ျမန္မာႏိုင္ငံ ပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ ဆန္းစစ္ေလ့လာခ်က္ ၂၀၁၉ pt\wn\;k¥c\TiKuik\mO Sn\;ss\®Kc\;sns\kui el.laquM;qp\j puimuiekac\;m∑n\laesmv\. nv\;lm\;m¥a; ePa\Tut\®Kc\; ေနာက္ခံအေၾကာင္းအရာ - ပတ္ဝန္း ဤစာတမ္းသည္ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးဦးစီးဌာနအား ပတ္ဝန္းက်င္ ထိခိုက္မႈ ဆန္းစစ္ က်င္ ထိခိုက္မႈ ဆန္းစစ္ျခင္းစနစ္မ်ားကို ျခင္း ဆိုင္ရာ လုပ္ထုံးလုပ္နည္း (၂၀၁၅) ကို အေကာင္ အထည္ေဖာ္ရာတြင္ ေတြ ႔ႀကဳံရမည့္ ေလ့လာသုံးသပ္၍ ပိုမို ေကာင္းမြန္လာ ဝန္ထမ္းခန႔္ထားျခင္းဆိုင္ရာ၊ စီမံခန႔္ခြဲမႈဆိုင္ရာ၊ နည္းပညာဆိုင္ရာ၊ ဥပေဒဆိုင္ရာႏွင့္ အဖြဲ ႔ ေစမည့္ နည္းလမ္းမ်ား ေဖာ္ထုတ္ျခင္း အစည္းဆိုင္ရာ ျပႆနာမ်ား အပါအဝင္ အဓိကစိန္ေခၚမႈမ်ားကို သတ္မွတ္ ေဖာ္ထုတ္ေပး သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ ကာ အႀကံျပဳခ်က္မ်ား ေပးထားပါသည္။ ဆန္းစစ္ ေလ့လာခ်က္၏ အစိတ္အပိုင္း ပတ္ဝန္းက်င္ထိခိုက္မႈဆန္းစစ္ျခင္းစနစ္မ်ားအား ျပန္လည္ေလ့လာသုံးသပ္ျခင္းတြင္ ပတ္ တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ ၎ကို သယံဇာတ ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးဦးစီးဌာန၏ အခ်က္အလက္မ်ားအား ဆန္းစစ္ျခင္းႏွင့္ ျပည္ေထာင္စု ႏွင့္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး အဆင့္၊ တိုင္းေဒသႀကီး/ ျပည္နယ္အဆင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိခိုက္မႈ ဆန္းစစ္ေရးဌာနခြဲ ဝန္ ဝန္ႀကီးဌာနေအာက္ရွိ ပတ္ဝန္းက်င္ ထမ္းမ်ား၊ ပတ္ဝန္းက်င္ႏွင့္ လူမႈဆိုင္ရာ နည္းပညာဆိုင္ရာအႀကံေပးမ်ား၊ ပုဂၢလိကက႑၊ ထိန္းသိမ္းေရး ဦးစီးဌာနႏွင့္ လက္တြဲ၍ တတိယအဖြဲ ႔အစည္း စိစစ္သုံးသပ္သူမ်ားႏွင့္ အစိုးရမဟုတ္ေသာ အဖြဲ ႔အစည္းမ်ားအား ျပဳစုခဲ့ပါသည္။ ေမးျမန္း၍ စစ္တမ္းေကာက္ယူျခင္းတို႔ ပါဝင္ပါသည္။ ဤစာတမ္းသည္ EIA စနစ္မ်ား အေပၚ ခိုင္မာသည့္ ပတ္ဝန္းက်င္ထိခိုက္မႈဆန္းစစ္ျခင္းႏွင့္ ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရႈျခင္းစနစ္သည္ ႀကီး သိရွိနားလည္မႈကို တိုးျမႇင့္ေစၿပီး ၎တို႔ မားေသာ ဖြံ ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိေသာ သက္ေရာက္မႈမ်ားအား ခိုင္မာအားေကာင္းလာေစရန္ အႀကံျပဳ ခ်က္မ်ား ပံ့ပိုးေပးမည္ျဖစ္ပါသည္။ သတ္မွတ္ေဖာ္ထုတ္၍ စီမံခန႔္ခြဲရာတြင္ အလြန္အေရးပါၿပီး စီးပြားေရးဖြံ ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ၊ ပတ္ ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးႏွင့္ လူမႈေရးစုေပါင္းပါဝင္မႈတို႔ကိုလည္း ဟန္ခ်က္ညီေစပါသည္။ EIA နည္းလမ္းမ်ား - ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ေအာက္ အစီရင္ခံစာမ်ား စိစစ္သုံးသပ္ အတည္ျပဳရာတြင္ သိသာထင္ရွားေသာစိန္ေခၚမႈမ်ား က်န္ရွိ တိုဘာလမွ ၂၀၁၉ ခုႏွစ္ ဧၿပီလအထိ၊ ေနဆဲျဖစ္ၿပီး ထိေရာက္မႈရွိသည့္ ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရႈျခင္းႏွင့္ စစ္ေဆးျခင္းစနစ္ ျပဌာန္းထား ကမာၻ႔ဘဏ္ႏွင့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ျခင္းမရွိေသးပါ။ မ်ားမၾကာမီက အဖြဲ ႔အစည္းဆိုင္ရာ ခိုင္မာအားေကာင္းေစေရးႏွင့္ နည္း ဘ႑ာေရးေကာ္ပိုေရးရွင္း တို႔သည္ ပညာဆိုင္ရာ စြမ္းေဆာင္ရည္ ျမင့္တင္ေရးတို႔အတြက္ အခ်ိဳ႕ေသာ ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားရွိခဲ့ပါ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိခိုက္မႈ ဆန္းစစ္ျခင္း သည္။ စနစ္မ်ားအား ေလ့လာသုံးသပ္ျခင္းကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကပါသည္။ ဓာတ္ပုံ - Lesya Verheijen • ၂၀၁၂ ခုႏွစ္တြင္ အစိုးရသည္ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး က႑အလိုက္ EIAs ၊ IEEs ႏွင့္ EMPs ဥပေဒ (၂၀၁၂) ကို စတင္ျပဌာန္းခဲ့ၿပီး အဆိုပါဥပေဒကို အစီရင္ခံစာမ်ား အေထာက္အကူျဖစ္ေစရန္ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး နည္း ဥပေဒမ်ား (၂၀၁၄) ႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိခိုက္မႈဆန္းစစ္ျခင္း လက္ရွိတြင္ သတၱဳတူးေဖာ္ထုတ္လုပ္ျခင္းက႑ မွ တင္ျပလာေသာ အစီရင္ခံ စာမ်ားမွာ အစီရင္ခံစာ စုစုေပါင္း၏ ၇၂.၂ ရာခိုင္ႏႈန္း (၂၀၁၀ အုပ္) ရွိပါသည္။ ဆိုင္ရာ လုပ္ထုံးလုပ္နည္း (၂၀၁၅) ထုတ္ျပန္ျခင္းမ်ား ပံ့ပိုး EIA အစီရင္ခံစာမ်ားကို က႑အသီးသီးမွ တင္ျပထားရွိမႈျဖစ္ပါသည္။ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ • ၂၀၁၆ ခုႏွစ္တြင္ သယံဇာတႏွင့္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးဝန္ႀကီးဌာနသည္ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိခိုက္မႈ ဆန္း ပုံ-၂ စစ္ျခင္းမ်ား (EIAs)၊ ကနဦးပတ္ဝန္းက်င္ ဆန္းစစ္ျခင္းမ်ား (IEEs) ႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္စီမံခန႔္ခြဲမႈ အစီအစဥ္မ်ား (EMPs) ကို ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ဘ႑ာႏွစ္မွ ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ဘ႑ာႏွစ္အတြင္း စိစစ္သုံးသပ္ရန္ႏွင့္ အတည္ျပဳ ႀကီးၾကပ္ႏိုင္ရန္ ပတ္ဝန္းက်င္ လက္ခံရရွိခဲ့ေသာ EIA အစီရင္ခံစာမ်ား ထိန္းသိမ္းေရးဦးစီးဌာနေအာက္တြင္ ပတ္ဝန္းက်င္ထိခိုက္မႈဆ န္းစစ္ေရးဌာနခြဲကို တည္ေထာင္ခဲ့ပါသည္။ • ႏွစ္စဥ္ တင္ျပလာေသာ EIAs ၊ IEEs ၊ EMPs အေရအတြက္သည္ ၃% အထူးရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ စီမံကိန္းလုပ္ငန္း တိုးလာလ်က္ရွိၿပီး ၂၀၁၆-၂၀၁၇ ဘ႑ာႏွစ္တြင္ EMPs ႏွင့္ ိ ္းလုပ္ငန္း စြမ္းအင္က႑ဖြံ ႔ၿဖိဳးေရးစီမံကန ၂၂% ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ဘ႑ာႏွစ္တြင္ အားလုံးေသာ အစီရင္ခံစာမ်ား ၂၆% စိုက္ပ်ိဳးေရး၊ ေမြးျမဴေရးႏွင့္ သစ္ေတာ ဆိုင္ရာ ဖြံ ႔ၿဖိဳးေရးစီမံကိန္း လုပ္ငန္း သိသာထင္ရွားစြာ တိုးလာခဲ့ပါသည္။ (ပုံ - ၁) ၄% ထုတ္လုပ္မႈလုပ္ငန္းမ်ား ၀% ေရေပးေဝေရးလုပ္ငန္း ၁၈% အေျခခံအေဆာက္အအုံႏွင့္ ဝန္ေဆာင္မႈ လုပ္ငန္းဖြံ ႔ၿဖိဳးေရးစီမံကိန္း လုပ္ငန္း ၂၆% ပို႔ေဆာင္ေရးဆိုင္ရာ လုပ္ငန္း ပုံ-၁ သတၱဳတူးေဖာ္ထုတ္လုပ္ျခင္းလုပ္ငန္း ၂၀၁၄-၂၀၁၅ ဘ႑ာႏွစ္မွ ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ဘ႑ာႏွစ္အတြင္း လက္ခံရရွိခဲ့ေသာ EIA ၊ IEE ႏွင့္ EMP အစီရင္ခံစာမ်ား ၁% ၃,၀၀၀ ၂,၅၀၀ ၂,၀၀၀ ၁,၅၀၀ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအတြက္ ၁,၀၀၀ ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္မည့္ အစီအစဥ္ ၅၀၀ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ေရရွည္တည္တံ့ခိုင္ၿမဲၿပီး ဟန္ခ်က္ညီေသာ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ ၀ စီမံကိန္း (၂၀၁၈-၂၀၃၀) ႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အမ်ိဳးသားပတ္ဝန္းက်င္ေရးရာမူဝါဒ ၂၀၁၄-၁၅ ၂၀၁၅-၁၆ ၂၀၁၆-၁၇ ၂၀၁၇-၁၈ (၂၀၁၉) တို႔သည္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးစီမံကိန္းမ်ား ေရးဆြဲေဆာင္ရြက္ရာတြင္ EIA IEE EMP ပတ္ဝန္းက်င္ႏွင့္ သဘာဝသယံဇာတမ်ားအား အထူးအေလးထားထည့္သြင္း စဥ္းစားေစသည့္ အေျခခံအုတ္ျမစ္ ျဖစ္ပါသည္။ ရင္းျမစ္ - ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး ဦးစီးဌာနမွ အခ်က္အလက္မ်ား • ျမန္မာႏိုင္ငံ ေရရွည္တည္တံ့ခိုင္ၿမဲၿပီး ဟန္ခ်က္ညီေသာ ဖြံ ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ မႈစီမံကိန္း (၂၀၁၈-၂၀၃၀) - စီးပြားေရး ဖြံ ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈအတြက္ ပတ္ ဝန္းက်င္ႏွင့္ သဘာဝသယံဇာတမ်ား၏ အေရးပါမႈကို အသိအမွတ္ • ၂၀၁၉ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလအထိ တင္ျပလာေသာ အစီရင္ခံစာ ျပဳပါသည္။ ပန္းတိုင္ ၃ တြင္ စီးပြားေရးဖြံ ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈကို ပံ့ပိုးေပး စုစုေပါင္း ၂၇၈၃ အုပ္ ရွိၿပီး အစီရင္ခံစာ၏ (၈၉.၆ ရာခိုင္ႏႈန္း) ျပန္ ႏိုင္သည့္ အေျခခံအေဆာက္အအုံမ်ား တည္ေဆာက္ရန္ လိုအပ္ ၾကားၿပီးျဖစ္ပါသည္။ ေၾကာင္းႏွင့္ အဆိုပါ အေျခခံအေဆာက္အအုံမ်ား ဖြံ ႔ၿဖိဳးလာမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာမည့္ ဆိုးက်ိဳးမ်ားကို ေျဖရွင္းႏိုင္ေရး ထိေရာက္သည့္ လူမႈ • အစီရင္ခံစာမ်ား၏ ၆.၉ ရာခိုင္ႏႈန္း (၁၉၂) ကိုသာ အတည္ျပဳႏိုင္ခဲ့ၿပီး ေရးရာႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ေရးရာ ေဘးကင္းလုံၿခဳံမႈ အစီအမံမ်ား တည္ EIAs ၂၅၀ အုပ္၊ IEEs ၄၈၂ အုပ္ႏွင့္ EMPs ၁၈၅၁ အုပ္ တို႔အား ေထာင္ထားရွိရန္ လိုအပ္ေၾကာင္း သတ္မွတ္ေဖာ္ထုတ္ထားပါသည္။ အတည္ျပဳရန္ က်န္ရွိေနပါေသးသည္။ • ျမန္မာႏိုင္ငံအမ်ိဳးသားပတ္ဝန္းက်င္ေရးရာမူဝါဒ (၂၀၁၉) - ျမန္မာႏိုင္ငံ • လက္ရွိ ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိေသာ စီမံကိန္းမ်ား သို႔မဟုတ္ စီမံကိန္း အမ်ိဳးသားပတ္ဝန္းက်င္ေရးရာမူဝါဒတြင္ (၁) သန္႔ရွင္းေသာ ပတ္ဝန္း အသစ္မ်ားအား ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရႈျခင္း၊ စစ္ေဆးျခင္းႏွင့္ စာရင္း က်င္ႏွင့္ ေကာင္းမြန္ေသာ ေဂဟစနစ္မ်ား ရရွိေရး၊ (၂) စီးပြားေရးႏွင့္ စစ္ျခင္းတို႔အတြက္ ထိေရာက္သည့္ စနစ္တစ္ခု မရွိေသးပါ။ လူမႈေရး စဥ္ဆက္မျပတ္ ဖြံ ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈရရွိေရးႏွင့္ (၃) ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ စီမံခန္႔ခြဲေရးကို ထည့္သြင္းေပါင္းစပ္ ေရးဟူေသာ မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္ ဧရိယာ (၃) ခု ပါရွိပါသည္။ ဘ႑ာေငြ၊ ဝန္ထမ္းအင္အားႏွင့္ အရင္းအျမစ္မ်ား လက္ရွိအေျခအေန သယံဇာတ ႏွင့္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးဝန္ႀကီးဌာန ႏွင့္ ၎ ေအာက္ရွိ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးဦးစီးဌာနသည္ ၂၀၂၅ ခုႏွစ္မတိုင္ခင္ ဝန္ထမ္း ၁၉၀၀၀ ေက်ာ္ တိုးျမႇင့္ခန႔္ထားရန္ႏွင့္ ခ႐ိုင္႐ုံး ၇၃ ႐ုံး၊ ၿမိဳ႕နယ္႐ုံး ၃၆၅ ႐ုံး တိုးခ်ဲ႕ ဖြင့္လွစ္သြားရန္ ႀကီးႀကီးမားမား ရည္ရြယ္ထားရွိပါသည္။ ပတ္ဝန္း က်င္ထိခိုက္မႈဆန္းစစ္ျခင္းစနစ္အား ခိုင္မာအားေကာင္းေစရန္ အေရးတႀကီး လိုအပ္ေၾကာင္းလည္း ကိုယ္တိုင္ သိရွိနားလည္ ထားၿပီးျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ထိုသို႔ လုပ္ေဆာင္ရန္ ဘ႑ာရန္ပုံေငြ၊ အရင္းအျမစ္မ်ား (ဝန္ထမ္းအင္အား) ႏွင့္ စြမ္းေဆာင္ရည္ တည္ေဆာက္ျခင္းမ်ား လိုအပ္ပါလိမ့္မည္။ ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ဘ႑ာႏွစ္အတြက္ သတ္မွတ္ထားေသာ ဘ႑ာေငြ ခြဲေဝထား ရွိမႈမွာ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၂ သန္း ေအာက္သာရွိပါသည္။ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားအတြက္ ျပည္ေထာင္စုဘ႑ာေငြမွ ဘ႑ာေငြ ခြဲေဝရရွိမႈသည္ ပုံမွန္ ျမင့္တက္လ်က္ရွိရာ ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ဘ႑ာ သာမန္အားျဖင့္ ေဒသခံျပည္သူမ်ား၏ တိုင္တန္းမႈမ်ားအေပၚ ေျဖရွင္း ႏွစ္တြင္ ၀.၁၅ ရာခိုင္ႏႈန္းမွ ၂၀၁၆-၂၀၁၇ ဘ႑ာႏွစ္တြင္ ၀.၂၃ ရာခိုင္ႏႈန္း သည့္အခါ၌သာ ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရႈျခင္းႏွင့္ စစ္ေဆးျခင္းကို လုပ္ အထိ တိုးလာခဲ့ပါသည္။ ေဆာင္ႏိုင္ေလ့ရွိေၾကာင္း တင္ျပေျပာဆိုခဲ့ၾကပါသည္။ ပတ္ဝန္းက်င္ထိခိုက္မႈဆန္းစစ္ျခင္းဆိုင္ရာ လုပ္ထုံးလုပ္နည္း (၂၀၁၅) • ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးဦးစီးဌာန၊ အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဦးစီး အား ထိေရာက္စြာ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာတြင္ သိသာထင္ရွားေသာ ဌာန၊ ၿမိဳ႕နယ္အာဏာပိုင္မ်ားႏွင့္ အျခားဌာနမ်ားမွ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား စိန္ေခၚ မႈမ်ား က်န္ရွိေနဆဲ ျဖစ္ပါသည္။ ဤကဲ့သို႔ စိန္ေခၚမႈ ႀကီးမားရျခင္းမွာ ပါဝင္သည့္ ဆက္စပ္ေကာ္မတီမ်ားအား တိုင္းေဒသႀကီးႏွင့္ ျပည္နယ္ က႑အားလုံးမွ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ ဖြံ ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈလုပ္ငန္းမ်ား အခ်ိဳ႕တြင္ ဖြဲ ႔စည္းတည္ေထာင္ခဲ့ၿပီးျဖစ္ပါသည္။ ၎တို႔၏ ရည္ရြယ္ခ်က္ အတြက္ EIAs မ်ားအား ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးဦးစီးဌာနအေနျဖင့္ မွာ ႀကီးမားေသာ စီမံကိန္းမ်ားျဖစ္သည့္ ဘိလပ္ေျမစက္႐ုံမ်ား၊ ေရအား စိစစ္သုံးသပ္ အတည္ျပဳရန္ႏွင့္ ေနာက္ဆက္တြဲလုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ရာ လွ်ပ္စစ္ႏွင့္ သတၱဳတူးေဖာ္ျခင္းတို႔တြင္ ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရႈျခင္းႏွင့္ စစ္ တြင္ ဝန္ထမ္းအင္အား နည္းပါးျခင္းႏွင့္ ဌာနတြင္း စြမ္းေဆာင္ရည္ အကန္႔ ေဆးျခင္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ရန္ ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ပတ္ဝန္းက်င္ အသတ္ရွိျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ EIAs ၊ IEEs ၊ EMPs ညစ္ညမ္းမႈ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးဌာနခြဲႏွင့္ တိုင္းေဒသႀကီးႏွင့္ျပည္နယ္႐ုံးမ်ား အစီရင္ခံစာမ်ား စုပုံလာကာ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးဦးစီးဌာနတြင္ မ်ား တြင္ ထိေရာက္ေသာ ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရႈျခင္း ေဆာင္ရြက္ရန္ ဝန္ထမ္း ျပားေသာ အလုပ္ဝန္ပိျခင္းမ်ား ျဖစ္လာေစပါသည္။ အင္အား၊ ပစၥည္းကိရိယာမ်ားႏွင့္ ေထာက္ပံ့မႈမ်ား အကန႔္အသတ္သာ ရွိပါသည္။ အဓိကေတြ ႔ရွိခ်က္မ်ား • အထူးစီးပြားေရးဇုန္မ်ားတြင္ ပတ္ဝန္းက်င္ထိခိုက္မႈဆန္းစစ္ျခင္းဆိုင္ • EIA အစီရင္ခံစာမ်ားအား အခ်ိန္မီ စိစစ္သုံးသပ္ျခင္းႏွင့္ အတည္ျပဳျခင္း ရာ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းအား အသုံးခ်ရာတြင္ စိန္ေခၚမႈမ်ား ရွိေနျခင္း ေဆာင္ရြက္ရန္အတြက္ စြမ္းေဆာင္ရည္ ႏွင့္ ဝန္ထမ္းအင္အား အကန္႔ အသတ္ရွိျခင္း - ၂၀၁၉ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလအရ တင္ျပလာေသာ • စီမံကိန္းေရးဆြဲရာတြင္ မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္ ပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ EIAs ၂၈၇ အုပ္ (၁၃ ရာခိုင္ႏႈန္း) အနက္ ၃၇ အုပ္ကိုသာ အတည္ျပဳ ဆန္းစစ္ျခင္းနည္းလမ္း အသုံးခ်မႈ အားနည္းျခင္း ခဲ့ပါသည္။ • အမ်ားျပည္သူပူးေပါင္းပါဝင္မႈ၊ အမ်ားျပည္သူသို႔ ထုတ္ေဖာ္တင္ျပမႈႏွင့္ • ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးဆိုင္ရာ လိုက္နာေဆာင္ရြက္မႈ သက္ေသခံ လူမႈေရးရာထိခိုက္မႈဆန္းစစ္ျခင္းျပဳလုပ္ရန္အားနည္းျခင္း - လူမေ ႈ ရးရာ လက္မွတ္ (ECC) ထုတ္ေပးေရးတြင္ ၾကန႔္ၾကာျခင္း - ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ျပႆနာမ်ားႏွငပ ့္ တ္သက္၍မည္သည့ဝ ္ န္ႀကီးဌာန/ဦးစီးဌာနက တာဝန္ ဇြန္လအထိ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးဦးစီးဌာနသည္ ECC ၁၀ ခု ယူေဆာင္ရက ္ ည္ဆသ ြ မ ္ လင္းစြာေဖာ္ျပထားမႈမရွျိ ခင္း ုိ ည္ကုိ ရွငး ေအာက္သာ အတည္ျပဳ ထုတ္ေပးႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ • တင္ျပလာေသာ ပတ္ဝန္းက်င္ထိခိုက္မႈ ဆန္းစစ္ျခင္း (EIAs)၊ ကနဦး ေရွ႕ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္ရမည့္အရာမ်ား ပတ္ဝန္းက်င္ ဆန္းစစ္ျခင္း (IEEs)၊ ပတ္ဝန္းက်င္စီမံခန႔္ခြဲမႈ အစီအစဥ္ ပတ္ဝန္းက်င္ထိခိုက္မႈဆန္းစစ္ျခင္းစနစ္ ပိုမိုေကာင္းမြန္ေစရန္ အႀကံျပဳ (EMPs) မ်ား အရည္အေသြး မျပည့္မီျခင္း - ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး ခ်က္မ်ားသည္ အစိုးရအေနျဖင့္ EIA လုပ္ငန္းစဥ္အား စီမံခန႔္ခြဲရာတြင္ ဦးစီးဌာနသည္ ေန႔စဥ္ရက္ဆက္ တင္ျပလာေသာ ၿပီးျပည့္စုံမႈမရွိ၊ ေခတ္မီေသာ သတင္းအခ်က္အလက္ စနစ္တစ္ရပ္ကို ရရွိေသခ်ာေစရန္ အားနည္းေသာ အစီရင္ခံစာေပါင္းမ်ားစြာကို စိစစ္ေျဖရွင္း ေနရပါသည္။ ရည္ရြယ္ပါသည္။ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးဦးစီးဌာနအား ပို၍ထိေရာက္ အဆိုပါ အစီရင္ခံစာမ်ားထဲတြင္ ပတ္ဝန္းက်င္အေပၚ သက္ေရာက္မႈ ေသာ ပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ ထိန္းညႇိေပးသည့္ အဖြဲ ႔အစည္း ျဖစ္လာေစရန္ ႏွင့္ ေဘးအႏၲရာယ္ရွိမႈ ဆန္းစစ္ျခင္း လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို ေကာင္းစြာ သင့္ေတာ္ေသာ နည္းပညာစြမ္းရည္၊ ပစၥည္းကိရိယာမ်ား၊ ဘ႑ာရန္ပုံေငြႏွင့္ ေဖာ္ထုတ္ထားျခင္း မရွိသည့္အတြက္ ပတ္ဝန္းက်င္စီမံခန႔္ခြဲမႈ အစီ ဝန္ထမ္းအင္အား ျဖည့္ဆည္းႏိုင္ေရးအတြက္ အႀကံျပဳမ်ားကိုလည္း ေဖာ္ျပ အစဥ္မ်ားႏွင့္ ထိခိုက္မႈေလွ်ာ့ခ်ေရး နည္းလမ္းမ်ား ျပည့္စုံမႈမရွိ၊ အား ထားပါသည္။ နည္းလ်က္ရွိသည္ကို ေတြ ႔ရွိရပါသည္။ အထူးသျဖင့္ သတၱဳတူးေဖာ္ ထုတ္လုပ္ျခင္း က႑တြင္ စုစုေပါင္းတင္ျပလာေသာ အစီရင္ခံစာမ်ား ဤ ျမန္မာႏိုင္ငံ ပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာဆန္းစစ္ေလ့လာခ်က္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ၏ ၇၂.၂ ရာခိုင္ႏႈန္း (၂၀၁၀ အုပ္)သည္ ၿပီးျပည့္စုံမႈ မရွိသည္ကို ေတြ ႔ရွိ ၏ ပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ စီမံခန႔္ခြဲေရးကို ပိုမိုေကာင္းမြန္ေစမည့္ လုပ္ငန္းစဥ္ ရပါသည္။ မ်ားစြာကို အႀကံျပဳ ေဖာ္ျပထားပါသည္။ • ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရႈျခင္း၊ စစ္ေဆးျခင္းႏွင့္ လိုက္နာေဆာင္ရြက္ျခင္း ကာလတိုအတြင္း ေဆာင္ရြက္ရမည့္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားတြင္ ေအာက္ပါတို႔ အားနည္းျခင္း - ယခုလက္ရွိတြင္ ထိေရာက္မႈရွိသည့္ ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရႈ ပါဝင္ပါသည္။ ျခင္းႏွင့္ စစ္ေဆးျခင္းစနစ္ ျပဌာန္းထားျခင္း မရွိေသးပါ။ ပတ္ဝန္းက်င္ • ပတ္ဝန္းက်င္စီမံခန႔္ခြဲမႈဆိုင္ရာ သတင္းအခ်က္အလက္စနစ္ ထူေထာင္ ထိန္းသိမ္းေရးဦးစီးဌာန ႐ုံးခ်ဳပ္ႏွင့္ တိုင္းေဒသႀကီး/ျပည္နယ္႐ုံးမ်ားႏွင့္ ျခင္း (EMIS)- EIA ၊ IEE ႏွင့္ EMP အစီရင္ခံစာမ်ား စိစစ္သုံးသပ္ ေဆြးေႏြးမႈမ်ားအရ ပတ္ဝန္းက်င္ညစ္ညမ္းမႈထိန္းခ်ဳပ္ေရး ဌာနခြဲသည္ အတည္ျပဳျခင္းအတြက္ EMIS အဆင့္ ၁ ကို ပုံေဖာ္မည္ျဖစ္ၿပီး EMIS တြင္ ျပည္ေထာင္စုအဆင့္၊ တိုင္းေဒသႀကီးႏွင့္ ျပည္နယ္ ပတ္ဝန္းက်င္ ပတ္ဝန္း က်င္ထိန္းသိမ္းေရးနည္းဥပေဒ (၂၀၁၄) ႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး႐ုံးမ်ားရွိ လက္ရွိ သတင္းအခ်က္အလက္ႏွင့္ ဆက္သြယ္ ထိခိုက္မႈ ဆန္းစစ္ျခင္းဆိုင္ရာ လုပ္ထုံးလုပ္နည္း (၂၀၁၅) တို႔အား ေရးနည္းပညာမ်ား၊ ေဆာင္ရြက္မည့္ လုပ္ငန္းစဥ္ႏွင့္ အစီရင္ခံစာ ျပန္လည္ သုံးသပ္ျခင္း။ ႀကီးၾကပ္ထိန္းသိမ္းမႈမ်ား ပါဝင္မည္ျဖစ္ပါသည္။ • ပတ္ဝန္းက်င္စီမံခန႔္ခြဲမႈရန္ပုံေငြတည္ေထာင္ျခင္း - ၎ရန္ပုံေငြသည္ • EIA ၊ IEE ႏွင့္ EMP အစီရင္ခံစာမ်ား အတည္ျပဳျခင္းအတြက္ ေဘး ပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ စစ္ေဆးျခင္းႏွင့္ ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရႈျခင္း လုပ္ငန္း အႏၲရာယ္ရွိမႈကို အေျချပဳေသာ နည္းလမ္းအား အသုံးျပဳျခင္းႏွင့္ စဥ္မ်ား အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္ျခင္းႏွင့္ အစီရင္ခံစာ စိစစ္ အတည္ ျပဳခြင့္ အာဏာအပ္ႏွင္းျခင္း - စီမံကိန္းအမ်ိဳးအစားခြဲျခားျခင္း သုံးသပ္အတည္ျပဳျခင္း လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို တိုးတက္ေကာင္းမြန္ေစရန္ အတြက္ ေဘးအႏၲရာယ္ရွိမႈကို အေျချပဳေသာ နည္းလမ္း ေဖာ္ထုတ္ အသုံးျပဳရာတြင္ ရန္ပုံေငြရရွိႏိုင္မည့္ သိသာထင္ရွားသည့္ ေငြေၾကး ျခင္းႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ထိခိုက္မႈဆန္းစစ္ျခင္းဆိုင္ရာ လုပ္ထုံးလုပ္နည္း အရင္းအျမစ္မ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ေပးႏိုင္မည္ ျဖစ္ပါသည္ (Schulte ႏွင့္ (၂၀၁၅) တြင္ အစီရင္ခံစာ အတည္ျပဳျခင္းအတြက္ မည္ကဲ့သို႔ လုပ္ပိုင္ Baird ၂၀၁၈) ။ ခြင့္ အပ္ႏွင္းႏိုင္ေၾကာင္းႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ ျပန္လည္ျပင္ဆင္ဆုံးျဖတ္ႏိုင္ ရန္ ဥပေဒေၾကာင္းဆိုင္ရာ စိစစ္သုံးသပ္ျခင္း။ • တတိယအဖြဲ ႔အစည္း စိစစ္သုံးသပ္သည့္အဖြဲ ႔ ဖြဲ ႔စည္းတည္ေထာင္ျခင္း ဖြံ ႔ၿဖိဳးမႈမိတ္ဖက္မ်ား၏ ကူညီ ေထာက္ပံ့မႈ - EIA ႏွင့္ IEE အစီရင္ခံစာမ်ား စိစစ္သုံးသပ္ရာတြင္ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးဦးစီးဌာနအား ကူညီရန္ ကြၽမ္းက်င္ပညာရွင္မ်ားအား လြန္ခဲ့ေသာ ၃ ႏွစ္တာ ကာလအတြင္း ကမာၻ႔ဘဏ္၊ အျပည္ျပည္ စုစည္းေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေစရန္ လြတ္လပ္ေသာ စိစစ္သုံးသပ္သူမ်ားအဖြဲ ႔ ဆိုင္ရာဘ႑ာေရးေကာ္ပိုေရးရွင္း၊ အာရွဖြံ ႔ၿဖိဳးေရးဘဏ္၊ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ အတြက္ ေဆာင္ရြက္ရမည့္ လုပ္ငန္းနယ္ပယ္ႏွင့္ ဘ႑ာေရး ယႏၲရား အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရးေအဂ်င္စီ၊ ကုလသမဂၢ တည္ေထာင္ျခင္း။ ဖြံ ႔ၿဖိဳးမႈအစီအစဥ္၊ ေနာ္ေဝႏိုင္ငံပတ္ဝန္းက်င္ ေအဂ်င္စီ၊ ျမန္မာ့စီးပြား ေရးက႑ တာဝန္ယူမႈရွိေရး အေထာက္အကူျပဳဌာနႏွင့္ အျခား • စြမ္းေဆာင္ရည္တည္ေဆာင္ျခင္းႏွင့္ သင္တန္းမ်ားေပးျခင္းတို႔တြင္ ဖြံ ႔ၿဖိဳးမႈ မိတ္ဖက္မ်ားသည္ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးဦးစီးဌာန၏ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံျခင္း - ပတ္ဝန္းက်င္ထိခိုက္မႈဆန္းစစ္ေရးဌာနခြဲ၊ ပတ္ဝန္း စြမ္းေဆာင္ရည္ တည္ေဆာက္ရာတြင္ သင္တန္းေပးျခင္းျဖင့္ လည္း က်င္ ညစ္ညမ္းမႈ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးဌာနခြဲမွ ဝန္ထမ္းမ်ား၊ နည္းပညာအႀကံ ေကာင္း၊ က႑အလိုက္ တိက်ေသာ လမ္းၫႊန္ခ်က္မ်ား ေဖာ္ထုတ္ ေပးမ်ားႏွင့္ ပုဂၢလိကက႑မ်ားကို ဦးစားေပးသင္ၾကားရမည့္အေၾကာင္း ျခင္းျဖင့္လည္းေကာင္း ကူညီေထာက္ပံ့ေပးခဲ့ပါသည္။ အရာမ်ားအား သတ္မွတ္ရန္ လိုအပ္ခ်က္မ်ား ဆန္းစစ္သည့္ သင္တန္း မ်ားေပးျခင္း။ ေဘးကင္းလုံၿခဳံမႈအစီအမံမ်ား သင္တန္း • က႑အလိုက္ လမ္းၫႊန္ခ်က္ မူၾကမ္းမ်ား အၿပီးသတ္ျခင္းႏွင့္ အျခား ေသာ သက္ဆိုင္ရာ က႑အလိုက္ လမ္းၫႊန္ခ်က္ျပင္ဆင္ျခင္း - ပတ္ ေက်ာင္း (Safeguards Learning Center) ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးဦးစီးဌာန သည္ သတၱဳ၊ ေရနံႏွင့္သဘာဝဓာတ္ ကမာၻ႔ဘဏ္သည္ အာရွဖြံ ႔ၿဖိဳးေရးဘဏ္၊ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ အျပည္ျပည္ ေငြ႕၊ ေရအားလွ်ပ္စစ္ႏွင့္ အမ်ားျပည္သူ ပူးေပါင္းပါဝင္ျခင္းတို႔တြင္ က႑ ဆိုင္ရာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရး ေအဂ်င္စီတို႔ႏွင့္ ပူးေပါင္း၍ အလိုက္ လမ္းၫႊန္ခ်က္ မူၾကမ္းမ်ား အတည္ျပဳျပဌာန္းရန္ လိုအပ္ပါ ပတ္ဝန္းက်င္ထိခိုက္မႈဆန္းစစ္ေရး ဌာနခြဲႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ ညစ္ သည္။ အျခားက႑အလိုက္ လမ္းၫႊန္ခ်က္မ်ားျဖစ္သည့္ အထူးစီးပြား ညမ္းမႈ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးဌာနခြဲမွ ဝန္ထမ္းမ်ား၊ နည္းပညာအႀကံေပး ေရးဇုန္၊ အေျခခံအေဆာက္အအုံမ်ား၊ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး၊လက္လုပ္ သူမ်ားႏွင့္ ပုဂၢလိကက႑မ်ားအား ေထာက္ပံ့ကူညီရန္ လက္စားႏွင့္ အေသးစားသတၱဳတြင္းလုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ လမ္းၫႊန္ ကမာၻ႔ဘဏ္၏ ဩစေတးလ် ေဘးကင္းလုံၿခဳံမႈအစီအမံမ်ား ခ်က္မ်ားကို ဦးစားေပးသတ္မတ ွ က ္ ာ ထပ္မေံ ရးဆြရဲ န္လည္းလိပ ု ါသည္။ လက္တြဲေဖာ္ေဆာင္ေရး အစီအစဥ္ (World Bank Australia • ပတ္ဝန္းက်င္ထိခိုက္မႈဆန္းစစ္ေရးဌာနခြဲ ျပင္ဆင္ဖြဲ ႔စည္းျခင္း - ပုံမွန္ Safeguard Partnership) မွ တစ္ဆင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္း ႐ုံးလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ အစီရင္ခံစာ စိစစ္သုံးသပ္အတည္ျပဳျခင္းအတြက္ ေရးဦးစီးဌာနတြင္ ပတ္ဝန္းက်င္ႏွင့္ လူမႈဆိုင္ရာ ေဘးကင္း နည္းပညာႏႊယ္သည့္ လုပ္ငန္းမ်ားကို ခြဲျခားေဆာင္ရြက္ရန္ ပတ္ဝန္း လုံၿခဳံမႈအစီအမံမ်ား သင္တန္းေက်ာင္း ဖြင့္လွစ္တည္ေထာင္ရန္ က်င္ထိခိုက္မႈ ဆန္းစစ္ေရးဌာနခြဲအား ျပင္ဆင္ဖြဲ ႔စည္းရာတြင္ အဖြဲ ႔ ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိပါသည္။ အစည္းဆိုင္ရာ စိစစ္သုံးသပ္မႈ ျပဳလုပ္ျခင္း။ • ပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာလိုက္နာ ေဆာင္ရြက္ျခင္းႏွင့္ ဥပေဒအက်ိဳး သက္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ဘ႑ာေရး ေကာ္ပိုးေရးရွင္းသည္ ပုဂၢလိက ေရာက္မႈရွိေစျခင္းအား တိုးတက္ေစျခင္း - ပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ က႑ႏွင့္ လက္တြဲ၍ လူမႈစစ္တမ္း ေကာက္ယူသည့္ နည္းလမ္း လိကု န္ ာေဆာင္ရက ္ ႈျခင္းတိ႔ႏ ြ ္ျခင္း၊ စစ္ေဆး ျခင္းႏွင့္ ေစာင့ၾ္ ကပ္ၾကည့ရ ွ ့္ ု င မ်ားႏွင့္ ေ႐ႊ႕ေျပာင္းေနရာခ်ေရး လုပ္ငန္းစီမံခ်က္မ်ား ေရးဆြဲျခင္း၊ စပ္လ်ဥ္း၍ ပတ္ဝန္းက်င္ထိခိုက္မႈ ဆန္းစစ္ေရး ဌာနခြဲႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ သက္ေရာက္မႈ ဆန္းစစ္ျခင္းႏွင့္ စီမံခန႔္ခြဲမႈအစီအစဥ္ကို ပုံေဖာ္ ညစ္ညမ္းမႈ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးဌာနခြဲတို႔အား ဥပေဒဆိုင္ရာႏွင့္ အဖြဲ ႔အစည္း ျခင္း၊ ဇီဝမ်ိဳးစုံမ်ိဳးကြဲႏွင့္ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ သက္ေရာက္မႈ ဆန္း ဆိုင္ရာ စိစစ္သုံးသပ္မႈ ျပဳလုပ္ျခင္း။ စစ္ ျခင္းမ်ား လုပ္ေဆာင္ျခင္းကဲ့သို႔ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားႏွင့္ • ဘ႑ာေရးယႏၲရားတည္ေဆာက္ျခင္း - EIA စိစစ္သုံးသပ္ အတည္ျပဳ စပ္လ်ဥ္းသည့္ ေဘးအႏၲရာယ္ရွိမႈ ဆန္းစစ္ျခင္းႏွင့္ စီမံခန႔္ခြဲျခင္း ျခင္း၊ ပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရႈျခင္းႏွင့္ လိုက္နာ ေဆာင္ ဆိုင္ရာ ကြၽမ္းက်င္မႈမ်ား ပိုမိုေကာင္းမြန္လာေစရန္ ဆက္လက္ ရြက္ျခင္းတို႔အတြက္ အခေၾကးေငြ ေကာက္ခံရရွိေရးဆိုင္ရာ လုပ္ငန္း လုပ္ေဆာင္သြားပါမည္။ စဥ္တစ္ခု ပုံေဖာ္ႏိုင္ရန္ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးဥပေဒ (၂၀၁၂)၊ ရည္ညႊန္း Schulte, William J., and M. H. Baird. 2018. “Myanmar’s Nascent Environmental Governance System: Challenges and Opportunities.” Natural Resources and Environment 33 (2): 21–26. ဤစာတမ္း အႏွစ္ခ်ဳပ္ကို ျမန္မာႏိုင္ငံ ပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ ဆန္းစစ္ေလ့လာခ်က္၊ ပတ္ဝန္းက်င္ထိခိုက္မႈဆန္းစစ္ျခင္းစနစ္ကို ေလ့လာသုံးသပ္ျခင္း အစီရင္ခံစာ။ ကမာၻ႔ဘဏ္၊ ၂၀၁၉၊ ဝါရွင္တန္၊ ဒီစီ၊ ကမာၻ႔ဘဏ္ အေပၚအေျခခံ၍ ျပဳစုထားသည္။