SFG2012 TÜRKİYE SÜRDÜRÜLEBİLİR ŞEHİRLER PROJESİ (P128605) ÇEVRESEL VE SOSYAL YÖNETİM ÇERÇEVESİ ---- NİHAİ ---- MART, 2016 1 İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ .....................................................................................................................................................5 2. Sürdürülebilir Şehirler Projesinin Amaçları ......................................................................................5 3. ÇEVRESEL ÇERÇEVE ......................................................................................................................8 4. ENTEGRE İL ÇEVRE DÜZENİ PLANLAMA ÇERÇEVESİ (EİÇDPÇ) ........................................9 5. TÜRKİYE’NİN VE DÜNYA BANKASI’NIN GEREKLİLİKLERİ VE KİLİT FARKLILIKLAR ..... 11 Türkiye’nin ÇED Yönetmeliği .............................................................................................................. 11 A) Tarama: ............................................................................................................................................. 11 b) Halkın Katılımı Toplantısı:............................................................................................................... 13 c) Kapsam Belirleme: ........................................................................................................................... 13 d) ÇED Raporunun İncelenmesi ve Onaylanması:.......................................................................... 13 e) İlan: ..................................................................................................................................................... 14 f) İzleme ve Denetleme: ....................................................................................................................... 14 6. Dünya Bankası’nın Çevresel Değerlendirme Politikası .............................................................. 14 a) Proje kategorileri ve tarama............................................................................................................ 14 b) Çevresel Değerlendirmenin Kapsamı ........................................................................................... 17 c) Halkın Katılımı................................................................................................................................... 18 d) ÇSED uzmanının seçimi ................................................................................................................. 19 e) Çevresel Değerlendirme Dokümanlarının İncelenmesi ve Onaylanması ................................ 19 f) Koşulsallık .......................................................................................................................................... 19 g) İlan ...................................................................................................................................................... 19 h) Uygulama .......................................................................................................................................... 19 7. Türkiye’deki ÇED Yönetmeliği ile Dünya Bankası’nın OP 4.01 Politikası arasındaki Temel Farklılıklar .................................................................................................................................................. 20 a) Proje Kategorizasyonu .................................................................................................................... 20 b) ÇED Uzmanı Seçimi ........................................................................................................................ 20 c) Çevresel ve sosyal değerlendirme dokümanının içeriği ............................................................. 20 8. TÜRKİYE’DEKİ ÇED YÖNETMELİĞİNİN VE DÜNYA BANKASI ÇEVRESEL DEĞERLENDİRME POLİTİKASININ UYGULANMASI ...................................................................... 26 Dünya Bankası Gerekliliklerinin Adım Adım Karşılanması Süreci ................................................ 26 9. ÇD DURUMUNUN DÜNYA BANKASINA RAPORLANMASI .................................................... 33 10. KURUMSAL DÜZENLEMELER ................................................................................................. 33 2 İller Bankası PUB .................................................................................................................................. 33 Belediyeler ............................................................................................................................................. 34 11. ÇEVRESEL VE SOSYAL İZLEME VE ŞİKAYET MEKANİZMASI ........................................ 35 Çevresel ve Sosyal İzleme .................................................................................................................. 35 Şikayet Mekanizması ........................................................................................................................... 37 EK 1. ALT PROJE KONTROL LİSTELERİ ........................................................................................... 39 Ek 1A. Su Arıtma ve Su Temini için Kontrol Listesi ......................................................................... 39 Ek 1B. Kanalizasyon ve Atıksu Arıtma için Kontrol Listesi ............................................................. 46 Ek 1C. Katı Atık Düzenli Depolama Sahaları için Kontrol Listesi .................................................. 53 Ek 1D. Kentsel Ulaşım için Kontrol Listesi ....................................................................................... 61 Ek 1E. Enerji Verimliliği için Kontrol Listesi....................................................................................... 66 Ek 1F. Yenilenebilir Enerji için Kontrol Listesi .................................................................................. 68 Ek 2. ÖNERİLEN FORMATLAR ............................................................................................................. 76 Ek 2A. Bir Kategori A Projesi için Çevresel Etki Değerlendirme Raporu .................................... 76 Ek 2B. Çevresel Yönetim Planı .......................................................................................................... 77 Ek 2B-1 ................................................................................................................................................... 79 Ek 2B-2 ................................................................................................................................................... 80 Ek 3. ÖRNEK ÇSYP KONTROL PLANLARI ........................................................................................ 81 Ek 3 A. Su Arıtma Tesisi İnşaatı/Rehabilitasyonu için Örnek ÇSYP ............................................ 81 Ek 3B. Su İsale Boru Hattı için Örnek ÇSYP.................................................................................... 89 Ek 3C. Belediye Atıksu Arıtma Tesisi için Örnek ÇSYP ................................................................. 94 Ek 3D. Kanalizasyon Boru Hattı için ÇSYP .................................................................................... 107 Ek 3E. Katı Atık Düzenli Depolama Sahaları için Örnek ÇSYP .................................................. 115 Ek 3F. Kentsel Ulaşım için Örnek ÇSYP ........................................................................................ 121 Ek 3G. Enerji Verimliliği için Örnek ÇSYP ...................................................................................... 127 Ek 3H. Yenilenebilir Enerji Projeleri için Örnek ÇSYP .................................................................. 130 Ek 4 İnşaat ve Rehabilitasyon Faaliyetleri için Çevresel ve Sosyal Yönetim Kontrol Listesi ...... 144 Ek-5 ŞİKAYET FORMU ÖRNEĞİ ........................................................................................................ 148 Ek-5. A : ŞİKAYET KAPANIŞ FORMU ÖRNEĞİ ........................................................................... 149 Ek 6. Halkın Katılımı Dokümanlarının İçindekiler Tablosu ............................................................... 150 3 TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1. Proje türleri ve kategorileri Tablo 2. Alt proje çevresel risk taraması için kontrol listesi Tablo 3. Mevcut proje kapsamında yer alan yatırım türleri için Türkiye ve DB kategorilerinin karşılaştırması Tablo 4. Gerekli ÇED raporu içeriklerinin karşılaştırması Tablo 5. İlan gerekliliklerinin karşılaştırması Tablo 6. Roller ve sorumluluklar 4 TÜRKİYE SÜRDÜRÜLEBİLİR ŞEHİRLER PROJESİ ÇEVRESEL VE SOSYAL YÖNETİM ÇERÇEVESİ 1. GİRİŞ Dünya Bankası (DB) tarafından geliştirilen Sürdürülebilir Şehirler Projesi (SŞP), katılımcı belediyelerin sürdürülebilir bir geleceği planlamalarına ve bunun için yatırım yapmalarına yönelik bir destek mekanizması oluşturmak amacıyla tasarlanmıştır. SŞP seçilen belediyelerin sürdürülebilir hedef bazlı projelerin finansal açıdan sağlam yatırımlarını belirlemeleri, hazırlamaları ve finanse etmeleri için bir destek sistemi oluşturacaktır. 2006 yılında, Dünya Bankası İller Bankası aracılığıyla Belediye Hizmetleri Projesine (BHP) finansman sağlamış ve su temini, atıksu ve katı atık alanlarında 11 belediye ve iki su ve kanalizasyon idaresini başarılı bir şekilde desteklemiştir.. Dolayısıyla, SŞP sekiz uygun belediyeyi destekleyecek ikinci nesil bir operasyon olacaktır ve aynı yatırım hedeflerini izleyecektir. BHP’den farklı olarak, belediye finansmanına yönelik yatırım seçenekleri sürdürülebilir kentsel ulaşım ve kentsel enerji projeleri gibi yatırım alanlarının ilavesi ile birlikte daha da genişletilecektir. Bu ikinci nesil operasyon yoluyla, SŞP münferit alt projelere yatırım yapmak yerine kentsel planlama sistemleri ve yaygın kentsel gelişim üzerinde daha fazla odaklanacaktır. Belediye finansmanına yönelik yatırım seçeneklerinin genişletilmesi mevcut belediye önceliklerinin ve kentsel alanların geliştirilmesinde yaşanan şehir planlaması eksikliklerinin bir sonucudur. Bu yeni yatırım seçeneklerinin amacı altyapı finansmanına ve daha güçlü planlama araçlarına ve mekanizmalarına ihtiyaç duyan hızlı büyüyen şehirlere gerekli kaynakları sağlamaktır. SŞP’nin amacı ikinci kademe büyükşehir belediyelerine imar planlaması sisteminin yapısında ve işleyişinde yapacakları iyileştirmelere yardımcı olmaktır. 2. Sürdürülebilir Şehirler Projesinin Amaçları Sürdürülebilir Şehirler Projesinin (SŞP) ana amacı katılımcı büyükşehir belediyelerinin çevresel, finansal/ekonomik ve sosyal sürdürülebilirliklerini daha fazla arttırmaktır. Sürdürülebilirlik ölçüleri arasında: belediye su idarelerinin hesaplanamayan su kayıplarının azaltılması; arıtılmadan çevreye deşarj edilen atıksuların azaltılması; enerji verimliliği iyileştirmeleri yoluyla elektrik tüketiminin azaltılması; toplu taşımanın geliştirilmesi ve yaya hareketliliğine yönelik seçeneklerin arttırılması yoluyla trafik tıkanıklıklarının, hava kirliliğinin ve karbon emisyonlarının azaltılması; belediyelerin mali durumunun ve finansal planlama kapasitelerinin güçlendirilmesi; ve şehirlerin şebeke hizmetlerinden yararlanamayan kesimleri için sunulan hizmetlerin ve sosyal katılımın yaygınlaştırılması yer almaktadır. Sürdürülebilir Şehirler Projesinin aşağıda açıklanan üç bileşeni olacaktır: 5 Bileşen A: Sürdürülebilir Şehir Planlama ve Yönetim Sistemleri 25 milyon Avro’luk bir gösterge niteliğinde hibe finansmanına sahip olacak (IPA2 fon talebinin AB tarafından onaylanmasına tabi olarak) bu bileşen, katılımcı büyükşehir belediyelerinin daha entegre kentsel mekânsal planlama yaklaşımları geliştirmelerine ve finansal sürdürülebilirliklerini ve uygulamalarını iyileştirmelerine yönelik teknik yardım ihtiyaçları için finansman sağlayacaktır. Mekânsal planlama konusundaki teknik yardım, diğer hususların yanında, Ayrıntılı İmar Planlarının hazırlanmasını; yerel ekonomik kalkınmayı ve kırsal-kentsel alan bağlantılarını sağlamaya yönelik özel alan entegre imar çerçevelerini; jeoteknik etütlerin ve altlık haritaların hazırlanmasını; mevcut İl Çevre Düzeni Planlarının gözden geçirilmesini ve iyileştirilmesini; ve entegre Büyükşehir Belediyesi Planlama Çerçevesinde uygulanabilecek diğer önlemleri destekleyecektir. Altyapı hizmetlerinin izlenmesine yönelik sistemlerini güncellemek isteyen belediyeler için, tam gelişmiş bir CBS ve Şehir Bilgi Sistemi tasarlanacak ve geliştirilecektir. Finansal sürdürülebilirliği arttırmaya yönelik teknik yardım, diğer hususların yanında, entegre finansal yönetim sistemlerinin geliştirilmesini; gelir artışını; harcama kontrolünün iyileştirilmesini; ve varlık yönetimini destekleyecektir. Vatandaş katılımını ve sosyal sürdürülebilirliği arttırmak için, planlama çalışmasının tüm aşamalarında kamuoyu istişareleri gerçekleştirilecektir. Bileşen B: Belediye Yatırımları 300 milyon ABD$ tutarında bir gösterge niteliğinde finansmana sahip olacak bu bileşen, katılımcı büyükşehir belediyelerine altyapı hizmet yatırımları için destek sağlayacaktır. Bu bileşen kapsamında uygun görülen harcamalar, belediye su temini, atık su, katı atık, kentsel ulaşım ve enerji verimliliği/yenilenebilir enerji için yapılacak harcamalar olacaktır. Proje aynı zamanda şehirlerin sürdürülebilirliklerini arttıracak öncelikli yatırımları tespit etmeleri ve zaman içinde kaydedilen ilerlemeleri izleyip takip edebilmeleri için kanıta dayalı yöntemler1 kullanmalarına yardımcı olacaktır. Finansman rekabetçi faiz oranları ve şu anda piyasada elde edilemeyecek uzun vadeler ile sağlanacaktır. 1 Kanıta dayalı yöntemler; enerji verimliliği, su ve atık su hizmetleri, vs. ile ilgili başlangıç performans verilerinin toplanmasını ve uygun karşılaştırma ölçütlerine göre hedeflenen performans iyileştirmelerinin kararlaştırılmasını içerir. 6 Bileşen C: Proje Yönetimi ve Kurumsal Kapasite Oluşturma Gösterge niteliğindeki finansman tutarı 1 milyon ABD$ olan bu bileşen, İller Bankası’nın proje izleme, değerlendirme ve denetleme fonksiyonlarının, itibari ve koruma önlemi sorumluluklarının, Sürdürülebilir Şehirler Tanılama çalışmasının gerçekleştirilmesi için gerekli danışmanlık hizmetlerinin İller Bankası tarafından dışarıdan hizmet alımı yoluyla temin edilmesi ve ilgili danışmanlık hizmetleri için gerekli sektöre özgü spesifik uzmanlık birikiminin harekete geçirilmesi de dahil olmak üzere genel Proje Uygulaması maliyetlerini karşılayacaktır. Bileşen aynı zamanda kentsel ulaşım ve enerji verimliliği için Mekânsal Planlama Daire Başkanlığı bünyesindeki yeni birimlerin donatılmasını ve güçlendirilmesini de destekleyecektir. İller Bankası arzu edilen alanlarda dahili personel eğitimi, kapasite oluşturma ve sistem geliştirme çalışmaları için de finansman kullanmayı talep edebilir. Metin Kutusu 1. SŞP için Potansiyel Yatırım Alanları Yatırım Alanları Amaç/Kapsam Kentsel büyüme ve yeniden imar ile birlikte su temini sistemlerinin Su geliştirilmesi, ıslahı ve genişletilmesi. Gelişmekte olan kentsel alanlara kanalizasyon hizmetlerinin sunulabilmesi için toplama şebekelerinin genişletilmesi ve ıslahı; uygun olduğunda kanalizasyon ve yağmur suyu drenaj şebekelerinin Atık Su ayrılması; çevresel politika amaçları doğrultusunda arıtma çamuru yönetimi de dahil olmak üzere yeni atık su arıtma kapasitesine yatırım yapılması. Aktarma, tasnif, geri dönüşüm ve bertaraf faaliyetlerini içeren Katı Atık entegre katı atık yönetim sistemleri (örneğin aktı atık düzenli depolama tesislerinin geliştirilmesi) Toplu taşıma sistemlerini (Metrobüs, sıfır emisyonlu troleybüs), otopark tesislerini, ulaşım sistemi yönetiminde yapılacak Kentsel Ulaşım iyileştirmeleri ve yayalaştırmayı (iyileştirilmiş veya genişletilmiş yürüyüş veya bisiklet yolları ve kaldırımlar) desteklemeye yönelik finansman sağlanması Enerji Verimliliği Kentsel ulaşımda ve belediye altyapı sistemlerinde enerji verimli ve Yenilenebilir sistemlerin kullanılması; enerji açısından verimli binalar, güneş Enerji tarlaları, rüzgar enerjisi, binaların jeotermal enerji ile ısıtılması. 7 SŞP kapsamında gerçekleştirilecek olan yatırımlar, Türkiye Cumhuriyeti’nin Çevre Kanunu ve ilgili Yönetmeliklerine ve (ana finansör olarak) Dünya Bankası’nın Koruma Önlemi Politikalarına uygun olacaktır. İller Bankası DB kredisinin uygulayıcı kuruluşu olacak ve finansal aracı olarak hareket ederek kredi tutarlarını belediyelere veya belediye su ve kanalizasyon idarelerine (bundan böyle birlikte “belediyeler� olarak anılacaktır) ikraz edecektir. İller Bankası bu görevi kapsamında Türkiye’deki gerekliliklere ek olarak Dünya Bankası’nın çevre politikalarına uyulmasını sağlayacak. İller Bankası ayrıca Türkiye’de gerekli olan tüm çevre onaylarının, izinlerinin ve ruhsatlarının alındığının belgelenmesinden sorumlu olacaktır. Genel bir politika olarak, bir projenin İller Bankası’nın kendi kaynaklarından mı yoksa DB kredisinden mi finanse edildiğine bakılmaksızın, İller Bankası sadece Türkiye’deki Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Yönetmeliği gerekliliklerini karşılayan proje önerilerini değerlendirmeye alacaktır. Bir başka deyişle, tüm potansiyel alt projelerin İller Bankası tarafından değerlendirmeye alınmadan önce Türkiye’deki Mevzuat uyarınca bir ÇED tarama sürecinden geçmiş olması ve ÇED Olumlu veya ÇED Gerekli Değil kararı almış olması gerekmektedir. Ayrıca, Türkiye’nin ve Dünya Bankası’nın çevresel koruma önlemi politikası/ mevzuat gereklilikleri başarılı bir şekilde tamamlanıncaya kadar hiçbir alt proje kredisi onaylanamaz.. Projelerin finansmanı konusunda DB koruma önlemleri bakımından uygunluk koşullarını karşılamama bir başka önemli faktördür. OP 7.50 Uluslararası Su Yolları politikasını tetikleyen projeler, doğrudan değerlendirme dışı bırakılacaktır. Ayrıca, Kritik Doğal Yaşam Alanlarını etkileyen projeler de finanse edilemeyecektir. OP 4.04 kapsamında, Kritik Doğal Yaşam Alanları tanımı şunları kapsamaktadır: i) yasal olarak koruma altına alınan; ii) resmi olarak koruma altına alınması önerilen; veya iii) koruma altında olmayan ancak yüksek muhafaza değerine sahip olduğu bilinen alanlar. Enerji Verimliliği ve Yenilenebilir Enerji bakımından, belediyeler enerji ihtiyaçlarını karşılamak için yenilenebilir enerji projeleri önerebilirler. Bu projelerin ana amacı belediyelerin enerji ihtiyaçlarının karşılanması olmalıdır. Dolayısıyla, enerji ticaretini esas alan projeler finanse edilemez olarak değerlendirilecektir. Beklenen yenilenebilir enerji projeler arasında jeotermal enerji, güneş ve rüzgar enerjisi projeleri yer almaktadır. HES projeleri de finanse edilemeyecektir. Bu doküman Dünya Bankası’nın çevresel koruma önlemi gerekliliklerinin karşılanması için gereken ilave çabaları en aza indirmeyi amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda, Türkiye’nin ve Dünya Bankası’nın gereklilikleri arasındaki temel farklılıkları tespit etmekte ve bu boşlukların doldurulabilmesi için atılacak adımları belirlemektedir. 3. ÇEVRESEL ÇERÇEVE Dünya Bankası’nın çevresel ve sosyal koruma önlemi politikaları, borçlanıcı ülkenin SŞP için Çevresel Etki Değerlendirme Yönetmeliği ( 25 Kasım 2014 tarihli ve 29186 sayılı resmi Gazete’de yayınlanan) (bundan böyle ÇED Yönetmeliği olarak anılacaktır) ve Dünya Bankası’nın Çevresel Değerlendirme Operasyonel Politikası (OP 4.01) ile entegre bir şekilde Çevresel ve Sosyal Yönetim Çerçevesi (ÇSYÇ) hazırlamasını gerektirmektedir. SŞP kapsamındaki alt projelerin kapsamı değerlendirme aşamasında henüz bilinmediği için, ÇSYÇ uygulama başlamadan önce paydaşlar ile paylaşılacak kilit bir doküman olacaktır. 8 ÇSYÇ, Sürdürülebilir Şehirler Projesinin potansiyel çevresel ve sosyal etkilerinin tespit edilebilmesi için benimsenen kapsamlı çevresel ve sosyal yönetim yaklaşımının bir çerçevesini oluşturmaktadır. ÇSYÇ, proje ile ilgili Türkiye Hükümeti’nin tüm gerekli politika ve düzenleme araçlarının ve Dünya Bankası çevresel ve sosyal koruma önlemi politikalarının bir araya getirilmelerinin ve anlaşılmalarının sağlanmasını amaçlamaktadır. Metin Kutusu 2 İller Bankası tarafından bir projenin herhangi bir şekilde finanse edilip edilemeyeceğinin belirlenmesinde değerlendirilecek ilgili DB operasyonel politikaları hakkında daha fazla bilgi sunmaktadır. Şu anda, SŞP’de yer alacak projeler (yeri, boyutları ve tasarımı) henüz belli değildir. Dolayısıyla, şu an için projenin olası sosyal ve çevresel etkilerinin ayrıntılı bir değerlendirmesinin yapılması mümkün değildir. Bununla birlikte, ÇSYÇ bir önceki Belediye Hizmetleri Projesinin ilgili çevresel ve sosyal çerçevesinin tamamını kapsayacak ve yeni finansman seçeneklerinin Bileşen A ile ilgili faaliyetlerin etkilerini de içerecektir. ÇSYÇ, sosyal ve çevresel hususların alt proje düzeyinde sistematik bir şekilde ele alınmasını sağlamak için genel proje süresine entegre edilecek politika, prosedür ve hükümleri içeren genel ve sistematik bir kılavuz işlevi görmektedir. ÇSYÇ ayrıca Sürdürülebilir Şehirler Projesine çevresel ve sosyal yönetim perspektifinden teknik girdiler ve kılavuzluk sunmaktadır. Dolayısıyla, ÇSYÇ’nin uygulanması, olumsuz sosyal ve çevresel etkilerin, proje döngüsünün erken aşamalarında tespit edilmesi, önlenmesi ve/veya en aza indirilmesi yoluyla alt projelerin planlanması, tasarımı, yürütülmesi, işletilmesi ve bakımı ile ilgili tüm aşamaların karar verme sürecine sosyal ve çevresel hususların entegrasyonuna kılavuzluk edecektir. 4. ENTEGRE İL ÇEVRE DÜZENİ PLANLAMA ÇERÇEVESİ (EİÇDPÇ) Bileşen A kapsamında desteklenen EİÇDPÇ teknik yardım ve kapasite oluşturma yoluyla yeni büyükşehir belediyelerinin kentsel planlama araçlarını ve uygulamalarını güncellemelerine yardımcı olmak için tasarlanmıştır. EİÇDPÇ, kentsel arazi kullanım planlanmasının güçlendirilmesine ve ulaştırma planlaması ve diğer çevresel planlama hususları ile bağlantılandırılmasına ek olarak, katılımcı belediyelerin ekonomik, sosyal ve finansal yönleri bakımından doğru, güvenilir ve sürekli olarak güncellenen bir kentsel veri tabanının geliştirilmesine katkıda bulunacaktır. Daha ileri planlama, uygulama ve izleme amaçları için veri analizinden ve izlemeden yararlanılacaktır. İB ve DB tarafından sunulan tüm bu yatırım seçenekleri, etkin kentsel altyapı sistemlerinin ve hizmetlerinin oluşturulması ile güçlü bağlantılara sahip olacaktır. Hızla artan özel araç sahipliği ile paralel olarak artan tıkanıklık maliyetleri, kötüleşen hava kalitesi ve karbon emisyonları göz önünde bulundurularak, sürdürülebilir kentsel hareketlilik planlaması üzerinde özellikle odaklanılacaktır. EİÇDPÇ yapısı içinde, bir Stratejik Çevresel Değerlendirmenin (SÇD) hazırlanması da bir seçenek olarak değerlendirilecek ve bu DB’nın 4.01 no’lu Operasyonel Politikası (OP 4.01) bakımından önemli bir husus olacaktır. Dünya Bankası, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) ile aynı doğrultuda, Stratejik Çevresel Değerlendirmeyi “çevresel hususları politikalara, planlara ve programlara entegre etmeyi ve ekonomik ve sosyal konular ile aralarındaki karşılıklı bağlantıları değerlendirmeyi amaçlayan analitik ve katılımcı stratejik karar verme yaklaşımları� olarak açıklamaktadır. Başlangıçta, SÇD projelerin Çevresel Etki Değerlendirmesinin (ÇED) planlara, programlara ve politikalara olan bir uzantısı olarak tasarlanmıştır. Zaman içinde, SÇD farklı paydaş gruplarını tekrarlayan ve uyarlamalı 9 bir çevresel ve sosyal diyalog içine dahil ederek daha stratejik bir hale gelmiştir. Çoğu ülke için, SÇD mevzuatı ÇED mevzuatı içinde ele alınmakta ve mevcut ÇED mevzuatını programları ve planları da kapsayacak şekilde genişletmektedir. Birçok gelişmekte olan ülke yakın geçmişte SÇD ile ilgili mevzuat ve düzenlemeler kabul etmiştir ve bu değerlendirme aracının kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır Avrupa Birliği’nde SÇD 2001/42/EC sayılı Direktif (SÇD Direktifi olarak bilinmektedir) gereği yasal olarak uygulanan bir değerlendirme prosedürüdür. SÇD Direktifi stratejik arazi kullanımı ile ilişkili plan ve programların çevresel etkileri için sistematik bir değerlendirme prosedürü getirmeyi amaçlamaktadır. Tipik olarak Avrupa Birliği içerisindeki tüm bölgesel ve yerel kalkınma, atık ve ulaştırma planlarına uygulanmaktadır. Bu bağlamda, katılım süreci kapsamında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (ÇŞB) tarafından bir SÇD Yönetmelik Taslağı hazırlanmıştır. Bu SÇD Yönetmeliği geliştirme sürecinde, ÇŞB tarafından enerji, su, ulaştırma ve tarım olarak tespit edilen dört spesifik sektörde örnek incelemeleri gerçekleştirilecektir. ÇŞB, SÇD Yönetmeliğini önümüzdeki üç yıllık dönemde yürürlüğe koymayı amaçlamaktadır. Türkiye’deki mevzuat kapsamında şu anda SÇD’nin bir zorunluluk olarak kabul edilmesi aşamasında olunmasına rağmen, bu süreçte gönüllü olarak SÇD hazırlamak isteyen Belediyeler SÇD sonuçta yasal bir zorunluluk haline geldiğinde beklenen yasal yükümlülükleri zaten karşılamış olacaklardır. 10 5. TÜRKİYE’NİN VE DÜNYA BANKASI’NIN GEREKLİLİKLERİ VE KİLİT FARKLILIKLAR Türkiye’nin ÇED Yönetmeliği Çevresel Etki Değerlendirme Yönetmeliği (bundan böyle “ÇED Yönetmeliği� olarak anılacaktır) (25 Kasım 2014 tarihli ve 29186 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır) Türkiye’deki yatırım projelerinin çevresel etki değerlendirmeleri ile ilgili hususları ve esasları ortaya koymaktadır ve büyük ölçüde AB’nin ÇED Direktifi ile uyumludur. Türkiye’deki ÇED prosedürünün temel adımları (yani tarama, Halkın katılımı, kapsam belirleme, ilan ve denetim) uygulanmaları gereken sıra ile aşağıda kısaca açıklanmaktadır. A) Tarama: ÇED Yönetmeliği projeleri iki ayrı kategori altında sınıflandırmaktadır: • Ek I projeleri. Bu projeler, önemli potansiyel etkileri olan ve ÇED gerektiren projelerdir. ÇED Yönetmeliği Ek-I bu projelerin türlerini bir liste halinde vermektedir, dolayısıyla proje sahiplerinin ilave bir tarama süreci olmaksızın ÇED prosedürünü başlatmaları beklenmektedir; ve • Ek II projeleri. Bunlar çevre üzerinde önemli etkisi olabilecek veya olmayabilecek projelerdir. ÇED Yönetmeliği Ek-II’de bu projelerin türlerinin bir listesi verilmiştir. Ek II kapsamında yer alan projelerin başvuru sahipleri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na (ÇŞB) bir Proje Tanıtım Dosyası sunmak zorundadır. Proje Tanıtım Dosyası, ÇED Yönetmeliği Ek-III’te verilen genel formata uygun olarak hazırlanır ve aşağıdaki bilgileri içerir (i) proje özellikleri ve amacı; (ii) seçilen ve alternatif proje yerleri; (iii) proje sahasının ve etki bölgesinin çevresel özellikleri; (iv) projenin önemli etkileri ve alınacak önlemler; ve (v) halkın katılımı ile ilgili plan. Yukarıdaki hususların teknik olmayan bir özeti de Proje Tanıtım Dosyasına ilave edilecektir. Proje Tanıtım Dosyasına ve ÇED Yönetmeliği Ek-IV’te belirtilen Seçme ve Eleme Kriterlerine dayalı olarak, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÇED çalışmasının gerekli olup olmadığına karar verir. Tablo 1’de mevcut proje kapsamında finansman için düşünülebilecek proje türlerinin bir listesi ve bunların ÇED Yönetmeliğine göre dahil oldukları kategoriler verilmiştir. 11 T ABLO 1. T ÜRKİYE’ DEKİ ÇED YÖNETMELİĞİ ’NE GÖRE PROJE T ÜRLERİ VE KATEGORİLERİ Yatırım alanı Ek I Ek II Belediye katı atık • Alanı ≥ 10 ha olan veya hedef yıl da dahil olmak üzere ≥100 ton / gün • <10 ton / gün katı atık alan katı atık depolama sahaları katı atık alan katı atık depolama sahaları • Katı atık yakma, kompostlaştırma ve depolama amaçlı olarak kurulan tesisler. Belediye Atıksu • ≥150.000 nüfusa hizmet veren ve/veya ≥30.000 m3/gün akış • Derin deniz deşarjı kapasitesine sahip AAT. • 50.000 - 150.000 nüfusa hizmet veren veya 10.000 - 30.000 m3/gün akış kapasitesine sahip AAT Belediye su temini • Hacmi ≥10 milyon m3 olan rezervuarlar • Hacmi ≥5 milyon m3 olan rezervuarlar • Yılda ≥10 milyon m3 yeraltı suyu çıkartılması • Yılda ≥1 milyon m3 yeraltı suyu çıkartılması Kentsel ulaşım • Yok • Tramvay, hızlı ulaşım (metro, yeraltı ulaşım sistemleri, vs.) Şehir planlaması • Konut projeleri: > 500 konut • >500 odalı turistik konaklama tesisleri • > 50.000 m2 alana sahip alışveriş merkezleri • > 50 – 500 yatak kapasiteli hastaneler • >50.000 m2 alana sahip kamp ve karavan alanları • >50.000 m2 alana sahip tema parkları • >1000m kayak tesisleri • > 500 odalı turizm tesisleri • Golf tesisleri • Enerji Verimliliği ve • Isıtma ve aydınlatma sistemlerinin iyileştirilmesi, enerji verimliliği • Enerji verimliliği projeleri EkI veya Ek-II’de yer almamaktadır Yenilenebilir Enerji sertifikasına sahip yeni belediye binaları gibi enerji verimliliği projeleri ve ÇED ya da PTD istenmemektedir. (Sürdürülebilir Kentsel ÇED’e tabi değil. • Yenilenebilir enerji projeleri (güneş 1-10 MWe, jeotermal >5 Enerji) • Yenilenebilir enerji projeleri (güneş > 10 MWe, jeotermal >20 MWe , MWe, rüzgar 10-50 MWm) rüzgar > 50 MWm) Kaynak: Türkiye Cumhuriyeti, ÇED Yönetmeliği (25 Kasım 2014 tarihli ve 29186 sayılı Resmi Gazete) 12 b) Halkın Katılımı Toplantısı: ÇED hazırlanması gereken projeler için, Valilik halka yörede proje ile ilgili olarak başvurunun yapıldığını, Çevresel Etki Değerlendirmesi sürecinin başladığını ve projeye ilişkin görüş, soru ve önerilerin değerlendirilmek üzere Valiliğe veya Çevre ve Şehircilik Bakanlığına verilebileceğini duyurur. Bu duyuru, internet, askıda ilan ve anons gibi çeşitli yöntemlerle gerçekleştirilebilir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı da bu hususları internet yoluyla halka duyurur. Tarama süresinden sonra v kapsam belirleme sürecinden ÇED’e tabi projeler için bir halkın katılımı toplantısı gerçekleştirilir. Proje sahibi, ilgili yerel grupların kolaylıkla erişebileceği bir yerde, İl Çevre ve Şehircilik Müdürünün başkanlığında bir “halkın katılımı toplantısı� düzenler. Toplantıya davet duyurusu, toplantıdan en az 10 gün önce bir yerel ve bir ulusal gazetede yayınlanır. Toplantının konusu dışında halka önceden proje ile ilgili bilgi verilmesi zorunlu değildir. Bununla birlikte, ÇED Yönetmeliği’nde İl Çevre ve Şehircilik Müdürü veya Müdürlük yetkililerinden birinin başkanlığında yapılacak olan toplantı sırasında halkın proje hakkında bilgilendirilmesi ve proje ile ilgili görüş ve önerilerinin alınması gerektiği belirtilmektedir. Toplantı başkanı görüşleri yazılı olarak da talep edebilir. Toplantının tutanakları tutulur ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Valiliğe sunulur. Valiliğin, kamuoyu görüşlerinin ve önerilerinin sunulması ile ilgili zaman çerçevesi hakkında halkı bilgilendirmesi gerekir. Bu görüş ve öneriler ÇED komisyonuna sunulur. c) Kapsam Belirleme: Proje sahibi, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı temsilcilerinden ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın belirlediği ilgili kuruluşların temsilcilerinden oluşan bir komisyona bir proje dosyası (Ek II projeleri için Proje Tanıtım Dosyası veya Ek I projeleri için Proje Tanıtım Dosyası formatı kullanılarak hazırlanan bir dosya) sunar. Sunulan bilgilere dayalı olarak, komisyon ÇED’in kapsamını ve Proje Tanıttım Dosyası için kullanılan Genel Formatı takip eden “proje özel formatını� belirler. Ayrıca Komisyon önerilen projenin belirli özelliklerine göre bazı kalemleri çıkarabilir veya ekleyebilir. Komisyon ayrıca projenin çevresel etkilerine bağlı olarak her bir başlık altındaki ayrıntı düzeyini de belirler. Bu süreçte, komisyon halkın katılımı toplantılarında dile getirilen görüşleri dikkate alır. d) ÇED Raporunun İncelenmesi ve Onaylanması: Yukarıda belirtildiği gibi, Komisyon ÇED raporunun taslak halini inceler ve bu incelemesinde aşağıdaki hususları değerlendirir: (i) ÇED raporunun ve eklerinin yeterliliğini; (ii) analizlerin, değerlendirmelerin veya hesaplamaların yeterince ilgili verilere ve dokümanlara dayandırılıp dayandırılmadığı; (iii) projenin potansiyel çevresel etkilerinin yeterli bir kapsam v derinlikte değerlendirilip değerlendirilmediği; (iv) olumsuz çevresel etkilerin önlenmesine veya azaltılmasına yönelik gerekli önlemlerin tanımlanıp tanımlanmadığını; (v) halkın katılımı toplantısının belirlenen prosedürle uygun olarak gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini ve toplantıda dile getirilen hususların raporda yeterli bir şekilde ele alınıp alınmadığını. ÇED raporu bir projenin çevresel etkilerini ve etki azaltma önlemlerini belirlerken, bu etki azaltıcı önlemler ile ilgili maliyetleri ve kurumsal sorumlulukları tespit etmez. ÇED raporunda bir izleme planı da yer almaz. Komisyonun değerlendirmelerini içeren nihai ÇED raporu daha sonra son inceleme için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na sunulur. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÇED olumlu kararı –ki bu durumda proje sahibi projeyi uygulayabilir- veya ÇED olumsuz kararı verir –bu durumda projeye devam edilemez. 13 e) İlan: Taslak ÇED raporu Çevre ve Şehircilik Bakanlığı merkezinde veya il müdürlüğünde kamuoyu görüşlerine açılır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın ÇED raporu üzerindeki nihai incelemesi sonucunda, Valilik Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın kararını gerekçeleri ile birlikte kamuoyuna açıklar. ÇED Yönetmeliği’nde nihai ÇED raporunun kamuoyuna açıklanması öngörülmemektedir. f) İzleme ve Denetleme: ÇED Yönetmeliğine göre, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Proje Tanıtım Dosyasında veya ÇED’de belirlenen hükümlere dayalı olarak “ÇED Gerekli Değil� veya “ÇED Olumlu� kararları verilen projeleri izler ve denetler. Ayrıca, proje sahibinin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na izleme raporları sunması ve Bakanlığın da bu raporları kamuoyuna açıklanmak üzere Valiliğe göndermesi gerekir. (Bu açıklama için kullanılacak olan form veya araç ÇED Yönetmeliğinde belirtilmemiştir.) Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın bir uyumsuzluk tespit etmesi halinde, Valilik bir uyarı yazısı gönderir. Verilen süre sonunda uyumsuzluğun giderilmemiş olması halinde, Valilik söz konusu tesisin işletmesini durdurabilir. 6. Dünya Bankası’nın Çevresel Değerlendirme Politikası a) Proje kategorileri ve tarama Dünya Bankası’nın Çevresel Değerlendirme ile ilgili İşletim Politikası (O.P. 4.01) kapsamında, projeler çevre üzerindeki olası etkilerinin derecesine göre A, B veya C kategorileri altında sınıflandırılır: • Kategori A. Önerilen bir proje, önemli olumsuz çevresel etkilere sahip olabilecek ise Kategori A olarak sınıflandırılır (projenin türüne, yerine, duyarlılığına, ölçeğine ve potansiyel çevresel etkilerinin yapısına ve boyutlarına dayalı olarak). Bu etkiler genellikle büyük ölçeklidir, geri döndürülemezdir, hassastır, çeşitlilik gösterir, kümülatiftir, emsal teşkil eder ve proje kapsamında finanse edilen yer ve tesislerden daha geniş bir alana etki ediyor olabilir. Örneğin, Kategori A projeleri aşağıdaki özelliklerden bir veya birkaçına sahiptir: doğal yaşam alanlarının büyük ölçekli dönüşümü veya tahribi; önemli miktarlarda orman, maden ve diğer doğal kaynakların çıkarılması, tüketimi veya dönüştürülmesi; kirleticilerin doğrudan deşarjı ve bunun sonucunda hava, su veya toprak kalitesinde bozulma; tehlikeli maddelerin veya atıkların üretimi, depolanması, kullanımı veya bertarafı; hidrolojik döngüde ölçülebilir değişiklikler; önerilen zararlı ilaçları kullanımının riskleri. Mevcut proje bağlamında gösterge niteliğindeki örnekler arasında şunlar bulunmaktadır: önemli bir yeni atıksu artma tesisinin yapımı, yeni bir katı atık depolama sahası yapımı ve mevcut katı atık depolama sahasının önemli çevresel etkilere yol açabilecek rehabilitasyonu. • Kategori B. Önerilen bir projenin çevre üzerindeki etkileri tipik olarak sahaya özgü ise, yapı olarak geri döndürülebilir özellikte ise, Kategori A kapsamındaki alt projelerin etkilerimden daha az olumsuz is eve etki azaltıcı önlemler daha kolay bir şekilde tasarlanabilir ise Kategori B olarak sınıflandırılır. Kategori B’de yer alan projeler bazen Kategori A’da yer alan benzer türdeki projelerden sadece ölçekleri bakımından farklılık gösterir. Örneğin, büyük sulama ve drenaj projeleri genellikle Kategori A olarak sınıflandırılırken, benzer türdeki daha küçük ölçekli projeler Kategori B olarak sınıflandırılabilir. Aynı durum, küçük ölçekli, nispeten temiz 14 (doğal gaz veya hafif mazot yakıtlı) termik santraller, mikro hidroelektrik santraller, ve küçük sıhhi katı atık depolama tesisleri için de geçerli olabilir. Benzer şekilde, mevcut bir altyapının rehabilitasyonunu veya bakımını finanse eden projeler olumsuz etkilere sahip olabilir, ancak Kategori A ile karşılaştırıldığında bu etkiler daha az olabilir ve Kategori B olarak sınıflandırılması gerekebilir. Gösterge niteliğindeki örnekler arasında; su ve/veya kanalizasyon şebekesinin rehabilitasyonu veya yapımı, su arıtma tesisleri; genişletme veya yeni yapım içermeyen su veya atıksu arıtma tesislerinin rehabilitasyonu; küçük ölçekli su arıtma tesislerinin yapımı, kentsel ulaşım ve enerji verimliliği. OP’de belirtilmemesine rağmen, uygulamada Kategori B projeleri kendi içlerinde B ve B+ olarak ikiye ayrılabilir. B+ kategorisindeki projeler B kategorisindeki projelere göre nispeten daha fazla etkiye sahiptirler ve daha fazla etki azaltma önlemi içerirler, ancak bu etkiler ve etki azaltma önlemleri Kategori C olarak sınıflandırılacak kadar önemli değildir. • Kategori C. Önerilen bir proje, minimal çevresel etkiye sahip olacak veya hiçbir çevresel etkiye sahip olmayacak gibi görünüyorsa kategori C olarak sınıflandırılır. Örneğin, kurumsal gelişim, bilgisayarlaştırma ve eğitim ile ilgili teknik yardım projeleri Kategori C olarak sınıflandırılır. 15 T ABLO 2. ALT PROJE ÇEVRESEL RİSK T ARAMASI İÇİN KONTROL LİSTESİ. KRİTER+ Küçük Orta Yüksek veya Dereceli Risk Yapım veya işletme aşamasında, alt proje… Sıfır Risk ** *** Risk * • ….proje alanındaki toprak veya arazi için ciddi bir etki yaratabilir mi? □ □ □ • …. kuyu sondajı sebebiyle jeolojik formasyonlarda destabilizasyona sebep olabilir mi? (sadece jeotermal alt □ □ □ projeler için geçerli.) • …yeraltı veya yerüstü su kaynaklarının kalitesini veya miktarını değiştirebilir mi? □ □ □ • …proje alanında ortam hava kalitesini etkileyebilir mi? □ □ □ • ….proje alanının içerisinde veya çevresinde yüksek seviyelerde gürültü yaratabilir mi? □ □ □ • … proje alanındaki veya çevresindeki doğal yaşam alanlarını rahatsız edebilir mi veya fauna veya floraya zarar □ □ □ verebilir mi? • …. işçiler veya komşu topluluklar için sağlık veya güvenlik tehlikeleri doğurabilir mi? □ □ □ • ….proje alanında veya çevresinde estetik ve manzara açısından ciddi bir etkiye sahip olabilir mi? □ □ □ • …. bilinen veya daha önce bilinmeyen tarihi veya kültürel yerler için rahatsız edici, tahrip edici veya zarar verici bir □ □ □ etkiye yol açabilir mi? + Ek 1A ve D’de mevcut proje kapsamındaki her bir proje yatırımının her bir kriteri için geçerli potansiyel sorunların daha ayrıntılı ve genel bir listesi yer almaktadır.. * “Küçük veya Sıfır Risk� riskin kolaylıkla küçük veya etkisiz olarak tespit edilebileceği anlamına gelir. ** “Orta Dereceli Risk� riskin standart iyi mühendislik inşaat uygulamaları yoluyla kolaylıkla yönetilebileceği (kapsam, boyut ve süre açısından sınırlı, tamamen veya neredeyse tamamen geri çevrilebilir) veya optimizasyon veya minimizasyon için küçük ve sınırlı bir çalışma gerektireceği anlamına gelir. *** “Yüksek Risk� potansiyel olarak ciddi sonuçların ortaya çıkabileceği (büyük ölçekli, geri döndürülemez, çeşitlilik gösteren veya büyük bir alanı kapsayan etkiler) ve makul bir gerçekleşme olasılığı bulunduğu anlamına gelir. 16 Dünya Bankası tarafından finanse edilen bir proje Finansal Aracı (FI) tarafından seçilen ve Dünya Bankası kredisinden finanse edilen bir dizi alt proje içerdiğinde, proje Kategori FI olarak sınıflandırılır. Bu gibi projelerde, Finansal Aracı önerilen alt projeleri tarayarak, yukarıda belirtilen tanımlara göre Kategori A, B veya C olarak sınıflandırır ve Borçlunun2 gerekli çevresel değerlendirmeyi yapmasını sağlar. Mevcut proje bir FI projesi olduğundan dolayı, aşağıdaki açıklamalar sadece alt projelere atıfta bulunacaktır. Kategorileri birbirinden ayıran açık sınır değerler veya Türkiye’deki ÇED Yönetmeliğinde olduğu gibi projelerin Kategori A, B veya C olarak sınıflandırılmasına yönelik hazır proje türü listeleri bulunmamaktadır; bunun yerine, projeler Tablo-2’de verilen kriterler kullanılarak her bir durum için ayrı olarak taramaya tabi tutulmaktadır. Bu liste, önerilen proje sahasının çevresel başlangıç durumu veya proje parametreleri ile ilgili ayrıntılı bilgilerin yardımı olmaksızın, belirli proje türleri ile ilişkili çevresel risk türlerinin tahminlerini içermektedir. Tarama aşamasında bu etkilerden herhangi biri ile ilgili Orta veya Yüksek düzeyde risk tespit edilirse, atılacak bir sonraki adım ayrıntılı değerlendirme olmalıdır. b) Çevresel Değerlendirmenin Kapsamı Çevresel Değerlendirmenin (ÇD)3 kapsamı ve türü Kategori A ve Kategori B projeleri arasında farklılık gösterir. Kategori A’da yer alan alt projeler için, Borçlunun, alt projenin potansiyel olumsuz ve olumlu çevresel etkilerini inceleyen, bunların uygulanabilir alternatiflerin etkileri ile karşılaştıran (projesiz durum da dahil olmak üzere) ve olumsuz etkileri önlemek, en aza indirgemek, azaltmak veya telafi etmek ve çevresel performansı yükseltmek için gereken önlemleri tavsiye eden bir ÇED hazırlaması gerekir. (önerilen format için bakınız Ek 2A.). Bir ÇED’in özellikle önemli özelliklerinden birisi alternatiflerin analizidir. ÇED aynı zamanda, olumsuz çevresel etkileri ortadan kaldırmak, azaltmak veya dengelemek için (alt) projenin uygulanması ve işletilmesi sırasında alınması gereken önlemleri, bu önlemleri uygulamak için atılması gereken adımları ve izleme göstergelerini, eylemlerini ve sorumluluklarını ayrıntılı olarak açıklayan bir Çevresel ve Sosyal Yönetim Planı (ÇSYP) de içerir (bir ÇSYP’nın formatı için, bakınız Ek 2B). (Ek 3A ve D’de proje kapsamında finanse edilecek alt proje türlerinin her biri için örnek bir ÇSYP sunulmuştur.) 2 “Borçlu� ifadesi, Finansal Aracı projelerinde, krediyi kullanan proje sahibi anlamına gelir. Mevcut proje bağlamında, borçlular belediyelerdir. 3 Burada “çevresel değerlendirme� ifadesi genel anlamda kullanılmaktadır. 17 Bir Kategori B alt projesinin çevresel değerlendirme dokümanının kapsamı alt projeden alt projeye farklılık gösterebilir, ancak Kategori A için gerekenden ÇSED’in kapsamından daha dardır. Kategori A için gereken ÇSED’de olduğu gibi, alt projenin potansiyel olumsuz ve olumlu çevresel etkilerini inceler ve olumsuz etkileri önlemek, en aza indirgemek, azaltmak veya telafi etmek ve çevresel performansı yükseltmek için gereken önlemleri tavsiye eder. Proje kategorisinin B olarak belirlenmesi durumunda, , ÇSYP’ye ilave olarak sahaya özgü değerlendirmeyi gerektiren sahaya özgü sorunların bulunmadığı hallerde, bu bilgilere ÇSYP’de yer verilebilir. Örnek olarak, normal olarak saha ile ilgili bir çevresel durumun olmadığı bilindiği takdirde sadece bir ÇSYP gerektirecek olan, kentsel bir alandaki orta ölçekli bir bina inşaatı gösterilebilir. Bu inşaatın bir yeşil alanda yapılması halinde, herhangi bir özel çevresel veya sosyal sorunun olup olmadığını açıklığa kavuşturmak için bir kısmi ÇSED4 gerekecektir. Çevresel Etki Değerlendirmesi sonucunda doğal yaşam alanları üzerinde ciddi bir hasar olasılığının ortaya çıkması halinde proje kategorisi Kategori A’ya çevrilebilir. Öte yandan, proje kategorisinin B+ olarak belirlenmesi halinde, beklenen gerekliliklerin karşılanabilmesi için kısmi ÇŞED hazırlanması gerekir. c) Halkın Katılımı Dünya Bankası finansmanı için önerilen tüm Kategori A ve B alt projeleri için, Çevresel Değerlendirme sürecinde, borçlu alt projenin çevresel yönleri ile ilgili olarak alt projeden etkilenen gruplar ve sivil toplum kuruluşları ile istişare yapar ve görüşlerini dikkate alır. Borçlu bu istişareleri mümkün olduğunca erken başlatır. Kategori A projeleri için, bu gruplar ile istişare en az iki kez yapılır: a) çevresel taramadan hemen sonra ve ÇED görev tanımları nihai hale getirilmeden önce; ve (b) taslak ÇSED raporu hazırlanınca. Borçlu ilk istişare için, önerilen alt projenin amaçları, açıklaması ve potansiyel etkileri ile ilgili bir özet hazırlar. Taslak ÇSED raporu tamamlandıktan sonra yapılacak istişare için, borçlu ÇED sonuçlarının bir özetini sunar. Kategori B alt projeleri için, etkilenen gruplar ve yerel STK’lar ile en az bir istişare yapılır: taslak ÇSED raporu tamamlandığında (ÇSYP ile birlikte). (Bakınız ayrıca, “g) İlan�). Ek olarak, borçlu, bu grupları etkileyen çevresel ve sosyal sorunları ele almak için gerektiğinde proje uygulaması sırasında da bu gruplarla istişare yapar. Dünya Bankası finansmanı için önerilen Kategori A ve Kategori B alt projeleri ile ilgili olarak borçlu ile projeden etkilenen gruplar ve yerel sivil toplum kuruluşlarında anlamlı istişarelerin yapılabilmesi için, borçlu ilgili materyalleri (yerel dilde) istişareden önce zamanında sunar. Bu materyaller istişare edilen gruplar tarafından anlaşılabilir dilde be şekilde olmalıdır. 4 Kısmi ÇSED gerektirebilecek projeler için kullanılacak format ayrıntılı ÇSYP formatına benzer olacaktır. Etkilerin önem derecesinin ve etki azaltma önlemleri sonucundaki artık etkilerin net bir şekilde açıklanabilmesi proje açıklama bölümünün, etkiler bölümünün ve etki azaltma bölümünün daha ayrıntılı olması gerekir. ÇSYP yerine kısmi ÇSED hazırlama gerekliliği ve kısmi ÇSED’in formatı Dünya Bankası’na danışılarak kararlaştırılacaktır. 18 d) ÇSED uzmanının seçimi Kategori A alt projeleri için, Dünya Bankası ÇSED çalışmasını gerçekleştirmek üzere seçilen uzmanların görev tanımlarını inceler ve onaylar. Ayrıca, bu uzmanlar proje sahibinden bağımsız olmalıdır ve proje ile ilgileri olmamalıdır. Dolayısıyla, olası çıkar çatışmalarından dolayı, örneğ in alt projeyi tasarlayan danışmanlar veya proje sahibinin doğrudan alt projede çalışan personeli ÇSED çalışmasını yapamaz. Bu gereklilikler Kategori B alt projeleri için geçerli değildir. e) Çevresel Değerlendirme Dokümanlarının İncelenmesi ve Onaylanması FI projelerinde, OP 4.01 gerekliliklerinin karşılanmasının sağlanması sorumluluğu Finansal Aracıya5 aittir. Çevresel Değerlendirme süreci normal olarak Finansal Aracının alt projenin Dünya Bankası kredisinden finanse edilmesini onaylamasından önce tamamlanmalıdır. f) Koşulsallık FI projelerinde, İB ile borçlu arasındaki alt kredi anlaşmasında, borçlunun Kategori A ve B alt projeleri için ÇSYP uygulaması koşulu yer almalıdır. Borçlu, yüklenicinin ÇSYP’nin hükümlerine uyup uymadığını izlemeli ve uymasını sağlamalıdır. Borçlu, çevre ile ilgili yükümlülüklerini yerine getirebilmek için ÇSYP hükümlerine işler ile ilgili ihale dokümanlarında ve sözleşmelerde yer verebilir. Uyumsuzluk halinde, alt proje için Dünya Bankası finansmanı askıya alınabilir. g) İlan Yukarıda “c) Halkın Katılımı� maddesinde belirtilen ilan gerekliliklerine ek olarak, Finansal Aracı Kategori A alt projeleri için yerel dilde hazırlanmış taslak ÇSED raporunu alt projeden etkilenen grupların ve yerel STK’ların erişebileceği bir yerde askıda ilana çıkarır. Bir Kategori A alt projesinin ÇSED raporu nihai hale geldiğinde, Finansal Aracı nihai raporun İngilizce dilindeki bir nüshasını İngilizce yönetici özeti ile birlikte Dünya Bankası’na iletir. Banka yönetici özetini icra direktörlerine dağıtır ve InfoShop yoluyla kamuoyuna sunar. Kategori B alt projeleri için, ÇSYP veya kısmi ÇSED dokümanı ülkede yerel dilde ilan edilir ve nihai hale geldikten sonra Finansal Aracı raporun nihai halinin İngilizce bir nüshasını Dünya Bankası’na iletir. Daha sonra Dünya Bankası ülke içindeki ilan tarihini belirterek InfoShop yoluyla raporu kamuoyuna sunar. h) Uygulama Alt proje uygulaması sırasında, Finansal Aracı Dünya Bankası’na aşağıdaki hususları rapor eder (a) ÇSYP’nin uygulanması da dahil olmak üzere, ÇD’nin bulguların ve sonuçlarına dayalı olarak Banka ile üzerinde anlaşılan önlemlere uyum; ve (b) izleme programlarının bulguları. Banka, projenin çevresel hususlarının denetlenmesinde, yasal anlaşmalarda, ÇSYP’de ve diğer proje 5 Finansal Aracı, Dünya Bankası’nın projeler üzerinde durum tespiti/gözetim sorumluluğunun devam ettiğini bilmelidir. 19 dokümanlarında belirtilen önlemler de dahil olmak üzere Çevresel Değerlendirmenin bulgularını ve tavsiyelerini esas alır. 7. Türkiye’deki ÇED Yönetmeliği ile Dünya Bankası’nın OP 4.01 Politikası arasındaki Temel Farklılıklar Türkiye’deki ÇED prosedürleri, bazı istisnalar dışında Dünya Bankası’nın ÇD politikaları ile uyumludur. Başlıca farklılıklar, proje sınıflandırması, ÇD dokümanının (ÇSED, ÇSYP, kısmi ÇSED) içeriği ve halkın katılımı ile ilgilidir: a) Proje Kategorizasyonu Türkiye’deki ÇED Yönetmeliği Ek II kapsamındaki bazı alt projeler Dünya Bankası’nın A kategorisine düşmektedir. Örneğin, finansman için önerilen önemli bir yeni atıksu arıtma tesisi projesi için Dünya Bankası’na göre bir Kategori A projesi olarak ÇSED gerekirken, Türkiye’deki ÇED Yönetmeliği Ek-II kapsamında olduğundan Proje Tanıtım Dosyası sunulması gerekmekte ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın incelemesi ve kararı sonrasında ÇED gerekli olabilmekte veya olmayabilmektedir. Örneğin 150.000’in altındaki bir nüfusa hizmet eden yeni bir atıksu artma tesisi gibi Türkiye’deki ÇED Yönetmeliği Ek-I veya Ek-II kapsamında yer almayan bazı alt projeler, Dünya Bankası politikası kapsamında bir Kategori B , hatta Kategori A projesi olarak tanımlanabilmektedir. (Tablo 5). b) ÇED Uzmanı Seçimi Türkiye’deki ÇED Yönetmeliği’nde, çıkar çatışmasını önlemeye yönelik olarak uzmanların uygunluğunu sınırlayan hiçbir hüküm bulunmamaktadır. c) Çevresel ve sosyal değerlendirme dokümanının içeriği Kategori A alt projeleri. Dünya Bankası’nın bir Kategori A alt projesinin ÇSED’i için gerekli kıldığı format ile Türkiye’deki Proje Tanıtım Dosyası genel formatının genel bir karşılaştırması, Tablo -4’te sunulan birkaç farklılık ortaya koymaktadır. Bunlar arasında, özellikle bir yönetici özetinin ve Politik çerçevesi, yasal ve kurumsal çerçeve ile ilgili bilgilerin olmayışı ve alt projenin çevresel etkilerinin, alternatiflerinin ve etki azaltıcı önlemlerin tartışıldığı düzeye ilişkin olası uyuşmazlıklar öne çıkmaktadır. Önemli bir boşluk, atılacak adımların ve verilecek sorumlulukların açık bir şekilde tespit edildiği bir ÇSYP’nin eksikliği olarak göze çarpmaktadır. Bununla birlikte, ÇED için hazırlanacak proje özel formatında, bazı başlıklar altında Proje Tanıtım Dosyası genel formatında belirtilenden daha fazla ayrıntı istenebilir. Dolayısıyla, Dünya Bankası gereklilikleri karşısında ortaya çıkan boşlukların tespiti için, Türkiye’deki ÇED’lerin bireysel olarak gözden geçirilmesi gerekmektedir. Kategori B alt projeleri. Dünya Bankası’nın gerekli kıldığı çevresel ve sosyal değerlendirme dokümanının içeriği, projenin özel koşullarına bağlıdır. Her durumda bir ÇYP gerekmektedir, ancak bu gereklilik Türkiye’deki ÇED Yönetmeliğinde sadece kısmen getirilmiştir. DB aynı zamanda Kategori B+ projeleri için kısmi ÇSED istemektedir; öte yandan Türkiye’deki ÇED Yönetmeliği bir ara kategorizasyon içermemekte, dolayısıyla bu bağlamda başka proje dokümanları gerektirmemektedir. 20 T ABLO 3. M EVCUT PROJE KAPSAMINDAKİ YATIRIM TÜRLERİ İÇİN T ÜRKİYE VE DÜNYA BANKASI KATEGORİLERİNİN KARŞILAŞTIRMASI Türkiye’deki Kategori Açıklamalar DB Ek I Ek II Kategorisi Belediye Katı Atık • Alanı ≥ 10 ha olan veya hedef yıl da dahil olmak üzere A ≥100 ton / gün katı atık alan katı atık depolama sahaları • <10 ton / gün katı atık alan katı Katı atık depolama sahasının ötesinde doğa, hava veya atık depolama sahaları su üzerinde olası önemli etkilerin olabileceğine inanmak • Katı atık yakma, B için sebep olmadığı takdirde. Etkinin olup olmadığı kompostlaştırma ve depolama amaçlı başlangıç keşfinde incelenir. olarak kurulan tesisler. Belediye Atık Su • Derin deniz deşarjı Ancak deşarjın çok az olması ve deşarjın tehlikeli maddeler içermesi olasılığının hiç olmadığının A ispatlanabilmesi halinde B olabilir. Veya mevcut bir derin deniz deşarjı rehabilite ediliyorsa ve yol açacağı ilave etkiler çok önemli olmayacaksa. • ≥150.000 nüfusa hizmet • 50.000 - 150.000 nüfusa hizmet Ek-I projeleri Kategori A projeleri olarak görülebilir. Atıksu veren ve/veya ≥30.000 veren veya 10.000 - 30.000 m3/gün arıtma tesisinin ötesinde doğa, hava veya su üzerinde m3/gün akış kapasitesine akış kapasitesine sahip AAT olası önemli etkilerin olabileceğine inanmak için sebep sahip AAT olduğu takdirde, 150.000 kişi eşdeğeri kapasiteden daha A/B+/B küçük kapasiteye sahip ve/veya <30.000 m3/gün kapasiteye sahip AAT projeleri Kategori B+ veya B olarak sınıflandırılabilir. Etkinin olup olmadığı başlangıç keşfinde incelenir. Belediye Su • Hacmi ≥10 milyon m3 • Hacmi ≥5 milyon m3 olan Rezervuar alanının ötesinde doğa, hava veya su üzerinde Temini olan rezervuarlar rezervuarlar olası önemli etkilerin olabileceğine inanmak için sebep A/B+/B olduğu takdirde, proje A veya B+ olarak sınıflandırılabilir. Etkinin olup olmadığı başlangıç keşfinde incelenir. • Yılda ≥10 milyon m3 • Yılda ≥1 milyon m3 yeraltı suyu Su çıkarma alanının ötesinde doğa, hava veya su A/B+/B yeraltı suyu çıkartılması çıkartılması üzerinde olası önemli etkilerin olabileceğine inanmak için 21 sebep olduğu takdirde, proje A veya B+ olarak sınıflandırılabilir. Etkinin olup olmadığı başlangıç keşfinde incelenir. Kentsel Ulaşım Yok • Tramvay, hızlı ulaşım (metro, Doğa, hava, su veya kültürel miras üzerinde olası önemli yeraltı ulaşım sistemleri, vs.) etkilerin olabileceğine inanmak için sebep olmadığı B takdirde. Etkinin olup olmadığı başlangıç keşfinde incelenir. Şehir • >500 odalı turistik • Konut projeleri: > 500 konut Doğa, hava veya su üzerinde olası önemli etkilerin Planlaması konaklama tesisleri • > 50.000 m2 alana sahip olabileceğine inanmak için sebep olmadığı takdirde. alışveriş merkezleri Etkinin olup olmadığı başlangıç keşfinde incelenir. • > 50 – 500 yatak kapasiteli hastaneler • >50.000 m2 alana sahip kamp B ve karavan alanları • >50.000 m2 alana sahip tema parkları • >1000m kayak tesisleri • > 500 odalı turizm tesisleri • Golf tesisleri Sürdürülebilir • Isıtma ve aydınlatma • Enerji verimliliği projeleri EkI Doğa, hava veya su üzerinde olası önemli etkilerin Kentsel Enerji sistemlerinin iyileştirilmesi, veya Ek-II’de yer almamaktadır ve olabileceğine inanmak için sebep olmadığı takdirde. enerji verimliliği sertifikasına ÇED ya da PTD istenmemektedir. Etkinin olup olmadığı başlangıç keşfinde incelenir. sahip yeni belediye binaları • Yenilenebilir enerji projeleri gibi enerji verimliliği projeleri (güneş 1-10 MWe, jeotermal >5 ÇED’e tabi değil. B MWe, rüzgar 10-50 MWm) • Yenilenebilir enerji projeleri (güneş > 10 MWe, jeotermal >20 MWe , rüzgar > 50 MWm) 22 T ABLO 4. GEREKLİ ÇED RAPORU İÇERİKLERİNİN KARŞILAŞTIRMASI DB Kategori A Türkiye’deki ÇED gereklilikleri kapsıyor mu? projelerinin ÇSED gereklilikleri * Yönetici Özeti Hayır. (Türkiye’deki ÇED uygulamasında teknik olmayan özetteki teknik bilgi seviyesi DB gerekliliklerini karşılamayabilir). Politik, yasal ve Hayır. idari çerçeve Proje açıklaması Büyük ölçüde evet, ancak gerekli olabilecek destekleyici altyapıyı içermeyebilir. Başlangıç aşaması Evet, ancak Dünya Bankası’nın gerekli kılabileceği tüm başlangıç seviyesi verileri bilgilerini içermeyebilir veya ayrıntı seviyesini karşılamayabilir. Çevresel etkiler Evet, ancak azaltılamayabilecek artık etkilerini tartışma veya çevresel iyileştirme ile ilgili fırsatları araştırma gerekliliği yok. Ayrıca, veri boyutlarını ve kalitesini, başlıca veri boşluklarını ve tahminlerle ilgili belirsizlikleri tespit etme veya tahmin etme gerekliliği veya daha fazla dikkat edilmesi gereken projeleri tespit etme yükümlülüğü yok. Ek olarak, olaylı ve uyarılmış etkiler de dahil olmak üzere kümülatif etkilerin değerlendirilmesi ayrıntılı olarak tartışılmamaktadır. Özellikle, projenin etki alanındaki diğer projelerin (geçmiş, mevcut, planlanan) kümülatif etkilerinin ele alınması zorunluluğu yok. Alternatiflerin Evet. Proje Tanıtım Dosyası genel formatı başlıca alternatiflerin ve yer analizi seçiminin gerekçelerinin özette tartışılmasını gerektiriyor, ancak başka herhangi bir özel talimat yok. ÇED’deki alternatiflerin tartışılmasındaki ayrıntı ve derinlik seviyesi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından atanan ÇED komisyonu tarafından belirleniyor. Çevre Yönetim Hayır. Proje Tanıtım Dosyasında planlanan etki azaltıcı önlemlerinin Planı açıklanması isteniyor, ancak maliyetin, zamanlamanın, kurumsal sorumlulukların veya izleme düzenlemelerinin açıklanması istenmiyor. * Her bir başlığın açıklaması için Ek-2’ye bakınız. 23 • Halkın katılımı. ÇED gerektiren alt projeler için Türkiye’deki ÇED Yönetmeliğinin gerektirdiği kapsam oluşturma öncesi halkın katılımı toplantısı, büyük ölçüde Dünya Bankası’nın Kategori A projeler için gerekli kıldığı ilk istişare toplantısına denk. Ancak , Dünya Bankası hem Kategori A hem de Kategori B alt projeleri için taslak çevresel değerlendirme dokümanı üzerinde bir istişare yapılmasını gerekli kılıyor; Türkiye’deki ÇED Yönetmeliğinde buna eşdeğer bir hüküm yok. • ÇED uzmanı seçimi: Kategori A alt projeleri için, Dünya Bankası ÇSED’in proje ile ilgisi olmayan bir bağımsız uzman tarafından hazırlanmasını gerekli kılıyor. Türkiye’deki ÇED Yönetmeliğinde buna eşdeğer bir gereklilik yok. • İlan. Türkiye’deki ÇED Yönetmeliği sadece değerlendirme sonuçlarının gerekçeleri ile birlikte duyurulmasını gerekli kılıyor. Dünya Bankası politikalarına göre ise, nihai ÇD dokümanının açıklanması isteniyor: Kategori B alt projeleri için nihai ÇSYP raporunun Dünya Bankası Bilgi Odasında (InfoShop) yayınlanması gerekiyor. Kategori A alt projeleri için, Dünya Bankası nihai ÇSYP raporunun Bilgi Odasında yayınlanmasının yanı sıra yerel olarak da yayınlanmasını ve Dünya Bankası Kuruluna sunulmasını gerekli kılıyor (Tablo 5). T ABLO 5. İ LAN G EREKLİLİKLERİNİN KARŞILAŞTIRMASI Dünya Bankası Gereklilikleri Zamanlama Türkiye’deki Gereklilikler * Kategori A Kategori B Taramadan Borçlu halkın katılımı Katılımcılar proje hakkında hemen sonra toplantısının katılımcılarına bilgilendirilir. (ÇED önerilen alt projenin Yönetmeliği’nde sunulacak amaçlarının, açıklamasının bilgilerin içeriği belirtilmiyor.) ve potansiyel etkilerinin bir özetini sunar. Taslak ÇD • Borçlu halkın katılımı Borçlu halkın katılımı hazır toplantısının toplantısının olduğunda katılımcılarına ÇSED katılımcılarına ÇD sonuçlarının bir özetini sonuçlarının bir özetini Çevre ve Şehircilik Bakanlığı sunar. veya İl Müdürlüğü taslak ÇED ve ÇSYP’yi sunar . • Borçlu taslak ÇSED raporunu kamuoyu raporunu projeden görüşlerine sunar. etkilenen grupların ve yerel STK’ların kolaylıkla ulaşabileceği bir yerde duyurur. ÇD nihai hale • Borçlu nihai ÇSED Valilik, halkı Çevre ve geldiğinde raporunu projeden Şehircilik Bakanlığı’nın ÇED etkilenen grupların ve raporu ile ilgili yerel STK’ların kolaylıkla ulaşabileceği bir yerde değerlendirmesinin sonuçları Borçlu nihai ÇD duyurur. ve gerekçeleri hakkında raporunu İngilizce ve • Borçlu nihai ÇSED bilgilendirir. Türkçe olarak Dünya raporunu İngilizce olarak Bankası’na gönderir Dünya Bankası’na 24 gönderir ve Dünya ve Dünya Bankası Bankası raporu raporu kamuoyuna kamuoyuna duyurur duyurur (Bilgi (Bilgi Odasında Odasında yayınlayarak). yayınlayarak). • Borçlu nihai ÇSED raporunun İngilizce yönetici özetini Dünya Bankası’nın İcra Direktörleri Kurulu’na sunulmak üzere Dünya Bankası’na gönderir. * ÇED’e tabi olan projeler için. 25 8. TÜRKİYE’DEKİ ÇED YÖNETMELİĞİNİN VE DÜNYA BANKASI ÇEVRESEL DEĞERLENDİRME POLİTİKASININ UYGULANMASI Dünya Bankası ÇD sisteminde (OP. 4.01) projeler tahmin edilen potansiyel çevresel risklerine göre Kategori A, Kategori B veya Kategori C olarak sınıflandırılmaktadır. Dünya Bankası’nın kategorizasyon sisteminin aksine, Türkiye’deki ÇED Yönetmeliği (AB ÇED Direktifleri ile aynı şekilde) ekler yoluyla eşik değerlere dayalı proje açıklamaları belirtmektedir. İki çevresel süreç (DB ÇD ve Türkiye ÇED politikaları) arasındaki temel farklardan birisi projelerin tarama sisteminde görülebilir. Türkiye’deki ÇED prosedürü ile Dünya Bankası’nın Çevresel Değerlendirmeye ilişkin Operasyonel Politikası (OP 4.01) arasındaki farklar Tablo – 3, 4 ve 5’te görülebilir. Tarama sistemleri ulusal ÇED Yönetmeliği ile karşılaştırıldığında farklılık gösterdiğinden dolayı, ulusal sistem ile DB sistemi arasında proje tarama sürecinin çapraz eşleştirmesinin yapılması teknik açıdan çok kolay değildir. Örneğin, ulusal sistem kapsamındaki Ek-I’in Dünya Bankası’nın Kategori A ile veya Ek-II’nin Kategori B ile doğrudan denk olduğu varsayılamaz.. İki sistem arasında farklılıklar doğabilmektedir. Örneğin bazı Ek-I projeleri Kategori B olarak sınıflandırılabilmekte veya bazı Ek-II projeleri örneğin hassas alanlarda planlanıyorlarsa Kategori A olarak sınıflandırılabilmektedir. Benzer şekilde, bazı Ek Dışı projeler, özellikle insanlar veya doğal çevre için düşük düzeyde etkilere yol açabileceklerde, etkiler küçük bir alan ile sınırlıysa, geçici veya kısa süreli ise ve bu etkileri kontrol etmek kolay ve ucuz ise Kategori B olarak sınıflandırılabilmektedir (örneğin inşaat faaliyetlerinin çoğu). Her iki prosedür için aynı adımların tekrarlanmasını önlemek için, Proje Türkiye’deki ÇED veya PTD gereklilikleri arasında yer almayan ancak DB tarafından istenen DB OP 4.01 gereklilikleri karşılanacak şekilde gerçekleştirilecektir ve bu dokümanlar Türkiye’deki ÇED’e “ek dokümanlar� şeklinde hazırlanacaktır. ÇSED/ÇD süreci için istenen dokümanlar bu belgenin 1 ve 5 no’lu ekleri arasında sunulmuştur. Bu ekler SŞP’de sunulan önerilen proje kalemleri hakkında genel bilgiler sunmaktadır. Dolayısıyla, bu bilgiler proje özelliklerine bağlı olarak projeden projeye değişiklik gösterebilir. Bu bakımdan, İller Bankası eklerde sunulan bu kontrol listelerinin, ÇSYP’lerin ve diğer tabloların önerilen her bir proje bazında ayrı ayrı hazırlanmasını sağlayacaktır. Dünya Bankası Gerekliliklerinin Adım Adım Karşılanması Süreci Adım 1: Tarama İller Bankası, Dünya Bankası ile istişare içerisinde, alt projelerin taramasını gerçekleştirerek Kategori A, Kategori B veya Kategori C olarak sınıflandıracaktır. İller Bankası, değerlendirilen kriterlerden birinin bile yüksek risk taşıdığının tespit edilmesi halinde o alt projeyi Kategori A olarak sınıflandıracaktır. Kriterlerden hiçbirinin yüksek risk taşımadığı, ancak en az birinin “orta düzeyde� risk taşıdığı tespit edilirse, o alt proje Kategori B olarak sınıflandırılacaktır. Alt projenin tüm kriterlerinin “çok küçük veya sıfır risk� taşıdığı tespit edilirse, o alt proje Kategori C olarak sınıflandırılacaktır. Bu süreçte İller Bankası daha bilgiye dayalı kararlara ulaşabilmek için alt proje fizibilite etütlerini hazırlayan danışmanlardan bu risklerin bir ön değerlendirmesini gerçekleştirmelerini isteyebilir. 26 Yukarıda da açıklandığı gibi, Kategori B, tam kapsamlı bir ÇSED (çok çeşitli potansiyel sorunların ele alındığı ve güncel çevresel başlangıç durumu verilerini ve alternatiflerin ayrıntılı bir analizini içeren) gerektirmek için yeterince karmaşık ve riskli olmayan ancak uygun etki azaltma ve önlemlerinin ve izleme göstergelerinin tanımlanabilmesi için potansiyel çevresel etkilerin belirli düzeyde bir analizini gerektiren projeleri içermektedir. Kategori B projelerinin sınırlı etkilerinin önem derecesine göre, farklı tür ÇD dokümanları istenebilir. İller Bankası etkilerin önem derecesinin düşük riskli bir Kategori B projesine göre daha yüksek olup olmadığını değerlendirecek ve daha sonra bir çevresel ve sosyal yönetim planı (ÇSYP) yerine bir kısmi ÇSED’in gerekli olup olmadığını kararlaştıracaktır. OP 4.04, OP 4.10, OP 4.11 veya OP 4.37’nin tetiklenmesi, proje kategorisinin B’den B+’ya vey potansiyel etki önemli düzeyde ise A’ya yükseltilmesini, veya, yükseltme yapılmayacaksa sahaya özgü bir ÇD hazırlanmasını gerektirebilir. Her durumda, alternatif bir saha seçilmemiş ise, İller Bankası alt projenin etkilerinin azaltılmasına yönelik önlemlerin Çevresel ve Sosyal Yönetim Planında yer almasını sağlayacaktır. OP 7.50 ile ilgili olarak, İller Bankası finanse edilen projelerin sadece ulusal su yolları üzerinde yer aldığını/ sadece ulusal su yollarına bağlı olmasını sağlamaktan sorumludur. Türkiye’de, uluslararası su yolu OLMADIĞI (dolayısıyla OP 7.50’yi tetiklemediği) tespit edilen su yolları şunlardır: Susurluk, Kuzey Ege, Gediz, Küçük Menderes, Büyük Menderes, Batı Akdeniz, Antalya, Sakarya, Batı Karadeniz, Yeşilırmak, Kızılırmak, Konya Kapalı, Doğu Akdeniz, Seyhan, Ceyhan, Doğu Karadeniz, Burdur, Afyon, Orta Anadolu ve Van. Daha ayrıntılı bilgi için, bakınız Metin Kutusu 2. 27 METİN KUTUSU 2 D İĞER DB OPERASYONEL POLİTİKALARINA UYUM Doğal Yaşam Alanları (OP 4.04). Proje kapsamındaki inşaat çalışmalarının kritik veya kritik olmayan doğal yaşam alanlarını (Dünya Bankası’nın OP 4.04’te yer alan tanımına göre) etkileme olasılığı bulunmaktadır. Kabul edilen bir kritik doğal yaşam alanı veya eko sistem üzerinde önemli bir etkisi olan alt projeler OP 4.01 kapsamında finanse edilemez olarak değerlendirilecektir ve ÇED çalışmasında ele alınacak temel husus alt projenin yer ve kapsam bakımından alternatiflerinin tespiti olacaktır. Alt projenin doğal yaşam alanları üzerindeki olası etkisi önemli düzeyde değilse veya etki kritik doğal yaşam alanları üzerinde değilse, ilk öncelik yeni bir saha belirleyerek sorunu çözmek olacaktır. Bunun mümkün olmaması halinde, ilgili durum için uygun etki azaltma önlemleri kabul edilecektir. Fiziksel Kültürel Kaynaklar (OP 4.11). Başlangıç durumu çalışmalarının ilk aşaması olarak, literatür çalışmaları ve yüzeysel çalışmalar yapılır. Bu çalışmalara dayalı olarak, bu kaynaklar üzerindeki potansiyel etkiler ve ilgili etki azaltma önlemleri ÇD/ÇSED’de değerlendirilir. Ancak, fiziksel kültürel kaynakların nitelikleri gereği, gömülü varlıklar (örneğin mezarlar veya höyükler) başlangıç durumu çalışmaları sırasında tespit edilemeyebilirler. Buradaki temel husus iki boyutludur: (i) inşaat sırasında “rastlantı ile bulunan eserlerin� tespiti, ve (ii) projenin bilinen kültürel değerler üzerindeki potansiyel etkisi. Türkiye’deki kanunlar -özellikle 2863 sayılı ve 21/07/1983 tarihli Kültürel ve Doğal Varlıkların Korunması Hakkında Kanun (27/07/2004 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan değişiklik ile birlikte)- ve uygulamalar Dünya Bankası’nın gerekliliklerini karşılamaktadır. 18485 sayılı ve 10.08.1994 Resmi Gazete’de yayınlanan Kültürel ve Doğal Varlıklar ile ilgili Araştırmalar, Sondajlar ve Kazılar Hakkında Yönetmelik, inşaat çalışmaları sırasında bulunan kültürel ve doğal varlıklar ile ilgili prosedürleri ve yükümlülükleri tanımlamaktadır. Belediyeler söz konusu kanun ve yönetmeliğin uygulanmasından sorumludur. Düzenli raporlama kapsamında, belediyeler İller Bankası’nı bulunan kültürel ve tarihi eserler ve alınan önlemler konusunda bilgilendirmek zorundadır. İller Bankası finanse edilen projelerin fiziksel veya kültürel kaynaklar üzerindeki etkilerini önlemekle veya azaltmakla yükümlüdür. Dolayısıyla, İller Bankası, Türkiye’deki mevzuatın tüm gereklilikleri yerine getirilinceye kadar alt proje finansmanına devam etmeyecektir. Uluslararası Su Yolları (OP 7.50). İller Bankası finanse edilen projelerin sadece ulusal su yolları üzerinde yer aldığını/ sadece ulusal su yollarına bağlı olmasını sağlamaktan sorumludur. Türkiye’de, uluslararası su yolu OLMADIĞI (dolayısıyla OP 7.50’yi tetiklemediği) tespit edilen su yolları şunlardır: Susurluk, Kuzey Ege, Gediz, Küçük Menderes, Büyük Menderes, Batı Akdeniz, Antalya, Sakarya, Batı Karadeniz, Yeşilırmak, Kızılırmak, Konya Kapalı, Doğu Akdeniz, Seyhan, Ceyhan, Doğu Karadeniz, Burdur, Afyon, Orta Anadolu ve Van. Gönülsüz Yeniden Yerleşim (OP 4.12). Bu OP’nin gerekliliklerini karşılayan bir Arazi Edinimi ve Gönülsüz Yeniden Yerleşim Politika Çerçevesi (AEYYPÇ) hazırlanmaktadır ve kullanılacaktır. AEYYPÇ, gerekli olduğu durumlarda alt projelere özgü Arazi Edinimi ve Gönülsüz Yeniden Yerleşim Politikası hazırlanmasını gerektirmektedir. AEYYPÇ aynı zamanda alt proje kredisi talep edilmeden önce arazi edinimi gerçekleştirilmiş ise geriye dönük bir yaklaşım izlenmesine olanak tanımaktadır. Yerli Halklar (OP 4.10). Türkiye’deki projelerde bu politika tetiklenmemektedir. Baraj Güvenliği (OP 4.37). Proje kapsamında finanse edilecek tüm alt krediler / finansman kiralamaları, Dünya Bankası’nın Operasyonel Politika 4.37 - Baraj Güvenliği 28 hükümlerine tabi olacaktır. İller Bankası OP 4.37 tanımlarına uygun olarak büyük baraj içerip içermediklerini tespit etmek amacıyla kredi kapsamında finanse edilecek tüm alt projeleri tarayacaktır: (a) yüksekliği 15 metre veya daha yüksek olan barajlar; (b) yüksekliği 10 metreden fazla ancak 15 metreden az olan ve kret uzunluğu 500 metreden çok olan veya dolu savak proje deşarj kapasitesi 2000 m3/sn’den fazla olan, veya rezervuar hacmi 1,0 milyon m3’ten fazla olan barajlar; veya (c) özel tasarım karmaşıklıkları arz eden barajlar -örneğin yüksek düzeyde sismik bir yerde bulunmak, karmaşık ve hazırlaması zor olan bir temel gerektirmek veya toksik maddelerin tutulması. Büyük baraj içeren alt projeler için, İller Bankası belediyelerin aşağıdakileri gerçekleştirmesini ister: a) baraj ile ilgili araştırma, tasarım ve inşaat ve işletmeye alma işlemlerinin gözden geçirilmesi amacıyla bağımsız bir uzmanlar paneli (Panel) görevlendirmesi; b) ayrıntılı planlar hazırlaması ve uygulaması: inşaat kontrolörlüğü ve kalite güvencesi planı, enstrümentasyon planı, işletme ve bakım planı, ve acil durum hazırlık planı; c) baraj ve ilgili yapıları içeren inşaat işleri için ihale sürecinde teklif sahiplerinin ön yeterliliklerini belirlemesi, d) barajın tamamlanmasından sonra periyodik güvenlik teftişleri gerçekleştirmesi. Mevcut bir barajın veya OP 4.37’de tanımlandığı şekliyle inşa halindeki bir barajın performansına dayalı olan alt projeler için, İller Bankası alt borçlunun OP 4.37’nin 8. ve 9. paragraflarında tanımlandığı şekliyle mevcut baraj ile ilgili durum tespit çalışmasını yapacak bir bağımsız uzman veya bağımsız uzmanlar görevlendirmesi ister. Büyük baraj içeren alt projeler için Baraj Güvenliği İnceleme Panelinin örnek bir Görev Tanımı hazırlanmıştır. Küçük barajlar için, nitelikli mühendisler tarafından hazırlanan genel baraj güvenliği önlemleri genellikle yeterli olacaktır. Diğer Dünya Bankası Koruma Önlemleri. Başka koruma önlemi politikasının tetiklenmesi beklenmemektedir, ancak soruların ortaya çıkması halinde İller Bankası Dünya Bankası’na danışacaktır. 29 İller Bankası, ilk 5 alt projenin önerilen tarama kategorilerini onay için Dünya Bankası’na sunacaktır. Bu amaçla Dünya Bankası’na sunulacak olan bilgiler, önerilen tarama kategorisini ve kategori seçimini destekleyen bilgiler ile birlikte analiz edilecek temel çevresel sorunları içerecektir. İlk 5 alt proje sonucunda Dünya Bankası İller Bankası’nın sınıflandırmasından tatmin olması halinde sadece nokta kontroller yapacaktır. Birkaç ayrı yatırımın (bileşenin) bir alt projeyi oluşturduğu durumlarda, bileşenler içindeki en yüksek kategori alt proje için geçerli olacaktır. Örneğin, bir alt proje kapsamında atıksu arıtma yatırımı (Kategori A) ve su dağıtım şebekesi rehabilitasyonu (Kategori B) bulunabilir. Bu durumda, alt projenin kategorisi A olarak belirlenir. İdeal olarak, çevresel etki ile ilgili kapsamlı bir genel bakış sağlayacağından dolayı, bir alt proje kapsamında gerçekleştirilen Çevresel Değerlendirme alt proje kapsamında uygulanacak tüm bileşenleri bir arada ele almalıdır. Bununla birlikte, çevre üzerindeki etkileri bakımından bileşenler birbirlerinden bağımsız oldukları sürece, faaliyetlerin çevresel değerlendirmeleri ayrı olarak hazırlanabilir ve çalışmalar farklı zamanlarda başlatılabilir. Şüpheye düşüldüğünde, İller Bankası proje için görevlendirilen Dünya Bankası Uzmanına danışacaktır. Adım 2: Çevresel Değerlendirme Dünya Bankası OP 4.01 gerekliliklerini yerine getirecek çevresel değerlendirmenin türü ve içeriği projenin kategorisine ve proje ile ilgili yukarıda açıklanan özel hususlara bağlıdır. Eğer alt proje Türkiye’deki ÇED Yönetmeliğine göre Ek I veya Ek II projesi olarak sınıflandırılmış ise, bilgi ve analizlerin büyük bir kısmı büyük olasılıkla ÇED veya Proje Tanıtım Dosyası dokümanlarında zaten mevcut olacaktır. Bu gibi durumlarda, Türkiye’deki mevzuata uygun ÇED veya Proje Tanıtım Dosyasında bulunmayan ancak Dünya Bankası tarafından gerekli kılınan bilgiler, analizler ve planlar “ek dokümanlar� olarak hazırlanacaktır. Ek dokümanlar, İngilizceye çevrilmiş olan Türkiye mevzuatına uygun ÇED raporu ile birlikte Dünya Bankası’na sunulacaktır ve ilan edilecektir. Bu süreç Tablo 7 ve 8’de açıklanmıştır. Kategori A Alt Projeleri Kategori A projeleri için, Türkiye’deki mevzuatın gerektirdiği ÇED hazırlanmamış ise (alt proje Ek II listesinde yer aldığı ve ÇED gerekli değil kararı verildiği için ya da Ek I veya Ek II listesinde yer almadığı için) Dünya Bankası kılavuzlarına uygun olarak bir tam ÇSED raporunun hazırlanması gerekecektir. Eğer Türkiye’deki mevzuatın gerektirdiği ÇED hazırlanmış ise, İller Bankası ek dokümanların içeriğini tespit etmek amacıyla sunulan bilgi ve analizlerin bir eksiklik analizini gerçekleştirecektir. Eksik bilgilerin özelliğinin önemsiz olması halinde –örneğin bilgi eksikliğinin sadece politika, yasal ve idari çerçeve; başlangıç aşaması bilgileri; veya proje açıklamasındaki önemsiz uyuşmazlıklar ile ilgili olması ancak ÇSYP de dahil olmak üzere Ek-II’de açıklanan diğer tüm gerekliliklerin karşılanması- ek dokümanlar sadece bu bilgileri içerecektir. Bilgi eksikliğinin çevresel etkiler, etki azaltma veya izleme önlemleri ve düzenlemeleri, proje alternatifleri ile ilgili tartışmanın derinliği ve kapsamı ile ilgili olması halinde, bu bilgi eksikliği önemli olarak değerlendirilir ve bir ÇSYP de dahil olmak üzere ilgili hususların derinlemesine dokümantasyonunu gerektirir. Her ki durumda da, Dünya Bankasının gerekli kıldığı ÇSED, ek dokümanlardan ve Türkiye’deki mevzuatın gerektirdiği ÇED’den oluşacaktır. 30 Kategori B Alt Projeleri Önerilen alt proje Ek-II listesinde yer almıyorsa Proje Tanıtım Dosyası yoktur. Bir Kategori B projesi için ÇSYP hazırlanması gerekir. Ek-II listesinde yer alan alt projeler için, Proje Tanıtım Dosyasında etki azaltıcı önlemlerin bulunması olasıdır ancak bunların maliyeti ve bunları gerçekleştirecek kurumlar ile ilgili ayrıntılar veya ayrıntılı bir izleme planı yoktur. Eğer proje Kategori B+ olarak değerlendirilirse, istenen gerekliliklerin karşılanması için kısmi ÇSED (ÇSYP dahil olmak üzere) hazırlanması gerekir. Tatmin edici bir ÇSYP/kısmi ÇD’nin hazırlanması belediyelerin sorumluluğudur. ÇSYP giderlerini belediyenin öz kaynaklarından veya alt proje kredisinden finanse edebilirler. İller Bankası, hazırlanan dokümanların DB gerekliliklerini karşıladığı hususunda genel bir kalite güvencesi fonksiyonunu gerçekleştirecektir. Bir ÇSYP’yi incelerken, İller Bankası aynı zamanda anlaşılır, uygulanabilir ve uygun olduğunu teyit edecektir. Adım 3: Halkın Katılımı Kategori A Alt Projeleri Kategori A alt projeleri için, halkın katılımı toplantılarının sayısı ve içeriği Türkiye’deki mevzuatın gerektirdiği bir ÇED çalışmasının yapılıp yapılmadığına ve Türkiye’deki mevzuata uygun olarak hazırlanan ÇED’in Dünya Bankası gerekliliklerine uygunluğuna bağlıdır. Türkiye’deki mevzuatın gerektirdiği bir ÇED çalışmasının yapılmamış olması halinde, en az iki halkın katılımı toplantısı yapılacaktır –birisi görev tanımlarını tartışmak için, diğeri taslak ÇSED raporunu tartışmak için. Türkiye’deki mevzuatın gerektirdiği bir ÇED raporunun DB gerekliliklerine göre önemli bilgi eksikliklerinin olması halinde, (bakınız “Adım 2: Çevresel Değerlendirme�),yine en az iki halkın katılımı toplantısı yapılacaktır. Bunlardan birincisi önerilen ek dokümanlar ile ilgili ÇSED görev tanımları hakkında olacaktır. İkinci toplantı ilave çevresel değerlendirme dokümanları taslak hale getirildiğinde yapılacaktır; bu toplantıda hem taslak ek dokümanlar hem de Türkiye’deki mevzuata uygun olarak hazırlanan ÇED raporu tartışılacaktır. Öte yandan, Türkiye’deki mevzuatın gerektirdiği bir ÇED raporu ile DB gereklilikleri arasındaki bilgi boşlukları önemsiz düzeyde olduğunda (bakınız “Adım 2: Çevresel Değerlendirme), taslak ek dokümanlar hazır olduğunda bir halkın katılımı toplantısı yapılacak ve tüm DB ÇSED paketi tartışılacaktır. Kategori B Alt Projeleri Proje Tanıtım Dosyası olsun veya olmasın, Kategori B alt projeleri için taslak ÇD aşamasında bir halkın katılımı toplantısı yapılacaktır. Bunun sebebi, Türkiye’deki ÇED Yönetmeliği’nin ÇED’e tabi olmayan projeler için halkın katılımı toplantısını zorunlu kılmamasına rağmen, Dünya Bankası politikasının en az bir halkın katılımı toplantısını gerekli kılmasıdır. Halkın katılımı toplantıları, en az iki hafta önceden, yerel gazeteler veya etkili olduğu bilinen diğer yerel bilgilendirme araçları yoluyla yaygın bir şekilde duyurulacaktır. Hem Kategori A hem de Kategori B projeleri için, belediye taslak ÇED’lerin, ÇSYP’lerin ve diğer değerlendirme belgelerinin ve ek belgelerin halka açık yerlerde ulaşılabilir olmasını ve toplantı duyurusunda bunların yerinin belirtilmesini sağlayacaktır. Halkın katılımı toplantıları tutanak altına alınacak ve Kategori A alt projeleri için taslak ve nihai ÇSED raporuna, Kategori B alt projeleri için nihai DB çevresel değerlendirme dokümanları (ÇSYP ve varsa yerel çevresel sorunların 31 değerlendirmesi) dokümanlarına dahil edilecektir. Ek-4’te halkın katılımı toplantılarının içeriği ile ilgili bir tablo yer almaktadır. Adım 4: ÇSED Uzmanının Seçimi ve Görev Tanımı Kategori A alt projeleri için, İller Bankası uzmanın seçiminden önce Dünya Bankası tarafından incelenmek ve onaylanmak üzere Halkın katılımı adımında tartışılan (bakınız yukarıdaki adım 3) ÇSED görev tanımını sunacaktır ve seçilen uzmanın proje sahibinden bağımsız olmasını sağlayacaktır. Adım 5: Dünya Bankası Onayı Dünya Bankası, Türkiye’deki ÇED Yönetmeliği uyarınca ÇED hazırlanması gereken ve/veya DB prosedürleri uyarınca “Kategori A� olarak sınıflandırılan tüm projeleri, İller Bankası tarafından finansman için nihai karar verilmeden önce inceleyecek ve onaylayacaktır. Dünya Bankası tüm Kategori B projeleri için “itiraz kaydı yok� kararını zorunlu kılmaktadır. Kategori B alt projeleri için, İller Bankası ÇSED’leri ve/veya kısmi ÇSED’leri ve/veya ÇSYP’leri alt proje için finansman kararını onayladıktan sonra ancak fiziksel inşaat işleri başlamadan ve/veya ekipman alım taahhütleri yapılmadan önce inceleyebilir ve onaylayabilir. Bu elbette proje sahibi için detay projelerin ve ihale dokümanlarının, masrafları kendilerince karşılanmak üzere, revize edilmesinin gerekmesi riskini doğurabilmektedir. Ne zaman nihaileştirildikleri dikkate alınmaksızın, Dünya Bankası ilk 3 Kategori B alt projesinin kısmi ÇSED’lerini ve ÇSYP’lerini inceleyecektir. 3 beş Kategori B alt projesinin ÇD’lerinin ve ÇYP’lerinin incelemesi sonucunda, Dünya Bankası bu Çerçevede açıklanan prosedürlerin İller Bankası tarafından tatmin edici bir şekilde uygulandığı konusunda tatmin olursa, Dünya Bankası Kategori B alt projelerinin ayrıntılı incelemelerini yapmayacaktır. Bununla birlikte, Dünya Bankası seçilen Kategori B proje dokümanlarının sonradan incelemesini yapacaktır. Adım 6: ÇSYP’nin Yapım İşleri Sözleşmelerine Dahil Edilmesi Alt kredi anlaşmasında, ÇSYP uygulama gerekliliği belirtilmelidir. Hem Kategori A hem de Kategori B projeleri için, ÇSYP aynı zamanda ihale dokümanlarının ekinde verilecek ve alt proje yapım işlerini gerçekleştirecek olan yüklenici ile imzalanacak olan sözleşmenin bir parçasını oluşturacaktır. Bu bölümlerde söz konusu çalışmalar sırasında meydana gelebilecek potansiyel etkiler ve bu etkileri azaltmak için yüklenicinin alması gereken önlemler de belirtilecektir. Adım 7: Bilgilerin Açıklanması Hem Kategori A hem de Kategori B projeleri için, belediye Türkçe dilindeki nihai DB ÇSED ve ÇSYP dokümanlarının basılı nüshalarının halka açık bir yerde ilan askıya çıkarılmasını sağlayacaktır.6. İller Bankası nihai dokümanları web sitesinde yayınlayacaktır. Kategori A alt projeleri ve ilk 3 Kategori B alt projesi için, Türkiye’de yapılacak olan ilan süreci, Dünya Bankası finansman için onay vermeden önce tamamlanmış olmalıdır. Ek olarak, Kategori A projeleri için nihai ÇSED raporu ikinci halkın katılını toplantısı sırasında halka açıklanmalıdır. Alt proje onayından önce, İller Bankası nihai DB ÇSED ve ÇSYP dokümanlarının İngilizce versiyonlarını InfoShop’ta yayınlanmak üzere Dünya Bankası’na sunacaktır. Kategori A alt 6 “DB ÇSED ve ÇSYP Dokümanları� Türkiye’deki mevzuata göre hazırlanan orijinal ÇED ve boşlukların doldurulmasına yönelik destekleyici dokümanlar anlamına gelir. 32 projeleri için, alt proje onayından 30 gün önce, İller Bankası DB ÇSED raporunun İngilizce dilindeki bir yönetici özetini, Dünya Bankası İcra Direktörleri Kurulu’na sunulmak üzere Dünya Bankası’na teslim edecektir. Adım 8: İzleme İller Bankası, ÇSYP’nin uygun şekilde uygulanmasını sağlamak üzere alt projeleri inşaat ve işletme aşamalarında düzenli olarak denetleyecektir. İller Bankası ÇSYP’nin uygulanmasında herhangi bir sorun tespit ettiğinde, ilgili belediyeyi bu konuda bilgilendirecek ve bu sorunları gidermek için atılması gereken adımlar konusunda anlaşmaya varacaktır. İller Bankası bulgularını altı aylık proje ilerleme raporlarında veya gerektiğinde sorunları Dünya Bankası’nın dikkatine sunmak için daha aralıklarla Dünya Bankasına bildirecektir. Dünya Bankası proje ekibi belirli aralıklarla ve gerektiğinde proje denetleme faaliyetleri kapsamında proje sahalarını ziyaret edecektir. 9. ÇD DURUMUNUN DÜNYA BANKASINA RAPORLANMASI Altı aylık proje durum raporunda, İller Bankası “Çevresel Koruma Önlemleri� başlıklı bir bölüme yer vererek burada izleme faaliyetlerine dayalı olarak ÇsYP uygulama durumunu özetleyecektir. Raporda uyumsuzluktan kaynaklanan sorunlar ile bunların nasıl giderildiği/giderilmekte olduğu ve OP 4.04, 4.11 veya 7.50’nin uygulanmasından kaynaklanan sorunlar vurgulanacaktır. İller Bankası ayrıca “Belediyelere Göre Proje Bileşenlerinin Çevresel Değerlendirme Durumu� başlıklı bir ÇD durum tablosu tutacaktır. Tabloda Dünya Bankası ÇD kategorisi, İller Bankası tarafından ÇD görev tanımlarının incelenmesi, müşavirlerin tutulması, halkın katılımı toplantıları, ÇD raporunun durumu (taslak, revizyon ve nihaileştirme) hakkında bilgiler yer alacaktır. İller Bankası bu dokümanı talep edilmesi halinde Dünya Bankası ile paylaşacaktır. 10. KURUMSAL DÜZENLEMELER Bu çerçevenin uygulanmasındaki temel aktörler, İller Bankası Proje Yönetim Birimi (PYB) ve proje öneren belediyelerdir. Aşağıda bu aktörlerin genel rolleri ve yetkileri açıklanmaktadır. Rol ve sorumlulukların özeti Tablo 6’da verilmiştir. İller Bankası PUB İller Bankası PYB’nde, Çevresel Çerçevenin uygulanmasının koordinasyonundan sorumlu bir çevre uzmanı bulunmaya devam edecektir. Çevre Uzmanının sorumlulukları şunlar olacaktır. • Alt projelerin ÇD sınıflandırması ile ilgili olarak Dünya Bankası gerekliliklerine uygun tarama işlemlerini yürütmek. • Belediye ÇD müşavirlerine, Kategori A ve Kategori B ÇD dokümanlarının DB gerekliliklerine uygun olarak hazırlanması konusunda rehberlik sağlamak • Belediye görevlilerine/ Belediye ÇD müşavirlerine, özellikle Kategori A ve Kategori B projelerindeki halkın katılımı ve duyuru gereklilikleri olmak üzere, Dünya Bankası ÇD prosedürleri hakkında rehberlik sağlamak • Belediye görevlilerine/ Belediye ÇD müşavirlerine, Dünya Bankası’nın kültürel varlıklar, doğal yaşam alanları, ormanlar ve uluslararası su yolları hakkındaki koruma önlemleri gereklilikleri (dokümanlar ve prosedürler) rehberlik sağlamak 33 • ÇD dokümanlarını incelemek, belediye ÇD müşavirlerine yazılı görüş sunmak, ve en sonunda DB koruma önlemleri gerekliliklerine uygun olarak ÇD dokümanlarına ve prosedürlerine resmi onay vermek • Alt kredi dokümanları arasında ÇSYP’nin ve diğer çevresel ve sosyal koruma önlemleri gerekliliklerinin uygulanması ile ilgili anlaşmaların yer almasını sağlamak; • Belediyelerin ÇSYP uygulamalarını denetlemek ve Dünya Bankası’na rapor edilecek olan genel proje denetimi kapsamında performansı, tavsiyeleri ve atılması geren ilave adımları belgelemek; • İlgili grupların ve yerel çevre yetkililerinin alt proje uygulamasının çevre ile ilgili yönleri hakkındaki görüşlerine aşık olmak ve gerektiğinde saha ziyaretleri sırasında bu gruplarla görüşmek; • Alt proje uygulamasının çevresel koruma önlemleri ile ilgili hususları konusunda DB denetleme misyonları ile koordinasyon ve iletişim sağlamak Belediyeler Belediyeler tarafından hazırlanacak olan ÇD çalışmaları, temel olarak Türkiye’de yeterli sayıda bulunan müşavirlik şirketleri tarafından gerçekleştirilecektir. Belediyeler altyapı yatırımları yapmaktadırlar ve Türkiye’deki çevre mevzuatına ve inşaat prosedürlerine aşinadırlar. Bununla birlikte, Dünya Bankası’nın gereklilikleri hakkındaki bilgi daha az yaygındır. Bu anlamda bir kapasite oluşturulmasına yardımcı olmak için, projeye yeni belediyeler katıldıkça İller Bankası belediyeleri ve potansiyel müşavirlerini Dünya Bankası’nın koruma önlemleri politikaları hakkında bilgilendirmek amacıyla eğitim çalıştayları düzenleyecektir. Belediyeler genel olarak inşaat ve işletme aşamalarında ÇSYP’leri (hem Kategori A hem de Kategori B projeleri için) düzgün bir şekilde uygulama kapasitesine sahiptir. Bu kapasitenin bulunmadığı durumlarda7, belediyeler yükleniciler tarafından gerçekleştirilen çalışmaların denetlenmesi ve ÇSYP’nin yeterli şekilde takip edilmesini sağlama yönlerinden kendilerine yardımcı olacak çevre konusunda uzman müşavirler tutacaktır. Ayrıca, gerektiğinde ilave eğitim veya ekipman alımı yoluyla proje belediyelere kurumsal güçlendirme de sağlayabilir. . 7 Katılımcı belediyelerin kapasitesi DB ile yakın işbirliği içerisinde PUB (İB) tarafından oluşturulacaktır. 34 T ABLO 6. ROLLER VE SORUMLULUKLAR Belediyeler İller Bankası Dünya Bankası Finansal Roller Talep sahibi Finansla Aracı Ana finansman kaynağı Başvuru Süreci Talebe Dayalı Dünya Bankası’na Sekiz katılımcı Başvuruların bilgi verilmek üzere belediye ile ilgili kesin Sunulması başvuruların kararın kabul edilmesi incelenmesi / analiz edilmesi Hazırlık Süreci Dünya Bankası Proje boyunca ilgili Hazır aşaması tarafından İller tüm kural ve sırasında Performans Bankası aracılığıyla düzenlemelere ve İleme Veri Tabanı getirilen uyulması uyulmasını sağlamak Sisteminin istenen kanun ve için seçilen belediyeler Geliştirilmesinde İller yönetmeliklerin arasında Bankası’na yardımcı uygulanması koordinasyonun olunması sağlanması İller Bankası’na teknik Yatırım seçenekleri kılavuzluk sağlanması için dahili çalışma yapısının düzenlenmesi Personel Sayısı Bir Sosyal Uzman ve Ekibin yapısı İller İzleme ekibinin Bir Çevre Uzmanı Bankası tarafından oluşturulmasında İller belirlenecektir Bankası’na yardımcı olacaktır Proje Rolleri ÇSED ve ÇSYP’nin ÇSED, ÇSYP ve Proje geliştirme hazırlanması ve Şikayet aşamalarının genel Şikayet mekanizmasının olarak incelenmesi Mekanizmasının izlenmesi konusundaki oluşturulması ana sorumlu Tüm proje yapım Dünya Bankası’nın Banka standartlarına işlerinin ve çevresel ve sosyal uyulup uyulmadığını danışmanlık koruma önlemi tespit etmek için gelen hizmetlerinin ihale politikalarının uygun raporların incelenmesi edilmesi şekilde uygulanmasını sağlamak için tüm sürecin denetlenmesi ve izlenmesi 11. ÇEVRESEL VE SOSYAL İZLEME VE ŞİKAYET MEKANİZMASI Çevresel ve Sosyal İzleme Etki azaltma önlemleri arasında yer alan çevresel ve sosyal hususlar İller Bankası tarafından görevlendirilen uzmanlar tarafından izlenecek ve denetlenecektir. Çevresel ve sosyal etkilerin 35 çok düşük düzeyde olması beklenmekle birlikte, potansiyel olumsuz çevresel etkilerin inşaat ve işletme aşamalarında önlenmesi veya azaltılması planlanmaktadır. Çevresel İzleme Sistemi aşağıdakileri içerecektir: • Genel Çevre • Hava Emisyonları • Toprak • Yüzey suları ve yeraltı suları • Biyolojik çeşitlilik • Gürültü ve toz emisyonları • Sosyal İzleme 36 Projenin olumsuz etkilerinin önlenmesi ve etki azaltma önlemlerinin etkililiğinin gözlenebilmesi için, çevresel ve sosyal izleme sistemi projenin uygulama aşamasından itibaren başlar ve işletme aşaması boyunca devam eder. Bu sistem DB ve borçlunun proje denetlemesi kapsamında etki azaltma önlemlerini başarısını değerlendirmelerine ve gerektiğinde ilgili önlemleri almalarına olanak tanır. İzleme sistemi aşağıdakileri sağlar: • Gerektiğinde teknik yardım ve denetleme, • Belirli etki azaltma önlemlerine ilişkin koşulların erken tespiti, • Etki azaltma sonuçlarının takip edilmesi, • Proje ilerlemesine ilişkin bilgilendirme. Şikayet Mekanizması Şikayet Mekanizması, herhangi bir paydaşın projenin planlanma, inşa edilme ve uygulanma şekli le ilgili bir şikayet veya önerisini iletebilmesini sağlayan bir süreçtir. Projenin çevresel ve sosyal yönleri ile ilgili olarak etkilenen toplulukların endişelerinin, sorularının ve şikayetlerinin alınabilmesi ve çözülebilmesi için, belediyeler proje uygulamasından önce şeffaf ve kapsamlı bir Şikayet Mekanizması oluşturacaktır . Şikayet Mekanizmasının oluşturulması için kullanılabilecek bazı kamuoyu duyurusu yolları şunlardır: • Kamu alanlarında kitapçıkların dağıtılması • Duyuru panoları • Web sitesi • Telekomünikasyon Araçları • Halk Toplantıları Şikayet Mekanizması8 (bazen Şikayet prosedürü olarak da adlandırılmaktadır) mevcut ÇED ve DB politikalarına, prosedürlerine, kanunlarına ve yönetmeliklerine uygun olarak hazırlanacaktır. Bu yönde herhangi bir yükümlülük bulunmamakla birlikte, uygulama kolaylığı için bir Şikayet Formu hazırlanmıştır. Seçilen belediyeler, ilgili sorunları makul bir süre içerisinde çözmek veya hafifletmek için tüm şikayetleri ve endişeleri bir Beyaz Masa sistemi yoluyla toplayacaktır. Belediyeler şikayet istatistiklerini İller Bankasına bildirmeli ve sorunun belediye birimleri tarafından giderilememesi halinde İller Bankasından yardım talep etmelidir. Örnek bir Şikayet Formu Ek-5’te, Şikayet Kapanış Formu da Ek-5A’da sunulmuştur. Beyaz Masa Sistemi Türkiye’de Tüm belediyeler tarafından, vatandaşların talep ve şikayetlerinin alınabilmesi ve belediye yapısı içinde mümkün olan çözümlerin sunulabilmesi için Beyaz Masa adı verilen bir sistem benimsenmiştir. Bu belediye birimi yerel vatandaşların şikayetlerinin ve taleplerinin alınabilmesi için oluşturulmuştur ve bildirilen endişeler için belediye bünyesi içerisinde olası çözümlerin üretilmesini amaçlamaktadır. 8 Belediyeler Şikayet Mekanizmasını Beyaz Masa sistyemi yoluyla oluşturabilirler. 37 Beyaz Masa sistemi bir Şikayet Mekanizması olarak düşünülmemekle birlikte, belediyelerin kendi bünyeleri içinde benimsedikleri genel bir şikayet sistemi olarak kabul edilmektedir. Dolayısıyla, seçilen projeler zaten belediye yapısı içinde bulunduğundan dolayı, seçilen projeler için Beyaz Masa sistemine asıl veya ilave şikayet mekanizması olarak devam edilebilir. Beyaz Masa sistemine çağrı merkezi (Alo 153), web sayfası veya şahsen başvurarak ulaşılabilmektedir. Her bir görüş / şikayet için, görüşün / şikayetin durumunun takip edilebilmesine olanak tanıyan bir takip numarası verilmektedir. Alo 153 çağrı merkezi, beyaz Masa çözüm ekibi yoluyla vatandaşlara daha kaliteli yardım ve daha hızlı çözümler sunulmasını amaçlamaktadır. Ayrıca vatandaşların halkla ilişkiler uzmanları ile elektronik olarak iletişim kurmasına olanak tanıyan belediye web sitelerindeki beyaz masa bölümleri mevcuttur. Ayrıca, vatandaşlar taleplerini hızlı bir şekilde çözülebilmesi için şahsen başvurarak da iletebilmektedirler. Beyaz Masa sistemi vatandaşların geri bildirimleri yoluyla veri yönetimi imkanı sağlamasına rağmen, sistem şu anda yeterli aşamada değildir. Sistem belirli organizasyonel engeller içerisinde işleyebilmektedir ve bu durum vatandaşların endişelerinin veya görüşlerinin doğrudan çözülebilmesine imkan vermemektedir. Dolayısıyla, şehirdeki tüm sorunların sorumlu kurum tarafından ele alınabilmesi için sistem derinlemesine bir hassasiyete ihtiyaç duymaktadır. 38 EK 1. ALT PROJE KONTROL LİSTELERİ9 Ek 1A. Su Arıtma ve Su Temini için Kontrol Listesi Çevresel Bileşen Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Fiziksel Çevre Toprak ve Arazi • Malzeme depolama, inşaat • İnşaat alanları dışındaki trafiği, vs sebebiyle toprak alanların korunması, yapısına zarar verilmesi. çok olumsuz koşullar • Kazı sırasında veya inşaat sırasında hassas malzemelerinin atılması alanlarda çalışmaların sebebiyle üst toprak katmanının önlenmesi, uygun kaybı olduğunda geçici servis • Toprak ve diğer malzemeler yollarının sağlanması, için yapılan kazıların veya hasar verilen alanların bunların atılmasının etkileri eski haline • Kontrolsüz yüzey akışları ve döndürülmesi atıksu deşarjı sebebiyle • Çalışmaların, etkilenen erozyon meydana gelmesi alan en aza indirilecek • İnşaat sırasında araziye zarar şekilde tasarlanması verilmesi • Gerekli olduğunda üst • Setler veya yamaçlardan toprak toprak tabakasının kayması sıyrılması, depolanması ve inşaat çalışmaları sonrasında yeniden serilmesi • Drenaj ve diğer bertaraf tesislerinin toprak stabilitesi ve gerekli arıtma sağlanacak şekilde tasarlanması • Yamaçların ve istinat yapılarının risk en aza indirgenecek şekilde tasarlanması, uygun drenajın, toprak stabilizasyonunun ve bitki örtüsünün sağlanması • Malzemelerin onaylı sahalardan alınması ve onaylı sahalara atılması 9Bu ekte yer alan kontrol listeleri, başlıca etkileri ve etki azaltıcı önlemleri belirtmektedir, ancak kapsamlı bir şekilde tüm etkiler yer almamaktadır. Etki değerlendirmesi ve etki azaltma planları her bir alt proje için özel olarak tasarlanmalıdır. Ayrıca, bu Ek’te yer alan tüm hususlar tüm alt projeler için geçerli olmayabilir. Özellikle, rehabilitasyon alt projeleri burada belirtilen hususlardan sadece birkaçını kapsayabilir 39 Çevresel Bileşen Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Su Kaynakları10 • Aşırı kullanım ve bunun • Sürdürülebilir sonucunda kaynaklarda, akış kullanım/verimlilik özelliklerinde vs. meydana yöntemlerinin gelen değişiklikler, ve mansap belirlenmesi yönündeki kullanıcılar/başka (gerektiğinde test kullanıcılar (yeraltı su kaynağı yapılması) ise) üzerindeki olası etkiler • Yetkililer ve topluluklar • İnşaat sırasında ve sonrasında ile birlikte kaynak yüzey ve yeraltı drenaj planlaması ve yönetimi paterninin bozulması, • Dikkatli tasarım – hareketsiz su oluşturulması. mümkün olduğunda • İnşaat çalışmaları, insan ve doğal drenajın hayvan atıkları, yakıt ve petrol, korunması, uygun tehlikeli atıklar, atıksu vs. ile atıksu drenajının sağlanması , tehlikeli kaynakların kirletilmesi. atıkların güvenli/sıhhi • Arıtma kimyasallarının bir şekilde bertarafı • Dikkatli tasarım, depolanması/taşınması hayvanlardan yeterli (özellikle klor) korunma ve hayvanların kontrolü; tarımın korunması, rastlantısal insan temasından, tehlikeli maddelerden – akaryakıttan (depolama dahil), vs. yeterli düzeyde korunma • Klorlu suyun korozyona yol açmayan kimyasallarla arıtılması ve süzgeç ve boruların temizlenmesi sonucu ortaya çıkan maddeleri bertarafı 10 Uluslararası Su Yolları ile ilgili OP 7.50 uyarınca, İller Bankası uluslararası bir su yolu ile bağlantılı havzalarda yeni su çıkarma faaliyetleri içeren herhangi bir su temini alt projesini gerçekleştirmemeyi taahhüt eder (bakınız, ana metindeki Metin Kutusu 2). Dolayısıyla, su çıkarılması ile ilgili hususlar sadece uluslararası bir su yolu üzerinde yer almayan alt projeler için geçerlidir. 40 Çevresel Bileşen Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Hava Kalitesi • İnşaat çalışmaları sırasında • Tozun su ile kontrolü, oluşan toz ve dumanlar inşaat yöntemlerinin ve • Su arıtmadan kaynaklanan tesislerin kontrolü, etkiler çalışmaların zamanlaması, araç hızlarının kontrolü • Topluluk içindeki büyük çaplı çalışmaların en aza indirilmesi • Uygun tasarım, işletme ve bakım eğitimi, güvenlik Akustik Çevre • İnşaat çalışmalarının, pompa • Çalışmaların gürültü istasyonlarının (evlerin rahatsızlığı en aza yakınında ise) oluşturduğu indirgenecek şekilde zamanlanması gürültü • Uygun inşaat yöntemlerinin ve ekipmanlarının kullanılması • Yerleşim alanlarından geçen trafiğin sınırlanması • Tesisin dikkatli bir şekilde konumlandırılması ve/veya tasarımı, gürültü bariyerlerinin sağlanması, örn. atık toprak setleri 41 Çevresel Bileşen Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Biyolojik Çevre Doğal Yaşam Alanları • İnşaat çalışmalarının doğal • Dikkatli yer seçimi, yaşam alanlarını rahatsız uyumlaştırma, boru etmesi, örneğin toz, gürültü, hatlarının ve yapıların uygun olmayan mevsimde tasarımı, ve/veya çalışma, yeni çalışmaların çalışmaların yerinin yanlış seçilmesi, zamanlaması arıtılmamış atık deşarjı, vs. (mevsimsel) • Su kaynakları rejiminde • Bertaraf alanlarının ve değişiklik yöntemlerinin dikkatli bir şekilde seçilmesi, saha içindeki veya yakınındaki hassas alanların korunması • Asgari mevsimsel akış gerekliliklerine uyumun sağlanması Fauna ve Flora • İnşaat çalışmaları sırasında • Dikkatli yer seçimi, veya sonrasında yol açılan uyumlaştırma, ve/veya kayıplar ve tahribatlar -özellikle etkileri en aza indirecek şekilde tasarım - uygun olmayan mevsimde özellikle varsa çalışmaktan dolayı- çevre hassas/nadir türler için rejimlerinde değişiklikler • Uygun inşaat (bakınız yukarıdaki madde) yöntemlerinin seçilmesi • Saha içindeki veya yakınındaki hassas alanların korunması 42 Çevresel Bileşen Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Sosyal Çevre Şikayetler • Etkilenen toplulukların endişe • Projenin riskleri ve ve şikayetleri olumsuz etkileri ile ilgili istişare yapılması ve etkilenen toplulukların proje ile ilgili görüşlerinin alınmasına yönelik fırsatların yaratılması • Etkilenen toplulukların, müşterinin çevresel ve sosyal performansı ile ilgili endişe ve şikayetlerinin toplanabilmesi ve çözüme kavuşturulabilmesi için şikayet mekanizmasının oluşturulması • Projenin her bir aşaması hakkında bilgilendirme yapabilmek için web sitesi, duyuru panoları, telekomünikasyon araçları ve halk toplantıları yoluyla şeffaf bir kamuoyu bilgilendirme mekanizmasının oluşturulması. • Etkilenen topluluklardan geri bildirim alabilmek için iyi tasarlanmış ve yapılandırılmış bir anketin hazırlanması 43 Çevresel Bileşen Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Estetik ve Peyzaj • Tamamlanan çalışmaların yerel • Yer seçiminin ve görsel etkisi ve genel insan çalışmaların tasarımının yapımı veya doğal dikkatli bir şekilde manzaraların bozulması, yapılması, rahatsızlık ağaçların ve bitki örtüsünün verici maddelerin kaybı, vs. perdelenmesi • İnşaat çalışmaları sırasında ve • Kaybedilen ağaçların ve sonrasında yol açılan gürültü, sınır yapılarının yerine toz, atıklar, vs. tekrar konması, çalışma alanlarının tekrar bitkilendirilmesi • İnşaat alanlarının dikkatli bir şekilde kapatılması ve atıkların dikkatli bir şekilde bertarafı • Bakınız ayrıca; Toprak, Arazi, Hava Kalitesi ve Akustik İnsan Sağlığı • İnşaat çalışmaları sırasında ve • Deneyimli yüklenicilerin sonrasında yol açılan sağlık ve tutulması. Sözleşme güvenlik ile ilgili tehlikeler dokümanlarına güvenlik • Tehlikeli inşaat malzemelerinin, ve çevre ile ilgili atıkların, kirletilmiş suyun, gerekliliklerin dahil uygun olmayan su arıtmanın edilmesi. Etki azaltıcı önlemler ile ilgili bilgi sağlık üzerindeki etkileri ve yol verilmesi. Güvenli açtıkları hastalıklar çalışma, iyi denetim, iş faaliyetlerinin dikkatli planlanması ve programlanması konularındaki gerekliliklerin vurgulanması için kapasite oluşturma, halkın katılımının sağlanması, tehlikeli alanların çevrilmesi • Tesisin doğru şekilde tasarlanması ve işletme ve bakım, güvenlik prosedürleri, su testi, vs. konularında yeterli eğitim. • Atıkların doğru şekilde bertarafı 44 Çevresel Bileşen Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Arazi Edinimi • İnsanların fiziksel / ekonomik • Arazi sahiplerinin ve olarak yerlerinden edilmesi. kullanıcılarının belirlenmesi ve Yeniden Yerleşim Eylem Planının hazırlanması Tarihi / Kültürel Alanlar • Bilinen ve bilinmeyen tarihi ve • Dikkatli yer seçimi ve kültürel alanların çalışmaların bozulması/tahribatı uyumlaştırılması; bilinen kaynakların/alanların korunması için özel önlemler alınması • Buluntu ile karşılaşılması halinde yakındaki çalışmaların derhal durdurulması, ilgili yetkililerden talimatların beklenmesi 45 Ek 1B. Kanalizasyon ve Atıksu Arıtma için Kontrol Listesi Çevresel Bileşen Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Fiziksel Çevre Toprak ve Arazi • Malzeme depolama, inşaat • İnşaat alanları dışındaki trafiği, vs sebebiyle toprak alanların korunması, çok yapısına zarar verilmesi. olumsuz koşullar sırasında • Kazı sırasında veya inşaat hassas alanlarda malzemelerinin atılması çalışmaların önlenmesi, sebebiyle üst toprak uygun olduğunda geçici tabakasının kaybı servis yollarının • Kontrolsüz yüzey akışları ve sağlanması, hasar verilen atıksu deşarjı sebebiyle alanların eski haline erozyon meydana gelmesi döndürülmesi • Deşarj noktasında kirlilik, • Çalışmaların, etkilenen bunun olası sonucu olarak alan en aza indirilecek yeraltı sularının kirlenmesi şekilde tasarlanması • Setler veya yamaçlardan • Gerekli olduğunda üst toprak kayması toprak tabakasının sıyrılması, depolanması ve inşaat çalışmaları sonrasında yeniden serilmesi • Drenaj ve diğer bertaraf tesislerinin toprak stabilitesi ve gerekli arıtma sağlanacak şekilde tasarlanması • Yamaçların ve istinat yapılarının risk en aza indirgenecek şekilde tasarlanması, uygun drenajın, toprak stabilizasyonunun ve bitki örtüsünün sağlanması • Deşarj yerinin dikkatli bir şekilde seçilmesi; yeraltı suları için kirlilik riski taşıyan alanların seçilmemesi • Atıksu toplama sistemi için sızdırmaz conta kullanılması • Malzemelerin onaylı sahalardan alınması ve onaylı sahalara atılması 46 Çevresel Bileşen Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Su Kaynakları • Kazılar, toprak atılması atık • Tehlikeli maddelerin ve malzemeler vs. sebebiyle atıkların dikkatli bir rejim değişiklikleri şekilde depolanması, • İnşaat çalışmaları, insan ve uygun atıksu drenajının hayvan atıkları, yakıt ve petrol, ve güvenli atık tehlikeli atıklar, atıksu ve bertarafının sağlanması kanalizasyon ile kaynakların • Özellikle hassas kirletilmesi – özellikle mevcut bölgelerde - örneğin içme kanalizasyon sistemine bağlı suyu kaynaklarına yakın olmayan deşarjlardan dolayı. yerlerde- kirliliği en aza • Yüzey sularının ötrofikasyonu indirgemek için uygun ve bunun sonucunda atıksu arıtma alışkanlık değişikliklerinin teknolojisinin seçilmesi; kabul edilen deşarj oluşması standartlarına göre doğru işletme ve bakım yapılması; işletme ve balım eğitimi verilmesi • Arıtma çalışmalarının yerinin uygun şekilde seçilmesi veya daha büyük atıksu arıtma sistemlerine dahil edilmesi, gerekli standartları karşılamak için gerekli olan arıtmanın yapılması, eğitim sağlanması Hava Kalitesi • İnşaat çalışmaları sırasında • Su ile toz kontrolü oluşan toz ve dumanlar • İnşaat yöntemlerinin ve • Menfezlerdeki ve tesislerin kontrolü, dezenfeksiyon sırasında (klor çalışmaların gazı kullanılıyorsa) oluşan zamanlamasının doğru yapılması tehlikeli gazlar • Yerleşim alanlarında araç • Koku sorunu hızlarının sınırlanması • Uygun tasarım • Düzgün işletme; izleme sisteminin bulunması • Koku kontrolü için havalandırma ünitelerinin performans kontrolünün yapılması • Kokunun önlenmesi için arıtma çamuru depolama süresinin kısaltılması 47 Çevresel Bileşen Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Akustik Çevre • İnşaat çalışmalarının ve • Çalışmanın rahatsızlık en trafiğin oluşturduğu gürültü aza indirgenecek şekilde zamanlanması • Uygun inşaat yöntemlerinin ve ekipmanlarının kullanılması • Yerleşim alanlarında özellikle kamyonlar olmak üzere araç hızlarının sınırlanması Biyolojik Çevre Doğal Yaşam Alanları • İnşaat çalışmaları sırasında ve • Dikkatli yer seçimi / sonrasında Doğal yaşam yapıların tasarımı, alanlarının rahatsız edilmesi ve/veya çalışmaların veya kaybı ve koruma alanlarının zamanlaması rahatsız edilmesi (mevsimsel) • Yüzey sularının ötrofikasyonu • Bertaraf alanlarının ve sonucu oluşan değişiklikler yöntemlerinin dikkatli şekilde seçilmesi, saha içindeki veya yakınındaki hassas alanların korunması Fauna ve Flora • Yüzey sularının ötrofikasyonu • Dikkatli yer seçimi, sonucunda özellikle su uyumlaştırma, ve/veya hayvanlarının ve bitkilerinin etkileri en aza indirecek şekilde tasarım -özellikle kaybı veya tahribatı (su varsa hassas/nadir türler kirliliğinin etkisi) için • Uygun inşaat yöntemlerinin seçilmesi • saha içindeki veya yakınındaki hassas alanların korunması • Uygun atıksu arıtımı ve bertarafı yoluyla kirliliğin azaltılması. 48 Çevresel Bileşen Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Sosyal Çevre Şikayetler • Etkilenen toplulukların • Projenin riskleri ve endişe ve şikayetleri olumsuz etkileri ile ilgili istişare yapılması ve etkilenen toplulukların proje ile ilgili görüşlerinin alınmasına yönelik fırsatların yaratılması • Etkilenen toplulukların, müşterinin çevresel ve sosyal performansı ile ilgili endişe ve şikayetlerinin toplanabilmesi ve çözüme kavuşturulabilmesi için şikayet mekanizmasının oluşturulması • Projenin her bir aşaması hakkında bilgilendirme yapabilmek için web sitesi, duyuru panoları, telekomünikasyon araçları ve halk toplantıları yoluyla şeffaf bir kamuoyu bilgilendirme mekanizmasının oluşturulması. • Etkilenen topluluklardan geri bildirim alabilmek için iyi tasarlanmış ve yapılandırılmış bir anketin hazırlanması 49 Çevresel Bileşen Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Estetik ve Peyzaj • Tamamlanan çalışmaların • Yer seçiminin ve yerel görsel etkisi ve genel çalışmaların tasarımının insan yapımı veya doğal dikkatli bir şekilde manzaraların bozulması, yapılması, rahatsızlık ağaçların ve bitki örtüsünün verici maddelerin kaybı, vs. perdelenmesi • İnşaat çalışmaları sırasında • Kaybedilen ağaçların ve ve sonrasında yol açılan sınır yapılarının yerine gürültü, toz, atıklar, vs. tekrar konması, çalışma • Arıtma tesisinden, deşarj alanlarının tekrar noktasından ve/veya bitkilendirilmesi kirlenen su akışlarından • İnşaat alanlarının dikkatli bir şekilde kapatılması yayılan hoş olmayan kokular, ve eski haline getirilmesi, inşaat çalışmaları sırasında ve sonrasında atıkların dikkatli bir şekilde bertarafı, arıtma tesisinin düzgün şekilde işletilmesi ve bakımının yapılması, bu konularda eğitim verilmesi • Bakınız ayrıca; Toprak, Arazi, Hava Kalitesi ve Akustik 50 Çevresel Bileşen Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri İnsan Sağlığı • İnşaat çalışmaları sırasında • Deneyimli yüklenicilerin ve sonrasında yol açılan tutulması. Sözleşme sağlık ve güvenlik ile ilgili dokümanlarına güvenlik tehlikeler ve çevre ile ilgili • Tehlikeli inşaat gerekliliklerin dahil malzemelerinin, atıkların ve edilmesi. Etki azaltıcı arıtılmamış suyun sağlık önlemler ile ilgili bilgi verilmesi. Güvenli üzerindeki etkileri çalışma, iyi denetim, iş faaliyetlerinin dikkatli planlanması ve programlanması konularındaki gerekliliklerin vurgulanması için kapasite oluşturma, halkın katılımının sağlanması, tehlikeli alanların çevrilmesi • Yer seçiminin ve çalışmaların tasarımının dikkatli bir şekilde yapılması • En uygun teknolojinin seçilmesi suretiyle atıkların doğru şekilde bertarafı; işletme ve bakım konularında eğitim verilmesi, işletme ve bakım planlarının hazırlanması İnsan Toplulukları • Etkiler mansap yönündeki • Operasyonel arızalar ve başka topluluklarda kazalar için Acil Durum yoğunlaşabilir Müdahale Planı hazırlanması. Planda arızanın aşağı yönlü etkileri dikkate alınmalıdır • Potansiyel olarak etkilenen gruplar ile yeterli şekilde istişare yapılması Arazi Edinimi • İnsanların fiziksel / ekonomik • Arazi sahiplerinin ve olarak yerlerinden edilmesi. kullanıcılarının belirlenmesi ve Yeniden Yerleşim Eylem Planının hazırlanması 51 Çevresel Bileşen Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Tarihi / Kültürel Alanlar • Bilinen ve bilinmeyen tarihi ve • Dikkatli yer seçimi ve kültürel alanların çalışmaların bozulması/tahribatı uyumlaştırılması; bilinen kaynakların/alanların korunması için özel önlemler alınması • Buluntu ile karşılaşılması halinde yakındaki çalışmaların derhal durdurulması, ilgili yetkililerden talimatların beklenmesi 52 Ek 1C. Katı Atık Düzenli Depolama Sahaları için Kontrol Listesi Çevresel Bileşen Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Fiziksel Çevre Toprak ve Arazi • Malzeme depolama, inşaat • İnşaat alanları dışındaki trafiği, vs sebebiyle toprak alanların korunması, yapısına zarar verilmesi. çok olumsuz koşullar • Kazı sebebiyle üst toprak sırasında hassas tabakasının kaybı alanlarda çalışmaların • Toprak ve diğer malzemeler için önlenmesi, uygun yapılan kazıların veya bunların olduğunda geçici servis atılmasının etkileri yollarının sağlanması, • Kontrolsüz yüzey akışları ve hasar verilen alanların atıksu deşarjı sebebiyle erozyon eski haline meydana gelmesi döndürülmesi • İnşaat çalışmaları sırasında • Çalışmaların, etkilenen araziye zarar verilmesi alan en aza indirilecek • Setler veya yamaçlardan toprak şekilde tasarlanması kayması • Yamaçların ve istinat • Alt toprak tabakalarının yapılarının risk en aza kirletilmesi indirgenecek şekilde tasarlanması, uygun drenajın, toprak stabilizasyonunun ve bitki örtüsünün sağlanması • Gerekli olduğunda üst toprak tabakasının sıyrılması, depolanması ve inşaat çalışmaları sonrasında yeniden serilmesi • Drenaj ve diğer bertaraf tesislerinin toprak stabilitesi sağlanacak şekilde tasarlanması • Malzemelerin onaylı sahalardan alınması ve onaylı sahalara atılması • Geçirgen olmayan toprak tabakaları olan sahaların seçilmesi / geçirgen olmayan taban malzemelerinin kullanılması 53 Çevresel Bileşen Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Su Kaynakları • İnşaat sırasında ve sonrasında • Dikkatli tasarım – yüzey ve yeraltı drenaj paterninin mümkün olduğunda bozulması, hareketsiz su doğal drenajın oluşturulması korunması, uygun • İnşaat çalışmaları, insan ve atıksu drenajının hayvan atıkları, yakıt ve petrol, sağlanması , tehlikeli tehlikeli atıklar, atıksu vs. ile atıkların güvenli/sıhhi kaynakların kirletilmesi, bir şekilde bertarafı • Sızıntı suyu ile yeraltı sularının • Dikkatli tasarım, kirletilmesi. hayvanlardan yeterli korunma ve hayvanların kontrolü; tarımın korunması, rastlantısal insan temasından, tehlikeli maddelerden – akaryakıttan (depolama dahil), vs. korunma • Geçirgen olmayan toprak tabakaları olan ve hidrolojik bağlantıları (kayalardaki çatlaklar ve kuyulardaki yetersiz kaplama ve sızdırmazlık elemanı gibi) olmayan sahaların seçilmesi; geçirgen olmayan taban malzemelerinin kullanılması 54 Çevresel Bileşen Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Hava Kalitesi • İnşaat çalışmaları sırasında • Tozun su ile kontrolü, oluşan toz, egzoz gazı ve inşaat yöntemlerinin ve dumanlar tesislerin kontrolü, • Depo gazı, koku çalışmaların zamanlaması, araç hızlarının kontrolü • Uygun tasarım, işletme ve bakım eğitimi, güvenlik • Depo gazının toplanması, küçük iyi tanımlanmış hücrelerde katı atık depolama organizasyonu, atıkların günlük olarak üzerinin kapatılması ve diğer modern işletme teknikleri Akustik Çevre • İnşaat gürültüsü, katı atık • Çalışmaların gürültü depolama sahası çalışmalarının rahatsızlığı en aza yol açtığı titreşimler indirgenecek şekilde zamanlanması • Uygun inşaat yöntemlerinin ve ekipmanlarının kullanılması • Yerleşim alanlarından geçen trafiğin sınırlanması • Tesisin dikkatli bir şekilde konumlandırılması ve/veya tasarımı, gürültü bariyerlerinin sağlanması, örn. atık toprak setleri Biyolojik Çevre Doğal Yaşam Alanları İnşaat çalışmalarının doğal yaşam • Dikkatli yer seçimi, alanlarını rahatsız etmesi, örneğin uyumlaştırma, toz, gürültü, kötü yer seçimi çalışmaların zamanlaması, • saha içindeki veya yakınındaki hassas alanların korunması 55 Çevresel Bileşen Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Fauna ve Flora İnşaat çalışmaları sırasında veya • Dikkatli yer seçimi, sonrasında yol açılan kayıplar ve uyumlaştırma, ve/veya tahribatlar -özellikle uygun olmayan etkileri en aza mevsimde çalışmaktan dolayı- indirecek şekilde tasarım -özellikle varsa çevre rejimlerinde değişiklikler hassas/nadir türler için (bakınız yukarıdaki madde) • Uygun inşaat yöntemlerinin seçilmesi • Saha içindeki veya yakınındaki hassas alanların korunması 56 Çevresel Bileşen Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Sosyal Çevre Şikayetler • Etkilenen toplulukların endişe ve • Projenin riskleri ve şikayetleri olumsuz etkileri ile ilgili istişare yapılması ve etkilenen toplulukların proje ile ilgili görüşlerinin alınmasına yönelik fırsatların yaratılması • Etkilenen toplulukların, müşterinin çevresel ve sosyal performansı ile ilgili endişe ve şikayetlerinin toplanabilmesi ve çözüme kavuşturulabilmesi için şikayet mekanizmasının oluşturulması • Projenin her bir aşaması hakkında bilgilendirme yapabilmek için web sitesi, duyuru panoları, telekomünikasyon araçları ve halk toplantıları yoluyla şeffaf bir kamuoyu bilgilendirme mekanizmasının oluşturulması. • Etkilenen topluluklardan geri bildirim alabilmek için iyi tasarlanmış ve yapılandırılmış bir anketin hazırlanması 57 Çevresel Bileşen Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Estetik ve Görünüş • Tamamlanan çalışmaların yerel • Yer seçiminin ve görsel etkisi ve genel insan çalışmaların yapımı veya doğal manzaraların tasarımının dikkatli bir bozulması, ağaçların ve bitki şekilde yapılması, örtüsünün kaybı, vs. rahatsızlık verici • İnşaat çalışmaları sırasında ve maddelerin sonrasında yol açılan gürültü, perdelenmesi toz, atıklar, vs. • Kaybedilen ağaçların • Rüzgarın uçurduğu çöpler ve sınır yapılarının yerine tekrar konması, çalışma alanlarının tekrar bitkilendirilmesi • İnşaat alanlarının dikkatli bir şekilde kapatılması ve atıkların dikkatli bir şekilde bertarafı • Saha seçiminin dikkatli bir şekilde yapılması, atıkların sıkıştırılması ve günlük örtü uygulaması • Bakınız ayrıca; Toprak, Arazi, Hava Kalitesi ve Akustik 58 İnsan Sağlığı • İnşaat çalışmaları sırasında ve • Deneyimli sonrasında yol açılan sağlık ve yüklenicilerin güvenlik ile ilgili tehlikeler tutulması. Sözleşme • Tehlikeli inşaat malzemelerinin dokümanlarına ve atıkların, katı atık depolama güvenlik ve çevre ile sahasındaki atıklar ile temas ve ilgili gerekliliklerin bu atıkların taşınmasının sağlık dahil edilmesi. Etki üzerindeki etkileri ve yol açtıkları azaltıcı önlemler ile hastalıklar ilgili bilgi verilmesi. • Katı atık depolama sahasının Güvenli çalışma, iyi patlaması denetim, iş faaliyetlerinin dikkatli planlanması ve programlanması konularındaki gerekliliklerin vurgulanması için kapasite oluşturma, halkın katılımının sağlanması, tehlikeli alanların çevrilmesi • Tesisin doğru şekilde tasarlanması, işletme ve bakım, güvenlik prosedürleri, vs. konularında yeterli eğitim. • Katı atık depolama sahasına girişlerin ve çıkışların sıkı bir şekilde kontrol altında tutulması; depolanan atıkların sıkıştırılması yoluyla zararlı hayvan ve böceklerin, ve kuşların kontrolü, günlük örtü ve hücresel dolgu uygulanması; ilk yardım olanaklarının sağlanması; depolama sahasında çalışan işçiler tarafından koruyucu ekipmanların ve giysilerin sıkı bir şekilde kullanılması; personelin düzenli olarak sağlık kontrolünden geçirilmesi; • Depo gazının toplanması 59 Çevresel Bileşen Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Arazi Edinimi • İnsanların fiziksel / ekonomik • Arazi sahiplerinin ve olarak yerlerinden edilmesi. kullanıcılarının belirlenmesi ve Yeniden Yerleşim Eylem Planının hazırlanması Tarihi / Kültürel Alanlar • Bilinen ve bilinmeyen tarihi ve • Dikkatli yer seçimi ve kültürel alanların çalışmaların bozulması/tahribatı uyumlaştırılması; bilinen kaynakların/alanların korunması için özel önlemler alınması • Buluntu ile karşılaşılması halinde yakındaki çalışmaların derhal durdurulması, ilgili yetkililerden talimatların beklenmesi 60 Ek 1D. Kentsel Ulaşım için Kontrol Listesi Çevresel Bileşen Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Fiziksel Çevre Toprak ve Arazi • Malzeme depolama, inşaat • İnşaat alanları trafiği, vs. sebebiyle toprak dışındaki alanların yapısına zarar verilmesi. korunması, çok olumsuz koşullar • Demiryolu yapımı sırasında üst sırasında hassas toprak tabakasının kaybı alanlarda • Toprak ve diğer malzemeler için çalışmaların yapılan kazıların veya bunların önlenmesi, uygun atılmasının etkileri olduğunda geçici servis yollarının • Kontrolsüz yüzey akışları sağlanması, hasar sebebiyle erozyon meydana verilen alanların eski gelmesi haline döndürülmesi • Çalışmaların, etkilenen alan en aza indirilecek şekilde tasarlanması • Gerekli olduğunda üst toprak tabakasının sıyrılması, depolanması ve inşaat çalışmaları sonrasında yeniden serilmesi • Malzemelerin onaylı sahalardan alınması ve onaylı sahalara atılması Hava Kalitesi • İnşaat çalışmaları sırasında • Tozun su ile kontrolü, oluşan toz ve dumanlar inşaat yöntemlerinin ve tesislerin kontrolü, çalışmaların zamanlaması, araç hızlarının kontrolü • Topluluklar ,içinde büyük çaplı inşaat çalışmalarının en aza indirilmesi • Uygun tasarım, işletme ve bakım eğitimi, güvenlik 61 Çevresel Bileşen Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Akustik Çevre • İnşaat çalışmalarının yol açtığı • Çalışmaların gürültü rahatsızlığı zamanlamasının rahatsızlık en aza • İşletme aşamasında yol açılan indirilecek şekilde gürültü yapılması • Uygun inşaat yöntemlerinin ve ekipmanlarının kullanılması Biyolojik Çevre Doğal Yaşam Alanları • İlgili değil • İlgili değil Fauna ve Flora • İlgili değil • İlgili değil 62 Çevresel Bileşen Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Sosyal Çevre Şikayetler • Proje alanından geçen trafikte ve • Olası olumsuz etkilerin ulaşım faaliyetlerinde artış. en aza indirilmesi için Trafik / Ulaşım Yönetim • Etkilenen toplulukların endişe ve Planının hazırlanması ve şikayetleri uygulanması. • Projenin riskleri ve olumsuz etkileri ile ilgili istişare yapılması ve etkilenen toplulukların proje ile ilgili görüşlerinin alınmasına yönelik fırsatların yaratılması • Etkilenen toplulukların, müşterinin çevresel ve sosyal performansı ile ilgili endişe ve şikayetlerinin toplanabilmesi ve çözüme kavuşturulabilmesi için şikayet mekanizmasının oluşturulması • Projenin her bir aşaması hakkında bilgilendirme yapabilmek için web sitesi, duyuru panoları, telekomünikasyon araçları ve halk toplantıları yoluyla şeffaf bir kamuoyu bilgilendirme mekanizmasının oluşturulması. • Etkilenen topluluklardan geri bildirim alabilmek için iyi tasarlanmış ve yapılandırılmış bir anketin hazırlanması 63 Çevresel Bileşen Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Estetik ve Peyzaj • Tamamlanan çalışmaların • Yer seçiminin ve yerel görsel etkisi ve genel çalışmaların insan yapımı veya doğal tasarımının dikkatli bir manzaraların bozulması, şekilde yapılması, ağaçların ve bitki örtüsünün rahatsızlık verici kaybı, vs. maddelerin • İnşaat çalışmaları sırasında perdelenmesi ve sonrasında yol açılan • Kaybedilen ağaçların gürültü, toz, atıklar, vs. ve sınır yapılarının yerine tekrar konması, çalışma alanlarının tekrar bitkilendirilmesi • İnşaat alanlarının dikkatli bir şekilde kapatılması ve atıkların dikkatli bir şekilde bertarafı • Bakınız ayrıca Toprak, Arazi, Hava Kalitesi ve Akustik bölümleri 64 Çevresel Bileşen Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri İnsan Sağlığı • İnşaat çalışmaları sırasında ve • Deneyimli sonrasında yol açılan sağlık ve yüklenicilerin güvenlik ile ilgili tehlikeler tutulması. Sözleşme dokümanlarına güvenlik ve çevre ile ilgili gerekliliklerin dahil edilmesi. Etki azaltıcı önlemler ile ilgili bilgi verilmesi. Güvenli çalışma, iyi denetim, iş faaliyetlerinin dikkatli planlanması ve programlanması konularındaki gerekliliklerin vurgulanması için kapasite oluşturma, halkın katılımının sağlanması, tehlikeli alanların çevrilmesi • Tesisin doğru şekilde tasarlanması, işletme ve bakım, güvenlik prosedürleri, vs. konularında yeterli eğitim. • Atıkların doğru şekilde bertarafı Arazi Edinimi • İnsanların fiziksel / ekonomik • Arazi sahiplerinin ve olarak yerlerinden edilmesi. kullanıcılarının belirlenmesi ve Yeniden Yerleşim Eylem Planının hazırlanması 65 Çevresel Bileşen Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Tarihi / Kültürel Alanlar • Bilinen ve bilinmeyen tarihi ve • Dikkatli yer seçimi ve kültürel alanların çalışmaların bozulması/tahribatı uyumlaştırılması; bilinen kaynakların/alanların korunması için özel önlemler alınması • Buluntu ile karşılaşılması halinde yakındaki çalışmaların derhal durdurulması, ilgili yetkililerden talimatların beklenmesi Ek 1E. Enerji Verimliliği için Kontrol Listesi Çevresel Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Bileşen Fiziksel Çevre Toprak ve • İlgili değil • İlgili değil Arazi Hava Kalitesi • İlgili değil • İlgili değil Akustik Çevre • İnşaat çalışmalarının yol • Çalışmaların zamanlamasının açtığı gürültü rahatsızlığı rahatsızlık en aza indirilecek şekilde yapılması • Uygun inşaat yöntemlerinin ve ekipmanlarının kullanılması 66 Çevresel Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Bileşen Biyolojik Çevre Doğal Yaşam • Etki yok. • İlgili değil Alanları Fauna ve Flora • Etki yok • İlgili değil Sosyal Çevre Sosyal • İlgili değil • İlgili değil Bileşenler Estetik ve • İlgili değil • İlgili değil Peyzaj İnsan Sağlığı • Tehlikeli maddelerin yol • Sağlık açısından tehlikeli olmayan açtığı sağlık riskleri. maddelerin kullanılması. • Tehlikeli maddelerin değiştirilmesi, saklanması ve bertarafı (örneğin halojenler, ağır metal içeren lambalar, asbest içeren materyaller, vs.) Tarihi / Kültürel • Görsel tahribat. • Planlama ve uygulama Alanlar aşamalarında Kültürel Miras • Estetik olmayan uzmanının çalıştırılması. uygulamalar. 67 Ek 1F. Yenilenebilir Enerji için Kontrol Listesi (ilişkili altyapı dahil olmak üzere) Çevresel Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Bileşen Fiziksel Çevre Toprak ve arazi • Malzeme depolama, inşaat • İnşaat alanları dışındaki trafiği, vs sebebiyle toprak alanların korunması, çok yapısına zarar verilmesi. olumsuz koşullar sırasında • Kazı sebebiyle üst toprak hassas alanlarda çalışmaların tabakasının kaybı önlenmesi, uygun olduğunda • Toprak ve diğer malzemeler için geçici servis yollarının yapılan kazıların veya bunların sağlanması, hasar verilen atılmasının etkileri alanların eski haline • Kontrolsüz yüzey akışları ve döndürülmesi atıksu deşarjı sebebiyle erozyon • Çalışmaların, etkilenen alan meydana gelmesi en aza indirilecek şekilde • İnşaat çalışmaları sırasında tasarlanması araziye zarar verilmesi • Yamaçların ve istinat • Setler veya yamaçlardan toprak yapılarının risk en aza kayması indirgenecek şekilde tasarlanması, uygun drenajın, toprak stabilizasyonunun ve bitki örtüsünün sağlanması • Gerekli olduğunda üst toprak tabakasının sıyrılması, depolanması ve inşaat çalışmaları sonrasında yeniden serilmesi • Drenaj ve diğer bertaraf tesislerinin toprak stabilitesi sağlanacak şekilde tasarlanması • Malzemelerin onaylı sahalardan alınması ve onaylı sahalara atılması 68 Çevresel Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Bileşen Su kaynakları • İnşaat sırasında ve sonrasında • Tehlikeli maddelerin dikkatli yüzey ve yeraltı drenaj paterninin bir şekilde saklanması, uygun bozulması, hareketsiz su atıksu drenajının sağlanması , oluşturulması atıkların güvenli bir şekilde • İnşaat çalışmaları, insan ve bertarafı hayvan atıkları, yakıt ve petrol, tehlikeli atıklar, atıksu vs. ile • Sürdürülebilir kaynakların kirletilmesi, kullanım/verimlilik • Mansaptaki nüfus (barajlar) için yöntemlerinin belirlenmesi akış değişikliği tehlikeleri (gerektiğinde test yapılması) • Yetkililer ve topluluklar ile birlikte kaynak planlaması ve yönetimi • Dikkatli tasarım – mümkün olduğunda doğal drenajın korunması, uygun atıksu drenajının sağlanması , tehlikeli atıkların güvenli/sıhhi bir şekilde bertarafı • Dikkatli tasarım, hayvanlardan yeterli korunma ve hayvanların kontrolü; tarımın korunması, rastlantısal insan temasından, tehlikeli maddelerden – akaryakıttan (depolama dahil), vs. korunma Hava Kalitesi • İnşaat çalışmaları sırasında • Tozun su ile kontrolü, oluşan toz, egzoz gazı ve inşaat yöntemlerinin ve dumanlar tesislerin kontrolü, • Depo gazı, koku, yakıt gazı çalışmaların zamanlaması, araç hızlarının kontrolü • Uygun tasarım, işletme ve bakım eğitimi, güvenlik • Uygun tasarım, işletme ve bakım eğitimi, güvenlik 69 Çevresel Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Bileşen Akustik Çevre • İnşaat çalışmalarının yol açtığı gürültü rahatsızlığı • Çalışmaların gürültü rahatsızlığı en aza • Rüzgar santrallerinin yol açtığı indirgenecek şekilde gürültü zamanlanması • Uygun inşaat yöntemlerinin ve ekipmanlarının kullanılması • Rüzgar santrallerinde binalar ile asgari mesafelere uyulması • Tesisin dikkatli bir şekilde konumlandırılması ve/veya tasarımı, gürültü bariyerlerinin sağlanması, örn. atık toprak setleri Biyolojik Çevre Doğal Yaşam • İnşaat çalışmalarının doğal • Dikkatli yer seçimi, Alanları yaşam alanlarını rahatsız etmesi, uyumlaştırma, boru hatlarının örneğin toz, gürültü, uygun ve yapıların tasarımı, ve/veya olmayan mevsimde çalışma, yeni çalışmaların zamanlaması çalışmaların yerinin yanlış (mevsimsel) seçilmesi, arıtılmamış atık deşarjı, • Bertaraf alanlarının ve vs. yöntemlerinin dikkatli bir • Su kaynakları rejiminde şekilde seçilmesi, saha değişiklik (baraj) içindeki veya yakınındaki hassas alanların korunması • Doğal yaşam alanı yüzeylerinin • Asgari mevsimsel akış / koruma alanlarının azalması gerekliliklerine uyumun (sulak alan, mangrov, nehir ağzı, sağlanması bakir orman, biyolojik çeşitliliği koruma özel alanı) • Saha seçimi ve saha içindeki veya yakınındaki • Göçmen kuşların güzergahları hassas alanların korunması önünde engel oluşturulması • İstisna listesi (koruma alanları) 70 Çevresel Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Bileşen Fauna ve Flora • İnşaat çalışmaları sırasında veya • Dikkatli yer seçimi, sonrasında yol açılan kayıplar ve uyumlaştırma, ve/veya etkileri tahribatlar -özellikle uygun olmayan en aza indirecek şekilde tasarım mevsimde çalışmaktan dolayı- çevre -özellikle varsa hassas/nadir rejimlerinde değişiklikler (bakınız türler için ayrıca yukarıdaki madde) • Uygun inşaat yöntemlerinin • Rezervuarda su tutma sırasında seçilmesi meydana gelen kayıplar • Saha içindeki veya • Yüzey sularındaki ötrofikasyon yakınındaki hassas alanların sonucu özellikle sucul hayvanların korunması ve bitkilerin etkilenmesi veya kaybı (su kirliliği etkisi) • Kuşların korunması için uygun teknolojinin seçilmesi • Kuşlar ve yarasalar için sebep olunan tehlikeler (rüzgar santralleri / elektrik hatları) • Balık nüfusundaki azalma veya değişiklikler (baraj) • Yeni yollar veya iletim hattı koridorları sebebiyle korunan alanlara erişimin kolaylaşması 71 Çevresel Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Bileşen Sosyal Çevre Sosyal • Proje alanından geçen trafik ve • Olası olumsuz etkilerin en Bileşenler ulaştırma faaliyetlerinde artış. aza indirilmesi, için Trafik / Ulaşım Yönetim Planının ve • Etkilenen toplulukların endişeleri Davranış Kurallarının ve şikayetleri hazırlanması ve uygulanması. • Yeniden yerleşim • Projenin riskleri ve olumsuz • Yerel kaynaklar üzerinde oluşan etkileri ile ilgili istişare yapılması baskı ve etkilenen toplulukların proje ile ilgili görüşlerinin alınmasına • Toplu işçi girişi sebebiyle yönelik fırsatların yaratılması çalışmalar sırasında verilen • Etkilenen toplulukların, rahatsızlık müşterinin çevresel ve sosyal • Yoksul, kırılgan gruplar, kadınlar, performansı ile ilgili endişe ve çocuklar ve yerli halklar üzerinde şikayetlerinin toplanabilmesi ve yol açılan orantısız etkiler çözüme kavuşturulabilmesi için • Kümülatif etki şikayet mekanizmasının oluşturulması • Radar ve telekomünikasyon • Projenin her bir aşaması sistemlerin parazitten etkilenmesi hakkında bilgilendirme yapabilmek için web sitesi, duyuru panoları, telekomünikasyon araçları ve halk toplantıları yoluyla şeffaf bir kamuoyu bilgilendirme mekanizmasının oluşturulması. • Etkilenen topluluklardan geri bildirim alabilmek için iyi tasarlanmış ve yapılandırılmış bir anketin hazırlanması • İstisna listesi (yeniden yerleşim) 72 Çevresel Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Bileşen Estetik ve • Tamamlanan çalışmaların yerel • Yer seçiminin ve Peyzaj görsel etkisi ve genel insan yapımı çalışmaların tasarımının veya doğal manzaraların dikkatli bir şekilde yapılması, bozulması, ağaçların ve bitki rahatsızlık verici maddelerin örtüsünün kaybı, vs. perdelenmesi • İnşaat çalışmaları sırasında ve • Kaybedilen ağaçların ve sonrasında yol açılan gürültü, toz, sınır yapılarının yerine tekrar atıklar, vs. konması, çalışma alanlarının tekrar bitkilendirilmesi • Rüzgarla uçuşan tozlar • İnşaat alanlarının dikkatli bir şekilde kapatılması ve atıkların dikkatli bir şekilde bertarafı • Dikkatli saha seçimi, atık sıkıştırma ve günlük örtü uygulaması • Bakınız ayrıca Toprak, Arazi, Hava Kalitesi ve Akustik bölümleri 73 Çevresel Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Bileşen İnsan Sağlığı • İnşaat çalışmaları sırasında ve • Deneyimli yüklenicilerin sonrasında yol açılan sağlık ve tutulması. Sözleşme güvenlik ile ilgili tehlikeler (inşaat dokümanlarına güvenlik ve çalışmaları sırasında kamplarda ve çevre ile ilgili gerekliliklerin şantiyelerde kötü sıhhi koşullar ve dahil edilmesi. Etki azaltıcı kötü katı atık koşulları, işçilerden önlemler ile ilgili bilgi verilmesi. yerel halka cinsel yolla bulaşan Güvenli çalışma, iyi denetim, hastalıkların geçmesi risk), iş faaliyetlerinin dikkatli planlanması ve • Tehlikeli inşaat malzemelerinin programlanması konularındaki ve atıkların, kirlenmiş suların ve gerekliliklerin vurgulanması uygun olmayan su arıtma için kapasite oluşturma, halkın uygulamalarının sağlık üzerindeki katılımının sağlanması, etkileri ve yol açtıkları hastalıklar tehlikeli alanların çevrilmesi • Tehlikeli maddelerin yol açtığı • Atıkların doğru şekilde sağlık riskleri. bertarafı (özellikle eski güneş panellerinin yönetimi) • Etkiler mansaptaki başka topluluklar üzerinde yoğunlaşabilir • Tesisin doğru şekilde (barajlar) tasarlanması, işletme ve bakım, güvenlik prosedürleri, • Böcekler için geçici yetiştirme vs. konularında yeterli eğitim ortamları yaratılabilir • Sağlığa zararlı olmayan • Rezervuar regülasyonundan maddelerin kullanılması kaynaklanabilecek riskler • Tehlikeli maddelerin değiştirilmesi, saklanması ve bertarafı (örneğin halojenler, ağır metal içeren lambalar, asbest içeren materyaller, vs.) • Deşarj öncesinde yeterli arıtma yapılması • Potansiyel olarak etkilenecek kişiler ile yeterli istişare yapılması Arazi Edinimi • İnsanların fiziksel / ekonomik • Arazi sahiplerinin ve olarak yerlerinden edilmesi. kullanıcılarının belirlenmesi ve Yeniden Yerleşim Eylem Planının hazırlanması 74 Çevresel Olası Etkiler Etki Azaltma Önlemleri Bileşen Tarihi / Kültürel • Bilinen ve bilinmeyen tarihi ve Alanlar kültürel alanların • Dikkatli yer seçimi ve bozulması/tahribatı çalışmaların uyumlaştırılması; bilinen kaynakların/alanların • Kutsal alanların su altında korunması için özel önlemler kalması (barajlar) alınması • Buluntu ile karşılaşılması halinde yakındaki çalışmaların derhal durdurulması, ilgili yetkililerden talimatların beklenmesi • Planlama ve uygulama aşamalarında Kültürel Miras Uzmanı çalıştırılması 75 Ek 2. Önerilen Formatlar Ek 2. ÖNERİLEN FORMATLAR Ek 2A. Bir Kategori A Projesi için Çevresel Etki Değerlendirme Raporu A Kategorisindeki bir projenin Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) raporu, projenin önemli çevresel hususları üzerinde odaklanır. Raporun kapsamı ve ayrıntı düzeyi, projenin potansiyel etkileri ile uyumlu olmalıdır. Banka’ya sunulan rapor İngilizce, Fransızca veya İspanyolca olarak hazırlanır, ve yönetici özeti İngilizce olarak hazırlanır. Çevresel Değerlendirme Raporu aşağıdaki bölümleri içermelidir (aşağıdaki ile aynı sırada olması gerekmez): (a) Yönetici Özeti. Önemli bulguları ve önerilen eylemleri kısaca açıklar. (b) Politika, yasal ve idari çerçeve. Çevresel Değerlendirmenin gerçekleştirilmesinde esas alınan politika çerçevesini, yasal ve idari çerçeveyi açıklar. Varsa, ortak finansörlerin çevresel gerekliliklerini açıklar. Ülkenin taraf olduğu ilgili uluslararası çevre anlaşmalarını belirtir. (c) Proje Tanımı. Önerilen projeyi ve projenin coğrafi, ekolojik, sosyal ve zamansal içeriğini, gerekli olabilecek saha dışındaki yatırımlar (örneğin bağlantılı boru hatları, erişim yolları, elektrik santralleri, su temini, konut, hammadde ve ürün depolama tesisleri) ile birlikte kısaca açıklar. Bir yeniden yerleşim planına veya yerli halklar geliştirme planına ihtiyaç olup olmadığını belirtir (bakınız ayrıca aşağıdaki (h)(v) no’lu bent). Normal olarak, proje sahasını ve projenin etki alanını gösteren bir harita içerir (d) Başlangıç verileri. Çalışma alanının boyutlarını değerlendirir ve ilgili fiziksel, biyolojik ve sosyoekonomik koşulları proje başlamadan önce tahmin edilen değişiklikler ile birlikte açıklar. Ayrıca proje alanında yer alan ancak proje ile doğrudan bağlantılı olmayan mevcut ve önerilen geliştirme faaliyetlerini de dikkate alır. Veriler, proje yeri, tasarımı, işletimi veya etki azaltıcı önlemler ile ilgili kararlar bakımından anlamlı olmalıdır. Bu bölüm verilerin doğruluğunu, güvenilirliğini ve kaynaklarını belirtir. (e) Çevresel Etkiler. Projenin olası olumlu ve olumsuz etkilerini mümkün olduğu derecede nicel olarak tahmin eder ve değerlendirir. Etki azaltıcı önlemleri ve etkileri azaltılamayacak diğer olumsuz etkileri tespit eder. Çevresel geliştirme fırsatlarını araştırır. Mevcut verilerin boyutlarını ve kalitesini, başlıca veri boşluklarını ve tahminler ile ilgili belirsizlikleri belirler ve tahmin eder, daha fazla üzerinde durulmaması gereken konuları belirler. (f) Alternatiflerin Analizi. Uygulanabilir alternatifleri önerilen proje yeri, teknolojisi, tasarımı ve işletimi –“projenin gerçekleştirilmediği durum� da dahil olmak üzere- ile potansiyel çevresel etkileri bakımından sistematik olarak karşılaştırır; bu etkilerin azaltılmasının uygulanabilirliğini, sermaye maliyetlerini ve cari maliyetlerini, yerel koşullar altındaki uygunluklarını, ve kurumsal, eğitim ve izleme ile ilgili gereklilikleri analiz eder. Her bir alternatif için, çevresel etkileri mümkün olduğu derecede nicelleştirir ve uygun olduğu durumlarda ekonomik değer atfeder. Önerilen proje tasarımının seçimindeki dayanağı belirtir ve tavsiye edilen emisyon seviyelerinin ve kirliliğin önlenmesi ve azaltılması ile ilgili yaklaşımların gerekçelerini sunar. 76 Ek 2. Önerilen Formatlar (g) Çevresel ve Sosyal Yönetim Planı (ÇSYP). Etki azaltıcı önlemleri, izleme ve kurumsal güçlendirme hususlarını kapsar. (h) Ekler (i) Çevresel Değerlendirme raporunu hazırlayanların listesi —bireyler ve kuruluşlar. (ii) Kaynaklar—çalışmanın hazırlanmasında kullanılan yayınlanmış ve yayınlanmamış yazılı materyaller. (iii) Kuruluşlar arası ve istişare toplantılarının kayıtları – etkilenen insanların ve yerel sivil toplum kuruluşlarının bilgilendirilmiş görüşlerini almaya yönelik görüşmeler de dahil olmak üzere. Kayıtlarda, etkilenen insanların ve yerel STK’ların görüşlerini almak için görüşmeler dışında kullanılan diğer yollar da (örneğin anketler) belirtilir. (iv) Ana metinde atıfta bulunulan veya özetlenen ilgili verileri içeren tablolar. (v) İlgili raporların listesi (örneğin yeniden yerleşim planı veya yerli halklar geliştirme planı). Ek 2B. Çevresel Yönetim Planı (a) Sorumlu Taraf: ÇSYP’yi hazırlayan yazarlar ve hazırlanma tarihi. (b) Proje Açıklaması: Alt projenin kısa bir açıklamasını yapınız. Yatırımın türünü, yerini ve bölgenin özellikle bilinmesi gereken özelliklerini belirtiniz (örneğin bir koruma alanına, kültürel veya tarihi alana yakınlığı). Ayrıca, bölgenin sosyoekonomik özelliklerini de kısaca açıklayınız. Eğer aksi yönde zorunlu bir sebep yoksa, projenin yerini ve ilgili komşu bölge özelliklerini gösteren bir veya daha fazla harita sununuz. (c) Etki Azaltma Planı: Planlama, tasarım, inşaat ve işletme aşamalarında arazi, su, hava ve diğer ortamlar üzerindeki önemli potansiyel etkileri azaltmak için atılması gereken adımları açıklayınız ve maliyet tahminlerini ve kurumsal sorumlulukları belirtiniz. Emisyon sınırları (örneğin atıksu deşarjı için) ve tasarım standartları (örneğin katı atık bertarafı alanları için) ile bunların Türkiye’deki mevzuat kapsamındaki durumlarının (asgari olarak karşılanması gereken) ve Avrupa Birliği’nin ilgili direktiflerindeki durumları, Dünya Bankası’nın Kirliliğin Önlenmesi ve Azaltılması El Kitabı’nda (1998) veya diğer ilgili uluslararası normlardaki durumlarının karşılaştırılması özellikle verilmelidir. Bu Ek’in sonundaki Ek-1’de bir Etki Azaltma Planının formatı verilmektedir. (d) İzleme Planı: Bu planda, projenin inşaat ve işletme faaliyetlerinin Türk mevzuatına ve diğer ilgili norm ve standartlara uygun olarak gerçekleştirilmesini sağlamak üzere izlenecek olan kilit parametrelerin bir açıklaması yer alır (izleme yerleri, programları ve sorumlu kurumlar gibi). Bu ayrıntıların ruhsatlarda veya inşaat veya ileme sözleşmelerinde yer alması durumunda, bunlara ek olarak atıfta bulunulabilir. Bu ekin sonundaki Ek-2’de bir izleme planının formatı verilmektedir. (e) Kurumsal düzenlemeler: İzleme verilerinin sağlıklı çevresel performans için nasıl kullanılacağını kısaca açıklayan bir tartışma bölümü yer alır –verileri kim toplayacak, kim analiz edecek raporları kim hazırlayacak, raporlar kimlere ne sıklıkla gönderilecek, sorumlu birimler bu bilgileri aldıktan sonra ne yapacaklar ve ÇSYP ile uyumsuzluk halinde ne yapılacak. (f) Etkilenen gruplar ve sivil toplum kuruluşları ile istişareler. Bu bölümde aşağıdaki bilgiler yer alacaktır: 77 Ek 2. Önerilen Formatlar • Toplantıların tarihleri; • Toplantıların yeri; • Katılımcılar ile ilgili ayrıntılar (gerektiğinde) • Toplantı Programı/Çizelgesi: Kim tarafından ne sunulacak; • Özet Toplantı Tutanakları (Görüşler, Sorular ve Sunumcuların Cevapları) • Üzerinde anlaşılan adımlar. 78 Ek 2. ÇSYP için Önerilen Formatlar Ek 2B-1 A. ETKİ AZALTMA PLANI Maliyet: Kurumsal Sorumluluk: Görüşler Aşama Etki Etki Azaltma Önlemi Kurulum İşletme Kurulum İşletme İnşaat Öncesi • Aşama • • İnşaat Aşaması • • • İşletme Aşaması • • • . İşletmeden • Çıkarma Aşaması • • 79 Ek 2. ÇSYP için Önerilen Formatlar Ek 2B-2 B. İZLEME PLANI Maliyet Sorumluluk Aşama Hangi Parametre Parametre nasıl Parametre ne Parametre Kurulum İşletme Kurulum İşletme parametre nerede izlenecek/ zaman neden izlenecek? İzlenecek? izleme izlenecek – izlenecek ekipmanlarının ölçümün sıklığı (tercihli mi)? türü? ne olacak, sürekli mi olacak? Başlangıç İnşaat İşletme İşletmeden Çıkarma 80 Ek 3. ÖRNEK ÇSYP KONTROL PLANLARI11 Ek 3 A. Su Arıtma Tesisi İnşaatı/Rehabilitasyonu için Örnek ÇSYP Ek 3A. Tablo 1. Su Arıtma Tesisi İnşaat/Rehabilitasyon Projesinden Kaynaklanan Başlıca Çevresel ve Sosyal Etkiler No. Çevresel ve Sosyal Bileşen Etki Olumlu Etki Yok Olumsuz 1. Sosyoekonomik X 2. Halk sağlığı ve güvenliği X 3. İşçi sağlığı ve güvenliği X 4. Üçüncü taraf altyapıları X 5. Kültürel ve Miras X 6. Arazi kullanımı X 7. Hava kalitesi X 8. Su kaynakları ve su kalitesi X 9. Yeraltı suyu kalitesi X 10. Gürültü X 11. Katı atık X 12. Tehlikeli atık X 13. Ormanlar ve biyolojik çeşitlilik X 14. Görsel etki X 11 Bu ekte yer alan kontrol listeleri ana etkileri ve etki azaltma önlemlerini belirtmeketdirr, ancak kapsam olarak tüm etkileri içermemektedir. Eki değerlendirmesinin ve etki azaltma önlemleri planlamasının her bir alt proje için ayrı olarak tasarlanması gerekmektedir. Her bir alt proje için sahaya özgü bir ÇED, ÇSYP, kısmi ÇD, vs. hazırlanması gerekecektir. Ayrıca, bu ekte belirtilen hususların hepsi tüm alt projeler için geçerli olmayabilir. 81 Ek 3A. Tablo 2: Etki Azaltma Planı Aşama Sorun Etki Azaltma Önlemleri Görüşler Maliyetler Kurumsal Sorumluluk İnşaat alanının etrafına açıkça görülebilir uyarı ve İnşaat Yüklenici bilgilendirme levhalarının asılması. Çalışmalar için maliyetlerine İnşaat Ulaşımda kesintiler zaman sınırlamalarının getirilmesi (örneğin 07:00 – dahil 17:00). Alternatif yolların belirlenmesi ve işaretlenmesi (kavşaklar) İnşaat İnşaat alanının etrafına açıkça görülebilir uyarı ve İnşaat Yüklenici bilgilendirme levhalarının asılması. Çalışmalar için maliyetlerine Ulaştırma Güvenliği zaman sınırlamalarının getirilmesi. Alternatif yolların dahil belirlenmesi ve işaretlenmesi (kavşaklar) İnşaat Malzeme taşıyacak kamyonların kasalarının İnşaat Yüklenici kapatılması veya kaplanması. Toz oluşan yerlerin maliyetlerine Toz sulanması, fazla materyallerin uzaklaştırılması ve dahil işlerin tamamlanmasını müteakip çalışma yerinin temizlenmesi. En fazla tozun oluştuğu alanda koruyucu örtülerin veya perdelerin kullanılması. İnşaat Gürültü ve Titreşim Çalışmalar için zaman sınırlamalarının getirilmesi İnşaat Yüklenici (gündüz çalışmaları - örneğin 07:00 ile 17:00 arası). maliyetlerine Çalışmalar için program ve/veya başka türlü belirli dahil sınırlamaların belirlenmesi İnşaat Ekipmanlardan egzoz gazı Çalışmalar için zaman sınırlamalarının getirilmesi Yüklenici emisyonu /hava kalitesi (örneğin 07:00 – 17:00). Önemsiz 82 Aşama Sorun Etki Azaltma Önlemleri Görüşler Maliyetler Kurumsal Sorumluluk İnşaat İşlerin gerçekleştirilmesi İşlerin yapılması sırasında kullanılan araçların ve İnşaat Yüklenici sırasında akaryakıt, yağ, diğer makine ve ekipmanların durumlarının maliyetlerine antifriz, vs. dökülmeleri periyodik olarak incelenmesi. Akaryakıt ve yağların dahil yeraltı ve yüzey sularının normlara uygun olarak depolanması ve dökülme kirlenmesine yol açabilir. halinde ilgili yerin izolasyonu ve temizlenmesi. İnşaat İnşaat çalışmaları sırasında Bitki örtüsünün kaldırılmasının gerektiği yerlerin en İnşaat Yüklenici ağaçlara ve bitki örtüsüne aza indirgenmesi ve işlerin tamamlanmasının maliyetlerine zarar verilebilir. ardından kaldırılan bitki örtüsünün yeniden dahil serilmesi veya alanın yeniden bitkilendirilmesi. Koruma altındaki ağaçların veya türlerin zarar görmesinin engellenmesi için gerektiğinde özel önlemlerin alınması. İnşaat Kazıda çıkarılan hafriyat Tüm fazla kazı materyallerinin, ilgili belediye İnşaat Yüklenici toprağı, erozyon, toprak birimlerince dikkatli bir şekilde seçilen katı atık maliyetlerine kaymaları veya depolama alanında uygun şekilde biriktirilmesi. dahil sedimentasyon meydana gelebilir. İnşaat Tarihi eser veya kültürel Tüm çalışmaların durdurulması. İlgili mercilerle Maliyet yok Yüklenici veya tarihi açıdan değerli temas kurulması. İlgili yerin korunması için tüm diğer maddelerin bulunması gerekli önlemlerin organize edilmesi. Resmi talimat olasıdır alınıncaya kadar hiçbir çalışmaya devam edilmemesi 83 Aşama Sorun Etki Azaltma Önlemleri Görüşler Maliyetler Kurumsal Sorumluluk İnşaat Komşu nüfusa su arzında Su kesintilerinin Su Temini Şirketi ile birlikte İnşaat Yüklenici ve Su periyodik kesintiler programlanması ve nüfus üzerindeki etkilerin en maliyetlerine Temin Şirketi aza indirgenmesi için halkın önceden dahil bilgilendirilmesi İnşaat Kazılan ve uzaklaştırılan İnşaat çalışmaları sırasında ortaya çıkan tüm İnşaat Yüklenici maddeler, yeterli şekilde tehlikesiz atıklar ve kazı materyalleri katı atık maliyetlerine bertaraf edilmemeleri depolama sahasında çevreye zararı olmayacak dahil halinde çevreye zararlıdır – şekilde biriktirilmelidir. Tekrar kullanılabilecek olan İlgili teftiş özellikle söz konusu tehlikeli taş, toprak ve diğer materyaller proje gerçekleştirme hizmetleri veya tehlikeli olabilecek çalışmalarında kullanılacaktır. Tekrar madde ise (örneğin asbestli kullanılamayacak olan materyaller ve tehlikeli atıklar veya çimentolu borular, kurum seviyesindeki düzenlemelere uygun olarak profil parçaları, vs) uzaklaştırılmalıdır. İşletme / Başarısız işletme, genel Halkın bilgilendirilmesi ve uyarılması için acil durum İşletme Su arıtma Kullanım nüfusa verilen su prosedürlerinin belirlenmesi. maliyetlerine tesisinin kalitesinde yetersizliğe yol dahil işletmecisi açabilir. İşletme / Klorür depolanmasından ve Sürekli klorlama kontrolü ve izlemesi, klorlama İşletme Su arıtma Kullanım kullanımından kaynaklanan ekipmanı bakım prosedürlerinin, depolama maliyetlerine tesisinin çevre güvenliği tehlikeleri prosedürlerinin ve acil durum müdahale dahil işletmecisi prosedürlerinin belirlenmesi. Klorlama ünitesi ortam izleme sistemine sahip olmalı ve kilitli olmalıdır. Sadece yetkili kişiler girebilmelidir. 84 Aşama Sorun Etki Azaltma Önlemleri Görüşler Maliyetler Kurumsal Sorumluluk İşletme / Klorür ve diğer proses Malzeme Güvenliği Veri Sayfaları (MSDS) uyarınca İşletme Su arıtma Kullanım kimyasallarının sızıntıları ve güvenli teslimat/depolama/taşıma prosedürlerinin maliyetlerine tesisinin dökülmeleri belirlenmesi. Dökülen materyallerin hemen kontrol dahil işletmecisi altına alınıp temizlenmesi. İşletme / Proses çamuru (filtreleme Çamur, belediye tarafından onaylanan bir yere İşletme Su arıtma Kullanım ve flokülasyon prosesleri) atılacaktır. Atık sular belediye atıksu toplama maliyetlerine tesisinin ve ekipman temizleme sistemine deşarj edilecektir dahil işletmecisi işleminden kaynaklanan atık sular Ek 3A. Tablo 3. İzleme Planı Parametreler Hangi parametreler Parametreler nasıl Parametreler ne nerede Maliyetler Aşama izlenecek izlenecek zaman izlenecek Sorumluluk izlenecek Ulaşım kesintileri, ulaşım İlgili yerde ve Yakın çevredeki nüfusun Çalışmaların İnşaat güvenliği çevresinde veya ulaştırma süresi boyunca maliyetlerine İnşaat Yüklenici, faaliyetlerindeki haftalık olarak dahil düzenleyici merci katılımcıların şikayetlerine göre İnşaat Toz oluşumu İlgili yerde ve Görsel olarak – solunum Çalışmaların İnşaat Yüklenici, çevresinde sisteminde tahriş süresi boyunca maliyetlerine düzenleyici merci görülmesine dayalı olarak- haftalık olarak dahil ve yakın çevredeki nüfusun şikayetlerine göre 85 Parametreler Hangi parametreler Parametreler nasıl Parametreler ne nerede Maliyetler Aşama izlenecek izlenecek zaman izlenecek Sorumluluk izlenecek İnşaat Hoş olmayan gürültü, İlgili yerde ve Dinleyerek - yakın Çalışmaların İnşaat Yüklenici, titreşim ve egzoz gazı çevresinde çevredeki nüfusun ve süresi boyunca maliyetlerine düzenleyici merci etkileri işçilerin şikayetleri haftalık olarak dahil İnşaat Akaryakıt, yağ, antifriz, Materyallerin Dökülmeyi tespit etmeye Çalışmaların İnşaat Yüklenici, vs dökülmeleri depolandığı yönelik görsel inceleme süresi boyunca maliyetlerine düzenleyici merci veya kullanıldığı günlük olarak dahil yerlerin altında ve çevresinde. Araçların yakınında ve çevresinde İnşaat Makine emisyonlarından İlgili yerde ve Görsel olarak – solunum Çalışmaların İnşaat Yüklenici, dolayı hava kalitesi çevresinde sisteminde tahriş süresi boyunca maliyetlerine düzenleyici merci seviyesinde düşüşler görülmesine dayalı olarak- haftalık olarak dahil işçilerin ve yakın çevredeki nüfusun şikayetlerine göre İnşaat Bitki örtüsünün Çalışmalar sırasında İnşaat Yüklenici, kaldırılması ve daha görsel olarak, maliyetlerine düzenleyici merci İlgili yerde ve çalışmalardan önce ve İnşaat sonra alanın tekrar dahil çevresinde sonra inceleme ve çalışmalarından bitkilendirilmesi fotoğraflama yoluyla önce ve sonra 86 Parametreler Hangi parametreler Parametreler nasıl Parametreler ne nerede Maliyetler Aşama izlenecek izlenecek zaman izlenecek Sorumluluk izlenecek İnşaat Kazı çalışmaları ve Çalışmalara İnşaat Yüklenici, moloz biriktirilmesi başlamadan maliyetlerine düzenleyici merci Görsel olarak, jeoteknik sonucu yer yapısındaki önce ve dahil incelemeler değişimler, erozyon İlgili yerde çalışmalar sırasında İnşaat Tarihi eserlerin ve İlgili yerde ve Çalışmalar sırasında Çalışmaların Yüklenici, kültürel ve tarihi değeri çevresinde görsel olarak, inşaat süresi boyunca düzenleyici merci Maliyet yok olan başka materyallerin sahasında tutulan günlük olarak bulunması tutanaklar İnşaat Su temininde periyodik İlgili yerde ve Yüklenici, kesintiler tüm su temini düzenleyici merci, Halkın verdiği bilgiler, Çalışmaların Maliyet yok sisteminde tutanaklara dayalı olarak. süresi boyunca Su Temini Şirketi günlük olarak İnşaat Kazı materyallerinin ve Yıkma / Her iki yerde görsel olarak Haftalık Yüklenici, uzaklaştırılan kaldırma Maliyet yok Su Temini Şirketi materyallerin bertarafı yerinde, bertaraf uygulamaları –özellikle sahasında materyal tehlikeli veya tehlikeli olabilecek ise (asbestli veya çimentolu borular gibi) 87 Parametreler Hangi parametreler Parametreler nasıl Parametreler ne nerede Maliyetler Aşama izlenecek izlenecek zaman izlenecek Sorumluluk izlenecek Yüklenici, Klorür depolama Klorür dozlama sisteminin Aylık binası işleyişinin kontrolü, klorür Maliyet yok Su Temini Şirketi ortam izleme cihazlarının düzgün çalışması Maliyet yok Yüklenici, Klorür depolama Görsel Haftalık binası, proses kimyasalları depolama binası Maliyet yok Su Temini Şirketi Filtreleme ve Görsel Aylık flokülasyon proses alanlarında, bertaraf sahaları 88 Ek 3B. Su İsale Boru Hattı için Örnek ÇSYP Ek 3B. Tablo 1. Su İsale Boru Hattı Projesinden Kaynaklanan Başlıca Çevresel ve Sosyal Etkiler No. Etki Çevresel ve Sosyal Bileşen Olumlu Etki Yok Olumsuz 1. Sosyoekonomik X 2. Halk sağlığı ve güvenliği X 3. İşçi sağlığı ve güvenliği X 4. Üçüncü taraf altyapıları X 5. Kültürel ve Miras X 6. Arazi kullanımı X 7. Hava kalitesi X 8. Su kaynakları ve su kalitesi X 9. Yeraltı suyu kalitesi X 10. Gürültü X 11. Katı atık X 12. Tehlikeli atık X 13. Ormanlar ve biyolojik çeşitlilik X 14. Görsel etki X Ek 3B. Tablo 2. Etki Azaltma Planı 89 Aşama Sorun Etki Azaltma Önlemleri Görüşler Maliyetler Kurumsal Sorumluluk İnşaat alanının etrafına açıkça görülebilir uyarı ve bilgilendirme levhalarının asılması. İnşaat Ulaşımda Kesintiler İnşaat Çalışmalar için zaman sınırlamalarının maliyetlerine getirilmesi (örneğin 07:00 – 17:00). Alternatif Yüklenici dahil yolların belirlenmesi ve işaretlenmesi (kavşaklar) İnşaat alanının etrafına açıkça görülebilir uyarı ve bilgilendirme levhalarının asılması. İnşaat Ulaşım Güvenliği İnşaat Çalışmalar için zaman sınırlamalarının maliyetlerine getirilmesi. Alternatif yolların belirlenmesi ve Yüklenici dahil işaretlenmesi (kavşaklar) Malzeme taşıyacak kamyonların kasalarının kapatılması veya kaplanması. Toz oluşan İnşaat Toz İnşaat yerlerin sulanması, fazla materyallerin maliyetlerine uzaklaştırılması ve işlerin tamamlanmasını Yüklenici dahil müteakip çalışma yerinin temizlenmesi. En fazla tozun oluştuğu alanda koruyucu örtülerin veya perdelerin kullanılması. Gürültü ve Titreşim Çalışmalar için zaman sınırlamalarının getirilmesi (gündüz çalışmaları - örneğin İnşaat İnşaat 07:00 ile 17:00 arası). Çalışmalar için maliyetlerine program ve/veya başka türlü belirli Yüklenici dahil sınırlamaların belirlenmesi 90 Aşama Sorun Etki Azaltma Önlemleri Görüşler Maliyetler Kurumsal Sorumluluk Ekipmanlardan çıkan egzoz Çalışmalar için zaman sınırlamalarının gazı / hava kalitesi getirilmesi (örneğin 07:00 – 17:00). İnşaat Önemsiz Yüklenici Kazıda çıkarılan hafriyat Tüm fazla kazı materyallerinin, ilgili belediye toprağı, erozyon, toprak birimlerince dikkatli bir şekilde seçilen katı İnşaat İnşaat kaymaları veya atık depolama alanında uygun şekilde maliyetlerine sedimantasyon meydana biriktirilmesi. Yüklenici dahil gelebilir. Tarihi eser veya kültürel veya Tüm çalışmaların durdurulması. İlgili tarihi açıdan değerli diğer mercilerle temas kurulması. İlgili yerin İnşaat Maliyet yok maddelerin bulunması olasıdır korunması için tüm gerekli önlemlerin organize edilmesi. Resmi talimat alınıncaya Yüklenici kadar hiçbir çalışmaya devam edilmemesi Su temininde periyodik Su kesintilerinin Su Temini Şirketi ile birlikte Yüklenici ve Su kesintiler programlanması ve nüfus üzerindeki Temin Şirketi İnşaat İnşaat etkilerin en aza indirgenmesi için halkın maliyetlerine önceden bilgilendirilmesi dahil Boru hattının kullanımı Tüm su temini sisteminin uygunluğunun sırasında, boruların periyodik sürekli kontrolü. Blokaj halinde, blokaj İşletme / Kullanım Bakım Su Temin Şirketi olarak blokajı olasıdır sebeplerinin derhal ortadan kaldırılması. maliyetlerine dahil 91 Ek 3B. Tablo 3. İzleme Planı Hangi parametreler Parametreler Parametreler nasıl Parametreler ne Maliyetler izlenecek nerede izlenecek zaman Aşama Sorumluluk izlenecek izlenecek Ulaşım kesintileri, İlgili yerde ve Yakın çevredeki nüfusun Çalışmaların İnşaat ulaşım güvenliği çevresinde veya ulaştırma süresi boyunca maliyetlerine İnşaat Yüklenici, düzenleyici faaliyetlerindeki katılımcıların haftalık olarak dahil merci şikayetlerine göre Toz oluşumu İlgili yerde ve Görsel olarak – solunum Çalışmaların İnşaat Yüklenici, düzenleyici çevresinde sisteminde tahriş görülmesine süresi boyunca maliyetlerine merci İnşaat dayalı olarak- ve yakın haftalık olarak dahil çevredeki nüfusun şikayetlerine göre Hoş olmayan İlgili yerde ve Dinleyerek - yakın çevredeki Çalışmaların İnşaat Yüklenici, düzenleyici gürültü, titreşim ve çevresinde nüfusun ve işçilerin şikayetleri süresi boyunca maliyetlerine merci İnşaat egzoz gazı etkileri haftalık olarak dahil Makine İlgili yerde ve Görsel olarak – solunum Çalışmaların İnşaat Yüklenici, düzenleyici emisyonlarından çevresinde sisteminde tahriş görülmesine süresi boyunca maliyetlerine merci İnşaat dolayı hava kalitesi dayalı olarak- işçilerin ve haftalık olarak dahil seviyesinde yakın çevredeki nüfusun düşüşler şikayetlerine göre Tarihi eserlerin ve İlgili yerde ve Çalışmaların Maliyet yok kültürel ve tarihi çevresinde süresi boyunca İnşaat Çalışmalar sırasında görsel Yüklenici, düzenleyici değeri olan başka günlük olarak olarak, inşaat sahasında merci materyallerin tutulan tutanaklar bulunması 92 Hangi parametreler Parametreler Parametreler nasıl Parametreler ne Maliyetler izlenecek nerede izlenecek zaman Aşama Sorumluluk izlenecek izlenecek Mevcut yeraltı su Yüklenici, düzenleyici tesislerinin ve merci, tesislerin İnşaat İlgili yerde ve Çalışmalar sırasında görsel Çalışmaların Maliyet yok cihazlarının hasar sahipleri, ilgili teftiş çevresinde olarak, inşaat sahasında süresi boyunca görmesi mercileri tutulan tutanaklar günlük olarak Su temininde İlgili yerde ve Yüklenici, düzenleyici periyodik kesintiler tüm su temini merci, İnşaat Halkın verdiği bilgiler, Çalışmaların Maliyet yok sisteminde tutanaklara dayalı olarak süresi boyunca Su Temini Şirketi günlük olarak Su Temini Şirketi İşletme / Boru hattının blokajı İlgili yerde ve Görsel olarak – sistem Sürekli Su Temini Şirketi tarafından Kullanım çevresinde operasyonlarının sürekli karşılanacak kontrolü ve halkın bildirimleri yoluyla Hasara yol Su Temini Şirketi, İlgili açan kişiler teftiş mercileri ve kamu Boru hattının hasar İlgili yerde Görsel olarak – sistem Sürekli tarafından kurumları görmesi operasyonlarının sürekli İşletme / karşılanacak kontrolü ve halkın bildirimleri Kullanım yoluyla 93 Ek 3C. Belediye Atıksu Arıtma Tesisi için Örnek ÇSYP Ek 3C. Tablo 1. Belediye Atıksu Arıtma Tesisinden Kaynaklanan Başlıca Çevresel ve Sosyal Etkiler No. Etki Çevresel ve Sosyal Bileşen Olumlu Etki Yok Olumsuz 1. Sosyoekonomik X 2. Halk sağlığı ve güvenliği X 3. İşçi sağlığı ve güvenliği X 4. Üçüncü taraf altyapıları X 5. Kültürel ve Miras X 6. Arazi kullanımı X 7. Hava kalitesi X 8. Su kaynakları ve su kalitesi X 9. Yeraltı suyu kalitesi X 10. Gürültü X 11. Katı atık X 12. Tehlikeli atık X 13. Ormanlar ve biyolojik çeşitlilik X 14. Görsel etki X 94 Ek 3C. Tablo 2. Etki Azaltma Planı Etki Aşama Konu Etki Azaltma Önlemi Azaltma Kurumsal Sorumluluk Maliyeti Çalışma sahaları, sıcak, kuru ve rüzgarlı hava koşullarında sulanacaktır. Malzemeler koruyucu perdeler kullanılarak yüklenecek ve boşaltılacaktır. İnşaat Toz Küçük YÜKLENİCİ Kamyonlar için kaplanmamış yollarda hız sınırı 30 km/s olacaktır. Tozlu maddeler taşırken, kamyonların üstü kapatılacak ve sulanacaktır. Hava Emisyonları İnşaat (ağır Ağır makinelerin düzenli olarak bakımı yapılacaktır. Küçük YÜKLENİCİ makinelerin Araçlar, emisyon izninin geçerli olduğunu ispatlamak zorundadır. egzoz gazları) Gürültü ve Yerel halk, geçici bir rahatsızlığa sebep olabilecek gürültülü faaliyetlere Titreşim başlamadan bir hafta önceden bilgilendirilecektir; Maliyet İnşaat Ağır makinelerin düzenli olarak bakımı yapılacaktır. YÜKLENİCİ (kazı ve etkisi yok sondaj işleri) İnşaat çalışmaları gündüz saatlerinde gerçekleştirilecektir (07:00- 19:00) Kazı Kazı materyalleri Proje Sahasında depolanacaktır ve hepsi geri dolgu İnşaat İnşaat YÜKLENİCİ materyalleri için kullanılacaktır. işlerine dahil 95 Etki Aşama Konu Etki Azaltma Önlemi Azaltma Kurumsal Sorumluluk Maliyeti Kültürel Kültürel öneme sahip bir esere veya alana rastlanması halinde, eserlerin çalışma derhal durdurulacak ve yetkili merciler durumdan haberdar İnşaat Küçük YÜKLENİCİ rasgele edilecektir. Yetkili mercilerden yazılı onay alınıncaya çalışma tekrar bulunması başlatılmayacaktır. Hiçbir eser yerinden çıkarılmayacaktır. Bitki örtüsü Proje Sahasındaki bitki örtüsü kaplı üst toprak tabakası kazı işlerinden ile kaplı üst önce sıyrılacak ve inşaat sahasında diğer kazılardan uzakta İnşaat İnşaat YÜKLENİCİ toprak saklanacaktır. Üst toprak tabakası çevre düzenlemesinde işlerine dahil tabakası kullanılacaktır. Geri kazanımı mümkün olan atıklar (metal, ahşap, kağıt, cam, vs.) ayrı İnşaat ayrı toplanacak ve geri dönüşümü yapılacaktır. Kalan atıklar ruhsatlı İnşaat İnşaat YÜKLENİCİ atıkları kamyonlarla Belediye tarafından onaylanmış resmi bertaraf sahalarına işlerine dahil nakledilecektir. İnşaat şantiyelerinin kurulu olduğu yerlerde oluşur. Atıklar Proje Evsel katı Sahasında kapalı konteynırlar içinde toplanacak ve Belediye İnşaat İnşaat YÜKLENİCİ atık tarafından atık bertaraf sahalarına aktarılacaktır. Evsel katı atıklar işlerine dahil ruhsatlı kamyonlar ile atık bertaraf sahalarına nakledilecektir. 96 Etki Aşama Konu Etki Azaltma Önlemi Azaltma Kurumsal Sorumluluk Maliyeti Tehlikeli Atık (flüoresan lamba, asbestli Tehlikeli atıklar yönetmeliklere uygun olarak bertaraf edilecektir (yani, bu atıklar tehlikeli atıkların toplanması ve bertarafı için belgelendirilmiş İnşaat İnşaat izolasyon YÜKLENİCİ bir şirket tarafından onaylı bir tehlikeli atık depolama sahasına işlerine dahil elemanları, atık yağ, atık götürülecektir). piller ve aküler gibi) İnşaat şantiyelerinin kurulu olduğu yerlerde oluşur. Bu atıklar, yönetmeliklere uygun olarak imal edilmiş sızdırmaz septik tanklarda İnşaat İnşaat Evsel atıksu YÜKLENİCİ toplanacak ve atık suların septik tanklardan Belediyenin belirteceği işlerine dahil tesislere nakledilmesi için ruhsatlı/sertifikalı vidanjörler kullanılacaktır. Halk sağlığı İnşaat kamyonları azami 30 km/s hız sınırına uyacaktır. Ağır inşaat İnşaat İnşaat faaliyetlerinin gerçekleştirildiği alanların etrafına uyarı işaretleri YÜKLENİCİ ve güvenliği işlerine dahil yerleştirilecektir. 97 Etki Aşama Konu Etki Azaltma Önlemi Azaltma Kurumsal Sorumluluk Maliyeti Çukurlarda birikmesinin önlenmesi için sular drenaj sistemi veya pompalar yoluyla uzaklaştırılacaktır, ve çökeldikten sonra çamur deşarj edilecektir. Aşırı eğimli kazı alanlarında toprağı sağlam tutmak için bariyerler İş sağlığı ve kullanılacaktır. İnşaat İnşaat YÜKLENİCİ güvenliği işlerine dahil Türkiye’deki İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetmeliği’ne uyulacaktır (örneğin kişisel koruyucu ekipmanların kullanımı ve Yönetmelikte ayrıntılı olarak açıklanan kazı prosedürlerine uyulması). İnşaat çalışmalarına başlamadan en geç üç gün önce ilgili yerel merciler işçi sayısı, alınan önlemler, vs. hakkında bilgilendirilecektir. Atıksu Atık su arıtma tesisinden çıkan arıtılmış atık sular ilgili standartlara İnşaat İşletme uygun olacaktır. Ayrıca, AAT ilgili mevzuatta belirtilen izleme cihazları YÜKLENİCİ / BELEDİYE Deşarjı işlerine dahil ile donatılacaktır Gürültü bariyerleri ve yalıtımı yoluyla gürültü kaynağında en aza İşletme Gürültü ve İşletme indirilecektir. maliyetlerine BELEDİYE titreşim dahil İşçilere kulak tıkaçları verilecektir. İşletme Evsel katı Atıklar Proje Sahasında kapalı konteynırlar içinde toplanacak ve İşletme maliyetlerine BELEDİYE atık Belediye tarafından yönetilecektir.. dahil Fazla çamur Tehlikeli Maddelerin Kontrolü Hakkında Yönetmelik İşletme İşletme Fazla çamur hükümlerine uygun olarak analiz edilecek ve uygun olması halinde maliyetlerine BELEDİYE gübre olarak tarımsal faaliyetlerde kullanılacaktır dahil 98 Etki Aşama Konu Etki Azaltma Önlemi Azaltma Kurumsal Sorumluluk Maliyeti Tehlikeli Atık (flüoresan lamba, asbestli Tehlikeli atıklar yönetmeliklere uygun olarak bertaraf edilecektir (yani, İşletme İşletme izolasyon bu atıklar tehlikeli atıkların toplanması ve bertarafı için belgelendirilmiş maliyetlerine BELEDİYE elemanları, bir şirket tarafından onaylı bir tehlikeli atık depolama sahasına dahil atık yağ, atık götürülecektir). piller ve aküler gibi) Dezenfektanlar (sıvı klor, sodyum hipoklorit, vs) gibi tehlikeli maddeler Tehlikeli bu amaç için tasarlanmış sızdırmaz konteynırlarda saklanacaktır. İşletme madde Konteynırlar, erişimin sınırlı olduğu ve sadece yetkili kişilerin girebildiği BELEDİYE kullanımı kilitli tesislerde tutulacaktır. Bu tesislerde sızıntı ve dökülmelere karşı izleme ve alarm sistemleri kurulmuş olacaktır. İşletme İşletme Evsel atıksu Evsel atık sular Atıksu Arıtma tesisine yönlendirilerek burada atıksu maliyetlerine BELEDİYE standartlarına uygun olarak arıtılacak ve deşarj edilecektir. dahil Kokunun çıktığı binanın tepesi kapatılacaktır. Bu binalar için asgari İşletme İşletme Koku saatlik hava sirkülasyonu 6 değişim olacaktır. Hava sirkülasyon oranı maliyetlerine BELEDİYE düşük ve koku sorunu olan binalar sülfat geçirmez betondan dahil yapılacaktır. 99 Etki Aşama Konu Etki Azaltma Önlemi Azaltma Kurumsal Sorumluluk Maliyeti Türkiye’deki İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetmeliği’ne uyulacaktır (örneğin kişisel koruyucu ekipmanların kullanımı ve atıksu ve su temini İşletme İş sağlığı ve sistemlerinin bakım çalışmaları sırasında meydana gelebilecek kazalar İşletme maliyetlerine BELEDİYE güvenliği için çalışmalara başlamadan önce Yüklenici tarafından bir acil durum dahil eylem planının hazırlanarak Belediye tarafından onaylanması). 100 Ek 3C. Tablo 3. İzleme Planı Hangi Parametreler Parametreler nasıl Parametreler ne zaman Maliyetler parametreler nerede izlenecek izlenecek izlenecek Aşama Sorumluluk izlenecek İnşaat sahası İnşaat Toz Saha gözlemi İnşaat işlerine YÜKLENİCİ Günlük En yakın komşu dahil hassas reseptör İşletme ruhsatının Bir kez – ekipmanlarının Ağır makinelerden İnşaat işlerine İnşaat Ağır makineler geçerli olup olmadığının proje sahasına girişine YÜKLENİCİ hava emisyonları dahil kontrolü izin vermeden önce 101 Hangi Parametreler Parametreler nasıl Parametreler ne zaman Maliyetler parametreler nerede izlenecek izlenecek izlenecek Aşama Sorumluluk izlenecek Aylık olarak ve özellikle gürültü seviyelerini yükselten faaliyetler sırasında (halktan şikayet gelmesi durumunda ölçümler daha sık gerçekleştirilmelidir.) Gürültü ve titreşim Kalibre edilmiş bir ses En yakın komşu İnşaat işlerine İnşaat (kazı, sondaj ve seviyesi ölçer ile gürültü YÜKLENİCİ hassas reseptör dahil patlatma işleri) ölçümü Gürültü seviyesinde artışa yol açacak yeni bir tesisin yapılması veya gerekli izinler alındıktan sonra gece inşaat çalışmaları gerçekleştirilecek ise ölçümler tekrarlanacaktır. 102 Hangi Parametreler Parametreler nasıl Parametreler ne zaman Maliyetler parametreler nerede izlenecek izlenecek izlenecek Aşama Sorumluluk izlenecek Saha gözlemi ve bertaraf alanının ve Kazı yönteminin Belediye materyallerinin Kazı ve depolama İnşaat personeli İnşaat tarafından onaylanan Maliyet yok YÜKLENİCİ bertaraf sahaları tarafından günlük olarak prosedürlere uygun yöntemleri olup olmadığının tespiti için belge incelemeleri. Bitki örtüsü kaplı üst toprak tabakası koşulları Saha gözlemi (kazı (depolamanın Kazı ve depolama İnşaat personeli İnşaat alanı ve toprak Maliyet yok YÜKLENİCİ yüksekliği azami sahaları tarafından günlük olarak depolama tesisleri) 1.5 metre ve yığınların üzeri, kapatılacak) Tarihi veya Gözlem; “rastlantı kültürel değere bulgusu� prosedürlerinin Rastlantı eseri bulgu ile İnşaat Kazı sahaları Maliyet yok YÜKLENİCİ sahip eserler / sıkı bir şekilde takip karşılaşılması halinde alanlar edildiğinin kontrolü İnşaat atıkları Saha gözlemi ve İnşaat ve İnşaat personeli Maliyet İnşaat bertaraf / geri bertaraf / geri kazanım YÜKLENİCİ depolama sahaları tarafından günlük olarak uygulaması yok dönüşüm yöntemi prosedürleri 103 Hangi Parametreler Parametreler nasıl Parametreler ne zaman Maliyetler parametreler nerede izlenecek izlenecek izlenecek Aşama Sorumluluk izlenecek Evsel katı atık İnşaat ve Saha gözlemi ve İnşaat personeli İnşaat işlerine İnşaat YÜKLENİCİ bertaraf yöntemi depolama sahaları bertaraf prosedürleri tarafından haftalık olarak dahil İnşaat ve Tehlikeli atık bertaraf Tehlikeli atık Tehlikeli atık bertaraf İnşaat işlerine İnşaat depolama sahaları sahasının haftalık olarak YÜKLENİCİ bertaraf yöntemi alanının saha gözlemi dahil izlenmesi Septik tanklardaki Evsel atıksu İnşaat personeli Maliyet İnşaat Septik Tank atıksu seviyesinin YÜKLENİCİ bertaraf yöntemi tarafından günlük olarak uygulaması yok ölçümü Saha gözlemi; hız sınırlarına uyulup uyulmadığı, işçi sağlığı Halk sağlığı ve Kazı ve inşaat ve güvenliği İnşaat personeli Maliyet İnşaat güvenliği sahası, depolama YÜKLENİCİ ekipmanlarının (kulak tarafından günlük olarak uygulaması yok önlemleri sahası tıkaçları, gözlükler, emniyet botları, vs.) kullanılıp kullanılmadığı Aylık ölçümler (halktan Kalibre edilmiş bir ses şikayet gelmesi İşletme En yakın komşu İşletme Gürültü ve titreşim seviyesi ölçer ile gürültü durumunda ölçümler maliyetlerine BELEDİYE hassas reseptör ölçümü daha sık dahil gerçekleştirilmelidir.) 104 Hangi Parametreler Parametreler nasıl Parametreler ne zaman Maliyetler parametreler nerede izlenecek izlenecek izlenecek Aşama Sorumluluk izlenecek Üretilen katı atıkların İşletme Evsel katı atık İşletme ve bakım Bertaraf prosedürlerinin İşletme günlük kayıtları ve aylık maliyetlerine BELEDİYE bertaraf yöntemi sahaları saha gözlemi değerlendirmeleri. dahil Arıtma tesisi ve Çamur depolama fazla çamur prosedürlerinin ve depolama sahası tesisinin saha gözlemi Yılda bir kez (tehlikesiz (eğer çamur (tehlikesiz atıklar için) ise) tehlikeli değil ise İşletme İşletme Fazla çamur katı atık deposuna Tehlikeli atıklar için, maliyetlerine BELEDİYE gönderilecek, tehlikeli atık bertaraf dahil prosedürlerinin saha Yılda iki kez (tehlikeli tehlikeli ise gözlemi ise) yönetmeliklere uygun olarak arıtılacaktır) Tehlikeli atık bertaraf Üretilen katı atıkların İşletme Tehlikeli atık İnşaat ve İşletme yönteminin saha günlük kayıtları ve aylık maliyetlerine BELEDİYE bertaraf yöntemi depolama sahaları gözlemi değerlendirmeleri. dahil 105 Hangi Parametreler Parametreler nasıl Parametreler ne zaman Maliyetler parametreler nerede izlenecek izlenecek izlenecek Aşama Sorumluluk izlenecek Konteynır koşullarının, güvenli erişimin Tehlikeli korunup İşletme Tehlikeli madde İşletme maddelerin korunmadığının ve Üç ayda bir maliyetlerine BELEDİYE depolama sahaları kullanımı monitörlerin düzgün dahil çalışıp çalışmadığının saha gözlemi Bir kez – borunun Evsel atıksu ASAT’a bağlantı düzgün şekilde Maliyet İşletme Saha gözlemi BELEDİYE bertarafı yöntemi boruları bağlandığından emin uygulaması yok olmak için Koku oluşumunun İşletme personeli Maliyet İşletme Koku Saha gözlemi (koku) BELEDİYE beklendiği binada tarafından günlük olarak uygulaması yok Personelin kişisel İşletme personeli İş sağlığı ve koruyucu ekipmanları tarafından günlük olarak, İşletme İşletme güvenliği İşletme sahası kullanıp maliyetlerine BELEDİYE önlemleri kullanmadığının saha çevre danışmanının üç dahil gözlemi aylık denetimleri 106 Ek 3D. Kanalizasyon Boru Hattı için ÇSYP Ek 3D. Tablo 1. Kanalizasyon Boru Hattı Projesi No. Etki Çevresel ve Sosyal Bileşen Olumlu Etki Yok Olumsuz 1. Sosyoekonomik X 2. Halk sağlığı ve güvenliği X 3. İşçi sağlığı ve güvenliği X 4. Üçüncü taraf altyapıları X 5. Kültürel ve Miras X 6. Arazi kullanımı X 7. Hava kalitesi X 8. Su kaynakları ve su kalitesi X 9. Yeraltı suyu kalitesi X 10. Gürültü X 11. Katı atık X 12. Tehlikeli atık X 13. Ormanlar ve biyolojik çeşitlilik X 14. Görsel etki X * Koku sorunları. 107 Ek 3D. Tablo 2. Etki Azaltma Planı Aşama Sorun Etki Azaltma Önlemleri Görüşler Maliyetler Kurumsal Sorumluluk İnşaat alanının etrafına açıkça görülebilir uyarı ve bilgilendirme levhalarının asılması. Çalışmalar için İnşaat Ulaşımda kesintiler İnşaat zaman sınırlamalarının getirilmesi (örneğin 07:00 – maliyetlerine 17:00). Alternatif yolların belirlenmesi ve Yüklenici dahil işaretlenmesi (kavşaklar) İnşaat alanının etrafına açıkça görülebilir uyarı ve bilgilendirme levhalarının asılması. Çalışmalar için İnşaat Ulaşım Güvenliği İnşaat zaman sınırlamalarının getirilmesi. Alternatif yolların maliyetlerine belirlenmesi ve işaretlenmesi (kavşaklar) Yüklenici dahil Malzeme taşıyacak kamyonların kasalarının kapatılması veya kaplanması. Toz oluşan yerlerin İnşaat Toz İnşaat sulanması, fazla materyallerin uzaklaştırılması ve maliyetlerine işlerin tamamlanmasını müteakip çalışma yerinin Yüklenici dahil temizlenmesi. En fazla tozun oluştuğu alanda koruyucu örtülerin veya perdelerin kullanılması. Gürültü ve Titreşim Çalışmalar için zaman sınırlamalarının getirilmesi (gündüz çalışmaları - örneğin 07:00 ile 17:00 arası). İnşaat İnşaat Çalışmalar için program ve/veya başka türlü belirli maliyetlerine sınırlamaların belirlenmesi Yüklenici dahil 108 Aşama Sorun Etki Azaltma Önlemleri Görüşler Maliyetler Kurumsal Sorumluluk Ekipmanlardan egzoz gazı Çalışmalar için zaman sınırlamalarının getirilmesi emisyonu /hava kalitesi (örneğin 07:00 – 17:00). İnşaat Önemsiz Yüklenici İşlerin gerçekleştirilmesi İşlerin yapılması sırasında kullanılan araçların ve sırasında akaryakıt, yağ, diğer makine ve ekipmanların durumlarının periyodik İnşaat İnşaat antifriz, vs. dökülmeleri yeraltı olarak incelenmesi. Akaryakıt ve yağların normlara maliyetlerine ve yüzey sularının uygun olarak depolanması ve dökülme halinde ilgili Yüklenici dahil kirlenmesine yol açabilir. yerin izolasyonu ve temizlenmesi. İnşaat çalışmaları sırasında Bitki örtüsünün kaldırılmasının gerektiği yerlerin en ağaçlara ve bitki örtüsüne aza indirgenmesi ve işlerin tamamlanmasının İnşaat İnşaat zarar verilebilir. ardından kaldırılan bitki örtüsünün yeniden serilmesi maliyetlerine veya alanın yeniden bitkilendirilmesi. Yüklenici dahil Kazıda çıkarılan hafriyat Tüm fazla kazı materyallerinin, ilgili belediye toprağı, erozyon, toprak birimlerince dikkatli bir şekilde seçilen katı atık İnşaat İnşaat kaymaları veya depolama alanında uygun şekilde biriktirilmesi. maliyetlerine sedimantasyon meydana Yüklenici dahil gelebilir. Tarihi eser veya kültürel veya Tüm çalışmaların durdurulması. İlgili mercilerle tarihi açıdan değerli diğer temas kurulması. İlgili yerin korunması için tüm İnşaat Maliyet yok maddelerin bulunması gerekli önlemlerin organize edilmesi. Resmi talimat olasıdır alınıncaya kadar hiçbir çalışmaya devam Yüklenici edilmemesi 109 Aşama Sorun Etki Azaltma Önlemleri Görüşler Maliyetler Kurumsal Sorumluluk Su kesintilerinin Su Temini Şirketi ile birlikte programlanması ve nüfus üzerindeki etkilerin en aza İnşaat Su temininde periyodik İnşaat Yüklenici ve Su indirgenmesi için halkın önceden bilgilendirilmesi kesintiler maliyetlerine Temin Şirketi dahil Kazılan ve uzaklaştırılan İnşaat çalışmaları sırasında ortaya çıkan tüm maddeler, yeterli şekilde tehlikesiz atıklar ve kazı materyalleri katı atık İnşaat İnşaat Yüklenici bertaraf edilmemeleri halinde depolama sahasında çevreye zararı olmayacak maliyetlerine çevreye zararlıdır – özellikle şekilde biriktirilmelidir. Tekrar kullanılabilecek olan dahil söz konusu tehlikeli veya taş, toprak ve diğer materyaller proje gerçekleştirme tehlikeli olabilecek madde ise çalışmalarında kullanılacaktır. Tekrar İlgili teftiş (örneğin asbestli veya kullanılamayacak olan materyaller ve tehlikeli atıklar mercileri çimentolu borular, profil kurum seviyesindeki düzenlemelere uygun olarak parçaları, vs) uzaklaştırılmalıdır. İşletme / Boru hattının kullanımı Tüm kanalizasyon sisteminin uygunluğunun sürekli Kullanım sırasında, boruların periyodik kontrolü. Blokaj halinde, blokaja yol açan sebeplerin Bakım Su ve olarak blokajı ve lağım derhal ortadan kaldırılması, boru hattının maliyetlerine Kanalizasyon sularının yüzeye dökülmesi temizlenmesi ve lağım sularının döküldüğü alanın dahil Şirketi olasıdır. temizlenerek dezenfeksiyonu İşletme / Ormanlık alanlarda ve Tüm kanalizasyon sisteminin işlerliğinin sürekli Kullanım ulaştırma tesisleri üzerinde kontrolü; blokaja yol açan sebeplerin derhal ortadan kaldırılması, boru hattının temizlenmesi ve lağım Hasara yol Su ve kalan güzergah kısımlarının sularının döküldüğü alanın temizlenerek açan kişiler Kanalizasyon kullanımı sırasında, boru dezenfeksiyonu; hasardan sorumlu kişilere yaptırım tarafından Şirketi, ilgili hattında hasar meydana uygulanması. karşılanacak teftiş mercileri gelebilir veya revizyon 110 Aşama Sorun Etki Azaltma Önlemleri Görüşler Maliyetler Kurumsal Sorumluluk girişlerinin dökme demir ve kamu kapakları hasar görebilir veya kurumları çalınabilir ve bunlar boru hattının blokajına ve lağım sularının yüzeye dökülmesine yol açabilir. İşletme / Kanalizasyon sisteminin Mevcut septik tankların içeriğinin güvenli bir şekilde Kullanım inşasından ve tesislerin ortadan kaldırılması, tankların boşaltılması ve doldurulması. Tesis sahibi Tesis sahipleri kanalizasyon sistemine tarafından ve ilgili teftiş bağlantısından sonra, daha karşılanacak mercileri önce rehabilite edilmeyen mevcut septik tanklar kirliliğe veya çevre için zararlı başka etkilere yol açabilir. 111 Ek 3D. Tablo 3. İzleme Planı Hangi Parametreler Parametreler nasıl Parametreler ne Maliyetler parametreler nerede izlenecek izlenecek zaman izlenecek Aşama Sorumluluk izlenecek Ulaşım kesintileri, İlgili yerde Yakın çevredeki nüfusun Çalışmaların süresi İnşaat ulaşım güvenliği veya ulaştırma boyunca haftalık maliyetlerine İnşaat ve çevresinde Yüklenici, faaliyetlerindeki katılımcıların olarak dahil düzenleyici merci şikayetlerine göre Toz oluşumu İlgili yerde Görsel olarak – solunum Çalışmaların süresi İnşaat sisteminde tahriş görülmesine boyunca haftalık maliyetlerine İnşaat ve çevresinde Yüklenici, dayalı olarak- ve yakın olarak dahil düzenleyici merci çevredeki nüfusun şikayetlerine göre Hoş olmayan İlgili yerde Dinleyerek - yakın çevredeki Çalışmaların süresi İnşaat gürültü, titreşim nüfusun ve işçilerin şikayetleri boyunca haftalık maliyetlerine İnşaat ve çevresinde Yüklenici, ve egzoz gazı olarak dahil düzenleyici merci etkileri Akaryakıt, yağ, Materyallerin Dökülmeyi tespit etmeye Çalışmaların süresi İnşaat antifriz, vs depolandığı veya yönelik görsel inceleme boyunca günlük maliyetlerine İnşaat Yüklenici, dökülmeleri kullanıldığı yerlerin olarak dahil düzenleyici merci altında ve çevresinde. Araçların yakınında ve çevresinde 112 Hangi Parametreler Parametreler nasıl Parametreler ne Maliyetler parametreler nerede izlenecek izlenecek zaman izlenecek Aşama Sorumluluk izlenecek Makine İlgili yerde Görsel olarak – solunum Çalışmaların süresi İnşaat emisyonlarından sisteminde tahriş görülmesine boyunca haftalık maliyetlerine İnşaat ve çevresinde Yüklenici, dolayı hava dayalı olarak- işçilerin ve olarak dahil düzenleyici merci kalitesi yakın çevredeki nüfusun seviyesinde şikayetlerine göre düşüşler Bitki örtüsünün İlgili yerde Çalışmalar sırasında görsel İnşaat kaldırılması ve olarak, çalışmalardan önce maliyetlerine İnşaat ve çevresinde İnşaat Yüklenici, daha sonra alanın ve sonra inceleme ve dahil fotoğraflama yoluyla çalışmalarından düzenleyici merci tekrar önce ve sonra bitkilendirilmesi Kazı çalışmaları Çalışmalara İnşaat ve moloz başlamadan önce maliyetlerine İnşaat Görsel olarak, jeoteknik Yüklenici, biriktirilmesi ve çalışmalar dahil incelemeler düzenleyici merci sonucu yer İlgili yerde sırasında yapısındaki değişimler, erozyon Tarihi eserlerin ve İlgili yerde ve Çalışmaların süresi Maliyet yok kültürel ve tarihi çevresinde boyunca günlük İnşaat Çalışmalar sırasında görsel Yüklenici, değeri olan başka olarak olarak, inşaat sahasında düzenleyici merci materyallerin tutulan tutanaklar bulunması 113 Hangi Parametreler Parametreler nasıl Parametreler ne Maliyetler parametreler nerede izlenecek izlenecek zaman izlenecek Aşama Sorumluluk izlenecek Mevcut yeraltı su İlgili yerde Çalışmalar sırasında görsel Çalışmaların süresi Maliyet yok Yüklenici, tesislerinin ve olarak, inşaat sahasında boyunca günlük düzenleyici merci, İnşaat ve çevresinde cihazlarının hasar tutulan tutanaklar olarak tesislerin sahipleri, görmesi ilgili teftiş mercileri Su temininde İlgili yerde ve tüm Çalışmaların süresi Maliyet yok Yüklenici, periyodik su temini boyunca günlük düzenleyici merci, İnşaat kesintiler Halkın verdiği bilgiler, olarak sisteminde tutanaklara dayalı olarak Su Temini Şirketi Boru hattının İlgili yerde Görsel olarak – sistem Su Temini blokajı ve lağım operasyonlarının sürekli Şirketi İşletme / ve çevresinde Sürekli Su Temini Şirketi sularının yüzeye kontrolü ve halkın bildirimleri tarafından Kullanım dökülmesi yoluyla karşılanacak Boru hattının Hasara yol Su ve Kanalizasyon hasar görmesi, açan kişiler Şirketi, İlgili teftiş Görsel olarak – sistem Sürekli revizyon tarafından mercileri ve kamu operasyonlarının sürekli İşletme / girişlerinin İlgili yerde karşılanacak kurumları kontrolü ve halkın bildirimleri Kullanım kapakların hasar yoluyla görmesi veya çalınması 114 Ek 3E. Katı Atık Düzenli Depolama Sahaları için Örnek ÇSYP Ek 3E. Tablo 1. Katı Atık Düzenli Depolama Sahası Projelerinden Kaynaklanan Başlıca Çevresel ve Sosyal Etkiler No. Etki Çevresel ve Sosyal Bileşen Olumlu Etki Yok Olumsuz 1. Sosyoekonomik X 2. Halk sağlığı ve güvenliği X 3. İşçi sağlığı ve güvenliği X 4. Üçüncü taraf altyapıları X 5. Kültürel ve Miras X 6. Arazi kullanımı X 7. Hava kalitesi X 8. Su kaynakları ve su kalitesi X 9. Yeraltı suyu kalitesi X 10. Gürültü X 11. Katı atık X 12. Tehlikeli atık X 13. Ormanlar ve biyolojik çeşitlilik X 14. Görsel etki X 115 Ek 3E. Tablo 2. Etki Azaltma Planı Aşama Konu Etki Azaltma Önlemi Sorumluluk İnşaat Kazı atıkları Kazı atıkları, belediyenin aktı atık depolama sahası ve yol İnşaat Yüklenicisi çalışmalarında dolgu malzemesi olarak kullanılacaktır. İnşaat Kazıdan yayılan toz Tesis alanında aynı anda 3’ten fazla araç çalışmayacaktır. Kazı İnşaat Yüklenicisi sırasında, sahadaki yüzeylere su püskürtülecektir. İnşaat Kazı malzemelerinin Kamyonların kasalarındaki yükler branda ile kaplanacak ve/veya İnşaat Yüklenicisi taşınmasından yayılan toz sulanacaktır. İnşaat Taşıma faaliyetleri sırasında Tesis sahasına giden yol kaplanacaktır. İnşaat Yüklenicisi oluşan toz emisyonu İnşaat Gürültü İnşaat çalışmaları 07:00 ile 17:00 arasında sınırlanacaktır. Yüksek İnşaat Yüklenicisi gürültü çıkaran makinelerin yanında çalışan işçilerin Yüklenici tarafından sağlanan kulak koruyucuları kullanması zorunlu olacaktır. İnşaat Tarihi, Kültürel ve arkeolojik Kazılar sırasında herhangi bir tarihi, kültürel veya arkeolojik eser ile İnşaat Yüklenicisi varlıklar karşılaşılması halinde, kazı çalışmaları durdurulacak ve İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü durumdan haberdar edilecektir. Çalışmalara ancak onay alındıktan sonra tekrar başlanabilecektir. Çalışanların herhangi bir arkeolojik eseri kaçırmalarını engellemek için gerekli önlemler alınacaktır. İnşaat Altyapı unsurları Kazı çalışmalarına başlamadan en az bir ay önce ilgili kurum ve İnşaat Yüklenicisi kuruluşlar (su, doğal gaz, kanalizasyon şebekesi, iletişim, 116 Aşama Konu Etki Azaltma Önlemi Sorumluluk ulaştırma, vs.) yazılı olarak bilgilendirilerek diğer altyapı tesislerinin zarar görmesi engellenecektir. Gerekli kurumsal izinler alınacaktır. İnşaat Halk ve işçi güvenliği İnşaat sahasının girişine bariyerler ve aydınlatmalı uyarı işaretleri İnşaat Yüklenicisi konularak halka ve çalışanlara zarar gelmesi engellenecektir. Kazı alanının etrafına bir çit çekilecektir.. İnşaat Ulaşım yolları Normal yerel trafik akışı üzerindeki etkilerin en aza indirilmesi İnşaat Yüklenicisi amacıyla, iş makinelerinin ve kamyonların ulaşım yollarında inşaat sahasına erişimleri için planlı bir şekilde trafik düzenlemeleri yapılacaktır. İnşaat Egzoz dumanı Her inşaat aracının, “Motorlu Araç Egzoz Emisyonu Ölçüm İnşaat Yüklenicisi Raporu�nun bir nüshasını hazır bulundurarak egzoz emisyonlarının Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın kriterlerine uygun olduğunu ispatlaması gerekecektir. İnşaat Çalışan temizliği Çalışan tuvaletleri inşaat sahasına güvenli bir mesafede inşa İnşaat Yüklenicisi edilecektir. İnşaat Sahanın eski haline İnşaat çalışmalarının bitiminde, inşaat sahasında iyileştirme İnşaat Yüklenicisi getirilmesi yapılarak temizlenecektir. Katı atık depolanma tesisinin etrafında ağaçlandırma ve peyzaj çalışmaları yapılacaktır. İşletme Depo Gazı Depo gazı kuyularla toplanarak yakılacaktır. İşletici Şirket ve Belediye İşletme Düşük ağırlıklı atıklar Günlük örtü serilmeden önce, depozit alanının etrafına bir tel örgü İşletici Şirket ve Belediye çekilerek kağıtların, paketlerin, poşetlerin, vs. uçuşması önlenecektir. 117 Aşama Konu Etki Azaltma Önlemi Sorumluluk İşletme Koku Katık atık depolama alanına boşaltılan çöpler her gün toprak ile İşletici Şirket ve Belediye örtülecektir. İşletme Sızıntı suyu Sızıntı suyu, depolama alanını tabanına döşenecek olan drenaj İşletici Şirket ve Belediye boruları yoluyla toplanıp aktarılacak / devridaim ettirilecek ve suyun deşarj edilmesi gerekiyorsa biyolojik, fiziksel veya kimyasal olarak arıtılacaktır.. İşletme Yüzey akışı Yüzey akışları, sahayı çevreleyen kanallar yoluyla toplanacak ve İşletici Şirket ve Belediye bunların çöp yığınına erişimi engellenecektir. Sahaya düşen yağmur suları drenaj suları yoluyla deşarj edilecektir. 118 Ek 3E. Tablo 3. İzleme Planı Aşama İzlenecek Parametre Yeri İzleme ve Metodoloji Sıklık Sorumluluk İnşaat Kazı atıkları Tesis sahası ve Görsel kontrol Günlük İnşaat Yüklenicisi çevresi İnşaat Hava kalitesi (toz) Tesis sahası ve Görsel kontrol Sürekli İnşaat Yüklenicisi çevresi İnşaat Gürültü (dBA) Tesis sahası ve dB[A] gürültü ölçer Haftada iki kez İnşaat Yüklenicisi çevresi İnşaat Tarihi, kültürel ve Kazı alanı Görsel Haftada iki kez İnşaat Yüklenicisi arkeolojik eserler İnşaat Altyapı unsurları Kazı alanı İzinlerin kontrolü ve sahanın görsel Kazı çalışmasının İnşaat Yüklenicisi kontrolü başlangıcında İnşaat Halk ve çalışan Tesis sahası ve Standartlara uygunluğu tespit Sürekli İnşaat Yüklenicisi güvenliği çevresi etmek için izinlerin kontrolü İnşaat Ulaşım yolları Ulaştırma rotası Görsel kontrol Günlük İnşaat Yüklenicisi İnşaat Egzoz dumanı Araç rotaları ve Görsel kontrol Günlük İnşaat Yüklenicisi inşaat sahaları İnşaat Çalışan Temizlik İnşaat sahası Tuvaletlerin düzgün şekilde Günlük İnşaat Yüklenicisi Tesislerinin Durumu çalışmasını sağlamaya yönelik görsel kontrol İnşaat İnşaat alanının eski Tesis sahası ve Görsel kontrol İnşaat döneminin İnşaat Yüklenicisi haline döndürülmesi çevresi sonunda 119 Aşama İzlenecek Parametre Yeri İzleme ve Metodoloji Sıklık Sorumluluk İşletme Sızıntı suyundaki Tesis çevresindeki Numune alma ve analiz işlemleri Her altı ayda bir Belediye COD izleme kuyuları akredite bir laboratuvar tarafından gerçekleştirilir İşletme Sızıntı suyundaki Tesis çevresindeki Numune alma ve analiz işlemleri Her altı ayda bir Belediye NH4-N izleme kuyuları akredite bir laboratuvar tarafından gerçekleştirilir İşletme Sızıntı suyundaki Tesis çevresindeki Numune alma ve analiz işlemleri Her altı ayda bir Belediye NO2-N izleme kuyuları akredite bir laboratuvar tarafından gerçekleştirilir İşletme Renk Tesis çevresindeki Numune alma ve analiz işlemleri Her altı ayda bir Belediye izleme kuyuları akredite bir laboratuvar tarafından gerçekleştirilir İşletme Depo gazı bileşimi Depo Gazı Taşınır gaz analizörü Her altı ayda bir Belediye bacaları 120 Ek 3F. Kentsel Ulaşım için Örnek ÇSYP Ek 3F. Tablo 1. Kentsel Ulaşım Projesinden Kaynaklanan Başlıca Çevresel ve Sosyal Etkiler No. Etki Çevresel ve Sosyal Bileşen Olumlu Etki Yok Olumsuz 1. Sosyoekonomik X 2. Halk sağlığı ve güvenliği X 3. İşçi sağlığı ve güvenliği X 4. Üçüncü taraf altyapıları X 5. Kültürel ve Miras X 6. Arazi kullanımı X 7. Hava kalitesi X 8. Su kaynakları ve su kalitesi X 9. Yeraltı suyu kalitesi X 10. Gürültü X 11. Katı atık X 12. Tehlikeli atık X 13. Ormanlar ve biyolojik çeşitlilik X 14. Görsel etki X 121 Ek 3F. Tablo 2. Etki Azaltma Planı Aşama Sorun Etki Azaltma Önlemleri Görüşler Maliyetler Kurumsal Sorumluluk İnşaat alanının etrafına açıkça görülebilir İnşaat Yüklenici uyarı ve bilgilendirme levhalarının asılması. maliyetlerine İnşaat Ulaşımda kesintiler Çalışmalar için zaman sınırlamalarının dahil getirilmesi (örneğin 07:00 – 17:00). Alternatif yolların belirlenmesi ve işaretlenmesi (kavşaklar) İnşaat İnşaat alanının etrafına açıkça görülebilir İnşaat Yüklenici uyarı ve bilgilendirme levhalarının asılması. maliyetlerine Ulaştırma Güvenliği Çalışmalar için zaman sınırlamalarının dahil getirilmesi. Alternatif yolların belirlenmesi ve işaretlenmesi (kavşaklar) İnşaat Malzeme taşıyacak kamyonların kasalarının İnşaat Yüklenici kapatılması veya kaplanması. Toz oluşan maliyetlerine Toz yerlerin sulanması, fazla materyallerin dahil uzaklaştırılması ve işlerin tamamlanmasını müteakip çalışma yerinin temizlenmesi. En fazla tozun oluştuğu alanda koruyucu örtülerin veya perdelerin kullanılması. İnşaat Gürültü ve Titreşim Çalışmalar için zaman sınırlamalarının İnşaat Yüklenici getirilmesi (gündüz çalışmaları - örneğin maliyetlerine 07:00 ile 17:00 arası). Çalışmalar için dahil program ve/veya başka türlü belirli sınırlamaların belirlenmesi 122 Aşama Sorun Etki Azaltma Önlemleri Görüşler Maliyetler Kurumsal Sorumluluk İnşaat Ekipmanlardan egzoz gazı İnşaat araçlarının emisyon belgelerinin Yüklenici emisyonu /hava kalitesi kontrol edilmesi Önemsiz İnşaat İşlerin gerçekleştirilmesi İşlerin yapılması sırasında kullanılan İnşaat Yüklenici sırasında akaryakıt, yağ, araçların ve diğer makine ve ekipmanların maliyetlerine antifriz, vs. dökülmeleri durumlarının periyodik olarak incelenmesi. dahil yeraltı ve yüzey sularının Akaryakıt ve yağların normlara uygun olarak kirlenmesine yol açabilir. depolanması ve dökülme halinde ilgili yerin izolasyonu ve temizlenmesi. İnşaat İnşaat çalışmaları sırasında Bitki örtüsünün kaldırılmasının gerektiği İnşaat Yüklenici ağaçlara ve bitki örtüsüne yerlerin en aza indirgenmesi ve işlerin maliyetlerine zarar verilebilir. tamamlanmasının ardından kaldırılan bitki dahil örtüsünün yeniden serilmesi veya alanın yeniden bitkilendirilmesi. İnşaat Kazıda çıkarılan hafriyat Tüm fazla kazı materyallerinin, ilgili belediye İnşaat Yüklenici toprağı, erozyon, toprak birimlerince dikkatli bir şekilde seçilen katı maliyetlerine kaymaları veya atık depolama alanında uygun şekilde dahil sedimantasyon meydana biriktirilmesi. gelebilir. İnşaat Tarihi eser veya kültürel Tüm çalışmaların durdurulması. İlgili Maliyet yok Yüklenici veya tarihi açıdan değerli mercilerle temas kurulması. İlgili yerin diğer maddelerin bulunması korunması için tüm gerekli önlemlerin olasıdır organize edilmesi. Resmi talimat alınıncaya kadar hiçbir çalışmaya devam edilmemesi 123 Ek 3F. Tablo 3. İzleme Planı Hangi parametreler Parametreler Parametreler nasıl izlenecek Parametreler Maliyetler izlenecek nerede izlenecek ne zaman Aşama Sorumluluk izlenecek Ulaşım kesintileri, İlgili yerde ve Yakın çevredeki nüfusun veya Çalışmaların İnşaat ulaşım güvenliği çevresinde ulaştırma faaliyetlerindeki süresi boyunca maliyetlerine İnşaat Yüklenici, katılımcıların şikayetlerine göre haftalık olarak dahil düzenleyici merci İnşaat Toz oluşumu İlgili yerde ve Görsel olarak – solunum Çalışmaların İnşaat Yüklenici, çevresinde sisteminde tahriş görülmesine süresi boyunca maliyetlerine düzenleyici dayalı olarak- ve yakın haftalık olarak dahil merci çevredeki nüfusun şikayetlerine göre İnşaat Hoş olmayan gürültü, İlgili yerde ve Dinleyerek - yakın çevredeki Çalışmaların İnşaat Yüklenici, titreşim ve egzoz gazı çevresinde nüfusun ve işçilerin şikayetleri süresi boyunca maliyetlerine düzenleyici etkileri haftalık olarak dahil merci İnşaat Akaryakıt, yağ, Materyallerin Dökülmeyi tespit etmeye yönelik Çalışmaların İnşaat Yüklenici, antifriz, vs dökülmeleri depolandığı veya görsel inceleme süresi boyunca maliyetlerine düzenleyici kullanıldığı günlük olarak dahil merci yerlerin altında ve çevresinde. Araçların yakınında ve çevresinde 124 Hangi parametreler Parametreler Parametreler nasıl izlenecek Parametreler Maliyetler izlenecek nerede izlenecek ne zaman Aşama Sorumluluk izlenecek İnşaat Makine İlgili yerde ve Görsel olarak – solunum Çalışmaların İnşaat Yüklenici, emisyonlarından çevresinde sisteminde tahriş görülmesine süresi boyunca maliyetlerine düzenleyici dolayı hava kalitesi dayalı olarak- işçilerin ve yakın haftalık olarak dahil merci seviyesinde düşüşler çevredeki nüfusun şikayetlerine göre İnşaat Bitki örtüsünün Çalışmalar sırasında görsel İnşaat Yüklenici, kaldırılması ve daha olarak, çalışmalardan önce ve maliyetlerine düzenleyici İlgili yerde ve sonra inceleme ve fotoğraflama İnşaat sonra alanın tekrar dahil merci çevresinde yoluyla çalışmalarından bitkilendirilmesi önce ve sonra İnşaat Kazı çalışmaları ve Çalışmalara İnşaat Yüklenici, moloz biriktirilmesi başlamadan maliyetlerine düzenleyici Görsel olarak, jeoteknik sonucu yer önce ve dahil merci incelemeler yapısındaki İlgili yerde çalışmalar değişimler, erozyon sırasında İnşaat Tarihi eserlerin ve İlgili yerde ve Çalışmalar sırasında görsel Çalışmaların Yüklenici, kültürel ve tarihi çevresinde olarak, inşaat sahasında tutulan süresi boyunca düzenleyici Maliyet yok değeri olan başka tutanaklar günlük olarak merci materyallerin bulunması Mevcut yeraltı su Yüklenici, tesislerinin ve düzenleyici İnşaat Maliyet yok merci, tesislerin 125 Hangi parametreler Parametreler Parametreler nasıl izlenecek Parametreler Maliyetler izlenecek nerede izlenecek ne zaman Aşama Sorumluluk izlenecek cihazlarının hasar İlgili yerde ve Çalışmalar sırasında görsel Çalışmaların sahipleri, ilgili görmesi çevresinde olarak, inşaat sahasında tutulan süresi boyunca teftiş mercileri tutanaklar günlük olarak Gürültü İlgili yerde ve Yakın çevredeki nüfusun veya Çalışmaların ?? Belediye çevresinde yolcuların şikayetlerine göre süresi boyunca İşletme Atık günlük olarak 126 Ek 3G. Enerji Verimliliği için Örnek ÇSYP Ek 3G. Tablo 1. Enerji Verimliliği Projesinden Kaynaklanan Başlıca Çevresel ve Sosyal Etkiler No. Çevresel ve Sosyal Bileşen Etki Olumlu Etki Yok Olumsuz 1. Sosyoekonomik X 2. Halk sağlığı ve güvenliği X 3. İşçi sağlığı ve güvenliği X 4. Üçüncü taraf altyapıları X 5. Kültürel ve Miras X 6. Arazi kullanımı X 7. Hava kalitesi X 8. Su kaynakları ve su kalitesi X 9. Yeraltı suyu kalitesi X 10. Gürültü X 11. Katı atık X 12. Tehlikeli atık X 13. Ormanlar ve biyolojik çeşitlilik X 14. Görsel etki X 127 Ek 3G. Tablo 2. Etki Azaltma Planı Aşama Konu Etki Azaltma Önlemleri Görüşler Maliyet Kurumsal Sorumluluk İnşaat Uzaklaştırılan veya İnşaat çalışmaları sırasında oluşun tüm İnşaat Yüklenici yenilenen malzemeler yeterli tehlikesiz atıklar ve hafriyat malzemeleri maliyetleri şekilde bertaraf ruhsatlı bir katı atık düzenli depolama içindedir edilmezlerde çevreye sahasına veya atık depolama alanlarına zararlıdır. Özellikle malzeme gönderilmelidir. veya atık tehlikeli ise veya tehlikeli olabilecekse Elektrik malzemeleri, mekanik malzemeler, florasan, ozon tüketen maddeler ve tehlikeli (örneğin asbest içeren yalıtım malzemeleri, cıva atıklar gibi diğer atıklar ilgili düzenlemelere içeren lambalar, ozon uygun olarak bertaraf edilmelidir. tüketen maddeler, vs.) İnşaat Gürültü etkisi Yörede yaşayan vatandaşların ve diğer İnşaat Yüklenici komşu toplulukların makul olmayan ölçüde maliyetleri rahatsız edilmemesi için gürültü seviyelerine içindedir ve çalışma saatlerine uyulmalıdır İnşaat Kültürel ve Miras Planlama ve uygulama aşamalarında İnşaat Kültürel Miras Uzmanı çalıştırılması maliyetleri (Görsel tahribat ve estetik içindedir olmayan uygulamalar) 128 Ek 3G. Tablo 3. İzleme Planı Hangi Parametreler Parametreler nasıl izlenecek Parametreler Parametreler Maliyetler parametreler nerede ne zaman neden izlenecek Aşama Sorumluluk izlenecek izlenecek izlenecek Katı ve tehlikeli Yüklenici, atıkların miktarı Düzenleyici İnşaat ve türü İlgili yerde ve Katı atık ve tehlikeli atık Çalışmaların Nüfusun ve Maliyet merci çevresinde miktarları kaydedilecek ve süresi boyunca çalışanların yok takip edilecektir. Bu takip günlük olarak güvenliği, kayıtları aynı zamanda ruhsatlı tesislerin taşıma şirketleri ve bertaraf işlevselliği sahaları ile ilgili bilgileri de içerecektir. 129 Ek 3H. Yenilenebilir Enerji Projeleri için Örnek ÇSYP Ek 3H. Tablo 1. Yenilenebilir Enerji Projelerinden Kaynaklanan Başlıca Çevresel ve Sosyal Etkiler No. Çevresel ve Sosyal Bileşen Etki Olumlu Etki Yok Olumsuz 1. Sosyoekonomik X 2. Halk sağlığı ve güvenliği x 3. İşçi sağlığı ve güvenliği X 4. Üçüncü taraf altyapıları X 5. Kültürel ve Miras X 6. Arazi kullanımı X 7. Hava kalitesi X 8. Su kaynakları ve su kalitesi X 9. Yeraltı suyu kalitesi X 10. Gürültü X 11. Katı atık X 12. Tehlikeli atık X 13. Ormanlar ve biyolojik çeşitlilik X 14. Görsel etki X 130 Ek 3G. Tablo 2. Önerilen Etki Azaltma Planı Aşama Sorun Etki Azaltma Önlemleri Maliyet Sorumluluk İnşaat Ulaşımda kesintiler / İnşaat alanının etrafına açıkça görülebilir uyarı İnşaat Yüklenici ulaşım güvenliği / gürültü ve bilgilendirme levhalarının asılması. maliyetlerine ve titreşim Çalışmalar için zaman sınırlamalarının dahil getirilmesi (örneğin 07:00 – 17:00). Alternatif yolların belirlenmesi ve işaretlenmesi (kavşaklar). Çalışma programı veya çalışmalar için başka türlü sınırlamaların belirlenmesi İnşaat Toz / Hava kalitesi (egzoz Malzeme taşıyacak kamyonların kasalarının İnşaat Yüklenici gazları) kapatılması veya kaplanması. Toz oluşan maliyetlerine yerlerin sulanması, fazla materyallerin dahil uzaklaştırılması ve işlerin tamamlanmasını müteakip çalışma yerinin temizlenmesi. En fazla tozun oluştuğu alanda koruyucu örtülerin veya perdelerin kullanılması. Çalışmalar için zaman sınırlamalarının getirilmesi (örneğin 07:00 – 17:00). Ve ağır makinelerin düzenli olarak bakımlarının yapılması. Araçların geçerli emisyon belgelerine sahip olması Yerel halk, geçici bir rahatsızlığa sebep Gürültü ve Titreşim (Kazı Maliyet etkisi İnşaat olabilecek gürültülü faaliyetlere başlamadan bir Yüklenici ve sondaj çalışmaları) yok hafta önceden bilgilendirilecektir; 131 Aşama Sorun Etki Azaltma Önlemleri Maliyet Sorumluluk Ağır makinelerin düzenli olarak bakımı yapılacaktır. İnşaat çalışmaları gündüz saatlerinde gerçekleştirilecektir (07:00-19:00) İnşaat Kazıda çıkarılan hafriyat Tüm fazla kazı materyallerinin, ilgili belediye İnşaat Yüklenici toprağı, erozyon, toprak birimlerince dikkatli bir şekilde seçilen katı atık maliyetlerine kaymaları veya depolama alanında uygun şekilde biriktirilmesi. dahil sedimantasyon meydana gelebilir. Kazı materyalleri Proje Sahasında depolanacaktır ve hepsi geri dolgu için kullanılacaktır. Proje Sahasındaki bitki örtüsü kaplı üst toprak Yüklenici tabakası kazı işlerinden önce sıyrılacak ve İnşaat Bitki örtüsü ile kaplı üst İnşaat inşaat sahasında diğer kazılardan uzakta maliyetlerine toprak tabakası saklanacaktır. Üst toprak tabakası çevre dahil düzenlemesinde kullanılacaktır. İnşaat şantiyelerinin kurulu olduğu yerlerde Yüklenici oluşur. Katı ve sıvı atıklar Proje Sahasında İnşaat İnşaat Evsel atık kapalı konteynırlar içinde toplanacak ve maliyetlerine Belediye tarafından atık bertaraf sahalarına dahil aktarılacaktır (ruhsatlı kamyonlar ile atık bertaraf sahalarına nakledilecektir). Tehlikeli Atık (flüoresan Yüklenici İnşaat lamba, asbestli yalıtım Tehlikeli atıklar yönetmeliklere uygun olarak İnşaat maliyetlerine malzemeleri, atık yağ, atık bertaraf edilecektir (yani, bu atıklar tehlikeli dahil piller ve aküler gibi) atıkların toplanması ve bertarafı için 132 Aşama Sorun Etki Azaltma Önlemleri Maliyet Sorumluluk belgelendirilmiş bir şirket tarafından onaylı bir tehlikeli atık depolama sahasına götürülecektir). İnşaat İnşaat şantiyelerinin kurulu olduğu yerlerde Yüklenici oluşur. Bu atıklar, yönetmeliklere uygun olarak İnşaat Evsel atık su imal edilmiş sızdırmaz septik tanklarda maliyetlerine toplanacak ve atık suların septik tanklardan dahil Belediyenin belirteceği tesislere nakledilmesi için ruhsatlı/sertifikalı vidanjörler kullanılacaktır İnşaat İnşaat kamyonları azami 30 km/s hız sınırına Yüklenici İnşaat Halk sağlığı ve güvenliği uyacaktır. Ağır inşaat faaliyetlerinin maliyetlerine gerçekleştirildiği alanların etrafına uyarı dahil işaretleri yerleştirilecektir. İnşaat Tarihi veya kültürel Çalışma derhal durdurulacak ve yetkili merciler Maliyet yok Yüklenici eserlerin rasgele durumdan haberdar edilecektir. İlgili yerin bulunması korunması için gerekli tüm önlemler alınacaktır. Yetkili mercilerden resmi bildirim alınıncaya çalışma tekrar başlatılmayacaktır. İnşaat Çukurlarda birikmesinin önlenmesi için sular drenaj sistemi veya pompalar yoluyla uzaklaştırılacaktır, ve çökeldikten sonra çamur deşarj edilecektir. İnşaat İşçi sağlığı ve iş güvenliği maliyetlerine Yüklenici Aşırı eğimli kazı alanlarında toprağı sağlam dahil tutmak için bariyerler kullanılacaktır. Türkiye’deki İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetmeliği’ne uyulacaktır (örneğin kişisel koruyucu ekipmanların kullanımı ve 133 Aşama Sorun Etki Azaltma Önlemleri Maliyet Sorumluluk Yönetmelikte ayrıntılı olarak açıklanan kazı prosedürlerine uyulması). İnşaat çalışmalarına başlamadan en geç üç gün önce ilgili yerel merciler işçi sayısı, alınan önlemler, vs. hakkında bilgilendirilecektir. Davranış kuralları Yüklenici tarafından İnşaat İnşaat İşçi girişi belirlenecek ve tüm işçiler tarafından maliyetlerine Yüklenici imzalanacaktır dahil Proje sahaları koruma altındaki türlerin İnşaat Değerli ekoloji / korunan etkilenmesi önlenecek şekilde seçilmelidir İnşaat maliyetlerine Yüklenici alanlar Fauna ve floranın etkilenmemesi için bir plan dahil oluşturulmalıdır İnşaat İnşaat çalışmaları sırasında Bitki örtüsünün kaldırılmasının gerektiği yerlerin İnşaat Yüklenici ağaçlara ve bitki örtüsüne en aza indirgenmesi ve işlerin tamamlanmasının maliyetlerine zarar verilebilir ardından kaldırılan bitki örtüsünün yeniden dahil serilmesi veya alanın yeniden bitkilendirilmesi. İnşaat Kazıda çıkarılan hafriyat Tüm fazla kazı materyallerinin, ilgili belediye İnşaat Yüklenici toprağı, erozyon, toprak birimlerince dikkatli bir şekilde seçilen katı atık maliyetlerine kaymaları veya depolama alanında uygun şekilde biriktirilmesi. dahil sedimantasyon meydana gelebilir. Proje çalışmalarının etkilene arazi en aza İnşaat / Yeniden yerleşim / indirilecek şekilde tasarlanması Yüklenici / EPDK İşletme tazminat Yeniden yerleşim için istisna listesinin hazırlanması 134 Aşama Sorun Etki Azaltma Önlemleri Maliyet Sorumluluk Fauna ve flora için oluşan tehditler (erişime açılması, İşletme tesislerin özellikle kuşlar İnşaat ve işletme faaliyetlerinin doğal yaban İşletme maliyetlerine Yüklenici olmak üzere yaban hayatı hayatı göz önünde bulundurularak tasarlanması dahil için tehdit oluşturması, sınır oluşturulması) İnşaat faaliyetlerinin, sediman çökeltisinde ve Taşkın döngüsünün veya su kalitesinde meydana gelebilecek değişiklikler su kalitesinin ekosistemi ve göz önünde bulundurularak tasarlanması insanların geçim Deşarjlarda ilgili standarda uyulması (ekolojik İşletme İşletme kaynaklarını etkileyecek konu bazında tanımlara göre). maliyetlerine Yüklenici şekilde değişmesi Nehrin bir bölümünde deşarj miktarının önemli dahil Sediman çökeltisinin miktarda azalması halinde, biyolojik çeşitlilik ve değişmesi (barak) insan kullanımları için spesifik önlemler belirlenecektir. İşletme İşletme Su kaynakları (güneş) Bakım amaçlı kullanılacak su mevcudiyetini maliyetlerine Yüklenici belirlemek için çalışmalar yapılması dahil İşletme İşletme Atık yönetimi (güneş) Fotovoltaik teknoloji atıklarının özel olarak maliyetlerine Yüklenici yönetilmesi dahil Gürültü bariyerlerinin ve yalıtım elemanlarının İşletme İşletme Gürültü ve titreşim (rüzgar) kurulması yoluyla gürültü kaynağında en aza maliyetlerine Yüklenici indirilecektir. dahil 135 Aşama Sorun Etki Azaltma Önlemleri Maliyet Sorumluluk Altyapı tesisleri binalara emniyet mesafesi korunarak konumlandırılacaktır Katı ve sıvı atıklar Proje Sahasında kapalı İşletme İşletme Evsel atık konteynırlar içinde toplanacak ve uygun şekilde maliyetlerine Yüklenici yönetilecektir. dahil 136 Ek 3H. Tablo 3. Önerilen İzleme Planı Hangi Parametreler Parametreler nasıl Parametreler ne zaman Maliyetler parametreler nerede izlenecek izlenecek Aşama izlenecek izlenecek Sorumluluk İnşaat Ulaşımda İlgili yerde ve Yakındaki nüfusun Çalışmaların süresi İnşaat kesintiler, etrafında veya yolcuların boyunca haftalık olarak maliyetlerine ulaşım şikayetlerine göre dahil Yüklenici güvenliği, kaza İnşaat sahası İnşaat maliyetlerine İnşaat Toz En yakın komşu Saha gözlemi dahil Yüklenici Günlük olarak hassas alıcı ortam Ağır makinelerin İnşaat Çalışma ruhsatının Bir kez, makineler proje İnşaat hava Ağır makineler maliyetlerine Yüklenici geçerliliğinin kontrolü sahasına girmeden önce emisyonları dahil 137 Hangi Parametreler Parametreler nasıl Parametreler ne zaman Maliyetler parametreler nerede izlenecek izlenecek Aşama izlenecek izlenecek Sorumluluk Aylık olarak ve özellikle Yüklenici gürültü seviyelerini yükselten faaliyetler sırasında (halktan şikayet gelmesi durumunda Gürültü ve ölçümler daha sık titreşim En yakın komşu Kalibre edilmiş bir ses gerçekleştirilmelidir.) İnşaat İnşaat hassas alıcı seviyesi ölçer ile maliyetlerine (kazı, sondaj ve ortam gürültü ölçümü Gürültü seviyesinde artışa dahil patlatma işleri) yol açacak yeni bir tesisin yapılması veya gerekli izinler alındıktan sonra gece inşaat çalışmaları gerçekleştirilecek ise ölçümler tekrarlanacaktır. Saha gözlemi ve Yüklenici bertaraf alanının ve Kazı Kazı ve yönteminin Belediye materyallerinin İnşaat personeli tarafından İnşaat depolama tarafından onaylanan Maliyet yok bertaraf günlük olarak sahaları prosedürlere uygun yöntemleri olup olmadığının tespiti için belge incelemeleri. 138 Hangi Parametreler Parametreler nasıl Parametreler ne zaman Maliyetler parametreler nerede izlenecek izlenecek Aşama izlenecek izlenecek Sorumluluk Bitki örtüsü kaplı Yüklenici üst toprak tabakası koşulları Kazı ve Saha gözlemi (kazı İnşaat personeli tarafından İnşaat (depolamanın depolama alanı ve toprak Maliyet yok günlük olarak yüksekliği azami sahaları depolama tesisleri) 1.5 metre ve yığınların üzeri, kapatılacak) Gözlem; “rastlantı Yüklenici Tarihi veya bulgusu� kültürel değere Rastlantı eseri bulgu ile İnşaat Kazı sahaları prosedürlerinin sıkı bir Maliyet yok sahip eserler / karşılaşılması halinde şekilde takip edildiğinin alanlar kontrolü İnşaat atıkları Yüklenici İnşaat ve Bertaraf / geri kazanım bertaraf / geri İnşaat personeli tarafından İnşaat depolama prosedürlerinin saha Maliyet yok dönüşüm günlük olarak sahaları gözlemi yöntemi İnşaat ve İnşaat Yüklenici Evsel atık depolama İnşaat personeli tarafından İnşaat Bertaraf prosedürlerinin maliyetlerine bertaraf yöntemi sahaları haftalık olarak saha gözlemi dahil 139 Hangi Parametreler Parametreler nasıl Parametreler ne zaman Maliyetler parametreler nerede izlenecek izlenecek Aşama izlenecek izlenecek Sorumluluk İnşaat ve Tehlikeli atık bertaraf İnşaat Yüklenici Tehlikeli atık Tehlikeli atık bertaraf İnşaat depolama sahasının haftalık olarak maliyetlerine bertaraf yöntemi alanının saha gözlemi sahaları izlenmesi dahil Saha gözlemi; hız Yüklenici sınırlarına uyulup Kazı ve inşaat uyulmadığı, işçi sağlığı Halk sağlığı ve sahası, ve güvenliği İnşaat personeli tarafından İnşaat güvenliği Maliyet yok depolama ekipmanlarının (kulak günlük olarak önlemleri sahası tıkaçları, gözlükler, emniyet botları, vs.) kullanılıp kullanılmadığı Aylık ölçümler (halktan En yakın komşu Kalibre edilmiş bir ses İşletme Gürültü ve şikayet gelmesi durumunda İşletme hassas alıcı seviyesi ölçer ile maliyetlerine titreşim ölçümler daha sık ortam gürültü ölçümü dahil gerçekleştirilmelidir.) Üretilen katı atıkların günlük İşletme Evsel katı atık İşletme ve Bertaraf prosedürlerinin İşletme kayıtları ve aylık maliyetlerine Yüklenici bertaraf yöntemi bakım sahaları saha gözlemi değerlendirmeleri. dahil 140 Hangi Parametreler Parametreler nasıl Parametreler ne zaman Maliyetler parametreler nerede izlenecek izlenecek Aşama izlenecek izlenecek Sorumluluk Arıtma tesisi ve fazla çamur Çamur depolama depolama prosedürlerinin ve sahası (eğer tesisinin saha gözlemi Yılda bir kez (tehlikesiz ise) çamur tehlikeli (tehlikesiz atıklar için) İşletme değil ise katı İşletme Fazla çamur maliyetlerine Yüklenici atık deposuna Tehlikeli atıklar için, dahil gönderilecek, Yılda iki kez (tehlikeli ise) tehlikeli atık bertaraf tehlikeli ise prosedürlerinin saha yönetmeliklere gözlemi uygun olarak arıtılacaktır) İnşaat ve Tehlikeli atık bertaraf Üretilen katı atıkların günlük İşletme Tehlikeli atık İşletme depolama yönteminin saha kayıtları ve aylık maliyetlerine Yüklenici bertaraf yöntemi sahaları gözlemi değerlendirmeleri. dahil Konteynır koşullarının, güvenli erişimin Tehlikeli Tehlikeli madde korunup İşletme İşletme maddelerin depolama korunmadığının ve Üç ayda bir maliyetlerine Yüklenici kullanımı sahaları monitörlerin düzgün dahil çalışıp çalışmadığının saha gözlemi 141 Hangi Parametreler Parametreler nasıl Parametreler ne zaman Maliyetler parametreler nerede izlenecek izlenecek Aşama izlenecek izlenecek Sorumluluk Bitki örtüsünün Çalışmalar sırasında kaldırılması ve görsel olarak, İnşaat İlgili yerde ve İnşaat daha sonra çalışmalardan önce ve İnşaat çalışmalarından önce maliyetlerine Yüklenici çevresinde alanın tekrar sonra inceleme ve ve sonra dahil bitkilendirilmesi fotoğraflama yoluyla Kazı çalışmaları ve moloz biriktirilmesi Çalışmalara başlamadan İnşaat İnşaat sonucu yer Görsel olarak, jeoteknik önce ve çalışmalar maliyetlerine Yüklenici yapısındaki İlgili yerde sırasında dahil incelemeler değişimler, erozyon Personelin kişisel İşletme personeli tarafından İş sağlığı ve koruyucu ekipmanları günlük olarak, İşletme İşletme güvenliği İşletme sahası kullanıp maliyetlerine Yüklenici önlemleri kullanmadığının saha çevre danışmanının üç aylık dahil gözlemi denetimleri İşletme Su kalitesi ve Uluslararası en iyi İşletme İşletme sahası Su kalitesinin izlenmesi maliyetlerine Yüklenici deşarjı uygulamalara göre dahil 142 Hangi Parametreler Parametreler nasıl Parametreler ne zaman Maliyetler parametreler nerede izlenecek izlenecek Aşama izlenecek izlenecek Sorumluluk Konteynır koşullarının, güvenli erişimin Tehlikeli madde korunup İşletme Tehlikeli madde İşletme depolama korunmadığının ve Üç ayda bir maliyetlerine Yüklenici kullanımı sahaları monitörlerin düzgün dahil çalışıp çalışmadığının saha gözlemi 143 Ek 4 İnşaat ve Rehabilitasyon Faaliyetleri için Çevresel ve Sosyal Yönetim Kontrol Listesi BÖLÜM 1: GENEL PROJE VE SAHA BİLGİLERİ KURUMSAL VE İDARİ Ülke Proje Adı Projenin ve Faaliyetin Kapsamı SAHA AÇIKLAMASI Sahanın adı Saha yerinin açıklaması Ek 1: Saha Haritası [ ] E [ ] H Arazi kime ait? Coğrafi, fiziksel, biyolojik, jeolojik, hidrografik ve sosyoekonomik bağlamın açıklaması Özellikle agrega, su ve taş olmak üzere malzeme kaynaklarının yeri ve uzaklığı? MEVZUAT Proje faaliyeti için uygulanan ulusal ve yerel mevzuatı ve izinleri belirtiniz HALKIN KATILIMI Halkın katılımı toplantısının ne zaman / nerede gerçekleştirildiğini belirtiniz KURUMSAL KAPASİTE OLUŞTURMA Kapasite oluşturma faaliyeti [ ] H veya [ ] E Cevabınız evet ise, kapasite oluşturma programını Ek-2 olacak mı? olarak sununuz 144 BÖLÜM 2: ETKİ AZALTMA ÖNLEMLERİ FAALİYET PARAMETRE ETKİ AZALTMA ÖNLEMLERİ KONTROL LİSTESİ O. Genel Koşullar Bildirim ve İşçi Güvenliği (a) Yapılacak faaliyetler yerel inşaat ve çevre teftiş kurumlarına ve yerel topluluklara bildirildi (b) Halk, medyada ve/veya herkesin ulaşabileceği yerlerde yapılan duyurular yoluyla (çalışmaların yapılacağı saha da dahil olmak üzere) yapılacak çalışmalar hakkında bilgilendirildi (c) İnşaat ve/veya rehabilitasyon çalışmaları için yasal olarak gerekli tüm izinler alındı (d) Yüklenici tüm çalışmaları, komşu yerleşim alanları ve çevre üzerindeki etkiler en aza indirilecek şekilde, güvenli ve disiplinli bir biçimde gerçekleştirmeyi resmi olarak taahhüt eder. (e) İşçilerin kişisel koruyucu teçhizatları uluslararası iyi uygulamalara uygun olacak (her zaman başlık kullanılacak, gerektiğin de maske ve koruyucu gözlük, emniyet halatı ve koruyucu botlar kullanılacak) (f) Sahaya yerleştirilecek uygun uyarı işaretleri işçileri uymaları gereken temel kurallar ve düzenlemeler hakkında bilgilendirec ek. A. Genel Hava Kalitesi (a) Bina içi yıkım çalışmalarında, birinci kattan yüksek yerlerde moloz atma olukları kullanılacak Rehabilitasyon (b) Molozlar kontrollü alanda tutulacak ve molozlardan kaynaklanacak tozları azaltmak için su sisi püskürtülecek ve/veya İnşaat (c) Havalı sondaj/duvar yılımı sırasında, sürekli su püskürterek ve/veya sahada toz perdeleri kurarak tozlanma önlenecek (d) Tozlanmayı en aza indirmek için çevreyi (kaldırımlar, yollar) molozdan arındırılacak Faaliyetleri (e) İnşaat malzemeleri / atık malzemeler sahada açıkta yakılmayacak (f) İnşaat makineleri sahada gereksiz yere fazla çalıştırılmayacak Gürültü (a) İnşaat gürültüsü sadece izinde belirtilen saatler ile sınırlandırılacak. (b) Çalışmalar sırasında, jeneratörlerin, hava kompresörlerinin ve diğer elektrikli ekipmanların motor kapakları kapalı tutulacak ve ekipmanlar konut alanlarında mümkün olduğunca uzakta tutulacak Su Kalitesi (a) Sahada uygun erozyon ve çökelti kontrol önlemleri uygulanacak –örneğin çökeltilerin sahadan uzaklaşarak yakındaki derelerde ve akarsularda aşırı bulanıklığa yol açmasına engel olmak için saman balyalarının ve/veya silt çitlerinin kullanılması. Atık Yönetimi (a) Yıkım ve inşaat faaliyetlerinden kaynaklanması beklenen tüm önemli atık türleri için atık toplama ve bertaraf yolları ve sahaları tespit edilecek.. (b) Madencilik ile ilişkili inşaat ve yıkım atıkları sahada tasnif yoluyla genel çöplerden, organik, sıvı ve kimyasal atıklardan ayrılacak ve uygun konteynırlar içinde depolanacak. (c) İnşaat atıkları lisanslı toplayıcılar tarafından düzgün şekilde toplanacak ve bertaraf edilecek (d) Atıkların tasarlandığı gibi uygun şekilde yönetildiğinin kanıtı olarak, atık bertaraf kayıtları tutulacak. (e) Mümkün olduğu durumlarda, yüklenici uygun malzemeleri tekrar kullanacak veya geri kazanımını sağlayacak (asbest dışında) B. Bireysel Atık Su Su Kalitesi (a) Lağım atıklarının ve bina sahalarından (kurulum veya yeniden inşa) kaynaklanan atık suların yönetimi ile ilgili yaklaşım yerel makamlarca Arıtma Sistemi onaylanmalıdır (b) Bireysel atık su sistemlerinden çıkan atık suların alıcı su ortamlarına deşarj edilmesinden önce, atık su kalitesi, ve atık su arıtma ile ilgili ulusal kılavuzlarda belirtilen asgari kalite standartlarını karşılayacak şekilde arıtılması gerekir. (c) Yeni atık su sistemlerinin izleme faaliyetleri gerçekleştirilecek (önce / sonra) (d) İnşaat araçları ve makineleri sadece yüzeysel akışın doğal yüzey suyu kütlelerini kirletmeyeceği belirlenmiş yerlerde yıkanacaktır. C. Tarihi Bina(lar) Kültürel Miras (a) Binanın onaylanmış bir tarihi yapı olması, böyle bir yapının çok yakınında yer alması veya onaylanmış bir tarihi alan içerisinde yer alması halinde, ilgili yerel makamlara bildirim yapılacak ve gerekli izinler/ruhsatlar alınacak; tüm inşaat çalışmaları yerel ve ulusal mevzuata uygun olarak planlanacak ve gerçekleştirilecek. (b) Kazı veya inşaat çalışmaları sırasında rastlanılan tarihi eserlerin veya buluntuların kayıt altına alınması, ilgili görevlilerle temas kurulması ve bu gibi durumlarda inşaat işlerinin durdurulması veya değiştirilmesi için gerekli hükümlerin oluşturulması sağlanacaktır. 145 FAALİYET PARAMETRE ETKİ AZALTMA ÖNLEMLERİ KONTROL LİSTESİ D. Zehirli Asbest Yönetimi (a) Proje sahasında asbest bulunması halinde, uygun şekilde tehlikeli madde olarak işaretlenecektir. Maddeler (b) Mümkün olduğu durumlarda asbest uygun şekilde kontrol altına alınacak ve riski azaltmak için mühürlenecektir. (c) Uzaklaştırılmasının gerekmesi halinde, asbest uzaklaştırılmadan önce asbest tozumasını en aza indirmek amacıyla ıslatılacaktır. (d) Asbest nitelikli ve deneyimli uzmanlar tarafından taşınacak ve bertaraf edilecektir. (e) Asbestli malzemenin geçici olarak depolanması halinde, atıklar kapalı konteynırlar içerisinde uygun şekilde saklanacak ve uygun şekilde işaretlenecektir. Sahadan yetkisiz uzaklaştırmaya karşı güvenlik önlemleri alınacaktır. (f) Uzaklaştırılan asbest tekrar kullanılmayacaktır. Zehirli / Tehlikeli Madde (a) Tehlikeli veya zehirli maddelerin sahada geçici olarak depolanması güvenli konteynırlar içerisinde yapılacak ve üzerine bileşimi, özellikleri Yönetimi ve kullanma bilgileri yazılacaktır. (b) Tehlikeli madde konteynırları, dökülme ve sızıntıları önlemek amacıyla sızdırmaz konteynırlar içerisine yerleştirilecektir. (c) Atıklar özel olarak ruhsatlandırılmış taşıyıcılar tarafından taşınacak ve lisanslandırılmış bir tesiste imha edilecektir. (d) Zehirli içeriğe sahip boyalar veya solventler veya kurşun bazlı boyalar kullanılmayacaktır. E. Etkilenen Koruma (a) Çalışma sahasının yakınındaki kabul edilmiş tüm doğal yaşam alanları, sulak alanlar ve koruma altındaki alanlar korunacak ve kötü niyetli Ormanlar, sulak olarak kullanılmayacaktır. Personelin avlanması, yiyecek araması, ağaç kesmesi veya başka türlü zarar verici faaliyetlerde bulunması alanlar ve/veya kesinlikle yasaklanacaktır. (b) İnşaat sahasının yakınındaki büyük ağaçlar için bir araştırma ve envanter oluşturma çalışması yapılacak; büyük ağaçlar işaretlenecek ve koruma altındaki etrafı çit ile çevrilecek; kök sistemleri korunacak ve ağaçlara zarar verilmesi önlenecektir. alanlar (c) Saman balyaları ve silt çitleri gibi yöntemlerle uygun erozyon ve çökelti kontrol önlemleri alınarak, yakındaki sulak alanlar ve dereler inşaat sahasından gelecek akıntılardan korunacaktır. (d) Özellikle koruma altındaki alanlar olmak üzere, yakın çevrede ruhsatsız malzeme ocağı, taş ocağı veya atık sahaları açılmayacaktır. F. Tıbbi Atıkların Tıbbi Atık Yönetim (a) Yüklenici, ulusal mevzuata uygun olarak yeni inşa edilen ve/veya rehabilite edilen sağlık tesislerinde tıbbi atıkların yönetilmesine ve Bertarafı Altyapısı bertarafına yönelik yeterli altyapının olmasını sağlayacaktır. Bu altyapı aşağıdakileri içerir, ancak bunlarla sınırlı değildir: ▪ Diğer atıklardan ayrıştırılmış tıbbi atıkların (kirli malzemeler, kesici malzemeler, insan dokuları ve sıvıları dahil olmak üzere) bertarafına yönelik özel tesisler: ▪ Tıbbi atıklar için uygun depolama tesisleri; ve ▪ Faaliyetin tesis bazlı arıtma içermesi halinde, uygun imha seçeneklerinin mevcut ve faal olması G. Trafik ve Yaya İnşaat faaliyetlerinin (b) Yüklenici ulusal mevzuata uygun olarak, inşaat sahasının uygun şekilde güvenliğini sağlamaktan ve inşaat ile ilişkili trafiğin Güvenliği trafik ve yayalar düzenlenmesinden sorumludur. Bu önlemler aşağıdakileri içerir, ancak bunlarla sınırlı değildir: ▪ Trafik tabelaları, uyarı işaretleri, bariyerler ve servis yolları: saha açık bir şekilde görülebilir olmalıdır ve halk potansiyel tehlikeler üzerinde yol konusunda uyarılmalıdır. açabileceği doğrudan ▪ Özellikle sahaya erişim ve saha yakınındaki yoğun trafik için olmak üzere personelin eğitimi ve trafik yönetim sistemi. İnşaat trafiğinin ve dolaylı tehlikeler müdahalesinin olduğu yerlerde yayalar için güvenli geçitlerin ve yaya geçitlerinin sağlanması. ▪ Çalışma saatlerinin yerel trafik düzenine göre ayarlanması; örneğin işe gidiş ve işten dönüş saatlerinde veya hayvan sürüleri nin hareket saatlerinde büyük nakliye işlerinden kaçınılması ▪ Halkın güvenli ve uygun geçişinin sağlanması için gerekli olması halinde, sahada eğitimli ve görünür personel tarafından aktif trafik yönetimi. ▪ Yenileme çalışmaları sırasında binaların halka açık kalmaya devam etmesi halinde, ofis tesislerine, mağazalara ve konutlara sürekli ve güvenli erişimin sağlanması. 146 BÖLÜM 3: İZLEME PLANI Ne Nerede Nasıl Ne Zaman Neden Maliyet Kim Aşama (İzlenecek (Parametre (Parametre nasıl (Sıklık derecesini (Parametre (proje bütçesinde (İzlemeden kim parametre ne?) nerede izlenecek?) belirtiniz / ya da neden izleniyor?) yer almıyorsa) sorumlu?) izlenecek?) sürekli mi?) Faaliyetin hazırlanması sırasında Faaliyetin uygulanması sırasında Faaliyetin denetlenmesi sırasında 147 Ek-5 ŞİKAYET FORMU ÖRNEĞİ Referans No Tam Adı Lütfen sizinle nasıl Lütfen sizinle nasıl iletişime geçilmesini istediğinizi belirtiniz iletişime geçilmesini istediğinizi belirtiniz (posta, telefon, e-posta). İl/İlçe/Köy-Mahalle Tarih Şikayet Kategorisi 1. Terk (hastane, lojman) 2. Projeden etkilenen varlıklar/mülkler 3. Altyapı 4. Gelir kaynaklarının azalması veya tamamen kaybolması 5. Çevresel sorunlar (örn. kirlilik) 6. İstihdam 7. Trafik, ulaşım ve diğer riskler 9- Diğer (lütfen belirtiniz): Şikayetin Açıklaması Ne oldu? Ne zaman oldu? Nerede oldu? Sorunun sonuçları neler? Sorunun çözülmesi için ne yapılmasını istersiniz? İmza: Tarih: 148 Ek-5. A : ŞİKAYET KAPANIŞ FORMU ÖRNEĞİ Şikayet Kapanış Numarası: Acil olarak gerçekleştirilmesi gereken eylem: Uzun vadede gerçekleştirilmesi gereken eylem (gerekli ise): Tazminat gerekiyor mu? [ ] EVET [ ] HAYIR TELAFİ EDİCİ EYLEMİN VE KARARIN KONTROLÜ Telafi Edici Eylemin Aşamaları Son Tarih ve Sorumlu Kurumlar 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. TAZMİNAT VE NİHAİ AŞAMALAR Bu bölüm, şikayet sahibi tarafından tazminat ödemesini aldıktan ve şikayet konusu giderildikten sonra doldurulacak ve imzalanacaktır. Notlar: Şikayet Sahibinin: Adı-Soyadı ve İmzası Tarih…./…../….. Sorumlu Kurumun/Şirketin Temsilcisi Unvanı-Adı-Soyadı ve İmzası 149 Ek 6. Halkın Katılımı Dokümanlarının İçindekiler Tablosu • Toplantı bildiriminin ne şekilde yapıldığı: kullanılan araç(lar), tarih(ler), ilanın açıklaması veya bir nüshası • Toplantıların yapıldığı tarihler • Toplantıların yapıldığı yerler • Kimlerin davet edildiği İsim, Kuruluş veya Meslek, Telefon / Faks / e-posta numaraları / adresi (ev ve/veya iş) • Kimlerin katıldığı İsim, Kuruluş veya Meslek, Telefon / Faks / e-posta numaraları / adresi (ev ve/veya iş) • Toplantı Programı Kim tarafından ne sunulacak • Özet Toplantı Tutanakları (Görüşler, Sorular ve Sunumcuların Yanıtları) • Varılan kararların listesi ve üzerinde anlaşılan adımlar - takvim, son tarihler ve sorumluluklar ile birlikte. 150