                    Монгол ул�?
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав
                    дахь тө�?өл
                   (УБ�?�?�?СТ 3)


                                                    E2881

      Байгаль орчны менежментийн
               хөтөлбөр
                (БОМХ)




             �?ий�?л�?лийн За�?аг даргын тамгын газар


                            Тө�?өл
                       2011 оны 9-р �?ар
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535


                                                                      Гарчиг
Товчил�?он үг�? ...........................................................................................................................45

Өмнөх үг.....................................................................................................................................56

Тайлбар үг�? ...............................................................................................................................78

Бүл�?г I: Танилцуулга ...............................................................................................................89

Бүл�?г II. Тө�?лийн тодорхойлолт
......................................................................................................................................................91
0

     Тө�?өл х�?р�?гжих газрууд, д�?д тө�?лүүд
     ................................................................................................................................................11
     12

Бүл�?г III. Хуулийн болон бодлогын хөтөлбөрүүд
......................................................................................................................................................12
13

     3.1          За�?гийн газрын хууль, дүрмүүд
                  1213

     3.2          Байгаль орчны үн�?лг�?�?ний а�?уудлаархи Д�?лхийн банкны бодлого
                  1314

Бүл�?г IV: Байгаль орчны урьдчилан �?�?ргийл�?х а�?уудлууд, нөлөөллийг бууруулах
арга х�?мж�?�?
......................................................................................................................................................15
16

     4.1          Урьдчил�?ан нөхцөл ба �?�?уудлууд
                  1516

     4.2          Эер�?г нөлөөлөл ба �?айжруулах боломжууд
                  1617



                                                                                                                                                       2
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535


     4.3          Боломжит �?өрөг нөлөөлөл ба т�?дг�?�?рийг бууруулах арга х�?мж�?�?
                  1718

Бүл�?г V: Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөрийн �?вц
......................................................................................................................................................20
21

     5.1          Зорилт ба хандлага
                  2021

     5.2          Хамгаалалын х�?налт ба нөлөөллийн үн�?лг�?�?ний �?вц
                  2122

     5.3          Д�?д тө�?лүүд�?д ашиглагдах бууруулах арга х�?мж�?�?
                  2627

     5.4          Х�?р�?гжилтийн арга х�?мж�?�?нүүд болон тө�?өв
                  3132

Зураг

Зураг 5.1 – Хамгаалалын х�?р�?гжилт, х�?налт, тайлагналт хийх бүт�?ц зохион байгуулалтын
зохицуулалт
......................................................................................................................................................25
26

Зураг 5.2 – Хамгааллын арга х�?мж�?�?ний �?хем ХМБОЖ-ын шаардлагад нийцүүл�?�?н
байдлаар
......................................................................................................................................................33
34

Хү�?н�?гтүүд
Хү�?н�?гт 5.1              Хамгаалалтын болон бууруулах арга х�?мж�?�?нд техникийн х�?налт хийх
(Бүр�?лд�?хүүн 1 – Ту�?лах замууд)
                         3334

Хү�?н�?гт 5.2              Хамгаалалтын болон �?р�?д�?л бууруулах арга х�?мж�?�?ний техникийн х�?налт
(Бүр�?лд�?хүүн 1-Үер�?�?�? хамгаалах далан �?увгийн ажлууд)
                         3536

                                                                                                                                                       3
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535


Table 5.3            Хамгаалалтын болон �?р�?д�?л бууруулах арга х�?мж�?�?нд техникийн х�?налт
(Бүр�?лд�?хүүн х�?�?�?г 2 – Хатуу хог ха�?гдал цуглуулах ц�?гүүд)
                     3637



ОЛО�? �?ИЙТЭД ЗОРИУЛС�?�? МЭДЭЭЛЛИЙ�? С�?МБ�?РЫ�? З�?ГВ�?Р
(Монгол х�?л д�?�?р):
......................................................................................................................................................38
39

SAMPLE PUBLIC NOTICE BOARD (English):
......................................................................................................................................................39
40



Хав�?ралт:

Хав�?ралт 1             Загвар тө�?лүүдийн жаг�?аалт, байрлал
Хав�?ралт 2.1           Ту�?лах замуудын ХМБОЖ
Хав�?ралт 2.2           Үерийн хамгаалалтын далангийн ХМБОЖ
Хав�?ралт 2.3           Хатуу хог ха�?гдал цугуулах ц�?гийн ХМБОЖ
Хав�?ралт 3             Барилгын талбайд байгаль орчны үзл�?г �?вуулах жаг�?аалт




                                                                                                                                                       4
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535



Товчил�?он үг�?
�?ХБ               �?зийн хөгжлийн банк
БОМТ              Байгаль орчны менежментийн төлөвлөгөө
БО�?МХ             Байгаль орчин, нийгмийн менежментийн хөтөлбөр
БО�?Ү              Байгаль орчны нөлөөллийн үн�?лг�?�?
БУ�?               Барилга уг�?ралтын ажил
Д�?Б               Дотоодын нийт бүт�?�?гд�?хүүн
ЕТЗ               Ерөнхий тө�?өөллийн зөвлөмж
МУЗГ              Монгол ул�?ын За�?гийн газар
�?ЗДТГ             �?ий�?л�?лийн За�?аг даргын тамгын газар
�?СТ               �?үүлг�?н �?уурьшуулах төлөвлөгөө
�?СХ               �?үүлг�?н �?уурьшуулалтын хөтөлбөр
СШББ              Сонгон шалгаруулалтын бичиг баримт
ТББ               Төрийн бу�? байгууллага
ТЭЗҮБ             Техник �?дийн за�?гийн үнд�?�?л�?л болов�?руулах �?удалгаа
ТУ�?               Тө�?лийг удирдах н�?гж
ТҮББ              Тө�?лийн үн�?лг�?�?ний баримт бичиг
ТҮБББ             Тө�?лийн үз�?л баримтлалын баримт бичиг
ТҮК               Тохижилт үйлчилг�?�?ний компани
УБ�?�?�?СТ           Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах тө�?өл
УТБ               У�? түг�?�?х байр
ХМБОЖ             Х�?р�?гжилт�?д мөрдөх байгаль орчны журам
ХЦЗЦ              Хог цуглуулж зайлуулах ц�?г




                                                                          5
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535



Өмнөх үг
Эн�?хүү баримт бичиг нь Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гуравдахь тө�?өл
(цаашид Тө�?өл г�?н�?)-ийг х�?р�?гжүүл�?х�?д баримтлах Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр
(БОМХ)      юм. Эн�?хүү хөтөлбөрийг Д�?лхийн банкны байгаль орчны үн�?лг�?�?нд (OP4.01)
баримталдаг аюулгүй байдлын шаардлагад нийцүүл�?н болов�?руул�?ан бөгөөд 2011 оны 7-р
�?арын 26-нд Тө�?лийн үз�?л баримтлалын баримт бичиг (ТҮБББ)-т тодорхойл�?он аюулгүй байдлын
наад захын а�?уудлуудтай у�?лдаж байгаа болно. Мөн �?н�?хүү хөтөлбөр нь ту�?ад нь баримт бичиг
болгон гарга�?ан �?үүлг�?н �?уурьшуулалтын хөтөлбөр (�?СХ), Х�?р�?гжилт�?д мөрдөх байгаль орчны
журам (ХМБОЖ)-ын баримт бичигт�?й холбоотой юм. �?СХ, ХМБОЖ нь бүх л �?онгон
шалгаруулалтын баримт бичигт хав�?ралт болж орох юм.
Тө�?лөөр г�?р хорооллын ту�?лах замыг зохих �?вган зам, у�? зайлуулах �?уваг, г�?р�?лтүүлгийн
хамт �?айжруулах, түүнчл�?н борооны у�? зайлуулах далан �?уваг (бүр�?лд�?хүүн х�?�?�?г1), хог
ха�?гдлыг цуглуулах ц�?г (бүр�?лд�?хүүн х�?�?�?г 2) барих з�?р�?г бага х�?мж�?�?ний болон дунд
х�?мж�?�?ний барилгын ажлуудтай байна.             Хөрөнгө оруулалтын х�?мж�?�? харьцангуй бага
учраа�? байгаль орчны бүр�?н үн�?лг�?�? хийлг�?х шаардлагагүй г�?ж тодорхойл�?он болно. Харин
түүний оронд барилгын ажлын үед, үйл ажиллагаа �?вагдаж байхад, �?лангу�?а үерийн
хамгаалалтын далан �?увгийн арчилгаа ц�?в�?рл�?г�?�?ний болон хогийн ц�?гийн �?и�?темийн үйл
ажиллагааны үед үзүүлж болох нөлөөллийг бууруулах зорилгоор БОМХ болон түүнт�?й
холбоотой ХМБОЖ-ыг хөрөнгө оруулалтын төрөл ту�? бүр�?�?р болов�?руулан гаргаж байна.
Эн�?хүү БОМХ нь OP 4.01-ийн дагуу болов�?руул�?ан бөгөөд үзүүлж болох �?өрөг нөлөөллийн
тодорхойлолт, бууруулах арга х�?мж�?�?, х�?р�?гжүүл�?х шаардлагуудыг бүт�?ц зохион
байгуулалтын      арга   х�?мж�?�?,    х�?налт     шинжилг�?�?,     тайлагнал   мөн   тө�?өв   өртгийн
шаардлагуудын хамт Хав�?ралт С-д оруулав. Эн�?хүү БОМХ болон ХМБОЖ-д УБ�?�?�?СТ1,
УБ�?�?�?СТ2 болон ний�?л�?л хотын өмнө нь Д�?лхийн банк, хандивлагч бу�?ад орнуудын
�?анхүүжилт�?�?р х�?р�?гж�?�?н тө�?лүүдийн туршлага, �?ургамжийг харгалзан үз�?�?н болно. Эн�?хүү
БОМХ болон ХМБОЖ нь туршлага, анхаарал тат�?ан а�?уудлууд, за�?аг захиргааны анхан
шатны н�?гж (Хороо)-ны хүчин чадал, чадавхид үнд�?�?л�?н хөтөлбөрийг ирг�?д олон нийтийн
үр дүнт�?й оролцоотойгоор х�?р�?гжүүл�?х арга х�?мж�?�?нүүдийг тодорхой ту�?га�?ан болно.
Дүүргүд нь тө�?лийн �?нз бүрийн бүр�?лд�?хүүн х�?�?гүүдийн үр шимийг хүрт�?х бөгөөд тө�?лийн
хүр�?�?нд бий болох хөрөнгийн �?з�?мшигч болох учраа�? За�?аг даргын тамгын газраараа
дамжуулан БОМХ болон ХМБОЖ-нь х�?р�?гжилт�?д х�?налт тавих хариуцлагыг хүл�?�?х юм.
�?ЗДТГ, Дүүргийн н�?рийн өмнөө�? УБ�?�?�?СТ2-ын ТУ�? нь �?н�?хүү хөтөлбөрт дурьдагд�?ан
нөлөөллийг бууруулах аливаа арга х�?мж�?�?г гүйц�?тг�?гчид авч байгаа �?�?�?х�?д х�?налт тавина.

                                                                                             6
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535


Замын газар, �?ийтийн т�?�?врийн газар, Байгаль орчны газар, байгаль орчин, хог ха�?гдлын
менежментийн х�?лт�?�? з�?р�?г �?ЗДТГ-ын харь�?а газар, агентлагууд нь бодлогоор хангах,
зохицуулах чигл�?л, заавар өгөх үүр�?гт�?й байна. Гүйц�?тг�?гчид БОМХ болон ХМБОЖ-ыг
х�?рх�?н х�?р�?гжүүлж байгаад ТУ�? х�?налт тавьж, шинжилг�?�?, үн�?лг�?�? өгөх, тайлагнах ажлыг
хариуцна. Мөн ТУ�? нь тө�?лийн бүхий л бичиг баримтыг бүрдүүл�?х, бүртг�?х, хадгалах зохих
журмын дагуу Д�?лхийн банкаар х�?нуулах үүргийг хариуцна.
Х�?р�?в д�?д тө�?лүүдийн үйл ажиллагаанд өөрчлөлт орвол �?н�?хүү бичиг баримтад тухайн
өөрчлөлтийг ту�?ган шин�?чл�?гд�?ж байх ё�?той. Эн�? тохиолдолд БОМХ болон ХМБОЖ-д
ор�?он өөрчлөлтийн талаар Д�?лхийн банктай маш �?айн зөвлөлдөнө.




                                                                                    7
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535



Тайлбар үг�?
Байгаль орчны н л           ллийн    н�?лг�?�? (БО�? ): Төлөвлөж буй тө�?лийн байгаль орчинд
үзүүл�?х нөлөөллийг тодорхойлж, хувилбруудад үн�?лг�?�? өгөх; нөлөөллийг бууруулах,
менежмент хийх, х�?налт шинжилг�?�?г үн�?л�?х х�?р�?г�?�?л; Тө�?өл болон д�?д тө�?лүүдийг
х�?р�?гжүүл�?хд�?�?     тухайн    бү�?    нутаг   �?�?в�?л   �?албаруудын      байгаль   орчны   үн�?лг�?�?нд
хамрагдаагүй чухал а�?уудлуудад анхаарлаа хандуулах х�?р�?гт�?й.
Байгаль орчин, нийгмийн менежментийн х т лб р (БО�?МХ): Тө�?өл нь х�?д х�?д�?н д�?д
х�?�?г�?�?�? бүр�?лд�?ж, тухайн д�?д х�?�?гүүдийн нарийвчил�?ан м�?д�?�?ллийг тодорхойлох хүрт�?л
нөлөөллийг гаргах боломжгүй үед а�?уудлыг болон холбогдох нөлөөллийг авч үз�?х х�?р�?г�?�?л.
БО�?МХ нь байгаль орчны болон нийгмийн нөлөөллийг үн�?л�?х зарчим, дүр�?м журам,
удирдамжийг ил�?рхийлд�?г. Эн�? нь бууруулах арга х�?мж�?�?ний төлөвлөгөө, �?өрөг нөлөөллийг
арилгах, �?ер�?г нөлөөллийг н�?м�?гдүүл�?х, т�?дг�?�?р арга х�?мж�?�?нүүдийн өртөг зардлыг
тооцоолох болон тө�?лийн нөлөөллийн а�?уудлыг хариуц�?ан байгууллагуудын тухай
м�?д�?�?лл�?�?�? бүрд�?н�?. “Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр�? г�?�?�?н н�?р томьёог ба�?
ашиглаж болно.
Байгаль орчны менежментийн т л вл г                    (БОМТ): (Error! Bookmark not defined.)
тө�?лийн х�?р�?гжилт, ашиглалтын үед байгаль орчинд үзүүл�?х нөлөөллөө�? зайл�?хийх, �?өрөг
нөлөөллийг бууруулан арилгах, �?�?в�?л хүл�?�?н зөвшөөрөхүйц төвшинд хүрг�?хийн тулд авах
арга х�?мж�?�? (Error! Bookmark not defined.) �?дг�?�?р арга х�?мж�?�?г х�?р�?гжүүл�?х�?д
шаардлагатай үйл ажиллагааг нарийвчлан харуул�?ан х�?р�?г�?�?л. БОМТ нь бүр�?лд�?хүүн х�?�?�?г
�?-ийн байгаль орчны үн�?лг�?�?ний (ашигла�?ан бу�?ад х�?р�?г�?�?лд хамааралгүй) �?алшгүй х�?�?�?г.
Бүр�?лд�?хүүн х�?�?�?г В-ийн байгаль орчны үн�?лг�?�?ний үр дүн нь магадгүй ба�? БОМТ-өөр
харагдана. БОМТ нь �?онгон шалгаруулалтын бичиг баримт (СШББ)-ын н�?г х�?�?�?г болно.
БОМТ-г х�?р�?гжүүл�?х зардал нь нийт барилгын ажлын зардалд шинг�?н�?.
Х�?р�?гжилт�?д м рд х байгаль орчны журам (ХМБОЖ): БОМХ-өө�? үүд�?ж гар�?ан �?н�?хүү
  баримт бичиг нь д�?д бүтцийн х�?р�?гжилтийн �?вцад гүйц�?тг�?гчдийн нөлөөллийг бууруулах
     арга х�?мж�?�?ний төлөвлөлт, х�?р�?гжилт болон үйл ажиллагааны х�?налт шинжилг�?�?,
   тайлагнал, олон нийт�?д м�?д�?�?л�?х ажлыг чиглүүл�?х зорилготой. Эн�?хүү баримт бичигт
 хийх�?�?р төлөвлөж буй бүх л барилгын ажлын орон нутгийн байгаль орчинд болон оршин
�?уугчдад үзүүлж болох �?өрөг нөлөөллийг зохицуулах �?тандартын дадлага, үйл ажиллагааг
  зааж өгдөг. ХМБОЖ нь СШББ болон г�?р�?�?нүүд�?д ту�?ад нь хав�?ралт болон орох бөгөөд
   Гүйц�?тг�?гч �?н�? талаар м�?дл�?г м�?д�?�?л�?лт�?й байж, нөлөөллийг бууруулахтай холбогдон
          гарах зардал нь барилгын ажлын өртөгт шинг�?�?�?н г�?дгийг м�?д�?�?н байна.


                                                                                              8
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535


                                   БҮЛЭГ I: Т�?�?ИЛЦУУЛГ�?
1. Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?лийн хөгжлийн
зорилт нь г�?р хорооллын д�?д бүтцийн н�?н чухал хөрөнгө оруулалтыг тодорхойлох
�?и�?темийг бий болгох, �?онгож ав�?ан г�?р хорооллуудад тодорхой ажлуудыг хийх замаар үр
ашигтай хөрөнгө оруулалтыг х�?р�?гжүүл�?х�?д нь �?ЗДТГ-т д�?мжл�?г үзүүл�?х �?вдал юм.
Эн�?хүү тө�?өл нь таван жилийн хугацаатайгаар                   (2012-2017) дөрвөн бүр�?лд�?хүүн
х�?�?�?гт�?йг�?�?р х�?р�?гжин�?. Орон нутгийн чанартай зам, у�? зайлуулах �?уваг барих, гудамжны
г�?р�?лтүүл�?г хийх, борооны у�? зайлуулах далан �?увгийн менежмент болон хог ха�?гдлыг
цуглуулан зайлуулах ц�?г барих з�?р�?г барилгын ажлуудтай бөгөөд �?дг�?�?р ажлуудын үед
орон нутгийн байгаль орчин, оршин �?уугчдад                 �?өрөг нөлөө үзүүл�?х�?�?�? �?�?ргийл�?х
зорилгоор Д�?лхийн банкнаа�? байгаль орчны үн�?лг�?�?ний талаар хамгааллын арга
х�?мж�?�?ний бодлого (OP 4.01)-ыг гаргадаг бил�?�?.

2. Эн�?хүү БОМХ-ийг тө�?лийн үйл ажиллагаанаа�? үүд�?лт�?й гарч болзошгүй �?өрөг
нөлөөллийг нарийвчлан тодорхойлж, тө�?өл х�?р�?гжилтийн шатанд OP 4.01-ийн дагуу
хамгааллын арга х�?мж�?�? авах зорилгоор болов�?руулдаг. Эн�? бичиг баримтыг �?ЗДТГ-ын
холбогдох х�?лт�?�? та�?аг, агентлагууд, г�?р хорооллын ирг�?д, оршин �?уугчид, ирг�?дийн
бүлгүүд ба�? Д�?лхийн банкны хүмүү�?т�?й х�?д х�?д�?н удаа уулзаж, �?айтар зөвлө�?ний үнд�?�?н
д�?�?р б�?лтг�?н гарга�?ан болно. Эн�? тө�?өлд зориулан нүүлг�?н �?уурьшуулалтын бодлогын
хөтөлбөр (�?СБХ)-ийг ту�?ад нь б�?лтг�?�?�?н. БОМХ нь хамгааллын арга х�?мж�?�?ний
а�?уудлууд, нөлөөллийг бууруулахтай холбоотой арга х�?мж�?�?нүүд мөн ирг�?д олон нийтийн
�?анаа бодлыг �?он�?ох, олон нийт�?д хүрг�?х удирдамж з�?р�?г аюулгүй арга х�?мж�?�?нүүдийг
багтаа�?ан болно. Эн�? баримт бичиг нь ХМБОЖ-ыг агуул�?ан. БОМХ, ХМБОЖ аль аль нь
СШББ болон барилгын г�?р�?�?нүүдийн н�?г х�?�?�?г байна. БОМХ нь �?н�? тө�?өлд хамаарагдах
Монгол ул�?ын хууль дүр�?м журмын дагуу хийгд�?�?н. БОМХ нь тө�?лөөр х�?р�?гжих бүх д�?д
тө�?лүүд�?д мөрдөгдөнө.

3. Дарааийн 2-р бүл�?гт тө�?лийн ерөнхий дүр зургийг гаргахдаа ДБ-ны урьдчилан
�?�?ргийл�?х үйл ажиллагааг онцлон анхаар�?ан бөгөөд Тө�?лийн үн�?лг�?�?ний баримт бичиг
(ТҮББ)-т илүү нарийвчлан тодорхойлох болно. 3-р бүл�?гт байгаль орчны урьдчилан
�?�?ргийл�?х бодлогод холбогдох хууль �?рх, бодлогын хөтөлбөрийг ту�?га�?ан бол 4-р бүл�?гт
тө�?лөө�? үзүүлж болох нөлөөллийн урьдчил�?ан нөхцөлийг н�?гтг�?н дүгн�?�?�?н болно. Харин
5-р бүл�?гт тө�?лийн 1 ба 2-р бүр�?лд�?хүүн х�?�?гийн �?өрөг нөлөөллөө�? урьдчилан �?�?ргийл�?х
болон түүнийг бууруулах арга х�?мж�?�?ний үе шатуудыг тодорхойл�?он байгаа.


                                                                                          9
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535



Бүл�?г II. Тө�?лийн тодорхойлолт
Улаанбаатар хотын албан бу�? �?уурьшлын бү�? болох г�?р хорооллыг тогтвортой хөгжүүл�?х
нь Монгол ул�?ад тулгараад байгаа хөгжлийн чухал а�?уудлуудын н�?г бил�?�?. 1990-өөд онд
зах з�?�?лийн харилцаанд шилж�?�?н т�?р үе�?�? хойш тохиолд�?он зуд, ган гачиг нь орлого
багатай олон айл өрхийг хөдөөнөө�? Улаанбаатар хотод шилжин ирж г�?р хороололд
�?уурьших нөхцөлийг бүрдүүл�?�?н. Өнөөдрийн байдлаар ний�?л�?л хотод Монгол ул�?ын нийт
хүн амын 60 орчим хувь (2010 оны байдлаар 1.17�?а�?) нь амьдарч байна. Г�?р хорооллууд
нь маш доогуур түвшиний үйлчилг�?�?нд хамрагд�?ан, зарим г�?р хороолол ийм үйлчилг�?�?нд ч
хамрагдаагүй байгаа бөгөөд г�?р хорооллын оршин �?уугчдын бараг 85 хувь нь мод юмуу
нүүр�?�?�?р галладаг ердийн зуухыг х�?р�?гл�?н дулааны х�?р�?гц�?�?г�?�? хангаж, 500 м орчим газар
байрлалтай у�? түг�?�?х байр (УТБ)-наа�? ундны у�?аа зөөврөөр авч байна.
Монгол ул�?ын За�?гийн газар, �?ЗДТГ Д�?лхийн банкны                          ту�?ламж, д�?мжл�?гт�?йг�?�?р
Улаанбаатар хотын г�?р хорооллын оршин �?уугчдын амьдралын чанарыг �?айжруулах айл
өрх, оршин �?уугчдад хотын наад захын үйлчилг�?�?г хүрг�?х арга х�?мж�?�?г ав�?аар ир�?�?н.
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл �?н�?хүү �?анал,
�?анаачилгыг үрг�?лжлүүлж, хотын нийтийн аж ахуйг �?айжруулах дөрвөн бүр�?лд�?хүүн х�?�?�?г
бүхий тө�?лийг х�?р�?гжүүл�?х юм. Сонгож ав�?ан г�?р хорооллуудын нийтийн аж ахуйн үнд�?�?н
үйлчилг�?�?г �?айжруулж/өргөтгө�?нөөр УБ�?�?�?СТ3 нь хотын �?дуу хүмүү�?ийн орлого,
амьдралын нөхцөл, байгалийн гамшигийн �?мз�?г байдлыг бууруулах зорилготой юм.
УБ�?�?�?СТ3-нь дараахи дөрвөн бүр�?лд�?хүүн х�?�?�?гт�?й болно:
Б р�?лд�?х     н х�?�?�?г 1: Д�?д б тцийн н�?н т�?рг                 ний х р нг         оруулалт: Эн�?хүү
бүр�?лд�?хүүн х�?�?г�?�?р тө�?лийн �?онгон ав�?ан таван дүүргийн д�?д бүтцийг �?айжруулах
ажлуудыг �?анхүүжүүлн�?. УБ�?�?�?СТ3-өөр �?анхүүжүүл�?х д�?д бүтцийн хөрөнгө оруулалт нь у�?
зайлуулах �?уваг, г�?р�?лтүүл�?г бүхий ту�?лах зам, үерийн далан �?уваг, �?вган хүний замын
а�?уудлыг шийдв�?рл�?х�?д зарцуулагдана. Эдг�?�?р ажлуудын төлөвлөлтийг хийхд�?�? ирг�?д,
оршин �?уугчид, хороо, дүүр�?г, хотын удирдлагууд болон хотын холбогдох инженер
техникийн ажилтнуудын оролцоонд тулгуурлан хийх юм.
�?�?н т�?ргүүнд шаардлагатай г�?р хорооллын ту�?лах замыг �?онгохдоо нийтийн т�?�?врийн
үйлчилг�?�?, нийгмийн болон онцгой байдлын үйлчилг�?�? мөн хог ха�?гдлыг цуглуулах ц�?гт
хүр�?х�?д ойртуулах, түүнчл�?н тухайн орон нутгийн �?дийн за�?гийн ө�?өлтөд нөлөөлөхүйц байх
шалгуур үзүүл�?лт�?�?р �?онго�?он болно. Г�?р хорооллын ту�?лах замтай хамт шийд�?х
байгууламжууд болох у�? зайлуулах �?уваг, г�?р�?лтүүл�?г, �?вган зам, машины зог�?оол,
автобу�?ны зог�?оол з�?ргийн �?анхүүжилтийг давхар шийд�?х болно.


                                                                                              10
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535


Эн�? бүр�?лд�?хүүн х�?�?г�?�?р үерийн хамгаалалтын далан �?увгийг шин�?�?р барих, за�?варлах
ажлыг ч мөн �?анхүүжүүлн�?. Эн�? ажлыг хийхд�?�? зөвхөн далангийн а�?уудлыг төдийгүй
ургамалжуулалтын а�?уудлыг шийдв�?рл�?х�?�?р төлөвлөж байгаа бөгөөд далангийн зураг
тө�?лийг хийхд�?�? илүү х�?мн�?лтт�?й �?тандарт, хувилбарт технологийг илүүд авч үз�?х болно.
Д�?д бүтцийг �?айжруулах ту�?гай тө�?лүүдийг төлөвлөлтийн н�?г х�?�?�?г болгон тодорхойлох
бөгөөд бүр�?лд�?хүүн х�?�?�?г 3-т хамруулах болно.
Б р�?лд�?х       н х�?�?�?г 2: Хог ха�?гдлыг цуглуулах, зайлуулах йлчилг�?�?г �?айжруулах:
Хуурай хог ха�?гдлыг цуглуулах, зайлуулах үйлчилг�?�?г �?айжруулах ажил нь дараахи
зардлуудыг �?анхүүжүүлн�?: шаардлагатай тоног төхөөрөмж, машин худалдаж авах, бага
з�?ргийн барилгын ажлууд (хог цуглуулах �?авуудыг байршуулах талбайг б�?лд�?х), хог
цуглуулах, зайлуулах ажлын зохицуулалтын а�?уудлууд, үр дүнд �?уурил�?ан г�?р�?�?г б�?лтг�?х,
г�?р�?�?ний менежментийн зөвлөхийн үйлчилг�?�?нүүд з�?р�?г болно.
Б р�?лд�?х       н х�?�?�?г 3: Хот, д      рг   дийн за�?аглалд д�?мжл�?г         з   л�?х: Т л вл лт,
Зохицуулалт, Чадавхи �?айжруулах: Эн�? бүр�?лд�?хүүн х�?�?г�?�?р төлөвлөлтийг �?айжруулж,
гол гол оролцогч талуудын хоорондын харилцааг болов�?ронгуй болгох, чадавхийг
�?айжруулах замаар д�?д бүтцийн хөрөнгө оруулалтыг н�?н чухал х�?�?�?гт хуваарилах
�?и�?темийг бий болгоход нь �?ЗДТГ, Дүүргүүдийн ЗДТГ-уудад д�?мжл�?г үзүүл�?х юм.
Бүр�?лд�?хүүн х�?�?�?г 3 нь хоёр д�?д х�?�?�?гт�?й:

       •   Д    ргийн за�?аглалыг �?айжруулах:          УБ�?�?�?СТ3-аар дүүргийн удирдлагуудын
           чадавхийг (i) доороо�?оо оролцооны аргаар төлөвлөлтийг хийх замаар дүүргийн
           хөгжлийн болон д�?д бүтцийн төлөвлөгөөг б�?лтг�?х (ii) гол гол үйлчилг�?�?р үр
           ашигтайгаар хүрг�?х чигл�?л�?�?р хөгжүүлн�?. Инг�?хд�?�? ирг�?д, олон нийтт�?й
           зөвшилцөх, тө�?лийн м�?д�?�?ллийн олон түм�?нд хүрг�?х, ирг�?д олон нийтийн
           х�?налтыг х�?р�?гжүүл�?х, нийгмийн хариуцлагын а�?уудлуудыг н�?н т�?ргүүнд авч
           үз�?х юм.

       •   �?ийтийн ахуйн йлчилг�?�?г х рг�?х хотын за�?аглалыг �?айжруулах: УБ�?�?�?СТ3
           үерийн �?р�?д�?лийг бууруулах зардал багатай �?и�?тем болон үйлчилг�?�?г үзүүлд�?г
           �?нз бүрийн х�?лт�?�?, та�?аг, байгууллагуудын хоорондын үр дүнт�?й зохицуулалтыг
           бий болгоход нь �?ЗДТГ-т ту�?лалцаа д�?мжл�?г үзүүлн�?.

Б р�?лд�?х       н х�?�?�?г 4: Т �?лийн менежмент: Эн�? бүр�?лд�?хүүн х�?�?г�?�?р тө�?лийн
менежмент, х�?налт шинжилг�?�? хийх�?д д�?мжл�?г үзүүлн�?. Эн�?хүү бүр�?лд�?хүүн х�?�?гийн үйл
ажиллагаанууд нь (i) үйл ажиллагааны гарын авлага д�?�?р үнд�?�?л�?н тө�?лийг х�?р�?гжүүл�?х, (ii)
Худалдан авах ажиллагааны гарын авлагад үнд�?�?л�?н �?онгон шалгаруулалт �?вуулах,

                                                                                           11
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535


гүйц�?тг�?гчидт�?й болон зөвлөхүүдт�?й г�?р�?�? байгуулах, (iii) тө�?лийн үйл ажиллагааны х�?налт,
шинжилг�?�? хийх, х�?р�?гжилтийн үйл �?вцыг х�?налт, шинжилг�?�?ний шалгуур үзүүл�?лт, үе
шатны нөлөөллийн үн�?лг�?�?н д�?�?р үнд�?�?л�?н Д�?лхийн банк, �?ЗДТГ-т тайлагнах, (iv) Д�?лхийн
банкны байгаль орчны болон хамгааллын арга х�?мж�?�?ний бодлогын х�?р�?гжилтийг хангах
(v) тө�?лийн �?анхүүгийн аудит хийх�?д чигл�?гд�?н�?.
УБ�?�?�?СТ3 нь Сонгинохайрхан, Ба�?нзүрх, Чинг�?лт�?й, Сүхбаатар, Ба�?нгол г�?�?�?н таван
дүүргийн дунд х�?�?гийн г�?р хорооллуудад х�?р�?гжин�?. Тухайн г�?р хорооллын тө�?өл х�?р�?гжих
газрын �?онгохдоо ТЭЗҮБ �?удалгаа хийж байгаа зөвлөхүүд �?удлан үз�?ж, �?ц�?�?л�?н тогтоох н�?н
т�?ргүүнд чухал г�?ж үз�?�?н (i) дунд х�?�?гийн г�?р хороолол байх; (ii) тө�?лийг б�?лтг�?ж,
х�?р�?гжүүл�?х�?д хороо дүүр�?г нь б�?л�?н байх, �?рм�?лз�?лт�?й байх; (iii) өмнө нь тө�?өл
х�?р�?гжүүл�?�?н туршлагатай байх; (iv) ирг�?д нь ид�?вхит�?й оролцдог, 1 ба 2-р бүр�?лд�?хүүн
х�?�?гийн д�?д тө�?лүүд нь хоорондоо у�?лдаатай, аль болох үр дүнт�?й байх з�?р�?г шалгуур
үзүүл�?лтүүдийг үнд�?�?л�?н �?онго�?он болно. Түүн�?�?�? гадна тө�?өл х�?р�?гжүүл�?х�?�?р �?онго�?он
байрлалууд нь аль болох “д�?д төвүүд�?-�?д ойртох, �?дийн за�?гийн үйл ажиллагаанууд
�?ургууль, �?мн�?л�?г, бизне�?ийн байгууллагууд болон бу�?ад үйлчилг�?�?нд ойртоход нь дөхөм
үзүүл�?х�?�?р байх т�?хд�?�? хотын д�?д бүтцийн үйлчилг�?�? байхгүй байх з�?р�?г шалгуур
үзүүл�?лтийг ханга�?ан байна. Эн�? нь �?зийн хөгжлийн банк (�?ХБ)-наа�? техникийн ту�?лалцаа
авч Ма�?тер төлөвлөгөөнд хийж байгаа өөрчлөлтийн гол чиг баримжаа юм. Инг�?�?н�?�?р
Д�?лхийн банкнаа�? тө�?лөөр дамжуулан авч х�?р�?гжүүлж байгаа ажлууд нь �?ЗДТГ-аа�? авч
х�?р�?гжүүлж байгаа арга х�?мж�?�?нүүдт�?й у�?лдаж байна.

Т �? л х�?р�?гжих газрууд, д�?д т �?л            д

5. Тө�?өл х�?р�?гжих газрууд нь �?онгон ав�?ан ний�?л�?лийн таван дүүр�?г бөгөөд �?дг�?�?р нь
Сонгинохайрхан, Ба�?нзүрх, Чинг�?лт�?й, Сүхбаатар, Ба�?нгол дүүргүүд болно. Тө�?лийн
хөрөнгө оруулалт хийгд�?х хороонууд нь дүүр�?г ту�? бүр�?�?р гарга�?ныг Хав�?ралт 1–д
үзүүл�?�?н бөгөөд тухайн хорооны �?г аль х�?�?�?гт г�?дгийг тө�?өл х�?р�?гжилтийн �?вцад
тодорхойлно.




                                                                                      12
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535



Бүл�?г III. Хуулийн болон бодлогын хөтөлбөрүүд
3.1       За�?гийн газрын хууль, д рм       д

      7.Байгаль хамгаалах хууль: Байгаль хамгаалах чигл�?л�?�?р одоо Монгол ул�?ад мөрдөж
      байгаа дараахи хууль тогтоомжууд байна:

      •    Байгаль хамгаалах, нөхөн �?�?рг�?�?х төлбөрийг магадлашгүй ажлын зардалд оруулах
           тухай хууль

      •    Байгалийн ургамал �?үйтг�?�?ний торгуулийн тухай хууль

      •    Байгаль хамгаалах хууль -2006.6.29-нд батал�?ан

8. Байгаль орчны н л        ллийн н�?лг�?�? (БО�? ): Байгаль орчны н л           ллийн н�?лг�?�? хийх
тухай Монгол ул�?ын хууль - 2006.5.25-нд батал�?ан

9. Хог ха�?гдлын менежментийн журам:

      •    Монгол ул�?ад хог ха�?гдлын менежментийг зохицуулах ту�?гай зохицуулалт байдаг
           бөгөөд түүнийг “Үйлдв�?рийн ба ахуйн хогийн тухай хууль�?г�?ж н�?рл�?д�?г.

      •    �?хуйн   болон   үйлдв�?рийн      хог   ха�?гдлыг    зохицуулалт,   нийтийн     аж   ахуйн
           байгууламжид    төр,   хувийн       х�?вшлийн     хамтын   ажиллагаа,   хог   ха�?гдлын
           менежментт�?й холбогдуулан “Д�?д бүтцийн �?албарт хувийн хөрөнгө оруулалтыг
           д�?мжих зарим арга х�?мж�?�?ний тухай�? д�?д бүтцийн �?айдын тушаал

      •    Хортой хог ха�?гдлыг �?к�?портлох, импортлох, т�?�?в�?рл�?хийг хориглох тухай хууль.

10. �?гаарын чанар:

      •    �?гаарын чанарын тухай хууль

      •    �?гаар бохирдуул�?ны төлбөрийн тухай хууль

11. Бу�?ад:

      •    Хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа, �?рүүл м�?ндийн тухай хууль


                                                                                               13
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535


      •    Барилгын тухай хууль


3.2       Байгаль орчны н�?лг�?�?ний а�?уудлаархи Д�?лхийн банкны бодлого

12.       Д�?лхийн Банкнаа�? �?н�? тө�?лийг ‘B з�?р�?гл�?л’ ангилж байгаа бөгөөд урьдчилан
�?�?ргийл�?х 10 бодлого байдгаа�? хоёр нь хамааралтай болно: Байгаль орчны н л         ллийн
 н�?лг�?�?(OP 4.01), ба �?лбадан �?уурьшил (OP 4.12). �?үүлг�?н �?уурьшуулалтын бодлогын
хөтөлбөр (�?СБХ) ийг OP 4.12 шаардлагыг хангах үүдн�?�?�? ту�?ад нь б�?лтг�?�?�?н.

Эн�? тө�?лийн хувьд харьцангуй бага хөрөнгө оруулалтыг барилгын ажилд зарцуулах учраа�?
бүх�?л бүт�?н байгаль орчны үн�?лг�?�?г хийх шаардлагагүй г�?ж үз�?�?н. Г�?хд�?�? �?н�? бодлогод
нийцүүл�?хийн тулд �?н�?хүү БОМХ ийг тө�?өлд бүх�?лд нь зориулж б�?лтг�?�?�?н харин ХМБОЖ-
ыг барилгын ажлын үед гарч болох нөлөөллийг бууруулах ажил бүрт зориулж б�?лтг�?�?�?н.
Эн�? БОМХ болон ХМБОЖ нь Хав�?ралт С-д өгөгд�?өн OP 4.01-т�?й нийц�?ж байгаа бөгөөд
х�?налт шинжилг�?�?, тайлагналт, тө�?өв зардлын шаардлагуудыг ту�?гаж өг�?өн. ХМБОЖ нь
УБ�?�?�?СТ 1, УБ�?�?�?СТ2 болон Д�?лхийн банк, хандивлагч бу�?ад орнуудын �?анхүүжилт�?�?р
х�?р�?гж�?�?н тө�?өл хөтөлбөрүүдийн туршлага, �?ургамжийг н�?гтг�?н, ХМБОЖ-ыг х�?р�?гжүүл�?х
арга х�?мж�?�?г ирг�?д оршин �?уугчдын оролцоотойгоор хороодын хүчин чадал, туршлага д�?�?р
үнд�?�?л�?н х�?р�?гжүүл�?х арга х�?мж�?�?г ту�?га�?ан.

13. Оролцогч талуудын өргөтгө�?өн х�?д х�?д�?н уулзалтуудыг тө�?өл б�?лтг�?х болон БОМХ,
ХМБОЖ-ыг б�?лтг�?х �?вцдаа зохион байгуул�?ан:

      •    2010 оны 2-р �?араа�? 5-р �?ар хүрт�?л Д�?лхийн банкны х�?налтын х�?�?гийнх�?н гурван
           удаа ирж ажилла�?ан. Эн�? хугацаандаа оролцогчдын уулзалт �?еминарыг 14 удаа
           зохион байгуулж, �?удалгаа �?вуулж, Хүний �?рх, хөгжлийн төв-төрийн бу�?
           байгууллага (ТББ)-аар �?удалгаа хийлг�?�?�?н болно.

      •    2011 оны 8-р �?ард урьдчил�?ан шатандаа н�?г зөвлөлдөх уулзалтыг зохион
           байгуулж, таван дүүргүүдийн За�?аг дарга нартай уулз�?ан. Эн�? уулзалтын үе�?р
           За�?аг дарга нарт тө�?лийн тухай м�?д�?�?л�?л өгөх, м�?д�?�?л�?л цуглуулах, т�?дний �?анаа
           бодлыг �?он�?ох, тө�?лийн бүр�?лд�?хүүн х�?�?гүүд аль нь хамгийн чухал болох талаар
           �?аналыг нь �?он�?�?он. Түүнчл�?н �?ЗДТГ-ын холбогдох х�?лт�?үүдт�?й одоогийн нөхцөл
           байдал, �?анал болгож байгаа тө�?лийн талаар �?анал бодлоо �?олилц�?он.

      •    Мөн таван дүүргийн ирг�?д олон нийт, бүлгүүдийн хүмүү�?, хороон дарга нартай
           зөвлөлдөх уулзалтуудыг хий�?�?н. Эдг�?�?р уулзалтаар мөн тө�?лийн бүр�?лд�?хүүн

                                                                                      14
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535


       х�?�?гүүдийн талаар м�?д�?�?л�?л хүрг�?ж, тө�?өл б�?лтг�?ж байгаа �?вцаа танилцуулан,
       т�?дний �?анал бодлыг �?он�?�?он. Зөвлөлдөх уулзалтууд нь оролцогч олонтой, амьд
       х�?л�?лцүүл�?гт�?й бүт�?�?лч�?�?р м�?д�?�?лл�?�? �?олилц�?он уулзалтууд байлаа.

   •   Г�?р хороололд хог цуглуулах ажлыг одоо гүйц�?тг�?ж байгаа таван гол Тохижилт
       үйлчилг�?�?ний компани (ТҮК)-ний хүмүү�?т�?й тө�?лийн талаар �?аналаар �?олилцлоо.
       Х�?налтын х�?�?гийнх�?н мөн г�?р хорооллын хог ха�?гдлын өнөөгийн нөхцөл байдлын
       талаар зарим н�?г м�?д�?�?ллийн олж авах зорилгоор хогийн ц�?гүүдт�?й газар д�?�?р нь
       очиж танилцлаа.

   •   Эдг�?�?р уулзалтуудын үе�?р хөнд�?өн гол а�?уудал нь г�?р хорооллын дундахту�?лах
       зам г�?р�?лтүүлгийн хамт, мөн хог цуглуулах, т�?�?в�?рл�?х үйлчилг�?�? н�?н т�?ргүүний
       х�?р�?гц�?�?т�?й байгааг хөндөж байв. Их�?нх хороодод олон нийт, бүлгийн ахлагчид хог
       цуглуулж т�?�?в�?рл�?х ажиллагаанд ирг�?дийн оролцоог н�?м�?гдүүл�?х шаардлагатай
       байгааг онцлон т�?мд�?гл�?ж, хогийг ангилан �?лгах ажилд ажилгүй хүмүү�?ийг
       оролцуулах ажлын байрыг бий болгох х�?р�?гт�?й байгааг онцлон т�?мд�?гл�?ж байв.
       Ирг�?д, олон нийт�?�?�? гар�?ан д�?�?рх �?анал, �?анаачилгыг БОМХ, ХМБОЖ-ыг
       болов�?руулахдаа ч, тө�?өл х�?р�?гжилтийн �?хний жилүүдийн ажлыг тодорхойлохдоо ч
       харгалзан үз�?�?н болно.

   •   Ирг�?д олон түм�?нт�?й хий�?�?н уулзалт, �?рилцлагуудын шууд үр дүн нь орон нутагтаа
       хог цуглуулах ажлыг хийх �?анал �?анаачилгыг бараг бүх ирг�?дийн бүлгүүд
       д�?вшүүл�?�?н �?вдал юм. Тийм�?�?�? (байршуулах талбай, хогийн контейн�?рүүд)-ийг
       ашиглан хог цуглуулах, т�?�?в�?рл�?х ц�?г д�?�?р дахин ашигладаг материалыг цуглуулах
       юм. Хогийг ангилан �?лгах �?и�?темийг н�?втрүүл�?х�?д одоогийн нөхцөл байдлыг
       нарийвчлан �?удлах, дахин ашиглах хог ха�?гдлын зах з�?�?лийн �?удалгааг маш �?айн
       �?удлах шаардлагатай учраа�? хогийг ангилан �?лгах үйл ажиллагааны нарийвчил�?ан
       арга х�?мж�?�?г тө�?өл х�?р�?гжилтийн �?вцад ирг�?дийн бүлгүүдт�?й хамтран цаашид
       туршиж үзн�?.

Тө�?лийн ойр орчмын газруудын оршин �?уугчидтай х�?д х�?д�?н зөвлөлдөх уулзалтыг �?хний
жилд х�?р�?гжүүл�?х д�?д тө�?лүүдийн �?СТ болон ХМБОЖ-ыг б�?лтг�?х ажлын н�?г х�?�?�?г болгон
зохион байгуул�?ан. Хувилбарт зураг тө�?өл болон хөрөнгө оруулалтын бүт�?ц зохион
байгуулалтын (үйл ажиллагааны болон менежментийн) арга х�?мж�?�?г т�?дний оролцоог
хангах зорилгоор танилцуулах юм.



                                                                                   15
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535


Бүл�?г IV: Байгаль орчны урьдчилан �?�?ргийл�?х а�?уудлууд,
нөлөөллийг бууруулах арга х�?мж�?�?
14. Д�?лхийн банкны урьдчилан �?�?ргийл�?х талаар тавих шаардлагуудад нийцүүл�?х
зорилгоор олон ул�?ын болон дотоодын зөвлөхүүд�?�?�? бүт�?�?н зөвлөх багаар техник �?дийн
за�?гийн үнд�?�?л�?л болов�?руулах �?удалгааг хийлг�?ж, м�?д�?�? цуглуулах, харилцан �?рилцах,
зөвлөлдөх уулзалт хийх, үзүүлж болох нөлөөлөлд үн�?лг�?�? өгөх зорилгоор д�?д тө�?лүүдийг
х�?р�?гжүүл�?х боломжтой газар нутгийн �?удалгаа з�?р�?г ажлуудыг хийг�?�?д байна. ТЭЗҮБ
�?удалгаа хийх�?�?р шалгар�?ан гадны зөвлөх багийнхан х�?д х�?д�?н зөвлөлдөх уулзалтуудыг
оролцогч талуудтай хийж, авч болох арга х�?мж�?�?ний хувилбаруудыг гарган, т�?дг�?�?рийн
талаар м�?д�?�?л�?л цуглуулан дүн шинжилг�?�? хий�?�?н болно.

Тө�?өл х�?р�?гжих газруудын байгаль орчны болон нийгмийн үнд�?�?н м�?д�?�?л�?л, барилгын
ажлаа�? үүд�?н гарч болох �?өрөг нөлөөллүүд, т�?дг�?�?рийг бууруулах арга х�?мж�?�?г бүл�?г 4.3-т
н�?гтг�?�?�?н бөгөөд нарийвчил�?ан м�?д�?�?ллийг техник �?дийн за�?гийн үнд�?�?л�?л болов�?руулах
�?удалгааны тайлангаа�? үз�?ж болох юм. Харин газар чөлөөлөхт�?й холбоотой а�?уудлуудыг
�?СБХ-т ту�?га�?ан болно. Бүл�?г V-д тө�?өл х�?р�?гжүүл�?х шатанд авч х�?р�?гжүүл�?х нөлөөллийг
бууруулах арга х�?мж�?�?г авч үз�?�?н болно.

4.1   Урьдчил�?ан н хц л ба �?�?уудлууд

15. Ул�? орон: Монгол ул�? нь д�?лхий д�?�?р хүн амны н�?гтрал хамгийн бага орны тоонд
ордог бөгөөд 1.6 �?а�? км2 (2008) газар нутагт 2.8 �?а�? хүн тархан амьдардаг. Монгол ул�? нь
�?үүлийн хорь гаруй жилд ул�? төр, �?дийн за�?гийн шилжилтийг н�?г�?н з�?р�?г хийх тал д�?�?р
их�?�?х�?н ахиц д�?вшил гарга�?ан орон юм. Эрд�?�? боди�?ын үн�? ө�?ч, гадаад зах з�?�?л д�?�?р
түүний х�?р�?гц�?�? өндөр бай�?ан нь 2008 оны д�?лхийн �?дийн за�?гийн х�?мралыг даван
туулахад �?ер�?г�?�?р нөлөөл�?өн. 2011 онд дотоодын нийт бүт�?�?гд�?хүүн (Д�?Б)-ийг 10%
орчим ө�?гөх төлөвлөгөө биел�?�?н. Г�?хд�?�? Монголын хүн амын 35хувь нь амьжиргааны
түвшинг�?�?�? доогуур байна.

16. �?ий�?л�?л Улаанбаатар хот: Улаанбаатар хот нь Д�?Б-ний 60 хувийг үйлдв�?рл�?ж, нийт
хөрөнгө оруулалтын 50 хувийг �?з�?лж байна. Улаанбаатараа�? бу�?ад хөдөө орон нутгуудад
ажлын байрны хом�?дол бий болж, олон жил зуд бол�?ноо�? малын тоо толгой цөөр�?нөө�?
орлого багатай айл өрхүүд хот руу нүүд�?лл�?н ир�?�?н. Улаанбаатар хотын хүн а�? 1989 онд
600,000 бай�?ан бол 2010 онд н�?г �?а�? гаруй болтол ө�?ч, нийт хүн амын 40 гаруй хувийг
�?зл�?ж байна. Төлөвлөгөөгөөр хотын хүн ам 2015 он г�?х�?д 1.3 �?а�?д, 2025онд 1.7 �?а�?д
(Жайка) хүр�?х�?�?р тооцоолж бай�?ан. �?ий�?л�?лийн бү�? нь хойд өмнө талаараа уулаар
                                                                                     16
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535


хашигд�?ан, зүүн�?�?�? баруун тийш гол т�?�?в�?рл�?лтийн хонгилтой. Г�?р хорооллууд нь
их�?вчл�?н уул толгодыг өг�?�?өн налуу байрлал ихт�?й.                 Г�?р хорооллууд нь их�?нхд�?�?
хучилтгүй шороон       замтай, ариун ц�?врийн байгууламж маш муу, хог зайлуулах ажил
а�?уудалтай.

17. Т �? л х�?р�?гжих газрууд: Д�?д тө�?лүүдийг х�?р�?гжүүл�?х боломжтой газрууд нь дунд
х�?�?гийн г�?р хорооллууд бөгөөд Сонгинохайрхан, Сүхбаатар, Чинг�?лт�?й, Ба�?нзүрх,
Ба�?нгол г�?�?�?н таван дүүргийг хамарч байгаа. Д�?д тө�?лүүдийг х�?р�?гжүүл�?х газрыг
�?онгохдоо �?онгон ав�?ан хороодоо�? бу�?ад тө�?өл хөтөлбөрөөр хийгд�?ж байгаа у�?лдах
байдлыг харгалзан тодорхойлох юм.

18. Тө�?өл х�?р�?гжих бүх газар нутгууд нь ту�?гай хамгаалалтай бү�?�?д хамаарахгүй, �?�?в�?л
байгаль орчны хориотой бү�?�?д ороогүй, ойн бү�?�?д болон �?оёлын нөөц газарт хамаарахгүй
болно. Хав�?ралт 2-т барилгын ажлын �?вцад бодит болон �?оёлын үн�?т зүйл�? олд�?он
тохиолдолд авах арга х�?мж�?�?ний тухай нарийвчлан заа�?ан байгаа. Г�?хд�?�? одоогийн г�?р
хорооллынту�?лах замуудад хучилт хийх�?д одоогийн үерийн хамгаалалтын далан �?увгийн
зурва�? өртөгдөх магадлалтай. Ийм�?�?�? борооны у�? зайлуулах далан �?увгийг замын ажлын
н�?г х�?�?�?г болгон шийдв�?рл�?х шаардлагатай.


4.2   Эер�?г н л     л л, т     нийг н�?м�?гд      л�?х боломжууд

19. Тухайн газар нутагт хийгд�?�?н �?удалгаа шинжилг�?�?ний ажил болон �?ЗДТГ, дүүргийн
за�?аг захиргаа, хорооны удирдлага, т�?дг�?�?рийн м�?рг�?жилтнүүдт�?й хий�?�?н уулзалт
зөвлөгөөн ба г�?р хорооллын ирг�?дийн бүл�?г, оршин �?уугчидтай хий�?�?н олон тооны
уулзалт хурал болон техник �?дийн за�?гийн үнд�?�?л�?л болов�?руулах �?удалгаагаар �?н�?
тө�?өл (ту�?лах зам, �?вган зам, гудамжны у�? зайлуулах �?уваг, г�?р�?лтүүл�?г, далан �?уваг
үерийн хамгаалалтын ажлууд, хатуу хог ха�?гдал цуглуулах �?и�?тем) нь �?онгож ав�?ан
газрын нутгийн ард ирг�?д, оршин �?уугчдад байгаль орчин, нийг�?м �?дийн за�?гийн тун �?ер�?г
нөлөөлөл үзүүл�?х нь тодорхой боллоо. Ту�?лах замыг �?айжруул�?наар ирг�?д оршин
�?уугчдын нийтийн т�?�?в�?р, у�? түг�?�?х байр, бизне�? ажил х�?р�?г болон нийгмийн бу�?ад
үйлчилг�?�?г�?�?р үйлчлүүл�?х боломж, бололцоо улам бүр н�?�?гд�?х юм. Ту�?лах зам дагуух
үерийн у�? зайлуулах �?увагжуулалт болон гудамжны г�?р�?лтүүлгийг �?айжруул�?наар ирг�?д
оршин �?уугчид г�?н�?тийн үер у�?ны аюул, авто замтай холбоотой г�?мт�?л б�?рт�?л, г�?мт
х�?ргийн аюулд (�?лангу�?а �?м�?гт�?йчүүд, хүүхдүүд) н�?рв�?гд�?х �?р�?д�?лийг бууруулахын
з�?р�?гц�?�? орон нутгийн �?дийн за�?аг, ажил �?рхл�?лтийн боломжийг хөхүүл�?н д�?мжих юм.


                                                                                          17
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535


20. Хатуу хог ха�?гдал цуглуулах үйлчилг�?�?г (бүр�?лд�?хүүн х�?�?�?г 2) �?айжруулж, ирг�?дийн
бүл�?г олон нийтийг �?н�? үйл ажиллагаанд татан оролцуулж, чадавхижуул�?наар орон
нутгийн ц�?в�?р ц�?мцг�?р байдал хангагдаж, ард ирг�?дийн �?рүүл м�?нд�?д учрах �?р�?д�?лийг
бууруулна. Түүн�?�?�? гадна г�?р хорооллуудад хог цуглуулах ц�?г байгуул�?наар ард ирг�?дийн
дунд хогийг аль болох бага үйлдв�?рл�?ж, хог ха�?гдлыг ангилж ха�?ж, улмаар дахин
болов�?руулах үйл ажиллагаанд �?уралцаж, �?айн дадал зуршилтай болох ба �?н�? �?уртал
ухуулгын ажлыг �?айн хийж гүйц�?тг�?х�?д ирг�?дийн бүлгүүдийн оролцоо, хамтын ажиллагаа
туйлын чухал юм.


4.3    Боломжит �? р г н л         л л ба т�?дг�?�?рийг бууруулах арга х�?мж�?�?

21. Тө�?лийн үйл ажиллагаатай холбоотой боломжит �?өрөг нөлөөллүүд нь голцуу
барилгын ажилтай холбогдолтой тоо�? тоо�?жилт, дуу чим�?�? болон авто замыг түр
хугацаанд хаах з�?р�?г нөлөөллүүд байна. Сөрөг нөлөөлөл ба т�?дг�?�?рийг бууруулах арга
х�?мж�?�?г дор онцлон дурд�?ан ба бууруулах арга х�?мж�?�?г тө�?өл х�?р�?гжилтийн �?вцад 5-р
х�?�?�?гт (Х �?н�?гт 5.1 д�?х хураангуйг харна уу) үзүүл�?ний дагуу хийж гүйц�?тг�?н�?.

(a)    Т �?лийн б р�?лд�?х н х�?�?�?г 1-ийн х р�?�?нд хийгд�?х барилгын ажил (ту�?лах зам,
        ерийн у�? зайлуулах ажлыг барьж байгуулах):
22. Барилгын ажлын �?вцад учрах голлох нөлөөлөл ба бууруулах арга х�?мж�?�?нд дараахи
зүйл�? багтана. Үүнд:

•     Тра�?�?: Тө�?лийн бүр�?лд�?хүүн х�?�?�?г 1-ийн хүр�?�?нд хийгд�?х г�?р хорооллын ту�?лах зам
      барьж байгуулах ажлын хувьд тра�?�?ыг дахин өөрчлөх шаардлагагүй г�?ж үз�?ж байгаа
      тул газар зохицуулалтын ажил хийгд�?хгүй. Ту�?лах замын тра�?�?ыг аль болох одоогийн
      газрын гадаргууны дагуу хийж гүйц�?т�?х ба инг�?�?н�?�?р шин�?�?р газар ухаж, дүүрг�?х
      з�?р�?гт�?й холбогдолтой тоо�? тоо�?онцор, дуу чим�?�?ний �?өрөг нөлөөлөл аль буурах юм.
      Мөн түүнчл�?н одоогийн далан �?уваг, н�?вчилтийн �?тату�?ыг ашиглана.

•     Ургамал ногоо ба байгаль орчны онцлогууд: Д�?д тө�?лүүд х�?р�?гжих г�?р хорооллын
      нутаг д�?в�?г�?рт мод �?өөг, ургамал ногоо, ногоожуулалт бараг байхгүй. Г�?�?�?н х�?дий ч
      тра�?�? (ө.х. тра�?�? зам дагуух үерийн у�? зайлуулах �?уваг, далан, нийтийн ахуйн
      үйлчилг�?�?, олон нийтийн ба арилжааны байгууламж гм) дагуух байгаль орчны онцлог
      шинжүүд�?д тооллого хийн�?. Эн�? ажлыг ТУ�? орон нутгийн ирг�?дийн бүл�?г, хороо,
      х�?�?гийн ахлагч нарыг дайчлах замаар хийн�?. Ирг�?дийн бүл�?г, ахлагч нараа�? ир�?х
      �?анал зөвлөмжийг боломжийн хир�?�?р үн�?лж �?удлана.

                                                                                    18
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535


•   Тойруу замыг т р хугацаанд ашиглах. Ту�?лах замын барилга уг�?ралтын ажил нь
    одоогийн хатуу хучилтгүй замыг �?айжруулахтай шууд холбоотой ба �?н�? д�?�?р замын
    тра�?�? бараг өөрчлөгдөхгүй. Тийм�?�?�? түр хугацаанд тойруу зам ашиглах шаардлага
    гарч ирн�?. Үүний тулд дараахи бууруулах арга х�?мж�?�?г авна. Үүнд (a) замыг түр
    хугацаанд хаах хугацааг бууруулахын тулд барилгын ажлыг зөв зохи�?той төлөвлөж,
    удирдлага х�?налтыг �?айтар тавих; (b) тухайн орон нутгийн хорооны дарга, оршин
    �?уугчидтай м�?д�?�?л�?л �?олилцох уулзалт хурал зохион байгуулах; (c) барилгын ажил
    �?хл�?х�?�?�? өмнө г�?р хороооллын ирг�?д�?д тө�?лийн танилцуулга тарааж, тө�?лийн талбай
    д�?�?р зурагт зарлал байршуулж зар м�?д�?�?ллийг хангалттай тараах; (d) өөр зам, тойpуу
    замын талаар м�?д�?�?л�?л өгөх з�?р�?г болно.

•   Барилгын ажлын �?вцад гарах дуу чим�?�?, тоо�? тоо�?жилт. Гүйц�?тг�?гч нь �?дг�?�?р
    нөлөөллийг бууруулах арга х�?мж�?�?г авах ба үүнийг барилгын ажлын г�?р�?�?нд ту�?гана.
    Бууруулах арга х�?мж�?�?нд өдрийн туршид (өглөөний 08:00-аа�? оройн 18:00 хүрт�?л)
    хийгд�?х барилгын ажлын цагт х�?згаар тавих, барилгын талбай д�?�?рх тоо�? тоо�?онцорыг
    бууруулах үүдн�?�?�? тодорхой давтамжтайгаар у�?аар шүрших ажиллагааг �?вуулах з�?р�?г
    багтана. Сургууль, �?мн�?л�?гийн ойролцоо аюулгүй байдлыг хангах анхааруулгыг
    х�?р�?гл�?н�?.

•   Х р�?ний нуралт: Г�?р хороололд ту�?лах зам тавихад налуу гадаргуу т�?гшл�?х
    шаардлага гарахгүй г�?ж үз�?ж байгаа тул налуу гадаргууны тогтвортой байдал, хөр�?ний
    нуралттай холбогдолтой а�?уудал гарахгүй. Г�?�?�?н х�?дий ч хүчт�?й бороо тунада�?
    ор�?ноо�? болж шин�?�?р тавь�?ан ту�?лах замын �?уурийн ажилд нуралт үү�?ч болох юм.
    Зуны улиралд бороо хур их ордог тул хөр�?ний нуралтыг бууруулах арга х�?мж�?�?
    авахдаа цаг агаарын урьдчил�?ан м�?д�?�?г бүр�?н дүүр�?н ашиглаж байх х�?р�?гт�?й. Далан
    �?увгийн ажилд хөр�?ний нуралт үү�?ч шороо тоо�? орох, одоогийн үерийн у�? зайлуулах
    байгууламжид бохирдол үү�?�?х�?�?�? �?�?ргийлж зарим ц�?гүүд�?д түр шуудуу хийн�?.

•   Барилгын ажлын �?вцад гүйц�?тг�?гчийн үүр�?г хариуцлага, зохион байгуулалт маш чухал
    байдаг тул �?онгон шалгаруулалтыг б�?лд�?х үе�?�? �?хл�?н гүйц�?тг�?лийн шаардлагыг
    нарийн ту�?гана. �?юулгүй байдлын үүр�?г хариуцлага, бууруулах арга х�?мж�?�? авахад
    шаардлагатай тоног төхөөрөмж х�?р�?г�?�?л, хүн хүч�?�?р хангаж ажиллах ё�?той г�?дгийг
    гүйц�?тг�?гч ухам�?арлан ойлго�?он байх ба бууруулах арга х�?мж�?�?г х�?р�?гжүүл�?хт�?й
    холбогд�?он өртөг мөнгийг барилгын ажлын өртөгт шинг�?�?�?�?н байна.



                                                                                   19
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535


•     Б р�?лд�?х   н х�?�?�?г 2-ийн н л     л л – Хатуу хог цуглуулах ц�?гийг барьж байгуулах.
      Барилгын ажлын улмаа�? хогны машинаар түр хугацаанд үйлчлүүл�?х боломжгүй болох
      үед хог цуглуулах түр ц�?гийг байгуулж, �?н�? ц�?г хаана байрлаж буйг м�?д�?�?л�?л
      дамжуулах уулзалт болон зарлалын �?амбараар зааж өгнө. Сөрөг нөлөөлөл нь аль
      болох тухайн орон нутаг д�?�?р богино хугацаанд үрг�?лжл�?х ё�?той. Дуу чим�?�?, тоо�?
      тоо�?жилт, ард ирг�?дийн аюулгүй байдалтай холбогдолтой �?өрөг нөлөөлөл нь тухай
      орон нутагтаа аль болох түр хугацаанд үрг�?лжл�?х ба х�?р�?в �?дг�?�?р нөлөөлөл д�?�?р зөв
      зохи�?той бууруулах арга х�?мж�?�? авахгүй бол а�?уудал үү�?н�?. Гүйц�?тг�?гч нь �?өрөг
      нөлөөллийг бууруулах ажлыг хариуцах ба тендерийн �?вцад ту�?гай нөхцөлдөө үүнийг
      ту�?гана. ТУ�? нь гүйц�?тг�?гчийн бууруулах арга х�?мж�?�?ний гүйц�?тг�?лд тогтмол х�?налт
      тавих үүр�?гт�?й.

23.    Барилгын ажлын �?вцад бууруулах арга х�?мж�?�?г үр дүнт�?й х�?р�?гжүүл�?хийн тулд
ерөнхий заалт (A х�?�?�?г), барилгын г�?р�?�?ний менежмент (B х�?�?�?г), бага х�?мж�?�?ний барилгын
ажлын менежмент з�?рг�?�?�? бүрд�?�?н ХМБОЖ-ыг б�?лтг�?н болов�?руулав. ХМБОЖ-ын
д�?лг�?р�?нгүйг хав�?ралт 2.1, 2.2, 2.3-д үзүүл�?в.

      (b) �?шиглалтын �?вцад гарах н л        л л

24.    �?шиглалтын �?вцад гарах тө�?лийн боломжит �?өрөг нөлөөлөл нь хог цуглуулах ц�?г
д�?�?рх хогны машины үйлчилг�?�?г�?�?р х�?згаарлагдана. Хогийн ц�?гт м�?р�?гч хорхой, халдвар
үү�?г�?гч бий болгохгүйн тулд орчны ц�?в�?р ц�?мцг�?р байдлыг хангаж, хогийн ц�?гийг байнга
арчилж хамгаалах нь боломжит нөлөөлөлд мөн багтана. Эн�? а�?уудлыг бүт�?ц зохион
байгуулалтын зохицуулалтаар шийдв�?рл�?х ба инг�?хд�?�? хатуу хог ха�?гдлын тогтолцоон
дахь талуудын үүр�?г хариуцлагыг тодорхой ту�?гах шаардлагатай.
Хогийн ц�?гийн за�?вар арчилгааг хариуцах дараахи хувилбаруудад байна. Эдг�?�?р нь (a)
г�?р�?�? контрактаар дамжуулан ТҮК-ийн ажилтнуудаар хариуцуулах (b) хорооны даргын
х�?налт дор ажиллах ирг�?дийн бүлгийн хүмүү�? (c) �?�?в�?л хог дахин болов�?руулах хү�?�?л
�?онирхол бүхий г�?р хорооллын ирг�?дийн бүлг�?�?р хариуцуулах з�?р�?г хувилбарууд байна.




                                                                                     20
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535



Бүл�?г V: Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөрийн �?вц
5.1   Зорилт ба хандлага

25. Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөрийн гол зорилго нь тө�?лөөр хийгд�?х аливаа
үйл ажиллагаа нь тухайн орон нутгийн байгаль орчин, ирг�?д оршин �?уугчдад �?өрөг
нөлөөлөл үзүүл�?хгүй байхыг баталгаажуулах ба х�?р�?в �?өрөг нөлөөллөө�? зайл�?хийх
боломжгүй бол Д�?лхийн банкны хамгаалалын бодлого дүрмийн дагуу буурулах арга
х�?мж�?�? авна. 4-р х�?�?�?гт дурдагд�?ан боломжит �?өрөг нөлөөлөл, т�?дг�?�?рийг бууруулах арга
х�?мж�?�?н д�?�?р үнд�?�?л�?н Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөрийг дараахи 4 үнд�?�?н
шатлалтай байхаар болов�?руулав. Эдг�?�?р нь: (1) тө�?өл х�?р�?гжих газарт �?удалгаа
шинжилг�?�? хийх замаар хамгаалалын �?тату�? болон                нөлөөллийн үн�?лг�?�? хийх, техник
�?дийн за�?гийн үнд�?�?л�?л болов�?руулах �?удалгааны тайлан (хатуу хог ха�?гдал цуглуулах
бүр�?лд�?хүүн х�?�?�?гт зориул�?ан ту�?даа техник �?дийн за�?гийн урьдчил�?ан �?удалгаа)
болов�?руулах, мөн түүнчл�?н �?ЗДТГ-ын холбогдох х�?лт�?�? газар, дүүргийн за�?аг
захиргааны н�?гж, хорооны дарга, олон нийтийн байгууллага, оршин �?уугчидтай хийх өргөн
хүр�?�?ний    уулзалт    х�?л�?лцүүл�?г     (2)   х�?р�?гжилт�?д     мөрдөх       байгаль   орчны   журмыг
болов�?руулж, баримтжуулах (3) Д�?лхийн банкны зөвшөөрөл (4) болон х�?р�?гжилт, х�?налт
ба тайлагналт з�?р�?г болно.

Эхний жилийн хөрөнгө оруулалт нь (1), (2)-р шатлалаар дамж�?ан болно. �?өлөөллийг
бууруулах ту�?гай төлөвлөгөөг (ХМБОЖ) б�?лтг�?н болов�?руул�?ан ба �?дг�?�?р баримт бичгийг
олон нийт�?д түг�?�?ж, батлуулахаар Д�?лхийн банк руу �?вуулна. Дараа дараачийн жилүүд�?д
буюу тө�?өл х�?р�?гжилтийн �?вцад бүх д�?д тө�?лүүд�?д/үйл ажиллагаанд зориул�?ан
хамгаалалын х�?налт, нөлөөллийн үн�?лг�?�?, ХМБОЖ-ыг б�?лтг�?н болов�?руулах ба �?дг�?�?р
баримт бичгийг батлуулж, х�?р�?гжүүл�?х�?�?�? өмнө Д�?лхийн банкнаар батлуулахаар �?вуулна.
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр, ХМБОЖ-ын мөрдөлтийг х�?р�?гжүүл�?х үүдн�?�?�?
УБ�?�?�?СТ3 тө�?лийн хөрөнгө оруулалт авахаар �?онгогд�?он бүх д�?д тө�?лүүд нь Байгаль
орчны менежментийн �?н�? хөтөлбөрт ту�?гагд�?ан �?онголтын шалгуур үзүүл�?лтийг (параграп
32, 20-р хууда�?) ханга�?ан байх ё�?той г�?дгийг анхаарах ё�?той. Хөрөнгө оруулалт авахаар
�?онгогд�?он аливаа д�?д тө�?өл нь �?онголтын шалгуур үзүүл�?лтийг хангахгүй бол байгаль
орчны менежментийн төлөвлөгөө, байгаль орчны нөлөөллийн үн�?лг�?�? з�?р�?г хамгаалалын
н�?м�?лт баримт бичгүүд шаардлагатай болж болох юм. Шаардлагатай тохиолдолд Д�?лхийн
банкны хамгаалалын м�?рг�?жилт�?нт�?й зөвлөлдөнө.



                                                                                                21
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535


26. Зураг 5.2-оор хамгаалалын х�?налтын проце�?�? болон байгууллага агентлагуудын
(�?ЗДТГ, дүүр�?г, хороо, г�?р хорооллын ирг�?дийн бүл�?г, ТУ�?) үүр�?г хариуцлага, ролийг
тодорхойлох голлох шатлалыг үзүүл�?в. Х�?лт�?�? б р хамгаалалын               йл ажиллагааг
удирдан зохион байгуулах �?даж н�?г х нийг томилох ба �?н�? х н нь хамгаалалын б х
а�?уудлыг зохицуулах голлох           р�?г х л�?�?н�?. ТУ�? нь хамгаалалын а�?уудлыг удирдан
зохион байгуулах туршлага б хий н�?г х нийг байнгын ажилтнаар авч ажиллуулах ба
�?н�? м�?рг�?жилт�?н нь г йц�?тг�?лийн х�?налт, тайлагналыг гардаж хийн�?. Хамгаалалын
�?ургалтыг �?дг�?�?р м�?рг�?жилтн          д�?д зориулж зохион байгуулна.


5.2    Хамгаалалын х�?налт ба н л            ллийн н�?лг�?�?ний �?вц

�?лхам 1: Хамгаалалын х�?налт

27. Тө�?лөөр хийгд�?х д�?д тө�?лүүд нь харьцангуй бага х�?мж�?�?ний барилга уг�?ралтын
ажлуудаа�? бүрд�?ж байгаа. Тухайн орон нутгийн нутаг д�?в�?г�?р д�?�?р хий�?�?н �?удалгаа болон
за�?гийн газрын х�?р�?гжүүл�?гч олон шатны байгууллага, г�?р хорооллын ирг�?дт�?й хий�?�?н
уулзалт хурал болон техник �?дийн за�?гийн үнд�?�?л�?л болов�?руулах �?удалгаагаар тө�?өл нь
байгаль орчны �?өрөг нөлөөллийг түр хугацаанд бий болгох боловч �?дг�?�?р нөлөөллийг
тө�?өл х�?р�?гжилтийн �?вцад бүр�?н гүйц�?д бууруулах боломжтой г�?ж үз�?ж байна. Тө�?лийн
бүх бүр�?лд�?хүүн х�?�?гийг төр за�?аг, ард ирг�?д д�?мжиж байгаа бөгөөд тө�?өл нь ард ирг�?д
оршин �?уугчдад байгаль орчны болоод нийгмийн урт хугацааны тогтвортой үр шим өгөх
нь тодорхой болоод байна.

�?лхам 2: Техникийн х�?налт, н л           ллийн н�?лг�?�? ба бууруулах арга х�?мж�?�?

�?лхам 2.1 Техникийн х�?налт ба н л          ллийн н�?лг�?�?

28. Гурван төрлийн үйл ажиллагаа ту�? бүрт т�?дг�?�?рийн байгаль орчинд учруулж болох
боломжит а�?уудлуудыг тодруулахаар үйл ажиллагаа ту�? бүрт техникийн х�?налт
шинжилг�?�?г хий�?�?н. Х �?н�?гт 5.1, 5.2, 5.3-д г�?р хорооллын ту�?лах зам, үерийн у�?
зайлуулах байгууламж, хатуу хог ха�?гдал цуглуулах ц�?г барихтай холбогд�?он байгаль
орчны хамгаалалын а�?уудлыг тодорхойлж, Гүйц�?тг�?гчдийн зүг�?�?р �?дг�?�?рийг бууруулах
арга х�?мж�?�?г ту�?гаж өг�?өн. Одоогийн �?н�? шатанд авч х�?р�?гжүүл�?х голлох үйл
ажиллагааны хураангуйг дор үзүүл�?в.

•     Орон нутгийн байгаль орчин, хүн амд учрах боломжит �?өрөг нөлөөлөл нь тө�?лийн
      барилга уг�?ралтын үе шатанд тохионо. Д�?д тө�?лүүдийн үйл ажиллагаа нь хоорондоо

                                                                                     22
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535


    тун ижил тө�?т�?й, түүнчл�?н голцуу бага х�?мж�?�?ний �?�?в�?л дунд х�?мж�?�?ний барилга
    уг�?ралтын ажил хийгд�?х тул барилгын ажлын �?вцад учрах �?өрөг нөлөөллийн цар
    хүр�?�?, хамрах хүр�?�?г байнга тогтмол үн�?л�?х боломжтой.

•   Барилгын ажлын �?вцад учрах боломжит �?өрөг нөлөөллийг бууруулах үүдн�?�?�?
    х�?р�?гжилт�?д мөрдөх байгаль орчны гурван журмыг болов�?руул�?ан ба �?н�? баримт
    бичг�?�?р гурван д�?д тө�?лийн барилгын ажлын �?вцад авч х�?р�?гжүүлв�?л зохих бууруулах
    арга х�?мж�?�?ний шаардлагыг нарийн ту�?га�?ан (Хав�?ралт 2.1, 2.2, 2.3-г харна уу).

�?лхам 2.2 Бууруулах арга х�?мж�?�?г тодорхойлохдоо

29. Г�?р хорооллын ту�?лах зам, үерийн хамгаалалтын байгууламж (бүр�?лд�?хүүн х�?�?�?г 1-
ийн хүр�?�?нд хийгд�?х), хог цуглуулах ц�?г (бүр�?лд�?хүүн х�?�?�?г 2-ийн хүр�?�?нд хийгд�?х) барьж
байгуулах барилгын ажлын �?вцад гарч болзошгүй �?өрөг нөлөөллийг бууруулахаар
Х �?н�?гт 5.1, 5.2, 5.3-д боломжит бууруулах арга х�?мж�?�?г �?мх�?тг�?в. Барилгын ажилтай
холбогдолтой нөлөөллийг бууруулахын тулд х�?р�?гжилт�?д мөрдөх байгаль орчны гурван
журмын зохих х�?�?гүүдийг ижил тө�?т�?й бүх д�?д тө�?лүүд�?д ашиглана. ХМБОЖ нь дараахи
2 үнд�?�?н х�?�?г�?�?�? бүрд�?ж байгаа.

•   Х�?�?�?г A: Ер нхий заалт. Эн�? х�?�?�?гт барилгын ажлын х�?р�?гжилт, х�?налтад тавигдах
    үнд�?�?н шаардлагуудыг ту�?гана. Үүнийг д�?д тө�?лүүдийн бүх г�?р�?�?нд ту�?гана. Бууруулах
    арга х�?мж�?�?т�?й холбогдолтой зардал нь барилгын нийт өртгийн хамгийн чухал х�?�?�?г
    байна.

•   Х�?�?�?г Б: Барилгын ажлын менежментt.              Эн�? х�?�?�?гт ту�?лах зам, гудамжны �?уваг
    шуудуу, г�?р�?лтүүл�?г, бага оврын үерийн хамгаалалтын байгууламж, хог цуглуулах ц�?г
    барьж байгуулах бүх гүйц�?тг�?гчд�?д тавих үнд�?�?н шаардлагыг ту�?гана. Эн�? нь д�?д
    тө�?лүүдийн барилгын бүх г�?р�?�?нд багтана.

30. ХМБОЖ-ын A х�?�?�?г нь ажлын график, ХМБОЖ-ын шаардлагатай үл нийц�?ж буй
аливаа а�?уудлын баримтжуулалт тайлагналт, тө�?өлд өртөх ард ирг�?дт�?й зөвшилцөж
м�?д�?гд�?л     тараах,     дотоодын      удирдлагуудаа�?       авах     шаардлагатай   зөвшөөрөл
баталгаажуулалтыг авах з�?р�?г бүхий л а�?уудлыг ту�?га�?ан ажлын төлөвлөлт төлөвлөгөө
болов�?руулахыг гүйц�?тг�?гч�?�?�? шаарддаг. ХМБОЖ-ын �? х�?�?�?г нь мөн барилгын ажлын
�?вцад �?марваа н�?г�?н �?оёл урлагын түүх�?н үн�?т дур�?галт �?д зүйл�? “олох�? үед �?мар арга
х�?мж�?�? авах тухай ерөнхий зааварчилгааг гүйц�?тг�?гчд�?д өгдөг. Түүнчл�?н ХМБОЖ-ын �?
х�?�?�?г нь гүйц�?тг�?гч, захиалагч, ту�?лан гүйц�?тг�?гчдийн зөрчиж болохгүй хориг үйл

                                                                                           23
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535


ажиллагааг жаг�?аа�?ан байдаг. Гүйц�?тг�?гч нь �?дг�?�?р ерөнхий шаардлагуудыг дагаж
мөрдөх ё�?той ба барилгын ажлын �?вцад �?дг�?�?р бууруулах арга х�?мж�?�?г (гүйц�?тг�?лийн
түвшин, тайлагналтын х�?налтыг мөн ту�?гана) х�?р�?гжүүл�?хт�?й холбогдолтой ту�?гай
төлөвлөлт, төлөвлөгөө болов�?руулж ажиллана. ТУ�? нь хөдөлмөр хамгаалал, аюулгүй
ажиллагааны а�?уудлаар өргөн туршлага м�?дл�?гт�?й хөдөлмөр хамгаалал, аюулгүй
ажиллагааны м�?рг�?жилт�?нг бүт�?н цагаар ажиллуулна. Байгаль орчны менежментийн
хөтөлбөр, ХМБОЖ-ыг бүх тендерийн баримт бичиг, г�?р�?�?ний баримт бичигт ту�?гах бөгөөд
гүйц�?тг�?гчийн гүйц�?тг�?лд тавь�?ан х�?налтын үр дүнг тө�?лийн �?вцын тайланд ту�?гана.
Бууруулах арга х�?м�?�?г х�?р�?гжүүл�?х өртөг зардал нь барилгын ажлын өртөгт шинг�?�?�?н
байна.

ХМБОЖ-ыг дараахи байдлаар ашиглана. Эдг�?�?р нь:

•   ХМБОЖ 1 нь г�?р хорооллын ту�?лах зам, далан �?уваг, гудамжны г�?р�?лтүүлгийн
    барилга уг�?ралтын бүх г�?р�?�?нд шаардлагатай.

•   ХМБОЖ 2 нь үерийн хамгаалалтын далан �?увгийн барилга уг�?ралтын бүх г�?р�?�?нд
    шаардлагатай.

•   ХМБОЖ 3 нь багахан х�?мж�?�?ний барилга уг�?ралт хийгд�?х хог цуглуулах ц�?г барьж
    байгуулах ажлын бүх г�?р�?�?нд шаардлагатай.

�?лхам 3: Хамгааллын баримтжуулалт ба баталгаажуулалт

31. Хамгааллын баримт бичгийн шаардлага. Г�?р хорооллын ту�?лах зам, үерийн
хамгаалалтын байгууламж, хатуу хог ха�?гдал цуглуулах ц�?гийн барилга уг�?ралт з�?р�?г
тө�?лийн хөрөнгө оруулалтаар �?онгогдон хийгд�?х ажлууд нь бага, дунд х�?мж�?�?ний
барилгын ажил тул байгаль орчны менежментийн �?н�? хөтөлбөр, ХМБОЖ нь Д�?лхийн
банкны хамгаалалын шаардлагыг бүр�?н хангаж байна.

32. Т �?лийн х р нг оруулалтыг �?онгох шалгуур з               л�?лт:    Эн�?     тө�?өлд   ашиглагдах
�?онголтын шалгуур үзүүл�?лт нь г�?р хорооллын х�?д�?н зуун метр�?�?�? 1 �?�?в�?л 2 км урт байх
ту�?лах зам, түүний дагалдах байгууламж болох гудамжны г�?р�?лтүүл�?г, үерийн у�?
зайлуулах �?уваг болон үерийн хамгаалалтын байгууламжийн ажил (�?уваг шуудуу �?�?в�?л
шинг�?�?лтийн �?уваг), хатуу хог ха�?гдал цуглуулах ц�?гийн хааш хаашаа х�?д�?н метрийн
х�?мж�?�?�?т�?й     бетон    �?уурийн    барилгын     ажлаа�?     бүрд�?н�?.       Х�?р�?в   тө�?лийн   хөрөнгө
оруулалтаар хийгд�?х ажил нь �?онголтын шалгуур үзүүл�?лт�?д нийц�?хгүй тохиолдолд (ө.х.
т�?�?врийн гол зам, үерийн томоохон байгууламж гм) �?дг�?�?р томоохон байгууламжийн БУ�?

                                                                                                24
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535


д�?�?р байгаль орчны нөлөөллийн үн�?лг�?�?, байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр хийх
шаардлагатай �?�?�?х д�?�?р Д�?лхийн банкны хамгаалалын м�?рг�?жилт�?н�?�?�? цаашдын заавар,
зөвлөгөө, зөвшөөрөл авна.

33. Байгаль орчны менежментийн х т лб рийн баталгаажуулалт, олон нийт�?д
т г�?�?х. Тө�?өл х�?р�?гжилт �?хл�?х�?�?�? өмнө �?н�?хүү байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр,
ХМБОЖ-ыг Д�?лхийн банкны Инфошопод тавьж олон нийт�?д түг�?�?х үүдн�?�?�? Д�?лхийн банк
руу �?вуулж, зохих зөвшөөрөл авна.

34. Монгол ул�?ын за�?гийн газраа�? Байгаль орчны н л                        ллийн   н�?лг�?�?нд тавих
шаардлага. Тө�?лөөр хийгд�?х ажлууд нь голцуу бага х�?мж�?�?ний барилгын ажил байх тул
за�?гийн    газраа�?    байгаль    орчны     нөлөөллийн      үн�?лг�?�?ний      тайланг   болов�?руулах
шаардлагагүй г�?ж үзд�?г. Г�?хд�?�? орон нутгийн байгаль орчны нөлөөллийн үн�?лг�?�?ний
дүр�?м журмаар х�?р�?в д�?д тө�?лүүд�?д Монгол ул�?ын төр за�?гаа�? зөвшөөрөл авах
шаардлагатай г�?ж үзв�?л тө�?өл х�?р�?гжүүл�?гч нь зохих тайлан баримт бичгийг б�?лд�?ж,
дотоодын зөвшөөрөл баталгаажуулалт авна. Байгаль орчны нөлөөллийн үн�?лг�?�?,
зөвшөөрлийн нөхцөлийн �?нгли х�?л�?�?р б�?лд�?�?н хураангуйг б�?лд�?ж, Д�?лхийн банканд
м�?д�?�?л�?л болгох үүдн�?�?�? �?вуулна. Байгаль орчны нөлөөллийн үн�?лг�?�?, зөвшөөрлийн
нөхцөлийг олон нийт�?д түг�?�?н�?.

�?лхам 4: Хамгаалалын х�?р�?гжилт, х�?налт, н�?лг�?�?, тайлагнал

35. Х�?р�?гжилт ба х�?налтын зохицуулалт. Тө�?өл х�?р�?гжилтийн �?вцад д�?д тө�?өл
х�?р�?гжүүл�?гч нь (�?ЗДТГ-ын н�?рийн өмнөө�? ТУ�? хариуцна) хамгаалалын арга х�?мж�?�?г
орон нутгийн удирдлага, хүн ардтай �?айтар зөвлөлдөн зөвшилцөх замаар үр дүнт�?й
биелүүл�?х үүр�?г хүл�?�?н�?. ТУ�? нь тө�?өл х�?р�?гжилтийн бүхий л хугацаанд тө�?лийн байгаль
орчин, нийгмийн нөлөөллийн а�?уудлыг удирдан зохицуулж, түүнд х�?налт тавих үүр�?г
бүхий     хөдөлмөр    хамгаалал,     аюулгүй     ажиллагааны      м�?рг�?жилт�?нг       бүт�?н   цагаар
ажиллуулна. ТУ�?-ийн ажилтны үнд�?�?н үүр�?г нь дараахи байдлаар байх ба зөвхөн үүг�?�?р
х�?згаарлагдахгүй. Үүнд: (a) байгаль орчин, нийгмийн бүхий л а�?уудалд х�?налт тавьж,
тайлагналт хийх з�?р�?г ХМБОЖ-ын биел�?лтийг хангаж ажиллах (b) тө�?лийн хамгаалалтай
холбогдолтой бүхий л а�?уудалд тө�?өл х�?р�?гжүүл�?гч талыг төлөөлөх ба байгаль орчны
менежментийн төлөвлөгөө, ХМБОЖ-ын х�?р�?гжилт�?д бүх�?лд нь зохицуулалт хийн�?.
Хамгаалалын а�?уудлыг зохих шаардлагын дагуу х�?рх�?н биелүүлж буйг илтг�?х д�?лг�?р�?нгүй
хууд�?ыг б�?лтг�?ж гаргахыг хатуу байр �?ууринаа�? зөвлөж байна. Эн�? хууда�?т шаардлагатай
бууруулах бүхий л арга х�?мж�?�?г авч х�?р�?гжүүлж буй аргачлалын давтамжийн хамт, �?мар


                                                                                                25
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535


арга аргачлал технологиор х�?рх�?н ашиглаж буйг нарийн ту�?гаж өгнө. Эдг�?�?р бүх
м�?д�?�?л�?л бүхий уг хууд�?ыг зөвшөөр�?өн тохиолдолд �?н�? нь дан ганц гүйц�?тг�?гчийн ажил
үүргийн биел�?лтийн жаг�?аалт болоод зог�?охгүй х�?налт үн�?лг�?�?нд өргөнөөр ашиглагдах
юм.

Дорхи зураг 5.1-д тө�?өл х�?р�?гжилтийн �?вцад хамгаалалын гүйц�?тг�?лд х�?налт тавьж,
тайлагнах бүт�?ц зохион байгуулалтын �?хемийг үзүүл�?в.

      Зураг 5.1 – Хамгаалалын х�?р�?гжилт, х�?налт, тайлагналт хийх бүт�?ц зохион
                            байгуулалтын зохицуулалт


                                              �?ЗДТГ                       Д�?лхийн банк




                           Бодлого чигл�?л                                                 Тайлагналт


                                            Дүүргийн ЗДТГ                    МУ-ын
                                         (тө�?лийн захиалагч)                Байгаль
                                                                           орчны �?ам




                                                                    Техникийн зөвлөгөө,
                                                                         д�?мжл�?г
                 ТИ                              ТУ�?
               Талбайн                   Тө�?лийг удирдах н�?гж
               инженер



                              Х�?налт, тайлагналт



                                                                            �?рд ирг�?д, ТББ,
                                                                                хороо
                                               Гүйц�?тг�?гч


36. Г йц�?тг�?гчд�?д тавих х�?налт. Барилгын ажлын үед ТУ�? нь хамгаалалын гүйц�?тг�?лд
х�?налт тавих үүр�?г бүхий хөдөлмөр хамгаалал, аюулгүй ажиллагааны м�?рг�?жилт�?н, бие
даа�?ан талбайн инженерийг бүт�?н цагаар ажиллуулна. Хөдөлмөр хамгаалал, аюулгүй
ажиллагааны м�?рг�?жилт�?н, талбайн инженер нь тө�?өл х�?р�?гжүүл�?гч талыг төлөөлж,
гүйц�?тг�?гчт�?й өдөр тутам хамтарч ажиллана. Хөдөлмөр хамгаалал, аюулгүй ажиллагааны
м�?рг�?жилт�?н нь байгаль орчны хамгаалал, барилгын менежментт�?й холбогдолтой

                                                                                                 26
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535


хамгааллын �?ургалтыг талбайн инженерт зааж �?ургаж, инг�?�?н�?�?р �?дг�?�?р м�?рг�?жилтнүүд
нь гүйц�?тг�?гчдийн гүйц�?тг�?лд х�?налт тавих өөр�?дийн үүрг�?�? �?айтар биелүүлж чадах юм.
�?ЗДТГ-ын зарим х�?лт�?үүд (�?ий�?л�?лийн �?вто зам, �?ийтийн т�?�?врийн газар, Инженерийн
байгууламжийн х�?лт�?�?, Орчны бохирдол хог ха�?гдлын менежментийн х�?лт�?�?) тодорхой
үечл�?лт�?йг�?�?р тө�?лийн хамгаалалын гүйц�?тг�?лд х�?налт тавина. Хамгаалалын а�?уудалтай
холбогдолтой гүйц�?тг�?гчийн гүйц�?тг�?лд тавь�?ан х�?налтын үр дүнг тө�?лийн �?вцын тайланд
ту�?гана. Хамгаалалын талаар авч буй арга х�?мж�?�?, т�?дг�?�?рийн гүйц�?тг�?лийн талаархи
м�?д�?�?ллийг үе үе олон нийт�?д түг�?�?ж байна. Д�?лхийн банкны зүг�?�?�? хамгаалалын ажилд
х�?налт үн�?лг�?�? хийж, гүйц�?тг�?лийн х�?налт шалгалт хийн�?.

37. Т �? в. Тө�?лийн хамгаалалын арга х�?мж�?�?г б�?лтг�?н, х�?р�?гжүүл�?хийн тулд тодорхой
тө�?өв хөрөнгийг тө�?лийн өртөгт (5.4-р х�?�?гийг харна уу) шинг�?�?н�?.

38. Байгаль орчны менежментийн төлөвлөгөө нь тө�?өл х�?р�?гжилт, түүний х�?налт, орон
тоо, тө�?вийг тодорхой ту�?гана. Х�?р�?в шаардлагатай өртөг мөнгө нь тө�?лийн хүр�?�?нд
хуваарил�?ан өртөгөө�? (5.4-р х�?�?�?г) даруй өндөр бол за�?гийн газрын �?анхүүжилтыг
�?р�?лхийлн�?.


5.3    Д�?д т �?л     д�?д ашиглагдах бууруулах арга х�?мж�?�?

39. Хураангуй: Х �?н�?гт 5.1, 5.2, 5.3-аар тө�?лийн боломжит �?өрөг нөлөөлөл, т�?дг�?�?рийг
бууруулах арга х�?мж�?�?ний тухай хураангуй товчоог үзүүл�?х ба �?хний жилийн хөрөнгө
оруулалтаар хийх д�?д тө�?лүүдийг б�?лд�?х үед �?н�? бүгдийг харгалзан авч үзн�?. Байгаль
орчны менежментийн төлөвлөгөө, ХМБОЖ-ын б�?лтг�?л, х�?р�?гжилт, х�?налт үн�?лг�?�?нд
х�?р�?гл�?гд�?х үнд�?�?н зарчмуудыг дор дурдав. Эн�? тө�?лийг б�?лтг�?х үед тө�?лийн �?хний
жилийн хөрөнгө оруулалтын ажлуудад ашиглагдах байгаль орчнны менежментийн
төлөвлөгөө, ХМБОЖ-д төлөвлөлтийн үе шатны зарчмыг ашигла�?ан. Байгаль орчны
менежментийн төлөвлөгөө, ХМБОЖ-ыг тогтмол х�?р�?гжүүлж, х�?налт тавина. Дараа
дараачийн жилүүдийн хөрөнгө оруулалтаар хийх ажлуудад ашиглагдах байгаль орчны
менежментийн       төлөвлөгөө,    ХМБОЖ-ыг        болов�?руулж,     х�?р�?гжүүл�?хд�?�?   дараахи    3
шатлалаар �?вна. Үүнд:

      (a) Барилгын ажлаа�? мн х е шат

40. Барилгын ажлын �?вцад учрах боломжит �?өрөг нөлөөллийг бууруулахын тулд дараахи
зарчимуудыг авч үз�?н, х�?р�?гжүүлн�?.

                                                                                              27
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535


   i.     Тө�?лийн техник �?дийн за�?гийн �?удалгаа, урьдчил�?ан зураг тө�?лийг
          болов�?руулах үед дүүргийн за�?аг дарга, хорооны ахлагч, г�?р хорооллын
          ирг�?дийн бүл�?г, оршин �?уугчидтай �?айтар х�?л�?лц�?н зөвшилцөх замаар
          байгаль   орчны     менежментийн         төлөвлөгөө,      нүүлг�?н       �?уурьшуулалтын
          төлөвлөгөө,     ХМБОЖ-ыг           болов�?руулна.         Эдг�?�?р         баримт    бичиг
          болов�?руулалтад олон нийтийн хувь н�?мрийг оруулах хөшүүр�?г болох
          үүдн�?�?�? олон нийтт�?й хийх уулзалт хурал, м�?д�?�?л�?л түг�?�?х уулзалтыг
          хийхийг �?айтар зөвлөж байна. За�?гийн газар, Д�?лхийн банкны зүг�?�?�?
          барьдаг   х�?лц�?л     зөвлөгөөн,      м�?д�?�?л�?л       түг�?�?х      тухай    дүр�?м   журам,
          зааварчлагааны дагуу м�?д�?�?ллийг олон нийт�?д түг�?�?н�?.

   ii.    �?арийвчил�?ан зураг тө�?өл болов�?руулах үед шаардлагатай бүх бууруулах
          арга х�?мж�?�?г нарийвчил�?ан зураг тө�?өл болон барилгын ажлын аргачлал
          технологид бүр�?н гүйц�?д оруулахад гол анхаарлаа хандуулна. Холбогдох
          бууруулах арга х�?мж�?�?, т�?дг�?�?рийн х�?р�?гжилтийн аргачлал, тө�?лийн
          оролцогч талуудтай хийх зөвшилцөөний үед урган гарах а�?уудал ту�? бүрийг
          нийгмийн болон байгаль орчны талаа�? тодорхойлон шийдв�?рл�?х замаар
          ирг�?д олон нийтийн зүг�?�?�? гарах аливаа а�?уудлыг шийдв�?рл�?н�?.

   iii.   Тендерийн     баримт     бичгийг     б�?лтг�?н      болов�?руулах          үед   ХМБОЖ-ыг
          (Хав�?ралт 2.1, 2.2, 2.3) �?онгон шалгаруулалтын баримт бичиг болон
          г�?р�?�?ний баримт бичигт ту�?ган оруулна. ТУ�? нь (тө�?лийн захиалагч �?ЗДТГ-
          ын н�?рийн өмнөө�?) гүйц�?тг�?гчд�?д хамгаалалын үүр�?г хариуцлагыг маш
          �?айтар ойлгуулж, �?онгон шалгаруулалтын баримт бичиг, г�?р�?�?нд ту�?гагд�?ан
          хамгаалалын     арга    х�?мж�?�?ний          талаар      авах     гүйц�?тг�?гчдийн    үүр�?г
          хариуцлагыг хатуу чанд �?ахин мөрдүүлж ажиллуулна. Барилгын ажлын
          �?вцад бууруулах бүх арга х�?мж�?�?г авахтай холбогд�?он өртөг зардал нь
          тө�?лийн өртөгт шинг�?�?�?н байна.

   iv.    Хөдөлмөр хамгаалал, аюулгүй ажиллагааны м�?рг�?жилт�?н, талбайн инженер
          нь гүйц�?тг�?гчид барилга уг�?ралтын ажлыг хамгаалалын шаардлагад
          нийцүүл�?н биелүүлж буй �?�?�?х�?д х�?налт тавина. ТУ�?-ийн хөдөлмөр
          хамгаалал аюулгүй ажиллагааны м�?рг�?жилт�?н, бие даа�?ан талбайн
                                                                                               28
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535


          инженер нь гүйц�?тг�?гчдийн хөдөлмөр хамгаалалын гүйц�?тг�?лд х�?налт
          тавьж, ололт дүгн�?лтийг тайлагнана. Талбайн инженерийн ажил үүргийг
          түүний ажлын удирдамжид �?айтар ту�?гана.

   v.     Д�?�?р дурд�?ан аргачлал, зааварчлагааны (Д�?лхийн банкны бодлого журам,
          Монгол ул�?ын за�?гийн газраа�? тавих шаардлага) дагуу хамгаалалын бүх
          үйл ажиллагаа, т�?дг�?�?рийн баримтжуулалтыг хийж гүйц�?тг�?н, олон нийт�?д
          түг�?�?�?�?н байна.

   vi.    Монгол ул�?ын за�?гийн газрын бодлого журмаар заа�?ан тохиолдолд байгаль
          орчны менежментийн төлөвлөгөө, ХМБОЖ-д төр за�?гийн зохих зөвшөөрөл,
          баталгаажуулалтыг ав�?ан байна.

   vii.   �?үүлг�?н    �?уурьшуулалтын           хөтөлбөрийн         заалтын     дагуу   нүүлг�?н
          �?уурьшуулалтын       төлөвлөгөөг      болов�?руулж,        нүүлг�?н   �?уурьшуулалтын
          төлөвлөгөөг цаг алдалгүй х�?р�?гжүүлн�?.

   (b) Барилгын ажлын е шатанд.

41. Дараахи ажилбаруудыг хийж гүйц�?тг�?н�?. Үүнд:

   i.     Гүйц�?тг�?гч нь байгаль орчны менежментийн төлөвлөгөө, ХМБОЖ-д
          ту�?гагд�?ан шаардлага, бууруулах арга х�?мж�?�?г х�?р�?гжүүл�?хт�?й холбогд�?он
          ту�?гай төлөвлөлт төлөвлөгөө, үйл ажиллагааг болов�?руулна. Тухайн орон
          нутагт оршин �?уух г�?р хорооллын ирг�?д�?д учрах �?өрөг нөлөөллийг аль
          болох бууруулах үүдн�?�?�? ту�?лах зам, гудамжны �?уваг шуудуу, г�?р�?лтүүл�?г,
          үерийн хамгаалалтын байгууламж, хог цуглуулах ц�?г барьж байгуулахдаа
          аль болох тохиромжтой технологи аргачлал, байршил, тра�?�? �?онгох
          х�?р�?гт�?й. ХМБОЖ-ын шаардлагын дагуу тө�?лийн барилга уг�?ралтын ажлаа�?
          гарах илүүд�?л хог ха�?гдал, барилгын материалыг зайлуулах байршлыг
          төлөвлөн, тодорхойлно.

          Г�?р хорооллын оршин �?уугч, �?вган зорчигч, ард түмний аюулгүй байдалтай шууд
          холбоотой �?өрөг нөлөөллийг бууруулах бүхий л арга х�?мж�?�?г авч ажиллана. Эдг�?�?р
          хүндр�?лт�?й а�?уудлуудад дуу чим�?�?, тоо�? тоо�?жилт, хог ха�?гдал цуглуулах өөр

                                                                                           29
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535


          хувилбарт газар, авто машин н�?втр�?н �?вах, замын түгжр�?л з�?р�?гт�?й холбогдолтой
          а�?уудлууд багтаж болно.

   ii.    Барилга уг�?ралтын ажлыг �?хлүүл�?х�?�?�? өмнө гүйц�?тг�?гч нь (a) газар
          зохицуулалтын а�?уудал х�?р�?в байгаа бол үүнийг �?ц�?�?л�?н шийдв�?рл�?�?�?н
          �?�?�?х (нүүлг�?н �?уурьшуулалтын хөтөлбөр г�?�?�?н ту�?даа баримт бичиг байгаа),
          (b) дотоодын дүр�?м журамд заа�?ан тохиолдолд д�?д тө�?лүүдийн зарим
          ту�?гай газруудад ашиглагдах байгаль орчны нөлөөллийн үн�?лг�?�?/�?�?в�?л
          бууруулах арга х�?мж�?�?г төр за�?гаар баталгаажуул�?ан �?�?�?х (c) ХМБОЖ-ын
          шаардлагын      дагуу     гүйц�?тг�?гчийн      зүг�?�?�?     бууруулах   арга   х�?мж�?�?г
          х�?р�?гжүүл�?хт�?й холбогд�?он ту�?гайл�?ан төлөвлөгөө, ажилбарыг ТУ�? болон
          орон нутгийн удирдлага баталгаажуул�?ан �?�?�?х (c) хамгаалалын шаардлага,
          х�?лц�?л зөвлөлдөөн, м�?д�?�?л�?л түг�?�?х ажлыг хийж гүйц�?тг�?�?�?н �?�?�?хийг
          м�?д�?�?н байна.

   iii.   ТУ�?-ийн хөдөлмөр хамгаалал, аюулгүй ажиллагааны м�?рг�?жилт�?н болон
          талбайн инженерт�?й хамтран бууруулах бүхий л арга х�?мж�?�?г авч
          х�?р�?гжүүлн�?. ТУ�?, талбайн инженер хамтран гүйц�?тг�?лийн х�?налтыг
          тодорхой давтамжтайгаар тогтмол �?вуулж, х�?налтын үр дүн, ололт, дүгн�?лт
          үн�?лг�?�?г хийж, улирал бүр тайлагнана.

   iv.    Хөдөлмөр хамгааллын багаж х�?р�?г�?л�?�?р хангалттай хангаж, ажиллаг�?дад
          хөдөлмөр хамгаалал, аюулгүй ажиллагааны �?ургалт �?вуулна.                    Х�?р�?в
          шаардлагатай бөгөөд тохиромжтой бол орон нутгийн ажиллаг�?дыг ажлын
          байраар хангагдах боломж бүрдүүлж, т�?дг�?�?рийг хүй�? харгалзалгүйг�?�?р авч
          ажиллуулах

   v.     Цаг үрг�?лж г�?р хорооллын оршин �?уугчид болон орон нутгийн за�?аг
          захиргааны төлөөлөлт�?й уулзаж �?рилцах, зөвлөлдөх арга х�?мж�?�?г авах ба
          м�?д�?�?л�?л байнга очдог �?�?�?хийг шалгах. Олон нийтт�?й харилцах/у�?лдаатай
          ажиллах хөтөлбөрийн хүр�?�?нд оршин �?уугчдаа�? болон олон нийт�?�?�? ир�?�?н
          гомдолд цаг тухайд нь хариу өгч байх;




                                                                                          30
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535


   vi.     Барилгын ажлын �?вцыг х�?нах ба х�?р�?в нийтийн �?з�?мшлийн болон хувийн
           өмч хөрөнгөд г�?мт�?л учруул�?ан тохиолдолд тохирох х�?мж�?�?ний нөхөн
           олговрыг олгож байх;

   vii.    Гүйц�?тг�?гчид хөдөлмөр хамгаалал, аюулгүй байдлыг х�?рх�?н хангаж
           ажиллаж байгааг давтамжтайгаар х�?нах ажлыг талбайн х�?налтын инженер
           хийх ба х�?р�?в шаардлагад нийц�?хгүй �?�?в�?л ирг�?д�?�?�? гомдол ир�?�?н
           тохиолдолд шаардлагатай арга х�?мж�?�?г авна. Гар�?ан үр дүнг барилгын
           ажлын �?вцын тайлангийн н�?г х�?�?�?г болгон ту�?гана.;

   viii.   ТУ�? нь хөдөлмөр хамгаалал, аюулгүй ажиллагааны м�?рг�?жилтн�?�?р�?�?
           дамжуулан үе шаттайгаар х�?налт тавих ба х�?р�?в ту�?гай нөхцөл байдал
           үү�?�?�?н тохиолдолд ТУ�? бие даа�?ан х�?налт үн�?лг�?�?ний м�?рг�?жилт�?нт�?й
           хамтарч �?�?в�?л дангаараа тухайн нөхцөлд тохир�?он х�?налт, үн�?лг�?�?ний арга
           х�?мж�?�?г авна.

   (c) �?шиглалтын е шатанд.

42. �?шиглалтын үе шатанд гарах аливаа �?өрөг нөлөөллийг бууруулах үүдн�?�?�? дараахи
арга х�?мж�?�?нүүдийг авах шаардлагатай:

   ix.     З вл лд х ба м�?д�?�?ллийг т г�?�?х: Барилгын талбайн ойр орчимд аюултай
           байж болзошгүй тухай, т�?�?врийн х�?р�?г�?�?л, �?вган зорчигчид �?вах түр зам
           байгуул�?ан �?�?�?х, УТБ болон хогийн ц�?грүү очих хувилбарт гарц байгаа �?�?�?х
           з�?р�?г м�?д�?�?ллийг г�?р хорооллын оршин �?уугчид болон орон нутгийн за�?аг
           захиргаа бүр�?н олж м�?д�?�?н, ойлго�?он �?�?�?хийг олж м�?д�?х�?д �?н�? аргыг
           х�?р�?гл�?х ба үүнийг өргөн хүр�?�?нд давтамжтайгаар хийн�?. Г�?р хорооллын
           оршин �?уугчид нь барилгын ажил дуу�?ах хугацааны талаар м�?д�?�?л�?лт�?й
           байх, х�?р�?в барилгын ажлын �?вц төлөвлөгөөнөө�? хоцрохоор байвал �?н�?
           тухай м�?д�?�?н байх шаардлагатай. Эн�? зөвлөлдөх үе шатуудад оршин
           �?уугчид �?мар н�?г а�?уудал байвал гаргаж тавих, гүйц�?тг�?гч т�?дг�?�?р
           а�?уудлуудыг авч үз�?ж, шаардлагатай арга х�?мж�?�?г төлөвлөх, �?өрөг
           нөлөөлөл үзүүл�?х�?�?�? �?�?ргийл�?х нь чухал.


                                                                                31
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535


      x.    Тохижилт      йлчилг�?�?ний компаниудын чадавхийг �?айжруулах:               Тохижилт
            үйлчилг�?�?ний компани (ТҮК)-ийн удирдах болон үйлчилг�?�?ний ажилтууд нь
            шин�? хог зөөврийн машинууд, хог цуглуулах ц�?гүүд�?д х�?р�?гл�?х тоног
            төхөөрөмжүүдийн       ашиглалт,    за�?вар     үйлчилг�?�?ний       талаар   �?ургалтад
            хамрагдаад     зог�?охгүй     хөрөнгийн     менежмент,         урьдчилан   �?�?ргийл�?х
            үйлчилг�?�?, машины хог цуглуулах давтамжийн төлөвлөлт, шуурхай албаны
            ажиллагаа     болон    гүйц�?тг�?лийг    х�?нах     удирдах      чигл�?л�?�?р   �?ургалтад
            хамрагдана..

      xi.   Д ргийн т вшинд чадамжийг д�?�?шл                л�?х: Дүүргийн холбогдох х�?лт�?�?
            та�?гийн    ажилтнууд    нь   хог   ха�?гдлын      үйлчилг�?�?      үзүүл�?гчийг   �?онгон
            шалгаруулах худалдан авах ажиллагааны болон г�?р�?�?ний менежментийн
            талаар �?ургалтад хамрагдана.


5.4        Х�?р�?гжилтийн арга х�?мж�?�?н       д болон т �? в

43. Тө�?лийн х�?р�?гжилт ба х�?налт.          Улаанбаатар хотын захиргааны захиалгатай тө�?өл
учраа�? тө�?лийн б�?лтг�?л болон х�?р�?гжилтийг ерөнхийд нь �?ЗДТГ хариуцна. ТУ�?-ийг
�?ЗДТГ-ийн н�?рийн өмнөө�? тө�?лийг х�?р�?гжүүл�?х байгууллага болгон томил�?он. Тө�?лийн
б�?лтг�?л болоод х�?р�?гжилтийг хариуцаж байгаа ТУ�? нь мөн Байгаль орчны менежментийн
хөтөлбөр (БОМХ) болон Х�?р�?гжилт�?д мөрдөх байгаль орчны журам (ХМБОЖ), бараа
үйлчилг�?�?г худалдан авах ажиллагаа з�?ргийг х�?р�?гжүүлн�?.

44. Д�?д т �?л          дийг х�?р�?гж л�?х. Улаанбаатар хотын дүүргүүд нь тө�?лийн үр дүнд буй
бол�?он өмч хөрөнгийн �?з�?мшигч нь байна. ТУ�? нь БОМХ-ийн болон ХМБОЖ-д ту�?гагд�?ан
�?өрөг нөлөөллийг бууруулах арга х�?мж�?�?г х�?р�?гжүүл�?хд�?�? ний�?л�?лийн 5 дүүргийн
удирдлагатай н�?гт хамтран ажиллах ба Гүйц�?тг�?гчдийн авбал зохих ту�?гай арга х�?мж�?�? нь
хангалттай байгаа �?�?�?х�?д х�?налт тавьж ажиллана. Түүн�?�?�? гадна ТУ�? нь дүүргүүдийн
холбогдох х�?лт�?�? та�?гуудтай н�?гт хамтран ажиллаж д�?д тө�?лүүдийн ашиглалт, за�?вар
үйлчилг�?�?г хариуцах бүтцийг буй болгоно.

45. ТУ�? нь хамгаалал, аюулгүй байдлын баримт бичгүүд болон х�?налтын тайлангуудыг
зөв зохи�?той бүрдүүлж, хадгална. ТУ�? нь Д�?лхийн банкинд хамгааллын х�?налтын тайланг
гардуулах ба хага�? жилийн болон жилийн �?вцын тайланг гаргаж Д�?лхийн банкинд
х�?нуулна.

                                                                                              32
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535


46. Т �? в: Үр ашигтай хамгаалал, аюулгүй ажиллагааны х�?р�?гжилтийг д�?мжих зорилгоор
дараахи үйл ажиллагаануудад тохир�?он хөрөнгө оруулалтыг хийх�?�?р тө�?өвлөөд байна:

•   Тө�?лийн техник �?дийн за�?гийн үнд�?�?л�?л болов�?руулах �?удалгаа болон тө�?лийн
    хамгааллын баримт бичгүүдийг болов�?руулахад болон түүний б�?лтг�?лийг хангах

•   Д�?д тө�?лүүдийн нарийвчил�?ан зураг тө�?лийг болов�?руулах болон барилгын ажилд
    х�?налт хийх, Талбайн инженерийг �?онгох

•   Хамгааллын х�?налт: Гүйц�?тг�?гчдийн нөлөөллийг бууруулах чигл�?л�?�?р авч байгаар
    арга х�?мж�?�?ний үзүүл�?лтүүд нь шаардлагад нийц�?ж байгаа �?�?�?х�?д өдөр тутмын
    х�?налт тавих, оролцогч талуудын зөвлөлдөх уулзалтуудыг зохион байгуулах, ирг�?д
    олон нийтт�?й харилцах, улирал тутамд хамгааллын х�?налтын талаар тайлагнах з�?р�?г
    ажлуудыг хийж гүйц�?тг�?х�?д ТУ�?-д ту�?ламж д�?мжл�?г үзүүл�?х�?д д�?мжл�?г болгож
    300,000 ам.долларыг (бүр�?лд�?хүүн х�?�?�?г 4-ийн тө�?лийн менежментийн төлбөрөө�?
    хийгд�?н�?) төлөвлөх. Хамгааллын х�?налтыг ТУ�?-�?�?�? томилогд�?он, орон тооны
    Хөдөлмөр хамгаалал аюулгүй ажиллагааны (ХХ�?�?)-ны м�?рг�?жилт�?н хийх ба Талбайн
    инженерийн ту�?ламж д�?мжл�?гийг авна.

•   Хамгааллын а�?уудлуудыг х�?р�?гжүүл�?х болон х�?нахад чигл�?�?�?н чадавхийг б�?хжүүл�?х
    арга х�?мж�?�?ний хүр�?�?нд: Хамгаалал, аюулгүй ажиллагааны �?ургалтад зориулж 50,000
    ам.доллартай (бүр�?лд�?хүүн х�?�?�?г 4-ийн тө�?лийн менежментийн төлбөрөө�? хийгд�?н�?)
    т�?нц�?х хөрөнгө оруулалтыг хийх. Сургалтад �?ЗДТГ-ын холбогдох алба, х�?лт�?�? (Замын
    газар, �?ий�?л�?лийн байгаль хамгаалах газар, Орчны бохирдол, хог ха�?гдлын
    менежментийн х�?лт�?�?, инженерийн байгууламжийн х�?лт�?�?, хот тохижилтын газар)-үүд,
    дүүргийн    ажилтнууд,     ТУ�?-ийн    болон     талбайн инженерүүд    хамрагдана. �?ийт
    �?уралцаг�?дын тоо 55-аа�? 100 хүн байхаар тооцож байна.

•   �?ийгмийн Хамгааллын х�?налт болон түүнт�?й холбогдон гарах зардлуудыг �?н�?хүү
    тө�?лийн �?үүлг�?н �?уурьшуулалтын бодлогын хөтөлбөр хүр�?�?нд ту�?ад нь авч үз�?�?н.




                                                                                        33
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535


                       Зураг 5.2 – Хамгааллын арга х�?мж�?�?ний �?хем
                       ХМБОЖ-ын шаардлагад нийцүүл�?�?н байдлаар

                       ТУ�? нь байж болох �?өрөг нөлөөллүүдийн жаг�?аалтыг БОМХ
                       болон ХМБОЖ-д тохируулан �?хний х�?налтыг хийн�? (�?лхам 1)




                              �?мжилттай болбол:                                              �?мжилтгүй
          ТУ�? нь болзошгүй �?өрөг нөлөөлөл (байгаль орчин, нийгмийн) –                         болбол:
           үүд, бууруулах арга х�?мж�?�?г тодорхойлж гаргана., �?�?уулгын                         Т л вл �? н
            хууда�? ашиглах, үр дүнг орон нутгийн за�?аг захиргаа болон                       арга х�?мж�?�?г
           оршин �?уугчидтай х�?л�?лц�?х, олон нийтийн оролцоог хангах –                          болиулах
                        5.1, 5.2 & 5.3-г харах (�?лхам 2.1)




           Бага & Дунд              Онцгой нөлөөлөл үзүүл�?х�?�?р            Газар авалт, нүүлг�?н
                                  барилгын ажлуудад (МУЗГ БО�?Ү             шилжүүл�?х, нөхөн
         барилгын ажлууд,
                                         шаардаж магад) –                   олговор олгох –
         нөлөөлөл багатай
                                            БОМТ хийх                           �?үүлг�?н
         байвал –ХМБОЖ
                                            (�?лхам 2.2)                     �?уурьшуулалтын
             х�?р�?гл�?х
                                                                           төлөвлөгөөг гаргах



                                   ТУ�? нь ХМБОЖ-г агуул�?ан БОМТ             ТУ�? нь �?СББ-т
          ТУ�? нь ХМБОЖ-г            б�?лтг�?ж ДБ-ны зөвшөөрөл авна.         нийц�?�?н �?СТ гаргаж,
           дагаж мөрдөх,             Х�?р�?в МУЗГ БО�?Ү-шаардвал,              нөхөн олговрыг
          а�?уулгын хууда�?              хийлг�?ж, батлуулж ДБ-нд              олгоно. (ту�?даа
            (Хав�?ралт 3)                      м�?д�?�?лн�?.                      баримт бичиг)




                          Гүйц�?тг�?гч ТУ�?-ийн зөвшөөрлөөр ХМБОЖ-г авч
                                           х�?р�?гжүүлн�?



                 ТУ�?, Талбайн инженерийн ту�?ламжтайгаар, хамгааллын х�?налт үн�?лг�?�? хийх,
             гүйц�?тг�?гчийн аюулгүй байдлын арга х�?мж�?�?ний биел�?лтийг х�?нах, х�?налтын тайланг
               жилд�?�? �?даж н�?г удаа бичиж олон нийтийн хүрт�?�?л болгох ажлыг хийж гүйц�?тг�?н�?.

Тайлбар: OP 4.01-д дурдагд�?ан “Жижиг ажил�? г�?дгийг тоон үзүүл�?лт�?�?р тодорхойл�?он ту�?гай дүр�?м
журам байхгүй байна. Д�?лхийн банкны бу�?ад тө�?лүүдийн туршлагад үнд�?�?л�?н авч үзв�?л жижиг
                       Д�?лхийн банк нь х�?налтын тайлан болон гар�?ан үр дүнг үе
ажил г�?д�?гт байгаль орчинд үзүүл�?х �?өрөг нөлөөлөл багатай �?�?в�?л түр зуурын нөлөөлөлт�?й
                                             үе х�?нана.
ажлуудыг х�?л�?х ба �?дг�?�?рийг �?тандартын хүр�?�?нд �?нгийн арга замаар, орчноо ц�?в�?р байлгах г�?х
м�?т аргаар бууруулж болно.

Хү�?н�?гт 5.1     Хамгаалалтын болон бууруулах арга х�?мж�?�?нд техникийн х�?налт хийх
                           (Бүр�?лд�?хүүн 1 – Ту�?лах замууд)

                                                                                                   34
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535

       Болзошгүй �?өрөг                  Шаардагдах бууруулах арга             Шаардагдах         Тайлбар
          нөлөөллүүд                     х�?мж�?�?нүүд (Х�?р�?в байвал)           баримт бичиг
 (1) Газрыг механизмаар ухах,   •   Ту�?лах замууд, түүний арчлалтын         ХМБОЖ           Бүр�?лд�?хүүн х�?�?�?г 1,
 т�?гшл�?х болон замын �?уурь          талаар орон нутгийн за�?аг захиргаа,                     ХМБОЖ#1 (Хав�?ралт
 б�?лтг�?х�?д дуу чим�?�? гарах,         оршин �?уугчидтай �?айтар                                 2.1)
 тоо�? бо�?ох, чичирг�?�? үү�?�?х,        зөвшилц�?өний үнд�?�?н д�?�?р ХМБОЖ-
 хүчт�?й борооны үед хөр�?ний         ийн Хав�?ралт 2.1-д заагд�?ан                             ТУ�? нь барилгын
 �?л�?гд�?л үү�?�?х, �?�?в�?л г�?р           нөлөөллийг бууруулах арга х�?р�?г�?лийг                    ажлын г�?р�?�?нд
 хорооллын оршин �?уугчид            ашиглан, Байгаль орчны менежментийн                     �?р�?длийг бууруулах
 болон �?вган зорчиг�?дод             хөтөлбөр (БОМХ)-т ту�?гагд�?ан арга                       арга х�?мж�?�?
 замын нөхцөл байдал                замаар х�?р�?гжүүл�?х.                                     ту�?гагд�?ан �?�?�?хийг
 муудах, төвөгт�?й нөхцөл        •   ХМБОЖ нь барилга уг�?ралтын �?вцад                        х�?наж үзн�?. ТУ�? нь
 байдал үү�?�?х                       үү�?�?х нөлөөллийг бууруулахад                            туршлагатай ахлах
                                    чигл�?гд�?н болов�?руулагд�?ан. У�?                          ажилтныг
                                    зайлуулах �?уваг, г�?р�?лтүүл�?г бүхий                      хамгаалалтын
                                    ту�?лах замын барилгын ажлыг хийхд�?�?                     а�?уудлын х�?налт
                                    ХМБОЖ (Хав�?ралт 2.1)-ийг дагаж                          тавиулахаар томилох
                                    мөрдөнө.                                                ба гүйц�?тг�?гчид нь
                                •   Худалдан авах ажиллагааны                               шаардлагад нийц�?�?н
                                    төлөвлөгөө, г�?р�?�?ний баримт                             арга х�?мж�?�?нүүд
                                    бичгүүдийн н�?г х�?�?�?г нь ХМБОЖ байх                      болон тайланд
                                    ба х�?р�?гжилтийн �?вцад гарах бууруулах                   заагд�?ан
                                    арга х�?мж�?�?т�?й холбоотой зардал нь                      а�?уудлуудыг авч
                                    г�?р�?�?ний үнийн дүнд багт�?ан байна.                      х�?р�?гжүүлж байгаа
                                •   ТУ�?-ийн ХХ�?�?-ний м�?рг�?жилт�?н болон                      �?�?�?хийг х�?нана.
                                    Талбайн инженер нь х�?р�?гжилтийн
                                    �?вцыг �?айтар х�?наж шалгах болно.
                                    ХМБОЖ нь “олох�? г�?�?�?н ту�?гай бүлгийг
                                    агуул�?ан..
                                •   Талбайн инженерийн ажлын
                                    удирдамжид �?юулгүй байдлын
                                    х�?налтын гүйц�?тг�?лийн х�?рх�?н х�?нах
                                    талаар ту�?гайлан зааж өгнө.
 (2) �?юулгүй байдлын �?р�?д�?л     •   Гүйц�?тг�?гч нь барилга уг�?ралтын үед     Түр зам/гарц    ТУ�? нь
 н�?м�?гд�?х, оршин �?уугчдын           оршин �?уугчдыг болон зорчигчдыг байж    хийх            Гүйц�?тг�?гчийн ажлын
 тайван байдал алдагдах,            болох �?р�?дл�?�?�? хамгаалах, у�? түг�?�?х     төлөвлөгөө      үзүүл�?лт болон
 замын хөдөлгөөн зог�?ох,            байр луу �?аадгүй зорчих боломжийг                       тайланд заагд�?ан
 оршин �?уугчид �?вган �?вахад         хангах үүдн�?�?�? түр зам, гарцыг                          а�?уудлуудын
 хүнд болох                         харуул�?ан зураглал хийн�?. Эн�?хүү түр                    биел�?лтийг шалгана.
                                    зам, гарцыг төлөвлөхдөө оршин
                                    �?уугчид, хороо х�?�?гийн дарга нартай
                                    зөвшилцөх ба орон нутгийн
                                    байгууллагын болон ТУ�?-ийн
                                    зөвшөөрлийг авна.
                                •   Түр зам/гарцын төлөвлөгөөг барилга
                                    барьж байгаа газрын ойр байрлуулах
                                    ба үүнд�?�? орох гарах ц�?г, барилгын
                                    ажлын �?хл�?х хугацааг заа�?ан байна.
                                    Түр гарцын талаархи зарлал,
                                    м�?д�?�?ллийг тухайн зам/гарцыг х�?р�?гл�?х
                                    оршин �?уугчдад түг�?�?н�?.
 (3) Барилгаа�? гар�?ан хог       •   Гүйц�?тг�?гч нь барилгаа�? гарах бүх       ХМБОЖ           ТУ�? нь
 ха�?гдлыг замбараагүй ха�?х,         төрлийн хог ха�?гдлыг т�?�?в�?рл�?х,                         Гүйц�?тг�?гчийн ажлын
 байгаль орчинд хор                 тогтоо�?он ц�?г д�?�?р ха�?х а�?уудлыг                        үзүүл�?лт болон
 хөнөөлт�?й хог ха�?гдлыг ил          ХМБОЖ-д заа�?ны дагуу хийж                               тайланд заагд�?ан
 задгай ха�?х                        гүйц�?тг�?н�?. Хог ха�?х байршил болон                      а�?уудлуудын
                                    арга техник нь орон нутгийн за�?аг                       биел�?лтийг шалгана.
                                    захиргааны болон ТУ�?-ийн
                                    зөвшөөрөлт�?й, батлагд�?ан байна.
 (4) Барилгын ажил дуу�?�?аны     •   Гүйц�?тг�?гч нь барилгын ажил дуу�?�?аны    ХМБОЖ           ТУ�? нь
 дараа барилгын талбайг             дараа талбайг зөв зохи�?тойгоор хаах                     Гүйц�?тг�?гчийн ажлын
 ц�?в�?рл�?�?гүйг�?�?�? хог ха�?гдал        г�?х м�?т ХМБОЖ-д заагд�?ан арга                           үзүүл�?лт болон

                                                                                                       35
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535

       Болзошгүй �?өрөг                   Шаардагдах бууруулах арга             Шаардагдах          Тайлбар
         нөлөөллүүд                      х�?мж�?�?нүүд (Х�?р�?в байвал)            баримт бичиг
 үү�?ч байгальд �?өрөг нөлөө           х�?мж�?�?нүүдийг авч х�?р�?гжүүлн�?.                           тайланд заагд�?ан
 үзүүл�?х                             Гүйц�?тг�?гч нь түр ашигла�?ан газар (түр                   а�?уудлуудын
                                     байр байрлуул�?ан)-ыг �?�?рг�?�?ж, х�?вийн                     биел�?лтийг шалгана.
                                     х�?мж�?�?нд оруулан дүүр�?г, хот �?�?в�?л                       ТУ�? хүл�?�?н
                                     хувь хүнд хүл�?�?лг�?н өгнө. Газар д�?�?р                     зөвшөөртөл ажлыг
                                     �?мар н�?г өөрчлөлт хий�?�?н бол т�?р нь                      дуу�?�?анд тооцохгүй
                                     �?з�?мшигч болон холбогдох за�?аг
                                     захиргааны байгууллагад хүл�?�?н
                                     зөвшөөрөгдөхүйц байна. �?жлын түр
                                     байр болон ариун ц�?врийн байгууламж
                                     (жорлон) зохих журмын дагуу
                                     битүүмжл�?гд�?�?н, ц�?в�?рл�?гд�?�?н байна.


  Хү�?н�?гт 5.2 Хамгаалалтын болон �?р�?д�?л бууруулах арга х�?мж�?�?ний техникийн
         х�?налт (Бүр�?лд�?хүүн 1-Үер�?�?�? хамгаалах далан �?увгийн ажлууд)
       Болзошгүй �?өрөг                   Шаардагдах бууруулах арга             Шаардагдах          Тайлбар
          нөлөөллүүд                     х�?мж�?�?нүүд (Х�?р�?в байвал)            баримт бичиг
 (1) Газрыг механизмаар ухах,    •   Үерийн хамгаалалтын далан �?увгийн        ХМБОЖ          Бүр�?лд�?хүүн х�?�?�?г 1
 т�?гшл�?х болон үерийн                ажлуудыг орон нутгийн за�?аг захиргаа,                   ХМБОЖ #2 (Хав�?ралт
 хамгаалалтын далан �?уваг            оршин �?уугчидтай �?айтар                                 2.2)-г агуулна.
 барьж байгуулах нь тоо�?             зөвшилц�?өний үнд�?�?н д�?�?р ХМБОЖ#2-
 бо�?гох, дуу чим�?�? гаргах,           ийн Хав�?ралт 2.2-д заагд�?ан                             ТУ�? нь барилгын
 чичирг�?�? үү�?г�?х г�?х м�?т �?өрөг       нөлөөллийг бууруулах арга х�?р�?г�?лийг                    ажлын г�?р�?�?нд
 нөлөөлөл үзүүлж болзошгүй.          ашиглан, Байгаль орчны менежментийн                     �?р�?длийг бууруулах
 Мөн хүчт�?й аадар борооны            хөтөлбөр (БОМХ)-т ту�?гагд�?ан арга                       арга х�?мж�?�?
 улмаа�? хөр�?ний нуралт үү�?�?х,        замаар х�?р�?гжүүл�?х.                                     ту�?гагд�?ан �?�?�?хийг
 г�?р хорооллын ирг�?д болон       •   Худалдан авах ажиллагааны                               х�?наж үзн�?. ТУ�? нь
 �?вган зорчигчдод замын ажил         төлөвлөгөө, г�?р�?�?ний баримт                             туршлагатай ахлах
 �?аад учруулж болзошгүй.             бичгүүдийн н�?г х�?�?�?г нь ХМБОЖ байх                      ажилтныг
                                     ба х�?р�?гжилтийн �?вцад гарах бууруулах                   хамгаалалтын
                                     арга х�?мж�?�?т�?й холбоотой зардал нь                      а�?уудлын х�?налт
                                     г�?р�?�?ний үнийн дүнд багт�?ан байна.                      тавиулахаар томилох
                                 •   ТУ�?-ийн ХХ�?�?-ний м�?рг�?жилт�?н болон                      ба гүйц�?тг�?гчид нь
                                     Талбайн инженер нь х�?р�?гжилтийн                         шаардлагад нийц�?�?н
                                     �?вцыг �?айтар х�?наж шалгах болно.                        арга х�?мж�?�?нүүд
                                     ХМБОЖ нь “олох�? г�?�?�?н ту�?гай бүлгийг                    болон тайланд
                                     агуул�?ан..                                              заагд�?ан а�?уудлуудыг
                                 •   Талбайн инженерийн ажлын                                авч х�?р�?гжүүлж байгаа
                                     удирдамжид �?юулгүй байдлын                              �?�?�?хийг х�?нана.
                                     х�?налтын гүйц�?тг�?лийн х�?рх�?н х�?нах
                                     талаар ту�?гайлан зааж өгнө.
 (2) �?юулгүй байдлын �?р�?д�?л      •   Гүйц�?тг�?гч нь барилга уг�?ралтын үед      Түр зам/гарц   ТУ�? нь Гүйц�?тг�?гчийн
 н�?м�?гд�?х, оршин �?уугчдын            оршин �?уугчдыг болон зорчигчдыг байж     хийх           ажлын үзүүл�?лт болон
 тайван байдал алдагдах,             болох �?р�?дл�?�?�? хамгаалах, у�? түг�?�?х      төлөвлөгөө     тайланд заагд�?ан
 замын хөдөлгөөн зог�?ох,             байр луу �?аадгүй зорчих боломжийг                       а�?уудлуудын
 оршин �?уугчид �?вган �?вахад          хангах үүдн�?�?�? түр зам, гарцыг                          биел�?лтийг шалгана.
 хүнд болох                          харуул�?ан зураглал хийн�?. үзүүлн�?.
                                     Эн�?хүү түр зам, гарцыг төлөвлөхдөө
                                     оршин �?уугчид, хороо х�?�?гийн дарга
                                     нартай зөвшилцөх.
                                 •   Түр зам/гарцын төлөвлөгөөг барилга
                                     барьж байгаа газрын ойр байрлуулах
                                     ба үүнд�?�? орох гарах ц�?г, барилгын
                                     ажлын �?хл�?х хугацааг заа�?ан байна.
                                     Түр гарцын талаархи зарлал,
                                     м�?д�?�?ллийг тухайн зам/гарцыг х�?р�?гл�?х
                                     оршин �?уугчдад түг�?�?н�?.
 (3) Барилгаа�? гар�?ан хог        •   Гүйц�?тг�?гч нь барилгаа�? гарах бүх        ХМБОЖ          ТУ�? нь Гүйц�?тг�?гчийн

                                                                                                         36
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535

      Болзошгүй �?өрөг                   Шаардагдах бууруулах арга                Шаардагдах          Тайлбар
         нөлөөллүүд                      х�?мж�?�?нүүд (Х�?р�?в байвал)              баримт бичиг
 ха�?гдлыг замбараагүй ха�?х,         төрлийн хог ха�?гдлыг т�?�?в�?рл�?х,                            ажлын үзүүл�?лт болон
 байгаль орчинд хор                 тогтоо�?он ц�?г д�?�?р ха�?х а�?уудлыг                           тайланд заагд�?ан
 хөнөөлт�?й хог ха�?гдлыг ил          ХМБОЖ-д заа�?ны дагуу хийж                                  а�?уудлуудын
 задгай ха�?х                        гүйц�?тг�?н�?. Хог ха�?х байршил болон                         биел�?лтийг шалгана.
                                    арга техник нь орон нутгийн за�?аг
                                    захиргааны болон ТУ�?-ийн
                                    зөвшөөрөлт�?й, батлагд�?ан байна.
 (4) Далан �?уваг барьж байх       • Болзошгүй хүчт�?й аадар бороо г�?х м�?т        ХМБОЖ          Гүйц�?тг�?гчийн ажлын
 �?вцад хүчт�?й аадар бороо           г�?н�?тийн аюулаа�? урьдчилан �?�?ргийлж                        үзүүл�?лт болон
 ор�?ны улмаа�? хөр�?ний               гүйц�?тг�?гч нь түр �?уваг хийн�?.                             тайланд заагд�?ан
 �?л�?гд�?л үү�?�?х, инг�?�?н�?�?р         • Хөр�?ний �?л�?гд�?л бол�?он тохиолдолд                          а�?уудлуудын
 одоо байгаа үерийн далан           гүйц�?тг�?гч нь �?увгийн доод х�?�?гийг ухаж                    биел�?лтийг шалгана.
 �?увгийн үйл ажиллагаанд            ц�?в�?рл�?х, �?увгийн ханыг зөв гольдролд
 �?өргөөр нөлөөлөх                   оруулж, �?�?рг�?�?н�?.
 (5) Барилгын ажил дуу�?�?аны       • Гүйц�?тг�?гч нь барилгын ажил дуу�?�?аны        ХМБОЖ          ТУ�? нь Гүйц�?тг�?гчийн
 дараа барилгын талбайг             дараа талбайг зөв зохи�?тойгоор хаах                        ажлын үзүүл�?лт болон
 зохи�?той хаагаагүйг�?�?�? хог         г�?х м�?т ХМБОЖ-д заагд�?ан арга                              тайланд заагд�?ан
 ха�?гдал үү�?ч байгальд �?өрөг        х�?мж�?�?нүүдийг авч х�?р�?гжүүлн�?.                             а�?уудлуудын
 нөлөө үзүүл�?х                      Гүйц�?тг�?гч нь түр ашигла�?ан газар (түр                     биел�?лтийг шалгана.
                                    байр байрлуул�?ан)-ыг �?�?рг�?�?ж, х�?вийн                       ТУ�? хүл�?�?н
                                    х�?мж�?�?нд оруулан дүүр�?г, хот �?�?в�?л                         зөвшөөртөл ажлыг
                                    хувь хүнд хүл�?�?лг�?н өгнө. Газар д�?�?р                       дуу�?�?анд тооцохгүй.
                                    �?мар н�?г өөрчлөлт хий�?�?н бол т�?р нь
                                    �?з�?мшигч болон холбогдох за�?аг
                                    захиргааны байгууллагад хүл�?�?н
                                    зөвшөөрөгдөхүйц байна. �?жлын түр
                                    байр болон ариун ц�?врийн байгууламж
                                    (жорлон) зохих журмын дагуу
                                    битүүмжл�?гд�?�?н, ц�?в�?рл�?гд�?�?н байна.


   Table 5.3    Хамгаалалтын болон �?р�?д�?л бууруулах арга х�?мж�?�?нд техникийн
         х�?налт (Бүр�?лд�?хүүн х�?�?�?г 2 – Хатуу хог ха�?гдал цуглуулах ц�?гүүд)
       Болзошгүй �?өрөг                    Шаардагдах бууруулах арга              Шаардагдах         Тайлбар
          нөлөөллүүд                      х�?мж�?�?нүүд (Х�?р�?в байвал)             баримт бичиг
 (1) Газрыг механизмаар ухах,     •   Хог цуглуулах ц�?гүүд барих ажлыг орон     ХМБОЖ          Бүр�?лд�?хүүн х�?�?�?г
 т�?гшл�?х болон хог цуглуулах          нутгийн за�?аг захиргаа, оршин                            нь ХМБОЖ #3
 ц�?гийг барьж байгуулах нь            �?уугчидтай �?айтар зөвшилц�?өний                           (Хав�?ралт 2.3)-ийг
 тоо�? бо�?гох, дуу чим�?�? гаргах,       үнд�?�?н д�?�?р ХМБОЖ#3-ийн Хав�?ралт 3-                      агуулна.
 чичирг�?�? үү�?г�?х �?өрөг                д заагд�?ан нөлөөллийг бууруулах арга
 нөлөөлөл үзүүлж болзошгүй            х�?р�?г�?лийг ашиглан, Байгаль орчны                        ТУ�? нь барилгын
                                      менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)-т                           ажлын г�?р�?�?нд
                                      ту�?гагд�?ан арга замаар х�?р�?гжүүл�?х.                      �?р�?длийг бууруулах
                                  •   ХМБОЖ нь барилга уг�?ралтын �?вцад                         арга х�?мж�?�?
                                      үү�?�?х нөлөөллийг бууруулахад                             ту�?гагд�?ан �?�?�?хийг
                                      чигл�?гд�?н болов�?руулагд�?ан. барилгын                     х�?наж үзн�?. ТУ�? нь
                                      ажлыг хийхд�?�? ХМБОЖ #3-ийг                               туршлагатай ахлах
                                      барилгын жижиг ажлууд тухайлбал хог                      ажилтныг
                                      цуглуулах ц�?гийн �?уурийг цутгах г�?х м�?т                  хамгаалалтын
                                      ажлуудад дагаж мөрдөнө.                                  а�?уудлын х�?налт
                                  •   Худалдан авах ажиллагааны                                тавиулахаар
                                      төлөвлөгөө, г�?р�?�?ний баримт                              томилох ба
                                      бичгүүдийн н�?г х�?�?�?г нь ХМБОЖ байх                       гүйц�?тг�?гчид нь
                                      ба х�?р�?гжилтийн �?вцад гарах бууруулах                    шаардлагад нийц�?�?н
                                      арга х�?мж�?�?т�?й холбоотой зардал нь                       арга х�?мж�?�?нүүд
                                      г�?р�?�?ний үнийн дүнд багт�?ан байна.                       болон тайланд
                                  •   ТУ�?-ийн ХХ�?�?-ний м�?рг�?жилт�?н болон                       заагд�?ан
                                      Талбайн инженер нь х�?р�?гжилтийн                          а�?уудлуудыг авч
                                      �?вцыг �?айтар х�?наж шалгах болно.                         х�?р�?гжүүлж байгаа
                                                                                               �?�?�?хийг х�?нана.
                                                                                                            37
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535

                                 ХМБОЖ нь “олох�? г�?�?�?н ту�?гай бүлгийг             �?�?�?хийг х�?нана.
                                 агуул�?ан
                               • Талбайн инженерийн ажлын
                                 удирдамжид �?юулгүй байдлын
                                 х�?налтын гүйц�?тг�?лийн х�?рх�?н х�?нах
                                 талаар ту�?гайлан зааж өгнө.
 (2) �?юулгүй байдлын �?р�?д�?л    • ХМБОЖ нь барилгын ажлын �?вцад            ХМБОЖ   ТУ�? нь
 н�?м�?гд�?х, оршин �?уугчдын        гарах �?өрөг нөлөөллийг бууруулахад               Гүйц�?тг�?гчт�?й
 тайван байдал алдагдах          ашиглагдана.                                     байгуул�?ан г�?р�?�?нд
                               • Оршин �?уугчид болон орон нутгийн                 �?р�?длийг бууруулах
                                 за�?аг захиргаатай н�?гт хамтран                   арга х�?мж�?�?
                                 ажиллах шаардлагатай.                            ту�?гагд�?ан �?�?�?хийг
                                                                                  н�?гтлана. Мөн
                                                                                  Гүйц�?тг�?гчийн
                                                                                  ажлын үзүүл�?лт
                                                                                  болон тайланд
                                                                                  заагд�?ан
                                                                                  а�?уудлуудын
                                                                                  биел�?лтийг шалгана.
 (3)Барилгаа�? гар�?ан хог       • Гүйц�?тг�?гч нь барилгаа�? гарах бүх        ХМБОЖ   ТУ�? нь
 ха�?гдлыг замбараагүй ха�?х,      төрлийн хог ха�?гдлыг т�?�?в�?рл�?х,                  Гүйц�?тг�?гчийн
 байгаль орчинд хор              тогтоо�?он ц�?г д�?�?р ха�?х а�?уудлыг                 ажлын үзүүл�?лт
 хөнөөлт�?й хог ха�?гдлыг ил       ХМБОЖ-д заа�?ны дагуу хийж                        болон тайланд
 задгай ха�?х                     гүйц�?тг�?н�?. Хог ха�?х байршил болон               заагд�?ан
                                 арга техник нь орон нутгийн за�?аг                а�?уудлуудын
                                 захиргааны болон ТУ�?-ийн                         биел�?лтийг шалгана.
                                 зөвшөөрөлт�?й, батлагд�?ан байна.
 (4) Барилгын ажил дуу�?�?аны    • Гүйц�?тг�?гч нь барилгын ажил дуу�?�?аны     ХМБОЖ   ТУ�? нь
 дараа барилгын талбайг          дараа талбайг зөв зохи�?тойгоор хаах              Гүйц�?тг�?гчийн
 зохи�?той хаагаагүйг�?�?�? хог      г�?х м�?т ХМБОЖ-д заагд�?ан арга                    ажлын үзүүл�?лт
 ха�?гдал үү�?ч байгальд �?өрөг     х�?мж�?�?нүүдийг авч х�?р�?гжүүлн�?.                   болон тайланд
 нөлөө үзүүл�?х                   Гүйц�?тг�?гч нь түр ашигла�?ан газар (түр           заагд�?ан
                                 байр байрлуул�?ан)-ыг �?�?рг�?�?ж, х�?вийн             а�?уудлуудын
                                 х�?мж�?�?нд оруулан дүүр�?г, хот �?�?в�?л               биел�?лтийг шалгана.
                                 хувь хүнд хүл�?�?лг�?н өгнө. Газар д�?�?р             ТУ�? хүл�?�?н
                                 �?мар н�?г өөрчлөлт хий�?�?н бол т�?р нь              зөвшөөртөл ажлыг
                                 �?з�?мшигч болон холбогдох за�?аг                   дуу�?�?анд тооцохгүй
                                 захиргааны байгууллагад хүл�?�?н
                                 зөвшөөрөгдөхүйц байна. �?жлын түр
                                 байр болон ариун ц�?врийн байгууламж
                                 (жорлон) зохих журмын дагуу
                                 битүүмжл�?гд�?�?н, ц�?в�?рл�?гд�?�?н байна.




                                                                                               38
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535


             ОЛО�? �?ИЙТЭД ЗОРИУЛС�?�? МЭДЭЭЛЛИЙ�? С�?МБ�?РЫ�? З�?ГВ�?Р
                                       (Монгол х�?л д�?�?р):




     ТӨВӨГ                         УЧРУУЛС�?�?Д�?�? ХҮЛЦЭЛ ӨЧИЖ Б�?Й�?�? – Т�?�?�?Й �?УТ�?Г
     ДЭВСГЭРТ БИД ТУСЛ�?Х З�?М Б�?РЬЖ Б�?ЙГУУЛ�?Х �?ЖЛЫГ ХИЙЖ ГҮЙЦЭТГЭЖ
     Б�?Й�?�?


     ТӨСЛИЙ�? ЭХЛЭХ ХУГ�?Ц�?�?:
     ДУУС�?Х ХУГ�?Ц�?�?:


     Э�?Э ХУГ�?Ц�?�?�?Д:


             ЯВГ�?�? ХҮ�? Д�?Р�?�?ХЬ ХУВИЛБ�?Р З�?МЫГ �?ШИГЛ�?�?�?:


             М�?ШИ�?, ТЕХ�?ИК Д�?Р�?�?ХЬ ЧИГЛЭЛЭЭР ЗОРЧИ�?О:


     �?СУУЖ ТОДРУУЛ�?Х ЗҮЙЛ, С�?�?�?Л ХҮСЭЛТЭЭ Д�?Р�?�?ХИ УТС�?�?Р ӨГ�?Ө ҮҮ


     Ута�?:                    Даваа-Баа�?ан гарагуудад өглөө 8 цагаа�? орой 18 цаг хүрт�?л

     Э�?в�?л дараахи ха�?гаар ирж өгнө үү:
     Б�?РИЛГЫ�? Т�?ЛБ�?Й�? Х�?ЯГ
     ТӨСЛИЙГ УДИРД�?Х �?ЭГЖИЙ�? Х�?ЯГ




                                                                                          39
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535


                               SAMPLE PUBLIC NOTICE BOARD
                          (English):




                                SORRY FOR THE INCONVENIENCE – WE ARE BUILDING
                                ANOTHER ROAD            IMPROVEMENT PROJECT IN   YOUR
     COMMUNITY


     THIS PROJECT WILL


     START FROM DATE:
     COMPLETION DATE:


     DURING THIS PERIOD:


             ALTERNATIVE PEDESTRIAN ACCESSES ARE AVAILABLE THROUGH:


             ALTERNATIVE VEHICLE TRAFFIC ARE AVAILABLE THROUGH:


     IF YOU HAVE ANY QUESTIONS, CONCERNS OR SUGGESTIONS, PLEASE
     CALL:                     (HOTLINE) from 8:am to 6 pm Monday to Friday


     Or VISIT:ADDRESS OF CONSTRUCTION OFFICE
               ADDRESS OF PMU




                                                                                   40
Байгаль орчны менежментийн хөтөлбөр (БОМХ)
Улаанбаатар хотын �?ийтийн аж ахуйг �?айжруулах гурав дахь тө�?өл– P122535




                                                                          41