កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេច​ សក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ក្រុមធនាគារពិភពលោក ខែសីហា ២០១៨ មាតិកា សេចក្តីថ្លែងអំណរគុណ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 4 សេចក្តីសង្ខេប������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 5 ផ្នែកទី ១៖ សេចក្តីផ្តើម និងបរិបទ ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 11 1>1 សេចក្តីផ្តើម�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������11 1>2 លំនាំនគរូបនីយកម្ម និងសក្តានុពល​សេដ្ឋកិច្ចរបស់ទីក្រុង����������������������������������������������������������������������������12 1>2>1 ទីក្រុងក្នុងប្រទេសកម្ពុជា��������������������������������������������������������������������������������������������������������12 1>2>2 សេចក្តីផ្តើមស្តីពីសន្ទស្សន៍សក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ច ��������������������������������������������������������������������������� 13 1>2>3 កត្តាមានឥទ្ធិពលលើសក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ច ���������������������������������������������������������������������������������� 13 1>2>4 វិធីសាស្ត្រសម្រាប់បង្កើតកម្រងទិន្នន័យស ​ ូចនាករនីមួយៗ���������������������������������������������������������������� 14 1>2>5 ការបង្កើត និងការចាត់ថ្នាក់សន្ទស្សន៍ស ​ ក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ច (EPI)������������������������������������������������������ 16 1>2>6 លទ្ធផល���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������17 1>3 ការពណ៌នាលក្ខណៈប្រភេទផ្សេងៗ​របស់ទីក្រុង និងសក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ច ��������������������������������������������������������� 19 1>3>1 សេចក្តីផ្តើម������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 19 1>3>2 ទីក្រុងច្រករបៀងសេដ្ឋកិច្ចតំបន់�����������������������������������������������������������������������������������������������21 1>3>3 ទីក្រុងច្រកឆ្លងកាត់�������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 23 1>3>4 ទីក្រុង ឬទីប្រជុំជនជាប់ព្រំដែន������������������������������������������������������������������������������������������������ 26 1>3>5 រដ្ឋធានី������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������27 ឧបសគ្គដល់ការឈានទៅសម្រេចឱ្យបានពេញលេញនូវសក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ចរបស់នគរូបនីយកម្ម����������������������������29 ផ្នែកទី ២៖ ​​ 2>1 ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងសេវាសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍទីក្រុង ��������������������������������������������������������������������������������� 29 2>2 ស្ថាប័ន អភិបាលកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុសម្រាប់ការគ្រប់គ្រងទីក្រុង����������������������������������������������������������������������� 44 2>2>1 សេចក្តីផ្តើម������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 44 2>2>2 ក្របខណ្ឌច្បាប់ និងក្របខណ្ឌគោ ​ លនយោបាយ��������������������������������������������������������������������������� 44 2>2>3 សមត្ថភាពផ្នែករដ្ឋបាល��������������������������������������������������������������������������������������������������������� 46 2>2>4 ការ​ផ្តលហ ់​ ិរញ្ញប្បទាន������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 50 2>3 ការធ្វើផែនការប្រើប្រាស់ដីធ្លីឱ្យមាន​ចីរភាពសម្រាប់ការរីកចម្រើនទីក្រុងមានប្រសិទ្ធផល ��������������������������������������� 55 2>3>1 សេចក្តីផ្តើម������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 55 2>3>2 ប្រព័ន្ធរៀបចំផែនការជាតិ������������������������������������������������������������������������������������������������������� 55 2>3>3 បញ្ហាប្រឈមចំពោះការអភិវឌ្ឍ និង​ការអនុវត្តផែនការរៀបចំក្រុង������������������������������������������������������� 58 2>3>4 ការធ្វើផែនការរៀបចំក្រុងនៅក្រុងបាត់ដំបង និងក្រុងព្រះសីហនុ�������������������������������������������������������� 62 2>3>5 សន្និដ្ឋាន��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 69 ផ្នែកទី ៣៖ ​កាលានុវត្ត​ភាព​ សម្រាប់ឈានទៅសម្រេចឱ ​ ្យ​ បាន​ ពេញលេញនូវស ​ ក្តានុព​ ល​ របស់ន ​ គរូបនីយកម្ម����������������������������� 70 3>1 សេចក្តីផ្តើម������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 70 3>1>1 អាទិភាពសម្រាប់ពង្រឹងការអភិវឌ្ឍទីក្រុងរ​បស់កម្ពុជា ���������������������������������������������������������������������71 3>2 ការវិនិយោគទៅលើហេដ្ឋារចនា​សម្ព័ន្ធប្រកបដោយចីរភាព���������������������������������������������������������������������������� 74 3>3 លើកកម្ពស់ការអភិវឌ្ឍដែនដីដោយ​វិនិយោគលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ឱ្យ​មានរបាយជាលក្ខណៈយុទ្ធសាស្ត្រ កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 1 ទាំងនៅតាមវិស័យ និងទាំងនៅ ​ តាមភូមិសាស្ត ្រ ����������������������������������������������������������������������������������������� 74 3>4 ការ​ពង្រឹងស ​ ្ថាប័ន និងហ ​ ិរញ្ញប្បទាន �������������������������������������������������������������������������������������������������������� 76 3>5 ធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវការធ្វើផែនការប្រើប្រាស់ដីធ្លីប្រកបដោយចីរភាព សម្រាប់ការរីកចម្រើនទីក្រុងមាន​ប្រសិទ្ធផល������� 82 3>6 ធានា​ឱ្យ​មាន​អភិក្រមប ​ ែបបរិយាប័ន ្ន�������������������������������������������������������������������������������������������������������� 85 3>7 សំណក ើ​ ម្មវិធដ ី​ ើម្បី​ ធអា្វើ​ ទិភាព​ការ​អភិវឌ្ឍក ​ ្រុង������������������������������������������������������������������������������������������ 86 3>7>1 សកម្មភាពរបស់ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍������������������������������������������������������������������������������������������������� 86 3>7>2 បទពិសោធន៍របស់ធនាគារពិភពលោកក្នុងគ ​ ម្រោងផ្នែករៀបចំក្រុង����������������������������������������������������� 89 ផ្នែកទី ៤៖ ឧបសម្ព័ន្ធ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������92 ឧបសម្ព័ន្ធ ៤.១៖ ទីក្រុង និងតំបន់ម ​ ិនមែនជាក្រុងទីប្រជុំជននៅប្រទេសក ������������������������������������������������������������ 92 ​ ម្ពុជា ឧបសម្ព័ន្ធ ៤.២៖ លទ្ធផ ​ ល​ នៃ​ការ​ គណនាសន្ទស្សន៍ EPI និងចំណាត់ថ្នាក់ស្រុក��������������������������������������������������������� 93 ឧបសម្ព័ន្ធ ៤.៣៖ លទ្ធផលនៃការវិភាគ​ តម្លៃលេខទិន្នន័យក ​ ្នុងក ​ ន្សោម និងក កន្សោម​���������������������������������������������� 106 ​ ្រៅ​ មាតិកាតារាង តារាង ១.១៖ កត្តាធាតុចូលសម្រាប់ការវិភាគសន្ទស្សន៍សក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ច (EPI) កម្ពុជា��������������������������������������������������������������������������� 14 តារាង ១.២៖ ចំណាត់ថ្នាក់តម្លៃលេខ EPI របស់ស្រុក���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 17 តារាង ១.៣៖ យុទ្ធសាស្ត្រជាតិស្តីពីការអភិវឌ្ឍនក្រុង (NUDS) - ប្រភេទទី ​​ ក្រុងដ ​ ែលអា ​ ចមាន​ នៅ​ កម្ពុជា���������������������������������������������� 20 តារាង ១.៤៖ សំណប ើ​ ្រភេទ​ របស់​ ទីក្រុងក ​ ្នុង​ ប្រទេសក ​ ម្ពុជា ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 20 តារាង ១.៥៖ ច្រករ ​បៀង​ សេដ្ឋកិចប ត្បូង​ ្ច​ ៉ែក​ ខាង​ នៃ​ មហា​ អនុត ​ ន្លេមេគង្គ��������������������������������������������������������������������������������������������������������� ​ ំបន់ទ 22  ពខុសៗគ្នានៃចំណាយជាក់ស្តែង(ជាប្រាក់រៀល)របស់បណ្តាក្រុង ខណ្ឌ រាជធានីភ្នំពេញ តារាង ២.១៖ ភា សម្រាប់ពលរដ្ឋម្នាក់ៗ ក្នុងឆ្នាំ២០១៦������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 47 តារាង ២.២៖ កម្រិតភាព​ ពេញចិត្តជាមួយ​ការ​ ផ្តលស ់​ េវារបស់ស្រ ​​ ុក/ក្រុង ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 48 តារាង ២.៣៖ ការចំណាយជាក់ស្តែងរបស់ថ្នាក់ក្រោមជាតិ តាមប្រភេទ គិតជាមធ្យមភាគ(%) រវាងឆ្នាំ២០១៤-២០១៦ ������������������ 50 តារាង ២.៤៖ ចំណូលរបស់ក្រុងទៅ ​ ​តាម​ ប្រភព (២០១៧)���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 51 តារាង ២.៥៖ ការ​ប៉ាន់ទុកជាមុននូវត ​ ម្រូវ​ការ​ មូលនិធិសម្រាបស ់​ ្រុក/ក្រុង ឆ្នាំ២០១៨-២០២៤������������������������������������������������������������������������ 53 តារាង ២.៦៖ ស្ថានភាពនៃការរៀបចំប្លងភ ់​ ូមិសាស្ត្រនៅថ្នាកជា ់​ តិ និងថ ​ ្នាកក ់​ ្រោម​ ជាតិ����������������������������������������������������������������������������������������� 57 តារាង ៣.១៖ សេចក្តីសង្ខេបអ ​ នុសាសន៍គោលនយោបាយ​ អាទិភាព ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 71 មាតិការូបភាព រូបភាព ១.១៖ រចនាសម្ព័នរ ្ធ​ដ្ឋបាល​ ថ្នាក់​ ក្រោម​ ជាតិ​ របស់ក ​ ម្ពុជា������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 12 រូបភាព ១.២៖ ឯកតា​ នៃការ​ វាយ​ តម្លៃ​EPI���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 13 រូបភាព ១.៣៖ លទ្ធភាព​ ចូលទៅកាន់ទី ​​ ផ្សារ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 15 រូបភាព ១.៤៖ តំណ​ភ្ជាបជា ់​ ​ មួយប ​ ណ្តាញ​ ផ្លូវដ ​ ឹក​ ជញ្ជូន����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 15 15 រូបភាព ១.៥៖ ដង់ស៊ីតេសេដ្ឋកិច្ច ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ រូបភាព ១.៦៖ កម្រិតន ​ គរូបនីយកម្ម������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 16 រូបភាព ១.៧៖ មូលធនមនុស្ស����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 16 រូបភាព ១.៨៖ ផែនទីប្រទេសកម្ពុជាអ ​ មដោយ​ ពិន្ទុឆៅ​ របស់​EPI ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 18 2 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម រូបភាព ១.៩៖ ផែនទីប្រទេសកម្ពុជាអ ​ មដោយ​ ចំណាត់​ ថ្នាក់​EPI ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 18 រូបភាព ១.១០៖ លទ្ធផល​ តាម​ ខេត្ត និងច ​ ំណាត់​ ថ្នាក់ EPI �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 19 រូបភាព ១.១១៖ ច្រករបៀងសេដ្ឋកិច្ច និងទ ​ ីក្រុងក ​ ្នុង​ ប្រទេសកម្ពុជា ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 22 រូបភាព ១.១២៖ តំបន់ស ​ េដ្ឋកិចព ្ច​ ិសេសនៅកម្ពុជា�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 26 រូបភាព ២.១៖ បណ្តាញផ្លូវអ ​ ិចស្ព្រេសវ៉ដែ េ​ ល​ ស្នើឡើងដោយ​ ប្រទេសចិន និងប ​ ្រទេសជប៉ុន ������������������������������������������������������������������������ 30 រូបភាព ២.២៖ ចំណាយជាក់ស្តែងសរុប (ជាប៊ីលានរៀល) នៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ ពីឆ្នាំ២០០៨ ដល់ឆ្នាំ២០១៥������������������������������������������ 50 រូបភាព ២.៣៖ ទំនាក់ទ ​ ំនង​ រវាង​ ់​ ូលនិធិ និងម ប្រភេទ​ នៃការផ្តលម ​ ុខងារ​ របស់​ រដ្ឋបាល​ ថ្នាកក ជាតិ��������������������������������������������������������� ់​ ្រោម​ 52 រូបភាព ២.៤៖ ឋានានុក្រមរ ​បស់​ ផែនការ​ ភូមិសាស្ត្រនៅកម្ពុជា�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 56 រូបភាព ២.៥៖ រចនាសម្ព័ន្ធរៀបចំក្រុងបា ​ ត់​ ដំបង និង​​ការិយាល័យក្រុង ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 59 រូបភាព ២.៦៖ ដ្យាក្រាមនៃ​ ចក្ខុវិស័យអភិវឌ្ឍន៍ក ​ ្រុង​ បាត់ដ ​ ំបង​ ដល់ឆ ​ ្នាំ២០២០�������������������������������������������������������������������������������������������������������� 62 រូបភាព ២.៧៖ ប្លងល ់​ ម្អិតស ​ ម្រាបរ ់​ ៀបចំប្រព័ន្ធលម្ហផ បៃតង​ ​ ្ទៃ​ ក្នុងក ​​ ដ ​ ្រុងបាត់ ​ ំបង�������������������������������������������������������������������������������������������������� 63 រូបភាព ២.៨៖ ដំណើរការអនុវត្តវិធានការកែលម្អលម្ហផ្ទៃបៃតងនៅតាមដងស្ទឹងសង្កែ ��������������������������������������������������������������������������������������� 63 រូបភាព ២.៩៖ គោលការណ៍ណែនាស ំ​ ម្រាប់​ការ​ការ​ ពារ​ បេតិកភណ្ឌក្រុង������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 64 រូបភាព ២.១០៖ សេចក្តីព្រាងប ​ ្លង់គោល​ របស់​ ទីភ្នាកងា ់​ រ JICA សម្រាបក ់​ ្រុងព្រះសីហនុ 69 �������������������������������������������������������������������������������� រូបភាព ៣.១៖ ការ​ វិភាគភូមិសាស្តសម្រា ្រ​ ប់​ការ​ ផ្តលម ់​ ជ្ឈមណ្ឌលថ ​ ែទាំកុមារ ��������������������������������������������������������������������������������������������������������� 84 រូបភាព ៣.២៖ ដីស្រុត ដង់ស៊ីតេប្រជាជន និងប ​ ណ្តាញផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាតនៅទីក្រុង Semarang�������������������������������������������������������������� 91 មាតិកាប្រអប់ ប្រអប់ ១.១៖ តំបន់ស ​ េដ្ឋកិចព ្ច​ ិសេសនៅកម្ពុជា ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 25 ប្រអប់ ២.១៖ សមត្ថភាព​ មាន​ កម្រិតរ ​បស់​ ចាក់ស ទីលាន​ ​ ំរាម​ ភ្នំពេញ ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������� នៅ​ 36 ប្រអប់​២.២៖ ការ​ គ្រប់គ្រងស ​ ំណល់​ រឹង​ នៅ​ ក្រុងស ​ ៀមរាប���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 37 ប្រអប់ ២.៣៖ ឧទាហរណ៍នៃ​ការ​ អភិវឌ្ឍ​ អចលនទ្រព្យខ ត្រួតព ​ ្វះ​ការ​ ​ ិនិត្យនៅក្រុងព្រះសីហនុ��������������������������������������������������������������������������� ​ ​​ 40 ប្រអប់ ២.៤៖ ការ​ អភិវឌ្ឍ​ បៃតងនៅកម្ពុជា������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 43 ប្រអប់ ២.៥៖ គម្រោងសាកល្បងប្រើតារាងសហគមន៍ដាក់ពិន្ទុក្រុមប្រឹក្សាស្រុក/ក្រុង របស់អង្គការ PACTs���������������������������������������� 49 ប្រអប់ ២.៥៖ ការ​ កសាង​ សមត្ថភាពយូរអង្វែងស ​ ម្រាប់ការ​​ រៀបចំប្លងក ់​ ្រុង - ករណីក្រុងបាត់ដំបង �������������������������������������������������������������� 65 ប្រអប់ ៣.១៖ ការប្រើអភិក្រមអភិវឌ្ឍន៍ដែនដី ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 75 ប្រអប់ ៣.២៖ ការធ្វើវិមជ្ឈការមុខងារផ្តល់សេវាទៅឱ្យរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិនៅប្រទេសហ្វ៊ីលីពីន តាមរយៈអភិក្រមសមាហរណកម្មខ្សែបណ្តោយ ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 77 ពង្រឹងស ប្រអប់ ៣.៣៖ ការ​ រដ្ឋាភិបាលមូលដ្ឋានដ ​ មត្ថភាព​ វិមជ្ឈការ តាមរយៈ​ការ​ ​ ើម្បីបំពេញមុខងារ​ ផ្តល់សម្បទានហិរញ្ញវត្ថុ​ ផ្អែកលើគ ​ ុណផលការងារ នៅ​ ប្រទេសត ​ ង់សានី និងប ​ ្រទេសអ ​ ៊ូហ្កង់ដា �������������������������������������������������������������������������������������� 79 ឧទាហរណ៍ជាសកល​ ប្រអប់​៣.៤៖  យក​ ស្តីពីយន្តការ​ ពន្ធល ​ ើ​ ផលចំណេញពីការកើនត ី​ យសារ​ការ​ ​ ម្លៃដដោ បំពាក់​ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ( ​ Land Value Capture Schemes)������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 81 ប្រអប់ ៣.៦៖ បទពិសោធន៍ប្រទេសសិង្ហបុរីក្នុងការរៀបចំន ​ គរូបនីយកម្មដោ ​ យផ្អែកលើទិន្នន័យ������������������������������������������������������������������ 84 ប្រអប់ ៣.៧៖ គម្រោងទីក្រុងយុទ្ធសាស្ត្រនៅប្រទេសតង់សានី - ការកែលម្អហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធទក ី​ ្រុង និងអភិបាលកិច្ចទក ី​ ្រុង������� 89 ប្រអប់ ៣.៨៖ គម្រោងកែលម្អសង្កាត់ក្នុងទីក្រុងការ៉ាជី - ការវិនិយោគលើការអភិវឌ្ឍទីធ្លាសាធារណៈដោយប្រើអភិក្រមចូលរួម����� 90  ន្ទីរពិសោធន៍ធ ប្រអប់ ៣.៩៖ ម ប្លង់​ ​ ្វើ​ ​ ណ្ឌូណេស៊ី) - គម្រោងធ រៀបចំក្រុង (ប្រទេសឥ ​ នាគារពិភពលោក​ ដើម្បី​ បង្កើតហ ​ េដ្ឋា​ រចនាសម្ព័នទ ្ធ​ ិន្នន័យភូមិសាស្ត្រទីក្រុង��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 90 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 3 សេចក្តីថ្លែងអំណរគុណ រៀបចំ​ របាយការណ៍នេះត្រូវបាន​ ដោយ​ ឡើង​ ងារ​ ក្រុម​ការ​ មួយ ពិនិត្យ និងផ ​ ្តលអ ា​ ប្បាយ​ ់​ ត្ថធិ របាយការណ៍​ លើ​ នេះ ដែលក្នុងនោះ​ ដឹក​ ដែល​ លោកស្រី Judy Baker (នាយក្រុមស នាំដោយ​ ​ េដ្ឋ​ វិទូ) ឯកទេសជា មាន Joanna Mclean Masic (អ្នក​ ខ្ពសផ ​ ន់​ ់​ ្នែក​ សមាជិកក្រុមដ និង​ ​ ែលរួមមាន Sarah Xiyuan Lin (អ្នក​ ទីក្រុង), Uri Raich (អ្នកឯកទេសជាន់ខ្ពស់ផ្នែកទីក្រុង) និង​ កូវ ​ ីក្រុង និង​ ឯកទេសទ សហ​ ជា​ ប្រធាន​ ផ្នែកនៃក្រុម​ការងារ), Huyen ​ ្នែកទ ភីរម្យ (អ្នកឯកទេសផ ​ ្អាត និងអ ​ ឹកស ​ នាម័យ)។ ​ កទេសជា Thi Phuong Phan (អ្នកឯ ខ្ពសផ ​ ន់​ ​ ​ ់​ ្នែកទីក្រុង និងជា ប្រធាន​ សហ​ ផ្នែកនៃក្រុមការងារ), Natsuko Kikutake (អ្នក​ ការងារ​ កម្មវិធីនេះ​ ត្រូវ​ បាន​ ក្រោម​ការ​ អនុវត្ត​ របស់​ ណែនាំទូទៅ​ ​ កទេសជាន់ខ្ពសផ ឯកទេសទីក្រុង), Erik Johnson (អ្នកឯ ់​ ្នែក​ គប Abhas Jha អ្នក​ ្រ ​ គ ់ ង ្រ ​​ ិ កា កម្មវធ ្រា ភា ី រអនុវត្តជាសកលសមប ់ ព​ ផ្នែកបរិស្ថាន), អភិវឌ្ឍន៍សង្គម), Frank Woerden (នាយវិស្វករ​ ​ ង្គម ធន់ផ្នែកស តំបន់ទីក្រុង និងតំបន់ជនបទ (GSURR), ​ កទេសជា ឡេង ប៊ុនឡុង (អ្នកឯ ខ្ពសផ ​ ន់​ ់​ ្នែកបរិស្ថាន), Katie អ៊ីនហ្គូណា ដូប្រាចា នាយកគ្រប់គ្រងធនាគារពិភពលោកប្រចាំនៅ ​ ្តលយោ McWilliams (មន្ត្រី​ IT), ទេព ម៉ាកាធី (អ្នកផ ​ ន់​ ់​ បល់ជា ​ ំបន់អា កម្ពុជា (ក្នុងត ី​ ូព៌ា និង​ប៉ាស៊ីហ្វ៊ិក), Sameh Wahba ​ ស៊ប ​ ្តលយោ ខ្ពស់), សុខ ចំរើន (អ្នកផ ់​ បល់) និង អ៊ូ ណារីយ៉ា (ជំនួយការ​ (នាយកកម្មវិធី GSURR), Ellen Goldstein (នាយក​ កម្មវិធី)។ ូ​ ន់​ Mark Roberts (សេដ្ឋវិទជា ់​ ្នែកទីក្រុង) ខ្ពសផ ប្រចាំប្រទេស) និង​Ede Jorge Ijjasz-Vasquez (នាយកជាន់​ ់​ ្យ​ បានផ្តលឱ ងារ​ ក្រុម​ការ​ នេះន ​ ូវកា​ រណែនាំ​ ប្រយោជន៍​ មាន​ ស្តីពី​ ់​ ៃកម្មវិធី GSURR)។ ខ្ពសន ​ ក្តានុពល​​ សន្ទស្សន៍ស ជាច សេដ្ឋកិច្ច។ សហការីរួមការងារ​ បាន​ ​ ្រើន​ 4 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម សេចក្តីសង្ខេប ើ ផ ការរីកចម្រន ែ្ន ​​ ​ ក នគរូបនីយកម្មនៅ ​ កម្ពជា ុ ​ ្ត សក្ត ផល ់ ​​ ន ា ព ុ ល​​ សម្រប់ យ ា ឱ ​ ន​​ ្ មា កំណន ើ ប្រកបដោយ​ បរិយាប័ន្ន និង​​ការកាត់បន្ថយភា ក ី ។ ​ ពក្រ​ ្រ រស់នៅក្នុងទ បច្ចុប្បន្ន សមាមាត្រនៃប្រជាជន​​ ​ ំពុងត ​ ីក្រុងក ​ ែ​ កើនឡើង ហើយទន្ទឹម​គ្នានោះ​ កត្តាជាច ​ ្រើន​ ជំរុញ​​ ដែល​ ​ ន​ ឱ្យមា កំណើនសម្រាប់​ វិស័យឧស្ ប្រទេស​ គឺជា​​ ​ ែលមា ​​ សាហកម្មដ ​ ន​ មូលដ្ឋាននៅទី ​​ ក្រុង ដូចជាឧស្សាហកម្មផ ​ ​ លិតកម្ម ទេសចរណ៍ និងពាណិជ្ជកម្ម ជាដើម។ ត្រង់​​ ឱកាសដ៏សំខាន់មួយស នេះបង្កើតជា​ ់​ ្រទេសកម្ពុជា​ ពីព្រោះថា រាល់​ការសម្រេចដ ​ ម្រាបប ​ ែល​ បានធ្វនា ើ​ ព បច្ចុប្បន្ន នឹងជះឥទ្ធព ​ េល​ ច្រើន​ ិ​ ល​ ទៅលើ​ បែប​យ៉ាង​​​ ធ្វើន​ ដំណើរការ​ គរូប​ នីយកម្ម​ ជាច្រើនទ ​ សវត្សទ ​ ង​ ​ ៀតនាពេលខា មុខ។ របាយការណ៍នេះ ​ បំណង​ មានគោល​ ព័ត៌មាន​​ បំពេញ​ ​​ ដល់គោលន​ យោបាយ​ នគរូបន ​ ីយកម្មនៅកម្ពុជា ​ ​ អព ឈ្វេងយល់​ សក្តានុពល​ ំ​ ី​ ្ច​បស់​ សេដ្ឋកិចរ ទី​ បណ្តា​ ក្រុង ​​ និង​​ ​​ ៗ​ ឧបសគ្គធំ ដល់​ការ​ ឈាន​ ទៅ​ សម្រេចឱ្ ​ ន​​ ​​​ យបា សក្តានុពលនោះ ហើយ​ បង្កើតអ ​ ភិក្រមជាយុ ​​ ្ធ​ ស្រ្ត​ ទសា មួយ​​ ់​​​ លម្អ​​ការ​ សម្រាបកែ ​ ម្រើន​​ ​ រីកច ភាព​​ និង​ របស់​​ ធន់​​ ទីក្រុងទាំងនោះ​ ។ របាយ​ការណ៍ន ​ េះ​ បី​ មាន​ ី​ ្តើមអ ផ្នែក គឺ៖ i) សេចក្តផ ំ​ គ​ ​ ំពីលំនាន កម្ម រូបនីយ​ សក្តា​ និង​ នុ​ ្ឋ​ ិច្ច​ ពលសេដក របស់​ ទីក្រុងនៅ ​ ក្នុងដ ​ ំណើរ​ការ​ វិភាគ​ នគរូបនីយកម្ម; ii) ការ​ សំខាន់ៗ​ និង iii) ជម្រើសគោ បញ្ហាប្រឈម​ ​ ល​ យោបាយ ​ ន​ កម្មវិធី​ ​ និង​​ ់​ ន​ សម្រាបឈា ​​ ទៅសម្រ េ​ ច​​ ​ របស់ សក្តានុពល ​​ នគរូបនីយកម្ម ឱ្យបា ​​ ពេញល ​ ន​ ​ េញ។ កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 5 ទីក្រុង លំនាំនគរូបនីយកម្ម និងសក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ចរបស់​ ទ​ បាន​ ផ ី ្សារ​ ខស ា រ ្ព ់ ការត​ភ្ជប​ ់ង ឹ មាំ​ ជា​ ួ ​ មយ បណ្តញ ា ​ ូ្ល ​​ ផវ ូ សកម្មភាព​​ ដឹកជញ្ជន ​យ នគរូបន កម្ម​ ី ​ ខស ្ព ់ ចំនន ួ ក្រុ ហ ​​ ម ុ៊ ធំ ​ ន ​​​ ច ​ ន ើ្រ ​ នង កម្រត ិ ​ ិ ម​ល ូ ធ ​ ន​​​ មនុ​ ្​ សស ក្នុង​ នៅ​ កម្រិត​ ២១ភាគរយ ដំណើរនគ​ ​​​ រូបន កម្ម​ ​ ីយ​ កម្ពុជា​ របស់​ ​ ់ ស្ថន ខ្ពស។ ា ភា ​ ពភូម​សា ិ ស្តនៅ​ ្រ​​ ជត រាជធានី​ ិ ​​ ភព ំ្ន ញ ​ ក េ ​ និងច ្រ ​ របៀង​​ នៅមាន​ ទាប​ សម្ទុះ​​​​ ជាង​ អ្វី​ គេ​ ដែ ល ​ ទុកសម្រាប់​​ រំពឹង​ ប្រទេស​ ដែល​ ចំ​ សេដ្ឋកិច្ច ជា​​ មួយ​ ណែក​ ​​​ ុកមួយ​ ឱ្យស្រ ធ្វើ​ ​ ភាគ​​​ ចំនួននៅ ៍​​ អាគ្នេយនៃ​​ មាន​ ​ លិត កម្រិតផ ​ ផលក្នុងស្រុកសរុប (ផ.ស.​ ស/GDP) ប្រហាក់​ ​ ម្ពុជាមា ប្រទេសក ​ ន​ សង សន្ទស្សន៍​ EPI រឹងមាំ ​ ឹ ​ ត​ស ែ ​ គ ា​ ្ន យ​ ើ្ម ជាមួ នង ឹ ​​​ ប្រហែលគ ​ ្នានៅឡើយ​ ររីកចម្រើន​ ។ បច្ចុប្បន្ននេះ កា​ របស់​​ ទីក្រុង​​ ុ ​​ ា​ ក បណ្តស្រ នៅ​​ ​ រ តំបន់ឆេ្ន ភា ខាង​​ ​ គ​ ូ ភាគ​ ត្បង ​យ ពាយ័ព នង ្ ​ ិ ​​ ជាមួយស ​ ក ុ្រ ​​ ​ិវត្ត​ កំពុងវ ទៅម ​ ិនស្មើគ្នាទេ ដោយ​ មានទីក ក្នុងនោះ​​ ​ ងគេ​ ​ ្រុងធំជា មួយ យ​ មួ​ ចំនួននា ​ ភា ​ គ​ កណ្តាល​ នប្រ ៃ​ ទេស ជា​ សេស​ ពិ​ តំបន់ដ ស្ថិ​ ​ ែល​ ត​ (រាជ​ ភ្នំពេញ) ធានី​ អម​ ដោយ​​ ធំ​ ទីក្រុង​ ​​ ក្រុងត បន្ទាប់ និងទី ​ ូចៗ​ ជា​ ច្រករ នៅតាម​​ ​​បៀ​ កិច្ច​ ដែលមា សេដ្ឋ​ ង​​ ភាព​​ ​ ន​ ក្នុង​ការ​ អំណោយផល​ ទៀត​ ច្រើន​ ។​រាជ​ មានភាព​ ្នំ​ េញ​​ ធានីភព ់​ ើស​ គ្រប់ដណ្តបល គេ ដោយ​​​ បាន​ រក​ ទី​ ងាយ​ ផ្សារបាន​ បើទោ បី​ ​ ះ​​ ​ ្រុក​ ជាស ទាំង​ នោះ​​​​ មាន​ ភូមិ​ មាន​ ប្រជា​ ​ ប ជនរស់នៅ ​ ្រមាណ​ លាន​ ជាង ២​ ខណៈ​​ នាក់ ​ ទី​ ដែល​ ក្រុង​​ ​​​ ក្នុងផ សាស្រ្តស្ថិតនៅ​ ​ ្ទៃប្រទេសឆ ​ ្ងាយ​ ពត ំ​ ​ ី​ ប ឆ្នេរ​ក៏ដោយ។ ន់​ ​ ី​ លំដាប់ទ ដែល​ ២ ​ កំពុងល ​ េច​ មុខ​ ឡើង​ ​ ជា​ ដូច​ សៀមរាប ក្រុង​ ក្រុង​ បាត់​ ​​ ោយប៉ែត ជាដើម មាន​​ ដំបង និងក្រុងប៉ ប្រជាជន​ រស់​ នៅ​ តែ​​ សិ​ ការ​ ក្សា​ ក៏ប​ នេះ​ ង្កើត​ នូវប ផងដែរ​ ភេទ​ ​ ្រ​ ឡែកៗ​ ដោយ​ នៃទីក្រុង ប្រមាណ​​ ពី ១០០០០០នាក់ ទៅ ២៥០០០០នាក់ ប៉ុណ្ណោះ។ ​ការ​ យ​ ដោ​ កល ផ្អែ​ លទ្ធផ ​ ើ​ ​ លគណនា​​ EPI លក្ខណសម្បត្តរ ទី​ ិ​បស់​​ ក្រុង កច​ រី​ ទីក្រុងច ម្រើន​​ ​ ្រើន​ គ្មាន​ការ​​ តែ​​​ ​ ច​ គ្រោងទុកជាមុន ដែលអា ឱ្យ​ នាំ​ ​ ុទ្ធ​សា​ និងយ អភិវ ស្ត្រ​ ​ឌ្ឍថ ​ ្នាកជា ថ្នាកត ់​ តិ​ និង​ ​ ់ ដើម្បជ ់​ ំបន វិភា​ ី​ ួយ​ គ​ មានការ​​ លាត​ ​ ្វះ​​ សន្ធឹងខ របៀបរៀបរយ និងភាព​ ណែនណាន់​ តំបន់​ ែ ​ ម បន្ថ​ ល​ ើ នា ត ួ ​ ទ​ សវា រ ី ប​ នៅ​ ់ ​ កងុ្ន ​ ដ​ំ រ ណ ើ ​ការ​ រ​ នគ​ប ូ ​ ន​យ ី ​ កម្ម​ ក​ របស់​ ម​ ជា ុ្ព ​ ។ អនា​ សំណង់​ ធិបតេយ្យ ងា​ ភាព​ យរ​ងគ្រោះដោ ​ ​ ទឹកជ យ​សារ​ ន់ ​ ំន​ ថ្នាកទា ចំណាត់​ ់​ ំង​ ​បស់​​ បួនរ ទី​ ងមា ក្រុ​ ​ ង ្រុ​ ច ​ ន៖ ទីក រ​ ​ ្រក​ បៀ​ ងស ដ្ឋក ​ េ​ ​ ិ​ ច្ច​​ បំពុល ​ ការ​ សេវាម និងការផ្តល់​ ​ ិន​ ល្អ ហើយ​​ បាន​ ភាព​ បង្ក​​​ ស្ទះ​ រាំង​ ប​ តំ​ ន់; ទីក ​ ្រុងច ​ ្លង​កាត់; ​ ្រកឆ ​ ្រុង/​ ​ ទីក បជុ ្រ​ ជ ទី​ ន​ ំ​ ​ តាម​ ​ និងរា ព្រំដែន; ​ ជ​ ​ ំណើន​ ដល់ក រយៈ​ ​ ៀត​ អង្វែងទ ពេលយូរ​ ។ ផង​ ភ​ ធានី​ ំ្ន ញ ព ុ្រ នីមយ េ ។ កង ួ ៗនៅ​ កងុ្ន ​ កម ទាង ុ្រ ​ នះ ំ ​ េ​ មានកាលានុវត្តភាព បញ្ហា​ និង​ ផ្ទា​ ប្រឈម​ ល់រ ៗ​ ​ ៀង​ ខ្លួន​ ប៉ុន្តែអ ​ ្វីដ គួរឱ ​ ែល​ ​ ត់​ ​ ្យក ល់​ សម្គា​ ​ ្សន៍​ សន្ទស ស​ នុព ក្តា​ ​​ លស ដ្ឋក ​ េ​ ​ ិច្ច (Economic Potential គឺ​ នោះ​ ស​កនុ ពល​ ្តា​ ​ នៅ​ ក្នុង​ ច្រករ សេ​ ​បៀង​ ដ្ឋ​ កិចត ំ​ ន់​ ដោយ​សារ​ ្ច​ ប តែ​​ ​ ្រូវបា Index/EPI) មួយត ​ ន​ បង្កើតឡ ី​ ្រើ​ ​ ើង ដើម្បប វាយ​ ក្នុង​ការ​​ តម្លៃ​​ ភាពរឹងមាំក លទ្ធ​ ​ ្នុង​ការ​ ​ ​​ ចូលទៅ ដល់ទ រ ​ ីផ្សា​ ​ ទ្ធភា និងល ​ ព​ ត​​ភ្ជាប​ ់ នុ​ សក្តា​ ព​ ល​សេដ្ឋ​​ កិច្ច​ នៅ​ ស្រុក​ តាម​ នានា​ នៅក្នុងប ​ ្រទេសក ​ ម្ពុជា។ ​ ទីផ ជាមួយ​ ជំរុញលើ ​ ្សារ និងកត្តា​ ចិត្ត​ ​ ឹក​ ​​ កទ ​​​ ម្រាប់ក ខ្ពស់ស​ ​ ហ​ ​ ិច្ចស នេះ​ សន្ទស្សន៍​​​ គោលដៅ​​​ មាន​ ជួយ​​​ តម្រែ​ តម្រង់​ កិច្ច​ ទិស​ ភាក្សា​ ពិ​ អំពី​​ ប្រតិ​ បត្តិ​ការ​ តំបន់; ក្នុង​ ​ សក្តា​ នៅ​ នុពល​​​ ទីក្រ ក្នុង​​ ច្រក​​ ​​ ុង​ ឆ្លង​កាត់​​ បំពេញមុខងារ​ ការ​ របស់ប ស្រុក និងក ​ ណ្តា​​ ដែល​ ​ ត្តា​​ ​ ្យ​ អាចនាំឱ មាន​ ់​ិស័យ​ សម្រាបវ ជន​និងច ឯក​ ​ ំណាប់អា ​ រម្មណអ ៍​ ន្តរ​ ជាតិ; សក្តានុពល​​​​​ ប៉ះ​ ផល​​ ពាល់​ ដល់​ការ​ បំពេញ​ មុខ​ នោះ ​ ងារ​​ មិន​ មែន​ ដើម្បី​​​ កំណត់​ អត្ត​ ជាប់ព្រំ​ នៃក្រុង​ សម្រាប់​ការ​ ដែន​​​ ចិត្ត​​​ ទឹក​ លើក​ ពា​ សម្រួល​​ កម្ម​ ណិជ្ជ​ តំបន់ណា​ សញ្ញាណ​​ថា​​ ដើរ​ ខ្លះ​​ ក្រោយ​ គេ ឬត ​ ​ ខ ​ ំបន់ណា ដែល​ ​ ្លះ​ ឱ្យ​ បាន​កាន់ត ក្លា ​ ែ​ខ្លាំង​ និងក ​ ្នុង​ការ​​ ​​ បន់ស បង្កើតតំ កិច; ​ េដ្ឋ​ ្ច​ ​ និង​ មុខ​ ឈាន​ វិភាគ​ គេនោះទេ។ ការ​ នេះផ្អ ទៅ​ ​​ ែក​​ លក ស្នូលច ើ​ ត្តា​ ​ ំនួន​ ៥ ់​ ជ​ សម្រាបរា ធានីភ ​ ្នំពេញ​ វិញ ​ ក្តានុពល​ គឺជាស អភិវឌ្ឍ​​ សម្រាប់​ការ​ គឺ លទ្ធភាពចូលដល់ទី ផ្សារ តំណ​ភ្ជាបផ ​​ ​ ់​ ្លូវដឹ ​​ កជ​ ញ្ជូ​ ដង់ស ន​ ​ ​ ៊ី​ តេ​​ ឯក​ វិស័យ​ ជន​និង​ការ​ វិនិ​ បរ​ យោគ​ ​ រ ទេស​ឱ្យ​កាន់ត មាំ។ ែ​ឹង​ ​ គ​ សេដ្ឋកិច្ច​ កម្រិតន នីយ​ រូប​ កម្ម​ និងមូលធន​ មន ស្ស ​ ​ ុ​ ប្រើ​ ដោយ​ ់ ន ​ ្រា ទ បស ្ន យ ​ ិ ន ទាង ័ ​ ​ ទ ្រ ស ំ ពីប ​ ម្ពជា េ ក ំ ទ ណ ​ ​ ុ ​ និងពីស ំុ ន ​ ិ ​ ្ន យ ន ​​ ​ ល​ ័ ដែ ​​ មាន ​ ល់ដំ ឧបសគ្គប៉ះពាល់ដ ​​ ណើរការ​ នគរូបនីយកម្ម នៅ​ ទូទាំ​ ង​ពិ​ ភ​ លោក1។ ​ការ​ ព​ ទិដ្ឋភាព​ យក​ ទាំង​ ផ្សេងៗគ្នា​ ​ ក​ នេះម ើ​ួម​ ប្ររ គ្នា អាច​​ វា​ ឆ្លុះ​ ស៊ី​ យល់​​ បញ្ចាំងឱ្យ​​ បាន​​ ជម្រៅ​​ សក្តនុ អំពី​ ា​ ពល​ ក្រុងជា​ ទី​ នៅ​​​ ច្រើន​ ​​ ទេ​ ក្នុងប្រ​ ស​ ជា ​ ្ពុ​ កម ​ ​​ ប​ ជួបឧ​ ស​គ្គមួយច ​ ំនួន​ ផលិតភាព​ របស់​ ស្រុកនីមួយៗ។ ​ ធ្វឱ ដែល ើ​ ្យ​ គមិ េ​​​​ នអាច​​​​ ទ​ ល​ ទួ​ បា​ ​​​ យោ​ នផលប្រ​ ជន៍ព ​ េ​ ញ​ លេ​ ញ ពី​​ ​ គរ ន​ នីយ​ ​ូប​ ​ កម្ម។ ដ្ឋរ​ ក្នុងនោះហេ​ ា​ចនា ​ ​ មន ស​ ​ េ​ ្ព័​ ្ធ​ និងស វា​ មា​ នៅ​ ន​ វិភាគ​ យោងតាម​​ការ​ ស្រុក​ នេះ ​ ចំនួន២៧ លើ​ ស្រុក​ ទាំង​ ១៩២ កម្រិត​ ​ ម​ និងស ភា​ ត្ថ​ ពស្ថា​ ប័​ ទន ន​ ខ្សោយ​ ​ ់​ រៀបចំ​​ ក្នុង​ការ​ គោល​​ (ត្រវ ១៤%) ស្ថត ូ នឹង​ ិ ក ុ្ន ​ ​ង លដា ​ ក ា្ន ​​ ំ ប់ថ ់ សក្តនុ មាន​ ា​ ពល​ េ​ ​ សដ្ឋ កចិ ​ ្ច «ខ្ពស់​ យោ​ ន​ បាយ​ ក្នុង​ការ​ ផ្តលហ រញ្ញ​ ់​ ិ​ ទាន ប្ប​ ​​ ន​ការ ក្នុង​​ ​ ក្នុង​ការរៀបចំផែ ណាស់​ ធានី​ »។ រាជ​ ភព េ ស ំ្ន ញ ​ ត ​ ​ ិ្ថ នៅ ំ ប់ថ លដា ​ ក ​ ា្ន ន េ ដែរ​ ដែលម ់ ះ ​ន ិ ​ អនុវ ការ​ បន្តឹង​ការ​ ​ត្ត និងក្នុង​ការរឹត​ អនុវ ​ត្ត​ ច្បាប់។ ​ ជា​ មែន​ គួរ​ រឿង​​ ឱយ ា​ ​ ផល ្ ភ្ញក់ ើ្អ ទ ​ េ ដោយសារ​ ទក ុ្រ ន ី ង េ មា ​ ះ លទ្ធភា ​ ន​ ​ ព​ រក​ ១ ​​ ចក្តល សូមមើលសេ ី​ ម្អិតអ ​ ំពវ ី​ិធីសាស្ត្រ​ នៅ​ របាយការណ៍ទា ក្នុង​ មូល។ ​ ំង​ 6 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងសេវាមានកម្រិត។ នៅតាម​​ វិស ហេ​ ​ ័យ​ ដ្ឋា​ មយ ជា​ ួ ​ នង រហ ឹ ​ ូ​ ំ រចលូ ន ​ ៃ​ការ​ វ​ ន ិ យោ ិ ផល គ​ ព ា្ទ ​ ់ ​ ប ី រ​ ទស ពស េ ជា​ េ ​ ិ ស នាស រច​ ័ ទ ​ ម្ពន​ ្ធ ក ី ង ​ ​ ុ្រ ជាចនើ្រ គេ​ ឃើញ​ ឱន​ មាន​ ព​ ភា​ ួ​ គរឱយ្​ កត់ស ​ ម្គល ា ​​​​ ់ ផ្តលហ ការ​ ់​ ិរញ ​ ្ញ​ ប្ប​ ​​ ទាន រប​ ស់​ ប្រទេសច ​ ិន​ ​ ​​ ផ្នែកអ ​ ​ ចល នទ ព្យកំ ​ ្រ​ ​​ ពុង​​​​ រារាំ​ ដែល​ អភិ​ ងដល់​​ការ​ វ​ឌ្ឍ​ ទក ង​ និងដល់ទ ី​ ្រុ​ ​​ ម្រាប់​ ​ ស្សនវិស័យស​ មាន​ការ​ រីក​ គគ្រឹកគ ដុះ​ដាល​ នៅ​ ​ គ្រេង​​ តាម​​ ទី​ក្រុង​ រាជ​ ដូចជា​ ធានី​​ រីកចម្រើនទ ការ​ ក្រុង​ ​ ី​ ទៅ​ ថ្ងៃមុខ។ ត្រង់​​​ នេះ​ ​​ ​​ មួយ​ សំខាន់គឺ ​ំ ផ្នែកធ ភ្នំ​ ពញ ​ ្រុងព េ​ និងក សី​ ​ ្រះ​ ហ​នុ ជា​ ដើម។ ខណៈ​ ដែល​​ការ​ ពេល​​ ដុះ​ រីក​ ពី​កា​ បណ្តាលមក​ រ​ យោគ​ វិនិ​ តួចពេក ​ តិច​ ហយើ​ ​ ទាក់​ ជាមួយ​​ ទិន​​ នឹង​ នះ ដាល​ បាន​ េ​ បង្កន ើ យ៉ង ា ខ្លង​វ ំា ន ផត ូ ​​ការ​ ផ ់ ង ្គ ​ ្គ ​ ល ់ ​ ំ ​ នៅដន ល​ ា្ឋ និងអច​ ន​ ា​ ភ​ បញ្ហអ​ ិ ល បា​ ​ កច ​​ ្ច ទៅ ​ ិ ទូ ជវ​ ំុ ញ ិ ​ការ​ ផល ់ រ ្ត ហ ិញ ​ ​ ប ្ញ បទា​ ្​ ន​និងស ​ ម ​​ ត​្ថ ព ភា ​​ ទ្រពយ ្ ពា ​ ្ជ ម្ម​វាក៏​ ​ ណិជក មាន​ ហា​ នភិ យ ​ ់ វា​ ័ ដែរនៅត្រង​​​ថា ធ​ ឱ ើ្វ យមាន​«ពពុះ​ ្​ ប័​ ស្ថា​ ផង។ ន​ សម្រាបផ ់​ ្នែក​ ជញ្ជូនវិញ​ កំណើន​យ៉ាងក ដឹក​ ​ ្រាស់​ អច​ លន​ ​ សម្រាបទ ទ្រព្យ» អចលន​ ់​ ីផ្សារ​ ​ ្លៃខ្ពស់ ហើយបើងា ទ្រព្យថ ​ ក​ នៃ​ ក្រែល​​ នួ​ ចំ​ ន​ យ​ យាន​ ននៅ ្ត​ ​ លើផ្លូ​ ​ ​ វថ្នល់​ និងស មត ភា​ ​ ្ថ​ ​​ ពប​ណ្ត ា​ ញ​ មើល​​​​​ មក​ ខាង​ វិញ ​​​ ក្រោម​ គេ​ ឃើញថាលំ​ នៅ​ ដ្ឋានក្ន ​​​ ុង​ តល ស​ ំ​ ៃ​ រ​ ម​ ម្យ​ ូ ​​ ផ្លវ លនៅ ថ្ន​ ​ នកម្រត ់ មា ិ ​​ បានរួមច ​ណ ​ ំ ​ ក ែ ធ្វ​ ើ យ ឱ ​ នការ​ ្ មា សះ កក​ ្ទ ​ ច​ ចរ រា​ ណ៍​​ ​​ មាន​ នៅ​ ចំនួនត ​ ិចត ​ ួចនៅ ​ ឡើយ ​ ឱ ដែលធ ពលរដ្ឋមា ្វើ​ ្យ​ ចំណូល​ ​ ន​ តែ​ខ្លាំង​ នៅ​ កាន់​ បណ្តា​ តាម​​ ង​ ក្រុ​ ក្នុង​ ប្រទេ​ ស​​ កើន​ ។ ការ​ នៃ​​ ឡើង​ ទាប​​​ គ្មាន​ ​ ​ ជម្រើសណា តែ​ ក្រៅ​​ ពី​​ ទៅរស់​ នៅតា ​ ម​​ ប​ តំ​​ ន់​ សំណង់​ មវ ត​ ទក ូ្រ ​ការ​ ក​ ឹ ​ ែ ​ ៏បានបន្ថម សម្ពធ ា ​ លើ​ ទៅ​​ ព័​ ប្រ​ ្ធចក ន​ ដ​ ែ ចាយ​ ែល​ មា​ ន​ នា​ អ​​ ិ​​ តយ្ ធប​ ។ គេបាន​ប៉ន់ េ​ យ​ ា​ ស ​ ្មា​ ន​ថាមា​ នម ​​ ​​ ​ នុ ប្រ​ ស្ស​ ជា​ មាណ​​ ១,៧​ ស្រា​ ប់​ ដរ ែ ​​ ជាព េ​ នៅ​ ​​ ស ិ ស​ តាម​ ទក​ ី ង ុ្រ ​ លដា ី រ ំ ប់ទព ​ ី។ ​ ប្រពន ័ ល ​ ្ធ ​ ប ូ ង្ហរ ូ​ ទ​ ក ឹ ​ លាន​ នាក់ រស់នៅក្នុងត ​បំ​ ​ នអ់​ ​ នា​ ធបិ​ ត យ្យ2។ ​ េ​ ប្រព័ន្ធ​​ការ​ និង​ រ​ ពា​ ជំ​ ទឹក​ នន​ ់​ មានសារៈ​ សំ​ ខា​ ់​ ​ នជា សស​ ពិ​ ទី​ េ​ នៅតាម​​ ង​ ក្រុ​ នា​ ​​ ​ នា​ ដូចជាក្រុងបាត់ ដំ​ ព្រះ​ បង​ ក្រុង​ ​ ុ និងក្រុងកំ សីហន ​​ ពង់​ សមត្ថភាពស្ថាប័ន ​ រ​ និងកា ផ្តល់ហ ​ ិរញ្ញប្បទាន​ សម្រាប់កា ​ រ​ រង​ ចាម​ ដែលងាយ​ គ្រោះ​ខ្លាំងដោ ទឹក​ ​ យសារ​​ ជំនន់ ហើយតម្រ ​ ្យ​ ​​​ ូវឱ អភិវឌ្ឍទ ​ ីក្រុង។ ថ្វប ី​ ក្រ ​ ​ ើ​​ បខណ្ឌស ម្រា​ ប់​ការ​ គ្របគ ់​ ្រងទ ក្រុងនៅ ​ ី​ ​ ​ វិនិ​ មាន​​ការ​ ជា​ យោគ​ ន់។​ បន្ទា​ ប្រទេសក ​ ម្ពុជាត ​ ្រូវ​ បាន​ ​​ ច្បាប់ជា​ កំណត់ដោយ​​ ​ ន្ទាប់​ ​​ បន្តប និងនៅ​​ ុ ​ ក្នង វ​ កម្ម​ធ ិ ​ ក ី ​ ំ ​​ ណ ែ ទម ង ្រ វ ​ ់ម ្ ​ការ និងវិសហ ិ ជឈ មជឈ ​ ​ ្ ​ការ​ រ​ បស់រ ​ដ្ឋភបា ិ ​ ា ​ ល​ ិ យ​ កាលណាគេនយា អព ី ក ំ ទ ​ ឹ កខ្វកវ ់ញ ិ ប ុ ប បច្ច​ ​ មា​​ ្ន ្ន ន​ ​​​​​ សន ា្ថ យ ី ​ ក្តី ​ ហើយ​ ្ឋ​ ព​ ទិដភា ​ន សំខាន់ៗ ​ ៃក្របខ​ ណ្ឌ​ នយោ គោល​ បាយ​ ​ ​ នៅ​​ នេះ​ ្រ ត បព ិ្ត ម្មទឹ ឹ្រ ក ​​ កក ុ ទ ​ ខ្វក់ ក្នង​ក ី ង ​ ល ុ្រ ដ កំពង ែ ​​ ​ណ ុ ដំ រ ើ ​ការ​ ត​ ែ ​ ែ ៣ កន្លង ​ ន​​ មិនទាន់បា វ​ អនុ​ តតា ្ត​ ម​ការ​​ ចង់បា នៅឡើយ​ ​ ន​ ទេ នៅ​ ហើយ​ មាន​ ប៉ុ​ ​ ក្រុង​ ណ្ណោះ (នៅ​ រាប​ ក្រុង​ សៀម​ ព្រះស ​ ី​ ហ​ ​ ​ នុ និងក្រុងបា ដំ​ ត់​ ប​ង) ​ ខ្វះ​ ការ​ ច្រើន​ ចន្លោះ​ ក្នុងភា ។ នៅ​ ​ ព​ ជាក់ស ​ ្តែង ​ អ​ ិ​ ល​ ភបា ្ច​ ្នាក់​ កិចថ មូល​ ន​ រីឯរាជធា​ ំព ីភ​ េ ​ ្ន ញ មាន​ អត់​ ប្រ​ ព័​ ្ធបព ន​ ឹ្រ ក ្រ ត ទក ិ្ត ម្ម​ សយ ឹ ​ ុ្អ ​​​ ជា​ ូវ ផ​ ទេ​ ្ល ​ការ​​​ ។ ន​ ដ្ឋា​ នៅ​ មាន​​ កម្រិត ​ តែ​ ដោយ​សារ​ ត្ថភាព សម​ ​ ប និងកង្វះអ ​ ទា ​ ្នក​ កខ្វក់ដ ទឹក​ ​ ែលម ​ ិន​ បាន​ ឆ្លង​កាត់ប ​ ្រព្រឹត្តិកម្ម ​ ឹក​​​ និងទ ស្អុយក ​ ្នុង​ បណ្តុះ​ ជំនាញដែលមាន​ការ​ ប​ណ្តា​ លត្រឹមត ​ ្រូវ។ ​ ព័នជា ពាក់​ ្ធ​ មួយ​​​ ្ធ​ ូ ត្រូវ​ ប្រព័នល បង្ហូរចាក់ បាន​ ​​ ​ ចូលត ​ ្រង់​ តែ​ ម្តង​ ក្នុង​ ទៅ​​ ទឹក ដូច ប្រភព​ ​ ​​ នឹងការផ្តលហ ់​ ិរញ ប្បទា ​ ្ញ​ ​ ន ទី​ ​​ ក្រុងវ ​ិញ លម្អៀង​ ភាព​ យ​ មួ​ ួ​ នៅ​ ចំនន បឡាយ ជា​ ្រ​ ្រ ទន្លេ បឹង ​ សះ នង តប ិ ​ ំ ន់ដ ​​ី ម ស គរា ើ ហើយបង្ក​ការ​ កហ ំ ម​ ំ ង ែ ​ រ​ ក្នុង​ ​ ​ ចនា ្ធ​ ះ​​ សម្ព័នជ ផល​ប៉ះ​ ពាល់​ ទៅ​ កន្លែងផ្ តាម​ ​​ ​​ សេងៗ គ្នា ហើយ​ ​ រិស្ថានក ដល់ប ទី​ ​ ្នុង​​ ង​ ក៏ដច ក្រុ​ ូ​ ​ ជា​​ ហានិភ័យដ​ ់​ ុខភា ​​ លស ផង​​ ​ ព​ ដែរ។ ជារួម ​ ធន​ ធាន​​ ដែលមា គនៅ​ ​ ន​ ឺ មាន​ ​​ ិ ទាបណាស់ កម្រត​​​ ​ ។ បក ​ ់ ណ ្រា ច ល ូ ​ ំ ​ គប ការ​ ់គង ្រ ​ ស​ ្រ ​កាក​ ល​ ំណ​ ់រង ឹ ​ ក​ មាន​ការ​​ ៏នៅ​ អ​ ិវ​ ភ​ ឌឍ្ ​​ តិច​ តច មន ួ ​ ទន ែ ​ ែ ​ របស់​ រដ្ឋបា ​ ល​ ថ្នាកក ជាតិមាន​ ់​ ្រោម​ ​ ្តើង ​​ កម្រិតស្តួចស ​ ជាពិសេស​ ​ ្រដៀង​ នៅឡើយ​ ហើយស គ្នានេះដ ​ ែរ​ វា​ ជះ​ ផល​​ ា ធ្ងន​ វិបាក​យ៉ង ធ ់ រ ្ង ​ ់​​ ុក/​ សម្រាបស្រ ​​ ក្រុង/ ខណ្ឌ ហើយ​​ មិនអាច​ ​ ម​ បំពេញតា តម្រូវ​​ការ​ លើ​ សខ ុ ភា ​ ​ ណៈ បរិសន ព​សាធារ​ ា្ថ និងស េ​ ក ​ ដ្ឋ ្ច ស​ ​ច ​ ិ ។ មប្រា ទី ​​ ់ ក្រុង​ ភាគ​​ ដែលចេះ​ តកែ​ ើនឡ ​ ើង​​ ទក របស់​ ​ នទេ3។ ក្នុងនា ី​ ្រុងលំដាប់ទីពីរបា ​ ម​ បំផុត ការគ្រប់​ ច្រើន​ សំណល់រ គ្រង​កាក​ បាន​ ​ឹង ត្រូវ​ ​ ម​ការ​ ប្រគល់តា ជា​ រាជធានី ​ ភ្នំពេញមាន​ ​ ្លោ​ ភាពលេចធ គេ​​ លើស​ បើប ទៅនឹង​ ​ ្រៀប​ ទី​ ថទៅ​ ដេញ​ ្ល ឱយ ៃ​​ ្ក ​ ម ុ្រ ​ ហន ​ ក​ ុ៊ ឯ អក ជនជា​ ្ន ​ ចាត់​ ចង មាន​​ការ​ ែ ដោយ​ គប្រ ​ ក្រុងល ​ ំដាប់ទីពីរ ដែលក ​ ្នុងនោះ​ បណ្តា​ ក្នុងរា ខណ្ឌនៅ​ ​​ ល​ ​ ជធានីទទួ ​ ់របស់ស ដណ្តប នៅ​ ​ េវា​ មាន​ ក​ ត​ និងស្តង់​ដា​ ម្រិ​ េ ខុស​ សវា ៗគ្នា ហើយ​ បាន​ ហិរញ្ញ​ ក្នុងម ប្បទាន​​ ​ នុស្ស​ម្នាក់ ​ ក្រាស់​ ក្រែល​ ជាង​​ ប្បទា ហិរញ្ញ​ ​ ន​ ុ នោះប្រ​ ក្នង ហែល ប្រ​ ​ ជា ៤២ភាគរយ នៃ​ ជ​ ជា​ ន​ រស់នៅ​ កង ទីក ុ្ន ​​ ុ្រ ​ ​ ង ម​ន ិ ​​ ់​ ្យ​ ផ្តលឱ ​ ្រុងផ ក្រុង/ទីក ​ ​ ​ ្សេងទៅទៀត​ ។ ពេល​ ខណៈ​ ល​ ដែ​ ច្បាប់ មាន​ ទទួលសេ បាន​ គប ​​​ វា​ គ ្រ ​ ់ ង ្រ ស ​ ណ ​ង ំ ល់រ ទ។ ឹ ​ េ កម្ពជា ុ គ្មន ា ទី ​​ លានចាក់​ គោល​ និង​ ​ ​ នយោ ​ ​ បាយ ដោយ​ ឡែក​ ៗ​ ្នា​ ច្រើន​ គជា​ នៅ​ មែន គេ​ ​ ន់​ មិនទា បក សំរាម​ ដោយ​ ្រ ប​ លក្ខណៈ​ អនា​ មយ ទេ​ ហើយ ័ ​ ​ ម ​ ក ហន ុ្រ ​ ុ៊ ភា ​ គ​ ចនើ្រ ​​​​​ ណ្ឌទូទៅ​ មានក្របខ​ មួយ​ នៅឡើយ​ ទេ​ គ្រប់​ សម្រាប់​ការ​ ហិរញ្ញ​ គ្រង​ ស​ ចាក់​ ំ ម​ រា ទធ នៅ​ ី កណ្ត ា​ ្ល ា វាល ឬ​​​ ល គប មាន​ការ​ ​ ់ ង ្រ គ ្រ ​ ខះ បណ ្ល ៗ​ ុ៉ ោ្ណ ។ ះ ថ្នាក់ក្រោមជា វត្ថុ​ ​ តិ ដែលមា ​ ន​ ន័យ​ថា រដ្ឋបា មូលដ ​ ល​ ​ ន​ ​ ្ឋានមា នា​ រច​ ២ 2014, MDG data set: http://mdgs.un.org/unsd/mdg/Data.aspx ៣ តាម​ យោង​ ស្តី​ ច្បាប់​ គ្របគ ពី​ការ​ ់​ ្រង​ រដ្ឋបាល​ រាជធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក និងខ ាំ​ ០០៨ បណ្តក្រ ​ ណ្ឌ ឆ្ន២ ​ ណ្ឌ​ ា​ ុង ស្រុក និងខ តួនាទី និង​ការ​ មាន​​ ទទួល​ ​ ្រូវ​ ខុសត ប្រហាក់ប ​ ្រហែលគ្ន។ ា​ ជាទូទៅ ស្រុក និងក ​ ្រុងត បាន​ ​ ្រូវ​ បែងចែកទៅ ​ តាម​ ដែន​ ភូមិសាស្តជន​ ​ ី​ ្រ​ បទ និងទ ប្រជុំជន រីឯខណ្ឌវ ​ិញគឺ ​​ ​ មាន​ នៅ​ តែ​ ក្នុង​ រាជធានីភ្នំពេញទេ។ កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 7 ម្ព័​ ស​ នៅ​ ន្ធ​ កម្រិត​​ មាន​ សម្រាប់​ គណ​ នេ​ ភាព​ យ្យ​ ក្នុង​ នៅ​​ គ្រប់​ របៀប​​ លើ​​ របាយការណ៍​កាល​ ពឆ ំា្ន ន ី ម ​ វ ុ ហើយត បាន​ ូ្រ ​ សមល ួ្រ ដ ​ ម ្​ ើ បី ញ្ចល ប ូ ​ ហិរញ គ្រង​ ​ ្ញវត្ថុ។ រីឯ​ ផ្នែក​ ប្រភព​​​ ចំ​ ូ​ ​ ណល វិញ វា​ មានភាព​ លម្អៀង​​​ ​ ្សទា ធាតុផ ​ យ​ ំ​ ំងឡា ដែល​ កើតច ​ េញ​ ពី​​ការ​ វិភាគ ​ ្របាច់ប និងច ​ ញ្ចូល​ ក្រុង​ ទៅរក​​ ៗ តូច​ ​ ្វើ​ ហើយធ ប៉ះពាល់ដ ឱ្យ​ ​ ល់លទ្ធភា ​ ព​​​ របស់ក្រុង​ ទូលំទូលាយ​ ទិដ្ឋភាព​ ទីប្រជុំជន​ ថែមទៀតនៃ​ ប្រទេសក ក្នុង​ ​ ម្ពុជា។ នៅក ទាំងនោះ​ ធហ ​ ្នុង​ការ​ ្វើ​ ិរញ្ញ​ ប្ប​ ទាន​ ដល់​ការ​​ វឌ្ឍ​ អភិ​ ក្រុង។ ទី​ ​ ភាគ​ លម្អៀងនេះ​​ ច្រើនភាព​ ចេញ​ កើត​ ពីរូប​ មន្តចែក​​​​​ រំ​ ក​ លែ​ ចំ​ ប្រាក់​ ល​ ណូ ​ ិ គ​ ការវិនយោ ល​ ​ ើ ដ ហ េ រ ័ ​ សម្ពន ា្ឋ ចនា​ ្ធ ក ប ដោយ​ ្រ ប​ ចរី ភាព។ បច្ចប ុ ប្ ន្ន​ រវាង​ ពន្ធ​ ខេត្ត បណ្តា​ និងក ​ ្រុង ​ ែកឱ្យ​​​​ ដែលច ស្មើ​ៗគ្ននូ ា​ វ​ ទឹកប្រាក់​ នេះ ​ ន​ កម្ពុជាមា តម្រូវ​ការ​ ផ្នែក​ ហេដ្ឋា​ រចនាសម្ព័នជា ​ ទិភាព​ ្ធ​ អា ក្នុង​ មូលន ៥០%​ នៃ​ ដែល​ ​ ិធិ​ ត្រូវបា ​ ន​​ ផ្ទេរឱ្យ ហើយស ​ ីនោះ​ ​ ល់ព ៥០%​ ទំហធ ំ​ ំធេង​ ដែលជា ហើយ​ ចាំបាច់ស ​ ភាព​ ់​ ែលម្អល ​ ម្រាបក ​ ព​ ​ ទ្ធភា ទៀត ​ ន​ ត្រូវបា បែង​ ចែក​ ដោយ​ ផ្អែក​​ ​ ្រជា​ ចំនួនប ជ​ន​ នៅក ​ ្នុង​​ ខេត/ ្ត​ ​ ន​ ទទួលបា សេវាជាមូលដ្ឋាននិងប ​ ង្កើនគ ​ ុណ​ ភាព​ ​ របស់វា កែលម្អ​ នីមួយៗ។ ក្រុង​ ​បស់​ លក្ខខណ្ឌជីវភាពរស់នៅរ ​ ន បង្កើត​ការ​ ប្រជាជ ​ ម្ពស់​ ងារ លើកក បរិយាប័ន្ន ​ នា​​ និងធា ឱ្យ​ មាន​ ចីរភាព​ និង​ ​​ យូរ​ ភាពធន់បាន​ ផងដែរ។ ធ្វើ​ ការ​ ប្រើ​ ប្លង់​ ប្រាស់​ ដី​ ធ្លី​ សម្រាប់​ រីក​ ការ​ ចម្រើន​​ ប្រកប​ ដោយ​ ក្នុង​ នៅ​ ចំណោម​​ការ​ វិនិយោគ​ ទាំងនោះ​ គឺ​ មាន​ ឱ្យមា តម្រូវ​ ​ ន​ការ​ នៃ​ សមិទ្ធផល​ ទីក្រុង។ បើទោ ​ ះ​ ជា​ ប្លង់​ ជា​ វន្ត​ ជា​ រូប​ ់​ ូមិសាស្ត្រ ទម្រងភ វិនិយោគ​ ទៅលើ​ ​ ្លូវ​ បណ្តាញផ ដឹកជ ​ ញ្ជូនរ ​វាង​ ទីក្រុង​ និង​ រង្វង​ ក្នុង​ ់ ់​​ ែក​ (spatial) និងប្លងផ្ន ​ សេដ្ឋកិចហ សង្គម- ​ ្តែង​​ ្ច​ ើយក្តី ជាក់ស មាន​ ទីក្រុង ប្រព័ន្ធលប ូ​ ង្ហូរ​ ទឹកន ប្រព័ន្ធ​ការ​ ​ ិង​ ទឹក​ ពារ​ ធប ជំនន់ ​ការ​ ្វើ​ ្រព្រឹត្តិ​ រៀបចំ​ ការ​ ប្លង់​ ក្រុង​ តិច​ តួច​ ​ ្វើ​ ណាស់​ដែលធ ឱ្យ​ ក្រុង​​ ជា​ គ្មានល ច្រើន​ ​ ទ្ធ​ កម្ម​ ទក សយ ឹ ​ នង ុ្អ ​ ិ ​ ទក កខ្វក់ ឹ ​ គប ​ការ​ ្រ ​ គ ់ ង សណ ្រ ​ ំ ល់​ រងឹ ផត ការ​ ផ ់ ង ្គ ​ ្គ ់​​ តាម​ ភាព​ ទាន់​ ឱ្យ​ នៃ​ការ​ ល្បឿន​ រីក​ លាត​ សន្ធឹងរ ​បស់​ ជា​ ក្រុង ហើយ​ ​ ន​ ទឹកស្អាត លំនៅដ្ឋានមា កែលម្អស តម្លៃសមរម្យ និង​ការ​ ​ ហគមន៍ វា​ លទ្ធផល​​ ​ ន​​ បង្កើតឱ្យមា លំនាំ​ គ្មាន​ របៀប​ រយ រៀប​ ​​ នៅ​ក្នុង​ការ​ ពិសេសនៅ ជា​ ​ ​តាម​ តំបន់អ ​ ្នកមា ​ ន​ ​ ប។ តម្រូវការ​ ចំណូលទា អាច​ នេះ​ ​ ្រុង។ អភិវឌ្ឍក ធំៗ​ បញ្ហា​ ដែល​ ជះ​ ឥទ្ធិពលទៅលើក ខិត​ ​ ិច្ច​ ធផ ខំ​ ្វើ​ ែន​ ភាព​ មាន​ ​ ្នា​ ខុសគ ពីក​ ្រុងម ​ ួយ​ ​ ួយ ប៉ុនវា ទៅក្រុងម មាន​សារៈសំខាន់​ ្តែ​ ​ រួមមាន សមត្ថភាព​ ការ​ ​ ប និងក បច្ចេកទេសទា បុគ្គលិកនៅ ​ ង្វះ​ ​ ​តាម​ ជា​សារវន្ត​ដោយ​ មិនគ ​ ិតអ ី​ ្រភេទរ ​ ំពប ទីក្រុង ឬទំហរ ​បស់​ វា​ ំ​បស់​ ទេ។ ដែល​ ផ្នែក​ ឱ្យ​ តម្រូវ​ មាន​ ជំនាញ​ ឯកទេស និងក ​ ្រប​ ​​ វត្តច ខណ្ឌអនុ ​ ្បាប់​ ត​ ដោយ​សារ​ ធ ែ ន​ ធាន​ ហរ ​ត្ថមា ិ ញ្ញវ ុ ន​ ​ កមត ិ្រ និងឧ ​ បសគ្គផ ​ ក សមត្ថភា ែ្ន ​ ​ ព បទបញ្ញតនៅ និង​ ខ្សោយ ្តិ​ ទន់​ ដែលនាំ ​​ ឱ្យ​ មាន​​ ​ ួយ​ គម្លាតម រវាង​ គេ​ ចាំ​ ធ្វើ​ការ​ បាច់​ បែង​ ចែក​ការ​ វិនិយោគ​ ឱ្យ​ លក្ខណៈ​ មាន​ យុទ្ធ​សាស្ត្រ ដែល​ ផែនការ​ លើក​ បាន​ ឡើង និង​ការ​ ស្នើ​ អនុវត្តផ ​ ែនការ​ ទាំងនោ ​ ះ ​ ម​ - ទាំងតា ​ ំងខា ផ្នែក និងទា ី​ នា​​ ​ ងភូមិសាស្ត្រ (spatial) - ដើម្បធា ខ្វះ​ ការ​ ហិរញ្ញវត្ថុ ក៏​ ខាត​ ដូច​ ជា​​ កង្វះ​ការ​ ​​ យ​ អនុវត្តឱ្ ប្រសិទភា មាន​ ្ធ​ ព​ នូវ​ ណា​ យ៉ាង​ រីក​ ឱ្យ​ការ​ លូ​ តលាស់ទ ​ ីក្រុងនៅទូទាំងប ​ ​ ​ ម្ពុជា​ ​ ្រទេសក ធ្វើ​ ការ​ នៅក ផែនការ​ ​ ម្រិតក ​ ្រុង។ ច្រើន​ ភាគ​ ៃ​ នបញ្ហ ទាំង​ ា​ នេះ​ ពាក់​ ្ត​ ​ ប្រព្រឹតទៅ ដោយ​ ប្រកប​ បរិយាប័ន្ន មាន​ ចីរភាព មាន​ ភាពធន់ និង​ ទៅ​ ព័ន្ធ​ សមត្ថភា នឹង​ ​​ ាប័ន។ ​ ពរបស់ស្ថ មាន​ ភាព​​ ប្រកួតប ​ ្រជែង។ ់​ ំបន់ជា សម្រាបត ​ យ មួយ​ ​ ុទ្ធសាស្ត្រ​ ចំនួន​ ក្នុងប នៅ​ ទៅលើ​ ​ ្រទេស ​ការវិនិយោគ​ ផ្លូវ​ បណ្តាញ​ ​​ គមនាគមន៍រវាង​ សម្រាប់​ កាលានុវត្តភាព​ ទៅ​ ឈាន​ សក្តានុពល​ សម្រេច​ នៃ​ ទីក្រុង ដោយ​ ប្រើ​ ​ ភិវឌ្ឍដ អភិក្រមអ ជួយល ​ ែនដី អាច​ កម្ពស់ថែម​ ​ ើក​ នគរូបនីយកម្ម​ បាន​ ឱ្យ​ ពេញលេញ ទៀត​ នូវ​​កាលា​ នុវត្តភា ​ ព​ ់​ ំណើនស សម្រាបក ​ ពប្រកួត​ ​ េដ្ឋកិច្ច និងភា ប្រជែង។ ពេលដែលកម្ព ក្នុង​ ​ ន្ត​​ ​​ ុជាប ​ ស់​ មាន​ការលូតលា ផ្នែកទីក្រុង នៅ​ ភាព​​ មាន​កាលានុវត្ត​ សន្ធឹក​ ណាស់​ សម្រាប់​ សន្ធាប់​ ណា​ ធានា​យ៉ាង​ ការ​ ពង្រឹងស ​ រ​ ​ ្ថាប័ន និងកា ផ្តលហ ់​ ិរញ្ញប្បទាន។ ការ​ តម្លៃ​ វាយ​ នគរូបនីយកម្មប ឱ្យ​ ​ ្រព្រឹត្ត​ ទៅក ​ ្នុង​ ដំណើរ​ការ​ មួយ មាន​ ​ ភាព​ ប្រកួត​ ​ ើញ​ បានកំណត់ឃ បញ្ហា​ នូវ​ ប្រឈម​ សំខាន់ៗ ​ម ចំនួន​​ សម្រាបរដ្ឋ ​ ួយ​ ់​​ ​ ចីរភាព​និង​ ប្រជែង មាន​ បរិយាប័ន្ន។ ការ​ ប្រកបដោយ​ ​ ំង​ សម្រេចទា ថក បាល​ ា្ន ​ ក ់ ម ្រោ ជាតិយក​​ លៃលក​ ទៅ​​ រក ជាមួយការ​ ើ ​​យ៉ង ី ចម្រន លឿន​​ ា ​ នៅ​ ឡាយ​ ពល នង េ នេះ​ ជះ​ ឹ ​ ឥទ្ធ​ ព ិ ល​ ូ​ យរ ែ ​ អង្វង ត​ ទៅលើ​ការ​ថា​ ទ ើ ក ុ្រ ​ ី ង នគរូបនីយក នៃ​ ​ ម្ម ​ និងដ ​ ើម្បធា ី​ នា​​ មាន​ការ​ ឱ្យ​ ​ ីក្រុងប អភិវឌ្ឍទ ​ ្រកប​ វិវត្ត​​ នឹង​ ​ ​ ដូចម្តេចទៅ ថ្ងៃមុខ។ ​ លនយោបាយនៅក្នុង​ ជម្រើសគោ ដោយ​ ចីរភាព​ នៅ​ ដែនដ ក្នុង​ ​ស ្ច​​ ៗខ្លួន។ ជារួម នៅ​ ី​ មត្ថកិចរៀង​ មាន​ ២០១៧» ជា​ របាយការណ៍ «ការអភិវឌ្ឍទីក្រុង រាជធានីភ្នំពេញ ឆ្នាំ​ ចាំបាច់ជាអា ភាព​ ​ ទិភាព​​ ក្នុង​ការ​ ស្រាយ​ បំភត ួ​ ទី ្លឺ​ នា ទទួល​ និង​ការ​ សង្គតិភាព​ រួម​ មាន​​ ជាម ​ ួយ​ នឹង​ ភាព​ ំ​ ច់​ ចាបា សម្រាបក ់​ ្រុង​ ដទៃទៀត​ ​ ្រូវ​ ខុសត ក្រសួងខ រវាង​​ ​ ្សប ែ​ ណ្តោយ និង​ រដ្ឋ​ ថ្នាក់​ បាល​ ក្រោម​ ដើម្បី​ ​​ ង​ ដែរ ហើយនឹ តម្រូវ​ ឱ្យមា ​ នការ​ យក​ ទុកដាក់ទា ចិត្ត​ ​ ំង​ នៅថ ​ ្នាកជា ់​ តិ ណា​ ធានា​យ៉ាង​ ឱ្យ​ការ​ រៀបចំផែនការ​ ក្រុង ផ្តលស និង​ការ​ មាន​ ់​ េវា​​ ខេត្ត និង​ ថ្នាក់​ មូលដ្ឋាន។ អាស្រ័យហេតុនេះ អនុសាសន៍ទាំង ថ្នាក់​ កម្មជាមួយគ្នា និងមា សមាហរណ​ ចរ ​ ន​ ី ភាព។ តង ្រ ន ​ ់ ះតមវ េ​ ឱយ ូ្រ ​ មាន​ ្​ មាន​ ឡាយដែលបានលើកឡើងនៅក្នុងរបាយការណ៍នេះ​​ ដ្ឋាន​ មូល​ ការ​ កសាង​ ដល់​ សមត្ថភាព​ សប ា្ថ ន ័ នៅ ​ ​ មល ា ទាំងផ ូ ដ្ឋន ែ្ន ​ ​ ក េ ទស បច្ចក េ 8 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ​ ្នែក​ និងទាំងផ អនុវត្ត។ សមត្ថភាព​ ​ ីក្រុងធ នៅកម្រិតទ ​ំ ពិសេស​ ​ ្អែកលើភ័ស្តុតាង​ នឹង​ សមាហរណកម្មល្អ និងផ ធានា​ ជួយ​ ដំណើរ​ ឱ្យ​ រាជធានីភ្នំពេញ ឱកាស​ នៅមាន​ ដើម្បី​ ច្រើន​ កែលម្អក ​ ិច្ច​ សម្រប​ ​ ្រព្រឹតទៅ នគរូបនីយកម្មប មាន​ ្ត​ ​ ប្រសិទ្ធផល បញ្ចូល​ ហើយរួម​ ងារ​ សម្រួល​ការ​ ហេដ្ឋា​ ផ្នែក​ រចនា​ សម្ព័ន្ធ និង​ការ​ ផ្តលស ​ ំខាន់ៗ ់​ េវាស ​​ ទិដ្ឋភាព​ នានា​​ ​ ីរភាព របស់ច និង​ ភាពធន់ដ ​ ែល​ អាច​ ឱ្យមា នាំ​ ​ ន​ ក្នុង​ នៅ​​​ រង្វង់ និងរ ​វាងទីប្រជុំជន​ ពាក់​ ព័ន្ធ​ ​ ្នុង​ នៅក រាជធានី។ កំណើនស ​ េដ្ឋកិច្ច​កាន់ត ​ ែ​ ​ ង្កើនគុ ខ្ពស់ និងប ភាព​ ​​ ណ​ ភាព​ នៃ​ នៅ​ រស់​ របស់​ បាន​ ពលរដ្ឋក ​ ្នុងក ​ ្រុង។ ដែលសំខាន់ជា អ្វី​ ​ ព​ ិសេសសម្រាប់​ និយាយ​ បើ​ អំពី​ការ​ ផ្តលហ ់​ ិរញ្ញប្បទាន​ ដល់ទ ​ិញ គំនិតផ ​ ីក្រុងវ ​ ្តួច​ ប្រទេសក ​ ម្ពុជានោះ​ ​​ គឺ ធ្វើ​ ​ការ​ សមាហរណកម្មន អាទិភាព​ ដំណើរ​ ​ ៃ​ របស់​ ផ្តើម​ ថ្នាក់​ រដ្ឋាភិបាល​ ជាតិ​ ក្នុង​ការ​ ផ្ទេរ​​ និធិបន្ថែម​ មូល​ ទៅ​ ឱ្យ​ រដ្ឋ​ រៀបចំផ ការ​ ​ ​ ​ ែនការ ដែលនៅក្នុងប ​ រិបទ​ បច្ចុប្បន្នដ នេះ​ ​ ំណើរ​ការ​ ត្រូវ​ ថ្នាក់​ បាល​ ជាតិ ក្រោម​ មានន័យថា​ ខណ្ឌ​ និង​ ក្រុង រយៈ​​ការ​ តាម​ បាន​ ធនៅ ច្រើន​ ្វើ​ ​ កម្រិត ប៉ុនម ្តែ​ ិនស ​ ូវ​ មាន​​ការ​ ​ ម្រួលគ្នឱ្ សម្របស ា​​ យ​ ចំនួន​ បង្កើន​ ផេរ មូលនិធិ​ ្ទ ​ ទៅ​ ឱ្យ​ ្រ /ក្រុងនៅ​ សុក ្ន ​ កុង អំឡុង​ ពេល​ បំឆ ្ន ្រា ំា​​ ល្អទេ។ បាន​ ជាមួយគ្នានេះ មានឱកាស​ ច្រើន​ ដើម្បពង្រ ទៀត​​ ី​​ ឹង​ មុខ ខាង​ និងតា ​ ម​ រយៈ​​ ថ្នាក់​ មូលនិធិវិនិយោគ​ ​ តិ​ ក្រោមជា តំណភ្ជាបទ ់​ ំនាក់ទ ​ ំនង​ ស្ថាប័នថ រវាង​ ជាតិ ​ ្នាក់​ ​ ្នាកក និងថ ជាតិ​ ់​ ្រោម​ នឹង​ (Subnational Investment Facility) ដែល​ ​ ន​ដាក់​ ត្រូវបា សម្រាបធ ់​ ស ្វើ​ មាហរណកម្មខ សមត្ថភា ​ ្សែបណ្តោយ កសាង​ ថ្នាក់​ ​ ព​ ក្នុង​ ចេញ​ ​ នេះ​ គឺជា ពេល​ឆាប់ៗ ឈានឡើងទៅ​ ​ ការ​បោះជំហាន​ ​​ ធ្វើ​ មូលដ្ឋានដើម្បីរ ​ ៀបចំធ្វើ​ ប្រើប ផែនការ​ ដី​ ​ ្រាស់​ ​ ែនការ​ និងផ ពង្រឹងស ការ​ របស់​ ​ មត្ថភាព​ ​ ម្រាបរ ស្រុក/ក្រុងស ចំផែនការ និង​ ់​ ៀប​ ហេដ្ឋារចនា​ សម្ព័នមា ្ធ​ ន​ ​ ព​ ចីរភា សម្របស និង​ការ​ ​ ្នា ក្នុងនោ ​ ម្រួលគ ​ ះ​ អនុវត្តផ ការ​ ់​ ្តល់ជូនព ​ ែនការ សម្រាបផ រដ្ឋ​ ​ ល​ នូវសេ ​​ វា និងហ ​ េដ្ឋ​ រចនា​ ទាំងផែនការ​​ រួមមាន​​ ជា​ សម្រាប់​ការ​ ដំណាក់​កាល​ វិនិយោគ និង​ការ​ ្រ​ ង់​​ សម្ព័ន្ធទទ្រ បាច់​ ចាំ​ នានា ​​ និងសម្រា បធា ់​ នា​ ​ ន​ការ​ ឱ្យមា អភិវឌ្ឍ​ ​ មង អនុវត្តគ ្រោ ការ​ដាក់​ ចញ នវ េ ​ ្ ប់​ និងក ូ ចបា ​ ម ្រ ​ នានា​ ចា​ ំ ច់​ បា សមប ់ ្រា ​​ ក្រុង ​ ំណើន​ និងក សេដ្ឋកិចប ្ច​ ្រកប​ ដោយ​ ចីរភាព។ ​ ​ អភិក្រមជា សម្រួលដ ​ ល់​ការ​ អនុវត្តផ ប្រើ​ ​ ែនការ​ ដី​ ប្រាស់​ លម្អិត បញ្ចល ការ​ ូ ​ ​ ម្រាប់​ការផ្តលហ សារវន្តស ់​ ិរញ្ញប្បទាន​ ដល់​ការ​ អភិវឌ្ឍទីក្រុង គឺ​​​ ិ ​ គោលគំនត ភាព​ ធន់​ ទៅក្នង ុ ​ការ​ ធ​ើ្វ ន ផ ែ ការ​ រៀបចំកង ុ្រ ​ ំ ​កាត់​ សដៅ បន្ថយ​ ឱយ ធានា​ មាន​ ្​ កប្រ ​ ខណ្ឌ​សារ​ ពព មយ ើ ន្ធ​ ួ ​ មាន​ លក្ខណៈ​ គប ជ ់ ង ្រ ​ ជយ ុ្រ ​ ្រោ ​ ង្រឹង​ការ​ ហានិភ័យ កសាង និងព ​ លការណ៍ណែនាំ​ អនុវត្តគោ ពិនិត្យ​ តម្លាភាព នឹង​ មាន​ ភាព​ មាន​ ទាយទុក​ អាច​​ មុន​​ បាន។ លើសព ​ ីនេះ អភិវឌ្ឍ និង​ លើ​ការ​ សំណង់ និងប ក្រម​ ​ ្របខណ្ឌម ​ ង្កើតក សម្រាប់​ ​ ួយ​ ែ ​​ ផ្នក លាក់​ ជាក់​ មយួ ​ ចន ួ ​ ំ ន ដល អាច​ ែ ​ បង្កន ើ ​ការ​ ផល ់និង​ការ​ ្ត ​​ ប​ ្រ ស ើប ្រា ់​​ ប្រមូល​ចែករំលែក និងវ ​ិភាគ​ ​ ីក្រុង។ ក្នុងនា ទិន្នន័យទ ជា​ ​ ម​ រាជធានី/ ់​ ីក្រុងលំដាប់ទីពីរ ​ ហិរញ្ញប្បទានសម្រាបទ បញ្ជាកឱ រួមបញ្ចូល​​​ការ​ ់​ ្យ​ ​ ្រកឆ ទីក្រុងច ​ ្លងកាត់ម ​ ួយ ល្អ​ យក​ តែ​ គួរ​ អនុសាសន៍ជា មាន​ លាក់​ ​ ក់​ ច្បាស់​ បាន​ ប្រភេទសេវា​ នូវ​ ដែលត្រូវ​ ក្រុង​ ក្រោម​ ផ្តល់​​ អាណត្តិ​ ទូទៅ​ សំណុំ​ មួយ​ សម្រាបភ ់​ ្នំពេញ ដោយសារ​ថា​ មាន​ ភាព​ ​ ្មាញ​ ស្មុគស ច្រើន​ ស្រុក/ក្រុង/ខណ្ឌ ​ការ​ របស់​ ​ មត្ថភា ពង្រឹងស បច្ចេកទ ​ ព​ សម្រាប់​ ​ េស​​ ថែមទ ​ ៀត​ នៃ​​ការ​ រៀបចំផែនការ តាម​ នៅ​ ដែល​ ផ្នែក​ លក្ខណៈ​ មាន​ ផ្តលស ការ​ ទាំងនោះ ់​ េវា​ (ឧ. ដូចជា​ អគ្គិសនីប តាម​ ​ ំភ្លឺ​ ផ្លូវ សួន​ ​ ុត្តាធិការ ពហុយ ​ ន​ ដូចមា លើក​ ឡើង​ នៅ​ ​បាយ​ការណ៍« ក្នុងរ ​ ការ​ សាធារណៈ ទីផ្សារ ជា​ ដើម) ការ​ ពង្រីក​ការ​ ប្រាស់​ ប្រើ​ ប្រភព​ ចំណូល​ ​ ីក្រុង រាជធានីភ្នំពេញ ឆ្នាំ២០១៧»4។ អភិវឌ្ឍទ ់​ ្នុង​ ផ្ទាលក មូលដ្ឋាន និង​ការ​ ផ្តួច​ ផ្តើម​ ផ្ទេរម ​ ក្ខខណ្ឌ​ ​ ូលនិធិជាប់ល ទៅ​ ឱ្យ​ ក្រុង​ គណនី​ ់​ ំពេញម សម្រាបប ​ ុខ​ ងារ​ វិមជ្ឈការ ផ្តើមព ដោយ​ ​ ីការ​​​ ឱ្យមា ធានា​ អភិក្រមប ​ ន​ បរិយាប័នម ដោយ​ ​ ្រកប​ ្ន​ ួយ ​ ក្នុង​ នៅ​ តាម​ការប្តេជ្ញាចិតក បំពេញ​​ គ្រប់​ ្ត​ ្នុង​​ការ​ គ្រង​ សំណល់​ រឹង។ ការ​ អនុវត្ត​ ដំណើរ​ ការ​ នគរូបនីយកម្ម។ បញ្ហាបរិយាប័នម ​ ន់ត ្ន​ ិនទា ​ ន​ ​ ្រូវបា វិភាគ​ ខណ្ឌ​ ក្រប​ គណនេយ្យ​ ភាព​ សង្គម (Social Accountability ្​ ឱយបាន​ សព្វគ ​ ប ទ ់ នៅ​ ្រ ​ េ​ កង ុ្ន ​ របាយការណ៍នះ ា ណាក៏ដោយ​ េ យ៉ង នៅ​ ចំពោះ​​ Framework) ​ ប្រឹក្សា​ ក្រុម​ ក្រុង​ ទាំង​ អស់ នឹង​ការ​ដាក់ឱ ​ ្យ​ ​ ្នុង​ការ​ មាន​សារៈសំខាន់ក ​ ះជា​ ទទួលស្គាល់​ថា បើទោ នគរូបនីយកម្ម​ យោបល់រ ប្រើប័ណ្ណស្រង់​ ពលរដ្ឋ (Citizen Report Cards)​ ​បស់​ នាំម ​ ក​ នូវ​ ផលចំណេញច្រើន​ ​ េ​ធ្លាបបា ដូចគ ដឹងរួចមកហើយក ់​ ន​ ​ ្តី ក្រុង​ នៅតាម​ ចំនួន ធំៗមួយ​ នឹងជ ​ ួយក ​ ព​ ​ ែលម្អភា ឆ្លើយតប​ និង​ ការ​ រីកលូតលាស់​ ទីក្រុង​ ពេក​ លឿន​ អាច​ ក៏​ ឱ្យ​ បង្កើត​ វិសមភាព​ មាន​ របស់​ គុណភាព​ ដែល​ សេវា​ ក្រុង​ ផ្តល់​ ជូន​ ក្នុង​ ពលរដ្ឋ​ សមត្ថកិច្ច​ ដែន​ ដែរ ប្រសិនប ​ ើ​ ​ ្វះ​​​ការ​ វាខ រៀបចំផ ​ ែនការ និង​ការ​ គ្របគ ់​ ្រងឱ ​ ន​ ​ ្យបា ល្អ។​ ខ្លួន។ របស់​ របស់ធ របាយការណ៍ផ្សេងទៀត​ ​ នាគារពិភពលោក របាយ ដូចជា​ ​ ​ ការណ៍ «ទីក្រុងនៅ ​ ស៊ីបូព៌ា៖ ពង្រីក​កាលានុវត្តភាព​ តំបន់អា ដល់ ែ ម្អ​ កល ការ​ ើ្វ ង ធប ប ់ ប ្ល ​ ើ្រ ស ា្រ ដ ់ ធ ី្ល ម្រប ី ស ់ ររីកចម្រន ា កា ើ ប្រកបដោយ​ ្រ​ ុងទ ជនក្រីកក្ន ​ ីក្រុង» (East Asia Cities: Expanding ្ធ លនៃទក សមិទផ ុ្រ ។ ការ​ ី ង ធ​ើ្វ ង ប ្ល ​​ រៀបចំ ់ កង ​ ល ុ្រ មួយដ ែ ​​ មានលក្ខណៈ​​ ធ្វើ​ការ​ Opportunities for the Urban Poor)​ បាន​ បញ្ចាំង​ ឆ្លុះ​ ៤ ធនាគារពិភពលោក ឆ្នាំ២០១៧ «ការអភិវឌ្ឍទីក្រុង រាជធានីភ្នំពេញ» កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 9 ទាំងនេះ​យ៉ាង​ បញ្ហា​ ទូលំទូលាយ ពីជ ​ ្រុង​ ទស្សនៈ​ ្ន​ ្នែក​ បរិយាប័នផ ថា សមាសភាគ​ ផ្សស ំ​ ំខាន់ៗ ​​ ំ​ ច់ត ចាបា តែ​ ​ ្រូវ​ ជា​ មាន​ ់​ ្វើ​ ស្រេចសម្រាបធ សេដ្ឋ​ ​ ង្គម5។ កង្វះការ​ កិច្ច ភូមិសាស្ត្រ និងស វិនិយោគ​ លើ​ ហេដ្ឋា ​ ែទាំទីក្រុង។ សក្តនុ ផែនការ កសាង និងថ សេដ្ឋកិចរ ា​ ពល​ ្ច​បស់​ បង្កើត​ការ​ រចនាសម្ព័ន្ធ លើ​ការ​ ​ េវា អាច​​​ ងារ និងស ​ិសមភាព​ ពង្រីកវ ទីកង ុ្រ ជា លាក់​ ​ ក់​ មយ ួ ចំនន ួ រួមទា ​ ង ំ ​ កង នៅ​ ុ្រ ​ ចក តាម​ ្រ ​ របៀង​ សដ ្ឋ ច េ ក ្ច ិ ​ ឱ្យ​កាន់​ នានា​ តែធំ រារាំងដ ​ ល់ក ​ ំណើន​ សេដ្ឋកិច្ច និងនា ឱ្យ​ ​ ំ​ មាន​ការ​ ស្នូលផ ​ង ​ ន​ ត្រូវបា ​ំលេច​ គូសរ ក្នុង​ នៅ​ របាយ​ការណ៍នេះ ហើយ​ ចែក​ បែង​ នៅក ​ ្នុង​ សង្គមទ ​ ៀត​ ផង។ កិច្ច​ការ​ មាន​ ជា​ ច្រើន​ ដែល​ ​ ្លះ​ បង្ហាញថាទីក្រុងខ ​ ំណោម​ ក្នុងច ឱកាស​ នោះ​ មាន​ សម្រាប់​ ច្រើន​ ថ្នាក់​ រដ្ឋាភិបាល​ រដ្ឋ​ ជាតិ ឬ​ បាល​ ថ្នាក់​ មូលដ្ឋានអា ធបា ​ ច​ ្វើ​ ន ដើម្បី​ ទទួលបា ​ ន​ការ​ ចម្រើននា រីក​ ​ ​ ​ នាគត។ ភ័ស្តុតាង​ ពេលអ សកល​ ជា​ ក៏​ តបទៅនឹង ឬ​ ឆ្លើយ​ បញ្ហានេះ។ ក្នុងនោ ក៏បញ្ចៀស​ មាន​ការ​ ​ ះ​ ចំ​ រៀប​ បង្ហាញ​ ដែរនូវ​សារៈ​ នៃ​ការ​ សំខាន់​ លើ​ការ​ វិនិយោគ​​​ សមត្ថ​ ពង្រឹង​ ភាព​ សម្រាប់​ការ​ ផែនការ​ ​ ីក្រុង ពង្រីកទ ី​​ ើយត ដើម្បឆ្ល ទៅ​ ​ ប​ នឹង​ កំណើន​ ​ ្ថាប័នស របស់ស ​ ម្រាបធ ់​ ផ ្វើ​ ែនការ​ ការ​ រៀប​ ហិរញ្ញវត្ថុ និង​ការ​ ចំ​​ គ្រប់​ ជននៃ​ ប្រជា​ កម្រិតច គ្រប់​ ទាំង​ ​ ំណូល​ រយៈការ​ អស់ តាម​ វិនិយោគ​​ លើ​ ​ ្រុង គ្រងក ដែល​ការណ៍​ នេះ​ នឹងជ ​ ួយ​កាត់ប ​ ន្ថយ​ នៅ​ មក​ កម្រិត​ រចនា​ ហេដ្ឋា​ ្ធ​ ​ សម្ព័នជា ​ ម្រាបទា មូលដ្ឋានស អស់គ ់​ ំង​ ​ ្នា, ការ​ ផ្តលល ់​ ទ្ធ​ នូវប អប្បបរមា​ ណែន​ ​ ញ្ហា​ សំណង់​ ណាន់ បញ្ហា​ អនាធិបតេយ្យ បញ្ហា​​ ទទួលបា ភាព​ សេវា​ ​ ន​ ជញ្ជូន​សាធារណៈ​ ដឹក​ ក្នុង​ តម្លៃ​ សមរម្យ ដើម្បី​ វិសមភាព និងឧ បំពុលបរិយាកាស​បញ្ហា​ ​ ​ ​ ក្រិដ្ឋកម្មនៅ ​ ីក្រុង។ ក្នុងទ ពលរដ្ឋ​ ឱ្យ​ គ្រប់​ នៃ​ កម្រិត​ ចំណូល​ ទាំងអស់​ មាន​ អាច​ ភាពស្វែង​ លទ្ធ​ ងារ​ រក​ការ​ បង្កើន​ការ​ បាន, ការ​ ​បស់​ ចូលរួមរ ី​ ំណត់​ សហគមន៍ដើម្បក ​​ ជាមួយន ​ ឹង​​ ជា​ តម្រូវ​ការ​ ​ នការ​ ច្រើនឱ្យមា វិនិយោគ ​ ំនួយ​ និងជ ចាំ​ ភាព​ ជា​ បាច់​ អាទិភាព, វិនិយោគ​ និង​ការ​ ទៅលើ​ការ​ អប់រំ​ ប្រកប​ ​ ែល​ បច្ចេកទេសដ បានរំលេចនៅ​ ត្រូវ​ របាយការណ៍នេះ ​​ ក្នុង​ ជា​ គុណភាព​ ដើម្បីធានា​ ដោយ​ មាន​ ឱ្យ​ ​ ្រកប​ ពលកម្មប ជំនាញ​ ដោយ​ សំណើ គួរមា ​ ន​ ​ ួយស កម្មវិធីម ​ ង្រឹង​ការ​ ​ ម្រាប់ព ទីក្រុងក អភិវឌ្ឍ​ ​ ្នុង​ រីកលូតលាស់ទ សម្រាប់​ការ​ ​ នាគត។ ​ ីក្រុង នាពេលអ ប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីប ​ ំពេញប ​ ន្ថែមទៅ ​ ​ ​ ិច្ច​ ឱ្យក ​ ំ​ ខិតខ ដែល​ នានា​ ​ នុវត្តនា កំពុងអ ​ ​ពេលបច្ចុប្បន្ន។ ខណៈ​ ពេល​ បែបបទ​ ដែល​ ជាក់​ ដើម្បី​ កម្មវិធីមួយ​ អាទិភាព​ការអភិវឌ្ឍទ ធ្វើ​ ​ ីក្រុង លាក់​ របស់​ វធ កម្ម​ិ ន ី ះ េ​ កព ុ ស ំ ង ​ ត ិ្ថ ក ​ ម ្រោ ​ការ​ ិ ក្សា​ ពភា នៅឡើយ អាទិភាព​ ត​ គួរ​ ត ែ ម្រងទ ​ ់ ស ​ ​ ិ ទៅរក​ការ​ ពង្រង ឹ ស ​ ព​ ​ មត្ថភា កង ុ្ន ​ការ​ ធ​ើ្វ ន ផ ចំ​ ែ ការ រៀប​ មួយស ករណីសិក្សា​ ​ ្តី​ ពីការ​ វិនិយោគ​ លើ​ ទីក្រុង ​ ត្រូវបា ​ ន​ លើក​ ​ នុវត្តគ ហិរញ្ញវត្ថុ និងអ ​ិនិយោគ​ ​ ម្រោងវ ​ ្រុង និងដ អភិវឌ្ឍន៍ក ​ ើម្បី​គាំទ្រ​ មក​ យក​ បង្ហាញ​ ជា​ លក្ខណៈ​ សកលយ៉ាងទូ ​​ លំទូលាយ ​​ ហើយវា ក៏​ ​ ម្រូវ​ការ​ ដល់ត ផ្នែកហ ​ េដ្ឋា​ រចនាសម្ព័ន្ធក្រុង តាម​ នៅ​ ទីក្រុង​ បណ្តា​ គន្លងផ ជា​ មួយ​ ​ ្លូវ​ ​ ែរ​ សំខាន់ដ ់​ ំ​ សម្រាបនា មក​ នូវក ​ ំណើន និង​ការ​កាត់​ ូ​ ភិវឌ្ឍន៍ម អាទិភាព។ ដៃគអ ចំនួនក ​ ួយ​ ​ កម្មជ ​ ំពុងស កម្ពុជា ប៉ុន្តែ​ ​ ួយ​​ ​ ព​ បន្ថយភា កក ្រ​ កង ី្រ នៅ​ ុ្ន ប ​ ទ ្រ ស េ ក ុ ។ ការ​ ​ ម្ពជា ី ចម្រន រក ​​ បនីយកម្ម​ ើ នគរូ ការ​ ផត របស់​ ោ្ត ​ ពក ទៅលើ​ការ​ ួ គេ​ ទក អភិវឌ្ឍ​ ី ង ុ្រ ​ មាន​ នៅ​ ិ ​ កម្រតនៅឡើយ កម្ពុជា​ របស់​ កំពុង​ ដែល​ ស្ថិត​ នៅ​ ក្នុង​ ដំបូង​ ដំណាក់​កាល​ នៅឡើយ​​ ហើយ​ ដូច្នេះ​ វា​ ក៏​ ឱកាសមួយស ជា​​ ​ ម្រាបព ់​ ួក​ គេធភា ្វើ​ ព​ ​ ៃគក ជាដ ូ​ ្នុង​ កាន់​ តែ​ គូស​ បញ្ជាក់​ ថែម​ សំខាន់​ ទៀត​ លើ​សារៈ​ ក្នុង​​ការ​ ធានា​ ឱ្យបាន​ ដំណើរ​ នគរូបនីយកម្មទៅ​ ​​ មុខទ ដែរ6។ ​ ៀត​ ៥ Baker and Gadgil, 2017, East Asia and the Pacific, Expanding Opportunities for the Urban Poor, World Bank. ៦ តែ​ មាន​ ស្ថានក វិទ្យា​ ​ ំណើនប ​ ៃតង​ សកល​(Global Green Growth Initiative/GGGI) ទេដែលផ ​ ្តោត​​ការ​ ចិត្ត​ យក​ លាក់​ ជាក់​ ​​ ូវ​ការ​​ ទៅលើតម្រ បាច់ដោ ចាំ​ ឡែក​ ​ យ​ ​ ្រុងលំដាប់ទីពីរ។ របស់ក 10 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ផ្នែកទី 1 សេចក្តីផ្តើម និងបរិបទ 1>1 សេចក្តីផ្តើម បជា មាន​ ្រ ជន​ ជន​ ច្រើន - គឺ​ តូចៗ​ នោះ​ រស់​ ចនើ្រ ​ អម​ ជា​ ដោយ​​ ទីកង ទិដ្ឋភាព​ ុ្រ ល ​ ដា ទូទៅមួយ​ នៅ​ ំ ប់ទ ​ ីពីរ និងទ ក្នុងម ​ ីប្រជុំ​ ​ ហាអនុតំបន់​ មេគង្គ ហើយ​ ទន្លេ​ ​ ម្មតា ជាធ ​ ​ ច្រើនត ​ ​ អ ែ ម​ វស ដោយ​ តប ិ មភាពតាម​ ំ ន់​ កង នៅ​ កម្រត ុ្ន ​ ិ ​ ២០% សម្ទះ ុ នគរូបនីយកម្មរ ​បស់ក ុ នៅ ​ ម្ពជា ទាប​​ ​ ​ ើ ។ នៅ​ ធំៗច្រន ឆ២ំា្ន ០១៥ ទីកង ​ ​​ ុ្រ ភព ំ្ន ញ េ ​ មាន​ ្រ មនុសស នៅ​ ​ស់​ ្រ ល បហ ែ ​ អ​ ជាង​ ី្វ ល ដ ែ ​ គអាច​ េ​ រព ឹ ​ ំ ង ទកុ ​ ព​​ ីបទ ្រ ស មយ េ ​ ដល ួ ​ ែ ​ មាន​​ ផលិ​ កង តផល​ ុ្ន ​ ២លាននាក់ (ក្នុងនោះប្រហែល ១,៥លាននាក់ ចុះបញ្ជី) ខណៈ​ ជា​ ស/GDP) សម្រាបព ស្រុកសរុប (ផ.ស.​ ​ ម្រិត​ ់​ លរដ្ឋ​ម្នាក់ៗក្នុងក ទីប្រជុំជន​​ ដែល​ ផ្សេងៗទៀត​ មាន​ ប្រជាជន​ រស់​ សរុប​ នៅ​ ១,១៨​ ប្រហែលគ្នា ដែល​ ប្រហាក់​ តម្រយ ជា​ ុ ​ឱយ ្​ ដង សម្ទះ ឹ ​ថា​ ុន ​ គរូបនីយកម្ម​ លាននាក់7 ប៉ុណ្ណោះ។ ទីក្រុងល ​ ែលក ​ ំដាប់ទីពីរដ ​ ែ​ ​ ំពុងត លេចមុខ​ ជាងនេះ​ លឿន​ នង កត ឹ ​ ើ ​ មាន​ នៅ​​ ក្នុង​ ​ ្នាំ​ ប៉ុន្មានឆ មុខ។ បច្ចុប្បន្ន ខាង​ ជាក ឡើង ដូច​ ​ ្រះសីហនុ ក្រុងស ​ ្រុងព ​ ត់ដំបង និង​ ​ ៀមរាប ក្រុងបា រី ក ​ ការ​ ើ ​ ចម្រន ទក ី ង ុ្រ ​ ំ ​ នៅទូទាង បទ្រ ស េ ​ កព ុ ​ ំ ង បព្រ ត ឹ្រ ​ ្តទៅមិន​ សគ ា្ន េ ើ្ម ទ ​ ៉ោយប៉ែត ជាដើម មាន​ ក្រុងប ំ​ ូច​ ទំហត ងរា ជា​ ក្រុង​ ​ ជធានីទេ ដោយ​ វា​ ដោយ​​​ ចន ើ្រ ​ តបែ ម ​ ូ ផ ្រ ល ​ នៅ ​ ំុ្ត ​ កង ​​​​ ព ុ្ន រាជធានីភ្ន េ និងទ ំ ញ ​ប ី ជ ្រ ជ មយ ំុ ន​ ួ ​ ប្រជាជនរស់នៅ នីមួយៗមាន​ ប្រមាណ​ ​ ​ ពី ១០០០០០នាក់ ទៅ ួ ​ ចំនន ​ ជធានី ដែល​ ក្បែររា ជា​ ប្រវត្តិសាស្ត្រ ជា​ ទីតាំងទា ទាញ​ ​ ក់​ ឱ្យ​ ២០០០០០នាក់ ប៉ុណ្ណោះ។ លូតលា មាន​ការ​ ​ ្នែកឧស្សាហកម្ម ដោយ​សារ​ ​ ស់ផ ភ​ព ំ្ន ញ េ ​ ចណ ជា​ ុ ​ ំ ច ា ប តភ្ជប់ ណ្តញ ​ ា ​ អន្តរជា​ ជាមួយ​ តិ និង ​​ ភាព​ ងាយ​​​ ក្នង ភាព​ ុ លទ្ធ​ ែ្វ ​ សង រក​ គេធ្វើ​ការ​​ កាលណា​ ឆ្លុះ​ បញ្ចាំង​ នូវ​ តួនាទី​ វិស័យ​ របស់​ ផលិតកម្ម​ េ ​​ សវា រដ្ឋភ របស់​ ា បា ិ ល​ និង​ មុខងារ​​ ​ ីក្រុងន រដ្ឋបាល ដែលទ អាច​ ​ េះ ​ ់​ ំចេញ វិស័យ​ សម្រាបនា ​ រណ៍ និង​ ទេសច ពាណិជក វិស័យ​ តាម​ ្ជ ម្ម​ ​ ូន​ ផ្តល់ជ ដល់​សាធារណជន។ ំ្រ ន ពដ ែ ថា​ ជា​ កត្តជំ ា​ រញ កណ ុ ​ ំ ន ើ ​ សដ ្ឋ ច េ ក ា​ កង ិ ្ច បណ្តទី ុ្រ ល ​ ដា ំ ប់ទ ​ព ី​ ី រ តែបង្កើត​ នៅកម្ពុជាកំពុង​ ជា​ បាន​ លំនាំ​ គន្លង​ ផ្លូវ​ រៀង​ សេដ្ឋកិច្ច​​ ៗខ្លួន នៃ​ លំនាំ​ ទីក្រុងមា របាយ​ ទំហខុ ​ ន​ ំ​​ សគ ​ ្នា - ក្នុងន ​ េះគ ទីក្រុងធ ​ ឺ​ ​ ំ យ ​ម ួ ​ ទទួលបា និង​ រីកចម្រើនផ្ន ​ ន​​ការ​ ​ គរូបនីយកម្មក្នុងអ ​​ ែកន ​ ត្រាពី ៣ ទៅ ៧ Global Green Growth Institute, 2017. Cambodia Green Urban Development Program, Phase Two (2017-2018) - Program Update. កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 11 ៥ ភាគរយ8។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ការ​ ​ េះ​ រីកចម្រើនន កំពុងត ​ ែ​ ប្រព្រឹត្ត​ ​ ត់ដ ក្រុងបា ​ ំបង ​ ្រុងច និងក ​ ្បារមន ក៏បា ជួយ​ ​ ន​​ ​ ័តមា បំពេញព ៌​ ន​ ទៅ​​ មន ដោយ​ ិ ​ មាន​ ទាន់​ កប ុ ​សា ្រ ខណ្ឌយទ ្ធ ស្រថា្ន ​ ្ត ក ់ តិ​ ជា ណាមួយ​ ដម ្​ ើ បី​​ វិភាគ ដែរ។ ការ​ សម្រាប់​ការ​ នេះបា វិភាគ​ ​ នឈរ​ លើ​ មូលដ្ឋានរ ​បាយ​ តម្រងទ អភិវឌ្ឍ​ ់​ ិស​ការ​ ​ តិ​ និង​ ទីក្រុងជា ដើម្បីធានា​យ៉ាង​ ណា​ ឱ្យ​ មាន​ មានប្រធាន​ ការណ៍​ ស្រដៀង​ បទ​ គ្នានេះ ​ របស់​​ ធនាគារពិភពលោក ដោយ​ ប្រព័ន្ធ​​ប្រកប​ ភាព​ តុល្យ​ មួយ​ សម្រាប់កំណើនតា ​ ម​ ភូមិសាស្ត្រ​ ផ្តោត​ ដោយ​ ជាក់លា ​ ក់​ ទៅ​ រាជធានីភ្នំពេញ9។ ផ្នែកទី ៣ ពិភាក្សា​ លើ​ នៅ​ ឡើយ​ ទេ។ ី​ ម្រើសគោ អំពជ ​ លនយោបាយ​ និងអា សម្រាបជ ​ ទិភាព​ កម្ពុជា​ ់​ ួយ​ ដំណើ​ ក្នុង​ ទៅសម្រេច​​ ឆ្ពោះ​ ឱ្យ​ បាន​ ពេញលេញ​ សក្តានុពល​ នូវ​ របស់​ ទីក្រុងគឺជា ​ ​ក្បាលម៉ាស៊ីនជំរុញឱ ​ ្យ​ មាន​ កំណើន និងវ ​ិបុលភាព នគរូបនីយកម្ម។ សម្រួលឱ ដែល​ ឧស្សាហកម្មល ​ ្យ​ ​ ូតលា ​ ស់​ ទៅ​ ងារ បង្កើត​ការ​ សេវា និងនវានុវត្តភាព។ ទីកង ផុត​ ពី​ ភាព​ រយៈការ​ ក្រីក្រ តាម​ ​ រ ុ្រ ដ តស ើ​ ួ ខា ​ ំ ន់ក ​ កាស​ការ​ បង្កើនឱ ​ងុ្ន ​ការ​ សចូ្ទ ប ​កចំណូល​ ងារ និងរ ្រ ជ ​ ជា ឱយ ​ ន​ ្​ ចញេ ​ 1>2 លំនាំនគរូបនីយកម្ម និងសក្តានុពល​ ដល់ព ​ លរដ្ឋ។ ក៏​ ប៉ុន្តែ ​ គ ប្រសិនប ើ​ ្មាន​ការ​ គ្រប់​ គ្រង និងរ ចំ​ ​ ៀប​ សេដ្ឋកិច្ចរបស់ទីក្រុង បាន​ ផែនការ​ ទេ អត្ថប ល្អ​ ​ ្រយោជន៍​ របស់​ នគរូបនីយកម្មន មិនអា ​ ឹង​​ ​ ច​ សមច ្រេ បា មាន​ ឱ្យ​ តាម​ការ​ ​ ន​ ំ ង រព វិសមភាព ភាព​ ឹ ទ ​ក ទេ ហើយ​ ុ ​ ផយ ណែនណាន់ សំណង់អ ទៅវិញ​ ុ្ទ ​ អាច​ វា​ នងឹ ប ​ នាធិបតេយ្យ ក៏ដូច​ ​ ង្កត ើ ​ 1>2>1 ទីក្រុងក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ចិញ្ចឹម​ ជា​ មាន​ ឱ្យ​ ភាព​ តាន​ តឹង​ អំពើ​ នានា ដូចជា​ អំពើ​ ឧក្រិដ្ឋ និង​ ​ ្នុងប ទីក្រុងក ​ ្រទេសកម្ពុជា ​ ត្រូវ​ បានចាត់ច ​​ ាកផ ​ ំណាត់ថ្ន ់​ ្អែកលើ​​ ដើម។ សម្ទុះន ហិង្សា ជា​ លឿន​ ​ គរូបនីយកម្ម​ អាច​​ដាក់ស ពេក​ ​ ម្ពាធ​ ្ធ​ ភិបាលកិចថ រចនាសម្ព័នអ ​ តិ ្ច​ ្នាក់ក្រោមជា និងរ ​ ៀប​ ជារ ចំ​ ​ដ្ឋបាល​ ហេដរចនាសម្ព ទៅលើ​ ្ឋា​ ័នរ ្ធ​ូបវន្ត ការ​ ប្រើ​ ដីធ្លី បណ្តាញដ ប្រាស់​ ​ ឹក​ បីជាន់​ (រូប ១.១)10។ ខេត្ត​ ​ ៤ ន មានចំនួន២ ​ ង្គភាព​ ​ ិងអ បាល​ រដ្ឋ​ មូលដ្ឋានរ ជញ្ជូន សេវា​ ក្រុង តម្រូវ​ការ​ ​បស់​ ​ រិស្ថាន​ លំនៅដ្ឋាន និងប ​ ួយ​ ពិសេសម របស់រា ​ ជធានីភ្នំពេញ ដែលទា ​ ំងអ ​ ស់ន បង្កើតបា ​ េះ​ ​ ន​ ទៀត។ ថែម​ រដ្ឋបាល​ ជា​ ​ ី១។ រដ្ឋបាល​ ជាន់ទ ជាន់ប ​ ន្ទាបម ់​ ក​ មាន​ ទៀត​​ ​ ំនួន​ ក្រុងច ​ ្រុក/ខណ្ឌច ២៦ និងស ​ ំនួន១ ​ ៧១។ ទីក ​ ្រុងស ​ ំដៅ​ តំបន់រា លើ​ ​ ជធានី​ បំពេញព័ត៌មាន​ របាយការណ៍នេះ មានគោលបំណងជួយ​ ដល់​ ភ្នំពេញ ឬ​ ក្រុង​ ទាំង២ ​ ៦ (ភាគ​ មាន​ ច្រើន​ តនា ជា​ ួ​ ទី​ ្ត​ ែរ)11។ ទីរួមខេតដ នគរូបនីយកម្មនៅក គោលនយោបាយ​ ​ ម្ពុជា ​ ែ​ ឱ្យ​កាន់ត អំពី​ យល់​ គគឺ ចុងក្រោយ​ រដ្ឋបាល​ េ​ ​ ជាន់​ ទាប​ បំផុត ដែលមា ឃុំ/សង្កាតច ​ ន​ ់​ ំនួន​ សេដ្ឋកិចរ សក្តានុពល​ ទីក្រុង ្ច​បស់​ ​ រាំងដ ឧបសគ្គរា សម្រេច​ ​ ល់​ការ​ ១២៧៣12។ តំបន់រា ធានីភ ​ ជ​ ​ ្នំពេញគ ​ ឺ​ ជា​ រដ្ឋបាល​ អង្គភាព​ ពិសេស​​ នុពល​ សក្តា​ នោះ ហើយរៀប​ ​​ ចំ​ ឱ្យមា អភិក្រមយ ​ ន​ ​ ុទ្ធសាស្ត្រមួយ​ ឋានៈ​ មាន​ នឹងខ ស្មើ​ ្ត​ ែរ។ ​ េតដ រីកលូតលាស់​និងភា សម្រាប់​ការ​ ធន់ របស់​ ​ ព​ ​ ី ១ នៃ​ ទីក្រុង។ ផ្នែកទ េប របាយការណ៍នះ ្ ន៍ស ​ ើ្រ «សន្ទសស ា ព ​ ក្តន េ ក ុ លសដ ្ឋ ច ិ » ្ច (Economic រូបភាព ១.១៖ រចនាសម្ព័នរ ថ្នាកក ្ធ​ដ្ឋបាល​ ជាតិរ ់​ ្រោម​ ​ ម្ពុជា ​បស់ក ​ិភាគលំនាំភូមិសាស្ត្រ (spatial Potential Index/EPI) ដែលវ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ​ ំណើន និងត patterns) របស់ក សេដ្ឋកិច្ច ដើម្បធ ​ ំបន់សក្តានុពល​ ី​ ្វើ​ ​ ្នាក់​ ចំណាត់ថ របស់​ ប្រភេទ​ វិភាគ​ ក្រុង។ ផ្នែកទី ២ រួមមានការ​ ទីក្រុង​ រាជធានី - ១ ខេត្ត - ២៤ លម្អិត ី​ ្វេងយល់អំពឧ ដើម្បឈ ី​ បសគ្គដ ​ ល់​ការ​ កែ​ ​ ព​ លម្អភា ប្រកួត​ ប្រជែង​ របស់​ រៀប​ ចំផែនការ​ ក្រុង ការ​ ក្រុង​ ដោយ​ ប្រកប​ ចីរភាព និង​ ខណ្ឌ - ១២ ក្រុង - ២៦ ស្រុក - ១៥៩ បរិយាប័ន្ន​ ភាព​ ់​ ំ​ សម្រាបនា មានសមធម៌ធ ឱ្យ​ ​ ំជាងមុន។ ដំណើរ​ សង្កាត់ - ៩៦ សង្កាត់ - ១៣១ ឃុំ - ១០៤៦ ្ច​ ​កាន់​ ទស្សនកិចទៅ ព្រះសីហនុ ក្រុងស ក្រុង​ ​ ៉ោយប៉ែត ​ ៀមរាប ក្រុងប ៨ The Urban Initiative, 2012. Growing Pains: Urbanization and Informal Settlements in Cambodia’s Secondary Cities. ៩ ធនាគារពិភពលោក ឆ្នាំ២០១៧ «ការអភិវឌ្ឍទីក្រុង រាជធានីភ្នំពេញ» ១០ Based on the Organic Law on Administrative Management of Capital, Provinces, Municipalities, Districts and Khans (2008). ១១ Annex Section 4.1 includes a table with main cities and population from the 2008 Census. This data is outdated but the only official numbers available. ១២ GGGI, Sustainable City Strategic Plan 2018-2030 (Draft), 2017. 12 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 1>2>2 សេចក្តីផ្តើមស្តីពីសន្ទស្សន៍សក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ច ជាតិ​ កម្រិត​ កំណ​ ដើម្បី​​​ អ​ ត់​ ត្តស​ ញា​ ្ញណ​ថា​ កត្តា​ តើ​​ ដែល​ ណាខ្លះ​​​ តែ​ គួរ​ ដោះស្រាយ ត្រូវលៃលក​ ​ ្បជួ ដើម ី​​ យ​​ ឱ្យ​​ ស្រុក​ សម្រេចបាន​ នីមួយៗ​ ​​ សន្ទស្សន៍សក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ច (EPI) វិភាគសក្តនុ ា​ ពល​ សក្តានុពលពេញលេញ។ ្ច​ តា សេដ្ឋកិចនៅ ក្រុង​ ​ ម​ និងស ​ ្រុក ហៅជា (ពីនេះតទៅ​ ​ ​រួម​ថា «ស្រុក») នៅ​ ប្រទេសកម្ពុជា ហើយត ក្នុង​ ​ ្រូវ​ បាន​ ឱ្យ​ និយម​ ន័យថា​ ់​ មក​ ផ្នែកបន្ទាបៗ នេះ​ ទៀត​ ប​ង្ហញ​ ា​ ពី​ ស្រទាប់ភូមិសាស្ត្រ ជា ភាព​ «វិសាល​ ស្រុក​ ដែល​ មួយ​ មាន​ កត្តា​ នានា ​ ដែល​ ជា​ការ​ (spatial layers) ងប និ​ ​ ភ​ ដែលត្រូវបានយក​ ្រ​ ព​ ​​ ប្រើ​ មក​ ស់​​ ប្រា​ ំ ន់​ កំណត់សខា ៗ​ ំ ​ អព ស ី មត្ថភាព​ កង សមច ុ្ន ​ការ​ បាន​ ្រេ ​ កមត ផលិតភាព​ ិ្រ ​ ម្រា​ ស​ បង្កើត​ EPI​ នៅ​ ប់​ការ​ ក​ ្ពុ​ , មជា ​ ​​ការ​ ពន​ ្យល ់​ ម ​ ល ​ត ​ ំ​ ្អិ​ អ ពប ្រ​ ព​ ី​ ភ​ ខ្ពស់» (Roberts 2016)។ សន្ទស្សន៍នេះគឺ​ វិភាគ​ ជា​ការ​ សមាស​ ទា​ នៃស្រ​ ​ ង ប់/លំដាប់ទា ំ​ ​ នម នោះ​ ួ​ ​ ី​ យ ៗ​ ធី​សា​ , វិ​ ស្ត្រ​ នៅ​ ពីកយ​កា​ ្រោ​ រ​​ ធាតុ ​ ស ផ្អែកល ដែល​​ ើ​ ូចនាករ​ ចាត់​ ​ នគេ​ ត្រូវបា ជាទ ទុក​ មាន​ ​ ូទៅ​ថា​ ងត ប​ ្កើ​ ​​ សន្ទស្សន៍ ហើយ ប​ន្ទា​ ​ ​ ប់ម​ក ​គ លទ ​ ឺ​ ្ធ​ ល ​ផ ​ ន ​ ៃ​ការវិ​ ​ត ភាគ ​ េម្តង។ ទៅ​ ឥទ្ធិពល​ កម្រិតរបស់ លើ​ ​​ ផលិតភាព។ សូចនាករទាំងនោះ ​ ​ រួម​ មាន លទ្ធភាពចូល​ ទៅកាន់​​ ទីផ្សារ តំណភ្ជាបប ់​ ណ្តាញ​ ផ្លូវដ ​ ឹក​ ជញ្ជូន 1>2>3 កត្តាមានឥទ្ធិពលលើសក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ច ​ គរូបនីយកម្ម និងម ដង់ស៊ីតេសេដ្ឋកិច្ច កម្រិតន មនុស្ស។ ​ ូលធន​ ណា​ កាល​ ផ្គុំចូលគ្នា កត្តទាំ ា​ ងនេះ​ អាច​ ផ្តលនូ យល់​ ់​​ វ​ការ​ ជម្រៅ​​ ស៊ី​ អា​​ ស្រ័​ ទៅតាម​​​ យ​​ ប្រ​ទេ​ ស​ និងដំណា ​ ក់​​កាល​​ ពេល​ មា​ វេលា​​ ​ ន​ សក្តា​ អំពី​ ផលិតភា នុពល​ របស់​ ​ ព​ មួយបាន។ ស្រុក​ កត្តា​ ច្រ​ ដល ើន​ អា​ ែ ​ ច​ ឥ​ ជះ​ ទ​ ិព លដ​ ្ធ ​ ់ រ​ ល​កា​ វែ​ វាស់​​ ង​ ផ​​ លិ​ ត​ ព​ ភា​ តំ​ នៃ​​ ន់​ ប​ ប​ន មួយ។ ​ ា​ ុ៉ ន​ ្ម ឆម ំា្ន ក​ នះ ឯកសារ​ េ​​ សវ្រា ជ ​ វ ្រា ​ ស​ំ ​​​ ខា ៗ​ ន់​​​ បា​ ន​ េ​ ឡ​ លច​ ើ ​ ង បស ឯកតា​ វាយ​ ្រើ​ ម្រាប់​ការ​ តម្លៃ​ EPI កម្ពុជា​ គឺជាល ​ ំដាប់ថ ​ ្នាក់​ បា​ ដោយ​​ ធ្វើ​ការ​សា​ ន​ ក​ល្ប​ ង​ ូ​​ នវ ស​ ក​ត្តា​ នុព ក្តា​ ​​ ល​ ង​ ផ្សេ​ រៈ​​ ៗ​ និង​សា​ អន្តរការី ដែលក រដ្ឋបាល​ នោះ​ ​ ្នុង​ ា​ ពល​ សក្តនុ ្ច​ ្រូវ​ សេដ្ឋកិចត បាន​ វាស់​ ខាន សំ​ នស្ថ ​ ់​ តរ ៃ​ ិ​ ប​​ ិ​​​ ស់​​ វា​ ង​កា​ ក្នុ​ រ​ ំ​ ​ កណ ឬវា​ ត់​ (​ ស់​ វែ​ ង) ផ​ ​ ​ តភា លិ​ ព​ ​ ​ ។ នៅក វែង​ ​ ្រុង និងស ​ ម្រិតក ​ ្រុក (រូប ១.២)។ ក្នុងច ​ ំណោម​​ ក្រុងន ​ ិង​ ញ្ហា​ ប​ ឈ​ ប្រ​ មម ​ ួ​ យ​ ត្រង់​ថា ក​ត្តមួ នៅ​ ចន ា​ យ​ ំ​ ន ួ​ តូ​ ​​​ ាញឱ ចបង្ហ ឃើញ​ ​ ្យ​ ​ ស់១ ស្រុកទាំងអ ​ ៩៧ សន្ទស្សន៍ EPI យក​ ក្រុង​ និង​ ស្រុក​ ១៩៣​ តែ​ នូវ​ សង្គតភា ិ​ ពនៅ​​​​​​​​​​ តា​​ ល​​​ ម​​​កា​ វេ​​ លា​​ និង​​​ ​​ ក​ ្លែ​ ផ្ នង គ្នា។ ដូច្នេះ​​ EPI ​​ សេង​ មក​ ទេ​ វិភាគ ដោយ​ ផ្អែក​ លទ ​ ែល​ ើ​ ិន្នន័យដ មាន។ ដូចត្រូវ​ បា​ ន​ ណ​ គ​ នានៅ​ ក្នុង​ របាយការណ៍នេះ ​ ្អែក​​ ពឹងផ លើ​​ ទៅ​​ ណុំ​ សំ​​ ទិ​ ន្ន​​ ន័​​​ យ​​ ល​ ដែ​​ ត្រូវ​ បា​​ ន​ រកឃើញ​ថា​​​ គេ​ អាច​ ទុ​ កចិ​ ត្ត​ ន​ បា​ នៅ​ រូបភាព ១.២៖ ឯកតា​ វាយ​ នៃការ​ តម្លៃ​EPI ​ កសារ​ ក្នុងឯ ជ្រាវ​ ស្រាវ​ មុនៗ ដោ​ យ​ គិ​ មិន​ ​​ ​ តពី ំ​​ ភូ​ ទីតាង​ ស្ត្រ​ ឬ​ មិ​សា​ នៃ​កា​ រយៈកាល​ រ​ ភា​ វិ​ គទេ៖ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា នៃការ​ ឯកតា​ វាយតម្លៃ EPI រាជធានី - ១ ខេត្ត - ២៤ (១៩៣ «ស្រុក») 1¦ លទ្ធភាពចូលទៅកាន់​ទផ ី សា ្ រ៖ វាស់ម ​ ល ត​ ើ ​ថា​ ើ ក ស ុ្រ ​ សតិ្ថ នៅ​​ ជិត​​ នឹង​​​ ប៉ុណ្ណាទៅ​ ​​ ុងស្រុក ផ្សារធំៗក្ន ទូទៅធ្វឱ ដែលជា​ មាន​ការ​ ើ​ ្យ​ ខណ្ឌ - ១២ ក្រុង - ២៦ ស្រុក - ១៥៩ ​ ចំ បង់ថ ្លៃ​ ណាយទាបក្នុង​​ការ​ ជួញដូរ ​ ទ្ធភា និងល ល្អ​ ​ ព​ ស​ម្រាប់​ ស្វែង​ ការ​ ជាវ​ រក​ ផ្គតផ ទំនិញ ឬ​ការ​ ់​ ្គង់នានា។ សង្កាត់ - ៩៦ សង្កាត់ - ១៣១ ឃុំ - ១០៤៦ 2¦ តំណ​ភប ជា ់ ​ ា្ជ ​ មយ បណ្តញ ួ ​ ា ​ផវ ូ្ល ​ ដក ជញ្ជន ឹ ​ ូ ៖ កំណត់អ ា ​ ​ ត្តសញ្ញណ ់​វាង​ តំណភ្ជាបរ ​ ្រជជ ទីតាំងប ុំ​ ន និងទ ​ជ បទ​ ដោយ​ ី​ ន​ វាស់​ ធ្វើ​ការ​ EPI ឧ​ ជា​​ ក​​ ប​​ រ​ ណ៍​ មួយជ យឱ្ ​ ួ​ អ្នក​ ​​ យ​ ធ្វើ​ សេចក្តស​ ី​​ មច​​ ្រេ​ និង​ ​ ព​ មើលភា ងាយ​ ស្រួល​ នៃ​​ការ​ ធ្វើ​ ដំណើរ ​ រាចរណ៍​ និងច ទំនិញ​ ំ​​​ រៀបច​គោល​ យោបាយ ​ ន​ យល់​ អំពី​កា​ រ​ ចែកភូមិសាស្តនៃ​ បែង​ ក្តា​ ្រ​ ស​ ចេញ​ ពទី ប្រជុំជន ី​​​ ​ ​ លនា​​ និងច ផ្លាស់​ ទី​ របស់​ ទៅកាន់​ ជំនាញ​ ទី ព​ នុ​ នៅក ល​ ប្រទេស។ ​ ្នុង​ ​ សន្ទស្សន៍ EPI តែឯង​ មិន​ គួរដ ​ ួ​ ​ ើរត ក​ត្តា​​​ ជា​​ ប្រជុំជនវិញ។ ក្នុង​ការ​ កំ​ ណ​ត់​ថា​ មាន​ តំបន់ណា​ អត់​ ភាព​ ថយ​ ឬ​ ​ តំ​ បន់​ ណា​ មាន​ 3¦ ដង់ស៊ីតេសេដ្ឋកិច្ច៖ លើ​ ផ្តោត​ របស់​ សក្តានុពល​ មនុស្ស និង​ ឈានមុខគេ​ ភាព​ ក៏ពិតមែន ្តែ​​ នៅត ប៉ុនវា​ អាច​​ ​ ែ​ ជួយ​ ក្នុង​ការ​ តម្រង់​ ទទួល​​ ក្រុមហ៊ុន/ធុរកិច្ចដើម្បី​​​ ប្រយោជន៍​ អត្ថ​ ផ្គុំ​ ពី​ការ​ សកម្មភាព​ ​ ​ ទិស​​​ការពិភា អំពី​ ក្សា​ ដែល​ ស្រុក​ មា​ នស ដំ​ ​ មត្ថភាព​ រ​​ការ​ ណើ​ ខ្ពស់ ឬ​​ ្ច​ ូលគ្នា។ សេដ្ឋកិចច ទាប និង​ កំ​ ណត សូចនា ​ ់​ ​ ​ករ​ ដែល​ ឥទ្ធិពល​ មាន​​ លើ​​​ តម្លៃ​ សន្ទស ​ ្ស​ ន៍​​ 4¦ កម្រិតនគរូបនីយកម្ម៖ គ្នា​ ស្រដៀង​ ទៅ​ ​ ង់​ នឹងដ ស៊ីតេសេដ្ឋកិច្ច​ ង​ ចុ​ យ​ ក្រោ​ រប​ ស់​ ស្រុ​ ក​ មួ​ នី​ យៗ​​ ។ តាមរយៈការរកឃើញចំ ​​ ​ ណុច​ខ្លាំង​ ​ ​ ដែរនៅ ត្រង់​ថា អត្រា​ នគរូបនីយកម្មវា ​ ស់​ ​ ព​ លទ្ធភា ​ ្រុក​ របស់ស ចំ​ និង​ ច​ ណុ​ ខ្សោ​ យ​ ្រុ​ នី​ នៃសក ​ ហើយ​ EPI អាច​ មួយៗ ប្រើ​ បាន​ ក្នុង​​ ក្នុង​ការ​ មួយ ​ អត្ថប ទទួល​ ​ ្រយោជន៍​ ពី​ការ​ ផ្គុំ​ ​ ព​ សកម្មភា សេដ្ឋកិច្ច​ កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 13 ​ ន​ការ​ ចូលគ្នា។ ជាងនេះទៅទៀត នគរូបនីយកម្មមា ​ ័ន្ធ​ ពាក់ព ជា​ តារាង ១.១ ខាង​ ក្រោម​​ រៀប​ រាប់​ ពីលើ​ បន្ថែម​ ផល​ ហេតុ​ សម្រាប់​ ​ ្ពសរបស់ មួយកម្រិតខ ់​​ ផ ​ ព​ ​ លិតភា នៅ​ ក្នុង​ ផ្នែក​ សេវាកម្ម​និងផ ​ ្នែក​ ​ ត្តនី បញ្ចូលក ក្នុងការ​ ា​ មួយៗ​​ ​ ូចនាករ​ដែល​ វិភាគ EPI កម្ពុជា និងស ​ ើរត ផលិតកម្ម ដែលដ ​ ​ ​ ួសំខាន់នៅ ក្នុង​ សក្តា​ សេដ្ឋកិច្ច។ នុពល​ ត្រូវ​ បាន​ ជ្រើស​ យក​​ ើ​ ​ ធ្វជា តំណាង​ របស់ក ​ ត្តា​ នីមួយៗ។ ី​ ែលគ អ្វដ ​ ួរ​ 5¦ មូលធនមនុស្ស៖ ​ ព​ លទ្ធភា ​ នកម្លាំងព ទទួលបា ​ ន​ ​ លកម្មមា កត់ស ​ ម្គាលស ់​ ំខាន់នោ គឺ​ថា ភាគ​ ​ ះ​ ប្រភព​ ច្រើននៃ​ ​ នជា​ ទិន្នន័យមា ជះ​ ជំ នា ញ​​ ឥ ទ្ធិ ​ ព ល​ ជា ​ វិ ជ្ជ ​ ទៅ ​ មា ន​ លើ ​ ស ក្តា នុ ព ល​ រ ក​ ចំ ណូ ល​ ទាំងស សាធារណៈ រួម​ ទិន្នន័យស ​ ំណុំ​ ច្រើន​ ​ កលជា​ ដែរ។ ដូច្នេះ ផង​​ ពលករ និងផ របស់​ របស់​ ​ លិតភាព​ ហ៊ុន ឬ​ ក្រុម​ ធុរកិច្ច។ គេ​ អាច​ យក​ វិធីសាស្ត្រ​ ដែល​ នៅ​ មាន​​​ វិភាគ​ កុ្នង​ការ​ ទៅ​ នេះ​ ធ្វើ​សាជា​ នៅ​​ ថ្មី​ ភូមិ​សាស្តផ្ ក្នុង​ ​ ទៀត។ ្រ​ សេងៗ តារាង ១.១៖ កត្តាធាតុចូលសម្រាប់ការវិភាគសន្ទស្សន៍សក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ច (EPI) កម្ពុជា កត្តា ហេតុផល ​​ ើសយក សូចនាករដែលជ្រ ប្រភពទិន្នន័យ ចូល​ លទ្ធភា លទ្ធភាព​ ​ ព​ ខ្ពសក ់​ ្នុង​ការ​ រក​ ទីផ្សារ​ បាន​ ជា​ លទ្ធភា ​ ព​ រក​ ទី​ បាន​ ផ្សារគឺវា ​ ស់ដោ ​ យ​ ព័ត៌មានស្រងច ់​ េញ​ ផ្លូវ​នៅ​​ ពី​ ក្នុង​ ទីផ្សារ ទូទៅ​ ទៅកាន់​ បង់​ មានន័យ​ថាការ​ ចំណាយ​ ថ្លៃ​ ពេលវេលា​ ធ្វើ​ ជាម ដំណើរ​ ​ ធ្យមទៅ​ ​ ្លូវទូទៅ​​ ផែនទីផ ជួញដូរ និងល ទាបលើ​ការ​ ​ ព​ ​ ទ្ធភា ល្អ​​ កាន់ទ ​ ីផ្សារ​ ​ ី​ ក្នុងទ ប្រជុំជន ហើយ​ ម្រាប់​ការ​ ស​ រក​ ស្វែង​ ទំនិញ ឬ​ការ​ ជាវ​ ផ្គត់​ ចែកដោ ​ យ​ ​ ្រជាជ ចំនួនប នៅ​ ​ ន​ ក្នុង​ ផ្គង់នានា ុំ​ ន​ ទីប្រជជ ជា​ តំណ​ភ្ជាប់​ វាស់មើលភាពងាយស្រួលនៃការធ្វើ​ ​ ៊ីតេ​​ ដង់ស របស់​ ផ្លូវមេ​ ​​​ លំដាប់ទ ​ ីមួយ ់​ េញ​ ព័ត៌មានស្រងច ផ្លូវ​នៅ​​ ពី​ ក្នុង​ បណ្តាញ​​ ដំណើរ និងចរាចរណ៍ទំនិញចេញពី​ មួយ​ ​ ំដាប់ទ ផ្លូវល ​ ីពីរ និងផ ​ ្លូវ​ លំ​ដាប់ទ ​ ីបី ​ ្លូវទូទៅ​​ ផែនទីផ ដឹក​ ផ្លូវ​ ជញ្ជូន ក្នុងស មជ្ឈមណ្ឌលទីប្រជុំជន និងចលនាផ្លាស់​ នៅ​ នីមួយៗ ​ ្រុក​ ទីរបស់ជំនាញទៅកាន់មជ្ឈមណ្ឌលទី​ ប្រជុំជនវិញ ដង់ស៊ីតេ​ ោ ល ផ្តត ស ើ ក្តន ​ ​ ា ពុ ល​ របស់​ មនុសស ្ និង​​ ​ ​ ចំនួនគ្រឹះស្ថាននៅ ​ ្រុកនីមួយៗ ជំរឿន​ ក្នុងស ្ច​ ម្ពុជា ឆ្ន២ សេដ្ឋកិចក ាំ​ ០១៤ សេដ្ឋកិច្ច ុ្រ ហ៊ន កម ្ច ម ុ /ធុរកិចដ ើ ប ្ ទទួ ​​​ ី លអត្ថ​ យោ ​​ ប ្រ ជន៍​​ ស្ថានជាតិស វិទ្យា​ ​ ្ថិតិ ផ្គុំ​ ពី​ការ​ សេដ្ឋកិចច សកម្មភាព​ ្ច​ ូលគ្នា កម្រិត​ ​ ន​ការ​ នគរូបនីយកម្មមា ព័ន្ធ​ ពាក់​ ជា​ មួយ​ រស់នៅ ភាគរយនៃប្រជាជន​ ​ ​ក្នុង​ Landscan 2012 population នគរូបនីយ​ ​ ្ពសរបស់ កម្រិតខ ់​​ ​ ផលិតភា ​ ព​ នៅ​ ផ្នែក​ ក្នុង​ ​ ីប្រជុំជនមួយ តំបន់ទ grid, European Commis- កម្ម ​ ្នែក​ សេវាកម្ម​និងផ ផលិតកម្ម sion’s urban cluster algo- ​ ្រជុំជន​ rithm ក្បួនគណនាទីប ជាកន្សោមអាលហ្កោរីត របស់គណៈកម្មការអឺរ៉ុប មូលធន​ ​ ព​ លទ្ធភា ទទួលបា ​ នកម្លាំងព ​ លកម្មមា ​ ន​ សិក្សា, ២០១៤ អត្រាបញ្ចប់​ការ​ ​ ូចនាករ​ឆ្នាំ​ ស្ថិតិអប់រំ និងស មនុស្ស ជះ​ ជំនាញ​​ ពល​ ឥទ្ធិ​ ជា​ វិជ្ជ​ មាន​ ​ ើ​ ទៅល ​ ប់រំ ២០១៦-២០១៧ ក្រសួងអ រក​ សក្តានុពល​ របស់​ ចំណូល​ ពលករ និង​ ​ ីឡា កម្ពុជា​ យុវជន និងក របស់​ ផលិតភាព​ ហ៊ុន ឬ​ ក្រុម​ ធុរកិច្ច ងារ​ ប្រភព៖ ក្រុម​ការ​ ពិភពលោក ធនាគារ​ 1>2>4 វិធីសាស្ត្រសម្រាប់បង្កើតកម្រងទិន្នន័យ​ បន្ទាប់​ ផ្នែក​ នេះ​ សង្ខេបជូន​ នូវ​ វិធីសាស្ត្រ​ នៅ​ បង្កើត​ ពីក្រោយ​ការ​ ​ ិន្នន័យ ដែលត កម្រងទ បាន​ ​ ្រូវ​ យក​ មក​ ប្រើ​ ​ ្នុងការ​ នៅក វិភាគ EPI សូចនាករនីមួយៗ មាន​សារៈសំខាន់ក ដែល​ ​​ ពស ​ ្នុង​ការយល់អំ ​ ន៖ ី​ ន្ទស្សន៍ទូទៅបា 14 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម លទ្ធភាពចូលទៅកាន់ទីផ្សារ៖ លទ្ធភាពចូលទៅកាន់ទ ​ ីផ្សារ​ ​ ្រុក របស់ស ដើម្បប ី​ ង្កើតបា ​ ន​ ​ ង់ស៊ីតេផ្លូវ ជាដ ​ ​ (ប្រវែងគិតជា បាន​ ត្រូវ​ ចេ ញ ​ បង្កើត​ បាន​ ពីព័ត៌មានដែល​ ស្រង់​ ចេ ញ ​ ពី ​ ផ្លូវ​ ក្នុង​ នៅ​​ ្រ​​ ុង​ គីឡូម៉ែតក្ន ី​ ួយគ ទំហំផ្ទៃដម ​ ីឡូម៉ែត្រ​ការ៉េ)។ ​ ្លូវទូទៅ​​ (Open Street Map), ទីតាំងរ ផែនទីផ ក្រុង​ ​បស់​ ទីផ្សារ​ ធំៗ (ជាមួយ​ ព័ត៌មាន​ ប្រជា​ ជន), និង​ ចំណុច​ ក្រឡា​ មង (ចម្ងាយ រូបភាព ១.៤៖ តំណ​ភ្ជាបជា ​ ួយ​ ់​ ម ផ្លូវដ បណ្តាញ​ ជញ្ជូន ​ ឹក​ ់​ ផ ៣គ.ម ពីចំណុចមួយទៅចំណុចមួយ) គ្របដណ្តបល ប្រទេស​ ើ​ ្ទៃ​ មូល។ លទ្ធភា ទាំង​ ចូលទៅ ​ ព​ ​ ​ដល់រ ​បស់​ ​ ្រឡានីមួយៗ​ ចំណុចក ត្រូវ​ វាស់​ បាន​ បរ ដោយ​ ្រើ​ូបមន្ត Origin Grid Point X = Population of Market Town Y *e [(-Time between X and Y) / (2* ក្នុងនោះអក្សរ​ a = ចំនួន​ a2)], ដោយ​ ពេល​ រយៈ​ គិត​ សរុប​ ជាម៉ោង​ ធ្វើ​ នៃ​ការ​ ​ ្លង​កាត់ប ដំណើរឆ សម្រាបប ​ ្រទេស។ ​ ​ ម្ពុជា​ តម្លៃ​ ់​ ្រទេសក នៃ​ លេខ​ ពេល​ រយៈ​ ្វដំណើរ​ ធើ​ នះេ ​ តូវ បាន​ប៉ាន់​ ្រ ​ ្ម ​ថា​ សាន ប្រហែល មាន​ ​ ​ ១២ម៉ោង។ ចំណុចនៅ លក ើ​ ្រឡា​ ណាមួយ​ នៅលើ​ ​ ែល​ ផែនទីដ ស្ថិត​ ចម្ងាយ​ នៅ​ ជាង​ ១០គ.ម ពីផ ​ ្លូវ​ ធំ ជា​ ស្វ័យ​ បានឱ្យ​ ប្រវត្តិ ត្រូវ​ តម្លៃ​ លទ្ធភា លេខ​​​ ចូលទៅ ​ ព​ ​​ ផ្សារស្មើសូន្យ (០)។ លទ្ធភា ​ ដល់ទី ចូល​ ​ ព​ ទីផ្សាររបស់ស ទៅកាន់​​ ច្រុង​ ​ ្រុក​ ក្រោយ​ គត្រ េ​ ូវ​ គណនា​ ដោយ​​ បាន​ ធ្វើ​ លទ្ធ​ មធ្យមភាគនៃ​ ចូល​ ភាព​ ចូលទៅកាន់​ ទីផ្សារ​​ នៅ​ ក្រឡា​ លើ​ ទាំង​ ​ ្នុង​ អស់ក ស្រុក​ រង្វង់​ នោះ។ មួយ​ រូបភាព ១.៣៖ លទ្ធភាព​ ចូលទៅកាន់ទី ​​ ផ្សារ ដង់ស៊ីតេសេដ្ឋកិច្ច៖ ដង់ស៊ីតេសេដ្ឋកិច្ចត្រូវបា តំណាង​ ​ ន​ ដោយ​ ​ ្រឹះស្ថាន​ ចំនួនគ ក្នុងស នៅ​ ​ ្រុក​ នីមួយៗ។ ​ ំពី​ ទិន្នន័យអ ​ ៊ីតេនេះ​ ដង់ស មក​ បាន​ ពីជំរឿនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាឆ្នាំ២០១៤ ​ិទ្យាស្ថានជាតិ​ របស់វ ស្ថិតិកម្ពុជា។ រូបភាព ១.៥៖ ដង់ស៊ីតេសេដ្ឋកិច្ច ជា​ តំណ​ភ្ជាប់​ មួយប ​ ណ្តាញ​ ផ្លូវ​ ដឹក​ ជញ្ជូន៖ ប្រវែងសរុបរ ផ្លូវ ​បស់​ ត្រូវបា (ដែល​ កំណត់​ថា​ ​ ន​ ​ ីមួយ​ ជា ផ្លូវធំ /‘Trunk,’ ផ្លូវលំដាប់ទ /‘Primary,’ ផ្លូវលំដាប់ទីពីរ/‘Secondary,’ ឬផ្លូវលំដាប់ទីបី/​ ក្នុង​ ‘Tertiary’ នៅ​ ទិន្នន័យផែនទី Open Street Map ឆ្លង​កាត់​ នីមួយៗ​ ស្រុក​ បាន​ ត្រូវ​ គណនា​ ហើយយ ​ ក​ មក​ ជាមួយផ ចែក​ ​ ្ទៃសរុប​ កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 15 ​ គរូបនីយកម្ម៖ សម្រាបស កម្រិតន ់​ ្រុកនីមួយៗ ចំនួនភា ​ គរយ​ ្ ៖ មូលធនមនុសស មូលធនមនុសស ្ តវ ូ្រ បា វាស់​ ​ ន​ ប​ ដោយ​ ើ្រ «អត្រា​ ​ ​ នៃប្រជាជនរស់នៅ តំបន់ទ ក្នុង​ បាន​ ​ ីប្រជុំជន ត្រូវ​ គណនា ​ ដោយ​ ប្រើ​​ សិក្សា» ដែលត បញ្ចប់​ការ​ ​ ន​ ​ ្រូវបា ស្រងច ដក​ ់​ េញពីសៀវភៅ​ «ស្ថិតិ ទិន្នន័យប ​ ្រជាសាស្រផ ្ត​ ្អែកលើគ ​ ំនូសក្រឡាសំណាញ់ នៅ​​ របាយ​ ក្នុង​ និង​ សច វស ូ នាករ​ិ យ ំា ០១៤-២០១៥»15។ បស ​ ័ អប់រំ ឆ្ន២ ិ ប ្រ ន ស ើ ក ​ ​ ុ្រ ​ ការណ៍ Landscan 2012។ ​ ីប្រជុំជន​ តំបន់ទ បាន​ ត្រូវ​ កំណត់​ ណាមួយ​ អត់​ មាន​ ​ ះ​ ទិន្នន័យ ស្រុកនោ ​ ន​ ទទួលបា មធ្យមភាគ​ អត្រា​ ប្រើ​ ដោយ​ ​ ណនាទីប្រជុំជនជា​ ក្បួនគ អាលហ្កោរីតរ កន្សោម​ ​បស់​ នៃ​ការ​ បញ្ចប់​ការ​ សិក្សា​​ របស់​ ទាំងអ ស្រុក​ ​ ្នុង​ ​ ស់ក ់​ េតត រង្វងខ ្ត​ ែមួយ។ កម្មការ​ គណៈ​ អឺរ៉ុប (European Commission’s clustering algorithm) ដែលច ​ ែងថាទីប្រជុំជន​ គឺ​ ជា​ កន្សោម​ នៃក្រុមភ ​ ូមិដ្ឋាន​ រូបភាព ១.៧៖ មូលធនមនុស្ស ចន តូច​ កប ើ្រ ​ ្រ ែ គ្នរាង​ ា​ ជា​​ ្រ ចកត កឡា ុ ង្គ (clusters of contiguous ្រ រ មាន​ grid cells) ដោយ​ ណាស់ ៣០០នាក់​ ដង់ស៊ីតេ «យ៉ាងហោច​ មួយ​ ក្នុង​ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ ​ ន​ និងប្រជាជ ​ ិចបំផុត​ សរុបត ៥០០០​ នាក់»13។ ដោយ​ លក្ខខណ្ឌ​ ប្រើ​ វិនិច្ឆ័យទាំងនេះ កន្សោមទីប្រជុំជន ​ ន​ (មានន័យថា លំនាំ/footprints) ត្រូវបា ​ េញព បង្កើតច ក្រឡា​ ​ ី​ ​​ ជាសាស្ត្រ​Landscan 2012។ បន្ទាបម សំណាញ់ប្រ ធ្វើ​ការ​ ់​ ក គេ​ ចន គណនា​ ួ ប ំ ន ្រ ​ ​ ជា សរុប​ ជន​ នៅ​ តាម​ កនសោ ភម ្ ម​ ិ ន ូ ដ ួ ៗ។ កយ ា្ឋ នីមយ ្រោ ​ ទៀត ចំនួនប មក​ ជន​ ​ ្រជា​ ជាកន្សោមត្រូវ​ បាន​ យក​ បូក​ មក​ គ្នា​ បញ្ចូល​ តាម​ នៅ​ ​ ីមួយៗ ហើយច ស្រុកន នឹង​ ​ ែក​ ចនំ ន ួ ​ បជា ជន​ ្រ ​ នៅ​ សរុប​ កងុ្ន ​ ុ ​ ស្រកនោះ (ដែលត្រវ ូ បា ​ ន​ គណនា​ ចញ ​ ី Landscan 2012 ដែរ) េ ព ដើម្បី​ ទីប្រជុំជន»14។ បង្កើតជា សូចនាករ «ភាគរយ​ រូបភាព ១.៦៖ កម្រិតន ​ គរូបនីយកម្ម 1>2>5 ការបង្កើត និងការចាត់ថ្នាក់សន្ទស្សន៍​ សក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ច (EPI) បង្កើតឱ ដំបូង គេ​ បាន​ ​ ្យ​ អ៊ីស្តូក្រាមម ​ ួយ​ សិនសម្រា ​​ ់​ ុះ​ បច ឆៅ​ ពិន្ទុ​ របស់ស នីមួយៗ​ ​ ូចនាករ ដើម្បវាយ​ ី​​ តម្លមើ ៃ​ ល​ថា​ បែងច របាយ​ ​ ែក​ សភាព​ មាន​ ី​​ ។ សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ពិនឆៅ ប្រក្រតឬទេ ពាក់ព ្ទុ​ ​ ​ ័ន្ធ​ ពីអត្រា​ ស្តី​ ​ ព​ លទ្ធភា ចូលដ ​ ល់ទ ​ ីផ្សារ តំណភ្ជាបជា ​ ណ្តាញ​ ់​ មួយប ផ្លូវ​ ជញ្ជូន និងន ដឹក​ ​ ន​ ​ គរូបនីយកម្ម ត្រូវបា ​ ើញ​ថា​ កំណត់ឃ របាយ​​ មាន​ ​ ែកជា បែងច ​ ​ ី​ ួរសម។ ប្រក្រតគ សម្រាប់​ ដង់ស េ​ ដ្ឋកិច្ច ​ ៊ីតសេ (ក្រុម​ ​ ត្រា​ ហ៊ុន) និងអ បញ្ចប់​ការ​ សិក្សា ​ ទិន្នន័យដ ​ ើមត្រូវបា ស្រង់​ ​ ន​ ចេញ​ ​ ិន្ទុ​ ពីព ី​ ង្កើតបាន​ ឆៅ ដើម្បប បែងចែកមួយមានភាព​​ ជារបាយ​ ​​ ប្រក្រតី​ បើ​ គ្រាន់​ បន្តិច។ ១៣ Dijkstra and Poelman. ់​ ័ត៌មាន​ ១៤ សម្រាបព បន្ថែម សូមម ​ ើល​ វិធីសាស្តកំ ្រ​ ណត់កន្សោម​​​ របស់គណៈកម្មការ​ ទីប្រជុំជន​ អឺរ៉ុប៖ http://ec.europa.eu/regional_policy/ sources/docgener/work/2014_01_new_urban.pdf ​ ូចនាករ​ ១៥ «សៀវភៅស្ថិតិ និងស ាំ​ ០១៦-២០១៧» ផ្តលព វិស័យអប់រំ ឆ្ន២ ជា​ ់​ ័ត៌មាន​ មូលដ ​ ្ឋាន​ ស្តី​ ធារណៈ រួមទា ពី​សាលារៀន​សា​ កម្រិតមត្ត ​ ំង​ ​​ េយ្យ ​ នុវិទ្យាល័យ​ បឋមសិក្សា និងអ ​ ម្ពុជា។ ទិន្នន័យត នៅក បាន​ ​ ្រូវ​ ប្រមូលដោ ​ យ​សាលា និងយ ​ ក​ មក​ ​ ្ទៀង​ ពិនិត្យ និងផ ឡើងវិញ​ ផ្ទាត់​ មន្ទីរ​ ដោយ​ អប់រំ ​ ីឡា​ យុវជន និងក ​ េត្ត។ ស្រុក និងខ 16 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ណា​ កាល​ នេះ​ របាយ​ មានលំនឹងហ ​ ើយ ្ទុ​ ត ពិនឆៅ បាន​ ​ ្រូវ​ គេ​ សម្រាបស ់​ ្រុក​ ​ ស់រត់ ទាំងអ ​​ នៅ ​ ​ ក្នុង​ ចន្លោះសូន្យ ០ ន័យថា​ (មាន​ ​ ជា​ បំប្លែងទៅ ឯកតា​ ប្រៀបធៀប​ ដោយ​ គណនា​ ពិន្ទុ Z-scores។ សក្តានុពល​ សក្តានុពលទាប) និង ១០០ (មានន័យថា​ ខ្ពស់)។ ់​ ូចនាករទាំងប្រាត លេខពិន្ទុ Z-Scores សម្រាបស បាន​ ំ​ ្រូវ​ ទៅ​ យក​ ចេញ​ គណនា​ មធ្យមភាគ ជា​ ី​ ង្កើតលេ ដើម្បប ពិន្ទុ​ ​​ ខ​ សន្ទស្សន៍ម ​ ួយ​ ់​ ក បន្ទាបម ស្រុកទា ​ ំងអស់ត្រូវបា ​ ន​ដាក់ប ​ ញ្ចូល​ ​ ្រុម​ ជាក មាន​ ់​ ្រុក​ សម្រាបស មួយ។ លេចព ​ ិន្ទុ​ ឆៅ​ ​ ន​ ត្រូវបា យក​ មក​ រៀប​ តាម​ ថ្នាក់ ទៅ​ ប្រាំថ្នាក់ អាស្រ័យ​ ចម្ងាយព តាម​ ​​ យម។ សម្រាបក ​ ីកម្រិតមធ្ ់​ ម្ពុជា ប្រើ​ (ដោយ​ រូបមន្ត EPIi = 50 + [50 /Max (IZiI)]*Zi ; ដែល Zi លេខ​ ពិន្ទុ EPI ជាមធ្យមគឺ ៤៩,៩៩ ដោយ​ មាន​ ា​ ែប្រួល​ កត្តប្រ ជា​ ពិន្ទុ Z-score មធ្យម) ដើម្បីធឱ ជាតំណាងឱ្យ​ តម្លៃលេខ EPI ្វើ​ ្យ​ ចំនួន ១០,៥៨។ ស្តង់​ដា​ ភាព​​ ចុងក្រោយមាន​ ងាយ​ នឹង​ បកស្រាយ ដោយ​ ក្នុង​ លេខ​ នោះ​ ពិន្ទុ​ តារាង ១.២៖ ចំណាត់ថ្នាក់តម្លៃលេខ EPI របស់ស្រុក ចំណាត់ថ្នាក់ តម្លៃ ពិន្ទុ ចម្ងាយ​ ចំនួនស្រុក ខ្ពស់ណាស់ គម្លាតស > ១ ជា​ ​ ្តង់ដា​ លើស​ ពី​ កម្រិតម ​ ធ្យម ៦០,៥៨ - ១០០ ២៧ ខ្ពស់ គម្លាតស រវាង ១,៥ និង​១ ជា​ ​ ្តង់ដា​ លើស​ ពក ​ ធ្យម​ ី​ ម្រិតម ៥៥,២៩ - ៦០,៥៧ ២៦ មធ្យម រង្វង់ ០,៥ ជា​ ក្នុង​ គម្លាតស ​ ្តង់ដានៃ​​ កម្រិតម ​ ធ្យម ៤៤,៧១ - ៥៥,២៨ ៧៩ ទាប គម្លាតស រវាង ០,៥ និង ១ ជា​ ​ ្តង់ដា​ ក្រោមក ​ ម្រិតម ​ ធ្យម ៣៩,៤២ - ៤៤,៧០ ២៧ ទាបណាស់ គម្លាតស > ១ ជា​ ​ ្តង់ដា​​ ក្រោមកម្រ ​​ ិតម ​ ធ្យម ០ - ៣៩,៤១ ៣៤ ណា​ កាល​ ពិចារណា​ អំពី​ លទ្ធផល ជា​ យោបល់​ ផ្តោត​ គួរ​ ទៅលើ​ ១.៧។ លទ្ធផល តារាងគណនា​ EPI មើលបា អាច​ នៅ​ ​ ន​ ក្នុង​ ថ្នាក់​ ចំណាត់​ របស់​ ទូទៅ​ នីមួយៗ។ ស្រុក​ ការណ៍​ នេះ​ នឹង​ កឱ ជួយ​ ុំ​ ្យ​ បង្ហាញដូចតទៅ៖ ឧបសម្ព័ន្ធ ៣.១។ លទ្ធផល​ សង្កតធ ផ្តោត​ការ​ ់​ ្ងន់​ខ្លាំងព ​ េក​ ទៅ​ លេខ​ ទៅវិញ​ តម្លៃ ហើយផ្ទុយ​ ជួយ​ ផត រក្សា​ការ​ ទៅលើ​ការ​ ោ្ត ​ វាយ​ តម្លសក្ត ៃ​ ា​ ពល​ នុ ទទៅ របស់ស ូ ​ ុ្រ វ ​ ក ិ ។ ​ញ ំ្ន ញ រាជធានីភព ​ប េ និងត ​ ប់​ ំ ន់ជា ជាយ​ កងុ្រ ។ គ្មន ា អ្វគ ​ ី រឱយ ួ​ ា ​ ្ ​ភ្ញក់ ល ផ ើ្អ ​ ដែល​ ទេ​ រាជធានីភ្នំពេញនិងត ​ ំបន់ជា ​ ប់ជា ​ យ​ មាន​ ក្រុង ​ សក្តានុពល​ ​ ែរ​ សំខាន់ដ ចងចាំ​ថា EPI មានគោលដៅ​ ក្នុង​ នុពល វាស់សក្តា​ សេដ្ឋកិចខ ្ច​ ្ពសប ់​ ំផុត បណ្តា​ អមដោយ​ ​ ្រុក​ ខណ្ឌនិងស មាន​ EPI បំពេញ​ សម្រាប់​ការ​ ងារ​ មុខ​ សេដ្ឋកិច្ច ផ្នែក​ មិនម ​ ែន​ ជា​ការ​ បំពេញ​ ់​ ័ទ្ធជុំវិញ​ ខ្ពសព ​ ង។ លទ្ធភាព​ ទីក្រុងផ ​ កាន់ទី ចូលទៅ ​​ ផ្សារ តំណភ្ជាប់​ ងារ​ មុខ​ សក្តា​ នៃ​ ជាក់​ នុពល​ ស្តែង នោះទេ។ ខណៈដែលយ ​ ើង​ រំពឹង​ ផ្លូវដ បណ្តាញ​ ​ ញ្ជូន ភាគរយទីប្រជុំជន និងច ​ ឹកជ ​ ្រុមហ ​ ំនួនក ​ ម​ ​ ៊ុនតា ឱ្យ​ ចង់​ បាន​​​ ពិន្ទុ​ EPI មាន​ ភាព​ ប្រទាក់ប គ្នា​ ​ ្រទង​ ជា​វិជ្ជមាន​ ជាមួយ​ ​ ្នុង​ តំបន់ក ​ ស់មា ក្រុង ទាំងអ ​ ន​ កម្រិតខ ​ ្ពស់ ដែលធ ្វើ​ ្យរា ​ ឱ ​ ជធានីនេះ​ ​ ិន​ សូចនាករដែលម តំណាង​ មែន​​ បំពេញ​ ឱ្យ​ការ​ ងារ​ មុខ​ សេដ្ឋកិច្ច ធម ជាកន្សោម​ ប្រមូលផ្តស ំ​ ួយ​ ្ធ​ ែពិន្ទុ​​EPI ខ្ពស់ៗ។ ខណ្ឌ​​ ុំ​ ុទត ប្រជុំជន​ ​ ល​ (ដូចជា ផ.ស.ស ជាដើម) លទ្ធផ ទទួលបា ដែល​ អាច​ ​ ន​ មាន​ ធំៗ​ នៅ​ ​ួមមាន​ ភ្នំពេញ​ ដែលរ ​ ម្ការម ខណ្ឌ៧មករា ខណ្ឌច ​ ន ខណ្ឌ​ ផ្ទុយ​ លក្ខណៈ​ ​ ួយ​ ទៅវិញ។ ស្រុកម ​ ន​ ដែលមា សក្តានុពល​ ខ្ពស់ ប៉ុន្តែ​​ ​ ណ្ឌ​ ដូនពេញ និងខ ​ ក ទទួលបា ទួលគោ ពិន្ទុ EPI ខ្ពសជា ​ ន​ ់​ ងគេ គឺ​ មិន​ បើ​ ​​ យក​ ចេះទាញ​ អានុភាព​ ពី​​ វាឱ្យ​ ​​ អាច​ បានប្រយោជន៍ល្អ ទទួល​ ​ ធិសែនជ័យ ខណ្ឌ​ រវាង​ ៨០ និង​ ១០០។ ខណ្ឌដង្កោ ខណ្ឌពោ ចំណាត់​ បាន​ ់​ ែន ប៉ុន្តែមាន​ ផ.ស.ស ទាបទៅវិញ ថ្នាក់ EPI ខ្ពសម ឫស្សីកែវ ខណ្ឌ​ សែនសុខ ​ ណ្ឌ​ និងខ មានជ័យ ​ ន​ ទទួលបា មាន​ ក៏​ ដែរ។ ្តែ​ ន​ ចំណាត់ថ្នាក់ «ខ្ពស់ណាស់» ប៉ុនមា ​ ង​ ពិន្ទុ EPI ទាបបន្តិច គឺជា ​ ឺ​ ៦០ សំខាន់គ តខ ដោយ​សារ​ ែ​ ណ្ឌ​ ទាំង​ នេះ​ មាន​ ួ​​ ខ​ តលេ ខ្សោយ​ តម្លៃ​ 1>2>6 លទ្ធផល ​ ូលធនមនុស្ស។ ក្រៅពីនេះ មាន​ ផ្នែកម មួយ​ ស្រុក​​ ​ ែលទ ចំនួនដ ​ ទួល​ ពិន្ទុ EPI «ខ្ពសណា បាន​ » ដែលប ់​ ស់​ ុំ​ ជុំវិញជា ​ ្រមូលផ្តនៅ ​ យខាង​ រាជធានីភ ក្រៅ​​ ស្រុក​ ​ ្នំពេញ រួមមាន​ ក្នុង​ ច្បារមន​ កំពង់ស្ពឺ ក្រុង​ ខេត្ត​ ​ លជា​​ លទ្ធផ ឆៅ​ ពិន្ទុ​ វិភាគ​ របស់ការ​ បានរៀប​​​ សន្ទស្សន៍​EPI ត្រូវ​ ​ ៀនស្វាយ និងស្រុកអ ព្រៃវែង ស្រុកមុខកំពូល ស្រុកក ​ ង្គស្នួលក្នុង​ ក្នុង​ នៅ​ លទ្ធផ រូប ១.៦ រីឯ​ ​ ្នាក់​ EPI មាននៅក្នុងរ ​ លចំណាត់ថ ​ូប កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 17 កណ្តាល។ ខេត្ត​ ក្នុងខេត្តកណ្តាល ស្រុកដទៃទៀត​​ ស្រុក​ ដូចជា​ ស្រុក និង​ កន្សោម​​ មាន​ ស្រុក​​​ នុពល «ខ្ពស់» ដែលត្រូវ​ សក្តា​ ​ ញ្ញាឮ ស្រុកកោះធំ កណ្តាលស្ទឹង ស្រុកខ្សាច់កណ្តាល ស្រុកព កំណត់​ បាន​ តាម​ រយៈ​ការ​ដាក់ព ​ ិន្ទុ EPI ត្រូវ​ ឆ្លង​កាត់​ការ​ បាន​ វិភាគ​ ​ ្រុកពាមរក្នុងខ ស្រុកល្វាឯម និងស ព្រៃវែង ជាប់ច ​ េត្ត​ ​ ំណាត់ថ្នាក់ជា​ ថែមទ ​ ៀត​ នៅ​ ​ ីក្រុង» នៅ​ ក្នុង​ «ការវិភាគលម្អិតទ ​ ង​ ផ្នែកខា ក្រោម​ មាន​EPI «ខ្ពស់» ជាមួយន ស្រុក​ ពិន្ទុ​ ​ ឹង​ ពី ៥៥ ដល់ ៦០។ ​ ន្ទាបទៀត។ បន្តប ់​​ អាគ្នេយ៍៖ ស្ថានភា ប៉ែក​ ​ ព​ ភូមិសាស្ត្រនៅកៀករាជធានីភ្នំពេញ រូបភាព ១.៨៖ ផែនទីប្រទេសកម្ពុជាអ ពិន្ទុឆៅរ ​ មដោយ​ ​បស់​EPI ច្រក​ និង​ ក៏ ​ របៀងសេដ្ឋកិច្ច​ រួ ម ​ ចំ ណែ ក ​ ផងដែរ​​ ឱ្យ​​ ដល់​ការនាំ​ ស្រុក​ ចំនួនមាន​ មួយ​ ​​ EPI រឹងមាំនៅប ​ ៉ែក​ អាគ្នេយ៍​ ប្រទេសក នៃ​ ​ ម្ពុជា ដូច​ ស្រុក​ ជា​ ក្នុង​ ខេត្ត​ ស្វាយរៀង និងស ​ ក ្ត​ កែវ ជា​ ្រុ​ ដូនកែវ ខេតតា ដើម។ ​ ្នេរប៉ែកខាងត្បូង៖ តំបន់ឆ តំបន់ឆ ​ ្នេរ​ ប៉ែក​ ខាង​ នៃ​ ត្បូង​ ប្រទេស​ ​ ្រមូលផ កម្ពុជាប ដោយ​ ​ ្តុំ​ ស្រុក​​​​ ដែល​​ ពិន្ទុ EPI រឹងមាំ​រួមទា មាន​ ​ ្រុក​ ​ ំងស ចំនួនមាន​ EPI «ខ្ពសណា មួយ​ » នៅ​ ់​ ស់​ ខេត្ត​ ក្នុង​ ​ ្រុង​ កំពត និងក ្ទ​ ខេ ខេមរភូមិនន ៃ​ ត្ត​ កោះ​ កុង​ ផងដែរ។ ​ ្រះសីហនុនៃខេតព ក្រុងព ្ត​ ្រះ​ ​ ្រុកដ សីហនុ​ និងស ​ ំណាក់​ ចង្អើរក ​ ្នុង​ ខេត្ត​ ​ ន​ កែប ទទួលបា ពិន្ទុ EPI «ខ្ពស់»។ ប៉ែកពាយ័ព្យ៖ ប៉ែក​ នៅ​ ខាង​ នេះ​ ក៏​ មានស្រុកម ​ ំនួនដ ​ ួយច ​ ែល​ ​ ន​ ទទួលបា មាន​ ពិន្ទុ​ EPI រឹងមាំដែរ។ ក្នុងនោះ​ ស្រុកមួយចំនួន​ ជា​ ដែល​​ ស្រុក​ មាន​ សក្តានុពល «ខ្ពស់ណាស់» ក្នុងខ នៅ​ ​ េត្ត​ ​ េត្ត​ បាត់ដំបង និងខ ​ ្រុង​ សៀមរាប និងក សក្តានុពល «ខ្ពស់» មាន​ ដូច​ ជាក្រង ុ ស​ រ ិ សោ ី ភ័ណ ក្រង ុ ប ិ និងក ​ ល ៃ៉ ន ​ ង ុ្រ ប ​ យ ោ៉ ប៉ត ែ ជា​ ដមើ ។ រូបភាព ១.៩៖ ផែនទីប្រទេសកម្ពុជាអ ចំណាត់ថ ​ មដោយ​ ​ ្នាក់​EPI ភូមិភាគកណ្តាល៖ ​ ំពង់ចា ក្រុងក ​ ម ​ ំពង់ឆ្នាំង ក្រុងក ក្រុង​ ​ ្រុង​ ពោធិសាត់ និងក ស្ទឹងសែនន ​ ៃ​ ខេត្ត​ កំពង់ធ ​ ន​ ​ ំ ទទួលបា ពិន្ទុ​ EPI ​ ៃ​ ពី «ខ្ពស់» ដល់​ «ខ្ពស់ណាស់»។ ភាគច្រើនន ​ ំដាប់ទីពីរ​ ទីក្រុងល ទីតាំងភ ទាំងនេះមាន​ ​ ូមិសាស្រ្ត ស្ថិតនៅតាម​ ​ របៀង​ ច្រក​ សេដ្ឋកិច្ច បង្ក​ ដែល​​ ងាយ​ ភាព​ ដល់​ ស្រួល​ ពួកគេ​​ នូវ​ ភាព​ លទ្ធ​ ក្នុង​ ល្អ​ ទៅរក​ ចូល​ ផ្សារ បើទោ ទី​ ​ ះ​ កង ជា​ ុ្រ ទា ​ ង ​ ត ំ នេះស ិ្ថ នៅ ​ ​ កង ផក ុ្ន ​ ុ្ន ប ៃ្ទ ង ​ ទ ្រ ស េ កដោ ៏ យ។ ​​ ប៉ែកខាងជើង ​​ និងប៉ែកឦសាន៖ ី​ ែល​ អ្វដ ឱ្យ​ភ្ញាក់ផ្អើលគឺ​ គួរ​ មួយ​ ស្រុក​ ​ ប ចំនួននៅ ​ ៉ែក​ ខាង​ ជើង និង​ ឦសានប្រទេសក ប៉ែក​ ​ ម្ពុជា មាន​ រួម​ ស្រុក​ ក្នុង​ ខេត្ត​ ក្រចេះ ព្រះវិហារ ក្រុងបា ​ េត្ត​ ​ នលុងខ រតនគីរី ក្រុង​ និង​ ​ ្រែង មាន​ ស្ទឹងត សក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ច «ខ្ពស់ណាស់» ឬ «ខ្ពស់»។ ប្រហែលជា ត្រង់នេះ​ ​ ​អាច​​ មក​ អត្ថិភាព ពី​ រីក​ និង​ការ​ នៃ​ការ​ ចម្រើន​ ធ្វើ​ សម្បទាន​ ដីសេដ្ឋកិច្ច ់​ ក​ សម្រាបយ ើ​ ម្ការ​ ទៅធ្វច ​ សិឧស្សាហកម្មក កសិកម្ម និងក ​ ែច្នៃ ទេដឹង? 18 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម វិភាគ​ EPI លទ្ធផល​ការ​ បង្ហាញថា ​ ែង​ លើកល តែខេត្ត​ ទាំងនោះច្រើនត ​ ែ​ ជា​ ទីក្រុងរ ​ េត្ត ​បស់ខ ​ ើរ​ ដែលដ ជាម តួ​ ​ ជ្ឈមណ្ឌល​ ​ េត្ត​ មណ្ឌលគីរី និងខ មាន​ ឧត្តរ​ ចេញ ជាទូទៅ​ ខេត្ត​ ជ័យ​ ទៀត​​ ដទៃ​ រដ្ឋបាល​ និងស ្ច​បស់ខ ​ េដ្ឋកិចរ ​ ំបន់ជ ​ េត្ត​ និងត ​បស់ស ​ ុំវិញ។ ចំនួនរ ​ ្រុក​ ប្រទេស​ ក្នុង​ កម្ពុជា​ មាន​យ៉ាងហោចណាស់​ ស្រុក​ មួយ​ មាន​ ដែល​ ពិន្ទុ​ នៅ​ ក្នុងរ ់​ េតន ​ង្វងខ ​ ំណាត់ថ ្ត​ ីមួយៗ​ និងច ពិន្ទុ EPI របស់វា ​ ្នាក់​ មាន​ ​ ​​ EPI «ខ្ពស់ណាស់» ឬ «ខ្ពស់»។ ​ មាន​ ស្រុក​ សក្តានុពល​ ខ្ពស់​ នៅ​ បង្ហាញ​ ​ូប ១.១០។ ក្នុងរ រូបភាព ១.១០៖ លទ្ធផល​ ខេត្ត និងច តាម​ ថ្នាក់ EPI ​ ំណាត់​ ខ្ពស់ណាស់ ខ្ពស់ មធ្យម ទាប ទាបណាស់ បា ជយ កំព ំបង កំព ់ចាម កំព ្នាំង ង់ស កំព ្ពឺ ង់ធ កំព ំ កណ ត ាល កោ ែប ក ុង ឧត ្ឌល េះ នជ ីរី ័យ ភ ិន ព ្នំពេញ ព ន ្រះវិហា ុ ព រ ពោ ្រៃវែង រត ត់ ស នគីរ ៀម ី ស រាប ស ត្រែង ង ត្ប ែវ ូងឃ ្មុំ ្តរមា គ ក ្រច ង់ឆ ក ះក ៃ៉ល ីហ ធិ៍សា រៀ ័ ្ត តា ត់ដ ន ្វាយ ង ប ្រះស ្ទឹង មណ មា ្ទាយ បន 1>3 ការពណ៌នាលក្ខណៈប្រភេទផ្សេងៗ​ ជាការ​ គឺ​ ខាងលើ។ នៅ​ ឆយ តប​ ើ្ល ​ មយួ ​ នង ទៅ​ វា​ កស្រ ឹ ​ យទុ ​សា ៏​​​ ប​ ្រ តិ​ ្ធ ស្តជា ដលែ បាន​ គ្នាដែរ​​ ទៅនឹងប លកើ ​ ​ ញ្ហា​ ឡង គោល​ ើ ​ នយោបាយ​ របស់ទីក្រុង និងសក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ច ​​ ខាន់ៗ នគរូបនីយកម្មសំ ​​ដែល​ បាន​ ឡើងនៅក្នុង« រំលេច​ ​ យុទ្ធ​សាស្ត្រ​ ី​ ំណើន ការងារ សមធម៌ និងប ចតុកោណ៖ ដើម្បក ្ធ​ ព​ - ​ ្រសិទភា 1>3>1 សេចក្តីផ្តើម ដំណាក់កាល​ អភិវឌ្ឍន៍ជា សាស្ត្រ​ ទី៣» របស់រា ា​ បាល​ ​ ជរដ្ឋភិ ​ លនយោបាយ​ ​ តិ ២០១៤-២០១៨, និងគោ កម្ពុជា, ពាក់​ ផែនការ​ យុទ្ធ​ ្ធ​ ទៃទៀត ដូចជា ព័នដ ជាតិស ​ ​ គោលនយោបាយ​ ពីដីធ្លី, គោល​ ​ ្តី​ ក្នុង​ នៅ​ មួ យ ​ បរិបទ​ ទី ​ ដែ ល ​ ប្រជុំ​ ជន​​ ក្នុង​ ចេះ ​ ប្រទេស​ បន្ត​ តែ ​ រីក​ ជាតិ​ នយោបាយ​ ពីផែន​ការ​ ស្តី​ រៀបចំភូមិសាស្ត្រ (National ​ ស់​ ការ​ លូតលា ​ ្យ​ រៀបចំឱ ្រ​ ស្តីពី​ការ​ មាន​ «យុទ្ធសាស្តជាតិ អភិវឌ្ឍ​ ជាតិស Policy on Spatial Planning),​ គោលនយោបាយ​ ពី​ ​ ្តី​ ​ ្រុង​ តំបន់ក និងទីប្រជុំជន» (National ​ Strategy on លំនៅដ្ឋាន,​ និងគោ អភិវឌ្ឍន៍ឧស្សាហកម្ម16។ ក្រប​ ​ លនយោបាយ​ ​ ​ Development of Municipal and Urban Areas) ស្ថិតនៅ ជាតិស ខណ្ឌយុទ្ធសាស្ត្រ​ អភិវឌ្ឍន ​ ្តីពីការ​ ​ គរូបនីយកម្ម (សេចក្តីព្រាង​ អាទិភាព​ ក្នុងចំណោម​ ច្រើន​ ជា​ ​ ជរដ្ឋាភិបាល​ របស់រា កម្ពុជា​ អាណត្តិ​ ២០១៥) ឆ្នាំ​ ​​ បន់ម បានកំណត់តំ ​ ួយ​ ចំនួនដ ​ ែល​ ជាប អាច​ ​ ី​ ​ ្រភេទទ ទប សភា​ ំ្រា «យុទសា ី ។ ្រ​ ស ្ធ ស្តជាតិ ​ ព ី្ត កា អភិវឌ្ឍន ី រ​ ុ »​ (National ​ ក្រង ុំ​ ន​ ប្រជជ ក្នុងប នៅ​ ​ ម្ពុជា ​ ្រទេសក ដូចមា ​ ន​ ​ ូននៅ សង្ខេបជ ​ ​ ​ រាង ក្នុងតា ​ ន​​ Urban Development Strategy/NUDS) ដែលត្រូវបា ក្រោម។ ១.៣ ខាង​ ឡើង​ រៀបចំ​ ​ ៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងស ដោយក្រសួងរ ​ ំណង់​ ​ ៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងស ១៦ ក្រសួងរ ​ ំណង់, ក្របខណ្ឌយ ​ ុទ្ធសាស្ត្រ​​ ជាតិ​ ់​ ភិវឌ្ឍន៍ន សម្រាបអ ាំ​ ០១៥) ​ គរូបនីយកម្ម (សេចក្តីព្រាង ឆ្ន២ កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 19 តារាង ១.៣៖ យុទ្ធសាស្ត្រជាតិស្តីពីការអភិវឌ្ឍនក្រុង (NUDS) - ប្រភេទទី ​ ែល​ ​​ ក្រុងដ នៅ​ អាចមាន​ កម្ពុជា កម្រិត ចាត់​ ការ​ តាំង ទីតាំងដ ​ ែល​ អាច​ ជាបេក្ខភាព លក្ខណៈវិនិច្ឆ័យ សម្គាល់ ១ រាជធានីជាតិ ភ្នំពេញ > លើស ១លាននាក់ ​ ស់ន ទាំងអ ត្រូវ​ ​ េះ​ ២ ​ ំដាប់ទីពីរ ទីក្រុងល សៀមរាប, បាត់ដំបង, ប៉ោយប៉ែត, នាក់ > លើស ១០០០០០​ ប្រកាស​ បាន​ ដោយ​ សិរីសោភ័ណ ​ួចហ ច្បាប់រ ​ ើយ ក្នុង​ ជារា ឋានៈ​ ​ ជធានី​ ៣ ទីក្រុងលំដាប់ទីបី កំពង់ចាម, តាខ្មៅ, ស្វាយរៀង, ច្បារមន, > លើស ៣០០០០នាក់ ប្រទេស ឬ​ របស់​ ជា​ ពោធិសាត់, ស្ទឹងសែន, បាវិត, កំពត, ​បស់​ រាជធានីរ ខេត្ត សំរោង, ខេមរភូមិន្ទ, ដូនកែវ, ក្រចះ, ប៉ៃលិន, សួង, ស្ទឹងត្រែង, បានលុង ៤ មជ្ឈមណ្ឌលក្រុង ព្រះវិហារ, កែប, សែនមនោរម្យ នាក់ > លើស​១០០០០​ ៥ ​ ី​ មជ្ឍមណ្ឌលទ ផ្សេង​ ១១ ប្រជុំជន​ នាក់ > លើស​២០០០០​ ទៀត (មិនមែនជា​ ១៨ > លើស ១០០០០នាក់ មជ្ឈមណ្ឌលក្រុង) ១១ > ២០០០ - ១០០០០នាក់ ប្រភព៖ ក្របខណ្ឌយុទ្ធសាស្ត្រជាតិស្តីពីការអភិវឌ្ឍនគរូបនីយកម្ម (សេចក្តីព្រាង ឆ្នាំ២០១៥) ខណ្ឌយុទ្ធសាស្ត្រ​ ក្រប​ ជាតិ​ ស្តីពីការ​ អភិវឌ្ឍ​ នគរូបនីយកម្ម បាន​ ​ តិ), ប្រវត្តិ (ថ្មី ចាស់ មាន​ ជា​ផ.ស.ស ឬ ចំណូលសរុបជា ផែនការ ប្រភេទ​ កំណត់​ ​ ីក្រុងប ទីប្រជុំជន និងទ ​ េក្ខភាព​ ដោយផ្អែកជា​ បឋម​ ​ ែនការ), ប្រព័ន្ធនយោបាយ, សមត្ថភាព​ គ្មានផ ស្វ័យភាពរបស់​ និង​ លើ​ ចំនួនប ​ ្រជាជន និងឋា ​ នៈ​ ដែល​ មាន​ការ​ តាម​ ប្រកាស​ ផ្លូវច ​ ្បាប់​ ស្ថាប័ន​ និង​ ទិដ្ឋភាព​ ​ ៀត17។ ទីក្រុងភា ផ្សេងទ ច្រើន​ ​ គ​ កន្សោម​​​ មាន​ ប្រការ​ រួចហើយ។ ប៉ុន្តែ ជា​ ​ ែល​ សំខាន់ដ កត់​ គួរ​ សម្គាល់​ថា ទីក្រុង បញ្ហា​ ខ្វល់​ខ្វាយរៀង​ ៗខ្លួនពាក់ ​​ ព នឹង​ការ​ ​ ័ន្ធ​ ទៅល អភិវឌ្ឍ អាស្រ័យ​ ​ ើ​ តំបន់ទ (និង​ ទំហខ ​ ីប្រជុំជន) មាន​ ​ ្នា​ ំ​ ុសគ ច្រើន។ ​ការ​ ស្រាវជ ​ ្រាវ​ របស់​ ិ​ ្រុង បញ្ហា​ លក្ខណសម្បត្តក ​ ុខ​ ប្រឈម និងម ងារ​ (ចក្ខុវិស័យ និង​ ក្រោម​ របាយការណ៍​ ជើង​ថា ចំណង​ «ទីក្រុងប ​ ្រកួតប ​ ្រជែង​ ដើម្បី​​ ​ យ​ គោលបំណង) ដោ ឡែកៗពីគ្នា។ ងារ និងក ការ​ ​ ំណើន» “Competitive Cities for Jobs and ឱយ Growth” បាន​ ដង ្​ ឹ ​ថាទីកង ុ្រ មា ​ ន​​​ ភាព​ ុ គ ខស ា​ ​ ចម្រ ្ន ះ ុច ើ្រ ​ ​ ន ទដ ្ឋ ព​ ិ ភា យោងតាម​​​ លទ្ធផ ​ល EPI, ិ​ ីក្រុង លក្ខណសម្បត្តទ និង​ ទំហំ (​ ខាង​​ ​ ្រជាជន ផ្ទៃ ដង់ស៊ីតេ), និន្នាការ​ ចំនួនប សេដ្ឋកិច្ច យុទ្ធសាស្ត្រ​​ អភិវឌ្ឍន៍ជាតិន ​ ិងត ​ ំបន់ ​បស់ក ទីក្រុងរ ​ ចត្រូវ​ ​ ម្ពុជាអា ​ េវា), ទីតាំងភូមិសាស្ត្រ និងល (ឧស្សាហកម្ម និងស ​ ទ្ធភាពចេញចូល​ ចាត់ច បាន​ ​ ំណាត់​ ថ្នាកជា ់​ ​ បួនប ​ ្សេងគ្នា អាស្រ័យ​ ​ ្រភេទផ តាម​​ ទៅ​ មុខ​ បាន ​ ​ (មានក្រុងនៅ ​ ្នេរសមុទ្រ ជាប់ឆ ​ ឆ ក្រុងនៅ ​ ្ងាយ​ ពី​ ឆ្នេរសមុទ្រ សក្តានុពល ដូចមា ងារ និង​ សង្ខេបជូនក ​ ន​ ​ រាង ១.៤ នៅ​ ​ ្នុងតា ​ តមាន​ ក្រុងដែលឥ នឹង​ ជាប់​ សមុទ្រសោះតែម្តង), ទយជ្ជទាន​ ខាងក្រោម។ ​ ប្រភេទរបស់ទ ​ ឹងមាន​ការ​ ​ ីក្រុងន ​ ​ ពន្យល់លម្អិតនៅផ្នែក​ ​ ្តលឱ ធម្មជាតិផ ​ នធាន ឬក៏ដីទទេ), កម្រិតច ់​ ្យ​ (សម្បូរធ ​ ំណូល (គិត​ ់​ មក​ បន្ទាបៗ ទៀត។ តារាង ១.៤៖ សំណើ​ ​បស់​ ប្រភេទរ ​ ្នុង​ ទីក្រុងក ​ ម្ពុជា ប្រទេសក ​ ្រក​ ទីក្រុងច របៀង​ ទីក្រុងច ​ ្រកឆ ​ ្លងកា ​ ត់ ជាប់​ ទីក្រុង/ទីប្រជុំជន​ ​ ជធានី ទីក្រុងរា ្ច​ ំបន់ សេដ្ឋកិចត ព្រំដែន ​ ្នុង​ ទីក្រុងក បាត់ដំបង, កំពង់ចាម, ភ្នំពេញ, សៀមរាប, ក្រុង​ ប៉ោយប៉ែត, បាវិត ភ្នំពេញ ប្រទេសកម្ពុជា ស៊ីសុផុន, កំពង់ឆ្នាំង, កំពត, ព្រះសីហនុ ​ ្សេង​ កែប, និងផ ទៀត ១៧ ធនាគារពិភពលោក - ទីក្រុងប្រកួតប្រជែងដើម្បីការងារ និងកំណើន, ២០១៥ 20 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម សក្តានុពល​ ទីក្រុងនៅ ជា​ ​ តា ​ ម​ ច្រក​ របៀង​ ទីក្រុងដ ជា​ ​ ែល​ មាន​​ តួ​នាទី​ ទីក្រុងដ ជា​ ស្ថិតនៅ​ ជាទីក្រុងដ ​ ែល​ ដើរ​ ​ ែល​ តួ​ សេដ្ឋកិច្ច ្ច​ ំបន់ ដែលមា សេដ្ឋកិចត ​ ន​ ចម្បង​ ជា​ ចំណុច​ ច្រកឆ ​ ្លង​ ច្រករបៀង​​ តាម​ ជា​ នាទីចម្បង​​ សេដ្ឋកិចខ សក្តានុពល​ ្ច​ ្ពស់ ​ ្រំដែន​ កាត់​(«ខ្លោងទ្វារ») ទៅកាន់​ សេដ្ឋកិច្ច​និងព ​​​​​​ ដ្ឋកិច្ច មជ្ឈមណ្ឌលសេ តែ​ ដោយ​សារ​ តាំង​ ទី​ យុទ្ធ​​ ប្រទស ឬ​ តំបន់ម ​ ួយទៀត។ អន្តរជាតិ។ ទីក្រុង/ទី​ វប្បធម៌ បញ្ញវន្ត (និង​ ្ត្រ​ របស់​ សាស​ ​ ទ្ធភា វា​និងល ​ ព​ ផ្លូវ​ ទីក្រុងច ​ ្រកឆ ​ ្លងកាត់មាន​ ទាំងនេះមា ប្រជុំជន​ ​ ន​ រឿយៗ​ ជា​ ផ្នែក​ ់​​ យ​ ចេញចូលភ្ជាបជាមួ ពាណិជ្ជ​ អាកាសយានដ្ឋាន/កំពង់ផែ​ ់​ ើម្បី​ សក្តានុពលខ្ពសដ ដែរ​ នយោបាយ​ ) របស់​ អន្តរតំបន់ (សកល) និង​ កម្ម​ ់​ តិ/អន្តរជាតិ សមុទ្រ​ថ្នាកជា បម្រើ​ ជា​​ ខ្លោង​ទ្វារ​ ឆ្លង​ ក្នុង​ ជាតិ។ នៅ​ ករណី​ ​ ម្លៃ​ ឧស្សាហកម្មត បន្ថែម។ ងារ​ (មុខ​ ចម្បង​ របស់​ វា​ ​ ម្រាបស កាត់ស ​ ព​ ជា​ ់​ កម្មភា ច្រើន រដ្ឋធានី/ ​ ្រភេទ​ ទីក្រុងប កទ នេះ​ ​ ល​ សម្រាបដ ៏​ ទួលផ ់​ ំណើរម ​ ក​ ដល់ ឬ​ ្ជ​ ម្ម​ ពាណិជក ​ ែន ឆ្លងដ ​​ មនុស្ស​ រាជធានីមាន​ ផង​ ចំណេញ​ ពី​ការ​ ដែរ​ អភិវឌ្ឍ​ ចេញ​របស់ភ ដំណើរ​ ​ ្ញៀវ) សកម្មភា ​ ព​ ទេសចរណ៍ នៅ​ រស់​ ជាង​ ច្រើន​ គេ តំបន់ (ក្នុងម រវាង​ ​ ូលដ្ឋាន) មាន​ ហើយ​ សក្តានុពល​ និង​ការ​ អភិវឌ្ឍត ​ ំបន់​ ផ្តលឱ ហើយក៏​​ ់​ កាស​ រយៈ​ តាម​ ្ច​ ត្រ​ សេដ្ឋកិចមា ដ្ឋាន សេដ្ឋកិចខ ្ច​ ្ពស់ ដោយ​ បម្រើ​ សេដ្ឋកិច្ច។ ងារ​​​ ការ​ ទាញ​​ ទាក់​ ជាង​ ភាព​ និង​ បរិយាប័ន្ន ឬ​ ​ ​ តួនាទីជា យុថ្កា ឬ​ ជាម ​ ជ្ឈ​ ដែរ។ គេ​ សមាហរណកម្ម។ ​ េដ្ឋកិចត មណ្ឌលស ្ច​ ំបន់។ ប្រឈម បញ្ហា​​ ​ ន​ ចំនួនយា យន្ត​ ដែលមា ​ ន​ ផ្លាស់​ តម្រូវ​ការ​​ ដីនៅទំនេរ/តម្លៃដី; ការ​ ចំណាប់​ និង​ ដីនៅទំនេរ/តម្លៃដី; នឹង​ សក្តានុពល​ ឡើង​ កើន​ កែលម្អ​ ថែម​ ប្តូរទីលំនៅ; ការ​ អារម្ម​ ណ៍កាន់​ តត , ែ​ ិច​ ការផ្លាស់ប្តូរទីលំនៅ; អាច​ ទៀត​ ឱ្យមា បណ្តាល​ ​ ន​ ហេដ្ឋា​ រចនា​ សម្ព័ន្ធ; ឱកាស​ នបញ្ហ ភាពសាំញ៉ាំ​ ៃ​ ឆ្លង​ ការកែលម្អ​ ា​ ​ ែ​ខ្លាំង​ សម្ពាធ​កាន់ត ទៅលើ​ តម្លៃ​ សម្រាបទ ់​ ីក្រុង​ ​ ន​ការហូរ​ ដែន រួមមា ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ; សម្ព័នដ ហេដ្ឋារចនា​ នៅ​ ្ធ​ ែល​ ដទៃទៀត ​ ំហុករ ចូលគ ​បស់​ ឱកាសតម្លៃសម្រាប់​ មានកម្រិត ​ ្ងៃ ឬយប់ ពលករពេលថ ទីក្រុងដទៃទៀត កាលានុវត្តភាព​ ​ ពខ្ពសក លទ្ធភា ចូលដល់​ វិស័យឯកជន​ ់​ ្នុង​ការ​​ រឹងមាំ និងវ ​ត្ត​ ​ ើក​ ប្រការជំរុញល ទឹក​ រឹងមាំ វិស័យឯកជន​ សំខាន់ៗ ​ ្នុង​ការ​ភ្ជាបជា ទីផ្សារ​និងក ់​ មួយ​ មាន​ អារម្មរ ចំណាប់​ ​បស់​ អ្នក​ ​ ្យមា ចិត្ត​ខ្លាំងឱ ​ ន​ការ​ វត្តមា និង​ ចំណាប់​ ​ ន​ ផ្លូវដឹកជ បណ្តាញ​ ​ ញ្ជូន, ប្រការ​ ផ្តលជ អន្តរជាតិ ់​ ំនួយ​ សម្របស ​ ម្រួលពា ​ ណិជ្ជ​ អារម្មរ អ្នក​ ​បស់​ ផ្តល់​ ទឹក​ លើក​ ​​ ចិត្ត​ខ្លាំងសម្រា បក ់​ ិច្ច​ ​ ្លងដ កម្មឆ ​ ែន និង​ អន្តរជាតិ ជំនួយ​ ប្រតិ​ សហ​ តំបន់ បត្តិ​ការ​ ​ ំបន់ស អភិវឌ្ឍន៍ត ​ េដ្ឋកិច្ច 1>3>2 ទីក្រុងច្រករបៀងសេដ្ឋកិច្ចតំបន់ ប្រសិទ្ធភាព (មាន​ មាន​ ្ធ​ឹង ដូចជា​ ផ្លូវថ្នល់ ផ្លូវ​ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័នរ ​ េដ្ឋា​ រថភ្លើង និងហ កិច្ច​ រចនាសម្ព័ន្ធទន់ មាន​ ព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្ម របៀងសេដ្ឋកិច្ច​ ច្រក​ ដើរ​ តំបន់​ តួ​ នាទីសំខាន់​ ណាស់នៅ​ ក្នុងការ​ ្ច​ ្រមព កិចព ដឹកជ ​ ្រៀង​ ​ ញ្ជូន និង​ការ​ ធ្វើ​ ស្តង់ដានីយកម្ម ជាដើម) ​ ច្រក​ សេដ្ឋ​ អភិវឌ្ឍ​ កិច្ច​ និងស ​ មាហរណ​ កម្ម​ ​បៀង​ តំបន់។ ច្រករ សេដ្ឋកិច្ច​ របៀង​ សេដ្ឋកិច្ច​ ពង្រឹង​ ជួយ​ ថែម​ ទៀត​ ដល់​ការ​ ពាណិជ្ជកម្ម​ សម្រួល​ មហា​ ក្នុង​ ​ ន្លេមេគង្គ, អនុតំបន់ទ ​បៀង​ ច្រករ ​ េលី- ឧស្សាហកម្មដ ​ ង្រីកខ្ អន្តរតំបន់ (សកល) និងព ​​ សែចង្វាក់តម្លៃបន្ថែម ​ រួមចំណែក​ នៃ​ បុមប​ៃ​ ​ ណ្ឌា, ​ ប្រទេសឥ គំនិតផ្តួចផ ​ ្តើម​ ផ្លូវមួយខ្សែក្រវាត់​ មួយរបស់​ អភិវឌ្ឍក ដល់​ការ​ ​ង្វងត ​ ្នុងរ ់​ ំបន់ (ក្នុងម ​ ូលដ្ឋាន) តាម​ រយៈ​ សេដ្ឋកិច្ច​ ចិន, និងច ​ ្រករបៀង​ សេដក អភិវឌ្ឍ​ ្ឋ​ ិច្ច​ ឧទាហរណ៍​ ទ្វីបអាហ្វ្រ៊ិក ជា​ មាត្រដ្ឋាន និងប ​ រិយាប័ន្ន។ នៃ​ ខ្លះៗ​​ របៀង​ ច្រក​ សេដ្ឋកិច្ច​ ដែលទ ​ ទួលបា ​ ន​ នៅ​ ជោគជ័យ​ ក្នុង​ការ​ អភិវឌ្ឍ​ ជំរុញ​ការ​ កិច្ចឱ្យទៅ សេដ្ឋ​ ​ មុខ តាម​ រយៈយុទ្ធ​សាស្តសហ​ ្រ​ ជាស ប្រទេសកម្ពុជា ​ ​ កិ ​ មាសភាគដ៏សំខាន់មួយន ៃ​ ច្ច​ ព្រមព ​ ្រៀង​ ប្រតិបត្តិការ​ ​ ំបន់។ ដោយ​​ ដែនដី និងត ត​ភ្ជាប់មជ្ឈមណ្ឌលន ​ ិង​ ខ្នែង​ ​បៀង​ ច្រករ សេដ្ឋកិច្ច ប៉ែក​ ​ ត្បូងន ខាង​ មហា​ ​ ៃ​ តំបន់ទ អនុ​ ​ ន្លេមេគង្គ សេដ្ឋកិចស ផ្នែក​​ ្ច​ ំខាន់ៗ គ្នា ​ ជាមួយ​ (ទីក្រុង ផ្សារ កំពង់ផែ (GMS Southern Economic Corridor​ /SEC) ដែលត្រូវ​ ​ ស្សាហកម្ម) មជ្ឈមណ្ឌលឧ រយៈ​ តាម​ បណ្តាញ​ ហេដរចនាសម្ព ្ឋា​ ័ន្ធ​ ប្រទេស​ បានបណ្តា​ តំបន់​ មហាអនុ​ ទន្លេ​ មេគង្គ​ អនុម័តយល់ព្រម​ នៅ​ កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 21 ១៩៩៨ ឆ្នាំ​ ដើម្បជ ី​ ួយជ ​ ំរុញ​ ល្បឿន​ សហ​ កិច្ច​ ប្រតិ​ បត្តិ​ការ​ សេដ្ឋកិច្ច​ ជាកន្សោម​​ នាទី​ មជ្ឈមណ្ឌលស ​ មប ្រា កា ់ រ​ សហគស អភិវឌ្ឍ​ ្រា ។ តារាង អនុតំបន់។ ​បៀង​ ច្រករ ្ច​ ៉ែក​ សេដ្ឋកិចប ត្បូងនេះ ខាង​ ភ្ជាបម ់​ ហា​ ​ូបភាព ១.៩ បង្ហាញអនុច្រក​ ១.៥ និងរ ទាំងបួនន របៀង​ ៃ​ ករ ​ ច្រ ​បៀង​ ​ួមមាន​ អនុតំបន់ ដែលរ ​ ម្ពុជា ឡាវ មីយ៉ាន់ម៉ា ថៃ និង​ ប្រទេសក សេដ្ឋកិច្ចប៉ែកខាងត្បូង ដែលរ ​ួមប ទីក្រុង/ទីប្រជុំជន​ ​ ញ្ចូល​ កម្ពុជា​ ទីផ្សារ និងមជ្ឈមណ្ឌល​ វៀតណាម ជាមួយ​ ្ច​ ំៗ ឱ្យដ សេដ្ឋកិចធ ​ ួ​ ​ ើរត មួយ​ ចំនួននៅ ​ ​ បណ្តាញ​ តាម​ ​បស់វា ផ្លូវរ ​​ ផង។ តារាង ១.៥៖ ច្រក​ សេដ្ឋកិចប របៀង​ ្ច​ ៉ែក​ ខាង​ ត្បូង​ នៃ​ អនុ​ មហា​ ​ ន្លេមេគង្គ តំបន់ទ អនុច្រករបៀង បណ្តាញផ្លូវ ច្រក​ អនុ​ ខាង​ របៀងប៉ែក​ នៃ​ ជើង​ ច្រក​ បាងកក (T) - ប៉ោយប៉ែត (C) - ស៊ីសុផុន (សិរីសោភ័ណ) (C) - សៀមរាប (C) - ស្ទឹងត្រែង សេដ្ឋកិចប របៀង​ ខាង​ ្ច​ ៉ែក​ ត្បូង (C) - រតនគីរី (C) - អូរយ៉ាដាវ (C) - ផ្លីគូ (V) - គុយញុន (V) ស្វាយ​ (ពណ៌​ រូបភាព ១.១១) ក្នុង​ (តាម​ ផ្លូវជាតិ​ ​ ្រទេសក លេខ៦ និង​លេខ៦៤ ក្នុងប ​ ម្ពុជា) ច្រក​ អនុ​ ប៉ែកកណ្តាល​ របៀង​ នៃ​ បាងកក (T) - ប៉ោយប៉ែត (C) - ស៊ីសុផុន (សិរីសោភ័ណ) (C) - បាត់ដំបង​(C) - កំពង់ឆ្នាំង សេដ្ឋកិចប ច្រករបៀង​ ខាង​ ្ច​ ៉ែក​ ត្បូង ​ ូជីមិញ (V) - វួងតាវ (V) (C) - ភ្នំពេញ (C) - បាវិត (C) - ក្រុងហ ក្នុង​​ (ពណ៌ខៀវ​ រូបភាព ១.១១) ​ េខ១ ក្នុងប (តាមផ្លូវជាតិលេខ៥ និងល ​ ្រទេសកម្ពុជា) ​ ក អនុច របៀងតាម​​ ្រ ​ តំបន់ឆ ​ រ េ្ន ខា តប ​ ង​ ូ ​ ដាវ៉ៃ (M) - បាងកក (T) - ត្រាត (T) - កោះកុង (C) - កំពត (C) - កែប (C) - ហាទៀង (V) ្ង ច្រករ នៃ​ សដ ​បៀង​ ្ឋ ច េ ក ិ ប ​ ្ច ក ែ៉ ខា តប ​ ង​ ូ ្ង ​ ្រទេសកម្ពុជា) - កាម៉ាវ (V) - ណាមកាញ់ (V) (តាមផ្លូវជាតិលេខ៤៨ក្នុងប បៃតង​ (ពណ៌​ រូបភាព ១.១១) ក្នុង​ ផ្លូវអន្តរច្រករបៀង តំណភ្ជាប់​ ព្រះសីហនុ (C) - ភ្នំពេញ (C) - កំពង់ចាម (C) - ក្រចេះ (C) - ស្ទឹងត្រែង (C) - ដុងក្រឡ ក្រុង​ ក្នុង​ (ពណ៌ផ្កាឈូក​ រូបភាព ១.១១) ​ េខ៧ (ត្រពាំងក្រៀល) (C) - ប៉ាក់សេ (L) - សុវណ្ណាខេត្ត (L) (តាមផ្លូវជាតិលេខ៣ និងល ​បៀងបីនៃច្រករ ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ភ្ជាប់អនុច្រករ សេដ្ឋកិចប ​បៀង​ ​ ្រករ ្ច​ ៉ែកខាងត្បូងជាមួយច ​បៀង​ ្ច​ ើត-លិច (EWEC)) សេដ្ឋកិចក សម្គាល់៖ C = Cambodia, L = Laos, M = Myanmar, T = Thailand, V = Vietnam ប្រភព៖ ADB, Review of Configuration of the Greater Mekong Sub-Region Economic Corridors, 2016. រូបភាព ១.១១៖ ច្រករបៀងសេដ្ឋកិច្ច និងទ ​ ្នុង​ ​ ីក្រុងក ប្រទេសកម្ពុជា ទី​ ក្រុងធ ​ ្រ​ ​ ំៗក្នុងប ទេ​ ស​ កម រា​ ​ ្ពុជា​ រួមទាំង​ ​ ន ជធា ភ្នំ​ ​ ី​ ញ​ (មាន​ ពេ​ ព​ ពិ​ ណ៌​ នាប ​ ន្ថែ​ មនៅ ក្នុង​ ​ ​ ផក្នែ​ ​ រា​ ជធា នី​ ​ ​ ) ក្រុងស ​ ៀ​ ម​ ប​​ រា​ ​​ ះ​ និងក្រុងព្រ ហន សី​ ​ុ ប​ (រៀបរាប់​ នម ្ថែ​ ​ នៅក្នុងផ្ន ទក ​​ ែក​ ​ ្លងកាត់) ី​ ្រុងច្រកឆ និង​​ និងបា ប៉ោយប៉ែត​ ​ វិត ពិពណ៌នាបន្ថែមនៅក្នុងផ (មាន​ ​ ្រុង/ទី​ ​ ្នែកទីក ្រ ជ បជ ​ ំុ ន) ផងដែរ សុទត ្ធ ​​​​ ស្ថ ែ ​​ ិ នៅ​ ត​​ កងុ្ន ​ ទតា ី ង ​​​ ​ ំ យុ ទ​សា ្ធ ស្តតា​ ្រ​ មប ណយ​ ​​ ្ត ោ​ ​បៀង​ ច្រករ ្ច​ ៉ែកខា សេដ្ឋកិចប ​ ង​ ត្បូង។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅ​​ មាន​ កង ្រ​ ជ ុ្រ /ទីបជុ ន​ ំ ​ ្ ង​ ផស ទៀត​ េ​ ៗ​ ដ​ល ែ ​ មន ទា​ ិ ​​ ទ ន​ ់ ​ ទល បា​ ួ ​ ន​ ទៅ​​​ ឈាន​ ទា​ ញ​ យក​ ប្រ​​ អត្ថ​​​ ជ​​​ យោ​​ ន៍​ បាន​ ឱ្យ​ លេញ​ពីភូ ពេញ​​​ ​​​ មិ​សាស្តអំ ្រ​ ណាយ​ ផល​ ពួកគ របស់​ នៅតាម​ ​ េ​​ ​​ ច្រករ បៀងសេ​ ដ្ឋ​ កច ណា​​ ិ​ ្ច​នៅឡើយទេ។ បើ​កាល​ ​ ំណោយ​ បរិស្ថានអ ចាបា ផល​ ​ ្រូវ​ ំ​ ច់ត បាន​ រៀបចំប ​ ង្កើតរ ផែនការ​ ​ួចហើយ រួមមាន​ បច្ចុប្បន្ន​ អភិវឌ្ឍទ ភាព​ ្ធ​ មស្រប​ ​ ីប្រជុំជន, ហេដ្ឋារចនាសម្ព័នស ផ្តល់​ និង​ការ​ ​ ​ សេវាជា មូដ្ឋាន, និងស ​ មត្ថភាព​ ស្ថាប័នស ​ ម្រាប់​​ ហ ់ ិរញ្ញប្បទាន​ ផ្តល​ ើ​ ែនការ ធ្វផ ​ នុវត្តគោ និងអ និងគ ​ លនយោបាយ​ ​ ម្រោង ទីក្រុង/ទី​ ប្រភព៖ World Bank Team based on Municipalities and ប្រជុំជនទាំងនេះ ​ ​ ប្រហែលជា អាច​ នឹង​ ដើរត ​ ួយ​ ​ ួសំខាន់ម ជំរុញ​ Other Urban Areas (ADB, 2014) 22 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម សង្គម-សេដ្ឋកិច្ច​ និង​ការ​ សកម្មភាព​​ ក្នុង​ អភិវឌ្ឍ​ មូលដ្ឋាន បាន​ មួយ​​ ក្រោម​ សេចក្តស ​បស់​ ី​ ម្រេចរ រដ្ឋាភិបាល​ រាជ​ លេខ៤៧ ស្តីពី​ការ​ ផង។ សូមជ ទៀត​ ឧទាហរណ៍​ ​ ូន​ ៗ​ ខ្លះ​ ខាង​ ដូច​ ក្រោម​ នេះ។ ​ ង្កើតផ រៀបចំប ប្រើប្រាស់ដីធ្លី ​ ែនការ​ ក្រោមជ ​ ំនួយ​ ​ ី​ បច្ចេកទេសព ទី​ ់​ រ​GIZ (Deutsche Gesellschaft fur Internationale ភ្នាកងា បាត់ដំបង៖ ជាប្រពៃណី ក្រុងបា ដំបងជា​ ​ ត់​ មជ្ឈមណ្ឌលជួញដូរ​ Zusammenarbeit GmbH) នៃប្រទេសអាល្លឺម៉ង់។ តាម​ កសិកម្មម ផលិតផល​ ​ ួយ ​ ើរ​ ដែលដ តជា ួ​ ​ មជ្ឈមណ្ឌលពា ​ ណិជក ្ជ​ ម្ម​ ់​​ រយៈនេះ «ប្លងគោលស្ត ប្រើ​ ីពីការ​ ប្រាស់ដីធ្លី ២០៣០» (Land អាណាព្យាបាល​ សម័យ​ បារាំង (១៩០៧-១៩២៦) ហើយមា ​ ន​ ​ ត់ដំបង ស្ថិតនៅ Use Master Plan 2030) របស់ក្រុងបា ក្នុង​ ​ ​ ខ្ព ស់ ​ សក្តា នុ ព ល​ ប្រែ ក្លា យ ​ ក្នុ ង ​ការ​ ទៅ ​ ខ្លួ ន ​ ជា ​ ម ជ្ ឈ មណ្ឌ ល ​ ក សិ - ផែនការ​ ចំណោម​ ​ ំនួន ដែលត ដំបូងគេមួយច ​ ន​​​ ​ ្រូវបា គណៈ​កម្មាធិការ​ ​ ្រុង​ ឧស្សាហកម្មមួយ ទៅថ្ងៃមុខ។ ពិន្ទុ EPI របស់ក ​ ំបង​ បាត់ដ ជាតិស ​ ម្រាបរៀបចំ ់​​ ​ ិងន ដែនដីន ​ ្រម​​ ​ គរូបនីយកម្ម អនុម័តយល់ព នៅ​ ទទួលបា ​ ន​ ចណា ំ ត់​ ថក ា្ន មា ់ ន​ ា ព សក្តនុ ល «ខ្ពសណា ់ ស់» សំខាន់ដោយ​​ ក្នុងខែ ​​ ​ ាំ​ ០១៥20។ បច្ចុប្បន្ន ក្រុងបា ធ្នូ ឆ្ន២ កំពុងមា ​ ត់ដំបង​ បញ្ហា​ ​ ន​ មាន​ សារតែ​ ជាមួយ​ តំណភ្ជាប់​ ដឹក​ ផ្លូវ​ ជញ្ជូន ដង់ស៊ីតេ កម្រិត​ នៅ​ ប្រឈម​ ស្វែង​ ក្នុង​ការ​ ជំនួយប រក​ ​ ិរញ្ញវត្ថុ ដើម្បី​ ​ ច្ចេកទេស និងហ នគរូបនីយកម្ម ​ ូលធន​ និងម ​ មនុស្សខ្លាំង។ ​ ើ​ ថ្វីប លទ្ធ​ ភាព​ ​ ្លងគោលនេ អនុវត្តប ់​​ គ្មានជ ះ។ បើ​ ​ េ ការអភិវឌ្ឍហ ​ ំនួយទ ​ េដ្ឋារចនា​ ​ កាន់ទ ចូលទៅ ​ ីផ្សារ​ ខ្សោយ​ នៅ​ កត្តា​ ជាង​ បួន​ ផ្សេងទៀត​ ក៏ដោយ ្ធ​បស់ក សម្ព័នរ ​ ្រុងន ​ ឹងមិនអា ​ ច​ សម្រេចបា ពេញលេញ ​ ន​ តាម​ការ​ នេះ​ ទីក្រុង​ ឧត្តម​ មាន​ ៗ​ ភាពសំខាន់​ នៅ​ ផ្នែកភូមិសាស្ត្រ​ តាម​ អនុ​ ច្រក​ របស់​ ណែនាំ​​ ់​​ ប្លងគោលនេ ះឡើយ។ ប៉ែកកណ្តាលន របៀង​ ​ ៃ​ ច្រក​ របៀង​ សេដ្ឋកិចប ​ ្លូវជា ្ច​ ៉ែកខាងត្បូង គឺផ ​ តិ​ លេខ៥​ ដែល​ភ្ជាបជា ់​ ​ មួយ​ ធានី​ រាជ​ ភ្នំពេញ និងភ ្រ​ ​ ូមិ​សាស្តកៀករបស់ ​ 1>3>3 ទីក្រុងច្រកឆ្លងកាត់ ​ ​ ខ្លួនទៅ ព្រំ​ នឹង​ ប្រទល់អ ​ ន្តរ​ ជាតិ​ ជាប់ជាមួយប ​ ៃ។ ​ ​ ្រទេសថ ​ ំបង​ បាត់ដ កុ្នង​ ស្ថិត​ លំដាប់ទីពីរ​ ចំណោមក្រុង​ ដោយ​ ធំៗ​ មាន​ ប្រជាជនរស់​ នៅ​ ​ ្រក​ ទីក្រុងច ឆ្លងកាត់ ​ ទីក្រុងដែលមានតួនាទីចម្បងជា​ គឺជា ជា ១៥៥០០០នាក់ ក្នុងឆ ប្រមាណ​ ២០១៥ ដែលច ​ ្នាំ​ ​ េះកំពុង​ ​ ំនួនន ចំណុចឆ្លងកាត់ ឬ«ខ្លោងទ្វារ» ទៅកាន់ប្រទស ឬតំបន់មួយទៀត។ ​ ន្តិចម្តងៗ តែកើនប ត្រូវ​ ហើយ​ បាន​ គេ​ រំពឹងទុកថា​ នឹងកើ ​​ នថែម ទីក្រុងច្រកឆ្លងកាត់មានអាកាសយានដ្ឋាន ឬកំពង់ផែសមុទ្រ នាក់​ ៧០០០០​ ទៀត (ជិតពាក់កណ្តាលនៃចំនួនប ​ ្រជាជនរស់នៅ ​ ន​ ថ្នាក់ជាតិឬអន្តរជាតិ ដែលមា សម្រាប់បម្រើ​ការធ្វើ​​ មុខងារចម្បង​​ ក្នុងក្រុងនាពេលបច្ចុប្បន្ន) គិតត្រឹមឆ ២០៣០18។ ជាមួយផ្ទ ​ ្នាំ​ ​​​ ៃដី​ ដំណើរមកដល់ ឬការ​ ដំណើរចេញរបស់ភ្ញៀវ ​ ន​ និងមា តួនាទី​ ជា ៧៤%​ ក្នុងក ប្រមាណ​ បាត់ដំបង​ ​ ្រុង​ ដី​ ជា​ មួយ​ កសិកម្ម​ វិស័យ​ ជាយុថ្កា ឬជាមជ្ឈមណ្ឌលសេដ្ឋកិច្ចតំបន់ ផងដែរ។ ងារ​ នេះបង្កើត​ការ​ ប្រមាណ​ បាន​ ៧,៣% តែប ជា​ ​ ៉ុណ្ណោះ (២០១៥)។ ត្រឹមឆ្នាំ២០១៥ ការ​ គិត​ ចំនួន ៧០,៧% គឺ​ ងារ​ ងារ​ ជា​ការ​ ក្នុង​ នៅ​ សៀមរាប៖ ទីក្រុងម ជា​ ដែល​ ​ ួយ​ រីកលូតលាស់​យ៉ាង​ មាន​ការ​ ​ េវាកម្ម វិស័យស ​​ អាស្រ័យហេតុនេះវា នៅ​ មាន​ នុពល​ សក្តា​ ច្រើន​ ដោយ​សារ​ លឿន​​ តក ទេសចរណ៍​ ែ​ ំណើន​ ​ តិ ក្រុងស អន្តរជា ​ ៀមរាប​ អភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិចមូ ដើម្បី​ ​ ែម​ ្ច​​​ លដ្ឋានថ ​ ្នុង​ ទៀត ពិសេសក ជួញដូរ ផ្នែក​ ជា ើ ​ បម្រ​ ្រ ​ទ្វរ ចក ​​ ​ ា ដ៏ សខា ំ ន់ម ​យ ទៅ​កាន់​ ួ ​ បរា ឧទ្យាន​ ្ អ ុ ណវិទយា​ ង្គរ ដែល​ ​ ប់រ19 ពាណិជ្ជកម្ម សេវាកម្ម និងអ ំ ។ រមណីយដ្ឋន ជា​ ា ​ ុ ណវិទយា បរា ​​ ្ ដល ៏ ប ្រ ​ ី ន្ទ​ ឺ ​ ជា ​ ​ អន្តរជាតិ និងជា ា ​ រមណីយដ្ឋន ​ ិភពលោក​ បេតិកភណ្ឌព អង្គការ​ របស់​ ​ ្នាំ​ យូណេស្កូ​ ផងដែរ។ ក្នុងឆ ទោះ​ បើ​ កុង ជា​ ្រ ​ បាត់​ ដំបង​ ជួបប្រទះបញ្ហា​ មួយ​ ប្រឈម​ កុង ចំនួន​ ្ន ​ ២០១៦ ​ ន្តរជាតិក អាកាសយានដ្ឋានអ ​ ៀមរាប​ ​ ្រុងស ​ ន​​ ទទួលបា ែ ​ ផ្នក ុ្រ ​ រៀបចំកង កព ិ មែន ​ ៏ ត ព​ស ិ ស េ ​ ភាព​ រងគះ ងាយ​ កមត ្រោ ​ ​ ធ្យម ិ្រ ម ​​ មកដល់ច ភ្ញៀវទេសចរ​ ​ លាន ៥សែននាក់ ប្រៀប​ ​ ំនួន១ នឹងច ទៅ​ ​ ំនួន ក្រុងដោយ​សារ​ របស់​ ជំនន់ ទឹក​ និងភា ​ ពងាយ​ រង​ ​ ម្រិតខ គ្រោះក ​ ្ពស់​ ១លាន ១សែននាក់ ​ កាសយានដ្ឋានអ ដែលអា ​ ន្តរជាតិភ្នំពេញ​​ ភាពរាំងស្ងួត ដោយ​សារ​ បាត់​ ដំបង​ ស្ថិតក ​ ្នុង​ ទីក្រុងម ចំណោម​ ​ ួយ​ ​ ន21។ វិស័យស ទទួលបា ​ ្នុងក ​ េវាកម្មក ​ ៀមរាប រួមទា ​ ្រុងស ​​ ែក​ ​ ំងផ្ន តូច​ ចំនួន​ ប្រទេសកម្ពុជាដែល​ ក្នុង​ មាន​ ប្លង់​​ គោលស្តី​ ប្រើ​ ពី​ការ​​ ប្រាស់​ ងារ​ ទេសចរណ៍ផង ផ្តល់​ការ​ ងារ​ បាន​ ៦៨,៧% នៃ​ការ​ ពីផ្នែក​ ដីធ្លី។ ក្រុងនេះ​ ​ បាន​ ត្រូវ​ ជ្រើសរ ​ ើស​ ធ្វើ​ ស្រុក​ ជា​ ល្បង​ គម្រោង​សាក​ ្ច​ ំងអស់នៅក្នុងក្រុង។ ក្រុងស សេដ្ឋកិចទា ជាទ ​ ៀមរាប​ ​ ែលមាន​ ​ ីក្រុងដ ១៨ ADB, Case Study 1: Building Urban Resilience in Battambang, Cambodia, 2015. ១៩ GGGI, Sustainable City Strategic Plan 2018-2030 (Draft), 2017. ២០ Phnom Penh Post - Battambang Approves Long Awaited Master Plan, 2016. http://www.phnompenhpost.com/ real-estate/battambang-approves-long-awaited-master-plan ាំ​ ០១៦ ២១ ស្ថិតិទេសចរណ៍កម្ពុជា ឆ្ន២ កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 23 ​ ងគេលំដាប់ទីពីរក្នុងប ប្រជាជនរស់នៅច្រើនជា ​ ្រទេសកម្ពុជា ដោយ​ អាជ្ញាធរជាតិអប្សរា24 ក្នុងភា ​ ព​ ជា​ ូ​ មួយអ ដៃគជា ​ ង្គការ​ JICA និង​ ប្រជាជនចំនួនជាង​ មាន​ ​ ្នុង​ ២៤០០០០នាក់ក ឆ្នាំ​ ២០១៦ ជាមួយន ​ ឹង​ សេវា​ អង្គការ​ ​ ៃ​ អភិវឌ្ឍន៍ន ​ ល្លឺម៉ង់ (German Develop- ប្រទេសអា កំណើន​ អត្រា​ មធ្យម​ ៣%​ ជា​ ក្នុង​ មួយ​ ឆ្នាំ ហើយចំនួនន ត្រូវបា ​ េះ​​ ​ ន​ ment Service/DED)25។ រំពឹងទុកថា​ គេ​ នឹង​ កើន​ រហូត​ ដល់ទៅ ​ ​ ៣៤៧០០០នាក់ ​ ្នាំ​ ក្នុងឆ ២០៣០22។ សន្ទស្សន៍ EPI របស់ខ សៀមរាប​ ​ េត្ត​ សក្តានុពល មាន​ ​ ្រះសីហនុ៖ ក្រុងព្រះសីហនុជាមូលដ្ឋានក ក្រុងព ​ ំពង់ផែសមុទ្រ​ ​ ន​ «ខ្ពស់ណាស់» សំខាន់ ដោយសារតែមា ជាមួយ​ តំណភ្ជាប់​ ដឹក​ ផ្លូវ​ ធំ​ ជាងគេ​ របស់ក ​ ម្ពុជា អម​ តំបន់ស ដោយ​ ្ច​ ិសេសច ​ េដ្ឋកិចព ​ ួន​ ​ ំនួនប ​ គរូបនីយកម្ម និងម ជញ្ជូន ដង់ស៊ីតេ កម្រិតន មនុស្ស ជា​ ​ ូលធន​ ​ ្រុងព ផង។ សន្ទស្សន៍ EPI របស់ក ​ ្រះសីហនុជាប់ចំណាត់ថ្នាក់មាន​ ​បស់​ ចំណុច​ខ្លាំងរ លទ្ធភា ខ្លួន។ យ៉ាងណាក្តី ​ ចូលដ ​ ព​ ​ ល់ទីផ្សាររបស់​ សក្តានុពល «ខ្ពស់» ​ ​ ហើយនៅ ​ ន្ទាប់គឺស្រុកស លំដាប់ប ​ ្ទឹងហាវ​ នៅ​ ក្រុងសៀមរាប​​ ជាង​ ខ្សោយ​ កត្តា​ បួន​ ផ្សេងទៀត ្តែ​ េះតាម​ ប៉ុនន សក្តា​ ដែលមាន​ ់​ ៏ដោយ​សារ​ នុពល «មធ្យម»។ ពិន្ទុ​ EPI ខ្ពសក ទៅ​​ មើល​ ជា​ ប្រហែល​ ពី​ មក​ ដោយសារ​​ កត្តា​ លទ្ធ​ ភាព​ តាម​ ចេញចូល​ ​ ន​ តែក្រុងនិងស្រុកពីរនេះមា ផ្លូវដឹកជញ្ជូន តំណភ្ជាប់​ ដង់ស៊ីតេ​ អាកាសនេះ (ទាំងក្នុងស ផ្លូវ​ និង​ ​ ្រុក​ អន្តរជាតិ) មិនត្រូវបាន​ ​​ យកមក​ ​ ត្រា​ សេដ្ឋកិច្ច និងអ ​ ្អ។ ផ្ទុយទៅវិញ ក្រុងព នគរូបនីយកម្មល ​ ្រះ​ ចូលនៅ ដាក់​ ​ ​ ម៉ូដែលន ក្នុង​ វិភាគសន្ទស្សន៍។ ​ ៃ​ការ​ សីហនុមា ​ ន​ ចូលទៅកាន់ទ លទ្ធភាព​ ទាប ​ ីផ្សារ​ ត ែ​ ដោយ​សារ​ ​ នកម្រិត ទិន្នន័យមា ​ ិន​ (ពីព្រោះម ​ ញ្ចូល​ រាប់ប តំណភ្ជាប់ជាមួយ​ គ្នានឹងក្រុងបា ដូច​ ​ ៀមរាប​ ​ ត់ដំបងដែរ ក្រុងស ​ ្នុង​ ស្ថិតក ចំណោម​​ លទ្ធភាព​ ចូលទៅផ្សារ​ អន្តរជាតិ) ​ បា ដែលប្រសិនជា រាប់​ ​ ន​ បញ្ចូល​ ពីរ​ ក្រុង​ ដែល​ ត្រូវ​ បាន​ រាជ​ ភិបាល​ រដ្ឋា​ ជ្រើស​ រើស​ ធ្វើ​ ជា​ គម្រោង​សាក​ អាច​ វិញ វា​ ​ ំឡើងសន្ទ នឹងដ ក្រុងព ​​ ស្សន៍ ​ EPI របស់​ ​ ្រះសីហនុឱ្យ​ ក្នុង​ ល្បង​ ​ ្នាំ​២០០១-២០០៨ ដើម្បី​ អំឡុងឆ លើក​ កម្ពសក ់​ ំណែទម្រង់​ ់​ ួរ​ ខ្ពសគ ​ ត់ស ឱ្យក ​ ម្គាល់​ជាមិនខាន។ វិមជ្ឈ​ការ​ ​ ង្រឹងស និងព ្ច​ ជ្ញាធរស្រុក។ ​ មត្ថកិចអា ​ េចក្តី​ ក្រោមស ​បស់​ សម្រេចរ លេខ ៤៧ «ផែនការ​ រាជរដ្ឋាភិបាល​ មេចម្រុះ​ សម្រាប់​ ​​​ ល់ជំនួយអន្តរជាតិជាច ស្ថាប័នផ្ត ​ិស័យឯកជន បាន​ ​ ្រើន និងវ ធ្វើ​ អភិវឌ្ឍ​ ការ​ ក្រុង​ ប្រកបដោយចីរភាពនៃ​ សៀមរាប​ និងក ​ ្រុង​ អង្គរ» វិនិយោគមួយច ការ​ ​ លើគម្រោងហេ ​ ំនួនទៅ រចនាសម្ព័ន្ធ​ និង​ការ​ ​​ ដ្ឋា​ (Integrated Master Plan for Sustainable អភិវឌ្ឍត ​ ំបន់ស ​ េដ្ឋកិចព ​ ្នុងក ្ច​ ិសេសក ​ ្រុងព្រះសីហនុ។ ​ ែ​ កំពង់ផ Development of Siem Reap and Angkor Town) ត្រូវ​ ​​ ុងព អន្តរជាតិក្រ ​ ្រះសីហនុ ចំណត​​ (ក្នុងនោះ​ មាន​ ​ ន​ កុងតឺន័រមា រៀបចំរួច​ បាន​ ឆ្នាំ​ នៅ​ ២០០៦ ​ យ​ (បន្តដោ បច្ចុប្បន្នភាព​ ឆ២្នាំ​ ០១០) ​ ុងត សមត្ថភាពលើកដាក់ក ​ េន័រទំហំ២០ហ្វ៊ុត បាន ​ ​ ៣៥០០០០​ ្រោ ​ កម ជន ួ ​ ំ យ របស់​ ទភ ា្ន ងា ី ក ់ រ​ ​ ជនំ យ ួ ​ អន្តរជាតិប្រ ស ​ ទ ​ ប៉ន េ ជ ុ (JICA)។ កុងតឺន័រក្នុងមួយឆ្នាំ, ចំណត​ លើក​ដាក់ទ ​ ុលមាន​ ​ ំនិញដ ​ ព​ ​​ សមត្ថភា ​ ី​ ប៉ុន្តែ តាំងព ប្លង់គោលឆ្ន២ មាន​ ​ ៀមរាប​ ាំ​ ០០៦ នោះមក ក្រុងស ចេះ​ លើក​ដាក់ទ ​ ំនិញ​ ដុលបា ៩សែនតោ ​ ន​ ក្នុងមួយឆ្នាំ និងច ​ ន​ អ្នក​ ​ ំណត​ បន្ត​ តែ​ លូតលាស់គ មាន​ការ​ ​ ួរ​ ឱ្យ​ កត់​ សម្គាល់ សម្ទុះកំណើន​​ ក្រោម​​​​ ដំណើរ​ ដែលមា សមត្ថភា ​ ន​ ទទួលអ ​ ព​ ​ ំណើរ​ ​ ្នកដ បាន ២៧០០០០​ របស់​ យ៉ាង​ខ្លាំង​ ទេសចរណ៍។ វិស័យ​ ​ េះ​ ក្រុងន មាន​ ចំនួនប ​ ្រជាជន​ នាក់ក ​ ្នុងម ​ ួយ​ ឆ្នាំ) គឺជា ​ ក ែ​ ឹកជ្រៅតែមួយគត់របស់កម្ពុជា26 ​ ំពង់ផទ ទ្វេដង ហើយថ កើន​ ស្រុក​ ​ ែម​ ទៀត (ស្រុកទឹកវិល ស្រុកក្របី បីថ្មី​ ត្រូវ​ បាន​សាងសង់ឡើងនៅ ​ ​ ​ ្នាំ ក្នុងឆ ១៩៥៦ ជាង​ ហើយ​រ៉ាប់រង​​ ​ ្រុកពួក) ​ រៀល និងស ក្នុង​ ទៅ​ ដី​ ដែន​ សមត្ថកិចរ ្ច​បស់​ ខ្លួន ប៉ុន្តែអត់ ដឹកជញ្ជូនភ ៦០% នៃ​ការ​ សរុប​ ​ ័ស្តុភារ​ ​ តិ។ នៅ​ កម្រិតជា ​ ឹង​ ជាប់ន ផែនទីកំណត់​ មាន​ ឱ្ យ ​ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ​ បាន​ សម​ ស្រប​ នៅឡើយ វិនិយោគ​ កំពង់ផែនោះ អង្គការ JICA បាន​ លើ​ការ​ ទៅ​ អភិវឌ្ឍ​ ទេ23។ ​ ឹកនាំក្រុងបាន​ ថ្នាក់ដ ​ ព​ ទទួលស្គាល់ភា ធ្វើ​ ចាំបាច់ត្រូវ​ បង្កើតត ​ ំបន់ស ​ ិសេសក ​ េដ្ឋកិច្ចព ​ ្រុង​ ​ ំពង់ផែក ព្រះសីហនុ​ ដែល​ ុ ប បច្ចប បង ្ ន្នភាព​ ្ល គោ ់ លរបស់ខន ុ ប ្លួ ហើយបច្ចប ្ ន្ននេះកំពង ុ តែដណ ំ ើ​ រ ​​ ទំហំ បច្ចុប្បន្នមាន​ ៧០ហិកតា ​ ំពុងព ហើយក ​ ព​ ​ ិចារណាលទ្ធភា ធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពប្លង់គោលនេះ ដោយ​ ការរៀបចំ​ គ្នា​ សហការ​ ជាមួយ​ ពង្រីកវា​ ដល់ទ ​ កម្មភា ​ ំហំ ១៦០ហិកតា សម្រាប់កំណើនស ទៅ​ ​ ព​ ២២ GGGI, 2017. ២៣ Ibid. ជាតិ​ ២៤ អាជ្ញាធរ​ គឺ​ អប្សរា​ ស្ថាប័នក ជា​ ​ ម្ពុជា​ មួយ​ ដែល​ មាន​ការ​​ ​ ុសត្រូវលើ​ការ​​ការ​ ទទួលខ ឧទ្យាន​ ពារ​ អង្គរ។ បុរាណវិទ្យា​ ២៥ Phnom Penh Post - Siem Reap Expand City While Houses Downtown Remain Undeveloped, 2016. http://www. phnompenhpost.com/post-property/siem-reap-expand-city-while-houses-downtown-remain-undeveloped ២៦ ក្រសួងដែនដី ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងដឹកជញ្ជូននៃសាធារណរដ្ឋកូរ៉េ។ ការរៀបចំបង្កើតប្លង់គោល និងគម្រោងសាកល្បងសម្រាប់ក្រុងព្រះសីហនុ ប្រទេសកម្ពុជា (បទបង្ហាញនាកិច្ចប្រជុំចាប់ផ្តើមគម្រោង) ឆ្នាំ២០១៧។ 24 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ថ្ងៃអនាគត27។ ក្រៅ​ ពីនេះ ក្នុង​ ឆ្នាំ២០១៧ អង្គការ JICA បាន​ ទី២​ អេឡិចត្រូនិក។ ដំណាក់​កាល​ ​ ្ថិតក្ន កំពុងស ​​ ុង​ ដំណើរ​ការ​សាង​ លើកិច្ច​ ចុះហត្ថលេខា​ ព្រម​ កម្ចី​ មួយ​ ព្រៀង​ ធ្វើ​ការ​ សម្រាប់​ ទ្រង់​ ពង្រីក​ ​យៈ​ សង់។ ក្នុងរ ពេល ៥ឆ្នាំខាងមុខ តំបន់ស ​ េដ្ឋកិចព ្ច​ ិសេសក ​ ្រុង​ ធំ​ ទ្រាយ​ នៅក ​ ំពង់ផែព្រះសីហនុ ដោយក្នុងនោះថែមច ​ ំណត​ ព្រះសីហនុ គោលដៅ​ដាក់ក មាន​ ​ ៊ុនឱ ​ ្រុមហ ​ ្យបា ដល់ ​ ន​ ៥០០​ ​ ្មីមួយទៀតផង28។ កុងតឺន័រថ ក្រុមហ៊ុន ​ ឹង​ ជាមួយន ​ លករ​ កម្លាំងព និយោជិតស ប្រមាណ​ ​ រុប​ ពី នាក់29។ ៨០០០០ ទៅ ១០០០០០​ ​ េដ្ឋកិច្ចពិសេសធ តំបន់ស ​ ំជាងគេនៅក្រុងព្រះសីហនុ មាន​ ឈ្មោះថា តំបន់ស ​ េដ្ឋកិច្ចពិសេសក្រុងព្រះសីហនុ (ជាទូទៅនៅក្នុង​ ី​ ក្តានុពលផ្នែកឧស្សាហកម្ម ក្រុងព្រះសីហនុក ក្រៅពស ត្រូវបា ​ ៏​ ​ ន​ មូលដ្ឋានគេហៅថា តំបន់ស ​ ិតត្រាង) ដែលត ​ េដ្ឋកិច្ចពិសេសប ​ ្រូវ​ ផង​ ចាត់​ ដែរ​ថា​ ប៉ូល​ ជា​ ក្នុង​ មួយ​ ប៉ូលទេសចរណ៍ទាំងបួន​ ចំណោម​ បាន​ គង នៅពេល​ ្រោ ​ថា​ ​ច សង់រ រាល់ នឹងមា ួ ​ ​ ន​ ទហំ ផ ំ ដ ​ ី រុប​ ១១១៣​ ៃ្ទ ស ​ ម្ពុជា ​ របស់ក រួមមាន​ ភ្នំពេញ សៀមរាប តំបន់ឆ ​ ្នេរ និងត ​ ំបន់​ ហិកតា សមត្ថភា មាន​ ​ ព​ដាក់ស ​ ្នាក់​ការ​ ក្រុម​ ​ ន​ ហ៊ុនបា ចំនួន១ ​ ១៨ េធ ឦសាន។ ឆ្នរ ុ រមណីយដ្ឋន ​ ម្មជាតិ ជីវៈចម្រះ ា ធ​ ម្មជាតិ និងល ​ ទ្ធភា ​ ព​ (១០០​ ពីប្រទេសចិន, ៦​ មក​ ​ ២​ កម្ពុជា, និង១ មក​ ប្រទេសផ ពី​ ​ ្សេង​ ចេញចូល (អាកាសយានដ្ឋានអ ផ្លូវ​ ​ ន្តរជាតិ កំពង់ផែអន្តរជាតិ និង​ ទៀត) និងជ ​ ម្មករ​ ​ ួលក និយោជិត​ ចំនួន​ ២០០០០នាក់។ ដំណាក់​ សេវា​ ដឹកជញ្ជូនដោ ​ ្រុងព ​ យរថភ្លើង) ធ្វើឱ្យក ​ លដៅ​ ​ ្រះសីហនុជាគោ កាល​ ទី១ (៥២៨ហិកតា) នៃ​ការ​ ត្រូវ​ អភិវឌ្ឍ​ បញ្ចបក បាន​ ​ ្នាំ​ ់​ ្នុងឆ គួរឱ ទេសចរណ៍​ ទាក់ទា ​ ្យ​ ​ ញមួយ។ ក្នុងឆ ​ ្នាំ​ ២០១៦ ភ្ញៀវទេសចរ​ ២០០៨ ហើយ​ បច្ចុប្បន្នកំ ​ ែ​ ​​ ពុងត ប្រតិបត្តិការ​ ក្រោម​ នៅ​ របស់​ ជំនួយ​ ទៅលេង​ ចំនួន២លាននាក់​ បាន​ ក្រុងព ​ ្រះសីហនុ ដែល​ ក្នុងនោ ​ ះ​ ប្រទេសច ​ ំខាន់ៗ ​ ិន។ ឧស្សាហកម្មស ​​នៅទីនោះរួមមាន ការ​ ផលិត​ លាននាក់ជា ១,៧​ ​ អ ទេសចរ​ ​ ្នក​ ក្នុងស ​ ្រុក។ វិស័យសេវាកម្មនៅក ​ ្នុង​ សំលៀកបំពាក់ វាយនភណ្ឌ គ្រឿងចក្រ និងគ ​ ្រឿងផ្សំ​ ឧបករណ៍​ ​ ្រះសីហនុមាន​ ក្រុងព ​​​ ចំណែកធ ជាង​ ​ ំ​ េ​ ុង​ការ​ គក្ន ងារ រហូត​ បង្កើត​ការ​ ​ ​៩០,១% ឯណោះ30។ ដល់ទៅ ប្រអប់ ១.១៖ តំបន់ស ្ច​ ិសេសនៅកម្ពុជា ​ េដ្ឋកិចព រយៈ​ តាម​ មួយ​ ក្រឹត្យ​ ​ ្នុង​ ចេញក ២០០៥ កម្ពុជាប ឆ្នាំ​ ​ ង្កើតក ​ ្របខណ្ឌច ​ ្បាប់ម សម្រាបត ​ ួយ​ ​ េដ្ឋកិចព ់​ ំបន់ស ទល់ប ្ច​ ិសេស។ មក​ ​ ច្ចុប្បន្ននេះ មាន​ ​ េដ្ឋកិច្ចពិសេសប តំបន់ស ​ ​ ៣០ នៅ​ ​ ្រហែលជា ​ ្នុង​ ទូទាំងប្រទេស (បួនក នៅភ្នំពេញ ប៉ោយប៉ែត កោះកុង ក្រុងព្រះសីហនុ, បីនៅបាវិត, មួយ​ ​ ន្លែងផ កណ្តាល កំពត និងក ចម្បង តំបន់ស ​ ្សេងទៀត)។ ជា​ ​ េដ្ឋកិចព ្ច​ ិសេស​ ទាំងនេះ​ ជាតំបន់ក ្នៃ​ តផល​ ​ ែចផលិ នាំចេញ ដោយ​ សម្រាប់​ការ​ ហ៊ុនជា ក្រុម​ ​ អ​ ្នក​នំាចូលធា ​ តុចូលពា ​ ក់ក សម្រេចដោយ​ ​ ណ្តាល​ ​​ ខ្លួនឯង យក​ មកធ្វផ ​ ម្រេចស ើ​ លិតកម្មស ់​ ំចេញ​ ​ ម្រាបនា ​ ​ ទៅលក់នៅ ។ ខាងក្រៅ​ ​ ន​ អាស្រ័យហេតុនេះហើយបា តំបន់ស ជា​ ្ច​ ិសេសជា ​ េដ្ឋកិចព ​ ​ ច្រើនមា ​ ន​ ទីតាំងស ​ ជិតកំពង់ផ ​ ្ថិតនៅ ី​ ន​ ​ ែទឹកជ្រៅ​ ដើម្បមា ស្រួល​ ភាពងាយ​ ក្នុង​ការ​ ជញ្ជូននា ដឹក​ ចេញ។ សេវា​ ​ ំ​ ច្រក​ ចេញច ​ ូលត មួយដ ​ ែ​ ​ ែល​ភ្នាកងា ់​ រ​ នានា​ របស់រ ា​ បាល​ ​ដ្ឋភិ គោលដៅ​ ផ្តល់​ មាន​ ធានា​ ឱ្យ​ មាន​ ​ ុរកិចមា បរិស្ថានធ ្ច​ ន​ រចនាសម្ព័ន្ធ ទឹកភ្លើង និងស លំនឹង ហេដ្ឋា​ ​ ំ​ ​ េវា​ ព្រមទា ្ធិ​ នា​ ឯកសិទនា ទៀត​ ដែរ (ដូចជា ​ ការ​ ធានា​ ឱ្យមា មិន​ ត្រួតត្រា​ ​ ន​ការ​ ទៅលើ​ថ្លៃ ឬទៅលើ​​ ប្តូររ ការ​ អន្តរជាតិ ​ូបិយបណ្ណ​ ការ​ ផ្ទេរ​ ​ូបិយបណ្ណ​ ចេញរ បរទេសដោយសេរី ការ​ លើកលែងឱ ​ួចព ​ ្យរ នាំ​ ​ ន្ធគយ​ ​ ី​ ចូលនិងព ​ ម្លៃបន្ថែម, អាករលើត រយៈពេលអ ​ នុគ្រោះ​ ពន្ធ និងអ ​ ត្ថ​ ទៀត) ដែលជា ប្រយោជន៍​ ច្រើន​ ​ ​ប្រការ​ អាច​ ទាក់ទា ​ ញ​ការវិនិយោគ​ ់​ ីប្រទេស (FDI)31។ ផ្ទាលព ដែល​ ខណៈ​ ​ េដ្ឋកិចព តំបន់ស ​ ម្ពុជា​ធ្លាបទ ្ច​ ិសេសក ់​ ទួលបា ​ ន​ ជោគជ័យ​ ក្នុង​ការ​ នៅ​ ើ​ ការងារ (ពិសេសស បង្កត ់​ រីវ័យក្មេង) ដោយ​ ​ ម្រាបនា ជាចម្បងដល់ត បម្រើ​ ​ ែច្នៃ​ ​ ំបន់ក នាំចេញ តំបន់ស សម្រាប់​ការ​ ​ េដកិចព ្ច​ ិសេស​ ទាំងនេះមា ​ នតំណទាក់ទ ខ្សោយ​ ​ ង​ ជាមួយស ណាស់​ ្ច​ ្នុង​ ​ េដកិចក ទោះ​ ស្រុក។ បើ​ ​ េដ្ឋកិចព តំបន់ស ្ច​ ិសេស​ ភាគ​ ច្រើន​ តនៅ​ ស្ថិ​ តាម​ ច្រករ ​បៀង​ សេដ្ឋ​ ្ច​ មហា​ កិចន ៃ​ អនុតំបន់ទ ​ ន្លេមេគង្គម ​ ែនក្តី និងមា សក្តា​ ​ ន​ នុពល​ ប្រែ​ ក្នុង​ការ​ ក្លាយ​ ជាទ ​ ីក្រុងច ​ ្រក​ ចំណុច​ ឆ្លង​កាត់​ ឬ​ ប្រសព្វស ​ េដ្ឋកិចត ្ច​ ំបន់ក ​ ៏ដោយ នៅ​ ​ ណៈនេះ តំបន់ស ក្នុងខ ្ច​ ំងនោ ​ េដ្ឋកិចទា មិនស ​ ះ​ បាន​​ ​ ូវ​ សម្រួលដ ជួយ​ ​ ល់​ការ​ ធពា ្វើ​ ណិជ្ជកម្ម និង​ការ​ ធ្វើ​ ​ ្នុងតំបន់ប៉ុន្មានទ សមាហរណកម្មក ​ េ។ ២៧ Ibid ២៨ JICA Press Release: https://www.jica.go.jp/english/news/press/2017/170808_01.html ​ ​ ២៩ សម្ភាសន៍នៅ ​ េដ្ឋកិចព តំបន់ស ក្រុងព ្ច​ ិសេស​ ាំ​ ០១៨។ ​ ្រះសីហនុ ខែមីនា ឆ្ន២ ៣០ GGGI, 2017. ៣១ ADB, The Role of Special Economic Zones in Improving Effectiveness of GSM Economic Corridors, 2016. កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 25 រូបភាព ១.១២៖ តំបន់ស ្ច​ ិសេសនៅកម្ពុជា ​ េដ្ឋកិចព ​ ពច្រើនជា កាលានុវត្តភា ​ ង​ នៅ​ តាម​ ​ ្រកឆ្លង​កាត់ ដូចជា ទីក្រុងច ​ ​ក្រុង​ ​ ន​ ព្រះសីហនុជាដើម ដែលមា ់​ ​ កំពង់ផែទឹកជ្រៅភ្ជាបទៅ នឹង​ ជាមួយ​ អន្តរជាតិ32។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រទេសថ ផ្សារ​ ​ ្រទេស​ ​ ៃ និងប សុទត វៀតណាម​ ែ​ ​ ្ធ​ ជា មាន​សារៈសំខាន់ ទីផ្សារ​ អាស្រ័យហេតុនេះ ឱ្យ​ ចាំបាច់ត្រូវបង្កលក្ខណៈ​ បរិស្ថាន​ មាន​ ដើម្បី​ អំណោយផល​ បង្កើត​ ភាព​​ សកម្ម​ ច្រក​ ឧស្សាហកម្មរស់រវើកនៅតាម​​ សេដ្ឋកិច្ច​ របៀង​ ប៉ែក​ ត្បូង។ ខាង​ ​ ៉ោយប៉ែត (ជាប់ព្រំដែនជាមួយ​ ក្រុងប អារញ្ញក្នុងប ស្រុក​ ​ ្រទេស​ ថៃ)៖ ដោយ​ ​ ្នុងភូមិសាស្តតាម​ ស្ថិតក ​ ម្ពុជា-ថៃក្នុងអ ្រ​ ព្រំដែនក ​ ្រក​ ​ នុច ​ ង​ របៀងប៉ែកខា ជើងន ​ ៃ​ ច្រករ ​បៀង​ ្ច​ ៉ែកខាងត្បូង (ផ្លូវជា សេដ្ឋកិចប ​ តិ​ លេខ៦) ​ នុ​ និងអ ច្រក​ របៀង​ ភូមិភាគកណ្តាលន ច្រក​ ​ ៃ​ របៀង​ ្ច​ ៉ែកខាងត្បូង (ផ្លូវជាតិលេខ៥) ​ សេដ្ឋកិចប ​ ​ ប៉ោយប៉ែតជា ​ ប់​ ក្រុងជា ​ ៃ​ ប្រភព៖ ក្រសួងដែនដី ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងដឹកជញ្ជូនន សាធារណរដ្ឋ ​ ំខាន់ម ព្រំដែនស ​ ួយ ដែល​ ​ កំពុងត ​ ែ​ រីកច ឈាន​ ​ ម្រើន​​ ជា​ ទៅក្លាយ​ ​ ក​ កូរ៉េ។ ការរៀបចំបង្កើតប្លង់គោល និងគម្រោងសា សម្រាបក ល្បង​ ់​ ្រុង​ ព្រះសីហនុ ប្រទេសកម្ពុជា (បទបង្ហាញនាកិចប ្ច​ ្រជុំចាប់ផ្តើមគម្រោង) ឆ្នាំ​ ​ ្លង​កាត់ស ច្រកឆ ​ េដ្ឋកិចម ្ច​ ួយ សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា។ ​ ំង​ ចាប់តា ២០១៧។ បើកពា ពីការ​ ​ ណិជ្ជកម្មឆ ដែនក ​ ្លង​ ​ ្នុងឆ ្នាំ​ ៩៩៣​ ​ ១ មក ប៉ោយប៉ែតបាន​ ​ ​ លេចមុខជា ដៅ​ គោល​ មួយ​ ទេសចរណ៍​ សម្រាប់ពលរដ្ឋថៃ និង​ បរទេស​ សម្រាប់ទេសចរ​ ឯទៀត​ ដែល​ ធ្វើ​ ដំណើរ​ ខេត្ត​ ទៅ​កាន់​ បាត់​ 1>3>4 ទីក្រុង ឬទីប្រជុំជនជាប់ព្រំដែន ​ េតស ដំបង និងខ ្ត​ ៀមរាប។ ទីក្រុងនេះ​​ បាន​ បង្កើតឱ ​ ន​ ​ ្យមា សកម្ម​ សេដ្ឋកិចជា ភាព​ ច្រើន ដូចជា ្ច​ ​ ​ ​ កំសាន្ត និងល គ្រឹះស្ថាន​ ​ ្បែងស៊ីសង ភាគចន ដោយ​ សន ើ្រ មាន​ ា្ថ ​ ភាព​ ជាយុទ​សា ្ធ ស​ ្ត្រ ត ស ចក ិ្ថ នៅតាម​ ្រ ​ ​ ជនីយដ្ឋាន សកម្មភាពធនាគារ (កាស៊ីណូ) សណ្ឋាគារ និងភោ សេដ្ឋកិចស របៀង​ ទី​ ្ច​ ្រាប់ ទីក្រុង ឬ​ ប្រជុំ​ ជន​ ជាប់​ ​ ្រហែលជា ព្រំដែនប ​ ​ ​ ូរលុយ ជាដើម។ តំបន់ស និងតូបដ ្ច​ ិសេសដ ​ េដ្ឋកិចព ​ ្រូវបា ​ ែលត ​ ន​ ដើរ​ អាច​ នាទី​ តួ​ បាន​ ច្រើន​ នៅ​ ក្នុង​ការ​ ជា​ ធ្វើ​ ឆ្លងកាត់​​ ច្រក​ ពាណិជ្ជកម្ម ាំ​ ០១០ បង្កើតឡើងនៅឆ្ន២ ​ ួន​ និងស ​ ួយ​ ឧស្សាហកម្មម ចំនួនទៀត ទេសចរណ៍​ និង​ ដែន ឆ្លង​ ព្រម​ ទាំង​ ជា​ ​ េដ្ឋកិចតា តំបន់ស ព្រំដែន ្ច​ ម​ ​ េចខ្ចប់ រួមទា (កម្មន្តសាលធនស្រាល និងវ ​ ្រឿងបន្លាសរ ​ ំងគ ់​ថយន្ត សម្រួល​ (Border Economic Zones/BEZ) ផងដែរ ដើម្បី​ ូ្រ បា ផង) តវ ​ ន​ គរំ េ​ពង ឹ ​ ទក នង ុ ​ថា​ ឹ ​ ជយ សមល ួ ​ ​ ល់​ការ​ ួ្រ ដ ធ​ើ្វ ណិជក ពា ្ជ ម្ម​​ ​ ្នែក​ ដល់ផ ជួញ​ ផលិតកម្ម និង​ការ​ ដូរឆ ​ ្លង​ ដែន។ ទីក្រុង ឬ​ ប្រជជ ទី​ ុំ​ ន​ ​ ែន33។ ឆ្លងដ ក្រុងប ​ ៉ោយប៉ែតត្រូវបា ​ ន​ ចាត់ច ​ ្នាក់​ថា​ ​ ំណាត់ថ មាន​ ព្រំដែនទាំងន ជាប់​ មាន​ ​ េះ ​ សក្តា​ នុពល​ សេដ្ឋកិចគ ឱ្យក ្ច​ ួរ​ សម្គាល់​ ​ ត់​ នុពល «ខ្ពស់» សំខាន់ដោ សក្តា​ តវា ​ យសារ​ មាន​ ែ​ ​ ដង់ស៊ីតេសេដ្ឋកិច្ច​ ក៏ពិតមែន សម្របស ប៉ុន្តែការ​ ​ ម្រួលខ ​ ្សោយ​ នៅ​ ​ ិង​ ផ្ទៃក្នុងន ក្រៅ​ អត្រា​ និង​ នគរូបនីយកម្ម​ខ្លាំង។ (រួម​ ប្រទេស​ ភាព​ ទាំង​​ ក្នុង​ការ​ ស្មុគស្មាញនៅ​ ឆ្លង​ សម្របសម្រួល​ការ​ ដែន ​ ម្ងាយឆ្ងាយ​ និងច ពី​ បណ្តា​ ក្រសួង) ​, ្ឋា​ ហេដរចនាសម្ព ្ធ​ ​ ័នជា ក្នុងប នៅ​ ​ ញ្ហា​ ប្រឈមនានា​ ដែលក្រុងប ​ ៉ោយ​ ជួបប ប៉ែត​ ​ ្រទះ​ គឺ​ សេវា​ មូលដ្ឋាន និង​ ​ មត្ថភាព​ ខ្សោយ, និងស ​ ្សោយ ជា​ ស្ថាប័នខ មាន ខ្ពសក តម្រូវ​ការ​ ់​ ្នុង​ការ​ រក​ ជួល​ បន្ទបស របស់ព ់​ ្នាក់នៅ​ ​ លករ​ ​ រាំង​ ឧបសគ្គរា ទី​ ទីក្រុង ឬ​ ប្រជុំ​ ជន​ ជាប់​ ព្រំដែនទា នេះ​ ​ ំង​ ឱ្យឈា មិន​ ​ ន​ ស្រុក​ ចំណាក​ ដែល​ បាន​ មកធ្វើការ​ នៅ​ សួនឧស្សាហកម្ម ក្នុង​ និង​ ​​ ទៅសម្រេចសក្ត ានុពល​ សេដ្ឋកិចរ ្ច​បស់ខ ​ ្លួន​ ​ រណី​ បាន។ ក្នុងក កម្ពុជា ផ្នែកហេដ្ឋរចនាសម្ព័ន្ធទីប្រជុំជន (អគ្គិសនី ការ​ ឱនភាព​ ់​ ្រង​ គ្របគ ុ្រ ជា ទីកង ​ ដ ​ ប់ព ែ ជាមួយប ំ្រ ន ​ ទ ្រ ស េ ថ ​ មួយ​ ​ ៃ និងជា បទ េ វ ្រ ស ​ ៀតណាម​ សំណល់​ កាក​ រឹង និងទ ​ ឹកស្អុយ)។ ផែនការ​ មេមួយត ​ ្រូវបា រៀបចំរ ​ ន​ ​ួច​ ្ធ​ ​ សុទជា ​ ច​​ ព្រំដែនដីគោក ប្រហែលអា ជា​មិន​ សូវ​ ជាគ ឱ្យទា ​ ួរ​ ​ ញ​ ​ ក់ទា ហើយ ្តែ​ ិនទា ប៉ុនម ​ ទួលបា ​ ន់ទ អនុម័តលើនៅឡើយ ​ ន​ការ​ ដែល​ ​ េ​ ប៉ុន្មានទ ់​ ្នក​ សម្រាបអ វិនិយោគ ដោយ​ ពួក​ េ​​ ើន​ គច្រ ឃើញ​ មើល​ ​ ្រអប់ ១.១ បច្ចុប្បន្ននេះតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសនៅ ៣២ ដូចបានលើកឡើងក្នុងប ​ ើរតួនាទីចម្បងជា​ ​ កម្ពុជាដ ​ ែច្នៃផលិតផល​​ តំបន់ក នាំចេញ សម្រាប់​ការ​ ា​ យន ស្របគ្នជាមួ ​ ្នក​ ​ ឹង​ការនិយមរបស់អ វិនិយោគ​ ទៅលើទីតាំងនៅជិតក ​ ំពង់ផែទឹកជ្រៅ ជាជាង​ ​ ប់តំបន់ព្រំដែន ដូចជា​ ទីតាំងជា ប៉ោយប៉ែត និង​ ក្រុង​ ក្រុងបាវិត ជាដើម។ ៣៣ GGGI, 2017. 26 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ​ ្យមានការ​ ជាលទ្ធផលបណ្តាលឱ គ្មាន​ អភិវឌ្ឍ​ រៀបរយ ហើយ​ របៀប​ ដរ ជាតិ​ ែ ដែលនៅទីនោះ​ មានវត្ត​ មាន​​ ា ន ស្ថប ូ រ ័ កំពល រដ្ឋភិ ​បស់​ ា​ បាល ឱយ ទុក​ ​ ក ្ផ ខះ ែ្ន ​ ្ល រ ​បស់​ ទក ុ្រ ន ី ង េ​ ​ ះ នង ងាយ​ ឹ រ ​ង​ គះ ​​ ្រោ ពី ក ទ ​ ស់។ ឹ ជំនន់ណា ​ ​ និងជា កន្លែងដ ​ ែល​ ធ្វើ​ គេ​ ី​ ម្រេចនា សេចក្តស សម្រាបប ​ នា​ ់​ ្រទេស។​រដ្ឋ​ ​ គច្រើនមា ធានីភា មនុស្សរ ​ ន​ ​ស់​ នៅ​ ច្រើន​ ជាង​ គេ ​ ំងផ ព្រមទា ​ ្តល់​ បាវិត ​ ៉ុកបៃនៃ​ (ជាប់ព្រំដែនជាមួយម ប្រទេសវៀតណាម)៖ គរ កាលានុវត្តភាព​ ួ ឱ្យ​ ទាក់​ ទាញខ្លង ំា ​​ ើ ​ ច្រន ផក ទៀត​ ែ្ន ​ការងារ​ ផង។ តាម​ គឺ​ បាវិត​ ក្រុង​ ជា​ ព្រំដែនសំខាន់មួយដែរ ជាប់​ ដែលស្ថិតនៅតាម​ ធម្មតា រដ្ឋ​ ធានីច ​ ្រើន​ តដ តួជាទ ែ​ ើរ​ ​ ្រកឆ ​ ីក្រុងច ​ ីនោះ ​ ្លង​កាត់។ លើសព កម្ពុជា-វៀតណាម បណ្តោយព្រំដែន​ ​ នុ​ ក្នុងអ ​បៀង​ ច្រករ ភូមិភាគ​ នៅ​ ក្នុង​​ មហា​ ​ ន្លេមេគង្គ អនុតំបន់ទ ​ គច្រើនស រដ្ឋធានីភា ​ ្នុង​ ​ ្ថិតក ភូមិ​ នៃ​ កណ្តាល​ របៀង​ ច្រក​ ្ច​ ៉ែកខាងត្បូង (ផ្លូវជាតិលេខ១)។ សេដ្ឋកិចប សាស្ត្រ​ ជា​ នៅ​​ យុទ្ធសាស្ត្រ​ ច្រករ តាម​ សេដ្ឋកិចត ​បៀង​ ្ច​ ំបន់។ ស្រដៀងគ្នានឹងប៉ោយប៉ែតដែរ ស្ថានភាពភូមិសាស្ត្រជាយុទ្ធសាស្ត្រ​ របស់ក្រុងបាវិតនៅ ​ តាមព្រំដែន បាននាំឱ ​ ្យ​ លេច​ ចេញឡើងនូវ​ ភ្នំពេញ៖ ជា​ ​ ្រទេស ភ្នំពេញគ រាជធានីរបស់ប ជាម ​ ឺ​ ​ ជ្ឈមណ្ឌល​ មុខរបរ​ សកម្មភាព​ ​ ្បែងស៊ីសង ដូចជាកាស៊ីណូ (១២​ កំសាន្តឬល សេដ្ឋកិច្ច ឧស្សាហកម្ម និងវ ​ប្បធ របស់​ ​ ម៌​ កម្ពុជា។ អាស្រ័យហេតុនេះ កន្លែង) ​ ្យព ដែលហាមមិនឱ ​ ម្ពុជាចូលលេងទេ ​ លរដ្ឋក ហើយ​ វា​ ធម្មតាទ ​ ដែ េ​ លភ ​ ន​ ​ ្នំពេញមា ់​ ងគេ​ សន្ទស្សន៍ EPI ខ្ពសជា នៅ​ក្នុង​ ់​ ែ​ សម្រាបត បរទេស ភ្ញៀវ​ ពិសេសភ្ញ ជា​ មកពីវៀតណាម ​​ ៀវទេសចរ​ ប្រទេស ដោយ​ ក្នុង​ នោះ​ ​ ទួលបា ខណ្ឌភាគច្រើនទ ពិនខ ​ ន​ ់​ ​ ្ទុ​ ្ពសនៅ ក្នុង​ ចិន។ និង​ ក្រៅពីវិស័យទេសចរណ៍ដែលដឹកនាំដោយ​កាស៊ីណូ ​ ្នាកទា ចំណាត់ថ ​ ះ​ ់​ ំងប្រាំ (បើទោ ជាខណ្ឌ ​​ មួយ​ ​ ​ ូចមានពិ ចំនួនត ​​​ ្ទុ​ ្នែក​ នផ ​ ្សេងៗទៀត ដូចជា ឧស្សាហកម្មផ ​ ​ វាយនភណ្ឌ ផលិតក រោងចក្រ​​ ​ ង់ មូលធ ​ ន​ មនុស្សខ ​ ្សោយ​ ជា​ បន្តិចក្តី)។ ភ្នំពេញ​ ​ ន​ ទីក្រុងមា ​ស់​ មនុស្សរ គ្រឿងអេឡិចត្រូនិក ត្រូវបា និង​ បង្កើតឡើងនៅ ​ ន​ ​ ក តំបន់សេដ្ឋកិច្ច​ ​ ្នុង​ នៅ​ ច្រើន​ គេនៅ​ ជាង​ ​ ្រទេសកម្ពុជា គឺ​​ ក្នុងប ជា​ ២លាននាក់​ ប្រមាណ​ ​ ួយចំនួន ពិសេសម ​ ្រភពធំមួយ ដែលដើរតួជាប ក្នុង​ការ​ ​ បង្កើត​ នៅ​ ក្នុងឆ ​ ្នាំ​ ​ ម​ការ​ ២០១៥ ហើយតា ​ ំនួននេះន ព្យាករទុកច កើនដ ​ ឹង​ ​ ល់ ការងារ។ ក្រុងនេះមានផែស្ងួតចំនួនបីកន្លែងស្ថ ​​ ិតក ​ ្រោម​ ប្រតិបត្តិ​ ២,៨៧លាន​ នាក់​ ក្នុងឆ ២០៣៥34។ សម្ទុះ​ ​ ្នាំ​ នគរូបនីយកម្ម​យ៉ាង​ របស់​ ការ​ ​ ន​ ផ្នែកឯកជន ដែលមិនបា ​ ំណូលពន្ធ ឬអាករ​ បង្កើតច លឿន​ និង​ការ​ ហូរ​ ចូលន វិនិយោគ​ ​ ៃ​ការ​ ់​ ីបរទេស បាន​ ផ្ទាលព នាំឱ្យ​ ់​ដ្ឋាភិបាលទេ។ សន្ទស្សន៍ EPI របស់ក សម្រាបរ ​ ទួល​ ​ ្រុងបាវិតទ អភិវឌ្ឍផ មានការ​ ​ ្នែកពា ​ ណិជ្ជកម្មគ ​ ួរឱ្យក ​ ម្គាល់ ​ ត់ស ក្នុង​ នៅ​ ទីក្រុង​ ចំណាត់ថ្នាក់មានសក្តានុពល​ «មធ្យម» ជាចម្បងដោយសារ​ បាន​ ភ្នំពេញ។ អភិវឌ្ឍផ ការ​ ​ ្នែកឯ ​ កជនទ្រងទ ់​ ្រាយ​ បាន​ ធំ​ ​ កាស​ បង្កើតឱ វាមាន​​ តែ​ ក្នុង​ការ​ភ្ជាប់​ លទ្ធភាពខ្លាំង​ បណ្តាញផ្លូវដឹកជញ្ជូន ជាមួយ​ មាន​ការ​ ងារ​ ផ្គត់ផ្គង់លំនៅដ និង​ការ​ ​ ្រើន ​ ្ឋានច ចំណែកដ រួម​ ​ ល់​ លទ្ធភាពមធ្យម​ និង​ ចូលដល់ទីផ្សារ ក្នុង​ការ​ និងផ ​ ្នែក​ មូលធន​ ​ េដ្ឋកិចរ កំណើនស ទីក្រុង។ យ៉ាងណាក្តី ការ​ ្ច​បស់​ ​ ៏​ អភិវឌ្ឍទាំងនេះក ​ ំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេស ការ​ មនុស្ស។ ប៉ុន្តែ ក្រៅពី​កាស៊ីណូ និងត បន្ថែមស បាន​ ​ ម្ពាធទៅ ​ លើ​ ហេដ្ឋា​ ្ធ​ ្រុង និង​ការ​ រចនាសម្ព័នក ់​ េវា​ ផ្តលស អភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចនៅមានភាពទន់ខ្សោយនៅឡើយ ហើយ​ ដែរ។ ា ព សក្តនុ ល​ របស់ទក ី ង ុ្រ ជាប់ពដ ែ ​ ំ្រ ន ក​ម ៏ ន ទាន់​ ិ ​ សមច បាននៅ​ ្រេ ​ ឡយើ ​ ្ធ​ ីប្រជុំជន ដែលក្នុងនោះ ដែរ។ បញ្ហាប្រឈមធំគឺហេដ្ឋារចនាសម្ព័នទ បើ​​ ថ្វី​ ស្ថាប័ន​ ផ្តល់​ ជំនួយអន្តរជាតិ​ ផ្តល់​ បាន​ បច្ចេកទេស ជំ នួ យ ​ ​ ង្ហូរទឹកស្អុយនៅ ផ្លូវ ប្រឡាយ លូប ​ ​មានកម្រិតនៅឡើយ។ ក្រុងនេះ​ ជំនួយឥ ​ តសំណង ច្រើន​ ឬឥណទាន​​ ​ ល់​ សន្ធឹកសន្ធាប់ដ ទីក្រុង​ ស្ថានីយធ្វើ​ ឥតមាន​ ​ ឹកស្អុយទេ ប្រព្រឹត្តិកម្មទ ​ ង្កើតឱ ដែលប មាន​ ​ ្យ​ ភ្នំពេញក ​ ៏​ ពិតមែន និង​ សមត្ថភាព​ របស់ក ល្បឿន​ ក្នុងការ​ ​ ្រុង​ ធ្វើ​ បរិស្ថានច បញ្ហា​ ទឹកស្អុយន ​ ្រើន ដោយសារ​ ទឹក​ ​ ិង​ ភ្លៀង​ ហូរលា ​ យ​ ឡំ​ ធ្វើ​ ហិរញ្ញប្បទាន ការ​ អនុវត្ត នៅ​ ផែនការ និង​ការ​ ​ ន់ដើរទា មិនទា ​ ន់​ គ្នា​ ជាមួយ​ ចូលទៅ ចាក់​ ​ ​ក្នុង​ តំបន់ដ ​ ីកសិកម្ម និងវា ​ លស្រែ មុនន ​ ឹង​ នគរូបនីយកម្ម និង​ការ​ សម្ទុះ​ ​ ណិជ្ជកម្ម នៅឡើយទេ។ អភិវឌ្ឍពា ចុះ​ ហូរ​ ​ ំបន់ព្រំដែនជាមួយប ទៅដល់ត ​ ្រទេសវៀតណាម។ សម្របស ការ​ ​ ម្រួលតា ​ ម​ វិស័យ និងផ គ្របគ ​ ែនការ​ ដីធច ់​ ្រង​ មួយ​ ្លី​ ម្រុះ​ ជា​ គឺ​ ភាព​ ចាបា ំ ច់​ ដម ្​ ើ បធា ី នា​យ៉ង ា ​ ណា​​ មាន​ ឱ្យ​ ផនែ ការ​ រៀបចំកង ុ្រ ​ ដម ្ ី​ ើ ប 1>3>5 រដ្ឋធានី តប​ ឆ្លើយ​ តម្រូវការ​ ទៅនឹង​ ដ៏​ ច្រើន​ របស់ក ​ ្រុង។ ្លី​ ្រូវបម្រ ដីធត ​ ុក​​ ​​ ុងទ ី​ ំពេញ​ ដើម្បប ​ ្សេងៗទៅថ្ងៃមុខ រួមទា តម្រូវចាំបាច់ផ ប្រើ​ ​ ំង​ការ​ ប្រាស់​ ់​ ្នែកឧស្សាហកម្ម សម្រាបផ ​​ ​ ណិជ្ជកម្ម ផ្នែកស ផ្នែកពា ​ ង្គម ផ្នែក​ ធា នី ​ រដ្ឋ ​ ទី ក្រុ ង ​ ជា ​ ដែ ល ​ ដើ រ ​ តួ នា ទី ជា ​ ច ម្ ប ង​ ម ជ្ ឈ មណ្ឌ ល ​ ផ្នែ ក​ ​ ្នែកលំហែកំសាន្ត ក៏ដូចជា លំនៅដ្ឋាន និងផ ​ ​ ់​ ម្រើ​ សម្រាបប តម្រូវការ​ ធម៌ និងប សេដ្ឋកិច្ច វប្ប​ របស់​ ​ ញ្ញវន្ត​ ​ ួយ។ ក្នុងក ប្រជាជាតិម ​ រណី​ រចនាសម្ព័នធ ហេដ្ឋា​ ព្រលាន​ ្ធ​ ំៗ​មាន​​ ​ ្លូវ​ជា​ យន្ត​ហោះ និងផ ដើម។ បើ​ ភាគច្រើន ​ ៏​ រដ្ឋធានីក មាន​ តួនាទីជា ​ ​ ​ យោបាយ​ មជ្ឈមណ្ឌលន របស់​ គ្រប់​ គ្មានផែនការលម្អិត​ ប្រើ​ គ្រង​ការ​ ដីធ្លី​ ប្រាស់​ ក្នុង​កាលៈទេសៈ​ នៅ​ ៣៤ ធនាគារពិភពលោក ឆ្នាំ២០១៧ «ការអភិវឌ្ឍទីក្រុង រាជធានីភ្នំពេញ» កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 27 នគរូ ប នី យ កម្ម ​ ដែ ល ​​​ តែ ​ កំ ពុ ង ​ ស ម្ទុះ លឿនដូ ច សព្វ ថ្ងៃ នេះ ទេ មា ន​ មួយ​ ស្រុក​ ចំនួន​ នៃ​ ខេត្ត​ និង​ កណ្តាល​​ ផ្សេង​ ខេត្ត​ នៅ​ ទៀត​ ជុំវិញផ្គុំគ្នា​ នឹង​​ ភ្នំពេញ​ លំបាក​ ហើយនៅ ជួប​ការ​ ​ ​ក្នុង​ការ​ សម្របស ​ ម្រួលត ​ ម្រូវ​ ជា​ បាន​ ​ េដ្ឋកិច្ចក្រុងធ តំបន់ស ​ ំមួយ​ របស់រាជធានីភ្នំពេញដែលកំពុង​ នៅតា ការ​ ផ្នែក​ ​ ម​ ផ្សេងៗគ្នាក្នុងទ ​ ីក្រុង។ ​ ង រីកមាឌ។ តំបន់ក ភព ុ្រ ​ ំ្ន ញ េ រីកមាឌ​ សន្ធង អាច​ ឹ រ ដល់ទៅ ​ហូត​ ​ ​ ា ​​ ចម្ងយ ្ធ​ ុំវិញរាជធានីប ១០០គ.ម. ព័ទជ ណា​ ​ ច្ចុប្បន្ន បើ​កាល​ ពិចារណា​ គេ​ ​ ំង​ ភ្នំពេញរីកមាឌ (រួមទា ខេត្តកណ្តាល)៖ សម្ទុះនគរូបនីយកម្ម​ មើល​ការ​ ប្រមូលផ ​ ្តុំ​ ហេដ្ឋា​ របស់​ រចនាសម្ព័ន្ធ សេវាសាធារណៈ និង​ អភិវឌ្ឍដ៏​ និង​ការ​ ក្រុង​ លឿនរបស់​ ភ្នំពេញ​ នឹ ង​ បន្តបង្ខំ​ ឱ្ យ ​ ន េ ះ​ ទីក្រុង​ ខណ្ឌ​ ឱកាស​ការងារ (រាជធានីភ្នំពេញ, ២០១៧)។ បើទោះជា​ ភាគ​ ​ ្ទៃទំហំដែនដី​ ទៅ​ ពង្រីកផ យក​ ក្រសោប​ តូចៗ​ ទីប្រជុំជន​ ចំនួន​ មួយ​ ច្រើន​ នៅ​​ ​ ជធានីនេះទទួលបា ក្នុងរា ចំណាត់​ ​ ន​ EPI ថា​ ថ្នាក់ពិន្ទុ ​ មាន​ ជុំវិញមក​ នៅ​ យុត្តាធិការ​ បញ្ចូលក្រោម​ ខ្លួន។ របស់​ ក្រៅពី​ ​ ឃុំ​ ចំនួន​ ទាំងនោះ​​ សក្តានុពល​«ខ្ពស់» ឬ «ខ្ពស់ណាស់» មែន ខណ្ឌ​ កំពុង​ របស់​ ២០​ ត្រូវ​ ខេត្តកណ្តាលដែល​ សមាហរណកម្ម​ បានធ្វើ​ មកនៅ​ ឱ្យ​ តែ​ រង​ សម្ពាធ និង​ តាន​ ភាព​ ​ ្នែកហ តឹងផ រចនាសម្ព័ន្ធ និងផ ​ េដ្ឋា​ ​ ្នែក​​ ក្រោម​ យុត្តាធិការ​ របស់​ រាជធានី​ ភ្នំពេញនៅ ​ ​ក្នុង​ ២០១០35 រួចមក ឆ្នាំ​ ់​ េវាក្រុង​​កាន់ត ផ្តលស ឡើង​ ​ ែ​ខ្លាំង​ ដែរ។ ​ ញ្ចូល​ ៣៥ ការ​ដាក់ប ឃចុំ​ ំនួន២ ​ ០​ ពីខេតក ​ ក​ ្ត​ ណ្តាលម នៅ​ ក្រោម​ការ​ គ្រប់​ គ្រង​ របស់​ រដ្ឋបាល​ ​​ ធឱ រាជធានីភ្នំពេញ បាន​ ្វើ​ ្យ​ ខណ្ឌ​ ចំនួនពី កើន​ ​​ ៧ ដល់ ១២ ពង្រីកទំហដ ហើយ​ ​បស់ក ំ​ ែនដីរ ពី ៣៧៦,១៧ម២ ទៅដល់ ៦៧៨,៤៧ម២។ ​ ្រុង​ 28 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ផ្នែកទី ឧ ​ បសគ្គដល់ការឈានទៅសម្រេចឱ្យបានពេញលេញ 2 ​ នូវសក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ចរបស់នគរូបនីយកម្ម បានរៀបរាប់នៅក្នុង «ផ្នែកទី ១» ខាងលើរួចហើយ ទីក្រុង​ ដូច​ ា ​ តំណ​ភ្ជប់សខា ំ ន់​ មយ របស់​ ួ ​ ចក្រ ​ របៀង​ សដ ្ឋ ច េ ក ្ចបក ិ ​ ែ៉ ​ ខាង​ តប ូ ​ ្ង របស់​ ចន ជា​ ​ ន​ ើ្រ មា សក្តន ា ព ្ឋ ច ុ លសេដក ​ ្ច ស ិ ខ ្ព ់ ប៉ន ុ ក ​ ែ្ត នៅ ៏ ​ ​ មាន​ ឧបសគ្គម ​យ ួ ​ ​ ន្លេមេគង្គ។ អាស្រ័យហេតុនេះ បណ្តាញហ មហាអនុតំបន់ទ ​ េដ្ឋា​ ដែល​ ចំនួន​ ទីក្រុង​ ទាំងនោះ​ កំពុង​ តែ​ ប្រទះ​ ជួប​ នៅ​ ក្នុង​ការ​​ ឈាន​ ទៅ​ ្ធ​ ឹកជញ្ជូនមាន​ រចនាសម្ព័នដ ្ធ​ ល ​​ ប្រសិទផ ក្នុង​ការ​ ​ ់​ មួយ​ ផ្សារ​ភ្ជាបជា ្រេ ស សមច ា​ ពល​ ​ ក្តនុ ខន របស់​ ួ្ល ។ ឧបសគ្គទា ​ ង រម ំ នោះ​ួ មាន​ កង្វះខាត​​ ​ េដ្ឋកិច្ច (ទីក្រុង ទីផ្សារ កំពង់ផែ តំបន់ឧ មជ្ឈមណ្ដលស ​ ស្សាហកម្ម ា ​ការ​ បណ្តញ ដក ជញ្ជន ឹ ​ ូ ​នៅ​ កង រង្វង​ ុ្ន ​ ់ ក ទ ី ង ុ្រ ​ ដម ្​ ើ បី ម្រល ស ួ ​ដល់​ ចរាចរណ៍​ ដើម) មាន​សារៈសំខាន់ជា ជា​ អភិវឌ្ឍត ​ ​សារវន្តសម្រាប់​ការ​ ​ ំបន់ និង​ ិ និងសេវា, ហេដរចនាសម្ព ទំនញ ្ឋ ា​ ័ ន ន ​ ្ធ ង ផល ិ ​ការ​ ់ វា ្ត ស េ នៅ ​ ​ មាន​ ិ្រ ​​ កមត ់​ ព​ សម្រាបភា ប្រកួតប ​ ្រជែងរ ​បស់​ ទីក្រុងច ​បៀង។ ​ ្រករ ទល់​ មក​ ក្នុង​ នៅ​ ក្រុង, និងស ​ មត្ថភាព​ ស្ថាប័ន​ ខ្សោយ​ នៅ​ នៅក ​ ្នុង​ការ​ រៀបចំ​ ​ េះ តម្រូវ​ការ​ បច្ចុប្បន្នន ​ ញ្ជូន​ ដឹកជ នៅ​ ក្នុង​ ប្រទេសកម្ពុជានៅ ​ ​ ែ​ ន្ត​ តប នយោបាយ ការ​ គោល​ ហិរញ្ញប្បទាន និងរ ធ្វើ​ ​ ៀបចំផែនការ ការ​ ពឹងផ ​ ្អែកទៅ ​ លើ​ ប្រព័ន្ធផ្លូវ​ ដែលនៅ ​ ​ ​ ២ ក្នុងឆ ប្រវែង​ ២២០០​ ្នាំ​ ០១៥ ​ រឹត​ អនុវត្ត និង​ការ​ អនុវត្ត​​ការ​ បន្តឹង​ការ​ ់​ េវា ដូចមា ផ្តលស ​ ន​ រៀប​ រាប់​ ​ តិល គ.ម. ជាផ្លូវជា ​ ីមួយ​ និង៥ ​ ំដាប់ទ ជាផ ​ ០០០គ.ម.​ ទៀត​ ​ តិ​ ​ ្លូវជា នៅ​ ជូន​ ក្រោម។ ខាង​ ​ ីពីរ។​ នៅ​ លំដាប់ទ ក្នុងនោ ​ ះ ផ្លូវ​ ជាតិ​ ​ ីមួយ​ លំដាប់ទ ​ ្លូវកៅ ជាផ ​ ស៊ូរាប​ 2>1 ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងសេវាសម្រាប់ ១០០ភាគរយ ហើយ​ ស្មើ​ ​ ស៊ូរាបស្មើ។ រវាង​ ទីពីរជាផ្លូវកៅ មាន​ ែ​​ នៃ​ ត៥៧ភាគរយទេ​ ជាតិល ផ្លូវ​ ​ ំដាប់​ ​ ២ ឆ្នាំ២០០៨ និងឆ ្នាំ​ ០១៣ ចំនួន​ ការអភិវឌ្ឍទីក្រុង ជំនិះ​​ យាន​ បញ្ជី​​ ចុះ​ ក្នុងប ​ ្រទេសក ​ ម្ពុជាមា កំណើន ១៤%​ ​ ន​ មួយ​ ក្នុង​ ​ ះម៉ូតកើ ឆ្នាំ (ក្នុងនោ ​ ២%​ ូ​​ ន២ ក្នុង​ មួយ​ ឆ្នាំ)។ ចំនួនយា យន្ត​​ ​ ន​ សរុប​ ដឹក​ ការ​ ជញ្ជូន​ ក្នុង​ រវាង​ ទីក្រុង (តំបន់)៖ ប្រទេសកម្ពុជាគ ឺ​ មុខ​ ​ ជា នៅ​ ក្នុងទ ​ ្រទេសបា ​ ូទាំងប ​ ន​ កើនដ ​ ល់ប ​ ្រហែល ២,៥លានគ្រឿង កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 29 ២០១៣36។ ផ្លូវ​ ក្នុង​ ឆ្នាំ​ លំដាប់ទ ជាតិ​ និង​ ​ ីមួយ​ ​ ីពីរ ដែល​ លំដាប់ទ រូបភាព ២.១៖ បណ្តាញផ្លូវអ ​ ិចស្ព្រេសវ៉ដែ េ​ ល​ ស្នើឡើងដោយ​ ស្ថិតនៅក្រោម​ការ​ គ្រប់​ រួម​ គ្រង​ របស់​ ​ ឹក​ ក្រសួង​សាធារណការ និងដ ប្រទេសចិន និងប ​ ្រទេសជប៉ុន ជញ្ជូន ទទួល​ការ​ បាន​ ជួសជុលស្តារហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និង​ការ​ ​ ំនួយ​ អភិវឌ្ឍ​ក្រោមជ ធនាគារ​ ពី​ អភិវឌ្ឍន៍អា ពិភពលោក ធនាគារ​ ​ ស៊ី ់​ រ​ ទីភ្នាកងា ​ ូស្រ្តាលី ប្រទេសជប៉ុន ចិន សាធារណរដ្ឋ​ ជំនួយប្រទេសអ កូរ៉េ ថៃ និងត ​ ួអង្គនានា​ ក្នុង​ ឯកជន37។ ប៉ុន្តែ ផ្លូវ​ វិស័យ​ ​ ីបី លំដាប់ទ ផ្លូវ​ និង​ ុ ន​​ លំទីប្រជំជ អាច​ធ្លាក់​ ទៅនៅ​ ក្រោម​ការ​ ខុសតូវ ទទួល​ របស់​ ្រ ​ ួ អ ក្រសង ​ នបទ អាជ្ញធ ​ ភិវឌ្ឍន៍ជ ា រខេត្ត ឬអាជ្ញធ ា រ​ ុ្រ ហើយដ កង ែ ​ ​ ល រឿយ​ ជា​ តែង​ ៗ​​ ប្រឈម​ នឹង​ការខ្វះខា ​ ត​ ហិញ្ញប្បទាន សមត្ថភាព​ ឬ​ ់​ ្វើ​ការ​ សម្រាបធ ​ ួសជុលផ ថែទាំ និងជ ​ ំងនោះ។ ​ ្លូវទា កិច្ច​ ជា​ តប​ ឆ្លើយ​ ទៅនឹង​ កំណើន​ សេដ្ឋកិច្ច​ របស់​ លឿន​ ប្រទេស ធ្វើ​ និង​ការ​ ​ ស៊ាន ប្លង់គោល​ សមាហរណកម្មអា ់​ ម្រោងផ្លូវ​​ សម្រាបគ េ​ ុជា (Master Plan for the Cambodia អិចស្ព្រេសវ៉កម្ព Expressway) ​ ន​ ត្រូវបា ​ ើងក្រោមជ បង្កើតឡ របស់​ ​ ំនួយ​ ប្រទេស​ ក្នង ចិន​ ដែល​​ សណ ុ នោះមាន​ ​ ំ អ ើ ភិវឌ្ឍប ​ ណ្តញ ា ផ ូ្ល អិចស្ពស ​វ េ​​ វង ្រេ វ៉ប្រ ែ ​ ​ ្នាំ​ សរុប​ ២២៣០គ.ម ត្រឹមឆ ​ ឹក​ ២០៤០។ ចំនួនទ វិនិយោគ​ ប្រាក់​ សម្រាប់​ សរុប​ នេះ​ គម្រោង​ ត្រូវ​ បាន​ គេ​ រំពឹង​ នឹង​ ទុក​ថា​ ទំហំ​ មាន​​​​ រហូត​ ​ ​ ដល់ទៅ គ្នានេះដែរ ប្រហែល​ ២៦ប៊ីលានដុល្លារអាមេរិក។ ស្រដៀង​ សិក្សា​ ការ​ ដែល​ មួយ​ ធ្វើ​ ឡើង​ ដោយ​ ​ ្នាំ​​ អង្គការ JICA ក្នុងឆ ២០១៣ អ នុ សា សន៍ ​ បានផ្ត ល់ ​ ឱ្ យ ​ អ ភិ វ ឌ្ ឍ ​ ស ង់ ​ ប ណ្តា​ អិ ច ស្ព្រេ ស វ៉េ​​ ផ្លូ វ ​ ជាតិ​ ដែល​ មាន​ សរុប​ ២២០០គ.ម38។ ភាព​ ប្រវែង​ ​ ្នា​ ខុសគ បណ្តាញ​ រវាង​ អិចស្ព្រេសវ៉ដែ ផ្លូវ​ សឡ េ​ ល​ ្នើ​ ើង​ ដោយ​ ​ ្រទេសជ ប្រទេសចិន និងប ​ ប៉ុន បង្ហាញជូននៅក្នុងរូបភាព ២.១។ ក្រសួងសាធារណការ និង​ មាន​ ​ំពឹងទុកថា ដឹកជញ្ជូនរ ​ ិចស្ព្រេសវ៉េនេះនឹងរ ផ្លូវអ ចំណែក​ ​ួម​ ដល់​ការ​ ប្រភព៖ Infrastructure and Regional Integration Technical សេដ្ឋកិចក ជំរុញ​ រយៈ​ការ​ភ្ជាបប ្ច​ ្នុងស្រុក តាម​ ​ ម្រួល​ ់​ ណ្តាញផ្លូវ និងស Working Group (IRITWB) and JICA, Overview of the ​ រាចរណ៍ទំនិញ។ ទីក្រុងច ដល់ច របៀង ដូចជាក្រុងច ​ ្រក​ នៃ​ ​ ្បារមន​ Transport Infrastructure Sector in the Kingdom of កំពង់ស ខេត្ត​ ជាដ ​ ្ពឺ​ ​ ើម ត្រូវ​ បានគេ​ រំពឹង​ ទុក​ថា​ លែង​ នឹង​ ​ ​ នៅជា ទីក្រុង​​ Cambodia (5th Edition), 2015. Originally from MPWT. ​ ៀត​ ឆ្លង​កាត់ទ ហើយ ប៉ុនន ្តែ​ ឹង​​ មាន​ ​ ​ តួនាទីមួយសំខាន់នៅ ក្នុង​ការ​ ​ ស្សាហកម្ម និងស អភិវឌ្ឍឧ ​ េដ្ឋកិច្ចដែរ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ មាន​ ជាតិ ក្រៅពីបណ្តាញផ្លូវ​ ​ មាន​ កម្ពុជានៅ ផ្លូវរថភ្លើង​ បណ្តាញ​ ទទួល​ ការ​ ទីក្រុង​ ស្គាល់​ថា​ ច្រក​ របៀង​ ទាំងនោះ​ ត្រូវធ្វើ​ការ​ ចាំបាច់​ កែ​ មានខ្សរ ដែល​ ​ ​ ែ​ត់ទៅ ប៉ែកពា ​ យ័ព្យន ​ ៃ​ ប្រទេស​ ប្រវែងសរុប (មាន​ ​វ លម្អផ ័ ដ ូ្ល ប្រពន ្ធ ក ​ ឹ ​ ជញ្ជន ូ ​សាធារណៈ​ និងស ុ ត្ថភា ​ វ ិ ព​ ្​ ចរាចរណ៍ ដើមបី ៣៨៦គ.ម ពីភ្នំពេញទៅប៉ោយប៉ែត ​ េតក ឆ្លង​កាត់ខ ្ត​ ំពង់ឆ្នាំង ឈាន​ ទៅសម្រេចឱ ​ ្យ​ តួ​ បាន​ នូវ​ នាទី​ ដែលបាន​ រំពឹង​ ទុក​ នេះ39។ ទាំង​ ​ ន្ទាយមានជ័យ) និងខ ពោធិសាត់ បាត់ដំបង និងប រត់ទៅ ​ ្សែ​ ​ ប៉ែក​ ៣៦ World Bank, Cambodia Systematic Country Diagnostic - Sustaining Strong Growth for the Benefit of All, 2017. ៣៧ Infrastructure and Regional Integration Technical Working Group (IRITWB) and JICA, Overview of the Transport Infrastructure Sector in the Kingdom of Cambodia (5th Edition), 2015. ៣៨ Ibid. តាមកិចព ៣៩ យោង​ ជាមួយអា ្ច​ ិភាក្សា​ ​ ជ្ញាធរ​ ក្រុង​ ច្បារមន​កាល​ ខែមីនា ឆ្ន២ ពី​ ាំ​ ០១៨។ 30 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ខាងត្បូងនៃប្រទេស ប្រវែង​ (មាន​ សរុប ២៦៤​ គ.ម ្នំ​ េញ​ ពីភព កាល​ វិភាគ​ ប្រតិបត្តិការ​ មិន​ ទុក​ អាច​ បាន ចិត្ត​ ​ ុណ​ និងគ អន់​ ភាព​ ទៅក្រុងព្រះសីហនុ)40។ ការ​ ​ ុលស ជួសជ ផ្លូវ​ ​ ្តារ​ ដែកនេះឡើងវិញ​ របស់​ រថយន្តដែលយ ​ ក​ ប្រើ​ មក​ ដឹក​ ក្នុង​ការ​ ដំណើរ។ ជាងនេះ​ អ្នក​ មាន​ការ​ ដែល​ ខាត​យ៉ាង​ ខូច​ កន្លងមក ដំណំ​ កំពុងត ​ ែ​ ដំណើរ​ការ​ ទៅទៀត ​ ធ្យោបាយ​ កង្វះម ់​ ីចំណច ដឹកជញ្ជូន​ភ្ជាបព ចេញដំណើរ ុ​ ​ ​ ក្រោម​ អនុវត្តនៅ ហិរញ្ញវត្ថុ​ ជំនួយ​ ធនាគារ​ ពី​ អភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី ហើយ​ (ឧ. ​ ពីផ្ទះ) ​ ទៅដល់ច រថយន្តក្រុងន ​ ំណត​ ​ ីចំណត​​ ​ ិងព ក្រុង​ រថយន្ត​ ផ្លូវដែកនេះ​ ​ ​ ស្ថិតនៅ ប្រតិបត្តិការ​ ក្រុម​ ជា​ ឯកជន​ របស់​ ​ ៊ុន​ ក្រុមហ កន្លែងធ្វើការ) (first-last mile connectivity) ទៅគោលដៅ (ឧ.​ ់​ ន​ការ​ អូស្ត្រាលីមួយ។ កន្លងមកធ្លាបមា អារម្មណ៍ថា​ ចាប់​ ខ្សែ​ នឹងប្រើ​ ជាកត្តា​ បន្ទុច​ បង្អាក់​ មួយ​ ប្រើ​ ដល់ការ​ មធ្យោ​ ប្រាស់​ ដឹក​ បាយ​ ជញ្ជូន​ ូ ដែកនេះសមប ផ្លវ ​ ់ ម្រស ្រា ប េ ដ ើ វា ​ក ឹ ​ ជញ្ជន ូ ​ ្ន ដំណរ អក ​ រ ើដ ែ ប៉ន ុ គ ​ ែ្ត មិ េ​ ន​ ពស សាធារណៈ ជា​ េ នៅ ិ ស កង ​ ​ ុ្ន ​ បរិបទមួយដ ​ ល មាន​ ែ ​ ងាយ​ ភាព​​​​ ួ្រ ​ សល ទាន់​ ឃើញមា ​ ន​ការ​ សិក្សា​ លម្អិតនៅ ​ ឡើយទ ​ េ ​ ​ េះ41។ អំពីចំណុចន ក្នុង​ការ​ ជាង​ ​​ ូតូ ជិះម៉ រ៉ឺម៉កពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយទៀត។ ឬ​ ដឹក​ ខណៈដែល​ការ​ ជញ្ជូន​ តាម​ ផ្លូវ​ អាកាស​ បាន​ ទទួល​ កំណើន​ខ្លាំង បណ្តា​ ទីក្រុងខ គ្របគ ​ ្វះ​ការ​ ​ រាចរណ៍​ ់​ ្រងច រឹតប បែបទំនើប ខ្វះ​ការ​ ​ ន្តឹង​ ពិសេសស ជា​ ​ិស័យទេសចរណ៍ ​ ម្រាប់វ ​ ឹក​ ប្រភេទដ ​ ្សេង​ ជញ្ជូនផ ការ​ អនុវត្ត​ ចរាចរណ៍និង​ បទបញ្ញត្តិ​ ចត​ បទបញ្ញត្តិ​ តាមផ្លូវ យានយន្ត​ ​ ូវ​ ទៀតមិនស ទទួលបា ជា​ កំណើន​ ​ ន​ ប៉ុន្មានទ ​ េ។ ​ិធានការ​ ខ្វះវ ចរាចរណ៍ និងខ សុវត្ថិភាព​ បរិស្ថានមាន​​ ​ ្វះ​ មេត្រីភាព​ ​ ្នក​ សម្រាប់អ ជើង។ ថ្មើរ​ ភ្នំពេញជា ​ ​ ​ ែមួយគត់ដ ទីក្រុងត ​ ែលមាន​ ដក ការ​ ​ ញ្ជន ឹ ជ ូ ​រវាង​ ទក ុ្រ (ទីបជ ី ង ំុ ន)៖ កំណន ្រ ជ ើ អ ​ច ិ ស្បណ ៉ូ ង់សយែ ​​ ្ល មេ​ ផែនការ​​ គ្រប់​ ជ្រុង​ ជ្រោយ​ ស្តីពីមធ្យោ​ ដឹកជ បាយ​ ​ ្រុង ​ ញ្ជូន​ ក្នុងក ចំនន នៃ​ ​ ន​ ួ យា ​ះ យន្តចុប ​ ញ្ជ​ ី និងស ិ រ ​ មត្ថភាពមានកម្រត ​ ណ្តញ​ ​បស់ប ា​ (Comprehensive Urban Transport Master Plan) រួមចំណែក​ ផ្លូវ បាន​ កក​ ដល់​ការ​ ចរាចរណ៍​​ ស្ទះ​ នៅ​តាម​ ទីក្រុងក ​ ្នុង​ ត្រូវ​ ដែល​ ​ ង្កើតឡើងក បានរៀបចំប ជំនួយរ ​ ្រោម​ ​ ង្គការ​ JICA។ ​បស់អ ​ ម្ពុជា។ ប្រទេសក ភាគច្រើនន ​ ៃ​ ផ្លូវ​ ក្នុង​ មាន​ ទីប្រជុំជន​ ភាព​ ចាបា ំ​ ច់​ តាម​ យោង​ មេនេះ ផែនការ​ គម្រោងប ​ ង្កើន​ការ​ ​ ញ្ជូន​ ដឹកជ តាម​ មាន​ការ​ ច្រើនឱ្យ​ ​ ួសជ ស្តារជ កែលម្អ ប៉ុន្តែមិនអា ​ ុល និង​ ​ ច​ ធ្វើ​ ទៅបាន​ ​ ្រុង និង​ការ​ រថយន្តក គ្រងភ គ្រប់​ ​ រាចរណ៍ប ​ ្លើងច ​ ំនើប (Public ​ ែបទ តែ​ ដោយ​សារ​ ​ ្នែក​ ឧបសគ្គផ សមត្ថភាព​ ហិរញ្ញវត្ថុ ឬ​ នៅក ​ ្នុង​ការ​ ថែទាំ Bus Improvement and Modernized Traffic ជួសជុល។ នៅ​ និង​ ឆ្នាំ​ ភ្នំពេញ រវាង​ ១៩៩០ និងឆ ​ ២ ្នាំ​ ០១២ ចំនួន​ ត្រូវបា Management Projects) កំពុង​ អនុវត្ត​ ស្របព ​ ន​ ​ េល​ ធុនស្រាល​ រថយន្ត​ និង​ ធុន​ ធ្ងន់កើនព ​ី ៤០០០គ្រឿង ដល់​ ដែល​ មាន​ការ​ គិត​ គូរ​ អំពី​ ពិចារណា​ នៃ​ការ​ ជម្រើស​ ជញ្ជូន​ ដឹក​ ៗ​ ផ្សេង​ គ្រឿង ហើយច ២៦៨០០០​ ​ ៉ូតូ​ ​ ំនួនម កើន​ ពី ៤៤០០០គ្រឿង​ ដល់​ ​ ក់ស៊ី និង​ រថភ្លើងផ ទៀត ដូចជា​ ត្រាំវ៉េ កាណូតតា ​ កាស ដើម្បី​​ ​ ្លូវអា ៩៥១០០០គ្រឿង ដែល​ បណ្តាល​ ឱ្យ​ មាន​ការកកស្ទះ​កាន់​ តែ​ខ្លាំង​ បន្ធូរប ​ ន្ថយ​ការ​ កក​ ស្ទះ​ នៅ​​ តាម​ ផ្លូវ43។ ដង​ ឡើង​ នៅ​ ​ ីក្រុង42។ ទូទាំងទ លទ្ធផ ​ លនៃការ​ ស្ទងម ស្ថាន​ ់​ ើល​ ភាព​ ដែល​ ចរាចរណ៍​ ធ្វើ​ បាន​ អង្គការ JICA បាន​ ល្បឿន​ បង្ហាញ​ថា​​ ក្នុង​ ជាមួយ​ នឹង​​​ ក្តីបារម្ភកាន់​ ច្រើន​ តែ​ កក​ ឡើងអំពី​ការ​ ចរាចរណ៍ ស្ទះ​ ធ្វើ​ ការ​ ដំណើរ​ នៅលើដ ​ ង​ វិថីធំៗ​ ទីក្រុងបា ក្នុង​ ​ ន​ ថយ​ ចុះ​ ពី​ ២២,៩​ អំ ពី ​ និ ង ​ ក្នុ ង ​ ក ង្វះ ជម្រើ ស សម្ បូ រ បែ ប ​ ដឹ ក ​ សេ វា ​ ជ ញ្ជូ ន ​សាធារណៈ ២០០១ មក​ គ.ម/១ម៉ នៅឆ្នាំ​ ជា​ នៅ​ ត្រឹម​១៤,៦គ.ម/១ម៉ ក្នុង​ មធ្យម​ ទីក្រុង​ លំដាប់​ ទីពីរក៏កំពុងតែ​ ជាមួយ​​ ប្រឈម​ ចំពោះ​ បញ្ហា​ មួយ​ មុខ​ ២០១២។ ឆ្នាំ​ ចំនួនដ ​ ែរ។ ឧទាហរណ៍ ទីក្រុងជា ​ ប់ព ​ ្រំដែនបា រថយន្ត​ ​ វិតមាន​ ដឹក​ ​ ឺន័រ​ កុងត ជិត៣ ​ ០០ ​ ឆ្លងកាត់រៀង​ រាល់​ ើ​​ ថ្ងៃ បន្ថែមពីលដោយរថយន្ត ​ ដឹក​ ប្រព័ន្ធ​ នៅ​ ជញ្ជូន​ ទីក្រុង​ តាម​ មិន​ កម្ពុជា​ មាន​ ភាពសម្បូរបែប ជញ្ជូន​ ដឹក​ ៧០០​ ប្រហែល​ ផ្សេងទៀត​ គ្រឿង​ ដឹកពលករ/កម្មករ​ ដែល​ មា​ ឬ​ លក្ខណៈ​ សមាហរណកម្មទ ​ េ។ ជម្រើសក ​ ្នុង​ការ​ ប្រាស់​ ប្រើ​ សេវា​ ទៅមករោងចក្រ ដែលស ​ ្ថិតនៅ ​ ​ ុំ​ិញ​ ជវ ​ ះ។ សន្ធឹកយា ទីក្រុងនោ យន្ត​​ ​ ន​ ជញ្ជូន​សារ​ ដឹក​ ​ ន់​​ ធារណៈ​ មិនទា ឃើញ​ថា​ មាន​ លទ្ធភា ទៅ​ ​ ព​ នៅ​ រួច​ នៅ​ លើ​ ​ត ផ្លូវដ ចង្អៀត​ ៏​ ូច​ របស់ក្រុងបា ​ វិត​ ​ ្យមា បង្កើតឱ បំពុល​ ​ ន​ការ​ ​ េ​ ឡើយទ នៅ​ ​ ្រទេសកម្ពុជា។ មាន​ តាមទីក្រុងប តែ​ ទីក្រុងភ ​ ្នំ​ ពេញ​ ទេ​ កកស្ទះចរាចរណ៍។ លើសព សំឡេង និង​ការ​ ​ ទៀត រថយន្ត​ ​ ីនេះទៅ មា ន​ ដែ ល ​ ដឹ ក ​ ប្រ ព័ ន្ធ ​ ជ ញ្ជូ ន ​សាធារណៈ​ ស ម្រា ប់ ​ អ្ន ក ​ ដំ ណើ រ ​ ដែ ល​ ជញ្ជន ដឹក​ ូ ​ដល ែ ​ មាន​ រខក សភាពចាស់​ រខាក​ េ ​ ើ ​ បង្កតឱយ ្​ បព មានការ​ ុ ​ ំ ល ល្បង ជាគម្រោង​សាក​ ​ រិមាណ​ ប៉ុន្តែប អ្នក​ នៃ​ ប្រើ​ ប្រាស់​ នៅទា ​ ប​ ​ ង្កគ ខ្យល់ និងប ថ្នាកច ​ ្រោះ​ ​ ​ ់​ រាចរណ៍ជា ច្រើន។ នៅឯជ្រុង​ម្ខាងទៀត នៅឡើយ តែ​ ដោយ​សារ​​​ មាន​ ចរាចរណ៍​ ណែនណាន់ពេក សភាព​ ទីក្រុងស ​ ួងខ ​ ្វះ​ ្ធ​ ូលដ្ឋាន ហេដ្ឋារចនាសម្ព័នម ​ ​ ដូចជា រាបស្មើ​​ ផ្លូវ​ ជា​ ៤០ Ibid. ៤១ ធនាគារពិភពលោក ឆ្នាំ២០១៧ «ការអភិវឌ្ឍទីក្រុង រាជធានីភ្នំពេញ»។ ៤២ JICA, The Project for Comprehensive Urban Transport Plan in Phnom Penh Capital City, 2014. ៤៣ ធនាគារពិភពលោក ឆ្នាំ២០១៧ «ការអភិវឌ្ឍទីក្រុង រាជធានីភ្នំពេញ»។ កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 31 តែ​ ដើម។ មាន​ ១៦%​ នៃ​ ផ្លូវ​ ក្នុង​ សួងប ក្រុង​ ​ ៉ុណ្ណោះ​ ដែល​ ជា​ ផ្លូវ​ រាបស្មើ​ ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី ់​ ន​ ធ្លាបបា ់​ ំនួយ​ ផ្តលជ សមត្ថភាព​ កសាង​ ដែល​ នា​ ឱ ំ យ ្​ ំ ក​ មាន​ការ​ លបា កងុ្ន ​ការ​ ធ​ដ ើ្វ ណ ំ ររវាងភូមន ើ​ ិ ភូម44 ិ ង េ ា​​ ិ ។ ហដ ្ឋ ក្រែល​ ច្រើន​ ដែរ​ ដោយ​ ចម្លងនិ ​ ក​ ​​ ងយ តាម​ ត្រាប់​ គម្រោង​ និង​ ្ធ​ ឹក​ រចនាសម្ព័នដ ​ ​ ជញ្ជូនតាមទីក្រុង ដូចជាក្រុង​ បាត់​ ដំបង និងក ​ ្រុង​ ​ ន​ បទពិសោធន៍មា ជោគជ័យរ ​បស់​ ា រទឹកស្វយត រដ្ឋក ុ ភ្នព ័ ក្រង េ ​ ដើមប ំ ញ ី ្​ ​ ម និងក កំពង់ចា តំបន់ឆ ​ ្រុង​ ​ ​ ​ ្នេរ ដូចជាក្រុង​ ព្រះសីហនុ និងកោ ​ ះកុង ​ ង្រីកស ពង្រឹងព ប្រតិបត្តិការ ​ មត្ថភាព​ ថែទាហ និងការ​​ ំ​ េដ្ឋារចនា​ នឹង​ ប្រឈម​ ប្រឈម​ បញ្ហា​ នៃ​ការលិចទឹកជំនន់ និងហា ​ និភ័យនៃ​ ័ ស សម្ពន ួ្រ ​ការផ្គតផ ្ធ មល ់ ង ​ ្គ ​ ទ ់ ក សត ឹ ​ នៅតា ា្អ ​ កង ​ ម​ ុ្រ ​ លដា ី រ ំ ប់ទព ុ ែ្ត ី ។ ប៉ន ឡើង​ ការ​ ជារួម ប្រព័នន កម្រិតទឹកសមុទ្រ។ និយាយ​ បណ្តា​ ្ធ​ ិង​ ញ​ ផ្លូវ​ បញ្ហា​ ប្រឈម​ នៅ​ គ្រប់​ ក្នុង​ការ​ ហិរញ្ញវត្ថុ គ្រង​ គ្រប់​ ការ​ គ្រងខ្វះ​ ជញ្ជូន​ ដឹក​ ប្រទេស (ទាំងរ ក្នុង​ ទីក្រុង​ទាំងក ​វាង​ ​ ្នុង​ រង្វង់​ ទីក្រុង) ដែល​ ដល់ហ ស្ថិរភាព​ ្រ​ ងស ​ េដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធទទ្រ ​ េដ្ឋា​ ់​ េវា​ និងហ រចនាសម្ព័ន្ធ​ ចន ភាគ​ ​ ប ើ្រ លើសល ុ ជា ​ ​ សវា េ ផូ្ល ដី នៅ​ ​វ មន រត់​ ិ ទាន់ល ​ ប ្ ឿន​ នកំ ើ ​ ៃ​ ណន ​ ្របគ មិនគ តប ់​ ្រាន់​ នៅ​ ែ​ ន្តមា ​ ន​ តាម​ នៅ​ ​ ំដាប់ទីពីរ ដែលនា ទីក្រុងល ​ ំ​ ្ច​ ៏​ឆាប់រ សេដ្ឋកិចដ ​ ឡើយទេ ​ហ័សនៅ ហើយដ ​ ែល​ ឱ្យ​ តម្រូវ​ មាន​ការ​ ឱ្ យ ​​ការគ្រ ប់ ​ ដ ណ្ត ប់ ​កា រ​​ ផ្គ ង់ ​ ផ្គ ត់ ​ នៅ មាន​ ទឹ ក ស្អា ត ​ ទា ប​​ ក ម្រិ ត ​ នៅ​ ​ ង្កើនស កែលម្អប តែ​ខ្លាំង​ ​ មត្ថភាព​កាន់​ ទៀត។ ថែម​ ឡើយ។ លើសព ​ ីនេះ ក្របខណ្ឌច ​ ិងក ​ ្បាប់ន ​ ណ្ឌ​ ​ ្របខ ស្ថាប័ន គោល​ សមត្ថភាព​ ការណ៍ណែនាំ និង​ការកែល្អ​ ​ ូទៅ ​ ត្រួតពិនិត្យទ ំ​ ច់​ ចាបា ការ​ ផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត៖ សេវាផ ​ ្គត់​ ផ្គង់​ ទឹក​ ភ្នំពេញ​​ ស្អាត​ នៅ​ ស្ថិត​ ត្រូវធ្វើការ​ ពង្រឹងឱ ​ ្យបា ​ ន​ខ្លាំងឡ ​ ើង​ តាម​ នៅ​ ​ ំងនោះ46។ ទីក្រុងទា ចំណោម​ ក្នុង​ សេវាសាធារណៈ​ ផ្នែក​​ មួយ​​ ចំនួន​ តូច​ ទទួល​ ដែល​ បាន​ បាន​ ជោគជ័យ។ រដ្ឋាករទឹកស្វយ័តក្រុងភ្នំពេញត្រូវ​ ​ ើង​ បង្កើតឡ នៅ​ សម្ទុះ​ លឿន​ នគរូបនីយកម្ម និង​ការ​ របស់​ ​ េដ្ឋកិច្ច បាន​ អភិវឌ្ឍស ១៨៩៥ ហើយទ ឆ្នាំ​ ​ ទួលបា ​ ន​ ស្វ័យភាពក្នុងឆ ​ ្នាំ​ ​ ម​ ១៩៩៧។ ឆ្លងតា បន្ថែម​ ផង​ ដែរ​ នូវសម្ពាធ​ ប្រព័ន្ធ​ ទៅលើ​​ ផ្គង់​ ផ្គត់​ ស្អាត​ ទឹក​ ដែល​ ទីក្រុង​ នៃ​ បីដំណាក់​កាល​ ហិរញ្ញប្បទាន​ ជំនួយ​ ​ ំនួយ របស់​ម្ចាស់ជ មាន​ មាន​ ស្រាប់។ នៅ​ ព្រះសីហនុ ការ​ ក្រុង​ ​ ្នុងជ អភិវឌ្ឍក មួយ​យ៉ាង​ ​ ំហាន​ ទីភ្នាកងា អង្គការ​ JICA និង​ អភិវឌ្ឍន៍​ ់​ រ​ បារាំង AFD ស្ថានីយ​ លឿន​ បាន​ បណ្តាល​ ឱ្យ​ ្ឋ រចនាសម្ព័ន្ធ​ ហេដា​ តែរង​​ មូលដ្ឋាន​កាន់​ ភាព​ ​ ្អាត​ ប្រព្រឹត្តិកម្មទឹកស បួន​ ទាំង​ បណ្តាញ​ និង​ ចាយ​ ចែក​ ទឹកស ​ ្អាត​​ ​ ំងប តានតឹងឡើង រួមទា ផ្គង់​ ​ ណ្តាញផ្គត់​ ផង។ នៅ​ ទឹក​ ​ ណ្តាល​ ជិតក ខ្លួន ​ របស់​ ធផ បាន​ ្វើ​ ្គត់​ ផ្គង់​ ស្អាតដ ទឹក​ ​ ល់អ ​ ្នក​ ប្រើ​ ប្រាស់ទូទាំងទី ​​ ក្រុង​ ដ្ឋាន​សាងសង់ម ទីក្រុង ការ​ ​ ម្លទឹ ​ ួយក្នុងត ​ ្រាក់​ ១ប៊ីលាន​ ៃ​ កប ដុល្លារ​ ។ តាមរយៈ​ការ​ ភ្នំពេញ​ ្ត​បស់ថ ប្តេជ្ញាចិតរ ដឹកនាំ និង​ការ​ ​ ្នាក់​ អង់​ ភាព​ អាមេរិក បាន​ ​ ផ្តើម​កាល​ ចាប់​ ពីពេលថ្មីៗនេះ សម្រាបគ ​ ់​ ម្រោង​​ ដែល​ អាច​ ​ ន​ ទទួលបា ស្វ័យភាពរបស់អ ពី​ ​ ង្គភាពនេះ ប្រតិបត្តិការ​ អភិវឌ្ឍន៍សំណង់​ សម្រាប់​ការ​ ប្រាស់​ ប្រើ​ មួយ​​ ចម្រុះ​ ផ្ទៃដី​ នៅលើ​ ទំហំ​ ​ ន​ របស់រដ្ឋាករទឹកស្វយ័តក្រុងភ្នំពេញមា រឹងប៉ឹង ដោយ​ ភាព​ មាន​​ ុ នោះមាន​ ១៦,៥ហិកតា ដែលក្នង អគារ​ ខស ​ ់ ន ្ព ច ួ ៣ ំ ន ​ ហគមន៍​ ​ ០ និងស ​ ព​ លទ្ធភា រវាង ២៥ ទៅ ២៦% ហើយអ ចំណេញ​ ​ ត្រា​ ប្រមូលថ ​ ្លៃ​ ​ យឡែកមួយ។ លំនៅដ្ឋានដោ ​ ច គ្រឹះស្ថានជា នៅជុំវិញតំបន់​ ​ ្រើន​ មានលើស​ ៩៩%45។ នៅក្រៅ​ សេវា​ ​ ្នំពេញឯណោះវិញ​ ទីក្រុងភ គម្រោងនោះ - ភាគច្រើនជា ​ ​ ​ ូបលក់ដ ភោជនីយដ្ឋាន និងត ​ ូរ - បាន​ ភិ បា ល​ រដ្ឋា​ ជួ ប ​ ប ញ្ហា​ ប្រ ឈ មច្រើ ន ​​ ក្នុ ង ​ការ​ ជោ គជ័ យ ​ ច ម្ល ង ​ រ បស់​ រាយការណ៍ឱ្យដឹងថា ផ្គត់​ ការ​ ទឹក​ ផ្គង់​ បាន​​កាត់ផ ត្រូវ​ ពីកន្លែង​ ​ ្តាច់​ ភ្នំពេញ​ ក្រុង​ ​ ​ ទៅអនុវត្តនៅ តាមខេតផ ្ត​ ្សេង​ ទៀត ខ្វះ​ការ​ ដោយ​សារ​ របស់​ ពក ពល ួ គេ នៅ​ គមង េ ​​ ្រោ ​សាងសង់នោ ​ ះ​ ំ រ ចាប់ដណ ើ ការ ហើយ​ ្ត​ យោបាយកម្រិត​ ប្តេជ្ញាចិតន ​ េដ្ឋា​ ខ្ពស់ គ្មានហ ់​ ្រាន់ រចនាសម្ព័ន្ធគ្របគ គេ​​ ពួក​ ព្យាយាម​ មិន​ បាន​ នៅឡើយ​ សម្រេច​ ក្នុង​ការ​ ទេ​ ឱ្យ​ សុំ​ អាជ្ញាធរ​ សមត្ថភាពផលិត និងប (រួមទាំង​ ចែក​ ​ ណ្តាញ​ មាន​ ចាយ​ កម្រិតផង) ផ្តល់​ការ​ ផ្គតផ ់​ ្គងទឹ ​ ើង​ ់​​ កឡ ​ ្គតផ វិញ។​ ខណៈដែលសេវាផ ់​ ឹកមា ់​ ្គងទ ​ ន​ សមត្ថភាព​​ និង​ នៅ​ទន់​ ខ្សោយ​ នៃ​ការ​ ផ្គង់​ ផ្គត់​ អគ្គិសនីតាម​ ខេត្ត​ ផង​ គួរឱ ជោគជ័យ​ កត់ស ​ ្យ​ ​ ម្គាលនៅ ់​ ​ ទីក្រុងភ ពង្រីកប ​ ្នំពេញ ការ​ ​ ណ្តាញ​ សង់ ឬ​ការ​ ដែរ។ ការ​សាង​ ​ ូវ​ ស្តារឡើងវិញន ្ធ​ ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត​ ប្រព័នផ ចែកចាយ​ ទឹក​ គឺ​ ជា​ សម្រាប់​ តម្រូវ​ការមួយ​ អភិវឌ្ឍន៍​ បម្រើគម្រោង​ ្ម ថីៗ ​ ន​ ត្រូវបា កន្លងម ធ្វើ​ ​ ក​ នៅ​ តាម​ ក្រុង​ ចំនួន មួយ​ ​ ៀមរាប មានក្រុងស នៅ​ តាម​ ​ យក្រុង តំបន់ជា ​ ​ ដែលនៅ មិន​ ទាន់​ មាន​ការ​ ផ្គង់​ ផ្គត់​ ទឹក​ ព្រះសីហនុ ក្រុង​ ក្រុង​ ​ ម កំពង់ធំ ពោធិសាត់ ស្ទឹងត្រែង កំពង់ចា ស្អាត​ ទៅដល់នៅ ​ ឡើយ។ នៅ​ ​ េចក្តីរាយការណ៍​ ក្នុងស មួយ​ ព័ត៌មាន​ ​ ួង ក្រោមជ ស្វាយរៀង និងស របស់​ ​ ំនួយ​ អង្គការ JICA ធនាគារ​ របស់​កាសែតភ្នំពេញប៉ុស្ត ម្ចាស់គ្រឹះស្ថានម ​ ួយ​ ​ ​ ចំនួននៅ ផ្លូវ​ តាម​ ធនាគារពិភពលោក។ ទាំងអង្គការ​JICA ទាំង​ អភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី និង​ ក្រុង​ ការ៉ាអូខេនៅ​ ព្រះសីហនុ​​ ត្រូវ​ បង្ខំ​ ចិត្ត​ ទឹក​ ទិញ​ ដ្ឋាន​ ពី​ការ​ សំណង់ ៤៤ GGGI, 2017. ៤៥ ធនាគារពិភពលោក ឆ្នាំ២០១៧ «ការអភិវឌ្ឍទីក្រុង រាជធានីភ្នំពេញ»។ ៤៦ JICA, The Project on Capacity Building for Urban Water Supply System (Phase 3), 2012. 32 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ដែល​ ទទួលបា ​ ន​ការ​ ផ្គត់​ ទឹក​ ផ្គង់​ ​ នសោះ47។ ឥតអាក់ខា ពេល​ នៅ​ ជន់​​ ទឹក​ ពី​ពត ឹ្រ កា ិ លង់ទង ិ្ត រណ៍លច ់ទយ ្រា ​ ្រ ​ ំនៅ​ ធ​​ តាម​ តបំ ន់វាល​ ទនា ំ ប​ ដែល​ មាន​ការ​ មិន​ ​ មួយ​ ពន្យល់ណា ច្បាស់លាស់​ថា ​ ហេតុ​ អ្វី​ បាន​ការ​ ​ ២ នៅជុំវិញ។ ក្នុងឆ ​ ០១៣ ទីក្រុងទ ្នាំ​ ០១១ និង២ ​ ទួលរ ​ង​ការ​ លិច​ ់​ ្គង់​ ផ្គតផ ទឹក​ ត្រូវ​ បាន​ បង្វែរច ពី​ ​ េញ​​ អ្នក​ បប្រើ​ ្រាស់​ ទាំងនោះ តាម​ មើល​ ជំនន់ដ ទឹក​ ​ ៏​ខ្លាំង ដោយ​សារ​ ជោគជាំ​ ភ្លៀង​ តែ​ កម្រិតខ មាន​ ់​ ុស​ ​ ្ពសខ ជា​ ទំនង​ បណ្តាញ​ ដែលមា ស្រាប់​ ​ ន​ ​ មត្ថភាពគ្របគ នេះ​ គ្មានស ់​ ្រាន់​​​ តា ធម្ម​ ខ្យល់ព ​ ្យុះ​ ជា​ បន្តប ​ ន្ទាប់ កម្រិតទ និង​ ​ ឹកឡ ​ ើង​ ់​ ​ ខ្ពសនៅ ក្នុង​ ក្នុង​ការ​ ទ្រ​ ដល់ប ទ្រង់​ ​ រិមាណ​ នៃ​ របស់​​ការ​ កំណើន​ ប្រាស់​ ប្រើ​ និង​ ​ ួបគ ទន្លេមេគង្គ ទាំងអស់នេះគ ក្នុងគ ​ ្នា​ ​ ្រាតែមួយ ដែលនា ​ ំ​ ឱ្យមា ​ ន​ ការដ្ឋាន​សាងសង់នៅ ​ ​ ។ ទីនោះទេ​ ចំពោះមុខន ​ ៃ​ ទំហវ ំ​ិសាល​ ភាព​ ប៉ះពាល់ដ ផល​​ ក្នុងឆ ​ ល់​ ១៧០០០គ្រួសារ នៅ​ ​ ២ ្នាំ​ ០១១ និងជា ​ ង​ គម្រោង​ របស់​ អភិវឌ្ឍ​ ថ្មីៗនៅទីនោះ ការ​ ផ្គង់​ ផ្គង់​ ស្អាត​ ទឹក​ នឹង​កាន់​ ៣៥០០​ គ្រួសារ នៅ​ ក្នុងឆ ២០១៣49។ ចាប់តា ​ ្នាំ​ ​ ំងព ​ ីឆ១ ្នាំ​ ៩៩៨មក ជប តែ​ ួ ​ការ​ លបា ំា ​ ំ ក​ខ្លងថម ទៀត​ ែ ​ ពល នៅ​ េ ណា​ ្រោ ​សាង​ គមង សង់​ នោះ​ អង្គការ ​ នាគារ​ JICA និងធ អភិវឌ្ឍន៍អា ​ ស៊ី បាន​ ជួយ​ ដល់​ការ​ បាន​ ត្រូវ​ បញ្ចប់ ប្រសិនប ​ ើ​​ វិធាន​ការ​ គ្មាន​ ដើម្បី​ ណា​ ធានា​យ៉ាង​ ឱ្យ​ ស្ថា ន ភាពលិ ច ​ កែ ល ម្អ ​ ទឹ ក ​ ក ណ្តា ល ​ ផ្នែ ក ​ នៅ ​ ទី ក្រុ ង ​ រ បស់ ​ ភ្នំ ពេ ញ បង្កើនស មាន​ការ​ ​ មត្ថភា ​ ព​ បណ្តាញ​ របស់​ ផ្គង់​ សម្រាបបំ ផ្គត់​ ់​​ ពេញ​ ដែល​ មាន​ ដង់ស៊ីតេខ្ពស់។ ា​ បណ្តខណ្ឌ ​ នៅ​ ភាគ​ ក្រុង​ កណ្តាល​ ទៅតាម​ តម្រូវ​ការ​ ថ្មី។ បា ន​ ភ្នំ ពេ ញ ​ កែ ល ម្អ ​ ធ្វើ ​កា រ​ ច្រើ ន ​ ឱ្ យ ​ គួ រ ​ ក ត់ ​ ស ម្គា ល់ ដ ល់ ​ ប្រ ព័ ន្ធ ​ ល ូ​ ​ ឹកភ្លៀង បង្ហូរទ បច្ចេកវិទ្យា និង​ ដូចជា (មាន​ ​ បណ្តាញលូបង្ហូរ ​ ្គត់ផ ក្រៅពីសេវាផ ​ ្គង់​ របស់ផ ​ ្អាត​ ទឹកស ធារណៈ ​ ្នែក​សា​ ផ្នែក​ ​ ង​ ទ្វារទឹក ស្ថានីយបូមទឹក និងអា ស្តុក​ ទឹក ជាដើម) ហើយ​ ខណ្ឌ​ ឯកជន​ ក្នុង​ ក៏ ​ ស្រុក​ សកម្ម​ ផ្តល់​ ក្នុង​ការ​ ដែរ​​ សេវា​ ស្អាត​ ទឹ ក ​ អ្នក​ ដល់​ ត្រូវ​ ទាំងនោះ​ បាន​ការ​ ពារ​ ផលប៉ះពាល់​ ពី​ ទឹក​ របស់​ ដោយសារ​ ជំនន់​ ប្រាស់។ ការ​ប៉ាន់​ ប្រើ​​ ស្មាន​ ធនាគារ​ ​បស់​ ពីមុនរ បង្ហាញ​ ពិភពលោក​ ​ ​ ទំនប់ជា ខ្សែ។ ច្រើន​ ផ្ទុយទៅវិញ ​ ួយ​ ខណ្ឌម ចំនួននៅ ​ ​ ់​ ី​ បន្ទាបព ឱយឃញ ្​ ើ ថា ផ្នក បាន​រ៉ប ែ ឯកជន​ ា រ ់ ង​ ​ ជត ​ ០%​ ិ ៥ កងុ្ន ​ការ​ ត​ភ្ជប ា ប់ ណ្តញ ​ ា ​ ​ ្រុង និងនៅ ភាគកណ្តាលក តាម​ ​ ​ ជាយក្រុងវ ​ិញ បច្ចុប្បន្នអ ​ ត់មា ​ ន​ ់​ ្គង់​ ផ្គតផ នៅ​ ទឹក​ ប្រទេស48។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ភាគច្រើនន ក្នុង​ ​ ៃ​ ូ​ ង្ហូរទ ប្រព័ន្ធលប ​ ្លៀង និងប ​ ឹកភ ​ ្រព័ន្ធ​ការ​ ពារ​ការ​ លិចទ ​ េ ហើយ​ ​ ឹកទ ​ ្គង់​ អ្នកផ ឯកជន ​ ផ្គង់​ ​ ​ តតែទៅលើតំបន់ណា បានផ្តោ​ គេ​ ដែល​ យល់​ថា​ ធ្វើ​ ដូច្នេះ​ វា​ ឱ្ យ ​ ងាយ​ ខ្ពស់ពី​ការ​ ហានិភ័យ​ រង​ លង់​ លិ ច ​ ជា​ ញឹក​ញាប់ អាច​ នាផ ចំណេញ​ ំ​ ល​ ដល់គេ និងត ​ ំបន់ណា ​ ​ ​ ន​ ដែលមា ទឹក​ ប្រភព​ ស្ថាន​ ដែល​ ភាពនេះន មាន​ ​ ែ​ ​ ឹង​កាន់ត ់​ ្ងរ​ សភាពធ្ងនធ ថែមទៀត​ ដោយ​ ងាយ​ ស្រាប់​ ស្រួល​ យក​ ទាញ​ មក​ ចាយ​ ចែក​ ប៉ុណ្ណោះ។ បន្ត​ តំបន់​ តែ​ការ​ សារ​ គម្រោង​ អភិវឌ្ឍន៍​យ៉ាងលឿននៃ​ ទីក្រុង​ លំដាប់ទីពីរ​ ទ្រង់​ ទៀត​ ដទៃ​ ដល ​​ នង​ ែ ទំ ជា​ មនិ ​ សវ ​ ម ូ នាំ ក​ ​ នវូ​ ចណ ផល​ េ ឬ​ ំ ញ មាន​ បញ្ហា​​ ធនៅ ទ្រាយ​ ជុំវិញ50។ ំ​ ​ ផ្នែក​ ប្រឈម​ ​ េក (សំខាន់​ ដោយ​សារ​ បច្ចេកទេសព ហានិភ័យ​ តែ​ ប្រភពទឹក) នៅ​ ផ្នែក​ មិន​ តែ​ ​ ន​ ទទួលបា ​ ឹក​ សេវាទ ប្រាស់​ ប្រើ​ ដដែល។ ​ ត់ដំបង ដែលស្ថិតនៅជ្រុងពា ស្រដៀងគ្នានេះដែរ ក្រុងបា ​ យ័ព្យ​ បឹងទ នៃ​ ់​ មួយ​ ​ ន្លេសាប ហើយ​ភ្ជាបជា នឹងប ​ ឹងនេះតា ​ ម​ ស្ទឹងស រយៈ​​ ​ ង្កែ ្ធ​ ូបង្ហូរទ ប្រព័នល ​ ឹកភ្លៀង និងប ពារ​ ្ធ​ រ​ ​ ្រព័នកា ជំនន់៖ ទីក្រុង​ ទឹក​ តែ​ តែង​ រង​ការ​ បះ គួរ​ ៉ ពាល់​ខ្លាំង​ ដែរ​ ពី​ សម​ ភៀ ទឹក​ ្ល ង​ រៀង​ ជា​ រាល់​ ឆ្នាំ។ ធំៗមួយចំនួនក ប្រទេសក ​ ្នុង​ ​ ម្ពុជា មាន​ ដូច​ ជា ភ្នំពេញ បាត់ដំបង េ ​ ខត ្តទាង មល ំ ​ ូ ​ វញ មាន​ ិ ​ ភាព​ ងាយ​ រង​ គះ កមត ្រោ ​ ិ្រ ​ មធយ ្​មទេ​ ដោយ​សារ​ ព្រះសីហនុ និងក ​ ំពង់ចាម ដែលងាយរងគ្រោះខ្លាំងដោយសារទឹក ជំនន់ ប៉ុនមា ទឹក​ ភាព​ ្តែ​ ន​ រង​ ងាយ​ គ្រោះ​ ដោយ​សារ​ ខ្ពស់ណាស់​​ ភាព​ ​ ម្រូវ​ ជំនន់ ហើយត មានការ​ ឱ្យ​ វិនិយោគបន្ទានទៅ ់​ លើ​ការ​ សង់ប ​ ្រព័ន្ធ​ រាំងស្ងួត។ កំណត់​ ផ្លូវការ​ ត្រា​ បង្ហាញថា បាន​ ទឹកជ ​ ្នុងឆ ​ ំនន់ក ​ ្នាំ​ បង្ហូរ​ លូ​ ប្រព័ន្ធ​ការ​ ទឹកភ្លៀង និង​ ពារ​ ទឹកជំនន់។ ទីក្រុងភ ​ ្នំពេញ ដែល​ ​ ម្ពសទ ២០១១ ដែលក ់​ ឹកឡ ​ ើង​ ដល់​ ១៣,៩៥ម ប៉ះពាល់ប ​ ្រជាជន ស្ថិតនៅ ​ ​ជាប់​ ច្រាំង​ មាត់​ ទន្លេសាប ទន្លេមេគង្គ និងទ ​ ន្លេបាសាក់ ​ ស្រុក) បាន​ ៣១៤៥៨នាក់ (៧១១១គ្រួសារ ក្នុង​ ៣១ឃុំ ក្នុង៩ ធ្វើ​ ​ ៊ុំព័ទដោ ហើយហ តំបន់ដ ្ធ​ យ​ ​ ីល្បាប់​ និងត ​ ំបន់ទ ​ ំនាប​ លិចទឹក គឺងា ​ យ​ ​ ិចលង់ផ ឱ្យល ី​ ស់ ​ ្ទៃដអ ៥២៥០៣ហិកតា ​ ំផ្លាញស និងប អស់​ ​ ្រូវ​ គ្រោះដោ រង​ ​ យ​សារ​ ទឹក​ ជំនន់ណាស់ ទាំងទ ជំនន់ទ ​ ឹក​ ​ ឹកភ្លៀង និង​ ៣៦២៦៦​ ហិកតា។ ​ ២ ទឹកជំនន់ឆ ្នាំ​ ០១៣ ដែលឡ ​ ើង​ ់​ ​ កម្ពសជា ៤៧ McGrath, Cam (2018). “Chinese property hunters flood into Occheuteal Beach.” The Phnom Penh Post. 23 March 2018. https://www.phnompenhpost.com/supplements-post-property/chinese-property-hunters-flood- ochheuteal-beach ៤៨ Source: Tapping the Market: Opportunities for Domestic Investments in Water for the Poor, the World Bank, 2013 ៤៩ ធនាគារពិភពលោក ឆ្នាំ២០១៧ «ការអភិវឌ្ឍទីក្រុង រាជធានីភ្នំពេញ»។ ៥០ Ibid. កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 33 ្រ​ ​ ១៤,២ម ប្រវត្តិសាស្តដល់ រស់នៅ ប៉ះពាល់​ការ​ ​ ​ ប្រជាជន របស់​ តែកើនឡើងរ ​បស់ទ ី​ ែល​ ​ ីក្រុង​ អ្វដ ​ ្យកាន់ត គួរឱ ផ្អើលទៅទៀត​ ​ ែ​​ភ្ញាក់​ ​ ៣២ឃុំ)។ ភាពរាំងស ៣៤៦៤០៨នាក់ (៧៤១៦០គ្រួសារ ក្នុង១ ​ ្ងួត​ គរា នោះ​ ឺ​ ជ​ ធានីភ ​ព ទល់ប ្នំ​ េញ​មក​ ​ ន​ ​ ច្ចុប្បន្ននេះ អត់មា ្ធ​ ្រព្រឹត្តិ​ ប្រព័នប ឆ្នាំ២០១៥ ក្នុង​ បង្ក​ ក៏​ ផល​ ប៉ះពាល់​ខ្លាំងដ ​ ែរ​ ​ ុខរបរ​ ទៅលើម ចិញ្ចឹម​ កម្មទ ​ ឹកស ផ្លូវ​ការ​ ​ ្អុយ​ របស់​ ណាមួយ​ ទេ។ នៅភ្នព ខ្លួន​ ​ ីក្រុង​ ំ​ េញ និងទ ជីវិត​ ពលរដ្ឋ51។ នៅ​ របស់​ ​ ភិវឌ្ឍន៍ទីក្រុងតា ក្រោម​ គម្រោងអ ​ ម​ ច្រក​ ​ ែប)56 ទឹកស្អុយ និង​ ដទៃទៀត (ដូចជាកំពង់ចាម សួង បាវិត និងក សេដ្ឋកិច្ច​ របៀង​ ​ ង​ ប៉ែកខា ​ ៃ​ ត្បូងន ​ ន្លេមេគង្គ មហាអនុតំបន់ទ ទឹក​ ប្រើ​ តាម​ ប្រាស់​ ​ ុរកិច្ច និងឧ ផ្ទះ គ្រឹះស្ថានធ ​ ែលមិន​ ​ ស្សាហកម្មដ (Greater Mekong Subregion Southern Economic ឆ្លងប បាន​ ​ ្រព្រឹត្តិកម្ម ត្រូវ​ បាន​ បង្ហូរចូលត ​ ្រងត ែ​ ្តងទៅ ់​ ម ​ ​ ​ ្រភព​ ក្នុងប Corridor Towns Development Project) របស់​ ធនាគារ​ ទឹកនានា​ ដូចប ​ ្រឡាយ ស្រះ ទន្លេ បឹង និងត ​ ំបន់វា ទំនាប57។ ​ ល​ អភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី គ្រប់​ វិធានការ​ ទឹក​ គ្រង​ ​ ឹង​ ជំនន់ន ត្រូវ​ បាន​ អភិវឌ្ឍ​ ូ​ ង្ហូរដ ប្រព័ន្ធលប អន់ថយ (ឬកង្វះន ​ ែល​ ៃ​ ព័ន្ធលូបង្ហូរ) និងហ ​ ប្រ ​ េដ្ឋា​ ឡើង​ នៅក ​ ្នុង​ ក្រុង​ ​ ៉ោយប៉ែត52។ បាត់ដំបង បាវិត អ្នកលឿង និងប រចនាសម្ព័ន្ធប ​ ្រព្រឹត្តិកម្មទ ​ ឹក​ ដែល​ ថយ អន់​ ​ វត្ត​ និងអ នូវ​ មាន​ បទ​ និង​ការ​ បញ្ញត្តិ​ បន្តឹង​ការ​ រឹត​ អនុវត្តច ​ ្បាប់ បណ្តាល​ បាន​ ​ រិមាណ​ ឱ្យប ភាពងាយរងគ្រោះពីទឹកជំនន់ ការ​ ក្រុងព្រះសីហនុ មាន​ ឡើង​ ហូរចា ការ​ ​ ក់ទ ​ ឹកស ​ ្អុយដើម​​កាន់ត ​ ែ​ ​ ើងៗ​ ទៅ​ ច្រើនឡ ​ ្រភព​ ក្នុងប ទឹក​ ់​ ឹកសមុទ្រ និងស កម្ពសទ ដី​ ​ ំណឹក​ ​ ្នេរ។ លំនៅដ្ឋាននៅតាម​ តំបន់ឆ ​ តិ។ ធម្មជា ស្ថានភា ​ ពនេះប ​​ វ​ការ​ ​ ង្កនូ ​ ំហែងដ គម្រាមក ​ រិស្ថាន​ ​ ល់ប ​ ្នេរ​ តំបន់ឆ ​ ​ ប្រឈម​ខ្លាំងទៅ នឹង​ ហានិភ័យ​ ស្ថាន​ ទឹកជំនន់ ហើយ​ ភាព​ ទីប្រជុំជន ជា​ ពិសេសដ ​ ល់ប ្រ​ ជន​ ​ ជា​ នៅ​ រស់​ តំបន់មា តាម​ ចំណូល​ ​ ន​ នេះ​ តែធ កាន់​ ​ ្ងន់​ ធ្ងរថ ​ ែម​ ទៀត​ គុណភាព​ ដោយ​សារ​ អន់​ ថយ​ នៃ​ ក្បែរប ទាប​ ​ ឹងដ ​ ្រឡាយ​និងប ​ ែលជា ​ ប ទឹកធ ​ ្រភព​ ​ តិទា ​ ម្មជា ​ ំងនោះ។ ​ ំនៅដ្ឋាន និងក សំណង់ល ហេដ្ឋា​ ​ ង្វះ​ រចនា​ សម្ព័នជា ្ធ​ ​ ​ ្ឋាននៅ មូលដ ​ ​ក្នុង​ ផង។ បញ្ហទឹ ទីប្រជុំជន​ ជន់​ ា​ ក​ ​ ង់ន លិចល ​ េះ​កាន់តមា ែ​ ន​ សភាពធ្ងន់​ ទទួលស្គាល់​ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា​ ផលវិបាកធ្ងន់ធ្ងរ​ នូវ​ បញ្ហា​ ពី​ រទៅ​ ធ្ង​ នៅពេល​ ទៀត​​ ដែល​ គ្មាន​ ប្រព័ន្ធលប ទឹកភ្លៀង និងល ូ​ ង្ហូរ​ ​ ូបង្ហូរ​ ទឹកស្អុយនេះ និងភា ​ ព​ ំ​ ច់ប ចាបា ់​ ្នុង​ការ​ ​ ន្ទានក ​ ្យ​ រៀបចំឱ គ្រប់​ មាន​ការ​ ទឹកស្អុយ និង​ការ​ គ្រប់​ គ្រង​ សំណល់រ ​ឹង​ ឱ្យ​ គ្រាន53 បាន​ គ្រប់​ ់ ។ ក្រៅ​ ​ ឹកស្អុយ និងទ គ្រងទ ​ ន​ ​ ឹកកង្វក់ឱ្យបា ​ ក្តី គេ​ គ្រប់គ្រាន់ ប៉ុន្តែ​យ៉ាងណា នេះ ក្រុងក ពី​ ​ ្នាំងជា​ ​ ំពង់ឆ ទីក្រុងម ​ ួយ​ ទៀត​ ដែល​ ដែរ​ រង​ ផល​ ប៉ះពាល់​ មាន​ ឃើញ​ នៅ​ វឌ្ឍនភាព​ មាន​ កម្រិត​ ​ ​ នៅឡើយនៅ ផ្តល់​ ក្នុង​ការ​ ពីការ​ ខ្លាំង​ ជនលិចទ ​ ឹក​ ជំនន់ទ ​ ន្លេមេគង្គ ជារៀង​ ​ ្នាំ។ ការ​ រាល់ឆ កើន​ ហិរញ្ញ​ ប្បទាន សម្រាបរៀប​ ​ ហេដ្ឋា​ ់​​ ចំ​ សម្ព័នប រចនា​ ​ ឹក​ ្ធ​ ្រព្រឹត្តិកម្មទ កម្ពសទ ឡើង​ នាំមក​ ់​ ឹក​ ដីល្បប់ និងធ នូវ​ ឱ្យ​ ​ ្វើ​ ច្រាំង​ ទន្លេ​ បាក់ បណ្តាល​ ​ ន​ ស្អុយ។​ អវត្តមា បទបញ្ញត្តិ និង​ការ​ របស់​ ​ ន្តឹងការ​ រឹងប ​ ្បាប់​ អនុវត្តច មាន​ ឱ្យ​ ជំនន់ និងផ ទឹក​ ហេដ្ឋា​ ​ ្លូវ​ និង​ សម្ព័នផ រចនា​ ្ធ​ ្សេងៗទៀត​ នៅ​ ឧបសគ្គធំមួយ​ ហើយក ជា​ ​ រិបទ​ ​ ្នុងប រៀបចំឱ្យមា បែបនេះ ការ​ និង​ ​ ន​ តាម​ ដងទន្លរងនូ េ​ វការ​ ខាត54។ ខូច​ ការ​ អនុម័ត​ ទៅលើ​ ច្បាប់​ គ្រប់​ ស្តីពីការ​ ឱ្យ​ គ្រងទឹកស្អុយ​​ បាន​ឆាប់ៗ​ នា​ ពលេ ​ មខ ខាង​ គ​ ុ ​ ជារឿង​ ឺ ​ មាន​សារៈ​ សខា ំ ន់ប ​ផ ុ 58។ រាជ​ ំ ត ា ​ រដ្ឋភិ ល​ បា អនាម័យ៖ បច្ចុប្បន្ន ប្រទេសក មានស្ថានីយប ​ ម្ពុជា​ ​ ្រព្រឹត្តិកម្ម​ កម្ពុជាបា ​ ន​ ទទួលស្គាលស ់​ ភាព​ ់​ ្ងរ​ និងភា ធ្ងនធ ់​បស់​ ​ ពបន្ទានរ បញ្ហា​ ស្អុយក្រុង​​ ទឹក​ ដំណើរ​ការតែប ដែល​ ​ ី​ កន្លែងទ ​ េ គឺនៅ ​ ក សៀមរាប ​ ្រុង​ នេះ ហើយក ​ ំពុងត ែ​ ំណើរ​ការ​ ​ ដ ធស្វើ​ េចក្តព ី​ ្រាង​ អនុក្រឹត្យម ស្តី​ ​ ួយ​ ពី​ ព្រះសីហនុ និងក ក្រុង​ បាត់​ ​ ្រុង​ ​​ ានីយន ដំបង ដែលស្ថ តាម​ ​ ីមួយៗ​ ការ​ គ្រាបគ ទឹកស ់​ ្រង​ ​ ឹកកង្វកក្ន ​ ្អុយ និងទ ​ ីក្រុង។ ់​​ ុងទ ​ ំដោយ លំដាប់ល មាន​ ​ សមត្ថភាព​​ ធ្វើប ​ ្រព្រឹត្តិកម្មទ ស្អុយ​ ​ ឹក​ បាន ៣០០០ម៣, ៦៩០០ម៣, និង ១០០០ម៣ ក្នុងម ​ ្ងៃ55។ ជាមួយ​ ​ ួយថ ពីនេះ នៅ​ លើស​ តាម​ តំបន់ទ ​ ីប្រជុំជន​ ​ ្រទសកម្ព ក្នុងប េ​ ុជា មាន​ ​​ ដ្ឋារចនាសម្ព័នទ នឹងហេ ទាំងនេះ ្ធ​ ្រទ្រង់សេវា​​​ សភាព​កាន់ត មាន​ ​ ែ​ តែ ៤៤% ​ នៃ​ ប្រជាជន​​ ​ ែលបា ប៉ុណ្ណោះដ ត​ភ្ជាបប ​ ន​ ទៅនឹង​ ់​ ណ្តាញ​ គំរឹល​ ហើយ​ ចាស់​​ មិន​ គ្រប់​ គ្រាន់​ នឹង​ តប​ ឆ្លើយ​ ទៅនឹង​ តម្រូវ​ការ​ ចេះ​ លូ​ បណ្តាញ​ ​ ្នុងឆ ទឹកស្អុយក ​ ២ ្នាំ​ ០១៥ ហើយ​ អ្នកក មាន​ ​ ្រៅពីនោះ​ តែ​ ៥១ Urban Climate Resilience in Southeast Asia Partnership (URCSEA), Report on Identification of Case Study Site: Battambang Municipality, Battambang Province, Cambodia. 2015 ៥២ ADB, 2017. https://www.adb.org/projects/43319-033/main ៥៣ GGGI, 2017. ៥៤ Ibid ៥៥ Ibid ៥៦ Ibid ៥៧ Sahmakum Teang Tnaut, 2012. Phnom Penh: City of Water. ៥៨ ធនាគារពិភពលោក ឆ្នាំ២០១៧ «ការអភិវឌ្ឍទីក្រុង រាជធានីភ្នំពេញ»។ 34 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ផ្អែក​ ពឹង​ លើ​ អាង​ ស្តុកទ ​ ឹកលូ​ ដែលតម្រូវ​ ​ ន​ ឱ្យមា សេវាប ​ ូម​ សំណល់​ ទៀត​ មួយ​ ប្រទេសជ ពី​ ​ ប៉ុន សម្រាប់​ សង់ស ប្រព្រឹត្តិកម្មទ ​ ្ថានីយ​ ​ ឹក​​ ជា​ លាមក​ ទាត់​ ទៀង​ កង ុ្ន ​កាលៈទស េ ៈដែល​ ទក ុ្រ ច ី ង េ​ ​ ះត​ប ែ ន្តល ​ តូ លាស់​ ​ យ​ថាម​ កខ្វក់ដើរដោ ពល​ ប្រកប​ ដោយ​​ មួយ​ ប្រសិទ្ធផល​ ក្រុង​ នៅ​ ​ ភិវឌ្ឍ59។ យោង​ និងអ តាម​ យុទ្ធ​សាស្ត្រ​ របស់​ ក្រសួង​សាធារណការ​ ​ ំបង63។ បាត់ដ ដឹក​ និង​ ស្តុកលា ជញ្ជូន អាង​ ​ មក​ តាម​ ផ្ទះ​ ត្រូវបា គេ​ ​ ន​ ទុក​ថា​ នឹង​ រំពឹង​ ​ ន​ភ្ជាបប ត្រូវបា ់​ ណ្តាញ​ ជាមួយ​ អាង​ ​ ្នាំ​ ស្តុកលូធំត្រឹមឆ ២០៣០ ហើយ​ ការ​ គ្របគ ​ ំណល់​ ់​ ្រងស រឹង៖ នៅ​ គ្របគ ប្រទេសកម្ពុជា ការ​ ់​ ្រង​ គ្រប់​ ការ​ ទឹកកង្វក់ គ្រង​ និងស ​ េវាអ ​ នាម័យ​ បាន​ ត្រូវ​ គេ​ រំពឹង​ ទុក​ថា​ រឹង​ សំណល់​ អភិវឌ្ឍត មាន​ការ​ ​ ិចត ​ ួចប ​ ំផុត នៅ​ ​ ែលផ ពេលដ ​ លវិបាក​ មាន​ នឹង​ ​ ូននៅ ផ្តល់ជ ​ ​ត្រឹម​ ឆ្នាំ២ ​ ០៥០។ ​ ះ​ បើទោ ជា​ មាន​ ចេតនា​ វា​ របស់​ ​ ន​ នឹងមា សភាព​ ធ្ងនធ ់​ ្ងរម ទែន ​ ​ ែន​ ​ ុខភាព​សាធារណៈ ដល់ស ​ ួរ​ បែបនេះមែនហើយក្តី សំខាន់គ សម្គាល់​ថា​ ដើម្បឈា កត់​ ទៅ​ ី​ ន​ ​ េដ្ឋកិច្ច។ កំណើនប្រជាជន ស្តង់ដាជីវភាពកាន់​ បរិស្ថាន និងស ​ ន​ សម្រេចបា គោលដៅខាងលើ ​ ្រូវ​ ចាំបាច់ត ឆន្ទៈនយោបាយ​ មាន​ តែខ្ពសជា ់​ ងមុន សកម្មភា សេដ្ឋកិចក ​ ព​ ​ិស័យ​ ្ច​ ្នុងវ ​ ែ​ ទេសចរណ៍​កាន់ត ចូលរួមរ ខ្លាំង ការ​ ភាគី​ ​បស់​ ពាក់​ ព័ន្ធ និងយ ​ ុទ្ធសាស្ត្រ​ការ​ អនុវត្ត រួម​ អភិវឌ្ឍសំណង់ និងឧ កើន ការ​ ​ ន​ ​ ស្សាហកម្ម ទាំងអស់នេះបា កម្ម​ ទាំង​ ធ្វើ​ វិធី​ រឹង​ ហិរញ្ញប្បទាន ការ​ បន្តឹង​ការ​ អនុវត្ត និង​ការ​ យល់​ ឱ្យ​កាក​ បណ្តាល​ កំណើន​យ៉ាង​ សំណល់​ មាន​ លឿន។ តាម​ការ​ ដឹង​ របស់​សា​ ដែរ60។ បន្ថែមលើនេះ នៅ​ ធារណៈ​ ផង​ អាទិភាព​ មាន​ ប៉ាន់ស្មាន នៅ​ ទូទាំងប សំណល់​ ​ ្រទេស​​ មាន​ កើតឡើងប្រ រឹង​ ​​ មាណ​ មួយទ ខ្ពស់​ ​ ៀត នៅ​ ​ បង្កើតឱ ក្នុង​ការ​ ​ ្យ​ មាន​ គោលការណ៍​ ណែនាំ​ តោន ក្នុងនោ ជា ២,៧លាន​ នៅទីក្រុងភ ​ ះ ៨៥០០០០តោន​ ​ ្នំពេញ, គ្រប់​ សម្រាប់​​ការ​ គ្រង​ លូ​ ទឹក​ ស្អុយ ​ ូទឹកភ និងល ​ ្លៀង​ នៅ​ តាម​ តំបន់​​ នៅ​ ៦០០០០០តោន​ ​ ្រជុំជន​ តំបន់ប ​ ្រុងល ក្នុងក ​ ​ ​ ំដាប់ទីពីរ ហើយនៅ ​​ ង់​ អភិវឌ្ឍន៍ទ្រ ធំ ទ្រាយ​ ពីព្រោះក ​ ំ​ ណើន​​ការ​ ​ ក្នុង​ រស់នៅ ​ ្រុង​ តំបន់ក សល់ប ​ ៉ុន្មានក ​ ើង​ ​ ើតឡ នៅ​ ក្នុងតំ ​​ បន់ជ ​ ុំវិញ​ ​ នោះ​ ក្បែរៗ ផ្សេងទៀត ធំៗ​ លំដាប់ទីពីរ​ ទៅហួស​ បាន​ សមត្ថ​ ភាព​ ធ្វើ​ របស់​ ប្រព្រឹត្តិកម្ម​ ទីក្រុង​ (ដែល​ មាន​ ​ ន​ ប្រជាជ រស់​ ជាង​៨០%​ ត្រូវបា នៅ)។ បរិមាណនេះ​ គេ​ ​ ន​ ហើយ61។ ​ ុក​ថា​ រំពឹងទ ​ ើនដ នឹងក ​ ​ ល់ទៅ ៣,៥​ តោន​ មួយ​ ក្នុង​ ឆ្នាំ ​ ្នាំ​ ត្រឹមឆ គ្របគ ២០៣០។ ការ​ លើ​​ ់​ ្រងនៅខ្សោយ​ រឹង កង្វះប សំណល់​ ្ធ​ ិង​ ​ ្រព័នន ់​ ្នំពេញ អង្គការ​ JICA បាន​ សម្រាបភ រៀប​ បញ្ចប់​ការ​ ចំរបាយ​ ប្រតិបត្តិការ​ ប្រមូលស ​ ំរាម​ ឱ្យ​ គ្របគ បាន​ ់​ ្រាន់ ​ិធាន​ការ​ កង្វះវ ញែក​ ​ ួយ​ ការណ៍ម មាន​ ចំណង​ ជើង​ថា អំពី​ «ការសិក្សា​ ​ ែលម្អ​ គម្រោងក សំរាម​ និង​ការ​ ប្រព្រឹត្តិកម្មស ធ្វើ​ ​ ំរាម ធក (ដូចជា​ ្វើ​ ំប៉ុស្ត) កង្វះ​ការ​ ្ធ​ ូ​ ប្រព័នល ភ្លៀងនិងលូទឹកស្អុយក ទឹក​ តំបន់ក ​ ្នុង​ ភ្នំពេញ» (Study ​ ្រុង​ ចូលរួមរ ​បស់​ ​ ុទ្ធ​ សហគមន៍ក្នុងយ នាការ​ 3R ​ ន្ថយ (កាត់ប on Drainage and Sewerage Improvement Project in ​ ែច្នៃ) បាន​ ប្រើប្រាស់ឡើងវិញ និងក ធ្វើ​ ឱ្យ​ បរិមាណ​ ជិតពា សំរាម​​ ​ ក់​ ្នាំ​ ០១៧។ Phnom Penh Metropolitan Area) កាលពីឆ២ ត្រូវ​ កណ្តាល​ គទុ បាន​ េ​ ក​ ចោល​ អត់មា ប្រមូលទ ​ ន​ការ​ ​ េ។ ភាគ​ មួយ​ សិក្សា​ ការ​ បានកំណត់អ នេះ​ សញ្ញាណអំពី​ ​ ត្ត​ បន្ទាន់ ភាព​ ក្នុង​ការ​ ​​ មាន​ការ​ ដែល​ បានកើនព ប្រមូលនោះ​ តោន​ ​ ី ៣៩៧៣១១​ ​ ួយ​ ក្នុងម បង្កើតឱ ​ ្យ​ មាន «ស្ថានីយ​ ​ ប្រព្រឹត្តិកម្ម​ ទឹកកខ្វក់ និងទ ​ ឹកស្អុយ» ឆ្នាំ នៅ​​ ឆ្នាំ​ ២០០៦ ដល់១ ​ ,២តោន​ ​ ួយ​ ក្នុងម ឆ្នាំ២០១៦64។ ឆ្នាំ នៅ​ (Wastewater and Sewerage Treatment Plant/STP) ប៉ុន្តែ ត្រូវបា សំរាមដែល​ ប្រមូលនោះ ​ ន​ ត្រូវ​ បាន​ យក​ គេ​ ចាក់​ ទៅ​ ជើង​ នៅ​ ​ ្រព័នប ឯក និងតម្លើងប ្ធ​ ង្ហូរ​ ទឹកស្អុយដោ ​ យ​ ​ ូវ​ បំពាក់ន គ្រឿង​ ចោល​ នៅ​ តាម​ ដែល​ កន្លែង​ ឥត​ មាន​ វិធាន​ការ​ គ្រប់​ ជា​ គ្រង​ មូលដ្ឋាន​ ប្រព្រឹត្តិកម្មនៅ ​ ចំ ​​ ណុច​ ចំនួនផង62។ បន្ថែមលើនេះ ធនាគារ​ មួយ​ ​ វ ទេ ដូចជា ​ិធាន​ការ​ ត្រងទ ​ ្អុយ​​ ​ ឹកស សំរាម និង​ការ​ការ​ ពីរណ្តៅ​ ដី ពារ​ បាន​ អភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី​​ ចុះ​ ហត្ថលេខា​ លើ​ កិច្ច​ ព្រៀងមួយ​កាល​ ព្រម​ ពីខែ​ ជា​ ដើម។ កំណើន​យ៉ាង​ឆាប់រ នៃ​ ​ហ័ស​ រឹង​ សំណល់​ ឺ​ ​ គជា ា​ មួយ​ បញ្ហធំ ២០១៨ ដោយ​ មករា​ ឆ្នាំ​ សន្យា​ ជួយដ ​ ល់គ ​ ម្រោង​ ​ ង្រីក​ កែលម្អ​ និងព របស់​ ក្រុងភ ​ ្នំពេញ ដែល​ ត្រូវប ​ ុះពារ​​ ​ ្រឹងព ក្នុងព ​ េល​ មួយ​ ដែល​​ ដី​ ថ្លៃ​ ចេះ​ រចនាសម្ព័នលូ ហេដ្ឋា​ ទឹក​ ្ធ​​ ​ ស្អុយ​ និង​ ស្ថានីយប ​ ​ ​ ្រព្រឹត្តិកម្មនៅក្រុង​ តែឡើង និងក ​ ង្វះ​ វត្ថស ហិរញ្ញ​ ់​ ្វើ​ការ​ ុ​ ម្រាបធ ​ ីតាំងចា អភិវឌ្ឍទ ​ ំរាម​ ​ ក់ស ដំបង កំពង់ចា បាត់​ ​ ម សៀមរាប និងក ​ ្រុង​ ព្រះសីហនុដែរ។ កម្ចី​ ​ ន​ ឱ្យបា ់​ ្រាន់។ គ្របគ ត្រូវ​ របស់ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី​​ អម​ បាន​ ជំនួយ​ ដោយ​ ឥតសំណង​ ៥៩ Source Joint Monitoring Programme for Water Supply, Sanitation and Hygiene, WHO/UNICEF 2017 ៦០ GGGI, 2017. ៦១ JICA, 2017. Study on Drainage and Sewerage Improvement Project in Phnom Penh Metropolitan Area. ៦២ Ibid. ៦៣ Phnom Penh Post, 2018. https://www.phnompenhpost.com/business/adb-signs-180m-loans-cambodia ៦៤ GGGI, 2017. Based on Ministry of Environment, 2017. កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 35 ប្រអប់ ២.១៖ សមត្ថភាព​ កម្រិតរ មាន​ ​បស់​ ទីលាន​ ចាក់ស នៅ​ ​ ំរាម​ គ្រាន់​ តែ​ មាន​ រចនាសម្ព័នគ ់​ ្រង​ ្ធ​ ្របគ ​ ន្តួចនៅ បន្តិចប នឹង​ ​ ​ កន្លែង ប៉ុន្តែ​ ភ្នំពេញ គ្របគ វិធានការ​ ់​ ្រងប ​ រិស្ថានអ ​ ន់ រៀបចំបច្ចេកទេសមា និង​ការ​ ​ ន​ ធ្វើ​ កម្រិត (ដូចជា​ការ​ ប្រព្រឹត្តិកម្មទឹកស្អុយចេញពីសំរាម ក្លិន សត្វ​ រហ័សនៃ​ កំណើន​យ៉ាង​ឆាប់​ សំណល់​ ​​ បរិមាណ​ ក្នុង​ រឹង​ ក្រុង គឺជា ​ ​ ដើម)។ អ្នករស់នៅ ចង្រៃ ឧស្ម័ន ជា​ ​ ែល​ ​ ទីក្រុងដ មាន​ មិន​ សេវា​ ប្រឈម​ បញ្ហា​ ​ ួយ​ សំខាន់ម ់​ ជ​ សម្រាបរា ភ្នំពេញ។ នៅ​ ធានី​ ឆ្នាំ​ ២០០៩ ទៅដល់ ប្រមូលសំរាម​ ដែលគ ​ េ​ ស្មាន​ថា​ មាន​ ​ ​ ប្រហែលជា ៤២​ ចាក់​ ទីលាន​ ដង្កោ​ សំរាម​ ដែល​ មាន​ ទំហំ​ ហិកតា​ ៣១​ បាន​ ត្រូវ​ បើក​ ឱ្យ​ ភាគរយ ទូទៅ​ ជា​ តែ​ ច្រើន​ ទម្លាប់ដ ​ ុត​ សំរាម​​ មុន​ ចោល​ ធ្វើ​ការ​ នឹង​ ជាមួយ​ ដំណើរ​ការ ​ កំណត់​ អាយុ​កាល​ ២៥ឆ្នាំ។ ប៉ុន្តែ គ្រាន់​ ត្រឹម​ តែ​ ញែក​ ប្រភេទសំរាម​ ចេញ​ ពីគ្នា ដុត​ ហើយ​ការ​ ក្នុងស នៅ​ ​ ីតុណ្ហភាព​ ៥ឆ្នាំនៃ​ ជាង​ បត្តិ​ការ​ ប្រតិ​ ប៉ុណ្ណោះ ដំណាក់​កាល​ ទី១​ មាន​ ដែល​ ផ្ទៃ​​ មួយ​ ទាប​ បាន​ ឧស្ម័ន​ និងផ បញ្ចេញ​ ធូលត ​ ង់​ ី​ ូចៗ ​​ គ្រោះ​ មាន​ ទៅ​ ថ្នាក់​ ១៤​ ហិកតា​ សម្រាប់​ ចាក់​ សំរាម​ បាន​ នោះ​ សមត្ថភាព​ ពេញ​ បាត់​ ទៅ​ ​ រិយាកាស66។ សំរាម​ ក្នុងប ដែល​ ដទៃទៀត​ ប្រមូលត មាន​ការ​ ​ ន​ ​ ្រូវបា ហើយ។ ទី២​ ដំណាក់​កាល​ ដែល​ មាន​ ១៧ហិកតាបាន​ ដំណើរការ​ យក​ គេ​ ទៅចា ​ ក់​ ចោល​ នៅ​ ទសា តាម​ ី ធារណៈ ឬមួយក ​​ យ ៏ ក​ ទៅ​ គវ ែ ​​ ្រ ង ពី​ តាំង​ ២០១៥​ ឆ្នាំ​ ម៉្លេះ មក​ ព្យាករ​ ប៉ុន្តែ​ការ​ ក្នុង​ ពេល​ បច្ចុប្បន្នបា ​ ន​ ខុសច ចោលដោយ​ ទៅ​ ​ ្បាប់​​ ​ ្លូវ​ ក្នុងផ ទឹក។ របស់​ ប្រមើល​ថា​ សមត្ថភាព​ ​ ំរាម​ ទីចាក់ស នៅសេសសល់ន ដែល​ ​ េះ​ គ្រប់​ នឹង​​ គ្រាន់​ សម្រាបត ់​ ម្រូវការ​ ត្រឹម​ ២០២០ តែប ឆ្នាំ​ ​ ៉ុណ្ណោះ បាន​ អនុក្រឹត្យលេខ១១៣ ​ ្រូវបា ដែលត ចេញ​ ​ ន​​ ខស នៅ​ ែ​ ីហា ឆ្នាំ​ វា​ ន័យ​ថា​​ ្រេ ​ សមច ត​ បាន​ ពា ែ ក់​ ា ​ កណ្តល ដល អាយុកាល​ ែ ​ គបាន​ ្រោ ​ េ​ គង ជា​ការប៉ុនប៉ងម ២០១៥ គឺ​ ​ ួយ​ សម្រាបធ ់​ វ មជ្ឈការ​ការគ្របគ ្វើ​ិ​ ់​ ្រង​កាក​ ទេ​ ទុក​ ​ ំពុងត ។ ទីក្រុងក ​ ែ​ ប្រឹង​ តស៊ប សំរាម​ ូ​ ្រមូល​ ​ ន់ទំហំកំណើន​ ឱ្យទា សំណល់ ​ ្តល់អាណត្តម និងផ និងច ិ​ ួយល្អ​ ​ ្បាស់​ លាស់​ ជាង​ ​ ្តី​ មុនស ពី​ សមាសធាតុផ្សំ)​ របស់វា (និង​ មាន​ ​ ដែល​ រៀង​ ជា​ ថ្ងៃ ដែលក រាល់​ ​ ើនព ​ ី​ គ្របគ ការ​ ់​ ្រងស ​ ំណល់​ រឹង។ អនុក្រឹត្យនេះមា ​ ន​ ពង្រង គោលបំណង​ ឹ ​ តោន​ ៨០០​ មួយ​ ក្នុង​ ថ្ងៃនៅឆ្នាំ​ ២០០៩ មក​ ដល់​ ១៤៧៥​ តោន​ ក្នុង​ ទទួលខ ការ​ ុ ត ​ស ​ វ ូ្រ ​ របស់​ភក ​ ់ រ​ ា្ន ងា ា បា រដ្ឋភិ ល ចាត់តា ​ ង កច ំ ​ ្ច រ​ ិ ​កា គ្រប់​ ថ្ងៃ​ មួយ​ នៅ​ឆ្នាំ​ ២០១៤ (ទន្ទឹមគ្នានេះមា ​ ន​ការ​ ទុកថា​ ព្យាករ​ បរិមាណ​ គ្រងស ​ ំណល់​ រឹង នៅ​ ​ ​ ីប្រជុំជនទៅឱ្យ​ ក្នុងទ រដ្ឋបាល​ អង្គភាព​ ថ្នាក់​ នេះ​ នឹង​ កើន​ ​ ២២០០តោន​ ដល់ទៅ ក្នុង​ មួយ​ នៅ​ ថ្ងៃ​ ២០២០)65។ ឆ្នាំ​ ​ ្រសិទភា មូលដ្ឋាន បង្កើនប ្ធ​ ព​ និងស ​ ុវត្ថិភាព​​ នៅ​ គ្រប់​ ក្នុង​ការ​ គ្រង​ រឹង​ សំណល់​ ​ ្រុង ក្នុងក និងប ​ ង្កើន​ការ​ យល់​ ដឹងន ចូលរ ​ ិង​ការ​ ​បស់​ ​ួមរ បច្ចុប្បន្ន ទីលានចាក់ស ឥតមាន​ ប្រកប​ ​ ំរាម​ អនាម័យ​ ដោយ​ សា​ ធា​ រណជន​ ក្នុង​ការ​ នៅ​ ់​ ំណល់​ គ្រប់គ្រងស ​ ូលដ្ឋាន រួមទា ក្នុងម ​ ំង​ គ្រប់​ ទេនៅកម្ពុជា។ ការ​ គ្រង់​ សំណល់​ រឹង​ នៅ​ ​ ំដាប់ទីពីរ​ តាមទីក្រុងល ការ​ ទុក​ដាក់ស ​ ំរាម​ ឱ្យ​ ត្រឹមត បាន​ ​ ្រូវ ញែក​ ការ​ ​ ំរាម​ ប្រភេទស ចេញ​ ​ ំនួនត្រ មួយច ​ ន​ ​​ ូវបា ប្រគល់ទៅឱ ​ ្យ​ ក្រុម​ ​​ ចាត់​ ហ៊ុនឯកជន​ ចែង ដោយ​ ពីគា្ន និង​ការ​ ប​ើ្រ លការ​ គោ ​ ណ៍ 3R (កាត់បន្ថយ បប ើ្រ ស ្រា ​ ឡ ់ ង វញ ើ ​ិ កម្រិតស មាន​​ ​ ព​ ​ មត្ថភា គ្រប​ ដណ្តប់ ​ ្តង់ដា​ និងស ខុសៗគ្នា សេវា​ និងក ​ ែច្នៃ)។ ​ ះ​ បើទោ អនុក្រឹត្យនោ ជា​ ​ ះ ចេតនា​ មាន​ ល្អក៏ដោយ ័ តាម​​ អាស្រយ ើ ​ការ​ ​​ ដំណរ ថសេ ៃ​ ្ល វាប្រមល ូ ផ ្ង ​ ស ៗគ្នា ទៅតាម​ េ ​ សដេ ក ្ឋ ច ិ ​​ ្ច អនុវត្តរ ការ​ វា​ ​បស់​ នៅ​ មាន​ កម្រិតនៅ ​ ឡើយ ដោយ​សារ​ ចម្បង​ តែ​ មាត្រដ្ឋាន ផ្លូវ​ លទ្ធភាព​ ​ ្រមូល​ ចូលប សំរាម និងច ​ េតនា​ របស់​ ​​ ែកហ ឧបសគ្គផ្ន ​ ិរញ្ញវត្ថុ ធនធានមនុស្ស ​ មត្ថភាព​ និងស របស់​ ​ ្នុង​ការ​ សហគមន៍ក ថ្លៃ​ បង់​ ​ ្រមូលស សេវាប ​ ំរាម។ បច្ចេកវិទ្យាគ ​ ្រប់​ គ្រង​ ថ្នាកក អាជ្ញាធរ​ ជាតិ​ សម្រាប់​ការ​ ់​ ្រោម​ តាម​ដាន ​ឹតប និងរ ​ ន្តឹង​ការ​ សំណល់រ ​ឹង​ និងស ​ មត្ថភាពគ្រប់គ្រងនៅ ​ ខ្សោយ ដោយ​​ ច្រើន​ ភាគ​ អនុវត្ត​ការ​ ់​ ្រងស គ្របគ រឹង67។ ​ ំណល់​ ទី​ នៃ​ ចាក់​ លាន​ សំរាម​ ប្រតិបត្តិការ​ ជា​ កណ្តាល​ ទីលាន​​ វាល ដោយ​ ៦៥ World Bank, 2017. Based on The Asia Foundation, Overseas Development Institute, 2016. Reforming Solid Waste Management in Phnom Penh ៦៦ GGGI, 2017. ៦៧ Ibid. 36 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ប្រអប់​២.២៖ ការ​ ​ ំណល់រ គ្រប់គ្រងស នៅក ​ឹង​ សៀមរាប ​ ្រុង​ សៀមរាបទាំងមូលមា ខេត្ត​ ប្រជាជន ១,០៦លាននាក់ ហើយ​ ​ ន​ ទទួលបា ​ ន​ ភ្ញៀវ​ ជិត​ ៣លាននាក់ ក្នុងម ទេសចរ​ ​ ្រុង​ ​ ួយឆ្នាំ។ រីឯនៅក្នុងក វិញ​ សៀមរាប​ ប្រជា​ មាន​ ប្រមូលស ជនរស់​ ៣៥០០០០នាក់។ ការ​ ជាប ​ ំរាម​ ​ ្រព័នផ ្ធ​ ្លូវ​ការ​ មាន​ ​ត ប្រមូលផ ក្នុង​ ្តុំ​ ែនៅ​​ សៀមរាប​ ក្រុង​ ពិសេស​ ទេ ជា​ ក្នុង​ នៅ​ ចំនួនប ស្រុក​ ​ ួននា​ ភាគ​ កណ្តាល​​ គ្រប់​ ដែល​ លើ​ ដណ្តប់​ មួយ​ ភាគបីនៃ ​​ ផ្ទៃដរ ទីក្រុង ី​បស់​ ដែល​ ហើយ​ ត្រូវ​ បាន​ ចាត់​ តំបន់មាន​ ទុក​ថាជា​ ​​ អភិវឌ្ឍ​ ការ​ នគរូបនីយក ​ ម្ម​ ពេញលេញ​ នៅក រង្វង់​ ​ ្នុង​ ខ្សក ែ​ ្រវាត់​ ដែនរ ​បស់​ ​ ន​ ក្រុង ដែលមា ប្រជាជ ​ នប្រហែលព ​ ីរភាគបីន ​ ប្រ សរុប ឬ​ ៃ​ ជាជន​ ជាង​ ​ ។ ស្រុកដ ២០០០០០នាក់​ រស់នៅ នៅជា ​ ែល​ ខាង​ ​ ង​ ក្រៅ​ ដែលមា ​ ន​ សភាព​ ជាទ ច្រើន​ ​ ីជនបទ​ ​ ឹងប ជាង ជាមួយន ជាង​ ១០០០០០​ ​ ្រជាជន​ នាក់​ នៅ អត់មាន​ការ​ រស់​ ​ ំរាម​ ប្រមូលស ផ្លូវការ​ ជា​ ប្រមូលសំរាម​ ទេ។ ការ​ ត្រូវបា ​ ន​ ប្រគល់ទៅឱ្យ​ ​ ​ ​ ៊ុន GAEA ដែលប ក្រុមហ តនៅ ​ ្រតិបត្តិការ​ តាម​ ែ​ ​ ុ ​ ស្រក ​ប ជាទី ជ ្រ ជ ​ ំុ នក្រង ុ ទ​ ។ េ ក្រម ុ ហ ុ៊ ប ​ ន ្រ ល ​ ម ូ សំរាម​ ភាគចន ើ្រ ត នៅ ែ តាមផ្លវ ​ ​ ូ​ ណា​ ដល មាន​ ែ ​ ្រ ជន​ បជា បង់​ ថស ្ល វា ៃ​ បម េ ​ ្រ ល ូ ស ំ ម​​ ​ រា ទៅ​ឱយ ្​ កម ហន ុ្រ ​ ុ៊ ​ ដោយ​ នេះ​ តែប៉ុណ្ណោះ។ បន្ថែមលើនេះ ក្រុមហ៊ុន GAEA ជាប់​កាតព្វកិចក ផ្ទាល់​ ្ច​ ្រោម​ កិចស ្ច​ ន្យាប្រមូលស ​ ំណល់​ ​ តាម​ ទាំងអស់នៅ ផ្លូវ​ ដង​ ​ ្រុង និងតា ធំៗរបស់ក ដង​ ​ ម​ ​ ៀមរាប​ ស្ទឹងស ផងដែរ។ ដោយ​ មាន​ ផ្ទះ​ តប ២០០០០គ្រួសារ (ឬ១០០០០០នាក់) ប៉ុណ្ណោះ​ ែ​ ្រហែល​ ថ្លៃសេវា​ បង់​ សំរាមត្រូវ​ ប្រមូលសំរាម ​​ បាន​ គេ​ ចោល​​ ពាស​ ពាស​កាល​​ វាល​ ច្រើនណាស់។ ប្រ​ ជា​ ចំនួនពា ជន​ ​ ណ្តាលផ្សេងទៀត​ ​ ក់ក ដែល​ មិន​ បង់​ ្លៃ​ វា ថសេ ​ តែ​ នៅ​ សំរាម​ ទុក​ ឱ្យ​ គេ​ ប្រមូលបា ពីព្រោះព ​ ន​ រស់​ ​ ួកគេ​ នៅតាម​ វិថី និងផ ​ ្លូវ​ ត្រូវមា ដែល​ សេវា​ ​ ន​​ មក​ ប្រមូលស ​ ្រាប់​ មិន​ ៗ។ បើ​ ​ ំង​ ដូច្នោះទេ អ្នកទា យក​ នោះ​ របស់​ សំរាម​ ខ្លួន​ មក​ដាក់តា ​ ម​ ដែល​​ ផ្លូវ​ សេវាម មាន​ ​ ក​ ប្រមូល ទៅ​ ឬក៏យក​ មណា ចោល​ ្តុំ​ ​ នៅ​ ក្នុងស ដែល​ ​ ្រុក​ ​ េវាប្រមូលសំរាម​ គ្មានស ​ ួយថ្ងៃ សំរាម​ ទៅដល់។ ក្នុងម ប្រមូលបាន​ ដែល​ រហូតដល់ទៅ មាន​ ​ ១៥០តោន ហើយ​ បរិមាណ​ ប្រហែលគ្នានេះដ ​ ែរ​ ទៀត​ ផ្សេង​ ត្រូវ​ មិន​ គេ​ បាន​ ដែល​ ប្រមូលទេ។ សំរាម​ មិន​ ត្រូវបា ​ ន​ ប្រមូលនេះត បាន​ ​ ្រូវ​ គគ្រ េ​ វាត់ចោ ​ ល​ នៅ​ ទីសាធារណៈ (នៅ​ តាម​ តាម​ ច្រាំង​ ស្ទឹង និងតា ​ ម​ ចិញ្ចើម​ លើ​ ផ្លូវ) ពេលយប់ ឬ​ នៅ​ ត្រូវ​ ក៏​ មនុស្សយ ​ ក​ ទៅទម្លាកចោ ់​ ល​ ​ ម​ នៅតា នៅ​ ដី​ ទំនេរគ្មានមនុស្សនៅ។ នៃ​ ជារួម ជិត​ ៦៥%​ ក្នុង​ ប្រជាជន​ ​ ទួលបា ទីក្រុងទ ​ ន​ សេវា​ ប្រមូលស ​ ំរាម​ ផ្ទាល់ ឬ​ ដោយ​ ប្រយោល ដែលក្នុងនោះចំនួនជ ដោយ​ ពាក់​ ​ ិត​ ចំនួនប កណ្តាល (៣៥% នៃ​ ជាជនសរុបក ​ ្រ​ ក្រុង) បង់ថ ​ ្នុង​ ​ ្លៃសេវា​ ប្រមូលសំរាម។ នៅ​ ក្នុងក សន្យារ ​ ិច្ច​ ​ ្រុមហ ​បស់ក ​ ៊ុន GAEA រដ្ឋបាល​ ថ្លសេ មូលដ្ឋានចែងថា​ ប្រមូលសំរាម​ ៃ​ វា​ អាច​ នេះ​ បាន​ យក​ តាម​ វិក្កយបត្រ​ អគ្គិសនី ដែលបន្ទាបម ត្រូវ​ ់​ ក​ មូលដ្ឋានផ រដ្ឋបាល​ ទៅឱ្យ​ ​ ្ទេរ​ ក្រុមហ៊ុន។ មូលដ ប៉ុន្តែ រដ្ឋបាល​ មិន​ ​ ្ឋាន​ ដែល​ បាន​ ចាត់​ ឱ្យមា វិធាន​ការ​ ​ ន​​ការ​ បង់ថ ​ សេ ្លៃ​ វា​ ​ ំរាម​ ប្រមូលស វិក្កយបត្រ​ តាម​ ភ្លើងទ ​ េ ដោយ​ ប្រជាជ ធ្វើ​ការ​ ​ ន​ តវ៉ា។ មូលដ្ឋានអ អាស្រ័យហេតុនេះ រដ្ឋបាល​ ឱ្យក ​ នុញ្ញាត​ ​ ្រុមហ៊ុន GAEA ប្រមូល​ ថ្លៃសេវាពី​ អតិថិជន​ ដោយ​ តែម្តង។ កាលណា​ ផ្ទាល់​ បង់​ គ្មាន​ការ​ ពីសំណាក់​ ប្រាក់​ មូលដ្ឋាន វា​ រដ្ឋបាល​ នឹង​ ក៏​ មិន​ មាន​ការប៉ះប៉ូវស ​ ង​ សម្រាបស ដែល​ ់​ ំរាម​ ​ ៊ុន GAEA ត្រូវ​ ក្រុមហ ​ ីតាមចិញ្ចើមផ្លូវ និងព ប្រមូលព ​ ី​ ​ ិន​ ទីសាធារណៈដែរ។ ក្រុងម សមត្ថភាពប៉ុន្មានទ មាន​ សម្រាប់​ការ​ ​ េ​ ់​ ្រងស គ្របគ ​ ំណល់។ ខេតស ្ត​ ៀម​ រាប​​ កម្ម​ មាន​ ជាប់ក ករ​ សន្យា​ ​ ិច្ច​ ខ្លួន​ របស់​ ប្រមូលសំរាម​ ដើរ​ ក្នុង​ ពី​ ចោល​ ស្ទឹង។ ជារួម ការ​ និង​ ប្រមូលសំរាម​ នៅ​ មាន​ ​ យនៅឡើយ។ បន្ថែមល ភាពអន់ថ តទ ​ ើនេះ ដោយ​សារ​ ំ​បស់​ ែ​ ំហរ ្ច​ ន្យាប្រមូល​ ក្រុមហ៊ុន កិចស របស់ GAEA ត្រូវបា សំរាម​ ចុះ​ ​ ន​ ជាមួយរ ​ដ្ឋ​ បាល​ ខេតដោ ​ ន​ ្ត​ យ​ អាស្រ័យហេតុនេះមា សន្យា​ កិច្ច​ ​ ែល​ ទីពីរដ ត្រូវ​ ចុះ​ បាន​ រវាង​សាលាខេត្ត និងក ​ ្រុមហ៊ុន WeGreen សម្រាបប ់​ ្រមូលសំរាម​ ពី​ អង្គរ ព្រលានយន្តហោះ និង​សារមន្ទីរ។ ដូចគ្នដែ ឧទ្យាន​ ា​ រ​ ត្រូវ​ ជាមួយក្រុមហ៊ុននេះ អតិថិជន​ ថ្លៃសេវា​ បង់​ ​ ង់​ ១ដុល្លារក្នុងមួយខែ ប្រមូលសំរាម។ ផ្ទះនីមួយៗត្រូវប ២ដុល្លារទៅ ​ ​ ​ ្នុង​ ៥ដុល្លារក ខែ​ មួយ​ ់​ ុរកិច្ច​ខ្នាតត សម្រាបធ សេវា​ ​ ូច ហើយ​ ជា​ ថ្លៃ​ ងនេះ​ សម្រាបស ់​ ណ្ឋាគារ (សណ្ឋាគារ​ លើស​ មាន​ ត្រូវ​ ពី ២០បន្ទប់ឡើងទៅ​ ​ ្នុង​ បង់​ ៣០ដុល្លារក ថ្លៃ​ មួយខែ)។ តារាង​ ត្រូវបា ​ ន​ ក្រសួងស ​ េដ្ឋកិចន ហិរញ្ញវត្ថជា ្ច​ ិង​ ុ​ ​ អ្នកក ​ ំណត់​ ។ តារាង​ សម្រាបស ថ្លៃ​ តាម​ ់​ ំរាម​ ​ ន​ ផ្ទះមា ស្មើនឹង​១០ដុល្លារ​ សមាមាត្រ​ មួយ​ ក្នុង​ តោន ដែល​ មិន​ គ្រប់​ គ្រាន់​ ់​ ូទាត់ប សម្រាបទ ​ ង់​ ថ្លៃទេ​ រាប់ទា ​ ំងថ ​ ្លៃ​ ទុក​ដាក់ស លើ​ការ​ ឱ្យមា ​ ំរាម​ អនាម័យផង។ ប្រជាពលរដ្ឋដ ​ ន​ ​ ិន​ ​ ែលម ថ្លៃ​ បង់​ សេវាសំរាមកាន់ត ​ ធ ែ​ ្វើ​ ឱ្យ​ ភាព​ មាន​ ស្មុគស ​ ្មាញ​ ផ្នែកហ ​ ិរញ្ញវត្ថុ​ ផ្នែកទៀត។ មួយ​ ប៉ុនតា ្តែ​ រាង​ ថ្លៃសេវាស ​ ម្រាបអ ផ្សេងទៀត​ ់​ តិថិជន​ មាន​ ់​ ងក្នុងម ខ្ពសជា ​ ួយ​ តោន ដូច្នេះវា ​​ ប៉ះប៉ូវឱ ជួយ​ ខាត​ ​ ្យ​ការ​ ដោយ​សារ​ អ្នកម ​ ិនប ថសេ ​ ង់​ ្លៃ​ វា​ បាន​ ខ្លះដែរ។ ក្រសួងស ​ ុខាភិបាល​ ជាអ គ្របគ ​ ្នក​ ់​ ្រង​ ​​ ទ្យដោយឡែក ប៉ុន្តែសំណល់នេះនៅទី សំណល់មន្ទីរពេ ​​ ​ ្រូវបា បំផុតត ​ ន​ ក្រុម GAEA ជាអ្នកប ​ ្រមូលទៅ ​ ចាក់​ នៅទីលាន​ ចោល​ របស់​ សំរាម​ គេ​ ដដែល។ កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 37 ើ​ថយន្តមាន​​ម៉ាស៊ីន​គាប​ ក្រុមហ៊ុន​ GAEA ប្ររ ​​​ កម្លាំង៥តោន​ ក្នុង​ការ​ ប្រមូលសំរាមហើយផ ​ ្ទេរ​ ​ ម​ ទៅដាក់តា ​ ន​​ម៉ាស៊ីន​​ ស្ថានីយ រថយន្តមា កម្លាំង១ គាប​ សម្រាបស ​ ០តោន​ កន្ទុយរ ់​ ណ្តោង​ ​ទេះ​ សំរាម និងរ ​ថយន្តបគ ្រើ​ ្រឿង​គាប​​ ​ ០តោន​ កម្លាំង២ ់​ ឹកជ សម្រាបដ សំរាមពីស្ថានីយផ្ទេរ​ ​ ញ្ជូន​ នៅ​ ទៅចាក់​ សំរាម ដែលស ទីលាន​ ចម្ងាយ​ ​ ្ថិតនៅ​ ៣៥គ.ម.​ ក្រៅ​ ក្រុងស ​ ៀមរាប។ ក្រុមហ ​ ៊ុនបា ច្បាប់​ ​ ន​ ល្បង​ដាក់ធ ផ្តើម​ការ​សាក​ សំរាម​ ​ ុង​ តាម​ ចំណុះ ៨ម៣ នៅ​ ហើយ​ ភូមិ​​ ប្រមូលម ធ្វើ​ការ​ ​ ួយដង​ ក្នុងម ​ ួយ​ សប្តាហ៍ ជាមួយន ​ ្លៃសេវា​ ​ ឹងថ ​ ្នុងម ១ដុល្លារក ខែ​ សម្រាបផ ​ ួយ​ ់​ ្ទះនីមួយៗ។ សំរាម​តាម​ ការចាក់​ ​ េ​ ទម្លាប់ គឺគ នៅទីកណ្តាលវាល ពីរកន្លែង ដោយ​ ចាក់​ មាន​ វិធានការ​ គ្របគ ​ នឹងក ់​ ្រងនៅ ​ ិចតួចណាស់។ មាន​ ​ ន្លែងត មនុស្ស​ ២០០​ ជិត​ ដើររ នាក់​ សំរាម​ ​ ើស​ នឹង​ នៅ​ ទីលាន​ នោះ​ រៀង​ ថ្ងៃ។ ទីលាន​ រាល់​ ​ ្រុមហ ដែលក ទំហំ ៨ហិកតា ហើយនៅ ​ ៊ុន GAEA មាន​ ​ មាន​ ​ ំរាមបាន​៥ ទៅ ៦​ សមត្ថភាពដាក់ស ឆទ្នាំ​ ៀត។ ខែមីនា ឆ្នាំ​ ក្នុង​ បាន​ ២០១៥ រដ្ឋាភិបាល​ ​ ូលនិធិមួយមា បង្កើតម ​ ន​​ ទឹកប ​ ្រាក់ ៥លានដុល្លារអាមេរិក ដើម្បអ ​ ្យអ ី​ នុញ្ញាតឱ រដ្ឋបាល​ ​ ង្គភាព​ ថ្នាក់​ ជាតិ ក្រោម​ ចាប់​​ការ​ ខុសត្រូវក ​ ្នុង​ការ​ គ្រប់​ សំរាម​ គ្រង​ តាម​ ទីក្រុងរ ​បស់ខ ​ ្លួន។ ​ ្តួចផ គំនិតផ ​​ ិតក ​ ្តើមនេះស្ថ សម្របសម្រួលរ ​ ្រោម​ការ​ ក្រសួង​ ​វាង​​ ​ េដ្ឋកិចន បរិស្ថាន ក្រសួងស ហិរញ្ញវត្ថុ ​ ្ច​ ិង​ ​ ហាផ្ទៃ និងក ក្រសួងម ​ ្រុងទ ​ ីរួមខេត្ត។ រដ្ឋបាលថ្នាកក ់​ ្រោម​ ជាតិន ទទួលអ ​ ីមួយៗ​ ក្នុង​ការ​ ​ ំណាច​ ​ ិច្ច​ ចុះក ជា​ សន្យា​ ក្រុម​ មួយ​ ​ កជន​ ហ៊ុនឯ ប្រមូលសំរាម។ ជាមួយនឹងគ ​ ំនិតផ ​ ្តួចផ្តើមនេះ នៅ​ ២០១៥ អនុក្រឹត្យល ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ​ ១១៣​ ស្តីពី​ការ​ ​ េខ​ គ្រប់​ សំរាមនិងស គ្រង​ ​ ំណល់​ រឹង​ ត្រូវ​ បាន​ដាក់ច របស់​ ​ េញ។ គោលបំណង​ វា​ គឺ​ ដើម្បព ី​ ង្រឹង​ និងធ ្វើ​ ្រតិភូកម្ម​ការ​ ​ ប ទទួលខ ​ ុសត ​ ្រូវ​​ របស់​ ​ ល​ រដ្ឋបា ថ្នាក់​ ជាតិ​ ក្រោម​ គ្រប់​ លើ​ការ​ គ្រង​ សំរាម ​ ំណល់ផ និងស នៅ​ ​ ្សេងៗ​ ក្នុងទ ​ ីក្រុងរ ​បស់ខ ​ ្លួន។ ​ ះ​ អនុក្រឹត្យនោ បាន​ ចែងល ​ ម្អិត​ការ​ ទទួលខ ​ ្រូវ​ ​ ុសត របស់​ ពាក់​ អាជ្ញាធរ​ ​ ំង​ ព័ន្ធ រួមទា ក្រសួងប ​ រិស្ថាន ក្រសួងម ​ ហាផ្ទៃ និងអ ​ ង្គភាព​ ្ច​ ្នាកក អភិបាលកិចថ ​ តិ។ ់​ ្រោមជា ា​ បាល​ ពីមូលនិធិនេះដែរ រដ្ឋភិ ផ្តល់ថវិកាអនាម័យប បាន​ ​ ​ ​ រិស្ថានទៅ ឱ្យរ ​ដ្ឋបាល​ ថ្នាកក ់​ ្រោមជា ី​ ំពេញ​ការ​ ​ តិ​ ដើម្បប ខាត​ ខ្វះ​ មួយ​ ថវិកា​ ផ្នែក​ នោះ​ ណាមួយ​ បណ្តោះ​ ជា​ អាសន្នសិន (ចំនួន ១,២៥លានដុល្លារក្ន ​​ ុងឆ ​ ្នាំ​ ២០១៥ និង​ ២លានដុល្លារក ​ ្នាំ​ ​ ្នុងឆ ​ ៀមរាប​ ២០១៦)។ ក្រុងស ទទួល​ បាន ​ ្នុង​ ២០០០០០ដុល្លារក ២០១៧ ឆ្នាំ​ ហើយ​ ប្រើ​ វា​ ប្រាស់​ សម្រាបស ់​ េវា​ ប្រមូលស ​ ំរាម​ តាម​ នៅ​ ចំនួន ស្រុកមួយ​ ដែល​ ​ ​ ​ ស្ថិតនៅ ក្រៅ​ ខាង​ ទីក្រុង ហើយក កណ្តាល​ ​ ី​ ​ ្រោយព បាន​ ទទួល​ ថ្មី​ ហិរញ្ញប្បទាន​ ចំនួន ​ ១៩០០០០ដុល្លារព ​ ីមូលនិធិ អាជ្ញាធរ​ ​ ឡូវកំ ក្រុងឥ ​​ ះ​ ​​ ពុងចុ ្ច​ ន្យា​ កិចស ថ្មី​ ក្រុម​ ជាមួយ​ ​ ម្រាបឆ ហ៊ុនស ់​ ្នាំ​ ២០១៨ ដើម្បប ី​ ន្ត​ ​ េះ​ សេវាន តទៅមុខទៀត។ ​ ន​ នៅពេលដែលសួរថា​ តើមា ​ ្វីខ្លះ​ ភាពចាំបាច់អ ដើម្បក ពេលនេះ​ ី​ ែលម្អការ​ គ្របគ ់​ ្រងស ​ ំណល់​ ឱ្យបា រឹង​ ល្អ​ ​ ន​ របស់អា ឡើង តំណាង​ ​ ជ្ញាធរ​ បាន​ ក្រុង​ ឡើង​ លើក​ ើ​ ុំ​ សំណើចំនួនពីរ។ ទីមួយ គឺសំណស ផ្តោត​ការ​ ឱ្យ​ យក​ ចិតទ ្ត​ ុក​ដាក់លើ​ការ​ ​ួមរបស់ ចូលរ ​​ ស ​ ្យមា ​ ហគមន៍ឱ ឯកភាព​ ​ ន​ការ​ ទទួលខ លើ​ការ​ ្ច​ ង់ថ្លៃសេវាប ​ ុសត្រូវ និង​កាតព្វកិចប ​ ំរាម និងដើ ​ ្រមូលស ​​ ម្បីលើកកម្ពស់​ការ​ យល់​ ដឹងតា ផ្ទះ​ ​ ម​ ញែកសំរាម ដែលជា អំពី​ការ​ ​ ​ ់​ ច្ចុប្បន្ននេះប ទម្លាបប ជន​ដាក់ស ​ ្រជា​ គ្រប់​ ​ ំរាម​ ប្រភេទចូលគ្នាក្នុងថ ​ ង់។ ទីពីរ គឺសំណើ​ សុំ​ មាន​ការ​ ឱ្យ​ ទៅលើ​ វិនិយោគ​ ្ធ​ ្រមូល ហេដ្ឋារចនាសម្ព័នប ចាក់​ និង​ ​ ្នានេះ មានការ​​ សំរាម។ ជាមួយគ ឡើង​ លើក​ ចំណាប់អា អំពី​ ​ រម្មណ៍​​ របស់​ ក្រុមហ៊ុនអ ​ ្វើ​ការ​ ​ ន្តរជាតិធ ទ្រង់​ និយោគ​ តូចម ទ្រាយ​ ដើម្បី​ ​ ួយ​​ ​ ង​ បង្កើតរោ យក​ ចក្រ​ គសម្ល សំណល់ផលិត​ថាមពល ដោយ​ េ​ ឹងឃ ​ ើញ​ អត្រា​ ៃ​ ិសនីខ តម្លអគ្គ ់​ ​ ​ ្ពសនៅ កម្ពុជា។ ងារ​ ប្រភព៖ ក្រុមការ​ ធនាគារពិភពលោក 38 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ា ៖ សម្ទះ លំនៅដ្ឋន ុល របស់​ការ​ ​ ឿន​​ ី ចម្រន រក ើ ផ​ ក ែ្ន ​​ នគរូបនីយកម្ម សំណង់ និង​ វិស័យ​ លើក​ អចលនទ្រព្យ ដោយ​ ឱ្យ​ សំណើ​ មាន​ការ​ ូច និងរំហរ ូ ន ​ល ​ ៃ​ការ​ វន ិ យោ ិ គ​ ផល ​ ់ ប ា្ទ ព ី រទេស ជា​ ពស េ ហ ិ ស ិ ញ្ញបប ​ រ ្ ទាន​​ ត្រួតត្រាមើល និង​ការ​ ពិនិត្យតា ផ្តលក ​ មដាន​ការ​ ​ ន​ ់​ ម្ចីឱ្យបា ល្អិត​ ពីប្រទេសចិន នាំ​ បាន​ ឱ្យ​ មានការ​ អភិវឌ្ឍ​ អចលនទ្រព្យក វិស័យ​ ​ ្នុង​ ល្អន់។ ការ​ ឡើង​ តម្លៃដីបាន​ ​ ្យ​ ទុកឱ ​ ្រជា​ ក្រុមប មាន​ ជន​ ទាប​ ចំណូល​ ភាព​ រូប​ គ្មាន​ មួយ​ របៀប​ រៀប​ រយ និង​ការ​ សន្ធឹងទ លាត​ ទៅ​ ​ ីប្រជុំជន​ ប្រទះ​ ជាមួយប ប្រឈម​ ​ ញ្ហា​ ច្រើន នៅ​ ក្នុង​ការ​ ស្វែង​ លំនៅ​ រក​ ដ្ឋាន​ មុខ​ ច្រើន​ ក្នុង​ ព្រួញនៅ​ ផ្ទៃប្រទេស រួមទា ​ ំង​ ភ្នំពេញ ក្រុង​ ​ ្រុង​ និងក មាន​ តម្លសមរម្ ៃ​ យ ហើយ​ការ​ ណ៍​ ដែល​ តម្លៃ​ តែឡើងនេះអា ចេះ​ ​ ច​ ភ្នំពេញ ការ​ ព្រះសីហនុ​ ផងដែរ។ នៅ​ វិស័យឯកជនទ្រង់​ អភិវឌ្ឍ​ ា ​ បណ្តលឱយ ្ ​​ ំ អ ទីលនៅ ធប ​ នា​ ិ តយ េ យរក ្​ ត​ ី ​កាន់​ ធ ែ ថ ំ ម ​ ៀត។ បច្ចប ែ ទ ុ ប្ ន្ន​ ធំ ​ ទ្រា យ ​ ប ង្កើ ន ​ បា ន​ គួ រ ​ ឱ្ យ ​ ក ត់ ​ ស ម្គា ល់ ​ ប រិ មា ណ​ នូ វ ​ ផ្គ ត់ ​ នៃ​ការ​ ផ្គ ង់​ នេះ តាម​ការ​ប៉ន ា ស ់ ន ​ មាន​ ា្ម ​ មនុសស ្ប ​ មា ្រ ណ​ ​ព ជា ១,៧លាននាក់ក ុ ​ ំ ង ​ ចលនទ្រព្យពាណិ លំនៅដ្ឋាន និងអ ​​ ​​​ ជ្ជកម្មទៅលើទ​ ីផ្សារ។ ជាមួយ​ រស់នៅ ​ ​ តំបន់ស តាម​ អនាធិបតេយ្យ ដែលលក្ខខណ្ឌន ​ ំណង់​ រស់​ ​ ៃ​ការ​ នឹង​ កំណើន​ រឹងមាំ​ នៅ​ ក្នុ​ ង​ការ​ អនុផ្នែក​ ផ្តល់​ ឥណទានដល់​ កម្ចី​ លំនៅ​ នៅ​ មាន​ ហានិភ័យ​ ច្រើន​ ​ ្នែកស ដល់ផ ​ ុវត្ថិភាព70។ ​ ុខភាព និងស ក្នុង​ ដ្ឋាន​ ប៉ុន្មានឆ ពេល​ ​ ្នាំមក​ នេះ​ តម្រូវ​ការ​ លំនៅដ្ឋានក មាន​ការ​ ​ ៏​​ កើន​ ដែរ68 ឡើង​ ក្រុង​ ​ ។ នៅ​ វិនិយោគ​ ព្រះសីហនុះឯណោះវិញ ការ​ ផ្ទាល់​ នៅ​ ក្នុងឆ ២០១៤ កម្ពុជាបា ​ ្នាំ​ អនុម័ត​ ​ ន​ «គោលនយោបាយ​ លើ​ ចិន និង​ការ​ របស់​ អចលនទ្រព្យ​ អភិវឌ្ឍ​ មាន​ការស្ទុះឡើង​យ៉ាង​ខ្លាំង​ ហើយ​ លំនៅដ្ឋានជាតិ» ដើម្បីលើកកម្ពស់​ការអភិវឌ្ឍលំនៅដ្ឋាន ​ តាំង​ ចាប់​ ២០១៧​ ពីឆ្នាំ​ ើ​ ្យ​​​ មក ធ្វឱ ដី​ តម្លៃ​ និង​ តម្លៃជួលអ ​ ចលនទ្រព្យ​ គោល​ បច្ចុប្បន្ន​​ មួយ​ នយោបាយ​ ស្តី​ ទៀត​ លំនៅដ្ឋានតម្លៃសមរម្យ​ ពី​ ឡើង​ ក៏​ គំហុកចា ខ្ពស់​យ៉ាង​ តាំងពីពេលនោះមកដែរ។ ​ ប់​ ប្រឈម​ កំពុងត ​ ្រូវ​ បាន​ រៀប​ ​ យ ចំឡើងដោ ឧត្តមក្រុមប ​ សេដ្ឋកិចជា ​ ្រឹក្សា​ ្ច​ តិ ទិដ្ឋភាពនេះមាន​ការ​ មុខនឹង​​ ឃើញ​​ យល់​ ភាព​ អំពី​ បន្ទាន់​ ត្រូវ​ រៀបចំ​ ​ ំនួយ​ ជាមួយជ ​ក បច្ចេកទេសព ​ ៀបចំដែនដី ី​ ្រសួងរ នគរូបនីយកម្ម ​ ែនការ​ បង្កើនផ បប្រើ​ ្រាស់​ ដីធ្លី​ លម្អិតម ​ ួយ ខ្វះ​ ប៉ុន្តែ​ នៅ​​ ធន​ ធាន​ ​ ំណង់ និងស ដោយ​ សម្របស ​ ម្រួល​ ជាមួយក ​ េដ្ឋកិចន ​ ្រសួងស ្ច​ ិង​ ហិរញ្ញវត្ថុ និងប ​ ច្ចេកទេសម ​ ្រាប់​ យក​ ទៅអ ​ វិញ69។ ​ នុវត្តទៅ រំពឹងទុក គោលនយោបាយស្តីពល ហិរញ្ញវត្ថុ។ តាម​ការ​ ី​ ំនៅដ្ឋាន​ ​ ង្កើតឱ្យមា តម្លៃសមរម្យ នឹងប យន្តការពិសេសម ​ ន​ សម្រាបផ្ត ​ ួយ​ ់​​ ល់​ ើ ​យ៉ង កំណន ា ​ឆាប់រ ​ហ័សរ ​បស់​ វស ័ ស ិ យ ​ ណ ំ ង់ និងអ ​ ចលនទព ្រ យ ្​ ដល់គ ហិរញ្ញប្បទាន​ ​ ្រួសារ​ មាន​ ចំណូលទាប ​ ្យ​ ដើម្បីជួយឱ ពួកគេ​ ទីក្រុងភ នៅ​ ​ ្នំពេញ និងក ​ ្រុង​ ព្រះសីហនុ បង្កនូវហា ​ និភ័យ​ថា​ អាច​ វា​ អាច​ មាន​​ កម្មសិទផ ្ធិ​ ្ទះ​ ខ្លួនបា របស់​ ​ ន។ ​ ២ ក្នុងឆ ្នាំ​ ០១៧ ហ៊ុន​ ក្រុម​ ​ ជាកំណើន​ បង្កើតទៅ «​ ផ្សារ​ ពពុះ​ អចលនទ្រព្យ»។ បទពិសោធន៍​ ឯកជន​ អភិវឌ្ឍន៍សំណង់ម ចំនួន ​ ួយ​ ​ ំង​ រួមទា ​ ិភពថ្មីផង ក្រុមហ៊ុនព ​ ិត​ ពីប្រទេសជ ចិន​ និងវ ខាង មាន​ ​ ៀតណាម បាន​ ឱ្យដ ​ ឹងថាកំណើន​ ​ ្រុមហ៊ុន VTrust បានចាប់ផ (បុរីពិភពថ្មី) និងក ​ ង្វែរទិសនៅ ​ ្តើមប ​ ​ ជា​ «ពពុះ​ មក​ គំរូ»​ចេញ​ ផ្គត់​ ពី​ការ​ ផ្គង់​ លើស​ តម្រូវការ ពិសេសត ​ ម្រូវ​ តម្រូវការ ពី​ការ​ ក្នុង​ ់​ ំនៅដ្ឋាន​ ផ្គត់ផ្គងល តម្លៃខ្ពស់ ​ ប្រណីត/មាន​ ទៅ​ របស់ខុនដូមាន​ ការ​ ខ្ពស់ និង​ ​​ ថ្លៃ​ ពីការ​ មក​ ថ្លៃ​ កំណត់​ ខ្ពសហ ់​ ួសហ ​ េតុ​ លំនៅដ្ឋានមា ជា​ តម្លៃសមល្មមជាងមុ ​ ន​ ​​ ់​ ្រួសារ​ នវិញ​ សម្រាបគ មាន​ ​ េង​ ដើម្បីក ចំណេញ។ យក​ គឺទៅលើ​ ហានិភ័យមួយទៀត​ ផ្នែក​ ចំណូល​ ទាបមធ្យម ជាពិសេស គឺទ ក្នុងស ​ ីផ្សារ​ តែម្តង។ គួរក ​ ្រុក​ ​ ត់​ ្ ទាន និងធ ហិរញ្ញបប ​ ន​ ​ នាគារ ដូចមា វប ិ ត្តហ ​ ិ រ ុ ២ ិ ញ្ញវត្ថឆ​ ំា្ន ០០៨-២០០៩​​ ់​ ែរថា សម្គាលដ តែមាន​ការ​ធ្លាកច «ដោយសារ​ នូវត ់​ ុះ​ របស់​ ​ ម្រូវ​ការ​ ជាភ័ស្តុតាងស្រាប់ បាន​ ដែល​កាលនោះ​ វា​ អាក្រក់​ ជះឥទ្ធិពល​ លំនៅដ្ឋានប ​ ្រណីត ​ ំណង់បា អ្នកអភិវឌ្ឍន៍ស បង្ហាញ​ ​ ន​ ចំណាប់​ ​ិស័យ​ ទៅលើវ ទ្រព្យនៅ អចលន​ ​ ​ ​ ្រទេសជ កម្ពុជា និងប ​ ិតខាង។ ទាំង​ អារម្មណទៅ ៍​ លើ​ ទីផ្សារ​ ​ ្រុក​ ក្នុងស ​ ្វើការ​ វិញ ហើយធ តប​ ឆ្លើយ​ ដោយ​ ធនាគារ​ ពិភពលោក ទាំងធ ​ នាគារ​ អភិវឌ្ឍន៍អា ឱ្យ​ ​ ស៊ី បាន​ ព្រមាន​ ធ្វើការ​ ផ្គតផ ់​ ្គងល ់​ ំនៅដ្ឋានមា ​ ន​ ៃ​ តម្លទាប»71។ បង មាន​ការ​ បយ ុ្រ ​ ័ ​ ្រ ត ជា ្ន មួយ​ការ​ កន កង ើ ឡើង​ ផល ុ្ន ​ការ​ ឥ ់ ណទាន​ ្ត ​ ដល់​ ៦៨ ធនាគារពិភពលោក ២០១៧។ បទសម្ភាសន៍ក ៦៩ យោងតាម​ ​ ្នុង​ អំឡុងព ​ េល​ ចុះធ្វ ស្រាវ​ ​​ ើ​ការ​ ជ្រាវ។ ៧០ 2014, MDG data set: http://mdgs.un.org/unsd/mdg/Data.aspx ៧១ 2017, Housing Market Outlook Report. កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 39 ប្រអប់ ២.៣៖ ឧទាហរណ៍នៃ​ការ​ អចលនទ្រព្យខ អភិវឌ្ឍ​ ត្រួតព ​ ្វះ​ការ​ ​ ​​ ​ ិនិត្យនៅ ក្រុងព្រះសីហនុ ព្រះសីហនុបា ក្រុង​ ផ្លាស់ប្តូរមុខមា ​ នឆ្លងកាត់​ការ​ ខុសស ​ ត់​ ​ ្រឡះពីមុន ពី​ ទីក្រុងឆ ​ ្នេរមួយ​ធ្លាប់​ តល ​ ្ងាត់​ ែ​ ង់លក់ស ជាទ និង​ របស់​ ​ ីពេញនិយម​ ស្ពាយ​ ទេសចរ​ បង្វិច ជា​ ទៅ​ ​ ំដាប់ទីពីរធ ទីក្រុងល ​ ំមួយ​ ក្នុង​ ចំណោម​ ទីក្រុងលំ ​ ច្រើនន ​​ ដាប់ទីពីរជា ៃ​ ទេសក ​ ប្រ ​ ម្ពុជា។ ​ ម្រាប់​ ជាមូលដ្ឋានស តែមួយគត់រ កំពង់ផែទឹកជ្រៅ​ ប្រទេស ​បស់​ ​ ំបន់ស និងត ​ េដ្ឋកិចព ្ច​ ិសេសម ​ ួយចំនួន ​ េះ​ ទីក្រុងន ក្លាយ​ បាន​ ​ លដៅ​ ជាគោ សម្រាប់​ការ​ ធំមួយ​ លើ​ វិនិយោគ​ ទ្រព្យ ជាពិសេសស អចលន​ ​ ម្រាបជ ់​ ន​ បរទេស។ ជួនកាល​ ត្រូវ​ គេហៅថា​ បាន​ ទីពីរ» ទីក្រុងន ជា «កូន​ម៉ាកាវ» ឬ «ម៉ាកាវ​ ​ េះ​ រំពេចសោះ ​ តែមួយ​ តែសម្បូរទៅ ស្រាប់​​ អភិវឌ្ឍ​កាស៊ីណូ។ គ្រានត ​ ដោយ​ការ​ ់​ ក ែ​ ្នុងរ ​យៈពេល​ ជាង​ ​ សោ ពីរឆ ជាង​ ្នាំ​ ះ មាន​កាស៊ីណូ​ កន្លែង​ ៣០​ ​ ន​ ទទួលបា ធ្វើ​ការ​សាង​ អាជ្ញាបណ្ណ​ ដោយ​ សង់ អម​ សណ្ឋាគារ ភោជនីយដ្ឋាន ហាង និងកន្លែងល ​ ក់វត្ថផ ុ​ ្គាបច ជាច ់​ ិត្ត​ ទៀត​ ​ ្រើន​ ់​ េសចរ សម្រាបទ និង​ កម្មករ​ ដល រស់​ ែ ​ នៅ​នង ធ​កា ិ ​ នៅទីនោះ72។ អាជ្ញប ើ្វ រ​ ​ ង់អ ា ណ្ណស តវ ​ គារ​​ បាន​ ូ្រ ​ គចេ​ ញ េ ​ ឱយ កម ្​ ហន ុ្រ ​ ​ ល ុ៊ ដ បក ែ ​ ្រ ប​ មខ របរ​ ុ ​ លប ែ សស ្ង អនឡាញ ី៊ ង​ ​ ើ យ ធ្វឱ មខ ្​ បក ុ របរ​ ើ ​កាស៊ណ ី ជា ​ ូ ​ វធ ី យ ិ ម ​ យ​ ួ ងា ចណ រក​ េ ស ំ ញ ​ មប ្រា វ ​ ់ន ិ គិន​​ ិ យោ ុ ​ការ​ ក្នង ជង ឈាន​ ចល ើ ​ ូ ម ​ ក​ កង ទផ ុ្ន ​ អចលនទ្រពយ ី ្សារ​ ​ ម្ពជា ្ក ុ ។ សណ្ឋាគារ​ ​ ំពូលៗ មានដូចជា Marriott International, AccorHotels និង Intercontinental Hotels & Resorts ពេលនេះកំពុង​ លំដាប់ក ជើង​ បោះ​ ​ ្នុង​ ឈានចូលក អចលនទ្រព្យក ផ្សារ​ ​ ្រុងព្រះសីហនុដែរហើយ ដើម្បីឆ្លើយ​ តប​ ទៅនឹង​ កំណើនខ ់​ ៃ​ការ​ ​ ្ពសន ដល់រ មក​ ភ្ញៀវទេសចរ ​បស់​ ស្របពេលន ​ ឹង​​ ទីក្រុងនេះនៅ ​ ជ ប្រទះ​ ​ ួប​ កង្វះ​​ ខាត​រ៉ាំរ៉ៃ​ នូវ​ បន្ទបស ​ ្ញៀវ73។ ់​ ណ្ឋាគារសម្រាប់​ដាក់ភ វិនិយោគ​ ក្រៅពីកាស៊ីណូ ការ​ អលនទ្រព្យនៅតែបន្តកើនក្នុងសម្ទុះមួយលឿន​យ៉ាង​ លើ​ ​ ្នុងច គំហុក ពិសេសក វិនិយោគិនចិន។ ការ​ ​ ំណោម​ មានតម្លៃ ២០០លានដុល្លារ ​ក្នុង​ការ​សាងសង់អ វិនិយោគ​ ប្រណីតលំដាប់កំពូលមា ​ គារ​ ​ ន​៣៨ជាន់ ឈ្មោះថា Blue Bay Resort បានចាប់​ ​ េញ​ ផ្តើមលេចច ជា​ រូប​ រាង​ ហើយ​ តាម​ នៅ​ ឆ្នេរម ​ ួយចំនួនដ ​ ែលធ្លាបត ់​ ែ​ ់​ ្ងាត់ ដែលក ស្ងបស ​ ះ​ ​ ្នុងនោ អាផាតមិនក្នុងតម្ល មាន​ ​​ ៃ​ពី​ ១២៥០០០ដុល្លារ ទៅ​ ៥០០០០០​ ដុល្លារ ក្នុងម ឯកតា74។ ក្នុងព ​ ួយ​ ​ ម្លៃដន ​ េលដែលត ី​ ិងអ ​ ចលនទ្រព្យច ​ េះ​ តប ឡើង​ ែ​ ន្ត​ ភ្នំពេញ - ដែល​ការ​ នៅ​ បរទេស​ វិនិយោគ​ ុ ​ ក្នង ិ យ វស អចលនទ្រពយ ័ ​ ្ក ​​ ទ ៏ ទួលបា កណ ​ ន​ ើ ​ខ្លង ំ ន ំា ណា ​ ស់​ ដរ ុ្រ ព ែ - កង ្រ សីហនុត ​ ះ ូ្រ ​ ​ វ បានគេ​ ចាត់​ ទក ជា​ ុ ​ថា​ ជមស គោលដៅ​ ្រា ​ ើ្រ មួយទៀត​សមប ់ ​ ែលមាន​ អ្នកដ ចង់​​ ​​ បំណង​ ជា​​ ក្លាយ​ កម្ម​ សិទ្ធិករ​ លើ​ ខុនដូ។ ចិន​ហ៊ានខែងរ៉ែងណាស់នៅក ​ វិនិយោគិន​ ​ ្រូវបាន​ ​ ្រុងព្រះសីហនុ ដែលត ​ ភិវឌ្ឍ​ អ្នកអ ​ ្វើ​ម៉ាឃីតធិង​ថា​ អចលនទ្រព្យធ ​ ំពង់ច ជាក ​ ំណត​ ទីមួយ​ របស់​ គម្រោង​ «ខ្សែក្រវាត់មួយ ផ្លូវមួយ» របស់ច ​ ន​ ​ ិន។ ទស្សនៈនេះត្រូវបា ​ ែម​ ពង្រឹងថ ដោយ​ ទៀត​ ពង្រីកប ផែនការ​ ផ្លូវ​ ​ ណ្តាញ​ ថ្នល់ ផ្លូវហោះហើរ និងផ ​ ្លូវដែកព ​ ីភ្នំពេញទៅ ​ ​ ​ ែនការ​ ប្រទេសចិន និងផ កំពុងដ ដែល​ ឈាន​ ​ ំណើរ​ការ​ ទៅ​ ​ ំបន់ស ពង្រីកត ្ច​ ៏ធំ​ ​ េដ្ឋកិចដ របស់​​ ជាងគេ​ ទីក្រុងនេះ។ ​ រូបភាព​ ប្រអប់ ២.៣ បង្ហាញច ​ ំនួន​កាស៊ីណូដែលមាន​ និងដ ស្រាប់​ នឹង​ ​ ែល​ ​ ើង​ កើតឡ ថ្មី​ ​ ចលនទ្រព្យនានា​ ទៀត និងទីតាំងអ ភាគកណ្តាល​ នៅ​ ក្រុង​ ព្រះសីហនុ និងនៅ ​ ​ ឆ្នេរព តាម​ អូរឈើទាល។ ​ េញនិយម​ ៧២ McGrath, 2018. ៧៣ Vin, Vat (2018). “International hotel chains moving into Sihanoukville.” The Phnom Penh Post. 30 March 2018. https://www.phnompenhpost.com/supplements-post-property/international-hotel-chains-moving-sihanoukville ៧៤ Tostevin, Matthew and Prak Chan Thul (2017). “Cambodia goes all-in on China in casino port city.” Reuters, 7 December 2017. https://www.reuters.com/article/us-cambodia-politics-china-insight/cambodia-goes-all-in-on- china-in-casino-port-city-idUSKBN1E101E 40 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ប្រអប់រូបភាព ២.៣៖ ការអភិវឌ្ឍ​ ​ ​ អចលនទ្រព្យនៅ ព្រះសីហនុ ក្រុង​ ប្រភព៖ Phnom Penh Post (2018) ា ណាក្តី យ៉ង អភិវឌ្ឍអចលនទ្រពយ ការ​ ​ង ្កុ្ន ​ សម្ទះ ុ ​យ៉ង នាព ា លឿន​ េ ​ ​ ល ុ ប បច្ចប្ ន្នមិ ​​ ​ នមែនច េ តែ​ ​ ះ ទៅ​ បន្ត​ គន ដោយ​ ា្ម ការ​ ខាតបង់ណា ​ ​ ួ ​ មយ ទ។េ នឹង​​​ ជាមួយ​ មាននៃ​​ អវត្ត​ គ្រប់​ ផែនការ​ ប្រើ​ គ្រង​ការ​ ប្រាស់​ ដីធ្លីសម្រាបផ ់​ ្តល់​ការ​ អភិវឌ្ឍ ណែនាំ​ការ​ ទីក្រុងមា ទេសភាព​ ប្រែប្រួល​ ​ ន​ការ​ ​ ត់​ មុខមា ​ ីមុនឆ ខុសព ​ ្ងាយណាស់ ដោយ​ ក្នុងនោះ​ មាន​ អគារ​ ់​ លេ ខ្ពសៗ ​​ ច​ ត្រដែតទៅ ​ លើ​ ស្អេកស្កះ នៅ​ ​ ីក្រុងម ក្នុងទ ដែលជា ​ ួយ​ ​ ​ ់​ ប ប្រពៃណីធ្លាបត ែ​ រិស្ថាន​ សំណង់​ មាន​ ​ ប ឬ​ កំពស់ទា មធ្យម។ នៅក្នុងប ​ រិការណ៍បែនេះ ការ​ អនុញ្ញាតការ​​សាងសង់ត្រូវបា ​ ន​ ់​ ម ផ្តលល ​ ួយករណីម្តងៗ ដែល​ ើ​ ូលដ្ឋានម គេច្រើន​ នៅទីនោះ​ ជា​ ស្គាល់​ថា​ វិធី «សង់សិ ​​ ន អាជ្ញាបណ្ណតា ​ មក្រោយ» “built first, license later”។ សិទអ ក្នុង​ការ​ ្ធិ​ ំណាច​ ចេញ​ តត អាជ្ញាបណ្ណ​សាងសង់​ និង​ការ​ សំណង់​​ ស្ថិតនៅ ្រួ​ ត្រា​ ​ ហ​ ួសព ​ ី​ សមត្ថកិចរ ្ច​បស់មន្ទីរខ ្ត​ ីមួយៗ ឬ​ ​ េតន ​ ជ្ញាធរក្រុងទៅ របស់អា ​ ទៀត។ ឥឡូវនេះ ចាំ​ ពេលវេលា​ តើ ​​ តែមើលទេថា​ ឆ្នេរស ទីតាំង​ ​​ ​ ំខាន់ៗ របស់​ ក្រុងនេះន ​ ឹងនៅ ចំហស ​ បើក​​ ់​ ្យ​ការ​ ​ ម្រាបឱ ​ ម្រោង​ អភិវឌ្ឍគ ​ ុខ ដែល​ ប្រណីតៗ​ដាច់ម ​ ន​ កំពុងមា សម្រុក​ នៅទីនោះឬទេ។ ការ​ ​បស់​ ចូលរ អគារ​ ថ្មីៗ ភ្ញៀវទេសចរ និង​ ចំនួនប ​ ្រជាជន​ នៅទីនោះ បាន​ រស់​ ​ ព​ បង្កើនភា តឹង​ តាន​ ទៅលើ​ រចនា​ ហេដ្ឋា​ ្ធ​ ្រុង ដែលប សម្ព័នក ឱ្យមា ​ ណ្តាល​ កក​ ​ ន​ការ​ ស្ទះ​កាន់ត ​ ែ​ខ្លាំងឡើង និង​ការ​ ផ្តលស មិនបា ់​ េវា​​ ល្អ។ ភាព​ ​ ន​ តឹង​ តាន​ ពាណិជ្ជករ​ រវាង​ ​ ណិជ្ជករ​ កម្ពុជា និងពា ក៏​ ចិន​ កើនឡើងដ មាន​ការ​ ក្នុងនោះពលរដ្ឋម ​ ែរ ដោយ​ ​ ួយ​ ចំនួនបា ​ ន​ ឡើង​ បន្ទោសការ​ ្លៃ​ និង​កា​ ថដី ​ ូរម រលក់ដ ​ ូវ​ដាច់​​ ​ ិនស អ្នក​ ដូចមុន​ ទៅលើ​​ ចិន​ វិនិយោគ​ ។ ខណៈ​ ដែលត ​ ម្លៃ​ ដី​ ជារ ឡើង​ ​ ឿង​ មួយល ​ ្អ​ ់​ ី អ្នកជួ សម្រាប់​ម្ចាសដ ​​​​ លអ ​ ចលនទ្រព្យជា ​ អ រង​ ​ ្នក​ ់​ ៃ​ការ​ ទម្ងនន ក្នុង​ការ​ ឡើងចំណាយ​ ។ ហេតន រកស៊ីទៅវិញ​ ំ​ ឹង​ថា​ ុ​ េះ គេរព នឹង​ មាន​ ផល​ ប៉ះពាល់អា ​ េដ្ឋកិចរយៈពេ ​ ក្រក់ផ្នែកស ្ច​​ ​ ូរអង្វែង ពីព្រោះ​ការ​ លយ ជួល​ ់​ ផ្ទះ) វានឹងទៅ បន្ទប់ (សណ្ឋា​គារ កន្លែងស្នាកនៅ ​ លទ្ធ ​ ហួសព ​ ព​ ី​​ ភា ពលរដ្ឋក ដែល​ ​ ្នុងម ​ ូលដ្ឋានអា ​ ច​ ថ្លៃបាន។ មន្ទីរនា បង់​ ក្នុង​ ​ នា​ ​ ន​ ក្រុងបា លើក​ នូវក្តី​ ឡើង​ កង្វល់ថា ​ការ​ បំពុលប ​ រិស្ថាននឹងមា ​ ន​ការកើនឡើងដ ​ ម្រិតអា ​ ល់ក ​ សន្នម ​ ួយ​ ក្នុងព ​ េលដ ហេដ្ឋា​ ​ ែល​​ សម្ព័នគ រចនា​ គ្រងប ្ធ​ ្រប់​ ​ ្នុង​ ​ រិស្ថានក ​ឹង ការ​ ក្រុង (សំណល់រ និង​ការ​ ត្រង​ ប្រព្រឹត្តិកម្មទ ធ្វើ​ ​ ឹកកង្វក់ ជាដើម) នៅ​ ខ្វះ​ សមត្ថភាព។ ភាពណែនតាន់តា ​ ្នុង​ ​ ប់ក ​ ឃ ក្រុង​កាន់ត ច្បាស់​ ែ​ ើញ​ ​ ើយ នៅ​ ជាងមុនហ ដែលស្ថានីយចំ ពេល​ រថយន្តដ ​​ ណត​ អ្នកដ ​ ឹក​ ​ ំណើរ​ ធុនធំនៅ ​ ​ កម្រិត ហើយខ មាន​ រៀបចំ​ ​ ្វះ​ការ​ ​ ន​ ឱ្យបា ត្រូវ។ ត្រឹម​ ងារ​ ប្រភព៖ ក្រុម​ការ​ ពិភពលោក ធនាគារ​ កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 41 ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធបៃតង៖ ​ ភាព​ មាន​ ចាបា ំ​ ច់​កាន់តច ែ​ ្រើន​ ឡើង​ កង នៅ​ បន ុ្ន ​ ុ៉ ន ា្ម ឆ ​ ំា្ន កនេះ មានវឌ្ឍនភាពជា​ ​ ម ចនើ្រ ​ តវ ​ ន​ ូ្រ បា ្រេ ​​ សមច ់​ ីក្រុងធំក្ន សម្រាបទ ប្រទេសក ​​ ុង​ វិនិយោគ​ ​ ម្ពុជា ធ្វើ​ការ​ ហេដ្ឋា​ ទៅលើ​ នៅ​ ក្នុង​ការ​ ​ ម្ពសក តស៊ូមតិលើកក ​ ៃតងនៅកម្ពុជា ់​ ំណើនប ​ ្រូវ​ ដូចត សម្ព័នប រចនា​​ ដូច​ ្ធ​ ៃតង មាន​ បៃតង ទីធ្លា​សាធារណៈ និង​ធ្លា​ ជា ទីធ្លា​ បាន​ រៀប​ រាប់​ ​ ម្អិតនៅ ជូនល ​ ​ ​ ្រអប់ ២.៤ ខាងក្រោម។ ក្រោម​ការ​ ក្នុងប ្រា អ សមប ់ ក ​ ្ន ថ ​ រ ើ្ម ​ ជង ​ ន់ល ើ ។ ទឹកជ ិ បា ​ ច ​ ន​កាន់ត ​ ក ​ ែ យ ា្ល ជាបញ្ហធ្ង ​ ​ ា​ ន​ ់ រ ធ ្ង ​ ជួយ​ ឧបត្ថមព ្ភ​ ី​ម្ចាស់ជំនួយ ភាគ​ នៃទីក្រុងក ច្រើន​ ​ ន ឬ​ ​ ម្ពុជាបា កំពុង​ តាម​ នៅ​ ​ ំៗ មាន​ ទីក្រុងធ ភ្នំពេញ ក្រុងបា ក្រុង​ ​ ត់​ ដំបង និងក ​ ្រុង​ ដំណើរ​ការ​ តែ​ ផែនការ​ រៀបចំ​ សម្រាប់​ការ​ យុទ្ធ​សាស្ត្រ​ ទីក្រុង​ អភិវឌ្ឍ​ ​ ន​ ព្រះសីហនុ ដែលមា សង់ធ គម្រោង​សាង​ ្ច​បស់​ ​ ុរកិចរ វិស័យ​ ឯក​ ជន​ និងប បៃតង​ ដោយចីរភាព។ យ៉ាងណាក្តី នៅ​ ​ ្រកប​ ្ច​ ិត​ មានកិចខ ខំ​ ​ ន​ ត្រូវបា អភិវឌ្ឍ​ គេ​ នៅលី​ ទីតាំងដ ​ ែល​ ​ ើយ ពីដើមឡ ជា​ ​ ទីធបៃ ្លា​ តង​ ទៀត​ ច្រើន​ ចាំបាច់​ ដែល​ ត្រូវ​ ធ្វើ​ ដើម្បី​ ធានា​ មាន​ការ​ ឱ្យ​ គ្រប់​ វិនិយោគ​ ​ ម្ម​ សាធារណៈ បឹងធ តំបន់ដ ជាតិ ឬ​ ​ ​ ​ ីសើម ដែលជា ប្រវត្តិ​សាស្ត្រ​​​ ្រា ​ គន ់ លើ​ ទៅ ហដ េ រចនាសម្ព ា​ ្ឋ ័ ប ន ្ធ ត ​ ​​ ៃ ង។ សំខាន់គហ ឺ ដ េ រចនា​ ្ឋ ា​ ័ ​​ សម្ពន្ធ តួ​ មាន​ ជា​ នាទី​ ប្រព័ន្ធធម្មជា ​ តិ​ សម្រាបគ្រ គ្រង​ ់​​ ប់​ ជំនន់ ទឹក​ និងទ ​ ឹក​ ត្រូវ​ បៃតង​ គិត​ មាន​ការ​ គូរ​ តាក់​ តែង​ ព្រមគ ជាមួយន ​ ្នា​​ វិធាន​ការ​ ​ ឹង​ កង្វក75 សម្រាបអ ់ ។ ជាងនេះទៅទៀត កង្វះ​ធ្លា​ ថ្មើរ​ ់​ ្នក​ ជើង និង​ គ្របគ ់​ ្រង​ ​ ំនន់ ហានិភ័យគ ទឹកជ ​ ល​ ​ ្រោះមហន្តរាយ និងគោ បំណង​​ រចនាសម្ព័ន្ធ​ ហេដ្ឋា​ ត​ភ្ជាប់ពីចំណុចចេញដំណើរទៅកាន់ចំណតរថ ក្នុង​ សកម្មភា ​ ពការ​ ប្រែប្រួល​ អាកាសធាតុ អំពីអត្ថប ឬ​ ​ ្រយោជន៍​ ​ លដៅ យន្តសាធារណៈនិងពីចំណតរថយន្តសាធារណៈទៅកាន់គោ វា​តាំង​ របស់​ ពដី​ ើមទីឱ្យហ ​ ើយ ពីព្រោះ​ថា​ វា​ អស់ច អាច​ ច្រើន​​ ​ ំណាយ​ ក្លាយ​ បាន​ ជា​ បញ្ហា​ ប្រឈម​ មួយ​​ ធ្វើ​ ដល់​​ការព្យាយាម​ ឱ្យលទ្ធ​ ភាព​ ធ្វើ​​ រុះរើ​ ក្នុង​ការ​ បំពាក់​ ឬ​ សង់ហ ​ េដរចនា​ ្ឋា​ ្ធ​ ៃតង​​ សម្ព័នប ឡើងវិញ នៅ​ ក្នុង​ ដំណើរ​ ​ ព​ ទីក្រុង និងភា រស់​ នៅបាន​ របស់​ តមា ទីក្រុង កាន់​ ែ​ ន​​ ក្រោយ​ ពេល​ តម្រូវការ​ ដែល​ សេវា​ ជា​ មូលដ្ឋាន​ ត្រូវ​ បំពេញ​ បាន​ រួ ច ។ ងាយ​ ភាព​ ​ ងមុន។ ទោះ​ ស្រួលជា ផ្នែក​ ជា​ ច្រើនន ជា​ ​ ៃ​ ក្រុង​ ភ្នំពេញ​ នៅ​ លើសពីនេះទៅទៀត នុពល​ សក្តា​ ​បស់ទ សេដ្ឋកិច្ចរ ​ ម្ពុជា ​ ីក្រុងក សល់សាច់ចិ មាន​ ផ្លូវ​ ​​ ញ្ចើម​ ដើរ​ ធំ​ គួរសមក៏ដោយ (ទំហ២ ំ​ ទៅ៣ម៉ែត្រ​ វិស័យ​ (ដូចជា​ ​ ស្សាហកម្ម ជាដើម) អាចត្រូវ​ ទេសចរណ៍ និងឧ តាម​ នៅ​ ផ្លូវ​ តូច និង​ ៥ម៉ែត្រ​ នៅ​ ផ្លូវធំៗ) ដែលជា តាម​ ​ ក ​ េរដំណែល​ នៃ​ មក​ បានយក​ បញ្ចូល​​​ បន្ថែម​ ដើម្បីធជា ្វើ​ ​ គំរក អភិវឌ្ឍស ូ​ ្នុង​ការ​ ​ េដ្ឋកិច្ច​ អភវឌ្ឍ​ ការ​ អាណានិគម​ សម័យ​ ថ្នល់ទា បារាំង ចិញ្ចើម​ ​ ំង​ នោះ​ ត្រូវ​ ឱ្យ​​ បៃតង​ សម្ទុះទៅ មាន​ ​ ែ​ខ្លាំង​ ​ មុខកាន់ត ​ ៀត។ ថែមទ ​ ម្រាប់ធ បានគេ​កាន់​កាប់ស ចំណត​ ​ ្វើ​ ​ ីតាំងសម្រាប​ រថយន្ត ឬធ្វើទ ់ ​ ព​ សកម្មភា ​ ូរ​ ដោយ​ លក់ដ ឱ្យ​ បង្ខំ​ អ្នក​ ថ្មើរជ ​ ើង​ មក​ ចុះ​ ​ ​ ដើរនៅ លើ​ តាម​ សាច់​ ទ្រូង​ ់​ វិញ76 ថ្នលទៅ ​ ។ ៧៥ GGGI, Phnom Penh Green City Strategic Plan 2017-2026, 2017. ាំ​ ០១៧។ ៧៦ ធនាគារពិភពលោក ឆ្ន២ 42 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ប្រអប់ ២.៤៖ ការ​ បៃតងនៅកម្ពុជា អភិវឌ្ឍ​ តាម​ អនុលោម​ ចតុកោណដើម្បីកំណើន ការងារ សមធម៌ និងប យុទ្ធ​សាស្ត្រ​ ​ ្រសិទភា ្ធ​ ព​ ដំណាក់​កាល​ ទី៣​​ ​ ជរដ្ឋភិ របស់រា កម្ពុជា ា​ បាល​ ​ ន​ ដែលបា ផល ់ រៈ​ ្ត ​សា ំ ន់ល សខា ​ ប ​ ើ ញ្ហបរិ ា​ សន ​ង ា្ថ ន ប​ ិ ​ការ​ ែ្រ ល ប ួ្រ អា ​ កាស​ ធាតុ​​ ក្នង សមច ុ ​ការ​ ្រេ ឱយ ្ បា ​ ន​ កណ ើ ​ ំ ន សដេ ក ្ឋ ច ​ ្ច ន​ ិ មា ចរ ា បា ី ភាព រាជរដ្ឋភិ ល​ អនុម័តល កម្ពុជា បាន​ គោល​ការណ៍កំណើន​ ​ ើ​ ពី​ បៃតង កាល​ ប៉ុន្មានឆ ​ ្នាំមុននេះ។ យោង​ តាម​ ​ តិស ផែនទីបង្ហាញផ្លូវជា ់​ ំណើនប ​ ម្រាបក ​ ៃតង ត្រូវ​ ដែល​ បង្កើតឡើងនៅឆ្ន២ បាន​ ​ ៃតងនៅកម្ពុជា និង​ការអភិវឌ្ឍក ាំ​ ០១០ កំណើនប ​ ្រុងប ​ ៃតង​ និងប ​ ្រកបដោយ​ ​ ព ​ ចីរភា ក្លាយ​ បាន​ ​ ល​ ជាគោ អាទិភាពសំខាន់មួយរ នយោបាយ​ ​ យកដ្ឋានស ​បស់នា ្ច​ ៃតងនៃ​ ​ េដ្ឋកិចប ឧត្តមក ​ ្រុម​ ប្រឹក្សា​ ​ ម្រាប់​ការ​ ជាតិស ​ យចីរភាព​ របស់ក អភិវឌ្ឍដោ ​ ្រសួង​ បរិស្ថាន។ បរិបទនេះ ឧត្តមក ក្នុង​ ប្រឹក្សា​ ​ ្រុម​ សម្រាប់​ការ​ ជាតិ​ អភិវឌ្ឍដោ ​ យចីរភាព​ ​ ក្រសួងប ​ដ្ឋបាល​ ​ រិស្ថាន និងរ ​ ក់​ មូលដ្ឋានពា មាន​ការ​ ព័ន្ធ​ ដោយ​ ពី​ គាំទ្រ​ វិទ្យាស្ថានក ​ ំណើន​ បៃតងសកល (GGGI) បានរៀបចំឡើងនូវផ ​ ែនការយុទ្ធសាស្ត្រទក្រ ាំ​ ០១៧ ផែនការ​ ី​​ ុងបៃតងមួយ។ នៅឆ្ន២ យុទ្ធ​ ្រ​ ​ សាស្តទី បៃតង​ ក្រុង​ របស់​ រាជធានីភ្នំពេញ ២០១៧-២០២៦ និងស ​ េចក្តព ី​ ្រាង​ យុទ្ធ​សាស្ត្រទក្រ ផែនការ​ មាន​ ី​​ ុង​ ចីរភាព ២០១៨-២០៣០ -​ គ្របដណ្តបល ដែល​ ទីក្រុងច ់​ ើ​ ​ មាន​ ​ ំនួន៧ ក្រុង​ សៀមរាប ក្រុងបា ​ ត់ដំបង ក្រុងព ​ ែប ក្រុងក ​ ្រះសីហនុ ក្រុងក ​ ម ក្រុងបាវិត និងក ​ ំពង់ចា ​ ្រុងសួង ​ ន​ - ត្រូវបា ចក្ខុវិស័យ​ បង្កើតឡើង។ ជាមួយ​ ​ ីក្រុងនា អភិវឌ្ឍទ ​ នា​ ក្នុងប ​ ្រទេស​ កម្ពុជាឱ្យក ​ ​ «ទីក្រុងមា ​ ្លាយជា ភាព​ ​ ន​ ធនធាន​ ធន់ មាន​ ប្រកប​ ប្រសិទ្ធផល ដោយ​ ​ ទួលបា និងទ ភាព​ ​ ន​ ​ ម្រើន​ ចម្រុងច អម​ ដោយ​ មេត្រីភាពផ្នែកប ​ រិស្ថាន ​ ្តលជ ដែលផ ​ លរដ្ឋន ់​ ូនព មាន​ ​ ូវសេវាសាធារណៈ​ ខ្ពស់ ឱកាសការងារ​ គុណភាព​ សមរម្យ ជីវភាពរស់នៅមានគុណភាពល្អ ភាពសុខដុមស ​ ង្គម និង​ការ​ ចូលរួមនៅ ​ ​ ធស ក្នុងដំណើរការ​ ្វើ​ េចក្តី​ ្ច​ ្រឹងប្រែងរ សម្រេច» កិចប កំណើន​ ​បស់​ បៃតង​ មាន​ គោលដៅ i) អភិវឌ្ឍហ ​ េដ្ឋា​ ្ធ​ ីក្រុងមា រចនាសម្ព័នទ ចីរភាព, ii) កែលម្អសេដ្ឋកិចក ​ ន​ ្ច​ ្នុង​ ​ ម្ពសប មូលដ្ឋាន, iii) លើកក ​ ទ្ធភា ់​ រិយាប័ន្នសង្គម និងល ​ ព​ ទទួលបា ​ ន​ សេវា និង​ការងារ​ ់​ ំងអស់គ សម្រាបទា ​ ភិបាល​ ​ ្នា, និង iv) កែលម្អអ កិច្ច​ ទីក្រុង។ ផែនការ​ របស់​ យុទ្ធសាស្តទាំ ្រ​ ងនេះ​ ព្យាយាម​ ឆ្លើយត ទៅនឹង​ ​ ប​ បញ្ហា​ ផ្តលស ់​ េវា​ ក្នុងទ ​ ួយ​ ​ ីក្រុងម ពិភា​ ចំនួន​ ដូចបាន​ រួចហ ក្សា​ នៅ​ ​ ើយ​ ឈរ​ ខាងលើ ដោយ​ ជ្រុង​ លើ​ របស់​ ទស្សនៈ​ ​ ំណើនប ចីរភាពបរិស្ថាន និងក ​ ៃតង ហើយវា ​​ លើក​ បាន​​ ឡើង​ នូវប ​ ញ្ជី​យ៉ាង​ វែង​ ស្តីពគ មួយ ​ ី​ ម្រោង​ មាន​ បៃតង​ នុពលនៅ​ សក្តា​ រៀបចំធ្វើ​ ក្នុង​ការ​ ផែនការ ភាពងាយ​ រងគ្រោះ​ របស់​ បញ្ហា​ ទីក្រុង (រួមមាន​​ ពារ​ អនាម័យ ការ​ការ​ ពារ​ ទឹកជំនន់ ការ​ការ​ ​ ឹក​ បរិស្ថាន) ផ្នែកថាមពល ផ្នែកដ ​ ំណង់ ការ​ ជញ្ជូន បរិស្ថានស គ្របគ ់​ ្រងស ​ ំណល់​ របស់​ រឹង​ ​ េតិកភណ្ឌ​ ឧស្សាហកម្ម ទីធ្លាសាធារណៈ និងប វប្បធម៌។ កំណើន​ ជាងនេះទៅទៀត ​ អភិវឌ្ឍ​ បៃតង និងការ​ ​ ៃតង មាន​ ទីក្រុងប ភាព​ ស៊ី​ គ្នា​ ជាមួយន ​ ម្មវ ​ ឹងក ក្រុង​ ​ិធីទី​ ៃ​ របស់​ បតង​ រាជរដ្ឋាភិបាល ដែល​ គោលដៅ​ មាន​ ​ ភ័ណភាព អនាម័យ បរិស្ថានល្អ និងស កែលម្អសោ ​ ្តង់ដារស់នៅក្នុងទីក្រុង ហើយទា ​ ក់ទា ​ ញ​ ឱ្យបា ភ្ញៀវទេសចរ​ ​ ែច្រើន​ ​ ន​កាន់ត ​ ម្ពុជាមា ថែមទៀត។ ទីក្រុងក ឱកាស​ ​ ន​ ក្នុង​ការ​ ច្រើន​ យក​ ទាញ​ ផល​ ចំណេញ​ ពី​ ្ច​ ៃតង» ពិសេសព «សេដ្ឋកិចប បង្កើត​ការ​ ​ ី​ការ​ បៃតង​ ងារ​ ថ្មីៗនៅ​ វិស័យ​ ក្នុង​​ ​ ស្សាហកម្ម។ គោលបំណង​ ទេសចរណ៍ និងឧ របស់ស ​ េដ្ឋកិច្ចបៃតង​ គឺ​ ដើម្បក ​ ុខុមាល​ ី​ ែលម្អស ​ មធម៌សង្គម ភាពមនុស្ស និងស ​ ន្ថយ​ ដោយ​កាត់ប បាន​ ឱ្យ​ នូវ​ ច្រើន​ បរិស្ថានសង្គម និងភា បញ្ហា​ ​ ពអត្តខា ​ ត់ផ ​ ្នែកអ សេដ្ឋកិចប ​ េកូឡូហ្ស៊ី។ គំរូ​ ត្រូវ​ ្ច​ ៃតង​ គយក​ បាន​ ​ ន​ េ​ ទៅអនុវត្តបា នៅប្រទេសម ជោគជ័យ​ ​ ួយច ​ ំនួន​ ដូចជា​ ប្រទេសកូស្តារីកា ដើម ជា​ ​ ប ដែលជា ​ ្រទេសឈា ​ នមុខគ េ​ ុង​ការ​ ​ ក្ន ​​ តង​ អភិវឌ្ឍបៃ​ រយៈ​ តាម​ វិស័យ​ ធម្មជាតិ។ ទេសចរណ៍​ យុទ្ធ​ ប្រភព៖ Source: GGGI, ផែនការ​ ទី​ សាស្ត្រ​ ក្រុងប ​ ៃតង​ របស់​ រាជធានីភ្នំពេញ ២០១៧-២០២៦​ ឆ្ន២ ី​ ្រាង​ ាំ​ ០១៧។ សេចក្តព យុទ្ធ​ ផែនការ​ សាស្ត្រទី​​ មាន​ ក្រុង​ ាំ​ ០១៧។ ចីរភាព ២០១៨-២០៣០។ ធនាគារពិភពលោក ឆ្ន២ កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 43 2>2 ស្ថាប័ន អភិបាលកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ ផ្អែកតា ​ ​ ដូចជា ​ ម​ ​ ្រជាជ ចំនួនប ច្រកស ​ េវា​ ចេញ​ ចូលត ​​ នៅ​ ន​ ក្នុងក្រ ​​ ុង​ ដើម ដែលមា ​ ែមួយ​ជា​ នីមួយៗ។ គំនិតផ ​ ន​ ​ ្តួចផ្តើមនា ធ្វើ​ គោលដៅ​ ​ នា​ សម្រាប់ការគ្រប់គ្រងទីក្រុង ​ េវា​ ឱ្យស មូលដ្ឋាន​ (ឧ. លិខិតប រដ្ឋបាលជា​ លិខិតអ ​ ញ្ជាក់ ឬ​ ​ នុញ្ញាត​ មាន​ នានា) ឱ្យ​ ស្រួលស ភាពងាយ​ ់​ លរដ្ឋទ ​ ម្រាបព ​ ន ឃើញ​ ​ ទួលបា 2>2>1 សេចក្តីផ្តើម មាន​ ថា​ ប្រសិទ្ធភាព​ យាល័យ​ របស់​ការិ​ ទាំងនេះន ​ ឹង​ មាន​ កម្រិតណា ប៉ុនគ ្តែ​ េមិនទា ​ ​ ​ ន់​ ដឹងច ទេ​ នៅ​ ពេលដ ​ ្បាស់​ថាតើន ​ ែល​ ​ ិរន្តរភាព​ ដែល​ ចំណូល​ ​ ន​ ប្រមូលបា ពី​ការ​ ផ្តលស ់​ េវា​ នោះ​ មិនអា ទាំង​ គ្រប​ ​ ច​ ​បស់​ តួនាទីរ សមត្ថភាព​ ស្ថាប័នមាន​ ្ច​ ្អ និង​ រឹងមាំ អភិបាលកិចល ទៅ​ ដណ្តប់​ ចំណាយ​ លើ​ការ​ ។ ផ្នែកឯកជន​ បានផង​ ឈានមក​ បាន​ ផល ការ​ ហ ់ រ ្ត ​ បប ិ ញ្ញ​ ្ ទាន​​ មាន​ ចរ មាន​សារៈសំខាន់​ ី ភាព​​​ សមប ជា​សារវន្ត​ ្រា ់​​ ខ្វះ​ បំពេញ​ការ​ ខ្លះ​ ចន្លោះ​ នៅ​ ក្នុង​ការ​ ធហ ដល់​ការ​ ្វើ​ ិរញ្ញប្បទាន​ គ្រប់​ ការ​ ទីក្រុងឱ គ្រង​ ​ ្យ​ មាន​ ប្រសិទ្ធភាព ផ្តលស និង​ការ​ ទីក្រុង​ ់​ េវា​ ​ ្រុង អភិវឌ្ឍក ្តែ​ គច្រើនន ប៉ុនភា មិន​ ​ ៃសកម្មភាពទាំងនោះ​ អនុ​ បាន​ ចីរភាព​ ហើយវា មាន​ ​ ​ ​ ជា ភាព​ ចាំបាច់ផ ​ ង​ នូវ​ សម្រាប់នាំមក​ បរិស្ថាន​ តាម​ លោម​ រៀបចំក្រុងទ ផែនការ​ ​ េ ហើយត ​ ្រូវ​ បាន​ ​ ម​ អនុវត្តតា របៀប​ មាន​ មួយ​ ផល​ អំណោយ​ ់​ ុរកិច្ច និង​ការ​ សម្រាបធ ងារ។ នៅ​ បង្កើត​ការ​ រញ៉េរញ៉ៃ ដែលប មួយ​ ​ ណ្តាល​ ឱ្យមា ​ ន​ បញ្ហា​ ជាច ប្រឈម​ ​ ្រើន (ដូច​ ក្របខណ្ឌ​ កម្ពុជា មាន​ ​ិវត្តជា កំពុងវ ​ និចស ្ច​ ម្រាបកសាង​ ់​​ រដ្ឋ​ ក្រុង​ បាល​ កង មាន​ ​ ះ ុ្រ ព ​ ​ ្រ សីហនុជាឧទាហរណ៍សប ្រា ) ែ នេះន ់ ។ ផ្នក ៃ បាយការណ៍​ ​ រ ​ ែលប្រតិប មួយដ ទៅម ​ ត្តិការ​ ​ ុខ​ ក្រោម​ កន្សោម​ ច្បាប់ ​ ិធ​ និងកម្មវ ី ពិនិត្យទៅ ធ្វើ​ការ​ លើ​ ​ ​ គន្លឹះមួយចំនួនពាក់ព័នទៅ បញ្ហា​ ក្របខណ្ឌ​ ្ធ​ នឹង​ តាម​ កំណែទម្រង់​ និង​ បែបវិមជ្ឈការ​ របស់​ វិសហមជ្ឈការ​ រដ្ឋាភិបាល ផ្តលហ ស្ថាប័ន និង​ការ​ ់​ ិរញ្ញ​ ប្បទាន​ សម្រាបផ ់​ ្នែកក រដ្ឋបាល ​​ ​ ិច្ច​ការ​ និង​ ​ ពជាក់ស្តែង ប៉ុន្តែនៅក្នុងភា ​ ូលដ្ឋានត អភិបាលកិច្ចម ​ ន​ ​ ្រូវបា ជួប​ ផ្តលស ការ​ របស់​ ់​ េវា​ ទីក្រុង។ ​ វិញ ឧបសគ្គទៅ ​ ដោយ​សារ​ តែ​ មាន​ការ​ អនុវត្តត ​ ូវ​ ​ ិចតួចន គោល​ ដែលមាន​ នយោបាយ​ ​ នធាន​ ការទទួលខ ស្រាប់ និងធ ​ ្រូវ និង​ ​ ុសត ចំនួនប ​ ុគ្គលិកមា ជំនាញ​ ​ ន​ នៅ​ កម្រិត។ មាន​ 2>2>2 ក្របខណ្ឌច្បាប់ និងក្របខណ្ឌ​ គោលនយោបាយ រួម ការផ្ទេរអ ជា​ ទៅ​ ​ ំណាច​ ឱ្យ​ ថ្នាក់​ ក្រោម​ មាន​ ជាតិ​ នៅ​ កម្រិត​ នៅឡើយ ទាប​ ​ ន់​ ហើយមិនទា សេចក្តីត្រូវការ​ បំពេញ​ ទីក្រុង​ របស់​ ទីក្រុង អម​ ដោយ​ និងខ ស្រុក​ ផង ស្ថិតនៅ ​ ណ្ឌ​ ចំកណ្តាលរ ​ ​ ​ចនា​ ​ ន​ លំដាប់ទីពីរបា ពិសេស ទីក្រុងលំ នៅឡើយទេ។ ជា​ ​​ ដាប់ទីពីរមិន​ សម្ព័នរ ្ធ​ដ្ឋបាល​ នរដ្ឋ ៃ​ ាភិបាល​ កម្ពុជា។ ​ ូរ​ ឋានានុក្រមហ ពីថ្នាក់​ ពី​ អាច​ ទាន់​ មក​ យក​ ប្រៀបបានទេ​ ជាមួយទីក្រុងភ្នំពេញ ដែលទទួ ​​ ល​ ​ ុះ​ កំពូលជាតិច ​ ល់ស ដល់ថ្នាក់ខេត្ត រាជធានី រហូតដ ​ ្រុក ក្រុង និង​ ហិរញ្ញប្បទាន​ គិតក្នុងពលរដ្ឋ បាន​ ​​ ​ ំនួនច ​ម្នាក់ ក្នុងច ​ ្រើន​ គួរ​ ឱ្យ​ កត់​ ​ ម្រាបត ខណ្ឌ (ខណ្ឌស រាជធានីភ្នំពេញមួយទេ) និង​ ់​ ែ​ -សង្កាត់​ ឃុំ​ ា ់ ជាង​ សម្គល កងុ្រ លំ ​​ ដាប់ទព ី រ ីផ ្ង ​ ស ុ ឆ េ ៗទៀត។ ក្នង​ ២ ​ ំា្ន ០១៧ ទីកង ុ្រ ​ ​ ឋា ដែលជា ​ នានុក្រមទា ​ ប​ ជាង​ គេ​ រដ្ឋបាល​ បង្អស់។ ថ្នាក់​ ត្រូវ​ នីមួយៗ​ បាន​ សៀមរាបទទួល​ តិចជាង​ ហិរញ្ញប្បទាន​ ចំនួន​ ពាក់កណ្តាលនៃ​ បាន​ គ្រប់​ គ្រង​ អភិបាល​ ក្រុម​ ដោយ​ ដែល​ ប្រឹក្សា​ ជ្រើស​ មាន​ការ​ តាំង​ មធ្យម ​​ ហិរញ្ញប្បទានជា​ ខណ្ឌ​ ដែល​ ​​ ុង​ ក្នុងទីក្រ ​ ន​ ភ្នំពេញ​ ទទួលបា ដែល​ ក្នុងនោ រដ្ឋបាល​ ​ ះ​ ់​ តិ និងក ថ្នាកជា ​ ្រឹក្សា​ ឃុំ-សង្កាតត ​ ្រុមប ់​ ្រូវ​ ទោះជាមាន​ ទៅទៀត។ ​ ​ ល​ ច្បាប់និងគោ នយោបាយដោយឡែកៗ​ បាន​ ជ្រើស​ តាំង​ ដោយ​ ដោយ​ ផ្ទាល់​ តាម​ ប្រជាជន​ រយៈ​ការ​បោះឆ្នោត ើ្រ មែន គនៅ ជាចន េ មិនទា ​ ន​ មា ់ ន​ កប ​ មប ្រ ខណ្ឌស ្រា កា ់ រ​ ផល ​ ់ រ ្ត ហ ុ ិ ញ្ញវត្ថ​​ រីឯ​ ក្រុមប រាជធានី​ ខេត្ត ស្រុក ក្រុងនិងខណ្ឌ ត្រូវបា ​ ្រឹក្សា​ ជ្រើស​ ​ ន​ ​ ្នាក់​ ដល់ថ ជាតិ​ ក្រោម​ ឡើយទេ នៅ​ ​​ ដែលមានន័យថា​ រដ្ឋ​ បាល​ ថ្នាក់​ ដោយ​ តាំង​​ ប្រឹក្សា​ សមាជិកក្រុម​ តាមរយៈ​ការ​បោះឆ្នោត​ ឃុំ-សង្កាត់​ ជាតិ​ ក្រោម​ មាន​ រចនា​ សម្ព័ន្ធ​ នៅមានកម្រិត​ គណនេយ្យភាព សម្រាប់​ អសកល។ តើគួរ​ នៅក្នុង​ការថា​ គ្រប់​ គ្រង​ ហិរញ្ញវត្ថុ​ របៀប​ ​ ិយាយ​ ណា។​ បើន ពី​ ចំណូល​ ប្រភព​ វិញ ភាពលម្អៀងទៅរក​ គេឃើញមាន​ ​ ូចៗ​​ ទីក្រុងត ច្បាប់ស ​ ្តី​ ពី​កា​ រគ ់​ ្រ​ ​ ្របគ ង​ ​ ្ឋ​ រដ រាជ បាល​ ​ ធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ ធ្វើ​ ហើយ​ បះ ឱ្ យ ​ ៉ ពាល់​ ដល់លទ្ធ​ របស់ក្រុង​ ភាព​​​ ទាំងនោះ​ នៅ​ ក្នុង​ការ​ ២០០៨) (ឆ្នាំ​ ់​ ្របខណ្ឌរ ផ្តលក ​ួម​​ ផ្នែកច ​ ្បាប់ន ​ ្ថាប័នស ​ ិងស ​ ម្រាប់​ការ​ ហិរញ្ញ​ ធ្វើ​ ទាន​ ប្ប​ អភិ​ ដល់​ការ​​ វឌ្ឍ​ ទី​ ក្រុង​ ច្រើន ភាព​ ។ ភាគ​ លម្អៀង​ ់​ ្រងក គ្របគ ​ ្រុង។ ច្បាប់ន ​ េះ​ រាប់​​ រៀប​ អំព រ​ ​ ី​ ​ ​ ចនា ស​ ម្ព័​ រ​ ន្ធ​ បាល ដ្ឋ​ ​ ​ និង​ កើត​ នេះ​​ ចេញ​ ពីរូប​ មន្ត​ ចែក​​​​​ រំ​ ក​ លែ​ ប្រាក់​ ចំ​ ណូ​ ល​ រវាង​ ពន្ធ​ បណ្តា​ ខេត្ត វត្ថរ ហិរញ្ញ​ ​ ធានី ខេត្ត ក្រុង ស្រុក ខណ្ឌ និងទំនាក់ទំនង​ ុ​បស់រាជ កង និង​ ចែកឱ្យ​​​​ ុ្រ ដែល​ ស្មើ​ៗគ្ននូ ា​ វទ ​ ឹកប្រាក់​ ៥០%​ នៃ​ ​ ិធដ មូលន ិ​ ែល​ ​ង របស់ពួកគេទៅន ឹ​ ​ រដ្ឋបាល​ ់​ ្រោ​ ថ្នាកក ម​ ​ន ជាត ិ​ ៃ​ រ​ ភិ​ ដ្ឋា​ ​ ។ ​ បាល ច្បាប់​ ូ បា ត្រវ ផ្ទរ ​ ន​​ េ ហើយ​ សល់ព ​ នោ ៥០%​ ី ះ​ ូ បា ទៀត ត្រវ​ ន​ បង ​ ក ែ ច ដោយ​ ែ ​ ស្តីពប ី​ ្រព័នគ ្ធ​ ្របគ ​ ិរញ្ញ​ ់​ ្រងហ ឡើង​ វត្ថុ​សាធារណៈឆ្នាំ ២០០៨ កសាង​ 44 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ​ ្តី​ នៅលើ​ ច្បាប់ស ពី​​ការ​ គ្រប់​ គ្រង​ ថវិកា និងទ ​បស់ខ ​ ្រព្យសកម្មរ ​ េត្ត ដល់​​ មុខងារ​ ត្រូវ​ ដែល​ សម្បទាន​​ ទ្រទ្រង់ដោយ​ ជាប់​ ថវិកា​ លក្ខខណ្ឌ ​ ក្រុង (ឆ្ន១ និង​ មាន​ ាំ​ ៩៩៨) ហើយ​ វិសាល​ ភាពគ្របដ ់​ ណ្តបល គ្រប់​ ់​ ើ​ (២០១៧)។ ភាពហិរញ្ញ​ ទិដ្ឋ​ របស់​ វត្ថុ​ ​ កម្ម​ និង​ រដ្ឋ (ពន្ធដារ ថវិកា ទ្រព្យស ​ ំង​ បំណុល) រួមទា ថ្នាក់​ រដ្ឋបាល​ ជាតិ​ ក្រោម​ ផង (ឧ. ចំណូលថ្នាក់​ ដំណើរ​ វិវត្តនន តួនាទីរបស់ស ៍​ ៃ​ ​ កម្ពុជា​ ជា​ ​ ្រុក/ក្រុងនៅ ទូទៅ ត្រូវ​ ជាតិ និងថ ក្រោម​ ​ ្បាប់​ ​ វិកា)។ ក៏ប៉ុន្តែ គ្មានច ជាក់​ ណាមួយ​ លាក់​ ស្តី​ ពី​ ជំរុញ​ បាន​ អនុវត្តក ដោយ​ការ​ ​ិមជ្ឈការ ​ ម្មវិធីកំណែទម្រង់វ និង​ វត្ថុ​ ហិរញ្ញ​ ក្រោម​ ថ្នាក់​ ជាតិ ​ ច​ ដែលអា រៀប​ រាប់​ លម្អិតបា ​ ន​ថា​ តើ​ របស់​ វិសហមជ្ឈការ​ ​ ន​ រដ្ឋាភិបាល ដែលមា ​ិធជាតិ ឈ្មោះថា​ កម្មវ ី​​ ​ ថ្នាក់​ អាជ្ញាធរ​ ជាតិគ ក្រោម​ ​ ួរ​​ ប្រប ើ​ ្រាស់​ វត្ថុ​ ហិរញ្ញ​ ដូចម្តេច ចាត់​ ចែង​ អភិវឌ្ឍតា សម្រាប់​ការ​ បែប​ ​ ម​ ប្រជាធ ​ ិបតេយ្យ នៅ​ ​ ់​ ្រោម​ ថ្នាកក ជាតិ របស់ខ ចំណូល​ ដោយរបៀប​ ​ ្លួន​ ណា ហើយ​ តើ​ មាន​ អ្វី​ តម្រូវ​ការ​ ខ្លះ​ ២០០៩-២០១៩ (National Program for Subnational គ្រប់​ សម្រាប់​ការ​ ហិរញ្ញវត្ថុ។ គ្រង​ Democratic Development, 2009 - 2019/NP-SNDD)។ តាម​ កម្មវិធីជាតិ NP-SNDD បានអនុវត្ត​ ផែនការ​ រយៈ​ អស់​​ បីឆ្នាំ​ លិខិតុបករណ៍ច មាន​ ​ លនយោបាយ​ ​ ្បាប់​ និងគោ ច្រើន​ ជា​ ដែល​ បី​ ដំណាក់​កាល​ មកហើយ ​ ែនការ​ ដែលផ គត្រ ចុងក្រោយ​ បាន​ េ​​ ូវ​ ​​ ត ិ អ ចែងលម្អ ​ព ំ ​ ស ី កម្មភាព​​ ​ ជ្ញធ របស់អា ា រ​ កង ឋានានុកម ុ្រ ដែលមាន​​ ្រ ​ ​ ​ អនុម័តនៅ ខែ​ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ​ មាន​ ២០១៧ ហើយ​ ឈ្មោះថា «ផែនការ​ លំដាប់ល តាម​ ពីលើចុះក្រោម​ថា​ ​ ំដោយ​ ជា ច្បាប់ ព្រះរាជក្រឹត្យ ​​ ​ អនុវត្តបី ទី៣ (ផអ៣ទី៣)» ២០១៨-២០២០។ ឆ្នាំ ដំណាក់​កាល​ ​ ្រកាស។ អ្វដ អនុក្រឹត្យ និងប ​ ងគេ​ ី​ ែលសំខាន់ជា នៅ​ក្នុង​ ចំណោម​ កម្មាធិការ​ គណៈ​ ជាតិសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ ​ ំងនេះ​ លិខិតុបករណ៍ទា ់​ ្នាក់​ សម្រាបថ គផ ក្រុង​ ឺ​ ្តោត​ ទៅលើ​ការ​ ផ្ទេរ​ អង្គភាព​ នៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ (គ.ជ.អ.ប) ជា​ ​ ុសត ទទួលខ សម្រាប់​ ​ ្រូវ​ ងារ​ មុខ​ ពី​ រដ្ឋាភិបាល​ កណ្តាល​ ថ្នាក់​ ទៅឱ្យ​ ថ្នាក់​ ក្រោម​ ជាតិ និយាយ​ ​ ុទ្ធ​សាស្ត្រ និងផ អនុវត្តយ នេះ។ ​ ែនការ​ ចំភាគច្រើនគ ឱ្យ​ ថ្នាក់​ ស្រុក និងថ្នាក់​​ ​ ឺ​ ក្រុង។ ជាឧទាហរណ៍មាន ​ េខ​ អនុក្រឹត្យល ៦៨​ ដែលគ ដណ្តបល ​ ្រប​ ់​ ើ​ ទូទៅសម្រាប់​ ដំណើរការ​ អាទិភាពធំៗរ ​បស់​«ផអ៣ទី៣» រួមមាន៖ ផ្ទេរមុខងារ និងធ ការ​ ​ដ្ឋបាលថ្នាកក ​ នធានទៅឱ្យរ ជាតិ រួម​ ់​ ្រោម​ មាន​ រៀបចំមុខងារ ការ​ ការ​ ពិនិត្យឡើងវិញ និងដ ​ ំណើរអ ​ នុវត្ត​ការ​ ចាត់​ ី្រ ធនធានដែលមានឆន្ទន yy ពងក ា សុ ទ ិ ​ ិ្ធ មប ស ់សក ្រា ​​ ង ុ្រ យក​ ុ្រ /ក​ ទៅ​ ២០១២); អនុក្រឹត្យល តាំងមុខងារ (ឆ្នាំ​ ២៨៥ ស្តីពី​ការ​ ​ េខ​ ់​ ្រង​ គ្របគ ប្រើប្រាស់ ពីព្រោះថា​ ធនធាន​ គេ​ ដែល​ ​ ន​ ទទួលបា កន្លងមក​ ងារ​ មុខ​ ជម្រើសស ជា​ ​ ម្រាបរ ់​ដ្ឋបាល​ ថ្នាក់​ ជាតិ ដោយ​ ក្រោម​ កំណត់​ សម្រាប់តែ ​​ ​ លើផ្ន ចំណាយ​ បុគ្គលោក ​​ ែក​ និងផ ​ ្នែក​ ​ ល​ រដ្ឋបា តែ​ សម្រាប់​ នីតិវិធី​ និយតកម្ម​ ធ្វើ​ មុខ​ ងារ​ ជា​ តាម​ ជម្រើស​​​ ពិគ្រោះ​ រយៈ​ការ​ ប៉ុណ្ណោះ ​ ៏​ ឬមួយក ​ ន​ មិនបា ទ្រ​ ទ្រង់​ ដល់​ការ​ ​ េវា​ ផ្តល់ស ​ ន​ ឱ្យបា ជាមួយ​ យោបល់​ ក្រសួងពា ​ ក់​ ព័ន្ធ (ឆ្ន២ ាំ​ ០១៤); ព្រម​ អនុក ទាំង​ ​ ្រឹត្យ​ ពញ េ ​ លញ ​ ង េ ទេ រួមទា សវា ំ ​ ផក េ ​ ធនធាន​ ែ្ន សង្គមផង។ កង្វះខាត​ ប្រកាស​ និង​ ក្រសួងផ របស់​ ដែរ​ ​ ង​ ស្តី​ ពី​ការ​ ធ្វើ​ ផ្ទេរ​ ប្រតិភូកម្ម​ និង​ការ​ េ បា នះ ​ ន​ រម ួ ​ ចណ ែ ​ ំ ក ធ​ើ្វ ជ្ញធ អា ា រ​រដ្ឋបាល​ ថក ក ់ ម ា្ន ​ ជាតិ​ ្រោ ​ គ្មាន​ ទៅ​ មុខងារ​ រដ្ឋ​ ឱ្យ​ ថ្នាក់​ បាល​ ក្រោម​ ជាតិ (ក្រសួងទ ​ េសចរណ៍ ក្រសួង​ ភាព​ដាក់​ លទ្ធ​ ចញ គន េ ​ ំ ត ិ ​ ផច ផម ួ្ត ​ រង ើ្ត ​ឹ មាំ​ ណាមួយ​ ដម ្​ ើ បី ះសយ ដោ ្រា ​ ​ ប់រំ យុវជន និងក អភិវឌ្ឍន៍ជនបទ ក្រសួងអ ​ ង្គមកិច្ច ​ ីឡា ក្រសួងស ក្នុងម បញ្ហា​ ​ ្លួនឡើយ។ ​ ូលដ្ឋានរបស់ខ ក្រសួងប និង​ ​ រិស្ថាន)។ ផ្ទេរមុខងារ​​ ដោយប្រែក្លាយ​​ការធ្វស yy បង្កើនល្បឿននៃការ​ ើ​ េចក្តី​ លខ មាន​ ិ ប ិ ត ុ ករណ៍​ ជា​ ចន ទៀត​ ើ្រ ​ ដល កណ ែ ​ ំ ត់​ ធន​ ហរ ធាន​ ិ ញ្ញវត្ថុ​​ ផ្ទេរ​ សម្រេច​ មុខ​ ងារ​ សំខាន់ឱ្យ​​ ទៅ​ ផ្ទេរមុខងារ​ ជា​ការ​ ស្តែង ជាក់​ ់​​ ុក/ក្រុង សម្រាបស្រ ដូចជា៖ លេខ​ អនុក្រឹត្យ​ បង្កើត​ ៣៦ស្តីពីការ​ រួម​ ទាំង​ការ​ ដែល​ បញ្ចេញធនធាន​ តម្រូវ​ការ​ ជា​ សម្រាប់​ ចាំបាប់​ មូលនិធិស្រុក/ក្រុង ​ ំណត់​ និងក ី​ ្រតិបត្តិការ​ នីតិវិធប របស់មូលនិធិ​ យក​ ទៅ​ អនុវត្តល មុខងារ​ ​ ើ​ ជា​ ទាំងនោះទៅ​ ផង។ មួយ​ ក្នុង​ ដោយ​ រួមមាន​ នោះ​ រូបមន្តបែងចែកមូលនិធិ កម្រិតមូលនិធិ និង​ ​ េខ​ (២០១២); អនុក្រឹត្យល ស្តីពីការ​ ៣២​ បង្កើត និង​ការ​ គ្របគ ់​ ្រង​ ​ លនយោបាយ​ និងច yy បង្កើតគោ ​ ក្ខុវិស័យច្បាស់លាស់សម្រាប់​ ់​ ្រោម​ មូលនិធិវិនិយោគថ្នាកក ជាតិ ​ ្នុងនោះរួមមា ដែលក ​ ន​ការផ្តល់​ ការ​ ផ្តល់​ សេវា​ វិមជ្ឈការ ដើម្បី​ដាក់ឱ បែប​ ប្រតិបត្តិនូវស ​ ្យ​ ​ ្តង់ដា​ ស្ថាប័ន​ ហិរញ្ញប្បទាន​ កញ្ចប់​ និង​ការបង្កើត​ មូលនិធិ​ សម្រាប់​ កម្មវិធី​ ់​ េវា (តាម​ ផ្តលស វិធាន​ការ​ រយៈ​ ​ង្វាន់​ អធិការកិច្ច ទណ្ឌកម្ម និងរ ​ នុក្រឹត្យល វិនិយោគ (២០១៦) ដែរ; និងអ ៦ស ​ េខ​ ់​ ្រង​ ​ ្តីពីការគ្របគ លើកទឹកចិត) ​ ្ត ប៉ន ែ្ត ផ ុ ក ៏ ល ​ ្ត ឱ ​ ់ យរដ្ឋបាល​ ្​ ថក ក ា្ន ​ ់ ម ្រោ ​ ជាតិ​ នវ សយ ូ​ ័្វ ភាព​​ ថវិកា​ សម្បទាន​ ជាប់លក្ខខណ្ឌ ​ ្នុង​ ដែលក នីតិវិធីអ នោះមាន​ ​ នុវត្ត​ ក្នុង​ការ​ ចាត់ច ់​ ្រងក ​ ែងគ្របគ ប្រចាថ ​ ិច្ច​ការ​ ្ងៃ​ រ។ ំ​ ដែ ធ្វើ​ លើការ​ សញ្ញាណកម្ម ការ​ អត្ត​ ធ្វើ​ ចាត់តាំង និង​ការ​​ ហិរញ្ញប្បទាន​ កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 45 ​ មត្ថភាពរបស់អា yy ពង្រឹងស រដ្ឋបាល​ ​ ជ្ញាធរ​ ក្រោម​ ថ្នាក់​ ជាតិ ជា​ ដែរនូវ​ការណ៍​ថា​ តើ​ មន្ត្រី​ ដែល​ ស៊ីវិល​ ក្រោម​ ធ្វើ​ការ​ របស់​ ឱវាទ​ ក្រសួង​ េ ផ្ន ពិសស ែ ភា ​​ ក ​ ព​ ជាអ ​ក ​ ំ និងជ ្ន ដឹកនា ​ នា ំ ញ​ អាជីពផ ​ សេ ៗ​ ្ង ទៀត។ នៅ​ តាម​​ការិយាល័យស្រុក/ក្រុង គួរ​ ត្រូវបា ​ ញ្ចូល​ ​ ន​ដាក់ប ទៅក្រោម​ គ្របគ ការ​ ​បស់​ ់​ ្រងរ រដ្ឋ​ បាល​ ថ្នាកក ជាតិ​តាម​ ់​ ្រោម​ ណា។ របៀប​ 2>2>3 សមត្ថភាពផ្នែករដ្ឋបាល តែមាន​ ដោយ​សារ​ នៅ​ អតុល្យភាព​ បែងចែកចំណូល​ ក្នុង​ការ​ ពន្ធ​ ​ូបមន្តប រួមគ្នា និងរ ​ សមធម៌ក ​ ែបអ ធ្វើ​ ​ ្នុង​ការ​​ ហិរញ្ញប្បទានសម្បទាន​ ុ ការតែងតាំង ផ្ទរ អំណាចក្នង ​ ញ្ឈប់ព េ និងប ​ កា ី រងារដល់ប ​គ ្គ ក ុ ល ិ ​ ជាប់ល ថវិកា​ ​ ្នាកក ​ ក្ខខណ្ឌទៅឱ្យថ ជាតិ ជាលទ្ធផល ក្រុងធ ់​ ្រោម​ ​ ំៗ​ ដែលធ្វើ​ការ​ ស៊ីវិល​ រដ្ឋបាល​ នៅ​ ថ្នាក់​ ក្រោមជាតិ​ ត្រូវ​ ធ្វើ​ បាន​ ប្រតិភូកម្ម​ តមា ច្រើន​ ចំនួនប ែ​ ន​ ​ ុគ្គលិកតិចប ​ ើ​ គិតតា អត្រា​ ​ ម​ ប្រជាជន ​ ហើយ​ ថ្នាក់​ ទៅឱ្យ​ ក្រោម​ ជាតិ​ រួចហើយ ប៉ុនប ្តែ​ ុគ្គលិកស៊ីវិលទា នៅ​ ​ ំងនោះ​ តែ​​​ ភាព​ មានលទ្ធ​ មាន​ កម្រិត​ ណាស់​ ក្នុង​ការសម្រួល​ ក្នុង​ តម្រូវការ​ ស្ថាន​ ខស រក្សា​ ែ ត់តាង ្ ចា របប​ការ​ ំ របៀប​ ងារ​ របស់ពក ួ គេ​ កស ជាមួយ​ ួ ​ ្រ ង រៀងៗ​ ភាព​ការ​ ងារ​ ​ 77 របស់គ ​ ង្ហាញក្រុង​ េ ។ តារាង ២.១ នៅខាងក្រោមប ាំ​ ០១៦ ក្រសួង២ ខ្លូនដដែលនៅឡើយ។ នៅឆ្ន២ ក្នុង​ ​ ៤​ ចំណោម​ ជា​ សៀមរាប ដែល​ ​ ំជាងគេទីពីរ មាន​ ក្រុងធ ចំណាយសម្រាប់​ អត្រា​ ​ ្នូលច ក្រសួងស ​ ៥ មាន​ ​ ំនួន៣ តំណាង​ របស់​ ខ្លួន​ នៅតា ធ្វើ​ការ​ ខេត្ត ​ ម​ ់​ ប​ ពលរដ្ឋម្នាកទា ​ ែល​ ជាងគេ ហើយក្រុងដ អត្រា​ មាន​​ ទាប​ ចំណាយ​ ស្រុក ស្របព និង​ ​ េល​ ដែល​ មាន​​ និន្នាការ​ ធវ ទៅរក​ការ​ ្វើ​ិសហមជ្ឈការ​ ់​​ ​ បន្ទាបគឺ ​ ត់ដ ក្រុងបា ​ ំបង ដែល​ ជាក ​ ្រុង​ ធទ ី​ ្នុងប ំ​ ីបក ​ ្រទេស (ADB, ​បស់​ បុគ្គលិករ ​ ែម​ ខ្លួនច្រើនថ ទៀត ឱ្យ​​ ទៅ​​ ក្រោម​ការ​ នៅ​ ់​ ្រង់​ គ្របគ ​ ណ្តា​ Dunn, 2016)។ ការណ៍ដែលប ​ ំណាយ​ ក្រុងច ជិត ៤៥%នៃ​ ថ្នាក់​ របស់​​ ជាតិ​ ក្រោម​ វិញ​ ។ រវាង​ ឆ្នាំ​ ​ ០១៦ ចំនួនប ២០១០ និង២ ​ ្រាក់​ ​ ្លួន​ ថវិការបស់ខ បៀវត្ស​ និងប ទៅលើ​ ឧបត្ថម្ភ (ដូចមា ​ ្រាក់​ បង្ហាញ​ ​ ន​ ក្រសួងច បៀវត្សដែល​ ​ ំណាយ​ ទៅលើម ​ ន្ទីរ​ តាម​ ​ ​ ខេត្ត​ (និងនៅតាម​ ​ រាង ២.៣) ក៏ជា​ការ​ ក្នុងតា បញ្ចាំងឱ ឆ្លុះ​ ឃើញផងដែរនូវកម្រិត​ ​ ្យ​ ​ ួយចំនួន) បាន​ ស្រុក/ក្រុងម ពី​ ៣៩,៨% ទៅ​ កើន​ ដល់ ៤៨,២% (ADB, 2018)។ ក្រសួងអ ​ ីឡា ក្រសួងស ​ ប់រំ យុវជន និងក ​ ង្គមកិច្ច របស់​​ សមត្ថភាព​ បុគ្គលិក និងរដ្ឋបាល គិតជា ក្នុង​ ​ អត្រា​ មនុស្ស​ ​ ុខាភិបាល តំណាង​ ក្រសួងស ៨៨,៩%​ នៃ​ ឱ្យ​ ចំណាយ​ សរុប​ លើ​ ​ឹងក ម្នាក់។ បន្ថែមលើនេះ ឧបសគ្គរ ដែលប ​ ំព្រឹសៗ​ ​ ណ្តា​ ក្រុងក ​ ំពុង​ បៀវត្សនៅ ប្រាក់​ ​ ​តាម​ ​បស់​ ខេត្ត។ បុគ្គលិកស្នូលរ បច្ចុប្បន្នស ក្រុង​​ ​ ្ថិត​ ប្រឈម​​​ ពាក់ព នឹងច ​ ័ន្ធទៅ​​ ​ វិកា​ ​ ំនួនថ សម្រាបប ់​ ុគ្គលិក ​ ព​ និងភា នៅ​ គ្រប់​ ក្រោម​ការ​ របស់​ គ្រង​ ក្រសួងមហាផ្ទៃ ប៉ុនក ្តែ​ ិច្ច​ ពិភាក្សា​ កំពុង​ ​ ៃ​ ស្មុគស្មាញន ​​ កម្ម កាន់ត បទបញ្ញត្តិហិរញ្ញវត្ថុ និងលទ្ធ ​ ែ​ ធ្វើ​ ឱ្យក្រុង​ លំបាក​ មាន​ការ​ ជ្រើស​ ក្នុង​ រើស​​ បុគ្គលិកជាប់​ កិច្ច​ មក​ សន្យា​​ បំពេញ​ ក្នុងគោលដៅ​ តែដំណើរការ​ ធ្វើ​ ផ្ទេរ ឬ​ មនុស្សជ វិមជ្ឈការ​​ ​ ិត​ ៩០០០​ អាទិភាព ​ តម្រូវការជា​​ របស់ខ ដែលលេចឡើងនៅក្នុងអង្គភាព​ ​ ្លួន។ ​ ំណោម​ នាក់​ ក្នុងច ​​ បុគ្គលិករបស់ ​ ក្រសួងដ បម្រើ​ការ​ ​ ែល​ នៅរដ្ឋបាល​​ ក្រោម​ ថ្នាក់​ ជាតិ ចេញ​ គ្រប់​ ពី​​ការ​ ផ្ទាល់​ គ្រង​ ក្រសួង ឱ្យ​ របស់​ ទៅនៅ​ អាស្រ័យហេតុនេះ ​ ្រូវមា ចាំបាច់ត ​ ន​ការ​ ខិតខំច្រើនថែ ​​ ម​ ទៀត​ ក្នុង​ ក្រោម​ការ​ គ្រង​ គ្រប់​ រដ្ឋបាល​ របស់​ ថ្នាក់​ ក្រោម​ ជាតិវិញ។ ជំហាន​ នេះ​ ​ ែបបទ​ ការសម្រួលប តែ​សាមញ្ញ ឱ្យ​កាន់​ និងដ ​ ើម្បីកសាង​ ភាពជឿ​ បង្ហញ ា ​ ូ ​ការ​ នវ ផស ់បរ ា្ល ​ ូ្ត ​យ៉ង ា ​ធម ំ យ នៅ​ ួ ​ កងុ្ន បែបបទ​​ អំណាច​ គប ់គង ្រ ​ ្រ ​ មត្ថភាព​​ ទុកចិត្ត និងស ​បស់រដ្ឋ បុគ្គលិករ ​​ បាល​ ក្រុង​ ក្នុង​ការ​ រក​ ជួល​ ​ ប់ក បុគ្គលិកជា ​ ិច្ច​ សន្យាម ​ ក​ បំពេញតម្រូវការ ដើម្បជ ឱ្យ​ ី​ ួយ​ អង្គភាព​ អនុញាត ដោយ​ ឱ្យ​ ្ញ ​ ថាក រដ្ឋបាល​ ្ន ់​ ក្រោម​ ជាតិ​ ្វ រ​ ធើ​កា នានា​ សម្រេច​ បាន​ គេ​ របស់​ ភាព​ មាន​ ​ ែន​ បត់ប និងឆ ​ ្លើយ​ ទៅនឹង​ តប​ របស់​ តម្រូវការ​ រចនា​ លើ​ ្ធ​ ុគ្គលិក​ សម្ព័នប និង​ការ​ បប ធនធាន​ ្រើ​ ្រាស់​ រៀងៗខ្លួន។ ​ ន​ ពលរដ្ឋបា ្អ​ ង​ លជា មុន។ ​ ហាផ្ទៃ និងក ក្រសួងម ​ ុខងារ​សាធារណៈ ក៏ក ​ ្រសួងម ​ ិចារណា​ ​ ំពុងព ​ ែល​ ៧៧ ពន្ធរួមដ បាន​ ត្រូវ​ ពី​ ផ្ទេរ​ ខេត្តទៅ​ ស្រុក/ក្រុងគឺមាន​ ចំនួន ៥០%ស្មើគសម្រា ្នា​ ់​ ្រុក/ក្រុងទាំងអស់ ហើយចំនួន៥០%ផ្ បស ​​ ​ ន​ សេងទៀតត្រូវបា គណនា​ ផ្អែកលើច ដោយ​ ​ ំនួនប ​ ្រជាជន​ ក្នុង​ ស្រុក/ក្រុងនីមួយៗ។ រូបមន្តនេះចំណេញជាងសម្រាបក តូចៗ ពីព្រោះថា តម្លៃលេខស ់​ ្រុង​ ​ រុប​ ខ្ពសប នៃចំណែករួមស្មើគ្នាឃើញថា​ ប្រៀប​ ់​ ើ​ ​ ំនួនប ទៅនឹងច ​ ្រជាជនតិច។ ដោយសារ​ ចំណាយ​ របស់​ ​ ពច្រើនត្រូវបា ស្រុក/ក្រុងភា ធទៅ ​ ន​ បុគ្គលិក ្វើ​ លើ​ ចំណាយ​ និង​ មាន​ ផ្នែករដ្ឋបាល វា​ ក្រុង​ ន័យថា​ មាន​ តូចៗ​ ចំនួនប ​ ុគ្គលិកច ​ ្រើន​ សម្រាបព ជាង​ ់​ ្នុង​ ់​ លរដ្ឋ​ម្នាកក ណា​ មូលដ្ចាន កាល​ ប្រៀបធៀបជាមួយក្រុង​ ធំៗ។ 46 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម តារាង ២.១៖ ភាពខុសៗគ្នានៃចំណាយជាក់ស្តែង(ជាប្រាក់រៀល)របស់បណ្តាក្រុង ខណ្ឌ រាជធានីភ្នំពេញ សម្រាប់ពលរដ្ឋម្នាក់ៗ ក្នុងឆ្នាំ២០១៦ ក្រុង ក្នុងឆ ប្រជាជន​ ២០១៦ ​ ្នាំ​ សម្រាបព ចំណាយ​ ់​ លរដ្ឋ​ម្នាក់​ (២០១៦) តោខ្មៅ ៧៦៧៣៣ ២៨២៧១ ព្រះសីហនុ ៧៨៣៨០ ២៧៦១២ សិរីសោភ័ណ ៩១១៥៨ ៣០៧០៧ បាត់ដំបង ១៥៥៥៨៤ ២៥៤២៤ សៀមរាប ២៣០១៥៧ ២២៩៩៧ ​ ធ្យមភាគ​ ចំនួនម ទីប្រជុំជនខេត្ត ១៩ផ្សេងទៀត របស់​ ៣៧៩០៤ ៤១៣៣៨ ​ ធ្យមភាគ​ ចំនួនម ខណ្ឌទាំង ១២ ក្នុងក របស់​ ភ្នំពេញ ​ ្រុង​ ១២០៦១២ ៥៤១៥៧ ក្រុងភ្នំពេញ ១៤៤៧៣៤០ ៣៤២៥២២ ចំណាយ​ បញ្ជី​ តាមផ្នែក​ ​ ធ្យមភាគសម្រាប់មនុស្សម្នាក់ សម្រាបស ចំនួនម (ជនបទ)​ ់​ ្រុក​ អត់មាន ៧៨១២ ទាំងអស់ ​ ធ្យមភាគ​ ចំនួនម សម្រាបម ់​ នុស្ស​ម្នាក់​សម្រាបខ ់​ េត្ត​ ទាំង​ អស់ អត់មាន ២៤០៦៦ (លើកលែងតែរាជធានីចេញ) ប្រភព៖ ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី (Jonathan Dunn). 2016. TA 8159-CAM: Decentralized Public Service and Financial Management Sector Development Project. Subnational Fiscal Data Base for Cambodia. Phnom Penh. ​ិសមធម៌យេនឌ័រ​ ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងវ ​ ំណោម​ នៅក្នុងច ខណៈដែល​ការិយា​ ល័យ​ មានគោលដៅ​ ធឱ សេវា​ ្វើ​ ្យ​ រដ្ឋបាល ​ ជា​ ្រ​ បុគ្គលិក «យុទ្ធសាស្តសម្រា ​ ម្ពសស្រ ប់លើកក ់​​ ្តីនៅក្នុងត ​ ំណែងគ ​ ្រប់ ​ ញ្ជាក់ការអនុញ្ញាតផ្សេងៗ) កាន់ត មូលដ្ឋាន (ឧ. លិខិតប ែ​ យ​ ​ ងា គ្រងរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ» (Strategy to Promote ស្រួលសម្រាបព ់​ លរដ្ឋទ ​ ទួលបាន តួនាទីរបស់រ ក្រុងគឺរ ​ដ្ឋបាល​ ​ ៀបចំ​ ​ ្រូវបា Women in SNA Management Positions) ដែលត ​ ន​ ​ ្របគ ផែនការ​ និងគ ់​ ្រងការ​ អភិវឌ្ឍន ​ នគរូ ​ ម្ម​ ៃ​​ បនីយក រយៈពេល​ ក្នុង​ ពី​ អនុម័ត​កាល​ ឱ្យប ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៧ ស្នើ​ ប្រព័ន្ធកូតា​ និង​ការ ​ ្រើ​ យូរអង្វែងទៅមុខ។ គិតម ​ ក​ ​ ុង​ ត្រឹមច ឆ២្នាំ​ ០១៧ ការិយាល័យ​ ែ ការសន្តតក រៀបចំផន េ ) ជា​ ិ ម្ម(ការបន្តវន សមប មធ្យោបាយ​ ្រា ឈា ​ ់ ន​ ​ ២កន្លែងបា ច្រកចេញចូលតែមួយ៥ ​ ្យដ ​ ន​ដាក់ឱ ​ ំណើរ​ការ ដោយ​ ​ ន​ ទៅសម្រេចគោលដៅឱ្យមា ស្រ្តី​យ៉ាងហោចណាស់ចំនួន ២៥% ា ហោចណាស់​ យ៉ង កង ុ្រ ​ មយ មាន​ការិយាល័យមួយ។ ការ​ ួ ​ េ ប អង្កត ែ ​ ​ ប តំណែងគ្រប់គ្រងរ នៅក្នុង​ បាល​ ​ដ្ឋ​ ថ្នាក់​ ស្រុក/ក្រុង ត្រឹម​ ឆ្នាំ២០១៨។ អភិបាលកិច្ច​ដែល ​ គុណភាពលើ​ ធក គ.ជ.អ.ប បាន​ ឆ្នាំ២០១៧ ្វើ​ ្នុង​ ​ ំណែង​ បច្ចុប្បន្ននេះ ស្ត្រី​កាន់ត ​ ភិបាលស្រុកមា ជាអ ​ ិនដល់ ​ នចំនួនម រកឃើញថា ការិយាល័យច្រកចេញចូលតែមួយទទួលបានការទុក ៤%ទេ ្ច​ ិតខំរបស់ ប៉ុន្តែកិចខ ​​ ក្រសួង​ ​ មហាផ្ទបាន​ ៃ​ ធ្វើ​ ឱ្យមាន​ ចំនួន​ វាបាន​ ចិត្តពីសំណាក់ប្រជាជន ដោយ​ ់​ េវា​ ផ្តលស ​ ្នក​ ដល់អ ប្រើប្រាស់​ ​ ំណែង​ ស្ត្រី​កាន់ត អភិបាល​ ជា​ ស្រុករហូតដ រង​ ​ ល់ទៅ ​ ​ ៣០% ដែល​ របៀប​ តាម​ មាន​ មួយ​ ជីព និងត មេត្រីភាព លក្ខណៈអា​ ​ ម្លាភាព។ ការ​ ច្រើនគួរឱ្យកត់សម្គាល់។ សេវា​ ផ្តល់​ ភាព​ មាន​ លឿន​ ជាង​ ប្រៀប​ សេវា​ ទៅនឹង​ ផ្តល់​ ដែល​ ដោយ​ ​បស់​ មន្ទីរខ្សែបណ្តោយរ ក្រសួង (API, 2012)។ ប៉ុន្តែ និរន្តរភាព​ ផ្តល់សមត្ថភាពមានលក្ខណៈប្រមូលផ្តុំ ដើម្បី​ ​ ែលម្អ​ និងក របស់​ការិយាល័យ​ ច្រកច ​ េញចូលតែមួយ​ នៅ​ ែ​ ទ​ តចោ ​ ញ្ហានៅ​ ជាប ផ្តលស ប្រសិទ្ធផល​ការងារ​​ បាន​ ់​ េវា​សាធារណៈ រដ្ឋាភិបាល​ ​ ្តើម​ ចាប់ផ ឡើយ ចំណូលដែលប្រមូលបា ដោយ​ ពី​ការ​ ​ ន​ មិន​ ផ្តល់សេវា​ ​ ្រកចេញចូល​​ បង្កើត «​ការិយាល័យច ​ ្នាំ​ តែមួយ» ក្នុងឆ ២០១៨។ ទាន់ទាំងគ ​ ្របគ ់​ ្រាន់​ ់​ ូទាត់ថ សម្រាបទ ប្រតិបត្តិការ នៅ​ ​ ្លៃចំណាយលើ​ កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 47 វាយ​ ឡើយទេ។ ផែនការ «ផអ៣ទី៣» រួមមានការ​ រកមើល​ តម្លៃ​ «លើកកម្ពស់​ការ​ ចូលរួមរ ​បស់​ ពលរដ្ឋ​ ក្នុង​ការ​ នៅ​ អភិវឌ្ឍ​ ​ ព​ លទ្ធភា ផ្ទេរ​ការិយាល័យច្រកចេញចូលតែមួយ ក្រាម​ ឱ្យទៅនៅ​ ប្រជាធិបតេយ្យ» (Promoting Citizen Engagement in ថ្នាក់​ អាជ្ញាធរ​ ជាតិវិញ ក្រោម​ ជាមធ្យោបាយ​ មួយ​ ់​ នាឱ្យ​ សម្រាបធា Democratic Development/PROCEED) ដែលអនុវត្ត​ និរន្តរភាព​ មាន​ វា​ របស់​ ទៅថ្ងៃមុខ។ ផែនការនេះក ​ ៏​ មានគោលដៅ​ ្ទុ​ ហគមន៍​ ដោយអង្គការ PACT ដែលក្នុងនោះមាន​ តារាងពិនស ​ កប្រើប្រាស់សេវារបស់ការិយា បង្កើនទ្វេដងដែរ​ នូវចំនួនមនុស្សម ់​ ្រុក/ក្រុង (មើល​ ថ្នាកស ប្រអប់ ២.៤) ផងដែរ។ បន្ថែមពីលើ​ការ​ ល័យច្រកចេញចូលតែមួយ ធ្វើ​ការ​ និង​ការ​ ​ ែមទៀតចំនួន​ ពង្រីកថ លើកកម្ពស់​ការ​ យល់​ ផ្តលស ដឹង​សាធារណៈ អំពី​ការ​ ក្រុង ់​ េវារបស់​ ផ្តល់ ពី២៣២ប្រភេទ ឱ្យទៅដល់២ សេវាដែលត្រូវ​ ​ ៥៥ប្រភេទ។ ​ ំពី​ការ​ និងអ ផ្តលម ់​ តិត ​ បវិញអ ផ្តលស ​ ំពី​ការ​ ទាំងនោះ បណ្តាក្រុង​ ់​ េវា​ តែ​ គួរ​ ប្រើ​ ពិចារណាផងដែរនូវ​ការ​ យោបល់​ ប័ណ្ណស្រង់​ ពលរដ្ឋ របស់​​ តប​ មតិ​ ពលរដ្ឋ របស់​ ​ េញចិត្ត​ អំពីកម្រិតព សេវា​​​ ជាមួយ​ ផ្តល​ ់ ​ ច​ (citizen report cards) ដែលអា ពលរដ្ឋឱ សុំ​ ​ ្តលម ​ ្យផ អំពី​ ់​ តិ​​ ស្រុក/ក្រុង រួមមាន​ ដោយ​ ដូចជា​ការ​សាងសង់ផ្លូវ ការអភិវឌ្ឍរៀបចំ​ ប្រភទ េ សេវា​ ដល បាន​ ែ ​ ផល្ត នៅ ​ ់ ​ ិ ក កម្រត​ ង ុ្រ ឬ​ការ​ ធ​ើ្វ ធិការកិចស អ ្ច ង្គម​​ ​ ​ េវាផ្សេងៗទៀត មាន​ ផែនការ និងស ​ ប់ព ភាពប្រសើរឡើងចា ​ ីឆ្នាំ​ អង្គភាព​ លើ​ ផ្តល់ស ​ េវា​ នៅកម្រិតក ​ ្រុង ​ ​ ដូចជា ម៉ៅការ​ អ្នក​ ប្រមូល​ ​ ្នាំ​ ២០១៣ ដល់ឆ ២០១៦។ ការអង្កេតអភិបាលកិច្ចឆ្នាំ២០១៦ រក​ ផត សំរាម អ្នកម៉ៅការ​ ់ ង ្គ ផ ្គ ទ ់ ក ឹ និ ​ ​ង ែ អ ថទា ដឹក​ ំ នាម័យ មធ្យោបាយ​ ឃើញថា នៃ​ លេខតម្លៃមធ្យមភាគទូទៅ​ ចិត្ត​ ភាពពេញ​ ជាមួយ​ការ​ ជញ្ជូន​សាធារណៈ ជាដើម។ បណ្តា​ ក្រុង​ ​ ន​ អាចត្រូវបា ទឹក​ លើក​ ចិត្ត​ គ្រប់​ ផ្តល់សេវា​ ហក់ឡើងពីពិន្ទុទាប ៤៨,៦៤ (ក្នុងព ប្រភេទ បាន​ ​ ិន្ទុ ថែមទៀត​ ឱ្យ​ បំពេញ​ មុខងារ​ តែ​ បាន​កាន់​ ឡើង​ ប្រសើរ​ រយៈការ​ តាម​ ដល់ ៥៦,៥២ ដែលត ១០០) ទៅ​ ​ ្រូវ​ ជា​ កំណើន ១២,៥៤%។ សូម​ ​ េញ និង​ការ​ ដាក់ច ​ ៃ​ ប្រើប្រាស់សមាសភាគគុណផលការងារមួយន ្រោ ​ការ​ មើលនៅខាងកម លម្អត ពន្យល់​ ិ ​ អព ំ កា ពន ី រ​ដាក់​ ុភា ិ ​្ទ ព​ ពញ ចត េ ​ ិ ្ត​ ហិរញ្ញប្បទាន​​ ដែល​ ផ្តល់តា ​ ម​ ​ ្រុក/ក្រុង មូលនិធិស រៀបរាប់​ (មាន​ ប្រភេទសេវា (តារាង ២.២)។ ដើម្បីពង្រឹង​ការ​ តាម​ តបរបស់​ ឆ្លើយ​ លម្អិតនៅខាងក្រោម)។ កិចខ ្ច​ ិតខំក ​ ្នុងពេល​ ​បស់​ ថ្មីៗរ គ.ជ.អ.ប​ក្នុង​ ក្រុង​ សេវា​ ប្រជាពលរដ្ឋ​ គ.ជ.អ.ប នឹងរ ទៅ​ ​ ក់ច ​ ៀបចំ ហើយចា ​ េញ​​ ការ​ ពង្រឹងប ្ធ​ ធិការកិចល ​ ្រព័នអ អនុលោមភាព ​ ្ច​ ើ​ ជាចំណុចចាប់ផ្តើម​ ី ស្តគ វិធសា ្ ភាពសង្គមថ្មម ្រ ណនេយយ ី យ ធប ួ ទៀត ដោយ​ ​ ើ្វ ច្ចប ុ ប្ ន្នភាព​​ សម្រាប់​ការ​ មួយ​ បង្កើត​​ ប្រការ​ លើក​ កុ្នង​ការ​ ទឹកចិត្ត​ បំពេញមុខងារ ពីលវ វា​ ​ េលបច្ចុប្បន្ន​ ដែលបា ើ​ិធីសាស្រ្តក្នុងព ​ ន​ អនុវត្តក ​ ្រោម​ ផែនការ​ នឹ ង ​ ដូ ច គ្នា​ របស់ ​ ក្រ ប ខណ្ឌ វា យតម្លៃ​ មូ ល និ ធិ វិ និ យោ គថ្នា ក់ ក្រោ ម​ ​ ម្រាប់គ អនុវត្តស សង្គម ​ ណនេយ្យភាព​ (ISAF) តាមឃុំ នៅ​ ជាតិ (SNIF) ដែរ។ ​ បទពិសោធន៍នគម្រោ សាលារៀន មណ្ឌលសុខភាព ក៏ដូចជា​ ៃ​ ង តារាង ២.២៖ កម្រិតភាព​ ផ្តលស ពេញចិត្តជាមួយ​ការ​ ស្រុក/ក្រុង ់​ េវារបស់​​ ប្រភេទសេវា តម្លៃលេខមធ្យមភាព តម្លៃលេខមធ្យមភាព % កើនរវាង ២០១៣- (២០១៣) (២០១៦) ២០១៦ ការសាងសង់ផ្លូវ ៥២,៣៩ ៥៧,០៥ ៨,៩០% ការសាងសង់ប្រឡាយស្រោចស្រព ៤៤,៤២ ៥១,៩២ ១៦,៨៧% ការរៀបចំផែនការអភិវឌ្ឍន៍ ៥៣,៥៤ ៥៩,៨៣ ១១,៧៥% ​ នាម័យ ភាពស្អាត និងអ ៥២,២៩ ៥៨,៦៣ ១២,១២% ការសម្របសម្រួលដោះស្រាយវិវាទ ៥៦,៥៥ ៦១,២៣ ៨,២៨% ការផ្គត់ផ្គង់ទឹក ៤៩,៩០ ៥៩,៣២ ១៨,៨៧% ការគ្រប់គ្រងសំណល់រឹង ៤០,៨៣ ៥២,៧៧ ២៩,២៦% អភិវឌ្ឍន៍ធុរកិច្ច សេវា​ ៣៩,២០ ៥១,៣៩ ៣១,១០% អង្កេតអ ប្រភព៖ ការ​ ​ ៃ​ ​ ភិបាលកិច្ច ២០១៦, លេខាធិការដ្ឋានន គណៈកម្មាធិការ​ ជាតិ​ សម្រាប់​ការ​ បែបប្រជាធិបតេយ្យនៅ អភិវឌ្ឍ​តាម​ ​ ថ្នាក់ក្រោមជាតិ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៧។ 48 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ប្រអប់ ២.៥៖ គម្រោងសាកល្បងប្រើតារាងសហគមន៍ដាក់ពិន្ទុក្រុមប្រឹក្សាស្រុក/ក្រុង របស់អង្គការ PACTs ពិន្ទុសហគមន៍គឺ តារាង​ ជាឧបករណ៍មួយដ ​​​ ​ បាន​ ​ ែល​ រៀបចំឡើងដ ​ ើម្បី​ បង្កើន​ការ​ ចូលរួមរ ពលរដ្ឋ​ ​បស់​ ក្នុងដ នៅ​ ធស ​ ំណើរការ​ ្វើ​ េចក្តី​ ​​ សម្រេចរបស់ ​ ស្រុក/ក្រុង និងដ ក្រុមប្រឹក្សា​ ធអ ​ ើម្បី​ ្វើ​ ត្តសញ្ញាណ​ ផ្នែកនានា​ ់​ ែលម្អនៅក សម្រាបក ផ្តល់សេវា។ អ្នក​ ​ ្នុង​ការ​ សមាជិក​ ចូលរួមមាន​ ស្រុក/ក្រុង និងក ក្រុមប្រឹក្សា​ ភិបាល អង្គការ​ ​ ្រុមប្រឹក្សា​ សហគមន៍ម ​ ូលដ្ឋាន ពលរដ្ឋក ​ ្នុងម ​ ្នុងម ​ ូលដ្ឋាន (ជាមធ្យម ១៥០នាក់ក ​ ួយឃុំ ឬសង្កាត់ ជា​ ហើយ​ ៥០%​ ​ នងាយរងគ្រោះ) សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំ/សង្កាត់។ ដ្យាក្រាមខាងលើប ស្ត្រី យុវជន និងជ ជំហានសំខាន់ៗនៅ ​ ង្ហាញ​​ ​ ក្នុង​ បំពេញ​​ ដំណើរការ​ សហគមន៍ និងក តារាងពិន្ទុ រួមមាន​ ​ ិន្ទុ​ ​ ្រុមប្រឹក្សា​ដាក់ព ខ្លួន​ ឯង ការ​ ជួបប ធផ ​ ្រជុំ និង​ការ​ សកម្មភាពសម្រាបយ ្វើ​ ែនការ​ ់​ ក​ ទៅអនុវត្ត។ ការបណ្តុះបណ្តាលតម្រង់ទិសក្រុមប្រឹក្សា និងអង្គការសហគមន៍មូលដ្ឋាន អំពីឧបករណ៍ និងដំណើរការ អង្គការសហគមន៍មូលដ្ឋានណែនាំពលរដ្ឋអំពីឧបករណ៍ និងដំណើរការ ក្រុមប្រឹក្សាដាក់ពិន្ទុវាយតម្លៃខ្លួនឯង ពលរដ្ឋដាក់ពិន្ទុ ឬលើកអាទិភាពបញ្ហា ៣ ពីឃុំនីមួយៗ ក្រុមប្រឹក្សាពិភាក្សា ឬធ្វើកុងសង់ស៊ុស ផ្គួបសំណើចូលគ្នា ហើយជ្រើសយកបញ្ហាអាទិភាពជាងគេចំនួន ៨ រៀបលំដាប់អាទិភាពរបស់បញ្ហាទាំង ៨ ប្រជុំពិភាក្សាគ្នា (O2C) ក្រុមប្រឹក្សាស្រុក/ក្រុង និងថ្នាក់ដឹកនាំអង្គការសហគមន៍មូលដ្ឋាន បង្ហាញបញ្ហាអាទិភាពកំពូលទាំង ៨ (ការរកឃើញ) របស់ខ្លួន; ពិភាក្សា និងធ្វើកុងសង់ស៊ុសលើអាទិភាពទាំង ៨ របស់ស្រុក/ក្រុងដើម្បីកែលម្អផែនការ សកម្មភាព; បង្កើតផែនការសកម្មភាពសម្រាប់គណនេយ្យភាពរួម ការអនុវត្ត ការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាន និងការតាមដានការអនុវត្ត របស់ផែនការសកម្មភាពសម្រាប់គណនេយ្យភាពរួម ក្រុមប្រឹក្សាដាក់ពិន្ទុវាយតម្លៃខ្លួនឯង ប្រជុំពិភាក្សាគ្នា និងផែនការសកម្មភាពសម្រាប់ការអនុវត្ត។ កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 49 2>2>4 ការ​ផ្តល់​ហិរញ្ញប្បទាន ​ង ២០១២ ទេ ហើយកុ្ន ​​ ពល ដល េ ​ ពក ែ ​ ួ គេ​ ចាយ​ តច ជាង​ ិ ​ ឃ​ន ំុ ង ិ ​ ា ​ សង្កត់ ចំណាយ​ មែន ​ការ​ កើនឡើង​យ៉ាង​ឆាប់រ ទាំងនោះ​ ​ហ័សគួរសម នៅ​ ខណៈដែល​ សក នង ុ្រ ​ ិ ​ កងុ្រ ​ ជា​ ចណំ ច ុ ​ នៃ​ ដៅ​​ ្ច ត កិច​ ខ ើ្វ ម ិ ខំធ​ វ ិ ជឈ ្ ការ​ ​ ត្រា​ ក្នុងអ ធម្មតាមួយ​គឺ៤ ​ ន​ ​ ួយឆ្នាំ។ ដូចមា ​ ០%​ក្នុងម ជូននៅ បង្ហាញ​ ​ ​ ចេញ​ មុខងារ​ ពីថ្នាកក ់​ ្រសួង រដ្ឋ​ បាល​ ស្រុក​ ថ្នាក់​ ក្រុងនៅ​ និង​ តែ​ ​ រាង ២.៣ខាងក្រោម កញ្ចប់​ ក្នុងតា ចំណាយ​ របស់ស ​ ្រុក/ក្រុង​ គឺ​ ទទួលបា ហិរញ្ញប្បទាន​ ​ ន​ តិចជាងថ្នាក់ខេត្ត និងថ ​ ្នាក់​ ឃុំ/សង្កាត់ ប្រាក់ខែ និងថ ទៅលើ​ ចំណាយ​ ​ ្លៃ​ ​ ល ធ្វើ​ រដ្ឋបា ឱ្យនៅ ​ សល់ថ ​ វិកា​ តិច​ ទៅទៀត។ ដូចបា បង្ហញ ​ ន​ ា ជូនរួចហើយនៅក្នង ុ រូបភាព ២.២ សក ុ្រ ​​ សម្រាប់​ការ​ ណាស់​ អភិវឌ្ឍ និង​ការ​ វិនិយោគផ្សេងៗ។ ក្រុង​ និង​ តែ​ ទើប​ ចាប់​ នឹង​ ផ្តើម​ ធ្វើ​ ប្រតិបត្តិការ​ ចំណាយ ​ ក្នុងឆ នៅ​ ​ ្នាំ​ រូបភាព ២.២៖ ចំណាយជាក់ស្តែងសរុប (ជាប៊ីលានរៀល) នៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ ពីឆ្នាំ២០០៨ ដល់ឆ្នាំ២០១៥ 1400 1200 1000 ប៊ីលានរៀល 800 600 400 200 0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 ចំណងជើងអ័ក្ស ខេត្ត/រាជធានី ស្រុក/ក្រុង/ខណ្ឌ ឃុំ/សង្កាត់ សរុប ​ ស៊ី (Jonathan Dunn). 2017. TA 81-59-CAM: Decentralized Public Service and Financial ប្រភព៖ ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អា Management Sector Project. Draft Annual Report on Sustainable Administrative Finance. Phnom Penh. តារាង ២.៣៖ ការចំណាយជាក់ស្តែងរបស់ថ្នាក់ក្រោមជាតិ តាមប្រភេទ គិតជាមធ្យមភាគ(%) រវាងឆ្នាំ២០១៤-២០១៦ ប្រភេទចំណាយ ​ ង្កាត់ (%) ឃុំ និងស ស្រុក ក្រុង ខណ្ឌ (%) ខេត្ត និង​ភ្នំពេញ ​ ្រាក់​ បៀវត្ស និងប ឧបត្ថម្ភ ៤២ ៤៥ ៤,៧ ការអភិវឌ្ឍ (ទ្រព្យមូលធន និង​ ៥០,៧ ៩,៦ ៧៥,៤ ថែទាំ) ការ​ ​ េវា) រដ្ឋបាល (ទំនិញ និងស ៧,៣ ៣០,៩ ១២,២ ការ​ ឧបត្ថម្ភធន78 ផ្ទេរ និង​ការ​ - ១៤,២ ៧,៧ សរុប ១០០ ១០០ ១០០ ប្រភព៖ ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី (Jonathan Dunn). 2016. TA 8159-CAM: Decentralized Public Service and Financial Management Sector Development Project. Subnational Fiscal Data Base for Cambodia. Phnom Penh. ​ ្រុង​ ៧៨ ការផ្ទេរ និងការឧបត្ថម្ភធនត្រូវបានផ្ទេរពីថ្នាក់រដ្ឋភិបាលមួយទៅឱ្យថ្នាក់រដ្ឋបាលមួយទៀត ដូចជាការផ្ទេរពីខេត្តទៅឱ្យស្រុកក្រុង និងពីស្រុកក ទៅឱ្យឃុំសង្កាត់។ ការផ្ទេរទាំងនេះត្រូវបានចាត់ទុកថាជាចំណាយសម្រាប់ថ្នាក់រដ្ឋបាលនីមួយៗដែលធ្វើការផ្ទេរហិរញ្ញប្បទាន។ ហិរញ្ញប្បទានផ្ទេរ​ រួមមានចំណូលពន្ធរួមដែលហូរពីថ្នាក់ខេត្តទៅថ្នាក់ស្រុកក្រុង និងថ្នាក់ឃុំសង្កាត់។ 50 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម សម្រាប់ក ហិរញ្ញប្បទាន​ មាន​ ​ ្រុង​ ប្រាំប្រភេទ៖ ការ​ ផ្ទេរ​ គ្មាន​ ​ ន​ ទទួលបា ​ ី​ ប្រយោជន៍ព កិច្ចចាត់ចែងចែករំលែកចំណូលពន្ធ ស្រុក​ ​ ិន​ លក្ខខណ្ឌ, ចំណូលម ពន្ធ, ការ​ ជាប់​ មាន​ ផ្ទេរ​ លក្ខខណ្ឌ​ និងគ ​ ្មាន អត់​ និងក្រុង​ បាន​​ ទាន់​ ចាត់ប្រភេទប្រភពចំណូលពន្ធ​ ទទួល​ការ​ ណា​ លក្ខខណ្ឌពីខេត្ត, ការផ្ទេរមានលក្ខខណ្ឌ, ​ ូលនិធព និងម ិ​ ីដៃគូ មួយ​ សម្រាបខ នៅឡើយទេ។​ តារាង ២.៤ បង្ហាញប ់​ ្លួន​ ​ ្រភេទនៃ​ ​ ម្រាបគ អភិវឌ្ឍន៍ស ់​ ម្រោង។ បច្ចុប្បន្ននេះ រដ្ឋបាល​ ថ្នាក់​ ក្រោម​ ​ ែលក ចំណូលដ ​ ្រុងនីមួយៗទទួលបាន ក្នុងអំឡុងឆ្នាំ២០១៧។ ​ ច​ ជាតិមិនអា ​ ្ចីបុលព ទៅខ ​ហី​ ិរញ្ញិកផ្តលក ់​ ម្ចី​ ជា​ សម្បទាន ឬ​ លក្ខណៈ​ មូលនិធិស្រុកក្រុង ហើយ CSF DMF មានឈ្មោះពេញថា ​ ពាណិជ្ជកម្ម ជាលក្ខណៈ​ ទេ បាន​ ដូច្នេះ​ ការ​ ជាប់ប ​ ំណុល​ ិ​ ុំសង្កាត់។ ចំណូល​ មានឈ្មោះពេញថា មូលនិធឃ ​ ូលដ្ឋាន ក្នុងម មិន​ ហិរញ្ញប្បទាន​ ជា​ មែន​ ជម្រើស​ មួយ​ សម្រាប់​​ ថ្នាក់​ រដ្ឋបាល​ ក្រោម​ (LocalRev) ​ ប គឺជា មិនជា ​ ្រភេទចំណូល​ ​ ប់ព ​ ន្ធ​ ដែល​ ​ ​ ក្រុងជា អ្នក​ ឡើយ។​ ភាគច្រើនន ជាតិ​ ៃ​ ណូលស ​ ចំ ​ ម្រាបស ់​ ្រុក និងក ​ ្រុង​ នៅក្រៅ​ ិ​ ប់លក្ខខណ្ឌ(CondFund) សំដៅលើហិរញ្ញ​ ប្រមូល។ មូលនិធជា ប្រភព​ ភ្នំពេញ មាន​ ពី​ មក​ ស្រុក និងម ​ ូលនិធស ិ​ ្រុក/ក្រុង។ ក្រៅពី​ ជាប់លក្ខខណ្ឌស ប្បទាន​ គ្រប់​ ​ ម្រាប់​ការ​ គ្រងសំណល់។ មូលនិធិ​ ផ្ទេរ​ នេះមាន ការ​ លក្ខខណ្ឌ​ គ្មាន​ បន្ថែម​ ទៀតពីរថ ​ ្នាក់ខេតទៅ ្ត​ ​ ថ្នាក់​ ឱ្យ​ លើ​ បម្រុង (Reserved Fund) សំដៅ​ អតិរេកថវិកាពីឆ្នាំមុន​ ស្រុក​ និង​ ក្រុង ដែលភាគច្រើនច ​ េញ​ ពី​ ​ ន្ធរួម79។ រវាង​ ឆ្នាំ​ ចំណូលព ដល់ឆប ដែលបន្តមក​ ្នាំ​ ច្ចុប្បន្ន។ រូបភាព ២.៣ ខាងក្រោម ពន្យល់​ ​បស់​ ២០១៤ និង ២០១៦ ប្រហែល ៩៣%នៃចំណូលសរុបរ ស្រុក ា​ ប្រភេទផ្សេងៗគ្នរបស់ ​ការ​ ផ្តលហ ់​ ិរញ្ញប្បទាន ​ ្រភេទមុខងារ​​ និងប ខណ្ឌ បាន​ ក្រុង និង​ ពី​ការ​ មក​ ពី​ ផ្ទេរ​ ថ្នាក់​ ជាតិ ភ្នំពេញ និងថ ​ ្នាក់​ ​ ្រូវ​ ដែលត កំណត់​ បាន​ ់​ ហ សម្រាបធ កិច្ច។ ្វើ​ ិរញ្ញ​ ស្រុក​ ខេត្ត។ នៅពេលដែល​ ក្រុង​កាល​ និង​ ផ្តើម​ ពីពេលថ្មីៗនេះ ចាប់​ តារាង ២.៤៖ ចំណូលរបស់ក្រុងទៅ ​ ​ ប្រភព (២០១៧) តាម​ ចំណូលថវិកាឆ្នាំ២០១៧ មូលនិធិ ចំណូល មូលនិធិជាប់​ មូលនិធិ មូលនិធិបម្រុង សរុប ក្រុង /ក្រុង ស្រុក​​ ក្នុងមូលដ្ឋាន លក្ខខណ្ឌ ​ ឃុំ/សង្កាត់ (អតិរក េ ថ ាំ្ន ន ​ វិកាពីឆម ុ ) (គ្រប់គ្រងសំណល់) សិរីសោភ័ណ ៧៦៤,៧៣ ៤០៣,៣១ ៣៩៨ ១៦៤១,៤៨ ១៨០,៩៦ ៣៣៨៨,៤៨ ប៉ោយប៉ែត ៧៧៩,៩០ ១០១៣,១ ៤០២ ១០៧០,៤៥ - ៣២៦៥,៤៥ បាត់ដំបង ១០១១,៨២ ៤៥៦,៣៣ ៥៧០ ២៥៣០,៧១ ១៩,៨៥ ៤៥៨៨,៧១ កំពង់ចាម ៦២៣,៩៤ ១៥០,០៦ ២៦១ ៩៦១,៦៧ - ១៩៩៦,៦៧ កំពង់ឆ្នាំង ៦១២,៧២ ៥៥,៨៩ ២៦៧ ៨៥៨,៦៨ ១០,៣៩ ១៨០៤,៦៨ ច្បារមន ៦៨៥,២១ ១២៣,៣១ ២៨៧ ១ ២៥៧,២៥ ២៧,៤៨ ២៣៨០,២៥ ស្ទឹងសែន ៨៩៤,៧៨ ៧០,២២ ៣១០ ១៤៦៣,៤៧ - ២៧៣៨,៤៧ កំពត ៦២៧,៥១ ១៤២,២៤ ២៥៣ ៨៦៧,៤៤ ១៩,២៥ ១៩០៩,៤៤ តាខ្មៅ ៧១៥,០៨ ១៣២,៩២ ២៥៩ ១ ៣៣៥,៥៦ - ២៥៤២,៥៦ ខេមរភូមិន្ទ ៦៥៦,៦៤ ១៧៥,៣៦ ២៣០ ៥៩៩,២៨ - ១៦៦១,២៨ ក្រចេះ ៦១៤,៧៧ ៩៦,២៣ ២៣៨ ៨៤៤ - ១៧៩៣ សែនមនោរម្យ ៥៣៥,៥៨ ៦០,២៤ ១៩៤ ៦០៩,១៨ - ១៣៩៩,១៨ ព្រះវិហារ ៤៩៦,៨៦ ៦៥,១៤ ២១៤ ៥២៣,៩៧ - ១២៩៩,៩៧ ផ្ទេរច ៧៩ ការ​ ​ ំងនេះអ ​ ំណូលពន្ធរួមទា ​ នុលោម​ តាម​ប្រកាសស្តីពច ី​ ំណូលពន្ធរួមរ ​វាង​ រាជធានី/ខេត្ត ជាមួយរដ្ឋបា រដ្ឋបាល​ ស្រុក/ក្រុង/ខណ្ឌ និងរដ្ឋ ​ ល​​ ​​ បាល​ ​ ិរញ្ញវត្ថុ កាលពីខធ ឃុំ/សង្កាត់ ដែលចុះហត្ថលេខាដោយរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហ ាំ​ ០១៧។ ែ​ ្នូ ឆ្ន២ កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 51 ព្រៃវែង ៥៨០,៤៩ ៧០,៧ ២២៤ ៥៨៦,៣៧ ១៤,៨១ ១៤៧៦,៣៧ ពោធិសាត់ ៨១១,៩០ ១៥០,១ ៣៣២ ១៦៣៤,៣៥ - ២៩២៨,៣៥ បានលុង ៦៣៤,៧៦ ៩៤,២៤ ២៣៩ ៧៨៩,២៤ - ១៧៥៧,២៤ សៀមរាប ១១៣៤,១១ ១ ០០០,៨៩ ៧៧០ ៣៣០០,៦៣ - ៦ ២០៥,៦៣ ព្រះសីហនុ ៧៧៥,១៣ ២៦០,៥៨ ៣៦៤ ១១៤០,៧៥ ៦៩,២៩ ២៦០៩,៧៥ ស្ទឹងត្រែង ៦០៨,៨០ ៦៦,៧៨ ២៣៧ ៧៣៧,៤៩ ៣៤,៤២ ១៦៨៤,៤៩ ស្វាយរៀង ៧៣៨,៦៦ ១០០,២៦ ២៧៨ ១៣៤៥,៨៥ ៥៥,០៨ ២៥១៧,៨៥ បាវិត ៦៥៤,៤៧ ១៤០,៤១ ២៦០ ៩៨៧,៦០ ២៧,១២ ២០៦៩,៦០ ដូនកែវ ៦៨០,៧១ ១០០,០៨ ២៧១ ៩០២,៥០ ៣០,២១ ១៩៨៤,៥០ សំរោង ៦៦២,៥៧ ៥៥,៧៥ ៣៣០ ១៤៦៨,៣៣ ៦,៦៨ ២៥២៣,៣៣ កែប ៥៣៦,០៤ ៤០,៩៨ ២០៩ ៤៨២,៥៩ ៦,៩៨ ១២៧៥,៥៩ ប៉ៃលិន ៦១៥,២៨ ៩០,៧២ ២៤៥ ៩៣២,១៨ ០ ១៨៨៣,១៨ សួង ៥៧១,៩៣ ១០០,០៧ ២៥៨ ៦៥៨,៦៨ ២ ១៥៩០,៦៨ សរុប (លានរៀល) ១៨០២៤,៣៩ ៥២១៦,០៩ ៨០០០ ២៩៥២៩,៧០ ៥០៤,៥២ ៦១២៧៤,៧០ ដុល្លារ​ សរុប (លាន​ ៤,៤៥ ១,២៩ ១,៩៨ ៧,២៩ ០,១២ ១៥,១៣ អាមេរិក) % ២៩,៤២% ៨,៥១% ១៣,០៦% ៤៨,១៩% ០,៨២% ១០០% ពី​ ប្រភព៖ ទិន្នន័យទទួលបាន​ គ.ជ.អ.ប យោងតាមថវិកាជាតិឆ្នាំ ២០១៧ រូបភាព ២.៣៖ ទំនាក់ទ រវាង​ ​ ំនង​ នៃការផ្តលម ប្រភេទ​ ់​ ូលនិធិ និងម ​ ុខងារ​ របស់​ ថ្នាកក រដ្ឋបាល​ ជាតិ ់​ ្រោម​ ចំណូលក្នុងមូលដ្ឋាន មូលនិធិស្រុក/ក្រុង ការផ្ទេរដោយឆន្ទានុសិទ្ធិ អាណត្តិទូទៅ/មុខងារជាជម្រើស (ប្រតិបត្តិការ + ការអភិវឌ្ឍ) ការផ្ទេរដែលបានលៃទុក មូលនិធិវិនិយោគរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ អាស្រ័យតាមគម្រោង ការផ្ទេរដែលបានលៃទុក សម្បទានតាមផ្នែកមានលក្ខខណ្ឌ មុខងារជាកាតព្វកិច្ច ​ ម្រាប់​ការអភិវឌ្ឍ​តាម​ ប្រភព៖ កម្មវិធីជាតិស បែបប្រជាធិបតេយ្យនៅ ​ ថ្នាក់​ ក្រោម​ ជាតិ៖ សេចក្តីថ្លែងការណ៍គោល​ ជាគោ នយោបាយ​ ​ លការណ៍ណែនាំ​ កម្មវិធជា សម្រាប់ភាគីទាំងអស់ សម្រាប់វគ្គពាក់កណ្តាលទី២ នៃ​ ាំ​ ០១៧។ ី​ តិ ១០ឆ្នាំ - ឆ្ន២ 52 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម មាន​ ការផ្ទេរគ្មានលក្ខខណ្ឌពីរដ្ឋាភិបាលថ្នាក់ជាតិ​ ក្រុង​ ចំណូល​ ហើយ​ នៅ​ ​ នុក្រឹត្យស្តីពីការផ្ទេរទៅឱ្យម ក្នុងអ ​ ូលនិធិស្រុក-ក្រុង។ ក្នុង​ ​ ចម្បងចេញមកពី​ មួយភាគធំ ដែលជា មូលនិធិស្រុក-ក្រុង។ តាំង​ រយៈពេលបីឆ្នាំខាងមុខ ចំនួនស ​ រុបដ ​ ើនជិតទ ​ ែលនឹងមាននឹងក ​ ្វេ​ ​ម តែព ូ និធស ី ល ិ ក ុ្រ -ក្រង ុ (មាន​ មល ិ មប ូ និធស ្រា ទា ​ ់ ង ុ ទាំងសក ំ ក្រង ុ្រ )​​​ ដង សម្រាបយ ់​ ក​ ទៅដំឡើងចំនួនផ ទៅឱ្យ​ ​ ្ទេរ​ មូលនិធីស្រុក/ក្រុង។ ​ ន​ ត្រូវបា បង្កើត ​ ំងក្នុងន័យ​ ធនធានរបស់មូលនិធិនេះបានកើនទា ប៉ុន្តែ ភាគច្រើននៃ​ មូលនិធិទាំងនេះនៅ ​ ​ ែ​ ំនង​ តទ ​ ន​ ជាត្រូវបា បង្វែរ​ គេ​ ​ ២ ចំនួនដាច់ខាត (ពី ១៤,៤លានដុល្លារអារមិក ក្នុងឆ ្នាំ​ ០១៤ ដល់ ចេញពីច ​ ំណាយ​ លើ​ ​ ើ​ បៀវត្ស​ និងល ផ្នែករដ្ឋបាល។ គោលដៅរបស់​ ឆ្នាំ​ ៣៣,៤លានដុល្លារអាមេរិក ក្នុង​ ២០១៧) និងទា ​ ំងក្នុងន័យជា ​ ​ ី​ ង្កើន​ ផែនការ «ផអ៣ទី៣» គឺដើម្បប អភិវឌ្ឍន៍របស់​ សមាសភាគ​ នឹង​ ភាគរយធៀបទៅ​ ​បស់ឆ្នាំមុនៗ (ពី ០,៨% ទៅ ចំណូលចរន្តរ ​ ្រចាំ (និងជា មូលនិធិស្រុក-ក្រុង ជាភាគរយនៃចំណូលប ​ គរយ​ ​ ភា ខែ​ ១%)។ អនុក្រឹត្យមួយដែលត្រូវបានចុះហត្ថលេខានៅ​ មេសា ឆ្នាំ​ ចំណាយរបស់មូលនិធិស្រុក-ក្រុងជារួម) ពីកម្រិតប នៃ​ ​ ែល​ ​ ច្ចុប្បន្នដ ផ្ទេរធនធាន​ ២០១៨ កន្លងទៅថ្មីៗនេះ ស្តីពី «ការ​ ​ ឱ្យ​ ពីថវិកាជាតិទៅ មាន​ តិចជា ​ ២ ​ ង ០,៣% ឱ្យទៅដល់ ០,៥% ក្នុងឆ ្នាំ​ ០២០។ ិ​ ្រុក-ក្រុង» បាន​ មូលនិធស ​ ិច្ច​ កំណត់​កាតព្វក ភិបាល​ រដ្ឋា​ ឱ្យ​ ដំឡើង​ យ៉ាងណាក្តី ​ នជួបការលំបាក​ គ្រោងការនេះបា តមា ដោយ​សារ​ ែ​ ន​ ត្រូវបា ភាគរយដែល​ រំលែកទៅឱ្យ​ ​ ន​ មូលនិធិស្រុក-ក្រុង ពី ១% នៃ​ ការ​ ដំឡើងប ​ ្រាក់​ ​ ុគ្គលិករាជការ និងភា បៀវត្សរបស់ប ​ ្កល់​ ​ គរយនឹងថ ​ ្រចាំ ទៅដល់ ១,៦% នៅឆ្ន២ ចំណូលប ាំ​ ០២៤។ ខាងក្រោម តារាង បាន​ (ថេរ)មួយដែលត្រូវ​ កំណត់​ រួ ច ​ មក​ សម្រាប់​ ហើយ​ ផ្នែក​ ចំណាយ​ ២.៥ ​ ៃការដំឡើងច ជា​ការ​ប៉ាន់ទុកន ​ វិកា​ ​ ំនួនថ ក្នុង​ មូលនិធីស្រុក- ទៅលើ​ រដ្ឋបាល​យោង​ លើ​ ចំណាយ​ បៀវត្ស។ ​ ្នាំ​ ក្រុង រហូតដល់ឆ ​ ំណើន​ ២០២៤ ផ្អែកលើក កំណត់​ ដែលបាន​ រួច​ តារាង ២.៥៖ ការ​ប៉ាន់ទុកជាមុននូវត មូលនិធិសម្រាបស ​ ម្រូវ​ការ​ ់​ ្រុក/ក្រុង ឆ្នាំ២០១៨-២០២៤ ការប៉ាន់ទុកជាមុននូវតម្រូវការមូលនិធិសម្រាប់ស្រុក/ក្រុង (២០១៨-២០២៤) ឯកតា៖ លាន ឆ្នាំ ​ ្រុកប៉ាន់ស្មាន ចំណូលក្នុងស % ចំនួន (រៀល) ចំនួន (USD) ២០១៨ ១៧៤៦០០០៦ ១% ១៥៥០១៥ ៣៨,២៨ ២០១៩ ១៩៩០៤៤០៧ ១,១% ១៩២០៦០ ៤៧,៤២ ២០២០ ២២៦៩១០២៤ ១,២% ២៣៨៨៥៣ ៥៨,៩៨ ២០២១ ២៥៨៦៧៧៦៧ ១,៣% ២៩៤៩៨៣ ៧២,៨៤ ២០២២ ២៩៤៨៩២៥៥ ១,៤% ៣៦២១៤៩ ៨៩,៤២ ២០២៣ ៣៣៦១៧៧៥០ ១,៥% ៤៤២៣៣៩ ១០៩,២២ ២០២៤ ៣៨៣២៤២៣៥ ១,៦% ៥៣៧៨៨៤ ១៣២,៨១ ​ ្តលដោ ប្រភព៖ តួលេខ​ប៉ាន​ស្មានផ ប្រកាសឆ្ន២០១៨ ់​ យ​ គ.ជ.អ.ប ដោយយោង​តាម​ ាំ​​ ​ វិកាជាតិ ២០១៧។ និងថ ស្រុក ​ ្រុង និងក ​ ន​ អត់មា ​ ចំណូល​ ប្រភពចំណូលពន្ធឬ មិន​ ដែលត្រូវ​ បាន​ ​ េញព ផ្ទេរច ់​ តិ ទៅ​ ​ ីថ្នាកជា មុខងារ​ ថ្នាក់ស្រុក/ក្រុង គឺ​ ដែល​ មែនពន្ធណាមួយ​ បានរដ្ឋាភិបាល​ ត្រូវ​ ឱ្យ​ ចាត់តាំង​​ សម្រាប់​​ ខ្លួន​ ់​ ្រងស គ្របគ ​ ំណល់រឹង។ ាំ​ ០១៥មួយត ប្រកាសអន្តរក្រសួងឆ្ន២ ​ ្រូវ​ ្នាំ​ ០១៧មក ក្រុង​ខណ្ឌ និងស ទេ យ៉ាងណាក៏ដោយ​ចាប់ពីឆ២ ា ់​​ ​ ង្កត បាន​ ចុះហត្ថលេខាស ​ ្តីពីការ​ ប្រើ​ ិ​​ វា​ មូលនិធសេ បរិស្ថាន ដោយមាន​ នឹង​ មួយចំនួន​ មួយចំណែកនៃ​ រំលែក​ ចំណូលពន្ធ​ អចលនទ្រព្យ​ ទៅ​ ឱ្យក ចំនួនបឋម ៥លានដុល្លារអារមិក បែងចែកទៅ​ ​ ំង​ ២៦ ​ ្រុងទា ស្រុក-ក្រុងផ្សេងទៀត។ ឱ្យ​ ​ ែន​ ចំណូលពន្ធដារនិងចំណូលមិនម នៅទូទាំងប្រទេស ដែលក ​ ្នុងនោះ​ ចំនួនទឹកប្រាកប សម្រាបក ់​ ឋម​ ់​ ្រុង​ ទាំងអស់ត្រូវបា ពន្ធដារ​ អគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារ ​ ន​ ​ ំណូលម និងច ​ ិន​ នីមយ ួ ៗមានពី ៤៥០០០ដុលរ ិ ទៅ ​ ា្ល អាមេរក ា្ល អាមេរក ៩០០០០ដុលរ ិ ពន្ធដារ​ មែន​ ​ េដ្ឋកិចន នៃក្រសួងស ហិរញ្ញវត្ថុ ជាអ្នកប ្ច​ ិង​ ​ ្រមូល។ អាសយ ័្រ ទៅតាមចំនន ្រ ជនរបស់កង ួ បជា ួ ៗ។ ក្នង ុ្រ នីមយ ំា ០១៧ ុ ឆ្ន២ ចាប់ផ ក្រុងនីមួយៗបាន​ ​ ទួលហិ ​ ្តើមទ ​​ រញ្ញប្បទាន ២០០០ដុល្លារ​ មកទល់ពេលនេះ មានឧទាហរណ៍តែមួយករណីទេស្តីពីការ​ ី​ ្គតផ អាមេរិកក្នុងមួយឆ្នាំ ដើម្បផ ផ្នែករដ្ឋបាល​ ់​ ្គង់ចំណាយ​ ក្នុង​ការ​ នៅ​ ់​ ម្បទាន​ ផ្តលស មានលក្ខខណ្ឌ​ ថវិកា​ ដែលអ ​ មជាមួយន ​ ឹង​ មុខងារ​ ​ ុខងារថ្មីមួយនេះ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ បើទោះជា​ អនុវត្តម មុខងារ​ កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 53 បាន​ ផ្លូវការ​ ទៅឱ្យថ ផ្ទេរ​ ស្រុក/ក្រុងរួចហើយក្តី ក៏ម ​ ្នាក់​ ិ​ ិង​ការ​ ​ ូលនិធន អាច​ ធ្វើ​ ជាគំរូ​ ធ្វើ​ សម្រាប់​ការ​ ផ្ទាល់​ ហិរញ្ញប្បទាន​ ឱ្ យ ​ ទៅ​ ស្រុក/ក្រុង​ ខុសត្រូវ​ ទទួល​ គ្រង​ គ្រប់​ ត្រូវ​ កិច្ចសន្យា​ បាន​ រក្សា​ ទុក​ ខេត្ត​ នៅឯថ្នាក់​ កសាងបាន​ បាន​ នៅពេលណាដែលស្រុក/ក្រុង​ របស់​ សមត្ថភាព​ ​ ្រូវបា នៅឡើយ ដូច្នេះបានន័យថា អំណាចថ្មីដែលត ផ្ទេរទៅឱ្យ​ ​ ន​ ខ្លួន​ ដើម្បីអាច​​ ចាត់ចែង​ គ្រប់​ ផ្តល់​ គ្រង​​ការ​ អភិវឌ្ឍន៍​ ហិរញ្ញប្បទាន​ ុ /ក្រង ស្រក ​ន ុ នេះមិ ​ ទាន់​ ចល ​ ឡើយទេ។ ថ្នក ូ ជាធរមានពេញលេញនៅ ា ​់ ់​ កាន​តែធំៗ​ និងអ ​ នុវត្តស ​ កម្មភាព​ ​​ មហិ អភិវឌ្ឍន៍ក្រោ ​​ រញ្ញប្បទាន​ ​ ៏មានចំណេះដឹងនៅ​ ដឹកនាំក្រុងក មានកម្រិតនៅឡើយដែរ​ អំពី​ការ​ នោះ។ ​ េវា​ ថាតើត្រូវគ្រប់គ្រងស ​ យ​ នេះដោ ​ ពចាំបាច់​ របៀបណា រួមទាំងភា ់ រ​ លើកកម្ពស​កា ដង យល់​ ី ណ ឹ អំពស ំ ល់​ការបម ្រ ល ូ សំណល់ ការ​ កច ្ន ែ ៃ​ ​ ្រទ្រងដោ លើកលែងមូលនិធិ SNIF និងគម្រោងដែលទ ់​ យ​ ​ ្រតិបត្តិការ​ សំណល់ ការគ្រប់គ្រងទីលានចាក់សំរាម និងប របស់​ ហិរញ្ញវត្ថ​ ស ុ ក ុ្រ ដែលមា ុ្រ /កង ្រ ង ​ នកស ួ ថ្នក ា ជា ​ ់ តិ​ ជា​ ្ន ​ អក គប្រ ​ គ ់ ង ុ្រ ​ ្រ កង ទីលានផង។ (សូមមើលផ្នែកទី ១ សំណល់រឹង)។ មាន​ការ​ នៅ​ ខ្វះ​ ខាត​ ហិញ្ញប្បទាន​ ទៀត ​ ច្រើន​ ដែលចាំបាច់សម្រាប់​ ទៅលើ​ វិនិយោគ​ រចនាសម្ព័នក ហេដ្ឋា​ ​ ីប្រជុំជន ្ធ​ ្នុងទ ដូចជា​ មាន​ ​ ិន មូលនិធវ ិ គថ្នក ិ យោ ា ​ក ់ ម ្រោ ជាតិ (SNIF) ក៏ជាយន្តការផ្ទរ េ មាន គ្រប់​ មធ្យោបាយដឹកជញ្ជូន ការ​ ​ ំណល់ ផ្លូវ ទឹក និងប គ្រងស ​ ្រព័ន្ធលូ​ ្តែ​ វិកា​ លក្ខខណ្ឌមួយដែរ ប៉ុនថ មូលនិធិនេះអា ក្នុង​ ​ ចយកទៅប្រើបាន​ ទឹក ជាដើម។ សូម្បត ី​ ែ​ ំ​ ម្បទានថវិកា​ ទំហស មូលនិធិ SNIF របស់​ មូលដ្ឋានប តែលើ​ ​ ្រកួតប្រជែងប៉ុណ្ណោះ សម្រាបប ់​ ៉ុន្មានឆ្នាំដំបូងន ​ ៃ​ ​ ន់គ ក៏នៅតែមិនទា ់​ ែរសម្រាប់​ការវិនិយោគធំៗថែមទៀត ​ ្របដ ជា​ ​ ែល​ ការអនុវត្តដ ចាប់​ នឹង​ មក្នុងឆ ផ្តើ​ ​ ្នាំ​ ២០១៨។ SNIF តំណាង​ ឱ្យ​ ​ ម្រាបក ពិសេសស ​ ំដាប់ទីពីរធ ់​ ្រុងល ធហ ​ ំៗ។ ការ​ ដោយ​ ្វើ​ ិរញ្ញប្បទាន​ ដស ប្រភព​ ំ ន់​ ៏ ខា បផ ំ ត ុ ​ ធ​ នៃ​ការ​ ើ្វ រ ហ ិ ញ្ញបប ្ ទាន​ការអភិវឌ្ឍឬ​ការ​ វន ិ គ​ ិ យោ ផ្នែកឯកជន និង​ការ​ វិភាជន៍ថវិកាជាតិក ​ អា ៏​ ច​ ទៅប្រើ​ យក​ ដែរ​ បាន​ ់​ ្រុង ដែលក សម្រាបក ថវិកា​ ​ ញ្ចប់​ ជា​ មាន​ មធ្យម​ ពី ២៥០០០ដុល្លារ​ លើហ សម្រាប់​ការវិនិយោគ​ ​ ុំកំភួន ​ េដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជាដ ែ ប៉ុន្ត​ ​ ្នាំ​ អាមេរិក ទៅ ៦០០០០ដុល្លារអាមេរិក ក្នុងមួយឆ្នាំ។ ក្នុងឆ ២០១៧ ដោយសារ​ការ​ វិនិយោគភាគ​ ច្រើន​​ ទាំងនេះមានក្រសួង​ ជាតិ​ ថ្នាក់​ ជា​ ពិនិត្យឡើងវិញ ការ​ ​ មត្ថភាព​ លើស ស្រុក/ក្រុងចំនួន៤៩ត្រូវ​ របស់​ ​ ្របគ អ្នកគ ់​ ្រងចា ​ ត់ច ​ ែង ​បស់រ តួនាទីរ ថ្នាកក ​ដ្ឋបាល​ ជាតិ​ ់​ ្រោម​ ច្រើន​ ធ្វើ បាន​ ហើយជា ​ លទ្ធផល​ ស្រុក/ក្រុងច ​ ំនួន១ ទទួលបា ​ ៩​ ​ ន​ការ​ តែមានកម្រិត​ រួម​ ទាំងល ក្នុង​ការ​ ​ ទ្ធភាព​​ ​ ញ្ចូល​ ស៊កប វិធវ កម្ម​ ី​ិនិយោគ​ ព្រម​​ យល់​ ក្រុម​ របស់​ នា​ ប្រឹក្សា​​ យក​ របស់​ SNIF សម្រាប់​ការទទួល​ ទៅក្នុងផ ទាំងនោះ​ អភិវឌ្ឍន៍ដ ​ ែនការ​ ​ ិង​ ​ ែនដីន ទីប្រជុំជនផង ដែល​ ហិរញ្ញប្បទានវិនិយោគ​ យក​ ក្នុង​ នៅ​ ២០១៨។ ​ ឆ្នាំ​ ស្រុក/ សមត្ថភាព​ រដ្ឋបាល​ ថ្នាក់​ ក្រោម​ ចាំបាច់​ ជាតិ​ ប្រើ​ ត្រូវ​ ធានា​យ៉ាងណាឱ្យ​ ដើម្បី​ ក្រុង​ ស្ថិតចំណុះ​ ក្រុងត្រូវ​ ត្រួត​ ក្រោម​ការ​ ​ ៀងរាល់ឆ្នាំ ពិនិត្យរ ​ ដើម្បី​ វាយ​ ខ្លួនមា របស់​ អភិវឌ្ឍប្រកបដោយ​ ​ ន​ការ​ ប្រសិទ្ធភាព។ អនុលោមភាព​ តម្លៃកម្រិត​ ជាមួយ​​ របស់ស្រុក/ក្រុង​​ លក្ខខណ្ឌ​ សំណុំ​ ្ធិ​ ែលបា ភាពពេញសិទដ ឯកភាពគ្នារួចហើយ សម្រាបទ ​ ន​ ​ ន​ ់​ ទួលបា ដោយសារ​ តែ​ រដ្ឋាភិបាល ធនធាន​ ​ ៃគូអភិវឌ្ឍន៍នៅមាន​ និងដ ​ ព​ លទ្ធភា ​ ើ្រ ស បប ហ ្រា ​ ់ រ ិ ញ្ញបប ្ ទាន​ ​ ង របស់​SNIF ។ លក្ខខណ្ឌទា េ ​ ំ នះ ​ ្រុមហ៊ុនឯ កម្រិត ផ្នែកឯកជន ជាពិសេសក ​ កជនក្នុងស្រុក ក៏អាច​ នៅ​ មានចែង​ ក្នុង​ តម្រូវ​ការ​​ ផ្នែកច្បាប់​ និង​ ធំៗ​​ បទបញ្ញត្តិ​ ដែលស្រុក/ ដើរត ​ ួជាដៃគមា ដែរសម្រាបក ូ​ នសក្តានុពល​ ់​ ្រុង ​ កិច្ច​​ នៅក្នុង​ ប្រឹង​ អាចបានដឹងរួចទៅហើយសម្រាបធ ក្រុង​ ់​ ្វើ​ការ​ អនុលោមតាម​ ។ ទៅនឹង​ ប្រែងឆ្លើយតប​​ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធសំខាន់ៗ។ ផ្នែក​ តម្រូវការ​ មានភាពសកម្មគួរសមដែរនៅទីក្រុងភ្នំពេញ​ ឯកជន​ ​ ្រៀប​ បើប ពីមូលនិធិ​ ក្រៅ​ មាន​ ដែល​ រយៈ​ តាម​ ប្រព័ន្ធ​ ហិរញ្ញ​ វត្ថុ​ អន្តរក្រសួង​ ក្រុងត ជាមួយ​ វ៉េងស្រេងដ ​ ូចៗដទៃទៀត (ឧ. ផ្លូវ​ ​ ន​ការ​ ​ ែលពីមុនមា រដ្ឋបាល ​ ៏អាច​ ស្រុក/ក្រុងក ​ ែរនូវ​ ទទួលដ មូលនិធិពីគម្រោង​ បង់ថ្លៃសេវាឆ្លងកាត់ និងស ​ ្ពាន​ ់​ ្លូវជា លីយ៉ុងផាត់​ភ្ជាបផ និង​ ​ តិលេខ៥​ ​ដ្ឋាភិបាល វិនិយោគជាក់លាក់របស់រ ​ ែល​ រួមទាំងគម្រោងដ ទទួល​ ​ ំណើរឆ្ពោះទៅមុខ នៅមាន​កាលានុវត្តភាព​ លេខ៦)។ ក្នុងដ ច្រើន​ ្ភ​ ិរញ្ញ​ ការឧបត្ថមហ ពី​ វត្ថុ​ អភិវឌ្ឍន៍អ ដៃគូ​ ​ ង។ ​ ន្តរជាតិផ ធនធាន​ ទាំង​ សម្រាបធ ទៀត​ សម្របសម្រួលជា ់​ ្វើ​ការ​ ​ ្នែកឯកជន ដើម្បធា ​ មួយផ ី​ នា​ តវ នោះ​ បាន​ ូ្រ ​ ផល្ត ល ​ ់ ​ ម ើ ល ា អ ូ ដ្ឋន ំ ​ ណោយសម្បទាន​ តប ុ៉ ែ ណ ោ្ណ ដែល​ ះ យ៉ាងណា​ ឱ្យគ ​ ម្រោង​ វិនិយោគណា​ ត្រូវតែ​​ភ្ជាប់​ ក៏ដោយ​ ជាមួយ ឬ​ ធម្មតាមានជាទៀងទាត់ មិន​ ហើយ​ ​ ិច្ច​ អាចបញ្ចូលក ព្រម​ ព្រៀង​ ខ្ចី​ តាម​ អនុលោម​ ផែនការរៀបចំក្រុង ​ ែនការនោះក៏ត្រូវយ ហើយផ ​ ក​ កិច្ច​ បុលផ្ទាល់ ឬ​ ព្រៀង​ ព្រម​ ្ភ​ ន​ ឧបត្ថមធ ណាមួយ​ ទៅក្នុងនោះ​ បាន​ វិនិយោគ​ ការ​ ​ ្នែកឯ របស់ផ ទៅ​ ​ កជន​ គិតគូរពិចារណាផងដែរ។ ធ្វើ​ ី​ ្ចី​ ទេ ដើម្បខ ពីក្រសួងស ប្រាក់​ ​ ិរញ្ញវត្ថុ។ ពីមុនមកមូល​ ​ េដ្ឋកិច្ច​ និងហ ដូ ច្នេះ ​ នឹ ង ​ ជួ យ ​ ធា នា​ ទ ទួ ល ​ ឱ្ យ ​ អ ត្ថ ប្រ យោ ជន៍ ​ បា ន​ អា ច​ ដែ ល ​ កើ ត​ ត្រូវ​ និធិ​ ផ្តលទៅ បាន​​ គណនីឃ ់​ ឱ្យ​ ​ ុំ/សង្កាត់ សម្រាបគោ ់​ លបំណង​ ពី​ មាន​ ជាដ ភាព​ ូ​វាង​ ​ ៃគរ ផ្នែកសាធារណៈនិងឯកជន សម្រាប់​ការ​ ប្រាស់​ ប្រើ​​ ​ ពធនទៅនឹង​ការ​ ជាក់លាក់ (ដូចជា វិនិយោគបង្កើនភា វិនិយោគ និង​ការ​ គ្របគ ់​ ្រងហ រចនាសម្ព័នក ​ េដ្ឋា​ ្ធ​ ្រុង។ ​ិនិយោគសង្គម ជា​ ប្រែប្រួលអាកាសធាតុ និងវ វិធីនេះ​ ដើម) ហើយ​ 54 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 2>3 ការធ្វើផែនការប្រើប្រាស់ដីធ្លីឱ្យមាន​ នានា​ សកម្មភាព​ ដលែ ​ មានផលប៉ះពាល់​ ទៅលើការរៀបចំ​ ភម ិ ស្ត្រ​ ូ សា (spatial organization) របស់ក្រុង។ នៅក្នុងដំណើការដោយ​ ចីរភាពសម្រាប់ការរីកចម្រើនទីក្រុង ​ ្រោម​ការ​ ឡែកមួយទៀត ដែលស្ថិតក ​ ្រួតពិនិត្យរួមរបស់​ ដឹកនាំនិងត ក្រសួងផែនការ ដោយមានការសម្របសម្រួលជាមួយក្រសួងមហា មានប្រសិទ្ធផល អភិវឌ្ឍស ផ្ទៃ ផែនការ​ ​ ត្តសញ្ញាណ​ ​ េដ្ឋកិច្ច-សង្គមកំណត់អ បញ្ហាប្រ ​ ្រុង ផ្អែកល ឈមមួយចំនួនចំពោះការអភិវឌ្ឍនៅកម្រិតក ព័ត៌មាន​ ​ ើ​ 2>3>1 សេចក្តីផ្តើម ​ មលំដាប់ពីក្រោមឡើងលើ ដែលពលរដ្ឋន ធាតុចូលតា ក្រុមប ​ ិង​ ​ ្រឹក្សា​ ​ ្អែកល ឃុំបានផ្តល់ និងផ ណែនាំពីលើចុះក្រោម ពីគោលនយោ​ ​ ើ​ការ​ ជារួម ប្រទេសកម្ពុជានៅមានកិច្ចការច្រើនទៀតដែលត្រូវធ្វើ​ និង​ បាយ​ ​​ ាកជា អាទិភាពពីថ្ន ់​​ ត្ត។ ផែនការទាំងនេះ​ ់​ តិ និងថ្នាកខេ ក្នុងផ្នែកនគរូបនីយកម្ម។ ​ ែនការ​ កង្វះផ រៀបចំក្រុង​ មានលក្ខណៈ​ អាទិភាពទៅលើសកម្មភាព​ ដាក់​ ក្រុង​ ដែ ល ​ អាច​ ធ្វើ​ ក្នុង​ បាន​ តួនាទី​ គ្រប់ជ្រុងជ្រោយមួយ​ ធ្វើឱ្យបណ្តាទីក្រុងគ្មានលទ្ធភាព​ រត់ឱ្យទា ​ ន់​ ថ្នាកដ ជា​ នាំ នៅ​ ់​ ឹក​ ក្នុង​ការ​ ​ួម​ អនុវត្តរ គជាមួ ្នា​ យដ ​ ៃគូ និងអ ​ ្នកផ ​ ្តល់​ នៃការ​ ល្បឿន​ ពង្រីកមាឌរបស់ទីប្រជុំជនទេ ដែលជាលទ្ធផល​ ហិរញ្ញប្បទានផ្សេងៗ ​ ូលនិធិអភិវឌ្ឍន៍មា (រួមទាំងម ​បស់​ ​ នកម្រិតរ ធ្វើឱ្យក្រុងលា សន្ធឹងខ ​ ត​ ​ ្វះសណ្តាប់ធ្នាប់ កាន់​ ​​ ល់ តែកកស្ទះ និងផ្ត ធស ខ្លួនផង)។ អ្វីដែលសំខាន់នោះ គឺឥតមាន​ការ​ ្វើ​ មាហរណកម្ម​​ សេវាក្រុងជាមូលដ្ឋានមិនបានល្អ។ ជំពូកនេះពិនិត្យមើលឧបសគ្គ ផែនការរៀបចំភូមិសាស្ត្រ ​ ែនការ​ និងផ ​ េដ្ឋកិច្ច-សង្គម អភិវឌ្ឍន៍ស ជាមូលដ្ឋានដ អភិវឌ្ឍ ​ ល់ការ​ អនុវត្តផ និង​ការ​ ​ ែនការ​ បប្រើ​ ្រាស់​ ដីធ្លី​ ​ ្នា​ ចូលគ ទេ។ តាម​ នៅ​ តំបន់ក ​ ្រុង​ លំដាប់ទីពីរ ​ ញ្ហា​ ពិសេសប បច្ចេក​ សមត្ថភាព​ ទាប កង្វះ​ការ​ ទេស​ ់​ ិរញ្ញប្បទាន ការ​ ផ្តលហ សម្រេចថ ​ ្នាក់​ ​ ល់​ ជាតិទ ​ិសហមជ្ឈការ ដែលត្រូវបា កំណែទម្រង់វិមជ្ឈការ និងវ ​ ន​ អនុវត្ត​ សម្រេចថ នឹង​ការ​ ក្រុង ​ ្នាក់​ និងអវត្តមានរបស់ប ​ រិស្ថានន ​ ិយតកម្ម​ រយៈ​ តាម​ ​ ្តី​ ច្បាប់ស ពី​ការ​ គ្របគ ់​ ្រងរដ្ឋបាលរាជធានី ខេត្ត ក្រុង​ ស្រុក ខ្លាំងក​ ជាច្រើន​ ្លាស្វាហាប់មួយ។ ករណីសិក្សា​ នៃការរៀបចំផែនការ​ ​ ណ្ឌ ឆ្នាំ២០០៨ ផ្តលអ និងខ ​ ្រុង ឱ្យធ្វើ​ ់​ ំណាចខេត្ត ស្រុក ខណ្ឌ និងក ក្រុង​ នៅក្រុង​ បាត់ដំបង - ដែលជាទូទៅត្រូវបានគេចាត់ទុកថា​ ជា​ និងថ ផែនការ​ ​ វិការ​ រៀបចំក្រុង ត្រួតពិនិត្យលើការ​ និង​ ់​ េវា​ ផ្តលស ការអនុវត្តដ៏ប្រសើរជាងគេនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា - រីក​ និង​ការ​ នៅ​ សាធារណៈ​ ​ ែនយ ក្នុងដ រៀងៗខ្លួន80។ ស្របគ្នានេះដែរ ​ ុត្តាធិការ​ ​ ៃទីក្រុងតំបន់ឆ្នេរក្រុងព្រះសីហនុ កាន់ត ចម្រើន​យ៉ាងឆាប់រហ័សន ​ ែ​ រៀបចំប្លងភ គោលនយោបាយជាតិស្តីពីការ​ ់​ ូមិសាស្ត្រ (២០១៣) ធ្វើឱ្យ​ គេមើលឃើញ​ បានកាន់តែជ្រៅ​ ទៅលើ​កត្តានានាដែល​ ជះ​ ផល​ (National Policy on Spatial Planning - 2013) បញ្ជាក់​ ប៉ះពាល់ទៅ ​ លើដ ​ ំណើរការនគរូបនីយកម្ម។ របាយការណ៍អមមួយ​ អំពឋា ប្រាប់​ ី​ នានុក្រមរ ​បស់​ ភូមិសាស្ត្រ ផែនការ​ យុទ្ធ​ ពីផែនការ​ របស់ធនាគារពិភពលោកដែលមានចំណងជើងថា Urban ទៀត​ នៅថ្នាក់​ សាស្ត្រ​​ ​ ដល់ថ្នាក់ក្រោម ជាតិ - និងតំបន់ - រហូតដល់ទៅ Development in Phnom Penh (2017) ពិភាក្សា​ ​ ែនការ​ រួមទាំងផ ប្រើ​ ដីធល ប្រាស់​ ្លី​ ម្អិតនៅថ្នាក់ឃុំ-សង្កាត់ ទៀត​ ​ ​ ផង។ បញ្ហជា ា ក់លាក់ជាច្រន ើ ​ ដល ទន ែ ទាក់​ ទៅ​ ិ ​ នងឹ ​ការងារនគរូបនីយកម្ម​​ នឹងត នៅថ្នាក់ជាតិ ផែនការថ្នាក់ជាតិ/តំបន់មួយ​ ​ ្រូវបា ​ ន​ រៀបចំឡើង​ នៅ​ ទីក្រុងភ្នំពេញ។ ា កា ដោយគណៈកម្មធ ​ មប ិ រជាតិស ​ ់ ៀបចំដន ្រា រ ​ គរូបនីយកម្ម ែ ដី និងន (National Committee for Land Management, Urban 2>3>2 ប្រព័ន្ធរៀបចំផែនការជាតិ ​​ សនវិស័យពេលវេលា២ Panning/NCLMUP) ក្នុងទស្ ​ ០ឆ្នាំទៅ​ សមាសភាពមកពី ២២ក្រសួង មុខ។ គណៈកម្មាធិការជាតិនេះមាន​ មាន​ ដោយ​ ​ ៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ ជា​ ក្រសួងរ ់​ ំពីរប្រភេទដែលត្រូវបានក្រុងរៀបចំឡើង មានប្លងធ - ប្លង់​ ​ ប ប្រធាន។ ផែនការនេះនឹងត្រូវធ ្វើ​ ច្ចុប្បន្នភាព ១០ឆ្នាំម្តង។ ក្រប​ រូបវន្ត/ប្លង់ភូមិសាស្ត្រ (physical/spatial plans) និងផែនការ​ យុទ្ធ​សាស្ត្រ​ ខណ្ឌ​ ្តី​ ីការ​ ជាតិសព អភិវឌ្ឍទីក្រុង (National Urban និង​ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច-សង្គម។ ក្រោមការណែនាំ​ ត្រួតពិនិត្យរួម​ ក៏កំពុង​ Development Strategy (NUDS) Framework) ​ ្រ ង របស់កស ែ ដី នគរូបនីយកម្ម និងស ួ រៀបចំដន ំ ង់ គោល​ ​ ណ បណំ ង​ ​ ្នុងរៀបចំឡើងដែរ ក្នុងគោ ស្ថិតក ធ្វើ​ ​ លដៅ​ ​ ម្រាប់​ការ​ ជាមគ្គុទេសក៍ស ់​ ូមិសាស្ត្រ គឺធ្វើ​ការ​ នៃប្លងភ នយោបាយ និង​ សម្របសម្រួលគោល​ ៨០ Ministry of Land Management, Urban Planning and Construction. 2016. Introduction to the Cambodian Spatial Planning System. Spatial Planning Series No. 1. https://orbi.uliege.be/bitstream/2268/199639/1/ MLMUPC_2016_Introduction-Spatial-Planning-Handbook_ENG_Lowres.pdf កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 55 ែ ឡើងនូវយ តាក់តង ុ សា ​ ទ ្រ តិសព ្ធ ស្តជា ី្ត កា ី រអភិវឌ្ឍទីកង ុ្រ (NUDS) រយៈ​ ទីក្រុង តាម​ ​ ំនើបភា ឧស្សាហភាវូបនីយកម្ម និងទ ​ វូបនីយកម្ម​ ពេញរូបពេញរាងមួយ ​ ឹង​ ដែលន ផ្តោត​ការ​ យក​ ចិត្ត​ ទុកដាក់ជា ​ ក់​ ា ន្លះ ជាកត្តគ ឹ ក្នង ុ ​ការ​ ទទ ្រ ​ ្រ ង ់ ល់ក ដ ​ណំ ន ើ សដ ្ឋ ច េ ក អភិវឌ្ឍ។ ិ ្ច និង​​ការ​ ​ លើ​ លាក់ទៅ ូ ការ​ តម្រវ ​ ដ នៃការអភិវឌ្ឍហ េ រ ា្ឋ ចនាសម្ពន ័ ្ធ និងស េ ក ​ ដ ិ ​ ្ឋ ច ្ច រូបភាព ២.៤៖ ឋានានុក្រមរ ផែនការ​ ​បស់​ ភូមិសាស្ត្រនៅកម្ពុជា Economic Cooperation Development Plan International National Strategic Development Plan Nation-Region Provincial Spatial Plan District Land Use Master Plan Province Municipal LU Master Plan and LU plan Municipality District Commune Land Use Plan Commune Urban detailed plans Local ប្រភព៖ គោលនយោបាយជាតិស្តីពីការរៀបចំប្លង់ភូមិសាស្ត្រ(២០១៣) កម្មាធិការ​ គណៈ​ ្ត​ ម្រាប់រៀបចំដែនដី រាជធានី/ខេតស និង​ ុ្រ ​ របស់កង ំ ងទេ​ បាត់ដប ដែល​ ទទួល​ បាន​ការ​ ័ ​ អនុមត ពរ ា បា ី ដ្ឋភ ថក ិ ល​ ា្ន ់​ ​ ៀបចំ​ នគរូបនីយកម្ម តាមគោលគំនិត ត្រូវរ កម្រិតរា ផែនការ​ ​ ជធានី/ ជាតិរួចហើយ បន្ទាបព ់​ ីចំណាយ​ ​ ស់ជា ពេលរៀបចំអ ​ ច​ ្រើនឆ្នាំក្រោម​ ខេត្តក្នុង​ ៥ឆ្នាំម្តង ប៉ុន្តែ លើកលែងតែទីក្រុងភ្នំពេញចេញ គ្មាន​ បច្ចេកទេសមកពីបរទេស ដូច​ ជំនួយ​ ពិពណ៌នាពន្យល់ល មាន​ ​ ម្អិត​ ណាមួយ​ ផែនការ​ បាន​ ត្រូវ​ ់​ េត្ត។ រៀបចំឡើងនៅឡើយទេ នៅថ្នាកខ ផ្នែក ១.៦.៣ និង ១.៦.៤។ នៅលំដាប់ទាបបំផុតនៃ​ការ​ នោះក្នុង​ ថ្នាក់ក្រុង/ស្រុក/ខណ្ឌ ដែលគ ផែនការ​ ​ ថា​ ប្លងប្រ ​ េច្រើនហៅ ់​​ ើប្រាស់​ ធ្វើ​ ផែនការភូមិសាស្ត្រ ផែនការ​ ប្រើ​ ្លី​ ុំ/សង្កាត់ ក៏ត ប្រាស់ដីធឃ ឱ្យ​ ​ ម្រូវ​ បប ដីធ្លី/ប្លង់គោល​ ្រើ​ ្រាស់ដីធ្លី (Land Use Plan/Land Use គ្រប់​ មាន​ការ​ ប្រើ​ គ្រង​ការ​ ប្រាស់​ ដី​ និង​ ធម្ម​ ធនធាន​ នៅ​ ជាតិ​ រង្វង់​ ក្នុង​ Master Plan) មានទស្សនវិស័យពេលវេលា១៥ឆ្នាំទៅមុខ ​ ន្ស៊ីខ្លួន​ ដែនសមត្ថកិច្ចនីមួយៗ ហើយប ​ ែនការ​ ទៅនឹងផ អភិវឌ្ឍន៍ឃុំ/ មាន​ការ​ ដោយ​ ធប គ្រោង​ ៥ឆ្នាំម្តង ហើយ​ ្វើ​ ច្ចុប្បន្នភាព​ មាន​ គោលដៅ​ ​ េះ ឥតមាន​ សង្កាត់ផងដែរ។ បច្ចុប្បន្នន ​ ្រា​ កំណត់ត អាច​ ណាមួយ​ តម្រង់ទិស​ ផ្តល់​ការ​ បង្កើត​​ សម្រាប់ការ​ លម្អិតៗ​ ផែនការ​ ថែមទៀត។ បញ្ជាក់​ បាន​ អំពីចំនួន​ ភូមិសាស្រ្ត​ ផែនការ​ ឃុំ-សង្កាត់​ ថ្នាក់​ ត្រូវ​ ដែល​ ​ ំង ២៦ បានធ្វើស ភាគច្រើននៃក្រុងទា ​ ិគ្រោះ​ ​ េចក្តីព្រាង និងព បាន​ រៀបចំរ ​ួច​ ទេ។ តារាង ២.៦ សង្ខេបស ហើយ​ រៀបចំ​ ​ ្ថានភាព​ការ​ ជាមួយ​ យោបល់​ របស់គេរៀងៗខ្លួន។ ផែនការ​ តែប្លង់គោល​ មាន​ ប្លងភ ់​ ូមិសាស្តនៅកម្រ ្រ​ ​ ្សេងៗគ្នរបស់ ិតផ ា​ រ ​ដ្ឋាភិបាល។ 56 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម តារាង ២.៦៖ ស្ថានភាពនៃការរៀបចំប្លងភ ់​ តិ និងថ ់​ ូមិសាស្ត្រនៅថ្នាកជា ់​ ្រោម​ ​ ្នាកក ជាតិ ប្រភេទផែនការ ផែនការភូមិសាស្ត្រ ស្ថានភាព ថ្នាក់ជាតិ គោលនយោបាយជាតិស្តីពី​ អនុម័តឆ្នាំ២០១៣ ់​ ូមិសាស្ត្រ ការរៀបចំប្លងភ ភូមិសាស្ត្រជាតិ ប្លង់​ មិនទាន់មាន តំបន់ទូទៅ ថ្នាក់​ ភូមិសាស្ត្រតំបន់ ប្លង់​ គ្រប់​ ឧទាហរណ៍តែមួយដែលមានមកទល់ពេលនេះគឺ​សារាចរស្តីពី​ការ​ គ្រង​ ​ ្នេរកម្ពុជា (កុម្ភៈ ២០១២) តំបន់ឆ ថ្នាក់រាជធានី/ខេត្ត ប្លង់ប្រើ​ ការធ្វើ​ និង​ ប្រាស់ដីធ្លី​​​ ​ ន​ ផែនការយុទ្ធសាស្ត្រតម្រង់ទិសរបស់រាជធានីភ្នំពេញ ២០៣៥ ទទួលបា របស់​ ប្លង់គោល​ រាជធានី ​ ្រមជា ការយល់ព ​ ​គោលការណ៍នៅ ​ ​ ាំ​ ០១៥ ជាមួយន ខែធ្នូ ឆ្ន២ ទស្សនវិស័យ​ ​ ឹង​ ាំ​ មុខ។ ១៥ឆ្នទៅ ភូមិសាស្ត្រខេត្ត ប្លង់​ ់​ ្រើ​ ប្លងប ដីធរ ប្រាស់​ ្លី​បស់ខ ​ េតម ្ត​ ួយ​ ​ ំពុងត ចំនួនក បាន​ ​ ្រូវ​ រៀបចំឡើង ស្របគ្នា​ ​ ឹងប ជាមួយន ់​​ ើ​ ​ ្លងប្រ ដស ប្រាស់​ ី​ ្រុក-ក្រុង។ សេចក្តព ី​ ្រាង​ ​ ្រូវ​ កំពុងត ធស បាន​ ្វើ​ ម្រាប់​ ភូមិសាស្ត្រខេត្ត និងផ ផែនការ​ ់​ ្រងត ​ ែនការគ្របគ ​ ្នេរ ចំនួន ៦។ ​ ំបន់ឆ ក្រុង/​ ថ្នាក់​ ស្រុក/ខណ្ឌ​ ប្លង់​​ ប្រាស់​ ប្រើ​ ក្នុង​ ដីធ្លី​ ទីក្រុង មកទល់ពេលនេះ មាន​ តែ​ ប្លងប្រ ប្រាស់​ ់​​ ើ​ ្លី​ ្រុង​ ដីធក ​ ំបងទេ​ បាត់ដ ​ ន​ ដែលត្រូវបា អនុម័តរ រៀបចំ និងទទួល​ការ​ ពី​ ​ួច​កាល​ ាំ​ ០១៥។ ខែធ្នូ ឆ្ន២ ស្តីពី​ការ​ ប្លង់គោល​ បប្រើ​ ្រាស់​ ប្លង់គោលមួយច ​ ំនួនត ​ ្រូវ​ ធស បាន​ ្វើ​ េចក្តីព្រាងរួចហើយ ប៉ុន្តែអត់ទាន់មានមួយ ស្រុក/ខណ្ឌ ដីធ្លី​​ ់​ ្រើប្រាស់ដីធក ណាទទួលបានការអនុម័តនៅឡើយទេ។ ប្លងប ្លី​ ្រុង/ស្រុក ចំនួន ​ ្លង​កាត់​ការ​ ២៣ កំពុងឆ ​ ញ្ចបក ពិនិត្យ និងប ឆ២ ់​ ្នុង​ ្នាំ​ ០១៨ (MLMUPC, សល់១ 2018)។ នៅ​ ​ ែស្ថិតក ​ ៣ទៀតកំពុងត ដំណើរ​ការ​ ​ ្នុង​ ព្រាង។ ថ្នាក់ឃុំ/សង្កាត់ ប្រើ​ ប្លង់​ ដីធ្លី​ ប្រាស់​ ឃុំ/សង្កាត់ ការ​ រៀបចំតាក់តែងផែនការទាំងនេះបា ​ ន​ ចាប់ផ តាំងព ​ ្តើម​ ​ក អនុក្រឹត្យម ី​ ្រោយ​​ ​ ួយ​ ចូលជា បាន​ ​ ធ​ រមាន​ នៅ​ ឆ២ ្តែ​ ក​ ្នាំ​ ០០៩ ប៉ុនម ​ េលនេះឥតមានកំណត់ត្រា ​ ទល់ព បញ្ជាក់​ថា​ ណាមួយ​ មាន​ ផែនការ​ ប៉ុន្មានដ ​ ែលបា រៀប​ ​ ន​ ចំរួចហើយ។ រៀបចំប្លងភ ប្រភព៖ ក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ ២០១៨ (ព័ត៌មានបច្ចុប្បន្នភាពពីគោលនយោបាយជាតិស្តីពីការ​ ់​ ូមិសាស្ត្រ) ក្នុង​ នៅ​ ២០១៧ គោលការណ៍ណែនាំថ្មីៗ​ ឆ្នាំ​ ត្រូវបា ថែមទៀត​ ​ ន​​ លើក​ ទឹក​ ចិត្ត​ ជួយ​គាំទ្រ​ ឱ្យ​ ដល់​ ភាព​ សកម្ម​ អភិវឌ្ឍន៍ដោយ​ គម្រោង​ ​ ម្រាបរ អនុម័តស ផែនការ​ ់​ ៀបចំ​ ​ េដ្ឋកិច្ច-សង្គម អភិវឌ្ឍន៍ស រួម​ ក្នុង​ ឡែកៗ។ តែ​ ដោយសារ​ ហិរញ្ញវត្ថុមានកម្រិតស ធនធាន​ ់ ​ ម្រាប​ អភិវឌ្ឍន៍ប នោះមាន​ ផែនការ​ ​ ឆ ំ្រា ំា្ន និងក ​ ម្មវ ​ធ ​ ីន ិ វិ យោ ិ ំា្ន ទីកង គបីឆ។ ុ្រ ​ វិនិយោគទៅលើ​ គម្រោងអ ​ ភិវឌ្ឍន៍នៅ ​ ​ ់​ ្រុក/ក្រុង អាជ្ញាធរ​ ថ្នាកស ក្រុង​ ទទួល​ នឹង​ បណ្តះ បាន​ការ​ ា ​ ុ បណ្តល សព ី្ត គោ ី លការណ៍​ ែ ​ ណនា ី្ម ​ ំថៗ នះេ ុ ​ការ​ មានលទ្ធភាពតិចតួចណាស់​ ក្នង ផត ផ ្គ ​ ់ ង ្គ ​ ហ ់ រ ​ ុ ល់ស ិ ញ្ញវត្ថដ ​ កម្មភាព​ ជ្រើសរើសក នៅក្រោយការបោះឆ្នោត​ ប្រឹក្សា ឃុំ-សង្កាតក ​ ្រុម​ ់​ ្នុងឆ ​ ្នាំ​ អាទិភាពរបស់ខ្លួន។ ផែនការ​ ជា​ ើ​ ណនេយ្យភាពរួម សកម្មភាពធ្វគ ២០១៧។ ផែនការនានាដែលបានរៀបចំឡើងតាមវិធីសាស្ត្រចូល ត្រូវ​ (Joint Accountability Action Plans) ដែល​ រៀបចំ​ បាន​ នៅ​ រួម​ ថក ឃ ់ / ា្ន ​ ំុ សង្កត ា ់ ​ វ ហើយត បាន​ ូ្រ ​ កម បក ុ្រ ​ ឹ្រ ្សា​ ឃ/ ា អ ំុ សង្កត់ នុមត ​ ័ ​ ឡើងដោយ​ ពលរដ្ឋន ​ ិងអ ​ ្នកផ ​ ្រូវ​ ​ ្តល់សេវា នឹងត យក​ បាន​ ទៅច្របាច់​ លើរួច ​ ំពេញ​​ នឹងប ទៅ​ ផែនការ​ ឱ្យ​​ អភិវឌ្ឍន៍​ និងក ​ ម្ម​ វិធី​ វិនិយោគ​ ក្នុងផ បញ្ចូល​ ​ ុំនិងស ​ ែនការរបស់ឃ ​ ្រុកដែរ។ មកទល់ពេលនេះ ការ​ ​ ម្មវិធវ ក្រុង។ ផែនការអភិវឌ្ឍន៍ និងក ត្រូវ​ ី​ិនិយោគក្រុង​ លើក​ បាន​ ផ្តោតរបស់ក ​ ្របខ ទៅលើ​ ​ ណ្ឌ ISAF មាន​ ​ នបទ ប៉ុន្តែ ដូច​ តំបន់ជ ទៅ​ យក​ សិក្ខា​សាលា​ បង្ហាញ​ នៅ​ ​ ែនការ​​ សមាហរណកម្មផ ស្រុក/ តបាន​ លើកឡើង​ ខាង​ នៅ​ ផ្តោតរបស់ក្របខ លើរួចហើយ​ ការ​ ​ ណ្ឌ​ រៀងរាល់ឆ ក្រុង​ ​ ្នាំ កស ដែលក្នុងនោះ​ ្រ ង ួ ​ ខស ប ែ ណ្តយ ្​ ោ ​តវ ូ្រ ​ បាន​ គេ​ គួរ​ នេះ​ តែ​ ត្រូវ​ បាន​ ពង្រីកទៅ ើ​ ំបន់ទ ​ គ្រប់ដណ្តប់លត ​ ីប្រជុំជន និង​ ើ យ ស្នឱ ​​ ង ្ ជួយស្វែ រក​ ធន​ ធាន​ ចាបា ំ ច់​ ដៃគូ​ ហើយ​ អភិវឌ្ឍ​ ន៍​ ត្រូវ​ បាន​ ជាក់លា សេវា​ មួយ​ ​ ក់​ ចំនួនដ ​ ែលក ​ ្រុង​ ​ ្នក​ ជាអ ់​ ផ្តល។ កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 57 2>3>3 បញ្ហាប្រឈមចំពោះការអភិវឌ្ឍ និង​ សាលាក្រុង ​ ើរ​ និងដ តជា ួ​ ​ លេខា​ ​បស់​ ធិការដ្ឋានរ ​ ្រឹក្សា​ ក្រុមប ក្រុង​ និងគណៈអភិបាល។ ការអនុវត្តផែនការរៀបចំក្រុង ៤នាក់ ជាមធ្យម ការិយាល័យទាំងនោះមានបុគ្គលិកពី ២ ទៅ​ នៅខ្វះ​ ក្របខណ្ឌរៀបចំផែនការជាតិ​ គោលការណ៍ណែនាំច្រើន​ ​ ឋម​ ដែលទទួលខុសត្រូវប រៀបចំផែនការ ចំពោះ​ការ​ ​ ្លើយតប​ និងឆ សម្រាប់ប ​ ង្កើតផ ​ ែនការ​ នៅ​ តាម​ ដែន​ ផ្សេងៗគ្នា81។ រដ្ឋបាល​ បញ្ហា​ ចំពោះ​ អភិវឌ្ឍក្រុង។ ជាមួយ​ នានាក្នុង​ការ​ បុគ្គលិក ៤៣នាក់​ ​ េខ ៤១ ស្តីពី «នីតិវិធល ឧទាហរណ៍ សេចក្តីសម្រេចល ​ ម្រាប់​ ី​ ម្អិតស ក្នុងម ជាមធ្យម​​ ក្រុង (ក្រុងបាត់ដំបង) បុគ្គលិកភាគច្រើនត ​ ួយ​ ​ ្រូវ​ ប្លង់​ ធ្វើ​ ប្រើ​ គោល​ ប្រាស់​ ដីធ្លី និងប ​ ្លង់​ ប្រាស់​ ប្រើ​ ​ ្រុង ស្រុក ដីធ្លីរបស់ក រុញ​ បាន​ ឱ្យទៅ ​ ធ្វើ​ការ​ នៅ​ តាម​ការិយាល័យ​ ផ្សេងទៀត ប្រាំ​ (សូម​ ​ ញ ខណ្ឌ» ដាក់ច ​ណ េ ដ ើ ការមាន​ ំ រ បបំ្រា ន ួ ល ំ ប់ ដែលត ​ ដា ូ្រ ​ ​ វ អនុលោម​ រ ចនាសម្ព័ ន្ធ រៀបចំ បុ គ្គ លិ ក ​ មើ ល ឧទាហរណ៍ ​ នៅ​ ក្រុ ង បាត់ ដំ ប ង​ នៅ​ តាម​ ថ្នាក់ជាតិ ​ ្នុងនោះមាន​ការ​ ហើយក ​ ិង​ការ​ ប្រមូលទិន្នន័យន ក្រោម) រូបភាព ២.៥។ ដោយ​សារ​​ការ​ ខាង​ បណ្តុះបណ្តាល និង​ ​ ក្ខុវិស័យ ប្លងព វិភាគ ការកំណត់ច ្ច​ ិគ្រោះយោបល់ជា ់​ ្រាង កិចព ​ ​ ិ របស់បគ បទពិសោធន៍នៅមានកម្រត ្គ ក ុ ល ិ ​ កង អង្គភាព​ ុ្ន ​ កង អភិវឌ្ឍន៍​ ុ្រ កំណត់​ សាធារណៈ និង​ការ​ ជាអាទិភាព។ យ៉ាងណាក្តី នៅ​ គម្រោង​ ​ ំណង់ និងក ក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងស ​ ្រសួង​ ប្រឈមច្រើន​ ទាំងក មានបញ្ហា​ រៀបចំឱ្យ​ ​ ្នុង​ការ​ បានសម្រេច​ ទាំង​ ដើរត ផ្សេងទៀត បាន​ ​ ​ ​ ួនាទីដោយអត្ថន័យសំខាន់នៅ រៀបចំ​ ក្នុង​ការ​ អនុវត្តផ ក្នុង​ការ​ ទាំងនេះ។ នៅក្នុងជំពូកនេះ ក្រុម​ការ​ ​ ែនការ​ ងារ​ ប្លង់អភិវឌ្ឍន៍ក្រុង។ មួយ​ ​ការសិក្សា​ ​​ ទៀតមុននេះរបស់ ធនាគារ​ ​ ជាក់លា យោង​ ទៅ​ ​ ក់​ លបើ​ ្លង់​​ ប្រើ​ ប្រាស់​ ដីធ្លី ​ ន​ ដែលមា សក្តានុពល​ បាន​ ពិភពលោក​ តែពី ១០ ទៅ​ រកឃើញថា មាន​ ៥០ភាគរយ​ ្រា ដ សមប ់ ក ​ ​ល ឹ មុខការអភិវឌ្ឍ និងផ ​ ្ត ម ់ ល ូ ដ្ឋន ា ច ្ ស់ន ​ បា ​ង បក ិ ​ ដោយ​ ្រ ប​ នៃ​ ប៉ុណ្ណោះ​ ធ្វើប្លង់រ អ្នក​ ​ ៀបចំក្រុង​​ រាជ​ ដែល​សាលា​ ធានីភ្នំពេញ​ ់​ ក​ តម្លាភាពមួយ​សម្រាបយ សេចក្តីសម្រេចនានាស្តីពី​​ការ​ ទៅធ្វើ​ការ​ រើស​ ជ្រើស​​ មក​ យក​ ធ្វើការ​ មាន​ការ​ បណ្តុះបណ្តាល​ ត្រឹម​ ​ ្នែក​ ត្រូវផ ធ្វើ​ អភិវឌ្ឍ។ ់​ ៀបចំក្រុង82។ ជារួម សមត្ថភាពរបស់អង្គភាពអភិវឌ្ឍន៍ក្រុង ប្លងរ ឆ្លើយ​ ស្ថិតនៅក្រោយឆ្ងាយណាស់ពីភាពចាំបាច់​ ដើម្បី​ ទៅ​ តប​ នឹង​ េ ទេសទាប៖ បញ្ហប្រ សមត្ថភាបច្ចក ឺ ង្វះផ ា​ ឈមធំគក ែ្ន ​ ​ ក សមត្ថភាព​ ា​ ឈ បញ្ហប ដច ្រ ម​ ៏ ន ើ្រ ​ េ ​ អនក នដៃ ណ ំ រ ា ​ ើ ​យ៉ង របស់​​ លឿន​ នយ នគរូប​ ី កម្ម​ បច្ចេកទេស​ ​ ង្វះបុគ្គលិកនៅ​ និងក ថ្នាក់​ ក្រោមជា ​ តិ​ រៀបចំធ ដើម្បី​ ​ ្វើ​ ពេលបច្ចុប្បន្ន។ នា​ ប្រើ​ ប្លង់​​ ជំនាញ​ ប្រាស់ដីធ្លីលម្អិត។ ភាគច្រើននៃ​ ​ ្នែកនេះក អាជីពផ ​ ្នុង​ ធ្វើ​ ការ​ នគរូបនីយកម្ម​ នៅតែប្រមូលផ្តុំគ្នានៅក្រសួងរ ផែនការ​ ​ ៀបចំ​ វគ្គសិក្សាឧត្តមសិក្សាដោយឡែកៗ​ បច្ចុប្បន្ន មានសាលា ឬ​ ដែល​ ដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ នៅពេល​ របស់​ មន្ទីរ​ ​ ្តោតទៅលើ​ ដែលផ ្ជា​​ មុខវិជរៀបចំ ​ ម្រិតស និងគ្រប់គ្រងក្រុង ក្នុងក ​ ញ្ញា​ មូលដ្ឋាន​ ខ្លួននៅថ្នាក់​ ្ម ​ការ​ គាន បំពាក់​ គឿ គ្រប់​ ្រ ងសម្ភារ​ សម្រាប់​ គ្រាន់​ បរិញ្ញា​ បត្រ​ ឬ​ អនុបណ្ឌិត។ វគ្គសិក្សា​ ស្តីពីការ​ ធ្វើ​ ់​ ៀបចំក្រ ប្លងរ ​​ ុងត្រូវ​ ​ នុវត្តផ ធ្វើ​និងអ ប្រើ​ ​ ែនការ ដើម្បីយកទៅ​ ​ ្នុង​ការ​ ជាត្រីវិស័យក អភិវឌ្ឍ​ បង្រៀន​ បាន​ តែជា​ គ្រាន់​ ផ្នែកមួយ​ នៃ​ កម្ម​ សិក្សា​ វិធី​ បរិញា្ញបត្រ​ កម្រិត​ ​ ្យ​ ទីក្រុងឱ សម​ បាន​ ស្រប។ ​ ញ្ហា​ ដោយទទួលស្គាល់នូវប ប្រឈម​ ប៉ុណ្ណោះ ​ ​ ជាពិសេសជា ផ្នែកមួយន ​ ៃ​ បរិញ្ញា​ ផ្នែកស បត្រ​ ​ ្ថាបត្យកម្ម។ ​ យឡែកទាំងនេះដែលប ពិសេសដោ ​​ បប្រទះ ​ ណ្តាក្រុងជួ ក្រុង​ ទន្ទឹមគ្នានេះ ភាព​ នៅមាន​ ឱ្យមាន​ការ​ ចាំបាច់ខ្លាំង​ បណ្តុះជំនាញ​ ​ ន​ ភាគច្រើនបា ផ្តើម​ ចាប់​ អភិវឌ្ឍន៍ក្រុង» និង​ បង្កើត​ការិយាល័យ​ «​ ​ ួយ​ ឯកទេសម មុខវិជ្ជា​ការ​​ ចំនួន ដូចជា​ កំណត់ផែនទី ប្រព័ន្ធព័ត៌មាន​ រៀបចំសោភ័ណភាពកង «​ ំា្ន ០០៩មក ប៉ន ុ្រ » តាំងពីឆ២ ែ្ត រិយាល័យ​ ុ ​កា ​ ្រព័ន្ធស្ទង់ពីចម្ងាយ (GIS and remote ភូមិសាស្ត្រ និងប ធន​ ទាំងនេះមាន​ ​ ុគ្គលិកអា ធាន​ និងប ​ ំនាញ​ ​ ជីពជ តិចតួចណាស់។ ​ិធី CAD operations ការ​ sensing) ប្រតិបត្តិការកម្មវ វិភាគ​ ទទួលខុសត ក្នុងចំណោម​ការ​ ផ្សេងទៀត ​ ្រូវ​ ការិយាល័យទាំងនេះ​ ធ្វើ​ ទិន្នន័យ ការ​ និង​ការ​ ផែនការ​ គ្រងក គ្រប់​ ​ រិស្ថាន ការ​ ​ ្រុង វិស្វកម្មប អនុវត្តគ មានគោលដៅ​ អភិវឌ្ឍន៍ក្រុង ធ្វើ​ការ​ ​ ម្រោង​ ​ ម្រួល​ សម្របស ់​ ្រងធ គ្របគ ធាន​ ​ ន​ ធម្មជា ​ តិ​ និងប ​ រិស្ថាន។ ក្នុងដើមទ នៅ​ ​ សវត្សរ៍ឆ្នាំ​ ក្រុម​ ជាមួយ​ ឃុំ-សង្កាត់ និងគ ប្រឹក្សា​ គ្រង​ការ​ ​ ្រប់​ ប្រើប្រាស់ដីធ្លី ត្រួត​ បាន​ ២០០០ ធនាគារពិភពលោក​ ផច ើ គ ួ្ត ផ្តម​ន ំ ត ិ ប ើ ម ​ ង្កត ្ ល័យ​ ​ ហាវិទយា ​ កម្មភាព​ ពិនិត្យស គម្រោង​សាងសង់ ធន និង​ការ​ ្វើ​ គរូបនីយកម្ម។ ្លី​ ួយ​ រៀបចំដីធម នៅ​ ក្នុងសកលវិ ​​ ​ ័យភូមិនក ទ្យាល ​ កម្ម​ ្ទ​ សិកម្ម ដែលជា មាន​ ការិយាល័យទាំងនេះ​ នាយក​ គណនេយ្យភាពចំពោះ​ រដ្ឋបាល​ បណ្តុះ​ វិធី​ វែង​ បណ្តាល​ ឆ្ងាយ​ មួយ​ ពាក់ព ​ ័ន្ធ​ ​ ្របគ ផ្នែកគ ​ ីធ្លី ់​ ្រងដ និង​ ៨១ World Bank. 2017. Urban Development in Phnom Penh. Phnom Penh, Cambodia: World Bank. ៨២ Ibid. 58 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម សុរិយោដី។ ពេលនេះ ​ ហាផ្ទកំ ក្រសួងម ​​​ ចារណា​ ៃ​ ពុងពិ បង្កើត​ ផ្នែករដ្ឋ​ បាលថ្នាក់​ ជាតិ​ ក្រោម​ បណ្តុះបណ្តាល​ នូវ​ការ​ ដែល​ ឯកទេស​ រដ្ឋបាល​ សាលា​ មូលដ្ឋានជាតិ​ (National School of Local ត្រូវ​ការ​ គេ​ ចាំបាច់ស ​ ម្រាបយ ់​ ក​ បម្រើ​ការ​ ទៅ​ របស់ព ងារ​ ​ ួកគេ។ Administration/NaSLA) ​ ឹង​ ដែលន បំពេញ​ ជួយ​ បុគ្គលិក​ ឱ្យ​ រូបភាព ២.៥៖ រចនាសម្ព័ន្ធរៀបចំក្រុងបា ដំបង និង​​ការិយាល័យក្រុង ​ ត់​ ក្រុមប្រឹក្សាក្រុង គណៈកម្មាធិការសម្រប គណៈកម្មាធិការ​ គណៈកម្មាធិការ​ រៀបចំ​ គណៈកម្មាធិ​ការ​ ដែនដី នគរូបនីយកម្ម គណៈកម្មាធិការផ្សេងៗ សម្រួលបច្ចេកទេស កិច្ចការស្ត្រី និងកុមារ លទ្ធកម្ម ​​ សំណង់ និងសុរិយោដី គណៈអភិបាល ការិយាល័យពលរដ្ឋ ការិយាល័យប ​ ច្ចក េ ទ េ / ​ ស ផ្នែកសោភ័ណភាព​ ការិយាល័យ​ រដ្ឋបាលនិងហិរញ្ញវត្ថុ ការិយាល័យផែនការ & ការិយាល័យខ្សប ​ ែ ណ្តយ ោ ​ ់​ ្រង​ ក្រុងនិងគ្របគ អភិវឌ្ឍន៍ក្រុង គាំពារសង្កាត់ របស់ក្រសួងដែលរួម​ កាកសំណល់រឹង មានការិយាល័យផ្សេងៗ​ អង្គភាពលទ្ធកម្ម នៃមន្ទីរខេត្ត (បង្កើតថ្មី) OSWO ​ កលំនាំតាម​ ប្រភព៖ គូរឡើងវិញយ ្ធ​ ៀបចំក្រុងបាត់ដំបង ឆ្ន២ រចនាសម្ព័នរ ាំ​ ០១៨។ ​ ែ​ការិយាល័យ​ (សម្គាល់៖ លើកលែងត ​ ្រសួងនៅ បច្ចេកទេសខ្សែបណ្តោយក ​ ក្នុង​ ប្រអប់គ ​ ំនូសដាច់ៗនៅខាងឆ្វេងចេញ​ ក្រុងបា ដំបង​ ​ ត់​ បុគ្គលិក​ មាន​ ៤៣នាក់ស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងផ្ទាល់របស់អាជ្ញាធរក្រុង ក្នុងនោះ ៤នាក់ធ ពេញម៉ោង​ ក្នុង​កា​ ​ ្វើ​ការ​ ​ង្វង់​ រិយាល័យ «អភិវឌ្ឍន៍ក្រុង»។ ក្នុងរ ក្រុង​ រដ្ឋបាល​ បុគ្គលិកត ទាំងមូល មាន​ រង) ដែលមាន​ ​ ែម្នាក់គត់ (អភិបាល​ សញ្ញាបត្រ​ បរិញ្ញាបត្រ​ ផ្នែក​ស្ថាបត្យកម្មន រៀបចំក្រុង។ មិនមែនគ្រប់ក្រុងស ​ ិង​ ​ ុទ្ធតែមាន​ របស់​ ករិយាល័យខ្សែបណ្តោយ​ ក្រសួងអ ​ ង្គុយនៅ ​ ក រដ្ឋបាល​ ​ ្នុង​ ​ េ។ ក្រុងទ ្​ ដើមបឆ ី យ ើ្ល តបទៅនឹបភាពទន់ខសោ ្ យក្នង ុ ​ ធ​ សមត្ថភាព​ ផ ើ្វ ន ែ ការ ​ មត្ថភាព​ ពង្រឹងស ក្នុង​ការ​ នៅ​ គ្រប់គ្រង និង​ការ​ រៀបចំប្លង់​ ការ​ ធ្វើ​ ា ​ ម្ចស់ ន ជ ំ យ ួ និងដ ​ គ ូ ភិវឌ្ឍន៍នានា​ ៃ អ ផល បាន​ ្ត ជ ​ ់ ន ំ យ កសាង​ ួ ​ សមត្ថភាព​ អភិបាល​ កិចទ ្ច​ ីក្រុង ដើម្បឱ ី​ ្យមា ឆ្លើយ​ ​ ន​ការ​ ​ ែប្រសើរឡើង​ តប​កាន់ត ថ្នាក់​ តាមទម្រង់ផ្សេងៗ ទាំងនៅ​ ថ្នាក់​ ជាតិ ទាំងនៅ​ ក្រោម​ ជាតិ។​ នឹងត ទៅ​ ក្នុងមូលដ្ឋាន និង​ការ​ ​ ម្រូវ​ការ​ លូតលាស់​យ៉ាងឆាប់រហ័ស​ ប៉ុន្តែ​ ជំនួយ​ កសាងសមត្ថភាពទាំងនោះ​ ជា​ ញឹកញាប់ ច្រើន​ តែ​ របស់នគរូបនីយកម្ម83។ មន្ត្រីជាង២០០នាក់មកពីថ ់​ តិ​ និង​ ​ ្នាកជា ឱ្ យ ​ មិ ន បានធ្វើ ​ ឥទ្ធិ ព លយូ រ អង្វែ ង ឱ្ យ ​ មា ន​​ ហួ ស ​ ពី ​ រ យៈពេ ល ​ អា យុ​ ក្រោមជា ថ្នាក់​ ទទួល​ការ​ ​ តិ​ បាន​ បណ្តុះបណ្តាលជាផ្នែកមួយរបស់ នៃការផ្តលជ កាល​ ំ យ ់ ន ួ ទេ។ ឧទាហរណ៍ គមង ្រោ អ ​ ភិវឌ្ឍន៍ស ​ មត្ថភាព​ ​ ្រប់ដណ្តប់ទៅលើប្រធានបទ​ គម្រោង ដែលគ តាំង​ ច្រើនមុខ​ រាប់​ ពី​ នៅឆ្ន២ មួយ​ ​ នាគា​ ាំ​ ០១៥របស់ធ រអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី​ បានផលិតច ​ េញ​ ​ ម្រាប់​ការ​ នីតិវិធីស ​ ើងនូវផែនការថ្នាក់ក បង្កើតឡ ​ ្រុង​ រហូតដល់​ ឯកសារសម្ភារ​ ជា​ បណ្តុះបណ្តាលគ្រប់​ សម្រាប់​ការ​ ជ្រោយ​​ ជ្រុង​ ជា​ របៀប​​ គ្របគ ់​ ្រង​ គម្រោង វាយ​ និង​ការ​ ៃ​ ប៉ះ​ តម្លផល​ ​ រិស្ថាន។ ពាល់ប ច្រើន ​ ្រូវ​ ដែលត អនុម័តឯ បានទទួល​ការ​ ពី​​ ​ កភាព​ ក្រសួងរ ​ ៀបចំ​ ​ ណ្តុះបណ្តាល​ ម៉ូឌុលប ២១ម៉ូឌុល ត្រូវ​ សរុប​ ផលិតឡ បាន​ ​ ើងដោយ​ ​ ំណង់ ក្នុងគោលបំ ដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងស ​​ ឈាន​ ណង​ ទៅ​​ គម្រោង​ នោះ​ ប៉ុន្តែតាំងតែពីពេលនោះមក​ ​ ន់ត មិនទា ​ ន​ ​ ្រូវបា គេយក​ ៨៣ Ministry of Land Management, Urban Planning and Construction. 2015. Training Manuals on The Capacity Development for Urban Management in Cambodia. Phnom Penh, Cambodia: MLUMPC. កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 59 បជា ទៅ​ លក្ខណៈ​ ្រើ​ ​ ប្រព័ន្ធ​ ់​ ណ្តុះប សម្រាបប ​ ណ្តាល​ ដល់ម ​ ន្ត្រីថៗ ្មី​ ​​ ដូច​ គម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ក្តី​​មាន​ ​ ើ​ ជាវិធានការត្រួតពិនិត្យល ភាពរយាល ទៀត​ ថែម​ ​ ើយទេ។ នៅឡ និង​ កម្ពសរ ់​បស់ស ​ ំណង់ជាដើម ការ​ដាក់ឱ ប្រតិបត្តិតាម​ ​ ្យ​ ទាំង​ វិធាន​ នៅ​ នោះ​​ ជាប តែ​ ប្រឈមនៅឡើយ។ ​ ញ្ហា​ ឆ្នាំ​ ស្រដៀងគ្នានេះដែរ នៅ​ សហប្រតិបត្តិការ​ ២០១៦ ទីភ្នាក់ងារ​ អភិវឌ្ឍន៍នៃប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ ផ្នែក​​ (Gesellschaft für ច្បាប់ស ​ ្តីពីការ​ គ្របគ ់​ ្រងដ ​ ីធ្លី ​ គរូបនីយកម្ម និងន ាំ​ ៩៩៤ ឆ្ន១ Internationale Zusammenarbeit/GIZ) ចង​ បាន​ ក្រង​ នៅតែជា​ ច្បាប់​ មាន​ ទំនាក់​ ជា​ ទំនង​ ជាមួយ​ គេ​ នឹង​ការរៀបចំផែនការ​ បី ក្ បា ល​ សៀវភៅក្ បួ ន ​ ពី ​កា រ​ ស្តី ​ រៀបចំ ប្ល ង់ ​ ភូ មិ សាស្រ្ត ក្នុ ង​ ប្រ ទេ ស លេខ​៨៦ (១៩៩៦) ក៏ផ ភូមិសាស្ត្រ។ អនុក្រឹត្យ​ ​ ្តល់ដែរនូវ​​ការណែនាំ​ ផ្តោត​ ដោយ​ រៀបចំប្លងភ ទៅលើ​ការ​ ់​ ូមិសាស្រថ្ន ្ត​​ ាក់​ ខេត្ត ស្រុក និង​ ្រា ​កា សមប ់ រ​ចញ េ លិខត ្រ នុញត ិ អ ា្ញ សាងសង់ និង​ការ​ ប​ើ្រ ស ប ់ ី ្រា ដ លើ​ ក្រុង។ ឈរ​ ​បស់​ បទពិសោធន៍រ ប្រទេសទ ​ ីភ្នាកងា ់​ រ GIZ នៅ​ ក្នុង​ ទាំងការត្រួតពិនិត្យលើភាពរយាលរវាង​ (រួម​ ក្នុង​ អគារសំណង់) នៅ​ ​ ័ន្ធ​ ការពាក់ព ទីភ្នាក់ងា ជាមួយ​ របស់​ ​ រ​ ក្រុងនានា​​ នៅ​ ក្នុង​ ប្រទេស​ ​ ីប្រជុំជន។ ប៉ុន្តែ ច្បាប់ព តំបន់ទ ្នាំ​ ៩៩៤ ត្រូវបា ​ ីឆ១ តាក់ត ​ ន​ ​ ែងឡើង​ ់​ ្នុង​ការ​ អាល្លឺម៉ងក ់​​ ើ​ ធ្វើប្លងប្រ ប្រាស់​ ដីធ្លី សៀវភៅក្បួនទាំងនោះ​ មាន​ ែ ​ ផ្អក ច ើ បា ល​ ្ ប់​ ភម ិ ល​ ូ បា ឆ​ំា្ន ០០១។ បច្ចប ២ ុ ប្ ន្ន ចបា ្ ប់សព ី រគប ី្ត កា ់ ង ្រ គ ្រ ​ ផ្តល់​ការណែនាំ​ គោលដៅ​ ជាក់ស្តែងមួយជំហានម្តងៗ ក្នុង​ នៅ​ ដីធ្លី និងនគរូបនីយកម្ម កំពុងត ​ ្រូវ​ សើរើធ្វើឡើងវិញជា​ បាន​ ច្បាប់​ ើ ​ការ​ ដំណរ រៀបចំបង ្ល ។ ​ ់ សៀវភៅក្បន ួ ទាំងនោះ​ នៅ​ មាន​ ល​អ ើ ន ិ ិ៊ ធឺណត នគរូបនីយកម្ម ឱ្យ​​ ស្រប​ តាម​ ច្បាប់​ បច្ចុប្បន្នភាព ភូមិបាល​ ហើយ​ មិនដែលត ប៉ុន្តែ​ បាន​ ​ ្រូវ​ ក្រសួងរ ​ ៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និង​ ​ ៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងស ក្រសួងរ ខិតខំដែរ​ ​ ំណង់ ក៏បាន​ ធ្វើ​ការ​ សំណង់ យកទៅ​​បោះពុម្ព​ ឬ​ ឱ្យ​ ផ្សព្វផ្សាយ​​ ់​ ្រោម​ មន្ត្រីថ្នាកក ក្នុង​ការព្រាង​ ក្រម​ សម្រាប់​ សំណង់មួយ​ កម្ពស់អគារ ត្រួតពិនិត្យលើ​ យក​ ជាតិ​​ ើ​ ្រាស់​ ទៅប្រប ទេ។ ដោយ​ ផ្តោ​ តទៅ​ លើ​ ​ ្នំពេញ។ ទីក្រុងភ ទន្ទឹមគ្នានេះ ក្រសួងរ ​ ​ ៀបចំ​ ​ ំណង់ និងក ដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងស ​ ្រសួងបរិស្ថាន កំពុង​ ​ ិយតកម្ម បរិស្ថានន ​ រ​ និងកា ឱ្យ​ ប្រតិបត្តតា ិ​ ម​ ច្បាប់នៅខ្សោយ៖ គ្នាលើគំនិតផ្តួចផ្តើមរួម​ ពិភាក្សា​ ស្តី​ មួយ​ ពីការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់​ ករណីដែល​ នៅក្នុង​ ផែនការ​ មាន​ រៀបចំក្រុង​ រួចហើយ គេនៅឃើញ​ ់​ ម្រោងអ បរិស្ថានសម្រាបគ ​ ីក្រុង។ ​ ភិវឌ្ឍន៍ទ ​ ភាព​ដាច់​ មាន​ គ្នា​ ចេញពី​ ស្រឡះ​ រវាងអ្វី​ ដែល​ បាន​ ផែនការ​ ស្នើឡើង ភាព​ និង​ សង ជាក់​ ែ្ត ន ​ ក ៃ ម្មភា ​ ព​ ​ ង អភិវឌ្ឍន៍កុ្រ នៅ ​ ​ តាម​ការដ្ឋន ា ។ មាន​ ភាព​ ស្ថាន​ មិនល្អ​ ដោយ​សារ​ តែ​ អវត្ត​ នៃ​ មាន​ ផែនការរៀបចំក្រុង​​ ជា​ កត្តា​ ដែល​ ច្រើន​ ​ វត្ត​ ផ្សំគ្នា រួមទាំងអ នៃ​​ មាន​ បរិស្ថានន ​ ិយតកម្មន ​ ិង​ ក្របខណ្ឌ​ និង​ ទ្រទ្រង់កាន់​ ច្បាប់សម្រាប់​ មាន​ តែ​ ធ្ងរថែម​ សភាពធ្ងន់​ អនុវត្តច ការ​ ស្វាហាប់មួយផង។ ​ ្បាប់ដ៏​ ជាទូទៅ បទបញ្ញតក ្តិ​ ្នុង ចុះសម្រុងគ្នាច្រើនក្ន ទៀត ខណៈដែលខ្វះការ​ អនុម័តគម្រោង​ ​​ ុង​ការ​ កម្រិត​ ​ ដើរ​ ផ្សេងៗគ្នា​ ធ្វើអភិបាល​ តួ​ ទៅលើ​ការ​ កិច្ច​ អនុវត្ត​ ផែនការ​​​ ប្រើ​ សង់ សាង​ (មានពិភាក្សា​ ​ បន្ថែមនៅខាងក្រោម) អនុវត្ត​ និង​ការ​ ប្រាស់ដីធ្លី ក្នុងនោះមានខ្លះជា​ ដោយ​ កំណត់ដោយច្បាប់ ផែនការ​ ពុំទាន់បា ​ នល្អនូវគោ មាន​ ​ លការណ៍ណែនាំដែល​ ស្រាប់។ នៅក្រុង​ ដទៃទៀតមានលក្ខណៈជា​ ខណៈដែលផែនការ​ ណនា ឯកសារ​ ច ែ ​ ំ ន ើ្រ ​ ព្រះសីហនុ ​ នបង្កឱ ស្ថានភាពបែបនេះបា មាន​ ​ ្យ​ ​​ លំនាំគ្មានរបៀប​ ជាង ់​ ក​ សម្រាបយ នៅពេលណា ទៅពិចារណា​ ​ ​ត្រូវ​ ធ្វើ​ការ​ វាយ​ តម្លៃ​ រយ​​ រៀប​ ក្នុង​ការ​ មួយ​ ​ ីក្រុង ដោយគម្រោងអ អភិវឌ្ឍទ ​ ភិវឌ្ឍន៍សំណង់​ អភិវឌ្ឍន៍ថ គម្រោង​ ប្រទេសជ ​ ្មី។ ឧទាហរណ៍ នៅ​ ​ ្រទេស​ ​ ប៉ុន និងប ថ្មីៗ​ ក្នុង​ មាត្រដ្ឋាន​ និង​ ផ្សេងៗគ្នា​ ដង់ស៊ីតេ​ តែ​ កំពុង​ ភាព​ បង្កើន​ ណែន​ សិង្ហបុរី អភិវឌ្ឍ​ ការ​ ទីក្រុងស ​ ្ថិតក ​ ្រោម​ការ​ ត្រួត​ របស់​ ត្រា​ បទបញ្ញត្តិ​​ តាន់តា ​ ប់ក ​ គកណ្តាលទ ​ ្នុងភា ​ ីក្រុង ​ តាម​ និងនៅ សំខាន់ៗម ឆ្នេរ​ ​ ួយ​ រប្រភេទ - ទីមួយ គឺ​ការ​ ពី​ ផែនការជំហានដំបូង ឬការ​​ ធ្វើ​ អនុញ្ញាត​ ចំនួន។ ស្ថានភា ​ ព​ ប្រហាក់ប ​ ្រហែលគ្ននេ ត្រូវ​ ា​ ះ​ គឃើ បាន​ រួច​ េ​ ញ​ ​ នា​យ៉ាង​ ធ្វើ​ការអភិវឌ្ឍ​ ដែលធា ឱ្យ​ ណា​ អភិវឌ្ឍន៍ដ គម្រោង​ ​ ែល​ បាន​ នៅភ្នំពេញ ហើយ​ ប្រតិបត្តិតាម​ ដែលកង្វះ​ការ​ រៀបចំក្រុង ផែនការ​ ើ ង ស្នឡ ​ ន​ ើ មា ភាពស្របគ្នជាមួ ា​ យ​ ឹ ​ នង ផន បប ែ ការ​ ​ ើ្រ ស ្រា ដ ់ ធ ​ ី ី្ល ​ ហើយ​ និងភា ​ ពធូរលុងនៅក្នុង​ការ​ តម្រូវឱ្យអ ​ នុវត្តតា ក្រមស ​ ម​ ​ ំណង់ បាន​ ់​ ក​ បន្ទាបម អនុញ្ញាតសាងសង់​ ទីពីរ គឺការ​ ចុងខ្សែ (downstream បង្កើតឱ្យ​ មាន​​ ទេសភាពក្រុងមួយ​ លាត​ ដែល​ រកេតរកូតគ្មាន​ សន្ធឹង​ និយត​ building permissions) ដែលធ្វើ​ ទៅលើទ កម្ម​ ទ្រាយ ​ ្រង់​ សណ្តាប់ធ្នាប់។ មុខ​ ចំពោះ​ របស់នគរូបនីយកម្មនៅ ល្បឿនលឿន​ ​ ​ សុវត្ថិភាព​ និង​ នៃរចនាសម្ព័ន្ធ​ ទូទៅ​ គម្រោង​ សំណង់របស់​ អភិវឌ្ឍន៍​ តាម​ ក្រុងលំ ​​ ដាប់ទីពីរ ​ ង្វះ​ និងក សម្រាប់ដឹកនាំគ ផែនការ​ ​ ម្រោង​ ក្នុង​ សាងសង់ថ្មី។ នៅ​ កម្រឃើញ​​ បរិបទប្រទេសកម្ពុជា គេ​ មាន​ការ​ អភិវឌ្ឍន៍ទាំងនោះ សង្ឃឹមថាច្បាប់បច្ចុប្បន្នភាព​​ គេ​ គ្រប់​ ស្តីពីការ​ ទៅលើ​ យោង​ ផន ប​ ែ ការ​​ ប ើ្រ ស ្រា ដ ី ណា ់ ធ ី្ល ស់​ នៅ​ ពល ផល េ ​ ់ រ​ ្ត ​កា ័ ​ អនុមត គ្រងដ ​ ីធ្លី និងន ​ ទបញ្ញតពា ​ គរូបនីយកម្ម និងប ​ ័ន្ធ​ នឹង​ ្តិ​ ក់ព ផ្តល់​ សំណើ​ ទៅលើ​ អភិវឌ្ឍន៍ថ្មីៗ គម្រោង​ ​ ើ​ ហើយប ទោះ​ ជាមា ​ ន​ការ​ ទៀត​​​ ជាមូលដ្ឋានច្បាប់មួយ​កាន់តែរឹងមាំថែម​ បណ្តា​ សម្រាប់​ ខេត្ត ច្រើន​ ប៉ុនប៉ង​​ បាន​ ត្រូវ​ ដើម្បីរៀបចំការណែនាំស្តីពីកត្តាលម្អិតនៃ ធ្វើ​ ទីក្រុង និងក ​ ្រុង ដើម្បយ រៀបចំឡើងនូវប ី​ ក​ ​ ្លង់​​ ​ ្លង់គោល និងប ប្រើ​ 60 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ដីធ្លី​​សម្រាប់​ការ​ ប្រាស់​ គ្រង និង​ការ​ គ្រប់​ ​ ែប្រសើរឡើង​ អភិវឌ្ឍកាន់ត ឆ្នេរអូឈើទាលនៅក្រុងព្រះសីហនុ ត្រូវតែរើចេញដើម្បីយក​ ជុំវិញ​ ក្នុង​ នៅ​ ្ច​បស់​ ដែនដីសមត្ថកិចរ រៀង​ ពួកគេ​ ៗខ្លួន។ កន្លែងសម្រា ​​ អភិវឌ្ឍត ប់​ការ​ ែ​ ន្ទីរទ ​ ំបន់ឆ្នេរ ប៉ុន្តែសូម្បីតម ​ េសចរណ៍​ ក៏អត់មាន​ ខេត្ត​ អំពីគម្រោងនោះ​ ហើយក ព័ត៌មាន​ គេ​ ​ ៏មិនដឹង​ថាតើ​ តួនាទីផ ​ ្ទុយគ្នា​ រវាង​ ថ្នាក់​ ជាតិ និងថ ​ ្នាក់​ ក្រុង៖ ថ្វីបើកន្លងមក​ ​ ភិវឌ្ឍន៍ធ ប្រុងអ ្វើ​ ្វីដែរ85។ ​ អ ប្រឹងប្រែងក្នុង​ការ​ មានកិច្ច​ វិមជ្ឈការ​ ធ្វើ​ ធ្វើ​ ដំណើរ​ការ​ សេចក្តីសម្រេច​ ទទួលខ និង​ការ​ ​ ុសត្រូវ ​ ្នុងការ​ ធ្វើ​ និងក វិសហមជ្ឈការ​ ធាន​ ធន​ ក្នុង​ កង្វះហ ​ ិរញ្ញប្បទាន៖ កង្វះហិរញ្ញប្បទាន​ ​ ិន​ ក៏ជាឧបសគ្គមួយម ​ ្នាក់​ ក្រសួងថ ទៅឱ្យ​ ជាតិ​ ថ្នាក់​ រដ្ឋបាល​ ជាតិ ក្រោម​ (ច្បាប់​ គ្របគ ់​ ្រង​ អភិវឌ្ឍន៍​ ឱ្យគម្រោង​ ដំណើរ​ការ​ សំណង់​ ស្របតាម​ ទៅមុខ​ ផែនការ​ រាជធានី ខេត្ត​ ក្រុង​ ស្រុក ខណ្ឌ ឆ្ន២ រដ្ឋបាល​ ាំ​ ០០៨) មែនក្តី ការ​ បែងចែកច ដែលបានគ្រោងទុកដែរ។ ប្រកាសមួយស្តីពី​ការ​ ​ ំណូល​ ​ ្តុំអំណាច​ ប្រមូលផ ធ្វើ​ ក្នុងការ​ សេចក្តីសម្រេចនៅថ្នាកជា ់​ តិ ពិសេស​ ​ នក្រសួងស មិនមែនពន្ធដារ (ពន្ធអចលនទ្រព្យ) ត្រូវបា ្ច​ ិង​ ​ េដ្ឋកិចន ់​ ម្រោង​ សម្រាបគ អភិវឌ្ឍន៍ធ ​ ំៗ ក៏ជា ​ ឧបសគ្គម ​ ិនឱ្យគ ​ ម្រោងអភិវឌ្ឍន៍​ ២០១៧) ដោយ​ ហិរញ្ញវត្ថុដាក់ចេញ (លេខ ១៤៥៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ​ អាច​ សំណង់​ បាន ដំណើរ​ការ​ ស្រប​ ​ ទៅតាម​ ផែនកា​ រដែលបា ​ ន​ ​ ្យ​ អនុញ្ញាតឱ ​ ្រុង/ស្រុក/ខណ្ឌ និង​ ១% បែងចែក​ ៣%​ ទៅឱ្យក ទុកឡើយ។ ភ័ស្តុតាង​ គ្រោង​ ប្រាប់​ ដែលជាការនិទាន​ ក្នុង​ ពេល​ ស្រាវ​ ឃុំ/សង្កាត់។ ចំណែកនៃ ទៅឱ្យ​ ប្រហែលជាអាច​ ​​ ចំណូលនេះ ​ ជួយ​ បាន​ ជ្រាវ​ ដឹង​ថា ឱ្យ​ ថ្នាក់​ រដ្ឋបាល​ មាន​ ក្រុង​ ឥទ្ធិ​ ពល​ តិច​ តួចណាស់​ បា ន​ បំ ពេ ញ ​ ត ម្រូ វ ការ​ ដ ល់ ​ ហេ ដ្ឋា រ ចនា​ ស ម្រា ប់ ​កា រអភិ វ ឌ្ ឍ ​ ស ម្ព័ ន្ធ​ ក្នុង​ នៅ​ អនុម័តគ ដំណើរ​ការ​ ​ ភិវឌ្ឍន៍ថ ​ ម្រោងអ ​ ្មីៗ ដែលត ​ ្រូវ​ការតែ​ ​ ូច និង​ការ​ ខ្នាតត ្តែ​ េដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធខ្នាតធំនៅ ថែទាំ ប៉ុនហ តែ​ ​ ​ ត្រូវការ​ អាជ្ញា ប ណ្ណ ​សា ងសង់ ​ តែ ប៉ុ ណ្ណោះ ​ ស ម្រាប់ ​ ចា ប់ ​ ធ្វើ ​កា រ​ ផ្តើ ម ​ អ ភិ វ ឌ្ ឍ​ មូលនិធម ពីប្រភពផ្សេងៗទៀតដែរ86។ ិ​ ក​ ពិភាក្សា​កាន់ត ការ​ ​ ែស៊ី​ ​ នទំហំផក្រោ គម្រោង។ គម្រោងសាងសង់មា ក្នុង​ ្ទៃ​​ ម​៣០០០ម២ (ឬ​​ មួយ​ ជម្រៅ​ ទៀត​ លើ​ បញ្ហា​ ប្រឈម​ ព័ន្ធ​ ពាក់​ នឹង​ ជាមួយ​ ហិរញ្ញ​ កង្វះ​ ៃ​ ក​ តម្លទឹ តិច​ ប្រាក់​ ជាង ២លានដុល្លារអាមេរិក) អាច​ ទទួលបា ​ ន​ការ​ ​ ន​ ប្បទាន ត្រូវបា ជូននៅ បង្ហាញ​ ផ្នែក ២.២.៥។ ​ ក្នុង​ ​ កម្រិតក្រុង អនុម័តនៅ ខេត្ត ឬ​ ្តែ​ ម្រោង​ ប៉ុនគ ​ ្រូវ​ការ​ ធំជាងនេះត ់​ តិ ឬពីក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម ការឯកភាពពីថ្នាកជា ការដែល​​ការវិនិយោគ​ ​ េះតែបន្តហូរចូលទៅ បរទេសច ​ ក្នុង​ និងសំណង84។ ុ្រ ល ទីកង ​ ដា ំ ប់ទព ី រ ើ ឱ ី បង្កត​យ ្​ មាន​កាលា​ នវ ភាព​ ុ ត្ត​ ចន ើ្រ ​ សមប ្រា ត ់ ង ​ ្រ ​ វិនិយោគិន យក​ ​ ឱ្យ​ ចូលរួមចំណែក​ ដល់​ការ​ ​ េដរចនា​ អភិវឌ្ឍហ ្ឋា​ លើសពីនេះ បរទេសធំៗត្រូវឆ គម្រោងវិនិយោគ​ ​ ្លង​កាត់​ការ​ ្ធ​ ្នុងមូលដ្ឋាន - ឧទាហរណ៍ ដោយតម្រូវឱ សម្ព័នក ់​ ភិវឌ្ឍន៍ការ​ ​ ្យ​ម្ចាសអ អនុម័តដោ ពិនិត្យ និង​ការ​ ក្រុម​ ​ យ​ អភិវឌ្ឍន៍ក ប្រឹក្សា​ ​ ម្ពុជា ដែលជា​ សាងសង់ធ ​ ្វើ​ការ​ ​ ្លូវ​ កែលម្អដល់ផ នៅ​ នានា​ ក្បែរគម្រោង ទេសភាព ​ ម្ម​ មជ្ឈមណ្ឌលសេវាក លើកកម្ពស់​ ​ ម្រួល​​ការ​ និងស វិនិយោគ​ មក​ ់​ ូ​ ភ្ជាបល ​ ឹកភ្លៀង ឬលូប បង្ហូរទ ​ ង្ហូរទឹកស្អុយ ជាដើម។ ប៉ុន្តែ ជាទូទៅ សិក្សា​ ពីក្រៅប្រទេស។ ការ​ ​បស់ធនាគារពិភពលោក​ លើកមុនរ ទៅ​ មិនទា ​ ន់មា ​ នការ​ ​​ អនុវត្តរបៀបនេ ​ ទបញ្ញត្តិណាប ះទេ។ គ្មានប ​ ញ្ជាក់​ អភិវឌ្ឍទ លើ​ការ​ ី ង ​ក ំ ញ ុ្រ ភ្នព ា ឱ្យឃើញថា​ការសម្របស េ បង្ហញ ​ មល ួ្រ ​ ​ ន​ ឱ្យមា បែបនេះសម្រា តម្រូវការ​ ​​ ​ ន្លែង ប់​ការអភិវឌ្ឍនៅនឹងក ឬ​ កម រវាង​​ បក ុ្រ ​ ឹ្រ ្សា​ អភិវឌឍ ្ ន៍ក ុ និងអា ​ ម្ពជា ា រពាក់ពន ​ ជ្ញធ ័ នៅ ្ធ ថ្នក ា ម ូ ដ្ឋន ់ ល ា សម្រាប់​​ការ​ រួមចំណែកដល់ប ​ ិរស្ថានទ ​ ីក្រុង និងព ​ ន​ ​ លរដ្ឋមា ចំណូល​ សូវជា មិន​ ​ ​ មាំ​ រឹង​ ទេ​ ទោះ​ ជាមានយន្តការច្រើនស ​ ្រាប់ក៏ដោយ ដែល​ ​ គម្រោង​ តិចដែរ។ អាច​​ អភិវឌ្ឍន៍សំណង់នីមួយៗ​ ​ េដ្ឋារចនា​ សង់ហ ឱ្ យ ​ ធានា​យ៉ាងណា​ ទី​ភ្នាក់​ ងារ​ រដ្ឋា​ ភិបាលនីមួយៗ​ យល់​ ផ្តល់​ការ​ ព្រម​ សម្ព័ន្ធសម្រួលខ ​ ្លះៗ ក្នុង​ នៅ​ ់​ ែនរ រង្វងដ ផ្ទៃការដ្ឋានរ ​បស់​ គេ ​បស់​ ខ្លួន​ របស់​ ​ មុនស ទៅលើសំណើគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ជា មុន​ ​ ិន ​ ​ ្រុម​ នឹងក ដើម្បទា ី​ ក់ទាញ​ ​ ិញ ឬ​ អ្នកទ ី​ ្រាន់​ ដើម្បគ បំពេញត តែ​ ​ ម្រូវការរបស់ខ្លួន​ អភិ​ ប្រឹក្សា​ កម្ពុជាអនុម័តច វឌ្ឍន៍​ ក្រោយ។ បទពិសោធន៍នៅតា ​ ុង​ ​ ម​ ប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែមិនត ​ ្រូវ​ បាន​ ​ ្វើ​ការ​ គេបង្ខំឱ្យធ ​ ល់ប កែលម្អដ ​ ​ ​ រិស្ថាននៅ លំដាប់ទីពីរក៏ប្រហាក់ប ក្រុង​ មួយ​ ​ ្រហែលគ្នានេះដែរ។ អត្ថបទ​ របស់​ ជុំវិញ​ការដ្ឋានអ ​ ភិវឌ្ឍន៍ឡ ​ ើយ។ រឿងទូទៅដែលគ ចំណុចនេះជា​ ​ េ​ ​ ន​ កាសែត Phnom Penh Post កាលពីពេលថ្មីៗនេះបា រាយ​ ​ ្រទះ​ ជួបប ​ ហគមន៍បុរីជាច្រើននៅ នៅក្នុងស ​ ទីក្រុងភ្នំពេញ និងនៅ​ ​ ិង​ម្ចាសហា ការណ៍ថា អ្នកលក់ដូរន រកស៊នៅ ់​ ង​ ក្នុង​ ី​ ​ តំបន់ផ្ទៃ​ ៥គ.ម ២ តាម​​ ​ ំដាប់ទីពីរក ទីក្រុងល ​ ្រទេសក ​ ្នុងប ​ ម្ពុជា។ ៨៤ World Bank. 2017. ៨៥ Sokhorng, Cheng and Robin Spiess (2018). “Evictions sweep away Sihanoukville beach businesses.” The Phnom Penh Post. 8 January 2018. https://www.phnompenhpost.com/business/evictions-sweep-away- sihanoukville-beach-businesses ៨៦ World Bank, 2017. កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 61 2>3>4 ការធ្វើផែនការរៀបចំក្រុងនៅក្រុងបាត់ដំបង ១៥ឆ្នាំខាងមុខ ហើយផ ទៅ​​ ដោយ​ ​ ្សំឡើងដោយសមាសភាគ​ ឡែកៗ​ ពីគ្នា ដូចជា៖ (i) ប្រើ​ ប្លង់/ផែនការ​ ប្រាស់ដីធ្លី; (ii) ប្លង់/ និងក្រុងព្រះសីហនុ ្ធ​ ច្ចេកទេស; (iii) ប្លង់/ផែនការហេដ្ឋា​ ផែនការហេដ្ឋារចនាសម្ព័នប រចនាសម្ព័ន្ធសង្គម និង and (iv) ប្លង់/ផែនការអភិវឌ្ឍន៍លម្អិត88។ ​ ើល​ ផ្នែកបន្ទាប់ទៅនេះ​ ពិនិត្យម រៀបចំក្រុងដែលមាន​ ផែនការ​ នេះត្រូវបា ប្លង់គោល​ បង្កើតឡើងដោ ​ ន​ ឈរលើ​ ​ យ​ ចក្ខុវិស័យ ​ការ​ ក្នុង​ នៅ​ ​ ំដាប់ទីពីរចំនួនព ទីក្រុងល ​ ្រះសីហនុ និងក ​ ីរ - ក្រុងព ​ ្រុង​ ​ ម្រាបឆ អភិវឌ្ឍស ២០២០ ់​ ្នាំ​ ​ួមមាន​ ដែលរ គោលដៅចំនួនប្រាំមួយ នឹង​ បាត់ដំបង - ជាមួយ​ ធ្វើ​ការ​ ទស្សនៈ​ តម្លៃ​ វាយ​ អនុវត្ត​ ស្ថានភាព​ មាន​ ដូច​ ​ូបភាព ២.៦។ កិច្ច​ការ​ បង្ហាញជូននៅក្នុងរ ​ ែល​ ភាគច្រើនដ តើ​ការ​ និងលទ្ធភាព​ថា​ មាន​ រៀបចំផែនការនោះ​ ឥទ្ធិពលកម្រិតណា​ ​ ន​ ត្រូវបា ដោយ​ ធ្វើ​ ទីភ្នាកងា ់​ រ​ GIZ បង្កើតប ផ្តោតទៅលើ​​ការ​ / ​ ្លង់​ ​ ្រុង។ ទៅលើ​ការអភិវឌ្ឍក ប​ ផែនការ​ ើ្រ ស ប ់ ធ ្រា ដ ី ី្ល ដែលប ​ ង្ហញ ា ​ ំ កា អព បង ី រ​ ​ នុញត ែ ចែកតំបន់អ ា្ញ ​ ្​ ឱយ ប​ មាន​ការ​ ប ើ្រ ស ្រា ​ ់ ធ ដ ី្ល ផ្អក ី ​ ែ លើដ ​​ ដ ី ល ុ ត ែ កំពង ​ ​ មា ែ ន​ការ​ ប​ើ្រ ស ប ្រា ់​ ក្រុងបាត់ដំបង អភិវឌឍ ការ​ មាន​ ្​ ផន ​ មវ ែ ការ និងត ូ្រ ការ​ ដល បាន​ ែ ​ បម ើ ទុកស ្រ ល ្រា ​​ ​ មប ់ អនាគត។ ពេល​ ការ​ ពិពណ៌នាកាន់ត ​ ែលម្អិតស ​ ្តី​ ពដ ធ្វើ​ ី​ ំណើរ​ការ​ ុ្រ បាត់ដប កង ជាក្រង ំ ង​ ​ង ុ មួយកុ្ន ច ​ ណោ ំ កង ម​ ុ៉ ុ្រ ពីរតែបណ ោ្ណ ដែល​ ះ ត្រូវបា ផែនការ​ បង្ហាញជ ​ ន​ ក្នុងប ​ ូន​ ​ ្រអប់​២.៥។ ប្លង់គោល​ មាន​ ប្រើ​ ប្រាស់ដីធក ្លី​ ្នុង​ ក្រុង ដែលទ ​ ន​ការ​ ​ ទួលបា អនុម័ត​ រដ្ឋាភិបាល​ ពី​ ជាតិ​ ជាមួយគ ថ្នាក់​ នឹង​ ​ ្នា​ ភ្នំពេញដែរ។ ប្លង់គោល​ ក្រុង​ រូបភាព ២.៦៖ ដ្យាក្រាមនៃ​ ​ ្រុងបា ចក្ខុវិស័យអភិវឌ្ឍន៍ក ​ ំបង​ ​ ត់ដ ដល់​ ជាលទ្ធផលនៃកិច្ច​ នេះ​ ជាមួយ​ សហការរយៈពេលវែងមួយ​ ្ន ់​ ទីភាក ងារ ឆ្នាំ២០២០ ​ ីភ្នាកងា GIZ និងទ ​ ភិវឌ្ឍន៍ប ់​ រសេវាអ ​ ្រទេសអាល្លឺម៉ង់ (German ត្រូវបា Development Service/DED)។ វា​ ​ នទទួលការអនុម័ត ទីក្រុងមាន​ យល់ព្រមនៅឆ្នាំ២០១៥ គឺប ​ ្រាំមួយឆ្នាំបន្ទាបព ់​ ី​ ត្រូវបា វា​ ​ ន​ ចប់​ ព្រាង​ អភិបាលកិច្ច និង​ ការគ្រប់គ្រង​ សព្វគ្រប់ ​ ២​ និង១ ្នាំ​​ ាបព ឆបន្ទ ់​ ី​ កិច្ច​ការ​ មួយបា ចាប់​ ​ ន​ ឆ្នាំ​ ផ្តើមនៅ​ រដ្ឋបាលល្អ ជាផ្នែកមួយន ២០០៣ ​ ៃ​ និតផ្តួចផ ​ គំ ​ ្តើមមានលក្ខណៈទូលំទូលាយ​ ​ ៃតង​ ទីក្រុងប ទីក្រុងបេតិកភណ្ឌ ស្តីពីការគ្រប់គ្រងដីធ្លី។ ប្រៀប​ ជាមួយក ​ ្រុង​ ផ្សេងទៀត ក្រុង​ វប្បធម៌និង​ និងមាន​ ទេសចរណ៍ សុខភាពល្អ បាន​ បាត់ដំបង​ កសាង​ សមត្ថភាព​ ថ្នាក់​ មូលដ្ឋាន​ ច្រើន​ បាន​ គួរសម​ ក្នុង​ការ​ នៅ​ ផែន​ការ​ ធ្វើ​ រៀបចំក្រុង ជា​ ហើយទទួលបានលទ្ធផល​ ​ ​ ដុំកំភួនជា ច្រើន​ ពីការអភិវឌ្ឍ​ និង​ការ​ អនុវត្តផ ​ ែនការ​ ដូចមា នានា​ ​ ន​ ជូននៅខាងក្រោម87។ ពីពណ៌នា​ គំរូនៃការធ្វើផែនការរៀបចំក្រុង​ មជ្ឈមណ្ឌល មជ្ឈមណ្ឌល​ តំបន់សម្រាប់​ តំបន់សម្រាប់​ ត្រូវ​ បាត់ដំបង​ គេ​ បាន​ ចាត់​ ទុក​ ជា​ ទូ​ ជា​ ទៅ​ថា​ ល្អមួយ​ ទម្លាប់អនុវត្តន៍​ ការអប់រំនិង​ ​ ិង​ ពាណិជ្ជកម្មន ប្រទេសកម្ពុជា នៅ​ វិធីសាស្តនិ ហើយ​ ្រ​ ង​ នីតិវិធដ ី​ ែល​ គេ​ យក​ បាន​ ចំណេះដឹង សេវាកម្ម មជ្ឈមណ្ឌល​ ប្រើ​កន្លងមក ត្រូវ​ មក​ ខេត្ត​ បាន​ ទទួលយកទៅធ្វើតាមដែរ ដទៃទៀត​ តំបន់សម្រាប់ការ​ កែច្នៃផលិតផល​ ខេត្ត​ មាន​ ​ កែវ។ កណ្តាល កំពង់ឆ្នាំង និងតា កសិកម្ម និង​ ពាណិជ្ជកម្ម ​ ត់ដំបង​ ត្រូវបា ប្លង់គោលក្រុងបា បង្កើតឡើងជា ​ ន​ ​ ៃ​ ​ ផ្នែកមួយន ​ ្តីពីប្លងប ប្រភព៖​ របាយការណ៍បច្ចេកទេសស ្លី​ ម្រាបក ់​ ្រើប្រាស់ដីធស ់​ ្រុង​ អភិវឌ្ឍន៍ស ផែនការ​ កម្ម​ ​ មាហរណ​ មួយ ជាមួយនឹងការសម្លឹងមើល​ បាត់ដំបង (២០០៩) ៨៧ Goad, Hallam. 2012. “Growing Pains: Urbanisation and Informal Settlements in Cambodia’s Secondary Cities.” https://data.opendevelopmentmekong.net/dataset/63c328e1-5665-4e8d-8b66-eaca5df94e28/ resource/10962a4b-cea7-4ee6-be9a-4d685c81181a/download/STT-ThreeCitiesReport2012Growing-pains.pdf. ៨៨ Master Plan Team Battambang Municipality. 2009. Technical Report on the Land-Use Plan for Battambang Municipality. 62 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម បើកាលណានិយាយ​ អំពី​ ឥទ្ធិពលរបស់វាវិញ ប្លង់គោលទីក្រុង រូបភាព ២.៧៖ ប្លង់​ លម្អិតស ​ ម្រាបរ ់​ ៀបចំប្រព័ន្ធលម្ហផ បៃតង​ ​ ្ទៃ​ ក្នុង​ ឱ្យមាន​ បានធ្វើ​ ទៅលើ​​ ឥទ្ធិពល​ ដំណើរការអភិវឌ្ឍន៍​ ក្រុង​ បាត់​ ដំបង​ ​​ ដ ក្រុងបាត់ ​ ំបង ច្រើន​យ៉ាង។ បាន​ វា​ ផ្តល់​ មូលដ្ឋានច ​ ្បាស់លា ​ ស់ម ដែល​ ​ ួយ​ ទាំង​ ​ ៃគអ រដ្ឋាភិបាល ទាំងដ ជា​ ូ​ ភិវឌ្ឍន៍​ យក​ សម្រាបធ សំអាង​ សេចក្តី​ ់​ ្វើ​ ​ ្វើ​ការ​ សម្រេចធ ​ េដ្ឋា​ វិនិយោគទៅលើគម្រោងហ សម្ព័ន្ធ។ រចនា​ ការ​ តម្លៃមួយ​ វាយ​ ត្រូវ​ ដែល​ បាន​ ធ្វើទៅលើប ​ ណ្តា​ ​ ្រុង ផ្លូវក្នុងក ក្នុង​ នៅ​ ុ ដំណាក់កាល​ អំឡង ើ្វ ន រៀបចំធផ ែ ការ បង្ហញ ា ថា ប្រពន ័ ហ េ រ ្ធ ដ ា្ឋ ចនា ័ ដ សម្ពន ែ មានសប ្ធ ល ់ ះ ្រា នោ ្រ គ នៅមិនទាន់គប ់ ន ្រា ដ ​ ់ ម ្​ ើ បី ញ ព ទៅ​ េ ​ តម្រវ នឹង​ ដល ូ ការ​ ចះ ែ ​ េត ​ ក ែ ន ើ ឡើងនោះឡើយ ទាំងផ្លវ ូក ុ្ន ម ​ង ូ ដ្ឋន ​ល ា ​ ដល់ស បម្រើ​ ​ េចក្តីត្រូវការរបស់សហគមន៍ ​ ំង​ និងទា ធំសម្រាប់​ ផ្លូវ​ ់​ មួយ​ តភ្ជាបជា តំបន់ផ ​ ្សេងៗ និងថ ​ ្នាក់​ ជាតិ។ ទីក្រុងមា បញ្ហកក​ ​ ន​ ា​ បំពុលប ស្ទះ​និង​ការ​ ​ ែអាក្រក់ឡើងៗ ដោយសារ​ ​ រិយាកាស​កាន់ត តែ​ ផ្លូវ​ អត់មាន​ វាងក្រុង ក្រវាត់​ ើ​ ្យ​ ដែលធ្វឱ ចរាចរណ៍មកពីផ្លូវធំពីរឆ្លង​ កណ្តាល​ កាត់​ ​ ្ទាល់​ ទីក្រុងផ ប្លង់​ តែម្តង។ ប្លង់គោល ក៏ដូចជា​ លម្អិត​ ស្តីពីប្រព័ន្ធផ្លូវទៅថ្ងៃអនាគតដែរ បញ្ចូលផ បាន​ ក្រវាត់​ ​ ្លូវ​ ​ ិន​ ដែលម ​ ្តីពីប្លងប ប្រភព៖​ របាយការណ៍បច្ចេកទេសស ្លី​ ម្រាបក ់​ ្រើប្រាស់ដីធស ់​ ្រុង​ ​ ំង​ ទាន់មាននោះព្រមទា រចនាសម្ព័ន្ធភ្ជាបផ ហេដ្ឋា​ ក្រវាត់​ ់​ ង ហើយផ្លូវ​ បាត់ដំបង (២០០៩) បាន​សាងសង់​ នោះ​ ើ ស រួចរាល់ហយ ​ ្រប​ ទៅតាម​ ផន គ្រោង​ ែ ការ​ ទកុ ។ រូបភាព ២.៨៖ ដំណើរការអនុវត្តវិធានការកែលម្អលម្ហផ្ទៃបៃតងនៅ ​ ែល​ ផែនការអភិវឌ្ឍន៍លម្អិត - ជាផែនការត្រួតពិនិត្យដ បំពេញ​ តាមដងស្ទឹងសង្កែ ្​ ឱយបង្ល ម ់ រ េ បស់ទក ី ង ិ លទៅលើការអភិវឌ្ឍទីកង ុ្រ - ក៏ជះឥទ្ធព ុ្រ ដែរ។ រៀបចំប្រព័នផ ផែនការ​ ទៅអនាគត (Future Greenery ្ធ​ ្ទៃបៃតង​ ​ ្រូវបាន​ System plan) ដែលត ក្រោម​ ផ្តើមធ្វើ​ សហ​ការ​ កិច្ច​ ជាមួយ​ ធានាយ៉ាងណាឱ្យ​ ទីភ្នាក់ងារ GIZ មានគោលដៅ​ ​ រក្សា​ ទីក្រុងនៅ វាលបៃតង​ បាន​ លម្ហ​សាធារណៈ និង​ ជាដ បើទោះ​ នគរូប​ ​ ំណើរការ​ ​ េះតែបន្តទៅមុខក្នុងល្បឿនយ៉ាងលឿនក៏ដោយ។ នីយកម្មច ដូច​ បាន​ ត្រូវ​ ​ូបភាព ២.៧ និងរ បង្ហាញជូនក្នុងរ ​ូបភាព ២.៨ នៅ​ ​ ៃស្ទឹងភ្ជាប់​ ខាងក្រោម ស្ទឹងសង្កែ និងដ នោះ ត្រូវ​ ជាមួយវា​ គេ​ បាន​ ទុក​ថា​ ចាត់​ ជា​ ឆ្អឹងខ្នង​ របស់​​ នូវ​ នៃ​ បណ្តាញគម្របផ្ទៃបៃតង​ ទីក្រុង មាន​ ដោយ​ ច្រក​ របៀង​ ផ្ទៃទេសភាពពណ៌ប ​ ៃតង​ ​ ន​ បង្កើតបា ជា​ ទីធ្លា​សាធារណៈមួយ​ នៅ​ បណ្តាញ​ ​ត្ត​ ទូទាំងក្រុងតែម្តង។ ទីវ អារាម ទធ និង​ ពណ៌ ្ល ី ា​ ​បត ៃ ង​សាធារណៈជាចន ើ្រ ទៀត​ នង ត​ ឹ ​កាន់​ ួ ​ ែជយ ី ​ ពង្រក ប្រភព៖ Update on GIZ Land Rights Program (2014) ឱ្យ​កាន់​ ផ្ទៃបៃតង​ តែធំ អម​ ដោយ​ ខ្សែក្រវាត់ប នៅព ​ ៃតង​ ​ ័ទ្ធជុំវិញ​ ​ ង​ ស្រទាប់ខា ្រៅ​ ករបស់ ​ មាន​ ទីក្រុង។ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក ​ ដើម​ ្រ ៀងគ្នន សដ ា ះ ុ្រ ក េ កង បា ​​ ៏ ន​ ចាត់​ការ​ការ​ ងារ​ ធ​ើ្វ ន ផ អភិវឌឍ ែ ការ​ ្ ន៍​ ជាង ២០០០០ដើម​ ត្រូវ​ ឈើ​ គេ​ដាំ​ បាន​ តាម​ ស្រប​ រៀបចំ​ ផែនការ​ ិ មួយស លម្អត ្រា ប ​ មប ់ ត ​ េ ក ិ ភណ្ឌស ​ ណ របស់ក ំ ង់​ ុ្រ បា ​ ង ំ ងដែរ ដែល​ ​ ត់ដប ្ធ​ ្ទៃបៃតង​ ប្រព័នផ ា​ ង​ការ​ ទៅអនាគត ទន្ទឹមគ្ននឹ ថ្មី និង​ បង្កើតសួនច្បារ​ នេះ​ ផែនការ​ ឱ្យ​ការ​ បំពេញ​ ធ្វើ​ អត្ត​ សញ្ញាណកម្ម​​ ពារ​ តំបន់​ការ​ បេតិក​ ការ​ កែលម្អស ​ ួនច្បារ​ នៅ​ ចាស់​ តាម​ មាត់​ ​ ង្កែផងដែរ89។ ស្ទឹងស របស់​ ភណ្ឌ​ ប្លង់ប្រើប្រាស់ដីធ្លី ផ្តលន ដោយ​ ​ លការណ៍ណែនាំ​ ់​ ូវគោ ​ ម្រាប់​ការ​ លម្អិតស ​ ង្រឹងប ពារ និងព ​ ្ថាបត្យកម្ម។ ត្រង់​ ​ េតិកភណ្ឌស រក​ ៨៩ ការ​ របស់ក ឃើញ​ ងារ​ ​ ្រុម​ការ​ ។ កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 63 សមាសភាគ​ នេះ​​ ជា​ សំខាន់ម ​ ួយ​ នៃ​ កិច្ច​ ប្រែងរ ប្រឹង​ ​បស់​ ក្រុង​ ដើម្បី​ ត្រូវបា នេះ​ គេ​ ​ ន​ រុះរើចេញ​ សម្រាបស ់​ ង់អ ទំនើបវិញ​ ដែលច ​ គារ​ ​ ្រើន​ ​ន អភិវឌ្ឍខ ​យ ួ្ល ឱ្ ទៅ ​ ​ ជា​ ទក ុ្រ ប ី ង េ ក ​ ត ិ ភណ្ឌ វបប ្ ធម៌ និងទ ​ ស ​ ​ េ ចរណ៍ ដែល ​ នលក្ខណៈ​ តែមា ឆ្គងទៅនឹងទ ​ ិដ្ឋភាព ​ ្រងទ និងទ ជា​ ់​ ្រាយ​ ប្រពៃណី​ ផក ជា​ នច ែ្ន មួយ​ ៃ ក្ខវ ុស ័ ​ការ​ ិ យ ​ន អភិវឌ្ឍន៍​ របស់ខួ្ល ស ​ មប ​ ់ ២ ្រា ឆ ំា្ន ០២០។ ​ ​ ្នែកស្នូលនៃទីក្រុង។ ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹង​ការ​ របស់ផ វិវត្តបែបនេះ បាត់​ ក្រុង​ អគារ​ ដំបងមាន​ ​ ្រមាណ​ បេតិកភណ្ឌប អគារ នៅ​ ជា​ ៨០០​ ក្រុង​ការ​ ងារ​ រៀបចំ​ គោល​ ប្លង់​ ធ្វើ​ការ​ បាន​ ច្រើន​ សិក្សាជា​ អគារ​ ទៅលើ​ ​ គកណ្តាល​ ក្នុងភា ទីក្រុង ប៉ុន្តែ អគារទាំងនោះបាន​ របស់​ បាត់ប ​ ង់​​ បេតិកភណ្ឌដែលនៅមានស្រាប់ ​ កម្មភាព​ ធ្វើស ផ្សព្វ​ យុទ្ធនាការ​ ិ​ យឡែក​ លក្ខណសម្បត្តដោ ស្ថាបត្យកម្មអ នៃ​ ​ ង្គរ ​ ្ថាបត្យកម្ម​ និងស ផ្សាយ ​ ្តល់​ការណែនាំ​ និងផ ពី​ការ​ ស្តី​ ​ ្រោង​ ប្រព្រឹត្តទៅលើគ សំណង់​ ​ បណ្តើរៗហើយ​ ក្រោមឥ សម័យអាណានិគមបារាំងជា ​ ទ្ធិពលនៃការ​ បេតិកភណ្ឌទា ​ ំងនោះ ក៏ដូចជា ​ ​​ការ​ អភិវឌ្ឍ​សាង​ ​ គារ​ សង់អ ្មី​ មួយ​ ថជា របស់​ រីកលូតលាស់​យ៉ាងលឿន​ ទីក្រុង ់​ ន​ ដូច​ធ្លាបមា មក​ រួច​ ហើយ​ នឹង​ការ​ យល់​ ដឹងអ ី​ េតិកភណ្ឌនៅ ​ ំពប ក្នុងក ​ ​ ​ ីក្រុងផ ​ ណ្តាលទ ​ ងដែរ។ តាម​ នៅ​ ​ ​ ទីក្រុងជា ទូទាំងព ច្រើន​ ​ ិភពលោក។ ជាធម្មតា អគារទាំង​ រូបភាព ២.៩៖ គោលការណ៍ណែនាំ​ ពារ​ សម្រាប់​ការ​ការ​ បេតិកភណ្ឌក្រុង ​ ្តីពីប្លងប ប្រភព៖​ របាយការណ៍បច្ចេកទេសស ្លី​ ម្រាបក ់​ ្រើប្រាស់ដីធស បាត់ដំបង (២០០៩) ់​ ្រុង​ ជាមួយ​ ប្រៀប​ ​ ្សេងៗទៀត ក្រុងបា ទីក្រុងផ សម្រេចបា ​ ត់ដំបង​ ​ ន​ តម្រូវ​ ឱ្យធ ​ ្វើ​ ី​ ើរ​ បច្ចុប្បន្នភាព ដើម្បដ ​ ន់​ ឱ្យទា ​ ៃល្បឿន​ សភាពការណ៍ន គួរឱ្យ​ ជោគជ័យ​ សម្គាល់​ កត់​ ក្នុង​ការ​ នៅ​ រៀបចំប្លង់គោល​ ក្រុង​ របស់​ នគរូបនីយកម្ម។ របស់​ ​ ត់ដ ក្រុងបា បាន​ ​ ំបង​ ​ ញចំណាប់​ ទាក់ទា ខ្លួន កសាង​ និងនៅក្នុង​ការ​ ធ្វើ​ សមត្ថភាព​ ផែនការ​ រៀបចំក្រុងនៅ​ ​​ ​ ំណាក់អ អារម្មណ៍​កាន់តែច្រើន​ ពីស វិនិយោគលើអចលនទ្រព្យ ​ ្នក​ ថ្នាក់​ តាម​ មូលដ្ឋាន។ យ៉ាងណាក៏ដោយ នៅ​ មាន​ បញ្ហាប្រឈម​ តម្លៃដីនៅទាបគួរសមនៅឡើយ ជា​ ដោយសារ​ ​ ម្រាប់​ការ​ ពិសេសស ើ ​ ច្រន ដើមប ទៀត​​ ្​ ឈា ី ទៅ​ ន​ ផន អនុវត្ត​ ែ ការ​ ឱយ បាន​ ្​ ពញ នង េ លេញ​ ិ ​ មាន​ គម្រោង​សាងសង់ប អភិវឌ្ឍ​ បាន​ ​ ុរី។ គម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ទាំងនោះ​ តែ​ ចីរភាព។ ដោយ​សារ​ ពេល​ ត្រូវ​ការ​ នឹង​ យូរទម្រាំ​ វា​ ទទួលបា ​ ន​ការ​ ​ េចរូបរាង​ ចាប់ផ្តើមល ផ្ទៃទេសភាពរបស់ក្រុង​ នៅក្នុងរ នៅក្នុង​ ​បៀប​ ព្រម ប្លង់គោល (២០២០) នេះ នៅពេលឆាប់ៗខាងមុខ នឹង​ យល់​ គ្មានន មួយ​ ​ ត ​ ិយតភាព ដែលជា ​ េសម ្ត​ ួយ​ អនុវត្តផ ដល់​ការ​ ប្រើ​ ​ ែនការ​ 64 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ដីធ្លី និង​ការ​ ប្រាស់​ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័នទ អភិវឌ្ឍ​ ្ធ​ ្រ​ ទ្រង់ ឱ្យ​ បាន​ ទាន់​ ួ្រ ពិនត តត ្ ទា ិ យ ​ ង ំ នះ េ ​ ដាច់​ ​ មវ ខាត នឹងត ឱយ ូ្រ ​ ្​ មាន​​ កប ខណ្ឌ​ ្រ ​ នយ ិ តកម្ម​ ​ ណៈដែល​ ពេលវេលា។ ហើយខ ត្រួតពិនិត្យ​ការ​ យន្ត​ការ​ ​ ​ អភិវឌ្ឍនៅ អម​ ជាមួយថ ​ ែម​ ទៀត ​ ក​ សម្រាប់យ ​ ្យអ ទៅអនុវត្តឱ ​ ្នកអភិវឌ្ឍន៍​ ​ ុង​ លំដាប់ច ដើម្បី​ ខ្សែ​​ ធ្វើ​ និយតកម្មទៅ ​ លើ​ ទ្រង់​ ​ ង់ស៊ីតេ​ ទ្រាយ និងដ ​ នុលោម​ គម្រោង​សាងសង់អ តាម។ អគារ កំពុងស របស់​ ​ ្រោម​ការ​ ​ ្ថិតក បង្កើតនៅ រៀបចំ​ ​ ឡើយ យន្ត​ការ​ ប្រអប់ ២.៥៖ ការ​ សមត្ថភាពយូរអង្វែងស កសាង​ រៀបចំប្លងក ​ ម្រាប់ការ​​ ់​ ្រុង - ករណីក្រុងបាត់ដំបង ព្រាង​ ការ​ ប្រើ​ ប្លង់​ ​ ្រាំមួយឆ្នាំ​ ប្រាស់ដីធ្លីក្រុងបាត់ដំបង ចំណាយពេលជិតប ទើបចប់រួចរាល់ ហើយជា ​ ដ ដែល​ ​ ំណើរ​ការ​ ពាក់​ មាន​ការ​ ្ធ​ ្រប់​ ព័នគ ជ្រោយមួយជា​ ជ្រុង​ ំ​​ យ​ ប្រចាជាមួ អ្នក​ ពាក់​ ព័ន្ធជាច្រើន។ រូបភាពនៅខាងក្រោមបង្ហាញយ៉ាងទូលំទូលាយនូវជ ​ ំហាន​ ​ ន​ ដែលបា ពី​ ធ្វើ ផ្តើមចេញ​ ចូលរួមរៀបចំ និង​ការ​ ដំណាក់​កាល​ ​ ូលំទូលាយ រហូត​ ប្រមូលទិន្នន័យទ ដល់​ការ​ ធ្វើវិភាគ ការ​ ធ្វើ​ ផែនការ​ ព្រាង​ សេណារីយោ ការ​ រួមស ប្លង់​ ​ ្តីពី​ បប ការ​ ្រើ​ ្រាស់ដីធ្លី និង​ការ​ រៀបចំ​ ផែនការ​ អភិវឌ្ឍន៍​កាន់ត ​ តាម​ ​ ែលម្អិត និងទៅ ផ្នែកជាក់លាក់ផង។ រូបភាព ប្រអប់ ២.៥ក៖ ជំហាន​ ព័ន្ធ​ ពាក់​ រៀបចំបង្កើតប នៅក្នុង​ការ​ ​ ្លងប ់​ ្រើ​ ប្រាស់​ ្លី​ ្រុងបា ដីធក ​ ំបង ​ ត់ដ ១. ដំណាក់កាលរៀបចំ ៨. ធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពផែនទីជាមូលដ្ឋាន - បានប្រជុំអន្តរស្ថាប័ន ៩. ការរៀបចំផន ែ ការលម្អតិ សម្រប ់ រអភិវឌ្ឍ ា កា - បានធ្វើការចុះស្រាវជ្រាវនិងប្រមូលព័ត៌មាន​ - បានបង្កើតនីតិវិធី, វិធីសាស្ត្រ និង - បានបង្កើតប្លង់លម្អិតសម្រាប់ប្រព័ន្ធផ្លូវ បន្ថែម ដូចជាអំពីសំណង់អនាធិបតេយ្យ ក្រុមការងាររៀបចំប្លង់គោលស្រុក និងប្រព័ន្ធផ្ទៃបៃតងទៅថ្ងៃអនាគត និងតំបន់ជនបទ - បានចែករំលែកព័ត៌មានអំពីដំណើរការ - បានចែកផ្សព្វផ្សាយផែនការ ហើយស្នើសុំ​ - បានធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពផែនទីជាមូលដ្ឋាន​ ធ្វើផែនការ មតិតបពីមន្ត្រីនិងសាធារណជន សម្រាប់ស្រុកទាំងមូល ៧. ម៉ូឌុលតាមបែបផែនចូលរួម ១០. រៀបចំសេក្តីព្រាងផែនការប្រើប្រាស់ដី ២. ស្ទង់/ប្រមូលទិន្នន័យ - បានធ្វើបទបង្ហាញសេចក្តីព្រាងទីមួយស្តីពី​ ធ្លីឡើងវិញ - បានប្រមូលផែនទី ទិន្នន័យ ផែនការបប ្រា ដ ើ្រ ស ់ ធ ី ដ ី្ល ល់មន្តន ិ សាធារណជន ី្រ ង - បានរៀបចំសេណារីយោកំណើនចំនួន៣ ព័ត៌មានពីប្រភពនានា - បានស្នើសុំអនុសាសន៍និងគំនិតសម្រាប់ការ ្លី​ ើងវិញ - បានធ្វើសេចក្តីព្រាងផែនការប្រើប្រាស់ដីធឡ (ក្រសួង មន្ទីរខេត្ត ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ) អភិវឌ្ឍថែមទៀត ់​ ីធ្លីទៅថ្ងៃអនាគត និងបង្កើតយុទ្ធសាស្ត្រប្រើប្រាសដ - បានចុះស្រាវជ្រាវនៅមូលដ្ឋាន ផែនការ - បានត្រៀមរៀបចំរបាយការបច្ចេកទេសអម​ ៣. វិភាគ ៦. សច ី ង េ ក្តព ា្រ ទីមយ ួ ផន ែ ការប្រប ា្រ ដ ើ ស ់ ធ ​ ី ី្ល ១១. ម៉ូឌុលតាមបែបផែនចូលរួម - បានវិភាគផែនការអភិវឌ្ឍន៍ - បានពិនិត្យឡើងវិញនូវទស្សនវិស័យ - បានធ្វើបទបង្ហាញសេចក្តីព្រាងដែលបាន​ ទិន្នន័យប្រជាសាស្ត្រ/ទិន្នន័យផ្សេងៗ និង​ គោលដៅនៃការអភិវឌ្ឍ សើរើធ្វើឡើងវិញ ដល់មន្ត្រី និងបញ្ហាប្រឈមចំពោះការអភិវឌ្ឍ - បានរៀបចំសេណារីយោទូទៅស្តីពីកំណើន - បានស្នើសុំអត្ថាធិប្បាយជាលាយលក្ខណ៍ - បានផ្គុំគោលគំនិតការអភិវឌ្ឍចូលគ្នា - បានរៀបចំសេចក្តីព្រាងទីមួយស្តីពី អក្សរ/ផ្ទាល់មាត់ និងអនុសាសន៍ពី អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានពាក់ព័ន្ធនីមួយៗ ផែនការប្រើប្រាស់ដីធ្លី ៤. ម៉ូឌុលតាមបែបផែនចូលរួម ១២. សេចក្តីព្រាងចុងក្រោយរបស់ផែនការ​ - បានធ្វើបទបង្ហាញការវិភាគបឋមនិង ៥. ការរៀបចំផែនទីជាមូលដ្ឋាន ប្រើប្រាស់ដីធ្លី គោលគំនិតដល់មន្ត្រីនិងសាធារណជន - បានរៀបចំផែនទីជាមូលដ្ឋានស្តីពីការ - សេចក្តីព្រាងចុងក្រោយនៃផែនការប្រើប្រាស់​ - បានប្រមូលមតិតបមកវិញ ប្រើប្រាស់ដីធ្លីក្នុងក្រុង ដោយប្រើកម្មវិធី ដីធ្លី និងរបាយការណ៍បច្ចេកទេស ហើយពិភាក្សាគោលដៅការអភិវឌ្ឍ AutoCAD & Arc-GIS - សេចក្តីសម្រេចដោយក្រុមប្រឹក្សាក្រុង/អភិបាល ខេត្តដើម្បីអនុម័តលើផែនការប្រើប្រាស់ដីធ្លី លំនាំ​ ប្រភព៖​ យក​ ពី​ របាយការណ៍បច្ចេកទេសស ​ ្តីពីប្លងប ់​ ្រើប្រាស់ដីធស ់​ ្រុងបា ្លី​ ម្រាបក ​ ត់ដំបង (២០០៩) កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 65 ក្នុង​ នៅ​ ពាក់​ ជំហានដំបូងនៃ​ការ​ ព័ន្ធ​ ធ្វើ​ការ​ ជាមួយទ ​ ីភ្នាកងា ជា DED) ក្រុងបាត់ដំបង​ ់​ រ GIZ (កាលនោះ​ បទពិសោធន៍ស្តីពីការ​ គ្មាន​ ធ្វើ​ រៀបចំក្រុងពីមុនមកទេ។ ការ​ ផែនការ​ សមត្ថភាព​ កសាង​ ចាំបាច់ត បច្ចេកទេ​ ​ ្រូវ​ បាន​ ធ្វើ​ ឡើង​ ​ ែ​ សឹងត បាតដៃទទេ ហើយគ ពី​ េ​ ូវ​ ​ ត្រ ប្រមែប្រមូល​ ដើមគ្រាសិន យក​ ព័ត៌មាន​ តម្រៀប និងវ មក​ ​ិភាគ​ នៅ​ ក្នុង​ការ​ រៀបចំឈា ​ ន​ ​ ្លងប ទៅបង្កើតប ប្រាស់ដីធ្លីមួយ។ ឧទាហរណ៍ ក្នុងនោះរួមមាន​ ់​ ្រើ​ សិក្សា​ ការ​ ់​ ើល​ ស្ទងម ដែលមានស្រាប់ក្នុងក ផ្លូវ​ វាយតម្លៃ​ ​ ្រុង និង​ការ​ សមត្ថភាព​ ទទម្ង ្រ​ នបា របស់​ ់​ ន​ ផ្លូវក្នុងក បណ្តាញ​ ​ ំនាក់ទ ​ ្រុង ក្នុងទ ទៅនឹង​ ​ ំនង​ របស់​ តម្រូវ​ការ​ ​ ញ្ចាំង​ នគរូបនីយកម្ម។ កិច្ច​ការឆ្លុះប ​ិភាគ​ បូកសរុប និងវ ស្រដៀងគ្ននេ ា​ ះ​ ត្រូវបា ធទៅ ​ ន​ ផ្នែកហ ្វើ​ លើ​ ​ េដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដទៃទៀត ​ ​ ក៏ដូចជា ទៅលើប ​ ្រភេទ​ នៃការ​ បប ដីធ្លីផ្សេងៗគ្នដែ ្រើ​ ្រាស់​ ា​ រ។ ្ច រ​ កិច​កា នះ តវ េ​ ​ ន​ ូ្រ បា ធ​ដោ ើ្វ យ​ កម ងារ​ ុ្រ ​ការ​ ែ្ន ម ពហុផក ​យ ួ កម ុ្រ កម ្រោ ​ការ​ ែ រ ណនា អក ំ បស់​ មក​ ្ន ជំនាញ​ ពទី ភ ី ក ​ ់ រ GIZ និងគ ា្ន ងា កម្មធិ ​ ណៈ​ ា​ ការ​ ្រី​ ន់ខ្ពសរ មន្តជា ា​ បាល​ ់​ដ្ឋភិ មួយក្រុម។ ក្រុម​ការ​ ងារ​ ស្នូលមួយស ​ ម្រាបរ ់​ ល​ ់​ ៀបចំប្លងគោ ស្រុក (District Master Plan Team) ត្រូវ​ របស់​ បង្កើតឡើង ដោយមានសមាសភាព​ បាន​ មន្ទីរក្រុងន បុគ្គលិកបច្ចេកទេស ១០នាក់ មកពី​ ​ ន្ទីរខេត្ត។ សមាជិកមួយចំនួនរបស់ក្រុមការ​ ​ ិងម ងារ​ បាន​ ធ្លាប់​ បណ្តុះប ទទួល​ការ​ ​ ណ្តាលលើ​ មុខ​ វិជ្ជាប្រព័ន្ធព័ត៌មានភូមិសាស្ត្រ វិស្វកម្ម និងស ​ ្ថាបត្យកម្ម ប៉ុន្តែអ្នកនៅសល់ ​​ ព អត់ដែល​ធ្លាប់​ ​ ីនោះ​ បទពិសោធន៍ទាក់ទ មាន​ ធ្វើ​ ​ ងទៅនឹង​ការ​ ទេ។ ក្រុម​ការ​ ផែនការ​ ងារ​ នេះ​ ធ្វើ​ការ​ ជាមួយគ្នបី ​ ួយ​ ា​ ថ្ងៃក្នុងម ី​ ង្កើតប សប្តាហ៍​ ដើម្បប ់​ ្រើ​ ​ ្លងប ប្រាស់ដីធ្លី មាន​ការ​ ដោយ​ ​ ​ ចូលរួមជា របស់​ ប្រចាំ​ មន្ត្រីរដ្ឋា​ ភិបាល និង​សាធារណជន ដើម្បច ី​ ែករំលែកការ​ បឋម និងអ រកឃើញ​ ​ ្នា ហើយ​ ​ នុសាសន៍គ ដើម្បី​ ​ តិតប​ ប្រមូលម ់​ ក​ សម្រាបយ ទៅ​ ពិភាក្សា​ រៀបចំប ​​ ​ ​ ្លង់ជាបន្ត ទៅទៀត។ ី ង សេចក្តព ​ង ្រា ច ្រោ នៃបង ុ កយ ្ល ប ​ ់ ​ ប ើ្រ ស ់ ធ ្រា ដ ូ បា ី ី្ល ត្រវ​ ន​ បង្កត ើ ឡ ើ ​ ​ ង ផក ដោយ​ ​ណ ែ្អ ទៅលើកំ ន ើ ​ សន្មតក ​ ់ ង អត្រា​២,៥% ដែលជា ុ្ន ​ សណា ​ ​ េ រីយោ​ ​ ំណោម​ មួយក្នុងច ដែល​ សេណារីយោបី​ ងារ​ ក្រុម​ការ​ ប្លង់​ គោល​ ប្រើ​ ប្រាស់​ ធ្លី​ ដី​ មក​ យក​ ​ ត្តសញ្ញាណ​ ពិចារណា។ សេចក្តីព្រាងនេះបានកំណត់អ បប ការ​ ដីធ្លី ១៤​ ្រើ​ ្រាស់​ ​ ្វើ​ការ​ ប្រភេទ និងធ បញ្ជាក់​ ជាក់​ លាក់អំពត ី​ ំបន់​ការ​ ​ ម្រាបប ពារពិសេសស ផ្តលល ់​ េតិកភណ្ឌ សម្រាប់​ការ​ ​ ម្លៃ​ ់​ ំនៅដ្ឋានត សម្រាប់​ការពារ​ ទាប និង​ បច្ចេកទេសគ្រប់ជ្រុងជ្រោយមួយអ បិរស្ថាន។ របាយការណ៍​ ​ ម​ នឹងប ​ ្លងនោ ់​ ះ ហើយក រួមមា ​ ្នុងនោះ​ ព័ត៌មាន​ ​ ន​​ វិភាគ​ រចនាសម្ព័ន្ធ និងប ហេដ្ឋា​ ្រើ​ ្រាស់​ ​ ្រភេទដីបប ទាំងជ ផ្សេងៗគ្នា ព្រម​ ថែមទៀត​ ​ ំហាន​ ដែលត ​ ្រូវប ​ ្រកាន់យ ដើម្បប ​ ក​ ​ ក្ខណៈ​ ី​ ង្កល ​ ន​ការ​ ឱ្យមា អនុវត្ត​ បប ប្លង់​ ដីធ្លី​ ្រើ​ ្រាស់​ ប្រសិទ្ធភាព។ ប្រកបដោយ​ រូបភាព ប្រអប់ ២.៥ខ៖ ប្លងប ្រើ​ ្រាស់​ ់​ ប ដីធ្លី​ របស់​ ក្រុង​ បាត់​ រហូតដល់ឆ ដំបង​ ្នាំ​ ០២០ ​ ២ ​ ្តីពីប្លងប ប្រភព៖​ របាយការណ៍បច្ចេកទេសស ្លី​ ម្រាបក ់​ ្រើប្រាស់ដីធស បាត់ដំបង (២០០៩) ់​ ្រុង​ 66 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម មេរៀនមួយចំនួនដែលគេអាច​ មាន​ បាន​ រៀនសូត្រ​ បង្កើតប ពីបទពសោធន៍ក្រុងបាត់ដំបង​ក្នុង​ការ​ ក្រុង។ ​ ្លង់គោល​ ​ នឹងការងារផ្ទាល់៖ yy ការកសាងសមត្ថភាពតាមរយៈការបណ្តុះបណ្តាលនៅ ក្រុមការងារប្លង់គោលស្រុក ​ ន​ ទទួលបា ប្រយោជន៍ព អត្ថ​ ​ ី​ បាន​ ឱកាស​ ​ ៃដំណើការ​ ចូលរួមជាផ្នែកមួយន ធ្វើ​ ផែនការប្រើ​ ប្រាស់​ ដីធទា ​ កម្មភាព​ ្លី​ ំងមូល។ ខណៈដែលស ​ ច កសាងសមត្ថភាពច្រើនត ែ​ ប់​ តម នៅ​ ដណា ឹ្រ ​ ំ ក់កាល​ រៀប​ ច​ំ ក្ខវ ច ុស ័ ជាយុទសា ិ យ ពង ្ធ ស្ត្រ ឬ​ ឹ ផ្អក ែ ខ្លង ​ក ំា ទៅលើអ ពគ ្ន ​ ្រោ យោបល់មកពីខាងកឱ ិ ះ ្រៅ យ ្ជ ​យ ើ ប ួ បង្កត ្ល គោ ​ង ់ ល ចូលរួមរបស់ទីភ្នាក់ងារ GIZ បានរក្សាឱ្យមានការផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើ​ការ​ ការ​ ើ​ ែនការរៀបចំក្រុងនៅ កសាងសមត្ថភាពធ្វផ កម្រិតមូលដ្ឋាន រយៈ​ការបណ្តុះបណ្តាលនៅ តាម​ ់​ បន្តបន្ទាប់។ ​ នឹងការងារផ្ទាលជា ​ ្លើយតបទៅនឹងការ​ ធ្វើដូច្នេះជួយឆ ខ្វះខាតជំនាញ​ ់​ ្រុង - ដែលជាបញ្ហាប្រឈមធំមួយក បច្ចេកទេសនៅថ្នាកក ​ ្រូវ​ ​ ្នុង​ការេធ្វើផែនការរៀបចំក្រុងជាលក្ខណៈប្រព័ន្ធមួយ ដែលត រដ្ឋា​ បាន​ ភិបាល​ ជាតិ​ ថ្នាក់​ លើកឡើងមកទល់បច្ចុប្បន្ននេះ។ ​ បន្ត​ ​ ួយ៖ yy ការបង្កើតក្រុមការងាររៀបចំប្លង់គោលស្រុកមានលក្ខណៈអន្តរមុខវិជ្ជានិងពហុវិស័យម ងារ​ ក្រុម​ការ​ ​ ៀបចំប្លង់គោលមាន​ ស្នូលរ ភាព​ សមាស​ ជាន់ខ្ពស់ មក​ ជាមន្ត្រី​ ពី​ មន្ទីរក្រុង និងខ ​ េត្ត រួម​ ទាំងម ​ ែនការ មន្ទីរ​សាធារណការ​ និងម ​ ន្ទីរផ ​ រិស្ថានដ ​ ន្ទីរប ​ ែរ។ មុននឹង​ រៀបចំផែនការ វា​ ចាប់ផ្តើមមាន​ការ​ ជា​ រឿងទូទៅហើយដ ​ ែលម ​ ន្ទីរផ្សេងៗគ្នាមានអន្តរកម្មតិចត បំផុតជា ​ ួច​​ ​ មួយគ្នាទៅវិញទៅមក ប្រសិន​ គេធ្លាប់​ បើ​ មែននោះ។ អាស្រ័យហេតុនេះ អភិក្រមព មាន​ ​ ហុវ ​ិស័យ​ គឺ​ មាន​ ចាំបាច់ណាស់នៅពេលនោះ ដើម្បធ ភាព​ ឱ្យ​ ី​ ្វើ​ការវិភាគមួយ​ ហ្មត់ចត់អ បាន​ សេចក្តីត្រូវការដីធក ​ ំពី​ ពេល​ ្លី​ ្នុង​ បច្ចុប្បន្ន និងទៅ ​ ពេលអនាគត និងដ ​ ើម្បីវាយតម្លបញ្ហ ៃ​ ា​ ក្នុង​ការ​ ប្រឈម​ ដែល​ អភិវឌ្ឍនានា​ បាន​ ក្រុង​ ប្រទះ។ នៅពេលដែល​ការ​ ជួប​ កសាងសមត្ថភាពពេលនោះផ្តោតភាគច្រើនទៅលើត ​ ែថ្នាក់​ ក្រុង ក្រុម​ការងារ​ កខ ធ្វើប្លង់គោល​ ៏​ ិត​ ដែរធ ខំ​ អ្នក​ ​ ្វើ​យ៉ាងណាឱ្យ​ សេចក្តីសម្រេចថ ធ្វើ​ ខ្ពសរ ​ ្នាក់​ ់​បស់រ ​ដ្ឋភិ ា​ បាល​ មក​ បាន​ ្ធ​ ​ ចូលរួមពាក់ព័ននៅ ដំណាក់​កាល​ ក្នុង​ ​ ក្នុង​ការ​ សំខាន់ៗ ់​ តិ​ ផ្តលម ធ្វើ​ តប ឬ​ ​ ​ សេចក្តីសម្រេចិត្ត ដូចជា នៅក្នុងស ​ ិក្ខាសាលា​ ដែលស ី​ ្រាងផែនការ​ ​ េចក្តព បាន​ ត្រូវ​ ​ ើម្បីធ្វើការពិនិត្យ។ ចែកជូនដ ​ ែបផែនច yy ការចាប់យកអភិក្រមប ​ ូលរួម៖ ដំណើរ​ ​ ៀងទាត់ជា ធ្វើផែនការមានការពិគ្រោះយោបល់ទ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល និង​សាធារណ​ ​ មួយ​ ់​ ល​ ចាំបាច់ត្រូវមានកិច្ចប្រឹងប្រែងច្រើនដើម្បច ជន។ ដោយសារតែមិនសូវមានការស្គាល់អំពីគោលគំនិតប្លងគោ ី​ ែករំលែកគោលបំណង​ ផែនការ​ នៃការរៀបចំ​ ពីដំណាក់​កាល​ តាំង​ ដំបូងឱ្យហើយ ហើយ​ តាមរយៈនេះ​ ដំណើរការមួយដែលមា ​ ន​ ​ កម្មក អន្តរកម្ម​យ៉ាងស ចែក​ ​ ្នុង​ការ​ ី​ ្រាង​ រំលេកសេចក្តព ្នា​ ញទៅមក ត្រូវ​ គទៅវិ យក​ បាន​ មក​ ប្រើ​ នៅ​ ​ ក់តែងរៀបចំផ ក្នុងតា មួយត ​ ែនការ។ សំខាន់ វេទិការៀបចំប្លង់គោល​ ​ ្រូវ​ បង្កើតឡើងស បាន​ ់​ ្រមែប្រមូលម ​ ម្រាបប ​ តិតប ដោយ​ មាន​ការ​ ចូលរួមរ ​បស់មនុស្សព ពក ​ ី ៦០ ទៅ ៧០នាក់ មក​ ចំណោម​សាធារណជន ី​ ្នុង​ វិស័យឯកជន។ និង​ អន្តរវិស័យ​ លក្ខណៈ​ វេទិកានេះ របស់​ បាន​ ជួយ​ ធានា​យ៉ាងណាឱ្យ​ ​ ៀបចំបា អ្នករ ស្តាប់ឮទស្សនៈ​ ​ ន​ ពីគ្រប់ជ្រុង​ មក​ ​ ​ការ​ ទាំងអស់ ដែលជា ​ ្នុង​ គិតគូរមួយសំខាន់នៅក បរិបទ​ ដែលមា ​ ន​​ ភាពជំពាក់ទាក់ទងស្មុគស្មាញវ ឆ្ងាយ​ ​ ែង​ ​ ្លង់គោលថ្មី។ របស់ប កសាង​ yy ការ​ ប្លង់​ គោលមួយមានភាពជាក់លាក់សម​ តាមភាពជាក់ស្តែងនៃក្រុងបាត់ដំបង៖ ​​ យ​ សម្ភាសន៍ជាមួ ​ ំនាញជាច្រើនដែល​ អ្នកជ ព័ន្ធនៅក្នុង​ការងារ​ ពាក់​ លាត​ រៀបចំប្លង់គោលនេះ​ បាន​ ឱ្យដ ត្រ​ដាង​ ​ ម្រាប់នាំទៅរកជោគជ័យក្នុងកិច្ចការនេះគឺ​ការ​ ​ ឹង​ថា​ កត្តាគន្លឹះមួយស ​ ន​ កសាងប្លង់មួយដែលមា លក្ខណៈសមស្របសម្រាប់ក្រុងបាត់ដំបង សម​ តាម​ សភាពការ​ ណ៍​ ​ មត្ថភាព​ នៃកម្រិតស បច្ចេក ទេស​ ចូលពាក់ព័ន្ធនេះស ដែលក្រុងមានស្រាប់។ ការ​ កសាង​ ​ ង្កត់ធ្ងន់ទៅលើ​ការ​ ី​ នុវត្ត​ការធ្វើផែនការរៀបចំក្រុង មូលដ្ឋានគ្រឹះរឹងមាំមួយ​ ដើម្បអ ព្យាយាមរក្សា​ ជាមួយនឹងទស្សនៈ​ ឥទ្ធិពលរបស់វា​ ផ្តល់​ការណែនាំនៅក្នុងរ តាមរយៈ​ការ​ ​ ច្ចេកទេសសម្រាបស ​បាយការណ៍ប ់​ កម្មភាព​ ត្រូវបន្ត​​ ដែល​ ​ ៀត។ ធ្វើ ទៅមុខទ ដែលក្រុមការងារប្រមូលបាន​តាម​ ប្រភព៖​ ព័ត៌មាន​ ​ ្នក​ រយៈសម្ភាសន៍ជាមួយអ ជំនាញរបស់ទ ​ ីភ្នាកងា ់​ រ GIZ និងព័ត៌មានដែលត្រូវបា ដក​ ​ ន​ ពី​ ស្រង់ចេញ​ របាយការណ៍បច្ចេកទេសស្តីពីប្លង់ប្រើប្រាស់ដីធ្លីសម្រាប់ក្រុងបាត់ដំបង (២០០៩)។​ កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 67 ព្រះសីហនុ ក្រុង​ ដីសម្បទានខ្នាតធំដែលបា ​ ន​ ផ្តលឱ ់​ ្យ​ ​ កជន ផ្នែកឯ តំបន់ទឹកសាប ​ ំបន់ព្រៃការពារជាដើម។ និងត ភាព​ សកម្ម​ ​ ្រូវបា អភិវឌ្ឍន៍ត ហាម​ ​ ន​ ្រ ត្តក យោងតាមបវ ុ ព ិ ន្លងមក ក្រង ្រ សីហនុ​ធប ​ ះ ់ ន​ ា្ល មា ​ បង ​ ់ ភិវឌ្ឍ​ ្ល អ ន៍​ នៅ​ ឃាត់​ ភាគនីរតីរ ជាតំបន់ឆ ​ ្រុង (​ ​បស់ក ​ថ​ ​ ្នេរខ្សាច់)។ ផ្លូវរ ភ្លើងត្រូវ​ ក្រុងមួយចំនួន ក្នុងនោ មាន​ ​ ះ​ ប្លង់​ របស់​ ស្ថាបត្យករ វណ្ណ លោក​ ស្តារឱ្យដំណើរការឡើងវិញហើយដើម្បីបម្រើសេវា​ បាន​ ដល់​ការ​ ដឹក​ មូលីវណ្ណ (១៩៥៩),​ ប្លង់​ របស់​ Ariston-ACER (ក្រុមហ៊ុន​ ​ ំៗម ទំនិញធ ​ កនិងពីក្រុងភ្នំពេញ។ ផ្លូវជា នឹងទ ​ តិលេខ៤​ សម្រាប់​ ​ ុក​ ា ស ម៉ឡ េ ) ​ ់ ភិវឌឍ ី៊ (១៩៩៥), ប្លងអ ្ ន៍កង ្រ សីហនុរបស់ ុ្រ ពះ ​​ ​ ា បា រាជរដ្ឋភិ ល​ ដល់ការ​ បម្រើ​ មក​ ​ ្ញៀវ និងច ​បស់ភ ដល់រ ​​​ ​ រាចរណ៍រថយន្ត ។ ់​ ភិវឌ្ឍន៍តំបន់​ កម្ពុជា (២០០៣), ប្លងអ ស្ទឹងហាវ (២០០៣), ប្លង់​ របស់ក្រុមហ៊ុន Vinci (ក្រុមហ៊ុនបារាំង) (២០០៦), និងស ​ េចក្តី​ ប្រើ​ នៅកម្រិតក្រុង ផែនការ​ ​ ្រូវបា ប្រាស់ដីធ្លីមួយកំពុងត ព្រាង ​ ន​ ព្រាងប្លង់គោល​ ក្រុង​ របស់​ ព្រះសីហនុ (ជាផ្នែកមួយនេះ​ ផែនការ​ ​ដ្ត​ (ជំហានទី៣ ក្នុងវ ផែនការ​ ៩ជំហាន) ហើយ​ មាន​ ​ ន​ ត្រូវបា រំពឹង គេ​ អភិវឌ្ឍន៍ត ​ ំបន់ឆ ខាង​ ត្បូង​ ​ ្នេរ​ ) ​ ទួលបា ដែលទ ​ ន​ការ​គាំទពី ​ ង្គការ ្រ​ អ ទុកថានឹងព្រាងចប់រួចរាល់នៅមុនការបោះឆ្នោតជាតិ ក្នុងខែក ​ ក្កដា JICA ផ្នែកមួយនៃ​ ជា​ យុទ្ធ​សាស្ត្រ​ បែបសមាហរណកម្មថ ់​ តិ​ ​ ្នាកជា មាន​ ឆ្នាំ២០១៨។ ដោយ​ ស្ថាបត្យករ/អ្នកគូរប្លង់តែពីរនាក់ធ្វើ​ការ​ ក្នុង​ អភិវឌ្ឍ​ សម្រាប់​ការ​ តំបន់ឆ រៀបចំប្លង់គោល (២០១០)90។ ​ ្នេរ និង​ការ​ ​ ៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម សំណង់ និងស មន្ទីររ ​ ុរិយោដី ការ​ សេចក្តីព្រាង ប្លង់គោលដែលមា ​ ​ នការ​ ជួ​ យឧបត្ថមរ ្ភ​បស់​ អង្គការ េ តូវ រៀបចំផែនការនះ ពឹង​ ្រ ​ ផែក ្អ ​ខ្លំង ា ទៅលើ​ការជួយ​គាំទ្រ​ ពីសំណាក់​ JICA ដូចមា ​ ន​ ក្នុង​ បង្ហាញជ ​ ូន​ រូបភាព ២.១០ គឺជា ​ ​ ប្លង់​ ក្រោយ​ ចុង​ ក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់។ តួនាទីរបស់ គេបង្អស់ ហើយមា ​ ន​ គ្រប់​ ភាព​ ជ្រុង​ ​ ង​ ជ្រោយជា ដែល​ គេ​ មក មាន​ ​ ្រុង» «ផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍ក ធផ នៅក្នុង​ការ​ ្វើ​ ែនការ​ នៅមាន​ កម្រិត ឬ​ ទល់សព្វ ​​ ថ ​ ្ងៃនេះដែរ ក៏ប៉ុន្តែ តាំងត ​ ែពីឆ្នាំ២០១០នោះមក ​ សកម្ម​ សឹងតែគ្មានតែម្តង សំខាន់មកពីគ្មានធនធាន (ធនធានហិរញ្ញវត្ថុ អភិវឌ្ឍន៍​ ភាព​ គន ា្ម ​ នយិ តភាព​ ចន ណាស់បាន​ ើ្រ ​ កត ្រោ ​ ើ ឡើងពង ពត្រា និងធនធាន​​ មនុស្ស)។ ក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និង​ អាស្រ័យហេតុនេះ ភាគច្រើនន ហើយ​ ​ នុសាសន៍​ ​ ៃទិន្នន័យ និងអ សំណង់ អនុម័តលើសារាចរមួយស្តីពីការអភិវឌ្ឍន៍តំបន់ឆ បាន​ ​ ្នេរ ុ ​ នៅក្រង េ ព សក ី្ត ង ្រា ប្លងគោ បហ ់ លនេះ​ ្រ ល កយ ែ ​ ា្ល ទៅជាព័តមា ៌ នចាស់ ហាមឃាត់ការ​ ដែល​ ចាប់យកដីឬឆ្នេរខ្សាច់ខុ ​​ សច្បាប់ បានកំណត់​ ហួសសម័យទៅហើយ។ ​វាងសំណង់ ឱ្យមានរយាលគម្លាតរ ​ ម្រូវ​ និងត ឱ្យមានការអនុញ្ញាត​ សិនមុននឹងធ្វើការសាងសង់។ សារាចរស្តីពីការអភិវឌ្ឍតំបន់ឆ្នេរ ​ ន​ ប្លង់គោលនេះមា ចក្ខុវិស័យ​ ដល់ឆ ​ ្នាំ២០៣០ ដោយគ្រប​ ផ្តល់វេទិកាល្អមួយសម្រាប់ធ្វើ​ការ​ បាន​ ត្រួតត្រាពិនិត្យ​​ លើ​ដង់ស៊ីតេ ដណ្តប់​ លើទិដ្ឋភាពជាច្រើន មាន​ យុទ្ធសាស្ត្រសេដ្ឋកិច្ច-សង្គម និងក ​ ម្ពស់របស់សំណង់អគារ។ គណៈកម្មាធិការ​ អ្នកពា ្ធ​ ម្រុះ​ ​ ក់ព័នច យុទ្ធសាស្ត្រ​ អភិវឌ្ឍន៍ឧស្សាហកម្ម គោលគំនិតផែនការ​ ប្រើប្រាស់​ ខេត្ត​ ថ្នាក់​ មួយ​ បង្កើត​ បាន​ ដើម្បីជំរុញ​ការ​ ឡើង​ បទបញ្ញត្តិធ្វើ​ អនុវត្ត​ ដីធ្លី សំណើប្រព័ន្ធ ដឹកជញ្ជូន សេវាទឹកភ្លើង និងផែនការហេដ្ឋ​ នេះ ប៉ុនប ផែនការ​ ្តែ​ ្រសិទភា របស់វា ្ធ​ ព​ ​​ តែរឿងមួយគួរឱ្យឆ នៅ​ ​ ្ងល់ខ្លាំង​ រចនាសម្ពន ័ ។្ធ ​ បង ់ ះ ្ល ន េ ត្រវ ូ បានកសាងឡើងនៅជុវ ំញ ុ ព្រះសីហនុ​ ិ ក្រង នៅឡើយ។ ថ្មីៗនេះ ក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម សំណង់ ច្រកទ្វារ​ ជា​ ​ ម្រាប់​ការ​ ឆ្លងកាត់ស ប្រមូលផ្តុំ​ និង​ការ​ ធ្វើ​ ពាណិជ្ជកម្ម​ ​ដ្ឋា​ និងរ កូរ៉េ តាមរយៈទីភ្នាកជ ភិបាល​ ់​ ំនួយ KOIKA បាន​ រួមគ្នផ្ត ា​ ើម​ ​ ​ អន្តរជាតិ និងជា ​ ុទ្ធសាស្ត្រ​ មូលដ្ឋានយ ​ េដ្ឋកិចម អភិវឌ្ឍន៍ស នៅជុំ​ ្ច​ ួយ​​ ដល់ក សហការលើគម្រោង “Smart City” មួយ ដោយជួយ​ ​ ្រុង​ ​ ុទ្ធ​សាស្ត្រ​ វិញយ ់​ ិសស តម្រងទ ​ ម្រាប់​ការ​ នាំចេញ (តំបន់ស ​ េដ្ឋកិច្ច​ ​ ក្នុង​ការ​ ព្រះសីហនុនៅ ់​ លសម្រាបស ធ្វើប្លងគោ ់​ ្រុក​ ស្ទឹងហាវ ក្រុង​ ​ ស្សាហកម្មយ ពិសេស) ការវិនិយោគលើធនធាន និងឧ កសិកម្ម​ ​ ក​ ​ ំបន់នៅជុំវិញកំពង់ផែ។ អាជ្ញាធរមានផែនការ​ ព្រះសីហនុ និងត នឹង​ ជា​ កែច្នៃ​ មូលដ្ឋាន ការ​ កសិផល និងផ ​ លនេសាទសមុទ្រ និងវ ​ិស័យ​ ​ ិតត្រាង ក្នុង​ បញ្ចូលឃុំពីរទៀត គឺឃុំរាម និងប ស្រុក​ ព្រៃនប់ ទៅក្នុង​ សង្កត់​ ទេសចរណ៍។ យុទ្ធសាស្ត្រដែលបានស្នើឡើង បាន​ដាក់​ការ​ ្ច​បស់​ ដែនសមត្ថកិចរ ព្រះសីហនុវិញ។ ក្រុង​ អភិរក្ស/ការ​ការ​ ធ្ងន់ទៅលើ​ការ​ បរិស្ថាន​ ពារ​ ជីវៈចម្រុះដល់​ និង​ តំបន់​ ៩០ Korea, 2017. 68 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម រូបភាព ២.១០៖ សេចក្តីព្រាងប របស់​ ​ ្លង់គោល​ ់​ រ JICA សម្រាបក ទីភ្នាកងា ់​ ្រុងព្រះសីហនុ ប្រភព៖ JICA, The Study on National Integrated Strategy of Coastal Area and Master Plan of Sihanoukville for Sustainable Development, 2010. 2>3>5 សន្និដ្ឋាន ​ ិយតកម្មខ្សោយ និង​ការខ្វះខាត​ ត្រូវ បរិស្ថានន ហិរញ្ញប្បទាន របស់​ ើ​ ្យ​ការ​ - បានធ្វឱ ធផ ងារ​ រៀបចំក្រុងដើ ្វើ​ ែនការ​ ​​ រយឺត នៅពីក្រោយ​ បឈ ្រ មជាមួយនឹងការរីកចម្រន ា លឿនរបស់​ ើ យ៉ង នគរូបនីយកម្ម ​ កម្ម​ សកម្មភាពអភិវឌ្ឍន៍ក្រុងនៅប្រទេសកម្ពុជា ជាជាងដឹកមុខស ា​ បញ្ហសម្រា បទ ​ ំងអស់ គឺ​ ់​ ីក្រុងទា ត្រូវប ហួសព ​ ្រឹងឱ្យ​ អភិវឌ្ឍ​ ​ ី​ការ​ តាម​ ។ ដរាបណាដែលការអភិវឌ្ឍក្រុងចេះត ភាពទាំងនោះ​ ​ ែបន្តវ ​ិវត្តតា ​ ម​ លំនាំដោយអន្ល( លក្ខណៈជាប្រព័ន្ធ) ើ​ គ្មាន​ ដែលកំពុងត ​ ែរីក​ខ្លាំង​ ខ្វះ​ បែប​ ភាព និយត​ គោលគំនិតន ​ ៃការ​ អភិវឌ្ឍតាមផែនការ​ ជា​ ឡើងៗ ធឱ ដោយឈានទៅ​ ្វើ​ ្យ​ មានកំណើន​ ប្រកបដោយ​ ចីរភាព​ ្ធ​ ួយ​ លក្ខណៈប្រព័នម ​ ន​ នឹងមា ហានិភ័យ រហូតដល់អាច​ ធឱ វា​ ្វើ​ ្យ​ យូរអង្វែង ទ្រទ្រង់ដោយ​ រៀបចំក្រុង​ ផែនការ​ ដែល​ មាន​ ស្វាហាប់ ប ន្តិ ច ​ ប្រា ស់ ចា ក​ ម្ត ង ​ ៗ​ពី ​​ ជា ក់ ​ ភាព​ ស្តែ ង ​ កិ ច្ច ​កា រ​ នៃ​ អ ភិ បា លកិ ច្ច ​ ភាពអនុវត្តបាន​ និង​ ស្ថាន​ ក្នុង​ ភាពជាក់ស្តែង។ នេះគ ​ ឺ​ ជាចំណោទ​ ទីក្រុង91 ​ ។ ដោយ​សារ​ តែ​ មានភ័សតា តច ុ្ត ង​ ​ ក៏គន ិ តួចឬ ា្ម សោះតែមង ្ត ​ ស្រាប់​ ភ្នំពេញ​ និងក ក្រុង​ ​ ្រុង​ លំដាប់ទីពីរ។ បញ្ហា​ ប្រឈម​ ដែល​ រៀបចំផ ថា​ តើ​ការ​ ល្អមួយ​ ​ ែនការ​ អាច​ នាំមក​ នូវ​ ​ ្រយោជន៍ដល់​ អត្ថប ត្រូវ​ កំណត់​ បាន​ អត្តសញ្ញាណនៅក្នុងផ្នែកនេះ - រួមមានការ ​ ន​ ក្រុងបា ចាំបាច់ដ ដូចម្តេចខ្លះ ភាព​ ​ ែល​ គេ​ធ្លាប់​ យល់​ ឃើញ​ សម្រាប់​ វិនិយោគមិនគ្រប់គ្រាន់ទៅលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ សមត្ថភាព​ បច្ចេក​ ធផ ការ​ ​ ំណាប់អា ្វើ​ ែនការរៀបចំក្រុង និងច កសាង​ ​ រម្មណ៍នៅក្នុង​ការ​ ទាប ទេស​ កង្វះភាពច្បាស់លាស់រ ​បស់តួនាទីនិង​ការ​ ទទួលខ ​ ុស​ ​ មា សមត្ថភាព ក៏​កាន់ត ែ​ ន​ ថមថយ​សារៈសំខាន់ប ​ ន្តិចម្តងៗទៅដែរ។ ៩១ Goad, 2012. កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 69 ផ្នែកទី កាលានុវត្តភា ​ ព​សម្រាប់ឈានទៅសម្រេចឱ ​ ន​ ​ ្យបា 3 ​ ពេញលេញនូវស ពល​ ​ ក្តានុ​ នគរូបនីយកម្ម របស់​ 3>1 សេចក្តីផ្តើម វន ពីការ​ិ យោ រៀបចំកង ផែនការ​ ិ គ​ ហដ ទៅលើ​ នង ុ្រ ​ េ រចនាសម្ព ា​ ្ឋ ិ ​ បប​ ័ ប ន ើ្រ ស ្រា ​ ​ ្ធ ក ដ ្រ ប​ ដោយចីរភាព ការ​ ់ ធ ី ី្ល សមត្ថភាព​ ធើ​ ្វ រដ្ឋបាល​ របស់​ មល ា ​ ូ ដ្ឋន ពង្រឹងសមត្ថភាព​​ ការ​ ស្ថាប័ន ពង្រីកឱ និង​ការ​ សម្រាបផ ​ កាស​ ់​ ្តល់​ របស់​ សក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ច​ ក្នុង​ ទីក្រុងមួយចំនួន​ ប្រទេសកម្ពុជា​ ហិរញ្ញប្បទាន​ ដល់​ការ​ អភិវឌ្ឍក្រុង។ ធានា​យ៉ង ការ​ ា ណាឱ្យមាន​ ​ ល់ក ផ្តល់​កាលានុវត្តភាពច្រើនដ សេដ្ឋកិច្ច​ភាពប្រកួតប្រជែង ​ ំណើន​ ្រ ប អភិកម ក ​ រិយាប័ន​ ្ន ​ មា ៏ ន​សារៈសំខាន់​ខង ំា្ល ដែរ ដើមប​ ្ក ី ​ ឱ ំុ យ ្ ​​ ុ ​ ក្រម ពលរដ្ឋ​ ​ ន្ថយ​ និង​ការ​កាត់ប ្តែ​ ន្ទឹមគ្នានេះ ភាពក្រីក្រ​ ទៅថ្ងៃអនាគត។ ប៉ុនទ មាន​ ចំណូល​ ទាបនៅ​ដាច់ឆ្ងាយក គេ​ខ្លាំងព ​ ្រោយ​ ​ េក។ ប្រ ឈ ម​ បញ្ហា​ ពា ក់ ​ នា នា​ ទៅ ​ ព័ ន្ធ ​ រៀបចំ ហេ ដ្ឋា រ ចនាសម្ព័ ន្ធ នឹ ង ​ការ​ ធ្វើ​​ ការ​ និង​ការ​ ផែនការ​ គ្រប់​ គ្រងក្រុង និង​ការ​ ធ្វើ​ ហិរញ្ញប្បទាន ជា​ ​ ំណុំ​ ផ្នែកខាងក្រោមៗបន្តទៅនេះ លើកឡើងនូវស អនុសាសន៍​ ​ ល់​កាលានុវត្តភា ឧបសគ្គដ ​ ពទាំងនោះទៅវិញ។ គោលនយោបាយ​ អាទិភាពសម្រាប់​ការ​ ធ្វើ​ នគរូនីយកម្ម ​​ ដែលជា​ ចាំបាច់ស តម្រូវ​ការ​ ់​ ំបន់ទ ​ ម្រាបត ​ ីប្រជុំជនទាំងអស់។ អនុសាសន៍​ បង្កត ការ​ ើ ឱ ្​ ​យបាន​ នវ ​ ជ្ឈមណ្ឌលក ូម ុ្រ នៃកណ ​ ង ំ ន ើ សេដក ្ឋ ច ិ ​ ដល ្ច ​ ែ ​ គោល​ នយោបាយទាំងនេះ​ នឹងត ​ ្រូវ​ បាន​ ដោយ​ អម​ ​ ក់​ អនុសាសន៍ជា នមេត្រីភាពដល់​ការ​ មា​ នៅ មាន​ រស់​ ​ ពបរិយាប័ន្ន នឹង​ ចីរភាព​និងភា លាក់​ ច្រើន​ បទៅតាម​ ទៀត ស្រ​ ​បស់ក្រុងនៅ ប្រភេទរ ​ កម្ពុជា -- ក្រុង​ ​ ួ​ ដើរត ស្នូលស ជា​ អភិវឌ្ឍ​ ​ ម្រាប់​​ការ​ របស់​ កម្ពុជា ​ ទៅពេលអនាគត។ ​បៀងសេដ្ឋកិចក ច្រករ ​ ំបន់, ទីក្រុង​ ្ច​ ្នុងត ​ ្រជុំ​ ច្រកឆ្លងកាត់, ក្រុង/ទីប ា ​ គ្មន ្រ ស បទ េ ​ ណាមួយ​ ដល កយ ែ បាន​ ជា​ ា្ល ​ បទ្រ ស េ ​ មាន​ ចណ ូ ​ ំ ល ្ ម​ មធយ ជន​ តាមព្រំដែន និងក រាជធានី -- និងឧទាហរណ៍ន ​ ្រុង​ ៃ​ ក្រម​ ​ អភិ មិនបាន​ ដោយ​​ ធ្វន ឆ្លង​កាត់​ការ​​ ើ​ គរូនីយកម្មទេ ា​ ល​ ហើយមាគ៌ដែ ផ្សេងៗសម្រាប់យ ​ ក​ ទៅអនុវត្ត។ ក្រុង​ ដោយសារ​ ់ មានទំហំទ្រង​ ធ​ ការ​ ន ើ្វ គរូបនីយកម្មដ ​ រ តាម​ ើ​ នោះ ​ អាច​ ទទួលឥទ្ធ ​​ ព ិ ល​ិ មា វជ ចន ្ជ ន​ ើ្រ ​ ខុសៗគ្នាច្រើន (ទំហំ​ ទិសដៅសេដ្ឋកិច្ច ទីតាំងភូមិសាស្ត្រ ទ្រាយ​​ 70 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម លទ្ធភាពចេញចូល ធនធានធម្មជាតិ កម្រិតច និង​ ​ ំណូល ប្រវត្តិ ា ។ អនុសាសន៍ទាង មូលដ្ឋន ំ នេះត ​ វ ូ្រ បា យកលំនាតា ​ ន​ របាយការណ៍​ ំ ម​ ប្រព័ន្ធនយោបាយ សមត្ថភាពស្ថាប័ន និង ស្វ័យភាព ជាដើម) ​ ្រូវ​ កាលពីពេលថ្មីៗមួយ​ និងត សង្ខេបជូននៅ បាន​ តារាង ៣.១ ​ ក្នុង​ ​ ​ អភិក្រមឆ្ពោះទៅ វិនិយោគ និង​ការ​ ធ្វើ​ការ​ ជួយ​ ឧបត្ថម្ភ ចាំបាច់ត ​ ្រូវតែ​ ក្នុងនោះមាន​ ហើយ​ ​ ួយចំនួនទ អនុសាសន៍បន្ថែមម ​ ៀត ដែលកើត​ តម្រូវទៅតាម​ រៀបចំ​​ ចាំបាច់​ ភាព​ ​ ្សេងៗគ្នាដែរ។ ជាក់លាក់ផ ចេ ញ ​ ពី ​កា រ​ វិ ភា គ​ ប ន្តិ ច ដោយ​ ទូ លំ ទូ លា យ​ ទី ក្រុ ង ​ ប ញ្ចូ ល ​ លំ ដា ប់​ ​ ​ ទីពីរទៅ ដែល​ ក្នុងនោះផង។ ខណៈ​ ភាគ​ ជម្រើសគោលនយោបាយ​ 3>1>1 អាទិភាពសម្រាប់ពង្រឹងការអភិវឌ្ឍទីក្រុង​ ច្រើនមានភាពទូលំទូលាយ​ ​ស ពួកវា ​ ុទត ្ធ​ ជា ​ ទិភាព​ ែ​ អា ជាសារវន្ត​ ្រា ​កា សមប ់ រ​ធន ើ្វ គរូបនីយកម្មប ​ ក ដោយចីរភាព និងប ្រ ប​ ្រ ប​ ​ ក ដោយ​ របស់កម្ពុជា ​ ងដែរនូវ​ការ​ បរិយាប័ន្ន។ តារាងនេះបង្ហាញផ ្វើ​ ទិភាព​ ធអា ជាក់លាក់​ ួ ស មួយចំនន ្រា ទ ​ មប ់ ក ​ ុ្រ ទា ី ង ​ ង ំ ​ បន បភ ួ ​ េ ។ ប៉ន ្រ ទ ើ្រ អា ុ ែ្ត ភាគចន ​ ទិភាព​ ​ ន​ដាក់ច ជម្រើសគោលនយោបាយដែលបា ​ េញ​ ក្នុង​ នៅ​ ជាសារវន្តនោះ វិនិយោគលើ​ ដូចជា​ការ​ រចនាសម្ព័នប ហេដ្ឋា​ ្ធ​ ្រកប​ របាយការណ៍ Urban Development in Phnom Penh, ចីរភាព ការ​ ដោយ​ ​ ្ថាប័ននិង​ការ​ ពង្រឹងស ់​ ិរញ្ញប្បទាន និង​ការ​ ផ្តលហ ​ នាគារពិភពលោក ជារួម ​ 2017 របស់ធ សង្គតិភាពជាមួយន មាន​ ​ ឹង​ ឱយ ធានា​ អភិកម ្ មាន​ ​ រិយាប័ន្ន សុទត ្រ ប ​ ្ធ ​ ជា ែ ​ ចាបា ភាព​ សមប ំ ច់​ ​ ់ ន​ ្រា ឈា ​បស់​ ភាពចាំបាច់រ ទីក្រុងដែរ ហើយ​ បណ្តា​ តម្រូវ​ នឹង​ ឱ្យមានការយក​ សម្រេចឱ ទៅ​ ​ ្យ​ បាន​ ពេញលេញ សក្តានុពល​ នូវ​ នគរូបនីយកម្ម​ នៃ​ ទុកដាក់ទា ចិត្ត​ ់​ តិ ​ ំងនៅថ្នាកជា ់​ េត្ត ទាំងនៅថ្នាកខ ​ ្នាក់​​ និងទាំងថ តាម​ នៅ​ ​ ្រុងទា តំបន់ក ​ ស់។ ​ ំងអ តារាង ៣.១៖ សេចក្តីសង្ខេបអ អាទិភាព ​ នុសាសន៍គោលនយោបាយ​ ផ្នែកគោល​ អនុសាសន៍ ក្របខណ្ឌ​ រាជ​ ទីក្រុង​ ​ ្រក​ ទីក្រុងច ទីក្រុង/ នយោបាយ ​ ្លង​ របៀង​ ពេលវេលា ធានី ច្រកឆ សេដ្ឋ​ ទីប្រជុំជន​ (ខ(ខ្លី),​ម កាត់ ក្នុង​ កិច្ច​ ំ ន តំបន់ តាមព្រដែ (មធ្យម), វ មានទំនាក់ទំនងសារៈសំខាន់ខ្ពសស ់​ ម្រាប់ (វែង) ទីក្រុងតាមប្រភេទជាក់លាក់ លើ​ ការវិនិយោគ​ ើ ការវិនយោ yyបង្កន លផ ិ គ​ ើ ក ែ្ន ហ ​ ដ ា្ឋ ចនាសម្ពន េ រ ​ ្ធ ទិភាព៖ ័ អា ម/វ រចនាសម្ព័ន្ធ​ ហេដ្ឋា​ ផ្លូវ​ បណ្តាញ​ ​ ិង​ ក្រុង លូបង្ហូរទឹកន ប្រព័ន្ធការពារទឹក​ ដោយ​ ប្រកប​ ចីរភាព ្ធ​ ្រព្រឹត្តិកម្មទ ជំនន់ ប្រព័នប ​ ឹកកង្វក់ ការ​ ​ ឹកស្អុយនិងទ គ្រង​ គ្រប់​ សំណល់រឹង លំនៅដ្ឋានតម្លៃសមរម្យ​ ខ កែលម្អតា អាចជាវបាន និង​ការ​ សហគមន៍ ​ ម​ ​ ភិក្រមចម្រុះស yyផ្តើមបង្កើតអ ្វើ​ ្យ​ ​ ម្រាប់ធឱ ភូមិដ្ឋានមាន​ ខ តាម​ ភាពរស់រវើកឡើងវិញ​នៅ​ ​ ុទ្ធសាស្ត្រ​ តំបន់យ ក្រុង​ របស់​ ធំៗ ឱយ yyធានា​ ​បស់អ ្ មានការចូលរួមរ ​ក្ន ពាក់ពន ័ នៅ ​ ្ធ ​ កង ធើ​​ ុ្ន ​ការ​ ្វ ​ ៀបចំ​ អាទិភាព​និងរ គមង ​ន ្រោ វិ យោ ិ គ​ ហដ ា្ឋ ចនា​ េ រ ័ ្ធ សម្ពន ់​ ភិក្រម​ yyពង្រង លើកកម្ពសអ ី ​ការតភ្ជប ឹ ពង្រក ា ប់ ណ្តញ ា គមនាគមន៍រ ​វាង​ ទក ុ្រ ី ង ខ/ម ដែនដីស តាម​ ​ ម្រាប់​ ក្នុង​ និង​ ទីក្រុង ដើម្បប រង្វង់​ ី​ ង្កើនភាពប្រកួតប្រជែង​ ​ ្រក​ ក្រុងច របៀង​ វិនិយោគ​ របស់ទីក្រុង​តាមរយៈ​ការ​ បណ្តាញ​ លើ​ ម/វ សំខាន់ៗ ប្រសិទ្ធផល។ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធមាន​ ​ មដែនដីជា yyចាប់យកអភិក្រមតា ​ មួយនឹងទស្សនៈ​ ជា​ ពង្រាយ​ ​ េដ្ឋារចនាសម្ព័នស យុទ្ធសាស្ត្រនូវហ ្ធ​ ម្រាប់​ ​ ្រកបដោយបរិយាប័នន ជំរុញឱ្យមានកំណើនប ្ន​ ិង​ ប្រកបដោយចីរភាព។ កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 71 ​ ្ថានប័ន និង​ yyស្រាយបំភ្លឺតួនាទីន ពង្រឹងស ទទួលខុសត្រូវរ ​ ិង​ការ​ មន្ទីរខ្សែ​ ​វាង​ ខ ការ​ ់​ ិរញ្ញប្ប​ ផ្តលហ និង​ បណ្តោយក្រសួង​ រដ្ឋបាលមូលដ្ឋាន ដើម្បីធានា​ ទាន​ សម្រាប់​ការ​ ឱ្យ​​ការធ្វើ​ យ៉ាង​ រៀបចំក្រុង និង​ការ​ ផែនការ​ ់​ េវា​ ផ្តលស ក្រុង អភិវឌ្ឍ​ បាន​ ត្រូវ​ ​ ន​ ច្របាច់ចូលគ្នា និងមា ចីរភាព ម កសាងសមត្ថភាព​ yyធ្វើ​ការ​ ជាតម្រូវការចាំបាច់សម្រាប់ ់​ ូលដ្ឋាន រួមទាំងស ស្ថាប័នថ្នាកម បច្ចេកទេស ​ មត្ថភាព​ សមត្ថភាពអនុវត្តផែនការ និង​ ឱ្យ​ yyធ្វើ​ សម្របសម្រួល​ មានភាពប្រសើរឡើងក្នុង​ការ​ ម ​ តាម​ រវាង និងនៅ ពាក់ព័ន្ធ ពិសេសស ក្រុង​ ់​ ្រុង​ ​ ម្រាបក ​ ិង​ ធំៗ (ដូចជាក្រុងភ្នំពេញន ​ ុំវិញ) នៅ​ តំបន់ជ លើ​ការ​ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធសំខាន់ៗ និង​ការ​ ងារ​ ់​ េវា ផ្តលស ម/វ ​ ្របខណ្ឌ​ yyសម្របក ច្បាប់ ផ្នែកន ផ្នែក​ ​ ្នែក​ ​ ិយតកម្ម និងផ ម អនុវត្តច ពង្រឹង​ការ​ ​ ្បាប់សម្រាប់​ការអភិវឌ្ឍទីក្រុង ផែនការ​ ជាមួយ​ការធ្វើ​ រៀបចំក្រុង (មើលខាងក្រោម) ខ/ម ់​ ្របខណ្ឌ​សារពើពន្ធមួយមា yyផ្តលក លក្ខណៈ​​ ​ ន​ ់​ ្រុង​ គ្របជ ​ ច​ ជ្រោយ មានតម្លាភាព និងអា ព្យាករបាន សម្រាប់​ ទីក្រុង បណ្តា​ រក​ yyសិក្សា​ អភិក្រមថ្មីៗឈា លទ្ធភាព​ ​ នទៅពង្រឹង​ ​ ណនេយ្យភាព​ វិសាលភាព ប្រសិទ្ធភាព និងគ ក្នុង​ នៅ​ ប្រើ​ ការ​ ហិរញ្ញប្បទានក្រុង៖ ប្រាស់​ ​ ្ទេរស ¾¾ ចាប់ផ្តើមផ ជាប់​ ​ ម្បទាន​ ទៅឱ្យ​ លក្ខខណ្ឌ​ ក្រុង​ គណនី​ ់​ ម្រើ​ សម្រាបប ​ ុខងារ​ ដល់ម ​ ្រូវ​ ដែលត ធវ បាន​ អនុវត្តតា ្វើ​ិមជ្ឈការ ដោយផ្តើមពីការ​ ​ ម​ការ​ គ្រង​ គ្រប់​ ​ ម្បទាន​ ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពលើស សំណល់រ សម្រាប់កិច្ច​ការ​ ​ឹង អនុវត្តក ¾¾ ការ​ គណនេយ្យភាពសង្គមទៅ ​ ្របខណ្ឌ​ ​ លើ​ ប្រឹក្សាទាំងអស់ក្រ ក្រុម​ ​ ្រើ​ប័ណ្ណ​ ​​ ុង និង​ដាក់ឱ្យប ​ លរដ្ឋ សម្រាបក ស្រង់យោបល់របស់ព ់​ ្រុង​ ធំៗមួយចំនួនសិន ¾¾ ដាក់ឱ្យប្រើ សម្បទានបំពេញមុខងារ ផ្ទេរ​ (performance grants) ជាផ្នែកមួយនៃការ​ ិ​ ្រុក/ក្រុង របស់មូលនិធស បយ yyសិក្សាលទ្ធភាព​ ្រើ​ ន្តការ​ យក​ ពន្ធល ​ ើ​ ចំណេញ​ ផល​ ខ/ម ​ ម្លៃដដោ ពីការកើនត បំពាក់ហ ី​ យសារ​ការ​ ​ េដ្ឋារចនា​ ខ ផ្តល់​​ សម្ព័ន្ធ (Land Value Capture) សម្រាប់​ ខ/ម ប្បទានឱ្យទីក្រុង ហិរញ្​ញ អតិបរមានូវស yyពង្រីកឱ្យបាន​ សម្រាបប ​ ក្តានុពល​ ់​ ្រមូល​ របស់ខ្លួន ចំណូលពីប្រភព​ ឱកាស​ yyដាក់ចេញ​ ់​ ង្រីកឱ្យ​ ច្រើនថែមទៀតសម្រាបព អតិបរមានូវហ បាន​ អភិវឌ្ឍ តាម​ ​ ិរញ្ញវត្ថុសម្រាប់​ការ​ ចូលរួមរ រយៈ​ការ​ ផ្នែកឯកជន ​បស់​ 72 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ឱ្យ​ ធ្វើ​ ប្រសើរដល់​​ ​ ណ្តាញទំនាក់​ yyពង្រឹងប ទំនង​ រវាង​ ស្ថាប័នថ ់​ តិន ​ ្នាកជា ​ ិង​ ខ ការបង្កើត និង​ការ​ ក្រោម​ ថ្នាក់​ ដល់​ការ​ ជាតិ ដើម្បីជាអំណោយផល​ ​ ែនការ​ អនុវត្តផ ​ នភាពសម្របសម្រួល​កាន់​ អភិវឌ្ឍមា ប្រសើរ​ តែ​ ឡើង ម រៀបចំក្រុង ី​ ក​ yyកសាងសមត្ថភាពថ្នាក់មូលដ្ឋាន ដើម្បយ រៀបចំ​ ្ធ​ ិង​ ផែនការហេដ្ឋារចនាសម្ព័នន ប្រើ​ ប្លង់​ ្លី​ ន​ ប្រាស់ដីធមា ម/វ សម្របសម្រួលន លក្ខណៈ​ ប្រកបដោយចីរភាព ​ ិង​ ជា​ ក្នុងនោះមានផែនការ​ ដំណាក់​កាលសម្រាប់​ការ​ ខ អនុវត្ត ផងដែរ វិនិយោគ និង​ការ​ ខ/ម ច្បាប់​ yyដាក់ចេញ​ ក្រម​ និង​ ថែមទៀត​ ចាំបាច់​ ដើម្បី​ អនុវត្តប សម្រួលដល់ការ​ បប ​ ្លង់​ ្រើ​ ្រាស់ដីធ្លីលម្អិត វិធានការ​ yyបញ្ចូល​ ភាព​ ធន់​ នៅក ​ ្នុងការ​ ធផ រៀបចំ​ ្វើ​ ែនការ​ ដើម្បី​កាត់ប ក្រុង​ ហានិភ័យ ​ ន្ថយ​ ​ ្របខណ្ឌ​ yyបង្កើតក ប្រមូល ការ​ សម្រាប់​ការ​ ចែករំលែក វិភាគ​ និង​ការ​ ​ ្រុង ទិន្នន័យក ឱ្យមាន​ ធានា​ វិនិយោគលើហេដ្ឋរចនាសម្ព័ន្ធ yyធានាយ៉ាងណាឱ្យ​ការ​ ខ អភិក្រម​ បាន​ ប្រកបដោយចីរភាព​ ​ នក្រីក្រ ទៅដល់ជ ខ បែបរិយាប័ន្ន ឱ្យអ yyធានាយ៉ាងណា​ ប្រយោជន៍​ ​ ត្ថ​ ទៅ​ សេដ្ឋកិច្ចបាន​ ​​ ដ្ឋកិចក ដល់សេ ​ ឹកជញ្ជូនរ ្ច​ ្នុងមូលដ្ឋាន (ផ្លូវដ ទីក្រុង ​វាង​ ខ បណ្តុះបណ្តាល​ការ​ ការ​ ងារ) បណ្តុះបណ្តាល​ការ​ yyបង្កើន​ការ​ ងារ សហគ្រាស​ខ្នាត​ ខ ​ ម្មវិធីផ្សេងទៀត​សម្រាបជ តូច និងក ​ ​ ់​ នក្រីក្ររស់នៅ តាមទីក្រុង ចូលរួមរ yyពង្រីក​ការ​ សហគមន៍តា ​បស់​ រយៈ​ការ​ ​ ម​ បង្កើន​ ចូលពាក់ព័នរ ការ​ សហគមន៍នៅ ្ធ​បស់​ ក្នុងដ ​ ​ ​ ំណើរការ​ ើ​ េចក្តីសម្រេចល ធ្វស បម ​ ើ​ការ​ ្រើ​ ូលនិធិឃុំ/សង្កាត់។ ​បាយការណ៍ World Bank 2017, Phnom Penh Urban Development, World Bank Team. ខ-រយៈពេលខ្លី ប្រភព៖ សង្ខេបចេញពីរ (១៨ខែ), ម-រយៈពេលមធ្យម (២ ទៅ ៥ឆ្នាំ), វ-រយៈពេលវែង (៥ឆ្នាំឡើងទៅ) រាជធានី៖ ភ្នំពេញ ​ ្រកឆ្លងកាត់៖ ភ្នំពេញ សៀមរាប ព្រះសីហនុ ទីក្រុងច ​ ្រករៀងសេដ្ឋកិចក ទីក្រុងច ្ច​ ្នុងតំបន់៖ បាត់ដំបង កំពង់ចាម ស៊ីសុផុន កំពង់ឆ្នាំង កំពត កែប និងផ្សេងទៀត ទីក្រុង/ទីប្រជុំជនតាមព្រំដែន៖ ប៉ោយប៉ែត បាវិត កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 73 3>2 ការវិនិយោគទៅលើហេដ្ឋារចនា​ ស្ទឹងសែន), និងប ​ ្រុងក របស់ក ​ ត្តរ និងប ​ ៉ែកឧ ​ ៉ែកឦសាន (មានស្រុកមួយចំនួន​ ​ ្រុងស ​ ្រចេះ ព្រះវិហារ រតនគីរី និងក ​ ្រែង)។ លើសពី​ ​ ្ទឹងត សម្ព័ន្ធប្រកបដោយចីរភាព ចាត់​ នេះ ផ្នែក ១.៣ បាន​ ់​ ីក្រុងល ចំណាត់ថ្នាកទ ​ ំៗ ​ ំដាប់ទីពីរធ ជា ក្រុ ង ​ (ដែ ល ​ ស ក្តា នុ ព លសេ ដ្ឋ កិ ច្ច ​ មា ន​ ក ន្ សោ ម​ ខ្ព ស់ ដែ រ នៅក្នុ ង ​ ឮភាពចាំបាច់ផ្នែកហេដ្ឋារចនាសម្ព័នអាទិ ្ធ​​ ភាពមួយច ​ ំនួន​ ត្រូវ​ បួនប្រភេទ អាស្រ័យទៅ តំបន់) ជា​ មុខ​ ​ តាម​ របស់វា ងារ​ ​ ៖ ទីក្រុង​ បាន​ អត្តសញ្ញាណ​ រួចហ កំណត់​ ​ ំពូកទ ​ ើយ នៅក្នុងជ ​ ី ២ ដើម្បធ ្វើ​ ្យ​ ី​ ឱ ច្រករបៀងសេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់, ទីក្រុង​ ច្រកឆ្លងកាត់, ទីក្រុង/ទីប្រជុំ​ ​ ូវ​ ប្រសើរន ទទួលបា លទ្ធភាព​ ​ នសេវាជាមូលដ្ឋាន និងគ ​ ុណភាព​ តាមព្រំដែន, ជន​ និងទីក្រុងរាជធានី។ សំខាន់ត ​ ្រូវ​ ទទួលស្គាល់​ ​ ក្ខខណ្ឌ​ របស់វា នូវល នៃជីវភាពរស់នៅ បង្កើត​ការងារ លើកកម្ពស់​ មុខងារ និងភា ​​ ​ ពខ្លាំងរបស់ ទីក្រុងនីមួយៗដើម្បយ ​ ទៅពង្រីក​ ី​ ក​ ភាពបរិយាប័ន្ន និងធា ឱ្យ​ ​ នាយ៉ាងណា​​ ចីរភាព​ មាន​ ភាពធន់។ និង​ ធ្វើ​ការកំណត់​ បន្ថែម កាលណា​ អត្តសញ្ញាណហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធធំៗ វិនិយោគទាំងនោះមាន នៅក្នុងចំណោម​ការ​ តម្រូវការ​ ចាំបាច់ឱ ​ ្យ​ វិនិយោគ​ និង​ការ​ ជាលក្ខណៈយុទ្ធសាស្តអាទិ ្រ​ ភាព។ ផ្លូវគមនាគមន៍រ មាន​ ទីក្រុង និងក ​វាង​ រង្វង់ទីក្រុង ​ ្នុង​ បណ្តាញលូ​ បង្ហូរទឹកន ទឹកកង្វក់ ប្រព័ន្ធការពារទឹកជំនន់ ប្រព័នប ​ ិង​ ការ​ គ្រប់​ គ្រងសំណល់រឹង ្ធ​ ្រព្រឹត្តិកម្មទ ការ​ ​ ឹកស្អុយន ​ ិង​ ផ្គង់ទឹកស្អាត ផ្គត់​ 3>3 លើកកម្ពស់ការអភិវឌ្ឍដែនដីដោយ​ លំនៅដ្ឋានត ​ ម្លៃសមរម្យអាចជាវបាន ការ​ កែលម្អស ​ ហគមន៍ ជា​ វិនិយោគលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ឱ្យ​ ​ តា ពិសេសនៅ តំបន់មា ​ ម​ ​ ន​ ចំណូលទាប។ តែ​ ដោយសារ​ ធាន​ ធន​ ហិរញ្ញវត្ថនៅ ុ​ មានកម្រិត និងកង្វះសមត្ថភាព សំខាន់ណាស់ដែល​ មានរបាយជាលក្ខណៈយុទ្ធសាស្ត្រ បែងចែកជា ការវិនិយោគទាំងនេះមាន​ការ​​ ​ លក្ខណៈយុទ្ធសាស្ត្រ​ - ទាំងនៅតាមវិស័យ និងទាំង​ ទាំងទៅតាមផ្នែក ទាំងទៅតាមភូមិសាស្ត្រ - ដើម្បីធានាឱ្យមាន​ កំណើន​ ប្រកបដោយចីរភាព បរិយាប័ន្ន មានភាពធន់ និងមា ​ ន​ ភាព​ នៅតាមភូមិសាស្ត្រ ​ ទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា។ សម្រាបត ប្រកួតប្រជែងនៅ ​ ុទ្ធសាស្ត្រ​ ់​ ំបន់យ ​ ្រទេស ខ្លះនៅក្នុងប វិនិយោគ​ ការ​ ទៅលើ​ បណ្តាញ​ ផ្លូវគមនាគមន៍​ ​ ំដាប់ទីពីរធំៗទាំងអស់ក្នុងប ទីក្រុងល ​ ្រទេសកម្ពុជា​ តែ​ សុទ្ធ​ ទីក្រុងដោ រវាង​ បអ ​ យ​ ​ ភិវឌ្ឍន៍តា ្រើ​ ភិក្រមអ ​ ម​ យុត្តាធិការ​ ដែនដី អាច​ ​ ីតាំងជាលក្ខណៈ​ ស្ថិតក្នុងទ យុទ្ធសាស្ត្រ​ ​ ្រករបៀងសេដ្ឋកិច្ច​ ក្នុងច លក ជួយ​ សយ ើ ​ ួ្ទ ឱ ​យ ្​ មាន​ ចន ឱកាស​ ថម ើ្រ ​ ែ ទ ​ ៀត​ សមប ្រា ក ់ ណ ​ ើ និង​ ំ ន ប៉ែកខា ​ ង​ ត្បូងន ​ មហាអនុ ៃ​ ​ ន្លេមេគង្គ តំបន់ទ ​ ភ្ជាប់ផ្ទៃក្នុង​ ដែលត ប្រកួតប ភាព​ ​ ្រជែង។ ​ ្រទេសផ របស់ប ​ង និងប ​ ្រទេសទា ​ នឹង​ ​ ំងមូលទៅ អន្តរជាតិ​ ទីផ្សារ​ ​ នៅជិតខាង​ សំខាន់ៗ ប្រទេសឡាវ មីយ៉ាន់ម៉ា ថៃ និង​ ផង មាន​ ​ ្នែក ១.២ លទ្ធផលវិភាគ​ ដូចបានរៀបរាប់ជូនរួចហើយនៅក្នុងផ ់​ ្លួនជាមួ វៀតណាម។ ដោយភ្ជាបខ ​​ យប ​ េដ្ឋកិចស ​ ៉ូលស ្ច​ ំខាន់តាមរយៈ​ ទីក្រុងត សន្ទស្សន៍ EPI បង្ហាញឱ្យឃើញ​ កន្សោម​ ​ ទូទាំង​ ​ ំបន់នៅ បណ្តាញ​ ហេដ្ឋរចនាសម្ព័នមា ​ ន​​ ្ធ​ ល​ ច្រករ ប្រសិទផ សេដ្ឋកិច្ច​ ​បៀង​ ​ ន​ ប្រទេសកម្ពុជា ដែលមា សក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ច​ខ្លាំង តាមរយៈ​ការ​ របស់​ កម្ពុជា​ បានពង្រឹង​ ដល់​ការ​ ពាណិជ្ជកម្ម​ សម្រួលផ្នែក​ តំបន់ រវាង​ វែង​ វាស់​ ចូលដល់ទីផ្សារ លទ្ធភាព​ ់​ ្លូវ​ បណ្តាញ​ភ្ជាបផ ដឹកជញ្ជូន (សកល) និងពង្រីកត ​ ម្លបន្ថ ​ ល់ខ ៃ​ ែមដ ែ​ ង្វាកត ​ ្សច ់​ ម្លៃ​ ហើយទន្ទឹម​ ​ គរូបនីយកម្ម និងមូលធនមនុស្ស។ ដង់ស៊ីតេសេដ្ឋកិច្ច កម្រិតន រួមចំណែកដល់​ការ​ គ្នានោះ​ ​ ្ទៃក្នុងត អភិវឌ្ឍក្នុងផ ​ ំបន់ (ក្នុងមូលដ្ឋាន) តំបន់​ កន្សោម​ ក្រុង/ស្រុក​ របស់​ មាន​ សក្តានុពល​ ខ្ពស់​ ដែល​ បាន​ ត្រូវ​ ្ច​ ត្រដ្ឋាន និងប តាមរយៈសេដ្ឋកិចមា ​ ែបរិយាប័ន្ន។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ដោយ​ កំណត់​ រាជធានីភ្នំពេញនិងត សន្ទស្សន៍ EPI គឺមាន​ ​ ប់​ ​ ំបន់ជា ភាគចន ើ្រ ​ ៃ​ នបណ្តា ​ ញ ដកឹ ជញ្ជន ូ ​ ចក តាម​ របៀង​ ្រ ​ សដេ ក ្ឋ ច ិ ​ ្ច បស់​ រ ុ ​ កម្ពជា ​ ្បារមន ជាយក្រុង (រួមមានខណ្ឌទាំងអស់ក្នុងក្រុងភ្នំពេញ ក្រុងច គឺមានតែមួយប ​ ែបទេ គឺ​ បណ្តាញ​ ផ្លូវ​ ជាតិបា គោក។ បណ្តាញផ្លូវ​ ​ ន​ ស្រុក​ និង​ មួយ​ ចំនួនរ ​បស់​ ខេត្ត​ ​ ្រុកមួយចំនួនទ កណ្តាល និងស ​ ៀត​ ឆ្លង​កាត់​ការ​ ស្តារ​ រចនាសម្ព័ន្ធ​ និង​ការ​ ហេដ្ឋា​ ​ ្រើន​ អភិវឌ្ឍច ​ ្យក គួរឱ ​ ត់​ ខេត្ត​ ក្នុង​ ប៉ែកអាគ្នេយ៍ (មាន​ ព្រៃវែង); នៅ​ ស្រុកមួយ​ ចំនួនក ​ ្នុងខ ​ េត្ត​ ​ ំនួយ​ សម្គាល់ ក្រោមជ ពធ មក​ ី​ នាគារពិភពលោក ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍​ ​ ួយ​ តាកែវ), ប៉ែកឆ្នេរខាងត្បូង (ស្រុកម ​​ ចំនួនរបស់ ខេត្ត​ ​ កោះកុង អាស៊ី ់​ រ​ ទីភ្នាកងា ជំនួយអូស្រា្តលី ប្រទេសជប៉ុន ​ ិន ប្រទេសច កែប), ប៉ែកពា ព្រះសីហនុ និង​ ស្រុក​ ​ យ័ព្យ (មាន​ ​បស់​​ មួយចំនួនរ ប្រទេសក ​ ូរ៉រ ប្រទេសថៃ ​ ួអង្គជាច្រើនក និងត ​ ្នែកឯ ​ ្នុងផ ​ កជន។ ​ ៉ោយប៉ែត), ប៉ែកកណ្តាល បាត់ដំបង សៀមរាប សិរីសោភ័ណ និងប ស្តារឡើងវិញនូវបណ្តាញផ្លូវរថភ្លើងនៅ បន្ថែមលើនេះ ការ​ ច្រក​ ​ តាម​ ​បស់ក្រុងកំ (ស្រុកមួយចំនួនរ ​​ ពង់ចាម កំពង់ឆ្នាំង ពោធិសាត់ និង​ របៀង​ សេដ្ឋកិចក ្ច​ ៏កំពុងត ​ ែដំណើរការដែរ​ រយៈជំនួយពី​ តាម​ 74 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី ​ ់​ រ​ ទីភ្នាកងា ី​ ជំនួយអូស្រា្តល។ ប៉ុន្តែ​ ​ ពចាំបាច់ឱ្យមាន «ការ​ បានរំលេចឡើងនូវភា ​ ​ អភិវឌ្ឍនៅទូទាំងថ្នាក់​ ុ ទៅវិញ បណ្តញ ផ្ទយ ា ផ ា ​ភ្ជប់ វ ូ្ល គមនាគមន៍រ ​វាងទីកង មាន​ ុ្រ នៅ​ ឧបសគ្គ​ ជាតិន ​ ិង​ ់​ ំបន់ ថ្នាកត និងត ​ ម្រូវ​ការ​ ឱ្យ​ មាន​ ្ច​ ហប្រតិបត្តិការ​ កិចស ក្នុង​ ឱ្យបណ្តាកុង ច្រើនសម្រាប់​ សក្តានុពល​ ្រ ឈានទៅសម្រេច​ សេដ្ឋកិច្ច​ រៀបចំផែនការ​ និងក ​ ត្តានានា (រួមមា សម្របសម្រួលក ​ ន​ការ​ ​ ្នុង​ការ​ ួ្ល បាន​ របស់ខន ើ ស ។ ការកើនឡើងច្រន​ ន្ធក ឹ សន្ធប ា ន់ ចំ ​ ៃ​ នន ួ យា ​ នយន្ត​​ ែ ការរវាង​ រៀបចំផន តបំ ន់ឬទីកង ុ្រ ជ ​ត ិ ខាង​ បង គា្ន និង​ការ​ ែ ចែក​ការងារ​ ចុះបញ្ជី ​ ណ្តាញផ្លូវនៅ​ សមត្ថភាពរបស់ប កម្រិត​ និងក មាន​ ​ ង្វះ ចន និង​ ំ ន ួ ប ​ ជា ុ នោះមាន​«គោលគំនត ្រ ជន)» ដោយក្នង ​ល ិ ទ ំ លា ូ ទ ូ យ​ មធ្យោបាយដឹកជញ្ជន ​ េ ៗទៀត បាន​ ូ សាធារណៈនិងមធ្យោបាយផ្សង នៃ​ការ​ ខណ្ឌចែក​ ដែនដីជាតិឱ្យ​ តំបន់​ ទៅជា​ ដោយឡែកៗ អភិវឌ្ឍន៍​ ែ ដល់​ការ​ រួមចំណក សះ កក​ ្ទ ចរា​ ចរណ៍​ តាម​ នៅ​ ទកី ង ុ្រ ​ ធៗ ុ ​ ំ ក្នង ្រ ស បទ េ ​ ​ េដ្ឋកិចព (តំបន់កសិកម្ម ទេសចរណ៍ ឧស្សាហកម្ម តំបន់ស ្ច​ ិសេស កម្ពុជា។ ​ ្រូវមា សំខាន់ណាស់ដែលត ​ ន​ការ​ ពង្រឹងស ​ មត្ថភាពថែម​ តំបន់តា និង​ ​ ំបន់​ការ​ ​ ំងទីលំនៅ) និងត ពារ (ឧទ្យានជាតិ តំបន់បម្រុង​ ដល់ប ទៀត​ ផ្លូវ​ ​ ណ្តាញ​ ជញ្ជូនរ ដឹក​ ទីក្រុង ​វាង​ និងក ​ ្នុង​ រង្វង់​ ទីក្រុង ​ ភិរក្សជ ធម្មជាតិ តំបន់អ ​ ំង​ ​ ីវៈចម្រុះ ព្រមទា ​ ភិរក្សប តំបន់អ ​ េតិកភណ្ឌ​ និង​ លទ្ធភាព​ ចូលដ ​ ល់ទ ចល័តទីបា ​ ីផ្សារ​និង​ការ​ ​ នងាយស្រួល។ ​ប្បធម៌ ផងដែរ)»92។ ផែនការ​ និងវ ​ ែនដីមួយ (ដែល​ អភិវឌ្ឍន៍ដ ុ ប បច្ចប ិ ទាន់មាននៅឡើយទេ) អាច​ ្ ន្នមន ផល្ត ម ់ ល ូ ដ្ឋន ា ស ្រា ក ​ មប ំ ត់​ ់ ណ ​ ម្រូវ​ការ​ ចំពោះមុខត ចាំបាច់​ ធំ​ និង​ ធនធាន​ នៅមានកម្រិត - ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធសំខាន់ៗដែលត្រូវការចាំបាច់ដើម្បី​ អត្តសញ្ញាណ​ កង្វះសមត្ថភាព - ជាអនុសាសន៍ ទាំងធនធានហិរញ្ញវត្ថុ ទាំង​ ​ ្យ​ បង្កើនឱ បាន​ អតិបរមា​ នូវ​ ​បៀងផ្លូវដឹកជញ្ជូន ច្រករ ​ ង្រីក​ការ​ និងព គួរ​ កម្ពុជា​ រៀបចំ​ តែ​ យុទ្ធសាស្ត្រ​ ច្បាស់លាស់​ ដើម្បី​ សម្រួល​ ដល់​ការ​ ​ េដ្ឋកិច្ច។ លទ្ធផល​ អភិវឌ្ឍស វិភាកសន្ទស្សន៍ EPI បានឱ្យដឹងថា អាទិភាព និង​ការ​ ធ្វើ​ វិនិយោគ​ បែងចែក​ការ​ ​ ន​ការ​ ឱ្យមា ​ ្រកប​ អភិវឌ្ឍប ការចាប់ផ្តើមដាក់រ ​ ៀប​ ទីក្រុងជា ​ កន្សោម ដែល​ ​ នឹងទ អាច​ ​ ត្ថ​ ​ ទួលអ តាម​ ដោយតុល្យភាពនៅ​ ដែនដី នៅតា និង​ តំបន់។ ​ ម​ ក្របខ ​ ណ្ឌ​ ​ ីការ​ ប្រយោជន៍ព ធស ​ ំងនេះ​ កើតចេញមក​ ្វើ​ ហកម្មទា យុទ្ធសាស្ត្រ​ ពី​ ​ ម្រាបអ យុទ្ធសាស្ត្រជាតិស ់​ ភិវឌ្ឍទីក្រុង (NUDS Framework) ​ ម​ អភិវឌ្ឍន៍តា ​ ម​ ដែនដី និងតា តំបន់។ ប្រអប់ ៣.១៖ ការប្រើអភិក្រមអភិវឌ្ឍន៍ដែនដី អភិវឌ្ឍដែនដីធ្លាបត ការ​ បាន​ ់​ ្រូវ​ េ​ ​ គចាត់ ទុក​ថា​ ជា​ អភិក្រមអ ប្រសិទ្ធភាពមួយ នៅ​ ​ ភិវឌ្ឍន៍មាន​ ​ ្សឹងៗគ្នា។ នៅថ្នាកជា កម្រិតផ អភិវឌ្ឍ​ ់​ តិ ការ​ ​ នុញ្ញាត​ ដែនដីអ ឱ្យរ ​ដ្ឋា​ ភិបាល​ ថ្នាក់​ ផ្ចង់​ការ​ ជាតិ​ អភិវឌ្ឍ​​ ទៅលើត ​ ំបន់ណា ​ ​ នៅមានភាពអន់ថយ​ ដែល​ គេ ជាង​​ ​ ែល​ ហើយដ ទីកន្លែងរស់នៅ​ ជា​ ជន​ របស់​ ​ ហគមន៍ដ ក្រីក្របំផុត និងស ​ ែល​ ត្រូវបា ​ ន​ផាត់ឱ្យនៅក្រៅ​ ដំណើរ​ការ​ ់​ ្រោមជា អភិវឌ្ឍ។ នៅថ្នាកក ធ្វើ​ការ​ ​ តិ រដ្ឋបាល (ខេត្ត) អាច​ ពូនផ្តុំ​​ ពលចូលគ្នពី ថាម​ អភិវឌ្ឍនៅតាម​ ា​ ការ​ ​ ីការ​ ច្រករបៀង តំបន់ និងព រួមគ្នចង​ ា​ ក្រងជា ​ កន្សោម​​ ថ្មស ់​ ង្កើតឱ ី​ ម្រាបប ងារឱ្យបា ​ កាស​ការ​ ច្រើន។ ​ ន​ មូលដ្ឋាន រដ្ឋបាល (ទីក្រុង ក្រុង និងស នៅថ្នាក់​ មានលទ្ធភាព​ ​ ្រុក) អាច​ លៃលកជាមួយប ​ ញ្ហប្រ ា​ ឈម​ នៃការ​ ​ នា ​ អភិវឌ្ឍនា ​ ៀរ​ ដែលហ ​ មត្ថ«កិចរ ឆ្លងព្រំដែនស ដូច​ការ​ ្ច​ដ្ឋបាល»របស់ខ្លួន មាន​ ​ េដ្ឋារចនាសម្ព័ននៅ អភិវឌ្ឍហ ្ធ​ ​ ក្នុង​ តំបន់ទ ​ ំៗ​ ​ ីក្រុងធ ដើម។ ការ​ ជា​ ទស្សនវិស័យ​ ប្រើ​ ​ ន អភិវឌ្ឍដ ​ ែ ដីធឱ ើ្វ យ ្​ គោលនយោបាយ​ ​ ន​ការ​ អភិវឌ្ឍន៍មា សមប ្រ សមល ួ្រ គ ​ ា​ េ ណាមាន​ ្ន នៅពល ​ ​ អន្តរាគមន៍ជាលក្ខណៈអន្តរវិសយ ័ ​ មប និងស ់ ្រា ​ ឱ្យ​ការ​ ជួយ​ មាន​ការរៀបចំត វិនិយោគ​ ​ ន​កាន់ត ​ ម្រូវឱ្យបា ​ ែល្អ​ ស្រប​​ តាម​ ធាន និងឧ ធន​ ​ ្នុងម ​ បសគ្គក ​ ូលដ្ឋាន។ ​ ្រូវ​ អភិក្រមដែនដីត គេ​ បាន​ ទៅប្រើ​ យក​ តាម​ រយៈ​ការ​ អភិវឌ្ឍ​ ច្រករបៀង ជាមួយន អម​ វិនិយោគ ​ ឹង​ការ​ ដើម្បីជំរុញកំណើនទេសចរណ៍​ អភិវឌ្ឍសេ សម្រាប់ការ​ ្ច​ ្នុងមូលដ្ឋាននៅ​ ​​ ដ្ឋកិចក ប្រទេសហ្ស៊កហ្ស៊ី និងតា ​ ម​ រយៈ​ការ​ វិនិយោគ​ អភិវឌ្ឍហ លើ​ការ​ ្ធ​ូបវន្ត និងជ ​ េដ្ឋារចនាសម្ព័នរ ​ ំនួយ​ ​ ក្នុង​ការ​ បច្ចេកទេសនៅ ​ រិស្ថានធ ពង្រឹងប ​ ំបន់អ ​ ុរកិច្ចក្នុងត ថយ​ ​ ន់​ នភាគ​ ៃ​ ខាង​ លើ​ ប្រទេសអ របស់​ ី​ ំរុញ​ ​ េហ្ស៊ីប ដើម្បជ អភិវឌ្ឍស ដល់​ការ​ ​ េដ្ឋកិច្ច។ ប្រភព៖ World Bank, 2012, Kakheti Regional Development Project, and World Bank, 2016, Upper Egypt Local Development PforR ៩២ NUDS Framework (Draft), 2015. កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 75 3>4 ការ​ពង្រឹង​ស្ថាប័ន និង​ហិរញ្ញប្បទាន ក. ចាប់ផ្តើមផ្ទេរសម្បទានជាប់លក្ខខណ្ឌ សមប ្រា ប ុ ងារដែលតវ ់ មដ ើ្រ ល់មខ ូ្រ បានធ្វវ ើម ិ ជឈ ្ ការ ដោយផ្តម ើ ទៅឱ្យគណនីក្រុង​ ពីការអនុវត្តតាមការគ្រប់គ្រងសំណល់រឹង។ មកទល់ពេលនេះ វាយតម្លៃ​ ការ​ របាយការណ៍នេះ​ នៅក្នុង​ រកឃើញបញ្ហា​ បាន​ និធិ​ មូល​ កំពុង​ ទើបតែ​ ត្រូវ​ បាន​ ផ្ទេរ​ ទៅ​ បណ្តា​ ឱ្យ​ សម្រាប់​ ក្រុង​ មុខ​ សំខាន់ៗ ប្រឈម​ ​ សម្រាប់រ ​ដ្ឋបាល​ ថ្នាក់​ ក្រោម​ ជាតិ​ ​ ក​ ដើម្បីយ តែមួយគ ងារ​ ​​ ខងា ​ ត់ គឺមុ ​ រ​ គ្របគ ់​ ្រង​ រឹង។ ដើម្បប សំណល់​ ី​ ំពេញ​ ជាមួយ​ ទៅលៃលក​ នគរូបនីយកម្ម​យ៉ាងល ដំណើរ​ ​ ើម្ប​ ​ ឿន​ និងដ ី ​ រ​ មុខងា ​ ប់​ មួយនេះ ក្រុងចា ​ ទួល​ ផ្តើមទ ហិរញ្ញប្បទានចំនួន បាន​ ឱ្យ​ ធានាយ៉ាងណា​ អភិវឌ្ឍក្រុងប មាន​ការ​ ​ ្រកបដោយចីរភាព នៅ​ ដុល្លារអាមេរិក ក្នុងមួយឆ្នាំ។ ប៉ុន្តែ មូលនិធស ២០០០​ ិ​ ម្រាប់​ ​ មត្ថកិច្ចរៀងៗខ្លួន។ ក្នុងដែនដីស ជាទូទៅ ភាព​ មាន​ ​ ​ ចាំបាច់ជា ​ ្លៃ​ បង់ថ អ្នកម ឱ្យ​ ​ ៉ៅការ​ សេវា​ គ្រប់​ ​ ំណល់រឹងនេះ គ្រងស មិន​ នៅ​ ក្នុង​ការ​ អាទិភាព​ បំភ្លឺតួនាទី និង​ការ​ ស្រាយ​ ​វាង​ ទទួលខុសត្រូវរ មន្ទីរ​ តូវ ទាន់​ បាន​ ្រ ​ ផ្ទេរ​ គេ​ ទៅឱ្យ​ កុង ្រ ​ ទៅប្រើ​ យក​ ឡើយ​ ប្រាស់នៅ​ ទេ។ របស់​ ខ្សែបណ្តោយ​ ក្រសួង ​ដ្ឋបាល​ និងរ មូលដ្ឋាន ដើម្បីធានា​ ថ្នា ក់ ​ រដ្ឋ បា ល​ នៅ ​ ខេ ត្ត ​ តែ ប ន្ត ​ គ្រ ប់ ​ គ្រ ង ​ ស ន្ យា ​ កិ ច្ច ​ នៅ​ ទាំ ង នេះ ​ ឱ្យ​ការ​ យ៉ាងណា​ ផែនការរៀបចំក្រុង និង​ការ​ ធ្វើ​ ់​ េវា​ ត្រូវ​ ផ្តលស បាន​ ឡើយ។ ​ ្រូវ​ មូលនិធិទាំងនេះចាំបាច់ត ក្រោម​ការ​ ទៅនៅ​ គ្រប់​ ​ ន​ សមាហរណកម្មចូលគ្នា និងមា ​ េះ​ ចីរភាព។ ចំណុចន តម្រូវ​ នឹង​ ឱ្យ​ ​បស់​ គ្រងរ ក្រុងវ ​ិញ ដើម្បី​ ឱ្យព ​ ួកគេ​ គណនេយ្យភាព​ មាន​ ចំពោះ​ កសាង​ មាន​ការ​ សម្រាប់ស សមត្ថភាព​ ​ ្នាក់​ ​ ្ថាប័នថ មូលដ្ឋាន ទាំង​ ​ ព​ គុណភា ​ ែលត របស់សេវាដ បាន​ ​ ្រូវ​ ផ្តល់។ ហេតុនេះ ក្រសួង​ បច្ចេកទេស និងទា សមត្ថភាព​ ់​ ្រុង ​ ំងសមត្ថភាពអនុវត្ត។ នៅថ្នាកក ្ច​ ិង​ សេដ្ឋកិចន ហិរញ្ញវត្ថុ គួរ​ តចា ែ​ ប់ផ ​ ្តើម​ ឱ្យម បញ្ជា​ ិ​ ែល​ ​ ូលនិធដ ់​​ ំពេញ នៅមាន​ ជាពិសេសសម្រាបភ្ន ច្រើន​ ឱកាស​ ដើម្បី​​ ទៀត​ ឱ្យ​ ធ្វើ​ បង បាន​ ្រា ​ ែ ចែករួចសមប ើហ ់ធ​្វ រ ិ ញ្ញបប ្ ទាន​ការ​​ គប ់គង ្រ ​ សណ ្រ ​ ំ ល់​ សម្របស មាន​ការ​ ​ ែប្រសើរ​ ​ ម្រួល​កាន់ត ជាងមុន រៀបចំ​ លើ​ការ​ ​ ្នុង​ រឹង ទៅ​ដាក់ក ​ ្រុក​ គណនីស ថ្នាក់​ វិញ។ ផ្ទុយមកវិញ​ រដ្ឋបាល​ ្ធ​ ្រុង​ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័នក ​ និង​ការ​ សំខាន់ៗ ់​ េវា នៅ​ ផ្តលស ​ង្វង់ ក្នុងរ ផ្តល់​ការ​ ខេត្តគួរ​ បណ្តុះបណ្តាល​ ដល់​ បណ្តា​ រដ្ឋ​ ស្រុក​ បាល​ ក្នុង​ រវាង​​ និង​ ដែល​ ក្រុង​ ពាក់​ មាន​ការ​ ។ ព័ន្ធ​ គប ការ​ គ ្រ ​ ់ ង ្រ ​ កច ស ្ច នយា ិ ​ ្ ​ សវា េ ​​ ឹ រួមទា សំណល់រង ​ ង ំ ​ការ​ ធ​​ លទ្ធ ើ្វ ​ ម្ម ក គ្របគ និង​​ការ​ ​ ិរញ្ញវត្ថផ ់​ ្រងហ ុ​ ងដែរ។ តស ដោយសារ​ ែ​ ្រុកមាន​ ហិរញ្ញប្បទាន​ ចំពោះ​ រៀបចំក្រុង សម្រាប់​ការ​ ក្របខណ្ឌ​ មូលនិធទា គណនីស្រាប់ហើយ ​​ ិ​ ំងនោះ​ អាច​ ផ្ទេរពីថ ​ ្នាក់​ ់​ រឹង​ ខេត្ត​​ ​ ួយ​ សារពើពន្ធម ដែល​ មាន​ លក្ខណៈ​ គ្រប់ជ្រុងជ តម្លភាព ​ ្រោយ មាន​ ា​ មក​ បាន​ ស្ថិត​ នៅ​ ក្រោម​ការ​កាន់​កាប់​ របស់​ ក្រុង​ រដ្ឋបាល​ ហើយ អាច​ និង​ បាន គឺ​ ព្យាករ​ ជា​ ចំណុច​ ចាប់​ ផ្តើម​ ដ៏​ មួយ​ សំខាន់​ មាន​សារៈ​ ួ​ គេគរ ែ ​ការ​ បង្វរ ចត យក​ ិ ​ ទ ្ត ក ុ ដាក់​ សវា ទៅលើ​ ដល េ ដទៃទៀត​ ទទួល​ ែ ​ ់​ ីក្រុង។ សម្រាបទ ​ ្តួចផ្តើមរ គំនិតផ ​បស់​ រដ្ឋាភិបាល​ ថ្នាក់​ ក្នុងផ ជាតិ​ ​ ្ទេរ​ ឯកភាព​ បាន​ការ​ ក្រសួងខ ជាមួយ​ ​ ្សែបណ្តោយ ​ ែល​ និងដ ត្រូវ​ ិ​ ​ មូលនិធទៅ រដ្ឋបាល​ ឱ្យ​ ថ្នាក់​ ក្រោម​ ជាតិ ​ ្រុកនិងក គឺស ​ ្រុង តាម​ គូសប បាន​ ​ ញ្ជាក់​ ជាក់លា ​ ក់​ នៅ​ រួច​ ក្នុង​ «ផអ៣ទី៣» ​ ហើយ។ ផ្ទេរ​ រយៈការ​ មូលនិធិស្រុក/ក្រុង ់​ នឡើងទៅ ជា​ឈ្នានឈា ​ ​ពង្រឹង​​ ទាំងនោះ​ សេវា​ ​ ្រូវបា គួរត ផ្ទេរទៅ ​ ន​ ​ ​ ឱ្យ​ រដ្ឋ​ ក្រុង បាល​ ដូច​ មាន​ ជា របស់​ សមត្ថភាព​ រៀបចំផែនការ​ ស្រុក/ក្រុង សម្រាប់​ការងារ​​ និង​ការ​ អប់រំមុនកម្រិតប ការ​ គ្រប់​ ​ ឋម ការ​ ​ ណ្ឌលកុមារកំព្រា ការ​ គ្រងម អនុវត្ត; ផ្តលស ការ​ ់​ េវា បង្កើតហេដ្ឋារចនាសម្ព័នទ និង​ការ​ ទ្រង់​ ្ធ​ ្រ​ ់​ ្រងស គ្របគ ​ ំបន់​ការ​ ​ ួន និងត ដើម។ កាល​ ពារ ជា​ ងារ​ ណាមុខ​ សម្រាបព ចាំបាច់​ ​ ្នុងមូលដ្ឋាន; និងជា ់​ លរដ្ឋក ធានា​យ៉ាងណា​ ​ ​ការ​ ឱ្យ​ ​ ្រូវបា ទាំងនេះត ផ្ទេរ​ ​ ន​ ចេញ​ មូលនិធក ិ​ ៏​ ត្រូវទៅ ​ ​ វាព តាម​ ​ ីក្រោយ​ អភិវឌ្ឍ​ មាន​ការ​ ក្រុង និងក ​ ំណើន​ សេដ្ឋកិចប ដោយ​ ្ច​ ្រកប​ ចីរភាព។ ់​ ទាហរណ៍មួយ​ ដែរ។ ប្រអប់ ៣.២ ផ្តលឧ តប ស្តីពី​ការ​ថា​ ើ​ ្រទេស​ ជាក់លា ផ្នែក​ ​ ច​ ​ ក់​ ដែលអា ផ្តល់ហ បង្កើន​ការ​ ​ ិរញ្ញប្បទាន និង​ រៀបចំ ​ ហ្វ៊ី លី ពី ន ​​ ខ្ សែ ប ណ្តោ យ​​ រ ចនាសម្ព័ ន្ធ ស មាហរណកម្ម ​ ភាព​ គណនេយ្យ​ តែ​ ឱ្យ​កាន់​ ថែមទៀតនោះ​ ពិសេសសម្រាប់​ ប្រសើរ​ ណា សម្រាប់​ការ​ របៀប​ ផ្តលស ងារ​ ់​ េវា។ ក្រុង​​ បណ្តា​ លំដាប់ទីពីរ រួមមាន៖ 76 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ប្រអប់ ៣.២៖ ការធ្វើវិមជ្ឈការមុខងារផ្តល់សេវាទៅឱ្យរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិនៅប្រទេសហ្វ៊ីលីពីន តាមរយៈអភិក្រមសមាហរណកម្មខ្សែ បណ្តោយ អភិវឌ្ឍន៍ប ផែនការ​ ​ ្វ៊ីលីពីន ២០១៧-២០២២ (The Philippine Development Plan​ ​ ្រទេសហ ​ ​ /PDP) 2017-2022) គឺជា រយៈពេលមធ្យម​ ផែនការ​ ដែល​ ដំបូងគេ​ ចេញ​ ផ្តើម​ ពី​ ចក្ខុវិស័យ​ រយៈពេលវែង និងរ វារៈ​ ​បៀប​ ​បស់​ សេដ្ឋកិច្ច-សង្គមរ ប្រទេសនេះ។ PDP មាន​ គ្រឹះ​ គោលដៅ «ចាក់​ សម្រាបក រឹងមាំមួយ​ ់​ ំណើន​ សេដ្ឋកិចដ ្ច​ ែលកាន់តែមានភាពបរិយាប័ន្ន សង្គមមួយដ ្ត​ ិងភា ​ ែលមានការជឿទុកចិតន ធន់​ ​ ព​ ​ ម្រាបល ខ្ពស់ និងស ់​ េដ្ឋកិចម ់​ ើកកម្ពសស ឈរលើចំណេះដឹង ​ ្ច​ ួយ​ និង​ មាន​ សមត្ថភាព​ ​ ្រជែងនៅ ប្រកួតប ​ កល​ ​ លំដាប់ស មាន​ បាន» ដោយ​ ​ សសរស្ត មូលដ្ឋានល ើ​​ ្ភ​ ី៖ (i) ពង្រឹងរ មប ្ធ​ ៀបចំសង្គម; (ii) កាត់បន្ថយវិសមភាព; និង (iii) បង្កើនស ​ចនាសម្ព័នរ ​ ក្តានុពលកំណើន។ ពន្លឿន​ការ​ ការ​ លើ​ អភិវឌ្ឍ​ ្ធ​ ្រូវ​ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័នត បាន​ គេ​ ចាត់ទ ​ ុកថាជាការ​ ក្នុង​ការ​ ចាំបាច់ នៅ​ ទៅសម្រេចគោ ឈាន​ របស់ PDP ​ លដៅ​ បាន។ ការ​ ឱ្យ​ ជា​ ពង្រាយ​ យុទ្ធ​សាស្ត្រនូវហ លក្ខណៈ​ រចនាសម្ព័ន្ធ​ - ទាំងតា ​ េដ្ឋា​ ​ ម​ ផ្នែក និងទា ​ ំងតា ភូមិសាស្ត្រ - ត្រូវ​ ​ ម​ គយល់ បាន​ េ​ ជា​ ​ថា​ ជា​សារវន្តសម្រាបនា សារៈសំខាន់​ ឱ្យ​ ់​ ំ​ មាន​ កំណើន​ ប្រកបដោយបរិយាប័ន្ន និង​ការ​ អភិវឌ្ឍប ដោយចីរភាព។ ជាមួយន ​ ្រកប​ កំណើនឆាប់​ ​ ឹង​ របស់​​ រហ័ស​ ប្រជាជន​ និងន ​ គរូបនីយកម្ម និងស ​ ្រប​ តាម​ ភូមិសាស្ត្រ​ យុទ្ធ​សាស្ត្រ​ ជាតិ (National Spatial Strategy/NSS), PDP ់​​ ន់​ សង្កតធ្ង ភាពចាំបាច់ឱ្យមា លើ​ វិនិយោគ​កាន់​ ​ ន​ការ​ តែជាយុទ្ធសាស្តជាងមុ ្រ​ ​ លើ​ នទៅ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ​ ម្រាបវ ជាពិសេសស លើ​ ់​ិនិយោគ​ ផ្លូវ​ បណ្តាញ​ ​ ​ គមនាគមន៍ ដូចជា ដឹក​ ផ្លូវ​ ជញ្ជូន និងប ​ ្រព័នទ ្ធ​ ូរគមនាគមន៍ ដើម្បត ់​ ំបន់ដ ី​ ភ្ជាបត នៅមានភាពអន់ថយ​ ជាមួយ​ ​ ែល​ មជ្ឈមណ្ឌល​ ្ច​ ំបន់ ដែលស្ថិតនៅក្រៅ​ សេដ្ឋកិចត ​ដ្ឋធានីជាតិ (National Capital Region/NCR)។ លើសពីនេះ PDP ក៏បញ្ជាក់ ​ តំបន់រ ​ ន​ ដែរ​ថានឹងមា ​ិធី​ ការបំពេញបន្ថែមវ ទៀត ​ ច្រើន​ សម្រាប់​ការ​ ធ្វើ​ ហិរញ្ញប្បទាន​ ់​ ម្រោងហ សម្រាបគ ផ្តល់មូលនិធិក្នុងស្រុក ការផ្តល់​ ​ េដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ​​ - មាន​ការ​ ​ ម្រោងផ្សេងទៀតនៅក្រោម PPP។ ជាការសម្រួលដ មូលនិធិជំនួយបរទេស និងគ អភិវឌ្ឍហ ​ ល់​ការ​ ្ធ​ ្រកបដោយចីរភាព ​ េដ្ឋារចនាសម្ព័នប ្ត​ ្យ​ PDP លើកទឹកចិតឱ មាន​ការ​ មាន​ PPP ច្រើនទៀត ឱ្យ​ រៀបចំផែនការល្អជាងមុនស្របតា ​ ម​ ប្លងប ប្រាស់ដីធ្លី និងផ ់​ ្រើ​ អភិវឌ្ឍន៍តំបន់ ​ ែនការ​ ​ មត្ថភាពអនុវត្តគម្រោង និង​ការ​ បង្កើនស គ្រប់​ គ្រង់​ ទ្រព្យ​ សកម្ម​កាន់ត ែ​ឹងមាំ​ ​ រ ឡើង។ ​ ឹងឯកសារ NSS ដែលទទួលស្គាលត PDP ២០១៧-២០២២ សម្របខ្លួនជាមួយន ​ ្រុង​ថា​ ់​ ួនាទីរបស់ក ជា​ម៉ាស៊ីនកំណើនសេដ្ឋកិច្ច រំលេច​ ហើយ​ ចាំបាច់​​ ភាព​ របស់ហ ​ េដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ​ ដើម្បត ី​ ភ្ជាបត ់​ ំបន់ដ អន់​ ​ ែលនៅ​ ​ ជ្ឈមណ្ឌលក ថយ ជាមួយម ​ ំណើនសេដ្ឋកិច្ច។ NSS មាន​ ផ្គុំ​ សមាសភាគបី៖ (i) ការ​ កំណើន​ តាមតំបន់ជាមួយ​ តាមមជ្ឈមណ្ឌលធ នៅ​ បន្ថយភាព​ ​ ំៗ; (ii) ភ្ជាប់បណ្តាញគមនាគមន៍; និង (iii) កាត់​ ​ េញ​ ងាយរងគ្រោះ។ NSS បានដាក់ច ​ ុខងារ​ បញ្ជី​និងម របស់​ មជ្ឈមណ្ឌលក ​ ្រុងធំៗ មជ្ឈមណ្ឌលតំបន់ និងម ​ នុតំបន់ ដែលត ​ ជ្ឈមណ្ឌលអ ​ ម្រូវ​ យុទ្ធសាស្តផ្ ឱ្យមាន​ ្រ​ សេងៗគ្នា។ ក្នុង​ការ​ នៅ​ រចនាសម្ព័នក កសាង​ ស្រុក រដ្ឋាភិបាល​ ្ធ​ ្នុង​ ហ្វ៊ីលីពីនបា ​ ន​ សង្កតធ ​ ួរទ ់​ ្ងន់​ថា «រដ្ឋាភិបាលមូលដ្ឋានគ ​ ន​ការ​ ​ ទួលបា ពង្រឹងអំណាច​ ក្លាយ​ ឱ្យ​ ដៃគូមានសមត្ថភាព​ ជា​ អភិវឌ្ឍ» ដោយ​ ក្នុង​ការ​ មូលដ្ឋានដ ដឹង​ថា​ រដ្ឋាភិបាល​ ​ ឹងច ​ ្បាស់ជា ​ ង​ េ​ ពី​ គអំ នៅ​ បញ្ហា​ មូលដ្ឋានរ តាម​ ខ្លួន ​បស់​ ពួកគេ​ ហើយដូច្នេះ​ ​ ​ ស្ថិតនៅ ក្នុង​ ស្ថាន​ មួយ​ ភាព​ ល្អ​ ជាងគេ​ ក្នុង​ការ​ ស្វែងរកដំណោះស្រាយ​ ​ ញ្ហឱ្ ដល់ប ា​ យ​ បាន​ ជាប ​ ន្ទាន់ និងមា ប្រសិទភា ​ ន​ ្ធ​ ព។ មូលដ្ឋាននៅ ក៏ប៉ុន្តែ នៅមាន​ការកត់សម្គាល់ដែរថា រដ្ឋាភិបាល​ ពឹងអាស្រ័យខ្លាំងនៅឡើយ​ ​ ​ ផ្ទេរហិរញ្ញវត្ថុ​ លើ​ការ​ ​ដ្ឋាភិបាល ហើយ​ ផ្ទៃក្នុងរ បង្កើតប្រភពចំណូលឱ្យបា គ្មានលទ្ធភាពក្នុង​ការ​ គ្រប់គ្រាន់ ​ ន​ ផ្តលស និងក្នុង​ការ​​ ់​ េវា​ ជាម ​ ូលដ្ឋាននៅ ​ ​ ​ ណត្តិ​ ក្រោមអា ខ្លួន​ របស់​ ទេ។ ទោះជា​ ដូច្នេះក្តី រដ្ឋាភិបាលថ្នាកជា យ៉ាង​ នៅ​ ់​ តិ​ តែមានការប្តេជ្ញាចិតព ្ត​ ង្រឹងស ​ មត្ថភាព​ រដ្ឋាភិបាល​ ី​ ្យព មូលដ្ឋាន ដើម្បឱ ​​ ខ្សែជួរទីមួយ​ ​ ួកគេក្លាយខ្លួនជា​ ុ ​ការ​ ក្នង ផល្ត ស ​ ់ វា េ ​ ​ លរដ្ឋ តាមរយៈកម្មវធ ដល់ព ិ នា ី នា ដូចជា ​ កម្មវធ ិ ជ ី ន ​ ំ យ ួ សមប ្រា ក ​ ់ ង ្ (Assistance for Disadvantaged ុ្រ ខ្វះការអភិវឌឍ ​ ម្ម​ Municipalities/ADM) និងក ស្តារសម្បទា​ វិធី​ ផ្លូវ​ ក្នុង​ ខេត្ត (KALSADA) នៅ​ ក្រោមលក្ខខណ្ឌម ​ដ្ឋាភិបាល​ ​ ួយ​ គឺរ ​ ្រូវ​​ មូលដ្ឋានត ប្រកាន់​ ស្តង់ដាអភិបាលកិចល ខ្ជាប់​ ​​ ើនច ្ច​ ្អ ប្រឹងបង្ក ​ ំណូលព ​ ីប្រភព​ ផ្ទៃក្នុងរ ​បស់ខ្លួនឱ បានខ្ពស់ និងមា ​ ្យ​ សមត្ថភាពរឹងមាំឡើងក្នុងការ​ ​ ន​ ផ្តល់សេវា។ ប្រភព៖ World Bank, Philippines Urbanization Review II: Policy Note on Local Governance and Service Delivery - Assessment of the Assistance to Disadvantaged Municipalities (ADM) Program កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 77 ​ ្របខណ្ឌ​ ខ. អនុវត្តក គណនេយ្យភាពសង្គម (SAF) ទៅលើ​ ប្រាក់​ ផ្ទេរ​​ របស់មូលនិធិនេះ។ ប្រើ​ ការ​ សម្បទានផ្អែកលើ​ ថវិកា​ ឱ្យ​ ក្រុមប្រឹក្សាក្រុងទាំងអស់ និង​ដាក់​ «ប័ណ្ណស្រង់យោបល់​ ប្រើ​ នៅ​ គុណផល​ការងារ​ ក្នុងប្រទេសផ្សេងទៀត (មានប្រទេស​ បស់ព រ​ តាម​ ​ លរដ្ឋ» (Citizen Report Card/CRC) នៅ​ អ៊ូហ្កង់ដា ប្រទេសចិន ប្រទេសនេប៉ាល់ ជាដើម) បានបង្ហាញ​ ធំៗជាងគេមួយចំនួន។ ក្រុង​ ​ ម្មវិធីក្របខណ្ឌ​ ដើម្បីអនុវត្តក ថា​ ជា​ មធ្យោបាយ​ មាន​ មួយ ប្រសិទ្ធភាព​ ក្នុង​ការ​ ​ លើកទឹកចិត្ត​ មាន​ គណនេយ្យភាពសង្គម ឱ្យ​ ​ ែល​ ប្រសិទ្ធភាព ឧបករណ៍ដ ដល់ក ​ ្រុងឱ្យបំពេញមុខងា ​ រ​ បាន និងល ពស ​ ើស​ អប្បបរមា​ ី​ ្តង់​ដា​ ត្រូវ​ អង្គការ PACT បានសាកល្បងធ្វើ អាច​ យកមក​ បាន​ ទៀត ទៅ​ ហើយ​ អាច​ ឱ្យ​ េ​ ទៅប្រើ​ គយក​ កំណត់​ ធ្វើ​ការ​ កម្រិត​ ​ ៀបចំឡើងវិញដើម្បប ពិនិត្យ និងរ ី​ ម្រាបយ ី​ ង្កើតថ្មស ់​ កមកវាយ​ គោលសមប ្រា ​ ែ ការ​ ់វាស់វង បពំ ញ េ ​ មខ សមប ុ ងារ​ ់កង ្រា ​ ទាង ុ្រ ​ ំ អស់​ តម្លៃ (បានន័យថា តាម​ រយៈ​ការ​ ផ្តលព ់​ ័ត៌មាន​សាធារណៈថ្មី ទៀតផង93។ ​ ៃការ​ លក្ខខណ្ឌវិនិច្ឆ័យន អាច​ បំពេញមុខងារ​ ្ទុ​ ហគមន៍)។ និងតារាងពិនស ក្រុមការងារ​ ដោយសារតែមាន​ ចេញ​ ទាញ​ ពី​ វិធីសាស្ត្រ​ វាយតម្លៃ ដែលត្រូវបា ​ យក​ ​ ន​​ ប្រើ​ មក​ រួចហើយ​ មួយ​ ជួយគាំទ្រ​ ដល់ គ.ជ.អ.ប ក្នុង​ការ​ អនុវត្ត​ SAF ់​ ្រោមជាតិ សម្រាប់មូលនិធិវិនិយោគថ្នាកក (SNIF) ដើម្បី​ អាចបង្កើតបា នៅខាង​​ «ផ្នែកផ្គត់ផ្គង់» ឧបករណ៍ទាំងនោះ​ ​ ន​ កំណត់ម ​ ើល​ថា តើបណ្តាស្រុក/ក្រុងត្រ ​​ ៀម​ ខ្លួនរ ​ ើយ​ ​ួចហ ឬនៅ​ បាច់ចំណាយពេលមិនយូរទេ ដោយមិន​ ហើយ​ដាក់​ ចេញ​ ឱ្យ​ ្ ​​ ដើមប ី លយ ទទួ ​ ក​ កញ្ចបម ូ និធកា ់ ល ែ ស ិ ន់តធ ្រា កា ំ មប ់ រអភិវឌ្ឍ ទៅ​ ប្រាស់​ ប្រើ​ ជំហានៗ​ ជា​ ​ ុងឆ្ន២ រហូតដល់ច ាំ​ ០១៨។ ក្រៅពី​ការ​ ក្នុង​ការវិនិយោគ​ ប្រើ​ ្ច​ ្នុងមូលដ្ឋាន។ សេដ្ឋកិចក ​ យ​ ឧបករណ៍វា តម្លៃសេវា​ វាយ​ ក្រុមប្រឹក្សា​ របស់​ អាច​ដាក់ឱ្យប ក្រុង គេ​ ​ ្រើ « ​ ប័ណ្ណ​ ផ្ទៀងផ្ទាត់ អាច​ តម្លៃ និង​​ ​ ន​ បង្កើតបា ា​ រួមគ្នរវាង គ.ជ.អ.ប និង​ យោបល់​ ស្រង់​ ពលរដ្ឋអំពីសវា​ របស់​ េ​ ពហុមុខ» ថ្មីមួយទៀត​ ​ េដ្ឋកិចន ក្រសួងស ​ ិរញ្ញវត្ថុ ្ច​ ិងហ ហើយយកទៅសាកល្បងនិង​ ផ្អែក​ ដោយ​ គំរូ​ លើ​ គេ​ធ្លាប់​ ដែល​ មានជោគជ័យ​ បានយកទៅប្រើ​ អនុវត្តជា ​ ​ជំហានៗ​ គ្រប់​ ជាផ្នែកមួយនៃ​ការ​ ហិរញ្ញវត្ថ​ គ្រង​ ុ ប្រទេសនានា ដូចជា នៅក្នុង​ ​ ប្រទេសឥណ្ឌា (រដ្ឋ បេងហ្កាល័រ)​ នកម្ម សាធារណៈ និង​ ៃ​ វធ ិ ក ី ណ ំ ទ ់ម ែ ម្រងវ ្អ ិ ជ្ឈការ។ ដើមប ា្ញ ​ ី នុញត ប្រទេសកេនយ៉ា ជាដើម។ ប័ណ្ណស្រង់​ និង​ យោបល់នេះ អាច​ តែមានអត្ថន័យ​ខ្លាំង​ ឱ្យមានការវិនិយោគគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍​កាន់​ ា ​ មានសេវាមូលដ្ឋន ើ្រ មុខ​ ចន ដលែ ​ ផល ់ដោយអ្នក​ ្ត ​ ផល្ត ស ់ វា េ ​ ើ្រ ​ ចន ឡើង ដោយឈរនៅលើ​ ហើយ​ ​បស់មូលនិធិ បទពិសោធន៍រ ផ្នែក​ អង្គភាព​ដូចជា​ គ្រប់គ្រងសំណល់រឹង ផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត ការ​ SNIF នឹង​ ដែលត្រូវបានគេរំពឹងថា​ បរិមាណកើនឡើង​ មាន​ គ្រប់គ្រងទឹកស្អុយ ផ្នែកគ្រប់គ្រងចរាចរណ៍ ផ្នែកអគ្គិសនី ផ្នែក​ ​ ្នុងឆ តាមរយៈការអនុវត្តក ២០១៨ មូលនិធិច្រើនថែមទៀត​ ​ ្នាំ​ នឹង​ ផ្នែកសុខាភិបាល ផ្នែកអប់រំ​ ជាដើម។ ឧបករណ៍ CRC មួយ​ ធ្វើ ​ មានសម្រា ប់ ​ ដ ល់ ​កា រ​ ហិ រ ញ្ញ ប្ ប ទាន​ វិ និ យោ គហេ ដ្ឋា រ ចនា​ រៀបចំ​ អាច​ ​ ្របខណ្ឌរបស់ក បង្កើតឡើងបាន​ នៅក្នុងក ី ​ ម្មវិធ​ សម្ព័ន្ធ​ខ្នាតមធ្យមដល់ធំ ដែលត ​ ្រូវបា បណ្តាក្រុង​ ​ ន​ ្វើ​ ទិភាព ធអា ​ ្នាំ​ ការងារ SAF នៅក្នុងឆ ាំ​ ០១៩ ហើយ​ដាក់ច ២០១៨ ឬឆ្ន២ ​ េញ​ ហើយដែល​ បាន​ ប្រឡូក​ ឱ្យ​ ក្រុង​ ព័ន្ធ​កាន់តែសកម្ម​ ចូលពាក់​ នៅ​ ប្រើ​ ឱ្យ​ នៅតា ប្រាស់​ ​ ម​ ក្រុង​ លំដាប់ទីពីរ ចំនួនព ​ ីរ ឬបី សិន ដើម្បី​ រៀបចំរចនាបថ ការ​ ក្នុង​ការ​ កសាង និង​ការថែទាំសេវា និង​ ឱ្យ​ បង្ហាញ​ អំពី​ ឃើញ​ ​បស់​ អត្ថប្រយោជន៍រ វា ហើយប ​ ន្ទាបម ់​ ក​ ី​ ្រើ​ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ។ ដើម្បប ​ ្យ​ ប្រាស់មូលនិធិទាំងនេះឱ មាន​ យក​ ទើប​ ​ ដល់ក ទៅពង្រីកទៅ ​ ្រុងផ្សេងទៀត ប្រសិនបើមាន​ ប្រសិទ្ធភាព ​ ើម្បព ការបណ្តុះបណ្តាលដ គឺជា​ ី​ ង្រឹងសមត្ថភាព​ ​ រម្មណ៍​ ចំណាប់អា ច្រើន ​ ើសិនជា​ និងប អភិក្រមនេះប ​ ញ្ជាក់​ថា​ ចាំបាច់ ក៏ដូចជា​ការ​ ភាព​ ​ ូវប ធ្វើឱ្យសាមញ្ញដែរន ្តិ​ ិរញ្ញ​ ​ ទបញ្ញតហ ប្រសិទ្ធភាព។ លទ្ធផល​ មាន​ ដែលបានពីការប្រើ CRC នឹង​ ​ ួយ​ វត្ថុ និងជ ដល់ប ​ ណ្តាក្រុងឱ ​ ្យ​ ​ ញ្ជី​ ពង្រីកប សកម្មភាព​ រាយនាម​ ឱ្យ​ អនុញា្ញត​ ចាប់​ បណ្តាក្រុង​​ បង្ខំ​ អ្នក​ ផ្តល់​ សេវា​ ឱ្យ​ ទាំងនោះ​ មាន​ តែមានលក្ខណៈឆ្លើយតបខ្លាំងឡើង វិនិយោគរបស់ខ្លួនឱ្យ​កាន់​ ចំពោះ​ គណនេយ្យភាព ​ នៃសេវា​ គុណភាព​ របស់ខ្លួន បាន។ ទៅនឹងសេចក្តីត្រូវការក្នុងមូលដ្ឋាន។ ប្រអប់ ៣.៣ ពិពណ៌នា​ ​ ៃការ​ បទពិសោធន៍ន ់​ មត្ថភាព និង​ការលើកទឹកចិតដ ផ្តលស ្ត​ ល់​ ប្រើ ​ គ. ដាក់ ឱ្ យ ​ ផ្អែ ក លើ ​ ស ម្ ប ទានហិ រ ញ្ញ វ ត្ថុ ​​ ជា​ គុ ណ ផល​ការងារ​ រដ្ឋា​ ភិបាល​ មូលដ្ឋា​ ន​ ធ្វើ​ សម្រាប់​ សម្រេច​​ ឱ្យ​ តាមរយៈ​ លទ្ធផល​ ​ ួយ​ ផ្នែកម នៃការ​ ផ្ទេរ​ មូលនិធិស្រុក/ក្រុង និងបង្កើនទ ​ ំហំទឹក​ វិធនៅ កម្ម​ ី​ ប្រទេស​តង់ហ្សានី និង​អ៊ូហ្កង់ដា។ ៩៣ សូមមើល “Performance-Based Grant Systems Concept and International Experience” (UNCDF, 2010) សម្រាប់​ ្ធ​ ្តលស ឧទាហរណ៍ស្តីពីប្រព័នផ ផ្អែកលើគ ់​ ម្បទាន​ ប្រើ​ ​ ុណផលការងារ។ ថ្វីបើ​ការ​ ប្រការលើកទឹកចិតនៅ ្ត​ ក្នុង​ការ​ ផ្ទេរ​ រវាង​ ហិរញ្ញវត្ថុ​ កម្រិតខ រដ្ឋបាល​ ​ ុសៗ​ មិនម គ្នា​ ជារឿងថ្មីក៏ដោយ ការ​ ​ ែន​ បញ្ចូល​ ច្របាច់​ ជា​ លក្ខណៈប្រព័នជា ្ធ​ ផ្នែកមួយស ​ ដំ ​ ្នូលមួយន បែងចែកសម្បទាន គឺជាការអនុវត្តម ៃ​ ណើរការ​ ថ្មីៗ​ ​ ួយ​ ្ឋ​ ្រើ​ នេះ។ ប្រទេស អ៊ូហ្កង់ដា ជាអ្នកច្នៃប្រតិដប ​ ឡូវនេះមានយ៉ាងហោចណាស់ប ប្រព័ន្ធនេះមុនគេ ហើយឥ ​ ប់ផ្តើមប្រើ​ ​ ្រទេស​១៥ ទៀតដែលចា ​ ្តលស អភិក្រមផ ​ ​ ់​ ម្បទានផ្អែកលើគុណផលការងារនេះដែរ ជា​ការ​សាកល្បងក៏មាន និងនៅ ​ តិទាំងមូលក៏មាន។ កម្រិតជា 78 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ប្រអប់ ៣.៣៖ ការ​ ​ មត្ថភាព​ ពង្រឹងស ​ ើម្បីបំពេញមុខងារ​ រដ្ឋាភិបាលមូលដ្ឋានដ ផ្តល់សម្បទានហិរញ្ញវត្ថផ វិមជ្ឈការ តាមរយៈ​ការ​ ុ​ ្អែកលើ​ ប្រទេសត គុណផលការងារ នៅ​ ​ ្រទេសអ ​ ង់សានី និងប ​ ៊ូហ្កង់ដា ់​ ្យមា តម្រូវការមានកាន់តែច្រើនឡើងសម្រាបឱ កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍ដ ​ ន​ ​ ែលផ ​ ្តលល ់​ ទ្ធផល​ មាន​ ​ ង្រឹងស ចីរភាព​ និងព ​ ែល​ ​ ្ថាប័ន នៅក្នុងពេលដ រដ្ឋភិ បណ្តាប្រទេស និង​ ​ ព​ ា​ បាល​កាន់តែមានការអភិវឌ្ឍទៅមុខ និងភា ចាស់ទុំ។ កម្មវិធីដើម្បីលទ្ធផល (Program-for-Results/PforR) ប្រើ​ ត្រៀមខ្លួនសម្រាប់តម្រូវការបែបនោះ ដោយ​ ​ ិង​ ស្ថាប័នន ដំណើរការ​ ក្នុងប ​ ្រទេសខ្លួន ហើយ​ភ្ជាប់​ការ​ មូលនិធដោ បញ្ចេញ​ ជាមួយ​​ ិ​ យផ្ទាល់​ សម្រេចបា នឹង​ការ​ ផល​ ​ ន​ លាក់​ ជាក់​ របស់​ កម្មវិធី ហើយធ្វើដូច្នេះ វា​ ជួយ​ កសាង​ នៅក្នុង​ សមត្ថភាព​ ​ ង្រីកប ប្រទេស និងព និង​ ​ ្រសិទ្ធភាព​ ប្រសិទ្ធ​ របស់ហ ផល​​ ឈាន​ ​ ិរញ្ញប្បទាន ក្នុង​ការ​ ​ ម្រេចបានលទ្ធ ទៅស ​​ ផល​ របស់ក ី​ ​ ​ ម្មវិធជា ​ ្រកបដោយចីរភាព។ គម្រោងមាន​ ដុំកំភួន និងប ឈ្មោះ​ ដូចជា Tanzania Urban Local Government Strengthening Program (ULGSP) និង Uganda Support to Municipal ប្រើប្រាស់កម្មវិធី​​ PforR ប្រកបដោយជោគជ័យ ដើម្បីផ្តលគ Infrastructure Development (USMID) បាន​ ​ េដ្ឋារចនា​ ់​ ម្រោងហ ា​ ង​ការ​ សម្ព័ន្ធខ្នាតតូច ទន្ទឹមគ្ននឹ ​ មត្ថភាព​ ពង្រឹងស របស់​ រដ្ឋាភិបាល​ មូលដ្ឋាននៅ​ គ្របគ ក្នុង​ការ​ ​ ណនេយ្យភាព។ ់​ ្រង​សារពើពន្ធ និងគ នឹង​ ជាមួយ​ បត់ប ភាព​ ​ ែន​ បាន​​ សម្រាប់ធ ​ ្វើ​ការបែងចែកហ ​ ុណផលការងារ​ និងគ ​ ិរញ្ញវត្ថុ ការសង្កត់ធ្ងន់របស់គ របស់​ ​ ណនេយ្យភាព​ មូលដ្ឋាន រដ្ឋាភិបាល​ ជះឥទ្ធិពល​ បាន​ ជា​ វិជ្ជមាន​ ដោយធ្វឱ មូលដ្ឋាន​កាន់ត ើ​ ្យរដ្ឋាភិបាល​ ​ ទ្ធភាពរបស់ខ្លួនក្នុង​ការ​ ​ ែបង្ហាញឱ្យគេឃើញនូវល ់​ េវាទីក្រុង។ សម្រាប់ករណីកម្មវិធី PforR នៅ​ ផ្តលស ពីររបស់គម្រោងទទួលបា ប្រទេសអ៊ូហ្កង់ដា សមាសភាគ​ សង្កត់ធ្ងន់នៅក ​ ន​ការ​ អំឡុង​ ​ ្នុង​ ​ ន​ ពេលអនុវត្ត ដើម្បីធានាឱ្យមា ប្រសិទ្ធភាព និងត ​ ម្លាភាព​ របស់ដ ​ ំណើរការ៖ i) ការ​ ់​ដ្ឋាភិបាលមូលដ្ឋានឱ កសាងសមត្ថភាពសម្រាបរ ​ ្យមាន​ ទៅនឹង​ លទ្ធភាពឆ្លើយតប​ លើកទឹកចិតគ យន្តការ​ ្ត​ ុណផល​ការ​ ងារ និង ii) ការ​ វាយតម្លឯករាជ្ ៃ​ ​ ុណផលការងារ​​ យលើគ ី​ ំណត់​ ប្រចាំឆ្នាំ ដើម្បក បញ្ចេញ​​ ការ​ ឱ្យ​ ថវិកាសម្បទានទៅ​ មូលដ្ឋាន។ រដ្ឋាភិបាល​ សៀវភៅណែនាំការវាយតម្លៃគុណផលការងារ (Performance Assessment Manual/PAM) បាន​ ត្រូវ​ េ​ តឡើង​ គផលិ ទៅ​​ ហើយយក​ ផ្សាយដើម្បីជួយសម្រួល​​ ផ្សព្វ​ មាន​ ឱ្យ​ ប្រតិបត្តិការ​ ប្រក​ បដោយ​ និង​ ប្រសិទ្ធផល​ ប្រព័ន្ធ​ ប្រសិទ្ធភាពរបស់​ ផ្តល់សម្បទានក្រុង​ ​​ ណើរការ​ ផ្អែកលើគុណផលការងារ​​ (Urban Performance Grant System) និងរបស់ដំ នេះធានា​ វាយតម្លៃ។ សៀវភៅណែនាំ​ ក្រុម​ យ៉ាងណាឱ្យ​ ក្រុង​ ប្រឹក្សា​ ​ ន​ ទាំងអស់បា ជ្រាបជាមុនអំ ​​ ពីដំណើរការ​ ដើម្បីផ្ចងក ់​ ិចប ​បស់ព ្ច​ ្រឹងប្រែងរ ទៅលើ​ការ​ ​ ួកគេ​ ​ ុណផល​ការ​ កែលម្អគ របស់​ ងារ​ ​ ្យ​កាន់​ ស្ថាប័នឱ តែប្រសើរ និង​ ទៅលើ​ការ​ ប្រើ​ ប្រាស់​ ី​ ិរញ្ញវត្ថុសម្បទាន​ កម្មវិធហ ​ ន​ ឱ្យមា ប្រសិទ្ធភាព។ លើសពីនេះទៅទៀត ក្រុមវាយ​ ងារ​ តម្លៃគុណផល​ការ​ ​ ន​ មកពីខាងក្រៅ (Performance Assessment Teams/PATs) ដែលមា ជាអ្នកជ សមាសភាព​ ​ ំនាញមកពីផ្នែក​ គ្រង​ i) រៀបចំក្រុង/ទីប្រជុំជន, ii) លទ្ធកម្ម, iii) គ្រប់​ ​ ៀរគរចំណូលរ ហិរញ្ញវត្ថុ​ និងក រដ្ឋា​ ​បស់​ មូលដ្ឋាន, iv) វិស្វកម្មស៊ីវិល/ ភិបាល​ ​ ង្គម, និង vi) ពង្រឹង ​ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ, v) ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងបរិស្ថាន និងស និងក ​ សាង​ សមត្ថភាពស្ថាប័ន ត្រូវ​ បាន​ ​ ើងដើម្បធ បង្កើតឡ ី​ ្វើ​ការ​ របស់ប វាយតម្លៃគុណផលការងារប្រចាំឆ្នាំ (Annual Performance Assessment/APA) ​ មូលដ្ឋានដ ​ ណ្តារដ្ឋាភិបាល​ ចូលរួម​ ​ ែលបាន​ កម្មវិធីនេះ។ នៅក្នុង​ ប្រភព៖ World Bank, Philippines Urbanization Review II: Policy Note on Local Governance and Service Delivery - Assessment of the Assistance to Disadvantaged Municipalities (ADM) Program កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 79 ដែលតួនាទីរបស់​ ខណៈ​ ផ្នែកឯកជនក្នុង​ការ​ ផ្តល់​​ ហិរញ្ញប្បទាន​ ទទួលខុសត្រូវ។ ក្របខណ្ឌច នៅពេលណាមាន​​ ​ ្បាប់ និយតកម្ម​ នៅកម្ពុជានៅ រៀបចំក្រុង​ កម្រិតនៅ ​ មាន​ ​ ឡើយ ​ េត្រូវ​ សំខាន់គ និង​ការ​ អនុវត្តច ​ ្បាប់ហើយ បណ្តា​ ​ ច​ ក្រុងអា ផ្តើមស ចាប់​ រក​ ​ ិក្សារ​ មើល​ លទ្ធភាព សិក្សា​ ​ ហការ​ និងស ​ ្នែកឯកជន​ ជាមួយផ នៅតា ​ ម​ តំបន់​ ផ្តល់​ យន្តការ​ សម្រាប់​ ហិរញ្ញប្បទាន​ ហេដ្ឋា​ វិនិយោគលើ​ រចនាសម្ព័ន្ធ អាច​ ដែល​ គេ​ ឱ្យ​ ​ ល់អ បង្កើនដ ​ តិបរមានូវធ ​ នធាន​ ហិរញ្ញវត្ថុ បច្ចេក​ ទារ​ ដូចជាយន្តការ «ការ​ ពី​​ម្ចាស់គម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ និងថ ថ្លៃ​ ​ ្លៃសេវា​ វិទ្យា ​ ទពិសោធន៍នៅ និងប ​ ក្នុង​ការ​ រៀបចំក្រុង។ អាច​ គេ​ តម្រង់​ ផលប៉ះពាល់» “developer exactions and impact fees” នៃ​ការកៀរគរ​ ទិសដៅ​ ផ្នែកឯកជនមកចូលរួម ទៅលើ​ ​ ​ ួយ​ ក្រុងម ដែល​ អាចត្រូវបា រៀបចំឡើង​ ​ ន​ ឱ្យការរីកលូតលាស់រ ដើម្បី​ ​បស់​ ​ ែលមានសក្តានុពលសេដ្ឋកិចខ ចំនួនដ ្ច​ ្ពស់ ដូចជាក្រុងភ្នំពេញ ក្រុង​ ​ ច «បង់ថ្លៃលើការលូតលាស់របស់ខ្លួន» “pay នគរូបនីយកម្មអា ​ ្រុងព្រះសីហនុ ដែលជា សៀមរាប ក្រុងបាត់ដំបង និងក ​ ំណាប់​ ​ ច its way” តម្រូវឱ្យ​ម្ចាសគ ដោយ​ ​ ្លៃសេវា​ ់​ ម្រោង​សាងសង់បង់ថ របស់​ អារម្មណ៍ខ្លាំង​ ផ្នែកឯកជនស្រាប់ ​ ម្រាប់​ការ​ ទាំងស វិនិយោគ​ សម្រាប់​ការ​ ពង្រីកស ​ មត្ថភាព​ រចនា​ ហេដ្ឋា​ សម្ព័ន្ធ​ ​ ំណើន​ ដែលក វិនិយោគអន្តរជាតិ តាម​ ក្នុងស្រុក និង​ការ​ បរិស្ថានធ រយៈ​ ្ច​ឹងមាំ ​ ុរកិចរ នគរូបនីយកម្មត ​ ម្រូវឱ ​ ្យមា ជា​ ​ ន​ ចាំបាច់ ​ េចក្តីពិស្តារ​ (សូមមើលស ទេសចរណ៍ កំពង់ផែ និងត ធនធាន​ ្ច​ ិសេស​ របស់​ ​ ំបន់សេដ្ឋកិចព នៅ​ ក្នុងប ​ ្រអប់ ៣.៤ ស្តីពយ ី​ ន្ត​ការ​ ពន្ធល យក​ ផលចំណេញពីការ​ ​ ើ​ ទីក្រុងនោះ។ ​ ឹកភ្លើង សេវាទ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័នក និង​ ្ធ​ ្រុង​ និង​ កើន​ តម្លៃដដោ បំពាក់ហ ី​ យសារ​ការ​ (Land Value ​ េដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ​​ ដែលកំពុងដំណើរការ​ សេវាដទៃទៀត​ ល្អនិង​ បាន​ រកផលចំណេញ​ Capture Schemes)។ អាច​ បាន ​ ផ្តលស ធ្វើឯកជនភាវូបនីយកម្ម ឬ​ គ្នា​ ់​ ្វ័យភាព​ ស្រដៀង​ ូ​បស់​ នឹងគំររ រដ្ឋាករ​ ទឹក​ រាជធានីភ្នំពេញ។ តែមាន​ គួរ​ សន្ទនា​ កិច្ច​ ទីក្រុងមា ​ ន​ ប្រកួតប លក្ខណៈ​ ​ ច្រើន ​ ្រជែងជា ់​​ ើ​​ ​ធ្លាបប្រ យន្តការ ភាគីពាក់ព័ន្ធផ្នែកឯកជនឱ្យបា ជាមួយ​ ញឹកញាប់ ​ ន​ កម្រិត​ នៅ​ LVC នេះ និងយ ​ ន្តការ​ ហិរញ្ញប្បទាន​ ធ្វើ​ ​ ្សេងទៀត​ ដើម្បី​ ក្រុងផ ី​ ្វែងយល់អ បច្ចេកទេស ដើម្បស ឧបសគ្គដ ​ ំពី​ ចូលរួមពា ​ ល់ការ​ ​ ័ន្ធ​ ​ ក់ព បង្កើតម ​ ូលនិធិសម្រាបយ ទៅ​ ់​ ក​ ផ្គងហ ផ្គត់​ រចនាសម្ព័ន្ធ​ (ដូចជា​ ់​ េដ្ឋា​ ពួកគេ និង​ របស់​ សមត្ថភាពចាំបាច់ដ អំពី​ ផ្នែកឯកជន​ ឬ​ ​ ែល​ ជំនួយ​ បណ្តាញ​ គមនាគមន៍ក ​ ដ ​ ្រុងជា ​ ីក្រុងម ​ ើម)។ ទីក្រុងភ្នំពេញ និងទ ​ ួយ​ ​ ំពេញបន្ថែមឱ្យបាន។ បច្ចកទេស អាចជួយប ​ ែលកំពុងមានការលូតលាស់​យ៉ាងលឿន ចំនួនដ មានលក្ខខណ្ឌ​ ​ ច​ដាក់ច ដែលអា យន្តការ LVC នេះបាន ដោយក្នុងនោះមាន​ ​ េញ​ ក្រៅពីនេះ ​ ្រូវ​​ សំខាន់ត ពង្រឹងនិងស ​ ម្របខ ​ ្លួន​​ ក្របខណ្ឌ​ ច្បាប់ ្ច​ឹងមាំ កំណើនសេដ្ឋកិចរ ចំណូលកើនឡើងពីវិស័យអចលនទ្រព្យ អនុវត្តច និយតកម្ម​ និង​ការ​ រៀបចំក្រុងជាមួយ​ការ​ ​ ្បាប់សម្រាប់​ការ​ ចំនួនយា ​ នយន្ត និង​ការកកស្ទះកាន់ត ​ ំងអស់នេះជា ​ ែច្រើន ដែលទា ​ ​ អភិវឌ្ឍ ធានា​យ៉ាងណាឱ្យ​ ដើម្បី​ អភិវឌ្ឍ​ខ្នាតធំរ គម្រោង​ ផ្នែក​ ​បស់​ កត្តា​ ដែល​ អាច​ ដល់​ការ​ រួមចំណែក​ នៅ​ ឡើងថ្លៃដី​ តំបន់​ ជុំ វិ ញ ​ មាន​ មាន​ ឯកជន​ អភិវឌ្ឍ​ គណនេយ្យភាពចំពោះ​ការ​ ពួកគេ របស់​ និង​ ហេដ្ឋា​ រចនា​ សម្ព័នប ្ធ​ ្រសើរ​ ជាងមុន។ ​ ត បើសិនជា បាន​ ​ ្រូវ​ ទៅ​ យក​ ឱ្ យ ​ ដើម្បី​ ពួកគេនឹង​ ប្រាកដថា​ រួមចំណែកជា​ មិន​ អវិជ្ជមាន​ ថែម​ ទៀត​ ​ ម្រូវឱ រៀបចំត ល្អទៅតាម​ ​ ្យ​ ក្នុងស បរិបទ​ ​ ្រុក យន្តការ LVC មាន​ ភាពតានតឹង ទៅលើ​ ​ ម្ពាធដ និងស ​ ំពុងត ​ ែលបណ្តាទីក្រុងក ​ ែជួប​ សក្តានុពល​ ក្លាយ ​ ឧបករណ៍​ ជា​ នៃ​ការ​ យុទ្ធសាស្ត្រសំខាន់មួយ​ ធ្វើ​ ប្រទះ​ ស្រាប់ឡើយ។ ការអភិវឌ្ឍ​ អចលនទ្រព្យគ ត្រួតត្រាបាន​ ​ ្មាន​ការ​ ហិរញ្ញប្បទាន​ ដល់ទ ​ ្រទេសកម្ពុជា94។ ក្នុងការធ្វើដូច្នេះ ​ ីក្រុង​ ក្នុងប ​ ្រុង​ ថ្មីៗនេះនៅទីក្រុងភ្នំពេញ និងក ​ ន្ថែម​ ព្រះសីហនុបាននិងកំពុងប ​ ទបញ្ញត្តិ សំខាន់ប និង​ការ​ រឹតបន្តឹងការអនុវត្តច ​ ើ​ ​ ្បាប់ល ​ ព​ សកម្មភា ​ លើ​ សម្ពាធទៅ ​ ំពុងតែរង​ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ​ ដែលក ​ ្រាប់​ ​​ សម្ពាធស នគរូបនីយកម្ម ​ កម្មភាព​ និងស អភិវឌ្ឍន៍ មាន​ការ​ ត្រូវ​ ពង្រឹង​ ់​ របស​ ​ ណ្តាល​ ក្រុង ដែលប ​ ពណែនតានតាប់​និង​ការ​ ឱ្យភា ់​ េវា​ ផ្តលស ឡើងដើម្បីធានាយ៉ាងណា​ ឱ្យ​ការ​ ្ន ​ អភិវឌ្ឍ​សាងសង់​ខាត របស់​ ធំ​​ ្ន ​ ផែក ​ ្តង់ដា​ ដែលមានគុណភាពក្រោមស តែមាន​ ស្រាប់​ កាន់​ សភាព​យ៉ាង​ ឯកជន មាន​ លក្ខណៈ​ ស្រប​ ​ ឹង​ ជាមួយន ​ ភិវឌ្ឍន៍ និង​ ទស្សនវិស័យអ ជាងមុនទៅ យ៉ឺន​ មកពីក្រៅ និង​ ​ ទៀត។ សំខាន់គឺថា កត្តាអវិជ្ជមាន​ ផែនការ​ ប្រើ​ ប្រាស់​ ដីធ្លី​ ទីក្រុង និងជា របស់​ ​ ទបញ្ញត្តិ ឬក្រម​ ​ មួយប ផក ផលប៉ះពាល់​ សដ ែ្ន ​ េ ក ្ឋ ច ិ - ពស ្ច សង្គម​ ំ ី ណាក់​ គមង អភិវឌឍ ្រោ ​ របស់​ ្ ន៍​ នានា​ ពាព ្ធ​ គរូបនីយកម្ម។ ់​ ័នន ​ ផ្នែកឯកជន ​ ប​ មានការឆ្លើយត បានសមស្រប ឱ្យ​ ​ ន​ការ​ និងមា ៩៤ World Bank, Financing Transit-Oriented Development with Land Values - Adapting Land Value Capture in Developing Countries, 2015. 80 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ប្រអប់​៣.៤៖ ឧទាហរណ៍ជាសកល​ យក​ ស្តីពីយន្តការ​ ពន្ធ​ លើ​ ផលចំណេញពីការកើនត ​ ម្លៃដដោ បំពាក់ហ ី​ យសារ​ការ​ ​ េដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ​ (Land Value Capture Schemes) ​ ច្ចេកទេសជាច្រើនត មានយន្តការ និងប បាន​ ​ ្រូវ​ ដើម្បត គេយកទៅប្រើ​ ​ ក​ ី​ ្រងយ តម្លដី ៃ​ ​ ក្នុងក យក​ ​ ្រុង​ ដើម្បី​ ជួយ​ ទៅ​ ់​ ល់ហ ទ្រទ្រងដ វត្ថុ​ ​ ិរញ្ញ​ ​ េដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធក្រុង។ ខណៈដែលទីក្រុងនៅអាស៊ីបាន​ សម្រាប់អភិវឌ្ឍហ រៀនសូត្រដកពិសោធន៍បានច្រើនពីយន្តការ​ «កែសម្រួលដីធ្លី» ប្រទេសជ (land readjustment schemes) ពី​ ​ ប៉ុន និងប ​ ្រទេសកូរ៉េ ទីក្រុងនៅ​ តាម​ ប្រទេសអា ​ ង្កើតយន្ត ​ មេរិកឡាទីនប ​​ ការ «ពន្ធលើ​ ផលចំណេញពីការកើនតម្លៃដី» (ដោយសារ​ការវិនិយោគ​សាធារណៈលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ) (contribución de valorización/ ខន betterment levies) របស់​ ចញ ួ្ល ​ េ ដោយផ្ទល ា ព់ គោ ​ ដល ី លការណ៍​ ែ ​ មាននៅក្នង ុ ច ្ ប់​ ​ បា អស របស់​ េ ្ប៉ញ ា ហើយ​ បទ េ ឥណ្ឌប ្រ ស ើ គោល ា ង្កត របស់ទ ការណ៍ស្តីពីចលនា​ ​ ីក្រុងដោ ​ យផ្អែកលើច ​ ្បាប់​ របស់​ ​ ិក្សាមើលយ ចក្រភពអង់គ្លេស។ សំខាន់ គួរតែស ​ ន្តការ LCV ផ្សេងៗគ្នា ហើយ​ វា​ យក​ ​ នសមស្របតម្រូវទៅ មករៀបចំឱ្យបា បរិបទនិងភា ​ នឹង​ ​ ពចាំបាច់របស់កម្ពុជា។ yy ពន្ធលើផលចំណេញពីការកើនតម្លៃដី៖ នេះចាប់យក​ យន្ត​ការ​ ​ ើនផលចំណេញដោ ផ្នែកណាមួយនៃតម្លៃដីដែលក តមា ​ យសារ​ ែ​ នការ​ វិនិយោគសាធារណៈលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័នក ​ កំណត់យក​ ្ធ​ ្បែរដីនោះ ដោយ​ ពន្ធ ឬ​ ថ្លៃ​ សោហ៊ុយ​ ​ ម្លៃផល​ តែមួយលើក ទៅលើត ចំណេញ​ របស់ដី (ឧទាហរណ៍ៈ យន្តការ Contribución de Valorización នៅប្រទេសកូឡុមប៊ី)។ ​ ្នក​ yy ការលក់ដីរបស់អ អភិវឌ្ឍន៍ដ ​ ី (Developer Land Sales)៖ យន្តការនេះត ​ ម្រូវឱ ​ ្យអ្នកអ ​ ីធ្លី​ សង់ហ ​ ភិវឌ្ឍន៍តាមអនុផ្នែករបស់ដ ​ េដ្ឋា​ ្ធ​ ក រចនាសម្ព័ននៅ ផ្នែក​ ​ ្នុង​ របស់ខ្លួន ស្តារ​​ការចំណាយនោះមក​ ហើយ​ វិញ​ តាម​ រយៈ​ការ​ លក់ដី។ ​​​សាលភាព​ នៅពេលដែលវិ ៃ​ នគម្រោ ង​ ​ ្មីៗ​កាន់ត អភិវឌ្ឍន៍ថ នេះ​បង្វែរច ​ ែរីកធំឡើងៗ គោលនយោបាយ​ ​ ំណែកមួយកាន់តែធំជាងមុនន ​ ៃ​ការវិនិយោ​ គ​ លើ​ សរុប​ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ​ ខាង​ ទៅ​ ឯកជនវិញ ផ្នែក​ ់​ ្សែ​ (ឧទាហរណ៍៖ គម្រោង Orestad New Town និង​ការភ្ជាបខ ​ ទីក្រុង កូប៉ិនហាក រថភ្លើងក្រោមដីនៅ ប្រទេសដាណឺម៉ាក)។ យក​ yy យន្ត​ការ​ ពន្ធ​ ពីការលក់ដ ​ ី​ ពាក់​ (Value Capture via Project-Related Land Sales)៖ យន្តការនេះពា ព័ន្ធគម្រោង ​ ​ ក់ព័ន្ធ​ការ​ ​ ម្លៃរបស់វាបា លក់ដីដែលត ​ ន​ កើន​ ដោយសារ​ការ​ វិនិយោគលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ឬ​ ​ ្នុង​ការ​ ដោយសារ​ការកែសម្រួលក បែងចែកតំបន់។ បើ​ ​ ​ សិនជា ជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធិលើដីនោះ គេអាច​ ផ្នែកសាធារណៈ​ ធ្វើឱ្យ​ការ​ វិនិយោគ​ នោះ​​ ​​ ប្រយោជន៍ផ្ទៃក្នុងខ្លួនឯងបាន ហើយ​ បង្កើតអត្ថ ទាញ​ ផលចំណេញ​ យក​ ​ ើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនៅប្រទេសចិន)។ តាមរយៈការលក់ដី (ឧទាហរណ៍៖ ការវិនិយោគលើសំណង់ផ្លូវហាយវ៉េ និងល ្ធិ​ ៃការអភិវឌ្ឍដីធ្លី (Sale of Development Rights)៖ យន្តការនេះ​ yy ការលក់សិទន ​ ្យអា អនុញ្ញតឱ លក់សិទ្ធិអភិវឌ្ឍន៍​ ​ ជ្ញាធរ​សាធារណៈ​ ជាជម្រើសជំនួសឱ្យការ​ ដីធ្លី​ ី​ ញយកផល​​ លក់ដី ដើម្បទា ​ ើតមកពីការវិនិយោគ​សាធារណៈលើ​​ តម្លៃកើន (incremental value) ដែលក ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ។ សិទ្ធិអភិវឌ្ឍន៍មា គម្រោង​ ពី​ ​ ន​ រចំណាត់ថ្នាក់៖ គឺសិទប ្ធិ​ ំប្លែងដ ​ ីជនបទ​ ឱ្យក ជាទ ​ ្លាយ​ ​ ិទធ ​ ីប្រជុំជន និងស ្ធិ​ ្វើ​ការ​សាងសង់​ ទំហំដង់ស៊ីតធំ ក្នុង​ េ​ មួយ ​ ម្មតាអា ដែលធ ​ ្យ​ ​ ចអនុញ្ញាតឱ ធ្វើ​ បាន​ ក្រោម​ បែងចែកតំបន់ វិធាន​ បទបញ្ញតក ឬ​ ​ ម្ពសរ ្តិ​ ម្រិតក ់​បស់សំណង់ លក់ស (ឧទាហរណ៍៖ ការ​ ្ធិ​ ន្ថែមក ​ ិទប ​ ីក្រុង សាវប៉ាវឡូនៃប្រទេសប្រេស៊ីល និង​ទីក្រុងត ​ ្នុង​ការ​សាងសង់នៅទ ​ ូក្យូនៃប្រទេសជប៉ុន)។ yy ការទារថ្លៃពីម្ចាស់គម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ និងថ្លៃសេវាផលប៉ះពាល់ (Developer Exactions and Impact Fees)៖ ខុសពីយន្តការ បញ្ហធ្វ LVC យន្តការនេះលៃលក​ ហិរញ្ញប្បទាន​ ា​ ើ​ មើលពីជ្រុងន ដោយ​ ​ ៃ​ តម្លរបស់ ៃ​ អភិវឌ្ឍវិញ។ ​ ​ការ​ ​ យ វាជា តម្រូវឱ្យប ​ ន្តការ​ ​ ្លៃមុនតែ​ ​ ង់ថ លើក​ ដែលមានគោលបំណង​ មួយ​ មកវិញ​ ស្តារ​ ថ្លៃចំណាយ​ នូវ​ លើ​ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័នពា ្ធ​ ក់ព ្ធ​ មួយ​ ​ ័នជា ​ ំណើន​ នឹងក ទីក្រុង។ ការទារ របស់​ ​ ្យ​ ថ្លៃពីម្ចាស់គម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ តម្រូវឱ ​ ង់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្ទៃក្នុង​ដោយ​ អ្នកអភិវឌ្ឍន៍គម្រោងស ផ្ទាល់ខ្លួន ដើម្បប ប្រើចំណាយ​ ​ ម​ ី​ ំពេញតា អភិវឌ្ឍន៍ ឬ​ ស្តង់ដា​​ បង់​ ឱ្យ​ ថលើ ្លៃ​ ​ សមាសភាគផ្សហ អាជ្ញាធរសាធារណៈ​ ំ​ េដ្ឋរចនាសម្ព័ន្ធ ដែល​ ផ្តល់ជូន។ ថ្លៃសេវាផលប៉ះពាល់ ត្រូវ​ បាន​ រៀបចំ​ បាន​ ឡង ្ស ើ ដើមបី រ ា្ត ម ​ កវិញ​ នវ ែ ខាងកល ូ ចំណាយផ្នក ្រៅ ហ ើ ដ េ រ ា្ឋ ចនាសម្ពន ័ ​ ​ ណ្តល ្ធ ដែលប ា ​ ព​ មក​ គ ី មង អភិវឌឍ ្រោ ​ ​ ី្ម (ឧទាហរណ៍ៈ ្ ន៍ថ ​ សហរដ្ឋអា ទីក្រុងនៅ ​ ីក្រុងម ​ មេរិក និងទ ​ ុមបៃ ប្រទេសឥណ្ឌា)។ កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 81 គ្រប់​ yy ការ​ ទ្រព្យ​ គ្រង​ សកម្មដ ​ ីធ្លី (Land Asset Management)​ ៖ យន្តការនេះអនុញ្ញាតឱ្យអា ធ្វើ​ការ​ ​ ជ្ញាធរសាធារណៈ​ ដោះដូរទ្រព្យ​ ​ ីធ្លី ​ សកម្មដ សកម្មជា ជាមួយទ្រព្យ​ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ក្នុងក ​ ​ ​ រណីដែល​ បញ្ជី​ សមតុល្យរ ​បស់​ ផ្ទុកច ស្ថាប័ន​សាធារណៈ​ ដោយ​ ​ ្រើន​​ ិ​ ​ សម្បត្តជា ក្រុង និងអចលនទ្រព្យផ ដី​​ ទៀត ប៉ុនទ ​ ្សេង​​ ​ ែល​ ្តែ​ ីក្រុងដ មាន​ អចលនទ្រព្យទា ​ ំងនោះ ​ ជួប​ការ​ ខាត​ខ្លាំងផ្ន ខ្វះ​ ហេដ្ឋា​ ​​ ែក​ ្ធ​ វិញ។ រចនាសម្ព័នទៅ អាច​ អាជ្ញាធរ​សាធារណៈ​ ​ ី​ លក់ ឬដាក់ជួលដ បាន ហើយប កម្មសិទ្ធិ​សាធារណៈ​ ​ ្រើ​ ប្រាស់​ ចំណូលដែលប ​ ន​​ ​ ្រមូលបា ី​​ ត់ផ្គងហ ដើម្បផ្គ ់​ ិរញ្ញវត្ថុ​ វន ដល់​ការ​ ិ ិ យោគ​ លហើ ដ ​ េ រ ា្ឋ ចនាសម្ពន ័ ។ ប​ ្ធ ជាជាង​ការ​ ប ើ្រ ស ្រា ​ ឧ ់ បករណ៍​ ធ​ ហ ើ្វ រ ិ ញ្ញបប ្ ទានដីធដ ី្ល ម ​ ្​ ើ បី ត ផ ់ ង ្គ ផ ្គ ហ ់ រ ិ ញ្ញវត្ថដ ុ ល់គ ​ ្រោ ​ ​ មង ិ យោ វន ិ គ​ ឡែកៗ ស្ថាប័នសាធារណៈអាច​ ដោយ​ កែតម្រូវ​​ ធ្វើ​ការ​ បញ្ជីសមតុល្យ​ ដោយ​ សម្រួលឡើងវិញនូវស ​ មាសភាគ​ រួមរ ​​ ព្យស ​បស់ទ្រ ​ ែល​ ​ កម្មដ ​ ្រព្យ​ ជាកម្មសិទ្ធិ​កាន់​កាប់សាធារណៈ (បង្កើនទ ​ េដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធសាធារណៈ និងប សកម្មហ ទ្រព្យស ​ ន្ថយ​ ​ ីធ្លី) (ឧទាហរណ៍៖ New ​ កម្មដ York World Trade Center, Cape Town Waterfront, Istanbul Municipal Bus Station, and Metro Manila former US Military Compound)។ ប្រភព៖ World Bank, Public-Private Infrastructure Advisory Facility, Unlocking Land Values to Finance Urban Infrastructure, 2017. 3>5 ធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវការធ្វើផែនការ ​ ន្ថយហា ដើម្បី​កាត់ប ​ និភ័យ ការណ៍ណែនាត ​ ម្រោងអ ំ​ ្រួតពិនិត្យគ កសាង​ និងរ ​ឹត​ អនុវត្តគោ បន្តឹង​ការ​ ​ ភិវឌ្ឍន៍ និងក ​ ្រមស ​ ល​ ។ ​ ំណង់ដែរ​ ប្រើប្រាស់ដីធ្លីប្រកបដោយចីរភាព ​ ្រូវបា ក្របខណ្ឌមួយគួរត បង្កើតឡើងសម្រាបប្រ ​ ន​ ់​​ មូល ចែករំលែក វភា និង​ ្ន យ ិ គទិនន ​ព ័ អំ ទ ី ក ី ង ុ្រ ។ សំណអ ំុ នុសាសន៍ជា ​ លាក់​ ​ ក់​ ជាច ើ្រ ​ ​ ន សម្រាប់ការរីកចម្រើនទីក្រុងមាន​ ់​ ជធានីភ សម្រាបរា ​ ្នំពេញ ដែលកំពុង​ ប្រឈម​ ជាមួយន ​ ព​ ​ ឹងភា ស្មុគ​ ប្រសិទ្ធផល ថែមទ ស្មាញ​ ក្នុង​ការ​ ​ ៀត​ នៅ​ ​ ក្នុង​ រៀបចំផែនការនគរូបនីយកម្មនៅ ​ យ​ តំបន់ជា ​ ែលមា ក្រុងដ ​ ុត្តាធិការ​ត្រូវបា ​ នពហុយ ​ នស្នើឡើងនៅក្នុង​ ា​​ យ​ របាយការណ៍ស្រដៀងគ្នមួ ទៀត (សូមមើល Urban ​ ម​ នគរូបនីយកម្មតា បែបសមាហរណកម្មល្អ​ ​ ្អែកល និងផ ​ ើ​ Development in Phnom Penh)95។ ភ័ស្តុតាង ​ នាឱ្យមា អាចជួយធា រៀបចំក្រុង​ ​ ន​ការ​ ប្រកបដោយ​ ប្រសិទ្ធផល ​ ិដ្ឋភាព​ និងច្របាច់ទ របស់​ ចីរភាព​ និង​ ធន់​ ភាព​ ចូលគ្នា ​ ំណ​ភ្ជាប់​ការ​ ក. ពង្រឹងត ​ ង​ ទាក់ទ រវាង​ ស្ថាប័នថ ​ ្នាកជា ់​ តិ ​ ្នាក់​ និងថ អាច​ ដែល​ មក​ នាំ​ នូ​ វកំណើន​ សេដ្ឋកិច្ច​កាន់ត ​ ែ​ ខ្ពស់ ​ ង្កើនភា និងប ​ ព​ ជាតិ ក្រោម​ ដើម្បអ ​ ី​ នុញ្ញាតឱ ​ ្យ​ មាន​ការ​ ​ ីក្រុង​កាន់ត អភិវឌ្ឍទ ​ ែ​ ួ ​ ងាយស្រល សមប រស់នៅបាន​ ​ ្រា ព ់ លរដ្ឋក ​ង ទក ុ្ន ​ ុ្រ ។ ការ​ ី ង ធ​ើ្វ ទិភាព​ អា ភាពសម្របស មាន​ ​ ្អឡើង។ ​ ម្រួលល ់​ ្រោម​ រដ្ឋបាលថ្នាកក ជាតិ​ នៃ​ សមាហរណកម្ម​ រៀបចំផែនការ​ ដំណើរ​ការ​ ជាសារៈសំខាន់មួយ​ គឺ​ ទទួល​ មាន​ការ​ ចំពោះការ​ ខុសត្រូវ​ ប្រើប្រាស់ដីធ្លី​ បង្កើតផែនការ​ ​ ម្រាបក ពិសេសស ក្នុង​ ់​ ម្ពុជា នៅ​ បច្ចុប្បន្ននេះដ បរិបទ​ ដំណើរ​ការ​ ​ ែល​ ្តែ​ េចក្តីសម្រេចល របស់ខ្លួន ប៉ុនស ​ ើការ​ ប្រើ​ ប្រាស់​ ដីធត ​ ន​ ្លី​ ្រូវបា ធ្វើ​ ប្រព្រឹត្ត​ រៀបចំផែនការ​ កម្រិតច ទៅនៅ​ ផ្សេងៗគ្នា ហើយ​ ​ ្រើន​ ​ ូវ​ មិនស ​ ្សេងទៅវិញ​ អាស្រ័យទៅ​ នៅឯកម្រិតផ ទំហំរបស់គម្រោង​ តាម​ សមប មាន​​ការ​ ​ មល ្រ ស ួ្រ បា ​ ន​ ល។ ា ណាក៏ដោយ នៅមាន​ ្អ យ៉ង ឱកាស​ ្មី​ ីមួយៗ។ អភិវឌ្ឍន៍ថន ​ ន​ ខណៈដែលមា ច្រើនស យន្តការ​ ​ ម្រាប់​ ដើម្បី​ ច្រើន​ ​ ំណភ្ជាប់​ ពង្រឹងត ទំនាក់ទ ​ ំនង​ រវាង​ ​ ្នាក់​ ស្ថាប័នថ ជាតិ និង​ ា ់ និងស ផ្ទៀងផ្ទត ្រ សមល ​ មប ួ្រ គ្នក្ន ា​ ង ុ ចំណោម​ សប ័ នៅ ា្ថ ន កមត ​ ​ ិ្រ ​ ក្រោម​ ថ្នាក់​ សម្រាប់​ការ​ ជាតិ​ សមាហរណកម្មខ ធ្វើ​ ​ ្សែបណ្តោយ ដើម្បី​ ប្រឹក្សា​ ផ្សេងៗគ្នា ក៏ពិតមែន - ឧទាហរណ៍ ក្រុម​ អភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា ថ្នាក់​ កសាងសមត្ថភាព​ ចេះ​ មូលដ្ឋានឱ្យ​ ផែនការ​ បង្កើន​ ប្រាស់ដី​ ប្រើ​ ចបា តាម​ ូ្រ អ ្ ប់ តវ ័ ល ​ នុមត ស ​ ​ ើ ណ ំ ​ គ ើ មង អភិវឌឍ ្រោ ​ ​ នៅ ្ ន៍ត កយ ែ ​ ្រោ ​ មាន​ ធ្លី​ ចីរភាព​ និង​ការ​ សម្របស ​ ម្រួលគ្នា ​ ែនការ​ និងផ អភិវឌ្ឍន៍​ មាន​ការ​ ពេល​ ពីគ្របស ឯកភាព​​ ​ ក់ព ់​ ្ថាប័នពា ​ ័ន្ធរួចប៉ុណ្ណោះ - គេ​ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ​ ំង​ រួមទា ជាដំណាក់​កាលៗសម្រាបធ ផែនការ​ ់​ ្វើ​ តម នៅ​ ទាន់ច ែ​ ិន​ ​ ្បាស់ទ ​ េ​ថា​ យន្ត​ការ​ ​ បាន​ ទាំងនេះ​ ពិតជា យក​ វិនិយោគ​ ការ​ អនុវត្តផង។​ ច្បាប់និង​ និង​ ច្រើន​ ក្រម​ ជាតម្រូវ​ការ​ ទៀត​ អនុវត្តប ទៅ​ ​ ្រកប​ ដោយ​ ប្រសិទ្ធភាព​ ឬអត់។ ​ ​ មត្ថភាព​ កង្វះស សមប ចាំបាច់​ ​ ់ មល ្រា ស អនុវត្តផ ួ្រ ​ការ​ ​ នែ ការ​ លម្អត ិ ប ប ើ្រ ស ​ ​ ​ ់ ធ ្រា ដ ី ី្ល ដែល​ ហេ ដ្ឋា​ របស់ ​ រចនាសម្ព័ ន្ធ ​ ក្នុ ង ​ការ​ ដើ រ ​ ឱ្ យ ​ ល្ បឿន​ ទា ន់ ​ នៃការ​ នោះ​ ក្នុង​ គួរ​ មាន​ វិធាន​ការភាពធន់នៅ​ ក្នុង​ការ​ ផែនការ​ ធ្វើ​ រៀបចំក្រុង​ ៩៥ World Bank, 2017, Urban Development in Phnom Penh. 82 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ​ និមិតហ អភិវឌ្ឍ​ គឺជា ្ត​ េតុ​ ឱ្យ​ ដឹង​ថាខ្វះសង្គ ​​ តិភាព​ ផែនការ រវាង​ ទីក្រុង ក៏​ នឹង​ បង្កើតឱ ជួយ​ ​ ន​​ ​ ្យមា ​​ ក​ ជាក្រុមអ្ន ​ ួយ​ បច្ចេកទេសម អភិវឌ្ឍន៍ និងកំណើនហ គម្រោង​​ រចនាសម្ព័ន្ធ។ ដើម្បីឱ្យ​ ​ េដ្ឋា​ ជាស្រេច​ សម្រាបធ ក្នុង​ ់​ ្វើ​ការ​​ វិស័យនេះ។ ដោយឃើញថាទីក្រុង​ អភិវឌ្ឍក្រុង​កាន់​ មាន​ការ​ មាន​ តែ​ ភាពសម្របសម្រួលជាងនេះ​ ជា​ ច្រើន​ នៅ​ ​ នហានិភ័យដោ កម្ពុជាមា មាន​ ​ យសារទឹកជំនន់ ការ​​ ​ ង និងដ តំណភ្ជាប់​ការទាក់ទ ផ្តល់​ការ​ ​ ំណើរ​ការ​ ​​ ណើ​ អនុម័តសំ អភិក្រមមួយ​ សម្រាប់​ ធ្វើ​ រៀបចំក្រុង​ ផែន​ការ​ មាន​ ដែល​ ព័ត៌មាន​ ភអភិវឌ្ឍន៍ថ្មីៗ គួរត គម្រោង​ បាន​ ​ ែត្រូវ​ ​ ្យរ រឹតបន្តឹងឱ ​ឹងមាំឡើង។ គ្រប់គ្រានអ ់​ ំពហា នឹង​ ី​ និភ័យ អាច​ សម្រាលផ ជួយ​ ​ ី​​ ​ លប៉ះពាល់ព ័ នះ ហានិភយ ​ ន។ បទ េ បា ្រ ស េ វៀតណាម​ អាច​ ផល ​ ់ ទាហរណ៍​ ្ត ឧ ថ្នាក់​ ខ. កសាងសមត្ថភាព​ ចេះ​ មូលដ្ឋានឱ្យ​ ផែនការ​ ធ្វើ​​ ប្រាស់ដី​ ប្រើ​ គួរ​ ឱ្យ​ ចាប់​ អារម្មណ៍មួយ​ ី​ ភិក្រមដ អំពអ ​ ច​ ​ ែលអា ទៅ​ យក​ កែ​ មាន​ ធ្លី​ សម្របស ចីរភាព​ និងមាន​​ការ​ ​ ម្រួលគ្នា និងផ ​ ែនការ​ ​ ម្រូវ​ សម្រួលត បរិបទ​ តាម​ ​ ន (ប្រអប់ ៣.៥)។ ប្រទេសកម្ពុជាបា ​ ដ អភិវឌ្ឍន៍ហ ា្ឋ ចនាសម្ពន េ រ ័ ។្ធ ទាំងនៅថ្នក ា រា ់ ជធានីភព ​ េ ទាំង​ ំ្ន ញ ថ្នាក់​ នៅ​ លំដាប់ទីពីរ នៅ​ ក្រុង​ មាន​ការ​ ខ្វះ​ សមត្ថភាព​ សម្រាបធ ់​ ្វើ​ ប្រមូល ចែករំលែក និងវ គ. បង្កើតក្របខណ្ឌមួយសម្រាប់ការ​ ​ិភាគ​ ប្រើ​ ផែនការ​ ប្រាស់ដីធដ ្លី​ ែល​ អាច​​ យក​ អនុវត្តបា ទៅ​ ​ ន ដោយ​ ទិន្នន័យ។ ល្អគ្របជ ផែនការ​ ់​ ្រុងជ្រោយ​ គួរត ​ ្រូវ​ តាក់​ បាន​ តែង​ រៀបចំផែនការកំពុងត ពេលនេះការងារ​ ឆ្ងាយព ​ ែស្ថិត​ នៅដាច់​​ ​ ី​ ឡើង​ ជាមួយ​​ការ​ យល់ឃើញ​ អំពី​ ចាំបាច់រ ភាព​ ​ ីក្រុង ​បស់ទ នា​ ល្បឿន​ និងវិសាលភាពនៃកំណើននគរូបនីយកម្មបា ក្រោយ​ ​ ត់​ ​ ច្ចុប្បន្ន និងទៅ ពេលប ី​ ម្រេចកិច្ចការ​ ​ ថ្ងៃអនាគត។ ដើម្បស នេះ​ ហើយ។ ទៅ​ ​ ម្រុះ​ ប្រព័ន្ធច ស្តី​ មួយ​ ប្រើ​ ពី​ការ​ ប្រាស់ដីធ្លីនិងធ ​ ្វើ​ ​ ក់ព បាន ទិន្នន័យពា ្ធ​ ិដ្ឋ​ ​ ័នទ ច្រើនបែបន ភាព​ ​ ីក្រុង - ​ ៃជីវិតក្នុងទ ហដ ផែនការ​ ា្ឋ ចនាសម្ពន េ រ ​យ ័ ្ធ នឹងជួ ឱ្យ​ បណ្តទី ា​ កង ​ ន​ ុ្រ មា លទ្ធភាព​ ទិន្នន័យផ្នែកប្រជាសាស្ត្រ ការ​ មាន​ ់​ េវា កំណើន​ ផ្តលស សេដ្ឋកិច្ច ​ ើង​ នៅ​ ប្រសើរឡ អភិវឌ្ឍខ្លួន​ ក្នុង​ការ​ របៀប​ តាម​ មាន​ ចីរភាព។ ្ធិ​ ីធ្លី និងស កម្មសិទដ ើ​ ្រាស់​ ​ េចក្តីត្រូវការប្រប ​ មា ដីធ្លី - ត្រូវត ែ​ ន​ការ​ មាន​ការ​ ដោយ​ ល​ អនុវត្ត​ ក ្អ ង ុ្ន ​ការ​ ធ​ើ្វ ន ផ ែ ការ​ រៀបចំ​ កង បាត់​ ុ្រ ​ ដបំ ង​ ប្រមូលន ​ ិង​ វិភាគ​ ជាលក្ខណៈប្រព័ន្ធ ក្នុងជ នៅ​ ​ ំហានដំបូងនៃ​ ឧទាហរណ៍​ ជា​ ​ នា​ ស្រាប់ ទីក្រុងនា សិក្សា​ អាច​ មើល​​ អំពី​ការ​ ចាត់​ ធ្វើ​ ដំណើរការ​ រៀបចំក្រុង។ ទិន្នន័យនេះគួរត ផែនការ​ ឱ្យ​ ​ ្រូវ​ដាក់​ ប្រទាក់​ ចែងបែប​​ ក្រឡា​ គ្នា​ នៅ​ ផែនការ​ ក្នុង​ បាត់ដំបង​ រៀបចំក្រុង​ ភ្នាកងា ់​ រ​ ​ដ្ឋា​ ផ្សេងៗរបស់រ ចូលទៅ ភិបាល​ ប្រាស់​ ​ ប្រើ​ បាន ដើម្បី​​ ដក​ ដើម្បី​ បទពិសោធន៍ ស្រង់​ ​ ​ ជាពិសេសនៅ ក្នុង​ការ​ បង្កើត​ ់​ ្រាន់​ និងគ្រ ឱ្យគេមានទស្សនៈគ្របគ ​ ំពី​ ​​ ប់ជ្រុងជ្រោយអ សេចក្តី​ ពិគ្រោះយោបល់​ ដំណើរ​ការ​ ផែនការ​ ធ្វើ​ មួយ​ មាន​ ភាព​​ រស់រវើក របស់ទ ត្រូវ​ការ​ ​ ៀចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និង​ ​ ីក្រុង។ ក្រសួងរ ធ្វើ​ ការ​ តម្រូវ​ការ​ សមាហរណកម្ម​ ប្រើ​ ប្រាស់ដីធ្លី​ ជាលក្ខណៈ​ ពហុ​ ្ធ​ មួយ​ សំណង់ ដោយសហការយ៉ាងជិតស្និទជា ​ ហាផ្ទៃ ក្រសួងម ធ្វើ​ វិស័យ និង​ការ​ តាម​ ផែនការ​ លាក់ ដូចជា វិស័យជាក់​ ​ សម្រាប់​ និងជាមួយប ​ ណ្តា​ ក្រុង អាច​ រដ្ឋបាល​ បង្កើតក ដឹកនាំ​ការងារ​ ​ ្រប​ សួន ​មណីយដ្ឋានប និងរ ​ប្បធម៌ ​ េតិកភណ្ឌវ ជាដើម។ មយ ខណ្ឌ​ សមប ួ ​ ្រា ក ​ ់ សាង​ ហដ ា្ឋ ចនាសម្ពន េ រ ័ ទ​ ្ធ ន ិ ន ្ន យ ​ម ័ ភ ិ ស្ត្រ​ ូ សា កំពុងត ឧទាហរណ៍ បទពិសោធន៍របស់ក្រុងបាត់ដំបង​ ​ ន​ ​ ្រូវបា ក្រុង (Municipal Spatial Data Infrastructure) - ដក​ រៀនសូត្រ​ នៅ​ ស្រង់​ តាមខេតម ្ត​ ួយច ​ ំនួនហើយ មានដូចជា ​​​ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនេះ​ បញ្ចូល​ការ​ អាច​ ​ ្រព័ន្ធស្តង់ដា​ បង្កើតប កណ្តាល ខេតក ខេត្ត​ ​ េត្ត​ ្ត​ ំពង់ឆ្នាំង និងខ ់​ ែ​ តាកែវ។ ដោយគ្រានត សម្រាបគ្រ ់​​ ប់គ្រងទ ​ ិន្នន័យ បង្កើតក្រ និងការ​ ​ ្ថាប័ន​ ​​ បខណ្ឌស សម្ភារ​ ប្រើឯកសារ​ ត្រូវ​ ដែល​ បង្កើតឡើង បាន​ ​ ម្មវិធី​ នៅក្នុងក សមប ្រា ​កា ់ រចែករំលក ្ន យ ែ ទិនន ័ ​ ង ព្រមទា កសាង​ ំ ​ការ​ សមត្ថភាព​ អ្នក​ គាំទ្រដោយ​ ់​ ំនួយមុនៗ - មាន​ ផ្តលជ ​ ស៊ី ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អា បច្ចេកទេសដែរ - ​ ម្រាបធ និងស វិភាគទិន្នន័យនៅក្នុង​ ់​ ្វើ​ការ​ ទីភ្នាក់ងារ GIZ - ក្រសួងរ និង​ ​ ៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និង​ ដំណើរ​ការ​ ធ្វើ​ ផែនការរៀបចំក្រុង។ នេះ​ កិច្ច​ការ​ ជាសិលាគ្រឹះ​ ចញ សំណង់អាច​ដាក់​ េ កម្មវធ ិ ​ ប ី ណ្តះ ុ​ ា ​ បណ្តលជា​ លក្ខណៈ​ បព ័ ្ធ​ ្រ ន ចាំបាច់​ បំផុត​ សម្រាប់​ ឈានទៅបង្កើតផែនការ​ មួយ​ ក្រុង​ ដែល​ មួយ សមប ​ បុគ្គលិកអ ្រា ់​ ​ ភិវឌ្ឍន៍ទ ​ ីក្រុងនៅ ​ ថ្នាក់​ មូលដ្ឋាន​ លក្ខណៈរស់រវើកស្វាហាប់ ហើយ​ មាន​ ​ ឹង​ វាន មាន​សារៈសំខាន់​ បង្កើតឱ ទាំងអស់ ដើម្បី​ មាន​ការ​ ​ ្យ​ យល់រួមគ្នាមួយ អំពប ី​ ្រព័ន្ធ​ តែ​ ពាក់ព័ន្ធមិនមែនសម្រាប់​ ប៉ុណោះ នៅក្នុង​ការរៀបចំផែនការ​ ្ណ ​ ផែនការនៅ​ ធ្វើ​​ មូលដ្ឋាន សម្រាបធ ព្រមទាំងដំណើរការ​ ់​ ្វើ​ ទេ ប៉ុននៅ ្តែ​ ក្នុង​ការ​ ​ េដ្ឋា​ អភិវឌ្ឍហ ​ ្នុង​ការ​ រចនាម្ព័ន្ធ និងក ផ្តល់​ នៅមូលដ្ឋានផ ផែនការ​ ​ ងដែរ។ ចុងបញ្ចប់ ខណៈដែល​ការ​ សេវា​ នៅ​ ផ្នែកព តាម​ ​ ងដែរ។ ប្រអប់ ៣.៦ ពិពណ៌នា​ ​ ហុវិស័យផ ​ ណ្តាល បណ្តុះប នៅន ​ ងារ​ ​ ឹង​ការ​ មាន​សារៈសំខាន់មែនហើយ លម្អិតអ ​ ំពីកិចខ ​ ំ​ ្ច​ ិតខ ​ ្រទេសសិង្ហបុរី ដែលអា បែបនេះនៅក្នុងប ​ ច​ កសាង​ សម្រាប់​ការ​ ធ្វើ​ សមត្ថភាព​​ ផែនការ​ ការ​ បង្កើតក ​ ម្មវិធី​ មក​ យក​ ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពនៅក្នុង​ អនុវត្ត​​ ប្រទេសកម្ពុជា​ ដោយ​ លំដាប់ទីបី​ ផោត ្ត ​ លើ​ ផែ្នកនគរូបនីយកម្មនិង​ រចនាប័ទ្ម​ ធើ្វ​ បាន។ កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 83 ប្រអប់ ៣.៦៖ បទពិសោធន៍ប្រទេសសិង្ហបុរីក្នុងការរៀបចំន ​ យផ្អែកលើទិន្នន័យ ​ គរូបនីយកម្មដោ វិភាគ​ ការ​ សក្តានុពល​ ទិន្នន័យភូមិសាស្ត្រមាន​ អត្ថ​ ប្រយោជន៍ច្រើនយ៉ាង និងអា ​ ច​ ជួយដ ធស ​ ល់​ការ​ ​ ្អែកលើព័ត៌មានគ្រប់ ្វើ​ េចក្តីសម្រេចផ ​ ែបទៀតផង។ នៅប្រទេសសិង្ហបុរី អ្នកធ គ្រាន់តាមច្រើនប ផែនការនគរូបនីយកម្មទា ​ ្វើ​ ី​ ិន្នន័យ និងឧ ​ ញអត្ថប្រយោជន៍ពទ ​ បករណ៍វិភាគ​ដើម្បី​ ឱ្យ​កាន់​ ធ្វើ​ ប្រសើរឡើងនូវរ តែ​ ធ្វើ​ ​បៀប​ ី​​ សេចក្តសម្រេ ចអ ​ ំពីការ​ ប្រើ​ ប្រើ​ ប្រាស់ដីធ្លី និងផែនការ​ ដីធ្លី ទាំងក ប្រាស់​ ​យៈពេលខ្លីដល់ម ​ ្នុងរ ​ ធ្យម ក៏​ នៅ​ ដូចជា​ កងុ្ន ធ ​ ​ ផ ើ្វ ន ែ ការ​ ្ច រ​ រយៈពេលវែងដែរ។ កិច​កា នះេ អា ​ ចធ្វទៅ ើ បាន​ ដោយ​ ្រ​ ះមុតពីរ មាន​ការ​គាំទមុ ា បា ​ដ្ឋភិ ល​ ចពោ ំ ះ​ការ​ ធ​ើ្វ ង ស ់ នីយកម្ម​ ្ត ដា ប្រមូលទ ការ​ ​ ូមិសាស្ត្រ ​ ិន្នន័យភ ចែករំលែកទ និង​ការ​ ​ ិន្នន័យជា ​ មួយទ ​ ីភ្នាកងា ផ្សេងទៀត​ ់​ រ​ របស់រដ្ឋាភិបាល ​ ំង​ការ​គាំទ្រឱ្យមា ព្រមទា ​ ន​ការ​ លើការកសាងសមត្ថភាព​ វិនិយោគ​ អ្នក​ របស់​ ផែនការ​ទៀត​ ធ្វើ​ ផង។ អាជ្ញាធរ​ នៅ​ ​ ឧបករណ៍វិភាគផ្ទៃក្នុងដែលគេស្គាល់​ អភិវឌ្ឍន៍ទីក្រុងឡើងវិញ (Urban Redevelopment Authority/URA) ដែលជា ជា ePlanner ធ្វើ​ ថា​ ​ ិន្នន័យម សមាហរណកម្មទ ​ ក​ ពី​ ប្រភពផ្សេងៗគ្នសម្រា ា​ ់​ិភាគ និងធ បវ ្វើ​ ទបង្ហាញ។ ជា​ ​ ប ឧបករណ៍ដែល​URA បង្កើតក្នុង​ ​ ំណុំទិន្នន័យជា ស្ថាប័នរបស់ខ្លួន ePlanner ប្រមូលព័ត៌មានមកពីស ​ បករណ៍នេះត្រូវបា ​ ង ៩០សំណុំផ្សេងគ្នា ហើយឧ យកទៅប្រើ​ ​ ន​ នៅ​ ស្ថាប័នជាង ២៥ របស់រ តាម​ ី​ ្តលព ​ដ្ឋាភិបាល ដើម្បផ ់​ ័ត៌មានដល់​ការ​ ផ្តលស ់​ េវា និងធ ​ ្វើ​ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័នទ ផែនការ​ ​ ​ការ​ ្ធ​ ្រទ្រង់ ដូចជា សង់​ ​ ែទាំកុមារ ជាដើម។ ​ តម្រូវការ​ មជ្ឈមណ្ឌលថ មជ្ឈមណ្ឌលបែបនេះមា ចំពោះ​ ខុសៗ ​ ន​ ា​ ទីប្រជុំជនមួយទៅទីប្រជុំជនមួយទៀត អាស្រ័យ​ ​ គ្នពី ចំនួនហ លើ​ ្ធ​ ្រទ្រង់​ ​ េដ្ឋារចនាសម្ព័នទ ដែលមា សេវា​ ​ ន​ ស្រាប់ និងស ​ ្ថានភាព​ ្រ​ ក្នុងភ ប្រជាសាស្តនៅ​ ្រ​ មួយៗ។ ដោយ​ ​ ូមិសាស្តនី ព័ត៌មាន​ លាយ​ ្រ​ យ​ ប្រជា​សាស្តជាមួ ​ លើប ទិន្នន័យនៅ ​ ញ្ជីរង់ចាំ​ និងច ​ ំនួនដ ​ ែលនៅទំនេរ ePlanner អាច​ បង្ហាញទា ទីតាំង និងទា ​ ំង​ ​ ្ថានភាពធ្ងន់ធ្ងរនៃ​ ​ ំងស ​ ង្អុលប ភាពខ្វះខាតដែលកំពុងតែកើតមាន។ ត្រង់នេះច អំពី​ ​ ្រាប់​ កន្លែងដែលហ ​ េដ្ឋរចនាសម្ព័ន្ធទ ​ ្រទ្រង់ស ​ េវា​ តម្រូវការ​ មាន​ ជា​ ចាំបាច់​ បន្ទាន់ ក្រុមប្រឹក្សា​ ជួយ​​ រៀបចំលំនៅដ្ឋាន និង​ការ​ អភិវឌ្ឍ (Housing & Development Board) ឱ្យគ ​ ិតគូរប ​ ញ្ចូល​ការ​ ់​ ជ្ឈមណ្ឌលថ ផ្តលម ​ ែទាំ​ ក្នុង​ កុមារ​ទៅ​ អភិវឌ្ឍន៍នាពេលខាងមុខ។ អ្នកធ្វើផែនការ​ គម្រោង​ ក៏អាច​ កំណត់ផងដែរថា ​ តើ​ បន្ទាន់ចាំបាច់ថ មានវិធានការ​ ​ ែមទៀតឬទេ ដូច​ បំប្លែងអ ជា​ការ​ អចលនទ្រព្យរ ​ គារ​ ​បស់​ រដ្ឋ​ ឱ្យ​ ជា​ ទៅ​ ​ ែទាំកុមារ ជាដើម។ មជ្ឈមណ្ឌលថ រូបភាព ៣.១៖ ការ​ ្រ​ វិភាគភូមិសាស្តសម្រា ផ្តលម ប់​ការ​ ​ ែទាំកុមារ ់​ ជ្ឈមណ្ឌលថ ប្រភព៖ Urban Redevelopment Authority, Singapore. ភូមិសាស្តប្រ ការវិភាគ​ ​ អា ្រ​ ហាក់ប្រហែលគ្នានេះក ធ្វើ​ ៏​ ច​ បាន​ ដែរស ​ ម្រាប់​ការ​ ផ្តលស មុខផ ់​ េវា​ ​ ឧ ​ ្សេងទៀត ដូចជា ​ ំហផ្ទៃបៃតង ​ ទ្យាន និងល ​ ២ ជាដើម។ ដោយតែងតែគិតពីគុណផលការងារជានិច្ច - នៅប្រទេសសិង្ហបុរី គោលដៅត្រឹមឆ ណាឱ្យ​៩០%នៃលំនៅដ្ឋាន​ ្នាំ​ ០៣០ គឺធ្វើ​យ៉ាង​ ​ ចម្ងាយ​ ទាំងអស់ស្ថិតនៅ ពឧ ​ ែល​ ី​ ទ្យានមួយដ គ្រាន់​ តែ​ ដើរ ​ ១០នាទី ដល់ - អ្នកធ វិភាគ​ ​ ្វើផែនការប្រើ​ការ​ ​ ំបន់ណា​​ ភូមិសាស្ត្រ​ ដើម្បីកំណត់ត បច្ចុប្បន្នម ដែល​ ទាន់​ ​ ិន​ ​ ម​ ត្រូវតា គោលដៅ ហើយអា ​ ច​ ធ្វើ​ រៀបចំឱ អាទិភាព​ មាន​ ​ ្យ​ តាមចំណុចទាំងនោះ។ លំហផ្ទៃបៃតងនៅ​ 84 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ់​ េណារីយោវែងឆ្ងាយទៅមុខ អ្នកធ សម្រាបស ផែនការ​ ​ ្វើ​ របស់​ URA មានកម្មវិធី GEMMA ឬ (GIS-Enabled Mapping, ់​ិភាគទិន្នន័យ។ កម្មវិធីនេះអ Modelling and Analysis) សម្រាបវ ​ ្នកធ ​ នុញ្ញាតឱ្យអ ផែនការ​ ​ ្វើ​ ​ េណារីយោប្រើប្រាស់ដីធ្លីផ្សេងៗគ្នា បង្កើតស យុទ្ធសាស្តមានសក្ត ជា​ ្រ​ ់​ ីក្រុង ានុពលកំណើនសម្រាបទ ពួកគ ហើយ​ ​ េ​ អាច​ ធ្វើ​ការ​ វាយ​ ៃ​ តម្លបានផងដែ ​ ំពី​ រអ ​បស់ស ផលប៉ះពាល់រ ​ េណារីយោ​ ទៅលើ​ ទាំងនោះ​ ​ េដ្ឋារចនាសម្ព័នទ បរិស្ថាន និងហ ្ធ​ ្រទ្រង់ ដោយសហការគ្នជាមួ ា​ យទ ់​ រ​ ​ ីភ្នាកងា ​ដ្ឋ។ ឧទាហរណ៍ ប្រសិនបើ​ ផ្សេងទៀតរបស់រ មានគម្រោងវិនិយោគ​សាធារណៈសង់អគារលំនៅដ្ឋានថ្មីមួយ តើមា គេត្រូវពិនិត្យមើលថា​ ​ នតម្រូវការហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្លូវសំខាន់ៗអ្វីខ្លះ តើ​ ហើយ​ថា​ ​ ឹង​ ទាំងអស់នេះន ផលប៉ះពាល់ទៅ មាន​ ​ លើ​ កម្រិតស ​ ូរ​ សព្ទនៅ ​ ហគមន៍ដ ​ ក្នុងស ​ ផ ​ ូចម្តេចដែរ? តាមរបៀបនេះ អ្នកធ មាន​ ្វើ​ ែនការ​ ឃើញ​ ការយល់​ ​​ ពី​ ពេញលេញអំ ​ ក់​ ភាពជំពាក់ទា ទងគ្ននៅក្ន ា​ ប្រើប្រាស់ដីធប ុង​ការ​ ​ ន​ ្លី​ ែបផ្សេងៗទៅថ្ងៃមុខ ហើយមា ​ ក្នុងដៃ​ ព័ត៌មានចាំបាច់នៅ ់​ នាយ៉ាងណា​ សម្រាបធា ​ េដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ​ ឱ្យហ អភិវឌ្ឍ​ មាន​ការ​ នៅក្នុងវ ​ិសាល​ ភាព​ និងល ដែល​ ​ ្បឿនមួយ​ ់​ ន​ អាចទ្រទ្រងបា ពេញលេញដល់​ បប ការ​ ្រើ​ ្រាស់​ ទៅថ្ងៃមុខ។ ការ​ ពិចារណា​​ អំពី​ ដោះដូររវាង​ ឱកាស​ ការ​ តម្លៃត្រូវបង់និងផលទទួលបានមកវិញ និងអំពីការចំណាយ នៅក្នុង​ ប្រើ​ សេណារីយោខុសៗគ្នា អាចនាំមកនូវលទ្ធផល​កាន់តែល្អ នៅក្នុង​ការភ្ជាប់​ការ​ ្លី​ មួយន ប្រាស់ដីធជា អភិវឌ្ឍហ ​ ឹង​ការ​ រចនាសម្ព័ន្ធ។ ​ េដ្ឋា​ ប្រភព៖ Centre for Livable Cities (2016), Urban Redevelopment Authority (2016). ើ និង​ដាក់ឱយ បង្កត ្អ ​ នុវត្តតាម​​ នូវ​ គោលការណ៍តួ្រ ពិនត ​ ត ិ យ ្គ ​ មង ្រោ ​ ់ ប for the Urban Poor គ្របដណ្ដបល ា​ ងនេះ ដោយ​ ើ ញ្ហទាំ ពន ិ យ ិ ត ្ អភិវឌ្ឍន៍ ​ ្រម​ និងក សំណង់។ បើទោះ​ ជាមាន​ ផែនការគ្រប់ជ្រុង​ មើលពីជ្រុងទស្សនៈបរិយាប័ន្នផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ភូមិសាស្ត្រ និង​ ហើយក្តី ជ្រោយ​ ​ ្រទ្រង់​ការ​ ក្របខណ្ឌស្ថាប័នទ ្លី​ ្យ​ អភិវឌ្ឍដីធឱ ស្រប​ សង្គម។ កង្វះ​ការ​ វិនិយោគ​ ហេដ្ឋា​ លើ​ ងារ និងស រចនាសម្ព័ន្ធ ការ​ ​ េវា ផែនការ តាម​ ក៏ត្រូវតែមានដែរ។ ក្រៅពីផែនការ​ បប្រើ​ ្រាស់ដីធ្លី ធ​ អាច​ ឱ ើ្វ យ ្​ វម ​ មា ិ ភាព​កាន់ត ា ធំឡង ែ នគម្លត ​ ច​ ើ ហើយអា ឧបសគ្គ​​ បង្ក​ ត្រួតពិនិត្យគ គោលការណ៍ណែនាំសម្រាប់​ ​ ម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ ជួយ​ ដល់ក ​ ំណើនសេដ្ឋកិច្ច ​ ំឱ្យមា និងនា ប្រេះឆាក្នុងស ​ នការ​ ​ ង្គមទៀត​ ់​ ិដ្ឋភាពបរិស្ថានសំណង់អគារ តម្រែតម្រងទ វា​ ដោយ​ ធ្វើនិយតកម្ម​ កិច្ច​ការ​ ផង។ ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹង ឬបញ្ចៀសបញ្ហាទាំងនេះ មាន​ ​ ្រង់ទ្រាយ និងដ ទៅលើទ េ​ ​ ង់ស៊ីតរបស់ ​ អគារ ប្រភេទប្រើប្រាសក ់​ ្នុង​ ដែលប ច្រើន​ ទីក្រុងអា ​ ណ្តា​ ​ ្នា​ ​ ចធ្វើបាន។ អភិក្រមទាំងឡាយ​ ដូចគ អគារ ​ ំងទំនាក់ទ ព្រមទា ផ្នែកស្ថានភា ​ ំនង​ ភូមិសាស្ត្ររវាង​ ​ ព​ អគារ​ នឹង​ អនុសាសន៍ផ ​ ្សេងទៀតដែរ គួរត បាន​ ​ ្រូវ​ ​ ្យត សម្រួលឱ ទៅ​ ​ ្រូវ​ តាម​ បរិស្ថានជ និង​ នៃភាពរយាល​ ​ ុំវិញដែរ​ - ឧទហរណ៍ ចម្ងាយ​ រវាង​ ភាពចាំបាច់រ ​បស់​ ក្រុងនីមួយៗ ​ ឹង​ ស្របន ​បស់​ ប្រភេទរ ​ ែល​ ក្រុងដ ​ ្លូវ។ ក្នុងគោ អគារ និងផ ​ ូចជា ​ លដៅនេះ ជាអនុសាសន៍​ ស្ថាប័នដ ​ ​ បាន​ លើក​ បង្ហាញនៅ​ មក​ ខាងលើរួចហើយ។ ​ ៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងស ក្រសួងរ ​ ្រសួង​ ​ ំណង់ និងក ​ ្វើ​ការ​ បរិស្ថាន គួរធ គ្នា​ ជាមួយ​ ឆ្ពោះទៅបង្កើតស ​ ំណុំ​ នៃ​ គោលការណ៍ ​ ូចៗតាមព្រំដែន ក្រុងច ឧទាហរណ៍ ក្រុងត ក្រុង​ ​ ្រកឆ្លងកាត់ ឬ​ ំ មប ណែនាស ់ ត ្រា ត ិ យ ួ្រ ពិនត ្រោ អភិវឌ្ឍន៍មយ ្ គមង ួ មា ​ ន​ តម្លភា ា ព ដែល​ ​ ច​ ច្រករបៀងសេដ្ឋកិច្ចតំបន់ដែលអា រីកធំលឿន នឹង​ អាច​ ទទួល​​ យក​ អាច​ អនុវត្តបា ទៅ​ នៅក ​ ន​ ​ ្នុង​ ភាព​ ជាក់​ ស្តែង។ ពីការ​ អត្ថប្រយោជន៍​ លំនៅដ្ឋានមាន​ វិនិយោគទៅលើ​ តម្លៃសមរម្យ​ គ្រោង​ ដែល​ ់​ ំណើនទៅ សម្រាបក ​ ឹង​ ​ ថ្ងៃអនាគត ប្រៀបជាមួយន រាជ​ 3>6 ធានា​ឱ្យ​មាន​អភិក្រម​បែបបរិយាប័ន្ន ចាំបាច់​ ធានីដែល​ ដឹកជ ផ្តោត​ ត្រូវ​ ី​ ្យ​ ​ ញ្ជូន​ ដើម្បឱ ពលរដ្ឋប ជា​ ពិសេសលើ​ការ​ ​ ្រើ​ អភិវឌ្ឍ​ មធ្យោបាយ​ សម្រាបស ​ ើ​ការ​ ់​ ្វែងរកការងារ និងល ឱ្យ​ ធ្វើ​ នៅកន្លែងណា​ ប្រសើរ​ ដែល​ មិន​ ទាន់​ មាន​ ភាព​ លទ្ធ​ បាន​ ទទួល​ របាយការណ៍នេះ ​ ​ មិន​ បានគ្រប់ដណ្តបដោ ់​ យ​ លើ​ ផ្ទាល់​ បញ្ហា​ ជាម សេវា​ ​ ំដាប់ទីពីរ ដូចជា ​ ូលដ្ឋាន។ ទីក្រុងល ​ ក្រុងសៀមរាប និង​ ជានគរូបនីយកម្មនា បរិយាប័ន្ននៅឡើយទេ ប៉ុន្តែ បើទោះ​ នូវ​ ​ ំមក​ ​ ្រះសីហនុ មាន​ ក្រុងព ជំរុញ​ ចលករ​​ មាន​ កំណើនសេដ្ឋកិច្ច​ខ្លាំង រួម​ ប្រយោជន៍ច្រើនក៏ដោយ សម្ទុះរ អត្ថ​ ​ ឿនរបស់ទី ​ីកចម្រើនល ​ ៏​ ​​ ក្រុងក ផ្នែកទេសចរណ៍ ធនធាន​ កំពង់ផែអន្តរជាតិ ​ េដ្ឋកិច្ច​ តំបន់ស ធ្វើឱ អាច​ បញ្ហា​ ​ ្យ​ តែ​ វិសមភាព​ កាន់​ សភាពធ្ងន់ធ្ងរថែមទៀត មាន​ អត្ថ​ ពិសេស និង កាស៊ីណូ ប៉ុន្តែ ភាគច្រើននៃ​​ ​ េដ្ឋកិច្ច​ ប្រយោជន៍ស ​ ើ​ ប្រសិនប គ្មាន​ការ​ វា​ រៀបចំផែនការ និង​ការ​ គ្រប់​ គ្រង​ បាន​ ឱ្យ​ ល្អ។ ​​ មិនទាន់បានធ្ល ់​​ ដល់ថ្ន ាកទៅ​ ​​ ាក់មូលដ្ឋានទេ។ ឧទាហរណ៍ ខណៈ​ របស់​ របាយការណ៍ផ្សេងៗទៀត​ ធនាគារពិភពលោក តួយ៉ាង​ តំបន់​ ដែល​ ទទួលបានជោគជ័យ​ សេដ្ឋកិច្ចនៅកម្ពុជា​ បង្កើត​ ក្នុង​ការ​ របាយការណ៍ East Asia Cities: Expanding Opportunities ងារដោយ​ ការ​ តួនាទីជា​ ដើរ​ កែច្នៃផលិតផលសម្រាប់នាំចេញ តំបន់​ កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 85 សដ តំបន់​ ្ឋ ច េ ក ិ ​ ព ្ច ស េ ​ ិ ស ំ នោះ​ ទាង មានចំណងទាក់​ ទងខសោ ្ យ​ ណាស់​​ នីយកម្ម វា​ ដោយ​ អាច​ ជួយ​កាត់បន្ថយ​ បាន​ បញ្ហា​ ច្រើននូវ​ កកស្ទះ សេដ្ឋកិច្ចក្នុងស្រុក។ បន្ថែមលើការវិនិយោគលើ​ ជាមួយ​ មធ្យោបាយ​ ការរាល​ដាលសំណង់ជម្រកអនាធិបតយ្យ បំពុលបរិស្ថាន ការ​ ​ ្នុង​ ដឹកជញ្ជូនក រង្វង់ទីក្រុង សំខាន់ដែរ​ ដែល​ ត្រូវ​ ធានាយ៉ាងណា​ ឱ្យ​ ​ ក្រិដ្ឋកម្ម។ វិសមភាព និងឧ វិនិយោគច្រើន​ មាន​​ការ​ ទៀត​ ទៅលើផ ​ ្នែក​ សេវា​ ី​ ើក​ ដើម្បល ស្ទួយ​ ក្នុង​ ទីផ្សារ​ ​ ំង​ ស្រុក ព្រមទា ​ ងដែរដល់ការិយាល័យសេ ពង្រឹងផ ​​ វាច្រក​ ជាមួយន ​ ឹង​ តម្រូវឱ មាន​ការ​ ​ ្យ​ វិនិយោគ ​ ំនួយ​ និងជ បច្ចេកទេស​ ចូលតែមួយ ដើម្បធ ចេញ​ ឱ្យ​ ី​ ្វើ​ ​ ូលដ្ឋានផ សេវាម ​ ្នែករដ្ឋបាល​ ងាយ​ រក​ ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់​ ​ ្រូវបា ដែលត កំណត់​ ​ ន​ អត្តសញ្ញាណនៅក្នុង​ មាន​ បាន ហើយ​ ់​ លរដ្ឋ​ និង​ ប្រសិទ្ធផល សម្រាបព សហគ្រាសខ្នាត​ ី​បស់ធនាគារពិភពលោកមួយដែលកំពុង​ របាយការណ៍នេះ កម្មវិធរ និង​ តូច​ មធ្យម។ សម្រាបព តែដំណើរការ​ អភិវឌ្ឍនគរូបនីយកម្ម ​ ់​ ង្រឹង​ការ​ នៅកម្ពុជា ជាអាច​ ទំនង​ បំពេញ​ ជួយ​ បន្ថែម​ ដល់​ កិច្ច​ ប្រឹង​ នានា​ ប្រែង​ កំពុង​ ដែល​ មួយ​ សូចនាករ​ ក្នុងចំណោមសូចនាករស្នូលរបស់​ EPI គឺ​ តែធ្វើ។ ​ វិធីជាក់លាក់ស ់​ ្វើឱ្យ​ ​ ម្រាបធ គម្រោងបែបនោះកំពុង​ មាន​​ វិនិយោគ​ មូលធនមនុស្ស - ការ​​ លគើ​ ុណភាពនៃការអប់រំសម្រាប់​ ពិភាក្សាគ្នានៅឡើយ ប៉ុន្តែ​យ៉ាងណា ស្ថិតក្រោម​ការ​ ​ ក៏ដោយ តាម​ លើ​ការ​ ទាំងអស់គ្នា និង​ ជួយ​ បណ្តុះបណ្តាល​ការងារ អាច​ ឱ្យ​ ធានា​ ការ​ ប្រមើលទុក កម្មវិធីនេះន ​ ួយប ​ ឹងជ ​ នបរិស្ថានអំណោយ​ ​ ង្កឱ្យមា កម្លង មាន​ ​ ន​ ំា ពលកម្មមា ជនា ំ ញ​ ល​ ​ ​ការ​ ្អ ដែលជា ចាបា ំ ច់ស ​ មប ្រា វ ់ស ​ ័ ​ ិ យ ផល​ មួយ​ ធហ សម្រាប់​ការ​ ្វើ​ ិរញ្ញប្បទានដល់គម្រោងហេដ្ឋារចនា​ ​ ្នុង​ ឧស្សាហកម្មនៅក ទីក្រុង។ មានឧទាហរណ៍ច្រើនអ ​ ំពី​ កម្មវិធមាន​ ី​​ ័ ក សម្ពន​ ្ធ ង ុ្រ ​ បក នង ្រ បដោយចីរភាព​ មាន​ ិ ​ ធអា ភាពធន់ ដោយ​ ើ្វ ទិភាព​​ ​ មាន​ ជោគជ័យ ដែល​ លើកកម្ពសប គោលដៅ​ ់​ រិយាប័ន្នសម្រាបជ ់​ ន​ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងព តម្រូវ​ការ​ សមត្ថភាព​ ​ ង្រឹង​ របស់ស្ថាប័នក្នុង​ ី ក ក្រក ុ្ន ទីកង ្រ ង តំបន់អា ុ្រ នៃ​ ​ ស៊ប ី ព ូ ា៌ ដែលត ​ វ ​ ន​ ូ្រ បា ចងក្រងទុក​​ ហើយ​​ រៀបចំផែនការ ការ​ ការ​ អនុវត្ត។ ការពិនិត្យ​ ផ្តល់ហិរញ្ញវត្ថុ និង​ការ​ មាន​ អាច​ សម្រាបយ ប្រយោជន៍​ ់​ កមកសិក្សា ​ នៅក្នុងប ​ រិបទរបស់​ លើ​ ទូទៅដោយសង្ខេបមួយ​ បច្ចុប្បន្ន​ សកម្មភាព​​ ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍​ របស់​ កម្ពុជា96។ ក្នុងផ នៅ​ នគរូបនីយកម្ម ​ ្នែក​ គំរគ ព្រមទាំង​ ូ​ ម្រោងមានសក្តានុពល​ ​ ទពិសោធន៍​ ដែលមានស្រាប់របស់ធនាគារពិភពលោក ផ្អែកលើប 3>7 សំណើ​កម្មវិធី​ដើម្បី​ធ្វើ​អាទិភាព​ការ​ បានលើកយកមកពិភាក្សា​ ត្រូវ​ ក្រោម។ ខាង​ ​ ្នែក ៣.៧.‌ ក្នុងផ ១ និង​ ៣.៧.២ ក្រុង អភិវឌ្ឍ​ 3>7>1 សកម្មភាពរបស់ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ ្រា ​ ករណីសមប ់ន វ ិ គក្នង ិ យោ ុ ទ​ក ី ង ូ បាន​ ុ្រ ​ ត្រវ លក បង្ហញ ើ យកមក​ ា ​ ទូលំទូលាយជាសកល វាមា ហើយ​ ​ គ៌ា​ ​ ន​សារៈសំខាន់ស្មើគ្នាជាមា ​ ្នុង​ការ​ បច្ចុប្បន្ន មានដៃគូអភិវឌ្ឍន៍មួយចំនួនដែលសកម្មនៅក សម្រាប់នា មួយ​ មានកំណើន ​ ំឱ្យ​ ​ ន្ថយ​ និង​កាត់ប ភាពក្រីក្រនៅ​ គាំទដល់ ្រ​ ​ការ​ រយៈ​ អភិវឌ្ឍទីក្រុង តាម​ ​ ច្ចេកទេសឬ ជំនួយប ​​គម្រោង​ ​ ម្ពុជា។ ប្រទេសក ការរីកចម្រើននគរូបនីយកម្មរបស់កម្ពុជាដែល​ ​ ន​ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ដូចមា សង្ខេបជូននៅខាងក្រោម។ ភាគច្រើន​ ស្ថិតនៅដំណាក់កាលដំបូងនៅឡើយ ក្លាយ​ បាន​ ​ ុខ​ ជាម ប្រសព្វ​ នៃ​ ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍មិនបា ​ ន​ ​ ក់លា កំណត់ជា លើ​ ការ​ ​ ក់​ ​ គរូប​ អភិវឌ្ឍន ​ ួយ​ សំខាន់ម សម្រាប់ធា ​ នា​ ឱ្យ​ មាន​ការ​​ ត្រៀម ​ ហើយជា ​ ស្រេច​ នូវ​​ ជាផ នីយកម្ម​ថា​ ​ិនិយោគមួយទេ ​ ្នែកវ ហើយព ​ ួកគេ​ ក៏​ ផ្តោត​ មិន​ លើ​ ចាំបាច់ធំៗ​ សម្រាប់រ សមាសភាគ​ ​ ៀបផែនការ ក​សាង និង​ ទីក្រុង​ លំដាប់ទីពីរថា​ ជា​ មួយ​ មូលបទ​ ធ្វើ​ សម្រាប់​ការ​ ហិរញ្ញប្បទាន​ ថែទាំក្រុង។ សេដ្ឋកិចរ សក្តានុពល​ ​ ្រុង​ ្ច​បស់ក ជាក់​ លាក់​ មួយចំនួន​ ​ ្ថាន​ ដែរ។ មានតែវិទ្យាស កណ បៃតងសកល (GGGI) ទេដែល​ ំ​ ើន​ ទាំង​ រួម​ ក្រុង​ នៅ​ តាម​ ច្រក​ ​ង របៀងសេដ្ឋកិច្ចផ ត្រូវបា ​ ន​ លើក​ មក​ ច្បាស់​ ផ្តោត​យ៉ាង​ តម្រូវការ​ ទៅលើ​ ចាំបាច់​ របស់​ ដោយឡែក​ ក្រុង​ ​ ក្នុង​ គូសបញ្ជាក់នៅ របាយការណ៍នេះ វាប ហើយ​ ​ ង្ហាញ​ថា​ ក្រុង​ ​ ីពីរ ក្នុងដ លំដាប់ទ ទី២ នៃ​ ​ ំណាក់​កាល​ កម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍នគរូបនីយក មាន​ មួយចំនួន​ ខ្ពស់​ សក្តានុពល​ បាន​​ សម្រាប់ទទួល​ កំណើនទៅថ្ងៃ​ ម្មបៃតង (Green Urban Development) របស់គេ។ យ៉ាង​ សកល​ អនាគត។ ភ័ស្តុតាងជា​ បង្ហាញ​ ក៏​ ដែរ​ នូវ​សារៈសំខាន់ន ​ ៃការ​ ក៏ដោយ ណា​ វិនិយោគច្រើនគួរសមដែរលើហ មាន​ការ​ ​ េដ្ឋារចនា​ ពង្រឹងស វិនិយោគលើការ​ ស្ថាប័នឱ ​ មត្ថភាព​ ​ ន​ ​ ្យបា រឹងមាំ សម្រាប់​ការ​ សម្ព័នដ ្ធ​ ែល​ ស្ថិតក ​ ំបន់ភូមិសាស្តរបស់ ​ ្នុងត ្រ​ ក ​ ំដាប់ទីពីរ ហើយ​ ​ ្រុងល ផ្តល់ហិរញ្ញប្បទាន រៀបចំផែនការ​ ការ​ គ្រប់​ និង​ការ​ នគរូប​ គ្រង​ ធឱ្ វា​ ្វើ​​​ យ​ មាន​ការ​ យល់​ ​ ំពក ដឹងអ ខិតខំប ី​ ិច្ច​ ី​ ួយ​ ​ ច្ចុប្បន្ន ដើម្បជ បណ្តា​ ឱ្យ​ ៩៦ See World Bank, 2017, East Asia Cities: Expanding Opportunities for the Urban Poor. 86 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ក្នុង​ ក្រុង​ ​ ក្តានុពល​ ប្រទេសកម្ពុជា​ អាចសម្រេចស ​ ន​ របស់ខ្លួនបា ​ កន្លែងដទៃ​ សៀមរាប សែនមនោរម្យ (ខេត្តមណ្ឌលគីរី) និងនៅ ពេញលេញ97។ ​​និយោគ​ ទៀត។ គម្រោងវិ នគរូបនីយកម្មម លើការអភិវឌ្ឍ​ ​ ្រូវ​ ​ ួយកក៏ត បមើ បាន​ ​​ កហ ្រ​ លទុ ​ ើយដែរ ប៉ុនម ្តែ​ ិនទា ​ ប់​ ​ ន់ចា ើ​ ែនការ​ ផ្តើមធ្វផ នឹង​ ទន្ទឹមគ្នា​ នៃភាពចាំបាច់​ កម្រិតខ្ពស់​ ឱ្ យ ​ មាន​ការ​ វិនិយោគ​ លើ​ ​ ឡើយទេ។ តាមពិត​ របាយការណ៍នេះ​ លម្អិតនៅ ​ ំណែក​ ជាការរួមច ្ធ​ ្រុង និងស ហេដ្ឋារចនាសម្ព័នក ​ ពដែលកំពុងតែដំណើរការរប ​ កម្មភា ដល់​ការ​ ឱ្យ​ និយមន័យរ ​ មួយ​ ​បស់គម្រោងណា បែបនោះ នៅថ្ងៃ​ ​ ៏ដោយ​ ស់ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍មួយចំនួន កម្មវិធីណាមួយក ដែលស្នើឡើង​ មុខ។ ធនាគារពិភពលោក​​ ដោយ​ តមវ នឹង​ ឱយ ូ្រ ​ ្​ មាន​ការ​ ្រ សមល សមប ា ​​ ួ្រ ​យ៉ង ស្វាហាប់ជា ​ ំនួយ​ ឯ​ ​ មួយ​ម្ចាស់ជ ​ ែលមាន​ ទៀត។ នៅពេលដ វេទិកា​ ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊៖ ី មួយភាគធំនៃការវិនយោ ិ គរបស់ធនាគារ ​ ម្រាប់ច ជាច្រើនស ​ ែករំលែកព័ត៌មាន ​ ិភាក្សាបញ្ហាធំៗក និងព ​ ្នុង​ អភិវឌ្ឍន៍អា ​ ស៊ល ី​ ើ​ការ​ ​ គរូបនីយកម្មក អភិវឌ្ឍន ​​ ដាប់ទីពីរ ​ ្រុងលំ គឺ​ ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍នៅ ចំណោម​ ​ ​ វិស័យនានា​ ដូចជា​ តាម​ ទឹក សុខភាព មានលើផក ែ្ន ​ការ​ គប ់ ង ្រ គ ់ ង ្រ ទឹក រួមមាន​ការផ្គតផ ់ ក ្គ ទ ា អនាម័យ​ ឹ ស្អត អនាម័យ ដីធន និង​ អភិបាលកិចថ ្លី​ ិង​ ្ច​ ្នាក់​ ក្រោម​ ជាតិ ហើយមែនក៏​ ទឹកជំនន់​ និង​ ប្រព័ន្ធការពារ​ ្ធ​ ្រព្រឹត្តិកម្មទឹកកង្វក់ (ដូចជា​ ប្រព័នប នៅ ិ ដោយឡែកមួយសមប ដោយ​វេទកា​ ​ ្រា ត ់ ប ែ ញ្ហវិ ា​សយ ​ គរូបនីយក ័ ន ​ ម្ម​​​ ក្រុងប៉ោយប៉ែត បាត់ដំបង បាវិត ព្រះសីហនុ កំពត ជាដើម)។ ទាន់​ នៅមិន​ ​ េទិកា​ បង្កើតបាននៅឡើយទេ។ ការបង្កើតនូវវ ប្រភេទ​ ក្រៅពីនោះមានគម្រោងវិនិយោគ​ខ្នាតមធ្យមមួយចំនួនទៀត​ លើ​ ​ ន​ នេះ - ដែលមា ា ព សក្តនុ ល​ អាចពាក់ព ​ន ទា ័ ​ ្ធ ង ំ ដៃគអ ​ ូ ភិវឌ្ឍន៍ កស ួ ​ ្រ ង សម្ព័ន្ធដឹកជញ្ជូន រួមមាន​ ហេដ្ឋារចនា​ ​ ​ ផ្លូវនៅ ​ ែនៅ​ ក្រុងបាវិត និងផ ​ ំណង់ និងក រៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងស ​ ្រសួងសាធាណការ​ ក្រុងកំពត។ នៅមានគម្រោងន ​ ឹងម ​ កដល់ម ​ ែលផ ​ ួយចំនួនដ ​ ្តោតលើ​ ដឹកជញ្ជូនឱ្យច និង​ ចាប់ផ្តើមស ​ ូលរួមជាមួយគ្នា - គឺជាជំហាន​ ​ ំខាន់​ «ទីក្រុងច ​ ្រករបៀង» ​ េដ្ឋារចនាសម្ព័នទ និងហ ្ធ​ េសចរណ៍ ្តែ ប៉ុន​​ ឆ្ពោះទៅ​ មួយ​ ​ ម្មវិធីប្រតិបត្តិការមួយ ដែលព បង្កើតក ឱ្យ​ ​ ិចារណា​ បាន​ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ​ ីតាំងជា និងទ ​ ្រូវ​ ​ ក់លាក់នឹងត កំណត់​ បាន​ តាម​ នូវ​ គ្រប់ជ្រុងជ្រោយ​ ជាយ សេចក្តីត្រូវការ​ ​ ុទ្ធសាស្ត្រ​ និង​ការ​ ងារ​ របស់​ ក្រោយ។ ក្នុង​ កម្មវិធីវិនិយោគបន្ថែមទៀតកំពុងតែដំណើរការនៅ​ ់​ ំនួយ​ អ្នកផ្តលជ ូ​ ៏អាច​ ឯទៀត។ ភាពជាដៃគក ​ ន​ ត្រូវបា យក​ មក​ គិតគូរ​ គ្របគ ការ​ ់​ ្រងសំណល់រឹងនៅក្រុងកំពត ​ រិស្ថាន​ និង​ការគ្រប់គ្រងប ត្រង់ណាដែល​ ដែរនៅ​ អាទិភាពមានភាពស្របគ្នា ឧទាហរណ៍ ការ ក្រុងកំពង់ឆ្នាំងនិងពោធិសាត់។ ការវិនិយោគទាំងអស់នេះត នៅ​ ​ ្រូវ​ អាចត្រូវ​ ផ្តល់មូលនិធិសម្រាប់អភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ​ យក​ បាន​ តម្រងទៅ បាន​ ់​ ​​ ថ្នាកខ ់​ េត្ត ប៉ុនហា ដូច​ ្តែ​ ក់​ ​ ្តោត​ ជាផ មជ្ឈមណ្ឌល​​ ទៅលើ​ អនុវត្តដោយអ្នកផ ទៅ​ ​ ្តល់ជំនួយមួយ ហើយ​ការ​ អភិវឌ្ឍ​ ស្ថាប័ន​ ​បស់ខេត្តច្រើន ដោយ​សារ​ របស់ខេត្ត/ក្រុងរ ប្រមូលផ្តុំហេដ្ឋារច ទីនេះ​ អ្នក​ ដោយ​ ផ្តលជ ់​ ំនួយ​ មួយ​ ទៀត។ នាសម្ព័ន្ធធំៗ។ ​ េដ្ឋារចនា​ បន្ថែមពីលើ​ការវិនិយោគលើគម្រោងហ សម្ព័ន្ធ ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ក ​ ី​ ៏​ បាន​ ផ្តលជ ​ ច្ចេកទេសដ ់​ ំនួយប ​ ែរ​ ធនាគារពិភពលោក៖ ក្រោយព មាន​ ​ ី​ ជា​ សកម្មភាព​ មធ្យម​ អស់​ ​ ្រុងមួយច ដល់ក កម្មវិធីឈ្មោះថា «ការ​ ​ ំនួន ក្រោម​ ​ មត្ថភាព​ អភិវឌ្ឍស រយៈ ហើយបន្ទ មួយ​ ់​ ី​ដាក់ចេញក ​​ ាបព ​ ម្មវិធីវិនិយោគថ្មនៅ ី​ ​ ឆ្នាំ​ ២០១៦​ ​ គរូបនីយកម្ម» “Capacity Development សម្រាប់គ្រប់គ្រងន បាន​ មក ធនាគារពិភពលោក​ ផ្តលហ ផ្តោត​ការ​ ់​ ិរញ្ញប្បទានរបស់ខ្លួន​ for Urban Management” ដែលមានសង្ខេបជូនខ្លីនៅក្នុង​ ផែ្នក​ ទៅលើ​ ​ ភិវឌ្ឍន៍ជនបទ សុខាភិបាល កសិកម្ម នេសាទនិងអ ផ្នែក ២.៣ រួចហើយ។ គ្រងហានិភ័យ និង​ការ​ អប់រំ ការគ្រប់​ ​ តិ។ កែលម្អគុណភាពផ្លូវជា គម្រោងមួយមានឈ្មោះថា Livelihood Enhancement and ា្ន ងា ទីភក ់ រ​ ុ សម្រប ជប៉ន ា ក​ ិ ​ ស ្ច ហប្រតប ់ ច ិ រអន្តរជាតិ (JICA)៖ ិ ត្តកា ​ិនិយោគ​ Association of the Poor (LEAP) កំពុងវ លើ​ ង២៥ឆ្នាំកន្លងមកនេះ ទីភ្នាកងា ជា​ ធ្វើ​ការ​ ់​ រ JICA បាន​ វិនិយោគ​ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ​ខ្នាតតូចនៅភ្នំពេញ និងសៀមរាប (ភាគច្រើន​ សន្ធឹកស ច្រើន​ ់​ លើ​ ​ ន្ធាបទៅ ​ េដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធទីក្រុង។ ផ្នែកហ នៅ​ ត​ភ្ជាបផ ជាផ្លូវជនបទ) ដើម្បីបង្កើនការ​ ធ្វើដំណើរ និងល ់​ ្លូវ​ ​ ទ្ធភាព​ ភ្នំពេញ​ ប្រព័នម ្ធ​ ធ្យោបាយដឹកជញ្ជូន​ ត្រូវ​ ធ្វើ​ការ​ បាន​ ​ ើង​ កែលម្អឡ ​ រក​ ចូលទៅ បាន។ គម្រោងមួយចំនួនដែលនឹង​ដាក់ឱ សេវា​ អនុវត្ត​ ​ ្យ​ វិញ​ តាម​ រយៈ​ការ​ សង់ស ធំមួយឆ ​ ្ពាន​ ​ ន្លេមេគង្គ ​ ្លងទ គ្របគ ការ​ ់​ ្រង​ គម្រោងក នាពេលឆាប់ៗនេះ​ មាន​ ​ ែលម្អស ​ ្ថានភាព​ ផ្លូវជាតិលេខ៤ ្ធ​ ឹកជញ្ជូន​សាធាណៈ និងក ចរាចរណ៍ ប្រព័នដ ​ ែទីក្រុងភ្នំពេញ។ ​ ំពង់ផ ​ េត្តព្រះសីហនុ (ដែលភ្ជាប់ទីក្រុងភ្នំពេញជាមួយខ ​ ្រុង​ ឆ្លងកាត់ក បណ្តាញ​ ចែកចាយ​ អគ្គិសនី បណ្តាញ​ ​ ្រព័នប ផ្គត់ផ្គង់ទឹក និងប ្ធ​ ង្ហូរ​ ច្បារមន) ពង្រីកប និង​ការ​ ប្រព័នទ ​ ណ្តាញ​ ្ធ​ ឹក​ និង​ អនាម័យនៅក្រុង​ ទឹកស្អុយ ​ ទួលបា ក៏ទ កែលម្អច ​ នការ​ ​បស់​ ​ ្រើនដែរតាមរយៈជំនួយរ វិនិយោគ​សាធារណៈ​ ៩៧ ខណៈដែលមាន​ការ​ ផ្នែកឯកជន​ និង​ ផ្សេងទៀត​ ដែលផ្តោតលើហ ​ េដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ​និងស ​ េវា​ ក្រុង​ ក្នុង​ ​ ក់ព័ន្ធ​ លំដាប់ទីពីរ អ្នកពា មិន​ គម្រោងវិនិយោគទាំងនោះ​ ​ ន​ ត្រូវបា ​ នៅ សម្ភាសន ៍​ ​ ក្នុង​ វិសាល​ របស់​ការ​ ភាព​ នេះ​ សិក្សា​ ទេ។ កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 87 ទីភ្នាកងា ់​ រ​ នេះ។ ក្រៅ​ ពីក្រុងភ្នំពេញ ទីភ្នាក់ងារ JICA បាន​ ផ្តល់ការ​ ទីភ្នាក់ងារកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអាល្លឺម៉ង់​ (GIZ)៖ ចាប់តាំង​ ហិរញ្ញវត្ថុ​ គាំទ្រ​ រៀបចំ​ ដល់​ការ​ សិក្សា​ «ការ​ ស្តី​ ពី​ យុទ្ធសាស្ត្រ​ ា្ន ងា ពីឆំា្ន ១៩៩៨មក ទីភក ​ ់ ន ់ រ GIZ បានផ្តលជ ួ អភិវឌ្ឍន៍សមត្ថភាព ំ យ ់​ ំបន់ឆ្នេរ និងប សមាហរណកម្មជាតិសម្រាបត សម្រាប់​ការ​ ​ ្លង់គោល​ ​ ន្ទី ដល់ក្រសួងរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ និងដល់ម ក្រុងព្រះសីហនុប អភិវឌ្ឍ​ ដោយ​ ​ ្រកប​ ចីរភាព» (Study On រសុរិយោដីនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ។ ក្នុងខែមករា ឆ្នាំ២០១៦ ក្រសួង​ National Integrated Strategy Of Coastal Area And ​ ែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ បាន​ រៀបចំដ វគ្គបណ្តុះបណ្តាល​ ធ្វើ​ Master Plan Of Sihanoukville For Sustainable ធផ ជំហានដំបូងស្តីពីការ​ រៀបចំក្រុង ក្រោម​ការ​ ្វើ​ ែនការ​ ់​ ំនួយ​ ផ្តលជ ​ លទ្ធផលនាំឱ្យ​ Development) ដែលជា ច្រើន​ មានការវិនិយោគ​ ​ ីភ្នាកងា របស់ទ ់​ រ GIZ ​ លដៅ​ ក្នុងគោ យល់​ ផ្តល់​ការ​ ​ ៊ីជម្រៅ​ ដឹងស ដើម្បី​ គួរសម​ ​ មត្ថភាព​ ពង្រីកស កំពង់ផែក្រុងព្រះសីហនុ និង​ របស់​ អំពីការ​ ធ្វើ​ នគរូបនីយកម្មទ ផែនការ​ ធ្វើ​ ​ ូទៅ និង ជាពិសេស ​ ជា​ ្ច​ ិសេសនោ តំបន់សេដ្ឋកិចព ​​ ដាប់ទីពីរមួយចំនួន​ ​ ះក្បែរនោះ។ ក្រុងលំ ជំហានដំបូងន ​ ៃដំណើរការរៀបចំប្លង់គោល។ ​ ូលរួមក អ្នកច ​ ្នុង​ ទទួលរ បាន​ ហើយ ​ួច​ ក៏​ ឬ​ នឹង​ ទទួលបា ​ ន​ ​ ី​ការ​ អត្ថប្រយោជន៍ព ស្តារ​ រៀបចំ​ វគ្គបណ្តុះបណ្តាលនេះ មានតំណាងមកពីគណៈកម្មាធិការ​ ឡើងវិញ បង្កើនគ និង​ការ​ ​ ុណភាព​ របស់​ បណ្តាញផ្លូវដឹកជញ្ជូន ភូមិសាស្ត្រខេតទា ផែនការ​ ្នាំ​ ០១៦ រហូតដល់​ ្ត​ ំង ២៥។ ចាប់ពីឆ២ ​ ក ជាពិសេសនៅ បាត់ដំបង សិរីសោភ័ណ ប៉ោយប៉ែត កំពង់ចាម ​ ្រុង​ ​ ២ ចុងឆ ងារ GIZ ក៏បានអនុវត្ត នឹងបន្តអនុវត្ត នូវកម្មវិធី ្នាំ​ ០៨ ទីភ្នាក់​ សៀមរាប។ គម្រោងមួយចំនួនបានធ្វើការវិនិយោគដែរទៅ និង​ ​ លើ​ និងក «វិមជ្ឈការ​ ់​ដ្ឋបាល» (EU DAR) ជាមួយន ​ ំណែទម្រងរ ​ ឹង​ កែ ល ម្អ ​ ការ​ និ ង ​ការ​ ប ង្កើ ន ​ ស មត្ថ ភា ព​ រ បស់ ​ ផ្គ ត់ ផ្គ ង់ ទឹ ស្អា ត ប្រ ព័ ន្ធ ​ គោលដៅជួយ​​ ដល់​ អាជ្ញធ ា រថ្នក ា ក់ ម ​ ្រោ ​ ជាតិ និងអ ​ ង្គភាពខ្សប ែ ណ្តយ ​ ោ ​ ផ្ចង់ការ​​ ដោយ​ យកចិត្តទុកដាក់ពិសេស​ ​ ្រុង​ ទៅលើក សៀមរាប នៅ​ តាម​ ស្រុក​ និងក ជាដ ​ ្រុង​ ្ត​ ណ្តាល និងខ ​ ៃគូ (ខេតក ្ត​ ត់ដំបង) ​ េតបា ​ ម និងបា កំពង់ចា ​ ត់ដំបង។ ​ ្យមានលក្ខណៈសុខដុម នៅក្នុងការផ្តល់សេវាឱ ឆ្លើយតប និង​ ​ ន​កាន់ត គណនេយ្យភាព ឱ្យបា ​ ែប្រើសើរឡើង។ ិ ភិវឌ្ឍន៍ស មូលនិធអ េ ក ​ ដ ្ឋ ច ិ ន ​ ្ច ង សហប្រតប ិ ​ ិ រកូរេ៉ (ECDF)៖ ិ ត្តកា ភាគច្រើននៃ​ការវិនិយោគ​ របស់ មូលនិធិ EDCF គឺមានទៅលើផ្នែក​ ្ ស្ថន វិទយា ា ក​ណ ើ ប ំ ន ៃ ងសកល (GGGI)៖ វិទយា ​ ត ា GGGI ្ ស្ថន ផ្លូវជាតិ ហើយ​ បណ្តាញ​ ​ ត់​ ក្នុងចំណោមនោះមានគម្រោងតែមួយគ ទីភ្នាក់ងារផ្តល់ជំនួយវិនិយោគក៏ពិតមែន មិនមែនជា​ ប៉ុន្តែស្ថាប័ន​ កំពុង​ ដែល​ តែដំណើរការជាមួយ​ការ​ ផោ្តត​ខ្លាំង​ ទៅលើក្រុង​ លំដាប់​ េ​ នះដរើ តួសខា ំ ន់មយ ិ្រ ស ួ នៅកមត ុ ​ការ​ ​ កល ក្នង កណ អត្តសញ្ញណ ំ ត់​ ា ​​ បង្កើនស ទីពីរ តាខ្មៅ គឺ​ការ​ ប្រព័នល ​ មត្ថភាព​ ្ធ​ ូ​ បង្ហូរ​ ទឹកស្អុយក្នុង​​ អភិវឌ្ឍនគរូបនីយកម្ម ការវិនិយោគលើ​​ការ​ ​ អាទិភាពខ្ពស់ មាន​ ក្រុងនោះ។ រួមចំណែកក្នុង​​ការ​ ដែលអាច​ ផលប៉ះពាល់​ សម្រាល​​ ប្រែប្រួល​ នៃការ​ អាកាសធាតុ ​ ន្ថយប តាមរយៈការ​កាត់ប ​ ំភាយ​កាបោន។ ក្នុងឆ្នាំ ​ រាំង (AFD)៖ ជាប្រវត្តិកន្លងមក ទីភ្នាក់​ ទីភ្នាក់ងារអភិវឌ្ឍន៍បា ២០១៨ ​ ្ថាននេះបាន​ វិទ្យាស ធ្វើ​ការ​បោះពុម្ពផ្សាយ «ផែនការ​ ធ្វើ​ការ​ ងារ AFD បាន​ ់​ ំនួយដ ផ្តលជ ​ ល់ផ ​ ្នែក​ ផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាតនៅទី ទីក្រុងមា យុទ្ធសាស្ត្រ​​ ចីរភាព​ ​ ន​ នៅកម្ពុជា ២០១៨-២០៣០» ់​ េះ​ ក្រុងភ្នំពេញ។ បច្ចុប្បន្ន ទីភ្នាកន គម្រោងទឹកស្អាត​ និង​ មាន​ (Cambodia Sustainable City Strategic Plan, 2018- ​ ំពុងត អនាម័យមួយចំនួនក បាន​ ​ ្រូវ​ ​ ្វើនៅ​ អនុវត្តធ ក្រុងសៀមរាប ក្រុង​ 2030) ​ លដៅ​ ជាមួយគោ ់​ ំណើនប លើកកម្ពសក របស់​ ​ ៃតង​​ ក្រុង​ ​ ្រុង​ បាត់ដំបង ក្រុងកំពង់ចាម និងក ព្រះសីហនុ។ ​ិស័យ​ នៅក្នុងវ លំដាប់ទីពីរជា ​ យុទ្ធ​សាស្តសំ ្រ​ ខាន់​ ដែលត ​ ន​ ​ ្រូវបា ថ្នាក់​ រដ្ឋាភិបាល​ ផ្តលជ អភិវឌ្ឍន៍ក្រុង AFD បាន​ ហិរញ្ញវត្ថដ ់​ ំនួយ​ ុ​ ល់គ ​ ម្រោងម ​ ួយ​ ជ​ ជាតិ​​ ើ្រ រស ស ធ​ ើ ​ ជា ើ្វ ​ ទក ុ្រ អា ី ង សមប ​ ទិភាព​ ្រា ​កា ់ រ​ ្ប អភិវឌឍ ៃ ង។ ទីកង ​ ត ុ្រ ​ ក្រុង​ នៅ​ ី​ ៀបចំបង្កើតឧ សៀមរាប ដើម្បរ អភិវឌ្ឍ​ ​ បករណ៍សម្រាប់​ការ​ ​ ត់ដំបង ក្រុងសៀមរាប ក្រុងព្រះសីហនុ ទាំងនោះមាន ក្រុងបា ្រ បដោយចីរភាពនូវត បក ំ ន់អ ​ប ​ ង្គរ-សៀមរាប នៅក្នង ុ បរិបទមួយដ ​ ល ែ ​ ​ ្រុង​ ក្រុងកំពត ក្រុងកែប ក្រុងសួង និងក ្ច​ ិគ្រោះយោបល់​ បាវិត។ កិចព ​ ូលរបស់ភ្ញៀវទេសចរ រំហូរច ពង្រីកន និង​ការ​ ​ ំពុង​​ ​ គរូបនីយកម្មក ពហុភាគីពាក់ព័ន្ធ និងស ​ ិក្ខាសាលា​ ជាច កសាងសមត្ថភាព​ ត្រូវ​ ​ ្រើន​ តែមានសម្ទុះហក់ឡើងខ្លាំង។ នៅទីក្រុងភ្នំពេញ AFD បាន​ ធឡ បាន​ ើ ជា ើ្វ ង ​ ផ្នក ែ មួយនៃ​ការ​ អភិវឌឍរៀបចំ «ផែនការ​ ្​ យទ ្ធ ស្ត្រ​​ ុ សា ុ​ ល់​ការ​ ផ្តល់ហិរញ្ញវត្ថដ ​ ល់​ការ​ ជួសជុលស្តារឡើងវិញ និងដ ធ្វើកំណែ​ ​ ន​ ទីក្រុងមា ចីរភាព» (Sustainable City Strategic Plan) ់​បៀបគ្រប់គ្រងផ្សារថ្មី។ ជាមួយគ្នានេះដែរ AFD កំពុងតែ​ ទម្រងរ រួមបញ្ចូល​ការ​ ដែល​ ធអា ្វើ​ ទិភាព​ គម្រោង​ ​ ៃតង នៅ​ ទីក្រុងប ​ ្នែក​ ក្នុងផ ោ គ សម្ពធ ្រោ សិក្សាលទ្ធភាព​ ​ មង មយួ ​​ ស្តព ី ី «ការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយ ជា​ នានា ដូច​ ​ នាម័យ ការគ្របគ ទឹកកង្វក់​ និងអ សំណល់រឹង និង​ ់​ ្រង​ ​ ម្ពុជា៖ ចីរភាពនៃទីក្រុងក ការអនុវត្តគ ​ ម្រោង​ ក្រុង​ មានបរិយាប័ន្ន​ ដឹកជ មធ្យោបាយ​ ​ ញ្ជូន។ ្រា ក សមប ់ ង ​ លដា ុ្រ ​ ំ ប់ទព ី រ ី ចំនន ំ ង កំពត និងក ួ ៣ (បាត់ដប ្រ ះ ​ ច ូ )»។ េ /ឆ្លង 88 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 3>7>2 បទពិសោធន៍របស់ធនាគារពិភពលោកក្នុង​ កសាងសមត្ថភាព ផ្អែកលើតម្រូវការចាំបាច់ ដោយចីរភាព និង​ការ​ ជាក់លាក់។ ​ ្ចង់​ អភិក្រមខ្លះផ ធ្វើ​ ទៅលើ​ការ​ ​ ្រសើរឡើងដល់​ ឱ្យប គម្រោងផ្នែករៀបចំក្រុង នៅ​ ស្ថានភាព​ សហគមន៍ភូមិដ្ឋាន ក្នុង​ ឬទីក្រុងមួយចំនួនតូច ​ ភិក្រមដ ខណៈដែលអ ​ ទៃទៀត​ ប្រើ​ ប្រាស់​ វេទិកា​ ជាតិ​ ដើម្បធ ថ្នាក់​ ី​ ្វើ​ ្រ មានច្រន អភិកម ដែល​ ើ បែប​​ តវូ្រ ​ បាន​ ទៅអនុវត្ត​ យក​ បក ្រ បដោយ​ ប្រព័ន្ធទាំងមូលមានភាពប្រសើរឡើង​ ឱ្យ​ អភិវឌ្ឍ​ សម្រាប់​ការ​ នៅ​ ជោគជ័យ​ ប្រទេសនានា តាម​ រយៈ​ តាម​ ី​បស់ធនាគារ​ កម្មវិធរ ​ ម្ម។ អភិក្រមមួយណាក៏ដោយក៏ត្រូវត នគរូបនីយក ​ ែយកមក​កាត់​ ​បស់ម្ចាស់ជំនួយផ្សេងទៀត ដែលផ្តលម ពិភពលោក និងរ ់​ េរៀន​ ​ ្រូវ​ តម្រឹមឱ្យត បរិបទនៅកម្ពុជាដែរ ទៅតាម​ ជាមួយន អម​ ​ ឹង​​ការ​ ប្រយោជន៍ស មាន​ យកមប្រើ​ ​ ម្រាប់ធ្វើលំនាំតាម​ ក្នុង​ នៅ​ បរិបទ​ យោបល់​ ពិគ្រោះ​ ​ គីពាក់ព័ន្ធសំខាន់ៗផង។ ជាមួយភា ​ ម្ពុជា (ប្រអប់ ៣.៧, ៣.៨, ៣.៩)។ ភាគច្រើននៃអភិក្រម ប្រទេសក ទាំង​ការ​ ទាំងនោះរួមបញ្ចូល​ ប្រកប​ វិនិយោគលើហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ​ ប្រអប់ ៣.៧៖ គម្រោងទីក្រុងយុទ្ធសាស្ត្រនៅប្រទេសតង់សានី - ការកែលម្អហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធទក ី​ ្រុង ី​ ្រុង និងអភិបាលកិច្ចទក តមង ដោយ​ ់ លដៅ​ ្រ គោ ល​ទ ើ ក ុ្រ ​ខ្នត ី ង ា មធ្យមចំនន ួ ប ​ ព ំ្រា រ ុ ល ី ដែលកំពង ូ លាស់​ឆាប់រហ័ស ​ ត គមង ្រោ ទីកង ុ្រ យុទសា ្រ ប្រទស ្ធ ស្តនៅ េ តង់សានី វិនិយោគទៅលើ​ការ​ (Tanzania Strategic Cities Project) របស់ធនាគារពិភពលោក បាន​ ​ ្យប្រសើរឡើងនូវហ កែលម្អឱ ​ េដ្ឋារចនា​ ​ ីក្រុង សម្ព័ន្ធមូលដ្ឋានរបស់ទ ជាមួយ​ ព្រមគ្នា​ នឹង​ការ​ ពង្រឹង​ការគ្របគ ់​ ្រង​ និង​ ដំណើរការបំពេញមុខងារហិរញ្ញវត្ថរ បណ្តា​ ុ​បស់​ ​ ែល​ ទីក្រុងដ ​ ្នុងគម្រោងនេះ។ នៅក្រុង Arusha ដែលជាក្រុងមួយក ចូលរួមក ​ ំណោមក្រុងក្រោមគ ​ ្នុងច ្រី​ ន​ ​ ម្រោង ពួកមន្តបា ​ ណ្តាញ​ កំណត់អត្តសញ្ញាណប ផ្លូវ​ ភ្ជាប់​ យុទ្ធសាស្ត្រ​ ជា​ នៅជុំវិញ​ តំបន់ពា ​ ណិជ្ជកម្មកណ្តាលមួយ​ សម្រាបធ ់​ ្វើ​ការ​ ​ ុណភាពឱ្យប កែលម្អគ ​ ្រសើរឡើង។ បាន​ ផលជាវិជ្ជមាន​ ​ ីមានការកែលម្អស្ថានភាព​ កើតឡើងក្រោយព ឈូសពង្រាបឱ របស់ផ្លូវនេះ​- រួមមាន​ការ​ ​ ្មើ ដំឡើងប ​ ្យស ​ ម្រាប់​ ​ ្រព័ន្ធភ្លើងតាមដងផ្លូវ ចិញ្ចើមស ថ្មើរជើង និងរ អ្នក​ បង្ហូរ​ ​ ៀបប្រព័ន្ធ​ ​ រិស្ថានក ទឹក។ ក្រៅពីការកែលម្អប ​ ្នុងក ​ ្រុង​ និងធ ​ ្វើ​ ឱ្យផ តែ​ ​ ្លូវ​កាន់​ ក្នុង​ការ​ ងាយស្រួល​ ប្រាស់សម្រាបទា ប្រើ​ ់​ ំង​ ចរាចរណ៍ ការធ្វើ​ ​ ំង​ និងទា អ្នក​ ថ្មើរជើង ​ ំណើនក មន្ត្រីក្រុងក៏បានសង្កេតឃើញក ​ ម្លៃអចលនទ្រព្យដែរនៅជុំវិញប ​ ្នុងត ​ ្រព័ន្ធផ្លូវដែលមាន​ការ​ ី​ ៏​ លម្អរួច។ ប្រព័ន្ធលូបង្ហូរទឹកថ្មក ឆ្លើយត បានជួយ​ ​ និភ័យទឹកជំនន់ដែរ ដែលកាលមុនវា ​ បទៅនឹងហា ​ ្រជាជនញញើតនឹងចេញដើរនៅ ​ ធ្វើឱ្យប ពេលណាមានភ្លៀងធ្លាក់។ កែលម្អហ បន្ថែមលើ​ការ​ ​ ន​ ​ េដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជាមូលដ្ឋាន ផ្នែកដែលមា ​បស់គ ភាពនវានុវត្តន៍មួយរ ចាប់យក​ ​ ម្រោង TSCP នេះគឺ​ការ​ បក បច្ចេកវិទ្យា GIS មក​ កំណត់​ ្រើ​ ្នុង​ការ​ ផែនទី និងវា ​ យ​ តម្លៃ​ ​ ច​ អចលនទ្រព្យ​ទាំងអស់ដែលអា យកពន្ធបាន នៅតាមក្រុងនីមួយៗ។ ប្រព័ន្ធ​ ​ ្យអង្គភា ព័ត៌មាន GIS បានអនុញ្ញាតឱ ​ ព​ ប្រមូលពន្ធរ ​បស់​ រដ្ឋា​ មូលដ្ឋានដ ភិបាល​ ​ ែលមានឈ្មោះថា Local Government Revenue ធ្វើ​ការ​ Collection Information System (LGRCIS) អាច​ វាយតម្លមូ ៃ​ លដ្ឋានព ​ ន្ធរ ​បស់​ ​ ីមួយៗបាន តាមរបៀបមួយមា ក្រុងន ​ ន​ តម្លាភាពជាងមុន បាន​ ដោយវា​ ា​ ប្រមូលព័ត៌មាន​ ឆ្លើយតបទៅនឹងបញ្ហនៃការ​ មិនត ​ ្រឹមត ​ ្រូវន ​ ិងម ពេញលេញ ​ ិន​ ច្រើន​ ដែល​ បណ្តាលម តែ​ ​ ក​ ស្ទងន ពីការ​ វាយតម្លៃធ្វើដោយដៃ។ ជាមួយ​ការ​ ់​ ិង​ ​ ត្តសញ្ញាណ​ កំណត់អ បានល្អជាងមុនល ​ ើ​ អ្នកជា ​ ន្ធ និងអ ​ ប់ព ​ ន្លំពន្ធ ព្រមទា ​ ្នកប ប្រព័ន្ធ​ ​ ំងមាន​ ​ ម្រាបប អេឡិចត្រូនិកស ប្រាក់មួយ​ ់​ ង់​ ​ យ​ ដែលងា រក​ បាន​ និង​សាមញ្ញក ប្រើ​ ​ ្នុង​ការ​ ជោគជ័យនៅក្នុង​ការ​ ប្រាស់ អង្គភាព LGRCIS មាន​ ឱ្យ​ ជួយ​ ​ ច​ ទីក្រុងអា ​ ្រភពចំណូលរបស់ខ្លួន តាម​ បង្កើនប រយៈការ​ ប្រមូលពន្ធ។ មួយឆ ​ ្នាំ​ ពី​ការ​ដាក់ឱ ក្រោយ​ អនុវត្តប្រព័ន្ធព័ត៌មាន GIS នេះ ក្រុង​ ​ ្យ​ ​ ម្រោង TSCP ឃើញ​ថា​ ទាំងប្រាំពីរក្នុងគ ​បស់​ ប្រភពចំណូលរ ​​ មធ្យមបាន​៣០%។ ខ្លួនកើនជា​ ប្រភព៖ ធនាគារពិភពលោក កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 89 ប្រអប់ ៣.៨៖ គម្រោងកែលម្អសង្កាត់ក្នុងទីក្រុងការ៉ាជី - ការវិនិយោគលើការអភិវឌ្ឍទីធ្លាសាធារណៈដោយប្រើអភិក្រមចូលរួម ទីក្រុងការ៉ាជី ​ ​ ដែលជា ្ច​ ិង​ មជ្ឈមណ្ឌលសេដ្ឋកិចន នយោបាយ​ របស់​ ប្រទេស​ប៉ាគីស្ថាន ​ ្រជាជន​ មានកំណើនប សេដ្ឋកិចគ និង​ ​ ត់​ ្ច​ ួរឱ្យក ់​ ្នុង​ សម្គាលក ៥០ឆ្នាំ កន្លងម រយៈពេល​ ​ កនេះ។ ដោយ​ មាន​ ប្រជាជនរស់នៅ ១៦លាននាក់ ទីក្រុង​ការ៉ាជីបាន​ តស៊ដ ប្រឹង​ ូ​ ើរឱ្យទាន់ល្បឿននៃ​ ផ្នែករូបវន្ត និងត កំណើន​ ផ្នែក​ ​ ម្រូវការ​ រចនាសម្ព័ន្ធ ហើយវា ហេដ្ឋា​ ​​ ត្រូវបា ​ ន​ ​ ិន្ទុស្ថិតក្នុងច ជាប់ព ទីក្រុងដ ​ ំណោម​ ពិបាករស់នៅបាន ក្នុង​ ​ ែល​ នៅ​ ពិភពលោក។ រូបភាពផ្កាយរណបបង្ហាញថា គម្របបៃតង​ ទីក្រុងបា ក្នុង​ ​ ន​ធ្លាកច ់​ ុះ​ ពី ៤,៦% ក្នុងឆ ​ ២ នៅ​ ្នាំ​ ០០១ មក​ ​ ្នាំ​ ត្រឹម​៣,៧% ក្នុងឆ ​ ុវត្ថិភាពទេសម្រាបអ ២០១៣។ នៅកណ្តាលក្រុង ចិញ្ចើមផ្លូវគ្មានស ថ្មើរជើង ដោយ​សារ​ ់​ ្នក​ វា​ ត្រូវរ ​ង​ការ​ ខូចខាត ឬ​ បាន​ ត្រូវ​ េ​ ប្រើ​ គយក​ សម្រាប់​ ធ្វើចំណតយានយន្ត។ /KNIP) របស់ធនាគារពិភពលោក គម្រោងកែលម្អសង្កាត់ក្នុងទីក្រុងការ៉ាជី (Karachi Neighborhood Improvement Project​ នាំអត្ថប្រយោជន៍ដល់អ មានគោលដៅ​ ​ ្នករស់នៅ ម្ចាស់​ ធុរកិច្ច និងអ ​ ្នកធ ​ ្វើដំណើរឆ្លងកាត់ចំនួន ១លាននាក់ ដោយធ្វើ​ការ​ ​ ្យប កែលម្អឱ ​ ្រសើរ​ ​ ក្ខខណ្ឌរស់នៅតា ដល់ល ​ ឹងទ ​ មតំបន់មួយចំនួន។ ស្របគ្នានោះដែរ ទីក្រុងន ​ ទួលបា ​ ន​ នូវ​ ឧបត្ថម្ភផ្នែកស្ថាប័ន​ ដើម្បី​ ជំនួយ​ បង្កើនសមត្ថភាព​​ ត្រួតពិនិត្យការផ្តល់សេវា ដូចជា ក្នុង​ការ​ ​ ​ការ​ ចេញ​ការ​ អនុញ្ញាត​​សាងសង់ និងអាជ្ញាប័ណ្ណធធ ្វើ​ ុរកិច្ច ជាដើម។ អភិក្រមច ​ ឹង​ ​ ូលរួមមួយន ត្រូវ​ អនុម័តយ បាន​ មក​ ​ ក​ ដើម្បី​ ប្រើ ​ អនុញ្ញាតឱ្យប ​ ណ្តា​ សហគមន៍ក ​ ំណត់អ ​ ញ្ញាណ និងរ ​ ត្តស គម្រោងដែលន ​ ៀបចំរចនា​ ​ ំមកនូវផ ​ ឹងនា ​ លវិជ្ជមានជា​ ដល់ប ច្រើន​ សង្កាត់ភូមិដ្ឋានដែ ​ ណ្តា​ ពួកគេ​ ​​ ល​ រស់​ នៅ។ ក្នុងនោះអាចមាន ឧទាហរណ៍ ចំណត​ បង់ប្រាក់ ឬ​ ្លា​ តង ការ​ ទីធបៃ ្លា​ កែលម្អ​ធសម្រា ប់​ ្ធ​ ម្រាបជ ដើរបាន​ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័នស ្ត​ កម្មភាព​ ់​ ំរុញលើកទឹកចិតស ​ េវា​ នៅតាមដងផ្លូវ ឬ​ការកែលម្អដល់ស ជាមូលដ្ឋានរបស់ក្រុង។ អភិក្រម​ ​ ំខាន់ណា បែបបរិយាប័ន្ននេះស សម្រាបក ​ ស់​ ពី​ ់​ ្រុង​ការ៉ាជី ក្រោយ​ មាន​ វិសមភាព​ ភូមិសាស្តជា​ ត្រូវ​ ្រ​ ច្រើន​ លើកឡើង នៅក្នុងរ បាន​ ​បាយការណ៍​ របស់ធនាគាពិភពលោកមួយទៀត ឈ្មោះថា Transforming Karachi into a Livable and Competitive Megacity: A City ទទួលស្គាលត Diagnostic and Transformation Strategy។ តាមរយៈការ​ ផ្តលដ ់​ ួនាទីរបស់សហគមន៍មូលដ្ឋាន និងការ​ ​ ួកគេនូវ​ ់​ ល់ព កែលម្អសង្កាតភ មធ្យោបាយ​ ​បស់​ ់​ ូមិដ្ឋានរ ពួកគេ គម្រោង​ KNIP បានបោះជំហានសំខាន់ជាលើកដំបូង ​ នៅក្នុង​ការ​ បង្ហាញ​ ៃ​ គុណតម្លរបស់ ​ ើ​ ែនការ​​ អភិក្រមធ្វផ ពិគ្រោះយោបល់ ជាផ្នែកមួយនៃ​ បែបបរិយាប័ន្ន និង​ យុទ្ធសាស្ត្រវែងឆ្ងាយ​ សម្រាបនា ់​ ំមក​ វិជ្ជមាន​ នូវ​ការផ្លាស់ប្តូរជា​ ដល់​ ទីក្រុង។ ប្រភព៖ ធនាគារពិភពលោក ប្រអប់ ៣.៩៖ មន្ទីរពិសោធន៍ធ ប្លង់​ ​ ្វើ​ រៀបចំក្រុង (ប្រទេសឥ ​ ណ្ឌូណេស៊ី) - គម្រោងធ ​ នាគារពិភពលោក​ ដើម្បប ​ េដ្ឋា​ ី​ ង្កើតហ រចនាសម្ព័ន្ធ​ ទិន្នន័យភូមិសាស្ត្រទីក្រុង របស់ធនាគារពិភពលោកមានឈ្មោះថា «មន្ទីរពិសោធន៍ធ្វើប្លង់រៀបចំក្រុង» (City Planning Labs/CPL) ជួយទីក្រុងនៅ គម្រោង​ ​ ​ ៊ី​ ភិវឌ្ឍហេដ្ឋរចនាសម្ព័នទ ប្រទេសឥណ្ឌូណេសអ ​ ស្សន​ ្ធ​ ិន្នន័យភូមិសាស្ត្ររួមមួយ​(a unified spatial data infrastructure) ក្នុងទ ធ្វើឱ្យ​ តមា កាន់​ ើ ឡើងនូវ​ការ​ ែ នភាពប្រសរ ធ​ផ ើ្វ ន ែ ការ​ រៀបចំកង ​ ក ុ្រ ផ ិ ន ែ្អ លើទន ្ន យ ័ ។ បញ្ហប ា​ ឈ ្រ មនានាដែលទី ង ​ក ​ ចន ុ្រ ជា កង ើ្រ ​ ុ្ន ​ បទ េ ឥណ្ឌណ ្រ ស ូ ស ៊ េ ី​​ ជួបប្រទះនោះ គឺមិនខុសគ្នទៅនឹ បាន​ ា​ បញ្ហា​ ង​ មាន​ ដែល​ នៅ​ តាម​ តំបន់ដ មាន​ការ​ ​ ែល​ ​ ្នែកនគរូបនីយក រីកចម្រើនផ លឿនទេ ដែលក្នុងនោះ​ ​ ម្ម​ ផ្តល់សេវាមិនស មានការ​ ​ ពចាំបាច់ឱ ​ ្មើគ្នា និងភា ​ ្យប ​ ង្កើនភា ​ ព​ ​ ឹង​ ធន់​ខ្លាំងថែមទៀតទល់ន ហានិភ័យរបស់​ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ។ ដោយ​ ស្រប​ ដើរ​ នឹង​ ជាមួយ​ ផែនទីតែមួយ (One Map Policy) ប្រកបដោយមហិច្ឆិតារ គោលនយោបាយ​ ​បស់​ ប្រទេសឥ ​ ណ្ឌណ ូ ស សម្រា ី៊ េ ​​ ់​ ង់​ បស ្ធ​ ិន្នន័យភ ប្រព័នទ ្រ​ ុះថ្នាកជា ​ ូមិសាស្តចម្រ ់​ តិ​ មួយ គម្រោង CPL ធ្វើ​ការ​យ៉ាងជ ​ ិតស្និទជា ្ធ​ មួយរ ក្រុងជាច្រើន ដើម្បី​ ​ដ្ឋាភិបាល​ ​ ល​ បង្កើតគោ ​ ីតិវិធីចាំបាច់ស នយោបាយ និងន ់​ ីភ្នាកងា ​ ម្រាបទ ផ្សេង​ ់​ រ​ ៗ​យក​ ទៅ​ ដើម្បី​ ប្រើ​ ​ ែករំលែកទិន្នន័យគ្នា រៀបចំបង្កើតឧបករណ៍ស ប្រមូល​និងច ​ ម្រាប់​ ប្រមូលនិ ការ​ វិភាគទិន្នន័យ ហើយ​ ​​ ង​ សមត្ថភាព​​ ដើម្បីកសាង​ របស់​ បុគ្គលិកនៅ ​ ​ ​ ្យ​ កម្រិតក្រុងឱ ​ េះប្រើ​ យល់ និងច ទិន្នន័យដ ប្រាស់​ ​ ន។ ​ ែលមា 90 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ​ ម្រោង CPL គឺប គោលដៅវែងឆ្ងាយរបស់គ រចនាសម្ព័នទ ​ ង្កើត «ហេដ្ឋា​ ្ធ​ ិន្នន័យភូមិសាស្ត្រទីក្រុង» មួយ (Municipal Spatial Data ់​ដ្ឋាភិបាល​ Infrastructure/MSDI) សម្រាបរ ​ ក​ មូលដ្ឋានយ គ្របគ ទៅ​ ​ ែរក្សា​ដោយឯករាជ្យខ្លួនឯងបាន។ ់​ ្រង និងថ ​ ទ នៅទីក្រុង Semarang ដែលជា ​ ួយ​ ​ ីក្រុងម ចំណោម​ ក្នុង​ វិភាគភូមិសាស្ត្របានអនុញ្ញាតឱ្យ​ ទីក្រុង​សាកល្បងពីររបស់គម្រោង CPL ការ​ ធ្វើ​ អ្នក​ យល់​ ផែនការ​ តើ របាយ​ បាន​​ថា​ ភាពក្រីក្រ ការ​ ស្រុតដី និងក ​ ង្វះខាតហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ មាន​ ​ ំនង​ ទំនាក់ទ គដូ ជាមួយ​ ្នា​ ចម្តេចខ្លះ។ ា​ ឈម​ ទីក្រុងនេះបានជួយប្រទះបញ្ហប្រ ច្រើន​ ជា​ ​ េលជាយូរមកហើយពាក់ព អស់ព ​ ័នជា ្ធ​ មួយ​ នឹង​ការ​ ដី ស្រុត​ ​ ំ​ ដែលនា ​ ល់​ មកនូវផលប៉ះពា ​ ែខ្លាំងឡើងពីទឹកជំនន់ និង​ការ​ ដូចជា ភាពងាយរងគ្រោះកាន់ត ​ តផ្នែករូបវន្តរ ខូចខា និងហ ​បស់អគារ​​ រចនាសម្ព័ន្ធនានាផងដែរ។ រូបភាព ​ េដ្ឋា​ ​ ិន្នន័យភូមិសាស្ត្រពីរស្រទាប់ - មួយប ៣.២ នៅខាងក្រោម បង្ហាញទ ​ ង់ស៊ីតេប្រជាជន ហើយមួយទៀតបង្ហាញអ ​ ង្ហាញការស្រុតដី និងដ ​ ំពី​ របស់​ របាយ​ បំពង់ផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត។ នៅតាមតំបន់ដែលទ បណ្តាញ​​ ​ ទួលបា ​ ន​ការ​ ផ្គតផ ់​ ្គង់​ ​ ិចតួចព ទឹកត មានស្រាប់ កម្រិតន ​ ីបណ្តាញដែល​ ​ ៃ​ ស្រុតដីមា ការ​ ​ ងដែរ​ ទំនង​ ​ ន​ខ្លាំងជា ​ មក​ ប្រហែលជា ពលរដ្ឋនៅ ពី​ ​ ទីនោះ​ ចេះ​ តែបន្តទា ទឹកព ​ ញយក​ ​ ីយក​ ​ ីក្រោមដ ប្រើ​ មក​ បំពេញ​ ប្រាស់ ដើម្បី​ ប្រចាំថ្ងៃ។ ជាមួយន តម្រូវ​ការ​​ កម្រិតខ ​ ឹង​ ់​ ង​ ​ ្ពសជា នៃការស្រុតដី តម្លៃរបស់ដីនៅទីនោះក៏មា ​ ន​ កម្រិតស ​ មរម្យងា ជាវ​ ​ យ​ ជាង​ បាន​ ផ្នែក​ នៅ​ ដទៃ​ របស់​ ទៀត​ ទក ុ្រ ដែរ​ដែលជា ី ង ​ ​ ប្រការ​ ទាក់​ ឱយ ទាញ​ គសា ្​ ួ្រ រ​ មាន​ ចណ ូ ​ ំ ល សខ ទាប​ ​ ុ ចិតរ ្ត ស់នៅទីនោះ។ អ្នកធ្វផ ើ ន ទាញយក​ ែ ការអាច​ ្រ បយោ ពី​ ជន៍​ បែបនេះទៅ​ ព័ត៌មាន​ ពង្រីកប ធ្វើផែនការ​ ​ ណ្តាញផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត ដើម្បីបង្កើន​ការ​ ផ្តលស ់​ េវា​ មូលដ្ឋាន ជា​ ី​ ញ្ឈប់​ការ​ និងដើម្បប យកទឹកពី​ ដីមក​ ក្រោម​​ ​ ​ ប្រើ ដែលជា ុ​ ្វើ​​ បុព្វហេតធ ​ ីស្រុតចុះ។ ឱ្យដ រូបភាព ៣.២៖ ដីស្រុត ដង់ស៊ីតេប្រជាជន និងប ​ ណ្តាញផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាតនៅទីក្រុង Semarang ប្រភព៖ ធនាគារពិភពលោក កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 91 ផ្នែកទី 4 ឧបសម្ព័ន្ធ មិនមែនជាក្រុងទីប្រជុំជននៅប្រទេស​ ឧបសម្ព័ន្ធ ៤.១៖ ទីក្រុង និងតំបន់​ កម្ពុជា ី​ ្រុង ទំហំទក ឈ្មោះខេត្ត ក្រុង ​ ំពី​ ចំណាត់ថ្នាក់ឡើងវិញអ ប្រជាសាស្ត្រ ឆ្នាំ ២០១១ ាំ​ ០០៨ ផ្អែកលើទិន្នន័យឆ្ន២ ក. ក្រុង ​ ើស ១លាននាក់ និងល   រាជធានីភ្នំពេញ ១៥០១៧២៥ ធំ៖ >១០០០០០ សៀមរាប សៀមរាប ២៣០៧១៤ បន្ទាយមានជ័យ ប៉ោយប៉ែត ១០៧៩៨៩ បាត់ដំបង បាត់ដំបង ១៤៤៣២៤ មធ្យម៖ ៥០០០០ -១០០០០០ កណ្តាល តាខ្មៅ ៨០១៤១ បន្ទាយមានជ័យ សិរីសោភ័ណ ៩០២៧៩ កំពង់ធំ ស្ទឹងសែន ៥៤០៣៣ ឧត្តរមានជ័យ សំរោង ៥១៤១៤ ពោធិសាត់ ពោធិសាត់ ៥៨៨៤៦ ព្រះសីហនុ ព្រះសីហនុ ៩១២៨៤ តូច៖ <៥០០០០០ កំពង់ចាម កំពង់ចាម ៤៧៣០០ សួង ៣៥៨៩៦ ស្វាយរៀង ស្វាយរៀង ៤០៥៣៦ បាវិត ៣៧១២៣ ព្រៃវែង ព្រៃវែង ២៣៨៩០ តាកែវ តាកែវ ៤១៣៨៣ កំពង់ឆ្នាំង កំពង់ឆ្នាំង ៤៣១៣០ ប៉ៃលិន ប៉ៃលិន ៣៦៣៥៥ កំពត កំពត ៣៦៣៦៧ កោះកុង ខេមរភូមិន្ទ ២៥៩៥៧ កែប កែប ១៩៥៧៣ កពង់ស្ពឺ ច្បារមន ៤៦៨៥០ ក្រចេះ ក្រចេះ ៣០៥៤៤ មណ្ឌលគីរី សែនមនោរម្យ ១២៣៤០ ព្រះវិហារ ព្រះវិហារ ២១២៧៩ រតនគីរី បានលុង ២៨៩៨២ ស្ទឹងត្រែង ស្ទឹងត្រែង ៣០៩៥៩ ់​ ើងវិញ​ ប្រភព៖ ចំណាត់ថ្នាកឡ ​ ិន្នន័យជំរឿន​ អំពីប្រភេទក្រុងនៅកម្ពុជា ២០១១ (វិទ្យាសា្ថនជាតិស្ថិតិ ក្រសួងផែនការ) ផ្អែកលើទ ឆ្នាំ ២០០៨។ រៀបចំ ហើយនេះជា សម្គាល់៖ ការធ្វើជំរឿនថ្មីកំពុងតែស្ថិតក្នុងដំណើរការ​​ ​ ​ ​ ្មីបំផុតដែលមាន។ ទិន្នន័យថ 92 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ផល​ ឧបសម្ព័ន្ធ ៤.២៖ លទ្ធ​ ការ​ នៃ​ គណនាសន្ទស្សន៍ EPI និងចំណាត់ថ្នាក់ស្រុក តារាងឧបសម្ព័ន្ធ ៤.១៖ លទ្ធផលនៃការគណនាសន្ទស្សន៍ EPI ខេត្ត ស្រុក EPI ចំណាត់ថ្នាក់ បន្ទាយមានជ័យ ម៉ាឡៃ 38.62374853 ទាបណាស់ បន្ទាយមានជ័យ មង្គលបុរី 54.13119959 មធ្យម បន្ទាយមានជ័យ អូរជ្រៅ 46.64416982 មធ្យម បន្ទាយមានជ័យ ភ្នំស្រុក 36.49676774 ទាបណាស់ បន្ទាយមានជ័យ ប៉ោយប៉ែត 56.03269622 ខ្ពស់ បន្ទាយមានជ័យ ព្រះនេតព្រះ 46.78185498 មធ្យម បន្ទាយមានជ័យ សិរីសោភ័ណ 59.53737511 ខ្ពស់ បន្ទាយមានជ័យ ស្វាយចេក 41.5649899 ទាប បន្ទាយមានជ័យ ថ្មពួក 44.44838693 ទាប បាត់ដំបង បាណន់ 48.95152935 មធ្យម បាត់ដំបង បាត់ដំបង 68.09033601 ខ្ពស់ណាស់ បាត់ដំបង បវេល 43.64727384 ទាប បាត់ដំបង ឯកភ្នំ 41.89542957 ទាប បាត់ដំបង កំរៀង 34.69077644 ទាបណាស់ បាត់ដំបង គាស់ក្រឡ 42.47239314 ទាប បាត់ដំបង មោងឫស្សី 45.1663137 មធ្យម បាត់ដំបង ភ្នំព្រឹក 34.02814877 ទាបណាស់ បាត់ដំបង រតនមណ្ឌល 46.20679102 មធ្យម បាត់ដំបង រុក្ខគិរី 32.50150973 ទាបណាស់ បាត់ដំបង សំឡូត 38.46868188 ទាបណាស់ បាត់ដំបង សំពៅលូន 38.91439522 ទាបណាស់ បាត់ដំបង សង្កែ 45.87623497 មធ្យម បាត់ដំបង ថ្មគោល 52.08157308 មធ្យម កំពង់ចាម បាធាយ 54.28352045 មធ្យម កំពង់ចាម ចម្ការលើ 54.92798985 មធ្យម កំពង់ចាម ជើងព្រៃ 54.83765866 មធ្យម កំពង់ចាម កំពង់ចាម 64.61128601 ខ្ពស់ណាស់ កំពង់ចាម កំពង់សៀម 53.7031773 មធ្យម កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 93 ខេត្ត ស្រុក EPI ចំណាត់ថ្នាក់ កំពង់ចាម កងមាស 56.67979726 ខ្ពស់ កំពង់ចាម កោះសុទិន 57.10464128 ខ្ពស់ កំពង់ចាម ព្រៃឈរ 57.08820313 ខ្ពស់ កំពង់ចាម ស្រីសន្ធរ 56.39803345 ខ្ពស់ កំពង់ចាម ស្ទឹងត្រង់ 47.26669482 មធ្យម កំពង់ឆ្នាំង បរិបូណ៌ 50.86196245 មធ្យម កំពង់ឆ្នាំង ជលគិរី 35.86013391 ទាបណាស់ កំពង់ឆ្នាំង កំពង់ឆ្នាំង 65.80862313 ខ្ពស់ណាស់ កំពង់ឆ្នាំង កំពង់លែង 36.45832759 ទាបណាស់ កំពង់ឆ្នាំង កំពង់ត្រឡាច 53.52167339 មធ្យម កំពង់ឆ្នាំង រលាប្អៀរ 54.75531805 មធ្យម កំពង់ឆ្នាំង សាមគ្គីមានជ័យ 45.95837384 មធ្យម កំពង់ឆ្នាំង ទឹកផុស 45.58378987 មធ្យម កំពង់ស្ពឺ បសេដ្ឋ 49.46911405 មធ្យម កំពង់ស្ពឺ ច្បារមន 65.62297594 ខ្ពស់ណាស់ កំពង់ស្ពឺ Kong Pisei 54.55683603 មធ្យម កំពង់ស្ពឺ ឱរ៉ាល់​ ស្រុក​ 42.76560322 ទាប កំពង់ស្ពឺ ឧដុង្គ 53.92885153 មធ្យម កំពង់ស្ពឺ ភ្នំស្រួច 48.66890927 មធ្យម កំពង់ស្ពឺ សំរោងទង 52.30205421 មធ្យម កំពង់ស្ពឺ ថ្ពង 46.51149766 មធ្យម កំពង់ធំ បារាយណ៍ 54.37302528 មធ្យម កំពង់ធំ កំពង់ស្វាយ 44.49513482 ទាប កំពង់ធំ ប្រាសាទបល្ល័ង្ក 45.0482731 មធ្យម កំពង់ធំ ប្រាសាទសម្បូរ 50.72574538 មធ្យម កំពង់ធំ សណ្តាន់ 45.0517479 មធ្យម កំពង់ធំ សន្ទុក 49.04089844 មធ្យម កំពង់ធំ ស្ទោង 45.64946583 មធ្យម កំពង់ធំ ស្ទឹងសែន 55.56906627 ខ្ពស់ កំពត អង្គរជ័យ 55.68601487 ខ្ពស់ កំពត បន្ទាយមាស 52.42461496 មធ្យម 94 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ខេត្ត ស្រុក EPI ចំណាត់ថ្នាក់ កំពត ឈូក 46.72271761 មធ្យម កំពត ជុំគិរី 45.86169598 មធ្យម កំពត ដងទង់ 52.41646777 មធ្យម កំពត កំពង់ត្រាច 54.63883223 មធ្យម កំពត កំពត 63.75057807 ខ្ពស់ណាស់ កំពត ទឹកឈូ 51.43015052 មធ្យម កណ្តាល អង្គស្នួល 60.69088528 ខ្ពស់ណាស់ កណ្តាល កណ្តាលស្ទឹង 60.31690772 ខ្ពស់ កណ្តាល កៀនស្វាយ 61.99187707 ខ្ពស់ណាស់ កណ្តាល ខ្សាច់កណ្តាល 59.0261803 ខ្ពស់ កណ្តាល កោះធំ 59.61042009 ខ្ពស់ កណ្តាល លើកដែក 54.37083747 មធ្យម កណ្តាល ល្វាឯម 56.05970775 ខ្ពស់ កណ្តាល មុខកំពូល 62.17545553 ខ្ពស់ណាស់ កណ្តាល ពញាឮ 59.90412627 ខ្ពស់ កណ្តាល ស្អាង 61.70340072 ខ្ពស់ណាស់ កែប ចង្អើរ ដំណាក់​ 55.89209732 ខ្ពស់ កែប ក្រុងកែប 51.34742834 មធ្យម កោះកុង បុទុមសាគរ 44.75441635 មធ្យម កោះកុង ខេមរភូមិន្ទ 62.54519098 ខ្ពស់ណាស់ កោះកុង គិរីសាគរ 34.10319327 ទាបណាស់ កោះកុង កោះកុង 38.1733665 ទាបណាស់ កោះកុង មណ្ឌលសីមា 39.68012051 ទាប កោះកុង ស្រែអំបិល 42.52844857 ទាប កោះកុង ថ្មបាំង 35.96119619 ទាបណាស់ ក្រចេះ ឆ្លូង 48.9763091 មធ្យម ក្រចេះ ចិត្របុរី 42.0047826 ទាប ក្រចេះ ក្រចេះ 61.42790657 ខ្ពស់ណាស់ ក្រចេះ ព្រែកប្រសព្វ 39.20169789 ទាបណាស់ ក្រចេះ សំបូរ 39.49303165 ទាប ក្រចេះ ស្នួល 44.68913684 ទាប កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 95 ខេត្ត ស្រុក EPI ចំណាត់ថ្នាក់ មណ្ឌលគិរី កែវសីមា 33.02639532 ទាបណាស់ មណ្ឌលគិរី កោះញែក 33.87921749 ទាបណាស់ មណ្ឌលគិរី ក្រុងសែនមនោរម្យ 41.93667187 ទាប មណ្ឌលគិរី អូររាំង 35.90756436 ទាបណាស់ មណ្ឌលគិរី ពេជ្រាដា 34.02871306 ទាបណាស់ ឧត្តរមានជ័យ អន្លង់វែង 45.39111225 មធ្យម ឧត្តរមានជ័យ បន្ទាយអំពិល 41.62099147 ទាប ឧត្តរមានជ័យ ចុងកាល់ 35.50912186 ទាបណាស់ ឧត្តរមានជ័យ សំរោង 49.53646658 មធ្យម ឧត្តរមានជ័យ ត្រពាំងប្រាសាទ 42.83183043 ទាប ន ប៉ៃលិ​ ប៉ៃលិន 55.71869943 ខ្ពស់ ប៉ៃលិន សាលាក្រៅ 36.10047128 ទាបណាស់ ភ្នំពេញ ៧ មករា 100 ខ្ពស់ណាស់ ភ្នំពេញ ចម្ការមន 86.60794319 ខ្ពស់ណាស់ ភ្នំពេញ ដង្កោ 63.60465274 ខ្ពស់ណាស់ ភ្នំពេញ ដូនពេញ 84.47715883 ខ្ពស់ណាស់ ភ្នំពេញ មានជ័យ 63.29801983 ខ្ពស់ណាស់ ភ្នំពេញ ពោធិសែនជ័យ 65.9051748 ខ្ពស់ណាស់ ភ្នំពេញ ឫស្សីកែវ 64.88049524 ខ្ពស់ណាស់ ភ្នំពេញ សែនសុខ 68.55060448 ខ្ពស់ណាស់ ភ្នំពេញ ទួលគោក 84.01624624 ខ្ពស់ណាស់ ព្រះសីហនុ កំពង់សិលា 42.19304121 ទាប ព្រះសីហនុ ព្រះសីហនុ 57.86655173 ខ្ពស់ ព្រះសីហនុ ព្រៃនប់ 55.41622041 ខ្ពស់ ព្រះសីហនុ ស្ទឹងហាវ 54.75046278 មធ្យម ព្រះវិហារ ជ័យសែន 43.04803179 ទាប ព្រះវិហារ ឆែប 34.72243612 ទាបណាស់ ព្រះវិហារ ជាំក្សាន្ត 38.82548987 ទាបណាស់ ព្រះវិហារ គូលែន 38.91060973 ទាបណាស់ ព្រះវិហារ ព្រះវិហារ 61.08959258 ខ្ពស់ណាស់ ព្រះវិហារ រវៀង 48.24249475 មធ្យម 96 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ខេត្ត ស្រុក EPI ចំណាត់ថ្នាក់ ព្រះវិហារ សង្គមថ្មី 43.07034426 ទាប ព្រះវិហារ ត្បែងមានជ័យ 42.19878703 ទាប ព្រៃវែង បាភ្នំ 53.38486609 មធ្យម ព្រៃវែង កំចាយមារ 50.98758025 មធ្យម ព្រៃវែង កំពង់លាវ 52.44143918 មធ្យម ព្រៃវែង កំពង់ត្របែក 53.27762027 មធ្យម ព្រៃវែង កញ្ជ្រៀច 49.75471094 មធ្យម ព្រៃវែង មេសាង 53.01245562 មធ្យម ព្រៃវែង ពាមជរ 45.80082806 មធ្យម ព្រៃវែង ពាមរក៍ 57.59053323 ខ្ពស់ ព្រៃវែង ពោធិ៍រៀង 56.58416698 ខ្ពស់ ព្រៃវែង ព្រះស្តេច 53.7701935 មធ្យម ព្រៃវែង ព្រៃវែង 64.48692152 ខ្ពស់ណាស់ ព្រៃវែង ស៊ីធរកណ្តាល 52.26754895 មធ្យម ព្រៃវែង ស្វាយអន្ទរ 50.62028219 មធ្យម ពោធិសាត់ បាកាន 44.24796042 ទាប ពោធិសាត់ កណ្តៀង 39.08497373 ទាបណាស់ ពោធិសាត់ ក្រគរ 49.49850574 មធ្យម ពោធិសាត់ ភ្នំក្រវ៉ាញ 43.78653463 ទាប ពោធិសាត់ ពោធិសាត់ 57.09848617 ខ្ពស់ ពោធិសាត់ វាលវែង 35.78379701 ទាបណាស់ រតនគីរី អណ្តូងមាស 38.59581979 ទាបណាស់ រតនគីរី បានលុង 60.80729404 ខ្ពស់ណាស់ រតនគីរី បរកែវ 38.98712331 ទាបណាស់ រតនគីរី កូនមុំ 38.03337232 ទាបណាស់ រតនគីរី លំផាត់ 43.873487 ទាប រតនគីរី អូរជុំ 39.96698167 ទាប រតនគីរី អូរយ៉ាដាវ 38.76500791 ទាបណាស់ រតនគីរី ត្រាវែង 30.57423408 ទាបណាស់ រតនគីរី វ៉ើនសៃ 40.19565606 ទាប សៀមរាប អង្គរជុំ 48.02191199 មធ្យម កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 97 ខេត្ត ស្រុក EPI ចំណាត់ថ្នាក់ សៀមរាប អង្គរធំ 42.82372399 ទាប សៀមរាប បន្ទាយស្រី 50.0544737 មធ្យម សៀមរាប ជីក្រែង 43.30114653 ទាប សៀមរាប ក្រឡាញ់ 46.14635904 មធ្យម សៀមរាប ប្រាសាទបាគង 46.75406498 មធ្យម សៀមរាប ពួក 50.14604989 មធ្យម សៀមរាប សូទ្រនិគម 45.90128132 មធ្យម សៀមរាប សៀមរាប 66.1415019 ខ្ពស់ណាស់ សៀមរាប ស្រីស្នំ 45.56032404 មធ្យម សៀមរាប ស្វាយលើ 38.20923486 ទាបណាស់ សៀមរាប វ៉ារិន 43.2064747 ទាប ស្ទឹងត្រែង សេសាន 36.7200221 ទាបណាស់ ស្ទឹងត្រែង សៀមបូក 34.3634845 ទាបណាស់ ស្ទឹងត្រែង សៀមប៉ាង 25.77151488 ទាបណាស់ ស្ទឹងត្រែង ស្ទឹងត្រែង 59.66077993 ខ្ពស់ ស្ទឹងត្រែង ថាឡាបរិវ៉ាត់ 36.93626862 ទាបណាស់ ស្វាយរៀង ចន្ទ្រា 45.29062064 មធ្យម ស្វាយរៀង កំពង់រោទ៍ 48.79663194 មធ្យម ស្វាយរៀង ក្រុងបាវិត 50.91510994 មធ្យម ស្វាយរៀង ក្រុងស្វាយរៀង 67.541001 ខ្ពស់ណាស់ ស្វាយរៀង រមាសហែក 50.95860134 មធ្យម ស្វាយរៀង រំដួល 54.81756571 មធ្យម ស្វាយរៀង ស្វាយជ្រុំ 53.26462821 មធ្យម ស្វាយរៀង ទៀប ស្វាយ​ 50.14617529 មធ្យម តាកែវ អង្គរបូរី 49.25600417 មធ្យម តាកែវ បាទី 58.52838403 ខ្ពស់ តាកែវ បូរីជលសារ 47.41365518 មធ្យម តាកែវ ដូនកែវ 61.5193073 ខ្ពស់ណាស់ តាកែវ គិរីវង់ 54.16411181 មធ្យម តាកែវ កោះអណ្តែត 47.21998257 មធ្យម តាកែវ ព្រៃកប្បាស 60.09237813 ខ្ពស់ 98 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ខេត្ត ស្រុក EPI ចំណាត់ថ្នាក់ តាកែវ សំរោង 59.69132837 ខ្ពស់ តាកែវ ទ្រាំង 57.78286307 ខ្ពស់ តាកែវ ត្រាំកក់ 56.41733927 ខ្ពស់ ត្បូងឃ្មុំ ដំបែរ 49.14217416 មធ្យម ត្បូងឃ្មុំ ក្រូចឆ្មារ 49.30211196 មធ្យម ត្បូងឃ្មុំ មេមត់ 53.91277336 មធ្យម ត្បូងឃ្មុំ អូររាំងឪ 50.87928857 មធ្យម ត្បូងឃ្មុំ ពញ្ញាក្រែក 53.44011584 មធ្យម ត្បូងឃ្មុំ សួង 60.79002686 ខ្ពស់ណាស់ ត្បូងឃ្មុំ ត្បូងឃ្មុំ 52.21227865 មធ្យម តារាងឧបសម្ព័ន្ធ ៤.២៖ លំដាប់ថ្នាក់ស្រុក ខេត្ត ស្រុក លទ្ធភាព​ ភ្ជាប់ផ្លូវដ ​ ឹកជញ្ជូន អត្រានគរូប មនុស្ស មូលធន​ ដង់ស៊ីតេ​ ចូលទីផ្សារ នីយកម្ម សេដ្ឋកិច្ច បន្ទាយមានជ័យ ប៉ោយប៉ែត 63 84 32 164 16 បន្ទាយមានជ័យ សិរីសោភ័ណ 61 66 49 22 25 បន្ទាយមានជ័យ មង្គលបុរី 129 126 39 89 26 បន្ទាយមានជ័យ ព្រះនេតព្រះ 120 139 96 151 98 បន្ទាយមានជ័យ ថ្មពួក 136 153 106 144 123 បន្ទាយមានជ័យ ស្វាយចេក 154 159 133 143 135 បន្ទាយមានជ័យ អូរជ្រៅ 127 164 45 168 136 បន្ទាយមានជ័យ ភ្នំស្រុក 189 187 130 163 142 បន្ទាយមានជ័យ ម៉ាឡៃ 173 189 82 180 147 បាត់ដំបង បាត់ដំបង 58 13 16 17 8 បាត់ដំបង មោងឫស្សី 157 156 140 129 35 បាត់ដំបង ថ្មគោល 111 101 55 127 37 បាត់ដំបង បាណន់ 90 43 115 150 70 បាត់ដំបង បវេល 188 182 47 137 84 បាត់ដំបង សង្កែ 162 138 60 139 87 បាត់ដំបង ឯកភ្នំ 186 178 66 155 91 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 99 ខេត្ត ស្រុក លទ្ធភាព​ ភ្ជាប់ផ្លូវដ ​ ឹកជញ្ជូន អត្រានគរូប មនុស្ស មូលធន​ ដង់ស៊ីតេ​ ចូលទីផ្សារ នីយកម្ម សេដ្ឋកិច្ច បាត់ដំបង ភ្នំព្រឹក 192 184 67 192 105 បាត់ដំបង កំរៀង 193 185 137 183 116 បាត់ដំបង រតនមណ្ឌល 112 112 109 130 129 បាត់ដំបង សំឡូត 180 176 134 145 134 បាត់ដំបង សំពៅលូន 191 186 76 128 137 បាត់ដំបង គាស់ក្រឡ 131 137 170 108 158 បាត់ដំបង រុក្ខគិរី 183 192 192 188 162 កំពង់ចាម កំពង់ចាម 28 9 14 61 20 កំពង់ចាម ព្រៃឈរ 24 54 56 56 27 កំពង់ចាម ចម្ការលើ 40 53 53 112 33 កំពង់ចាម ស្រីសន្ធរ 83 108 61 34 39 កំពង់ចាម បាធាយ 106 67 63 62 49 កំពង់ចាម កងមាស 27 47 46 57 60 កំពង់ចាម ស្ទឹងត្រង់ 160 141 58 132 67 កំពង់ចាម កំពង់សៀម 37 63 71 94 78 កំពង់ចាម ជើងព្រៃ 74 42 86 36 81 កំពង់ចាម កោះសុទិន 46 183 34 47 86 កំពង់ឆ្នាំង រលាប្អៀរ 95 85 74 90 21 កំពង់ឆ្នាំង កំពង់ឆ្នាំង 21 15 15 11 32 កំពង់ឆ្នាំង កំពង់ត្រឡាច 84 131 105 53 43 កំពង់ឆ្នាំង បរិបូណ៌ 124 123 108 42 85 កំពង់ឆ្នាំង ទឹកផុស 139 155 147 114 94 កំពង់ឆ្នាំង សាមគ្គីមានជ័យ 133 175 123 123 106 កំពង់ឆ្នាំង ជលគិរី 177 188 191 176 146 កំពង់ឆ្នាំង កំពង់លែង 184 191 127 156 154 កំពង់ស្ពឺ ឧដុង្គ 17 37 131 92 18 កំពង់ស្ពឺ សំរោងទង 22 45 116 118 30 កំពង់ស្ពឺ Kong Pisei 19 28 90 69 62 កំពង់ស្ពឺ បសេដ្ឋ 115 120 125 104 63 កំពង់ស្ពឺ ភ្នំស្រួច 122 95 132 105 69 100 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ខេត្ត ស្រុក លទ្ធភាព​ ភ្ជាប់ផ្លូវដ ​ ឹកជញ្ជូន អត្រានគរូប មនុស្ស មូលធន​ ដង់ស៊ីតេ​ ចូលទីផ្សារ នីយកម្ម សេដ្ឋកិច្ច កំពង់ស្ពឺ ច្បារមន 16 12 18 6 74 កំពង់ស្ពឺ ថ្ពង 35 61 148 158 103 កំពង់ស្ពឺ Korng Pisei 135 135 169 100 157 កំពង់ធំ បារាយណ៍ 134 87 83 49 12 កំពង់ធំ ស្ទឹងសែន 130 111 120 5 36 កំពង់ធំ ស្ទោង 163 168 94 122 59 កំពង់ធំ សន្ទុក 155 151 92 50 72 កំពង់ធំ កំពង់ស្វាយ 149 145 174 124 88 កំពង់ធំ សណ្តាន់ 152 143 48 170 117 កំពង់ធំ ប្រាសាទបល្ល័ង្ក 96 109 158 152 121 កំពង់ធំ ប្រាសាទសំបូរ 103 134 88 40 140 កំពត កំពត 52 17 9 26 42 កំពត ឈូក 170 128 97 71 75 កំពត កំពង់ត្រាច 53 58 89 46 76 កំពត ទឹកឈូ 147 98 35 109 77 កំពត បន្ទាយមាស 73 81 114 48 95 កំពត អង្គរជ័យ 39 65 75 21 108 កំពត ដងទង់ 48 71 104 33 128 កំពត ជុំគិរី 107 106 157 95 143 កណ្តាល ស្អាង 23 27 22 96 11 កណ្តាល កៀនស្វាយ 14 32 12 54 28 កណ្តាល កោះធំ 43 36 27 75 29 កណ្តាល អង្គស្នួល 12 26 31 29 31 កណ្តាល ពញាឮ 10 33 30 43 34 កណ្តាល មុខកំពូល 11 16 24 28 50 កណ្តាល ខ្សាច់កណ្ដាល 15 34 33 38 56 កណ្តាល កណ្ដាលស្ទឹង 13 35 25 39 57 កណ្តាល ល្វាឯម 18 107 38 72 92 កណ្តាល លើកដែក 34 50 57 51 114 កែប ដំណាក់ចង្អើរ 55 23 41 24 148 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 101 ខេត្ត ស្រុក លទ្ធភាព​ ភ្ជាប់ផ្លូវដ ​ ឹកជញ្ជូន អត្រានគរូប មនុស្ស មូលធន​ ដង់ស៊ីតេ​ ចូលទីផ្សារ នីយកម្ម សេដ្ឋកិច្ច កែប ក្រុងកែប 56 14 52 117 155 កោះកុង ខេមរភូមិន្ទ 68 21 17 12 102 កោះកុង ស្រែអំបិល 169 158 107 116 126 កោះកុង បុទុមសាគរ 89 77 151 111 165 កោះកុង មណ្ឌលសីមា 137 124 146 157 170 កោះកុង គិរីសាគរ 159 99 155 182 185 កោះកុង កោះកុង 126 118 162 153 186 កោះកុង ថ្មបាំង 168 173 188 97 188 ក្រចេះ ក្រចេះ 67 24 51 3 80 ក្រចេះ ស្នួល 121 115 119 178 93 ក្រចេះ ឆ្លូង 143 136 59 106 101 ក្រចេះ សំបូរ 166 167 183 165 104 ក្រចេះ ចិត្របុរី 142 119 163 160 120 ក្រចេះ ព្រែកប្រសព្វ 187 130 166 103 122 មណ្ឌលគិរី ក្រុងសែនមនោរម្យ 119 104 156 147 153 មណ្ឌលគិរី កែវសីមា 181 172 187 186 161 មណ្ឌលគិរី កោះញែក 174 171 186 167 180 មណ្ឌលគិរី ពេជ្រាដា 176 170 185 148 183 មណ្ឌលគិរី អូររាំង 141 129 165 107 193 ឧត្តរមានជ័យ សំរោង 91 68 98 113 115 ឧត្តរមានជ័យ អន្លង់វែង 116 80 138 126 133 ឧត្តរមានជ័យ ត្រពាំងប្រាសាទ 92 96 154 175 141 ឧត្តរមានជ័យ បន្ទាយអំពិល 97 82 153 181 152 ឧត្តរមានជ័យ ចុងកាល់ 158 165 181 161 184 ប៉ៃលិន ប៉ៃលិន 125 146 21 66 97 ប៉ៃលិន សាលាក្រៅ 179 190 129 177 149 ភ្នំពេញ ចម្ការមន 3 2 2 10 1 ភ្នំពេញ មានជ័យ 7 7 6 187 3 ភ្នំពេញ ទួលគោក 4 4 4 4 4 ភ្នំពេញ ពោធិសែនជ័យ 9 11 11 85 5 102 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ខេត្ត ស្រុក លទ្ធភាព​ ភ្ជាប់ផ្លូវដ ​ ឹកជញ្ជូន អត្រានគរូប មនុស្ស មូលធន​ ដង់ស៊ីតេ​ ចូលទីផ្សារ នីយកម្ម សេដ្ឋកិច្ច ភ្នំពេញ ដូនពេញ 2 3 3 2 6 ភ្នំពេញ ឫស្សីកែវ 5 10 13 121 7 ភ្នំពេញ ៧ មករា 1 1 1 8 9 ភ្នំពេញ សែនសុខ 6 5 10 30 10 ភ្នំពេញ ដង្កោ 8 8 7 70 55 ព្រះសីហនុ ព្រះសីហនុ 165 18 8 55 14 ព្រះសីហនុ ព្រៃនប់ 76 59 69 68 38 ព្រះសីហនុ ស្ទឹងហាវ 60 40 26 87 150 ព្រះសីហនុ កំពង់សិលា 105 121 164 134 171 ព្រះវិហារ ព្រះវិហារ 64 56 23 7 127 ព្រះវិហារ រវៀង 108 100 126 76 132 ព្រះវិហារ ជាំក្សាន្ត 150 133 168 162 164 ព្រះវិហារ គូលែន 138 147 175 171 166 ព្រះវិហារ ជ័យសែន 123 127 73 166 169 ព្រះវិហារ សង្គមថ្មី 132 140 171 64 173 ព្រះវិហារ ឆែប 164 161 180 149 187 ព្រះវិហារ ត្បែងមានជ័យ 79 113 159 86 190 ព្រៃវែង កំពង់ត្របែក 78 91 118 58 44 ព្រៃវែង ពាមរក៍ 26 29 44 59 45 ព្រៃវែង ពោធិ៍រៀង 80 97 42 67 46 ព្រៃវែង ព្រះស្តេច 33 72 103 74 47 ព្រៃវែង ស្វាយអន្ទរ 85 73 93 141 53 ព្រៃវែង មេសាង 98 125 112 37 58 ព្រៃវែង បាភ្នំ 36 51 111 45 89 ព្រៃវែង កំចាយមារ 44 49 139 88 90 ព្រៃវែង ស៊ីធរកណ្ដាល 77 90 80 83 107 ព្រៃវែង ពាមជរ 94 149 141 159 109 ព្រៃវែង កញ្ជ្រៀច 86 157 102 101 118 ព្រៃវែង ព្រៃវែង 30 20 19 1 124 ព្រៃវែង កំពង់លាវ 31 102 50 44 159 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 103 ខេត្ត ស្រុក លទ្ធភាព​ ភ្ជាប់ផ្លូវដ ​ ឹកជញ្ជូន អត្រានគរូប មនុស្ស មូលធន​ ដង់ស៊ីតេ​ ចូលទីផ្សារ នីយកម្ម សេដ្ឋកិច្ច ពោធិសាត់ បាកាន 167 162 136 119 48 ពោធិសាត់ ពោធិសាត់ 82 57 62 25 51 ពោធិសាត់ ក្រគរ 110 116 122 102 79 ពោធិសាត់ ភ្នំក្រវាញ 172 163 79 120 110 ពោធិសាត់ កណ្ដៀង 182 181 124 140 125 ពោធិសាត់ វាលវែង 153 148 176 173 179 រតនគិរី បានលុង 87 76 28 13 71 រតនគិរី បរកែវ 71 62 149 191 163 រតនគិរី កូនមុំ 148 142 172 169 172 រតនគិរី អូរយ៉ាដាវ 171 169 184 81 175 រតនគិរី លំផាត់ 104 117 161 78 177 រតនគិរី វើនសៃ 175 177 78 77 181 រតនគិរី អូរជុំ 128 132 167 79 189 រតនគិរី អណ្តូងមាស 146 166 182 80 191 រតនគិរី តាវែង 190 193 193 82 192 សៀមរាប សៀមរាប 114 25 20 16 2 សៀមរាប សូទ្រនិគម 161 110 99 133 41 សៀមរាប ជីក្រែង 140 152 135 185 54 សៀមរាប ពួក 118 103 121 84 66 សៀមរាប ប្រាសាទបាគង 156 89 117 63 99 សៀមរាប ក្រឡាញ់ 113 60 95 172 100 សៀមរាប បន្ទាយស្រី 62 31 84 125 131 សៀមរាប អង្គរជុំ 66 64 91 142 138 សៀមរាប ស្រីស្នំ 100 150 177 98 151 សៀមរាប វ៉ារិន 88 88 100 184 156 សៀមរាប ស្វាយលើ 93 114 160 190 168 សៀមរាប អង្គរធំ 65 70 150 138 176 ស្ទឹងត្រែង ស្ទឹងត្រែង 69 41 43 14 82 ស្ទឹងត្រែង ថាឡាបរិវ៉ាត់ 151 160 179 189 144 ស្ទឹងត្រែង សៀមប៉ាង 178 174 189 193 174 104 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ខេត្ត ស្រុក លទ្ធភាព​ ភ្ជាប់ផ្លូវដ ​ ឹកជញ្ជូន អត្រានគរូប មនុស្ស មូលធន​ ដង់ស៊ីតេ​ ចូលទីផ្សារ នីយកម្ម សេដ្ឋកិច្ច ស្ទឹងត្រែង សេសាន 145 154 178 179 178 ស្ទឹងត្រែង សៀមបូក 185 179 190 115 182 ស្វាយរៀង ស្វាយជ្រុំ 47 38 110 91 40 ស្វាយរៀង ក្រុងស្វាយរៀង 45 6 5 15 65 ស្វាយរៀង រមាសហែក 54 44 144 93 73 ស្វាយរៀង ស្វាយទាប 72 83 143 65 112 ស្វាយរៀង ក្រុងបាវិត 57 22 145 60 113 ស្វាយរៀង រំដួល 51 69 54 35 119 ស្វាយរៀង កំពង់រោទិ៍ 75 30 142 99 130 ស្វាយរៀង ចន្ទ្រា 59 79 152 110 167 តាកែវ ព្រៃកប្បាស 42 39 70 20 15 តាកែវ បាទី 20 46 81 27 17 តាកែវ សំរោង 25 48 65 19 22 តាកែវ ត្រាំកក់ 29 52 101 31 24 តាកែវ ទ្រាំង 41 78 68 23 52 តាកែវ ដូនកែវ 32 19 37 9 64 តាកែវ គិរីវង់ 70 92 113 32 68 តាកែវ អង្គរបូរី 50 144 173 41 139 តាកែវ កោះអណ្តែត 117 94 128 73 145 តាកែវ បូរីជលសារ 144 180 64 52 160 ត្បូងឃ្មុំ ត្បូងឃ្មុំ 109 86 72 146 13 ត្បូងឃ្មុំ មេមត់ 101 105 36 154 19 ត្បូងឃ្មុំ ពញាក្រែក 49 55 77 131 23 ត្បូងឃ្មុំ អូររាំងឪ 81 122 87 135 61 ត្បូងឃ្មុំ សួង 38 74 29 18 83 ត្បូងឃ្មុំ ក្រូចឆ្មារ 102 75 85 136 96 ត្បូងឃ្មុំ តំបែរ 99 93 40 174 111 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 105 តម្លៃលេខទិន្នន័យ​ ឧបសម្ព័ន្ធ ៤.៣៖ លទ្ធផលនៃការវិភាគ​ កន្សោម និង​ ក្នុង​ កន្សោម​ ក្រៅ​ បសំ កាលណា​ ើ្រ ណល ​​ ា ជាធាតុចល ំុ ក្ខណៈសណ្ឋន ុ្រ ) និង​ ូ ​(សក បីដែលមាន​ តម្លៃលេខខ ​ ្ពស់មា វត្ត​ ​ ន​ ពង្រាយ​ មាន​ ទូទាំងផ នៅ​​​ ​ ្ទៃ​ សម្រាប់ដាក់វា តារាងមួយ​ ​​ ពីលើ​ ដើម្បី​​ ធ្វើការ​ វិភាគ ​ រណីនេះ​ (ក្នុងក ប្រទេស។ ៃ​ ខសន្ទស្សន៍ គឺតម្លលេ EPI) រូបមន្តវិភាគទិន្នន័យ​ Anselin កំណត់​ Local Moran’s I ធ្វើការ​​ កន្សោម​ អត្តសញ្ញាណ​ ទិន្នន័យ​​ សំខាន់គ ​ ួរក ​ ត់​ សម្គាលដ ់​ ែរ​ថា ដែរ​ មានលទ្ធភាព​ ស្រុក​ ដែល​ ​ ​ (កម្រិតជឿជាក់បា លក្ខណៈសណ្ឋានសំខាន់ៗ ​ ន​ ៩៥%) ជាមួយ​ គត់​ តែមួយ​ អាច​ ត្រូវបាន​ កំណត់​ សញ្ញាណ​ថា​ អត្ត​ ផ្នែកមួយ​ ជា​ របស់​ ​ ្ពស់​ ឬ​ ទាប។ ទិន្នន័យក្រៅ តម្លៃលេខខ កត ​​ កន្សោម​ ៏​ ្រូវ​ បាន​ កំណត់​​ វាផ្ទុកដោ «កន្សោម» ដោយ​សារ​ តម្លៃទិន្នន័យ Moran’s I​​ ​ យ​​ សញ្ញាណដែរ។ អត្ត​ ​​ រសម​​ ក៏ប៉ុនវា សំខាន់គួ ្តែ​ ​ ត្រូវ​ បាន​ ស្រុកមួយចំនួនដ ហ៊ុំព័ទ្ធដោយ​ ​ ែល​ តម្លៃលេខទ មាន​ ​ ិនធំដទៅ ​ ិន្នន័យម ​ ក ុំ​ វិញ។ នេះជា ស្រុកចំនួន​ ​ រណី​ តម្លៃលេខទិន្នន័យក លទ្ធផលនៃការវិភាគ​ កន្សោម និងក ​ ្នុង​ ​ ្រៅ​ បម ំ្រា យ ​ម ួ ដែលនី យ ួ ៗ​ តវ បាន​ ូ្រ ​ កណំ ត់​ អត្ត​ សញ្ញណ ា ​ថា​ ផក ជា​ របស់​​ ែ្ន ​ បាន​ កន្សោម (Cluster and Outlier Analysis Results) ត្រូវ​ «កន្សោមទាប-ទាប» ​ ុទុមសាគរ មានស្រុកប ស្រុក​មោងឫស្សី ​ ​ បង្ហាញជូននៅ ឧបសម្ព័ន្ធ​ រូបភាព ៤.១។ ទីក្រុងភ្នំពេញមាន​​ ក្នុង​ ស្រុក​ ឆែប ស្រុកស ​ ណ្ដូងមាស និងស្រុកលំ ​ ៀមបូក ស្រុកអ ​​ ផាត់។ តម្លៃលេខខ កន្សោម​​ ​ ្ពស់ជាងគេតែមួយគត់ ដោយ​ ស្រុកបីនៅ​ ​​ តាម​ ជា​ «កន្សោម»ស្រុកតែមួយ ស្រុកទាំងនេះត្រូវបា កាលណាវា​ ​ ន​ របស់​ ជាយ​ ្ ម ត្រវ កនសោ ​ ន​ ូ បា កណំ ត់​ អត្តស ​ ញ្ញណ ា ​​ថា​ ក្រៅ​ នៅ​​ កន្សោម​ ៃ​ ផលវិភាគ ដូចមា ដកចេញពីផែនទីនលទ្ធ រូបភាព ១.១០ បង្ហាញ​ ​ ន​ តម្លៃលេខទា មាន​ ។ កន្សោម​ ​ ប​ បី​ ក្នុង​ ចំណោមកន្សោម​​ បួន​ ដែលមាន​ កុំ​ ជូនស្រាប់​ដើម្បី​ ​ ្រឡំ។ ឱ្យច ​ ប​ ​ តម្លៃលេខទា ​ ក្នុង​ ស្ថិតនៅ ពាយ័ព្យ។ រីឯផ្នែកក ប៉ែក​ ្រៅ​ សោម​​ ​ កន្ រូបភាពឧបសម្ព័ន្ធ​៤.១៖ លទ្ធផលនៃការវិភាគ​ ​ ្នុង​ តម្លៃលេខទិន្នន័យក ​ ្រៅ​ កន្សោម និងក កន្សោម 106 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ខេត្ត ស្រុក ពិន្ទុ EPI ប្រភេទកន្សោម/ក្រៅកន្សោម បន្ទាយមានជ័យ ម៉ាឡៃ 38.62374852770 មិនធំដុំ (មិនសំខាន់) បន្ទាយមានជ័យ មង្គលបុរី 54.13119958620 មិនធំដុំ បន្ទាយមានជ័យ អូរជ្រៅ 46.64416981840 មិនធំដុំ បន្ទាយមានជ័យ ភ្នំស្រុក 36.49676773530 មិនធំដុំ បន្ទាយមានជ័យ ប៉ោយប៉ែត 56.03269622020 មិនធំដុំ បន្ទាយមានជ័យ ព្រះនេតព្រះ 46.78185498400 មិនធំដុំ បន្ទាយមានជ័យ សិរីសោភ័ណ 59.53737510610 មិនធំដុំ បន្ទាយមានជ័យ ស្វាយចេក 41.56498990460 មិនធំដុំ បន្ទាយមានជ័យ ថ្មពួក 44.44838692830 មិនធំដុំ បាត់ដំបង បាណន់ 48.95152935500 មិនធំដុំ បាត់ដំបង បាត់ដំបង 68.09033601210 មិនធំដុំ បាត់ដំបង បវេល 43.64727383960 មិនធំដុំ បាត់ដំបង ឯកភ្នំ 41.89542956630 មិនធំដុំ បាត់ដំបង កំរៀង 34.69077643600 កន្សោមទាប-ទាប បាត់ដំបង គាស់ក្រឡ 42.47239313610 មិនធំដុំ បាត់ដំបង មោងឫស្សី 45.16631369960 កន្សោមទាប (ស្រុកតែមួយ) បាត់ដំបង ភ្នំព្រឹក 34.02814876570 កន្សោមទាប-ទាប បាត់ដំបង រតនមណ្ឌល 46.20679102460 មិនធំដុំ បាត់ដំបង រុក្ខគិរី 32.50150973000 មិនធំដុំ បាត់ដំបង សំឡូត 38.46868188330 មិនធំដុំ បាត់ដំបង សំពៅលូន 38.91439521970 កន្សោមទាប-ទាប បាត់ដំបង សង្កែ 45.87623497430 មិនធំដុំ បាត់ដំបង ថ្មគោល 52.08157307680 មិនធំដុំ កំពង់ចាម បាធាយ 54.28352045320 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ កំពង់ចាម ចម្ការលើ 54.92798985070 មិនធំដុំ កំពង់ចាម ជើងព្រៃ 54.83765865800 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ កំពង់ចាម កំពង់ចាម 64.61128600550 មិនធំដុំ កំពង់ចាម កំពង់សៀម 53.70317730040 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ កំពង់ចាម កងមាស 56.67979725540 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ កំពង់ចាម កោះសុទិន 57.10464127890 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ កំពង់ចាម ព្រៃឈរ 57.08820313330 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ កំពង់ចាម ស្រីសន្ធរ 56.39803345440 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ កំពង់ចាម ស្ទឹងត្រង់ 47.26669482140 មិនធំដុំ កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 107 ខេត្ត ស្រុក ពិន្ទុ EPI ប្រភេទកន្សោម/ក្រៅកន្សោម កំពង់ឆ្នាំង បរិបូណ៌ 50.86196245140 មិនធំដុំ កំពង់ឆ្នាំង ជលគិរី 35.86013391310 មិនធំដុំ កំពង់ឆ្នាំង កំពង់ឆ្នាំង 65.80862312960 មិនធំដុំ កំពង់ឆ្នាំង កំពង់លែង 36.45832758780 មិនធំដុំ កំពង់ឆ្នាំង កំពង់ត្រឡាច 53.52167338570 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ កំពង់ឆ្នាំង រលាប្អៀរ 54.75531805270 មិនធំដុំ កំពង់ឆ្នាំង សាមគ្គីមានជ័យ 45.95837384120 ក្រៅកន្សោមទាប-ខ្ពស់ កំពង់ឆ្នាំង ទឹកផុស 45.58378986920 មិនធំដុំ កំពង់ស្ពឺ បសេដ្ឋ 49.46911405450 ក្រៅកន្សោមទាប-ខ្ពស់ កំពង់ស្ពឺ ច្បារមន 65.62297593740 មិនធំដុំ កំពង់ស្ពឺ Kong Pisei 54.55683603450 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ កំពង់ស្ពឺ ឱរ៉ាល់​ ស្រុក​ 42.76560321640 មិនធំដុំ កំពង់ស្ពឺ ឧដុង្គ 53.92885152860 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ កំពង់ស្ពឺ ភ្នំស្រួច 48.66890927090 មិនធំដុំ កំពង់ស្ពឺ សំរោងទង 52.30205421150 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ កំពង់ស្ពឺ ថ្ពង 46.51149765910 មិនធំដុំ កំពង់ធំ បារាយណ៍ 54.37302528200 មិនធំដុំ កំពង់ធំ កំពង់ស្វាយ 44.49513482230 មិនធំដុំ កំពង់ធំ ប្រាសាទបល្ល័ង្ក 45.04827310220 មិនធំដុំ កំពង់ធំ ប្រាសាទសម្បូរ 50.72574537790 មិនធំដុំ កំពង់ធំ សណ្តាន់ 45.05174790310 មិនធំដុំ កំពង់ធំ សន្ទុក 49.04089843690 មិនធំដុំ កំពង់ធំ ស្ទោង 45.64946582580 មិនធំដុំ កំពង់ធំ ស្ទឹងសែន 55.56906626590 មិនធំដុំ កំពត អង្គរជ័យ 55.68601486810 មិនធំដុំ កំពត បន្ទាយមាស 52.42461496360 មិនធំដុំ កំពត ឈូក 46.72271761470 មិនធំដុំ កំពត ជុំគិរី 45.86169598110 មិនធំដុំ កំពត ដងទង់ 52.41646777480 មិនធំដុំ កំពត កំពង់ត្រាច 54.63883223080 មិនធំដុំ កំពត កំពត 63.75057806910 មិនធំដុំ កំពត ទឹកឈូ 51.43015051590 មិនធំដុំ កណ្តាល អង្គស្នួល 60.69088528430 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ 108 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ខេត្ត ស្រុក ពិន្ទុ EPI ប្រភេទកន្សោម/ក្រៅកន្សោម កណ្តាល កណ្តាលស្ទឹង 60.31690771800 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ កណ្តាល កៀនស្វាយ 61.99187706680 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ កណ្តាល ខ្សាច់កណ្តាល 59.02618030090 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ កណ្តាល កោះធំ 59.61042009180 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ កណ្តាល លើកដែក 54.37083746900 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ កណ្តាល ល្វាឯម 56.05970775340 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ កណ្តាល មុខកំពូល 62.17545553210 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ កណ្តាល ពញាឮ 59.90412626530 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ កណ្តាល ស្អាង 61.70340071510 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ កែប ដំណាក់ចង្អើរ 55.89209731610 មិនធំដុំ កែប ក្រុងកែប 51.34742834260 មិនធំដុំ កោះកុង បុទុមសាគរ 44.75441634970 ទាប (ស្រុកតែមួយ) កន្សោម​ កោះកុង ខេមរភូមិន្ទ 62.54519098030 មិនធំដុំ កោះកុង គិរីសាគរ 34.10319326760 មិនធំដុំ កោះកុង កោះកុង 38.17336649950 មិនធំដុំ កោះកុង មណ្ឌលសីមា 39.68012050870 មិនធំដុំ កោះកុង ស្រែអំបិល 42.52844856550 មិនធំដុំ កោះកុង ថ្មបាំង 35.96119618860 មិនធំដុំ ក្រចេះ ឆ្លូង 48.97630910380 មិនធំដុំ ក្រចេះ ចិត្របុរី 42.00478259980 មិនធំដុំ ក្រចេះ ក្រចេះ 61.42790657160 មិនធំដុំ ក្រចេះ ព្រែកប្រសព្វ 39.20169789080 មិនធំដុំ ក្រចេះ សំបូរ 39.49303164680 មិនធំដុំ ក្រចេះ ស្នួល 44.68913684380 មិនធំដុំ មណ្ឌលគិរី កែវសីមា 33.02639531810 មិនធំដុំ មណ្ឌលគិរី កោះញែក 33.87921748670 មិនធំដុំ មណ្ឌលគិរី ក្រុងសែនមនោរម្យ 41.93667186550 កន្សោមទាប-ទាប មណ្ឌលគិរី អូររាំង 35.90756435920 មិនធំដុំ មណ្ឌលគិរី ពេជ្រាដា 34.02871306160 កន្សោមទាប-ទាប ឧត្តរមានជ័យ អន្លង់វែង 45.39111224530 មិនធំដុំ ឧត្តរមានជ័យ បន្ទាយអំពិល 41.62099146590 កន្សោមទាប-ទាប ឧត្តរមានជ័យ ចុងកាល់ 35.50912185920 មិនធំដុំ ឧត្តរមានជ័យ សំរោង 49.53646657990 កន្សោមទាប-ទាប កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 109 ខេត្ត ស្រុក ពិន្ទុ EPI ប្រភេទកន្សោម/ក្រៅកន្សោម ឧត្តរមានជ័យ ត្រពាំងប្រាសាទ 42.83183042780 មិនធំដុំ ប៉ៃលិន ប៉ៃលិន 55.71869943390 ក្រៅកន្សោមខ្ពស់-ទាប ប៉ៃលិន សាលាក្រៅ 36.10047128120 មិនធំដុំ ភ្នំពេញ ៧ មករា 100.00000000300 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ ភ្នំពេញ ចម្ការមន 86.60794318670 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ ភ្នំពេញ ដង្កោ 63.60465273820 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ ភ្នំពេញ ដូនពេញ 84.47715882630 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ ភ្នំពេញ មានជ័យ 63.29801982830 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ ភ្នំពេញ ពោធិសែនជ័យ 65.90517480010 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ ភ្នំពេញ ឫស្សីកែវ 64.88049523590 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ ភ្នំពេញ សែនសុខ 68.55060448440 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ ភ្នំពេញ ទួលគោក 84.01624623570 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ ព្រះសីហនុ កំពង់សិលា 42.19304121340 មិនធំដុំ ព្រះសីហនុ ព្រះសីហនុ 57.86655172770 មិនធំដុំ ព្រះសីហនុ ព្រៃនប់ 55.41622041490 មិនធំដុំ ព្រះសីហនុ ស្ទឹងហាវ 54.75046278380 មិនធំដុំ ព្រះវិហារ ជ័យសែន 43.04803178540 មិនធំដុំ ព្រះវិហារ ឆែប 34.72243612280 ទាប (ស្រុកតែមួយ) កន្សោម​ ព្រះវិហារ ជាំក្សាន្ត 38.82548987080 មិនធំដុំ ព្រះវិហារ គូលែន 38.91060972920 មិនធំដុំ ព្រះវិហារ ព្រះវិហារ 61.08959258430 មិនធំដុំ ព្រះវិហារ រវៀង 48.24249475090 មិនធំដុំ ព្រះវិហារ សង្គមថ្មី 43.07034425690 មិនធំដុំ ព្រះវិហារ ត្បែងមានជ័យ 42.19878703350 មិនធំដុំ ព្រៃវែង បាភ្នំ 53.38486608840 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ ព្រៃវែង កំចាយមារ 50.98758024620 មិនធំដុំ ព្រៃវែង កំពង់លាវ 52.44143918370 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ ព្រៃវែង កំពង់ត្របែក 53.27762026930 មិនធំដុំ ព្រៃវែង កញ្ជ្រៀច 49.75471094100 មិនធំដុំ ព្រៃវែង មេសាង 53.01245561940 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ ព្រៃវែង ពាមជរ 45.80082806310 មិនធំដុំ ព្រៃវែង ពាមរក៍ 57.59053323460 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ ព្រៃវែង ពោធិ៍រៀង 56.58416697530 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ 110 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម ខេត្ត ស្រុក ពិន្ទុ EPI ប្រភេទកន្សោម/ក្រៅកន្សោម ព្រៃវែង ព្រះស្តេច 53.77019350320 មិនធំដុំ ព្រៃវែង ព្រៃវែង 64.48692151960 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ ព្រៃវែង ស៊ីធរកណ្តាល 52.26754894940 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ ព្រៃវែង ស្វាយអន្ទរ 50.62028218740 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ ពោធិសាត់ បាកាន 44.24796041580 មិនធំដុំ ពោធិសាត់ កណ្តៀង 39.08497373070 មិនធំដុំ ពោធិសាត់ ក្រគរ 49.49850573630 មិនធំដុំ ពោធិសាត់ ភ្នំក្រវ៉ាញ 43.78653462730 មិនធំដុំ ពោធិសាត់ ពោធិសាត់ 57.09848616640 មិនធំដុំ ពោធិសាត់ វាលវែង 35.78379701260 មិនធំដុំ រតនគិរី អណ្តូងមាស 38.59581978520 ទាប (ស្រុកតែមួយ) កន្សោម​ រតនគិរី បានលុង 60.80729404440 ក្រៅកន្សោមខ្ពស់-ទាប រតនគិរី បរកែវ 38.98712330620 មិនធំដុំ រតនគិរី កូនមុំ 38.03337232350 មិនធំដុំ រតនគិរី លំផាត់ 43.87348699590 ទាប (ស្រុកតែមួយ) កន្សោម​ រតនគិរី អូរជុំ 39.96698166720 មិនធំដុំ រតនគិរី អូរយ៉ាដាវ 38.76500790580 មិនធំដុំ រតនគិរី ត្រាវែង 30.57423407780 មិនធំដុំ រតនគិរី វ៉ើនសៃ 40.19565606080 មិនធំដុំ សៀមរាប អង្គរជុំ 48.02191199440 ទាប-ទាប កន្សោម​ សៀមរាប អង្គរធំ 42.82372398620 មិនធំដុំ សៀមរាប បន្ទាយស្រី 50.05447370070 មិនធំដុំ សៀមរាប ជីក្រែង 43.30114652550 មិនធំដុំ សៀមរាប ក្រឡាញ់ 46.14635904280 មិនធំដុំ សៀមរាប ប្រាសាទបាគង 46.75406497710 មិនធំដុំ សៀមរាប ពួក 50.14604988660 មិនធំដុំ សៀមរាប សូទ្រនិគម 45.90128131830 មិនធំដុំ សៀមរាប សៀមរាប 66.14150190100 មិនធំដុំ សៀមរាប ស្រីស្នំ 45.56032404050 កន្សោមទាប-ទាប សៀមរាប ស្វាយលើ 38.20923485870 មិនធំដុំ សៀមរាប វ៉ារិន 43.20647469830 មិនធំដុំ ស្ទឹងត្រែង សេសាន 36.72002210270 មិនធំដុំ ស្ទឹងត្រែង សៀមបូក 34.36348450480 ទាប (ស្រុកតែមួយ) កន្សោម​ កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 111 ខេត្ត ស្រុក ពិន្ទុ EPI ប្រភេទកន្សោម/ក្រៅកន្សោម ស្ទឹងត្រែង សៀមប៉ាង 25.77151487610 មិនធំដុំ ស្ទឹងត្រែង ស្ទឹងត្រែង 59.66077993450 ក្រៅកន្សោមខ្ពស់-ទាប ស្ទឹងត្រែង ថាឡាបរិវ៉ាត់ 36.93626862160 មិនធំដុំ ស្វាយរៀង ចន្ទ្រា 45.29062063740 មិនធំដុំ ស្វាយរៀង កំពង់រោទ៍ 48.79663194280 មិនធំដុំ ស្វាយរៀង ក្រុងបាវិត 50.91510993600 មិនធំដុំ ស្វាយរៀង ក្រុងស្វាយរៀង 67.54100099930 មិនធំដុំ ស្វាយរៀង រមាសហែក 50.95860133690 មិនធំដុំ ស្វាយរៀង រំដួល 54.81756571000 មិនធំដុំ ស្វាយរៀង ស្វាយជ្រុំ 53.26462820540 មិនធំដុំ ស្វាយរៀង ស្វាយទៀប 50.14617529300 មិនធំដុំ តាកែវ អង្គរបូរី 49.25600417220 ក្រៅកន្សោមទាប-ខ្ពស់ តាកែវ បាទី 58.52838403310 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ តាកែវ បូរីជលសារ 47.41365518160 មិនធំដុំ តាកែវ ដូនកែវ 61.51930730210 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ តាកែវ គិរីវង់ 54.16411180840 មិនធំដុំ តាកែវ កោះអណ្តែត 47.21998256740 មិនធំដុំ តាកែវ ព្រៃកប្បាស 60.09237812920 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ តាកែវ សំរោង 59.69132836820 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ តាកែវ ទ្រាំង 57.78286307350 មិនធំដុំ តាកែវ ត្រាំកក់ 56.41733926610 មិនធំដុំ ត្បូងឃ្មុំ ដំបែរ 49.14217416340 មិនធំដុំ ត្បូងឃ្មុំ ក្រូចឆ្មារ 49.30211195550 មិនធំដុំ ត្បូងឃ្មុំ មេមត់ 53.91277335610 មិនធំដុំ ត្បូងឃ្មុំ អូររាំងឪ 50.87928856600 កន្សោមខ្ពស់-ខ្ពស់ ត្បូងឃ្មុំ ពញ្ញាក្រែក 53.44011583800 មិនធំដុំ ត្បូងឃ្មុំ សួង 60.79002685910 មិនធំដុំ ត្បូងឃ្មុំ ត្បូងឃ្មុំ 52.21227864570 មិនធំដុំ 112 កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម របស់ក តារាងឧបសម្ព័ន្ធ ៤.៣៖ ព័ត៌មានស្ថិតិផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច-សង្គម​ ​ ្រុងជម្រើសមួយចំនួន ១ ក្រុង ភ្នំពេញ សៀមរាប បាត់ដំបង ព្រះសីហនុ កំពង់ចាម (ក្រុងព្រះសីហនុ) ខេត្ត ភ្នំពេញ សៀមរាប បាត់ដំបង ព្រះសីហនុ កំពង់ចាម ទិដ្ឋភាពរួម របស់ទិន្នន័យ ឆ្នាំ​ 2015 2016 2015 2010 2016 ចំនួនប្រជាជន 1,501,725 240,648 155,584 2015 40,925 ដង់ស៊ីតេប្រជាជន​ 2,213 549.48 1,347.75 73,380 1847,63 (ក្នុងមួយ គ.ម ) ២ ផ្ទៃដី (គ.ម២) 678.46 424.71 115.4 400.1 22.15 ភាពក្រីក្រ អត្រា​ 15% (2014) - 195.90 2% ​ ្រួសារ​ ចំនួនគ ​ ំបន់​ នៅត 2,962 2,631 6.81% 92 អនាធិបតេយ្យ/ សំណង់​ មិនផ្លូវការ សេដ្ឋកិច្ច ្ច​ ំៗ វិស័យសេដ្ឋកិចធ សេវា ទេសចរណ៍ ពាណិជ្ជកម្ម សេវា & កំពង់ផែ សេវា ពាណិជ្ជកម្ម តំបន់សេដ្ឋកិច្ច​ ទេសចរណ៍ និង​ ​ ពិសេស៤ ការងារនៅតាមវិស័យ កសិកម្ម 10% 28.6% 7.3% 6% 16.1% ផលិតកម្ម 2.6% 2.7% 1.9% 3.9% 2.5% សេវា 87.4% 68.7% 70.7% 90.1% 81.4% សេវាជាមូលដ្ឋាន % គ្រួសារទទួលបាន​ 94.6% 97.7% 98% 99.5% អគ្គិសនីប្រើប្រាស់ % គ្រួសារទទួលបានទឹកពី​ 19.18% 55.7% 63.08% 97.16% បណ្តាញទុយោប្រើប្រាស់ មានបង្គន់ % គ្រួសារ​ 82.6% 81.1% 83.89% 75.08% ់​ ្រព័ន្ធ​ % គ្រួសារភ្ជាបប 73.68% 19.18% 40% 56% លូទឹកស្អុយ ទឹកស្អុយ​ បរិមាណ​ 380 tons 140 tons 150 tons ផលិតឡើងក្នុងមួយថ្ងៃ ប្រភព៖ GGGI, Sustainable City Strategic Plan 2018-2030 (Draft), 2018. កម្ពុជា៖ ឆ្ពោះទៅសម្រេចសក្តានុពលរបស់នគរូបនីយកម្ម 113 ក្រុមធនាគារពិភពលោក ធនាគារពិភពលោក ប្រចាំនៅប្រទេសកម្ពុជា អគារ Exchange Square ជាន់ទី 10 IBRD និងជាន់ទី 11 IFC ផ្លូវលេខ 51-61 និងផ្លូវលេខ 102-106 សង្កាត់វត្តភ្នំ ខ័ណ្ឌដូនពេញ ភ្នំពេញ ប្រទេសកម្ពុជា វេបសាយ: www.worldbank.org/cambodia