‫شپږ مياشتنۍ خپرونه‬ ‫‪82309‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪۴۳‬مه‬ ‫ګڼه‬ ‫لړم‬ ‫‪۱۳۹۲‬‬ ‫يوازې د خپلې کامرې د‬ ‫شم دخپلو خلکو برخليک‬ ‫“‬ ‫بټنې په کېکاږلو رسه کوىل‬ ‫ ‬ ‫”‬ ‫‪ ۱۵‬مخ‬ ‫بدل کړم‪.‬‬ ‫د افغانستان د‬ ‫د نړيوالې مايل‬ ‫روان فعاليتونه‬ ‫په افغانستان کې د‬ ‫بيارغونې صندوق‬ ‫ادارې د مشوريت‬ ‫‪ ۶‬مخ‬ ‫نړیوال بانک ګروپ‬ ‫‪ ۳۰‬مخ‬ ‫خدمتونو پروژه‬ ‫مرستې‬ ‫‪ ۲۴‬مخ‬ ‫‪۴‬مخ‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪3/‬‬ ‫خربونه‬ ‫د افغاستان د بیارغونې‬ ‫روان فعاليتونه‬ ‫ليکلړ‬ ‫صندوق د فعالیتونو د‬ ‫‪ ۲۳-۶‬مخونه‬ ‫څرنګوايل «د ارزونې‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال‬ ‫‪ ۷‬پايلې‬ ‫بانک گروپ مرستې‬ ‫کارت»‬ ‫دلوړو زده کړو په برخه کې وده هيله منوونکې ده‬ ‫‪ ۸-۶‬مخونه‬ ‫ښوونه او روزنه‬ ‫‪ ۵-۴‬مخونه‬ ‫د ‪ ۲۰۱۳‬کال د ستمرب پر ‪ ۳‬نېټه‬ ‫‪ ۱۰-۹‬مخونه‬ ‫نړیوال بانک د افغانستان د‬ ‫مايل سکتور‬ ‫‪ ۴‬مخ‬ ‫بیارغونې صندوق د ارزونې نوی‬ ‫د نړيوال بانک پروژې او پروګرامونه‬ ‫‪ ۱۲-۱۱‬مخونه‬ ‫نړيواله مايل اداره‬ ‫کارت‪ ،‬چې د دې صندوق لخوا د‬ ‫روغتيا‬ ‫متويلېدونکو پروژو او پروګرامونو‬ ‫د افغانستان د بيارغونې صندوق‬ ‫د فعاليتونو او السته راوړنو په اړه‬ ‫‪ ۱۷-۱۳‬مخونه‬ ‫‪ ۵‬مخ‬ ‫زیربنا‬ ‫مفصل معلومات رانغاړي او د دې‬ ‫‪ ۱۵‬پايلې‬ ‫د لنډمهالې سرتاتيژۍ سند‪۲۰۱۲-۲۰۱۴ ،‬‬ ‫صندوق د کلنۍ متوييل سرتاتيژۍ‬ ‫دسيمې د خلکو لخوا څارنې د پروژو د کار کيفيت‬ ‫‪ ۲۰-۱۷‬مخونه‬ ‫د جاپان د ټولنيزې پراختيا صندوق‬ ‫پر بنسټ ترالسه شوي‪ ،‬خپور کړ‪ .‬د‬ ‫لوړ کړی‬ ‫کليوايل پراختيا‬ ‫ارزونې دا کارت د يوه ګډ چوکاټ‬ ‫پر بنسټ‪ ،‬چې د فعالیتونو پایلې او‬ ‫‪ ۲۱‬مخ‬ ‫د ټولنيز خونديتوب شبکه‬ ‫څرنګوالی يې په څلورو برخو کې‬ ‫داسې‪ ،‬چې شاخصونه پکې د السته‬ ‫‪ ۲۳-۲۲‬مخ‬ ‫راوړنو په اساس ډلبندي‪ ،‬ترتيب او‬ ‫ښاري پراختيا‬ ‫د لوړو زده کړو راپور د پاليسۍ وړانديزونه په ډاګه کوي‬ ‫تنظيم شوي دي‪.‬‬ ‫ نړیوال بانک د دې صندوق د‬ ‫زېربناوو لکه‪ :‬ټولګيو‪ ،‬البراتوارونو‪ ،‬کتابتونونو‪ ،‬او ترانسپوريت‬ ‫د ‪ ۲۰۱۳‬کال د ستمرب پر لومړۍ نېټه نړیوال بانک یو نوی‬ ‫بریايل اداره کوونکي په توګه وکړای‬ ‫اوانټرنیټي آسانتیاوو ته ډېره اړتیا لري‪ .‬دا په داسې حال کې‬ ‫راپور‪« :‬په افغانستان کې د لوړو زده کړو وضعیت‪ -‬د‬ ‫شو چې السته راوړنو ته د الرسيس‬ ‫د نړيوالې مايل ادارې د‬ ‫ده چې دغه هېواد په ورته وخت کې د باکیفیته زده کړو‬ ‫ودې په حال کې سکتور» تررسلیک الندې خپور کړ‪ .‬دا د‬ ‫په موخه د افغانستان د پرمختګ‬ ‫مشوريت خدمتونو پروژه‬ ‫په الره کې د پراختیایي پروژو او‬ ‫وړاندې کولو ته هم ډېره اړتیا لري‪ .‬ښوونیز کیفیت هم‬ ‫افغانستان د لوړو زده کړو سکتور په اړه د نړیوال بانک‬ ‫پروګرامونو له الرې د دې هېواد د‬ ‫‪ ۲۹-۲۴‬مخونه‬ ‫په دولتي او هم په خصويص ښوونیزو مرکزونو کې ترټولو‬ ‫لومړنی راپور دی چې د عیني شواهدو او ارزونو پر بنسټ‬ ‫لویه ننګونه ګڼل کېږي‪ .‬د دولت او پوهنتونونو پر یو لړ‬ ‫بشپړ معلومات وړاندې کوي‪ .‬په دغه راپور کې د لوړو زده‬ ‫ميل پراختیایي تګالر اوپراختیایي‬ ‫کوښښونو رسبېره اوس هم د دې سکتور پر وړاندې یو‬ ‫کړو سکتور بېالبېلې برخې لکه ځانګړې تګالرې اوسمونونه‪،‬‬ ‫موخو پر بنسټ ګټور رول ولوبوي‪.‬‬ ‫‪ ۳۷‬پايلې‬ ‫شمېر خنډونه شتون لري‪ .‬د کادرونو د ودې په موخه د یو‬ ‫چې په ځانګړي ډول یې افغانستان په دې برخو کې له‬ ‫د یادونې وړ ده چې د ارزونې‬ ‫باکیفیته سیستم اوژور میکانیزم رامنځته کول او همدارنګه‬ ‫ګواښونو او ننګونو رسه مخامخ کړی‪ ،‬تر بحث الندې نیويل‬ ‫د کارت موخه د پروګرامونو د‬ ‫ښځينه کروندګرې ګټه او پر ځان باور السته راوړی‬ ‫د افغانستان د بيارغونې صندوق‬ ‫د دې کادرونو د خوندیتوب په موخه الزمې هڅونې له‬ ‫دي‪ .‬همدارنګه دغه راپور د افغانستان د لوړو زده کړو د‬ ‫جزئیاتو په اړه د معلوماتو برابرول‬ ‫‪ ۳۷-۳۰‬مخونه‬ ‫سیستم د پالیيس جوړونکو لپاره وړانديزونه برابروي‪.‬‬ ‫نه دي‪.‬‬ ‫‪ ۳۱-۳۰‬مخونه‬ ‫مهمو ننګونو څخه دي‪ ،‬چې باید الرسسی ورته ويش‪ .‬یاد‬ ‫د افغانستان د بيارغونې صندوق څه شی دی؟‬ ‫راپور پدې برخه کې یو شمېر ځانګړي وړاندیزونه کړي‪ ،‬په‬ ‫ د دې راپور پر بنسټ افغان دولت تر اوسه هم ډېرو‬ ‫ په دې اړه بشپړ معلومات د ‬ ‫د افغانستان د بيارغونې صندوق څه ډول‬ ‫ځانګړي ډول دا چې افغانستان څنګه وکړای يش د وخت په‬ ‫هڅو ته اړتیا لري چې لوړو زده کړو ته د الرسيس په‬ ‫ افغانستان د بيارغونې صندوق ‬ ‫فعاليت کوي؟‬ ‫تېرېدو خپلې السته راوړنې د نړیوالو معیارونو رسه عیارې‬ ‫برخه کې په ځانګړي ډول د ښځو لپاره‪ ،‬چې تر دې دمه‬ ‫ پر الندې ويبسايټ کتالی شئ‪:‬‬ ‫د ټولو شاملینو یوازې ‪۱۹‬سلنه جوړوي‪ ،‬الره هواره کړي‪.‬‬ ‫‪www.artf.af‬‬ ‫‪ ۳۲-۳۷‬مخونه‬ ‫کړي‪.‬‬ ‫ ‬ ‫روانې پروژې‬ ‫ د دې راپور بشپړ منت دلته کتلی شئ‪.‬‬ ‫لوړو زده کړو ته د الرسيس په موخه دغه هېواد ښوونیزو‬ ‫ ‪www.worldbank.org.af‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪5/‬‬ ‫‪ /4‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫د افغانستان لپاره د‬ ‫د نړیوال بانک ګروپ مرستې‬ ‫نړیوال بانک‬ ‫د لنډ مهالې سرتاتیژۍ‬ ‫پراختیا صندوق ټولې ژمنې‪ ۸۱،۳‬میلیونه ډالرو ته رسیږي‪ ،‬تر‬ ‫اوسه پورې د دې صندوق له خوا یو شمیر متویل شوې پروژې‬ ‫د ميل پراختیایي تګالر هدفونو ته د رسیدو لپاره د دولت‬ ‫د عادي بودجې او په پالیسې کې د اصالحاتو او سمون‬ ‫سند (‪)۲۰۱۲ – ۲۰۱۴‬‬ ‫افغانستان کې اته فعالې پروژې لري‪ .‬تراوسه دوه پروژې‬ ‫بشپړې شوي او په پام کې ده چې درې نوې پروژې په‬ ‫د مالتړ له الرې دا یقیني کوي چې پانګه اچونه له ميل‬ ‫لومړیتوبونو رسه همغږې ده‪ .‬نړیوال بانک تراوسه پورې له‬ ‫د نړیوال بانک پروژې او پروګرامونه‬ ‫بشپړې شوي دي‪.‬‬ ‫د اجنډا لپاره فوق العاده ونډه او نقش لري‪ ،‬مالتړ کوي‪.‬‬ ‫راتلونکي کې پیل يش‪.‬‬ ‫نورو متویلوونکو رسه په ګډه له یو شمیر هغو سکتورونو‬ ‫ د معلوماتو ترالسه کولو لپاره الندې ویب پاڼې ته مراجعه ‬ ‫افغان دولت ته تر ‪ ۲،۸۸‬میلیارده ډالرو زيات د ځینو‬ ‫ نړیواله مايل اداره د نړیوال بانک د پانګه اچونې‬ ‫رسه‪ ،‬چې پرې د دولت مالکيت او دمرستو همغږي کول‬ ‫نړیوال بانک له ‪۲۰۰۲‬میالدي کال داپریل راهیسې تر ‪۲،۶۹‬‬ ‫د نړیوال بانک موخه د افغانستان‬ ‫میلیارده ډالرو زياته بسپنه په افغانستان کې دبیړنۍ‬ ‫ وکړئ‪.‬‬ ‫لګښتونو‪ ،‬لکه د دولت د ملکي مامورینو د معاشونو لپاره‬ ‫د تضمین له څواړخیزې ادارې رسه په ګډه کار کوي‪.‬‬ ‫الزم دي‪ ،‬فعالیت کړی دی‪.‬‬ ‫ ‪http://go.worldbank.org‬‬ ‫(د عادي بودجې مالتړ) ورکړل شوي دي او تر اوسه پورې‬ ‫له دولت رسه دهغو مهمو‬ ‫همدارنګه دغه اداره د نړیوال بانک د سوداګرۍ د حالت د‬ ‫ د بشپړو شویو پروژو په اړه دزیاتو معلوماتو ترالسه ‬ ‫بیارغونې او پراختیایي پروژو‪ ،‬او د بودجې د څلورو مالتړو‬ ‫نور له ‪ ۲،۰۹‬میلیاردو ډالرو څخه زیات د پانګې اچونې د‬ ‫پروګرامونو په تطبیق کې مرسته‬ ‫څرنګوايل له برخې او په کلیدي برخو کې چې په خصويص‬ ‫ کولو لپاره دپروژو او پروګرامونو الندې پاڼې ته ‬ ‫فعاليتونو لپاره منظوره کړې ده‪ .‬په دې مرسته او مالتړ کې‬ ‫پروژو له پاره برابر شوي‪.‬‬ ‫او مالتړ دی‪،‬چې ملی لومړیتوب‬ ‫سکټور پورې تړاو لري‪ ،‬د اصالحاتو د رامنځته کولو د مالتړ‬ ‫ مراجعه وکړئ‪:‬‬ ‫‪ ۲،۲‬ډالره وړیا مرسته او ‪ ۴۳۶،۴‬میلیونه ډالره بې سوده‬ ‫لري‪ .‬دا پروګرامونه باید په داسې‬ ‫له هڅوونکو پروګرامونو رسه په ګډه کار کوي‪.‬‬ ‫ ‪www.worldbank.org.af‬‬ ‫پورونه‪ ،‬چې کریډټ يې هم بويل‪ ، ،‬شامل دي‪ .‬دمګړۍ‬ ‫نړیوال بانک ‪ ۲۲‬فعالې پروژې چې د خالصو ژمنو ارزښت‬ ‫د جاپان د ټولنیزې پراختیا صندوق‬ ‫ډول تطبیق او پيل يش چې د‬ ‫ د ال زياتو معلوماتو لپاره ‪ ۲۴‬مخ ته وګورئ‪.‬‬ ‫يې له ‪ ۱،۰۱‬میلیاردو امريکايي ډالرو زيات دی‪.‬‬ ‫دولتي ادارو په ظرفیت لوړولو‬ ‫ د نړیوال بانک په مرستو کې همدارنګه د افغانستان د نړیواله مايل اداره‬ ‫د جاپان د ټولنيزې پراختیا صندوق‪ ،‬چې په ‪ ۲۰۰۰‬میالدي کال د‬ ‫او مرشوعیت رامنځته کولو کې‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫دولت لپاره د اغیزمن مدیریت او له متویلوونکو مايل وجهو‬ ‫جاپان دولت له خوا تاسیس شو‪ ،‬د هغو فعالتونو د مرستې او‬ ‫اغيزمن واقع شی‪ .‬د افغان دولت‬ ‫څخه د رڼې استفادې په منظور دمشورو وړاندې کول نړیواله مايل اداره‪ ،‬چې د نړیوال بانک ګروپ د خصويص‬ ‫مالتړ یوازینۍ وسیله ده چې مستقیامً يې د غریبو او زیامننو‬ ‫له مهمو او سرتو لومړیتوبونو څخه‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق د افغان دولت او‬ ‫هم شامل دي‪ .‬همدارنګه نړیوال بانک په اقتصادي‪ ،‬عامه سکټور څانګه ده‪ ،‬په افغانستان کې د پانګې اچونې په‬ ‫وګړو اړتیاوو ته ځواب ويالی‪ ،‬د هغوی ظرفیتونه او وړتیاوې یې‬ ‫نړیوالې ټولنې ترمنځ په دغه هیواد کې د بیارغونې دهڅو‬ ‫ادارې‪ ،‬د هیواد د ټولو خلکو د حقونو د برابري‪ ،‬د غربت برخه کې خپل مالتړ ته د پخوا په شان دوام ورکوي‪.‬‬ ‫لوړې کړي او په پراختیايي چارو او بهیر کې يې ګډون پیاوړی‬ ‫یو هم د داخيل رسچېنو وده او‬ ‫او هلو ځلو د ښه وايل او اغیزمنولو لپاره د ګډې مرستې‬ ‫او فقر کمولو‪ ،‬له نشه يي توکو د رامینځته شوي اقتصاد‪ ،‬او دمګړۍ نړیوالې مايل ادارې په افغانستان کې په ټولیز‬ ‫کوی‪ .‬دغه صندوق د نړیوال بانک له خوا اداره کېږي‪.‬‬ ‫بوختیاوو رامینځته کول دي‪ ،‬چې‬ ‫او همکارۍ د یوې مهمې وسیلې په توګه ګڼل کېږي‪ .‬له‬ ‫عامه مايل ادارې په برخو کې د افغان دولت مرسته او مالتړ ډول ‪ ۱۳۱‬میلیونه ډالره‪ ،‬چې د مخابراتو او میلمه پالنې‬ ‫ د جاپان دولت او نړیوال بانک دې ته ژمن دي چې د جاپان‬ ‫د متویلوونکو د پوځي مرستو ځای‬ ‫دې صندوق رسه د ‪ ۲۰۱۳‬میالدي کال د جوالی تر ‪ ۳۰‬مې‬ ‫سکټورونه پکې شامل دي‪ ،‬پانګويل‪.‬‬ ‫کوي‪.‬‬ ‫د ټولنیزې پراختیا صندوق په داخل کې د هیواد د بیارغونې او‬ ‫ونييس‪ ،‬په داسې ډول چې په ميل‬ ‫پورې‪ ۳۳‬متویلوونکو له ‪ ۶،۴۲‬میلیاردو ډالرو زیاته مرسته‬ ‫ دغه اداره د تولیدي‪ ،‬مايل بازارونو او زېربناوو په برخه‬ ‫له‬ ‫مالتړ‬ ‫د‬ ‫بودجې‬ ‫دولت‬ ‫د‬ ‫افغانستان‬ ‫د‬ ‫بانک‬ ‫نړیوال‬ ‫ ‬ ‫سیايس‪ ،‬اقتصادي او ټولنیز ثبات لپاره اوږد مهاله پروګرامونو د‬ ‫لومړیتوبونو او د ودې لپاره پانګې‬ ‫کړې‪ ،‬چې دا صندوق یې د افغان دولت د بودجې (عادي‬ ‫الرې د بنسټیزو اصالحاتو په تطبیق کې‪ ،‬په ځانګړې توګه کې د پانګه اچونې د ودې په حالت کې ده‪ ،‬چې په دې‬ ‫مالتړ په منظور یوه ځانګړې کړکۍ تاسیس کړه‪.‬‬ ‫اچونې باندې ټینګار ويش‪ .‬د لنډ‬ ‫بودجې او پراختیایي پروګرامونو لپاره)پر سرت متویلوونکي‬ ‫په عامه مايل او اداري چارو کې په فعاله توګه مرسته کړې برخه کې د دې ادارې لوړ رتبه پالوی په هرو درې میاشتو‬ ‫ د ‪ ۲۰۱۳‬میالدي کال تر سپتمرب پورې د جاپان د ټولنیزې‬ ‫بدل کړی‪ .‬دا صندوق د ميل پروګرامونو‪ ،‬چې د دولت د‬ ‫ده‪ .‬د کادرونو د ظرفیتونو د ودې ‪ ،‬د دولت مرشوعیت‪ ،‬او کې یو ځل افغانستان ته راځي‪.‬‬ ‫مهالې سرتاتیژۍ سند هغه موده‬ ‫اجنډا په لومړیتوبونو کې راځي او همدارنګه د افغانستان‬ ‫له افغان دولت رسه د متویلوونکو هیوادو د جلب و جذب د نړیوالې مايل ادارې مشوريت خدمتونه اوسمهال په‬ ‫چې ترخپل پوښښ الندې راويل په‬ ‫دریو اړوندو موضوعاتو مترکز لری‪:‬‬ ‫• د ادارو مرشوعیت تقويه کول او ‬ ‫ ‬ ‫ د ظرفیتونو لوړول‪.‬‬ ‫• د برابرو او منصفانه خدمتونو ‬ ‫ ‬ ‫ وړاندې کول‪.‬‬ ‫ ‬ ‫• هر اړخیزه وده او د دندو ‬ ‫ رامنځته کول‪.‬‬ ‫پايلې‬ ‫‪ /6‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫د لوړو زده کړو په برخه کې‬ ‫وده هيله منوونکې ده‬ ‫ ‬ ‫• په افغانستان کې کليدي پوهنتونونه لکه ننګرهار پوهنتون د زېربنايي بيارغونې‪ ،‬د سرچينو زياتوالى او ‬ ‫ د استادانو د کادري ظرفيت د لوړوالي په برکت اوس هر کال زرګونه محصالن جذبوي‪.‬‬ ‫• د لوړو زده کړو د پياوړتيا پروګرام‪ ،‬چې د افغانستان د بيارغونې صندوق په مرسته د نړيوال بانک لخوا پلی ‬ ‫ کېږي او په ټول هېواد کې په دولسو سترو پوهنتونونو کې اساسي فعاليتونه را ژوندي کوي او ترې مالتړ کوي‪.‬‬ ‫• د معلوماتي ټکنالوژۍ د تجهيزاتو‪ ،‬چې د دې پروګرام له خوا برابر شوي‪ ،‬په مرسته اوس محصالنو د خپلو درسي‬ ‫پروګرامونو لپاره انټرنېټ ته د السرسۍ فرصت موندلی‪.‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ لومړى ځل چې دلته راغلم له‬ ‫انټرنيټ رسه آشنا نه وم‪ ،‬خو اوس مې‬ ‫له کمپيوټر څخه استفاده زده کړې‪،‬‬ ‫“‬ ‫روان فعاليتونه‬ ‫د پوهنې د کېفیت لوړولو پروګرام‬ ‫‪ /‬پوهنه او زده کړه‬ ‫دویم پړاو‬ ‫نه يوازې له دوستانو رسه د اړيکو‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۶۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫د‬ ‫نيولو لپاره‪ ،‬بلکې د درىس استفادې‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق ‪ ۲۸۳‬میلیونه ډالره وړیا‬ ‫”‬ ‫مرسته‬ ‫ننګرهار پوهنتون د انجيرنۍ پوهنځي محصلني چې دخپل وروستي‬ ‫سمسرت آزموينې تېروي‪ ،‬هر ځای—په الره کې‪ ،‬د زينو په پوړيو کې او‬ ‫تر ونو الندې ناست دي‪ .‬څو ورځې وروسته په ننګرهار پوهنتون کې‪،‬‬ ‫لپاره‪.‬‬ ‫د دې پروګرام موخه او هدف باکېفیته او متوازنې لومړنۍ‬ ‫ښوونې او روزنې ته الرسسی دی‪ ،‬په ځانګړې توګه د نجونو‬ ‫چې د هېواد دوهم سرت پوهنتون دی‪ ،‬دريس سمسرت پای ته رسېږي‪.‬‬ ‫ښوونځیو لپاره د ثابتو مرستو برابرولو‪ ،‬ښوونکو ته د روزنې‬ ‫ همدا اوس زرګونه نور محصالن په راتلونکي کال کې د دغو محصالنو د ځای‬ ‫امکاناتو رامنځته کولو‪ ،‬د اړوندو ادارو د ظرفیتونو پیاوړي‬ ‫نيولو په هڅه کې دي‪ .‬د انجيرنۍ پوهنځى رئيس پوهاند عارف الله مندوزى‬ ‫–ضیاء الحق‪ ،‬د ننګرهار پوهنتون محصل‬ ‫کولو‪ ،‬د سیمې د خلکو او خصويص معارف تقويه کولو په برخو‬ ‫وايي ‪« :‬دځاى او بودجې کمښت د دې سبب شوى چې پوهنتون يوازې ‪٢٠٠٠‬‬ ‫کې‪ .‬د دې پروګرام فعالیتونه لومړی په عمومي تعلیامتو‪ ،‬د‬ ‫تنه محصالن ومني‪».‬‬ ‫ښوونکو روزنې او پوهنې په مدیریت باندې مترکز لري‪ .‬د دې‬ ‫ مندوزى وايي‪« ،‬انجيرني يوه له مهمو څانګو ده ځکه چې د هېواد په ودانو‬ ‫پروګرام فعالیتونه په بشپړه توګه د افغانستان د پوهنې له ميل‬ ‫کې مرسته کوي‪ .‬له همدې امله موږ اړتيا لرو چې غوره محصالن‪ ،‬استادان او‬ ‫سرتاتیژیک پالن رسه سمون لري او په پوهنې وزارت کې د ادارې‬ ‫تجهيزات ولرو‪ ».‬نوموړى زياتوي‪ »،‬د لوړو زده کړو د پياوړتيا پروګرام‪ ،‬چې د‬ ‫د ودې او پرمختګ مالتړ کوي‪.‬‬ ‫نړيوال بانک او د افغانستان د بيارغونې صندوق له خوا متويليږي‪ ،‬په مرسته د‬ ‫ د پوهنې د کیفیت د ودې پروګرام د دوهم پړاو له الرې ټولو‬ ‫ننګرهار پوهنتون تر اوسه پورې اغېزمن ګامونه پورته کړي دي‪».‬‬ ‫ښوونکو د پیداګوژۍ او ځانګړو مضامینو زده کړې ترالسه کړې‬ ‫ د ننګرهار پوهنتون رئيس ډاکټر محمد صابر وايي‪« :‬اوس په‪ ۱۳‬بېالبېلو‬ ‫دي‪ .‬رسبېره پردې د ‪ ۳۵۶‬ښوونځیو لپاره ودانۍ جوړې شوي او د‬ ‫پوهنځيو لکه اقتصاد‪ ،‬طب‪ ،‬حقوقو‪ ،‬رشعياتو‪ ،‬ادبياتو او‪ ...‬کې شاوخوا ‪۱۰۰۰۰‬‬ ‫‪ ۵۲۱‬ښوونځیو ودانولو کار جریان لري‪ .‬همدارنګه په پام کې ده‬ ‫تنو محصالنو ته د زده کړې اسانتيا موجوده ده‪ ».‬نوموړى زياتوي‪« ،‬د لوړو زده‬ ‫چې ‪ ۱۷۶‬نور ښوونځي به د ‪ ۲۵۰‬میلیونه ډالرو پیاوړي کوونکې‬ ‫کړو د پياوړتيا پروګرام له مرستې پرته زموږ بودجه ډېره کمه ده‪ .‬دغه پروګرام‬ ‫مرستې له الرې‪ ،‬چې د ‪ ۲۰۱۲‬کال د ستمرب په میاشت کې د‬ ‫زموږ د اړتيا وړ بوديجي د متويل لپاره ډېره مهمه رسچينه ده‪ .‬له دې پروګرام‬ ‫افغانستان د بیارغاونې صندوق د اداره کوونکي ډلې لخوا منل‬ ‫پرته موږ زيات کارونه تررسه کوالی نه شول‪».‬‬ ‫شوې وې‪ ،‬بشپړ يش‪.‬‬ ‫خونه او د پوهنځي د رياست خونه پکې شاملې دي‪ ،‬له رسه جوړه شوه‪ .‬رسبريه‬ ‫ د افغانستان د لوړو زده کړو د پياوړتيا پروګرام‪ ،‬چې د ‪ ٢٠١٣‬ميالدي کال‬ ‫پردې د پخوانۍ ودانۍ ځينې برخې هم پر همدې مرستې ورغول شوې‪.‬‬ ‫د جون مياشتې په وروستۍ نېټه پاى ته ورسېد‪ ،‬د يو شمري مهمو او کليدي‬ ‫پوهنتونو اسايس فعاليتونو احياء او رغول‪ .‬دا پروګرام چې په ‪ ۲۰۰۵‬کال کې‬ ‫د لوړو زده کړو د پیاوړتیا پروګرام‬ ‫ډاکرت صابر وايي‪« :‬شاوخوا ‪ ٥٠‬لپ ټاپ کمپيوټرونه خريداري شوي دي او د‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۶۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫پوهنتون د انګړ يوه برخه اوس د بېسيم انټرنيټ تر پوښښ الندې راغلې ده‬ ‫پيل شوی و‪ ،‬ټوله بوديجه يې ‪ ٤٠‬ميليونه ډالره وه‪ .‬په لومړيو کې يې له شپږو‬ ‫پوهنتونونو (کابل پوهنتون‪ ،‬بلخ پوهنتون‪ ،‬هرات پوهنتون‪ ،‬کندهار پوهنتون‪،‬‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق ‪ ۵‬میلیونه ډالره وړیا‬ ‫چې محصلني وکړاى يش د خپلو کمپيوټرونو په وسيله مستقيامً له انټرنيټ څخه‬ ‫مرسته‬ ‫استفاده وکړي‪ ».‬ډاکټر صابر زياته کړه چې د معلومايت ټکنالوژى ټول تجهيزات‬ ‫ننګرهار پوهنتون او کابل پويل تخنيک پوهنتون) رسه د ساختامين زيربناوو‬ ‫دغه پروګرام د ‪ ۲۰۱۳‬کال په جون کې بشپړ شو‬ ‫د لوړو زده کړو دپياوړى کولو پروګرام له لوري پېرل شوي دي‪.‬‬ ‫ودانولو‪ ،‬د کار کوونکو ظرفيت لوړولو‪ ،‬دريس نصاب پراختيا او تجهيزاتو برابرولو‬ ‫ شل کلن ضيا‌ء الحق‪ ،‬له نوي لپ ټاپ څخه د استفادې په حال کې وايي چې‬ ‫په برخو کې مرسته وکړه‪».‬‬ ‫د دې پروګرام موخه په دولسو پوهنتونونو (د کابل پويل تخنیک‬ ‫د جالل آباد په بل هېڅ ځاى کې له انټرينيټ څخه د وړيا استفادې کولو امکان‬ ‫ وروسته بيا دې پروګرام په ‪ ٢٠١٠‬ميالدي کال د شپږو نورو پوهنتونونو‬ ‫پوهنتون‪ ،‬کابل پوهنتون او د ښوونې او روزنې پوهنتون) او‬ ‫نشته‪ .‬هغه زياته کړه‪« ،‬لومړى ځل چې دلته راغلم له انټرنيټ رسه اشنا نه وم‪،‬‬ ‫(باميان پوهنتون‪ ،‬خوست پوهنتون‪ ،‬تخار پوهنتون‪ ،‬جوزجان پوهنتون‪ ،‬البريوين‬ ‫‪ ۹‬والیتي پوهنتونونو (بلخ‪ ،‬هرات‪ ،‬کندهار‪ ،‬خوست‪ ،‬بامیان‪،‬‬ ‫خو اوس مې له کمپيوټر څخه استفاده زده کړې ده؛ نه يوازې له دوستانو رسه‬ ‫پوهنتون او د کابل ښوونې او روزنې پوهنتون) د پراختيايي بوديجې مالتړ او‬ ‫کاپیسا‪ ،‬تخار‪ ،‬جوزجان او ننګرهار) کې د بنسټیزو پروګرامونو بیا‬ ‫د اړيکو نيولو لپاره بلکې د دريس استفادې لپاره‪».‬‬ ‫مرسته پيل کړه‪.‬‬ ‫رغاونه وه‪ ،‬چې د هېواد‪ ،‬سیمې‪ ،‬اروپا او امریکا له پوهنتونونو‬ ‫ د پوهنتون رئيس وايي‪« ،‬اوس محصلني له ټولې نړۍ رسه وصل شوي دي؛ د‬ ‫رسه په ګډو پروګرامونو کې له کره رقابتي اعانو رسه تررسه‬ ‫دې فرصت لري چې څېړنه وکړي‪ ،‬له نورو مسلکي‪ ،‬تخصيص او علمي وګړو رسه‬ ‫له انټرنيټ رسه نښلېدل او انټرنيټي خدمات‪ ،‬يوه سرت ډالۍ‬ ‫شوی و‪ .‬د ‪ ۲۰۱۰‬کال د جون په میاشت کې د دې پروګرام د‬ ‫اړيکې ونييس او خپلې ستونزې له دې الرې حل کړي‪ .‬دا يوه لويه ډالۍ ده‪».‬‬ ‫د لوړو زده کړو د پياوړتيا پروګرام لخوا د ننګرهار پوهنتون په انجنريۍ پوهنځي‬ ‫فعالیتونو د ودې اوپراختیا په موخه ‪ ۲۰‬میلیونه ډالره پیاوړې‬ ‫کې يوه دوه پوړيزه وداين‪ ،‬چې ‪ ١١‬دريس خونې‪ ،‬د کانفرانسونو تاالر‪ ،‬د کمپيوټر‬ ‫کوونکې مرسته د نړیوال بانک د نړیوالې پراختیا ادارې د کړکیچ‬ ‫د مخنیوي څانګې له الرې ومنل شوه‪ ،‬چې په پایله کې ‪ ۶‬نور‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪9/‬‬ ‫‪ /8‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫ دوهمه برخه‪ :‬په دغه برخه کې د هغو ښوونځیو او موسسو د‬ ‫دغه پروژه درې برخې لري‪:‬‬ ‫دولتي پوهنتونونه‪( :‬بامیانو‪ ،‬تخار‪ ،‬جوزجان‪ ،‬خوست‪ ،‬د کابل‬ ‫پیژنګلوۍ پروګرام شامل دی چې د اکاډمیک مدیریت د ودې او‬ ‫ لومړۍ برخه‪ :‬دغه برخه اساساً د افغانستان د مهارتونو او‬ ‫ښوونې اوروزنې او د البیروين پوهنتونونه) هم د ټاکل شویو‬ ‫د ښوونځیو د اداري اصالحاتو او د فارغانو لپاره د دندو موندلو‬ ‫وړتیاوو دميل ادارې او دوړتیاوو د تثبیت د ميل چوکاټ او د‬ ‫لومړیتوبونو له مخې د لوړو زده کړو په ميل سرتاتیژیک پالن‬ ‫په برخو کې یې په سیمییزه کچه کارونه تر الس الندې نیويل‬ ‫زده کړې د بورډونو په رامینځته کېدو ټینګار او مترکز لري‪ .‬هغه‬ ‫کې ور زیات شول‪.‬‬ ‫دي‪ .‬د دغو موسسو او ښوونځیو لپاره د ‪ ۳۰۰۰۰‬ډالرو په ارزښت‬ ‫سندونه چې تراوسه برابر شوي دي د پروګرام د ګډونوالو لپاره‬ ‫ دغه پروګرام د روان کال په جون کې بشپړ شو‪ .‬د دې پروګرام‬ ‫الزمې مرستې تررسه کېږي‪ .‬په بل ګام کې یو شمېر ښوونځي‬ ‫په بېالبېلو پړاوونو کې وړاندې کېږي‪.‬‬ ‫په مهمو السته راوړنو کې د کورنیو پوهنتونو د علمي سیستم‬ ‫اوموسيس (تقریبا ‪ ۱۵‬بابه په دې پروګرام کې) د هغو د مرشح‬ ‫ دویمه برخه‪ :‬د مدیریت او ادارې ميل انستیتوت پخپلو‬ ‫د پیاوړتیا په موخه له بهرنیو پوهنتونونو رسه ګډې همکارۍ‪،‬‬ ‫سوداګریز پالن له الرې شاملې دي چې وکړای يش خپلو هڅو ته‬ ‫علمي او تحصیيل پروګرامونو کې معیاري دريس مواد تطبیقوي‪.‬‬ ‫د پوهنتونونو د ودې په موخه پراختیایي وجهې او پانګې‪ ،‬د‬ ‫دوام ورکړي او نوې چارې روانې وسايت‪ .‬دغه غوره شوې موسسې‬ ‫د زده کوونکو لومړنۍ ډله‪ ،‬چې شمیر یې ‪ ۱۵۰۰‬تنو زده‬ ‫سرتاتیژیکو پالنونو د تدوین په موخه چمتووالی‪ ،‬په کلیدي‬ ‫او ښوونځي د پراختیایي وجهو او پانګو موندلو مستحقې دي‪.‬‬ ‫کوونکو ته رسېږي‪ ،‬د محاسبې‪ ،‬مدیریت او معلومايت ټکنالوژۍ‬ ‫پوهنځیو کې د دريس نصاب نوي کول‪ ،‬د ټولو دولتي پوهنتونونو‬ ‫ درېیمه برخه‪ :‬دغه برخه په ځانګړي ډول د داخل خدمت‬ ‫له څانګوڅخه د ‪ ۲۰۱۱‬میالدي په جوالی کې فارغ شول‪ .‬له‬ ‫د دريس نصاب د ارزونې په موخه مالتړ‪ ،‬د تعليمي کيفيت په‬ ‫تخنیکي ښوونکو لپاره د الزمو زده کړو رامنځته کولو له الرې د‬ ‫دوی څخه پر ‪ ۱۰۸۵‬هغو د فنلډ د جاوسکېال پوهنتون په‬ ‫اړه ډاډ رامنځته کول‪ ،‬په پوهنځیو کې د برشي منابعو وده (په‬ ‫کاري ځواک د ودې په موخه رامنځته شوې ده‪ .‬په پام کې ده‬ ‫تایید د فراغت سندونه وویشل شول‪ .‬دغه پروژه د پنځو نورو‬ ‫بهرنیو پوهنتونونو کې د ماسټري او پي ایچ ډي پروګرامونه)‪ ،‬په‬ ‫چې لږ تر لږه ‪ ۷۵۰‬مسلکي ښوونکو او د ‪ ۶۰‬تنو په شاوخوا کې‬ ‫انستیتيوتونو‪ ،‬چې د پوهنې وزارت په چوکاټ کې فعالیت کوي‪،‬‬ ‫اداري برخه کې الزمې زده کړې‪ ،‬کتابتونونو او البراتوارونو لپاره‬ ‫تریرن ماسرتانو ته د دې پروګرام تر پایه الزمې زده کړې ورکړل‬ ‫مالتړ کوي او له هغوی غواړي چې د مدیریت شورا ته پراختیا‬ ‫وړ توکي او همدارنګه د لوړو زده کړو موسسو د زېربناوو وده‬ ‫يش‪.‬‬ ‫ورکړي او له کارکوونکو رسه اړيکي جوړې کړي‪.‬‬ ‫راځي‪.‬‬ ‫ څلورمه برخه‪ :‬د دې برخې له الرې د مسلکي ټیم لپاره الزمې‬ ‫ دریمه برخه‪ :‬په دې برخه کې ځوانانو او همدارنګه ځینو‬ ‫ نړیوال بانک هوکړه کړې چې تر ‪ ۴.۹‬میلیونه ډالره به د‬ ‫تخنیکي مرستې او د دریم بنسټ لخوا د فعالیتونو ارزونه او‬ ‫زیامنن شویو وګړو ته زده کړه ورکول کېږي‪ .‬ددې پروګرام تطبیق‬ ‫افغانستان د بیارغونې صندوق له الرې د لوړو زده کړو وزارت‬ ‫څېړنه او همدارنګه تبلیغايت کمپاینونه رامنځته کېږي‪ .‬د عامه‬ ‫کوونکې سازمان د وړتیاوو او مهارتونو لوړولو ميل پروګرامونو‬ ‫او پوهنتونونو لپاره برابرې کړي چې د لوړوزده کړو سکتور د‬ ‫پوهاوي برخه د خلکو لپاره د لیسو د فارغانو او د هغو د زده‬ ‫اداره ده‪ ،‬چې تقریباً ‪ ۷۵۰۰‬تنو بېوزلو او غریبو کروندګرو او بې‬ ‫نویو پروژو پر طرحه او ډیزاین‪ ،‬چې په ‪ ۲۰۱۴‬کال کې به پیل‬ ‫کړې د څرنګوايل په اړه الزم معلومات رامنځته کوي‪.‬‬ ‫روزګاره ځوانانو ته يې د زده کړې پروګرامونه بشپړ کړي دي‪.‬‬ ‫يش‪ ،‬کار وکړي‪.‬‬ ‫‪ /‬مايل سکتور‬ ‫د افغانستان د مهارتونو د ودې دوهم‬ ‫د افغانستان لپاره د مهارتونو د ودې‬ ‫پروګرام‬ ‫پروژه‬ ‫د مايل سکتور د حالت ښه وايل لپاره‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۵۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۲۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫د چټک ځواب پروژه‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق ‪۱۸‬میلیونه ډالره وړیا‬ ‫د نړیوال بانک ‪۱۹‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫د دې پروګرام موخه‪ ،‬د مهارتونو وړاندې کولو سيستم د پياوړي‬ ‫مرسته‬ ‫د ادارې او منجمنت ميل انستيتيوت يو‬ ‫پروګرام رسه سمون ولري او د هغه لنډ مهاله سرتاتیژۍ سند‪،‬‬ ‫استاد د دې انستيتيوت زده کوونکي ته چې‪،‬‬ ‫کولو پر مټ‪ ،‬د تخنیکي موسسو او حرفوي ښوونځیو فارغانو‬ ‫دغه پروژه له افغانستان بانک رسه د رڼو تادیاتو او اغیزمنو‬ ‫چې د دولت له لوري خپور شوی او همدارنګه د دې سرتاتیژۍ‬ ‫د افغانستان د مهارتونو د ودې له پروژې‬ ‫لپاره د کار موندل او د هغوی عايد لوړول دي‪ .‬دغه پروګرام د‬ ‫دا پروژه داسې طرحه او ډیزاین شوې ده چې داستخدام پر‬ ‫معاملو د رس ته رسولو لپاره دیوه عرصی سیستم په تطبیق او د‬ ‫ګټه پورته کوي‪ ،‬د تدريس په حا کې دی‪.‬‬ ‫رسمي‪ ،‬مسلکي او حرفوي ښوونځیو او سکتورونو لپاره د مايل‬ ‫رشايطو سنبال یو شمیر مسلکي افغانانو ته په بېالبېلو پړاوونو‬ ‫د پيل کولو کړنالره‪( .‬ب) د مهارتونو د زده کړې په موخه د‬ ‫د دې پروژې موخه دا ده چې نويو فارغانو‬ ‫وجهو وړاندې کول او په ټولیزه توګه د دې بنسټونو د اداري‬ ‫کې په متوازنه توګه د زده کړې په ډېرو لږو لګښتونو رسه د کار د‬ ‫بانګي څارنو دښه وايل له پاره دیو لړ کاري پروګرامونو رامنځته‬ ‫الزمو معیارونو رامنځته کول‪( .‬ج) د کار د بازار معلومايت سیستم‬ ‫ته سماليس دندي ومومي‪ .‬دې موخې ته د‬ ‫رسېدو لپاره دا پروژه کوښښ کوي د حرفوي‬ ‫سیستم د غښتلتیا له الرې د الزمو هڅو رامنځته کول دي‪ .‬دغه‬ ‫مارکېټ داړتیاوو پربنسټ دباکېفیته حرفوي او مسلکې زده کړې‬ ‫کولو په چارو کې مرسته او مالتړ کوي‪.‬په ځانګړې توګه دغه‬ ‫تطبیق او تدوین او د نوموړي سکټور لپاره د معلوماتو د یو‬ ‫او مسلکي زده کړو يو داسې باکيفيته رونيز‬ ‫سيستم رامنځته کړي چې د هر چا لپاره‬ ‫پروګرام څلور برخې لري‪:‬‬ ‫سیستم رامنځته يش‪ .‬په مشخصه توګه به نوموړې پروژه دامرسته‬ ‫پروژه د افغانستان بانک لپاره د مايل تفتیش له الرې‪ ،‬چې د‬ ‫واحد سیستم رامنځته کول‪( .‬د) د هغو ښوونځیو او موسسو د‬ ‫وکړي چې دبازار داړتیاوو پربنسټ دحرفوي زده کړو سیستم‬ ‫وي‪ ،‬د بازار پر غوښتنو والړ وي او مناسب‬ ‫ لومړۍ برخه‪ :‬دغه برخه په ټولیز ډول الندې برخې لري‪:‬‬ ‫نړیوالو معیارونو له مخې تررسه کېږي‪ ،‬د لسو سوداګریزو‬ ‫څارونکو او مفتشینو د ظرفیت لوړول چې د مسلکي او حرفوي‬ ‫لګښت پرې رايش‪.‬‬ ‫وده او پراختیا ومومي او د زده کړې مؤسسې د خپلو پروګرامونو‬ ‫(الف) د مسلکي او حرفوي زده کړو ښوونځیو د سکتور لپاره‬ ‫بانکونو دمايل حالت د ارزونې رشایط او الر‪‎‬ې چارې تقويه کوي‪.‬‬ ‫ښوونو معينيت لخوا پېژندل شوي او (ه) د مسلکي او حرفوي‬ ‫د تنظیم او پالن جوړولو په برخه کې خپلواکي ترالسه کړي‪،‬‬ ‫د مرشحې او هراړخیزې سرتاتیژۍ تدوین او هغه ځانګړی‬ ‫ د دې مايل تفتیش او پلټنې پایلې د دې المل ګرځي چې د هغو‬ ‫زده کړو د فارغینو د ازموینو تررسه کول اوپه هغو پورې اړوندې‬ ‫او هم له کورنیو او بهرنیو تجربه لرونکو منابعو رسه همکاری‬ ‫پالن‪ ،‬چې د ميل ښوونیزې سرتاتیژۍ د ميل پالن لومړیتوب له‬ ‫نیمګړتیاوو او کمزورتیاوو د لرې کولو لپاره‪ ،‬چې د افغانستان‬ ‫چارې‪.‬‬ ‫وکړای يش‪.‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪11/‬‬ ‫‪ /10‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫او ځواب ورکول دي‪ .‬د نړیوال بانک د وروستي تحلييل راپور له‬ ‫دثبت سیستم‪ ،‬چې پور ورکوونکو ته دا وړتيا ورکوي چې د پور‬ ‫بانک د نظارت او څارنې په بهیر کې پیژندل کېږي‪ ،‬عميل پالنونه‬ ‫مخې ښایي د نړیوالو مرستو د احتاميل کمښت له امله د دې‬ ‫اخیستونکو شتمنۍ په ضامنت کې واخيل‪ .‬په دې برخه کې‬ ‫طرحه او پيل کړي‪ .‬همدارنګه د تادیاتو د سیستم نوي کول‪ ،‬البته‬ ‫هېواد د ودې کچه له اوسني حالت څخه تر منځنۍ او یا نیامیي‬ ‫د نړیوالې مايل ادارې له لوري د افغانستان بانک لپاره د پور‬ ‫په نقدي بڼه د معاملو د تررسه کېدو د کمښت په موخه‪ ،‬چې‬ ‫کچې پورې راښکته يش‪ .‬د فقر او غربت کچه په دوامداره توګه‬ ‫ورکولو د قانون او د پورونو د راپور ورکولو د مقررې د مصئون‬ ‫اوس په افغانستان کې د راکړې ورکړې سرته وسیله ګڼل کېږي‪،‬‬ ‫لوړه ده او د کار پر بازار فشار هر کال د کار ډګر ته د ‪۵۰۰ -۴۰۰‬‬ ‫تطبيق لپاره د تخنیکي مرستو برابرول شامل دي‪ .‬نړیوالې مايل‬ ‫دکارت یا موبایل له الرې د تادیاتو پر الکرتونیکي سیستم د هغې‬ ‫زرو ځوانانو په ورننوتو‪ ،‬مخ پر ډېرېدو دی‪.‬‬ ‫اداره همدارنګه داجارې د قانون دترتیب لپاره الزمې مرستې او‬ ‫بدلون‪ ،‬د دې پروژې له نورو موخو او هدفونو شمېرل کېږي‪ .‬دا‬ ‫ په پام کې ده چې د پروژې د تطبیق په پایله کې تر ‪۲۰۱۵‬‬ ‫همکارۍ کړي دي‪.‬‬ ‫پروژه همدارنګه دبانکدارۍ سکتور مهارتونو ته د الرسيس په‬ ‫میالدي کال پورې د عوایدو راټولولو کچه لوړه‪ ،‬د خصويص پانګې‬ ‫ د تضمینونو د ثبت آژانس د ‪ ۲۰۱۳‬کال په فیربوري کې په‬ ‫منظور د افغانستان له مايل او بانکدارۍ انستیتيوت رسه د دغه‬ ‫اچونې لپاره د کان کيندنې‪ ،‬معلومايت تکنالوژۍ او مخابراتو په‬ ‫رسمي ډول پرانستل شو‪ .‬د اعتبارونو د راپورورکولو د آژانس د‬ ‫انستیوت د فعالیتونو د پياوړي کولو په برخه کې مرسته او مالتړ‬ ‫برخه کې وړ چاپیریال رامنځته‪ ،‬د موبایل ټلیفونونو د خدمتونو‬ ‫تدارکاتو لړۍ بشپړه شوې ده او د بریايل رشکت او د افغانستان‬ ‫کوي‪.‬‬ ‫بیې راټیټې‪ ،‬د ځمکې د ادارې او مدیریت لپاره قانوين او‬ ‫بانک ترمنځ تړون د روان کال په مارچ کې السلیک شو‪ .‬د برشي‬ ‫ د ‪ ۱۰‬سوداګریزو بانکونو مايل تفتیش د ‪ ۲۰۱۱‬کال په جوالی‬ ‫مقرراتی چوکاټ جوړ او همدارنګه په زېربنایي پروژو کې د‬ ‫رسچینو د مدیریت سیستم د عرصي کولو په موخه یو مسلکي‬ ‫کې پیل او د ‪ ۲۰۱۲‬کال په جون کې بشپړ شو‪ .‬د تادیاتو سیستم‬ ‫لګښتونو د سپام لپاره ال ډیر فرصتونه رامنځته يش‪.‬‬ ‫رشکت پېژندل شوی او په پام کې ده چې په نږدې راتلونکي کې‬ ‫د عرصي کولو لپاره د داوطلبۍ اسناد بشپړ شوي دي او قرارداد‬ ‫‪ /‬روغتیا‬ ‫یې تړون السلیک يش‪ .‬همدارنګه په پام کې ده چې د اعتبارونو‬ ‫یې د ‪ ۲۰۱۳‬میالدي کال په اګست میاشت کې وړاندې شو‪ .‬د‬ ‫د راپور ورکولو آژانس عميل کار د ‪ ۲۰۱۴‬میالدي کال د مارچ په‬ ‫دغه سیستم د تطبیق بهیر د افغانستان د تادیاتو له سیستم رسه‬ ‫میاشت کې پیل يش‪.‬‬ ‫په اوس وخت کې په منظم ډول پرمخ ځي‪ .‬د اتوماتو لېږدونو‬ ‫د اچ آی وي د ویروس او ایډز د‬ ‫ د دې پروژې ارزونه د روان کال د فربوري له ‪ ۲۴‬مې څخه د‬ ‫سیستم د استخدام لړۍ دوام لري او په پام کې ده چې د ‪۲۰۱۴‬‬ ‫ناروغۍ د مخنیوي پروژه‬ ‫مارچ تر ‪ ۶‬مې پورې تررسه شوه‪ .‬د دې ارزونې پایله ښیي چې د‬ ‫میالدي کال د اپریل تر میاشتې پورې بشپړ يش‪ .‬د افغانستان‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۱۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫دې پروژې جوړښت باید بیا وکتل يش ځکه یو شمېر فعالیتونو د‬ ‫د بانکدارۍ او مايل انستیتیوت د خپلو ګڼ شمېر پراختیایي‬ ‫د افغانستان د بیارغونې د صندوق ‪ ۲‬میلیونه ډالره وړیا‬ ‫افغانستان بانک پر ځواکمنۍ ډېره اغیزه نه ده کړې‪ .‬له همدې‬ ‫رشیکانو په مالتړ خپلو فعالیتونو ته دوام ورکړی او د بانکدارۍ‬ ‫مرسته‬ ‫کبله د مايل سکتور د پیاوړتیا پروژه بشپړه ګڼله شوې او د دې‬ ‫سکټور او وړو پورونو ته یې ډير پام وراړولی دی‪.‬‬ ‫دغه پروژه د ‪ ۲۰۱۲‬کال د نومرب پر ‪ ۳۰‬مه بشپړه شوه‪.‬‬ ‫پروژې کلیدي فعالیتونه د چټک غربګون د پروژې له الرې د‬ ‫دغه پروژه داسې ډیزاین شوې وه چې د ایډز ناروغۍ د مخنیوي‬ ‫افغانستان د مايل سکټور د وضعیت د ودې په موخه تر رسه‬ ‫د مايل سکټور د پیاوړتیا پروژه‬ ‫په برخه کې د ميل ظرفیت رامنځته کولو په موخه د خلکو لپاره‬ ‫کېږي‪.‬‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۸‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫وقایوي پروګرامونو ته وده ورکړي‪ .‬په زیامننو ډلو کې پر نشييزو‬ ‫روږدي خلک‪ ،‬ځان خرڅوونکي او د هغو مراجعین (نامصؤنې‬ ‫د عامه مايل چارو د اداري اصالحاتو او‬ ‫دغه پروژه د یوه عرصي رقابتي مايل سکتور د تاسیس په منظور‬ ‫جنيس اړیکې) او زندانیان شامل دي‪ .‬د دې پروژې بله موخه د‬ ‫اچ آی وي ویروس د خپرېدو د مخنیوي په موخه د وليس خلکو‬ ‫نوموړي چوکاټ د مرستندویه سیستمونو د تطبیق لپاره د عرصي‬ ‫د خُلم ولسوالۍ په روغتون کې يوه ډاکټره د‬ ‫يوه شپږ ورځني کوچني د کتنې په حال کې ده‪.‬‬ ‫سمون پروژې‬ ‫د افغانستان د ميل پراختیايي تګالر (سرتاتیژۍ) مالتړ کوي‪ .‬دا‬ ‫دغه روغتون د کليو د اړو خلکو لپاره د روغتيايي‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق او نړیوال بانک ‪۱۲۰‬‬ ‫پروژه په ځانګړې توګه دا په پام کې لري چې د افغانستان بانک‬ ‫ترمنځ د پوهاوي ډېروالی‪ ،‬د ناروغۍ د مخنیوي لپاره د ناوړو‬ ‫قوانینو داوسني چوکاټ په رامینځته کولو کې مرسته کړې ده‪.‬‬ ‫فعاليتونو د پياوړتيا پروژې له الرې متويليږي‪ .‬د‬ ‫دې پروژې موخه د افغانانو روغتيايي او تغذيوي‬ ‫میلیونه ډالره وړیا مرسته\‬ ‫وړتیا او ظرفیت د معلومايت تکنالوژۍ دسیستم (ساحوي نظارت‬ ‫کارونو د کمښت الرې چارې‪ ،‬د خلکو د ذهنونو روښانولو لپاره‬ ‫د ناروغو کسانو د شمېر او د هغوی د استوګنځيونو په اړه د‬ ‫د پالیيس د ودې پروګرام‪ :‬د اقتصادي‬ ‫ښه کول دي‪ ،‬چې ښځو‪ ،‬کوچنيانو او د هېواد‬ ‫هغو سيمو ته‪ ،‬چې بېوزله وګړي پکې اويس‪،‬‬ ‫او دبرشي منابعو اداره) د عرصي کولو له الرې پیاوړې کړي‪ .‬دغه‬ ‫ډلییزو رسنیو او نورو له الرې معلومات خپرول چې پر اچ آی وي‬ ‫ودې او مايل پایښت پياوړتيا‬ ‫ځانګړی پام ور اړوي‪.‬‬ ‫د پنځو پرله پسې پروژو له الرې یو لړ کړنې د دې المل شوي‬ ‫پروژه به یو شمیر رضوري مايل زیربناوې‪ ،‬لکه د اعتباراتو د راپور‬ ‫او ایډز اخته کسانو رسه مرسته ويش‪.‬‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۵۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫چې دعامه مايل چارو ادارې لپاره د یوه شفاف او فعال سیستم‬ ‫ورکولو اداره‪ ،‬د اعتباراتو د ثبت اداره او د افغانستان د بانکدارۍ‬ ‫ دغه پروژه د ‪ ۲۰۱۲‬کال د نومرب په ‪ ۳۰‬نیټه بشپړه شوه‪ .‬د‬ ‫د رامنځته کېدو په منظور د افغانستان د هلو ځلو او هڅو‬ ‫انستیتوت هم رامنځته کړي‪.‬‬ ‫عامې روغتیا وزارت د ایډز ناروغۍ د کنرتول د ميل پروګرام‬ ‫د دې وړیا مرستې موخه د قانوين‪ ،‬مقرراتی او بنسټیزو اصالحاتو‬ ‫مالتړ ويش او له عامو رسچېنو څخه غوره استفاده تامین يش‪.‬‬ ‫ همدارنګه ددې پروژې له الرې د نړیوال بانک ګروپ نړیواله‬ ‫ادارې د دې پروژې مهم ګامونه په لرې پرتو سیمو کې د بېوزلو‬ ‫د تطبیق په برخه کې د افغان دولت د هڅو مالتړ دی‪ .‬د‬ ‫په پیل کې وړیا مرستې د خزاینو ادارې او تدارکاتو په اجراء‬ ‫مايل اداره دافغانستان بانک لپاره په هیواد کې د مايل سکتور د‬ ‫خلکو لپاره د روغتیایي فعالیتونو د پیاوړتیا پروژې له الرې تررسه‬ ‫اصالحي پروګرامونو موخه چې د دې وړیا مرستې له الرې یې‬ ‫کولو‪ ،‬د دولتي کارکوونکو د مرستې لپاره د مشوريت رشکتونو په‬ ‫دوو اسايس زیربناوو درامنځته کولو لپاره مايل تخنیکې مرستې‬ ‫کوي‪ .‬مته کېږي چې د دې پروژې بل پړاو د صحت پروژې‪ ،‬چې‬ ‫مالتړ کېږي‪ ،‬ترټولو مهمو پراختیایي ننګونو ته‪ ،‬چې افغانستان د‬ ‫متویل متمرکزې وې‪ ،‬خو په نوې پروژه کې د تدارکاتو او تفتیش‬ ‫برابروي‪( :‬الف) د عامه اعتباراتو د راپور ورکولو اداره پور‬ ‫د ‪ ۲۰۱۳‬کال سپتمرب په وروستیو کې پیلېږي‪ ،‬له الرې متویل يش‪.‬‬ ‫لېږد او تر هغه وروسته بهیر کې ښایي وررسه مخامخ يش‪ ،‬رسیدا‬ ‫په برخه کې د مالیې وزارت د خزاینو ریاست د کاري ظرفیتونو‬ ‫ورکوونکو ته معلومات ورکوي چې د پور اخیستونکو په برخه‬ ‫لوړولو ته پاملرنه شوې ده‪ .‬پورتنۍ پروژې دمايل چارو د ادارې او‬ ‫کې احتاميل خطرونه ارزیابی کړي‪( .‬ب) د تضمیناتو او کریډیټ‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪13/‬‬ ‫‪ /12‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫په کلیو کې د اړو خلکو لپاره د‬ ‫روغتیايي فعالیتونو د پیاوړي کولو‬ ‫پروژه‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۷۹‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق ‪ ۴۶‬میلیونه ډالره وړیا‬ ‫مرسته‬ ‫د جاپان د ټولنیزې پراختیا صندوق ‪ ۱۷،۹‬میلیونه ډالره‬ ‫وړیا مرسته‬ ‫د نورو متویلوونکو ‪۱۲‬میلیونه ډالره مرسته‬ ‫د غه پروژه د ‪ ۲۰۱۳‬کال د سپتمرب د میاشتې په ‪ ۳۰‬نیټه‬ ‫بشپړه شوه‪.‬‬ ‫والیتونو په کچه ميل روغتیایي سیستم غښتلی کېږي چې وررسه‬ ‫د دې پروژې موخه او هدف د افغانانو دروغتیایي او تغذیوي‬ ‫به عامې روغتیا وزارت د دې جوګه يش چې خپل د مرشۍ رول‬ ‫حالت ښه والی دی‪ ،‬په ځانګړې توګه د هیواد په هغو سیمو‬ ‫په ښه ډول تررسه کړي‪.‬‬ ‫کې چې لږې تر پوښښ الندې راغيل دي‪ .‬ښځو او ماشومانو ته‬ ‫ دغه پروګرام په ټولیز ډول ‪ ۴۰۷‬میلیونه ډالره لګښت لري چې‬ ‫د روغتیایي خدمتونو پر وړاندې کولو مترکز‪ ،‬دغه پروژه د روغتیا‬ ‫له دې جملې څخه ‪ ۳۰‬میلیونه ډالره افغان دولت‪۱۰۰ ،‬میلیونه‬ ‫او تغذيې سکتور د هغې سرتاتیژۍ مالتړ کوي چې له ‪۲۰۰۸‬‬ ‫ډالره نړیوال بانک‪ ۷ ،‬میلیونه ډالره د ناروې د روغتیایي پایلو‬ ‫څخه تر ‪ ۲۰۱۳‬کلونو لپاره د دولت د روغتیا د سکتور د پروګرام‬ ‫نوښتي صندوق او ‪ ۲۷۰‬میلیونه ډالره د افغانستان د بیارغاونې‬ ‫طرحه مشخصوي‪.‬‬ ‫صندوق برابروي‪ .‬دغه پروګرام الندې درې برخې لري‪:‬‬ ‫ په افغانستان کې د مرګ او مړینې د رسوې (‪) ۲۰۱۰‬په اساس‬ ‫ لومړۍ برخه ‪ :‬د روغتونونو او روغتیایي اسايس خدمتونو‬ ‫د کوچنیانو او میندو په مړینه کې دکتنې وړ کموالی لیدل کېږي‪.‬‬ ‫وړاندې کولو دوام او ښه والی‪:‬‬ ‫په همدې ترتیب ورځني معلومات څرګندوي چې دروغتیایي‬ ‫د عامې روغتیا وزارت او نادولتي موسسو تر منځ د ګډ هوکړه‬ ‫مرکزونو او په هغو کې د ښځینه کارکوونکو شمیر زیات شوی‬ ‫ليک له الرې د خدمتونو وړاندې کولو اوتطبيق مالتړ‪ ،‬چې د‬ ‫دی او دروغتیايی خدمتونو د وړاندې کولو کلیدي شاخصونو‬ ‫همدې هوکړه ليک په اساس دغه موسسې د روغتيايي خدمتونو‬ ‫هم ښه والی موندلی دی‪ .‬دغه پروژه د پخواين پالن پر بنسټ د‬ ‫پېژندل شوې بستې برابروي‪.‬‬ ‫‪ ۲۰۱۳‬میالدي کال د سپتمرب په ‪ ۳۰‬نیته بشپړه شوه‪.‬‬ ‫د معلومايت ټکنالوژۍ محصالنې د کابل‬ ‫ دویمه برخه ‪ :‬د عامې روغتیا وزارت د کادري ظرفیت او وړتیا‬ ‫په افغان ټيىل کام رشکت کې‪ :‬دغه‬ ‫محصالنې د هغه پروژې په چوکاټ کې‬ ‫‪ /‬زیربناء‬ ‫پیاوړی کول او په دې الندې برخو کې د الزمو سیستمونو وده او‬ ‫د صحت پروګرام‬ ‫چې د مخابراتو او معلومايت ټکنالوژۍ د‬ ‫پراختیا‪ :‬د سیمه يیزو ادارو پیاوړي کول‪ ،‬د روغتیایي خدمتونو د‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۱۰۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫سکتور پراختيا پروګرام له خوا متويليږي‪،‬‬ ‫په زده کړه بوختې دي‪ .‬د دې پروژې‬ ‫د افغانستان د مخابراتو او معلومايت‬ ‫مايل ریاست پیاوړي کول‪ ،‬د مقررايت سیستمونو رامنځته کول او‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق ‪ ۲۷۰‬میلیونه ډالره وړیا‬ ‫د درملو د کیفیت د څرنګوايل ډاډمنولو په برخه کې د ظرفیت‬ ‫موخه د اړيکو او ارتباطاتو پراختيا‪،‬‬ ‫په دولتي سرتاتيژيکو سکتورونو کې د‬ ‫تکنالوژۍ د ودې پروژه‬ ‫لوړول‪ ،‬له خصويص سکتور رسه ګډې هلې ځلې‪ ،‬د روغتونونو‬ ‫مرسته‬ ‫د روغتیا سکتور د نوښتي پایلو د متویل د صندوق ‪۷‬‬ ‫موبايل له پروګرامونو څخه استفاده او د‬ ‫معلومايت ټکنالوژۍ له سيمه ييز سکټور‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۵۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫د ظرفیتونو لوړول او د خدمتونو ښه کول‪ ،‬د روغتیا سکتور د‬ ‫میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫رسه مرسته ده‪.‬‬ ‫برشي رسچینو وده‪ ،‬حکومتداري او حساب ورکول‪ ،‬د روغتیایي‬ ‫پیاوړی او د مخابراتو او معلومايت تکنالوژۍ د رشکتو لپاره هم‬ ‫دغه پروژه په دې سکتور کې دمخکېنۍ پروژې دبریالیتوبونو‬ ‫معلوماتو د مدیریت پیاوړي کول او د روغتیایي خدمتونو د بد‬ ‫د ‪ ۲۰۱۳‬میالدي کال د فربوري په ‪ ۲۸‬نېټه د نړیوال بانک‬ ‫دوام لرونکې مالتړ برابر کړي‪.‬‬ ‫او السته راوړنو دپراختیا او پیاوړتیا او د وروستي پړاو د تررسه‬ ‫سلوک د بدلون او همدارنګه د حسابداری د سیستم د ښه وايل‬ ‫اجرائیوي پالوي ‪ ۱۰۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته د صحت پروګرام‬ ‫ د دې پروژې تطبیق پیل شوي او یوشمیر لوی قراردادونه تر‬ ‫کېدو لپاره تطبیقیږي‪ .‬نوموړې پروژه داړیکو او ارتباطاتو د‬ ‫په هکله د پوهاوي لوړولو لپاره له معلوماتی ټکنالوژۍ ګټه‬ ‫د متویل په موخه منظوره کړه‪ .‬د دې پروګرام موخه تر پوښښ‬ ‫رسه شوي‪ ،‬چې له دې جملې درې قراردادونه‪ :‬د تقریباً ‪۱۰۰۰‬‬ ‫پراختیا لپاره د پالیسۍ او مقرراتو اصالح او سمون او دزیربنايي‬ ‫اخيستل‪.‬‬ ‫الندې ساحو پراختیا‪ ،‬د خلکو‪ ،‬په ځانګړي ډول د بېوزلو هغو‬ ‫کېلو مرته نوري فایرب نصبول‪ ،‬او د موبایل تیلیفونو د خدمتونو‬ ‫سرتاتیژیکو پانګې اچونو مالتړ کوي او د استفاده کوونکو له‬ ‫ درېیمه برخه ‪ :‬د پروګرامونو د مدیریت لپاره د ظرفیت‬ ‫لپاره په ‪ ۲۲‬والیتونو کې د روغتيايي خدمتونو وړاندې کول او د‬ ‫وړاندې کولو په برخه کې د يوې مشرتکې دولتي دستګاه تاسیس‬ ‫پاره کېفیت لرونکو تیلیفوين او انټرنیټي خدمتوتونو ته الرسسی‬ ‫لوړول‪ :‬د عامې روغتیا د وزارت د الرښود د فعالیتونو د سیستم‬ ‫هغوی کیفیت او همدارنګه په هېواد کې د عامې روغتیا وزارت‬ ‫قرارداد دی‪ .‬همدارنګه به د دولت د مشاورینو مالتړ او مرسته‬ ‫ډاډمنوي‪ .‬همدارنګه دغه پروژه به د دولت په سرتاتیژیکو‬ ‫د ودې او پراختیا لپاره د الزمو رسچینو مالتړ او متویل‪ ،‬په مرکز‬ ‫د مرشۍ رول ته ال ډېره وده ورکول دي‪ .‬د دې پروژې له الرې‬ ‫د معلومايت ټکنالوژۍ او مخابراتو د سکټور د پالیسۍ کتنې او‬ ‫سکتورونو کې د عامه خدمتونو د وړاندې کولو او پروګرامونو په‬ ‫او والیتونو کې د اوپراتیفي او تخنیکي مرستو په ګډون‪.‬‬ ‫د افغانستان په ښاري او لرې پرتو سیمو کې لومړين روغتیایي او‬ ‫تعدیل‪ ،‬موبایل تیلفونونو لپاره د دولت د سرتاتیژۍ او تګالرې‬ ‫مدیریت کې د موبایل ټیلیفونو د پراخې استفادې له پروګرامونو‬ ‫د روغتونونو لومړين خدمتونه شامل دي‪ .‬د دې پروژې له الرې د‬ ‫رامینځته کولو‪ ،‬د موبایل تیلفونونو د شبکو لپاره د مقرراتو د‬ ‫څخه مالتړ وکړي‪ .‬ددې پروژې له الرې د سیمه ییزې معلومايت‬ ‫چوکاټ ښه کول او همدارنګه له تیلیفوين نوښتونو د مالتړ او‬ ‫ټکنالوژۍ سکتور د زیات شمیر مسلکي افرادو په لرلو رسه‬ ‫پايلې‬ ‫‪ /14‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫“‬ ‫د سيمې د خلکو لخوا څارنې‬ ‫د پروژو د کار کيفيت لوړ کړی‬ ‫ دا کار مې خوښ دى؛ ښه‬ ‫د سيمييزو خلکو په مرسته د زېربنايي پروژو د کيفيت څارلو پروګرام ازمايښتي پړاو مثبتې پايلې السته راوړي‪.‬‬ ‫ ·‬ ‫دنده ده‪ .‬د مخه وزګار وم‪ .‬له‬ ‫د څار دا پروګرام «د مرستې او پراختيا د نړيوال سازمان»‪ ،‬چې دافغانستان د بيارغونې صندوق د څارونکې ‬ ‫ډلې غړی دی‪ ،‬ترسره کېږي‪ .‬د نړيوال بانک د قرارداد له مخې دغه سازمان د زيربنايي پروژو په برخه کې د ‬ ‫ ·‬ ‫ ‬ ‫دې دندې کوىل شم ډير شيان‬ ‫زده کړم او له خپلو خلکو‬ ‫”‬ ‫افغانستان د بيارغونې صندوق د فني سرپرستۍ ځواک پياوړې کوي‪.‬‬ ‫ ‬ ‫دغه پروګرام د څارونکو لپاره د ورځنې مزد او روزلو په برخه کې هم ګټور دی‪.‬‬ ‫ ·‬ ‫رسه هم مرسته وکړم‪.‬‬ ‫وه ويشت کلن حبيب الرحامن فکر کوي چې ګوندې يو جادوګر‬ ‫دى‪ .‬يوازې دومره اړتيا ده چې دی پر خپل ګرځنده تليفون څو‬ ‫تصويرونه واخيل او ‪ ۱۵۰‬کيلومرته لېرې يې په کابل کې هغو کارپوهو‬ ‫انجيرنانو ته‪ ،‬چې درسجل کانال د ترميم بهري څاري‪ ،‬خرب ورکړي‬ ‫د‬ ‫ ‬ ‫–حبيب الرحمن‪ ،‬محيل څارونکى‪ ،‬ننګرهار واليت‬ ‫چې محيل قرارديان هغه ستونزه هواره کړي چې ده په تصوير کې ښوولې‪.‬‬ ‫ حبيب وايي‪« :‬يوازې د خپلې کامرې د تکمې په کيکاږلو رسه کوالى‬ ‫شم د خپلو خلکو برخليک بدل کړم‪ .‬که چېرې يو قراردادي له ماشني څخه‬ ‫د استفادې پرځاې سمنټ په الس تياروي‪ ،‬يا ساختامين مواد سم نه وي او‬ ‫يا کارګرانو خوندي بوټونه او خولۍ نه وي اغوستي‪ ،‬زه کوالى شم دغه‬ ‫ستونزه حل کړم او په دې وسيله له خپلو خلکو رسه مرسته وکړم‪)).‬‬ ‫ حبيب د محيل څارنې د نوي پروګرام د ډلې غړى دى چې د افغانستان‬ ‫د بيارغاونې صندوق د «څار استازي» پروګرام په چوکاټ کې دنده تررسه‬ ‫کوي‪ .‬د نړيوال بانک له خوا د افغانستان د بيارغاونې صندوق د زيربنايي‬ ‫پروژو د رسپرستۍ او فني څارنو د پياوړتيا په موخه‪ ،‬د «مرستې او پراختيا‬ ‫له نړيوال سازمان» رسه قرارداد السليک شو‪ ،‬چې دغه اداره د درميې مرجع‬ ‫په توګه د څلورو پروژو‪ ،‬چې د افغان دولت لخوا پيل کېږي ‪ ،‬څارنه وکړي‪.‬‬ ‫د برېښنا سکټور د بېړنۍ بیا رغونې‬ ‫مرستې پروګرام د تطبیق په برخه کې وي‪ .‬همدارنګه د معلومايت‬ ‫ حبيب دختيز واليت ننګرهار د مرکز‪ ،‬جالل آباد‪ ،‬لوېديځ ته په رسخرود‬ ‫پروژه‬ ‫تکنالوژۍ په سکتور کې د وړو او کارپوهو اشخاصو د زیاتوايل‬ ‫لپاره له درې رشکتونو رسه قرارداد وشو‪ ،‬چې د مهارتونو د پراختیا‬ ‫دورې لپاره ټاکل شوي دي چې د احتاميل ستونزو رامنځته کېدو په بهري کې‬ ‫ولسوالۍ کې په منظمه توګه پروژې څاري‪ .‬هغه وايي‪« :‬له دې کار رسه‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۱۰۵‬میلیونه ډالره بې ګټې پورونه‬ ‫پر مبايل تليفونونو عکس اخيستل‪ ،‬د معلوماتو راټولول او دکابل مرکزي‬ ‫مينه لرم‪ .‬ښه دنده ده؛ له دې وړاندې بې روزګاره وم‪ ،‬د دې دندې په‬ ‫پروګرامونه په ازمایښتي توګه تطبیق او د دغو وګړو ظرفیت لوړ‬ ‫د افغانستان د بیا رغونې صندوق ‪ ۲۰‬میلیو نه ډالره وړیا‬ ‫کړي‪.‬‬ ‫دفرت ته د سماليس بر رسۍ لپاره د معلوماتو لېږدولو الرې چارې زده کړي‪.‬‬ ‫تررسه کولو رسه کوالى شم ډېر څه زده کړم او له خلکو رسه مرسته وکړم‪».‬‬ ‫مرسته‬ ‫ ټول اړونده مواد فورا ً له اوبو او انرژۍ وزارت رسه رشيکېږي‪ .‬دغه وزارت د‬ ‫ دغه درې کلنه هڅه‪ ،‬چې د پوهنې د کيفيت لوړولو پروګرام‪ ،‬د اوبو‬ ‫ د نوري فایرب نصبولو کار روان دی‪ ،‬او تقریباً تر اوسه پورې‪۵۰‬‬ ‫دا پروژه د ‪ ۲۰۱۳‬میالدي کال په مارچ کې بشپړه شوه‬ ‫پروژې د پلې کېدو په اوږدو کې ستونزو ته حل الرې راويستالی يش‪ .‬پايلې چې‬ ‫لګولو سيستم پراختيا او بيارغاونې پروګرام‪ ،‬د الرو جوړولو د بېړين پروګرام‬ ‫کیلو مرته نصب شوی دی‪ .‬د مخابراتو او معلومايت تکنالوجۍ‬ ‫تردې مهاله السته راغيل ښيي چې ساختامين تېروتنې تر موندل کېدو له ‪ ۱۰‬تر ‪۱۴‬‬ ‫او د ميل پيوستون پروګرام څارنه کوي‪ ،‬د فرعي پروژو فزيکي پرمختګ او‬ ‫د دې پروژې موخه د کابل ښار د استوګنو لپاره ثابتی او داميي‬ ‫وزارت ميل بک بون شبکی ته د آزاد الرسيس او د هر چا لپاره‬ ‫ نوموړې پروژه د ‪ ۲۰۱۳‬میالدي کال د په ‪ ۳‬نېټه پرته د نغلو‬ ‫ورځو وروسته حل شوي دي‪ .‬د ستونزې تر هواري وروسته داوبو او انرژۍ وزارت‬ ‫د ودانولو کيفيت په ډاګه کوي‪ ،‬د پروژې کاري ستونزې په ګوته کوي‪،‬‬ ‫له اوبو بریښنا بند څخه د نورو ټولو فعالیتونو له رسته رسېدو‬ ‫بریښنا تامني و چې دا کار یې د برېښنا د ویش شبکو د بيارغونې‬ ‫د انټرنيټي بندويت د بې رشطه پېرلو په برخو کې پاليسۍ د‬ ‫داوبو لګولو سيستم د پراختيا او بيارغاونې پروګرام ته خرب ورکوي چې بيا دا‬ ‫د ستونزو حل الرې وړاندې کوي‪ ،‬د شتو ستونزو د حل لپار د افغان دولت‬ ‫وروسته بشپړه شوه‪ .‬ورپسې د پروژې د تدوین لپاره د چمتووايل‬ ‫او پراختیا له الرې ممکن کړ‪ .‬د دې پروژې له الرې د دې‬ ‫جوړېدول په حال کې دي‪ .‬شاوخوا ‪ ۴۵۰‬تنو افغانانو د معلومايت‬ ‫پروګرام له خپل محيل څارونکي پوښتنه کوي چې ګوندې راپور سم دی او که نه‪.‬‬ ‫هلې ځلې څېړي او د دغو پروژو د پيل کېدا لپاره د غوره الرو وړانديز کوي‪.‬‬ ‫وړیا مرسته د ‪ ۲۰۱۳‬میالدي کال په جون کې منظوره شوه چې‬ ‫فعاليتونو مالتړ شوی‪ :‬د کابل ښار د برېښنا شبکې رغونه او‬ ‫ټکنالوژۍ د ودې او پراختیا په برخه کې الزم مهارتونه زده کړي‬ ‫ ټول څارونکي د محيل شورا غړيتوب لري چې له دې په ګټه اخيستنې‬ ‫د دې پروژې پاتې میخانیکي لګښتونه متویل کړي‪ .‬رس بیره پردې‬ ‫پراختیا‪ ،‬له شامل ختیځ څخه د برېښنا لېږدونې له سیستم رسه‬ ‫دي‪.‬‬ ‫په اسانۍ د سيمې له اوسېدونکو رسه پراخه اړيکې ټينګوالی يش‪ .‬د دې‬ ‫د پروژې ازمايښتي پړاو مثبتې پايلې ښيې‬ ‫د نغلو بریښنا بند د پاتې تخنیکي کارونو او د دې دستګاه د‬ ‫د کابل د شبکې نښلول چې د ازبکستانه ارزانه انرژي وارده يش‪،‬‬ ‫اهميت دا دی چې شوراګانې کوالى يش‪ ،‬چې د محيل معلوماتو د تراليس او‬ ‫د پروژو ازمايښتي پړاو د اوبو لګولو سيستم د پراختيا او بيارغاونې پروګرام په‬ ‫کارکوونکو د اغېزمنو او مصؤنو فعالیتونو د تررساوي او د نوې‬ ‫د نغلو د ‪ ۱۰۰‬میګاواټه اوبو برېښنا بند نوې رغونه (چې دا په‬ ‫پروژې د پیلولو لپاره چمتووالی جریان لري‪.‬‬ ‫افغانستان د ابو برېښنا د تولید تر ټولو سرته دستګاه ده چې د‬ ‫خلکو د ګډون د پياوړتيا المل يش‪ .‬د ښکېلو غاړو لومړين نظريات څرګندوي‬ ‫چوکاټ کې د محيل څارنې په مرسته د کانال ودانولو مديريت کوي‪ .‬په نهو‬ ‫کابل ښار بریښنا تامینوي‪ ).‬او د برېښنا انتقالول‪ ،‬د نوي جوړښت‬ ‫چې دخلکو د ګډون او همغږۍ په برخه کې د پرمختګ هرکلی شوی دی‪.‬‬ ‫واليتونو کې د اوبو لګولو سيستم او کانال جوړونې ‪ ۱۳‬پروژې‪ ،‬چې شاوخوا ‪٢٠‬‬ ‫رامنځته کول او خلکو ته د غوره خدمتونو وړاندې کولو په موخه‬ ‫محله ترې ګټه اخيل‪ ،‬شتون لري‪ ،‬چې دا هره پروژه د دوو سيمييزو څارونکو‬ ‫د دې سکتور سوادګریز کول‪.‬‬ ‫له خوا بر ريس کېږي‪ .‬څارونکي د کليوايل خلکو لخوا د يو مياشتنۍ ازمايښتي‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪17/‬‬ ‫‪ /16‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫د اوبو لګولو سیستم د رغونې او‬ ‫پراختیا پروژه‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۹۸،۸‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق ‪ ۴۸،۴‬میلیونه ډالره وړیا‬ ‫مرسته‬ ‫د افغان دولت ‪ ۲،۵‬میلیونه ډالر مرسته‬ ‫ازبکستان او د شیرخان په بندر کې له تاجکستان رسه روانې‬ ‫ځانګړو ګمرکې زیربناوو برابرول‪ ،‬چې د عرصي عملیو د تطبیق‬ ‫دغه پروژه د افغانستان د اوبو لګونې سيستم د بيارغونې د‬ ‫دي‪ .‬د افغانستان او تاجکستان د ګمرکونو ترمنځ د تفاهم د يوې‬ ‫الرې چارې برابرې کړي‪(.‬ه) په ګمرکونو کې د یو قانوين ادارې او‬ ‫بېړنې پروژې‪ ،‬چې په بشپړه توګه د نړیوال بانک له خوا‬ ‫مسودې طرحه تدوين شوې او د دواړو خواوو ترمنځ د نظر او‬ ‫تاسسايت چوکاټ رامنځته کولو له پاره د تخنیکي مرستو برابرول‪.‬‬ ‫متویلېدله او د ‪ ۲۰۱۱‬میالدي کال په دسمرب کې بشپړه شوه‪،‬‬ ‫مالحظاتو تبادله شوې او د دواړو خواوو نظرونه هم په دې سند‬ ‫ له خپل کاري یا کمپیوټري سیستم (‪ )ASYCUDA‬څخه‬ ‫د ال غزونې په موخه پلې کېږي‪ .‬نوموړې پروژه له ‪۳۰۰۰۰۰‬‬ ‫کې ورځاى شوي دي‪.‬‬ ‫استفاده په ټولو لویو ګمرکونو جریان لري‪ .‬له خپلکاري کمپيوټري‬ ‫هکتارو څخه زیاته کرنیزه ځمکه خړوبوي‪ .‬د یو محدود شمیر‬ ‫ د پراختيايي چارو ساختامين کار په نورماله توګه روان دى او‬ ‫سيستم (اسيکودا) (‪ )ASYCUDA‬استفاده د ترخيص د پروسېله‬ ‫بندونو ډیزاین او بیارغونه او همدارنګه د اوبو اندازه کولو او هوا‬ ‫په دې لړ کې شپږ لوى قراردادونه او ‪ ٢٣‬کوچني قرار دادونه‬ ‫الرې تقريباُ په ټولو سرتو ګمرکونو کې د اسالم قلعه‪ ،‬اندخوى او‬ ‫پیژندنې اسانتیاوې هم ددې پروژې حامیه کېږي‪.‬‬ ‫بشپړ شوي دي‪ .‬زیربنایي پرمختیا په ښه ډول پرمخ ځي‪ ،‬چې‬ ‫تورخم په شمول‪ ،‬پيل شوې او ګټې اخيستنې ته سپارل شوې‪.‬‬ ‫ ‪ ۲۰۱۳‬میالدي کال تر جوالی پورې د ‪ ۵۱.۱‬میلیون ډالرو په‬ ‫په هغو کې د خوست ګمرک الریو له پارکېنګ څخه د دیوال‬ ‫په اوس وخت کې له ‪ ٩٥‬سلنې څخه زيات واردات د ارزښت په‬ ‫ارزښت د شاوخوا ‪ ۹۸‬فرعي پروژو غوښتنلیکونه ترتیب شوي‬ ‫راچاپیرولو‪ ،‬د جالل آباد ګمرک ګودامونه او د الریو پارکېنګ‪،‬‬ ‫اساس ددې سيستم له الرې تر پوښښ الندې راغيل‪ .‬د نورو پاتې‬ ‫چې له دې جملې څخه د ‪ ۴۶،۶‬میلیونه ډالرو په ارزښت د ‪۹۴‬‬ ‫د اندخوید ګمرک د اسیکوډا دفرت او په کندهار‪ ،‬خوست‪ ،‬کابل‪،‬‬ ‫بندرونو ګمرکونو ته ددې سيستم پراخولو کار روان دى او په پام‬ ‫فرعي پروژو غوښتنلیکونه منظور شوي دي او له دې جملې‬ ‫نیمروز او اندخوی کې ساختامين کارونه په بیالبیلو پړاوونو کې‬ ‫کې ده چې د ‪ ٢٠١٣‬ميالدي کال په اکتوبر کې په فراه کې فعال‬ ‫څخه ‪ ۳۸،۷‬میلیونه ډالرو په ارزښت د ‪ ۲۰‬فرعي پروژو د جوړولو‬ ‫پرمخ تليل دي‪ ،‬په داسې حال کې چې د فراه په ګمرک کې د‬ ‫يش‪.‬‬ ‫کار بشپړ شوی دی‪ ،‬د شامل د حوزې پر سیند د اوبو برېښنا د ‪۲۲‬‬ ‫ساختامين فعالیتونو د سندونو پروسس بشپړ شوی دی‪.‬‬ ‫ د اسېکوډا په برخه کې د خطر کنرتولو د مديريت زده کړه‬ ‫بندونو جوړیدو د امکان سنجولو څېړنې د روان کال د جنوري‬ ‫د کابل په هوايي ډګر کې په برياليتوب رسه و ازمايل شوه او‬ ‫په میاشت کې بشپړې شوي او همدارنګه د اوبو د ‪ ۲۲‬کوچنیو‬ ‫په اوس وخت کې په نورو ګمرکونو‪ ،‬لکه جالل آباد او د کابل‬ ‫بندونو له جملې څخه د ‪ ۷‬بندونو د امکان سنجولو مطالعات په‬ ‫يو الرۍ چلوونکی او د هغه ملګري په‬ ‫د‌طبیعي رسچېنو د اوږد مهالې‬ ‫په ځمکنې ګمرک کې کې فعاله شوېده‪ .‬له اسېکودا‪ ++‬څخه‬ ‫انټرنيټي اسکوډا ته لوړېدلو د کتنې وړ پرمختګ لرىل دى او د‬ ‫دې نږدې راتلونکي کې پيلېږي‪.‬‬ ‫ګمرک کې د خپلو مالونو ترخيصېدلو‬ ‫ته انتظار بايس چې بېکاره فلزي توکي‬ ‫پراختيا پروژه‬ ‫تورخم او شېرخان په بندرونو کې د نړيوال ترانزيت ازمايښتي‬ ‫د سوداګرۍ د اسانتیا او ګمرکونو د‬ ‫پاکستان ته د خرڅالو لپاره ولېږدوي‪ .‬د‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۹۲‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫کار په برياليتوب رسه عميل شوى دى‪ .‬په پام کې ده چې د‬ ‫ګمرکونو د اصالحاتو او سوداګرۍ اسانولو‬ ‫دوميې پروژې پتېيلې چې د ګمرکونو د‬ ‫ترخيص د پروسې لپاره نړيوال اسېکودا د ‪ ٢٠١٣‬ميالدي کال په‬ ‫اصالحاتو دویمه پروژه‬ ‫عرصي کولو د بشپړې شوې بېړنۍ پروژې‬ ‫دغه پروژه د مقررايت ظرفیت د پیاوړتیا لپاره د کړنو مرسته او‬ ‫اکتوبر کې د کابل په ځمکني ګمرک پلی يش‪.‬‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۵۰،۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫برياليتوبونه ال پسې وغځوي‪ .‬د دې‬ ‫پروژې له الرې د افغانستان د ګمرکونو له‬ ‫مالتړ کوي‪ ،‬او د خصويص سکتور‪‎‬پراختیا او له نړیوالو معیارونو‬ ‫ د اجرائيوي معلومايت سيستم د رامنځته کولو عميل کار اوس‬ ‫عمومي رياست رسه الزمې مرستې تررسه‬ ‫اوسلو کې د دې ادارې د سکرتریت له خوا يې د نوماندۍ حالت‬ ‫رسه يې سمون رامنځته کوي‪ .‬دغه پروژه له دولت رسه مرسته‬ ‫پيل شوى او ددې سيستم د فعالولو لپاره د معلوماتو او ارقامو‬ ‫دغه پروژه د ګمرکونو عرصي کولو او سوداګرۍ د اسانتیاوو د‬ ‫کېږي چې په دې اداره کې اداري ظرفيت‬ ‫ترالسه کړی دی‪ .‬د دې ادارې یو سکرتریت او یوه څو اړخیزه‬ ‫کوي چې دا باوري کړي چې له ارزښتمنو رسچينو ترالسه شوي‬ ‫راټولونه روانه ده‪.‬‬ ‫بیړنۍ پروژې کيل بریاوې تعقیبوي او د روانو اصالحاتو پيل کېدو‬ ‫پياوړی يش او په چټک او قانوين ډول رسه‬ ‫د مجوزو مالونو تېرېدو ته الر هواره يش‪.‬‬ ‫ګروپ دولت‪ ،‬خصوصی سکتور او د مدين ټولنې د ګروپونو‬ ‫عایدات د ټول هیوا د استفادې لپاره دي او مدیریت یې په‬ ‫ له یو ګمرک څخه بل ته د معلوماتو د تبادلې د یو ممکن‬ ‫ته دوام ورکوي‪ .‬دغه پروژه د افغانستان ګمرکونو ته دا وړتيا‬ ‫په پراخ ګډون رسه په افغانستان کې د استخراجي منابعو د‬ ‫شفافه توګه تررسه کېږي‪ .‬همدارنګه دغه پروژه د کانونو وزارت‬ ‫ی سیستم د رامینځته کولو بهیر‪ ،‬چې د افغانستان‬ ‫ازمایښت ‪‎‬‬ ‫ورکوي چې د ګمرکونو عرصي کولو پروسه تررسه کړي او په‬ ‫شفافیت د ادارې پروسې د څارنې او تطبیق په خاطر رامنځته‬ ‫له پاره له ميل پروژو‪ ،‬لکه د مس عینک پروژه‪ ،‬د حاجي ګک د‬ ‫ګمرکونو او پاکستان ګمرک ترمینځ به معلومات تبادله کوي‪ ،‬د‬ ‫منصفانه او اغیزمنه توګه د قانوين مالونو د ترخیص چارو ته‬ ‫شوی دی‪ .‬د استخراجي صنایعو د شفافیت اداره‪ ،‬چې اوس په‬ ‫اوسپنی کان او نورو پروژو مدیریت لپاره چې په لومړیتوب کې‬ ‫تورخم په بندر کې جریان لري‪ .‬د افغانستان او پاکستان ترمنځ‬ ‫ښه والی ورکړي‪.‬‬ ‫یوه ډیر فعال پړاو کې واقع ده‪ ،‬د خپل لومړين او دویم خپلواکو‬ ‫واقع دي‪ ،‬تخنیکي مرستې کوي‪.‬‬ ‫د حمل ونقل د سوداګریزې توافقنامې د چټک تطبیق لپاره‬ ‫ دغه پروژه د دې موخو او هدفونو د السته راوړلو په هیله ده‪:‬‬ ‫راپورونو د ترتیبولو لپاره یې هلې ځلې کړي او د اعتبار ورکولو‬ ‫ د کانو وزارت د ظرفیتونو پر پیاوړتیا رسبیره د کانو سکټور د‬ ‫د خوندي الکرتونیکي پوست له الرې د مشخصو معلوماتو پر‬ ‫(الف) په ټول هیوا کې له ګمرکونو څخه د مالونو د ترخیص د‬ ‫په پروسه باندې يې کار کوي‪.‬‬ ‫اداره کولو په برخه کې دا پروژه د افغانستان له دولت رسه د کانو‬ ‫تبادلې توافق شوی‪ .‬د معلوماتو عنارص او توکي پیژندل شوي دي‬ ‫ټولو عملیاتو کمپیوټري کول‪( .‬ب) په ګمرکونو کې د معلوماتو د‬ ‫سکتور د شفافیت او ښې ادارې تامین لپاره مرسته او همکاري‬ ‫او دواړو پرې هوکړه (موافقه) کړې ده او الکرتونیکې پوستونه‬ ‫اجرائیوي سیستم نصبول او ورڅخه استفاده کول‪ ،‬چې په دقيق‬ ‫کوي‪ .‬د افغانستان دولت د استخراجي صنایعو د شفافیت ادارې‬ ‫هم تبادله شوي دي‪ .‬په عین حال کې له ګمرک څخه ګمرک‬ ‫ډول د عملیاتو د وخت څارنه وکړي‪( .‬ج) د پولې دواړو خواوو‬ ‫له اساساتو رسه د موافقې مهم اقدام ترالس الندې نیولی‪ ،‬چې په‬ ‫ته د همکارۍ سیستم د پیلولو هڅې د حیرتان په بندر کې له‬ ‫ته د ګمرکونو ترمینځ همکارۍ لپاره امکانات برابرول‪( .‬د) د‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪19/‬‬ ‫‪ /18‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫د افغانستان د کلیوالی صنایعو د ودې‬ ‫پروګرام‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۳۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق ‪ ۵،۱۰‬میلیونه ډالره وړیا‬ ‫مرسته‬ ‫د دې پروژې هدف د اقتصادي فعالیتونو د انسجام او د سپام‬ ‫او پور په ګروپونو کې د بیوزلو کلیوالو استوګنو تنظیمول دي‪.‬‬ ‫دغه پروژه به وروسته د دغو ډلو او ګروپونو لپاره تخنیکي‬ ‫مرستې هم برابرې کړي چې وکړای يش چې د سپام او پور‬ ‫ورکولو د فعالیتونو له الرې یو لړ مايل اصول رامنځته کړي او هم‬ ‫سوداګریزو رشکتونو ته تخنیکي خدمتونه برابرکړي‪.‬‬ ‫ تراوسه پورې له ‪ ۳۵۰۰‬څخه زیات د سپام ګروپونه د ‪۴۱۸۰۰‬‬ ‫غړیو په لرلو (‪ ۴۹‬په سلوکې ښځې ) په ‪ ۵۰۰‬کلیو کې رامنځته‬ ‫شوي دي‪ .‬دغو ګروپونو تقریباً یو میلیون ډالر سپمويل او له‬ ‫دې سپام څخه د دې ګروپ غړیو له ‪ ۱۰۴۰۰‬څخه زیات داخيل‬ ‫پورونه د تولیدي او بیړنیو هدفونو او موخو لپاره اخیستي دي‪،‬‬ ‫چې ددې پورونو د بیرته ورکړې اندازه په سلو کې ‪ ۹۵‬ده‪ .‬د‬ ‫اقتصادي ودې او پراختیا له پاره د کلیو د سپام او پورونو ‪۶۸‬‬ ‫اتحادیې دسپام د ګروپونو د فدراسیون په توګه رامنځته شوي‬ ‫دي‪ ،‬چې د ښې ادارې او جوړښت لرلو له امله د حسابونو دقیقې‬ ‫او نوې دوسیې سايت‪ .‬په منځنۍ کچه د کليو پورونو او سپام هره‬ ‫اتحاديه د پور ورکولو لپاره ‪ ٣٣٠٠‬ډالره پانګه لري چې کېداى‬ ‫يش دغه اندازه د نورو زياتو مايل وجهو په پيدا کولو رسه زياته‬ ‫ځايي اوسېدونکي‪ ،‬اورو کيل ته نږدې‪،‬‬ ‫‪ /‬د کلیو پراختیا‬ ‫يش ‪.‬د اکار کېداى يش چې د ګروپ له غړيو رسه (په ځانګړې‬ ‫د پنجشري پر سيند د ‪ ۶۰‬مرته ځوړند‬ ‫پله لپاسه د تېرېدو په حال کې دي ‪.‬‬ ‫توګه هغوى چې سوداګريزو بانکونو او يا د پور ورکولو کوچنيو‬ ‫موسسو ته الرسسی نه لري‪ ،‬د خپلو محصوالتو د زياتولو او يا‬ ‫دې پله د سيمې خلکو ژوند ته بدلون‬ ‫وربښلی او روغتيايي مرکزونو ته د‬ ‫خدمتونو ته د الرسيس لپاره د تګ وخت راکم کړي‪ ،‬او د کلیوالو‬ ‫د افغانستان د کلیوالی الرو او رسکونو‬ ‫د نوي تشبث رامنځته کولو لپاره مايل رسچينو ته د هغوى د‬ ‫ناروغانو او ټپيانو په چټکې لېږدونې‬ ‫رسه يې هغوى له مرګه ژغوريل دي‪.‬‬ ‫استوګنو الرسسی رضوري خدمتونو ته اسانه کړي‪.‎‬‬ ‫جوړولو پروګرام‬ ‫الرسيس په چارو کې مرسته وکړي‪.‬‬ ‫دغه پل د افغانستان د الرو جوړونې د‬ ‫ د ‪ ٢٠١٣‬ميالدي کال د اګسټ تر ‪ ٣١‬نيټې پورې له ټول ‪١٠٠٠‬‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۱۲۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫ميل پروژې په مايل مرسته جوړ شوى‬ ‫ د افغانستان د کلیوالو صنایعو د ودې پروګرام همدارنګه د‬ ‫دى‪ .‬د دې پروژې موخه د استفادې‬ ‫کيلومرته دوهمه درجه رسک نياميي او د ټول ‪ ١٣٠٠‬کيلومرته‬ ‫بازاري اړیکو د پیاوړتیا او کلیوالو تشبثونو لپاره د ارزښت د‬ ‫وړ الرو جوړول‪ ،‬اسايس خدمتونو ته‬ ‫درېيمه درجه رسک ‪ ١٠٠٠‬کيلومرته يې ډيزاين شوى دى‪ .‬د‬ ‫د افغانستان د کلیوايل الرو او رسکونو جوړولو پروګرام د کلیوالو‬ ‫زنځیرونو په اړه د متشبثينو له ‪ ۴۵۰‬څخه زیاتو ګروپونو (په سلو‬ ‫د خلکو الس رىس او د کال په ټولو‬ ‫‪١٠٠‬کيلومرته دوميه درجه او ‪ ٣٠٠‬کيلومرته درېيمه درجه رسک‬ ‫استوګنو د ځواکمنولو لپاره‪ ،‬چې د دغو الرو او رسکونو په وسیله‬ ‫فصلونو کې د اسانتياوو برابرول دي ‪.‬‬ ‫کې ‪ ۵۸‬ښځې) او ‪ ۱۵۰‬کوچنیو او منځنیو کاروبارونو لپاره‪ ،‬چې‬ ‫جوړولو کار همدا اوس روان دى‪ .‬د پلونو له ‪١٠٠٠‬مرتو څخه‬ ‫په هر ډول جوي حاالتو کې اسايس خدمتونو او اسانتیاوو ته‬ ‫د هغوی د قدرت په اساس د سيمې د دندو اوعایداتو د تولید د‬ ‫زيات استنادي ديوالونو او ‪ ٥٠٠‬مرته د رسک غاړې د اوبو ويالو‬ ‫الس رسی موندالی يش‪ ،‬په ټول افغانستان کې مرسته کوي‪ .‬دغه‬ ‫کلیدي محرکينو په توګه ټاکل شوي دي‪ ،‬کار کوي‪ .‬د افغانستان‬ ‫قراردادونه ورسپارل شوي‪ ،‬عميل کار يې هم پيل شوى او په پام‬ ‫پروژه په پام کې لري چې یو شمیر هغه استوګن‪ ،‬چې له هغو‬ ‫د کلیوالو صنایعو د ودې پروګرام د کلیو له پراختیایي شوراګانو‬ ‫‪ ٢٠١٨‬ميالدي کال په مارچ کې‬ ‫کې ده چې دغه پروژه د‬ ‫کلیوايل رسکونو څخه د دوه کېلومرتو په واټن استوګنه لري‪ ،‬چې‬ ‫بشپړه يش‪.‬‬ ‫د کال په اوږدو کې ورڅخه استفاده کېږي‪ ،‬زیات کړي او رضوري‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪19/‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪ /20‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫په مري عاملجي بانډه (کيل)کې د‬ ‫بريښنا يو انجيرن د اوبو بريښنا په‬ ‫يوې کوچنۍ دستګاه کې د برېښنا‬ ‫د کليوايل الرو جوړولو بېړىن پروګرام‬ ‫څخه کلیو ته د ورننوتلو د دروازې په توګه کار اخيل او په اوس‬ ‫سويچبورډ راښيي‪ .‬دغه د ستګاه د‬ ‫وخت کې د پنځو والیتونو‪ :‬پروان‪ ،‬بامیان‪ ،‬ننګرهار ‪ ،‬بلخ او هرات‬ ‫ميل پيوستون پروګرام‪ ،‬چې د کوچنيو‬ ‫د نړيوال بانک ‪ ١٥٢‬ميليونه ډالره وړيا مرسته‬ ‫پراختيايي او بيارغاونيزو فعاليتونو‬ ‫د افغانستان د بيارغونې صندوق ‪ ٨٠‬ميليونه ډالره وړيا‬ ‫په شلو ولسوالیو کې فعالیت کوي‪.‬‬ ‫مالتړ کوي‪ ،‬په مايل مرسته نصب شوې‬ ‫مرسته‬ ‫د ميل پیوستون د بیړين پروګرام درېيم‬ ‫ده‪ .‬دا دستګا د کيل پر لويه وياله‬ ‫چلېږي او برېښنا توليدوي‪ ،‬چې د‬ ‫د دې پروژې هدف د کال په اوږدو کې د ټولنيزې سوکالۍ او‬ ‫پړاو‬ ‫کيل اوسېدونکيو ته يې له برېښنايي‬ ‫وسايلو لکه کمپيوتر‪ ،‬موبايل چارجر او‬ ‫کاليو مينځلو ماشني څخه د استفادې‬ ‫د هېواد د اقتصادي ودې لپاره په کليو کې اسايس خدمتونو او‬ ‫اسانتيا برابره کړې ده ‪.‬‬ ‫اسانتياوو ته د خلکو الرسيس دی‪ .‬د دې پروګرام د دوميې درجې‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۴۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫رسکونو د بيارغونې کار د فوايد عامې وزرات او درميې درجې‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق ‪ ۷۵۰‬میلیونه ډالره وړیا‬ ‫رسکونو د بيارغونې چارې د کليو بيارغونې او پراختيا وزارت له‬ ‫مرسته‬ ‫د جاپان د ټولنیزې پراختیا صندوق ‪۱۵‬میلیونه ډالره وړیا‬ ‫خوا پلی کېږي‪.‬‬ ‫مرسته‪.‬‬ ‫ د ‪ ٢٠١٣‬ميالدي کال د اګسټ تر ‪ ٣١‬نيټې پورې د ‪١١٢٥‬‬ ‫کيلومرته دوميه درجه سړک له جملې څخه ‪١٠٢٣‬کيلو مرته‬ ‫د افغانستان د دولت دا ډیر سرت پروګرام اوس په درېیم پړاو‬ ‫بيارغول شوى دى او له ټول ‪ ١١٩٧‬کيلومرته درميه درجه سړکونو‬ ‫کې واقع دی او د هغې موخه او هدف د مالکيت د پیاوړي‬ ‫له جملې څخه ‪ ١١٨٨‬کيلومرته رغول شوى دى‪ .‬د دوميه درجه‬ ‫احساس او ټولنیز ثبات رامنځته کول دي‪ .‬په داسې حال کې چې‬ ‫سړکونو د رغونې او جوړونې کار له ‪ ١،٥‬ميليونو څخه زياتې‬ ‫د خدمتونو وړاندې کولو ښه وايل او د امنیت تامین پياوړي کولو‬ ‫کاري ورځي او درميه درجه سړکونو له ‪١،٥‬ميليونو څخه زياتې‬ ‫په برخه کې پراختيايي فعالیتونه د کلیوايل پراختيايي شوراګانو‬ ‫کاري ورځې جوړې کړي دي‪ .‬له ټولې ‪ ٢٣٢‬ميليونه ډالره بوديجې‬ ‫له خوا معريف‪ ،‬پالنګذاري‪ ،‬اداره او څارل کېږي‪ ،‬تر اوسه پورې‬ ‫څخه‪ ،‬چې د رسکونو‪ ،‬اضايف اوبو ايستلو‪ ،‬ويالو جوړولو او رغولو‬ ‫‪ ۳۱۰۰۰‬کليوايل پراختيايي شوراګانې د آزادو او رسي ټاکنو له‬ ‫او معمولې ساتنې او څارنې لپاره بېله شوې‪ ،‬تقريباُ ‪ ٢٢٠‬ميليونه‬ ‫الرې په شفافه توګه انتخاب شوي دي‪ .‬د اشوراګانې ژمنې او‬ ‫ډالره يې تراوسه پورې مرصف شوې او داسې هيله کېږي چې‬ ‫منسجمې شوي دي او غواړی ثابته کړي چې په ميل کچه د‬ ‫دغه پروژه د ‪٢٠١٣‬ميالدي کال په وروستيو کې بشپړه يش‪.‬‬ ‫اغیزمن میکانیزم په توګه د متوازنې پراختیا او د کلیو په کچه د‬ ‫‪ ۱۸‬میلیونو څخه زیاتو افغانانو د حقوقو او غوښتنو استازیتوپ‬ ‫وکړي‪ .‬د ميل پیوستون پروګرام له ‪ ۲۹‬همکارو موسسو رسه د‬ ‫کلیو د پراختیايي شوراګانو له الرې ‪ ۵۵۳۰۰‬کوچني ساختامين او‬ ‫پراختیايي پروژې له ‪ ۳۹‬زیاتو فرعي سکتورونو‪ ،‬لکه‪ :‬رسکونو‪ ،‬د‬ ‫څښاک اوبو‪ ،‬روغتیا ساتنې‪ ،‬اوبو لګولو‪ ،‬پلونو جوړولو‪ ،‬روغتیا‪،‬‬ ‫ښوونې او روزنې برخو کې په ګوته کړي او تطبیق کړي دي‪.‬‬ ‫يل پیوستون پروګرام د افغانستان له ټولو ‪ ۳۶۴‬ولسوالیو‬ ‫ دم ‪‎‬‬ ‫څخه په ‪ ۳۴‬والیتونو کې ‪ ۳۵۹‬ولسوالۍ (په سلو کې ‪۹۰‬کيل او‬ ‫او د ټولنيز خونديتوب شبکې رامنځته کولو لپاره د اغېزمنو الرو‬ ‫‪ /‬د ټولنيز خونديتوب شبکه‬ ‫قریې) ترخپل پوښښ الندې راوستي دي‪ .‬د ميل پیوستون پروګرام‬ ‫چارو موندلو د مناسبې کړنالرې د چوکاټ وده او په ځانګړو‬ ‫مايل مرسته د څو متویلوونکو له خوا تررسه کېږي‪ ،‬چې تراوسه‬ ‫شويو ولسواليو کې اړو خلکو ته د مرستو برابرولو له الرې د دې‬ ‫پورې د نړیوال بانک له ‪ ۳۳‬میلیونو ډالرو څخه زیاته وړیا مرستې‬ ‫پروګرام د موخو رسته رسول شامل دي‪.‬‬ ‫د تقاعد د سيستم د ادارې پروژه‬ ‫او د افغانستان د بیارغونې صندوق ‪ ۳۹۰‬میلیونه ډالره وړیا‬ ‫ دلومړنۍ پروژې له الرې د کار‪ ،‬ټولنيزو چارو‪ ،‬شهيدانو‬ ‫اومعلولينو وزارت وکړاى شول چې په بېالبېلو برخو کې د اصالح‬ ‫او د افغانستان د ټولنيز خونديتوب‬ ‫مرستې د دې پروګرام د دریم پړاو له الر‪‎‬ې مرصف شوې دي‪ .‬د‬ ‫پروګرام له پيل څخه د ‪ ١،٣‬ميليارده ډالرو په ارزښت پراختيايي‬ ‫او سمون الزمې چارې تررسه کړي‪ :‬په ځانګړې توګه د تقاعد‬ ‫رامنځته کولو شبکه‬ ‫وجهې په مستقيام توګه د کليوايل پراختيايي شوراګانو حساب ته‬ ‫رياست لپاره يوعرصي اداري (کمپيوټري) سيستم رامنځته کول‬ ‫د نړيوال بانک ‪ ٢٠‬ميليونه ډالره وړيا مرسته‬ ‫لېږدول شوي او هغوى له دې پانګې څخه د خپلو اړتياوو پوره‬ ‫او همدارنګه د متقاعدينو رياست د پروګرامونو لپاره د چارو‬ ‫کولو لپاره ګټه اخيستنې ده‪.‬‬ ‫نوې کړنالره‪ ،‬د تقاعد رياست لپاره د معلوماتو د مديريت يو‬ ‫دغه پروژه په ‪ ٢٠٠٩‬ميالدي کال کې د ‪ ٧،٥‬ميليونه ډالرو په‬ ‫ د زیاتو معلوماتو لپاره الندې ويبسايټ ته مراجعه ‬ ‫نوى سيستم‪ ،‬د چارو د پر مخ وړلو لپاره يو لړ مشخص کارونه‪ ،‬د‬ ‫لومړنۍ بوديجه پيل شوه‪ .‬په دې وروستيو کې د نړيوال بانک‬ ‫ وکړئ‪:‬‬ ‫متقاعدينو رياست د دخل او لګښت لپاره د حسابدارۍ سيستم‪،‬‬ ‫اجرائيوي پالوي د دې پروژې د فعاليتونو د دوام لپاره ‪١٢،٥‬‬ ‫ ‪http://www.nspafghanistan.org‬‬ ‫د متقاعدينو لپاره د بانکي حسابونو پرانيستل او نورې چارې پيل‬ ‫ميليونه ډالره پياوړې کوونکې وړيا مرسته منظوره کړه‪ .‬د دې‬ ‫او پيل کړي‪ .‬په يو شمېر وزارتونو کې د برشي چارو کار کوونکو‬ ‫پروژې په موخو کې د تقاعد سيستم د اداري ظرفيت ښه واىل‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪21/‬‬ ‫‪23‬‬ ‫‪ /22‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫د تقاعد د خزينې د عوايدو راټولو لپاره د نويو فورمو او په‬ ‫د ښاري اوبو رسولو سکتور پروژه‬ ‫نوي سيستم باندې د متقاعدينو دغو ښتنليکونو د پړاوونو تېرولو‬ ‫د نړیوال بانک ‪۱۷‬میلیونه وړیا مرسته‬ ‫الرې چارې زده کړي دي‪.‬‬ ‫ د ټولنيز خونديتوب شبکو په برخه کې دغه وزارت د يو‬ ‫د دې پروژې موخې او هدفونه په ‪ ۲۰۱۰‬میالدي کال کې نوي‬ ‫څو پړاوي ازمايښتي پروګرام د پالن جوړولو‪ ،‬تطبيق او څارنې‬ ‫شول‪ ،‬چې د افغانستان دولت په دې قادر کړي چې د افغانستان‬ ‫يوه طرحه تدوين او ترتيب کړې چې هر پړاو يې داسې طرحه‬ ‫د ښاري اوبو رسولو او فاضله اوبو ويستلو رشکت ظرفیتونه‪ ،‬په‬ ‫شوی چې د مخکيني پړاو له زده کړو او تجربو څخه پکې‬ ‫ځانګړې توګه په عملیايت مدیریت او د پانګې اچولو په پالن‬ ‫په سمه توګه ګټه اخيستل کېږي‪ .‬په دې وروستيو دوو کلونو‬ ‫جوړونه او تطبیق کې‪ ،‬لوړ کړي‪.‬‬ ‫کې د دوو ازمايښتي پړاوونو تطبيق او په عمل کې پيل کېدلو‬ ‫ پر ستونزمن کاري چاپرييال رسبېره د افغانستان د ښاري اوبو‬ ‫هېواد په پنځو واليتونو کې د اتو پېژندل شويو ولسواليو بيوزلو‬ ‫رسولو او ککړو اوبو ويستلو رشکت (‪ )SUWSSC‬لخوا ترالسه‬ ‫کورنيو (شاوخوا ‪ ٨٠٠٠‬وګړو) ته نقدي مرستې برابرې کړې‪ ،‬دې‬ ‫شوې اداري پراختيايي پايلې په تېرو دوو کلونو کې د کتنې وړ‬ ‫وزارت په دې وروستيو کې دغه پروګرام د افغانستان د ټولنيز‬ ‫دي‪ ،‬چې دغه السته راوړنې پکې شاميل دي ‪( :‬الف) د توليدي‬ ‫خونديتوب پروګرام نوموىل دى‪.‬‬ ‫ظرفيت لوړول او د اوبو زېرمه کول او ويش (ب) له ‪ ١٦‬ښارونو‬ ‫ د پياوړې کوونکې وړيا مرستې له الرې د دې پروژې السته‬ ‫څخه ‪ ٤٢‬ښارونو ته د اوبو رسولو پراختيا‪( ،‬ج) د اوبو په ضايع‬ ‫راوړنو او د متقاعدينو د سکتور عرصي کولو پروګرام ته ډېره‬ ‫کېدو کې کمښت (له ‪ ۶۰‬څخه تر ‪ ۳۵‬سلنې) (د) له اوبو څخه د‬ ‫پاملرنه کېږي چې الزم اصالحات‪ ،‬په ځانګړې توګه د مرکزي دفرت‬ ‫مشرتکينو د استفادې لپاره د سنجش د ميرتونو د نصب زياتوالی‬ ‫رامنځته کول او د هغې د اړوندو ارقامو او معلوماتو د کمپيوټري‬ ‫(ه) له اوو کالو څخه وروسته د اوبو د لګښت تعرفې ته بيا کتنه‬ ‫کولو الرې چارې پلې کېدل‪ ،‬رامنځته يش‪.‬‬ ‫او د ‪ ٢٠١٢‬ميالدي کال د جون له ‪ ١١‬نيټې څخه د نوې رصفيې‬ ‫ددې پروژې له الرې د کار‪ ،‬ټولنيزو چارو‪ ،‬شهيدانو او معلولينو‬ ‫عميل کول او (و) د عوايدو راټولولو په برخه کې د کتنې وړ ښه‬ ‫وزارت کوالى يش د بېوزلو وګړو پېژندنې او دې بېوزلو وګړو ته‬ ‫واىل‪ ،‬چې د دې رشکت د فعاليتونو اوساتنې او څارنې لګښتونه‬ ‫د بانکونو او نورو بانکي موسسو له الرې د نقدو مرستو د ويش‬ ‫غوڅ کړي‪.‬‬ ‫مناسبې الرې چارې ومومي او همدارنګه د افغانستان د ټولنيز‬ ‫ د پورتنيو ټکو پر اساس او دا چې د پروژې پراختیايي موخې د‬ ‫خونديتوب پروګرام ته ښه وده ورکړي او فعال يې وسايت‪.‬‬ ‫تراليس وړ دي‪ ،‬دا پروژه پدې وروستيو کې د دوو نورو کلو لپاره‬ ‫اوږده شوه‪ .‬د نوي مهالويش له مخې به دا پروژه د ‪ ۲۰۱۴‬کال د‬ ‫‪ /‬ښاري پراختیا‬ ‫جون پر ‪ ۳۰‬مه نېټه پای ته ورسېږي‪.‬‬ ‫د افغانستان د نویو بازارونو د پراختیا‬ ‫پروژه‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۲۲‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫دغه پروژه به د سوداګرۍ د پراختیا د یوه آزمایښتي پروګرام‬ ‫په راتلونکي کې هم د کار کسب او دندو د رامنځته کېدو الرې‬ ‫په تطبیق رسه په الندې څلورو سرتو ښاري مرکزونو کې د سرتو‬ ‫کورنيو کاروبارونو‪ ،‬لکه دې رستورانت‪،‬‬ ‫د نوي کاروبار پيلولو او مهارتونو او‬ ‫چارې برابرې يش‪.‬‬ ‫اقتصادي فعالیتونو مالتړ وکړي‪ :‬کابل‪ ،‬مزار رشیف‪ ،‬جالل آباد‪ ،‬او‬ ‫پوهې کچې لوړولو په برخو کې له‬ ‫ دغه پروژه د سوداګرۍ او صنايع وزارت لخوا پلې کېږي‪ ،‬د‬ ‫هرات‪ .‬دغه پروژه به په نوموړو مرکزونو کې د مارکېټونو په اړه‬ ‫بېالبېلو فرصتونونو ګټه اخيستې ده‪.‬‬ ‫خصويص سکتور د پراختيا عمومي رئيس د دې پروژې د رياست‬ ‫د رضوري معلوماتو د اخیستلو‪ ،‬د تولیداتو د کيفيت لوړولو‪ ،‬د‬ ‫چارې پر غاړه لري‪ .‬د نويو بازارونو د پراختيا پروګرام د ‪GIZ‬‬ ‫تولیداتو د ظرفیت زیاتولو‪ ،‬د نوې ټکنالوژۍ په اړه الزم پوهاوي‬ ‫ادارې له خوا‪ ،‬چې په دې وروستيو کې د سيالۍ د يوې نړيوالې‬ ‫ترالسه کولو او د سوداګریزو پالنونو په ترتیب او تطبیق کې‬ ‫داوطلبى په ترڅ کې غوره شو‪ ،‬پلی کېږي‪ .‬له دې ادارې رسه قرار‬ ‫مرسته وکړي‪ .‬او دا به ددې سبب او المل وګرځي چې هغوی په‬ ‫داد د ‪ ٢٠١٢‬ميالدي کال په سپتمرب کې السليک شو‪ .‬د بازارونو د‬ ‫کورنیو او بهرنیو بازارونو کې خپل حضور او شتون ته پراخ کړي‪.‬‬ ‫پراختيا دغه نوې پروګرام په څلورو ښارونو کې فعاليت لري او‬ ‫دغه پروژه په ځانګړې توګه دا هوډ لري چې له ‪ ۷۵۰‬خصويص‬ ‫له ‪ ٣٩١‬څخه زيات غوښتنليکونه يې ترالسه کړي‪ ،‬چې له ‪١٦٣‬‬ ‫متشبثینو او لسو سوداګریزو اتحادیو رسه د سوداګرۍ د پراختیا‬ ‫هوکړه ليکونو له جملې څخه يې تر اوسه ‪ ٣٩١‬غوښتنليکونه‬ ‫خدمتونو ته د الرسيس لپاره د یو میکانیزم او ګډې ونډې له الرې‬ ‫نهايي او السليک شوي دي‪.‬‬ ‫مرسته اومالتړ وکړي‪ .‬په پام کې ده چې د دې پروژې له الرې‬ ‫په لنډه موده کې ‪ ۱۵۰۰‬دندې او کاري الرې چارې رامنځته او‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪23/‬‬ ‫‪2۵‬‬ ‫‪ /24‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬نړيواله مايل اداره‬ ‫د پانګې اچونې‬ ‫د نړيوالې مايل ادارې پانګونې او مشوريت خدمتونه‬ ‫خدمتونو ته لنډه کتنه‬ ‫پراختيايي اغېزې‬ ‫‪ /‬روانه تګالر او لنډ معلومات‬ ‫د نړيوالې مايل ادارې د پانګې‬ ‫د نړيوالې مايل ادارې پانګه اچونه مايل خدمتونو ته د الرسسۍ‬ ‫اچونې خدمتونه د ‪ ٢٠٠٨‬مايل کال‬ ‫ د نړيوالې مايل ادارې مشوريت خدمتونه د پانګې اچونې د‬ ‫د نړيوال بانک ګروپ نړيواله مايل اداره‪ ،‬چې موخه يې د‬ ‫په پرتله دوه برابره شوي دي‪ ،‬چې‬ ‫چاپرييال‪ ،‬مايل رسچينو ته د الرسيس‪ ،‬د خصويص او دولتي سکتور‬ ‫خصويص سکتور پراختيا‪ ،‬د تخنيکي مرستو له الرې د ظرفيتونو‬ ‫او د خدماتو د ساحې د پراختيا له مخې د بېالبېلو او بدلېدونکو‬ ‫ترمنځ مشارکت او د پايېدونکې سوداګرۍ د مشورې ورکولو‬ ‫لوړول‪ ،‬په هغو ساحو کې چې زياتې پراختيايي اغيزې لري د‬ ‫اغېزو په لرلو‪ ،‬د کوچنيو پورونو د خدمتونو په سکتور کې د‬ ‫ارزښت يې د ‪ ٢٠١٣‬ميالدي کال‬ ‫په برخو کې اته فعالې پروژې لري‪ .‬تر اوسه پورې دوه پروژې‬ ‫مشخصو پانګونو ننګه او مالتړ کوي او په زيربنايي‪ ،‬مايل‪ ،‬کرنيزې‬ ‫کوچنيو پورونو د لومړين بانک له الرې ‪ ،‬فعاليت لري‪ .‬د کوچنيو‬ ‫د جون تر وروستيو پورې له ‪٥٨‬‬ ‫بشپړې شوي او په پام کې ده چې درې نورې نوې پروژې يې هم‬ ‫سوداګرۍ اوخدمايت برخو کې کاري فرصتونه رامنځته کوي‪.‬‬ ‫پورونو لومړىن بانک په افغانستان کې لومړنی قانوين بانک دى‪.‬‬ ‫ميليونه ډالرو څخه ‪ ١٣١‬ميليونه‬ ‫په نږدې راتلونکى کې پيل يش‪.‬‬ ‫ نړيواله مايل اداره له نړيوال بانک‪ ،‬او د نړيوال بانک د څو‬ ‫دې بانک وکړاى شول تر ‪ ٤٥٠٠٠‬زياتو پور اخيستونکو ته (چې د‬ ‫بازار په سلو کې ‪ ٢٥‬برخه جوړوي؛ او ‪ ١٦‬سلنه يې ښځې دي) د‬ ‫ډالرو ته زيات شوى دی‪ .‬اوسنۍ‬ ‫ نړيواله مايل اداره د نړيوال بانک د څواړخيزې پانګې اچونې‬ ‫اړخيزې پانګونې د تضمني ادارې رسه پر هغو پروګرامونو په ګډه‬ ‫پانګې اچونې پرځينو سکټورونو‪،‬‬ ‫د تضمني ادارې رسه په ګډه کار کوي‪ .‬دا اداره همدارنګه د‬ ‫کار چې د دې ادارو مثبتو اغېزو ته وده ورکړي‪ .‬د ‪ ٢٠١٣‬ميالدي‬ ‫کوچنيو پورونو خدمتونه برابر کړي‪.‬‬ ‫نړيوال بانک د سوداګريز حالت د څرنګواىل د شاخص له برخې‬ ‫کال په لومړيو کې د عريب متحده اماراتو دُبۍ په ښار کې يو‬ ‫ په عني وخت کې د مخابراتو په سکتور کې د نړيوالې مايل‬ ‫لکه کوچنيو پورونو‪ ،‬مېلمه پالنې‬ ‫او په کليدي برخو کې د اصالحاتو د مالتړ له هڅونکي پروګرام‬ ‫مشوريت ورکشاپ د دې لپاره جوړ شو چې د ګډو فعاليتونو‬ ‫ادارې پانګې اچونې هم د ام ټي ان او روشن په مخابرايت‬ ‫او مخابرايت خدماتو متمرکزې دي‪.‬‬ ‫رسه‪ ،‬چې په خصويص سکتور پورې اړه لري‪ ،‬يو ځاى کار کوي‪.‬‬ ‫د څرنګواىل په برخه کې ډېره مرسته او د نظر تبادله ويش‪ .‬د‬ ‫رشکتونو کې د پانګې اچونې له الرې مثبتې اغيزې کړې دي‪ .‬د‬ ‫دغه پانګې اچونې په دې الندې‬ ‫ نړيوالې مايل ادارې دمګړۍ په پنځو رشکتونو کې‪ ،‬چې د‬ ‫څو اړخيزې پانګونې د تضمني اداره او نړيواله مايل اداره د ام‬ ‫مخابراتو سکټور په دې وروستيو کلونو کې د مقررايت چوکاټ‪،‬‬ ‫خصويص پانګې اچونې او د ودې او پوښښ له نظره د بې سارې‬ ‫برخو کې دي‪:‬‬ ‫مخابراتو او مېلمه پالنې سکتورنه پکې راځي‪ ،‬ټوله ‪ ١٣١‬ميليونه‬ ‫ټي ان مخابرايت رشکت په پانګه اچونه کې ګډه همکاري لري‪.‬‬ ‫• د مخابراتو سکټور (ام ټي ان ‬ ‫ ‬ ‫ډالره پانګونه کړې‪ .‬دغه اداره په توليدي‪ ،‬مايل بازارونو او زېربنا‬ ‫په دې وروستيو کې د دې ادارې د مشوريت خدمتومنو برخې د‬ ‫بدلون شاهد دى‪ .‬دا مهال افغانستان شاوخوا ‪ ۶۰۰۰۰‬د تلېفون او‬ ‫په برخو کې خپلې پانګې اچونې ته پراختيا ورکوي‪ ،‬چې د دې‬ ‫مايل سيستم پياوړتيا پروژې له الرې د تضميناتو د ثبت آژانس‬ ‫له ‪١٥‬ميليونو زيات د موبايل مشرتکني لري‪ ،‬چې تقريباً دکليوايل‬ ‫ مخابرايت رشکت ‪ ٦٠‬ميليونه ‬ ‫هدف لپاره د دې ادارې لوړ پوړي پالوي په هرو دريو مياشتو‬ ‫رامنځته کيدل متويل کړل‪.‬‬ ‫سيمو نياميي استوګني موبايلونه لري‪.‬‬ ‫ ډالره او د روشن مخابرايت ‬ ‫کې يوځل افغانستان ته راځي‪.‬‬ ‫ رشکت ‪ ٦٥‬ميليونه ډالره‪ --‬د ‬ ‫ څواړخيزې پانګې اچونې ‬ ‫ د تضمني ادارې رسه په ګډه)‬ ‫• د هوټلدارۍ سکټور (کابل ‬ ‫ ‬ ‫ رسينا هوټل ‪٣‬ميليونه ډالره)‬ ‫• مايل بازارونه (د کوچنيو پورونو ‬ ‫ ‬ ‫ لومړىن بانک ‪ ٢‬ميليونه ‬ ‫ ډالره ونډه او دافغانستان ‬ ‫ بني املليل بانک ته سوداګريزې ‬ ‫ اسانتياوې)‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪25/‬‬ ‫‪2۷‬‬ ‫‪ /26‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬نړيواله مايل اداره‬ ‫‪ /‬د مشوريت خدمتونو پروژې‬ ‫خوندي پور ورکول او د اعتباراتو د‬ ‫راپور ورکولو عامه اداره‬ ‫ دبزنس ايچ پروګرام د اغېز د ارزونې له مخې‪ ،‬چې د ‪٢٠١٢‬‬ ‫د کوچنيو او منځنيو متشبثينو او د‬ ‫‪ ٣٠٠‬زره ډالره او د حرکت ‪ ٣٧٠‬زره ډالره وړيا مرسته‬ ‫ميالدي کال په جوالی کې تررسه شو‪ ،‬ددې ارزونې په سلو کې‬ ‫‪ ٩١‬ګډون کوونکو دبزنس ايج د روزنيزو کورسونوله اغېزه خوښي‬ ‫افغان بزګرانو لپاره د زده کړې پروژه‬ ‫نړيواله مايل اداره له مرکزي بانک رسه يو ځاى د نړيواىل‬ ‫څرګنده کړه‪ .‬دې رسوې وښووله چې په سلو کې سل درسوې‬ ‫(دويم پړاو)‬ ‫پراختيايي ادارې د مايل سکټور د پياوړي کولو پروژې له الرې د‬ ‫ګډون کوونکو خپل هغه مهارتونه‪ ،‬چې په بيالبيلو ساحو کې يې‬ ‫د پروژې بوديجه‪ ١،٠٩٥ :‬ميليونه ډالر‬ ‫اعتباراتو د راپور ورکولو د يوې عامه ادارې او منقولو شتمنيو د‬ ‫د دې کورسونو له الرې زده کړي ول‪ ،‬په خپلې ورځنۍ سوداګرۍ‬ ‫د بريتانيې د پراختيايي ادارې ‪ ٥۲٠٠٠٠‬ډالره وړيا مرسته‬ ‫تضمني لپاره د يوې ادارې رامنځته کولو په اړه تخنيکي مرسته‬ ‫کې عميل کړي دي‪ .‬دخصويص سکتور تقريباً له نياميي څخه‬ ‫کوي‪.‬‬ ‫زياتو دغو ګډونوالو وييل دي چې عوايد يې دبزنس ايج کورسونو‬ ‫د نړيوالې مايل ادارې بزنس ايج پروګرام (‪)Business Edge‬‬ ‫ د اعتباراتو راپور ورکولو عامه ادارې پروژه د افغانستان بانک‬ ‫د زده کړوتر عميل کولو وروسته زيات شوي دي‪.‬‬ ‫هدف په مخ پر ودې هېوادونو کې د رشکتونو او افرادو د‬ ‫د مالتړ په منظور دا په پام کې لري چې په کريدېت پورې‬ ‫سوداګريزو او رقابتي وړتياوو ښه والی او خلکو لپاره د دندو‬ ‫اړوندو معلوماتو راټولولو‪ ،‬تنظيمولو او ويشلو لپاره ډېر غوره‬ ‫سيستم رامنځته کړي چې ‪( :‬الف) مديريتي ظرفيت لوړ يش‬ ‫په افغانستان کې د جواز ورکولو‬ ‫فرصتونه رامنځته کول دي‪ .‬دې موخې ته د رسيدو لپاره د‬ ‫کوچنيو او منځنيو سوداګريزو رشکتونو او همدارنګه د لويو او‬ ‫(ب) د بانکدارۍ سکتور د کريدېت په مقابل کې د خطر د‬ ‫پروژې اصالح— لومړى پړاو‬ ‫منځنيو رشکتونو مديريتي مهارتونه د بزنس ايچ عميل زده کړو‬ ‫مخنيوي لپاره غوره الرې چارې ومني او (ج) مايل وجهو ته د‬ ‫د حرکت ‪ ١،٢‬ميليونه ډالره وړيا مرسته‬ ‫ته د الرسسۍ له الرې پياوړى کېږي‪.‬‬ ‫بانکدارۍ د اوسنيو او راتلونکو مشرتيانو الرسىس‪ ،‬د هغوی د‬ ‫ د دې پروګرام ټوليزه موخه د سوداګريزو فعاليتونو پياوړتيا او‬ ‫تادیاتو د غوره سابقې په اعتباري تضمین اړولو له الرې‪ ،‬چې دا‬ ‫د دې پروژې هدف په افغانستان کې د سوداګرۍ د جواز ورکولو‬ ‫له بزنس ايج پروګرام څخه په استفادې د کارکوونکو د مديريتي‬ ‫پخپله د فزیکي تضمین د غټې کچې اړتيا کموي‪.‬‬ ‫په اړه د يوه شفاف‪ ،‬جامع او منسجم سيستم رامنځته کولو‬ ‫کچې لوړولو له الرې د کوچنيو او منځنيو خصويص متشبثينو‬ ‫ د ‪ ۲۰۱۳‬کال له مارچ څخه تر سپتمرب پورې د تدارکاتو او د‬ ‫الرې د پانګې اچونې لپاره ديوه مساعد چاپرييال جوړول او د‬ ‫د عوايدو زياتواىل دی‪ .‬د دې پروژې له الرې د محيل روزنيزو‬ ‫افغانستان بانک او داوطلب رشکت ترمنځ تر السلیک وروسته‪،‬‬ ‫سوداګرۍ او صنايعو وزرات د هڅو او هلو ځلو مالتړ دى‪(.‬چې‬ ‫موسسو د کادري ظرفيت لوړولو لپاره د ‪ ۳۵۰۰‬تنو لپاره (چې‬ ‫نړیوالې مايل ادارې د افغانستان بانک لپاره د پلې کولو په برخه‬ ‫د دغه شمېر پانګوالو او متشبشينو پر وړاندې‪ ،‬چې غواړي د‬ ‫‪ ۷۰۰‬پکې ښځې دي) د بزنس ايچ اغېزمنو کورسونه داير شوي‪.‬‬ ‫کې الزمې مرستې برابرې کړل‪ ،‬چې د طرفینو ترمنځ د غونډو‬ ‫سوداګرۍ جواز واخيل او يا خپل جواز نوی کړي‪ ،‬ډېره سرته‬ ‫دا خلک په ‪ ۵۰۰‬بېالبېلو کوچنيو او منځنيو رشکتونو کې په کار‬ ‫په ترڅ کې الزمې همکارۍ او تصمیمونه‪ ،‬بحث او خربې اترې‬ ‫ستونزه بريوکرايس او قانوين مشکالت دي‪ ).‬د نړيواىل مايل ادارې‬ ‫بوخت دي‪ .‬په اوس وخت کې دې ادارې د روزنې له ‪ ٩‬محيل‬ ‫پکې شاملې دي‪ .‬د اعتبارونو د راپور ورکولو د آژانس د بشپړ‬ ‫د دې پروژې له الرې د جواز د اجراء کولو پړاوونه تر څيړنې‬ ‫تربيوي مرکزونو رسه خپله همکاري پيل کړې چې هغوی ته‬ ‫تطبیق په موخه د نړیوالې مايل ادارې الزمې مرستې‪ ،‬چې د‬ ‫الندې دي چې د سيستم هغه خنډونه‪ ،‬چې د سوداګرۍ د شپږو‬ ‫اړوند کورسونه په اغېزمنه توګه داير شوي‪ .‬رسبريه پردې د دې‬ ‫‪ ۲۰۱۴‬میالدي کال تر مارچ پورې به عميل يش‪ ،‬دوام مومي‪.‬‬ ‫جوازونو ترالسه کولو او همدارنګه د جواز اخيستلو پروسې‬ ‫پروژې له الرې دا اداره هلې ځلې کوي چې د نړيوال بانک له‬ ‫ د خوندي پور ورکولو پروژې موخه خصويص سکټور ته د‬ ‫په اړه د نړيوالو غوره الرو چارو رسه په برابرۍ د اصالح لپاره‬ ‫خصويص سکتور څانګې رسه په ګډه کار وکړي چې د بزنس ايج‬ ‫منقولو شتمنیو په اړه د پور ورکوونکو د حقونو د پیاوړتیا له‬ ‫مشخص وړانديزونه شوي دي‪ .‬دا فعاليتونه د اصالحاتو د تطبيق‬ ‫له کورسونو څخه په استفادې د نورو کوچنيو اومنځنيو خصويص‬ ‫الرې بې سوده پورونو (کريدېت) ته الرسيس اسانول دي‪ .‬دغه‬ ‫په موخه د جوازنامو د اجرا او صادرولو په برخه کې د وزارت‬ ‫متشبثنيو ظرفيت هم لوړ يش‪.‬‬ ‫کار د ډول ډول پور ورکوونکو د ودې له الرې او د کوچنیو او‬ ‫د تخنيکي کارکوونکو ظرفيت لوړوي‪ ،‬او همدارنګه د خصويص‬ ‫منځنیو خصويص متشبثینو لپاره د پور ورکولو د دود له الرې او‬ ‫همدارنګه د اغیزمنو تضمینونو پر مټ د ګواښ د مخنیوي د‬ ‫او دولتي سکتور ترمنځ د خربو اترو او نظرونو د تبادلې زمينه‬ ‫برابروي‪ ،‬په ځانګړي ډول په هغو ساحو کې چې د اصالحاتو‬ ‫د لومړي پړاو بشپړيدل او السته‬ ‫مدیریت د ښه وايل لپاره تررسه کېږي‪.‬‬ ‫کوچني تشبثات لکه د خياطۍ دا‬ ‫په نتيجه کې د پايلو او السته راوړنو د دوامداروايل په اړه ډاډ‬ ‫راوړنې‬ ‫کورنی کاروبار چې د ماشني په وسيله‬ ‫ نړیواله مايل اداره له «د افغانستان بانک» رسه د تادیاتو د‬ ‫دوديز افغاين ډېزاينونه ګلدوزي کوي‪،‬‬ ‫ته اړتيا وي‪.‬‬ ‫د بريتانيې د پراختيايي ادارې ‪ ٢،٤‬ميليونه ډالره وړيا‬ ‫قانون په تطبیق‪ ،‬د خوندي پور ورکولو او د کرېديت د راپور‬ ‫د افغانستان د کوچنيو او منځنيو‬ ‫ د دې کار په نتيجه کې اوس د سوداګريز جواز ترالسه کول او‬ ‫مرسته‬ ‫کاروبارونو له روزنيزې پروژې ګټمن‬ ‫ورکولو په اصولو او همدارنګه د افغانستان بانک د ادارو د‬ ‫کېږي‪ .‬دا پروژه په پام کې لري چې د‬ ‫متديد ډير کم وخت غواړي‪ .‬د دې پروژې له پيل څخه له ‪١٩٠٠٠‬‬ ‫ظرفیت په لوړولو کې مرسته کوي‪.‬‬ ‫کوچنیو او منځنیو فابريکو د مديريتي‬ ‫څخه زياتو رشکتونو جواز ترالسه کړى او ‪ ٢٣٠٠‬نورو رشکتونو‬ ‫د بزنس ايج پروګرام لومړىن پړاو د ‪ ٢٠٨‬ميالدي کال له سپتمرب‬ ‫ د ال ډېرو معلوماتو لپاره ‪ 10‬مخ وګورئ‪.‬‬ ‫مهارتونو لوړولو په مرسته د دوی‬ ‫وکړاى شول چې په اسانۍ خپل سوداګريز جوازونه متديد کړي‪.‬‬ ‫څخه د ‪ ٢٠١٣‬ميالدي کال تر مارچ پورې تطبيق شو‪ .‬د پروګرام‬ ‫کاروباري وړتيا او د سيالۍ ځواک‬ ‫پياوړې کړي‪.‬‬ ‫د نړيوالې مايل ادارې د وړانديز له مخې د سوداګرۍ اوصنايعو‬ ‫کاري ټيم له يوې شبکې‪ ،‬چې پکې د روزنيزو کورسونو چمتو‬ ‫وزارت د سوداګريزو جوازونو رياست او د سوداګرۍ د راجسرت‬ ‫کوونکو لس موسسې شاملې دي‪ ،‬رسه په همکارۍ وکړاى شول‬ ‫مرکز رسه يوځاى او يو نوی رياست يې رامنځته کړ‪ .‬نړيواله‬ ‫چې ‪ ١٠٧‬ښوونکو ته الزمه زده کړه ورکړي او دې ښوونکو وکړاى‬ ‫مايل اداره په خصويص سکتور کې د خپلو اصالحايت پروګرامونو د‬ ‫شول چې د بزنس ايج ‪ ٢٢٦‬ورکشاپونه داير کړي او د ‪ ٣٤٢٩‬تنو‬ ‫تطبيق او د اغېزو څېړنې او کتنې لپاره خپلو هلو ځلو ته دوام‬ ‫لپاره‪ ،‬چې ‪ ١١٩١‬تنه يې ښځې دي‪( ،‬د ټاکل شوې موخې په سلو‬ ‫ورکوي چې دا کار د پانګه اچونې د زياتېدو‪ ،‬د پروسو د اسانېدو‪،‬‬ ‫کې شلو څخه زياتې‪ ،‬يانې ‪ ٣٤،٧‬فيصده ) په لسو واليتونو کې‬ ‫د کاري فرصتونو رامنځته کېدو‪ ،‬شفافيت او ودې سبب ګرځي‪.‬‬ ‫الزمې روزنې برابرې کړي‪.‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪27/‬‬ ‫‪2۹‬‬ ‫‪ /28‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬نړيواله مايل اداره‬ ‫د اصالحاتو د مشوره ورکولو خدمتونه‬ ‫د رشکتونو د اداره کولو بڼه‬ ‫د اجاره ورکولو سکټور وده‬ ‫د شاخصونو پر بنسټ‬ ‫متویلوونکي‪ :‬نړیواله مايل اداره ( د قریب الوقوع متویل‬ ‫‪ ۲۵۰۰۰۰‬ډالر وړیا مرسته‬ ‫‪ ۵۶۵۰۰۰‬ډالره وړیا مرسته‬ ‫کوونکو مايل رسچینې)‬ ‫اجاره ورکول د وسایلو‪ ،‬ماشینونو او نورو تولیدي توکو د موندلو‬ ‫د دې پروژې له الرې د پانګه اچونې د چاپرييال ډله د‬ ‫د رشکتونو د اداره کولو د بڼې پروژې هدف د فعاليتونو د ښه‬ ‫لپاره‪ ،‬په ځانګړي ډول د کوچنیو اومنځنيو متشبثینو لپاره تر ټولو‬ ‫افغان دولت لپاره د راپور د برخې او د پانګه اچونې د‬ ‫وايل او مايل منابعو ته د الرسيس د لوړوايل په موخه‪ ،‬د رشکتونو‬ ‫مهمه وسیله ده‪ .‬دغه پروژه مايل رسچينو او مايل بديلو وسيلو‬ ‫رشایطو د ودې په موخه الزمې تخنیکي مرستې برابروي‪.‬‬ ‫د اداري بڼې د فعاليتونو پېژندلو او پراختيا له الرې په يو شمېر‬ ‫ته‪ ،‬چې په مايل بازارونو کې د سيالۍ په پايله کې لوړېږي‪ ،‬د‬ ‫د پانګې اچونې د چاپرييال او رشایطو د راپور شاخصونه‬ ‫غوره شويو بانکونو کې‪ ،‬د مايل سکتور مالتړ دی‪ .‬دغه درې‬ ‫کوچنیو او منځنيو خصويص متشبثینو الرسسی ډاډ منوي‪ .‬نړیواله‬ ‫لس عمده څانګې لري‪ .‬د دې پروژې په لومړي کال کې پر‬ ‫کلنه پروژه په ‪ ۲۰۱۳‬مايل کال کې پیل او موخه یې د هېواد په‬ ‫مايل اداره د افغانستان دولت ته د اجاره ورکولو لپاره د ګټور‬ ‫څلورو شاخصونو لکه‪ :‬د سوداګرۍ پیل‪ ،‬ساختامين جواز‪،‬‬ ‫بانکونو او مايل مؤسسو کې د الزمو ښو اصولو پيل کولو لپاره د‬ ‫حقوقي چوکاټ رامنځته کولو په موخه الزمې مشورې ورکوي‪.‬‬ ‫د کريډيټ الس ته راوړل او له پانګه اچوونکو څخه مالتړ‬ ‫بانک د کار کوونکو د ظرفیت لوړولو له الرې د افغانستان بانک‬ ‫دا پروژه د اجارې ورکولو د څرنګوايل پر مېکانېزم او د مالیې‬ ‫دی‪ .‬رسبیره پر دې همکاریو د دې پروژې د موخو دوه‬ ‫د څارنيزو فعالیتونو مالتړ دی‪ .‬همدارنګه د دې پروژې له الرې‬ ‫ورکولو په موخه د کريدېت په نورو وسایلو (بشپړ شوی دی)‪،‬‬ ‫نورشاخصونه (د ملکیت ثبتول او د رسحدونو له الرې‬ ‫د افغانستان د بانکدارۍ او مايل انستیتیوت ظرفیت لوړېږي‬ ‫او د غوره طريقې له مخې د اجاره ورکولو د قانون د تنفیذ پر‬ ‫سوداګري) یې هم د راتلونکي کال په پالن کې شامل کړې‬ ‫چې نوموړې اداره وکړای يش د بانکونو لپاره د اداره کولو د‬ ‫مالتړ (اوسمهال جریان لري) کار کوي‪ .‬د اجارې د قانون د تدوین‬ ‫دي‪.‬‬ ‫طرز او الرې په اړه د زده کړې الزم کورسونه تررسه او په مايل‬ ‫چارې د افغانستان بانک رسه په ګډه تررسه کیږي‪.‬‬ ‫سکټور کې د رشکتونو د اداره کولو د طرز اجنډا په دوامداره‬ ‫توګه پرمخ یويس‪.‬‬ ‫په کندهار کې د افغانستان برېښنا‬ ‫رشکت د مديريت د مالتړ قرارداد‬ ‫په افغانستان کې د ساختامين جوازونو‬ ‫د امریکا د متحده ایالتونو د پراختيايي ادارې ‪ ۱.۹‬میلیونه‬ ‫ورکولو پروژه‬ ‫ډالره مرسته‬ ‫‪ ۱،۰۵‬میلیونه ډالره وړیامرسته‬ ‫د افغانستان د بریښنا رشکت د افغانستان په ګوټ ګوټ کې د‬ ‫بریښنا د تولید‪ ،‬واردولو‪ ،‬ویشلو او لېږدولو د مدیریت چاره پر‬ ‫د نړیوالې مايل ادارې د پانګه اچونې د چاپرييال ټیم د کابل‬ ‫غاړه لري‪.‬‬ ‫ښار لپاره الزمې مشورې برابرې کړې چې د ساختامين جواز‬ ‫ نړیواله مايل اداره د افغانستان د برېښنا له رشکت رسه د‬ ‫ویشلو لړۍ اسانه کړي‪ .‬د دې پروژې موخه د ساختامين‬ ‫ورځنیو چارو د الښه وايل او د مايل چارو د ال اغیزمنتوب په‬ ‫جوازونو ورکولو لپاره د مشورو ورکولو یو ګټور او هر‬ ‫موخه د دغه رشکت د کندهار له عملیايت مرکز رسه د مدیریت د‬ ‫اړخیز اصويل چوکاټ رامنځته کول دي چې خصويص‬ ‫سیستم د پیاوړتیا په موخه او په وخت رسه د خدمتونو وړاندې‬ ‫سکټور وکړای يش په لږه موده او اسانه پروسیجرونو رسه‬ ‫کولو په موخه د ګرځنده تخنیکي ټیم په رامنځته کولو کې له‬ ‫جواز ترالسه کړي او د دغه بهیر تطبیق په مرکز او والیتونو‬ ‫خصويص سکتور رسه تړون کړی دی‪.‬‬ ‫کې مخکې له مخکې پراخه يش‪.‬‬ ‫ نړیوالې مايل ادارې د دې پروژې د تطبیق په موخه الزمې او‬ ‫اړینې هڅې ترالس الندې نیويل‪ ،‬د پروژې د جوړښت وړاندیز یې‬ ‫وکړ او د مزایدې لپاره یې د غوښتنې اعالن هم کړی دی‪ .‬د دې‬ ‫پروژې د تطبیق بهیر د مهال ویش له مخې مخته وړل کیږي‪.‬‬ ‫کابل ښاروايل‪ ،‬د نړيوالې مايل ادارې د‬ ‫پانګونې د چارو او رشايطو د ډلې په‬ ‫مشوره‪ ،‬د ودانيو د جوازنامو اخيستلو د‬ ‫الرو چارو پر اسانولو بوخته ده‪ .‬دا اسانتيا‬ ‫به خصويص سکتور د دې جوګه کړي‬ ‫چې په لږ وخت کې د يوه ساده کړندود‬ ‫له مخې خپل کارونه پرمخ بوځي‪ ،‬او په‬ ‫ټوله کې په ميل او واليتی کچه د دا ډول‬ ‫جوازنامو اخيستلو پروسه ساده کړي ‪.‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪29/‬‬ ‫‪۳۱‬‬ ‫‪ /30‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫د افغانستان د‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫بیارغونې صندوق‬ ‫ميل پیوستون پروګرام ‪ ،‬د کليوايل سړکونو پروګرام او پوهنه د‬ ‫بیارغونې صندوق له الرې په فوق العاده ډول حاميه شوي دي‪.‬‬ ‫صندوق د دولت دعادي بودجې دمتویل دکړکۍ له پاره‪ ،‬چې‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق په دغه هیواد کې د‬ ‫ د دې صندوق له الرې ‪ ۲۲‬فعالې پروژې د ‪ ۱،۸۸‬میلیاردو‬ ‫دغه صندوق د ‪ ۲۰۰۲‬میالدي کال‬ ‫دلومړیتوپ حق لري‪ ،‬کايف پانګه او وجه ولري‪ .‬داقاعده داباوري‬ ‫بیارغونې د هڅو د ال ګټور کولو لپاره د افغانستان د دولت‬ ‫ډالرو په ارزښت په ګډه ژمنه او تعهد د ‪ ۲۰۱۳‬میالدي کال د‬ ‫کوي چې دافغانستان دبیارغونې صندوق دمرصيف اقالمو دمتویل‬ ‫او نړیوالې ټولنې ترمنځ د ګډو مرستو او هڅو په الر کې یوه‬ ‫جوالی تر ‪ ۲۲‬مې پورې متویل شوي دي‪.‬‬ ‫په اپریل کې دمامورینو دمعاشونو‬ ‫او دلومړیتوب لرونکو ميل پروګرامونو څخه دمالتړ لپاره کايف‬ ‫مهمه وسیله ګڼل کېږي‪ .‬له ‪ ۲۰۰۲‬میالدي کال راهیسې ‪۳۳‬‬ ‫ د پانګې اچونې د فعالیتونو بشپړ جزئیات د افغانستان ‬ ‫دمتویل دیوې مؤقتې وسیلې په‬ ‫بودجه ولري‪.‬‬ ‫متویلوونکو له ‪ ۶،۴۲‬میلیاردو ډالرو څخه زیات له دې صندوق‬ ‫ د بیارغونې صندوق په ربعوارو راپورونو کې په الندې ‬ ‫توګه رامنځته شو‪.‬‬ ‫رسه ژمنه کړې‪ ،‬چې دا صندوق يې د افغانستان د دولت د‬ ‫ انټرنیټي پاڼه کې وګورئ‪:‬‬ ‫خو اوس دغه صندوق په هېواد‬ ‫د عادي بودجې د مالتړ کړکۍ‬ ‫بودجې (هم عادي بودجه او هم پرمختیايي بودجه) پر یوې‬ ‫ ‪www.worldbank.org/artf‬‬ ‫کې دمتویلوونکو په یوه سرت‬ ‫‪ ۲.۸۸‬میلیارد ډالره وړیا مرسته‬ ‫سرتې متویلوونکی رسچېنې باندې بدل کړی دی‪ .‬دغه صندوق‬ ‫میکانیزم بدل شوی دی‪ ،‬چې نه‬ ‫له ميل پروګرامونو څخه‪ ،‬چې د افغانستان د دولت د اجندا‬ ‫‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق څه ډول‬ ‫تر اوسه پورې د افغانستان د بیارغونې صندوق ‪ ۲،۸۸‬میلیارده‬ ‫په لومړیتوب کې واقع دی او همدارنګه د دولت عادي‬ ‫فعالیت کوي؟‬ ‫یوازې د دولت عادي بودجه‪،‬‬ ‫ډالره د دولت د عادي بودجی د متویل لپاره ورکړي‪ .‬کورين عواید‬ ‫بودجې لپاره او د افغانستان د ميل پراختیایي سرتاتیژۍ موخو‬ ‫بلکې دافغانستان دميل پراختیایي‬ ‫اوس هم د دولت د لګښتونو پوره کولو لپاره بس نه دي‪ .‬په‬ ‫اوهدفونو ته د رسیدسو له پاره په پالیسۍ کې د اصالحاتو‬ ‫متویلوونکي خپلې مرستې یو واحد بانکي حساب ته‪ ،‬چې د‬ ‫سرتاتیژۍ پروګرامونه متویلوي‪.‬‬ ‫همدې دلیل د افغانستان د بیارغونې صندوق د دولت د عادي‬ ‫د اجندا لپاره فوق العاده ونډه لري‪ ،‬مرسته او مالتړ کوي‪.‬‬ ‫نړیوال بانک تر ادارې الندې په متحده ایالتونو کې واقع دی‪،‬‬ ‫ددې صندوق په الندې ډول دي‪:‬‬ ‫بودجې د مالتړ کړکۍ د دولت د اساسی فعالیتونو‪ ،‬د خدمتونو‬ ‫ورلېږي‪ .‬د افغانستان د بیارغونې صندوق مدیریتي کمیټه د‬ ‫• د ميل پراختیايي تګالرو له ‬ ‫ ‬ ‫وړاندې کولو په شمول لکه‪ :‬روغتیا ساتنه‪ ،‬ښوونه او روزنه‪ ،‬مالتړ‬ ‫مدیریت‬ ‫وړاندیز شویو تخصیصونو په اړه په خپلو میاشتنیو غونډو کې‬ ‫کړي‪ .‬دې ته په پام چې د ملکي کارکوونکو په سلو کې ‪۶۰‬‬ ‫تصمیمونه نیيس‪ ،‬چې نوموړي تصميمونه وروسته د وړیا مرستو‬ ‫ موخو رسه دبیارغونې ‬ ‫ښوونکي دي‪ ،‬د پوهنې وزارت په مجموع کې د افغانستان د‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق د نړیوال بانک لخوا اداره‬ ‫هوکړه لیکونو له الرې‪ ،‬چې د نړیوال بانک او د افغانستان د‬ ‫ پروګرامونو تړلو لپاره ميل ‬ ‫بیارغونې صندوق د رسچينو په سلو کې ‪ ۴۰‬مرصفوي‪ ،‬د عامې‬ ‫کېږي‪ .‬د اداري پالوي کمیټه يې له نړیوال بانک‪ ،‬آسیایی‬ ‫دولت ترمینځ السلیک کیږي‪ ،‬په وجهو بدلیږي‪.‬‬ ‫ بودجه دیوې کلیدي وسیلې په ‬ ‫روغتیا‪ ،‬کورنیو چارو‪ ،‬د کار او ټولنیزو چارو او لوړو زده کړو‬ ‫پراختیایي بانک‪ ،‬اسالمي پراختیايي بانک‪ ،‬د ملګرو ملتونو‬ ‫ مرستې په دوو طریقو په دوو کړکیو کې تررسه کیږي‪ .‬د‬ ‫ کارول‬ ‫وزارتونه هم ددې صندوق سرت ګټه اخيستونکي ګڼل کېږي‪.‬‬ ‫پراختیايي پروګرام او مالیې وزارت څخه جوړه ده‪ .‬مدیریتي‬ ‫دولت د عادي بودجې د مالتړ کړکۍ‪ ،‬د دولت د بودجې یوه‬ ‫• دبیارغونې له مرستو څخه ‬ ‫ ‬ ‫همدارنګه باید یادونه وکړو چې له عادي بودجې څخه دمالتړ‬ ‫کمیټه په منظمه توګه په کابل کې غونډې کوي‪ ،‬چې د افغاستان‬ ‫مايل برخه (له امنیتي مصارفو پرته) هر کال برابروي‪ .‬د پانګې‬ ‫کړکۍ رسچېنې ميل پوښښ لري‪ ،‬چې د هېواد په ‪ ۳۴‬والیتونو‬ ‫د بیارغونې صندوق ورځني فعالیتونه وګوري او نوې پروژې‬ ‫اچونې کړکۍ د پراختیايي بودجې له الرې د ميل پراختیايی‬ ‫ داستفادې په برخه کې شفافیت ‬ ‫کې د شاوخوا په سلو کې ‪ ۶۲‬کار کوونکو معاشونه تامینوي‪ .‬د‬ ‫منظورې کړي‪ .‬د نوموړي صندوق متویلوونکي په هره ربعه کې‬ ‫پروګرامونو لپاره وړیا مايل مرستې برابروي‪.‬‬ ‫ او ځواب ورکولو ته ترجیح ‬ ‫دولت د عادي بودجې د مالتړ کړکۍ د ونډې د کمښت علت د‬ ‫یوه غونډه (مجلس) کوي‪ ،‬چې د پراخې سرتاتیژۍ په هکله له‬ ‫ ورکول‪.‬‬ ‫دولت په عملیايت لګښتونو کې ثابت کلنی زیاتوالی دی‪ .‬له دې‬ ‫دولت او ددې صندوق له رهربي کمیټې رسه بحث وکړي‪.‬‬ ‫• ددولت په محدود ظرفیت ‬ ‫ ‬ ‫رسه رسه هم د دولت د عادي بودجې د مالتړ کړکۍ د دولت د‬ ‫ باندې دفشار کمول او په عین ‬ ‫غیرامنیتي پانګو شاوخوا نیمه برخه هم متویلوي‪.‬‬ ‫د متویلوونکو مرستې‬ ‫ حال کې دظرفیتونو دتدریجي ‬ ‫د پانګې اچونې کړکۍ‬ ‫ټولو ‪ ۳۳‬متویلوونکو رسچينو په تیرو لسو کلونو کې په دې‬ ‫ لوړولو لپاره هلې ځلې‪.‬‬ ‫صندوق کې ونډه لرله‪ .‬د متویلوونکو مرستې کال په کال زیاتیږي‪،‬‬ ‫• دمايل او پالیيس په برخو کې ‬ ‫ ‬ ‫د پانګې اچونې کړکۍ په دې وروستیو کلونو کې داندازې او‬ ‫نویو متویلوونکو مرستې پیل کړي او پخوانیو متویلوونکو خپلې‬ ‫ دخربواوبحثونو داسانتیا لپاره له ‬ ‫پوښښ له لحاظه ډیره زیاته وده کړې ده ‪ .‬له ‪ ۱۳۸۹‬مايل کال‬ ‫ونډې زياتې کړي‪ .‬په تېرو څوکلونو کې د مرستې ورکوونکو‬ ‫ متویلوونکو رسه دهمغږۍ ‬ ‫راهیسې د پانګې اچونې ژمنو د اوس په نسبت فوق العاده‬ ‫د ونډې اخیستنې اصيل دلیل په ترجیحی مواردو کې د ودې‬ ‫زیاتوالی موندلی دی‪ .‬د افغانستان د بیارغونې د صندوق د‬ ‫پياوړتيا وه‪.‬‬ ‫ پیاوړي کول‪.‬‬ ‫پانګه اچونې د تادیاتو کچه د جوالی تر ‪ ۲۲‬پورې ‪ ۵۴‬سلنه ده‪.‬‬ ‫افغانستان د بیارغونې صندوق د منل شوي قاعدې پربنسټ‬ ‫د ‪ ۲۰۱۳‬میالدي کال د جوالی د ‪ ۲۲‬نیټې پورې ‪ ۲۲‬فعالې پروژې‬ ‫کېداې يش چې متویلوونکي د خپلو ترجیحي مواردو لپاره د‬ ‫د افغانستان د بیا رغونې صندوق له الرې د ‪ ۱،۸۸‬میلیاردو ډالرو‬ ‫خپلو کلنیو مرستو له نیامیي څخه زیاتې بېلې نه کړي‪ .‬د دې‬ ‫په لګښت متویل شوي دي‪ .‬د کلیو پراختیا پروګرامونه‪ ،‬لکه د‬ ‫مقرراتو موخه اوهدف د دې کار تضمین دی چې نوموړی‬ ‫پايلې‬ ‫‪ /32‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫‪22‬‬ ‫ښځينه کروندګرې‬ ‫ګټه او پر ځان باور السته راوړی‬ ‫• د سبزيجاتو د کوچنيو کروندو پروګرام‪ ،‬چې د افغانستان بيارغونې صندوق لخوا د بڼوالۍ او مالدارۍ د ملي ‬ ‫ پروژې په چوکاټ تمويلېږي‪ ،‬د ښځو پر پياوړي کولو او جنسيتي برابرۍ باندې ټينګار کوي‪.‬‬ ‫ ‬ ‫ اکرثه دا ښځې ليک لوست‬ ‫نيش کوىل‪ ،‬خوپه بڼ کې کارونو‬ ‫هغوى بوختې ساتيل او اوس د ګټې‬ ‫“‬ ‫”‬ ‫• کليوالي ښځې هڅول کېږي چې د خپلو کوچنيو کروندو مسووليت په خپله غاړه واخلي‪ ،‬خپلو کورنيو لپاره ‬ ‫ ‬ ‫ ګټه وټه السته راوړي او پرخپل ځان تکيه شي‪.‬‬ ‫• دغه پروژه‪ ،‬چې په ‪ ٢٠١٣‬ميالدي کال پيل شوې‪ ،‬له کرنيز توليد او بازاري پراختيا جامع ملي پروګرام سره‪ ،‬چې ‬ ‫ ‬ ‫وټې خاوندانې دي‪.‬‬ ‫ يو له ملي لومړيتوب لرونکي پرواګرامونو دی‪ ،‬مرسته کوي چې د کرنيزو محصوالتو توليدي ظرفيت لوړ کړي ‬ ‫ او هم څارويو محصوالت او روغتيا تقويه کړي‪ .‬دا پروژه‪ ،‬چې مجموعي اټکل شوی لګښت يې ‪ ۱۰۰‬مليونه ‬ ‫ص‬ ‫ امريکايي ډالره کېږي‪ ،‬د افغانستان د بيارغونې د صندوق لخوا تمويلېږي‪.‬‬ ‫–صربيه نوايي‪ ،‬د سبزيجاتو کوچنۍ تولېدوونکې‪ ،‬مزاررشيف‬ ‫صربيه نوايب چې درې اوالدونه لري‪ ،‬د افغانستان د‬ ‫ ‬ ‫شاميل بلخ واليت د مزار رشيف ښار په يوه ګوښه‬ ‫کې د سبزيجاتو د يوې کوچنۍ خو مخ پر ودې‬ ‫کروندې پالنه کوي‪ .‬هغه وياړي چې د خپلې نوې کرلې‬ ‫باغچې د محصوالتو له السته راغلې ګټې له خپلې کورنۍ رسه مرسته کوي‪.‬‬ ‫ مېرمن نوايب وايي له هغې وخت راهيسې چې د بڼوالۍ او مالدارۍ له ميل‬ ‫پروژې رسه‪ ،‬چې د افغانستان د بيارغونې صندوق له خوا متويليږي‪ ،‬يو ځاى‬ ‫شوې ده‪ ،‬د کورنۍ عايد يې په سلو کې ‪ ٣٠‬زياتواىل موندىل دى‪ .‬د دې پروګرام‬ ‫موخه د افغان کروندګرو لخوا د توليد د پرمختلليو الرو چارو کارول او رواجول‪،‬‬ ‫او اغېزمنتيا او وړتيا زياتول دي‪ .‬د بڼوالۍ او مالدارۍ دې پروژې د ‪٢٠١٣‬‬ ‫ربعې په جريان کې ‪ ٦٤٤‬کروندګرو ته سبزيجاتو تخمونه‬ ‫ميالدي کال د لومړۍ ُ‬ ‫ويشيل‪ .‬دې پروژې همداراز په سمنګانو‪ ،‬تخار‪ ،‬جوزجان‪ ،‬رسپل‪ ،‬بغالن‪ ،‬کندوز‬ ‫او بلخ په واليتونو کې پر کروندګرو ‪ ٦٠٠‬کج بېلونه او اب پاشونه ويشيل دي‪.‬‬ ‫ احمد فهيم جباري د مزاررشيف د بڼوالۍ او مالدارۍ ميل پروژې‬ ‫يو تن مسوول وايي‪« :‬د بڼوالۍ او مالدارۍ ميل پروژه د سبزيجاتو د‬ ‫باغچو په برخه کې د ښځو پر پياوړي کولو او جنسيتي برابرۍ ټينګار‬ ‫کوي‪ .‬ښځې دې ته هڅول کېږي چې د خپلو کوچنيو کروندو مسووليت‬ ‫شيندل د حرشاتو مخنيوی کوي‪ .‬نوموړې وويل‪ « ،‬دمخه موږ له زهري کيمياوي‬ ‫پر خپله غاړه واخيل‪ ،‬ګټه وټه تر ګوتو کړي او پر ځان تکیه يش‪».‬‬ ‫موادو نه استفاده کوله؛ په درسونو کې مو دا زده کړل چې له داسې طريقو‬ ‫ مېرمن نوايب هرسهار په هوسا زړه د خپلې کورنۍ هغې باغچې ته ورځي‬ ‫ګټه واخلو چې هم مود کورنيو او هم مو د مشرتيانو لپاره ډېر خوندي وي‪».‬‬ ‫چېرې چې يې پر يو جريب ځمکه بانجان رومي‪ ،‬توربانجان‪ ،‬مولۍ او جوارو‬ ‫ مېرمن نوايب په رښتيا له زده کړو ډېره ښه ګټه اخيستې‪ .‬په همدې‬ ‫کريل‪ .‬نوموړې وايي‪ ،‬دا کار يې خوښېږي‪ ،‬ځکه چې دايې د کورنۍ د ګټې‬ ‫دليل نوموړې پدې وروستيو کې د دهدادي ولسوالۍ د شېرآباد په کيل‬ ‫وټې اصيل رسچينه ده‪ .‬مېړه يې د ځمکې په جوړولو او چمتو کولو کې‬ ‫کې د ښځينه کروندګرو د شپږو ډلو مسوله ټاکل شوې‪ .‬د کروندګرو‬ ‫وررسه مرسته کوي‪ ،‬خو نوايب يې د وروستيو کارونو مسووليت پر غاړه اخيل‪.‬‬ ‫هره ډله ‪ ۲۵‬ښځينه غړي لري‪ .‬اوس نوموړې د کرکيلې د محيل کورسونو‬ ‫(روزنو) د جوړولو له الرې‪ ،‬چې د بڼوالۍ او مالدارۍ د ميل پروژې‬ ‫د نويو الرو چارو زده کړه‬ ‫لخوا يې مالتړ کېږي‪ ،‬د مياشتې ‪ ١٠٠‬امريکايي ډالره معاش هم اخيل‪.‬‬ ‫له ‪ ٢٠١١‬ميالدي کال راهيسې په بلخ واليت کې شاوخوا ‪ ٣٤٠٠‬مېرمنې‬ ‫ نوزريه صديقي‪ ،‬چې په همدې سيمه کې د بڼوالۍ او مالدارۍ د ميل‬ ‫د سبزيجاتو د باغچو په پروګرام کې ګډون لري‪ .‬دغه پروګرام د بېالبېلو‬ ‫پروژې د همغږۍ مسووليت پر غاړه لري‪ ،‬وايي‪« :‬ډېره خوښه يم چې له‬ ‫سبزيجاتو ‪ ١٦‬ډوله تخمه او د ښځينه بزګرانو لپاره د کښت وسايل‬ ‫مېرمنو رسه کار کوم‪ ،‬ځکه چې دا کار د هغوی له ژوند رسه ډېره مرسته کوي‪».‬‬ ‫برابروي‪ .‬دغه ښځې همدا راز د کرنې په محيل کورسونو کې ځينې‬ ‫ مېرمن نوايب د نوموړې وينا تاييدوي او وايي‪« ،‬اکرثه دا ښځې ليک لوست نيش‬ ‫موضوعات‪ ،‬لکه د افتونو کنرتول او د بازار موندنې مهارتونه‪ ،‬هم زده کوي‪.‬‬ ‫کوىل‪ ،‬خو په بڼ کې کارونو هغوى بوختې ساتيل او اوس دګټې وټې خاوندانې دي‪».‬‬ ‫ د دې کورسونو زده کړې هرې څو اونۍ وروسته تکرارېږي‪ ،‬چې ښځې‬ ‫پکې د رسې او آفت ضد موادو جوړولو الرې چارې زده کوي‪ .‬نوايب نوې دا‬ ‫زده کړي چې د بانجان رومي په بوټو باندې دمرچ او هوږې ساده مخلوط‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪25/‬‬ ‫‪۳۵‬‬ ‫‪ /۳۴‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫‪24‬‬ ‫‪ /‬روانې پروژې‬ ‫يو محيل کروندګر د اوبولګونې د‬ ‫يوه فرعي سيستم د اوبو فلرت‪ ،‬چې‬ ‫کروندګرو يې په مرسته له ويالې‬ ‫په کرونده کې د اوبو د تنظیم پروژه‬ ‫د افغانستان د کرنيزو عواملو پروژه‬ ‫ښځلې او پايت شوين توکي پاکوي‪ ،‬او د‬ ‫‪ ۴۱‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫‪ ۷۴،۷۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫اوبو جريان د هغوی له اړتيا رسه سم‬ ‫خپلو کروند ته ورسموي‪ ،‬راښيي‪ .‬په‬ ‫کرونده کې د اوبو د تنظيم پروژه له‬ ‫دغه ازمښتي پروژه داسې طرحه شوې چې په پنځو حوزو کې‬ ‫د افغانستان د کرنيزو عواملو پروژې د کرنيزو محصوالتو تولید د‬ ‫اوبو د اعظمې ګټې اخيستنې‪ ،‬د اوبو‬ ‫(مرکزي‪ ،‬ختیځ‪ ،‬سوېل لویدیځ‪ ،‬شامل ختیځ او شامل) د اوبو‬ ‫ټکنالوجۍ د ودې لپاره د دولت له هڅو څخه د مالتړ په موخه د‬ ‫د ضياع د مخنیوي او د اوبو لګونې‬ ‫د ال اغېزمنو طريقو رواجولو په برخو‬ ‫د رسچینو‪ ،‬چې ‪ ۱۰۰۰۰‬هکتاره ځمکه په پکې شاملېږي‪ ،‬د‬ ‫‪ ۲۰۱۳‬میالدي کال د جوالی د میاشتې په ‪ ۱۷‬نیټه ‪ ۷۴،۷۵‬میلیونه‬ ‫کې خدمات وړاندې کوي‪ .‬دا پروژه په‬ ‫مديريت مالتړ کوي‪ .‬په پام کې ده چې د دې پروژې تر پوښښ‬ ‫ډالره منظور شول‪ .‬د کرىن سکټور د افغانستان د اقتصاد له مهمو‬ ‫هغو سيمو کې پلې کېږي چې دمخه‬ ‫پکې د اوبولګونې د بيارغونې بېړنۍ‬ ‫الندې سیمو کې کرنيز محصوالت د اوبو له ګټورې کارونې رسه‬ ‫بنسټونو څخه ګڼل کیږي‪ ،‬چې د دې هیواد ‪ ۶۰‬سلنه کاري ځواک‬ ‫پروژه په برياليتوب رسه بشپړه شوې‪،‬‬ ‫زیاتوالی ومومي‪ .‬د دې پروژې د منځمهاله ارزونې د وړاندیزونو‬ ‫جوړوي‪ .‬په دې الره کې د کرىن وزارت د بنسټیز ظرفیت پیاوړتیا‪،‬‬ ‫او کروندګرو يې د اوبو د غوره کارونې‬ ‫په برخه کې ډېره لېوالتيا ښوولې ده‪.‬‬ ‫پر بنسټ‪ ،‬چې د ‪ ۲۰۱۳‬میالدي کال په فربوري کې تررسه شوې‪،‬‬ ‫اوبه لګول او مالداري‪ ،‬د کرنيزو محصوالتو د زیاتوايل په موخه د‬ ‫د دې پروژې جوړښت له رسه وکتل شو‪ ،‬چې د دې پروژې د‬ ‫کرنيزو تولید د الملونو د اعتبار او خونديتوب لپاره د پانګه اچونو‬ ‫تادیاتو کچه وده وکړي او فعالیتونه یې د دې پروژې تر پایه‬ ‫زیاتوالی خورا مهم دی‪.‬‬ ‫پورې‪ ،‬د ‪ ۲۰۱۴‬کال د جون تر ‪ ۳۰‬پورې بشپړ يش‪ .‬د دې پروژې‬ ‫ د دې پروژې له الرې د وزارت بنسټیز الزم ظرفیت لوړیږي‬ ‫په جوړښت کې بدلونونو په فزیکي زیربناوو کې پانګه اچونه‬ ‫چې نوموړى وزارت به وکړای يش د کرنيزو عواملو اړتیاوو ته په‬ ‫‪۱۶‬میلیونه ډالره راکمه کړه‪ .‬د زیربناوو د عرصي کولو د پوښښ‬ ‫ښه توګه رسیدنه وکړي‪ .‬په لومړي ګام کې د دې پروژې له الرې‬ ‫موخه له ‪ ۲۵۰۰‬هکټارو څخه ‪۱۰۰۰۰‬هکټارو ته راکمه شوه‪ .‬‬ ‫د غنمو د اصالح شوي تخم اقتصادي او تخنیکي اغیزمنتوب ته‬ ‫ اوسمهال د اوبو لګولو ‪ ۴۹‬شبکې چې الزمې کرنيز اوبه د‬ ‫پراختیا بښي‪ .‬په دوهم ګام کې د یو اصويل چوکاټ جوړولو‬ ‫‪ ۸۳۸۹‬هکتاره ځمکې لپاره برابروي‪ ،‬د ‪ ۳،۸‬میلیونه ډالرو په‬ ‫لپاره‪ ،‬چې د دې پروژې د چمتووايل په مرحله کې ورباندې‬ ‫ارزښت منل شوي دي‪ .‬د اتو شبکو د پرانستلو کار‪ ،‬چې ‪۷۸۸‬‬ ‫کار شوی دوامداره هڅې او د نبايت قرنطین او کرنيزو درملو‬ ‫هکتاره ځمکه خړوبوي‪ ،‬بشپړ شوی دی او د ‪ ۴۱‬نورو شبکو‪ ،‬چې‬ ‫د کیفیت د کنرتول د شبکو د جوړولو لپاره به اړین ګامونه‬ ‫‪ ۷۶۱‬هکتاره کرنيزې ځمکې ته اوبه برابروي‪ ،‬کار په جریان کې‬ ‫واخیستل يش‪ .‬دریم دا چې د دې پروژې د چمتووايل مرحلې په‬ ‫دی‪.‬‬ ‫جریان کې د کرنیزو تخمونو او کرنيزو درملو لپاره د مارکیټ د‬ ‫ د اوبو لګولو ټولې ‪ ۱۷۵‬ټولنې د افغانستان د اوبو او اوبو‬ ‫اړتیاوو پر بنسټ د محيل رسوې د پایلو اوموندنو پر بنسټ د‬ ‫لګولو د مقررې پر بنسټ د قانوين پړاوونو تر بشپړولو وروسته‬ ‫کرنيزو عواملو رامنځته کولو او ویشلو سیستم د ودې او پراختیا‬ ‫ثبت شوي دي‪ .‬اوسمهال د دې پروژې د تر رسه کولو له څرنګوايل‬ ‫په موخه اړین ګامونه په کاري پالن کې ترتیبېږي‪ .‬د دې ډول‬ ‫څخه د مالتړ پالوی د دې پروژې د بهیر څرنګوالی و ارزوي او د‬ ‫ګامونو دوام د ملکي خدمتونو د کارکوونکو‪ ،‬بزګرانو او سوداګرو‬ ‫اړتیا پر مهال به الزم تصمیمونه ونیول يش‪.‬‬ ‫د ظرفیت جوړونې د پروګرام په مالتړ پورې تړاو لري‪.‬‬ ‫ د دې پروژې متوقعه پایلې عبارت دي له‪ :‬د غنمو د تخمونو‬ ‫د تکثیر د فکتورونو زیاتوالی‪ ،‬د غنمو د اصالح شویو تخمونو‬ ‫د تولید زیاتوالی‪ ،‬د قرنطیني ناروغیو او افتونو د لست وده‪ ،‬د‬ ‫کرنيزو تولیداتو له بیلګو څخه د افت راوړونکو پاتې شونو د‬ ‫ازمیښت وده‪ ،‬او د هغو بیلګو مخنیوی چې په آفت لرونکو توکو‬ ‫ککړ شوي دي‪.‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪25/‬‬ ‫‪ /۳۶‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫‪26‬‬ ‫د افغانستان د بیا رغونې صندوق‪ -‬د‬ ‫افغانستان د برېښنا د ودې پروژه‬ ‫‪ ۶۰‬میلیونه وړیا مرسته‬ ‫ د دغې وړیا مرستې موخه په ځانګړي ډول الندې برخو ته‬ ‫دغه پروژه چې د افغانستان له دولت رسه بریښنا ته د الس‬ ‫الرسسی دی‪:‬‬ ‫ريس د زیاتوايل او د برېښنا د کمیت د زیاتوايل په برخه کې د‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق—د‬ ‫‪.١‬په پنځو لویو زېربنایي پروژو باندې دولتي اویا ګډ (دولتي‬ ‫پلخمري‪ ،‬چاریکارو‪ ،‬ګلبهار او جبل الرساج ښارونو په مرکزونو‬ ‫افغانستان د عديل او قضایی سکتور د‬ ‫اوخصويص يوځاى) پانګه اچونه چې له دې الرې څخه د اړتیا وړ‬ ‫کې د مرصفوونکو مالتړ کوي‪ ،‬درې برخې لري‪ :‬د ویشلو د‬ ‫سیستم بیارغاونه‪ ،‬د نغلو او ماهیپر د اوبود برېښنا د دستګاوو‬ ‫اصالحاتو پروژې دویم پړاو‬ ‫توکي ولېږدول يش او د بل پړاو له پیل څخه د مخه د بیارغاونې‬ ‫د کارونو لپاره د استخراجي کانونو پانګه اچونې ته الره هواره‬ ‫د سویچبورډونو بیا رغونه او د اوبو او برېښنا وزارت د اداري‬ ‫‪ ۸۵.۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫يش‪.‬‬ ‫او مدیریت د ظرفیتونو له لوړولو رسه مرسته پکې شامله ده‪.‬‬ ‫‪ .٢‬د خلکو د سفر او د استخراجي موادو د لېږد لپاره وخت باید‬ ‫ له ځنډ رسه رسه د ډیزاین کار بشپړ شوی او ډېری د اړتیا وړ‬ ‫د دې پروژې هدف د افغانستان لپاره د عديل خدمتونو وړاندې‬ ‫توکي رارسیديل دي‪ .‬اوس مهال د نصبولو کار جریان لري‪ .‬دغه‬ ‫لږ تر لږه کلیدي لویو الرو کې راکم يش‪.‬‬ ‫کول او قانوين خدمتونو ته د الرسيس زیاتوالی دی‪ .‬دا پروژه هڅه‬ ‫پروژه د اوبو او برېښنا وزارت په چوکاټ کې د برېښنا د ګټور‬ ‫‪ .٣‬د ماهر کار ځواکونه د پانګه اچونې د اړتیا پر بنسټ رامنځته‬ ‫کوي‪ ،‬چې د دولت لومړیتوب لرونکي پروګرامونه تطبیق کړي‪،‬‬ ‫لګښت لپاره یو نوی واحد رامنځته کوي‪ .‬یو تن سالکار د بریښنا‬ ‫يش تر دې چې له ‪ ۷۰‬تر ‪ ۸۰‬سلنې پورې د دې سکټور مستقیم‬ ‫د انتقال اغیزې کمې کړي‪ ،‬نظام ته د اوږد مهالو نتیجو د تراليس‬ ‫د لګښت لپاره د عامه پوهاوي د پروګرام د تطبیق په موخه‬ ‫کارونه د سیمې د خلکو لپاره رامنځته يش او له ‪ ۵۰۰۰۰‬څخه‬ ‫لپاره یو باثباته تګلوری ورکړي او د خدمتونو د وړاندې کولو‬ ‫استخدام شوی‪ ،‬چې د دې سالکار کار به د ‪ ۲۰۱۴‬میالدي کال تر‬ ‫تر ‪ ۸۰۰۰۰‬تنو پورې په لومړیو کلونو کې د کايف پانګه اچونې په‬ ‫بهیر ته ښه والی ورکړي‪ .‬دغه پروژه د دې الندې فعالیتونو لپاره‬ ‫جوالی پورې دوام وکړي‪ .‬همدارنګه یوتن بل قراردادي د برېښنا‬ ‫صورت کې او ټاکيل وخت کې پر دندو وګومارل يش‪.‬‬ ‫مايل وجهې اوپانګې برابروي‪( :‬الف) د حقوقي ادارو د ظرفیت‬ ‫د سپام د څرنګوايل په موخه استخدام شوی دی‪ .‬ددې پروژې‬ ‫‪ .٤‬د کورنیو کمپنیو لپاره دې د مرکز او محيل سيمو په کچه د‬ ‫لوړول‪ ،‬د کلیدي حقوقي خدمتونو د وړاندې کولو لپاره‪( .‬ب)‬ ‫جوړښت په دې وروستیو کې بیا کتل شوی او د ‪ ۲۰۱۵‬کال د‬ ‫له کلو کيل څخه‪ ،‬چې د حاجي ګک‬ ‫اقتصاد د ودې لپاره الزمې ګټې رامنځته يش چې هغوی لږ تر‬ ‫د حقوقي مرستو د پوښښ او کيفیت پیاوړتیا‪( .‬ج) حقوقي‬ ‫جنوري د ‪ ۳۱‬نیټې پورې متدید شوی دی‪.‬‬ ‫ترڅنګ پروت دی‪ ،‬د حاجي ګک د‬ ‫لږه د اړتیا وړ ‪ ۱۵‬قلمه توکي او د آمو سیند اوعینک پر خدمتونو‬ ‫غاښي د اوسپنې ډبرو کان منظره‬ ‫معلوماتو او مدين زده کړو ته د خلکو د الرسيس زیاتوالی‪( .‬د) د‬ ‫ښکاري‪ .‬د افغانستان د رسچينو د‬ ‫رسبیره ‪ ۵۰‬سلنه (ارزښت) د اړتیا وړ توکي او خدمتونه برابر‬ ‫تررسه کېږي‪ .‬دا پروژه د دولت د مهمو او کليدي وزارتونو‪ ،‬چې‬ ‫مرکزي عديل ادارو له خوا د حقوقي خدمتونو برابرول او د ادارې‬ ‫دهلېز پروژه به دا هېواد د دې‬ ‫جوګه کړي چې د استخراجي صنايعو‬ ‫نیوونکي بورډ لخوا ومنل شوه‪ .‬د اصالحاتو د تطبیق په موخه‬ ‫د مالتړ لپاره د ظرفیت لوړولو پروګرام په درېو کټه ګوریو کې‬ ‫د لومړيتوب لرونکو پروژو د تطبيق مسئوليت پر غاړه لري‪،‬‬ ‫ښه والی‪(.‬ه) د پروژې د مدیریت ظرفیت رامینځته کول‪.‬‬ ‫کړي‪.‬‬ ‫د افغانستان د رسچينو د دهلېز پروژه‬ ‫د ودې پر مټ پراخې اقتصادي‬ ‫‪ .٥‬د رسک‪ ،‬د ریل ګاډي د کرښې او د لېږدونو د الرو جوړولو په‬ ‫‪ ۷۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫وزارتونو ته برابروي‪ ،‬چې ترټولو لوړه یې درېیمه کټه ګوري ده‬ ‫ظرفيت لوړوي‪.‬‬ ‫ د دې پروژې په کلیدي شاخصونو کې دغه مسایل شامل دی‪:‬‬ ‫ګټې السته راوړي‪ .‬د څېرمه کليو‬ ‫موخه د وړاندیز شوې الرې په اوږدو کې د ځمکې استمالک دې‬ ‫اوسېدونکي د دې کان کېندلو ته‪،‬‬ ‫او هغه غوښتونکي وزارتونه د پایلو او سمونونو پر تطبیق ال ډیر‬ ‫ دغه وړیا مرستې د دغو فعالیتونو د متویل لپاره برابریږي‪:‬‬ ‫(‪ )۱‬د حقوقي خدمتونو وړاندې کولو د پوښښ او کيفیت پراختیا‬ ‫د قانوين پړاوونو له مخې تررسه يش‪.‬‬ ‫دغه وړیا مرسته به دې ته الره هواره کړي چې افغانستان وکړای‬ ‫چې دوی ته به کاري فرصتونه او د‬ ‫مکلف کوي‪.‬‬ ‫(‪ )۱‬د ظرفیت جوړولو د پروګرامونو د تطبیق لپاره د تخنیکي‬ ‫(‪ )۲‬د حقوقي خدمتونو د برابرونکو ادارو د اغېزمنتوب لوړول‬ ‫غوره ژوند اسانتياوې برابرې کړي‪،‬‬ ‫‪ .٦‬د سیمې پرمختیایي تړونونه دې د استخراجي کانونو د لویو‬ ‫يش له هر اړخیز پلوه د خپلې اقتصادي ودې په موخه د د کان‬ ‫مرستو برابرول (‪ )۲‬په ځانګړو وزارتونو کې د ‪ ۲۴۰۰‬مامورینو‬ ‫(‪ )۳‬د حقوقي خدمتونو د وړاندې کوونکو د ځواب ورکولو د‬ ‫سرتګې په الر دي‪ .‬ي‬ ‫پانګه اچونو په چوکاټ کې د ګډو هڅو او همکاریو په موخه‬ ‫کيندنې د پراختیا لپاره له ډول ډول توکو کار واخيل‪ .‬دغه وړیا‬ ‫استخدامول (عمومي ریاستونو په لومړیو بستونو کې‪ ،‬رياستونه‬ ‫وړتيا لوړول‪ .‬دغه پروژه دمی له ‪ ۳۱‬نیټې راهیسې پيل کېدو‬ ‫تررسه يش‪.‬‬ ‫مرستې څلور برخې لري‪(:‬الف) د دهلیز د رسچینو د زیربناوو‬ ‫په دوميو بستونو کې مسلکي کدر په درېيمو او څلورمو بستونو‬ ‫په حال کې ده‪ .‬د دې پروژې تطبیقونکي ادارې‪ :‬سرته محکمه‪،‬‬ ‫په پام کې ده چې دغه پروګرام د ‪ ۲۰۱۳‬میالدي کال د دسمرب‬ ‫په برخه کې د پانګه اچونې لپاره چمتووالی‪ ،‬چې د خصويص‬ ‫کې) (‪ )۳‬د مدیریتي ستاژ پروګرام (‪ )۴‬د ملکي مامورينو روزنه‬ ‫عدلیې وزارت او لویه څارنوالی دي‪.‬‬ ‫په میاشت کې پیل او د ‪ ۲۰۱۸‬میالدي کال د دسمرب په میاشت‬ ‫پانګه اچونې مالتړ‪ ،‬د سړکونو بیا جوړونه‪ ،‬ساتنه او د هغو څارنه‬ ‫او (‪ )۵‬د پروژې مدیریت‪ ،‬څارنه او ارزونه‪ .‬دغې پروژې د ‪۲۰۱۲‬‬ ‫کې بشپړ يش‪ .‬د دې پروژې په بېالبېلو برخو کې ګڼ شمېر‬ ‫پکې شامل دي‪( .‬ب) د معیشت برخه او د کورنیو توکو څخه‬ ‫میالدي کال د جنوري له میاشتې په فعالیت پیل کړی دی‪ ،‬چې‬ ‫د افغانستان دعامه خدمتونو د‬ ‫السته راوړنې رامنځته شوي دي‪ ،‬لکه‪ :‬د زیربنایي چارو تطبیق‬ ‫د استفادې د زیاتوايل په موخه له یو بل څخه زده کړه کول‬ ‫تطبیقوونکې ادارې يې د مالیې وزارت او د ملکي خدمتونو او‬ ‫اداري اصالحاتو خپلواک کمیسیون دي‪.‬‬ ‫اسانولو لپاره د ظرفیت لوړولو پروژه‬ ‫بشپړ شوی دی‪ ،‬د ټولو قضایي مؤسسو لپاره د برشي رسچینو د‬ ‫مدیریت د سرتاتیژۍ لپاره د دندو الیحې تربحث الندې دي‪ ،‬د‬ ‫او د تجربو تبادله او د یوبل له وړتیاوو څخه ګټه اخيستل‪،‬‬ ‫ د مالیې وزارت او د اداري اصالحاتو او ملکي خدمتونو‬ ‫‪ ۱۰۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫(ج) د چاپېريال ساتنې برخه او د اړتیا وړځمکې پېژندنې په‬ ‫پانګه اچونې پالنونه اوس مهال تر غور او ارزونې الندې دي‪،‬‬ ‫ګډون ټولنیزې اغیزې او د پروژو د تطبیق لپاره یې چمتووالی‬ ‫کمیسیون په ګډه دغه پروژه تررسه کوي‪ .‬نوموړى پروژې د پیل‬ ‫په نږدې راتلونکي کې به د حقوقي مرستو د ودې چوکاټ‬ ‫له وخته د ‪ ۲۰۱۲‬کال له جنوري څخه را په دیخوا ګڼ شمیر الس‬ ‫دا پروژه له افغان دولت رسه د مشخصو وزارتونو د ظرفیت‬ ‫او همدارنګه د محيل پرمختیایي تړونونو په تررسه کولو‪( .‬د) د‬ ‫قراردادي ته وسپارل يش‪ ،‬د ملکي خدمتونو د اصالحاتو د تطبیق‬ ‫خصويص او دولتي سکتورونو ترمنځ د همکارۍ غښتيل کول او‬ ‫ته راوړنې لرلې دي‪ .‬ډیرې عملیايت کړنالرې د دولت له لوري‬ ‫لوړولو او په خدمتونو وړاندې کولو کې د هغوی د فعالیتونو‬ ‫لړۍ د پالن له مخې په لویه څارنوالۍ کې پرمخ ځي‪ ،‬د سمونونو‬ ‫تصویب شوي او د دې پروژې د اصالحاتو د تررسه کولو په موخه‬ ‫ښه وايل په برخه کې مرسته کوي‪ .‬دا پروژه د مشخصو پروګراونو‬ ‫د حساب ورکولو‪ ،‬پروژو د تطبیق او عامه پوهاوي په برخه کې‬ ‫د درې پړاویزه اصويل چوکاټ پر تدوین باندې اوس مهال له‬ ‫د غیردولتي مؤسسو مالتړ‪.‬‬ ‫د مالتړ ترالسه کولو لومړنۍ غوښتنه‪ ،‬چې د کرنې وزارت لخوا‬ ‫د تطبیق له الرې‪ ،‬چې د دولتي ادارو د ظرفیتونو لوړول‪،‬‬ ‫رشیکانو او همکارانو رسه بحث روان دی او د ټولو قضایي ادارو‬ ‫وړاندې شوې وه‪ ،‬په دې وروستیو کې ددې پروژې د تصمیم‬ ‫سیستامتیکه څارنه او د پايلو راپور ورکول په کې شامل دي‪،‬‬ ‫د زده کړو د اړتیاوو ارزونه هم جریان لري‪.‬‬ ‫‪ /۳۸‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫‪26‬‬ ‫د بڼوالۍ او مالدارۍ ميل پروژه‬ ‫د کابل‪ ،‬ایبکو او مزاررشیف د برېښنا‬ ‫‪ ۱۰۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫پروژه‬ ‫‪ ۵۷‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫ د باغدارۍ د تولید د برخې الندې د ‪ ۲۰۱۳‬کال د جون تر ‪۳۰‬‬ ‫دغه پروژه د ‪ ۲۰۱۳‬میالدي کال په جنوري میاشت کې د ‪۱۰۰‬‬ ‫دغه پروژه د ‪ ۲۰۱۳‬میالدي کال د مارچ پر‪ ۳۱‬نیټه بشپړه‬ ‫نېټې پورې‪ ،‬د بڼوالۍ او مالدارۍ ميل پروژې په ‪ ۱۲۰۴‬هکتاره‬ ‫میلیونه ډالرو په ارزښت‪ ،‬چې ‪ ۵۰‬میلیونه ډالره يې لومړنۍ‬ ‫شوه‬ ‫ځمکه کې نوي باغونه د پرسلني کمپاین په لړ کې جوړ کړي‪،‬‬ ‫مرسته وه‪ ،‬پیل شوه‪ .‬دغه پروژه به په ټولیز ډول د باغدارې د‬ ‫چې ‪ ۶۰‬سلنه یې په نویو والیتونو کې دي‪ .‬دا یوه ډېره لویه الس‬ ‫حاصالتو او تولیداتو له ودې او د مالدارۍ د تولیداتو او حیواين‬ ‫د دې پروژې موخه د کابل‪ ،‬ایبکو او مزاررشیف ښارونو په پام‬ ‫ته راوړنه ده‪ ،‬ځکه دغه شمېر د ‪ ۲۰۱۳‬کال د ټاکل شویو موخو‬ ‫روغتیا له ودې رسه مرسته وکړي‪ .‬دې موخې ته د رسېدو لپاره‬ ‫وړ سیمو کې د مشرتکینو لپاره د ډاډمنې او باکیفیته بریښنا‬ ‫‪ ۲۴۰‬سلنه الس ته راوړنه ښیي او په پام کې ده چې د مني د‬ ‫تخنیکي سرتاتیژي د دودیزو خدمتونو وړاندې کول او د پرمختللو‬ ‫رامنځته کول وو‪ .‬دغه پروژه د ‪ ۲۰۱۲‬کال د جون د میاشتې په‬ ‫موسم په کمپاین کې ‪ ۸۰۰‬هکټاره نور جوړ يش‪ .‬د باغونو د‬ ‫سیستمونو له الرې له پانګه اچونې څخه مالتړ دی‪.‬‬ ‫‪ ۱۷‬نېټه د دریم ځل لپاره متدید شوه‪ ،‬چې د پروژې موده یې‬ ‫بیارغاونې په برخه کې هم دې ته ورته د پام وړ نورې السته‬ ‫ دغه پروژه درې برخې لري‪( :‬الف) د بڼوالۍ تولیدات‪( ،‬ب) د‬ ‫ټول ټال ‪ ۳۹‬میاشتې وغځوله‪ .‬دغې مودې د پروژې د پاتې کارونو‬ ‫راوړنې شته‪ ،‬چې د سږين کال په لومړیو شپږو میاشتو کې د‬ ‫مالدارۍ تولیدات او د څارويو روغتیا‪( ،‬ج) د پروګرام د پيل کولو‬ ‫د بشپړولو او د دې پروژې د پراختیایي موخو د پوره کولو لپاره‬ ‫‪ ۲۰۱۳‬کال د ‪ ۱۴۰‬هکتاره ټاکل شوې موخې په پرتله ‪۱۰۰۰‬‬ ‫مدیریت او تخنیکي مالتړ‪ .‬دغه چارې به د ‪ ۲۲‬والیتونو په ‪۱۰۰‬‬ ‫ښه الره هواره کړه‪.‬‬ ‫هکتاره بیا رغول شوي دي او د روان کال د ټاکل شوې موخې‬ ‫ولسوالیو کې د وخت په تېرېدو او د سیمې حالت ته په کتو رسه‬ ‫ په کابل کې د برېښنا شبکې د بیا رغونې چارې بشپړې شوې‪،‬‬ ‫‪ ۸۰۰۰‬هکټارو په پرتله د سبو د تولید ‪ ۸۰۷۵‬قطعې جوړې شوي‬ ‫پيل يش‪.‬‬ ‫البته دا په داسې حال کې و‪ ،‬چې د ساختامين چارو لپاره د‬ ‫دي‪.‬‬ ‫ د پروژې موخه د بزګرانو لخوا د کرنيزو خدمتونو د سیستم‬ ‫کابل له ښاروالۍ‪ ،‬نورو ادارو او د ځمکو له خاوندانو څخه د‬ ‫تدریجي تطبیق‪ ،‬له پانګه اچونې څخه مالتړ او د پروژې د پام وړ‬ ‫کار د اجازې ستونزې او د ستنو پېرل د کار د لړۍ د ځنډ المل‬ ‫بزګرانو لخوا د پرمختللو کرنيزو الرو چارو رواجول دي‪ .‬د بزګرانو‬ ‫شوې وو‪ .‬ځینو اندېښنو شتون درلود‪ ،‬ځکه ترانسفرمر د اړتیا وړ‬ ‫لخوا د خدمتونو وړاندې کول د اړتیا وړ خدمتونو په ټاکنه کې د‬ ‫برېښنا د تولید توان او ځواک نه درلود‪.‬‬ ‫بزګرو د عميل ونډې اخیستلو د زیاتوايل لپاره الر هواروي‪ .‬دغه‬ ‫ دغه پروژه د ‪ ۲۰۱۳‬میالدي کال د مارچ په ‪ ۳۱‬نیټه د‬ ‫پروژه به د بزګرو لپاره د مخامخ مرستې کچه هم لوړه کړي‪ .‬له‬ ‫مزاررشیف د سب سټیشن د ډېری چارو له بشپړیدو وروسته‬ ‫همدې کبله موخه داده چې پایښت‪ ،‬اغیزمنتوب او پیاوړتیا وده‬ ‫بشپړه شوه‪ .‬د دې لپاره چې د افغانستان د برېښنا رشکت ونه‬ ‫وکړي‪.‬‬ ‫شو کړای د اړتیا وړ توکي په ټاکل شوي وخت کې چمتو کړي‪ ،‬د‬ ‫ د بڼوالۍ او مالدارۍ د ميل پروژې موخه داده چې د‬ ‫نصبولو چارې یې نوموړي رشکت ته پریښودې‪.‬‬ ‫دې پروژې د شپږو کلونو په وروستي پړاو کې الندې کلیدي‬ ‫ د مزاررشیف او ایبکو د سب سټیشنونو چارې چټکې شوي‪،‬‬ ‫پایلې ترالسه شوي‪ ۹۷۵۰۰۰ :‬تنو د پام وړ بزګرانو ته د مناسبې‬ ‫خو د ځینو وسایلو د خرابوايل او ایبکو ته د ساختامين توکو د‬ ‫بڼوالۍ الرې چارې ښوول شوي چې هغوی زده کړي او سمه‬ ‫نه رسېدلو له کبله تر اوسه دغه پروژه نه ده بشپړه شوې او د‬ ‫ګټه يې ورځنې اخيستې‪ ۶۰۰۰ ،‬هکتاره بڼونه په مستقیم او یا‬ ‫افغانستان د برېښنا رشکت ته نه ده تسلیم شوې‪ .‬اوس مهال د‬ ‫غیر مستقیم ډول بیا رغول شوي‪ ۸۰۰۰ ،‬هکټاره نوي باغونه (د‬ ‫اوبو او برېښنا وزارت دې ستونزې ته د حل الرې موندلو په لټه‬ ‫انګورو د باغونو په ګډون) له ‪ ۷۰‬سلنې ژوندیو نیالګیو رسه جوړ‬ ‫او هڅه کې دی‪.‬‬ ‫شوي‪ ۸۰۰ ،‬هکټاره د چیلې تاکونه‪ ،‬په ‪ ۵۰۰‬هکټاره وچو ځمکو‬ ‫کې (د پستې نیالګي) کښینول شوي‪ ،‬د سبو د تولید ‪۲۰۰۰۰‬‬ ‫قطعې جوړې شوي‪ ،‬د پام وړ ‪ ۵۰‬سلنه بزګرانو د مالدارۍ په‬ ‫چارو کې الزم پیغامونه عميل کړي او تر پوښښ الندې ‪ ۷۵‬سلنه‬ ‫سیمو کې د بروسلوز د ناروغۍ کچه راټیټه شوې ده‪.‬‬ ‫یادښت‪ :‬ټول یاد شوي شمیري او ارقام په دې سند کې په امریکايي ډالرو دي‪.‬‬ ‫نړیواله پرمختیا اداره (‪ ،)IDA‬د نړیوال بانک د وړیا مرستو او بې د ګټو پورونو‬ ‫برابرونکی برخه ده‪.‬‬ ‫‪ /28‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫‪www.worldbank.org.af‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫عبدالروف ضياء‬ ‫تليفون‪+۹۳۷۰۰۲۸۰۲۸۰ :‬‬ ‫انځورونه‪ :‬گراهام کراوچ‪ /‬نړيوال بانک‬ ‫‪infoafghanistan@worldbank.org‬‬ ‫نړیوال بانک‪ ،‬لړم ‪۱۳۹۲‬‬ ‫‪ ۱۹‬منرب کور‪ ۱۵ ،‬سړک‪ ،‬وزير محمد اکرب خان‪ ،‬کابل‪ ،‬افغانستان‬