43509 Taking Stock Dec. 7, 2007 I M L I Báo cáo c p nh t tình hình phát tri n kinh t c a Vi t Nam BÁO CÁO C A NGÂN HÀNG TH GI I H i ngh Nhóm t v n các nhà tài tr cho Vi t Nam Hà N i, ngày 6-7 tháng 12 n m 2007 IDU rec'd 6/3/08 Báo cáo này do inh Tu n Vi t th c hi n d i s ch o chung c a Ajay Chhibber và Martin Rama. Tr n Th Ng c Dung h tr v hành chính và biên t p. T GIÁ H I OAI CHÍNH TH C: 1 Ô LA M = 16,115 NG N M TÀI CHÍNH C A CHÍNH PH : NGÀY 1 THÁNG 1 N NGÀY 31 THÁNG 12 CÁC T VI T T T ASEAN Hi p h i các qu c gia ông Nam Á BIDV Ngân hàng u t và Phát tri n Vi t Nam BOT Xây d ng - V n hành - Chuy n giao TNDN Thu nh p doanh nghi p CPI Ch s giá tiêu dùng FDI u t tr c ti p n c ngoài TCHQ T ng c c H!i quan GDP T ng s!n ph"m qu c n i TCTK T ng c c Th ng kê HOSE S# Giao d ch Ch$ng khoán Thành ph H% Chí Minh HASTC Trung tâm Giao d ch Ch$ng khoán Hà N i IMF Qu& Ti n t Qu c t IPO Phát hành c phi u l n u ra công chúng NHTMCP Ngân hàng th 'ng m i c ph n CTCP Công ty c ph n GCNQSD Gi y Ch$ng nh n Quy n s( d ng t MHB Ngân hàng Nhà %ng b)ng sông C(u Long BKH T B K ho ch và u t BTC B Tài chính ODA Vi n tr Phát tri n Chính th$c P/E T* su t giá trên l i nhu n c a c phi u TNCN Thu nh p cá nhân NHNNVN Ngân hàng Nhà n c Vi t Nam SCIC T ng công ty u t V n Nhà n c NHTMNN Ngân hàng Th 'ng m i Nhà n c DNNN Doanh nghi p Nhà n c VAT Thu Giá tr gia t ng VBARD Ngân hàng Phát tri n Nông nghi p và Nông thôn Vi t Nam WTO T ch$c Th 'ng m i Th gi i M C L C Tóm t t T * l u t v+n # m$c cao................................................................................................ 2 Xu t kh"u hàng hóa ngoài d u thô t ng tr #ng v,ng vàng................................................ 5 Nh p kh"u t ng nhanh ........................................................................................................ 7 Thâm h t tài kho!n vãng lai t ng nh ng d tr, ngo i t cao h'n ...................................... 9 L m phát gia t ng.............................................................................................................. 11 Tín d ng t ng tr #ng quá cao........................................................................................... 13 L i t$c trái phi u t ng....................................................................................................... 15 Lu%ng v n vào nhi u và nh,ng thách th$c t i chính sách ti n t .................................... 15 Cân i ngân sách thu c t m ki m soát............................................................................ 16 Quy mô th tr -ng ch$ng khoán l n h'n song nhi u bi n ng ...................................... 18 Hình Hình 1: V n u t th c hi n theo thành ph n kinh t ...................................................... 3 Hình 2: Cam k t và gi!i ngân v n FDI............................................................................... 4 Hình 3: Lu%ng vào FDI tính theo ph n tr m c a GDP....................................................... 4 Hình 4: T* l xu t kh"u hàng hóa trên GDP....................................................................... 5 Hình 5: Xu t kh"u ngoài d u thô theo b n hàng................................................................ 6 Hình 6: Giá nh p kh"u trung bình c a m t s m.t hàng .................................................... 9 Hình 7: Các ngu%n nh p kh"u............................................................................................ 9 Hình 8: Thâm h t th 'ng m i và cán cân vãng lai.......................................................... 10 Hình 9: N n c ngoài c a Vi t Nam .............................................................................. 11 Hình 10: Ch s giá tiêu dùng ........................................................................................... 11 Hình 11: Ch s giá m t s m.t hàng trên th gi i ........................................................... 12 Hình 12: Giá x ng trong n c và qu c t ........................................................................ 13 Hình 13: T ng tr #ng ti n t và tín d ng.......................................................................... 13 Hình 14: Thay i v ngu%n thu ngân sách ..................................................................... 17 Hình 15: C' c u thu ngân sách ........................................................................................ 17 Hình 16: Ch s VN- Index............................................................................................... 20 B ng B!ng 1: T ng tr #ng GDP theo ngành .............................................................................. 2 B!ng 2: C' c u và t ng tr #ng xu t kh"u hàng hóa........................................................... 6 B!ng 3: Xu t kh"u hàng d t may c a Vi t Nam................................................................. 7 B!ng 4: C' c u và t ng tr #ng nh p kh"u......................................................................... 8 B!ng 5: T ng quan th tr -ng ch$ng khoán ..................................................................... 19 B!ng 6: M -i công ty hàng u niêm y t t i HOSE ........................................................ 21 TÓM T T Kinh t Vi t Nam ti p t c t ng tr ng m nh M$c t ng tr #ng t ng s!n ph"m qu c n i (GDP) d ki n s/ v t 8 ph n tr m cho n m th$ ba liên ti p. u t trong n c và tiêu dùng cá nhân t ng m nh, trong khi kim ng ch xu t kh"u phi d u m0 t m$c t ng tr #ng cao. u t tr c ti p n c ngoài (FDI) t ng cao do tác ng c a vi c Vi t Nam gia nh p T ch$c Th 'ng m i Th gi i (WTO). Th tr -ng ch$ng khoán, tuy v+n còn nh0 bé so v i các th tr -ng khác trong khu v c, song c1ng phát tri n r t nhanh và t m$c 40% GDP, ch y u nh- vi c phát hành l n u ra công chúng (IPO) m t s l n c phi u c a hàng lo t các công l n trong th-i gian g n ây,. Vi c gia t ng nh p kh"u các nguyên v t li u u vào và máy móc thi t b khi n thâm h t th 'ng m i nhi u h'n, và m$c thâm h t tài kho!n vãng lai c1ng l n h'n. Tuy nhiên, d tr, ngo i t ã t m$c t ng k* l c trong n m 2007. B i chi ngân sách v+n n)m trong t m d ki n c a Chính ph , m.c dù ngu%n thu ngân sách t2 xu t kh"u d u thô s t gi!m. duy trì c k t qu! phát tri n v,ng ch3c này, Vi t Nam c n th c hi n k p th-i các cam k t khi gia nh p WTO, %ng th-i gi!i quy t t t nh,ng khó kh n v ng m3c có th x!y ra. Ti n b t c trong c!i cách ngành ngân hàng c1ng s/ có ý ngh4a quan tr ng; vi c thu hút các nhà u t chi n l c tham gia vào các ngân hàng th 'ng m i nhà n c (NHTMNN) và t ng c -ng giám sát ho t ng c a khu v c tài chính là nh,ng u tiên chính trong l4nh v c này. V lâu dài, c n .c bi t chú ý x( lý nh,ng m i quan h không rõ ràng v tài chính và th 'ng m i trong các t p oàn kinh t . C n t ch$c h p lý th tr -ng dành riêng cho các d ch v h t ng nh)m ng n ng2a vi c các t p oàn kinh t chi m gi, v trí c quy n, làm !nh h #ng t i môi tr -ng c nh tranh c a toàn b n n kinh t . Qu n lý kinh t v mô ng n h n v i nhi u thách th c L m phát gia t ng và s$c ép giá c! v+n còn. T* l l m phát c a n m 2007 c tính s/ khó gi, # m$c m t ch, s . Tín d ng ngân hàng ã t ng nhanh, trong ó các ngân hàng c ph n có m$c t ng tr #ng tín d ng quá nhanh. i u này làm d y lên s quan ng i c! v tình tr ng d th2a v n kh! d ng và v ch t l ng cho vay. Tuy th tr -ng ch$ng khoán ang d n c i u ch nh nh- m t lo t các bi n pháp chính sách, song s$c ép hi n nay l i nghiêng v phía giá b t ng s!n. Nh- ngu%n v n vào ang t ng lên nhanh chóng, Chính ph ã ch n cách không %ng ti n Vi t Nam t ng giá nhi u nh)m tránh làm !nh h #ng n tính c nh tranh c a n n kinh t . Quy t nh này còn th hi n m i lo ng i v kh! n ng không cân i c các lu%ng ti n trong b!ng cân i tài s!n t ng h p c a các doanh nghi p và các t ch$c tín d ng và s h n ch v các công c tài chính t b!o v tr c r i ro do t* giá gây ra. Tuy v y, chính sách ti n t d -ng nh v+n ch a c i u ch nh m t cách k p th-i. Các c g3ng nh)m trung hòa tác ng c a lu%ng v n vào còn ch a t c h t m c tiêu nh mong mu n c a các c' quan qu!n lý. C n có thêm tính toán và cân nh3c v s ph i h p gi,a chính sách lãi xu t và chính sách t* giá. Di5n bi n kinh t vi mô ng3n h n trong th-i gian qua còn cho th y s c n thi t ph!i t o i u ki n thu n l i h'n th c hi n các ho t ng nghi p v th tr -ng m#. 1 T l u t v n m c cao GDP t ng 8,2% trong 9 tháng u n m, so v i m$c 7,8% cùng k6 n m 2006 (B!ng 1). V i t c t ng tr #ng ti p t c c duy trì # m$c cao trong quý 4, có nhi u kh! n ng s/ t v t m$c ch tiêu t ng tr #ng c! n m là 8% do Chính ph ra. B ng 1: T ng tr ng GDP theo ngành 2004 2005 2006 9M-05 9M-06 9M-07 T ng GDP 7.8 8.4 8.2 8.1 7.8 8.2 Nông, lâm, ng nghi p 4.4 4.0 3.4 4.1 3.3 3.0 Công nghi p và xây d ng 10.2 10.7 10.4 10.0 9.9 10.2 Công nghi p 10.5 10.6 10.2 10.3 10.1 10.2 Khai thác 9.3 1.0 0.8 7.6 2.5 0.3 Ch bi n 10.9 13.1 12.4 11.0 12.1 12.5 Xây d ng 9.0 10.8 11.1 8.9 8.8 10.1 D ch v 7.3 8.5 8.3 8.2 8.0 8.5 Th 'ng m i bán l7 7.8 8.4 8.6 8.1 8.3 8.3 Ngu n: T ng c c Th ng kê (TCTK). Các ngành nông, lâm, ng nghi p k t h p l i t m$c t ng tr #ng 3% trong chín tháng u n m 2007, m.c dù liên t c i m.t v i i u ki n th-i ti t không thu n l i, k c! bão l t và h n hán. Giá tr gia t ng trong nuôi tr%ng và ánh b3t th y h!i s!n t ng 9% do nhu c u xu t kh"u t ng cao. K t qu! này bù 3p cho m$c t ng tr #ng ch m c a ngành ch n nuôi gia súc và gia c m do !nh h #ng c a d ch cúm gia c m và các t d ch b nh khác # trong th-i gian qua. Trong 9 tháng u n m, giá tr gia t ng trong s!n xu t công nghi p t ng 10,2% so v i cùng k6 n m tr c. Giá tr gia t ng c a ngành công nghi p khai thác ch t ng 0,3% do s!n l ng khai thác d u thô s t gi!m, song m$c t ng tr #ng c a các ngành ch t o và xây d ng v+n m nh m/. Khu v c d ch v c1ng t m$c t ng tr #ng cao trong 9 tháng u n m (8,5%) nh- k t qu! ho t ng r t t t c a các ngành th 'ng m i bán l7, du l ch, giao thông v n t!i và d ch v tài chính. Th 'ng m i bán buôn và bán l7, óng góp g n 1/3 giá tr gia t ng c a khu v c d ch v , t m$c t ng t i 8,3%. Trong khu v c s!n xu t công nghi p, giá tr s!n xu t c a khu v c t nhân t 21%, trong khi doanh thu c a các doanh nghi p nhà n c (DNNN) t ng 10,3% so v i cùng k6 n m ngoái. T ng m$c bán l7 hàng hóa và d ch v t ng g n 23% trong 10 tháng u n m 2007 so v i 20,5% cùng k6 n m 2006. T* tr ng c a khu v c doanh nghi p nhà n c ti p t c gi!m và hi n nay ch chi m kho!ng 11% t ng m$c bán l7 hàng hóa và d ch v . V n u t th c hi n (khác ôi chút v i cách tính t ng tích l1y tài s!n trong tài kho!n qu c gia) t ng 16,3% trong 9 tháng u n m 2007. Theo c tính c a Chính ph , v n u t th c hi n c a n m 2007 d ki n s/ v t 40% GDP, t ng kho!ng 17% trên danh 2 ngh4a so v i n m 2006. C' c u v n u t th c hi n cho th y t* tr ng c a khu v c t nhân trong n c ã t ng lên trong 5 n m qua (Hình 1). u t c a khu v c t nhân trong n c t ng g n 28% trong n m 2007 và hi n chi m 17% GDP. B K ho ch và u t (BKH T) cho bi t 38.550 doanh nghi p m i ã ng ký trong 9 tháng u n m 2007 v i t ng v n u t # vào kho!ng 303 t* %ng, cao g p 3,2 l n so v i cùng k6 n m ngoái. Hình 1: V n u t th c hi n theo thành ph n kinh t 100% 80% 60% 40% 20% 0% 2002 2003 2004 2005 2006 2007e Nhà n c Dân doanh trong n c n c ngoài Ngu n: TCTK. Cam k t FDI t ng m nh, t 15 t* ôla M& tính n h t tháng 11 n m 2007 (Hình 2). Con s này v t m$c k* l c 12 t* ôla c a n m 2006 và t ng 38% so v i cùng k6 n m tr c. B KH T d báo t ng s v n cam k t u t FDI n m nay có th t m$c k* l c 16 t* ôla. Cam k t u t FDI rõ ràng c thúc "y b#i vi c Vi t Nam gia nh p WTO. Các nhà u t xem t cách thành viên WTO không ch mang l i nhi u c' h i u t h'n, mà c! s an tâm v kh! n ng tiên li u tr c nh,ng vi c s/ x!y ra và quy t tâm th c hi n các c!i cách chính sách i kèm. Vi t Nam ã ch$ng t0 là ngôi sao ang lên # khu v c châu Á xét v m$c thu hút u t . M t i u tra m i ây v Tri n v ng u t Toàn c u c a UNCTAD ã x p Vi t Nam $ng h ng th$ 6 trong s các n c h p d+n u t nh t trên th gi i theo ánh giá c a các công ty xuyên qu c gia. H i %ng Doanh nghi p châu Á x p Vi t Nam $ng h ng th$ 3 trên th gi i xét v m$c h p d+n u t i v i các công ty châu Á trong các n m 2007-2009. Tuy các nhà u t n c ngoài nhìn chung có nh,ng ánh giá tích c c i v i các quy nh m i v u t và doanh nghi p c a ra trong Lu t Doanh nghi p th ng nh t và Lu t u t chung ban hành n m 2006, Vi t Nam v+n còn ph!i gi!i quy t nhi u v n duy trì v th là i m n u t h p d+n. M t thách th$c i v i Vi t Nam hi n nay là nâng c p c' s# h t ng, .c bi t trong các l4nh v c giao thông, c!ng bi n và n ng l ng, là nh,ng tr# ng i mà các nhà u t th -ng nêu ra. 3 Hình 2: Cam k t và gi i ngân v n FDI 16 Cam k t Th c hi n 12 DSU 8 T 4 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007e Ngu n: BKH T Gi!i ngân ngu%n v n FDI, k c! các kho!n vay trong n c c a các doanh nghi p u t n c ngoài, t ng 14% tính n cu i tháng 11 n m 2007, chi m kho!ng 6,5% GDP. i u này khi n cho k t qu! t ng tr #ng c a Vi t Nam v t qua c! Trung Qu c và Thái Lan. Hình 3: Lu ng vào FDI tính theo ph n tr m c a GDP 8 Vi t nam Trung qu c Thái lan 6 % 4 2 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007e 2008-11/f Ngu n: Economic Intelligence Unit. Trong khi u t c a các công ty n c ngoài và khu v c t nhân trong n c t ng lên m nh m/, thì t c gi!i ngân v n ngân sách v+n còn th p, ph!n ánh s ch m tr5 trong chu"n b và th c hi n các d án u t công. 4 Xu t kh u hàng hóa ngoài d u thô t ng tr ng v ng vàng Trong giai o n 2001-2006, giá tr kim ng ch xu t kh"u c a Vi t Nam có m$c t ng trung bình hàng n m là 22%. T* l xu t kh"u hàng hóa trên GDP t ng c! v t ng s l+n xu t kh"u hàng hóa ngoài d u thô. Hi n nay, t ng kim ng ch xu t kh"u chi m kho!ng 72% GDP (Hình 4). Hình 4: T l xu t kh u hàng hóa trên GDP 80 70 T ng s Phi d u m % 60 50 40 30 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007e Ngu n: TCTK. Xu t kh"u ti p t c t ng g n 19% trong 10 tháng u n m 2007 so v i cùng k6 n m ngoái (B!ng 2). K t qu! này t c cho dù kim ng ch xu t kh"u d u thô gi!m sút do kh! n ng khai thác. Tính n h t tháng 10, s!n l ng d u m0 xu t kh"u gi!m 10%, kéo theo giá tr kim ng ch xu t kh"u gi!m 7,5%. C n l u ý r)ng s gia t ng kim ng ch xu t kh"u d u thô trong hai n m quan ch y u là nh- giá d u trên th gi i t ng, ch$ không ph!i v s l ng. Tuy nhiên n m 2007 là n m có m$c t ng cao v xu t kh"u các m.t hàng nông nghi p, may m.c, i n t( và máy tính. Xu t kh"u th y h!i s!n tuy là m t l i th c a Vi t Nam song l i ph!i i m.t v i m i lo ng i v v sinh an toàn th c ph"m liên quan n d l ng kháng sinh trong s!n ph"m và v n v môi tr -ng # các khu v c nuôi tr%ng. 5 B ng 2: C c u và t ng tr ng xu t kh u hàng hóa Giá tr T* tr ng (%) T ng tr #ng (%) (tri u USD) 10M- 10M- 2006 2005 2006 07 2005 2006 07 T ng kim ng ch xu t kh"u 39,826 100.0 100.0 100.0 22.4 22.8 18.6 D u thô 8,265 22.7 20.8 16.8 30.1 12.1 -7.5 Ngoài d u thô 31,562 77.3 79.2 83.2 20.3 25.9 25.8 G o 1,276 4.3 3.2 3.5 48.2 -9.3 12.7 Hàng nông s!n khác 3,632 7.9 9.1 9.6 20.2 42.0 32.5 Th y s!n 3,358 8.4 8.4 7.9 14.1 22.6 10.8 Than á 915 2.1 2.3 1.9 88.4 36.6 0.0 May m.c 5,834 14.9 14.6 16.4 10.3 20.6 31.1 Da giày 3,592 9.4 9.0 8.2 13.0 18.2 9.9 i n t( và máy tính 1,708 4.4 4.3 4.4 32.7 19.7 23.0 Th công m& ngh 630 1.8 1.6 1.5 9.2 10.9 18.8 S!n ph"m g 1,933 4.8 4.9 4.9 37.2 23.7 22.4 Hàng hóa khác 8,684 19.3 21.8 24.9 20.5 38.7 38.5 Ngu n: T ng c c H!i quan (TCHQ) và TCTK. Hình 5: Xu t kh u ngoài d u thô theo b n hàng 25 mu 2005 2006 2007 c tính dihpu 20 hkt 15 uxgnrt 10 T 5 Trung Qu c Nh t B n ASEAN EU M Ngu n: TCTK và TCHQ. Trong s các i tác th 'ng m i c a Vi t Nam, M& là b n hàng nh p kh"u l n nh t, tiêu th trên 1/5 t ng kh i l ng xu t kh"u c a Vi t Nam và g n 1/4 l ng hàng hóa xu t kh"u ngoài d u thô. Ti p sau ó là Liên minh châu Âu (EU), Nh t B!n và các qu c gia ông Nam Á (Hình 5). Các n c phát tri n là th tr -ng c a g n hai ph n ba t ng kim 6 ng ch xu t kh"u c a Vi t Nam. Do ó xu t kh"u c a Vi t Nam s/ b !nh h #ng ít nhi u n u kinh t c a các n c này r'i vào tình tr ng suy thoái, .c bi t là kinh t Hoa k6. Kh ng ho!ng tín d ng g n ây liên quan t i cho vay b t ng s!n và giá d u th gi i t ng có th d+n t i tình tr ng suy thoái chu k6 trên th gi i. Tuy nhiên, !nh h #ng t i Vi t Nam c d báo là không áng k . D t may v+n là m.t hàng xu t kh"u hàng u c a Vi t Nam. 10 tháng u n m 2007 xu t kh"u d t may t ng 31% so v i cùng k6 n m ngoái, cao h'n nhi u so v i m$c 20,6% c a n m 2006, ch y u là nh- k t qu! xu t kh"u sang th tr -ng M& c c!i thi n áng k (B!ng 3). Có c k t qu! xu t kh"u t t h'n # th tr -ng M& là nh- hàng d t may ã s( d ng h n ng ch h p lý h'n và m# r ng xu t kh"u các m.t hàng phi h n ng ch. Xu t kh"u hàng d t may sang M& t ng 37%, chi m 58,4% t ng giá tr xu t kh"u toàn ngành trong 9 tháng u n m 2007. B ng 3: Xu t kh u hàng d t may c a Vi t Nam T ng tr #ng (%) T* tr ng (%) 2005 2006 9M-07 2005 2006 9M-07 T ng s 10.3 20.6 28.8 100.0 100.0 100.0 Th tr -ng chính Pháp 13.6 37.8 2.4 2.1 2.4 1.9 $c 4.4 35.7 15.5 4.9 5.5 4.7 Hà Lan 26.2 46.6 9.6 1.6 2.0 1.6 Nh t B!n 13.7 3.9 11.3 12.5 10.8 9.2 Tây Ban Nha 25.2 29.7 21.5 1.7 1.9 1.6 Anh 56.8 43.7 22.2 3.2 3.8 3.5 M& 5.2 17.0 37.0 53.8 52.2 58.4 Ngu n: Theo s li u c a TCTK và TCHQ. Hai m.t hàng xu t kh"u khác c1ng t m$c t ng tr #ng xu t kh"u m nh m/ trong vòng 3 n m qua, dù có xu t phát i m th p, là các s!n ph"m g và hàng i n t(, máy tính. Các s!n ph"m g c xu t kh"u sang M& l n u tiên vào n m 2004. T i th-i i m ó Vi t Nam ã t n d ng t t c' h i khi % g xu t kh"u c a Trung Qu c ang b ách l i do b ki n ch ng phá giá. K t2 ó, kim ng ch xu t kh"u % g ã t ng g p 3 l n và th tr -ng c m# r ng sang nhi u n c khác. Nh p kh u t ng nhanh Nh p kh"u t ng 30,5% tính theo n m và tính n tháng 10 n m 2007 so v i 15,7% n m 2005 và 21,4% n m 2006 (B!ng 4). S# d4 có s gia t ng này là do nhu c u u t l n và nhu c u nguyên v t li u u vào i kèm v i m# r ng s!n xu t công nghi p. Nh p kh"u máy móc, thi t b và ph tùng ã t ng 55% do nhu c u mua s3m trang thi t b có giá tr cao cho các nhà máy i n và nhà máy l c d u, c1ng nh mua s3m ph 'ng ti n giao thông nh 7 máy bay và u máy xe l(a. M$c t ng nh p kh"u là 58% i v i s3t thép và 42% i v i máy tính và i n t(. Nh p kh"u v!i s i c1ng t ng 35%, cho th y nhu c u u vào cao cho xu t kh"u hàng may m.c. Nh p kh"u ô tô c1ng t ng m nh, và có l/ ây là d u hi u cho th y s n i lên c a m t nhóm ng -i tiêu dùng cao c p # Vi t Nam. B ng 4: C c u và t ng tr ng nh p kh u Giá tr T* tr ng (%) T ng tr #ng (%) (tri u USD) 2005 2006 10M- 2005 2006 10M- 2006 07 07 T ng kim ng ch nh p kh u 44,891 100.0 100.0 100.0 15.7 21.4 30.5 S!n ph"m x ng d u 5,970 13.6 13.3 12.2 40.6 18.8 16.0 Hàng hóa thành ph"m Máy móc, thi t b 6,628 14.3 14.8 17.3 0.6 25.5 57.8 Máy tính và hàng i n t( 2,048 4.6 4.6 4.9 27.1 20.0 41.7 D c ph"m 548 1.4 1.2 1.2 22.5 9.2 27.5 S!n ph"m trung gian và nguyên li u thô Nguyên li u d t may và da 1,951 6.2 4.3 3.7 1.3 -14.5 9.6 S3t thép 2,936 7.9 6.5 7.8 13.9 0.2 56.2 Phân bón 678 1.7 1.5 1.5 -22.2 5.9 21.7 Nh a 1,866 3.9 4.2 4.1 22.2 28.2 29.3 V!i 2,985 6.5 6.6 6.8 24.5 24.4 34.6 Hóa ch t 1,042 2.3 2.3 2.4 26.7 20.4 33.7 S!n ph"m hóa ch t 1,007 2.3 2.2 2.1 19.2 19.7 24.0 Ô tô (CKD/IKD) 213 2.5 0.5 2.2 40.5 -76.6 88.3 S i d t 544 0.9 1.2 1.3 0.2 60.2 33.9 Thu c tr2 sâu 305 0.7 0.7 0.6 15.9 25.3 18.8 Bông 219 0.5 0.5 0.5 -12.1 31.0 23.5 Gi y 475 1.0 1.1 1.0 46.1 31.2 23.5 Hàng hóa khác 15,475 29.8 34.5 30.7 14.9 40.4 19.0 Ngu n: TCHQ và TCTK. Giá tr nh p kh"u cao trong th-i gian qua còn là do bi n ng giá trên th tr -ng th gi i. Giá các m.t hàng s3t thép, ch t d7o, x ng d u, phân bón và s i d t trên th tr -ng th gi i t ng cao khi n cho kim ng ch nh p kh"u các m.t hàng này c a Vi t Nam t ng lên g n 1 t* ôla (Hình 6). Tuy nhiên, tác ng c a vi c giá d u t ng cao không còn l n nh trong n m tr c n,a và các s!n ph"m x ng d u hi n ch chi m 16% t ng giá tr nh p kh"u. 8 Hình 6: Giá nh p kh u trung bình c a m t s m!t hàng 50 40 10M-2006 10M-2007 30 % 20 10 0 -10 X ng d u Phân bón S i d t S t thép B t mì Ngu n: TCHQ và TCTK. Trung Qu c là n c xu t kh"u nhi u nh t sang Vi t Nam. T* tr ng hàng nh p kh"u t2 n c này trên t ng kim ng ch nh p kh"u ã t ng t2 13% n m 2004 lên g n 19% n m 2007. T* tr ng khá cao c a các n c ASEAN m t ph n do Vi t Nam nh p kh"u ph n l n x ng d u t2 các n c này (Hình 7). Hình 7: Các ngu n nh p kh u 30 25 2005 20006 2007e 20 15 10 5 0 ASEAN Trung Qu c Nh t b n Châu Âu M Ngu n: TCHQ và TCTK. Thâm h t tài kho n vãng lai t ng nh ng d tr ngo i t cao h n M$c thâm h t th 'ng m i ã gi!m d n trong nh,ng n m qua, t2 6,4% GDP (theo giá f.o.b) n m 2003 xu ng còn 0,9% n m 2006. Nh ng n m nay thâm h t th 'ng m i l i gia t ng do m$c t ng quá nhanh c a nh p kh"u, và d tính s/ t m$c 6% GDP (Hình 8). Thâm h t tài kho!n vãng lai n m nay c tính s/ # m$c trên 3% GDP, so v i 0,3% GDP trong n m 2006. 9 Hình 8: Thâm h t th ng m i và cán cân vãng lai 2 0 -2 PDG % -4 -6 -8 2002 2003 2004 2005 2006 2007e Cán cân th ng m i Cán cân vãng lai Ngu n: TCHQ và Ngân hàng Th gi i (NHTG). Tr c m3t thì thâm h t cán cân vãng lai c a Vi t Nam ch a ph!i là m t v n l n b#i l/ kho!n thâm h t này c bù 3p ch y u t2 các ngu%n không t o n nh u t FDI, vi n tr phát tri n chính th$c (ODA), u t gián ti p và ki u h i t nhân. V n FDI và ODA cam k t # m$c cao %ng ngh4a v i vi c dòng ti n vào Vi t Nam s/ t ng nhanh n u có nh,ng n l c chung nh)m gi!m thi u các rào c!n trong quá trình th c hi n d án u t . S ti n gi!i ngân ODA c tính t 1,6 t* ôla trong 10 tháng u n m 2007. Dòng v n u t gián ti p c1ng t ng m nh trong n m 2006 và u n m 2007 nh- s phát tri n nhanh chóng c a các th tr -ng v n, .c bi t là th tr -ng ch$ng ang trên à m# r ng v l ng. L ng ki u h i t nhân, ch y u là c a Vi t ki u và ng -i Vi t Nam lao ng # n c ngoài g(i v cho gia ình, c tính t 5 t* ôla trong n m nay. Nh- các lu%ng v n vào l n nh v y nên d tr, ngo i t ã t ng khá nhanh t2 11,5 t* ô la vào cu i n m 2006 lên m t m$c cao k* l c, c t kho!ng 21 t* ô la tính n cu i n m 2007. N n c ngoài trên GDP c tính # m$c 31% tính n cu i n m 2007 và d ki n s/ gi!m d n trong nh,ng n m t i (Hình 9). V i g n 2/3 t ng s n là c vay u ãi nên ch s thanh toán n v+n # m$c r t th p, t 'ng 'ng kho!ng 5% xu t kh"u. Do v y, Vi t Nam c xem là n c có nguy c' th p trong v n n n c ngoài. 10 Hình 9: N n c ngoài c a Vi t Nam 35 N n c ngoài NPV c a n n c (danh ngh al) ngoài 30 DG P % 25 20 15 2006 2009 2012 2015 2018 2021 2024 2027 Ngu n: Phân tích chung v Kh! n ng b n v,ng n , IMF và NHTG. NPV là giá tr hi n t i ròng. L m phát gia t ng M t trong các v n kinh t v4 mô nóng và n i b t nh t trong nh,ng tháng v2a qua là tình hình l m phát gia t ng, khi n các nhà ho ch nh chính sách t n khá nhi u th-i gian th!o lu n nh)m tìm ra chi n l c $ng phó thích h p nh t. Tính n tháng 11, ch s giá tiêu dùng (CPI) t ng 10% so v i tháng 11 n m 2006 n m nay, t$c là ã t ng 9,5% k t2 u n m. CPI c a n m 2007 s/ v t xa m c tiêu d ki n c a Chính ph là gi, t* l này # m$c th p h'n t* l t ng tr #ng GDP (Hình 10). Hình 10: Ch" s giá tiêu dùng 20 15 % 10 5 Ch s chung L ng th c ph m Phi l ng th c 0 Dec-03 Jun-04 Dec-04 Jun-05 Dec-05 Jun-06 Dec-06 Jun-07 Dec-07 Ngu n: TCTK. 11 V i m t n n kinh t m# nh c a Vi t Nam và m t chính sách t* giá g3n ch.t v i %ng ô la, m t ph n c a nguyên nhân gia t ng l m phát có liên quan t i vi c t ng giá m t s m.t hàng trao i c (tradeable goods) trên th tr -ng th gi i. Ch s giá các m.t hàng l 'ng th c và th c ph"m t ng 14.7% so v i cùng k6 n m ngoái, và là m$c t ng nhanh nh t k t2 tháng 4 n m 2005. Giá l 'ng th c th c ph"m cao ã tác ng l n t i ch s giá nói chung c a Vi t Nam vì chúng có quy n s khá l n trong gi0 hàng hóa c dùng tính ch s CPI. Giá c! các m.t hàng nông s!n trên th tr -ng th gi i t ng u trong nh,ng n m qua (Hình 11). Y u t này có làm !nh h #ng n giá c! trong n c, tùy theo m$c m# c(a th tr -ng c a Vi t Nam hi n nay. Thêm vào ó, có nh,ng thay i v ch t l ng mà các ch s giá c! không d5 n3m b3t c. Ví d , giá g o xu t kh"u trung bình c a Vi t Nam ã t ng t2 265 ô la m t t n trong n m 2005 lên g n 325 ô la n m 2007. M$c giá này g n b)ng 98% giá g o xu t kh"u c a Thái Lan, so v i m$c vào kho!ng 90% c a n m 2005. Giá l 'ng th c trong n c c1ng t ng lên do các c'n s c v cung hàng, trong ó ph!i k n các t d ch b nh gia súc gia c m c1ng nh l1 l t tàn phá # các t nh mi n Trung. Hình 11: Ch" s giá m t s m!t hàng trên th gi i 350 D u thô )001=3002-1T(áig 300 Hàng nông s n 250 Hàng kim lo i 200 150 s hC 100 50 Jan-00 Jan-02 Jan-04 Jan-06 Jan-08 Ngu n: NHTG. Các m.t hàng (trao i c) khác c1ng góp ph n làm t ng giá c! trên th tr -ng trong n c, trong ó có s3t thép, xi m ng và các s!n ph"m x ng d u. V x ng d u, Chính ph ã có nh,ng n l c nh)m gi!i quy t ph n nào tình tr ng t ng giá, b)ng cách tr giá bán l7 x ng d u (Hình 12). Chính sách này xu t phát t2 m i lo ng i r)ng n u giá bán l7 x ng d u trên th tr -ng n i a t ng s/ khi n cho ch s CPI gia t ng áng k . M t kho!n ngân sách kho!ng 500 tri u ôla ã c dành cho tr giá x ng d u, trong ó kho!ng 140 tri u ôla ã c chi tính n cu i tháng 10 n m 2007. Tuy nhiên, giá bán l7 x ng d u ã t ng 15% (t2 11.300 %ng m t lít lên 13.000 %ng) vào ngày 22 tháng M -i M t, khi giá d u th gi i t ng 8ng g n 100 ôla M& m t thùng. Giá bán l7 d u diesel c1ng t ng (t2 8.600 %ng m t lít lên 10.200 %ng). 12 Hình 12: Giá x ng trong n c và qu c t 160 Giá FOB Singapo Giá bán l trong n c )001=6002-1T(áig 140 120 s hC 100 80 Jan-06 Mar-06 May-06 Jul-06 Sep-06 Nov-06 Jan-07 Mar-07 May-07 Jul-07 Sep-07 Nov-07 Ngu n: Giá FOB c a Singapore c l y t2 ngu%n B N ng l ng M&. Tín d ng t ng tr ng quá cao Có nh,ng quan ng i cho r)ng m t chính cách ti n t l0ng l7o có th khi n giá c! c a các m.t hàng không trao i c (non-tradeable goods) t ng cao. M$c t ng tr #ng tín d ng ã c ki m ch l i trong nh,ng n m tr c, gi!m xu ng còn 25% trong n m 2006. Tuy nhiên, tín d ng l i t ng quá nhanh, t m$c 40% tính n tháng 8 n m 2007 (Hình 13). Hình 13: T ng tr ng ti n t và tín d ng 65 55 % 45 35 25 15 Jan-05 May-05 Sep-05 Jan-06 May-06 Sep-06 Jan-07 May-07 Sep-07 T ng tr ng tín d ng T ng tr ng ti n g i Ti n t m r ng Ngu n: Ngân hàng Nhà n c Vi t Nam (NHNNVN) và IMF. 13 Trong khi m$c t ng tr #ng tín d ng c a các NHTMNN $ng # m$c v2a ph!i, kho!ng 23% thì tín d ng c a các ngân hàng th 'ng m i c ph n (NHTMCP) ã t ng # m$c r t cao là 77% tính n tháng 8 n m 2007. M$c t ng tr #ng tín d ng nhanh nh v y khi n ng -i ta không kh0i lo ng i v ch t l ng các kho!n vay. Các NHTMCP ã báo cáo m$c l i nhu n cao trong n m 2006 c1ng nh n(a u n m 2007. M t s ngân hàng ã nâng m$c v n lên nh)m áp $ng quy nh n cu i n m 2008 ph!i có s v n 1.000 t* %ng và n h t n m 2010 ph!i có s v n 3.000 t* %ng. Nh,ng ngân hàng khác thì ang lên k ho ch th c hi n vi c nâng v n. Góp thêm vào s sôi ng c a phân khúc th tr -ng này, NHNNVN ã nh n c hàng lo t h% s' xin thành l p các NHTMCP m i. Tuy nhiên, các c' quan ch$c n ng t0 ra lo ng i r)ng m t s ngân hàng có th ch l i d ng c' h i ang sôi ng c a th tr -ng ch$ng khoán t ng v n mà thi u nh,ng k ho ch kinh doanh thích h p. Do v y, m t quy nh m i ra g n ây ã yêu c u các ngân hàng mu n t ng v n thì ph!i cung c p k ho ch kinh doanh chi ti t, trong ó nêu rõ m$c l i nhu n trên v n c ph n và t* l c t$c d ki n sau khi t ng v n. Theo các cam k t gia nh p WTO, Vi t Nam %ng ý cho phép các ngân hàng 100% v n n c ngoài ho t ng t2 sau ngày 1 tháng 4 n m 2007. Tuy nhiên, các quy ch h ng d+n th c hi n cam k t này hi n v+n ch a c hoàn t t. NHNNVN cho bi t ã có b n ngân hàng n c ngoài quan tâm t i vi c thành l p chi nhánh 100% v n n c ngoài ho t ng t i Vi t Nam. Sau m t th-i gian dài ch- i, m t s NHTMNN ã g n hoàn t t công tác chu"n b cho c ph n hóa. Ngân hàng Ngo i th 'ng Vi t Nam (Vietcombank) và ngân hàng Nhà %ng b)ng sông C(u Long (MHB) ã thuê các chuyên gia t v n có uy tín c a n c ngoài giúp cho quá trình c ph n hóa. Các t phát hành c phi u l n u ra công chúng c a các ngân hàng này d ki n s/ di5n ra vào quý cu i cùng c a n m 2007. Quá trình c ph n hóa ngân hàng u t và Phát tri n Vi t Nam (BIDV) và Ngân hàng Công Th 'ng (Incombank) c1ng ã b3t u và c! hai u ang ti n hành thuê chuyên gia t v n. Nhà n c d ki n s/ gi, 51% c ph n c a các ngân hàng này, còn ph n s# h,u c a nhà u t n c ngoài thì h n ch # m$c 30%. T* l s# h,u c a nhà n c theo d ki n s/ c gi!m d n, trong giai o n u c ph n hóa s/ gi!m xu ng không d i 70%. Tuy nhiên, quy nh c trông ch- nhi u nh t v m$c t ng v n c ph n i v i nhà u t cá nhân n c ngoài l i không c nh mong i. Ng -i ta mong i r)ng m$c tr n quy nh i v i các nhà u t chi n l c s/ t ng t2 10% lên 20%, song cu i cùng l i c ch t l i # m$c 15%. Trong m t s tr -ng h p c th , Th t ng Chính ph có th cho phép áp d ng m$c 20%. Tuy v y, c1ng có m t s i m không c nh mong i khi th 'ng thuy t v i các nhà u t chi n l c trong tr -ng h p c a Vietcombank. Sau khi ã ti n hành th!o lu n v i 3 nhà u t chi n l c, Chính ph i n k t lu n r)ng giá c ph n mà h a ra là th p. Trình t ti n hành IPO tr c r%i m i bán tr c ti p cho các nhà u t chi n l c vì th ã b !o l n. Theo d ki n, 6,5% v n c a Vietcombank s/ c chào bán t i S# giao d ch Ch$ng khoán Thành ph H% Chí Minh (HOSE) tr c khi k t thúc n m 2007. Trình t này có u i m là cho phép "xác nh giá" m t cách minh b ch tr c khi b3t u àm phán tr c ti p v i các nhà u t chi n l c. Th nh ng kinh nghi m t2 tr -ng h p c ph n hoá 14 B!o Minh, m t công ty b!o hi m l n c a Vi t Nam, cho th y r)ng ph 'ng pháp này mang tính r i ro và sau ó có th không tìm c nhà u t chi n l c nào. L i t c trái phi u t ng B3t u t2 n(a cu i n m 2006, các nhà u t n c ngoài b3t u quan tâm n trái phi u c a Chính ph Vi t Nam. Dòng v n u t và nhu c u trái phi u t ng cao sau ó ã d+n n tình tr ng thu nh p trái phi u Chính ph k6 h n 5 n m gi!m t2 g n 8,75% trong n(a u n m 2006 xu ng còn 8,34% tính n tháng 11 n m 2007. Lãi su t hàng n m c a trái phi u k6 h n 5 n m gi!m xu ng 6,5% trong tháng 3 n m 2007, tuy nhiên sau ó l i t ng lên 8,3% t i t u giá ngày 12 tháng 11 n m 2007. 9 t m chính sách, Chính ph ã n l c phát hành trái phi u k6 h n 5 n m v i m$c thanh kho!n cao thông qua cac cu c u giá lô l n. Kho b c Nhà n c c1ng s/ ng2ng phát hành trái phi u l7 cho các nhà u t cá nhân nh)m gi!m thi u chi phí giao d ch. Hi n t i, th tr -ng trái phi u b phân tán v i h'n 400 lo i trái phi u khác nhau, khi n th tr -ng th$ c p ho t ng không sâu và tính thanh kho!n không cao. Mua bán trái phi u t p trung s/ là b c i quan tr ng nh)m t o i u ki n cho các ho t ng th tr -ng m# c(a trong t 'ng lai. T i th-i i m hi n nay, trái phi u qu c t c a Vi t Nam c giao d ch v i biên lãi xu t cao h'n trái phi u chính ph M& cùng lo i kho!ng 200 i m c' b!n so v i m$c 110 i m h%i tháng 4 n m nay. Trái phi u qu c t duy nh t này c a Vi t Nam c phát hành ra th tr -ng qu c t vào tháng 10 n m 2005 v i biên là 265 i m t i th-i i m phát hành. Biên l i th$c trái phi u t ng lên là phù h p v i xu th nói chung c a th tr -ng trái phi u c a các n n kinh t m i n i. Trong tháng 3, công ty Moody's ã thay i m$c ánh giá x p h ng trái phi u Chính ph phát hành b)ng ngo i t Ba3 c a Vi t Nam t2 n nh sang tích c c. n tháng 9, công ty Standard & Poor's nâng x p h ng trái phi u phát hành b)ng ngo i t c a Vi t Nam lên b c BB. Công ty này c1ng nâng x p h ng %ng ti n Vi t Nam t2 BB lên BB+ và m$c x p h ng này xem ra khá n nh. Sau thành công c a t phát hành trái phi u qu c gia th$ nh t và c n c$ trên nhu c u u t r ng rãi, Chính ph ang cân nh3c vi c huy ng thêm 1 t* ôla thông qua m t t phát hành trái phi u m i cho T ng công ty X ng d u Vi t Nam (PetroVietnam), T ng công ty Hàng h!i Vi t Nam (Vinalines), T ng công ty Xây d ng Sông à và T ng công ty L3p máy Vi t Nam vay l i. Tuy nhiên, t phát hành này có th b hoãn l i cho n "th-i i m thích h p" vì nh,ng bi n ng hi n nay trên th tr -ng tài chính th gi i Lu ng v n vào nhi u và nh ng thách th c t i chính sách ti n t M$c t ng tr #ng ti n g(i # c! các NHTMNN l+n NHTMCP v+n duy trì # m$c cao, t trung bình h'n 50% trong th-i gian 12 tháng qua. V i m$c t ng tr #ng ti n g(i cao h'n nhi u so v i m$c cho vay, các ngân hàng ang g.p ph!i tình tr ng d th2a v n kh! d ng. Ti n g(i t ng nhanh %ng ngh4a v i vi c m$c t ng tr #ng ti n t m# r ng t ng cao, t2 25% m t n m tính n gi,a n m 2005 lên n 42% trong tháng 8 n m 2007. NHNNVN d ki n m$c t ng tr #ng tín d ng s/ ch m l i trong nh,ng tháng t i và .t m c tiêu t m$c t ng 30% cho c! n m. Tuy nhiên cho n nay, công c chính c3t gi!m m$c t ng tr #ng tín 15 d ng v+n là yêu c u t ng l ng d tr, i v i các ngân hàng (t2 4% lên 10%, có hi u l c t2 tháng 6 n m 2007). Trong vòng 12 tháng qua, m$c t ng tr #ng ti n t c' s#, là c' s# c a cung ti n t m# r ng, t c ch y u nh- gia t ng ngu%n v n n c ngoài. Nhi u dòng v n l n cùng vào khi n cho vi c th c thi chính sách ti n t g.p khó kh n, .t Vi t Nam vào tình tr ng ph!i i m.t v i "ba v n b t kh! thi" là cùng lúc ph!i duy trì m t t* giá h i oái c nh (ho.c g n nh c nh), m t chính sách ti n t c l p và m t tài kho!n v n m#. Dòng v n u t gia t ng ã gây áp l c làm cho t* giá h i oái t ng. Tháng Giêng n m 2007, NHNNVN ã m# r ng biên giao d ch i v i t* giá gi,a %ng Vi t Nam và ôla t2 ± 0.25% n ±0.5%. L n u tiên k t2 tháng 7 n m 2004, %ng Vi t Nam ã t ng so v i ô la kho!ng 0,4%. Tuy nhiên, các c' quan ch$c n ng không mu n %ng Vi t Nam lên giá quá cao b#i i u ó có th làm !nh h #ng n kh! n ng c nh tranh xu t kh"u. Do ó, các c' quan ch$c n ng ã can thi p vào th tr -ng b)ng cách mua thêm ngo i t . c bi t, NHNNVN ã mua vào kho!ng 9 t* ôla trong n(a u n m 2007. S can thi p vào th tr -ng ngo i t nh v y làm cho l ng v n d tr, t ng cao. D tr, v n có th t m$c k* l c là 21 t* ôla trong n m nay, t ng g n 10 t* ôla so v i n m ngoái. Li u các lu%ng v n vào Vi t Nam có ti p t c cao nh th-i gian qua hay không còn m t ph n d a vào tình hình kinh t qu c t . Kh ng ho!ng cho vay b t ng s!n v2a qua # Hoa k6 d -ng nh m i gây tác ng nh0 t i các n n kinh t ông Á. Các ánh giá s' b cho th y các nh ch tài chính # ông Á ít ch u tác ng tr c ti p c a cu c kh ng ho!ng này. Tuy nhiên, các tác ng tiêu c c ó s/ gia t ng n u kinh t toàn c u ti p t c b t n và các ngu%n tín d ng qu c t b thu h:p do m t t2 các kho!n vay x u liên quan t i b t ng s!n. T i th-i i m hi n t i thì nh,ng n l c nh)m ki m ch s t ng giá c a ti n %ng c1ng gây ra hi u $ng ph không mong mu n là làm gi!m b t kh! n ng theo u i m t chính sách ti n t c l p c a NHNNVN. N u không th c hi n trung hòa thì vi c tích lu& d tr, nh)m ng n ng2a t ng t* giá s/ d+n n vi c m# r ng c' s# ti n t . NHNNVN ã có nh,ng n l c theo h ng này, b)ng cách bán trái phi u ph n nào gom vào l ng v n kh! d ng d th2a trên th tr -ng do t ng d tr, ngo i t . 9 m t s n c, hành ng này là m t m i lo ng i i v i cân i tài s!n c a ngân hàng trung 'ng, b#i thông th -ng, tài s!n d tr, có m$c lãi th p h'n m$c lãi su t c tr! cho nh,ng lo i trái phi u c phát hành h p thu l ng thanh kho!n d th2a. Trong tr -ng h p c a NHNNVN, ây ch a ph!i là i u áng lo ng i vì trái phi u mà NHNNVN phát hành v i m$c lãi su t v2a ph!i. Tuy nhiên, n u lãi xu t th p s/ gây khó kh n cho vi c ti p t c phát hành trái phi u và do ó, khó có th gom h t l ng v n kh! d ng d th2a. gi!i quy t v n này, NHNNVN ã cho phép t ng lãi xu t trái phi u trong nh,ng tháng g n ây. Cân i ngân sách thu c t m ki m soát Trong 10 tháng u n m 2007, thu ngân sách t 81,4% và chi t 78,5% k ho ch ã ra. Thu ngân sách t2 xu t kh"u d u thô b !nh h #ng b#i giá d u trên th gi i s t gi!m trong n(a u n m 2007. Tính n cu i tháng 9 n m 2007, m i th c hi n c 2/3 k 16 ho ch thu ngân sách t2 d u thô ra cho c! n m 2007. Trái ng c l i, thu ngân sách t2 các ngu%n thu khác l i t ng cao h'n mong i (Hình 14). Hình 14: Thay i v ngu n thu ngân sách 60 40 mrtn 20 hp -20 Thu t d u Thu VAT Thu XNK Thu TNDN Thu TNCN Thu B S thô Ngu n: B Tài chính (BTC). S li u tính theo n m cho 9 tháng u n m 2007. S thay i trong c' c u ngu%n thu t2 thu ti p t c ph!n ánh xu h ng m i. Trong khi thu thu nh p doanh nghi p (TNDN) và thu tiêu th .c bi t v+n gi, v trí h u nh không thay i thì m.t khác, t* tr ng thu t2 thu giá tr gia t ng (VAT), thu thu nh p cá nhân (TNCN) và các kho!n thu v nhà, t l i t ng lên, cho dù s thu tuy t i c a các ngu%n này còn th p (Hình 15). Hình 15: C c u thu ngân sách 2006 2007 c tính Ngu n: BTC. Trái v i nhi u d oán, t* tr ng thu ngân sách t2 ho t ng xu t nh p kh"u không s t gi!m m.c dù thu quan c c3t gi!m trong quá trình th c hi n các cam k t gia nh p WTO và ti p t c th c hi n các cam k t theo Hi p nh Khu v c t do Th 'ng m i ASEAN (AFTA). Nguyên nhân m t ph n là do m$c c3t gi!m thu quan theo cam k t gia nh p 17 WTO là không l n. Quan tr ng h'n, giá tr hàng hóa nh p kh"u t ng lên nhi u nên thu quan c áp d ng trên c' s# thu r ng h'n. H'n th n,a, Chính ph ã b3t u th c hi n ch 'ng trình hi n i hóa h!i quan v i m c ích không nh,ng h tr thúc "y th 'ng m i mà còn giúp c!i thi n tình hình thu ngân sách. M$c t ng các kho!n thu t2 nhà, t có th là do d u hi u cho th y m t xu h ng phát tri n sâu h'n. Ngu%n thu trong nhóm này là t2 phí chuy n quy n s( d ng t và ti n cho thuê t. Vi c th c hi n Lu t t ai m i khi n cho giá t ti n sát h'n t i giá th tr -ng và tình hình phân b quy n s( d ng t c c!i thi n, c1ng có tác ng áng k . V m.t chi ngân sách, quy nh v t ng m$c l 'ng t i thi u ã góp ph n quan tr ng làm t ng chi th -ng xuyên c a ngân sách trong 3 n m qua. M$c l 'ng t i thi u áp d ng cho cán b công ch$c nhà n c ã t ng t ng c ng 256% k t2 tháng Giêng n m 2003. t t ng l 'ng g n ây nh t, s/ có hi u l c t2 u n m 2008, ã nâng m$c l 'ng t i thi u lên 28,6%, t$c là t2 450 lên 540 nghìn %ng m t tháng. Các t i u ch nh ti p theo s/ ph!i c th c hi n r t nhanh trong nh,ng n m t i thu h:p h'n n,a kho!ng cách l 'ng t i thi u gi,a khu v c trong n c và khu v c doanh nghi p có v n u t n c ngoài. S cách bi t v l 'ng này là trái v i nguyên t3c i x( qu c gia c a WTO và cho n h t n m 2010 ph!i c rút xu ng b)ng 0 cho phù h p v i các cam k t qu c t . Hi n nay, m$c l 'ng t i thi u trong các doanh nghi p có v n u t n c ngoài là t2 710 n 870 nghìn %ng m t tháng. M$c l 'ng t i thi u c a khu v c trong n c c Chính ph s( d ng làm c' s# tính l 'ng h u và các ch b!o hi m xã h i khác. Vi c t ng l 'ng cho cán b công ch$c khi n Chính ph tiêu t n thêm 6,2 nghìn t* %ng trong quý cu i n m 2006 và d ki n s/ là 26,6 nghìn t* %ng trong n m 2007. M$c chi ngân sách b sung cho qu& l 'ng theo ti n trình c!i cách ti n l 'ng c a Chính ph t m$c 16-17% t ng chi th -ng xuyên trong n m 2007. M c tiêu v b i chi ngân sách n m 2007, c tính b)ng cách l y t ng s thu (không tính ph n chuy n ngu%n t2 n m tr c) tr2 i t ng s chi ngân sách, là vào kho!ng 3,4% GDP. Xét theo xu h ng hi n nay, m c tiêu này là hoàn toàn có th t c. M t ph n t s b i chi d ki n s/ c bù 3p t2 các ngu%n v n n c ngoài và ph n còn l i thì l y t2 các ngu%n v n trong n c. Ngu%n v n ODA mà Chính ph cho các doanh nghi p và t ch$c vay l i th c hi n d án d ki n s/ t ng lên b)ng 1% GDP trong n m 2007. Các h ng m c khác có liên quan n các kho!n n công ho.c n có b!o !m bao g%m cho vay l i các ngu%n v n huy ng trong n c thông qua Ngân hàng Phát tri n Vi t Nam; phát hành trái phi u huy ng v n cho xây d ng c' s# h tàng giao thông, thu* l i và giáo d c; trái phi u do các t nh phát hành xây d ng c' s# h t ng c a a ph 'ng. Tính t t c! các h ng m c ó thì t ng s n c a Chính ph d ki n s/ # m$c 43% trong n m 2007, m t m$c n có th qu!n lý c. Quy mô th tr ng ch ng khoán l n h n song nhi u bi n ng Th tr -ng ch$ng khoán Vi t Nam ã phát tri n nhanh trong 2 n m qua. Vào cu i n m 2005, m i ch có 41 công ty 'c niêm y t v i t ng giá tr th tr -ng d i 1 t* ôla, hay kho!ng 1,2% GDP. n h t ngày 20 tháng 11 n m 2007, s l ng các công ty niêm 18 y t ã t ng lên 221 công ty, trong ó có 125 công ty niêm y t t i S# giao d ch ch$ng khoán TP H% Chí Minh (HOSE) và 96 công ty niêm y t t i Trung tâm Giao d ch ch$ng khoán Hà N i (HASTC). T ng giá tr # c! hai th tr -ng t g n 29 t* ôla hay trên 40% GDP c tính cho n m 2007. Tuy nhiên, ph n l n m$c t ng t ng giá tr th tr -ng ó là nh- các công ty l n m i phát hành c phi u l n u vào tháng 10 - 11 n m 2007, ch$ không ph!i do t ng giá c phi u (B!ng 5). B ng 5: T ng quan th tr #ng ch ng khoán 2006 2007 HaSTC HOSE T ng s HaSTC HOSE T ng s S l ng c phi u 87 106 193 96 125 221 T ng giá tr th tr -ng (t* USD) 4.6 9.2 13.7 7.4 21.3 28.7 T ng giá tr th tr -ng / GDP (%) 7.5 15.0 22.5 10.4 30.0 40.4 Ch s P/E (gia quy n) 26.0 28.7 27.1 29.4 25.2 26.2 S# h,u n c ngoài (% trên t ng s ) 14.2 26.9 22.7 16.0 24.9 24.9 Giá tr giao d ch trung bình (tri u USD) 1.2 8.9 10.1 15.1 50.2 65.3 Ngu n: HOSE và HASTC. S li u tính n h t ngày 20/11/2007. Vi c li u giá tr th tr -ng có b "y lên quá cao hay không ang là v n th!o lu n nóng h i, song nhìn chung, m i lo ng i v s s p c a th tr -ng, các chính sách ti n t và t* giá ph$c t p, ã d n lùi b c. So v i GDP, t ng giá tr th tr -ng ch$ng khoán c a Vi t Nam v+n còn kém ;n và Trung Qu c là hai n c hi n có t* l v t m$c 100%. Ch s giá trên l i nhu n c a c phi u # Vi t Nam là không quá cao vì Vi t Nam là m t n n kinh t ang t ng tr #ng nhanh. Tuy nhiên, ch s này có xu h ng không c c p nh p sát v i th c t do s li u v giá c phi u là giá giao d ch hi n hành, trong khi s li u v l i nhu n c a doanh nghi p th -ng ã khá c1, có khi t2 vài quý tr c. Sau m t giai o n phát tri n sôi ng cho n tháng 3 n m 2007, th tr -ng hi n ã bìn l.ng h'n, m.c dù v+n có nh,ng lúc lên xu ng th t th -ng (Hình 16). Công ty B!o hi7m l n c a nhà n c là B!o Minh ã không m y thành công nh mong i khi phát hành c phi u l n ra công chúng. Danh sách m t s DNNN l n và ngân hàng ã công b niêm y t trong vài tháng t i có th s/ gây s$c ép r t l n i v i giá c phi u. Chính ph th m chí còn ang cân nh3c hoãn ch a cho m t s công ty niêm y t vì s s/ "y giá c phi u xu ng quá th p. Danh sách này bao g%m các công ty nh Vietcombank và MHB. Ngoài ra, các doanh nghi p nh BIDV, Incombank, và có l/ là c! Mobifone, m t trong nh,ng nhà cung c p d ch v i n tho i di ng hàng u c a Vi t Nam, có th s/ niêm y t vào n m 2008. 19 Hình 16: Ch" s VN- Index 1,200 1,100 1,000 900 800 700 Jan-07 Feb-07 Apr-07 May-07 Jul-07 Aug-07 Sep-07 Nov-07 Ngu n: HOSE. S li u tính n 20/11/2007. Các nhà u t n c ngoài v+n là nh,ng ng -i mua vào, và ngày càng có nhi u ng -i t0 ra mu n tham gia thi tr -ng. < c tính ph n c phi u do nhà u t n c ngoài n3m gi, chi m g n ¼ t ng giá tr th tr -ng c a HOSE, t 'ng 'ng g n 5,3 t* ôla. C n l u ý là con s này cao h'n nhi u so v i v n u t th c t ban u vì ã c ng c! ph n lãi v n k t2 th-i i m u t . T* l s# h,u c phi u c a nhà u t n c ngoài c1ng thay i hàng ngày tùy theo giao d ch hàng ngày c a h trên th tr -ng ch$ng khoán. M t i u c n ghi nh n là t ng giá tr th tr -ng ch$ng khoán b chi ph i b#i m t s công ty blue-chip. Ch m -i công ty l n nh t ã n3m gi, 55% t ng s c phi u niêm y t và 61% t ng giá tr th tr -ng t i HOSE (B!ng 6). Ngân hàng Th 'ng m i c ph n Á Châu (ACB) là công ty có s v n th tr -ng l n nh t trong các công ty niêm y t hi n nay # Vi t Nam. V i s v n g n 2,6 t* ôla, ACB n3m gi, 22% t ng s c phi u ang l u hành và 36% t ng giá tr th tr -ng c a HASTC. Bi n ng v kh i l ng giao d ch và giá c phi u c a các công ty blue chip này th -ng gây !nh h #ng áng k n ch s th tr -ng nói chung. 20 B ng 6: M #i công ty hàng u niêm y t t i HOSE (tính theo giá tr th tr -ng) Kh i l ng C C Giá tr ph n ph n th EPS TT Mã c c phi u phi u Tên công ty ang l u nhà n c tr -ng (000' P/E hành (tri u) n c ngoài VND) (%) (%) (t* USD) 1 DPM TCT Phân m và Hóa ch t Phú M& 380 60.1 8.3 2.0 n/a n/a 2 VNM Công ty S,a Vi t Nam 175.3 47.6 44.7 1.9 5.3 32.5 3 STB Ngân hàng c ph n Sài Gòn Th 'ng Tín 444.9 0.0 30.0 1.8 2.4 26.6 4 FPT Công ty Tài chính và Phát tri n công ngh 91.9 7.3 21.7 1.4 7.5 32.7 5 SSI Công ty Ch$ng khoán Sài Gòn 79.9 0.0 28.1 1.3 13 19.6 6 PPC Công ty Nhi t i n Ph! L i 326.2 67.8 13.0 1.2 3.0 20.6 Công ty Khoan th m 7 PVD dò và D ch v D u 110.1 36.5 22.1 1.1 4.5 34.6 khí 8 HPG T p oàn Hòa Phát 132 0.0 10.8 1.0 n/a n/a 9 VIC T p oàn Vincom 80 0.0 3.8 0.8 8.1 19.2 Công ty Phát tri n 10 ITA Khu Công nghi p 79.9 0.0 34.1 0.7 4.9 27.5 Tân T o Ngu n: HOSE. S li u tính n 20/11/2007. 21