  kategorii  członków;  rozważyć  opracowanie  programu  doskonalenia  zawodowego  w  oparciu  o  analizę  problemów  z  zachowaniem  zgodności  zgłaszanych  przez  regulatorów  w  corocznych  raportach,  w  tym  przez  organ  nadzorujący  sektor  finansowy;  oraz  wprowadzić  model  poświadczania  doskonalenia  zawodowego  oferowanego  przez  inne  podmioty  niż  te,  które  akredytuje  KIBR,  zgodnie  z ustawą deregulacyjną.   KIBR  powinna  opracować  formalną  strategię  dla  Centrum  Edukacji,  w  której  określone  zostaną  cele  i  misja,  w  tym  również  rola  Centrum  w  świadczeniu  usług  w  ramach  programu  wstępnego  rozwoju  zawodowego  i  obligatoryjnego  doskonalenia  zawodowego;  oraz  relacja  Centrum  (współpraca  lub  współzawodnictwo)  z  oddziałami  regionalnymi  i  innymi  świadczeniodawcami  usług  szkoleniowych;  struktura  zarządcza  i  źródła finansowania.        33      ZAŁĄCZNIK 1: WYBRANE FRAGMENTY USTAWY O BIEGŁYCH REWIDENTACH Z 2009 ROKU DOTYCZĄCE KIBR   1. Niniejszy  załącznik  przedstawia  wybrane  fragmenty  z  Ustawy  o  Biegłych  Rewidentach  (Ustawa  z  2009  roku)  dotyczące  KIBR  w  obszarze:  (i)  relacji  z  innymi  podmiotami  i  organizacjami; (ii) nadzoru, zarządzania i procesów wewnętrznych; oraz (iii) finansów.   Wpływ ustawy na relacje KIBR z innymi organami i organizacjami: 2. Ustawa  z  2009  r.  szczegółowo  precyzuje  role,  obowiązki  oraz  złożone  relacje  między  biegłymi  rewidentami,  KIBR  i  jej  organami,  Ministerstwem  Finansów,  Komisją  Nadzoru  Audytowego  powoływaną  przez  Ministerstwo  Finansów  oaz  Komisją  Egzaminacyjną  powoływaną  przez  Ministerstwo  Finansów.  Ustawa  z  2009  r.  określa  następujące  relacje  między tymi podmiotami:  W odniesieniu do rejestru biegłych rewidentów:  a. Zawód  biegłego  rewidenta  może  wykonywać  jedynie  biegły  rewident  wpisany  do  rejestru  biegłych  rewidentów  prowadzony  przez  KRBR  (Artykuł    10.1),  jeżeli  Komisja  Nadzoru  Audytowego  nie  sprzeciwi  się  wpisowi  w  terminie  30  dni  od  dnia  otrzymania  uchwały o wpisie (Artykuł  10.6) oraz po uprzednim powiadomieniu KRBR (Artykuł  3.4).  W odniesieniu do wstępnego i ustawicznego kształcenia zawodowego (UDZ):  b. Zakres  tematyczny  obligatoryjnego  doskonalenia  zawodowego,  a  także  okres  rozliczeniowy  i  minimalną  liczbę  godzin  doskonalenia  zawodowego  zatwierdza  Krajowa  Rada Biegłych Rewidentów, a następnie KNA (Artykuł  4.3).  c. Kandydat  na  biegłego  rewidenta  musi,  między  innymi,  mieć  odpowiednio  długi  staż  zawodowy  określany  przez  KE,  zdać  z  wynikiem pozytywnym  10  egzaminów  określonych  przez  KE  oraz  złożyć  przed  Komisją  z  wynikiem  pozytywnym  końcowy  egzamin  dyplomowy (ustny i pisemny) przed złożeniem ślubowania przed prezesem KIBR (Artykuł   5.2.5‐8).  d. Komisja  Egzaminacyjna  składa  się  z  19  członków  powoływanych  i  odwoływanych  przez  ministra  właściwego  do  spraw  finansów  publicznych  (Artykuł  6.1),  w  tym  z  przedstawicieli  rekomendowanych  przez  Krajową  Radę  Biegłych  Rewidentów  (Artykuł   6.1.2).  e. KIBR  zapewnia  obsługę  Komisji  i  egzaminów  dla  kandydatów  na  biegłych  rewidentów  oraz pokrywa koszty wynagrodzeń członków Komisji i egzaminatorów (Artykuł  8.4).  34      f. Krajowa  Rada  Biegłych  Rewidentów  uchwala  w  porozumieniu  z  Komisją  Egzaminacyjną  regulamin,  na  podstawie  którego  działa  Komisja.  Uchwała  wymaga  zatwierdzenia  przez  Komisję Nadzoru Audytowego. (Artykuł  8.5)  g. Komisja  Egzaminacyjna  składa  Komisji  Nadzoru  Audytowego  sprawozdanie  z działalności  za każdy rok kalendarzowy (Artykuł  8.6).  h. KIBR  określa,  w  porozumieniu  z  Komisją,  w  formie  uchwał zatwierdzanych  przez  Komisję  Nadzoru  Audytowego  ramowy  harmonogram  przeprowadzania  postępowania  kwalifikacyjnego,  określający  miejsce  i  termin  przeprowadzania  egzaminów  dla  kandydatów na biegłych rewidentów (Artykuł  9.9).   W odniesieniu do działalności KIBR:  i. Biegli  rewidenci  tworzą  samorząd  zawodowy  biegłych  rewidentów,  zwany  „Krajową  Izbą  Biegłych  Rewidentów”,  który  zobowiązany  jest  przestrzegać  szereg  konkretnych,  szczegółowych  i  uciążliwych  procedur,  złożony  z  szeregu  organów  (Rozdział  3,  Artykuły  13‐30) oraz który wymaga nadzoru i zaangażowania KNA w następujących obszarach:  (a) KNA  zatwierdza  (Artykuł  21.3)  Uchwały  podejmowane  przez  KRBR  dotyczące:  krajowych  standardów  rewizji  finansowej,  zasad  wewnętrznej  kontroli,  jakości  podmiotu  uprawnionego  do  badania  sprawozdań  finansowych,  zasad  etyki  zawodowej, regulaminu postępowania dyscyplinarnego wobec biegłych rewidentów,  zakresu  tematycznego  obligatoryjnego  doskonalenia  zawodowego,  regulaminu  działania Komisji Egzaminacyjnej, oraz regulacji z zakresu zagadnień, o których mowa  w art. 9 ust. 9 (wstępny proces kwalifikacji). (Artykuł  21.2.3)  (b) Krajowa  Rada  Biegłych  Rewidentów  informuje  Komisję  Nadzoru  Audytowego  o niewywiązaniu  się  przez  biegłych  rewidentów  z  obowiązku  obligatoryjnego  doskonalenia  zawodowego  oraz  o  podjętych  działaniach  w  tym  zakresie  (Artykuł   21.4).  (c) Krajowa  Rada  Biegłych  Rewidentów  przekazuje  roczne  sprawozdanie  finansowe  Komisji Nadzoru Audytowego (Artykuł  21.5).  (d) Krajowy  Sąd  Dyscyplinarny  (KSD)  przy  KIBR  sporządza  roczne  sprawozdanie  z działalności, które przekazuje Komisji Nadzoru Audytowego (Artykuł  24.7).  (e) Krajowy  Rzecznik  Dyscyplinarny  (KRD)  przy  KIBR  sporządza  roczne  sprawozdanie  z  działalności, które przekazuje Komisji Nadzoru Audytowego (Artykuł  25.4).  (f) W odniesieniu do Krajowej Komisji Nadzoru (KKN) przy KIBR:  (i) Komisja  Nadzoru  Audytowego  zatwierdza  kandydatów  na  kontrolerów  przed  ich  zatrudnieniem  oraz  kontrolerów  wyznaczonych  do  poszczególnych  kontroli  (Artykuł  26.5).  35      (ii) Na wniosek Komisji Nadzoru Audytowego w kontrolach uczestniczą pracownicy  komórki  organizacyjnej  urzędu  obsługującego  Ministra  Finansów  odpowiedzialnej za rachunkowość i rewizję finansową (Artykuł  26.6).  (iii) Komisja  Nadzoru  Audytowego  może  wydawać  Krajowej  Komisji  Nadzoru  zalecenia i instrukcje dotyczące przeprowadzania kontroli (Artykuł  26.7).  (iv) Krajowa  Komisja  Nadzoru  opracowuje  roczne  plany  kontroli,  które  są  przekazywane  Komisji  Nadzoru  Audytowego  w  celu  zatwierdzenia  (Artykuł   26.8).  (v) Komisja  Nadzoru  Audytowego  może zlecić  kontrolerom  i  wizytatorom  Krajowej  Komisji Nadzoru przeprowadzenie kontroli pozaplanowych (Artykuł  26.10).  (vi) Do  przeprowadzania  kontroli  stosuje  się  odpowiednio  przepisy  art.  75–82,  przy  czym  uprawnienia  Komisji  Nadzoru  Audytowego,  o  których  mowa  w  tych  przepisach, wykonuje Krajowa Komisja Nadzoru (Artykuł  26.13).  (vii) Krajowa  Komisja  Nadzoru  przekazuje  Komisji  Nadzoru  Audytowego  raport  z kontroli  uwzględniający  protokół  kontroli  przeprowadzonej  w  firmach  audytorskich (Artykuł  27.2).  (viii) Raport  z  kontroli  podmiotów  uprawnionych  do  badania  sprawozdań  finansowych podlega zatwierdzeniu przez Komisję Nadzoru Audytowego, której  przysługuje  prawo  dostępu  do  akt  kontroli, żądania  wyjaśnień  i  wprowadzania  zmian do treści raportu (Artykuł  27.3).  (ix) Krajowa  Komisja  Nadzoru  sporządza  roczne  sprawozdanie  z  wykonania  planów  kontroli  podmiotów  uprawnionych  do  badania  sprawozdań  finansowych  i przekazuje je Komisji Nadzoru Audytowego (Artykuł  27.6).  (x) Komisja  Nadzoru  Audytowego  zatwierdza  uchwały  podejmowane  przez  KNA  dotyczące  trybu  wyboru  kontrolerów  i  wizytatorów,  zasad  doskonalenia  zawodowego  kontrolerów  i  wizytatorów  oraz  wzorów  protokołu  kontroli  przeprowadzanych przez kontrolerów i wizytatorów (Artykuł  27.9).  (xi) KKN  przekazuje  Komisji  Nadzoru  Audytowego  składane  przez  kontrolerów  oświadczenie o tym, że nie byli i nie są zatrudnieni ani w inny sposób powiązani  z kontrolowanym  podmiotem  uprawnionym  do  badania  sprawozdań  (Artykuł   27.11).  j. Wszystkie  organy  Krajowej  Izby  Biegłych  Rewidentów  są  zobowiązane  doręczać  Komisji  Nadzoru Audytowego uchwały, w terminie 14 dni od dnia ich podjęcia (Artykuł  28.1).  k. Komisja Nadzoru Audytowego zatwierdza statut KIBR i wszelkie zmiany do niego (Artykuł   29).  36      Wpływ ustawy na nadzór, zarządzanie i procesy wewnętrzne KIBR 3. Ustawa  z  2009  r.  szczegółowo  określa  nadzór,  zarządzanie  i  procesy  wewnętrzne  KIBR.  Przepisy Ustawy z 2009 r. definiują:  a. Organy  Krajowej  Izby  Biegłych  Rewidentów,  ich  kadencję,  sposób  wyboru  członków,  skład,  kompetencje  i  sposób  działania  ‐  KZBR,  KRBR,  Krajowa  Komisja  Rewizyjna  (KKR),  KSD,  KRD  oraz  KKN  (Artykuł    17.1).  Kadencja  tych  organów  trwa  cztery  lata  (Artykuł   17.2).  KZBR  wybiera  prezesa  KRBR  oraz  członków  poszczególnych  komisji  (Artykuł   20.1.1‐4).  Skład,  kompetencje  oraz  sposób  funkcjonowania  poszczególnych  komisji  szczegółowo definiują przepisy Artykułów 21‐30.  b. Częstotliwość  zwoływania  KZBR  oraz  okoliczności,  w  jakich  możliwe  jest  zwołanie  Zjazdu  Nadzwyczajnego.  Krajowy  Zjazd  Biegłych  Rewidentów  odbywa  się  co  4  lata  (Artykuł   18.1).  KRBR  lub  co  najmniej  1/10  ogółu  biegłych  rewidentów  wpisanych  do  rejestru,  lub  KKR mogą zwołać Zjazd Nadzwyczajny (odpowiednio artykuły 18.3, 18.5.1, 18.5.2)  Wpływ ustawy na finanse KIBR 4. Ustawa z 2009 r. wprowadza szereg poważnych ograniczeń na finanse KIBR nie biorąc pod  uwagę wymagań i potrzeb finansowych Izby. Dla przykładu, Ustawa z 2009 r. stanowi:  a. Krajowa  Izba  Biegłych  Rewidentów  zapewnia  obsługę  Komisji  Egzaminacyjnej  i egzaminów dla kandydatów na biegłych rewidentów oraz pokrywa koszty wynagrodzeń  członków  Komisji  i  egzaminatorów  (Artykuł    8.4).  Członkom  Komisji  przysługuje  wynagrodzenie  w  wysokości  nieprzekraczającej  przeciętnego  wynagrodzenia  w  gospodarce  narodowej,  ogłoszonego  przez  Prezesa  Głównego  Urzędu  Statystycznego  za  poprzedni  rok  kalendarzowy:  1)  za  udział  w  posiedzeniu  Komisji  lub  składu  egzaminacyjnego;  2)  za  udział  w  egzaminie;  3)  za  przygotowanie  testów  egzaminacyjnych  oraz  zadań  sytuacyjnych,  a  także  opracowanie  wzorca  prawidłowych  odpowiedzi; 4) za rozpatrzenie odwołania; 5) za rozpatrzenie wniosku o uznanie stażu; 6)  za  rozpatrzenie  wniosku  o  uznanie  zakończenia  praktyki;  oraz  7)  za  sprawdzenie  prac  (Artykuł  8.7).  b. Kandydat  na  biegłego  rewidenta  zakwalifikowany  do  egzaminu  uiszcza  opłatę  egzaminacyjną:  opłata  za  każdy  egzamin  pisemny,  z  wiedzy  teoretycznej  jest  ustalana  w kwocie  nieprzekraczającej  równowartości  20%,  podczas  gdy  za  egzamin  dyplomowy  –  w  kwocie  nieprzekraczającej  równowartości  30%  przeciętnego  wynagrodzenia  w gospodarce  narodowej  ogłoszonego  przez  Prezesa  Głównego  Urzędu  Statystycznego  za poprzedni rok kalendarzowy (Artykuł  9.4).    c. Krajowa  Komisja  Nadzoru,  na  podstawie  nieprawidłowości  stwierdzonych  podczas  przeprowadzonej  kontroli,  może  złożyć  wniosek  do  Krajowej  Rady  Biegłych  Rewidentów  37      o  nałożenie  na  podmiot  uprawniony  do  badania  sprawozdań  finansowych  kary  pieniężnej  w  wysokości  nieprzekraczającej  10%  przychodów  osiągniętych  w  poprzednim  roku  obrotowym  z  wykonywania  czynności  rewizji  finansowej  i  nie  wyższej  niż  250  000  zł,  (Artykuł    27.1.3.a).  Kwoty  z  tytułu  nałożonych  kar  stanowią  przychód  KIBR  (Artykuł   27.5).  d. KIBR  wpłaca  na  rachunek  budżetu  państwa  20%  opłat  z  tytułu  nadzoru  należnych  od  podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych wykonujących czynności  rewizji  finansowej  w  jednostkach  zainteresowania  publicznego  (Artykuł    30.1),  lecz  w wysokości  nie  wyższej  niż  2%  rocznych  przychodów  z  tytułu  wykonywania  czynności  rewizji finansowej (Artykuł  52.1.2).  e. Biegły  rewident  podlega  odpowiedzialności  dyscyplinarnej  za  postępowanie  sprzeczne  z przepisami  prawa  (Artykuł    31.1),  które  może  obejmować  karę  pieniężną  (Artykuł   31.2.3)  do  2‐krotnej  wysokości  minimalnego  wynagrodzenia  za  pracę,  które  jest  ogłaszane  na  podstawie  ustawy  z  dnia  10  października  2002  r.  o  minimalnym  wynagrodzeniu  za  pracę  (Dz.  U.  Nr  200,  poz.  1679,  z  2004  r.  Nr  240,  poz.  2407  oraz  z  2005 r. Nr 157, poz. 1314). Wpływy z tytułu kar pieniężnych stanowią przychód Krajowej  Izby Biegłych Rewidentów.  f. Podmiot  uprawniony  do  badania  sprawozdań  finansowych  jest  zobowiązany  wnieść,  z tytułu  wpisu  na  listę  podmiotów  uprawnionych  do  badania  sprawozdań  finansowych,  opłatę  w  wysokości  nieprzekraczającej  50%  przeciętnego  wynagrodzenia  w  gospodarce  narodowej  ogłoszonego  przez  Prezesa  Głównego  Urzędu  Statystycznego  za  poprzedni  rok  kalendarzowy  (Artykuł   52.1.1)  oraz  opłatę  roczną  z  tytułu  nadzoru  w  wysokości  nie  wyższej niż 2% rocznych przychodów z tytułu wykonywania czynności rewizji finansowej,  jednak  nie  mniej  niż  20%  przeciętnego  wynagrodzenia  w  gospodarce  narodowej,  ogłoszonego  przez  Prezesa  Głównego  Urzędu  Statystycznego  za  poprzedni  rok  kalendarzowy (Artykuł  52.1.2).        38      ZAŁĄCZNIK 2: KONDYCJA I PROGNOZA FINANSOWA 1. Ten  załącznik  przedstawia  prognozę  finansową  dla  KIBR  na  lata  2015‐2020  opracowaną  przez  autorów  raportu.  Prognozę  sporządzono  ze  względu  na  brak  jakichkolwiek  innych  estymacji,  w  tym  sporządzonych  przez  KIBR.  Celem  prognozy  jest  uzasadnienie  merytoryczne  oraz  bardziej  dogłębne  zrozumienie  podstaw  powszechnie  wyrażanych  obaw  o kondycję finansową KIBR.    2. Na potrzeby opracowania prognozy przyjęto następującą metodologię:     a. Prognoza obejmuje zarówno KIBR jak i wszystkie oddziały regionalne.  b. Przyjęty  format  jest  spójny  z  formatem,  w  jakim  KIBR  przygotowuje  roczny  plan  finansowy,  chociaż  na  potrzeby  przejrzystości  i  czytelności,  niektóre  pozycje  przedstawiane odrębnie w planie KIBR zostały połączone w tej prognozie.  c. Prognoza na lata 2016‐2020 opiera się na wynikach Izby na rok 2014, planie finansowym  na  rok  2015  oraz  konsekwencjach  płynących  ze  zmian  do  Ustawy  z  2009  r.  ostatnio  zaproponowanych  przez  Ministerstwo  Finansów,  aby  odzwierciedlić  nowe  przepisy  Dyrektywy  2014/56/UE  oraz  Rozporządzenia  537/2014.  W  odniesieniu  do  zmian  zaproponowanych  przez  Ministerstwo  Finansów  najważniejsze  implikacje  finansowe  dotyczą opłat z tytułu nadzoru pobieranych przez KIBR i przekazywanych KNA.  d. Szczegółowe  założenia  finansowe,  na  których  oparto  prognozę  na  lata  2016‐2020  przedstawiono poniżej.     KIBR Prognoza Finansowa 2015‐2020 (PLN'000) a.   Obecnie  Plan Prognoza Prognoza Prognoza Prognoza  Prognoza 2014  2015 2016 2017 2018 2019  2020 PRZYCHODY  KIBR z wyłączeniem oddziałów:  1  Składki  721  618 649 682 716 751  789 członkowskie   2  Opłaty z tytułu  12 481  13 454 13 454 9,995 9 995 9 995  9 995 nadzoru   3  Opłaty  129  120 120 120 120 120  120 rejestracyjne   4  Opłaty  3 805  4 426 4 426 4 426 4 426 4 426  4 426 egzaminacyjne    39      Obecnie  Plan Prognoza Prognoza Prognoza Prognoza  Prognoza 2014  2015 2016 2017 2018 2019  2020 5  Szkolenia,  782  1 037 1 014 1 014 1 014 1 014  1 014 publikacje i  konferencje     6  Inne dochody  367  474 420 420 420 420  420 7  Dochody  508  555 232 232 261 268  257 finansowe   8  Suma częściowa 18 792  20 684 20 314 16 888 16 951 16 994  17 020 dla KIBR z  wyłączeniem  oddziałów   Oddziały regionalne: 9  Składki  1 735  1 855 1 947 2 045 2 147 2 254  2 367 członkowskie   10  Szkolenia  2 690  2 172 2 183 2 165 2 147 2 129  2 112 11  Inne dochody  146  88 117 117 117 117  117 12  Dochody  80  90 0 0 0 0  0 finansowe   13  Suma częściowa 4 650  4 204 4 247 4 326 4 411 4 501  4 596 dla oddziałów reg.  14  PRZYCHODY  23 443  24 888 24 561 21 215 21 362 21 494  21 616 KIBR OGÓŁEM  WYDATKI   KIBR z wyłączeniem oddziałów:  15  Koszty  219  146 182 182 182 182  182 funkcjonowania  samorządu  16  Opłata na rzecz  1 782  2 015 2 092 0 0 0  0 KNA   17  Rejestracja  74  51 62 62 62 62  62 biegłych  rewidentów i  firm  audytorskich    18  KRD  257  299 299 299 239 239  239 40      Obecnie  Plan Prognoza Prognoza Prognoza Prognoza  Prognoza 2014  2015 2016 2017 2018 2019  2020 19  KSD  298  581 581 581 465 465  465 20  Wynagrodzenia  1 845  1 879 1 879 939 939 939  939 kontrolerów  KKN   21  Pozostałe koszty  2 343  2 018 1 958 1 808 1 808 1 808  1 808 kontroli KKN  22  Koszty płac  1 225  1 429 1 429 1 429 1 299 1 299  1 299 pracowników  admin.  przydzielonych  do kontroli i  nadzoru  23  Koszty  1 960  1 862 2 279 2 279 2 279 2 279  2 279 egzaminów  24  Koszty Komisji  1 100  1 362 1 150 1 150 1 150 1 150  1 150 Egzaminacyjnej  25  Koszty szkolenia,  1 173  1 302 1 279 1 279 1 279 1 279  1 279 publikacji i  konferencji  26  Buro KIBR i  7 109  8 041 7 215 7 215 7 215 7 763  7 215 administracja  27  Pozostałe koszty  896  772 779 779 779 779  779 operacyjne   28  Koszty  24  3 13 13 13 13  13 finansowe  29  Suma częściowa 20 304  21 758 21 196 18 015 17 709 18 257  17 709 dla KIBR z  wyłączeniem  oddziałów   Oddziały regionalne: 31  Szkolenia i  1 984  1 774 1 761 1 749 1 737 1 725  1 713 konferencje  32  Koszty płac i  1 418  1 500 1 500 1 500 1 500 1 500  1 500 innych  wynagrodzeń  41      Obecnie  Plan Prognoza Prognoza Prognoza Prognoza  Prognoza 2014  2015 2016 2017 2018 2019  2020 Koszty  1 156  1 335 1 101 1 101 1 101 1 401  1 101 33  administracyjno‐ biurowe  34  Suma częściowa 4 558  4 609 4 362 4 350 4 338 4 626  4 314 dla oddziałów reg.  35  WYDATKI KIBR  24 862  26 367 25 558 22 365 22 047 22 883  22 023 OGÓŁEM  36  Strata   (1 512)  (1 075) (882) (1 127) (758)  (1 264)   (689) dla KIBR z  wyłączeniem  oddziałów  37  Zysk (strata)  93   (405) (115) (23) 73  (125)  282 oddziałów  regionalnych  38  STRATA KIBR   (1 419)  (1 480) (997) (1 150) (685)  (1 389)   (407) OGÓŁEM    Elementy bilansu (PLN'000)   Elementy  Obecnie  Plan Prognoza  Prognoza  Prognoza  Prognoza  Prognoza  bilansu  31.12.14  31.12.15 31.12.16 31.12.17 31.12.18 31.12.19  31.12.20 Aktywa netto  35 768  34 288 33 291 32 141 31 456 30 067  29 660 w tym:   Saldo  Gotówki  10 541  9 267 9 293 10 457 10 719  10 277   10 816   3. Najważniejsze założenia przyjęte przy opracowaniu prognozy na lata 2016‐2020:  a. Założono,  że  składki  członkowskie  będą  co  roku  rosnąć  o  5%  (istnieje  10%  limit  podwyżek  rocznie  do  maksymalnego  poziomu  15%  średniego  wynagrodzenia  w  gospodarce).  Jeśli  dotychczasowa  praktyka  będzie  kontynuowana  75%tych    składek  zostanie przekazanych oddziałom regionalnym.  b. W 2016 przychody firm audytorskich wzrosną o 3,8% (co stanowi równowartość wzrostu  PKB  prognozowanego  w  budżecie  państwa  na  rok  2016)  w  porównaniu  z  rokiem  2015  i  utrzymają się na tym poziomie przez kilka kolejnych lat.    42      c. Na  podstawie  założeń  do  nowej  ustawy  oraz  informacji  uzyskanych  od  Ministerstwa  Finansów  w kwietniu  2016  roku  –  począwszy  od  roku  2018  opłata  z  tytułu  nadzoru  pobierana  przez  KIBR  od  firm  audytorskich  zostanie  zmniejszona  do  1,5%  (z  1,75%)  rocznych  przychodów  z  tytułu  wykonywania  usług  atestacyjnych  w  podmiotach  niebędących  podmiotami  zainteresowania  publicznego,  z  uwzględnieniem  czynności  rewizji finansowej.  d. Opłaty  egzaminacyjne,  opłaty  rejestracyjne  jak  również  wpływy  ze  szkoleń,  wydawnictw  i konferencji  oraz  inne  przychody  utrzymają  się  na  poziomie  z  2015  roku,  z  wyjątkiem  przychodów  z  obligatoryjnego  doskonalenia  zawodowego  generowanych  przez  oddziały  KIBR – od 2015 roku konkurencja na rynku szkoleń z zakresu ustawicznego doskonalenia  zawodowego  nasiliła  się;  ponadto  do  godzin  poświęconych  na  obligatoryjne  doskonalenia  zalicza  się  również  samokształcenie;  dlatego  można  się  spodziewać  pewnego  spadku  w  przychodach  generowanych  z tego  tytułu,  które  na  potrzeby  prognozy oszacowano na ostrożnym poziomie 1% rocznie.  e. Dochody finansowe, (czyli odsetki od lokat bankowych) obliczono wyłącznie na poziomie  całej  Izby  i  założono, że  wyniosą  one  rocznie  2,5%  licząc  od średniego  salda  gotówki  w  ciągu roku.  f. Na  podstawie  założeń  do  nowej  ustawy  oraz  informacji  uzyskanych  od  Ministerstwa  Finansów  w kwietniu  2016  roku  –  opłata  z  tytułu  nadzoru  przekazywana  przez  KIBR  do  KNA  zostanie  utrzymana  na  poziomie  20%  do  roku  2017  (płatna  do  marca  2018),  a  następnie zostanie zlikwidowana.  g. Począwszy  od  roku  2018,  KIBR  przestanie  kontrolować  zlecenia  na  badanie  sprawozdań  finansowych uprawnionych firm, a zatem założono, że koszty nadzoru zmaleją, zwłaszcza  koszty  płac  kontrolerów  (50%  spadek  w  porównaniu  do  planu  na  rok  2015)  oraz  personelu administracyjnego (jedna osoba mniej).  h. Począwszy  od  roku  2018  założono, że  koszty  KRD  i  KSD  spadną  o  20%  w  porównaniu  do  planu na rok 2015.  i. Koszty  egzaminacyjne  obliczono  na  podstawie  relacji  kosztów  do  przychodów  z  opłat  egzaminacyjnych  w  roku  2015.  Inne  koszty  związane  z  Komisją  Egzaminacyjną  przyjęto  na  poziomie  co  najmniej  z  roku  2015  (wynagrodzenia  i  wynajem  pomieszczeń)  lub  jako  średnią z lat 2014 i 2015 (inne).  j. Koszty  szkoleń  obliczono  na  podstawie  relacji  kosztów  do  przychodów  ze  szkoleń  na  rok  2015.  k. Założono, że  kolejny  Zjazd  odbędzie  się  w  2019  roku,  a  jego  koszt  wyniesie  830  tysięcy  złotych, z czego 300 tysięcy przypadnie na organizację zjazdów w regionach.  l. Pozostałe  koszty  przyjęto  co  najmniej  na  poziomie  z  2015  roku  (tzn.  wynagrodzenia  i  amortyzacja) albo na poziomie średniej z lat 2014 i 2015 (wszystkie inne koszty).  43      m. Ze względu na prognozowane ujemne saldo gotówki w 2019 roku, koszty odsetek liczono  na  poziomie  hipotetycznej  pożyczki  (WIBOR  1R,  który  obecnie  wynosi  1,84%  +1,5%  marży).  n. Założono brak podatku dochodowego ze względu na poniesioną stratę.  o. Założono brak inflacji.  p. Saldo  gotówki  obliczono  wychodząc  od  salda  na  dzień  31  grudnia  2014  r.  W  kolejnych  latach,  saldo  to  następnie  powiększono  o  zysk  bądź  pomniejszono  o  stratę  danego  rou,  oraz  zmodyfikowano  ze  względu  na  płatności  z  tytułu  nadzoru  (od  firm  audytorskich,  następnie  przekazywane  do  KNA)  ściąganych  w  kolejnym  roku  oraz  powiększono  o  amortyzację za rok bieżący.      44