បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 2050 ���ក់ចំណ�លខ�ស់ $12,056 2030 ���ក់ចំណ�លមធ��មក��ិតខ�ស់ $3,896 2017 $1,230 ការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចនាពេលថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ អត្ថបទជម្រើស៖ តើកម្ពុជាអាចក្លាយជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅ ឆ្នាំ ២០៣០ និងជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់នៅឆ្នាំ ២០៥០ ដែរ ឬទេ? ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ក្រុមធនាគារពិភពលោក បច្ចុប្បន្នភាព​ សេដ្ឋកិច្ច​ កម្ពុជា ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច​ នាពេលថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ក្រុមធនាគារពិភពលោក មាតិកា សេចក្តីថ្លែងអំណរគុណ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 1 ពាក្យកាត់����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 2 ខ្លឹមសារ​សង្ខេប�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 3 ផ្នែកទី 1 ៖ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និង​ ទស្សនវិស័យ​ ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 9 ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 9 ​ តែមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរឹងមាំ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 9 កម្ពុជានៅ មានកំណើនល ​ ំហូរច ​ ូលនៃកា ​ រ​ វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស​�����������������������������������������������������������������������������������������������������������12 ​ ូលនៃកា លំហូរច វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសនៅពេលប ​ រ​ ​ ស្សាហកម្មកម្មនសា ​ ច្ចុប្បន្ន កើនឡើងនៅក្នុងឧ ្ត​ ល ជាពិសេស​ ឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 12 ​ីកចម្រើន ខណៈដែលច ឧស្សាហកម្មទេសចរណ៍កំពុងរ ​ ្ញៀវ​ ​ ំនួនភ ចូលមកកម្ពុជាក ទេសចរ​ ​ ើនឡើងដល់​3 លាននាក់​ ឬ​ ស្មើនឹងអ ​ ត្រាក ​ ំណើន​13.6 ភាគរយ (​ ក្នុងមួយឆ្នាំ)​នៅពាក់កណ្តាលឆ 13 ​ ្នាំ 2018������������������������������������������������������������������� យ៉ាងណាក៏ដោយ កម្ពុជានៅ ​ លំដាប់ក្រោមឆ្ងាយពីប ​ ៀតណាម នៅ​ ​ ្រទេសថ ​ ៃ និងវ ក្នុងការ​ ទាក់ទាញ​ ភ្ញៀវ​ បរទេស​��������� 14 ទេសចរ​ ទេសចរ​ ភ្ញៀវ​ ចូលមកប្រទេសវ ​ ​ ៀតណាមមានតែ 5 ភាគរយ និងភ ​ ្ញៀវចូលមក​ ប្រទេសថ តែ 13.5 ភាគរយ​ ​ ៃមាន​ ប៉ុណ្ណោះ​ ដែលប ​ ន្តដ ​ ំណើរទេសចរណ៍មកកាន់ប្រទេសកម្ពុជា����������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 14 ​ ួយឲ ពិពិធកម្មកសិកម្ម រួមទាំង ការធ្វើឲ្យមានគុណភាពដោយឡែក នឹងជ ​ ្លើយតប​ ​ ្យវិស័យកសិកម្មឆ ​ រ​ នឹងកា ប្រែប្រួល​ តម្រូវកា ​ រ​ ទាំងក្នុង និងក្រៅប 15 ​ ្រទេស������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ លទ្ធភាពទទួលបាន​ ទឹកស្អាតស ​ ម្រាបគ ់​ ្រួសារ​ ជនបទ នៅតែជាប ប្រឈម��������������������������������������������������������������������������� 16 ​ ញ្ហា​ កំណើនតម្រូវកា ​ រ​ បាន​ ក្នុងស្រុកត ​ ្រូវ​ បំពេញដោយ​ កំណើននៃកា ​ ​ រ​នាំចូល����������������������������������������������������������������������������������� 17 ​ ទួលបានជោគជ័យល្អនៅក កម្ពុជាទ ទាក់ទាញ​ ​ ្នុងការ​ ​ រវិនិយោគផ្ទាលព លំហូរកា នយោបាយ​ ់​ ីបរទេស​ដោយសារគោល​ វិនិយោគ និង​ 21 ពាណិជ្ជកម្មសេរីរបស់ខ្លួន����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� ​ ទំនុកចិតល ្ត​ ប ​ ំទកា ើ​ ្រព័ន្ធធនាគារ​ បន្តគា ្រ​ រ​ ដាក់ប ​ ្រាក់បញ្ញជា ើ​ រ ុ​ រទេស​����������������������������������������������������������������������������22 ​ូបិយវត្ថប នៅក គិតជាចំណែកនៃ ផសស ឥណទានរបស់វិស័យធនាគារ​ ​ ម្ពុជាមា ​ នកម្រិតខ្ពស់ជាង ​ឥ របស់វ ​ ណទាន​ នៅ​ ​ិស័យធនាគារ​ ឥណ្ឌូនេស៊ី និងហ 25 ​ ្វីលីពីន��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� ការពង្រីកសា ​ រពើពន្ធបាន​ ជំរុញ​ តម្រូវការ​ ក្នុងស្រុក ការ​ នាំចូល​����������������������������������������������������������������������27 ប្រើប្រាស់​និងការ​ ស្ថានភាព​ប្រាក់ចំណូលនៅ ​ ឆ ​ ្នាំនេះនៅ ​ ​ តរ ​ ្រូវ​ ែ​ឹងមាំ និងត បាន​ព្យាករណ៍ថា​ នឹងឆ​ ្លើយតប ឬ​ លើសគោ ​ ល​ ដៅ​ ថវិកាឆ្នាំ 2018����������27 ប្រទេសចិនគ​ ជា ឺ​ អ្នកផ្តលឥ់​ ណទាន​ ធំជាងគេ​ដែលមាន​ ចំណែកជ ​ ិតពាក់កណ្តាលនៃប ​ ំណុល​ របស់កម្ពុជាដែលមិនទាន់ស ​ ង​ ​��� 29 ដំណើរការ​ ​ ដោយសារ​ នាំចេញដ ​ ែលល្អជាង ​ ការ​ រំពឹងទុក​កំណើនកា ប្រើប្រាស់ និង​ ​ រ​ ្ឋិ​ ិយមរបស់វិនិយោគគិន​ សុទិដន ទស្សនវិស័យក ​ ំណើន​ ត្រូវបាន​ កែសម្រួលឡ ​ ើងវិញ������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 29 មានហានិភ័យកា ​ ន់តែច្រើនដោ ​ យសារតែ​ ឥណទានក្នុងស ​ ្រុកប ​ ន្តហូរចូលទៅ​ លវ ើ​ិស័យ​ សំណង់ និងអ ​ ចលន​ ទ្រព្យ​������������������ 30 ឥទ្ធិពលដែលអា​ ច​កើតមាន​ ពជី​ ម្លោះពា ​ ណិជ្ជកម្មរវាង​សហរដ្ឋអា ​ មេរិក និងប្រទេសច ​ ិនលើស ​ េដ្ឋកិចក ្ច​ ម្ពុជា������������������������������ 31 ការ​ គាំពារសុខភាពនៃវិស័យហ ​ ិរញ្ញវត្ថគ ​ ទិភាពខ្ពស់បំផុត������������������������������������������������������������������������������������������������ 31 ុ​ ឺជាអា ​ ្រូវការការ​ កម្ពុជាត វិនិយោគ​ ជំរុញការ​ បន្ថែមទៀតច្រើន ដ ​ ើម្បីសម្រេចបា ​ ន​ គោល​ ដៅក្នុងការក្លាយជា ​ ​ ប​ ្រទេស​ ដែលមានប្រាក់ចំណូលខ ​ ្ពស ់ �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 32 អត្ថបទជម្រើស ៖ ​ ផ្នែកទី 2 ៖  កម្ពុជា​ តើ​ អាចក្លាយ​ ជា​ ប្រទេសដែល​ មានប្រាក់ច ​ ធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2030 និងជា ​ ំណូលម ​ ប​ ្រទេសដែល​ មានប្រាក់ចំណូល​ ខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2050 ដែរឬទេ?�������������������������������������������������������������������������������������������� 35 I. សេចក្តីផ្តើម​������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������35 II. ការ​ ផ្លាស់ប្តូររ ​ចនាសម្ព័ន្ធ​ ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 36 III.  ការវាយតម្លៃ​ ទៅលើសក្តានុពលកំណើនរ ​យៈពេល​ វែងរ ​បស់កម្ពុជា����������������������������������������������������������������� 38 IV. ជម្រើសគោលនយោបាយ�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������49 ឧបសម្ព័ន្ធ ៖ ការពិពណ៌នាអំ​ ពីលំនាំក ​ ំណើន​ រយៈពេល​ វែង��������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 52 ប្រទេស​ កម្ពុជា ៖ សូចនាករ​ សំខាន់ៗ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������54 ឯកសារយោង�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 56 សេចក្តីថ្លែងអំណរគុណ សេចក្តីថ្លែងអំណរគុណ ការរៀបចំរបាយការណ៍បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាឆ្នាំ ២០១៨ នៅកម្ពុជា (CEU) ស្ថិតក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក​ លី សូដេត​ ដោយមានការរួមចំណែកពីលោក Miguel Eduardo Sánchez Martín។ អត្ថបទជម្រើស គឺ "តើកម្ពុជាអាចក្លាយជាប្រទេសដែល មានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ ២០៣០ និងជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់នៅឆ្នាំ ២០៥០ ដែរឬទេ?" ដែល​ ត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយ Steven Michael Pennings ដោយមានការរួមចំណែកពី Jorge Luis Guzman Correa និង Norman V. Loayza ព្រមទាំងទទួលបានយោបល់ពីលោក លី សូដេត និងលោក ភឹម រុនស៊ីណារិទ្ធ។ លោកស្រី គី លីនណា ​ រចេញផ្សាយ​ គឺជាជំនួយការផ្នែកស្រាវជ្រាវ។ លោក តុង គឹមស៊ុន បានផ្តល់ធាតុចូលផ្នែកភាពក្រីក្រ។ លោក ប៊ូ​សារឿន បានជួយក្នុងកា ព័ត៌មាន ការបង្ហាញគេហទំព័រ និងការផ្សព្វផ្សាយព្រឹត្តការណ៍នានា។ ក្រុមការងារនេះបានធ្វើការក្រោមការដឹកនាំរបស់ លោក Deepak Mishra ជាអ្នកគ្រប់គ្រងលើផ្នែកស្តីពីការអនុវត្តម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច ពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគលើពិភពលោក។ ក្រុមការងារសូមថ្លែងអំណរគុណចំពោះដំបូន្មាន និងយោបល់របស់លោកស្រី Ellen​A. Goldstein នាយកប្រចាំប្រទេសភូមា កម្ពុជា និងឡាវ និងលោកស្រី Inguna Dobraja នាយកប្រចាំប្រទេសកម្ពុជា។ សហសេវិក​ របស់ធនាគារពិភពលោកមួយចំនួន រួមមាន Bronwyn Grieve, Ekaterine Vashakmadze, Ergys Islamaj, Francesca de Nicola, Lan Van Nguyen, Phyrum Kov, Ratchada Anantavrasilpa, Sinem Celik, Sudhir Shetty និង Ulla ​ Heher បានផ្តល់យោបល់លើសេចក្តីព្រាងនៃរបាយការណ៍នេះ។ និងធនាគារជាតិនៃកម្ពុជា សម្រាប់កិច្ច​ ក្រុមការងារសូមអរគុណដល់អាជ្ញាធរកម្ពុជា ជាពិសេសក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ ​ សហប្រតិបត្តិការ និងការគាំទ្ររបស់ពួកគាត់។ របាយការណ៍ក៏ទទួលបានផលប្រយោជន៍ពីដំបូន្មាន​ យោបល់ និងទស្សនៈរបស់អ្នក​ ពាក់ព័ន្ធនានានៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា រួមទាំងអ្នកអាន និងអ្នករិះគន់ផងដែរ។ របាយការណ៍នេះត្រូវបានផលិតពីរដងក្នុងមួយឆ្នាំ​ផ្តល់ព័ត៌មានបច្ចុប្បន្នភាពស្តីពីការអភិវឌ្ឍម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចនៅកម្ពុជា។ ឯកសារនេះ​ ត្រូវបានចែកចាយ និងពិភាក្សាយ៉ាងទូលំទូលាយ រួមទាំងក្នុងចំណោមអាជ្ញាធរកម្ពុជា ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ វិស័យឯកជន ស្ថាប័នស្រាវជ្រាវ និងផ្តល់យោបល់ អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងសាកលវិទ្យាល័យនានា។ សម្រាប់ព័ត៌មានអំពីធនាគារពិភពលោក និងសកម្មភាពរបស់ធនាគារពិភពលោកនៅកម្ពុជា សូមមើលគេហទំព័ររបស់យើងតាម​ រយៈអាស័យដ្ឋាន: www.worldbank.org/cambodia ។ ដើម្បីបញ្ចូលនៅក្នុងបញ្ជីចែកចាយអីុមែល CEU និងការបោះពុម្ពផ្សាយដែលពាក់ព័ន្ធសូមទាក់ទង លោកស្រី អាត សុជាតិ ្រា ស (sath@worldbank.org)។ សមប ់ ណ ំ រ ួ អំពខ ី ម ៃ ត្ថបទនះ ឹ្ល សារនអ េ សូមទាក់ទងលោក ប៊ូ សារឿន (sbou@worldbank.org)។ 1 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ពាក្យកាត់ ពាក្យកាត់ ABSD ពន្ធប្រថាប់ត ​ ្រា​ ​ ម្រាប់អ្នកទិញ បន្ថែមស MAFF ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ AFTA ព្រមព្រៀង​ កិច្ច​ ពាណិជ្ជកម្មស ី​ ស៊ាន ​ េរអា MDI ​ គ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុទទួលបញ្ញើ ASEAN សមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ MEF ​ ិរញ្ញវត្ថុ ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហ bbl ធុង MFI គ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ ​ BOT ​ ៃ ធនាគារប្រទេសថ MOEYS ក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា CDC ​ ភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា ក្រុមប្រឹក្សាអ MOP ក្រសួងផែនការ CEU បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា MPK នម កំណើនផល​ ៃ​ ូលធន CR ប្រាក់រៀល NCD វិញ្ញាបនប័ត្របញ្ញើដែលអាចជួញដូរបាន DP ដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ NIS វិទ្យាស្ថានជាតិស្ថិតិ EAP អាស៊ីបូព៌ា និងប ​ ​ ៉ាស៊ីហ្វិក​ NPL កម្ចីមិនដំណើរការ EBA អ្វីគ្របយ ​ ែអាវុធ ់​ ៉ាង​លើកលែងត NSDP ផែនការយុទ្ធសាស្ត្រអភិវឌ្ឍន៍ជាតិ EMDEs ទីផ្សារដែល​ ​ ងប ​ ភិវឌ្ឍន៍ ើ​ ឡើង និងប្រទេសកំពុងអ PC សម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗ EOP ចុងគ្រា PDR សាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យប្រជាមានិត EU សហភាពអឺរ៉ុប PFM ការគ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈ FCD ប្រាក់បញ្ញើរូបិយវត្ថុបរទេស ppts ភាគរយពិន្ទុ FDI វិនិយោគដោយផ្ទាល់ពីបរទេស RGC រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា GDCE អគ្គនាយកដ្ឋានគយ និងរដ្ឋាករ RMS យុទ្ធសាស្រ្តប្រមូលចំណូល GDP ផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប RS យុទ្ធសាស្រ្តចតុកោណ GMAC សមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា SDR សិទ្ធិដកប្រាក់ពិសេស GNI ចំណូលជាតិសរុប SEA អាស៊ីអាគ្នេយ៍ GTAP ពាណិជ្ជកម្មសកល​ គម្រោងវិភាគ​ SME សហគ្រាសធុនតូចនិងមធ្យម GVC សង្វាក់តម្ល​ ស ៃ កល TVET ការអប់រំ និង បណ្តុះបណ្តាលបច្ចេកទេស ICOR ផលធៀបនៃទ ​ ុន​និងផ ​លក ​ ើនឡើង និងវិជ្ជាជីវៈ IDP គោលនយោបាយអភិវឌ្ឍន៍ឧស្សាហកម្ម UMI ប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់ IMF មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ US$ ដុល្លារអាមេរិក LPCO ប្រតិបត្តិការ​ ​ ផ្តលស ដោយមានការ​ ់​ ន្ទនីយភាព​ VAT ពន្ធលើតម្លៃបន្ថែម ធានា WBG ក្រុមធនាគារពិភពលោក LTGM លំនាំកំណើនរយៈពេលវែង YTD ពីដើមឆ្នាំដល់បច្ចុប្បន្ន LTV ឥណទានធៀបនឹងតម្លៃ y/y or yoy ធៀបនឹងឆ្នាំមុន MA មធ្យមភាគប្រែប្រួល បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ 2 ខ្លឹមសារសង្ខេប ់​ ីបរទេសក ផ្ទាលព ​ិស័យកម្មនសា ​ ្នុងវ ្ត​ ល ​ ស្សាហកម្ម​ ជាពិសេសឧ សង្ខេប ខ្លឹមសារ​ ការ​ វាយនភណ្ឌ សម្លៀកបំពាក់ ស្បែកជើង​ និង​ ្នៃ​ លិតផល​ កែចផ សំណង់ដស កសិកម្ម។ សកម្មភាព​ ៏​ កម្ម​ នៅតែបន្តទទួលហិរញ្ញប្ប ការ​ ទានពីកំណើនលំហូរ​ ់​ ីបរទេស​ និងឥ វិនិយោគផ្ទាលព ​ ណទាន​ អភិវឌ្ឍថ្មីៗ​ ការ​ វិនិយោគផ្ទាលព ក្នុងស្រុក។ ការ​ ​ នប៉ាន់ស្មានថា​ ់​ ីបរទេសត្រូវបា កើន​ សេដ្ឋកិចនៅ កំណើន​ ្ច​ ​ តែមានភាព​ រឹងមាំ ដែលជាបឋមជំរុញ​ ​ ​ នង ឡើង​14.3 ភាគរយ​(ធៀប​ ឆម ឹ ​ ុ ) ក្នង ំា្ន ន ុ អំឡង ុ ​ ឆមាសទី 1 ក្នង ុ ​ ដោយ​ ប្រើប្រាស់ និង​ការ​ កំណើននៃ​ការ​ នាំចេញដ៏រឹងមាំ។ តម្រូវ​ បហ ឆ្នំា 2018។ ​ ្រ ល ​នៃលហ ែ ជា 90 ភាគរយ​ ំ រ ិ គនេះ (​ ូ ការវិនយោ មនិ ​ កុង ការ​ សុក ្ន ​ ្រ បានកើនឡើង​ ដោយសារតែ​ កំណើន​ ប្រាក់ឈួល ្ន ខ្ពស់​ ​ ំហរ រាប់បញ្ចូលល ​ិស័យ​ ូ​ ក្នុងវ ហិរញ្ញ​ វត្ថ) ុ​ មានប្រភពមកពីប ​ ្រទេស​ ការ​ និង​ វន ិ ិ យោគសាធារណៈ​ ចន ជរ ើ្រ ជាងមុន និង​ ុ ​ ំញ ដោយ​ កណ ើ ​ ំ ន ផត ចិន ហើយ​ វស ោ្ត ទៅ​ សណ ័ ​ ិ យ អចលនទព ំ ង់ និង​ ្ ​កសិកម្ម និង​ ្រ យ ។ ការចំណាយ​ ថវិកាជាតិ​ ូ្រ បានបង្កន សាធារណៈតវ ើ ថវិកា​ រហូ​ ត​ ដល់​ កែច្នៃផលិតផល​ ការ​ ​ិស័យ​ កសិកម្ម​ និងវ កាត់ដេរ។ ​ ចណំ ក ែ ដែល​ 24.6 ភាគរយ​ ​ ្នាំ 2018 ​ នៃ ផសស ក្នុងឆ កើនឡើងព ​ ី 23.1 វន កើនឡើងមួយនៃការ​ិ យោ ិ គផ្ទល ា ​់ ប ព ូ បាន​ ី រទេសត្រវ វិនិយោគក្នុង​ ភាគរយនៃ ផសស ​ ​ ្នាំ 2017។ ក្នុងពេលជាមួយគ ក្នុងឆ ​ ន ្នា​ េះដែរ វិសយ ័ ផលិតភាព គឺមានផ្នក ្ត ល និង​ ែ កម្មនសា ជា​ កសិកម្ម បើទោះបី​ ូ​ តម្រវ ខាង​ ការ​ កប ្រ ស​ ្រៅ ទ ដរ៏ង បាន​ ឹ មាំ​ ើ ការ​ បង្កន នាច ំ ញ ផលិត​ េ ​ ផល​ ​ ែ នេះនៅតែមានចំនន ចំណក តច ួ ​ ិ ប្រហល ែ ​20 ភាគរយនៃលហ ូ​ ំ រសរុប។ សម្លៀកបំពាក់ និងស ​ ្បែកជើង​ ដោយកើនឡើង​ 16.1 ភាគរយ ប្រាក់ចំណូលស ការកើនឡើងនៃ​ ​ ម្រាបប ់​ ្រើប្រាស់​ នៅ​ ជា​ តែ​ ធៀប​ (​ ​ ​ ្នាំមុន) នឹងឆ ​ ក្នុងអំឡុងឆ ទីមួយក ​ មាស​ ​ ្នាំ 2018 ដែលជា ​ ្នុងឆ ​ ​ ជំរុញ​ កត្តា​​ ក្នុងស្រុក តម្រូវការ​ និងបង្កើនស ​ កម្មភាព​ សេដ្ឋកិច្ច។ អត្រាកំណើនខ ់​ ីរឆ្នាំកន្លងទៅ​ កើនព ​ ្ពស់សម្រាបព ​ ី 8.3 ភាគរយ​ ប្រាក់ឈ្នួលយ៉ាងលឿន​ កំណើន​ ​ិស័យ​ ក្នុងវ ឯកជន​ និងវ ​ិស័យ​ បំណាច់ឆ នៅ​ ​ ្ញៀវ​ ​ ្នាំ 2017។ ចំនួនភ ទេសចរ​ បាន​ ​ កើនដល់ 3 បង្កើនត សាធារណៈ​ បាន​ ​ ម្រូវការ​ ក្នុងស្រុកដ៏រឹងមាំ​ ដែលត្រូវបាន​ ​ ក្នុងអំឡុងឆ លាននាក់នៅ ​ មាស​ ទីមួយក្នុងឆ ​ ្នាំ 2018 ក្នុងអត្រា​ ដោយកំណើននៃការ​ បំពេញ​ នាំចូល។ ការ​ នាំចូលយា ​ នយន្ត និង​ កំណើន 13.6 ភាគរយ​(​ នឹងឆ ​ ធៀប​ ​ ្នាំមុន) កើនពី 11.8 ភាគរយ​ បង្ហាញពី​ ដែក​ ដែល​ ​ ្រុក ការប្រើប្រាស់ក្នុងស និងត ក្នុង​ ​ ម្រូវការ​ ក្នុង​ ឆ្នាំ 2017។ កំណើននេះត្រូវបានជំរុញដោ កំណើនភ ​ យ​ ​ ្ញៀវ​ ប្រមាណ 81.4 ភាគរយ​ វិស័យសំណង់​ បានកើនឡើងខ្លាំង ​ ​ ទេសចរដែលធ្វើដំណើរតាមផ្លូវអាកាសពីប្រទេសចិន។ ់​ នយន្ត និង 50 ភាគរយសម្រាប់ដែក នៅខែ មិថុនា សម្រាបយា ូ​ លំហរមលូ ធន​ ដែលភាគច្រន​ ​ការ​ ើ ជា វន ិ ិ យោ ា ព គផ្ទល​ ី រទស ​ ់ ប េ ​ ហេតុធ្វើឲ្យឱ ឆ្នាំ 2018 ជា​ គណនីច ​ នភាព​ ​ រន្តក ​ ើនឡើងប ​ ន្តិចនៅ ​ ​ នៅតែបន្តក ​ ើនឡើង​ និងជួយឲ្យវិស័យក្រៅប្រទេសរបស់កម្ពុជា ទីមួយក្នុងឆ ឆមាស​ ​ ទួលបាន​ ​ ្នាំ 2018 ប៉ុន្តែនៅតែទ ហិរញ្ញប្បទាន​ មានស្ថរ ិ ភាព។ ទិនន ្ន យ ូ ការ​ ័ ផ្លវ ា ​ បង្ហញ កា ី រ​ ព​ កន ឡង ើ ​ ន​ ើ ​ កា ិ គ​ ៃ រវិនយោ ​ល ទាំងស្រុងព ី​ ំហូរ​ វិនិយោគ​ ផ្ទាលព ់​ ីបរទេស។ 3 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ខ្លឹមសារសង្ខេប នៅតែមានសន្ទុះ បើ​ កំណើនឥណទាន​ ទោះបីជាមានកំណើន​ ច្រើន ទស្សនវិស័យកំណើនរ ​បស់ក ​ ម្ពុជា​ បានព្យាករថា​ ត្រូវ​ នឹង​ យឺតជាងមុនក្តី។ ​ នៅ​ កំណើនឥណទាន​ តែថយចុះបន្តិចក្តី ប៉ុន្តែ ថយ​ ​ ចុះប ​ កនៅត្រឹម​ 6.8 ភាគរយ​ ​ ន្តិចម ​ ្នាំ​ នៅក្នុងរយៈពេលពីរឆ ឥណទាន និង ផសស របស់​ ផលធៀប​ ​ ្រឹះស្ថាន​ ធនាគារ (និងគ ​ រ ខាងមុននេះ។ ទស្សនវិស័យល ្អ​យៈពេលវែងនេះគឺដោយសារតែ​ ្រូ​ ិរញ្ញវត្ថ) មីកហ ខ្ពស់បំផុត គឺ 73 ភាគរយ​ (និង ុ​ កើនដល់កម្រិត​ កំណើន​ លំហូរ​ ការ​ ពីបរទេសទៅ​ វិនិយោគផ្ទាល់​ សាល​ វិស័យកម្មន្ត​ ​ ែ មិថុនា ឆ្នាំ 2018 ដោយកើនពី 31.4 20 ភាគរយ) នៅចុងខ ​ សិកម្ម និងទ និងក ​ ង្វាកផ ​ ំនាក់ទំនងកាន់តែល្អជាមួយនឹងស ់​ ្គត់ផ្គង់​ ឆ្នាំ 2010។ មកទល់ពេលនេះ​ ភាគរយ​ (និង 3.8 ភាគរយ)​ នៅ​ ការ​ រវាង​ ់​ ីបរទេស និងក វិនិយោគផ្ទាលព ​​ ​ ្រុមហ៊ុនកម្ពុជា។ អាជ្ញាធរ នៅតែទទួលបាន​ ប្រព័ន្ធធនាគារ​ ទំនុកចិត្តខ្លាំង​ ហើយ​ ប្រាកប ់​ ញ្ញើ​ ​ នចាប់ផ្តើមការផ្តួចផ្តើមថ្មីៗម កម្ពុជាបា ​ ួយចំនួន​ ក្នុងការជំរុញ​ វិស័យ​ ក្នុង​ ឯកជន​ (ភាគច្រើនជា​ ប្រាក់ដុល្លារអា ​ មេរិក) បាន​ កើន​ ​ ្នាតត សហគ្រាសខ ​ ូច និងមធ្យម​ រួមទាំងការពង្រឹងទំនាក់ទំនងជា ​ នឹងឆ ឡើង 22.4 ភាគរយ​(ធៀប​ ​ ្នាំមុន) នៅ​ ​ ខែ មិថុនា ឆ្នាំ 2018។ ការ​ មួយវិស័យ​ ់​ ីបរទេស (សូមមើលប្រអប់ 2)។ វិនិយោគផ្ទាលព ​ ន្តរជាតិដ ប្រាក់បម្រុងអ បានកើនឡើងដ ​ ុល​ ​ ល់ 9 ពាន់លា ​ ន​ ដុល្លារ​ ្ច​ឹងមាំត្រូវបា កំណើនសេដ្ឋកិចរ ​ ន្តកា ​ នរំពឹងថា​ នឹងប ​ ព​ ​ ត់បន្ថយភា សន ឬ​ ឹ 6 ខែ នៃការនាំចល ើ្ម ង ូ នាពេលអនាគត។ បក ្រា ​ រ ់ ៀល​ ុ ​ កម្ពជា ្រ​ ទៅទៀត។ ក្រីកត ដល ា ជា ែ ផ្សារភ្ជប់ មួយ​ បក ​ ់ ល ្រា ដ ា្ល រ​ ុ រ អាមេរក ត​ ិ ​ ដោយសារ​ ស ែ ដ ្ឋ ច ិ ​ េ ក ្ច ហិរញ្ញវត្ថនៅ ហានិភ័យវិស័យ​ ុ​ តែបន្តកើនឡើង​ដោយទាក់ទិន កម្រិតដ កម្ពុជាមាន​ ​ ្ពសនោ ​ ុល្លាររូបនីយកម្មខ ់​ ះ បានចុះថ ្លៃ​ ន្តិច ​ ប ​ ំណង់ កាន់តែខ្លាំងឡើងជាមួយវិស័យស និងអ ​ ចលនទ្រព្យ។​ មាន​ ដោយ​ អត្រាប ​ ្តូរប ​ ្រាក់​ 4.082 រៀល/ដុល្លារ នៅ​ ចុងខ ​ ែ កញ្ញា ើ ​ កំណន ឥណទានក្នង ុ ​ ុ្រ ​ សក ុ ​ នៅកម្ពជាមានសន្ទះ ុ លឿនជាង​ បទ េ ​ ្រ ស /ដុល្លារ នៅ​ ឆ្នាំ 2018 ធៀបនឹង 4.037 រៀល​ ​ ែ ធ្នូ ឆ្នាំ ចុងខ ផ្សេងទៀត​ ក្នុងអាស៊ប ី​ ូព៌ា​ ដោយ​ ក្នុងរ ​ កើនឡើង 9 ដង​ ​យៈពេល ៃ​ ្ហូបអាហារ​ (និងទ 2017។ ការកើនឡើងថ្លម ធឲ ​ ឹកភ្លើង)​ បាន​ ្វើ​ ្យ​ តវ 12 ឆ្នាំកន្លងទៅ។ ដោយសារ​ ​ ចលនទ្រព្យ​ ែ​ិស័យសំណង់ និងអ កើនឡើងដ អតិផរណា​ នឹងឆ ​ ​ ល់​2.9 ភាគរយ (ធៀប​ ​ ្នាំមុន) នៅ​ ខែ ​ដ្តនក ងាយឈានចូលវ ធ្លាក់ចុះ​ កំណើនហ ៃ​ ំណើន និងការ​ ​ ិរញ្ញ​ ​ ី​ 2.2 ភាគរយ​ មិថុនា ឆ្នាំ 2018 កើនព ខែ​ ធ្នូ ឆ្នាំ 2017។ ជា​ នៅ​ ប្បទាន​ ឥណទាន​ ​ ក្នុងស្រុកស ​ ំណង់ន ​ ម្រាប់វិស័យស ​ េះ បានធ្វើឲ្យ​ ​ ្តូរប លទ្ធផល អត្រាប ​ ន្តក ​ ្រាក់ពិតប ​ ើនឡើង។ វិស័យ​ ហិរញ្ញវត្ថកា ែ​ យ​ ុ​ ន់តងា ។ លើសពីនេះទៀត វិស័យ​ រងគ្រោះ​ ​ រពើពន្ធយ ​ការពង្រីកសា លឿន​ ​ ៉ាង​ បាន​ ជំរុញ​ការ​ ប្រើប្រាស់ និង​ ​ នកំណើនរ សំណង់មា ិ​ ិរញ្ញ​ ​យៈពេលវែង​ តាំងពីពេលដែលវិបត្តហ កំណើន។ ឱនភាព​ ​ ំនួយឥតសំណង) សារពើពន្ធទូទៅ (រួមទាំងជ ស ុ កល​ វត្ថ​ ឆ្នាំ 2008 និង 2009 បានបញ្ចប់។ នៅ​ ត្រវ ​ ធ ូ​បានរំពឹងថា​ ំជាងមុនគឺ 4.2 ភាគរយ​ ​ ី​ នៅឆ្នាំ 2018 កើនព ក៏កើនឡើងដែរ ព្រោះតែល ហានិភ័យ​ខាងក្រៅ​​ ​ ទ្ធភាពនៃការ​ នៅ​ 1.6 ភាគរយ​ ឆ្នាំ 2017។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ​ កម្រិតប ​ ំណុល​ ​ ន្ធ​“​ ដក​ការអនុគ្រោះព អ្វីគ្របយ ់​ ៉ាង​លើកលែងត ​ ែអាវុធ (EBA)” នៅតែមានកម្រិត​ របស់កម្ពុជា​ ទាបនៅឡើយ​ បើផែ្អកលើការ​ វិភាគ​ សម្រាប់កម្ពុជា​ ​វាង​ ជម្លោះផ្នែកពាណិជ្ជកម្មរ មហាអំណា ​ ច​ និរន្តរភាពបំណុលរបស់​ អំពី​ ធនាគារ​ ពិភពលោក/​ មូលនិធិរូបិយវត្ថុ ​ ំងពីរប្រទេស ពាណិជ្ជកម្មទា និង​ការបន្ត​ការកើនថ ​ ្លៃប្រាក់ដុល្លារ​ អន្តរជាតិនៅឆ្នាំ 2018 ដោយហេតុថា ​ ​ ទួល​ អាជ្ញាធរកម្ពុជាទ អាមេរិកធ ​ ៀបនឹងរូ ​​បិយវត្ថុសកល​ ភាគច្រើន។ ​ សហភាព​ ទីផ្សារ​ ពីខាងក្រៅដ បំណុល​ សម្បទានតែប ​ ែលមាន​ ។ លើសព ​ ៉ុណ្ណោះ​ ​នី​ េះ​ អឺរ៉ុប​ ស្មើ​ នឹង​ នៃ​ ជាងមួយភាគបី​ នាំចេញ​ ការ​ របស់កម្ពុជា​ សំខាន់ៗ​ ។ ទៀត បន្ទប ា ព់ ​ កា ឹ សារពើពន្ធ ​និងការងារ​ បម ី រពង្រង ្រ ល ូ បក ច ្រា ​ ់ ណ ូ ​​​ ំ ល ដូច្នេះ ការបាត់បង់ការអនុគ្រោះពន្ធ ដែលបច្ចុប្បន្នផ្តលល ់​ ទ្ធភាព​ ដ៏រឹងមាំ ​ កម្ពុជាបា ក្នុងរយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំមក អាជ្ញាធរ​ ​ ន​ បង្កើន​ ឲ្យកម្ពុជានា ​ ផ លើកលែងត ំ​ លិតផលគ្រប់យ៉ាង ​ ែ​ វុធ ទៅទីផ្សារ​ ​ អា សារពើព ​ ន្ធក្នុងទម្រង់ជាប្រាក់បញ្ញើដ្ឋាភិបាល​ ដែលមាន​ ចំនួន​ អឺរ៉ុបដោ សហភាព​ ​ យ​ ​ ឲ មិនបង់ពន្ធ អាចនឹងធ ​ រនាំច ្វើ​ ្យកា របស់​ ​ េញ​ ្រ ណ 13 ភាគរយ​ បមា នៃ ផសស នៅ​ តមឹ្រ ពាក់កណ្តល ា ឆ្នំា 2018។ ​ នកំណើនយ កម្ពុជាមា ​ ឺតជាងមុន និងធ ​ ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ទ ​ ីផ្សារ​ ការ​ នៅកម្ពុជាក្នុងរ ងារ​ ​យៈពេលខ្លី។ ប្រទេស​ ជម្លោះពាណិជ្ជកម្មរវាង​ ហានិភ័យ​ ទស្សនវិស័យអនាគត និង​ សហរដ្ឋអា មានជាងគេក្នុងសកលលោក​ ជាពិសេស ​ ​ មេរិក និង​ ពី​​ បន្ទាប់​ ជំរុញ​ ឥទ្ធិពលនៃ​ការ​ សារពើពន្ធបាន​ បញ្ចប់នៅ​ ក្រោយ​ ​ ិន​ នឹង​ ប្រទេសច លពា ជះផលអវិជ្ជមាន​ ើ​ ណិជ្ជកម្មសកលលោក ើ របស់បទ ឆ្នំា 2018 កំណន េ កម្ពជា ្រ ស ូ បានរំពង ុ ត្រវ ឹ ថានឹងត ​ ឡ ្រ ប់​ ​ ំងស្ទះដ និងរា ៃ​ ំបន់ និងស ​ ល់សង្វាក់តម្លត ​ កល ដែលធ្វើឲ្យមាន​ ​ កំណើនសេដ្ឋកិច្ច​ ទៅមានល្បឿនតាមសក្តានុពលរយៈពេលវែង។ ឥទ្ធិពលមិនច្បាស់លាស់មកលើក ​ ម្ពុជា។ ​ តកា ដោយសារ​ វិនិ​ ែ​ រ​ របស់កម្ពុជា ដែលមាននិន្នាការថយចុះជាលំដាប់តាំងពីឆ្នាំ 2013 ់​ ីបរទេស​ វិស័យទេសចរណ៍ និងជ យោគផ្ទាលព ​ ភិវឌ្ឍន៍​ ​ ំនួយអ បាន​ មក ត្រូវ​ ​ នឹងប រំពឹងថា ​ ន្តិច ដោយមានកំណើន ​ ន្តកើនឡើងប ផ្លូវការ​ របស់កម្ពុជា ​ ​ ន់តែខ្លាំងលើប្រទេសច ពឹងផ្អែកកា ធ្លាក់​ ​ ិន ការ​ នៅឆ្នាំ 2018 ដោយសារតែត 7.1 ភាគរយ​ ក្នុងស ​ ម្រូវការ​ ​ ្រុក និង​ ចុះលឿននៃសេដ្ឋកិច្ចប្រេទេសចិន​ នឹង​ ឲ្យទស្សនវិស័យ​ ធ្វើ​ កំណើន ខាងក្រៅច្រើន។ ដោយសារតែ​ តម្រូវការ​ ​ េដ្ឋកិច្ចនាព កំណើនស ​ េល​ របស់កម្ពជា ុ មានការថយចុះក្នង េ ខ្លី និងមធ្យម។ ស្ថន ុ រយៈពល ​ ា ភាព​ ត្រូវបាន​ ថ្មីៗនេះ​ ជំរុញ​ មួយផ្នែក​ ដោយ​ ការ​ សារពើពន្ធ​ ពង្រីក​ យា៉ង​ កាន់តរ ែ​ឹតត្បិតន ៃ​ូបិយវត្ថស ​ រ ​ រឡើងថ ុ​ កល និងកា ្លៃ​ ៃប្រាកដ ​ ន ់​ ុល្លារ​ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ 4 ខ្លឹមសារសង្ខេប អាមេរិក​ ប្រកួត​ អាចកាត់បន្ថយភាព​ ប្រជែងក្នុង​ ការ​ នាំចេញ​ ​ ល់កា ដើម្បីសម្រួលដ ​ រ​ ពង្រីកពាណិជ្ជកម្ម ការ​ ភ្ជាប់ទំនាក់ទំនង ដោយសារ​ តកែ​ ម្ពុជាមានកម្រិតដ ​ ុល្លាររូបនីយកម្មខ ​ ្ពស់។ កែលម្អម ដូចជា​ ការ​ ដឹកជញ្ជូន និងឡ ​ ធ្យោបាយ​ ​ ូជីស្ទីក ​ បាន​ ត្រូវ​ ក្នុងកា កំណត់ឃើញនៅ​ រៀបចំផ ​ រ​ ​ ែនការ​ ជាតិស ​ ្តីព​ ី ូជីស្ទីក​ ឡ និង​ គន្លឹះ និងជម្រើស​ សារ​ គោលនយោបាយ ការ​ បង្កើត​ ក្រុមប្រឹក្សាជា ​ តិស ់​ ូជីស្ទីក។ ​ ម្រាបឡ ​ ព​ ​ ចំពោះសមត្ថភា ​​ ដោយសារតែកំណើនរយៈពេលវែងក្នុងវិស័យសំណង់​ អ្វី​ ឡូជីស្ទីក ​ កម្ពុជាស ​ ្ថិតនៅ​ ​ េខ 98 ក្នុងចំណោម​ លំដាប់ល ប្រទេស ជា​ ដែល​ កម្ពុជា ចំណុចអាទិភាពខ្ពស់របស់អាជ្ញាធរ​ រក្សា​ គឺ​ការ​ 160 ក្នុង​ សន្ទស្សន៍ស ​ ្តីពប ិ​ រ​ ី​ ្រតិបត្តកា ឡូជីស្ទីកឆ ​ ​ ្នាំ 2018 ដោយ​ ុ​ ្នុង​ ស្ថិរភាពវិស័យហិរញ្ញវត្ថក រយៈពេលខ្លី។ ​ អចលន​ ថ្មីៗនេះ វិស័យ​ បាន​ ថយ​ ​ ីលំដាប់ទ ចុះព ​ ្នាំ 2016។ ជាមធ្យម ប្រទេស​ ​ ី 73 ក្នុងឆ ​ ន​ ទ្រព្យបា ការ​ ក្លាយជា​ ទិញ/លក់ប្រថុយប្រថាន ដើម្បបា ី​ ន​ ប្រាក់​ ​ ្រឿងអេឡិចត នាំចេញគ ​ គជ័យ ដូចជា ថៃ និង​ ​ ្រូនិកជោ ម៉ាឡេស៊ី ពីសកម្មភាព​ ចំណេញ​ ប្រាក់​ ទិញ/លក់ដីធ្លីកើនឡើងជាមួយនឹង​ នៅលំដាប់លើសគេទី 40។ ឈរ​ មិនសូវច ចំណេញ​ ​ ្បាស់។ កំណើនយ៉ាងលឿននៃកា ​ រ​ វិនិយោគ​ ស្រុ ក ​ ការបង្កើ ន ប្រា ក់ ស ន្ សំ ក្នុ ង ​ ក ត្តា សំ ខា ន់ បំ ផុ ត ​ ជា ​ ក្នុ ង ការ​ ពី​ ផ្ទាល់​ បានបិទបាំង​ បរទេស​ ភាព​ ងាយរងគ្រោះនៃ​ វិស័យហិរញ្ញវត្ថុ​ វិនិយោគ​ ជំរុញ​​ការ​ មធ្យម។ រយៈពេល​ ពិភាក្សានៅក្នុង​ ដូចបាន​ កំណើន​ បង្កដោយ​ យ៉ាងរហ័សរ ឥណទាន​ ពេលយ ​យៈ​ ។ ​ ូរ​ ដូច្នេះ អត្ថបទជម្រើស ​ ម្ពុជាអា “តើក ក្លាយ​ ​ ច​ ​ ្រទេសដែលមា ជាប ​ នប្រាក់​ ​ ង្កើត​ ចាំបាច់ត្រូវប ម៉ាកស គោលនយោបាយ​ ្ច​ ប ្រូ​ េដ្ឋកិចដ ៏​ ្រយ័ត្ន​ ចំណូល​ មធ្យមកម្រិតខ ់​ ឆ្នាំ 2030 និង​ ​ ្ពសនៅ ​ ្រទេសមា ជាប ​ នប្រាក់​ ហិរញ្ញវត្ថុ និងសា ប្រយែង រួមទាំង វិធានការ​ ​ រពើពន្ធ​ ដើម្បីកាត់​ ់​ ឆ្នាំ 2050 ឬទេ?” ប្រាក់សន្សក ចំណូលខ្ពសនៅ ​ ្រុកដ ំ​ ្នុងស ​ ុល​ បន្ថយ​ ​ ទិញ/លក់ប្រថុយប្រថានដែលទទួលបាន​ សកម្មភាព​ អត្រា​ របស់កម្ពុជា​ ដែលនៅក្រោម 20 ភាគរយនៃ ផសស មាន​ ពវ ហិរញ្ញប្បទាន​ ធនាគារ និងម ី​ិស័យ​ ុ​ ជាការសំខាន់​ ​ ីក្រូហិរញ្ញវត្ថ។ បំផុតក ទាប​ ​ ្នុងតំបន់។ ​ ដូច្នេះ ​ ្រូវ​ កម្ពុជាត ​ ៉ា​ ពឹងផ្អែកយ ​ ​ ងខ្លាំងល ើ ដែរក្នុងការបង្កើតគោ ផង​ ស្តីពីការផ្តលក ​ លការណ៍ណែនាំ​ ់​ ម្ចី​ រួម​ បក ្រា ស ប ំ រទស ់ ន្ស​ កង េ ​ ុ្ន ទមង ្រ ​ ជា ់ ​ វន ការ​ ិ ិ យោ ផល គ​ ា្ទ ​ ព ់ ប េ ដល ី រទស ែ ់​ លធៀប​ ទាំង កម្រិតកំណត់សម្រាបផ ​ ណទាន​ និង​ តម្លៃ និងឥ មិនត្រឹមតែមានភាពប្រែប្រួលប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងមិនស្ថិតស្ថេរ​ កំណត់​ ការពិចារណាទៅលើការ​ ពន្ធបន្ថែម​ លើ​ ការទិញ/លក់​ ទ្រព្យ​ ពេលវ ក្នុងរយៈ​ ​ ែងទៀតផង។ ដូច្នេះ ជាការចាំបាច់ត្រូវចាប់ផ្តើម ដីធ្លី ក្នុងគោលបំណង​ សម្បត្តិ ជាពិសេស ​ ដែលមា វិនិយោគ​ (​ ​ ន​ បង្កើត​ ធនធានក្នុងស្រុកបន្ថែម​ កា ​ រ​ ដើម្បីផ្តល់ហិរញ្ញប្បទាន​ វិនិ​ ា​ េះដែរ ត្រូវ​ ភាពប្រថុយប្រថាន)។ ដូចគ្នន ​ិញ​ ពិនិត្យឡើងវ ទៅលើ​ យោគ​ ប្រកប​ ដោយ​ ផលិតភាព ​ ម្ពុជាក នៅពេលដែលក ​ត ​ ំពុងខិ ខំ​ ឥ ់ ណទានដែលមិនដំណើរការ​ ចំណាត់ថ្នាក​ ។ លើសពីនេះទៀត ឲ្យក្លយ ា ជា​ បទ េ ដែល​ ្រ ស មានបក ្រា ​ ច ់ ណ ូ ​ ំ ល ខស្ព ​ ក ់ ង ុ្ន ​ ពល រយៈ​ េ ​ 4 ប្រុងប្រយ័ត្នផ្សេងទៀត ដូចជា ផល​ ត្រូវពិចារណាទៅលើវិធានការ​ ​ ងមុននោះ។ ដូច្នេះ ចាំបាច់ត ទសវត្សរ៍ខា ​ ្រូវ​ មាន​ គោល​ បាយ​ នយោ​ ​ ​ ឥណទាន និងប ធៀប​ បង្កើនអត្រាប ​ ្រាក់ចំណូល ការ​ ់​ ង់ដំបូង​ ​ ្រាកប គាំទ្រដល់កា ​ រ​ សន្សប ​ ្រដៀងគ្នន ំ​ ្រាក់ ដែលស ​ ល​ ា​ ឹងគោ បាយ​ នយោ​ ​ ត្តាផ្សេងៗទៀត​ និងក ។ ​ ្រទេសនា របស់ប ​ ្រអប់ S2) ដើម្បជ ​ នាក្នុងតំបន់​ (សូមមើលប ី​ ំរុញ​ ស្រូបយកកំណើន​ ដើម្បី​ លំហូរវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសលើ​ សន្សំប្រាក់ និងជ ​ ឲ្យគ្រួសារ​ ​ ជីវកម្មវិនិយោគបន្ថែមទៀត។ ​ ំរុញឲ្យអា កម្មន្តសាល វិស័យ​​ កែច្នៃផលិតផល​ និង​ការ​ កសិកម្ម ត្រូវដោះ​ ការ​ ពង្រីកក ​ ិយ័តកម្ម និងត ​ ្របខណ្ឌន កែលម្អប ​ ្រួតពិនិត្យ​ ការ​ ​ ្រព័ន្ធ​ បញ្ហាខ្វះខាតផ្នែកហ ស្រាយ​ ​ េដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ។ បើទោះ​ ជាកំពុងតែ​ រាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ ការ​ បង្កើតការអនុវត្តល ្អ​ ្នុងការ​ ​ ក គ្រប់គ្រង​ ​ ្តី មានកំណើនក ​ បន្ថែមដើម្បក ការវិនិយោគ​ ី​ ែលម្អ និងព ​ ង្រីក​ បង្កើត​ សាជីវកម្ម​និងការ​ ហិរញ្ញវត្ថុ ​ ប្រព័ន្ធការពារ​ ​ ួយជ នឹងជ ​ ំរុញការ​ ក្នុងការ​ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរូបវ័ន្ត​ ត្រូវតែជាអាទិភាព​ ធឲ ធ្វើ​ ្វើ​ ្យកម្ពុជា​ ំ​ ្រាក់បន្ថែមទៀត។ សន្សប ​ ង្វាកត សមាហរណកម្មល្អទៅក្នុងស ៃ​ ំបន់ ់​ ម្លត ​ កល)។ (និងស 5 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ខ្លឹមសារសង្ខេប រូប ES. 1 ៖ ទិ ដ្ឋ ភាពរួម ស្តី ពី សេ ដ្ឋ កិ ច្ចក ម្ពុ ជា កំណើនពិតកំពុងកើនឡើង... ...នៅពេលដែលការនាំចេញសំខាន់ៗកើនឡើង កំណើនពិត (ភាគរយ) ការនាំចេញសម្លៀកបំពាក់ (ភាគរយប្រែប្រួល ធៀបនឹងឆ្នាំមុន) 7.4 7.4 35 35 7.3 7.3 7.4 7.4 35 35 7.1 7.1 7.3 7.37.4 7.1 7.1 35 7.1 7.1 7.3 7.0 7.0 7.1 7.1 7.0 7.0 30 30 7.4 7.0 7.0 7.0 6.9 7.07.1 7.1 35 30 30 7.1 7.3 7.1 6.9 6.9 7.1 7.1 7.0 6.9 7.0 30 7.1 7.1 6.9 7.1 25 3025 7.0 7.0 25 25 6.9 7.1 25 6.1 6.1 20 2520 6.1 6.1 20 20 6.1 20 15 2015 6.1 15 15 15 10 1510 10 10 10 5 10 5 5 5 5 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018/p 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018/p 0 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018/p 2010 2010 2011 2011 2012 2012 2013 2013 2014 2014 2015 2015 2016 2016 2017 2018/p 0 50 D-11 D-11 D-10 D-12 D-12 D-13 D-13 D-14 D-14 D-15 D-15 D-17 D-17 D-16 D-16 J-18 J-18 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018/p 0 D-10 D-11 D-11 D-10 D-10 D-12 D-12 D-13 D-13 D-14 D-14 D-15 D-15 D-17 D-17 D-16 D-16 J-18 J-18 2017 2018/p D-10 0 D-11 D-12 D-13 D-14 D-15 D-16 D-17 J-18 D-10 D-11 D-12 D-13 D-14 D-15 D-16 D-17 J-18 ...វិស័យកសិកម្មងើបឡើងវិញ... ..គាំទ្រដោយកំណើនលំហូរវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស ផលិតផលស្រូវវស្សាកើនឡើង (គិតជាលានតោន) (ទ្រព្យសកម្មនៃការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសដែលត្រូវបានអនុម័ត, 14 14 14 ភាគរយនៃ ផសស) 14 0.6 0.6 14 0.6 0.6 12 12 0.6 12 14 12 0.5 0.5 12 0.5 0.5 0.6 0.5 10 10 12 0.4 0.4 10 10 0.4 0.4 0.5 10 0.4 0.3 8 8 0.3 0.3 8 108 0.3 0.4 0.3 0.2 8 0.2 0.2 6 6 0.2 0.3 6 86 0.2 0.1 6 0.1 0.1 0.1 0.2 4 4 0.1 4 64 0 0 0 0.10 4 0 -0.1 2 2 4 -0.1 -0.1 2 2 -0.1 0 2 -0.1 -0.2 0 -0.2 -0.2 0 20 -0.2 -0.1 0 -0.2 0 2014 2014 2013 2013 2016 2016 2015 2015 2017 2017 6m-2018 6m-2018 2014 2014 2013 2013 2016 2016 2015 2015 2017 2017 6m-2018 6m-2018 -0.2 0 2013 2014 2015 2016 2017 6m-2018 2013 2014 2015 2016 2017 6m-2018 ើ ឥណទានថយចុះ ប៉ន កំណន ែ្ត ម្ចស ុ ក ី មប្រា វ ់ស ័ សំណង់បានកើនឡើង ិ យ ការពង្រីកសារពើពន្ធបានជំរុញតម្រូវការក្នុងស្រុក ចំណែកនៃការផ្តល់កម្ចីក្នុងវិស័យសំណង់ ចំណាយទូទៅរបស់រដ្ឋាភិបាល (ភាគរយ ផសស) និងវិស័យអចលនទ្រព្យនៃកំណើនឥណទាន (ភាគរយពិន្ទុ) 25 25 10% 25 25 10% 10% 25 10% 24 24 10% 24 24 25 8% 8% 10% 24 23 8% 8% 23 23 23 24 8% 23 6% 6% 22 22 6% 8% 6% 22 22 23 6% 22 21 21 21 4% 4% 6% 21 22 4% 4% 21 20 4% 20 20 20 21 2% 2% 4% 20 19 2% 2% 19 19 2% 19 20 19 18 0% 0% 2% 18 18 0% 0% 18 19 0% 18 17 17 17 -2% -2% 0% 17 18 -2% -2% 17 -2% 16 16 16 16 17 -4% -4% -2% 16 -4% -4% 15 15 15 15 Dec-11 Jun-16 Jun-17 Dec-09 Jun-10 Dec-10 Jun-11 Jun-12 Dec-12 Jun-13 Dec-13 Jun-14 Dec-14 Jun-15 Dec-15 Dec-16 Dec-17 16 Dec-09 Jun-10 Dec-10 Jun-11 Dec-11 Jun-12 Dec-12 Jun-13 Dec-13 Jun-14 Dec-14 Jun-15 Dec-15 Jun-16 Dec-16 Jun-17 Dec-17 -4% 2011 2011 2010 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018e Dec-09 Jun-10 Dec-10 Jun-11 Dec-11 Jun-12 Dec-12 Jun-13 Dec-13 Jun-14 Dec-14 Jun-15 Dec-15 Jun-16 Dec-16 Jun-17 Dec-17 2010 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018e Jun-16 Jun-17 Dec-09 Jun-10 Dec-10 Jun-11 Dec-11 Jun-12 Dec-12 Jun-13 Dec-13 Jun-14 Dec-14 Jun-15 Dec-15 Dec-16 Dec-17 15 2011 2011 2010 2010 2012 2012 2013 2013 2014 2014 2015 2015 2016 2016 2017 2017 2018e 2018e -4% Dec-09 Jun-10 Dec-10 Jun-11 Dec-11 Dec-12 Dec-13 Dec-14 Dec-15 Jun-16 Jun-12 Jun-13 Dec-16 Jun-17 Jun-14 Jun-15 Dec-17 2010 2011 2012 15 2013 2014 2015 2016 2017 2018e Jun-16 Jun-17 Dec-09 Jun-10 Dec-10 Jun-11 Dec-11 Jun-12 Dec-12 Jun-13 Dec-13 Jun-14 Dec-14 Jun-15 Dec-15 Dec-16 Dec-17 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018e ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា និងការប៉ាន់ស្មាន និងការព្យាកររបស់បុគ្គលិកធនាគារពិភពលោក សម្គាល់ ៖ pre= បឋម, p=ការព្យាករ, RHS= ខាងស្តាំ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ 6 ផ្នែកទី 1 សេដ្ឋកិច្ច​ ការអភិវឌ្ឍ​ ថ្មីៗ​ ទស្សនវិស័យ​ និង​ ផ្នែកទី 1 ៖ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ទស្សនវិស័យ​ ផ្នែកទី 1 ៖ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និង​ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ យោគ។ ​ យប្រាក់អឺរ៉ូ​ បានកើន​ សេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសដែលចា ក្នុងឆ ឡើង​ 2.4 ភាគរយ​ ​ ឿនបំផត ​ ្នាំ 2017 ជាកំណើនល ុ​ ចាប់​ ​ តែមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរឹងមាំ កម្ពុជានៅ តាំងព ​ ីមាន​ វិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុ​ ដែលឆ ​ ្លុះបញ្ចាំងព ី​ ព​ ​ ភា រឹងមាំនៃការប្រើ​ ជារួម សកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជានៅ ​ នភាព​ ​ តែមា រឹងមាំ វិនិយោគ និងកា ប្រាស់ ការ​ នាំចេញ។ កំណើនស ​ រ​ ្ច​បស់​ ​ េដ្ឋកិចរ ដែល​ ដោយ​ការ​ ជំរុញ​ ប្រើប្រាស់ក្នុងស ​ ្រុក និងការ​ នាំចេញ។ ក្នុង​ ប្រទេសរ ​ីកចម្រើនត បាន​ ​ ្រូវ​ ព្យាករ​ មានចំនួន 2.2 ភាគរយ​ ណ៍ថា​ បរិបទ​ កំណើននៃការ​ ដែលមាន​ ប្រើប្រាស់ ដំណើរការ​ នាំចេញមាន​ ែ ​ នៅឆ្នំា 2018 ដល បន្តច ថយចុះ​ ិ ​ ឆម ធៀបនឹង​ ំា្ន ន ្រោ ​ ុ ​(ពះ ថា ជាមួយ​ ការ​ ភាពប្រសើរជាង​ ​ ុក រំពឹងទ និងស ​ ុទិដន ្ឋិ​ ិយម​ របស់វិនិយោគិន​ ពន្ធ​ សារពើ​ សហរដ្ឋ​ បន្ថែមនៅ​ អាមេរិកបានប៉ះប៉ូវដោយការ​ ថយ​ ចះុ ​ ័ នៃកណ ទស្សនវិសយ ំ ន តវ ើ ​ ូ្រ បានកែបដោ ើ ឡើង​ ្រែ យបង្កន ិ ​ បន្តច ុ្ន ​ កង នក បន្តិច​ ​ ្រទេសរ ៃ​ ំណើនក្នុងប ​ីកចម្រើន​ ផ្សេងៗ​ ទៀត​ ) ខណៈពេល​ រយៈពេលខ្លី និងរ ​យៈពេលមធ្យម។ កំណើនស ​ េដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជា​ ​ ំនុកចិត្តរបស់អ្នកប ដែលទ ់​ តែខ្ពស​ ​ ្រើប្រាសនៅ ់ និងមានការ​ បង្កើត​ ត្រូវ​ ​ ន បានរំពឹងថា​ ឹងកើនឡើងដ ​ ល់​ 7.1​ ភាគរយនៅ​ ឆ្នាំ 2018 ​ ្រអប់ 1 ស្តីពទ ការងារថ្មីៗជាបន្ត​ (សូមមើលប ី​ ស្សនវិស័យស ​ េដ្ឋ​ (ធៀប​ នឹងត ​ ំណើនផ្លូវការដែលត្រូវបានកែ​ ​ ួលេខក ថ្មី​ 7 ភាគរយ​ ​ ំបន់)។ កិច្ចសកល និងត នៅឆ្នាំ 2017) (រូប 1)។ ពីការ​ បន្ទាប់​ ងើបឡើងវិញ​ នៅ​ បន្តិចម្តងៗ​ ក្នុង​ ទីពីរ​ ឆមាស​ ក្នុង​ ស្ថិតក្នុងចំណោមប្រទេស​ កម្ពុជា​ មួយចំនួនតូច​ ក្នុង​ តំបន់​ អាស៊ី​ ឆ្នាំ 2017 មក ការនាំចេញរបស់កម្ពុជាបា ​ នកើនឡើងខ ​ ្លាំង​ ា ហ បូពា៌ និងប៉ស ី៊ ក ​ ​ ិ្វ ​ដែលត ូ្រ បានរំពង វ ឹ ថានង ​ ​ មានភាពប្រសរ ឹ ​ ​ ន្តច ើប ិ ​ តែ​ ដោយសារ​ កំណើនត សហរដ្ឋអា នៅ​ ​ ម្រូវការ​ ​ ហ​ ​ មេរិក និងស ភាព​ ផ្នែកកំណើន។ កំណើនរបស់ប ​ ្រទេសជ នៅតែល ​ ឿនលឿន​ ​ ើសពី​ អឺរ៉ុប។ ការនាំចេញសរុបន វាយនភណ្ឌ​សម្លៀកបំពាក់ ​ ៃផលិតផល​ កម្រិត​ សក្តានុពល បើទោះបីជា ​ មានសញ្ញាអំពីការ​ ថយចុះបន្តិច​ ​ ្បែកជើង​មាន​ និងស នកា ចំនួន 74 ភាគរយ​ ៃ​ រ​ ​ ំនិញសរុប​ នាំចេញទ ក្តី1។ នៅ​ ​ មេរិក ការ​ សហរដ្ឋអា ជំរុញ​ ដ៏សំខាន់ផ ​ ្នែក​ សារពើពន្ធ នឹង​ របស់កម្ពុជា ​ ីរខ្ទងក និងមានកំណើនព ់​ ្នុងអ ​ ត្រាខ្ពស់បំផុតចំនួន ជួយ​ រយៈពេលខ្លីខាងមុខ។ សកម្មភាព​ កំណើនសេដ្ឋកិច្ចរ ​បស់​ នៅ​ 16.1 ភាគរយ​ ទីមួយក ឆមាស​ ​ ្នុង​ ​ ី​ 8.3 ឆ្នាំ 2018 ដោយកើនព ​ មេរិកបា សហរដ្ឋអា ​ ន​ កើនដល់ 2.3 ភាគរយ​ ក្នុងឆ្នាំ 2017 ដែល​ នៅ​ ភាគរយ​ ចុងឆ ​ ្នាំ 2017 (រូប 2)។ ្រ​ យ​ មានការគាំទដោ ក្នុងស្រុកខ្ពស់​ តម្រូវការ​ ​ រ​ ជាពិសេសកា វិនិ​ ​ ល់ក រូប​1 ៖ ការរួមចំណែកដ ​ ំណើនពិត​ នាំចេញ​ រូប 2 ៖ កំណើននៃ​ការ​ ​ ្បែកជើង​ សម្លៀកបំពាក់ និងស (ភាគរយពិន្ទុ) ពាន់លានដុល្លា​ពីដើមឆ្នាំដល់បច្ចុប្បន្ន) (​ កសិកម� ឧស��ហកម� �ត់��រ និង����ក�ើង �រ�ំ��ញស���កបំ�ក់ អ���កំ�ើន ឧស��ហកម� សំណង់ ឧស��ហកម�����ងៗ ���កម� ស����រ និង�រស���ក ���កម�����ងៗ ពន�ដកឧត�ម�ធន កំ�ើន ផសស 8,000 35 8 7.4 7.1 7.0 7.1 7,000 6.9 7.0 30 7 6,000 25 6 5,000 20 5 4,000 4 15 3,000 3 10 2,000 2 1,000 5 1 0 0 0 11 12 13 14 15 16 17 8 0 -1 -1 - - - - - - - ec ec ec ec ec ec ec ec n 2013 2014 2015 2016 2017 2018/p Ju D D D D D D D D ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា សម្គាល់ ៖ pre= បឋម p= ការព្យាករ សម្គាល់ ៖ RHS= ខាងស្តាំ 1 ​ ស្សនវិស័យសេដ្ឋកិច្ចសកល ខែ មិថុនា ឆ្នាំ 2018 ក្រុមធនាគារពិភពលោក រដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីនតោន​DC។ ទ 9 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ផ្នែកទី 1 ៖ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ប្រអប់​1 សេដ្ឋកិច្ច​ ទស្សនវិស័យ​ តំបន់ និង​ 1 សកល​ ់​ និភ័យរ ទប់ស្កាតហា ​ិនិយោគិន និងកា ​បស់វ ​ រ​ ផ្តោតកាន់តែច្រើនល ​ ភា ើ​ ព​ រងគ្រោះ​ ងាយ​ ប្រទេស។ តាម​ ៃ​ ្រាក់​ ចាប់តាំងពីការចាប់ផ្តើមឡើងថ្លប សេដ្ឋកិចស កំណើន​ កំពុងបន្ថយល្បឿន ព្រោះ​ ្ច​ កល​ ងើបឡ ថា ការ​ ​ ើង​ ា្ល ​ ដុលរ េក អាមរ នៅ ី ខែ មសា ិ សាជាថ្ម​ េ ឆ្នំា 2018 តម្ល​ រ ៃប ិ វត្ថន ូ យ ុ ទ ី សា ៃ ផ ្ រ និង​ នៃ​​ វិញ​​ ​ ម្មន្តសាល​ វិស័យពាណិជ្ជកម្ម និងក បានថយចុះបន្តិច។ កំណើន​ ្រ ស បទ ុ ​ េ កំពង ែ ​ អភិវឌ្ឍន៍ដល ង​ប ើ ឡើង បានធ្លក ា ច ុ ជាមធ្យម​ ់ ះ ្រ ណ 11 បមា ត្រូវបានព្យាករណ៍ថានឹង​ នេះ​ ​ ី 3 ភាគរយ​ ថយចុះព ​ ្នាំ​ 2018 មកនៅ​ ក្នុងឆ ​ ីទីផ្សារ និងប ភាគរយ។ បរិមាណគម្រោងវិនិយោគសរុបព ​ ំពុង​ ​ ្រទេសក នៅឆ្នាំ 2019 នៅពេលដែលស ត្រឹម 2.9 ភាគរយ​ ​ េដ្ឋកិច្ចថយចុះ​ហើយ​ ​ ែលង អភិវឌ្ឍន៍ដ ​ ើបឡើង​ ​ ង​ មានចំនួនច្រើនជា ​ិនិយោគ​ គម្រោងវ ដែល​ ធំៗប ធនាគារជាតិ​ លុបការសម្រួលគោ ​ ន្ត​ កំណើន​ ​ លនយោបាយ​ ហើយ​ បន្ទាប់ពក មាន​ ​ ញ្ចាំង​ ី​ ំណើន Taper Tantrum នៅឆ្នាំ 2013 ដែលឆ្លុះប ការវិនិយោគ​ ផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម និង​ ែ​ យ​ សកល​ កាន់តថ ​ ែមទៀត (រូប ចុះថ ​ រ​ ពីកា ​ ៉ាងច្រើនទាំងមូលនិធិសមធម៌ លក់ចេញយ ​ ័ណ្ណ​ និងប បំណុល។ B1.1)2។ កំណើន​ ្ច​ ្នុងប្រទេសរ សេដ្ឋកិចក ត្រូវបា ​ីកចម្រើន​ ​ នព្យាករណ៍ថា​ ែ ​ ខណៈដល ិ ត្តទ វប ិ ផ ្ រ​ ី សា ហរិ ញ្ញវត្ថក ុ ត នៅបទ ើ មាន​ េ ​ ្រ ស ទរ អាហ្សង់ទន ួ គី និង​ ី ចុះប នឹងថយ​ ​អ ​ ន្តិចព នៅឆ្នាំ 2018 មកនៅ​ ី​ ត្រា 2.2 ភាគរយ​ ត្រឹម 2 ្ រ និងប្រទស ទីផសា ុ ​ េ កំពង ែ ​ អភិវឌ្ឍន៍ដល ង​ប ើ ឡើងជា​ ចន ផស ើ្រ ​ េ ទៀត​ ្ង ក​៏ ន​ មា ​ នៅឆ្នាំ 2019 និងប ភាគរយ​ ​ យចុះប ​ ន្តថ ដល់​1.6 ភាគរយនៅឆ្នាំ ​ ន្តទៀត​ ទប់ស្កាតហា ការបង្កើនការ​ ​ ់​ និភ័យ។ ប្រទេស​ ដែលមា ​ ន​ ហរ តម្រូវការ​ ិ ញ្ញ​ ​ ញ្ហាសមត្ថភាព​ 2020 នៅពេលដែលប បញ្ហា​ ក្លាយជា​ ។ ចោទ​ ខាងក​ ប្បទាន​ យ ្រៅ ​ ង ា៉ ចន ើ្រ និង​ មន គោលនយោបាយ​ ការ​ ិ ច្បាស់លាស់​រង​ ​ នភាពអវិជ្ជមានជាបន្តនៅ​ លក្ខខណ្ឌខាងក្រៅ​ ដែលមា ​​ ឆ្នាំ 2018 ​ ល់ខ្លាំងជា ប៉ះពា វិនិយោគិនផ ​ ងគេ ដែលបង្ហាញថា ​ ើ​ ព​ ​ ្តោតសំខាន់លភា ូ បានរំពង ត្រវ ថា​ ឹ ​ នង ែ ន ឹ ​កាន់តម ិ សូវ​ អណោ ំ ផល​ យ​ សមប ្រា ​ ់ទផ ី សា ងើ​ ្ រដែល​​ ប​ ​ ស្សនវិស័យកំណើន។ ស្ថានភាព​ ងាយរងគ្រោះខាងក្រៅ និងទ ហិរញ្ញ​ ្រ ស ឡើង និងបទ ុ អ េ កំពង ុ អ ​ ភិវឌ្ឍន៍ ​ក្នង​ឡ ំ ង ​ ល ុ ព េ ។ ស្ថន េ ព្យាករណ៍នះ ា ភាព​ ​ ្រូវបា ប្បទានខាងក្រៅត ​ ន​ រំពឹងថា ​ ន ​ ន្តថយចុះនៅ​ ​ ឹងប ​ ឆ្នាំ 2019 ដោយសារ​ ឆ្លុះបញ្ចាំងពី​ នេះ​ សេដ្ឋកិច្ច​ កំណើន​ នៅ​ ថយចុះបន្តិច​ ជឿនលឿន​ ប្រទេស​ ការ​ លែងមាន​ គោលនយោបាយ​ សម្រួល​ ក្នុង​ រូបិយវត្ថុ​ ជឿនលឿន ប្រទេស​ ថយចុះបន្តិចនៃពា ការ​ ​ ណិជ្ជកម្ម ​ រវិនិយោគ​ និងកា សកល ការបន្តឹង​ ផ្ទុយទៅវិញ មានវិធានការ​ ហើយ​ ​ ំណោយ​ ដែលកាន់តែមិនអ ផល។ ហិរញ្ញប្បទាន លក្ខខណ្ឌ​ ​ ំណើនភា និងក តានតឹងផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម។ ​ ព​ ្ច​ ្នុង​ កំណើនសេដ្ឋកិចក ​ ស៊ីបូព៌ា និង​ប៉ាស៊ីហ្វិកត្រ តំបន់អា ​ នរំពឹងថា ​​ ូវបា ​ ​ ​ ភិវឌ្ឍន៍ដែលង កំណើននៃទីផ្សារ និងប្រទេសកំពុងអ ើ​ ឡើង ដែលនៅ ​ ប ​ ​ ​ ន្ថយល្បឿនជាបណ្តើរៗ​ នឹងប នៅឆ្នាំ 2018 មក​ ពីអត្រា 6.3 ភាគរយ​ ក្នុងឆ ថេរក្នុងចំនួន 4.2 ភាគរយ​ តប ​ ្នាំ 2018 ដោយសារ​ ​ ួយ​ ែ​ ្រទេសម នៅ​ ត្រឹម 6 ភាគរយ​ ឆ្នាំ 2019 និង 2020 (រូប B1.2)។ ការថយចុះ​ ជួបមាន​ ចំនួន​ សម្ពាធហិរញ្ញវត្ថុ ត្រវ ូ​បាន​ រំពឹងថា ​ ន ​ ើនឡើងត ​ ឹងក ែ​ ន្តិច​ ​ ប ​ ្លុះបញ្ចាំងព កំណើនសេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់ឆ ី​ រថយចុះជា ​ កា ​ រចនាសម្ព័ន្ធ និង​ ​ នៅ​ ចំនួន 4.3 ភាគរយ​ ​ ើនឡើង​ ឆ្នាំ 2019។ ពាណិជ្ជកម្មសកល​ ដែលក កា ៃ រ​ ការថយចុះន​ នាច ំ ញ េ ​ នៅខណៈពល ែ ការកើនឡើង​ េ ដល តានតឹង​ ភាព​ ខ្លាំងនៅ យ៉ាង​ វដ្តនៃកម្មន្តសាលសកល​ ត្រូវ​ ​ ឆ្នាំ 2017 ដោយសារតែ​ បាន​ ពាណិជ្ជកម្ម ​ ផ្នែក​ ​ ិន និងស រវាងប្រទេសច ​ មេរិក។ សកម្មភាពក្នុង​ ​ ហរដ្ឋអា ​ ន រំពឹងថា ​ ន​ ​ ឹងមា សន្ទុះយ ​ ឺតជា ​ ង​ ​ ការ​ ​ ុកនៅ រំពឹងទ ​ យ​ ​ ឆ្នាំ 2018 ហើយនឹងថ ា ទ បណ្តប េ ​ ្រ ស ផស្ង េ ទៀត ក្នង ុ ​ ំ ន់​ តប តវ ូ្រ ​ បាន​ រព ឹ ​ ំ ង នង ថា​ ឹ នៅ​ ទង តម ឹ្រ ​ កមត ឹ្រ ​ ិ្រ ​ ​ ន្តិចបន្ថែមទៀត​ ចុះប ​ ំឡុងឆ នៅអ ភាពមិនប ​ ្នាំ 2019 និង 2020។ ​ ​​ ​ ្រាកដ ​ ហានិភ័យច សក្តានុពលនៅឆ្នាំ 2019 ប៉ុន្តែមាន​ ទស្សន​ ​ ​ ្រើនចំពោះ​ វិស័យ​ ​ លនយោបាយ​ ប្រជានៃគោ ើ​ ្យមាន​ ពាណិជ្ជកម្មបានកើនឡើង​ ដែលធ្វឲ នេះ​ នេះ។ ស្ថានភាព​ បង្ហាញព ​ ី​ ស្ថានភាព​ ប្រជាសាស្រម ្ត​ ិនល្អ ​ រ​ និងកា ​ ស្សន​ សម្ពាធលើទ ​ រវិនិយោគ និងពាណិជ្ជកម្មសកល​ វិស័យនៃកា ។ ជា​ ពស ព្យាករ​ ​ ៃកំណើនមូលធន​ ី​ ន្ទុះយឺតន ការចាំបាច់ដើម្បធ ដែលជា​ ី​ ្វើឲ្យ​ ល​ ទូទៅ ការចំណាយ​ ើ ម្ចនៅ ក ី ទីផសា ្ រ និងប្រទស េ កំពង ុ ​ ែ ​ អភិវឌ្ឍន៍ដល ង​ើ ​ ប កំណើនឥ មាន​ ហិរញ្ញប្បទាន​ ​ ណទាន។ ស្ថានភាព​ ដែលកាន់តែ​ សកល​ ការឡើង​ ឡើង បានថយចុះ​ បន្ទាប់ពីមាន​ ៃ​ ្រាកដ ថ្លៃនប ់​ ុល្លារអាមេរិក​ ការ​ ចំណាយ​ តឹង​ ការ​ ខ្ពស់លក ើ​ ម្ចី ការ​ ថយ​ ចុះនៃល ​ ូលធន និងគោ ​ ំហូរម ​ ល​ រូប B1.1 ៖ កំណើន​ផសស ពិត រូប B1.2 ៖ កំណើន​ផសស ពិត (ភាគរយ) (ភាគរយ) 6 2017 2018 2019 ទីផ��រ និង����សកំពុង 7 5 អភិវឌ��ន៍��ល�ើប�ើង 4 6 3 ពិភព�ក 5 2 ����ស�ឿន�ឿន 4 1 0 3 ចិន កម��� �វ �ៀត�ម ម៉ុង���លី �� �����សុី មី��ន់�� 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018f 2019f 2020f អ ុ ភិវឌ្ឍ​ ប្រភព ៖ ហិរញ្ញវត្ថ​ នស៍ កល​ខែ​ មករា ឆ្នំា 2019 (នឹង​ ផស ្ យឆាប់ៗ​ ្ ព្វផសា នះេ) ប្រភព ៖ ហិរញ្ញវត្ថ​ អ ុ ភិវឌ្ឍ​ នស ម ៍ កល​ខ​ ែ ករា ឆ្នំា 2019 (នឹង​ ផស ្ យឆាប់ៗ​ ្ ព្វផសា នះេ) 1 រៀបរៀងដោយ Ekaterinek T. Vashakmadze សេដ្ឋវិទូជាន់ខ្ពស់ប្រចាំប្រទេស ធនាគារពិភពលោក។ 2 ចំណុចទាំងនេះជាការសន្មត ដែលនឹងត្រូវសម្រេចចុងក្រោយ និងផ្សព្វផ្សាយនៅក្នុងឯកសារស្តីពីទស្សនវិស័យសេដ្ឋកិច្ចសកល ខែ មករា ឆ្នាំ 2019 របស់ធនាគារពិភពលោក។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ 10 ផ្នែកទី 1 ៖ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ កណ នយោបាយមិនច្បាស់លាស់​ អាចរាំងស្ទះដល់​ ើ ​ ំ ន ិ យោ វន ិ គ​ នៅ​ បន ា្ម ​ ុ៉ ន វិវត្តន៍នទ ការ​ ហិរញ្ញវត្ថុក្រៅផ្លូវការ ៃ​ ីផ្សារ​ អាចរីករាលដាលនៅក្នុងទីផ្សារ កាន់តែធ ឆ្នាំខាងមុខ ដែលនឹង​ ​ ល់ស ​ ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដ ​ ែម​ ​ ក្តានុពលកំណើនថ និងប ​ ្រទេសកំពុងអ ​ ប ​ ភិវឌ្ឍន៍ដែលង ើ​ ឡើង ​ ព​ ជាមួយនឹងកំណើននៃភា ទៀត។​ នៅ​ រងគ្រោះ​ ​ ្រទេសជា ក្នុងប ​ ច រឹតត្បិតផ្នែក​ ​ ្រើន។ លទ្ធភាពនៃកំណើនការ​ ​ ្សេងៗ​ តម្លៃទំនិញផ ក្នុង​ ប្រែប្រួល​ ចុងក្រោយនេះ។​ រយៈពេល​ 6 ខែ​ ពាណិជ្ជកម្មនៅតែបន្តកើនឡើង ​ ​ ច​ ដែលអា លស បង្កបញ្ហាធំធេង​ ើ​ ង្វាក់​ ៃ​ ្រេងបា បើទោះជាតម្លប ​ ំងពីពា ​ នកើនឡើងតា ​ ្នាំ 2018 មក ​ ក់កណ្តាលឆ នយោបាយមិនច្បាស់លាស់​ និង​ តម្លៃសកល។ ម្យ៉ាងវិញទៀត គោល​ បានថយចុះ តម្លៃទំនិញផ្សេងៗទៀត​ ​ ្នែក​ នៅខណៈដែលភាពតានតឹងផ ហានិភ័យ​ ភូមិសាស្រ្តនយោបាយ ​ ​ ើនឡើង និងអាចប៉ះពាល់ជា នៅតែក ​ ​ ​ ែ​ ពាណិជ្ជកម្មមានកាន់ត រូប B1.3)។ បន្ទាប់ពីការកើនថ្លៃគួរ ខ្លាំងឡើង​ (​ អវិជ្ជមានលើទ ​ ំនុកចិត្ត និងកា ក្នុងប្រទេសដ ​ រវិនិយោគ ទាំងនៅ​ ​ ែលរង​ ់​ ​ ឲ្យកត់សម្គាលនៅ ក្នុងឆមាសទីមួយឆ្នាំមុន ៃ​ ហៈធាតុបា តម្លលោ ​ នធ្លាក់​ ​ ើសកលលោក។ ផលប៉ះពាល់ និងល ​ ៉ាង​ ចុះយ ​ ​ ខ្លាំងនៅ ឆមាស​ ទីពីរ​ ​ ក់ពន្ធយ៉ាង​ បន្ទាប់ពីសហរដ្ឋអាមេរិកដា ័ ច ហានិភយ ​ ពោ ំ ះ​ ្ នវិសយ ទសស ័ ក្នង ុ តំបន់កកា មានទំ ៏ ន់ត​​ ែ អវិជមា នោរ​ ្ជ ន ច្រើនល ​ ទ ើ​ ំនិញនា ​ ំចូលពីប្រទេសចិន​ និងកា ​ រ​ បារម្ភក ព្រួយ​ ​ ្នុងទីផ្សារ​ ស្តីពី​ និងកាន់តែកើនឡើង។ ការ​ ​ ិន្នាការ​ កើនឡើងនៃន និយម​នៅតែបន្ត​ ការពារ​ ថយចុះ​ ការ​ ពាណិជ្ជកម្មសកល។ តម្លៃប្រេងត្រូវបា ​ នរំពឹងទ ​ ុកថា​ មានតម្លៃ​ ើ ភាពមិនបក បង្កត ្រា ​ ដបជា ្រ អំព​ អ ី នាគត​ នទ ំ ក់ទន ៃ នា ពាណិជក ំ ង​ រង ្ជ ម្ម​ឹ មាំ។ មធ្យម 73 ដុល្លារ/ ជា​ ​ធ ​ ុះមកត្រឹម 71 ដុល្លារ/ ​ ុង នៅឆ្នាំ 2019 មុនពេលច ការ​ រឹតត្បិតផ ​ យ​ ​ ្នែកពាណិជ្ជកម្មដោ ​ ឿនលឿន​នឹងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ ប្រទេសជ ធុង​ នៅឆ្នាំ 2020 ដែលឡើង 4 ដុល្លារ/ធុង និង 2 ដុល្លារ/ធុង​ ដែលមានសេដ្ឋកិច្ច​ ក្នុងកម្រិតខុសៗគ្នាទៅលើប្រទេស​ សេ រី ​ ទីផ្សា រ​ ក្នុង​ ខែ​ មិថុនា (តម្លៃលោហៈធាតុត ដែលនេះជាការព្យាករនៅ​ ​ ​ ​ ្រូវបានរំពឹងថា អាស៊ប តំបន់។ តំបន់​ ូ ា ី ព ៌ និងប៉ស ា ហ ី៊ ក មានការ​ ិ្វ ​ ធស កង ើ្វ មាហរណកម្ម​ តប ុ្ន ​ ំ ន់ ​ ្នាំ 2019 និង 2020 ដោយសារការ​ នឹងថយចុះនៅអំឡុងឆ ថយចុះ​ ​ កលច្រើន​ ដែលធ្វើឲ្យតំបន់ន និងស ងាយរងគ្រោះទៅនឹងកា ​ េះ​ ​ រប្រែប្រួល )។ តម្រូវការ​ ​ ្រូវ​ តម្លៃផលិតផលកសិកម្មត ព្យាករណ៍ថាន បាន​ ​ ឹងនៅ ​ ​ទ្រឹង​ លឿនផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម។ តំបន់នេះ ​ ្លាំងលើ​ ពឹងផ្អែកខ ចំណូល​ ប្រាក់​ ឆ្នាំ 2019 និង 2020 ដោយសារ​ នៅ​ ់​ ៉ា​ ការផ្គត់ផ្គងយ ងច្រើន។ បរទេសព ​ កា ី​ រនាំចេញ និងប ពីបរទេសផ្សេងៗទៀត (​ ​ ្រភព​ ពិភព​ ធនាគារ​ ្ ភាព​ តុលយ ៃ និភយ នហា ចពោ ័ ​ ំ ះ​ ទស្សនវិសយ ័ ​ សកលមាន​ អវិជមា ភាព​ ្ជ ន។​ សេដ្ឋកិចអា លោក ខែ តុលា ឆ្នាំ 2018 បច្ចុប្បន្នភាព​ ្ច​ ស៊ីបូព៌ា និង​ ស្ថានភាព​ ប៉ាស៊ីហ្វិក)។ លើសពីនេះទៀត​ សកលដែល​ ហិរញ្ញប្បទាន​ តម្លៃ​ រូប B1.3 ៖ ការព្យាករ​ ទំនិញសកល​ ការ​ មាន​ លំបាក​ ជាង​ ការ​ ​ ុក​ និងប រំពឹងទ ហិរញ្ញប្បទានដែលពាក់ព័ន្ធ​ ​ ញ្ហា​ អត្រាប (​ ​ ្តូរប្រាក់ដុល្លាណូមីណល ឆ្នាំ 2010=100) ដែលក ​ ើតចេញពី ឧទាហរណ៍ ​ ការ​ ប្រែប្រួលន ​ ុកផ្នែកទីផ្សារ​ ​ ៃក្តីរំពឹងទ នៃ​ 130 រូបិយ​ គោលនយោបាយ​ វត្ថុ​ ប្រទេស​ របស់​ ជឿន​ លឿន​ កំណើន​ ឬ​ ការ​ �មពល �ហៈ�តុ និង��� ធ្វើឲ្យមានលំហូរម ទប់ស្កាត់ហានិភ័យ​ អាច​ កាន់តត ​ ូលធន​ ែ​ ិចថែមទៀត​ 110 កសិកម� បង្កើនការប្រែប្រួលនៃ​ ហិរញ្ញវត្ថុ​ និងដា ទីផ្សារ​ ​ ក់សម្ពាធលើអ ​ ្តូរប ​ ត្រាប ​ ្រាក់​ 90 ​ ំបន់ ក្នុងត និងត ​ ​ ម្លៃទ្រព្យ។ ការកើនឡើងនៃកា ចំណាយ​ ​ រ​ ​ លក ី​ ច​ ើ​ ម្ចអា ​ របង់ប្រាក់បំណុល បង្កើនបន្ទុកកាន់តែខ្លាំងលើកា ដែលអាចគ្រប់គ្រង​ 70 ក្នុងរយៈពេល​ បាន​ ប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ​ ដោយ​ សារតែ​ ការប្រាក់ទាប​ អត្រា​ ជា​ 50 ​ នហានិភ័យ​ សកល និងផលចំណេញលើសហានិភ័យ។ ប្រសិនបើមា ទាំងអស់ វា​ អវិជ្ជមាន​ ធឲ អាច​ ្ច​ ្នុងតំបន់ថយចុះ​ ្វើ​ ្យកំណើនសេដ្ឋកិចក លឿន​ 30 ង ការ​ ជា​ ​ ុក។ រំពឹងទ ​ ្នុងស ​ ភាពងាយរងគ្រោះក ​ ្រុក ដែលរួមមាន កំណើន​ ​ ្នុងស្រុក និងត បំណុលក ហិរញ្ញប្បទានខាងក្រៅ​ ​ ម្រូវការ​ ​ ណ្តាប្រទេស​ ក្នុងប 10 ​ ង្កើនកា មួយចំនួន​ នឹងប ​ កា ​ រប៉ះពាល់ន ​ ៉ះពាល់​ ៃ​ រប្រែប្រួលខាងក្រៅ និងប 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020 ំ ន ដល់កណ េ ​ ើ ជាពិសស នៅពេលមិនសូវមាន​ គោលនយោបាយ​ ទប់សា្ក ។ ​ ត ់ អ ុ ភិវឌ្ឍ​ ប្រភព ៖ ហិរញ្ញវត្ថ​ នស៍ កល​ខែ​ មករា ឆ្នំា 2019 (នឹង​ ផស ្ យឆាប់ៗ​ ្ ព្វផសា នះេ) 11 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ផ្នែកទី 1 ៖ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ពីរឆ្នាំកន្លះកន្លងមក។ ស្ថានភាពនេះមានកម្រិតខ្ពស់រយៈពេល​ ​ ម្លាំងព បង្កើតឡើង​ ធ្វើឲ្យក ​ លកម្មសរុបមានចំនួន 1.015 លាន​ ​ ្យកត់សម្គាល់ថា ​ គួរឲ នាំចេញទៅ ការ​ ​ ​កាន់ទ ​ ីផ្សារ​ អឺរ៉ុប​ (​ មិនគិត​ ស្មើនឹងអ នាក់​ឬ​ ​ ត្រាកំណើន 3.4 ភាគរយ។ រូប ចក្រភពអង់គ្លេស) ដែលមានចំណែកទីផ្សារ 34.0 ភាគរយ​ (​ ​ ំហូរច មានកំណើនល ការ​ ​ ូលនៃ​ វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស​ 3) ការនាំចេញទៅ​ និង​ សហរដ្ឋអា កាន់ទីផ្សារ​ ​ មេរិក​ ដែលមាន ចូលនៃ​ការ​ លំហូរ​ វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស ​ិនិយោគិន​ និងវ បានកើនឡើងយ ចំណែកទីផ្សារ 26.0​ ភាគរយ ​ លឿន​ ​ ៉ាង​ ​ ​ រហូត េ ដែ បរទស ​ ទ ​​ លមកដល់ប្រ ស េ កម្ពជា ុ ​ កំពង ​ ង ុ កើនឡ ើ ។ វិនយោ ិ គិន​ ដល់​15.5 ភាគរយ​និង 26.3 ភាគរយ​សម្រាប់ទីផ្សារទាំងពីរនេះ។ ដល អន្តរជាតិ​ បានចូលមកក្នង ែ ​ េ កម្ពជា ុ ប្រទស ុ ​ ដម ើ បីធ​ ្​ ្វ ណិជក ើពា ្ជ ម្ម ​ ីផ្សារ​ ខណៈដែលទ ​ ំណើរការ​ ទាំងពីរនេះដ នាំចេញ​ ល្អប្រសើរ ទីផ្សារ​ នៅឆ្នំា 2018 ធៀបនឹងក បានកើនឡើងជិត 9 ភាគរយ​ ំ ន ​ណ ើ 4.4 របស់កម្ពុជា គឺ ចក្រភពអង់គ្លេស ជប៉ុន​ និង​ ផ្សេងៗទៀត​ ទីផ្សារ​ នៅឆ្នាំ 2013។​ បរិមាណ​ ភាគរយ​ វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស​ ការ​ ទៀត ​ ផ្សេងៗ​ ​ េញទាប។ ស្របទៅនឹងកំណើន​ មានកំណើននាំច ​ ្រូវ​ ដែលត អនុម័ត​ (​ បាន​ ​ ៉ាង​ ទ្រព្យសកម្មថេរ)​ បានកើនឡើងយ នាច នៃការ​ ំ ញ េ វាយនភណ្ឌ និង​ សម្លៀកបំពាក់​ ការ​ នាច េ ​ ំ ញ ក្រណាត់​ ​ រហូតដល់ 38.4 ភាគរយ​ ឬស្មើនឹង 2.4 ពាន់លានដុល្លារ​ លឿន​ ូ​ ដែលត្រវ ប ើ្រ ស បានប​ ភា ្រា ​ ់ គចន ើ្រ ជា​ វត្ថ​ ុ តុដម ធា សមប ើ ​ ់ រ ផលិត​ ្រា កា នៅ​ ​ ្នាំ 2018 (រូប 4)3។ បច្ចុប្បន្ន ប្រភព​ ឆមាសទីមួយក្នុងឆ លំហូរ​ ​ហូតដ សម្លៀកបំពាក់​ បានកើនឡើងយ៉ាងខ្លាំងរ ​ ល់ 37.1 ភាគ​ ការ​ ចូលនៃ​ ។​ វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសភាគច្រើនមកពីប្រទេសចិន​ នៅក្នុងឆ រយ​ ទីមួយក្នុងឆ្នាំ 2018 ដែលជាកំណើនខ្ពស់ក្នុង​ ​ មាស​ តម្លៃ​ គិតជាចំណែកនៃ​ ការ​ គម្រោង​ ដែល​ វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស​ ​ ្នាំកន្លងមក។ រយៈពេលបីឆ បានអនុម័ត ត្រូវ​ វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសរបស់ប្រទេសចិន ការ​ ្ន យ ទិនន ូ ការ​ ័ ផ្លវ បង្ហញ ា ថា កំណន ើ ​ការវិនយោ ិ ​ សសា គលើឧ ្ ហកម្ម​​​ ចំនួន 60​ ភាគរយ​ នៅឆ្នាំ ២០១៧ មាន​ នគ ​ រុបដ ៃ​ ម្រោងស ​ ែល​ ​ ្បែកជើង​បានកើនឡើង វាយនភណ្ឌ សម្លៀកបំពាក់ កាបូប និងស ពកា ទទួលបានហិរញ្ញប្បទាន​ វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស (មិនរា ី​ រ​ ​ ប់​ បើក​ ដោយមានការ​ ថ្មីៗជាច្រើន​​ រោងចក្រ​ ឆមាសទីមួយ​ នៅក្នុង​ ក្នុង​ ​ រ​ បញ្ចូលកា ​ិស័យហិរញ្ញវត្ថទ វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសក្នុងវ ុ​ េ)។ ក្នុង​ ឆ្នាំ 20182។ ​ ទៅនឹងការ​ ផ្ទុយ​ ​ ំនួនរោ ថយចុះច ​ រុបចំនួន​ ​ ងចក្រស ​ នកើនឡើងប ឆ្នាំ 2018 ចំណែកនេះបា ​ ន្ថែមទៀត​ រហូតដល់ 90 ​ បិទទ្វារ​ 48 ដែលបាន​ ​ ្មីចំនួន 44 បានចាប់​ នៅឆ្នាំ 2017 រោងចក្រថ នៅក្នុងរយៈពេល ៦ ខែដំបូង។ ភាគរយ​ ​ យនភណ្ឌ ផ្តើមដំណើរការ​ (រោងចក្រ 31 ស្ថិតក្នុងឧស្សាហកម្មវា ​ ម្លៀកបំពាក់) នៅឆមាស​ និងស ទីមយ ួ​ ​ ក្នុងឆ ​ ្នាំ 2018 ដោយសរុប​ ​ ូលនៃ​ លំហូរច ការ​ វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសនៅពេល​ បច្ចុប្បន្ន មានរោងចក្រចំនួន 1,075។ ឧស្សាហកម្មកម្មនសា ផ្សេងៗ​ ្ត​ ល​ ឧស្សាហកម្មកម្មន្ត​ កើនឡើងនៅក្នុង​ សាល ជាពិសេស​​ ទៀត ដូចជា​ គីមី កៅស៊ូ ផ្លាស្ទិក គ្រឿង​ ​ អគ្គិសនី​ និងគ ​ ្រឿង​ ឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ ការ​ បន្លាស់យានយន្ត ក៏ទទួលបាន​ បន្ថែមផ វិនិយោគ​ ​ ងដែរ​ ដោយ​ រយៈពល ខុសពី​ ុ ន េ ប៉ន ំា ន ា្ម ឆ្នមុ ដែលមាន​ ចណ ែ ​ ំ ក វន នៃការ​ ិ ិ យោគ​ ​ ងចក្រម មានកំណើន​17 រោងចក្រ ចំណែករោ ​ ្សេងទៀត​ ​ ួយចំនួនផ ​ ្នុង​ ផ្ទាល់ពីបរទេសក វិស័យកាត់ដេរថយចុះ ​ ូលនៃការ​ លំហូរច ​ ្រតិបត្តិការ​ បានពង្រីកប ​ ​ របស់ខ្លួននៅ ទីមួយក្នុងឆ្នាំ 2018។ ឆមាស​ បច្ចុប្បន្ននេះ ​ វិនិយោគ​ ​ ម្មន្តសាល​ បានកើនឡើងក្នុងឧស្សាហកម្មក ថ្មីៗស របាយការណ៍បង្ហាញថា ការងារ​ បាន​ ​ រុបចំនួន 33 000 ត្រូវ​ ​ ស្សាហកម្មកាត់ដេរ ជាពិសេសឧ កែច្នៃផលិតផល​ និង​ការ​ រនាំចេញវាយនភណ្ឌ សម្លៀកបំពាក់ និងស រូប 3 ៖ កា​ ​ ្បែកជើង​ ផ្ទាល់ពីបរទេស​ រូប 4 ៖​កំណើន​ការវិនិយោគ​ ដៅ​ តាមគោល​ ​ ំខាន់ៗ (ចំណែកភា នាំចេញស ​ គរយ) �រវ�និ�គ���ល់ពីបរ��ស��ល�នអនុម័ត (�នដុ��) 2014 2018 40% �រវ�និ�គ���ល់ពីបរ��ស (ចិន) (% ���រវ�និ�គ���ល់ពីបរ��ស ��ល�នអនុម័ត, �ង���ំ) �រវ�និ�គ���ល់ពីបរ��ស (ចិន) (% គ���ង�រវ�និ�គ 33% 34% 3000 ���ល់ពីបរ��ស, �ង���ំ) 1 0.9 26% 2500 0.8 22% 0.7 20% 2000 0.6 1500 0.5 10% 9% 0.4 6% 1000 0.3 0.2 500 0.1 0 0 សហរដ����រ�ក សហ�ពអឺរ�ុប ច��ភពអង់��ស ជប៉ុន ����ស����ង�ៀត 2013 2014 2015 2016 2017 6ែខ-2018 កម្ពុជា ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរ​ កម្ពុជា ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរ​ សម្គាល់ ៖ ទីផ្សារសហភាពអឺរ៉ុបនៅឆ្នាំ 2014 រួមទាំងចក្រភពអង់គ្លេស។ សម្គាល់ ៖ RHS=ខាងស្តាំដៃ​ 2 ​ ្រសួងឧ ទិន្នន័យរបស់ក ​ ស្សាហកម្ម និង​ សិប្បកម្ម។​ 3 អភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា។​ ទិន្នន័យរបស់ក្រុមប្រឹក្សា​ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ 12 ផ្នែកទី 1 ៖ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ កសិកម្ម។ ​ ​ មាសទីមួយក្នុងឆ ក្នុងឆ ​ ្នាំ 2018 ឧស្សាហកម្មកម្មន្ត​ ធៀបនឹងអត្រាក ​ ំណើន​11.8 ភាគរយ​ ចុងឆ នៅ​ ​ ្នាំ 2017 (រូប 5)។ ទទួលបា សាល​ ដុល្លារ ឬស្មើនឹងកំណើន​ 90 ​ ន 120 លាន​ ការ​ ពង្រីកសកម្មភាព​ សាងសង់នៅ ​ ​ ​ ត់ស តំបន់មា ​ មុទ្រ​ ជាពិសេស​ ​ ្នាំមុន) ភាគរយ​ (ធៀបនឹងឆ លំហូរច ​ ។ ប្រហាក់ប្រហែលគ្នាដែរ ​ ​ ូល​ េ ព ខត ្ត ះ ្រ សីហនុ​ អាចជាការឆ្លយ ើ តបទៅនឹង​ កន ការ​ ន​ ើ ឡើង​ ៃ មវ ត ូ្រ ​ ​ រ​ នៃកា ី​ រទេសក្នុងវ វិនិយោគផ្ទាល់ពប កែ​ ​ិស័យកសិកម្ម​ រួមទាំង ការ​ ការវិស័យទេសចរណ៍នៅទីនោ ​ ះ។ ​ ំបន់ឆ ខណៈដែលត មាន​ ​ ្នេរ​ ​ ច្នៃផលិតផលកសិកម្ម ក៏បានកើនឡើងផងដែរ ដោយកើនដល់ ​ ពកាន់តែខ្លាំង ចំនួនភ្ញៀវ​ ប្រជាប្រិយភា ទស មានចំនួន 13.6 េ​ ចរ​ ​ ក្នុងឆ 167 លានដុល្លារនៅ កំណើន ​ មាសទីមួយក្នុងឆ្នាំ 2018 ឬ​ នៃច ​ ំនួនភ ​ ្ញៀវ​ ​ ែលមកកម្ពុជានៅ​ ទេសចរសរុបដ ធៀប​ ឆ្នាំ 2018 (​ ការ​ 26.5​ ភាគរយ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ​ ផ្ទាល់ពប វិនិយោគ​ ី​ រទេស​ នឹងអ ​ ត្រា​ នៅ​ ត្រឹមតែ 5.5 ភាគរយ​ ឆ្នាំ 2010 នោះ)។ ​ េដ្ឋរ នៅតែបន្តភាគច្រើនជាគម្រោងហ ា​ចនាសម្ព័ន្ធរូបវ័ន្ត​ រួមទាំង​ ដូច្នេះ ថយចុះលឿន​ ការ​ ​​ វិនិយោគផ្ទាល់​ នៃ​ការ​ ពីបរទេសពី​ ្រោ អភិវឌ្ឍន៍​ គមង អចលនទព ្ សមប ្រ យ ្រា ​ ល ំ ដ ់ នៅ ា្ឋ និង​ ​ ន ពាណិជក ្ជ ម្ម​ ​ ិន ប្រទេសច ដោយសារការ​ ប្រែប្រួលទំនុកចិតរ ្ត​បស់វិ ​​និយោគិន​ ដែលបានជួយឲ្យវិស័យសំណង់ប ​ ន្តមានសកម្មភាពច្រើន។ ចិន​ គឺជាហា ​ និភ័យមួយ។ ​ ​ ា​ េះអាច​ កត្តន លើ​ មានផលអវិជ្ជមាន​ កំណើនសំណង់សំខាន់​ ទីតាំង​​​ ៗ​ ថ្មី​ នាពេលបច្ចុប្បន្ន​ បានរីកទៅ​ បញ្ហា​ ការវិនិយោគ និងកំណើន។ ​ ធ្វើពាណិជ្ជកម្ម​ ប្រឈមក្នុងការ​ ​​ បន់ទ ដល់តំ ​ ត់​ ​ ីក្រុងមា សមុទ្រ​ និងទីប ​ ្រជុំជនតាម​ ព្រំដែន។ ​ ខេត្ត​ ​ រនៅចំណាត់ថ្នាក់ទី 138 នៅតែបន្តមាន ដោយកម្ពុជាបច្ចុប្បន្នឈ ែ យ ព្រះសីហនុតម ទក ួ គត់បានទទួល​ ្រា ​ ឹ បក ់ន វិ យោ ិ ា ​ គផ្ទល់ ​ ព ី រទេស​ ប ​ ំណោម​ 190 ប្រទេស​ នៅក្នុងចំណាត់ថ្នាក់នៃរបាយការណ៍ ក្នុងច ​ ្រមាណ 126 លានដុល្លារនៅ ដែលបានអនុម័តប ​ ​ខែ មិថុនា ឆ្នាំ នៅ ្ច ឆ្នាំ 2019 ដែលថយចំណាត់ថ្នាកព ស្តីពីការធ្វើធុរកិច​ ់​ ី135 ​ ែលបាន​ 2018។ គម្រោងអភិវឌ្ឍន៍សរុបដ សម្រាប​ អនុម័ត​ ់ ំនៅ​ ល ​ ម្ពុជា​ នៅឆ្នាំ 2018 និង 131 នៅឆ្នាំ 2017។ ចំណាត់ថ្នាក់របស់ក មាន​ ដ្ឋាន និងពាណិជ្ជកម្ម ​ 2.1 ចំនួន 1,600 គម្រោង​ មានតម្លៃ ​ ល្អជាង​ ឡាវ ដែលឈនៅលំដាប់ទី ​ 154 ប៉ុន្តែ ​ ​ ្ងាយ​ មានគម្លាតឆ ពី​ ​ មាស​ ពាន់លានដុល្លារ នៅក្នុងអំឡុងឆ ​ ្នុងឆ ទីមួយក ​ ្នាំ 2018 ដែល ​ ច្រើនផ្សេងទៀតក្នុងតំបន់ ដូចជា ឥណ្ឌូនេស៊ី ដែល​ ប្រទេសជា ា ពីចណា បង្ហញ ំ ៍ ង ប់អារម្មណខ ិ ំា្ល នៃការវិនយោគនៅក្នង ុ វិសយ េ ​ ័ នះ ។ ​ ៃ នៅទី 274។ នៅក្នុងការ​ នៅទី 73 វៀតណាម នៅទី 69 និងថ ា ណាក៏ដោយ ​ យ៉ង ៃ ត តម្លគិ ជាម៉ត ែ ​ កា ្រ រ៉ន ​ ៃ រ​ េ កា វន ិ យោ ិ ​ គ​ ុ្ន ​ កង វស ិ យ ័ ​ ថម វាយតម្លៃ​ ​ ្តីពីបរិយាកាស​ ្មី​ ួយស វិនិយោគ (សូមមើលប្រអប់ 2) ​ ែលបាន​ សំណង់ដ អនុម័ត បានថយ​ ចុះ​ ដែលបង្ហាញពីកា ​ រ​ ងាក​ ់​ ​ កម្ពុជាមា បើទោះជាមានការទទួលស្គាលថា ​ នវឌ្ឍនភាពសំខាន់ៗ គម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដែលមានតម្លៃទាបជាង​ ទៅ​ ​ ្តែ​ រ​ ប៉ុនកា វាយតម្លៃ​ នេះ​ សន្និដ្ឋានថា ​ វិនិយោគ​ បរិយាកាស​ បច្ចុប្បន្ន​ ​ ្តោតលើចំណែកទ ដែលផ ​ ិនសូវថ្ល។ ​ ីផ្សារដែលម ៃ​ ចំណុចនេះស ​ ី​ ៊ រាំងស្ទះដល់កា បាន​ ​ លិតភាព ពិពិធកម្ម និងកា ​ របង្កើនផ អភិវឌ្ឍ​ ​ រ​ ា គ សង្វក ន ់ ​ ា្ន ង ឹ ​ ការ​ ី ​ ពង្រកគមង ្រោ ​ លនៅ ំ ដ្ឋន ា ដល មានតម្ល​ ែ ​ ៃ ក​ ថោ ជាង​ ​ ឯកជនក្នុងស្រុកដ៏រ វិស័យ​ ​ស់រវើក។ ​ តំបន់ជាយ​ មុននៅ ​ ្នំពេញ​និងត ក្រុងភ ផ្សេងៗ​ ​ ំបន់ទីប្រជុំជន​ ទៀត។ រីកចម្រើន ខណៈដែល​ ឧស្សាហកម្មទេសចរណ៍កំពុង​ ​ ្ញៀវ​ ចំនួនភ គម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ថ្មីៗហាក់ដូចជាមួយផ្នែកឆ្លើយតបទៅនឹង ចូលមកកម្ពុជាក ទេសចរ​ ស្មើនឹង​ ​ ើនឡើងដល់​3 លាននាក់​ឬ​ ឧស្សាហកម្មទ ការរីកចម្រើននៃ​ ចំនួនភ្ញ ​ េសចរណ៍​​ដោយសារតែ​ ​​ ៀវ​ កំណើន​13.6 ភាគរយ (​ អត្រា​ ក្នុងមួយឆ្នាំ)​នៅពាក់កណ្តាល​ មានកំណើន ទេសចរបានកើនឡើងរហូតដល់​ 3 លាននាក់​ ឬ​ ឆ្នាំ 2018 ​ ្នាំមុន) 13.6 ភាគរយ​(ធៀបនឹងឆ ពាក់កណ្តាល​ ​ នៅ​ ឆ្នាំ 2018 បើ​ មកដល់ន រូប 5 ៖ ការ​ ​ ៃភ្ញៀវ​ ទេស​ ចរក្នុងប ​ ្រទេសកម្ពុជា​ថៃ និង​ ​ ៃ​ រូប 6 ៖​ការមកដល់ន ភ្ញៀវ​ ទេសចរតាមផ្លូវអាកាស​ នៅ​ ប្រទេស​ វៀតណាម (​ នឹងឆ ធៀប​ ​ ្នាំមុន, ​ ការ​ ប្រែប្រួលភាគរយ) កម្ពុជា​ថៃ និងវ ​ ៀតណាម​(​ ភាគរយនៃចំនួនភ្ញៀវ​ សរុប) ទេសចរ​ �� កម��� �ៀត�ម កម��� �ៀត�ម �� 90 35 85 30 25 80 20 75 15 70 10 65 5 60 0 55 -5 50 -10 45 -15 40 D-05 D-06 D-07 D-08 D-09 D-10 D-11 D-12 D-13 D-14 D-15 D-16 D-17 9 0 1 2 3 4 5 6 7 18 -0 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 -1 n- ec ec ec ec ec ec ec ec ec Ju D D D D D D D D D ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា។ ​ ​ េសចរណ៍ និងក ​ ក្រសួងទ ​ ្រទេសថៃ និងក ​ ីឡាប ​ ្រសួង​ ​ ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា។ ​ េសចរណ៍ និងក ​ ក្រសួងទ ​ ្រទេសថៃ និងក ​ ីឡាប ​ ្រសួង​ ​ េសច វប្បធម៌ កីឡា និងទ ប្រទេសវៀតណាម ​ រណ៍​ ​ េសច វប្បធម៌ កីឡា និងទ ប្រទេសវៀតណាម ​ រណ៍​ 4 http://www.doingbusiness.org/content/dam/doingBusiness/country/c/cambodia/KHM.pdf. 13 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ផ្នែកទី 1 ៖ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ​បស់​ កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរ អាជ្ញាធរកម្ពុជាក ​ ្នុងការ​ ទាក់ទាញ​ ភ្ញៀវ​ ្ត​ ឹងកន្លែងស្នាក់នៅ​ ទីផ្សារ ភោជនីយដ្ឋាន និងអា ចិតន ​ ហារ និង​ ។ ​ ទេសចរចិន​ ទទួលបានផល​ ទេសចរចិនឈ ភ្ញៀវ​ នៅលំដាប់​ ​ រ​ ឥរិយាប​ ថរ ​ ្រជាជនមូលដ្ឋាន​ ដែលបាន​ ​បស់ប ់​ ព​ ផ្តលភា សុខស្រួល ទីមួយ (លំដាប់បន្ទាប់ៗគឺភ ​ ្ញៀវ​ ទេសចរ​ មកពីវៀតណាម ឡាវ និង​ និងកា កំសាន្ត5។ មេរៀនពីប ​ រ​ ​ ៀតណាម​ ​ ្រទេសវ យកមកអនុវត្ត​ អាច​ រដ្ឋ​ សាធារណ​ ករ ) េ៉ ហើយចំនន ូ ​ កណ ួ ភ្ញៀវចិនមាន​ ំ ន ើ ​ ខស ប ់ មា ្ព ​ ្រ ណ ។ វៀតណាម​ ក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបាន​ ធ្វើបានយ៉ាងល្អ ព្រោះថា ស្មើនឹង​30 ភាគរយ​ 80 ភាគរយ​បើធៀបនឹងឆ្នាំមុន និង​ នចៃ​ ំនួន​ ទេសចរ​ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ 2016 មក ចំនួនភ្ញៀវ​ ​ ិត បានកើនឡើងជ ទេសចរ​ ភ្ញៀវ​ ់​ ង​ សរុប (ខ្ពសជា ​ ្រទេសថ នៅប ​ ដ ៃ​ ែលភ្ញៀវ​ ទេសចរ​ ចិន​ ធៀបនឹង​ 30 ភាគរយ ​ ​ កត្តស ឆ្នាំមុន។ កំណែទម្រង់​ ា​ ំខាន់ៗ​ដូចជា ​ នៃចំនួនភ្ញៀវ​ មាន 27 ភាគរយ​ ទេសចរសរុប) ។ ការធ្វើដំណើរតា អនុវត្តច ទូលំទូលាយ​ រួមទាំង ការ​ ​ ្តីពីទេសចរណ៍​ គោល​ ​ ្បាប់ស មផ្លូវអាកាសមានចំនួនជិត 70 នច ភាគរយ​ ​ ្ញៀវ​ ៃ​ ំនួនភ ទេសចរ​ នយោបាយអនុគ្រោះ​ ដែ ល ​ ឲ្យមាន​ ជំ រុ ញ ​ វិនិយោគ​ ការ​ វ ិ ស ័ យ​ លើ ​ ​ ើនឡើងព សរុប​ ដែលក ​ ្រមាណតែ 50 ភាគរយ​ ​ ីអត្រាប ពី​ កាល​ ទេសច ​ រណ៍ ការ​ ​ ទិភាពលើម កំណត់អា បណ្តុះ​ ​ ​ ូលធនសម្រាប់ការ​ រូប 6)។ បើទោះជាព្រលាន​ ប៉ុន្មានឆ្នាំមុននេះ (​ អន្តរជាតិ​ យន្តហោះ​ បណ្តាលធ ​ នធាន​ មនុស្សក ​ ្នុង​ វិស័យទេសចរណ៍​ ​ រ​ និងកា ពង្រីក​ ្ត​ ៀម រាបនៅតែបន្តទទួលបានចំណែកខ ខេតស ​ ្ពស់ជាងគេ ដោយ​ ការផ្សព្វផ្សាយទេសចរណ៍​ ​ វិធានការ​ គឺជាជា គោលនយោបាយ​ នកា ទទួលបាន 51 ភាគរយ​ តាម​ ៃ​ រធ្វើដំណើរសរុប​ ​ កាស ផ្លូវអា សំខាន់ដ ​ ែលជ ​ ំរុញ​ ​ ួយជ ​ ៀតណាមទៅមុខ។ វិស័យទេសចរណ៍វ ​ ធ្វើ​ ការ​ ព្រលានយន្តហោះ​ ដំណើរតាម​ ក៏​ អន្តរជាតិភ្នំពេញ​ កើនឡើង​ ទេសចរ​​ ភ្ញៀវ​ វៀតណាមមានតែ 5 ភាគរយ និង​ ចូលមកប្រទេស​ ​ ែរ ដោយ​ ខ្លាំងដ ធៀបនឹងឆ កើនដល់ 40 ភាគរយ​ ​ ្រឹម​ ​ ្នាំមុន គិតត ប្រទេស​ ភ្ញៀវចូលមក​ តែ 13.5 ភាគរយ​ ថៃមាន​ ដែល​ ប៉ុណ្ណោះ​ បន្ត​ ​ ្នាំ 2018 និងមា ពាក់កណ្តាលឆ នកា ​ នចំនួន 45 ភាគរយ​ ធ្វើ​ ៃ​ រ​ ដំណើរទេសចរណ៍មកកាន់ប្រទេសកម្ពុជា6 តាម​ ដំណើរ​ ​ កាស។ ផ្លូវអា ា ះ ចំពោះបញ្ហន ​ វ េ ជាការសំខាន់ត គោលនយោបាយ​ ូ្រ មាន​ ចលូ ​ ​ លំដាប់ក្រោមឆ្ងាយពី​ យ៉ាងណាក៏ដោយ កម្ពុជានៅ ថៃ ប្រទេស​ ទីផ្សារ​ ទៅ​ ដែលកំពុងក ទេសចរណ៍​ ​ កម្ពុជា។ ​ ើនឡើងនៅ គោល​ វៀតណាម នៅ​ និង​ ទាក់ទាញ​ ក្នុងការ​ ទេសចរ​ ភ្ញៀវ​ បរទេស​ ការ​ នយោបាយនេះអាចមាន​ តម្រូវការ​ ពិនិត្យមើល​ ពីអ្វី​ ផ្សេងៗក្រៅ​ ភ្ញៀវ​ នៅឆ្នាំ 2017 កម្ពុជាទាក់ទាញ​ ​ ែ 5.6 ទេសចរបរទេសត ដែលប ​ ្រទេសថ ​ ៀតណាមកំពុងផ្តល់ឲ្យ។ ទីផ្សារជា​ ​ ៃ និងវ សក្តា​ ​ ៉ុណ្ណោះ​ ខណៈដែលប លាននាក់ប ​ ៃទាក់ទាញ​ ​ ្រទេសថ ភ្ញៀវ​ ទេសចរ​ ទេសចរណ៍ធម្មជាតិ ជាពិសេសឧ នុពល​ អាចមាន​ ទស្សនា​ ​ ទ្យាន​ បាន​ 12.9 លាននាក់។ បាន 35.4 លាននាក់ ហើយវៀតណាម​ ​​ ដើរកំសាន្តក្នុង​ សត្វព្រៃ និង​ ​ ន​ ព្រៃ ព្រោះកម្ពុជាមា ឧទ្យានជាតិ​ និង​ សរុប​ ចំពោះចំនួន​ ទេសចរណ៍​ នៃទីផ្សារ​ ក្នុង​ ប្រទេសជិតខាង​ ទាំង​ ើ្រ ​ តំបន់អភិរក្សជាចន ដលែ សំបរ ូ​ ជវ ុ្រ ​ ី ៈចមះ ។ បន្ទប ា ម ុ ​ ់ ក កម្ពជា ​ អាច​ ទទួលបាន​ ពីរនេះ កម្ពុជា​ ​ ូចម ចំណែកត ​ ួយប៉ុណ្ណោះ​ (​ ​ ចំណែកនេះ​ ​ ុទ្ធសាស្រ្តដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការទាំងនោ បង្កើតយ ​ ះ​ និង​ ចុះទៀតផង)។ ជា​ ថយ​ ​ ទួលបានត្រឹមតែ 10 ចំណែក​ កម្ពុជាទ ភ្ជា ប់ ទំ នា ក់ ទំ ន ង​ ទៅ ​ តំ ប ន់ ទា ក់ ទា ញ​ ទេ ស ​ ភ្ញៀ វ​ ក្នុ ង​ ច រសំ ខា ន់ ៗ ​ ភាគរយ​ ប៉ុណ្ណោះ​ នៅឆ្នាំ 2017 នៃចំនួនភ្ញៀវទេសចរសរុបនៃប្រ ប្រទេសថ ​ ៀតណាម7។​ ​ ៃ និងវ ទេសទាំងពីរនេះ ​ ចុះពីចំនួន 12 ភាគរយនៅឆ្នាំ 2014។ ចំនួន​ អាកាសធាតុល្អ លក្ខខណ្ឌ​ រួមចំណែក​ បាន​ ដល់កំណើន​ នេះឆ ​ ្លុះបញ្ចាំងព ​ី ់​ ក្តានុពល​ ការមិនបានប្រើប្រាសស យ៉ាងច្រើន ផលិតផល​ កសិកម្មនៅឆ្នន ាំ​ េះ​ ។ ក្នុងឆ ​ ន​ ​ ្នាំ 2017 ផលស្រូវបា កើន​ តែកម្ពុជា​ ដោយសារ​ បានជោគជ័យក្នុងការ​ មិនទាន់សម្រេច​ ទាក់​ ដល់ 10.4 លាន​ តោន កើន 4.4 ភាគរយ​ ឆម ធៀបនឹង​ ្នាំ​ ុន​ (រូប ​ ភ្ញៀវ​ ទាញ​ ប្រទេសជ ទេសចរដែលមក​ ​ ងនោះ ​ ិតខា ឲ្យច ​ ​ ក​ ​ ូលម ​ នៅពេលដែលផ 7)។ ការរួមចំណែករបស់ដីដាំដុះ (​ ី​ ំដុះក ​ ្ទៃដដា ​ ើន​ ​ ​ កម្ពុជានៅ ឡើយទេ។ ការ​ ឡើង) គឺ 230.000 តោន ហើយ​ ​ ំណែករ រួមច ​បស់ទិន្នផល​ ភ្ញៀវ​ ​ ​ កកាន់កម្ពុជាជា ទេសចរបរទេសម ​ ង 80 ភាគរយ​​ ជាភ្ញៀវ​ កំណើនផលកសិកម្មនេះ គឺ 180.000 តោន​ ដល់​ ពេល​ ។ ខណៈ​ េ ចរ​​ ទស មកលើកទីមយ ដែល​ ួ ។ ដោយសារ​ ត​ែ ន ម មាន​ ិ សូវ​ ទ​ក ី ន្លង ែ ​ ​ ន​ ដែលមា នអ កំណើ​ ​ តិរេក និងកា ​ រ​ ​ ្កាម្លិះ​ នាំចេញអង្ករ អង្ករផ ដែល​ ​ រណ៍ច្រើន និងផ ទេសច សំបូរប ​ លិតផល​ ភ្ញៀវ​ ​ ែប​ ​ ទេសច ​ រ​ បរទេស​ អង្ករក្រអូបដ ជា​ ី​ ្បាញរបស់កម្ពុជា ​ ៏ល្បល ​ ន​ ទទួលបា ពេញ​ ការ​ តែ 16.5 ភាគរយ​ ដែលមកកាន់កម្ពុជា មាន​ ​ ក​ ប៉ុណ្ណោះ​ ត្រឡប់ម និយម​ កាន់តែខ្លាំង។ អង្ករផ ​ ្កាម្លិះកម្ពុជាឈ ពានរង្វានអ ​ ្នះ​ ​ ្អផ្តាច់​ ់​ ង្ករល ​ ្តងទៀត ប្រៀបធៀបជាមួយប្រទេស​ លេងកម្ពុជាម ថៃ អត្រានេះ​ ជាថ្មីម្តងទៀតនៅឆ្នាំ 2018 នៅក្នុងកា គេក្នុងពិភពលោក​ ប្រកួត​ ​ រ​ សិក្សាម មានចំនួនជាង 50 ភាគរយនោះ។ ការ​ ​ ួយបង្ហាញថា ការ​ អង្ករល ​ ្អផ្តាច់គក េ​ ្នុងពិភពលោក ដែលរៀបចំឡើងរា ​ ្នាំ​ យ ​ ល់ឆដោ ត្រឡប់ម ​ កទៀត​ អាចដោយសារ​ កត្តាមួយចំនួន ​ ដូចជា​ ការពេញ​ The Rice Trader8។ តាំងពីឆ្នាំ 2009 មក អង្ករផ្កម ​បស់​ ា​ ្លិះរ 5 ដែលធ “កត្តា​ ឲ្យភ្ញៀវទេសចរអន្តរជាតិ​ ​ ្វើ​ ត្រឡប់​ មក​ ​ ងកក​ប្រទេសថ ទីក្រុងបា ” រៀបរឿងដោយ Tun Thimsak និង Athapol Ruangkanjanase។ ​ ៃជាថ្មីទៀត​ http://www.joebm.com/vol4/394-E00008.pdf. 6 របាយការណ៍​ ប្រចាំឆ្នាំ 2017 របស់​ ក្រសួងទេសចរណ៍បង្ហាញថា ​ ភ្ញៀវ​ ទេសចរចំនួន 34.7 ភាគរយ និង 31.2 ភាគរយ​ដែលមក​ ប្រទេសថៃ និងវៀតណាម បានមកធ្វើទេសចរណ៍នៅកម្ពុជា។ ​ 7 សូមមើល​ផ្នែក​ អត្ថបទជម្រើសដ ​ ែលមានចំណងជើងថា ​ “​ ការទាក់ទាញ​ នៃវិស័យទ របស់ប្រទេសកម្ពុជា ៖ អតិបរមាកម្មសក្តានុពល​ ​ េសចរណ៍” ខែ តុលា ឆ្នាំ 2017 “​ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា” សម្រាបកា វិភាគ​ ់​ រ​ ​ ្នុងវិស័យទ ស៊ីជម្រៅក ​ េសចរណ៍។ ​ 8 https://thericetrader.com/conferences/2018-WRC-Hanoi/worlds-bestrice/. បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ 14 ផ្នែកទី 1 ៖ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ កម្ពុជាមា ប្រកួតប ​ នភាព​ ​ ស ​ ្រជែងជា ​ កល​ ជាពិសេសជា ​ ម​ ួយន ​ ឹង​ វៀតណាម) ដែលផលិតផលិតផលច្រើនខ្លាំង​ ជាយុទសា ្ធ​ ស្រ្ត​ អង្ករផ ​ ្រទេសថៃ ក្នុងការ​ ​ ្កាម្លិះប ដណ្តើម​ ពានរង្វាន់ប្រចាំឆជា ្នាំ​ អ ​ ង្ករ​ ​ ្រូវ​ កម្ពុជាត ផ្តោតល ​ ើការសម្រេចបានគុណភាព​ ដោយឡែក (អង្ករ ។ កន្លងមក កម្ពុជាបា ល្អផ្តាច់គេក្នុងពិភពលោក​ ​ នរង្វាន់​ ​ នឈ្នះពា ​ ិរន្តរភាព (“បរិស្ថាន”) និងការ​ ម្រេច) ចំណុចខ្លាំងផ្នែកន បង្កើន​ ​ ៃឈ្នះពា 4 ដង (2012 2013 2014 2018) ចំណែកអង្ករថ ​ ន​ សុវត្ថិភាពអាហារ​ (“ស្អាត”) និងកែលម្អកា កែចផ ​ រ​ ្នៃ​ លិតផល​ រង្វាន់​ 5 ដង ​ អង្ករ​ អាមេរិក និងអ ​ ង្ករម ់​ ៉ា ​ ​ ីយ៉ានម ទទួលបា ពាន​ ​ ន​ កសិកម្ម (ស្វាយចន្ទី ដំណាំម្សៅ)។ ម ់ ួយម្នាក់។ រង្វាន​ ពិពិធកម្មកសិកម្ម រួមទាំង ការធ្វើឲ្យមានគុណភាពដោយឡែក ិ ម្តងៗ​ ការងើបឡើងវិញបន្តច ៃ​ ផ នតម្ល កសិកម្ម​ បាន​ ៃ លិតផល​ ជួយឲ នឹង​ ​ ្យវិស័យកសិកម្ម​ ឆ្លើយតប​ នឹង​ ការ​ តម្រូវ​ ប្រែប្រួល​ ការ​ ដល់​ ជួយ​ ផលិតកម្មកសិកម្ម។ កំណើន​ យ៉ាងណាក៏ដោយ ប្រទេស ទាំងក្នុង និងក្រៅ​ ​ិស័យកសិកម្មនៅ កំណើនវ ​ ្នាំ 2016 និង 2017 នៅតែ​ ​ អំឡុងឆ ​ ីប្រជុំ​ នៅក្នុងស្រុក ការកើនប្រាក់ចំណូល និង​ការកើនតំបន់ទ កំណើននៅ ទាបខ្លាំងជាង​ ​ អំឡុងពេលមុនឆ្នាំ 2013 (រូប 8) រីកចម្រើនលឿននៃវិស័យទេសច ជន និងការ​ ​ រណ៍​ កំពុងផ្លាស់ប្តូរ​ សារការពង្រីកដ ដោយ​ ​ ចលករសំខាន់ក្នុងការ​ ​ ីដាំដុះ​ ដែលជា ជំរុញ​ ហប ការ​ ុ គសា ូ ចុកក្នង ួ្រ រ ជាពិសស េ ​ការ​ បរិភោគ​ ព​ ផលិតផល​ ី ត្វ។ ស ​ សិកម្មដែលរឹងមាំ​ ដំណើរការផលិតកម្មក កម្រិតខ្ពស់​ អាចមាន​ ់​ រ​ ផលិតផលនេះក៏ល្អសម្រាបកា ថាកំណើន​ នាំចេញផងដែរ ព្រោះ​ ី​ ង្កើនទ បំផុតរួចទៅហើយ។ ដើម្បប កសិកម្ម​ ត្រូវ​ ​ ិន្នផល​ ការ​ ​ មាន​ នៅអា ប្រជាជនដែលមានជីវភាពកម្រិតមធ្យម​ ​ ​ ​ ស៊ី ជាពិសេសនៅ កែលម្អដី ​ លិតភាពកម្លាំងពលកម្ម​ និងផ ដែលកា ខណៈ​ ​ រធ្វើ​ ​ ិន។ ប្រទេសច ​ យ៉ាងណាក៏ដោយ ​ ក្នុងរ ពេលម ​យៈ​ ​ ួយទសវត្សរ៍​ ​ ួយបង្កើនផ ពិពិធកម្ម ប្រពលវប្បកម្ម និងគ្រាប់ពូជល្អ នឹងជ ​ លិត​ ​ នេះ ការ​ កន្លងទៅ ​ រ​ ធ្វើពិពិធកម្មទៅកា ​ លិតផលពីសត្វ​និង​ ផលិតផ ដ។ ភាព​ ី​ ដោយ​ សារ​ កម្ពុជាស ​ ្ថិតនៅក្បែរប ជិតខា ​ ្រទេស​ ​ ង​ (ថៃ និង​ ​ ំណើន​ រូប 7 ៖ ការរួមចំណែកដល់ក ស្រូវ​ ផលិតផល​ វស្សាប្រចាំឆ្នាំ ​ ើបឡើងវិញ ប៉ុន្តែនៅ​​ រូប 8 ៖​កំណើន ផសស កសិកម្ម ង លាន​ (​ តោន) ​ ម្រិតមុនឆ្នាំ 2003 ស្ថិតក្រោមក �យ�រ�រព��ីក���ដី�ំដុះ កំ�ើន ផសស កសិកម� (�គរយ, �ង���ំ) �យ�រ�រប��ើនទិន�ផល អង�រ�� 5%, សន�ស��ន៍ពិត (2010=100) ទិន�ផលសរុប សន�ស��ន៍ត���ពិតរបស់ដំឡ�ងមី (2010=100) 0.6 140 7 0.5 120 6 0.4 0.3 100 5 0.2 80 4 0.1 0 60 3 -0.1 40 2 -0.2 -0.3 20 1 -0.4 0 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ ​ ​ ​ ្រុមធនាគារ​ ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា និងក ពិភពលោក​ ​ ហា​ រូប 9 ៖ តម្លៃត្រី និងអា ្រ​ នថ្លៃ ប៉ុន្តែ​ការធ្វព រសមុទកើ ើ​ ិពិធកម្ម​ រូប 10 ៖ គោលនយោបាយ​ ​ ្នាំ 2010 បានជួយបង្កើន​ ស្រូវអង្ករឆ ផលិតក ទៅ​ ​ ម្មជ ​ លផល​ មិនទាន់សម្រេចបា ​ ននៅឡើយ ចំណែកនៃការ​នាំចេញ​ អង្ករ និងឥ ​ ណទានក្នុងស្រុកស ​ ម្រាប់​ វិស័យ​កសិកម្ម (ភាគរយ) ជលផល (% �� ផសស កសិកម�) �រ�ំ��ញអង�រ (% ��អតិ��កអង�រសរុប) សន�ស��ន៍ត���ស���ប់��ី និង��រ សមុ�� (eop, 2006=100) ឥណ�នស���ប់វ�ស័យកសិកម� (% ��អ���សរុប, �ង���ំ) 20 12 35 250 �រអនុវត��ល 30 ន��យ��ូវអង�រ 10 200 15 25 8 20 150 10 6 15 100 10 4 50 5 5 2 0 0 0 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា ​ សម្គាល់ ៖ RHS=ខាងស្តាំ ប្រភព ៖​អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ 15 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ផ្នែកទី 1 ៖ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ មិនទា ជលផល នៅ​ ​ ន់មានភាព​ ជោគជ័យនៅ​ ឡើយទេ បើទោ ​ ះបី​ នៃគ្រួសារ​ 47 ភាគរយ​ ជនបទ​ (​ ចុះពី 64 ភាគរយ​ នៅឆ្នាំ ជា​ កំណើនត​ មាន​ ម្រូវការ និងត ​ ម្លៃក្តី (រូប 9)។ ប្រើប្រាសប 2010) នៅតែ​ ទឹកម ់​ ្រភព​ ​ ិនស្អាត​ (ដូចជា ​ អ​ ណ្តូងទឹក​ េ្ន យុទសា ដូចះ ្ត តិកង ្ធ ស្រជា ជរ ុ្ន ការ​ ុ ព ំញ ​ព ិ ធ ិ កម្មកសិកម្មអា ​ ច​ មាន​ ការពារ ស្រះទឹក ទន្លេ បឹងបួរ និងកា គ្មានការ​ យក​ ​ រ​ មិន​ ទឹកភ្លៀង​ ​ ំខាន់។ តួនាទីយ៉ាងស ​ ដូចវិស័យស្រូវអ ​ ង្ករដែរ គោលនយោបាយ​ បានល្អ)។ លទ្ធភាពក្នុងការ​ ទទួលបា បរិក្ខារអ ​ ន​ ​ នាម័យល្អ បាន​ ូ្រ និងជំរញ ផលិតកម្មសវ េ អង្ករ​ ុ ការនាំចញ នៅឆ្នំា 2010 មាន​ ចណ ុ ​ ំ ច ​ ប ប្រមាណ 67 ភាគរយ​ កើនឡើង ប៉ុន្តែ នៅតែមានកម្រិតទា ជាចន ើ្រ ដល ែ ​ ផត ល​ ោ្ត ​ កា ជរ ើ រ​ ុ ​ ំញ ការ​ វន ិ យោ ិ កង គ​ ុ្ន វិសយ ឯកជន និង​ ័ ​ នៃគ្រួសារជនបទ​ក នៅឆ្នាំ 201010។ ​ ើនពី​29 ភាគរយ​ សាធារណៈ​ និងការបង្កើតប ​ ណិជ្ជកម្ម និងកា ​ រិស្ថានគ្រប់គ្រងពា ​ រ​ ​ ន្តមាន ការកែប្រែរចនាសម្ព័ន្ធនៅតែប ទីផ្សារ​ការងារ​ ហើយ​ ដែលជួយដល់ការពង្រីកផ នាំចេញ ​ ​ លិតកម្ម និងកា ​ ង្ករ ​ រនាំចេញអ កាន់​ តែចង្អៀត។ ​ ​ ្តលកា វិស័យកសិកម្មផ ់​ រងារចំនួន 344,000 នៅ​ (រូប 10)។ វិស័យនេះមានដំណើរការ​ ឆ្នាំ 2016 (រូប 12) បើទោះជា​ ល្អជាង​ ងើបឡើងវិញនៃផលិតកម្មកសិកម្មបា ការ​ បង្កើន​ការងារ​និង​ ​ ន​ មុនក ​ ្តី។ យ៉ាងណាក៏ដោយ វិស័យ​ ​ ្តលកា សេវាកម្មផ ់​ រងារជិត 0.5 ​ ក់ព័ន្ធនឹងកសិកម្ម ពាណិជ្ជកម្មពា នៅតែមាន​ការបន្ត​ បើទោះជា​ ​ លាន​ ដែលជួយប៉ះប៉ូវកា ​ រ​ ​ រងារ​ បាត់បង់កា ​ិស័យកសិកម្ម​ ក្នុងវ ចុះ​ការងារ​ ថយ​ កសិកម្មប្រភេទទីមួយ។ ​ ងើបឡើងវិញន​ ការ​ ៃ ដែលធ ​ ឲ ្វើ​ ្យកា បង្កើតកា ​ រ​ សរុបស ​ រងារ​ ខ្ពស់ជាង​ ​ ្មើនឹង​ 250,000 (​ ​ កម្មកសិកម្មក ផលិត​ ​ ្នុងឆ្នាំ 2016 និង 2017 រួមជាមួយនឹង​ បង្កើតកា ការងារ 116,000 នៅឆ្នាំ 2015)។ ការ​ សរុបន ​ រងារ​ ​ េះ​ ​ ើងន ភាពប្រសើរឡ ៃ​ ស្សនវិស័យស ​ ទ ​ េដ្ឋកិចនៅ ្ច​ ទីជនបទ បាន​ ជយ អាច​ សប ួ ​ ូ្រ យក​ បជា ្រ ជន​ គប អា ្រ ​ ់ យុធ​ កា ើ្វ រ​ ដល ុ កើន​ ែ កំពង ឡងើ ​ ធ្វើ​ ចូលរួមចំណែក​ ពលករ​ ឲ្យ​ មួយចំនួន​ វិល​ ត្រឡប់មកវិញ ជា​ កម្លាំង​ នៅកម្ពុជា (អាយុ 15-64 ឆ្នាំ)។ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ មាន​ ពលករ​ ពិសេស​ នៅប្រទេសថ ​ ៃ ដែលបង្ហាញតាមរយៈ​ ការ​ ថយ​ ចុះ​ ​ ពលកម្មថ្មីចំនួន 164,000 នាក់។ នៃ​ ប្រាក់បញ្ញើមកផ្ទះ​ (រូប 11)។ ក្នុង​ នឹងមា ស្ថានភាពនេះ ​ ​ ន​ ​ ការ​ ការកើនឡើងនៃ​ លំហូរការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសនឹងនៅតែ កាត់ប ​ ពក្រីកប ​ ន្ថយភា ្រ​ ន្ថែមទៀតនៅតំបន់ជនបទ។​ ត្រូវ​ការ​ បន្ត​ កម្លាំងពលកម្មច្រើនថែមទៀត ជា​ ​ ម្លាំង​ ពិសេសក ក្រីក្រ​ ស្របទៅនឹងការថយចុះនៃភាព​ លទ្ធភាពទទួលបាន​​ ​ ំនាញ។ ក្នុងស្ថានភាពនេះ ​ ពលកម្មជ កម្លាំងពលកម្មជំនាញក្នុង ​ ីជម្រក ក៏មានភាព​ លំនៅដ្ឋាន និងទ ប្រសើរដែរ។ ​ នៅឆ្នាំ 2016 ឧស្សាហកម្ម​ ស្រុកហាក់ដូចជាមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់ ដូច្នេះ ចំពោះ​ ួ្រ រ​ គសា ុ ​ នៅកម្ពជាជត ិ 95 ភាគរយ ​ ែ ធៀបនឹងអ មានផ្ទះសម្បង ​ ត្រា មួយចំនន ួ រួមទាំង សំណង់ ការ​ ជល កម្លង ួ ​ ំ ញ​ ំា ពលកម្មជនា ព​ី រទស ប េ ​ ក្នុងឆ្នាំ 20109។​ នៅទីជ 93 ភាគរយ​ ​ នបទ​ គ្រួសារ​ 96 ភាគរយ ​ រ​ គឺជាកា ចាំបាច់។ ឧបសគ្គដ ​ ែលប ​ យ​ ​ ង្កឡើងដោ ​ លកម្ម​ កម្លាំងព ជាមធ្យម ទំហំ 50 ម៉ែត្រការ៉េ/គ្រួសារ) បើទោះ​ មានផ្ទះសម្បែង (​ ​ ែលមា កម្ពុជាដ ​ នកម្រិតអប់រទា ំ​ ប​ បានកំណត់ថាជា ត្រូវ​ ​ ឧ​ បសគ្គ​ គណ ជា​ លនៅ ុ ភាព​ ំ ​ ដន របស់​ ា្ឋ ​ ពក មា ួ គ​ េ នកមត ិ្រ ទាប​ ជាង​ ំ ​ លនៅ ដនា្ឋ ​ ធ្ងន់ធ្ងរ​ ទីពីរច ​ ំពោះដំណើរការ​ សហគ្រាសកម្មន្តសាល​ (ការ​ ​ ​ អង្កេត​ ​ ទីប្រជុំជនក្តី (​ នៅ​ 82.7 ភាគរយ​ មានកម្រាលទ ​ ន់ និងជាគ្រឿង​ ​ ្នាំ 2016 ​ សហគ្រាសឆ ពិភពលោក)។ របស់ក្រុមធនាគារ​ បណ្តោះអាសន្ន ហើយ 65 ភាគរយ មា បន្ទបត ​ ន​ ់​ ែមួយ)។ ជំរុញដោយតម្រូវការ​ខាងក្រៅច្រើន ​ ន​ ការនាំចេញទំនិញបា ​ ៉ាង​ កើនឡើងយ ឆ្នាំនេះ។ លឿននៅ​ ​ រនាំចេញ​ ក្រៅពីកំណើនកា ទឹកស្អាត​ លទ្ធភាពទទួលបាន​ គ្រួសារ​ សម្រាប់​ ជនបទ នៅតែជា​ ប្រឈម បញ្ហា​ រូប​11 ៖ និន្នាការ​ កៅស៊ូ និងអ តម្លៃ​ ​ ង្ករ និងប្រា បញ្ញើ ​​ ក់​ រួមចំណែកដល់​ការ​ រូប 12 ៖​ការ​ បង្កើត​ការងារ (គិតជាពាន់) អង�រ (2003=100) �ស៊ូ (2003=100) កសិកម� ឧស��ហកម� ���ក់ប��ើ, % �� ផសស 800 ���កម� �រ�រថ�ី 500 3.5 600 450 3 400 ត���អង�រ (��) និង �ស៊ូ (សិង�បុរ�), 400 ���ក់ប��ើ, % �� ផសស 350 2.5 200 2003=100 300 2 250 0 200 1.5 -200 150 1 100 -400 0.5 50 0 0 -600 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 ប្រភព ៖​អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ ប្រភព ៖​អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ ​ សម្គាល់ ៖ RHS=ខាងស្តាំ 9 ​ អង្កេតស ការ​ ​ ្នាំ 2010 និង 2016 វិទ្យាស្ថានជាតិស្ថិត។ ​ េដ្ឋកិច្ចសង្គមកម្ពុជាឆ ិ​ 10 ការ​ ​ េដ្ឋកិច្ចសង្គមកម្ពុជាឆ អង្កេតស ​ ្នាំ 2010 និង 2016 វិទ្យាស្ថានជាតិស្ថិតិ។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ 16 ផ្នែកទី 1 ៖ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ វាយនភណ្ឌ​ សម្លៀកបំពាក់ និងស ផលិតផល​ ​ ្បែកជើង​ ដែល​ ជាងមុន​ ​ិនិយោគិននៅតែបន្តមានទំនុកចិត្តខ្លាំង។ ខណៈដែលវ ​ លើ​ ភាព​ បានលើកឡើងខាង​ ​ រធ្វើពិពិធកម្មដ ជោគជ័យនៃកា ​ ំបូង​ មានការកើនឡើងនៃការ​ នាំចូលស ​ ំណង់ស ​ ម្ភារស ​ ំខាន់ៗ​ រួមទាំង​ ជំរុញឲ្យមានការ​ បាន​ ​ លិតផល​ នាំចេញផ កម្មន្តសាល​ ថ្មីៗ។ ​ ដោយ ​ រិក្ខារធ ដែក (50.9 ភាគរយ) ស៊ីម៉ង់ (21.1 ភាគរយ) និងប ​ ្វើ​ ទទួលបានការអនុគ្រោះពន្ធដែលមានឈ្មោះថា អ្វីៗគ្រប់យ៉ាង​ “​ នាំចូលគ្រឿង​ ឲ្យត្រជាក់​(86.7 ភាគរយ) (រូប 14)។ ការ​ ឧបភោគ​ ​ អា លើកលែងត ​ ហភាព​ ែ​ វុធ (EBA)” របស់ស អឺរ៉ុប កម្ពុជាបា ​ ន​ ​ សថ ​ បរិភោគ​ ភេសជ្ជៈ និងឱ ា​ នទំហំទឹកប្រាក់ រួមបញ្ចូលគ្នមា ជាអ ក្លាយ​ ់​ ង់ច្រើនជាងគេ​ ទៅទីផ្សារសហភាពអឺរ៉ុប។ ​ ្នកផ្គត់ផ្គងក ​ ំនួន 31.1 ភាគរយ ​ 700 លានដុល្លារ​ដែលកើនឡើងច ធៀបនឹង​ បាននាំមុខប្រទេស​ កម្ពុជា​ ដែលធ្លាប់​ តៃវ៉ាន់​ ជា​ ប្រទេស​ នាំចេញ​ កង់​ ​ ្នុងឆមាស​ ឆ្នាំមុនក ​ ្នុងឆ ទីមួយក ​ ្នាំ 2018។ ​ កាន់ស ច្រើនជាងគេទៅ ​ ហភាពអឺរ៉ុបអស់រ ​យៈពេល 20 ឆ្នាំមក​ យ៉ាងណាក៏ដោយ របស់កម្ពុជានៅ ជំហរខាងក្រៅ​ មាន​ ​ តែ​ ហើយ11។ ក្នុងឆ ​ ្នាំ 2007 កម្ពុជាបា ​ ននាំចេញកង់ធ ​ ម្មតាជាង 1.4 ​ ន​ ស្ថិរភាព​ ព្រោះថាកំណើននៃការនាំចេញបា ​ ួយកម្រិតជា ប៉ះប៉ូវម ​ ​ លាន​ អត្រាកំណើន​ 9 ភាគរយបើធ គ្រឿង​ ឬមាន​ ​ ៀប​ នឹងឆ ​ ្នាំមុន មួយតម្រូវការ​ការ​ នាំចូល​ ហើយ​ គណនីច ឱនភាព​ ​ រន្តដ ទទួល​ ​ ែល​ ទៅកាន់សហភាពអឺរ៉ុប​ បន្ទាប់មកមានប្រទេសតៃវ៉ាន់ និង​ ពី​ ហិរញ្ញប្បទានពេញ​ ​​និយោគ​ លំហូរវិ ផ្ទាល់ពីបរទេស។ ទោះ​ ី​ ​ បជា 1.3 លានគ្រឿង) និងហ ប្រទេសចិន (​ ​ ្វីលីពីន (0.8 លានគ្រឿង)។ ធំជាងមុនប ​ ន្តិចក្តី​ ឱនភាព​ គណនីចរន្ត​ ត្រូវ​ រំពឹងថា បាន​ ​ តែ​ ​ នឹងនៅ នាំចេញក តម្លៃនៃការ​ ​ រុបរ ​ ង់ស ​ នទំហំទឹកប ​បស់កម្ពុជាមា ​ ្រាក់​ 335 មានស្ថរ ិ ភាព​ លម នៅ​ ្ម ​ ុ កមត ឆំា្ន 2018 ក្នង ្រ ណ 10.3 ភាគរយ​ ិ្រ បមា ​ នៅ​ លានដុល្លារនៅឆ្នាំ 2017។ ​ ​ មា​ អំឡុងឆ ​ ្នុងឆ សទីមួយក ​ ្នាំ 2018 នៃ ផសស និង​ ទទួលបានហិរញ្ញបប ្ ទានទាំងស្រង ុ ​ ល ី ហ ព​ ូ​ ំ រ ិ យោ វន ិ គ​ នាំចេញកង់រ ការ​ ​ ម្ពុជាក ​បស់ក ​ ើនឡើងចំនួន 16.7 ។ ភាគរយ​ ផ្ទាល​ ព ់ ប ី​ រទេស។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ​ ​ ិនស ចំណែកម ​ មាមាត្រ​ នាំចេញថ្មីផ្សេងទៀត រួមមាន យានយន្ត និងគ ផលិតផល​ ​ ្រឿង​ នៃការ​ វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសកា ​ ន់តផ ​ ្រទេស​ ែ​ ្អែកលើប មួយ អាច​ ​ នតម្លស អគ្គិសនី ដែលមា ដុល្លារ។ ៃ​ រុបប្រមាណ 400 លាន​ ​ លើសពីនេះទៀត ​ ជាបញ្ហាដែលត្រូវបារម្ភ។ កំណើនតម្រូវការ​ ូ បា នាំចល ើ ​ ​ នបន្ថយល្បឿនកំណន បក្រា ប ់ មង អន្តរជាតិ​ ុ្រ ​ ដល ុ ​ដោយ​ ការ​ កំណើនតម្រូវ​ ត្រូវ​ ក្នុងស្រុក​ បំពេញដោយ​​ បាន​ ការ​ កំណើននៃ​ ​ ្រឹម 15 ភាគរយ​ កើនត ខែ​ មិថុនា ឆ្នាំ 2018 ធៀបនឹងឆ្នាំមុន​ នៅ​ នាំចូល នៅ​ ពីអត្រា 30 ភាគរយ​ គឺជា​ ខែ ធ្នូ ឆ្នាំ 2017 ហើយនេះ​ អត្រា​ ​ ន​ ថ្មីៗនេះ កម្ពុជាមា នៃ​ការនាំចូល​ ដែលឆ្លុះបញ្ចាំងព កំណើន​ ​ ី​ ើ លឿនបំផត កំណន កយ ុ ​ ្រោ ​ ការបញ្ចប​ វ ់ប ិ ត្ត​ ិ រ ហ ស ុ កល (សូម​ ិ ញ្ញវត្ថ​ ្ត​បស់អ្នកប្រើប្រាស់។ ការនាំចូលយា ទំនុកចិតរ ដែក​ ​ នយន្ត និង​ បន្ថែមស្តីពី​ អានការពិភាក្សា​ ប៉ះពាល់​ ផល​ កំណើនតម្រូវ​ នៃ​ នាំ​ ការ​ ​ រ​ ដែលបង្ហាញពីកា ​ ម្រូវការ​ ប្រើប្រាស់ក្នុងស្រុក និងត ផ្នែកសំណង់​ លអ ចូល​ វ ី ិស័យ​ ើ​ ត្រាប្តូរប្រាក់ ក្នុងផ្នែកស្តីព​ ុ​ ងក្រោម)។ រូបិយវត្ថខា ​ ្លាំង។ ការនាំចូលយា បានកើនឡើងយ៉ាងខ ​ នយន្ត រួមទាំង រថយន្ត​ ​ ន្តរជាតិដ ប្រាក់បម្រុងអ ​ ើនដល់ 9.08 ពាន់លាន​ ​ ុលក ​ ិត​ ដុល្លារគ ើ​ ដឹកអ្នកដំណរធៗ មត ំ និង​ ូ៉ ូ មានការកើនឡើងខ ​ ង រហូ​ ំា្ល ​ តដល់ 81.4 ស្មើនឹងរ ត្រឹមខែ មិថុនា ឆ្នាំ 2018 ឬ​ នាំ​ ​យៈពេល 6 ខែនៃការ​ នៅឆមាស​ ភាគរយ​ ​ ្នុងឆ ទីមួយក រូប 13)។ សកម្មភាព​ ​ ្នាំ 2018 (​ ពេលអនាគត។ ​ ចូលនា​ ដ៏​ សំណង់​ មមាញឹក​ តម្រូវ​ ឲ្យមានការ​ នាំចូល​ សំណង់​ សម្ភារ​ ច្រើន​ កំណើនការ​ រូប 13 ៖​​ នាំចូលយានយន្ត ​ ម្ភារស រូប 14 ៖​ការនាំចូលស ​ ែក ​ ំណង់ និងដ ពីដើមឆ្នម (​ ាំ​ កដល់ប ​ ច្ចុប្បន្ន ការ​ ប្រែប្រួលជាភាគរយ) ធៀបនឹងឆ្នាំមុន ការ​ (​ ប្រួលជាភាគរយ) ប្រែ​ 100 ស���រ����ង�ៀត �រ�ំចូល��ក �រ�ំចូលសុីម៉ង់ បរ���រ��ើឲ�����ក់ 100 80 80 60 60 40 40 20 20 0 0 Dec-11 Jun-12 Dec-12 Jun-13 Dec-13 Jun-14 Dec-14 Jun-15 Dec-15 Jun-16 Dec-16 Jun-17 Dec-17 Jun-18 -20 -20 -40 -40 Dec-12 Dec-13 Dec-14 Dec-15 Dec-16 Dec-17 Jun-18 ​ ប្រភព ៖​អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ ប្រភព ៖​អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ ​ 11 https://www.bike-eu.com/sales-trends/nieuws/2018/06/cambodia-noweus-leading-bicycle-supplier-10134013?vakmedianet- approve-​cookies=1&_ga=2.250830918.1923186902.1532411510-374096326.1532411510. 17 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ផ្នែកទី 1 ៖ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ប្រអប់ 2 ការវាយតម្លៃទៅលើបរិយាកាស​ វិនិយោគនៅកម្ពុជា ៖ ​ មេរៀន​ សម្រាប់ភា ​ ព​ ប្រកួត​ អនាគត1 ប្រជែងនៅថ្ងៃ​ ​ នកំណើនសេដ្ឋកិចរ កម្ពុជាមា ្ច​ឹងមាំ ក្នុងរយៈពេលជាង​ ​ ​ សវត្សរ៍​ ពីរទ វិនិយោគ​ អំណោយផល​ ផ្តល់​ នឹង​ ឱកាស ដល់​ និងការលើកទឹកចិត្ត​ បានក្លយ មកហើយ​ និង​ ា ​ បទ ជា​ េ ដែល​ ្រ ស មានបក ្រា ​ ច ់ ណ ំ ល មធ្យម​ ូ ​ ិ្រ ​ កមត សហគ្រាសឯ ​ កជន (ទាំងប ​ ្រុក) ឲ្យ​ ​ រទេស​ និងក្នុងស វិនិយោគ បង្កើត​ នៅឆ្នាំ​2017។ សមិទ្ធផលទាំងនេះធ្វើឲ្យមានការកោត​ ទាប​ សរសើរ និង​ ពង្រីកខ្លួន ដែលជួយពង្រឹងម ការងារ និង​ ​ ូលដ្ឋានឧស្សាហកម្មកម្ពុជា និង​ បានធ្វឲ ើ​ ្យប្រជាជន​ កម្ពុជាជា ​ ច្រើនរួចផ ​ ន្ទាត់ន​ ​ ុតប ភា ក្រីក2 ៃ ព​ ្រ ។​ ដើម្បី​ ភាព​ ប្រកួតប ​បស់ក្រុមហ៊ុនក ​ ្រជែងរ អន្តរជាតិ។ ​ ្នុងទីផ្សារ​ ​ ​ ឹងវ ទន្ទឹមន ​ឌ្ឍន​ មេរៀន​ កំណត់​ ់​ ្ងៃអនាគត សម្រាបថ ពិនិត្យទៅ​ យើង​ លរើ​បៀប​ សម្រេច​ ​ គួរជា ភាព​ ​ ទ វាយតម្លៃសន្និដ្ឋានថា​ បរិយាកាស​ ​ ីកត់សម្គាល់ ការ​ ​ វិនិយោគ​ បានកំណើនខ្ពស់នេះ។ ​ ន​ បច្ចុប្បន្នបា រាំងស្ទះដ ​ ល់កា ​ រ​ ​ រ​ បង្កើនផលិតភាព ពិពិធកម្ម និងកា អភិវឌ្ឍ​ របស់​ កំណើនសេដ្ឋកិច្ច​ ជំរុញដោយ​ កម្ពុជាត្រូវបាន​ វិនិយោគ​ ការ​ ផ្ទាល់​ វិស័យ​ ឯកជន​ ក្នុងស ​ ្រុកដ ​រ ​វើក ដោ ៏​ស់រ ហេតផ ​ យសារ​ ខាង​ ុ​ ល​ ក្រោម ៖ នាំចេញ និងវ ពីបរទេសលើការ​ ទេសច ​ិស័យ​ ​ រណ៍។ ក្នុងរ ​យៈពេល​ មួយ​ ទីមួយ ​ កម្ពុជាម ចំណាយលើការធ្វើអាជីវកម្មនៅ ​ ើកទឹកចិតឲ ​ ិនល ្ត​ ្យ​ ​ ំណោមប្រទេសដ ទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ កម្ពុជាស្ថិតក្នុងច ​ នទាក់​ ​ ែលបា មាន​ ការ​ វន ិ ិ យោ កង គ​ ុ្ន សក ុ្រ និង​ ិ្រ ​ សហគន ភាពទ។ េ ការកើត​ ឡង នៃ “​ ើ ​ ផកែ្ន ​ ទាញ​ ​ ការ​ វិនិយោគផ្ទាលព ់​ ីបរទេសច្រើនបំផុត​បើគ ​ ិតពីទំហក ំ​ ម្ពុជានៅក្នុង​ កណ្តាលដែលត្រូវបានទុកចោល​6” នៃក្រុមហ៊ុនជាច្រើន​មានចំនួនច្រើន​ ពិភពលោក3។​ វិស័យ​ ​បស់កម្ពុជាមា កាត់ដេររ នៃ​ ​ នចំនួន 84 ភាគរយ​ កម្ពុជាជា នៅ​ ​ ង​ ​ នៅក្នុងប ប្រទេសដែលមា ​ ណ្តា​ ់​ ំណូលទា ​ នប្រាកច ។ តាម​ ​ ប​ ៃ​ ន្ថែមសរុបនៃកា តម្លប នាំចេញទ ​ រ​ ​ ំនិញក ​ ម្មន្តសាល ហើយ​ កំណើនលឿន​ ទៅ កមមា ពិត​ សហគស ្រ ន​ ្រា ខ ​ ត ា្ន ​ តច ដល ូ ​ ែ ​ បាន​ ចះ ជា ី ផ្លវ ុ បញ្ជ​ ណាស់។​ ូ ការ​ ុ វិសយ ក្នង ចរណ៍​ ័ ទេស​ នាចំ ល ូ បក ្រា ​ ់ ​ ព ី រទេស​ ប មក​ ​ កម្ពជា ុ ​ ួ ​ ។ ជំនយ អភិវឌ្ឍន៍​ អត្រាដ ​ ង់ស៊ីតន េ​ ៃការ​ ​ ជីវកម្មប បង្កើតអា ​ ង 1 ភាគ 3 នៃ​ ​ ្រចាំឆ្នាំ តិចជា បានជួយឲ្យមានវឌ្ឍនភាពនៃស ផ្លូវការ​ សាធារណៈជាច្រើន ​ េវា​ ដូចជា ​ ភាគនៅ​ មធ្យម​ បទ្រ ស េ ​ ដល មាន​ ែ ​ បក្រា ច ់ ណ ំ ល មធ្យមកមត ូ ​ ិ្រ ទាបទាប (រូប ា​ចនាសម្ព័ន្ធ សុខាភិបាល និងអ ហេដ្ឋរ សេដ្ឋកិចន ​ ប់រំ។ ជារួម កំណើន​ ្ច​ េះ​ B2.1)។ ជំរុញដោយ​ ត្រូវបាន​ ទាក់ទាញ​ ការ​ ធនធាន​ ​ ហិរញ្ញវត្ថុពី​ តាម​ បរទេស​ វិ ធី ​ រូប B2.1 ៖ ដង់ស៊ីតេនៃការបង្កើតសហគ្រាសនៅកម្ពុជាធៀបនឹង​ ​ ែលមិនប៉ះពាល់អ ផ្សេងៗ ដ ​ ្វីឡើយ។ បណ្តាប្រទេសដែលមានចំណាត់ថ្នាក់ប្រាក់ចំណូលខុសៗគ្នា យ៉ាងណាក៏ដោយ ​ ែល​ ចំណុចសំខាន់ដ នយោ​ អ្នកតាក់តែងគោល​ 5 បាយ​ ​ គួរព ​ ិចារណា​ នោះគឺថា ធនធានពីប ​ រទេសទា ​ ំងនេះត ​ ្រូវ​ ស្រូប​ បាន​ 4.2 4 ទាប និងត មកតាមរយៈសកម្មភាពដែលមានការចំណាយ​ ​ ម្លៃទាប​ដោយ​ សមិទ្ធផលជាក់ស្តែងក ​ ្នុងផ ​ ្នែកផលិតភាព ភាព​ និង​ ​ ​ ្រជែង​ នៅ​ ប្រកួតប 3 2.4 ​ តែប មានកម្រិតទាបនៅឡើយ4។ វិនិយោគិនបរទេសនៅ ​ ​ ន្តលើកឡើងថា 2 ​ លកម្មថោ កម្លាំងព ​ ិត្តផ្នែកព ​ ក​ ការលើកទឹកច ​ រអនុគ្រោះពន្ធនា ​ ន្ធ​ និងកា ​ ំ​ 0.8 1 ​ ន្ធនៅទីផ្សារនាំច ចូល​ និងការអនុគ្រោះព ុ​ ំខាន់ៗ​ ​ េញ គឺជាមូលហេតស 0.3 0.23 ចំពោះការ​ វិនិយោគរបស់ពួកគេនៅ ​ ​កម្ពុជា។ ដោយសារតែមាន​ ការរីក​ 0 ����ស�ន���ក់ ����ស�ន ����ស�ន ����ស�ន���ក់ កម��� ​ ំពុង​ ចម្រើន ប្រាក់ឈ្នួលក កើនឡើង​ ដោយសារតែកម្លាំងពលកម្មមាន​ ចំណ�លខ�ស់ ��ក� ់ចំណ�ល ���ក់ចំណ�ល ចំណ�ល�ប មធ��មក��ិតខ�ស់ មធ��មក��ិត�ប ែ​ ្រើន។ ជាប្រទេសដ ឱកាសកាន់តច មាន​ ​ ែល​ ់​ ំណូលមធ្យម​ ប្រាកច កម្រិត​ ទាប កម្ពុជាអា ​ ទួលបា ​ ចនឹងលែងទ ​ នការអនុគ្រោះព ​ ន្ធ​និងកា ​ រ​ ថយចុះនៃ​ ​ ប្រទេសមួយក្នុងចំណោមប្រទេសនា កម្ពុជាជា ​ នា លើ​ ពិភពលោក​ ហិរញ្ញប្បទាន​ នៅក្នុងរ សម្ប ទាន​ ​យៈពេល​ មួយទ ​ សវត្សរ៍ខាងមុខ។ ការ​ មានការ​ ដែល​ លបា ុ ​ ំ កបំផត កងុ្ន ​ ចះ ការ​ អា ុ បញ្ជ​ ី ជីវកម្ម។ នៅឆ្នំា 2018 របាយ ​ ើងន ងើបឡ ​ ប ់​ ៉ា ​ ីយ៉ានម ៃ​ ្រទេសម ​ ្រទេសដែលមានផលិតកម្មត និងប ​ ម្លៃ​ ការណ៍ស្តីពីការធ្វើធុរកិច្ចបង្ហាញថា ការ​ ​ ចាប់ផ្តើមអាជីវកម្មនៅ ​ ទីក្រុង​ ទាប​ ផ្សេងៗទៀត​ នឹងជាការពិនិត្យទៅលើលទ្ធភាពរបស់កម្ពុជា​ ក្នុងការ​ នីតិវិធច ភ្នំពេញតម្រូវឲ្យមាន​ ​ ំណាយ​ ី​ ំនួន ៩ ដែលច ពេលជា​ មធ្យម 99 ថ្ងៃ ​ ន្ត​ រក្សា និងប ការ​ ទាក់ទាញ​ វិនិយោគផ្ទាលព ់​ ីបរទេសក្នុងកម្រត ិ​ ខ្ពស់​​ ដើម្បី​ ​ ំណាយប្រាក់ 51.3 ភាគរយ​ និងច នបៃ​ ្រាកច ់​ ំណូលស ​ ម្រាបម ់​ នុស្សម ​ ្នាក់​ បាន​ រក្សា​ កំណើន​ ​ រ​ ្ច​ឹងមាំ​ និងកា សេដ្ឋកិចរ ​ រងារ។ បញ្ហាទាំងនេះ​ បង្កើតកា ុ ។ កម្រត នៅកម្ពជា អប្បបរមា​ ិ ដើមទុន​ ដល ូ​ ែ ត្រវបង់​ បមា ​ ្រ ណ​82.5 ភាគរយ​ ​ លវិបាក​ គឺជាផ នវៃ​ឌ្ឍនភាព​ ​ មិនមែនជា​ ការ​ អភិវឌ្ឍម ​ ិនល្អនោះទេ ប៉ុន្តែ​ ​ ្រាកច នៃប ់​ នុស្សម្នាក់​ ក៏ជាជា ់​ ំណូលសម្រាបម ​ ការ​ ចាំបាច់ផ ​ ងដែរ។ កម្ពុជា​ ផលវិបាក​ ​ ំណើននាថ្ងអ ទាំងនេះនឹងប៉ះពាល់ដល់ដំណើរនៃក ៃ​ នាគត។ នៅលំដាប់ទ ឈរ​ ​ ំណោម​ ​ ី​ 183 ក្នុងច ប្រទេស 190 នៅលើពិភព​ ​ លោក​ ការ​ ​បស់ក វាយតម្លៃថ្មីមួយរ 5 ពិនិត្យលើ​ ​ ្រុមធនាគារពិភពលោក​ ផ្នែក​ ភាព​ ចំពោះ​ ​ ្នុងការ​ ងាយស្រួលក បង្កើតអាជីវកម្ម និងស ​ ក្រោមគេក ​ ្ថិតនៅ ​ ្នុង​ បផ សំខាន់ៗ​ ំ ត ន​ ុ ​ ប ៃ រិយាកាស​ វន ិ គ​ ិ យោ ដលែ មានឥទ្ធព ិ ​លលើ​ អត្ថបយោ ្រ ជន៍ ប្រទេស 25 នៅ​ ចំណោម​ អាស៊ីបូព៌ា និងប ​ ៉ាស៊ីហ្វិក។​ហេតុនេះ​​ សហគ្រិន​ ការ​ ដែល​ វន ិ ិ យោ ា ​ គផ្ទលព ី រទេស ពាណិជក ់ ប ការ​ ្ជ ម្ម និង​ សហគស អភិវឌ្ឍ​ ្រា ​ ច្រើនម ជា​ ​ នចុះបញ្ជីអាជីវកម្មរបស់ខ្លួន​ ​ ិនបា និងគ ​ េចវេសម ​ ង់ព ​ ិនប ​ ន្ធ។ ​ ូច និងម ខ្នាតត មានទៅលើ​ ​ ធ្យម ​ កំណើននៅ​ ថ​អ ្ងៃ នាគត។ បរិយាកាស​ ការងារមិនផ ការដំណើរ​ ​ រនេះ ​ ្លូវកា ដោយគ្មានការ​ ចាត់វិធានការ​ អ្វីនោះ​ 1 រៀបរៀងដោយ Ulla Heher អ្នកឯកទេសផ្នែកវិស័យឯកជន ផ្នែកអនុវត្តស្តីពីម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច ពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគ។ 2 យោងតាមការប៉ាន់ស្មានជាផ្លូវការ អត្រាភាពក្រីក្រនៅឆ្នាំ 2014 មានចំនួន 13.5 ភាគរយ ធៀបនឹងអត្រា 47.8 ភាគរយនៅឆ្នាំ 2007។ 3 ជាមធ្យម លំហូរការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស មាន 7.8 ភាគរយនៃ ផសស នៅអំឡុងឆ្នាំ 2000 និង 2016។ 4 សន្ទស្សន៍ស្តីពីភាពប្រកួតប្រជែងជាសកលនៅក្នុងវេទិការសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក បានផ្តល់ចំណាត់ថ្នាក់កម្ពុជានៅលំដាប់ទី 110 ក្នុងចំណោមប្រទេស 125 នៅឆ្នាំ 2006 និងលំដាប់ទី 94 ក្នុងចំណោមប្រទេស 137 នៅឆ្នាំ 2017។ ចំណាត់ថ្នាក់ទាំងនេះទាបជាងប្រទេសជិតខាងទាំងអស់ និងទាបខ្លាំងជាងមធ្យម​ ភាគនៅអាស៊ីបូព៌ា និងប៉ាស៊ីហ្វិក។ 5 របាយការណ៍លម្អិតនឹងត្រូវផ្សព្វផ្សាយនៅឆមាសទីមួយក្នុងឆ្នាំ 2019។ 6 កម្ពុជាមានដង់ស៊ីតេនៃក្រុមហ៊ុនដែលស្ថិតក្នុងផ្នែកតូច និងមធ្យម តិចជាងប្រទេសដែលមានកម្រិតប្រហាក់ប្រហែលគ្នា។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ 18 ផ្នែកទី 1 ៖ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ចូលរ ធ្វើឲ្យការ​ ​ួមផ្នែកពា ​ ណិជ្ជកម្ម ឬ​ ការភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងទៅនឹងក ​ ្រុមហ៊ុន​ ជា​ បំពាក់​ អក ្ន ប ​ ញ្ជ​ ទ ា ញ មានជំនាញលើផលិតផល​ ិ ) និង​ ដល ជន ែ ងាយ​ ួ ​ ំ ស ​ កា ដែលជា វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស​ កាន់តល ​ រ​ ​ ង្កផ ែ​ ំបាក​ ដែលប ​ លវិបាក​ មិនសូវសា ​ ំញ៉ាំ ទាប។ និងមានគុណភាព​ ​ ិន​ កម្ពុជាម សមត្ថភាព​ មាន​ ​ ់​ ្ងរល ធ្ងនធ ើ​ ស្សនវិស័យអា ​ ទ ​ ជីវកម្ម​និងភា ​ ពប្រកួតប ​ ្រជែងន ​ ស ៃ​ េដ្ឋកិច្ច។ ធ្វើ ស មាហរណកម្ម ចូ ល ក្នុ ង សង្វា ក់ ត ម្លៃ ស កល​ គ្រ ប់ គ្រា ន់ ក្នុ ង ការ​ លើ​ ចំណាយផ្នែកពា ទីពីរ ការ​ ៃ​ចនាសម្ព័ន្ធ​ ​ ណិជ្ជកម្ម​ ជាផ្នែកសំខាន់នរ គ្រប​ ផ ់ ្នែកទាំងអស់​ ទាំងការ​ ផលិតផ ​ ល​ ​ លិតផ ​ ន្តរការីក សម្រេច និងអ ​ ្នុង​ ​ ្រតិបត្តិការ​ នាំចេញ និងប ់​ ម្ពុជាដ របស់ក្រុមហ៊ុននាំចេញ។ សម្រាបក ​ ែល​ សង្វាក់តម្លៃសកល​ ។ បើទោះជាកម្ពុជា​ សមត្ថភាព​ មាន​ ខ្ពស់ល្មមពាក់ព័ន្ធ​ ប្រទេសត ជា​ សកល​ ​ ូចមួយ ទីផ្សារ​ ​ ្រភពធានាជួយឲ្យមាន​ គឺជាប កំណើន នឹងពា ​ ណិជ្ជកម្ម​(រូប B2.3a) ប៉ុន្តែ សមត្ថភាព​ នៅត ទាំងនោះ​ ែ​ ប​ ​ ទា ជាង​ ​ រ​ និងកា ​ ៏សំខាន់។ អភិវឌ្ឍដ ​ ណិជ្ជកម្មគ ចំណាយផ្នែកពា ​ ជា ឺ​ ច ​ ំណែកដ៏​ សម្រាប់ការធ្វើ​ លក្ខខណ្ឌតម្រូវ​ កម្ម​ សមាហរណ​ សកម្មភាព​ ទៅក្នុង​ ផលិត​ នៃការចំណាយលើប្រតិបត្តិការ​ សំខាន់​ សម្រាប់​ សរុប​ ក្រុម​ ហ៊ុននាំ​ ចេញ ែ​ ញ កាន់តសា ។ តាមពិតទៅ សូចនាករ​ ំ​ ៉ាំ​ សម្រួល​ ស្តីពីការចំណាយលើការ​ និងក្រុមហ៊ុននាំចូលនៅកម្ពុជា ពិសេសស ជា​ ​ ម្រាបកា ់​ រ​ វិនិយោគផ្ទាល់​ ក្រោមប ពាណិជ្ជកម្ម បង្ហាញថា កម្ពុជានៅ​ ​ ំបន់ពាក់ព័ន្ធ​ ​ ្រទេសនានាក្នុងត ពីបរទេស ​ គច្រើនផ ព្រោះក្រុមហ៊ុនភា ​ រ​ ​ ្តោតលើកា ​ នាំចេញ។ ការ​ ដឹក​ ​ ក្ខខណ្ឌរ នឹងល ​ូបិយវត្ថុ ​ េលវ និងព ​ េលា​ ហើយការចំណាយនេះបាន​ ​ ូជីស្ទីក​ ធៀបទៅនឹងតម្លប ជញ្ជូន​ និងឡ នាំចេញស ៃ​ ន្ថែមនៃការ​ ​ ី​ ​ រុបព កើនឡើងទៀតផង (រូប B2.3b)។ កម្ពុជា មានចំនួន​14 ភាគរយ7។ អត្រានេះ លើស​ ពីរដងបើធៀបនឹងការ​ ួ គុណភាព និង​ ទីបន ភាពសកម្មបច្ចប ុ ប ៃ នា ្ ន្ននទ ំ ងទៅនឹងសង្វក ំ ក់ទន ា ់​ ​ ប្រទេសថ ចំណាយលើផ្នែកនេះនៅ​ នៅ​ ​ ៃ​ និង 3.5 ដង​ ប្រទេសម ​ ៉ាឡេស៊ី ់ ង ផ្គតផ រ ់ វាង​ ្គ ​ ការ​ វន ិ យោ ិ ា ព គផ្ទល ី រទស ់ ប កម េ និង​ ុ្រ ហ៊ន ុ ​ កម្ពជា នៅ​ ុ នៅ​មាន​ វៀតណាម8។ ឬ​ កាត់ប ការ​ ចំណាយ​ ​ ​ ន្ថយការ​ ផ្នែក​ ពាណិជ្ជកម្ម​ នឹងជ​ ួយ​ ​ ប។​ ដោយសារ​ កម្រិតទា ែ​ នការ​ តមា ី​ រទេសច្រើន ការ​ វិនិយោគផ្ទាល់ពប ភាព​ បង្កើន​ ប្រកួត​ ប្រជែងនៃការចំណាយរបស់ក្រុមហ៊ុននាំចេញ​ បច្ចុប្បន្ន ឹ ទំនាក់ទន ពង្រង ុ ហ៊ន ំ ងជាមួយក្រម ុ ​ អន្តរជាតិ​ កង សក ុ្ន ​ ្​ ុ្រ ​ ដើមបី ទួល​ ទ ការ​ បាន​ ជួយទាក់ទាញ​ ក៏ដូចជា​ វិនិយោគផ្ទាល់​ ការ​ កាន់​ ពីបរទេស​ ្រ ​ តែចើន មក​ កាន់​ ចែករំលែកចំណេះដឹង ​ លដៅ​ គឺជាគោ អង្វែងន យូរ​ នយោបាយ​ ​ ៃគោល​ ​ ​ ម្ពុជា។ ចំណុចនេះជាកត្តស ប្រទេសក ​ ស់​ ព្រោះក្រុមហ៊ុននា ា​ ំខាន់ណា ​ ំ​ របស់​ រាជ​ ា បា រដ្ឋភ ុ ​ ិ លកម្ពជា។ ទំនាក់​ ទន ទាង ំ ង​ េ ​ គឺជា​ ំ នះ បណ្តញ ា ​ ស ៏ ខា ដ​ ំ ន់​ ​ កម្ពុជា​ មានផលិតភាព 25-40 ភាគរយ​ ចេញ និងក្រុមហ៊ុនបរទេសនៅ ់​ ្យក សម្រាបឲ ​ ្រុមហ៊ុនប ​ រទេសផ ​ ្ទេរ​ ​ិទ្យា​ ចំណេះធ្វើ និងកា បច្ចេកវ គ្រប់គ្រង​ ​ រ​ លើសពីក្រុមហ៊ុនដែលមិនធ្វើការនាំច ​ េញ និងក្រុមហ ​ ្នុងស្រុក9។ ​ ៊ុនក ព្រមទាំងប ​ ង្កើនផលិតភាព​ របស់ក ​ ្រុមហ៊ុនផ ់​ ្គង់។ នៅពេលមា ​ ្គតផ ទំនាក់​ ​ ន​ ទីបី​ ភាពសាំញ៉ាំនៃសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ​ រចំណាយផ្នែក​ និងកា ទំនងទៅនឹងក ​ ្រុមហ៊ុននា ​ ំចេញ ទំនាក់ទំនងទាំងនេះ​ ​ ណ្តាញ​ ជាប សម្រាប់​ ពាណិជ្ជកម្ម​ ​ ្នុងការ​ បង្ហាញពីលទ្ធភាពរបស់កម្ពុជាក សង្វាក​ ចូលរួមក្នុង​ ់ ឲ្យក ​ ្រុមហ៊ុនផ្គត់ផ្គង​ ជ ់ ្រៀតចូលក្នុងទីផ្សារ​ និងស ់​ ម្លអ ​ ង្វាកត ​ ៃ​ ន្តរជាតិ ប៉ុន្តែ ៃ​ កល និងត តម្លស ​ ្រូវ​ ​ ំបន់។ បច្ចុប្បន្ន កម្ពុជាត ​ បាន​ បញ្ចូលទៅក្នុង​ សង្វាក់​ វន ការ​ ិ ិ យោ ផល គ​ ា្ទ ព ់ ប ី រទស េ ភាគចន បប ើ្រ ​ ើ្រ ស ​ ក ្រា ​ ់ ម្ពជា ុ ​ ជា​ ទតា ំ ​ ី ង ំ ញ នាច េ ​ ៃ​ កលសាមញ្ញបំផុត ​ តម្លស ដ ់ ែលសាមញ​ ក្នុងទម្រង​ តិចបំផុត (សម្លៀក​ សម្រាបផ ់​ លិតកម្មដែលមា តិច និង​ ​ នការចំណាយ​ ទាប ដែល​ ផលិតភាព​ រូប B2.3a ៖ បង្ហាញពីកម្រិតសមត្ថភាពនៃផលិតផលក្នុង​ រូប B2.3b ៖ សូចនាករនៃការធ្វើពាណិជ្ជកម្មឆ្លងដែនរបស់​ សង្វាក់តម្លៃសកល និងលទ្ធភាពរបស់កម្ពុជា កម្ពុជា ធៀបនឹងមធ្យមភាគក្នុងតំបន់ (គម្លាតជាស្តង់ដារធៀបនឹងមធ្យមភាគសកល) (លើស 1 មានន័យថា កម្ពុជាមានការចំណាយខ្ពស់ក្នុងការធ្វើ​ លទ��ពរបស់កម��� លក�ខណ�ផលិតផលស���ច ពាណិជ្ជកម្មជាងមធ្យមភាគក្នុងតំបន់) ក��ងស���ក់ត���តំបន់ លក�ខណ�ផលិតផលអន�រ�រ� 2.5 2009 2018 ក��ងស���ក់ត���សកល 2.14 1.0 0.5 2.0 0.4 0.2 0.2 0.5 0.0 0.10.2 0.1 0.1 1.72 0.0 -0.5 0.0 1.5 -0.1 -0.1 -0.1 1.21 1.26 -1.0 -0.4 -0.5 1.16 1.11 -1.5 -0.9 -1.3 -1.1 1.0 0.82 0.70 ឡ�ជីស�ីក/�រ���ប់ទំ�ក់ទំនង �រ�ជិតទីផ��រ ធន�នមនុស�� ធន�នរូបវ័ន� ធន�ន���ប័ន លទ��ពចូលទីផ��រ 0.5 0.0 ថិរ����ំ��ញ ថិរ����ំចូល ចំ�យ�ើ ចំ�យ�ើ �រ�ំ��ញ �រ�ំចូល ប្រភព ៖ ការគណនារបស់អក ែ្អ លើ Centre d’Etudesk Prospoctives ្ន និពន្ធផក ប្រភព ៖ ការធ្វើពាណិជ្ជកម្មឆ្លងដែន ៖ ការធ្វើធុរកិច្ច ធនាគារពិភពលោក et d’Information Internationales (CEPII) មូលដ្ឋានទិន្នន័យ The Changing Wealth of Nations មូលដ្ឋានទិន្នន័យ Barro and Lee Education, Penn World Table 9.0 សូចនាករអភិបាលកិចរ ្ច បស់ធនាគារ ពិភពលលោក សន្ទស្សន៍ប្រតិបត្តិការភស្តុភាររបស់ធនាគារពិភពលោក និង Farole and Pathikoda (2016)។ 7 រួមមាន ការរួមចំណែកផ្ទាល់ និងការរួមចំណែកតាមរយៈវិស័យផ្សេងទៀត (ទំនាក់ទំនងលើផ្នែកផ្សេងៗក្រោយពីផលិតកម្ម)។ 8 ការខុសគ្នាទាំងនេះគឺបណ្តាលមកពីផ្នែកផ្សេងៗតាមវិស័យនៃការនាំចេញរបស់ប្រទេសនីមួយៗ ព្រោះថា ការដឹកជញ្ជូន និងឡូជីស្ទីកជាបញ្ហាសំខាន់ដោយសារ​ តែចំនួនទំនិញនាំចេញ រួមនឹងភាពខុសគ្នានៃការចំណាយដែលប្រទេសនានាជួបប្រទះក្នុងការផ្តល់ដល់វិស័យទាំងនេះ។ 9 វាស់វែងតាមរយៈការប្រៀបធៀបផលិតភាពសរុប ទំហំ និងប្រាក់ឈ្នួលសម្រាប់ក្រុមហ៊ុននៅគ្រប់ប្រទេសទាំងអស់ ក្នុងប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យម​ កម្រិតទាប សម្រាប់តែតំបន់អាស៊ីបូព៌ា និងប៉ាស៊ីហ្វិក និងកម្ពុជាតែប៉ុណ្ណោះ។ 19 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ផ្នែកទី 1 ៖ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ សក្តន មាន​ ា ព ុ ការ​ ុ លតិចតួចក្នង ផរេ្ទ ​ មល ធន និង​ ូ ​ ។​ ក្រុមហ៊ុន​ ចំណេះដឹង​ សមប ្រា ស ់ ហគស ា តូច​ និងមធ្យម និង​ ្រា ខ្នត ចត ការលើកទឹក​ ិ ​ ផ ្ត ក ែ្ន ពន្ធ ​ ដម ្​ ើ បី ការ​ ផលិតកម្មដែលជា​ ផ្ទាលព វិនិយោគ​ ់​ ីបរទេស​ ​ត្ថុធាតុដើម​ នាំចូលវ គាំទស ្រ​ ហគ្រាសខ ​ ្នាតត ​ ូច ក្នុងវ និងមធ្យម​ អាទិភាព​ ​ិស័យ​ នានា​ គឺជា​ ​ កម្ម​ ផលិត​ បមា ្រ ណ 95 ភាគរយ​ដែល​ ជាកម្រត ិ ​ ្ព ​ ខស ប ់ ផ ំ ត ុ ​ បទ ធៀបនឹង​ េ ​ ្រ ស វិធានការទីមួយ។ ផ្តោតលើ​ ​ វិថីទៅកាន់ភាពជោគជ័យអាស្រ័យលើការ​ ​ ង។ ចំណែកនៃការ​ ជិតខា ​ នកំណើនប នាំចូលមា ​ ន្ថែមទៀត បើធ ​ ៀប​ នឹង​ លម្អត ភាព​ ិ លក្ខខណ្ឌ និង​ ការអនុវត្ត​ គន ិ ​ ំ ត ផច ផម ួ្ត ​ ើ្ត ទាំងនះ េ​ ចណ ។ មាន​ ុ ​ ំ ច ​ ង្ហាញថា មានតម្រូវការ​ ឆ្នាំ 2013។ ចំណុចនេះប តិចតួចព ​​ កា ី រ​ ​ វិនិយោគ​ សំខាន់ពរ ី​ ដល រៀនសូត​ ែ ជាការ​ ព ្រ ប ី ទ​ ពសោ ួ ហិរញ្ញវត្ថ​ ិ ធន៍អន្តរជាតិ។ ទីមយ ុ ​ ច្ចុប្បន្ន​ ផ្ទាល់ពីបរទេសប ​ ន​ ដែលត្រូវបា ​ ្នុងស ក្រុមហ៊ុនក ​ ្រុកឆ ​ ្លើយតប​ ​ ធម្មតាគ តែមួយមុខជា ​ ្រសិទ្ធភាពឡើយ។ ការគាំទ្រត្រូវរ ​ ្មានប ក្រប​ ​ួមមាន ​ តម្លៃភាគច្រើនត ហើយ​ បានក្រុមហ៊ុនប ​ ្រូវ​ ​ រទេសស្រូបយ ​ ក​(រូប B2.4a)។ ចបា ខណ្ឌ​ នយោបាយគាំទ​ ្ ប់ និងគោល​ ្រ ពម ្រ ទាំងស ​ វាជរ េ ​ ំញ ុ ក្នង ុ ​ ្រ ​ ទមង ់ ​ ជា ក្នុងវ ទំនាក់ទំនង​ លក្ខណៈទូលទ ​ិស័យសេវាកម្មមាន​ ជាង​ ំ​ ូលាយ​ ។ ការ​ អភិវឌ្ឍសមត្ថ​ ភាព​ ្រា ​ ការ​ សហគស កសាង​ ធនធានមនុសស ្ និង​ ពត ៌ ន​ ័ មា ​ ​ ល​ ទីផ្សារ។ ទីពីរគឺគោ ការណ៍សម្រាប់ការរួមចំណែកក្នុងស្រុក​ជាពិសេស​ រូប B2.4a ៖ ចំណែកនៃវត្ថុធាតុដើមពីបរទេសក្នុងប្រតិបត្តិការ​ ​ិស័យដែលងា ពាក់ព័ន្ធនឹងវ នឹងជ ​ យ​ ​ ្វើពាណិជ្ជកម្មបា ​ ំនួស និងធ ​ ន ដែល​ កម្មន្តសាល មន ជាទូទៅ​ ើ ការបានទេ ពះ ិ អាចដំណរ ្រោ ​ វា​ មន បាន​ ិ ​ ្រា ​ ដោះសយ បញ្ហាជា​ ក��ង��ុក បរ��ស ​ ច​ មូលដ្ឋាន​ និងអា ធឲ្វើ​ ្យបញ្ហកា ា​ ន់ត ​ ធ ែ​ ្ងន់ធ្ងរ​ និងប ​ ល់ភា ​ ៉ះពាល់ដ ួ ​ ​ ពប្រកត បង់����ស 2013 ែ ​ ប្រជង ពល រយៈ​ វង េ ​ ែ ។ នៅពេលគោល​ ការណ៍ទាង ំ ​ ូ​ នោះត្រវ អនុវត្ត​ បាន​ តែ​ ហ�ីលីពីន 2014-16 វិនិយោគិនមួយក្រុមនោះ វា​ ចំពោះ​ នឹងប ​ ៉ះពា ​ ល់ដ ​ ល់កា ប្រកួតប ​ រ​ ​ ្រជែង។ �វ 2016 លប ការពិនិត្យទៅ​ បង្ហាញថា ើ​ រិយាកាសវិនិយោគ​ ្ច​ ម្ពុជា​ សេដ្ឋកិចក �ៀត�ម 2015 ុ ផ្តត កំពង ការគាំទល ោ លើ​ ំ ​ ្រ នាក ំ ណ ំ ន ើ ​ ដល ​ នតម្ល​ ែ មា ៃ ប និង​ ទា ការចំណាយ​ ឥណ����សុី 2015 លក្ខណៈមួយចំនួននៃលំនាន ទាប ហើយ​ ​ នធ្វឲ ំ​ េះបា កម្រិត​ ើ​ ្យកម្ពុជាមាន​ �� 2015-16 ់​ ំណូលប ប្រាកច ​ េះ។ ដោយសារតែ​ ​ ច្ចុប្បន្នន ​ ្រូវ​ ជោគជ័យកន្លងមក កម្ពុជាត កម��� 2013 លំនាំនេះ​ កែសម្រួល​ ជំរុញ​ ឲ្យ​ កំណើន​ ផលិតភាព​ ដែ ល ​ ចលករ​ ជា​ សំខាន់​ កម��� 2016 ់​ ំណើន និងវ សម្រាបក ​ ព​ ​ិបុលភា អនាគត។ ការធ្វើបែបនេះក៏សំខាន់ក្នុងកា 0 20 40 60 80 100 ​ រិស្ថាន​ និងកា រឆ្លើយតបទៅនឹងកត្តាសង្គម និងប បញ្ចៀស​ ​ រ​ ​ ការ​ ​ ំង​ ជាប់គា វត���តុ�ើមពីបរ��ស (% ��ចំ��កសរុប) ់​ ំណូលម ក្នុងប្រាកច មាន។ ទីមួយ ​ ​ ធ្យម​ ដែលអាច​ ការទំនាក់ទំនងជា​ ប្រភព ៖ ការអង្កេតសហគ្រាសរបស់ក្រុមធនាគារពិភពលោក 2016 តាមរយៈ​ សកល​ ​ ្ជ ម្ម ការវិនយោ ពាណិជក ិ គផ្ទល ា ​់ ប ព េ ការ​ ី រទស ចល កង ូ រួម​ ុ្ន ​ វិនិយោគ​ បរិយាកាស​ ​ ច្ចុប្បន្ន នៅកម្ពុជាប មិនបាន​ ដោះស្រាយ​ ការ​ សង្វាក់តម្លៃសកល ​ រផ្ទេរ​ និងកា កម្លាំងពលកម្មជំនាញ តែធ្វើការ​ ត្រូវ​ ​ ីផ្សារ​ និងឧបសគ្គដ បរាជ័យនៃទ ​ ំងស្ទះវ ​ ែលរា ឯកជនមិនឲ្យទទួល​ ​ិស័យ​ ជំរុញ។ ទីពីរ​ ការ​ វិនិយោគ​ លកា ជាក ើ​ រអប់រំ​ និងជំនាញ ​ ា​ ំខាន់ដ ​ ត្តស ី ​ ើម្ប​ ពទ ផលប្រយោជន៍​ ី នា ំ ក់ទន ំ ងនេះឡើយ​ ។ ក្រម ុ ​ ុ ហ៊ន ដលែ ជា​ ការ​ វន ិ ិ យោ ​ គ​ ធានា​ ថា​ កម្មករនិយោជិត​ រៀនជំនាញថ្មីៗដ មានសមត្ថភាព​ ​ ើម្បីចាប់យក​ ់​ ីបរទេស​ លើកឡើងថា10 កង្វះក ផ្ទាលព ​ ្រុកដ ​ ្រុមហ៊ុនក្នុងស មានភាព​ ​ ែល​ ឱកាស​ ថ្មី និងស ​ ម្របខ ​ រ​ ​ ្លួនទៅនឹងកា បច្ចេកវិទ្យា និងល វិវឌ្ឍនៃ​ ​ ក្ខខណ្ឌ​ ​ ្រជែង ប្រកួតប ក ​ ្នុងវ ​ិស័យដែលជា ​ កា វិ​ ​ ​ រ​ និយោគផ្ទាលព ់​ ប ី​ រទេស​ គឺជា​ ។ ទីបី ការ​ ការងារ​ លស វិនិយោគ​ ើ​ ហគ្រិនភា ​ ព​ និងការ​ ការ ច្នៃប្រឌិត ជា​ ​​ ​ ំជាងគេ។ ឧបសគ្គធ ​ ន្ទាបទ ឧបសគ្គប ់​ ៀតគឺការ​ ចំណាយ​ ខ្ពសក ​ ់​ ្នុងការ​ ធ្វើយ៉ាងណា ចាំបាច់ក្នុងការ​ ​ ច​ ​ ឲ្យសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាអា ​ ក​ បន្ស៊ាំ និង​ ស្រូបយ រក​ ស្វែង​ ​ ក្រុមហ ​ ៊ុនផ្គត់ផ្គង់សមស្រប​ ក្រុមហ៊ុនផ្គត់ផ្គងគ ់​ ្មានល ​ ទ្ធភាពក្នុង​ ​ទ ទទួលប្រយោជន៍ពេញលេញព ​ ច្ចេក​ ី​ ំនាក់ទំនងជាមួយអន្តរជាតិ និងប បំពេញលក្ខខណ្ឌគុណភាព ការ​ ចំណាយ​ និងការ​ នានា និងការខ្វះ​ ថ្មីៗ។ វិទ្យា​ ការ​ ខិតខំធ ់​ រិយាកាស​ ​ ្វើកំណែទម្រងប វិនិយោគ​ ​ ា​ ែល​ ជាកត្តដ បញ្ជាក់ជាមូលដ្ឋាន11 ដំណើរការលំបាក​ ​ ឯកសារ​ ក្នុងការ​ ទាមទារ​ ពន្ធលើ​ ​ ច​ មិនអា ខ្វះបាននៅក្នុងដ ​ ​ ំណើរការផ្លាស់ប្តូរនេះ។ ប ៃ ន្ថម តម្ល​ ែ មកវិញ និង​ ដណ ើ ការងារ​ ំ រ កផ្រៅ វ ូ្ល ​ ការ។ ដូចគ្នន ា ះ ែ កម េ ដរ ុ ​ ុ្រ ហ៊ន ​ េដ្ឋកិច្ចវិទូ Paul Krugman ម្ចាស់ពាន​ ដូចអ្វីដែលស ់​ ូបែល រង្វានណ ​ ើកឡើងថា ផ្គត់ផ្គង់នៅកម្ពុជាល ផលិតភាព និងក ​ កង្វះខាត​ ​ លកម្ម​ ​ ម្លាំងព បានលើកឡើង​“ផលិតភាព​ មិនមែនជា​ ់​ ៉ាង​ អ្វីគ្របយ ក្នុងរយៈ​ ឡើយ ប៉ុន្តែ ​ ​ បសគ្គរារាំង​ ជំនាញ គឺជាឧ ទំនាក់ទំនងទៅនឹងកា ដល់ការ​ ​ រវិនិយោគផ្ទាល់​ ពេលវែង វាស្ទើរតែ​ ជាអ ​ ៉ាង”។ ច្បាស់ណាស់ថា ​ ្វីគ្រប់បែបយ ​ ប្រសិនបើ​ តកា ពីបរទេស។​ ដោយសារ​ ចំណាយ​ ែ​ រ​ ពេលវេលាយ ​ ូរ​ ក្នុងហ ​ ិរញ្ញប្បទាន​ ុ ​ កម្ពជាចង់​ សមច បានគោលដៅបក ្រេ ​ ដោយ​ ្រ ប​ មហិចតា ិ្ឆ ​ របស់ខន មាន​ ួ្ល ​ ដូច​ ​ នៃសង្វាកផ ់​ ្គត់ផ្គង់​ និងភា ​ ព​ ចាំបាច់ន ​ នក្នុងការ​ ​ ៃការវិនិយោគដែលត ​ ្រូវមា កំណត់ក្នុងយ ​ ុទ្ធសាស្រច ដំណាក់កា ្ត​ តុកោណ​ ទី ៤12 ក្នុងការ​ ​ ល​ ក្លាយ​ ​ មត្ថភា កែលម្អស ផលិតក ​ ព​ ​ ម្ម​ លទ្ធភាព​ ទទួលបានហិរញ្ញវត្ថគ ុ​ ជា ឺ​ បញ្ញា​ ប្រទេសដ ទៅជា​ ​ ែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2030 ចោទសម្រាប់ក្រុមហ៊ុនផ្គត់ផ្គង់នៅកម្ពុជា​ ទំនាក់ទំនង​ នៅពេលមាន​ ចក្ខវ ដោយមាន​ ុស ័ សមច ិ យ ្រេ ​ បានចំណាត់ថក ា្ន ជា ្រ ស ់ បទ ែ ​ េ ដល បក មាន​ ្រា ់​ ​ រវិនិយោគ​ ជាមួយនឹងកា ផ្ទាល់ពីបរទេស។ ចំណល ូ ​ ខស នៅ ់ ឆ្នំា 2050 កម្ពជា ្ព ​ ុ តវ ូ្រ ​ ពចា ិ រណា​ ឡង ល​ ើ វិញ​ ល ើ នា ំ ​ ក ំ ណ ើ ​ ំ ន បច្ចុប្បន្ន ហេដ្ឋរ មិនសូវមាន​ សម្រាបជា ា​ចនាសម្ព័ន្ធគាំទ្រអាជីវកម្ម​ ់​ ​ របស់ខ ​ ្លួន។ កំណត់ជោ កត្តា​ ​ ំខាន់គ ​ គជ័យស ឺ​ តើអ ​ ថា ​ ្នកតាក់តែងគោល​ ​ ល់វ ប្រយោជន៍ដ ឯកជន​ ​ិស័យ​ ក្នុងស្រុកឡ ​ ើយ។ ​ គំនិតផ ​បស់​ ​ ្តួចផ្តើមថ្មីៗរ នយោបាយ​ នៅកម្ពជា ុ អាច​ មាន​ ័ ​ ទស្សនវិសយ ពល រយៈ​ េ វែងរបស់​ ខន ដោយ​ ួ្ល ​ ​ ក្នុងការ​ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា​ ិ​ ំរុញ​ បង្កើតមូលនិធជ ​ ព ធនាគារ​ សហគ្រិនភា ​ ទេ។ ជោគជ័យឬ 10 កម ើ រអង្កត ុ្រ ធនាគារពិភពលោកបានធ្វកា េ ក្រម ុ ដែលជាការវិនយោ ុ ហ៊ន ិ គផ្ទល ា ព ់ ប ី រទេស និងក្រម ុ ផ្គតផ ុ ហ៊ន ់ ង ់ ឆ្នំា 2017។ លទ្ធផលទាំងនេះគឺជាលទ្ធផលនៃការអង្កត ្គ នៅ េ។ េ នះ 11 ក្រម ុ នៅកម្ពជា ុ ហ៊ន ុ តែ 5 ភាគរយប៉ណ ុ ោ្ណ ដល ះ ែ មានលិខត ិ បញ្ជកា ទ ់ ទួលស្គល ់ អន្តរជាតិ។ អតម ា ជា ្រា ធ្យមភាគក្នង ុ តំបន់អាស៊ប ី ព ូ ា ៌ និងប៉ស ី៊ ក ា ហ ិ្វ គឺ 12 ភាគរយ។ 12 http://cnv.org.kh/wp-content/uploads/2012/10/Rectangular-Strategy-Phase-IV-of-the-Royal-Government-of-Cambodia-of- the-Sixth-Legislatureof-the-National-Assembly-2018-2023.pdf. បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ 20 ផ្នែកទី 1 ៖ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ​ ទួលបានជោគជ័យល្អនៅក កម្ពុជាទ ​ ្នុងការ​ ទាក់ទាញ​ ល ំ ហ ូ រ​ ធ្នូ ឆ្នាំ 2017 (រូប 16)។ ដោយសារ​ កើនឡើងតម្លផ ការ​ ៃ​ លិតផល​ ​ ីបរទេស​ដោយសារគោល​ ការវិនិយោគផ្ទាល់ព នយោបាយ​ សាច់គោ ត្រី​ និងអាហារសមុទ្រ​ សមាស​ ពីសត្វ​ ជាពិសេស​ ​ ធាតុ​ ​​ វិនិយោគ និងពាណិ ជ្ជកម្មសេរីរបស់ខ្លួន ​ង) ដែលមានចំណែក 43 ភាគរយ​ ម្ហូបអាហារ (សន្ទស្សន៍រ នអៃ​ តិ​ សរុប​ រួមចំណក ផរណា​ ដល់កណ ែ 1.7 ភាគរយ​ ំ ន ើ ​ សន្ទសស តម្ល​ ្ ន៍​ ៃ ​ ទួលបានលំហូរ​​ ក្នុងរយៈពេល 10 ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ​ កម្ពុជាទ ​ ្រើប្រាស។ អ្នកប រួមចំណែក 0.4​ ភាគរយ​ ់​ មធ្យោបាយដឹកជញ្ជូន​ ។ ​ នៃការវិនយោ សរុប​​ ា ព ិ គផ្ទល់ ប ​ ី រទស េ យ ​ ង ើ្រ ​ ា៉ ចន បហ ែ 10 ភាគរយ​ ្រ ល ​ ​ ត់សម្គាល់ថា លក្ខខណ្ឌធាតុអាកាស​ គួរក ល្អប្រសើរ​ បានជួយ​ នៃ ផសស។ កម្ពុជាស្ថិតក្នុងច ប្រទេសឈានមុខគេទា ​ ំណោម​ ​ ំង ​ រពង្រីកផ ដល់កា ​ ន​ ​ លិតកម្មកសិកម្ម​ ដែលបា ត្បិតត ជួយ​ ​ ្បៀតតម្លៃ​ 20 ុ ពិភពលោក​ ក្នង ដល មាន​ ែ ​ អត​ ល ្រា ហ ំ រការវិនយោ ូ​ ិ ា ​ គផ្ទល់ ី​ ព ​ យ​ លក់រា ​ មួយចំនួន​ ជាពិសេស អង្ករ បន្លែ និង​ របស់ម្ហូបអាហារ​ សរុបធ បរទេស​ នឹង​ ផសស កម្រិតខ្ពស់ (រូប 15)។ ផ្អែកតាម​ ​ ៀប​ ​ ន​ ផ្លែឈើ។ ស្ថានភាពនេះបា ធឲ ​ តិផរណាថយ​ ្វើ​ ្យសម្ពាធអ ​ ចុះ។ សិក្សា​ ការ​ បចា ្រ ឆ ំ ដោ ំា្ន យ​ FDI Intelligence ដល ោ លើ​ ែ ផ្តត ការ​ រក្សា​ លើសពីនេះទៀត ដើម្បី​ ផលិតផល​ ស្ថិរភាពតម្លៃលក់រាយ​ ិ គ​ វិនយោ ល​ើ ង្វក ស ា ផ ្គ ផ ់ ត ់ ង ្គ ​ នៅ ់ ​ ​ហ ឆំា្ន 2017 ធៀបនឹងទ ំ ដ ំ ស ្ឋ ច េ ក ិ ្ច​ ឥ ន្ធ នៈនៅពេ ល ​ ប្រេ ង ​ ត ម្លៃ ប្រេ ង ​ មា នការកើ ន ឡើ ង ​ ក្នុ ង ទី ផ្ សា រ​ បទ របស់​ េ ​ ្រ ស នមី យ ួ ៗ​ កម្ពជា ុ ​ េ ​ ជាប្រទស នៅ​ ឈានមុខ​ ី និង​ អាស៊​ អន្តរជាតិ ា​ អាជ្ញធរកម្ព ​ ន​កាត់បន្ថយព ុជាបា ​ ួយលើ​ ​ ន្ធពិសេសម លដា ជាប់​ ទប ំ ប់​ ជា ី រួម​ ី ​ ។ សិងប ្ហ រ ុឈ ទព ី រនៅលំដាប់​ ី និង​ ី រ ​ វៀតណាម​ ប្រេងឥន្ធនៈនាំចូល។ នៅខែ កក្កដា ឆ្នាំ 2018 មានការ​ ផលិតផល​ ទីប12 ី​ ។ ​ ន្ធពិសេសម កាត់បន្ថយព ក្នុងចំណោមពន្ធទាំង 4) លើផ ​ ួយ​(​ ​ លិត​ ុ ការ​ ក្នង ជរំញ ុ ​ ពព ិ កម្មការ​ ិ ធ នាច ំ ញ េ ំ ង​​ ទំនាក់ទន សង្វក ា ផ ​ ់ ត ់ ង ្គ ផ ្គ ់ ប្រេងឥ ផល​ ​ ន្ធនៈនាំចូល។ ​ ពន្ធព ​ ិសេសត្រូវបា ​ ន​ ​ ក​ បន្ថយម ត្រឹម 15 ជា​ គឺ​ សំខាន់ស បណ្តាញ​ ់​ ្យក្រុមហ៊ុន​ ដែលជា​ការ​ ​ ម្រាបឲ វិនិយោគ​ ់​ ្រេងសា ភាគរយ (ពី 35 ភាគរយ) សម្រាបប បន្ថយម ​ ំង ​ ​ កត្រឹម ពី​ ផ្ទាល់​ ផ្ទេរ​ បរទេស ​ ​ ំនាញគ្រប់គ្រង។ បច្ចេកវិទ្យា ចំណេះធ្វើ និងជ សម្រាបប 5.5 ភាគរយ​ ​ ៉ាស៊ូត (ពី 15 ភាគរយ) និងកា ់​ ្រេងម ​ ត់​ កល ការ​ វន ែ ម្អបរិយាកាស​ ិ គ​ ិ យោ ដម ​ ើ ប ្​ គា ី ទ ្រ ហគស ំ ស ​ ​ ្រា ខ ា្ន តូច និង​ ត បន្ថយមកត្រឹម 5 ភាគរយ​ សម្រាបប ​ ត (ពី​15 ភាគរយ)13។ ់​ ្រេងកា វិនិយោគ​ មធ្យម​ និងអាជីវកម្មឲ្យលូតលាស់ និងទទួលផលពីការ​ ់​ ំណូល​ របាយការណ៍បង្ហាញថា ប្រាកច ដែលខាតបង់ គឺ 30 លាន​ ់​ ីបរទេស ផ្ទាលព កំណើនផលិតភាព​ ដែលជា​ ​ ​ ទួលបាន​ ដែលទ ពី​ ា្ល ​ ដុលរ កង ំា ដោយសារកម្ពជា ុ្ន មួយឆ្ន។ ុ នាំ​ ចល ផលិតផល​ ូ ​ បង ឥន្ធនៈ​ ្រេ ​ ផ្ទេរ​ ការ​ ចំណេះដឹង និងប ​ ច្ចេកវិទ្យាព ​វ ​ រទេសស ី​ិនិយោគិនប ់ ​ ម្រាប​ ​ ម្រាប់ការ​ ទាំងអស់ស ​ ្រុក មានការផ្ទេរ​ “​ ប្រើប្រាស់ក្នុងស ឥទ្ធិពល” ​ ្រុក​ ជា​ សេដ្ឋកិច្ចក្នុងស ា​ ំខាន់បំផុត​ កត្តស ់​ េដ្ឋកិចប សម្រាបស ្ច​ ្រមូល​ ​ ម្លៃប្រេងអ ពេលលេញពីត ​ លើត ​ ន្តរជាតិទៅ ៃ​ ក់រា ​ ម្លល ​ យក្នុងស្រុក។ ​ ្នាតត ផ្តុំ​និងខ ​បស់កម្ពុជា (សូមមើលប្រអប់ 2)។ ​ ូចរ ី​ ូព៌ា និង​ប៉ាស៊ីហ្វិកក៏ តំបន់អាស៊ប ផង​ ​​ មានកំណើនអតិផរណា​ ​បស់អ្នកប្រើប្រាស់​រួមនឹងកំណើនប្រាក់ឈ្នួល​ ទំនុកចិត្តរឹងមាំរ ​ ម ដែរ ជាពិសេសនៅ ​ ៀតណាម​ ដែល​ ​ ីយ៉ាន់ម៉ា ហ្វីលីពីន និងវ ​ តិផរណា ដែលកើនដល់ 2.9 ភាគ​ បានបង្កើនអ រយ (ធៀបនឹង​ ៃ​ និញប្រើប្រាស់​បាន​ ការកើនឡើងនៃតម្លទំ ឲ្យមាន​ ធ្វើ​ នយោ​ គោល​ កើនឡើងព ឆ្នាំមុន) នៅខែ មិថុនា ឆ្នាំ​2018 ​ នៅខែ ​ ី 2.2 ភាគរយ​ កម្ពុជាស្ថិតក្នុងចំណោមប្រទេសទា រូប 15 ៖​ ​ ំង 20 ដែលទទួល​ រួម​ រូប 16 ៖ ការ​ ​ តិផរណា​ ចំណែកដល់អ រយៈពេល 12 ខែ ​​ ប​ បានលំហូរសរុ នៃការ​ វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសច ​ ្រើនជាងគេ​ (ភាគរយ) រយនៃ ផសស (2017) គិតជាភាគ​ ����ងៗ សុីប សន�ស��ន៍រង�រដឹកជ���ន លុចហ��ំបួរ ហូឡង់ 8 សន�ស��ន៍រងម��ប��រ ���ល់� 7 សន�ស��ន៍រងលំ����ន និងទឹក��ើង កុង��� 6 �ៀបនឹង���ំមុន លី��រ��� សិង�បុរ� 5 ម៉ូហ��ំប៊�ក 4 ហ�ី�� �ៀរឡង់ 3 ម៉ុង���លី 2 តួរមិនី��ន 1 ហ��កហ���ី ម៉ូរ��នី 0 ����វ -1 ម៉ុង������� -2 កម��� ���ល់ឌីវ -3 Dec-16 Mar-17 Jun-17 Sep-17 Dec-17 Mar-18 Jun-18 Mar-16 Sep-16 Jun-13 Sep-13 Dec-13 Mar-14 Jun-14 Sep-14 Dec-14 Mar-15 Jun-15 Sep-15 Dec-15 Jun-16 Dec-11 Mar-12 Jun-12 Sep-12 Dec-12 Mar-13 Jun-11 Sep-11 ������� ជីប៊ូទី 0 10 20 30 40 50 ​ ិភពលោក​ ប្រភព ៖ សូចនាករអភិវឌ្ឍន៍ព ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ ្មី​ ំផុត​ សម្គាល់ ៖ ឆ្នាំ 2017 ឬឆ្នាំថប 12 https://www.fdiintelligence.com/Locations/Asia-Pacific/Mozambique-tops-2017-Greenfield-FDI-Performance-Index?utm_​ campaign=August+2018+enews+2&utm_source=emailCampaign&utm_medium=email&utm_content. 13 http://cnv.org.kh/petroleum-price-decrease-0-03-first-july/. 21 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ផ្នែកទី 1 ៖ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ឆ្លើយតប14។ ទាំងតម្លៃសម្រាប់អ្នកប្រើប្រាស់ និងអ បាយ​ ​ ្នកផលិត ុ ក ប៉ន ែ្ត ង ុ្ន ​ លប ថយចុះ​ ្ ឿនយឺតជាងមុន​ដោយ​ ឹ្រ 18.2 ភាគរយ​ មកតម ​ ន​ សុទ្ធតែត្រូវបា ​ ន រំពឹងថា ​ ឹងក ​ ើនឡើង​ ដោយសារ​ កត្តស ​ ា​ ំខាន់ៗ 4 ​ ្នាំមុន) នៅ​ (ធៀបនឹងឆ ថយចុះពី 28.2 ខែ មិថុនា ឆ្នាំ 2018 ដោយ​ ្ច​ឹងមាំដ គឺ (ក) កំណើនសេដ្ឋកិចរ ​ ុបបំបាត់គ ​ ែលល ​ ម្លាតផ ​ លនៃការ​ នៅខែ​ ធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៧ (រូប 18) ដោយសារ​ ភាគរយ​ តរែ​ូបិយវត្ថុ​ ​ ការ​ វិនិយោគ (ខ)​ ​ ែលប ធ្លាក់ថ្លៃគិតជាតួលេខដ ​ ង្កើនត ​ ម្លផ ៃ​ លិត​ ​ងសម្ពាធព ក្នុងស្រុករ ​ក នាំចូល។ ី​ ំណើនតម្រូវការ​ ផល​ នៃការកើនឡើងត នាំចូល (គ)​ ឥទ្ធិពល​ ៃ​ ្រេង និងអាហារ​ ​ ម្លប ់​ ៀល-ប្រាកដ អត្រាប្តូរប្រាករ ់​ ុល្លារ ធ្លាក់ចុះថ្លៃ ដោយមានចំនួន លោក និង​ (ឃ) កំណើន​ នៅសកល​ ​ ើង​ ប្រាក់ឈ្នួល។ ការកើនឡ បំណាច់ខែ កញ្ញា ឆ្នាំ 2018 បើធៀបនឹង​ 4,082 រៀល/ដុល្លារ នៅ​ ​ ផ នៃថ បង្ហាញថា ្លៃ​ លិតកម្ម​ សម្ពាធត ​ ម្លអា ៃ​ ច​ ចាប់ផ្តើមកើតមាន ​ ែ ធ្នូ ឆ្នាំ 2017។ អត្រា​ 4,037 រៀល/ដុល្លារ​ នៅចុងខ បីជាត ទោះ​ ​ ម្លៃអ្នកប្រើប្រាស់​ ជាទូទៅស្ថិតក្នុងគោល​ ​ ដៅ​ របស់​ ្លៃ​ ន្តិច បើធៀបនឹងប្រាក់បាតថៃ​ប៉ុនអ ប្រាក់រៀលធ្លាក់ថប ​ ្រាក់​ ្តែ​ ត្រាប ជាតិ​ ធនាគារ​ ​ ំបន់ក។ ក្នុងត ្តី​ ​ ់​ ុងវ រៀលកើនឡើង បើធៀបនឹងប្រាកដ ​ ៀតណាម ធៀបនឹងរូបិយវត្ថុ​ នាំចូលស ទីផ្សារ​ ​ មេរិក) អត្រាប ​ ំខាន់ៗ​ (ក្រៅពីសហរដ្ឋអា ​ ្រាក់​ ​ ្តូរប ទំនុកចិត្ត​ ​ ប្រព័ន្ធធនាគារ​ លើ​ បន្ត​ គាំទ្រ​ ការ​ ប្រាក់បញ្ញើ​ ដាក់​ ជា​ -ប្រាកអ រៀល​ ប្រាកដ ់​ ឺរ៉ូ ប្រាក់រៀល-​ ​ ណាដា ប្រាក់រៀល- ់​ ុល្លារកា បរទេស​ រូបិយវត្ថុ​ ផោន​ ប្រាក់​ ​​ អង់គ្លេស​កើនឡើង។ ​ូបិយប័ណ្ណ​ យ៉ាងណាក៏ដោយ កំណើនរ ចុះ​ ទូលាយ​ ថយ​ បន្តិច​ តែ​ យ៉ាងណាក៏ដោយ ដោយសារ​ ​ នកម្រិត​ សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាមា នៅ​ មកត្រឹម 21.6 ភាគរយ​ បាន​ ខែ មិថុនា ឆ្នាំ 2018 ដោយ​ ថយ​ ​ូបនីយកម្មខ្ពស់​ អត្រា​ ដុល្លាររ ​ ្រាក់​ ប្តូរប បាន​ មិនបំពេញមុខងារ​ ពេញ​ ​ ី 23.8 ភាគរយ​ ចុះព នៅខែ ធ្នូ ឆ្នាំ 2017។ ការ​ ​ ឺ​ ថយចុះបនិ្តចនេះគ ឡើយ។ ឧទាហរណ៍ អត្រាប លេញ​ ់​ ច​ ​ ្តូរប្រាកអា មិនប៉ះពាល់ដល់​ កំណើន​ បណ្តាលមកពី​ នៃ ​ យឺ ត ​ បញ្ញើជា​ ប្រាក់​ បរទេស រូបិយប័ណ្ណ​ តម្លៃក្នុងពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ។ ើ​ ប្រាក់ដុល្លារ​ ចំណែកនៃបញ្ញជា ​ (​ ដែល 18.8 ភាគរយ​ ​ ើនឡើង) និង​ ខណៈដែលការនាំចូលក េក អាមរ ធៀបនឹង​ ិ ​ ចណំ ក ែ បក ់ ញ្ញ​ ្រា ប ើ រុប​ មានអត្រា 95 ភាគរយ​ ស ​ ែលកំពុងធ្វើចរាចរណ៍ចំនួន 2 ភាគរយ​ រូបិយវត្ថុក្នុងស្រុកដ ​ ថយ​ នៃ​ ផសស។ ប្រតិបត្តិការ​ ឬ 68 ភាគរយ​ ​ ្រាក់ឈ្នួលក ធំៗ និងប ​ ្នុង​ ​ ី 19.6 ភាគរយសម្រាប់ប្រាក់បញ្ញើ​និង​3.2 ភាគរយសម្រាប់​ ចុះព ​ ្នុងឧ វិស័យឯកជន​ជាពិសេសក កាត់ដេរ និងស ​ ស្សាហកម្ម​ ​ ្បែកជើង រូបិយវត្ថុក្នុងស្រុក (រូប 17)។ វិស័យ​ ដែលជា​ ​ ំជាងគេរ នាំចេញធ ​ ប្រាក់ដុល្លារ​ ​បស់កម្ពុជា ទូទាត់ជា ប្រាក់បម្រុងប កំណើន​ ​ ុលនៅ ​ រទេសដ ​ តែបន្តមាន ជា​ បើទោះ​ អាមេរិក។ ​ ផ្តល់មូលនិធិដោយ​ នៅពេលដែលការ​ ូ​ ភិវឌ្ឍន៍​ ដៃគអ យឺតជាងមុន ក្នុងល្បឿន​ តែការ​ ដោយសារ​ កំណើន​​ ថយចុះនៃ​ តិចជាងមុន ចំណាយ​ មាន​ សាធារណៈភាគច្រើន (ដូចជា ប្រាក់​ បញ្ញជា ប្រាក់​ ើ​ ​ រូបិយប័ណ្ណ​ បរទេស។ ុ​ រទេសប រូបិយវត្ថប ​ ុក​ ​ ម្រុងទ បៀវត្សរ៍មន្រ្តីរាជការ) បានទូទាត់ជាប ត្រូវ​ ់​ ៀល។ ​ ្រាករ កំណើន​ ​បស់ធ ដុលរ កណ្តាល​ ​ នាគារ​ ​ ល់ 9.08 ពាន់លាន​ កើនដ ដុល្លារ​ ឬ​ សាធារណៈធៀបនឹងភា ចំណាយ​ ​ គរយ ផសស ើ​ ្យមានការ​ ធ្វឲ ើ​ ឹង​ ស្មន នាំចេញនៅពេលអនាគត​ នៅ​ រយៈពេល 6 ខែនៃការ​ ខែ ់​ូបិយវត្ថក ប្រើប្រាសរ ​ ន់ត ុ​ ្នុងស្រុកកា ធនាគារ​ ​ ែច្រើន។ ​ ​ ន្ត​ ជាតិនៅតែប មិថុនា ឆ្នាំ 2018។ ចរាចរណ៍​ ការ​ ់​ ៀល​ ប្រាករ បន្តកើនឡើង ​ ម្ពស់ការ​ លើកក ់​ូបិយវត្ថជា ប្រើប្រាសរ ុ​ តិ។​ រួមចំណែកដល់ក រូប 17 ៖ ការ​ រូបិយវត្ថុ​ ​ ំណើន​ ទូលាយ​ រូប 18 ៖ ចរាចរណ៍ប្រាក់រៀល (ភាគរយ) ធៀប​ (​ ប្រែប្រួលជា​ នឹងឆ្នាំមុន, ការ​ ភាគរយ) 30 ច�ចរណ៍��ក់�ៀល 35 ប��ើ����ក់�ៀល 25 ���ក់ប��ើ�រូបិយវត��បរ��ស 30 20 25 20 15 15 10 10 5 5 0 0 Jan-15 Jul-15 Jan-16 Jul-16 Jan-17 Jul-17 Jan-18 Jul-16 Jul-17 Nov-16 Nov-17 Mar-16 Mar-18 Mar-17 Sep-16 Sep-17 May-16 May-17 May-18 Jan-16 Jan-17 Jan-18 ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ ​ 14 ្ច​ ស៊ីបូព៌ា និងប ធនាគារពិភពលោក ខែ តុលា ឆ្នាំ 2018 ៖ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិចអា ​ ៉ាស៊ីហ្វិក។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ 22 ផ្នែកទី 1 ៖ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ី​ ​ អត្រាប្រាក់កម្ចនៅ តប ថយចុះជាបណ្តើរៗ (រូប 19)។ អ ែ​ ន្ត​ ​ ត្រា​ រៀល-ប្រាកដ ់​ ុល្លារ1 ​ ម្ចីជាប ​ 7។ ដូច្នេះ អត្រាក ​ បានឈាន​ ​ ្រាក់រៀល​ ្រា ក បក ជា ី ​ ់ ម្ច​ បក ្រា ​ ដ ់ ល ា្ល ​ ុ រ អាមរ េក ិ ​ បានថយ​ ចះ មកតម ុ​ ​ ឹ្រ 11.4 ភាគរយ​ មក​ មានចំនួនស្មើគន ​ ត្រាក ្នា​ ឹងអ ​ ្រាក់ដុល្លារអាមេរិក។ ​ ម្ចីជាប /ឆ្នាំ នៅខែ មិថុនា ឆ្នាំ 2018 ដោយ​ ថយពី 11.7 ភាគរយ​ ​ យ៉ាងណាក៏ដោយ អត្រា​ការ​ ​ ់​ ញ្ញើ​ នៅ​ ប្រាកប តែ​ មិនប្រែប្រួល​ ាំ​ ​ ក្នុងមួយឆ្ននៅ អត្រាប ខែ ធ្នូ ឆ្នាំ 2017។ ប៉ុន្តែ ​ ់​ ម្ចីជាមធ្យម​ ​ ្រាកក ព្រោះ​ ធនាគារ​ និង​ គ្រឹះស្ថានម ​ត្ថដ ​ ីក្រូហិរញ្ញវ ​ ្រាកប ុ​ ែលទទួលប ់​ ញ្ញើ ​ ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថ​ របស់គ ខ ់ ្លាំងជាងអត្រាប ុ មានកម្រិតខ្ពស​ ​ ្រាក់​ ប្រជែងគ្នាក្នុងការទទួលបាន​ ​ មូលនិធិ។ ភាគ​ មធ្យម​ នអ ​ រ​ ៃ​ ត្រាកា ី​បស់ធ កម្ចរ ចំណាយខ្ពសល ​ នាគារ។ ការ​ ់​ ក ើ​ ម្ចី អាច​ ធ​្វើ ្យធនាគារ​ ឲ ​ ្រាក់ដុល្លារ​(រយៈពេល 12 ខែ) មានអត្រាថ បញ្ញើជាប ​ េរត្រឹម 4.42 កម្រិតអ ជាតិកំណត់​ ​ រប្រាក់ត្រឹម 18 ភាគរយ​ ​ ត្រាកា នៅខែ មេសា ភាគរយ​ /ឆ្នាំ នៅ​ ខែ មិថុនា ឆ្នាំ 2018។ ការ​ ​ ៉ាងឆា ពង្រីកយ ​ហ័ស​ ​ ប់រ ​ ្រឹះស្ថានម ឆ្នាំ 2017 ដោយផ្តោតលើគ ្រូ​ ិរញ្ញវត្ថុ​ គ្រឹះស្ថានម ​ ីកហ ​ ីក្រូ​ ន​ វ ៃស ័ ​ ិ យ ធនាគារ និង​ មក ហ ូ្រ រ ី ​ ិ ញ្ញវត្ថ​ ុ នៅ​ ត​ែ ន្ត​ដោយសារ​ ប តគ ា ​ ែ ម្លត វត្ថដ ហិរញ្ញ​ ​ ្រាកប ុ​ ែលទទួលប ់​ ញ្ញើ​ ឥណទានជនបទ​ ប្រតិបត្តិករ​ រវាង​ ​ អត្រាប ​ ត្រាប ​ ្រាក់កម្ចី និងអ ់​ ញ្ញើ​ នៅតែមា ​ ្រាកប ​ នទំហំធំ​ ជា​ ​ ្រោមការ​ ដែលស្ថិតក ​បស់ខ្លួន។ អត្រាកា ត្រួតពិនិត្យរ ប្រាក់មធ្យម​ ​ រ​ ​ ពិសេសនៅ ​ គ្រឹះស្ថានម ្រូ​ ិរញ្ញវត្ថុ ​ ីកហ ​ ីក្រូហិរញ្ញវ និងគ្រឹះស្ថានម ​ត្ថុ​ ធនាគារ​ របស់​ ុ ​ នៅកម្ពជា ខស នៅតែ​ ្ព ​ ជា ់ ង​ នៅ​ ា ទ បណ្តប េ ​ ្រ ស ផស្ង េ ​ ទៀត​​​​ ែ ទទួល​ ដល បក ​ ់ ញ្ញើ (​ ្រា ប ដលែ មានអតប ​ ្រា ក ក ់ ម្ច​ ្រា ​ ី ​ ជា មធ្យម 17.15 ​ ំបន់ និងពិភពលោក (រូប 20)។ នៅ​ ក្នុងត ​ ៃ ​ ប្រទេសថ ​ រ​ អត្រាកា ភាគរយ​ចំណែកអ ​ ត្រាប ់​ ញ្ញើគឺ 4.85 ភាគរយ​ ​ ្រាកប ខែ មិថុនា ​នៅ​ អប្បបរមា​ ប្រាក់ឥណទាន​ ​ មធ្យម​ អត្រាកា (​ ​ រប្រាករ ់​បស់ធ ​ នាគា​ រ​ នេះ​ ឆ្នាំ 2018)។ ​ កែលម្អបន្ថែមទៀត​ ក៏បង្ហាញថា ត្រូវ​ ល​ើ ្រសិទ្ធ​ ប ប៉ុណ្ណោះ15។ នៅ​ ពាណិជ្ជ)​ ត្រឹមតែ 8 ភាគរយ​ វៀតណាម​ ប្រទេស​ ផល​ ​ ន​ៃស វិ យ ័ ​ ហរ ។ ុ គួរកត់សម្គល ិ ញ្ញវត្ថ​ ា ថា ់ ខណៈដល ែ ​ អត​ ្រា ក ប ្រា ់​ ​ រ​ អត្រាកា ស ី ម្រាបផ ប្រាក់កម្ច​ ​ ជីវកម្ម ​ ់​ លិតកម្ម និងអា គឺពី 6.8 ទៅ កម្ច​ នៅី ​ ​ ីកហ គ្រឹះស្ថានម ​ ីក្រូហិរញ្ញវ ្រូ​ ិរញ្ញវត្ថុ និងគ្រឹះស្ថានម ុ​ ែល​ ​ត្ថដ 9 ភាគរយ​ /ឆ្នស រយៈពេលខ្ល16 ាំ​ ម្រាប់ឥណទាន​ ី ។ ទទួលប ​ ្រាកប តខ ់​ ញ្ញើ ថយចុះ អត្រានេះនៅ​ ប្រមាណ 25.7 ែ​ ្ពស់ ​ នប ភាពជោគជ័យ​ ្រ ប ៃ​ ត ិ រ​ ិ ត្តកា ផល ្ត ស ់ ន្ទនយ ​ ដោយមាន​ការ​​ ី ភាព​ ភាគរយ​មុនពល េ ​ កណ ការ​ កា ំ ត់អត​ ្រា រ​ បក នៅ ់ ​ ្រា ​ េ ឆ្នំា 2017។ ខែ មសា ​ ន​ ធានា ដែលបា ពីឆ្នាំមុនដ អនុវត្ត​កាល​ បង្កើតអត្រា​ ​ ើម្បី​ កំណត់​ កម្ចី​ ​ ្រឹម​ គិតត ឆ្នាំ 2018 ឥណទាន​ ពាក់កណ្តាល​ រួច​ មិនទាន់សង​ ុ​ ្នុងស្រុក​ រូបិយវត្ថក ធឲ បាន​ ថយ​ ្វើ​ ្យមានការ​ ប្រាក់​ ចុះអត្រា​ កម្ចី​ ជា​ ​​ ល​ សរុបដែ ផ្តលដោ ់​ យ​ វិស័យធ ​ នាគារ​ និងម ហិរញ្ញវត្ថុ​ ​ ​ ីក្រូ​ កើនដល់ ់​ ៀល។ ប្រតិបត្តិការ​ ប្រាករ ដោយមានការធានា​ ផ្តល់សន្ទនីយភាព​ នៃ ផសស ឬ​ 93 ភាគរយ​ រៀល (22.6 ពាន់​ ស្មើនឹង 92 ទ្រីលាន​ ដល តម្រវ ូ​ ែ ​ ្ មាន​ ឲយ មល អា ្រ ច​ ូ ប័ត​ ជញ បាន​ ជា​ ួ ដូរ​ សន្ទនយ ភាព​ ី ​ ដម ្ី ើ ប ដុល្លារអាមេរិក)។ ថ្វប លាន​ ​ យចុះប ី​ ើមានអត្រាថ ្តែ​ តែ​ ​ ន្តិច ប៉ុននៅ ​ រ​ ទទួលបានរូបិយវត្ថុក្នុងស្រុក​ (រួមនឹងកា ​ ្យមា តម្រូវឲ បង្កើន​ ​ នការ​ មាន​ កំណើនឥ ​ ក ​ ណទានដដែល។ ទោះបីជា ​ ណទាន​ ​ ំណើនឥ បន្ត​ ជាបក ឥណទាន​ ់ ៀល​ ្រា រ តដល់យង រហូ​ តច ា៉ ​ ិ 10 ភាគរយ​ ន​ៃ មង គ ្រោ ​ ថយ​ ចុះប ​ ន្តិច​ ប៉ុន​ ្តែ លធៀប​ ផ ឥណទាន-ផសស របស់ធនាគារ សរុប​ត្រឹមច ឥណទាន​ ​ ុងឆ ​ ្នាំ 2019) បាន​ ផ្តល់លទ្ធភាព​ ឲ្យធនាគារ​ ្រូ​ ិរញ្ញវត្ថុ) បានកើនឡើងដ (និងមីកហ ​ ល់​ 73 ភាគរយ​ (និង 20 ូ​ ​ ជាតិបញ្ចល រូបិយវត្ថុក្នុងស្រុក​ ​ក្សា​ និងរ ស្ថិរភាព​ អត្រាប ​ ្តូរប ​ ្រាក់​ ចុងខែ មិថុនា ឆ្នាំ 2018 កើន​ ភាគរយ) នៅ​ ពី 31.4 ភាគរយ​ ប្រាក់​ រូប 19 ៖​អត្រា​ការ​ ​ ្លី​ ដុល្លា​រយៈពេលខ របស់​ ធនាគារ​ អត្រា​ការប្រាក់កម្ចក រូប 20 ៖​​ តែ​ ី​ ម្ពុជា​ធ្លាក់ចុះ បើទោះជានៅ​ ់​ ុះ (​ បានធ្លាកច ភាគរយ/ឆ្នាំ) ​ ្ពស់ (ភាគ​ មានកម្រិតខ /ឆ្នាំ) រយ​ អ�����ក់កម�ី អ�����ក់ប��ើ 18 20 7 16 14 18 6 12 16 10 6 8 14 6 5 4 12 2 10 5 0 �� �� ៉ុន �រ�ក �រ�ក ចិន � � ុរ� ម ិង�ប ជប ត� កម កម � � 8 4 ស � � រ� I� � �� �ៀ � D ល ព័ន Mar-09 Mar-12 Mar-15 Mar-18 Jun-08 Jun-11 Jun-14 Jun-17 Sep-07 Sep-10 Sep-13 Sep-16 Dec-06 Dec-09 Dec-12 Dec-15 ធ� /M �� ហ FI អ� ិស M និធ មូល ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ ​ នាគារ​ ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា​និងធ ជាតិ​ /កា ស្ថិតក ​ រិយាល័យ​ ​ ំបន់​ ិ​ ្នុងត 15 ធនាគារប្រទេស​ ថៃ ៖ http://wwkw.bot.or.th 16 ស្ថានភាពសង្គម និងស ្ច​ ្នុងត ​ េដ្ឋកិចក ទីមួយក្នុងឆ្នាំ 2018 ៖ ការិយាល័យស ​ ្រីមាស​ ​ ្រទេសវៀតណាម ៖ https://www.gso.gov. vn/default _​ ​ ្ថិតិទូទៅប en.aspx?tabid=622&ItemID=18799. 17 សូមមើល “​ បច្ចុប្បន្នភាព​សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា” ខែ មេសា ឆ្នាំ 2018 សម្រាប់ការពិភាក្សា​ ី​ រ​ លម្អិតស្តីពកា ​ ្រតិបត្ដិការផ្តល់សន្ទនីយភាពដោយមានការធានាក្នុង​ អនុវត្តប វិស័យ​រូបិយវត្ថុ។ 23 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ផ្នែកទី 1 ៖ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ធនាគារ​ (និង 3.8 ភាគរយ) នៅឆ្នាំ 2010 (រូប 21)។ វិស័យ​ ផ្តល់​ ​ ដុល្លារ) ឬស្មើនឹង​ 10 ភាគរយ​ នទ ំ​ ណទានរបស់វ ៃ​ ំហឥ ​ិស័យ​ ក្នុងស ឥណទាន​ ​ 20 ​ ្រុកសរុប​ 80 ភាគរយ ខណៈដែលឥណទាន​ ធនាគារ។ ភាគរយ​ ត្រូវបានផ្តលដោ ​ ទៀត​ ់​ យ​ វិស័យមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ​ ប៉ុន្តែ អត្រា​ ទទួលបាន​ លទ្ធភាព​ ហិរញ្ញវត្ថុ​ ពីវិស័យមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ​ ថយចុះ​ នេះម ឥណទានដែលផ្តលដោ ​ ិនគិត​ ់​ យ​ វិស័យក្រៅផ្លូវការ​ (និង​ តែ ​ ដោយសារ​ យ៉ាងលឿន​ កំ ណើ ន ​ នៃ​ ទំហំ​ មធ្យមរបស់​ ឥណទាន​ សកម្មភាព​ ​ ឥណទាន​ ធនាគារមិនច្បាស់លាស់)។ ​ ែល​ ក្នុងស្រុកដ ​ េះ ដែលកើនឡើង​43 ភាគរយនៅ​ វិស័យន ឆ្នាំ 2017 កើនពីអត្រា ផ្តលដោ ់​ យ​ វិស័យធនាគារ និងមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ ​ កើនឡើងប ​ ្រមាណ 11.8 ភាគរយនៅឆ្នាំ 2016។ បើទោះជាកំណើនឥណទាន​ របស់​ ធៀបនឹងឆ 20.8 ភាគរយ​ ​ ្រឹមពាក់កណ្តាលឆ្នាំ 2018​ ​ ្នាំមុន គិតត វិស័យគ្រឹះស្ថានម ​ ីកហ ្រូ​ ិរញ្ញវត្ថុ ​ ីក្រូហិរញ្ញវ និងគ្រឹះស្ថានម ុ​ ែល​ ​ត្ថដ ​ ន្តិចព ថយចុះប រយ​ ​ ីអត្រា 21.8 ភាគ​ នៅចុងឆ ​ ្នាំ 2017។ ​ ្រាកប ទទួលប អត្រា 36.1 ភាគរយនៅឆ្នាំ 2017 កើនព ់​ ញ្ញើ មាន​ ​ី ឥណទានមិនដំណើរការ​ របាយការណ៍បង្ហាញថា ផលធៀប​ នៅឆ្នាំ 2016 ចំនួនអ្នកខ 34.0 ភាគរយ​ ដែលមាន 70 ​ ្ចីប្រាក់​ (​ វិស័យ​ ទាំង​ ធនាគារ និងមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ​ បានថយចុះ។ ​ ផលធៀប​ ​ត្ថុ​ បាន​ ភាគរយជាស្រ្តី) ក្នុងវិស័យមីក្រូហិរញ្ញវ ​ កត្រឹម​ ថយចុះម ់​ិស័យ​ ឥណទានមិនដំណើរការសម្រាបវ ធនាគារ​ កើនដល់​ 3.1 ឆ្នាំ 2017 ​ 1.8 លាននាក់នៅ​ ពីចំនួន 1.88 លាននាក់នៅ ថយ​ ​ ឆ្នាំ នៅខែ មិថុនា ឆ្នាំ 2018 បើធៀប​ ភាគរយ​ ​ នឹងអ ​ ត្រា 2.4 ភាគរយ​ ុ​ ីវិស័យធនាគារ​ 2016។ លទ្ធភាពទទួលបានហិរញ្ញវត្ថព កើនឡើង​ ​ ចុងឆ នៅ​ ា​ េះដែរ ឥណទាន​ ​ ្នាំ 201718។​ ដូចគ្នន មិនដំណើរការ​ បន្តច ិ ​ ួ ​ នៅឆ្នំា 2017។ ចំនន អក្ន ខ្ច​ ប ី ក ក ់ ង ្រា ​ ុ្ន វិសយ ័ ធនាគារ​ កន ឡង ើ ​ ើ ​ ់​ិស័យមីកហ សម្រាបវ ុ កើនដល់ 5.0 ភាគរយ​ ្រូ​ ិរញ្ញវត្ថ​ នៅខែ មិថុនា ​ ្រឹមតែ 1.1 ភាគរយ​ បន្តិចត នៅឆ្នាំ 2017 កើនដល់ 775,107 ​ ៀប​ ឆ្នាំ 2018 បើធ នៅចុងឆ្នាំ 2017។ នឹងអត្រា 2.1 ភាគរយ​ នាក់​ ដែលជា ​ ច ​ ំនួនក ​ ើនឡើង​ ​​ បន្តិចព ​ ឆ្នាំ ី 746,930 នាក់នៅ ណាក៏​ យ៉ាង​ ដោយ​ មានការ​ ត្រូវ​ បកស្រាយទៅលើផ ​ លធៀប​ ​ិស័យនេះមា 2016 (នៅពេលវ នច ​ នកំណើន 45.7 ភាគរយ​ ៃ​ ំនួន​ ​ រ​ ឥណទានមិនដំណើរកា ប្រុងប ដោយ​ ​ ្រយ័ត្ន ​ ព្រោះមានភាពមិនស ​ ៊ី​ ប ី ក អ្នកខ្ច​ ្រា ​ ់ ដោយសារ​ តកា ា្ន ឡ ែ រចាត់ថក ់ ង ើ វិញពីបភ ្រ ទ េ ​ គះ ា ​ ឹ្រ ស្ថន ល ្នា ើចំណាត់ថ្នាកឥ សង្វាក់គ​ ់​ ណទាន និងកា ​ របន្ត និងកា ​ រ​ ផ្តល់​ ូ្រ រ មីកហ ិ ញ្ញ​ វត្ថម ុ យ ួ ​ ដល បក ែ ទទួល​ ្រា ​ ប ់ ញ្ញើ ​ ទៅជា​ រពាណិជ) ធនាគា​ ្ជ ។ ្ ទានឥណទានឡើងវិញ​ដែល​ ហិរញ្ញបប ​ បទ អាច​ ​ ា ស ិ បាំងបញ្ហផ្ង េ ៗ​ ។ ័ ធនាគារ​ ជាលទ្ធផល វិសយ ើ ទំហ​ មានកំណន ំ ណទានមធ្យម​​ ឥ កនើ ​ មាន​​ វិស័យធនាគារ​ ខ្ចីប្រាក់ចំនួន​ 755,000 នាក់​ និង​ អ្នក​ ឡើងប ​ ្រមាណ 17.2 ភាគរយ​ ដែលផ្ទុយពីដ លរ ​ ំណើរការ​ ្អ​បស់​ អ្នកដាក់ប្រាក់បញ្ញើធនាគារ 3.48 លាននាក់នៅ មាន​ ​ ​ឆ្នាំ 2017។ វិស័យនេះពា ​ ក់ព ​ ័នន ្ធ​ ឹងល ទទួលបានហិរញ្ញវត្ថនៅ ​ ទ្ធភាព​ ឆ្នាំ 2016 ុ​ ​ មីក្រូហិរញ្ញវត្ថមា វិស័យ​ ់​ ្រហែល​1.8 លាន​ ុ​ នអ្នកខ្ចីប្រាកប នាក់ និង​ (នៅពេលដ ​ ែលទ ំ​ ណទានមធ្យម​ ​ ំហឥ ថយចុះ 15.6 ភាគរយ)។ អ្នកដា ់​ ញ្ញើ 1.8 លាននាក់។ ដោយ​ ​ ក់ប្រាកប សារ​ តចែ​ ំណែកទីផ្សារ​ ​ ត្រា​ការ​ បើទោះជា​ការកម្រិតអ ប្រាក់​ បាន​ បន្ថយអត្រា​ការប្រាក់​ តូច និង​ ់​ ្រើន​ ទំហំឥណទាន​ ចំនួនអ្នកខ្ចីប្រាកច មធ្យម​ ក្នុងវ ​ិស័យ​ ​ិស័យមីក្រូ​ របស់វ ហិរញ្ញវត្ថុ​ ត្រូវមានការ​ វិភាគបន្ថែមទៀតទៅលើ​ ុ​ នត្រឹមត មីក្រូហិរញ្ញវត្ថមា ​ ែ 9.4 លានរៀលប៉ុណ្ណោះ​ (ឬ 2,372 នេះ​ ឥទ្ធិពលនៃវិធានការ​ លទ្ធភាពទទួលបានហិរញ្ញវត្ថុ។ លើ​ រូប 21 ៖​កំណើន​ ក្នុងស្រុកថ ឥណទាន​ ​ យចុះ ប៉ុននៅ ្តែ​ តែមាន​ ់​ិស័យ​ សម្រាបវ ថយចុះច មីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ​ ការ​ ​ ំនួនអ្នកខ្ច​ ប ី ្រាក់ បាន​ អត្រា​ កើន​ ឡើង (ភាគរយនៃ ផសស) ើ្ត មានកាលពីមយ ចាប់ផម ំា ន ួ ឆ្នមុ ​ កណ ការ​ ្រា របក កា ្រា ់ (តារាង 1) ំ ត់អត​ ឥណ�ន MFI (% �� ផសស) ​ ំ ណទានមធយ តារាង 1 ៖ ទំហឥ ្ ម​ កង ័ ធនាគារ និងវ ុ្ន វិសយ ិ យ ​ស ័ ​ មក ្រ ី ូ​​ ឥណ�នធ��រ (% �� ផសស) ុ កើនឡើង ប៉ន ហិរញ្ញវត្ថ​ ​ ុ ល ែ្ត ទ្ធភាព​ ទទួលបា ​ នហិរញ្ញវត្ថថ ុ យ​ ​ ុ​ ចះ �រ�����ល�គរយ�ៀបនឹង���ំមុន �ង���ំ 100 80 ធនាគារ វិស័យ​ មីក្រូ​ វិស័យ​ ហិរញ្ញវត្ថុ 70 80 60 ទំហឥ ​ ចំនួនអ្នកខ ំ​ ណទាន​ ​ ្ចី​ ទំហំ​ ​ ្ចី​ ចំនួនអ្នកខ 50 60 មធ្យម (US$) ប្រាក់ ឥណទាន​​ ប្រាក់ 40 40 30 មធ្យម 20 (US$) 20 10 0 0 2015 22,196.66 512,582 1,483.84 2,037,424 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Jun-18 2016 18,723.75 746,930 1,659.46 1,899.914 2017 21,953.59 755,107 2,372.01 ​ 1,800,00​ ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ កម្ពុជាប្រភព ៖ អាជ្ញាធរ​ ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរ​ កម្ពុជា​ 18 របាយការណ៍​ពាក់កណ្តាលឆ ​បាយការណ៍ត្រួតពិនិត្យ​ ​ ្នាំ 2018 និងរ ឆ្នាំ 2017​ធនាគារ​ វិស័យធនាគារ​ ជាតិកម្ពុជា។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ 24 ផ្នែកទី 1 ៖ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ បើទោះជា មូលហេតុអាច​ ​ បណ្តាលមក​ ព​ប ​ចនាសម្ព័ន្ធ​ ី ញ្ហាផ្នែករ ​ ើប​ កម្ពុជាទ តែ​ លូតលាស់ (រូប 22)។ សន្ទុះក ​ ណទាន​ ​ ំណើនឥ ការធ្វើចំណាត់ថ្នាក់ឡើងវិញនៃ​ ដែលពាក់ព័ន្ធនឹង​ ប្រភេទគ្រឹះស្ថាន ធនាគារ​ ដែ ល ​ កើ ត ឡើ ង ​ ក្រោ យ ​ វិ ប ត្តិ ហិ រ ញ្ញ វ ត្ថុ ​ ពេ ល ចប់ ​ ស កល​ ទៅើ ជា​ ហិរញ្ញវត្ថុទទួលប្រាក់បញ្ញ​ ពាណិជនៅ ​ ធនាគារ​ ្ជ​ ឆ្នាំ 2016​ ច្រើនពាក់ព័ន្ធនឹងស ភាគ​ ​ ំណង់ ​ ន្ទុះកំណើនក្នុងវិស័យស និង​ កែសម្រួលលើការធ្វើចំណាត់ថ្នាក់ឡើងវិញនៃប ក្តី។ ការ​ ​ ្រភេទនេះ​ ​ ដូចបង្ហាញក្នុងរូប 23 បើទោះជា​ អចលនទ្រព្យ។ ​ួមន កំណើនរ ​ ៃ​ ី​ ្រាកក បង្ហាញថា ចំនួនអ្នកខ្ចប ​ិស័យ​ ់​ ្នុងវ មីក្រូហិរញ្ញវត្ថ​ ថ ុ យចុះ 1.8 ធនាគារថយ​ ឥណទាន​ ចាប់ពីពាក់កណ្តាលឆ្នាំ 2016 វិស័យ​ ចុះ​ ​ នៅ​ ​ ភាគរយ​ នៅឆ្នាំ 2017។​ក្នុងអំឡុង​ ឆ្នាំ 2016 និង 4.8 ភាគរយ​ សំណង់ និងអ ​ ចលនទ្រព្យ​ នៅ​ តមា កំណើនយ ែ​ ន​ លឿន​ ​ ៉ាង​ ។ រូប ដច ពេល​ ា ះ ូ គ្នន ួ អ្នកខ្ច​ េ ចំនន ី ក ប ្រា ក ​ ់ ង ុ្ន ​ិ យ វស កន ័ ធនាគារ​ ើ ឡើង​ 22 សម្រាបវ 23 ក៏បង្ហាញថា​ ឥណទានធនាគារ​ ់​ិស័យពាណិជ្ជកម្ម​ ​ ភាគរយនៅ​ ឆ្នាំ 2016​ និង 0.7 ភាគរយ​ 19។ ដូច្នេះ នៅឆ្នាំ 2017​ ដូចជា​វិស័យ​ លក់ដុំ លក់រាយ និងក ​​ ​ ម្មន្តសាល​បានថយចុះយ៉ាង​ កណ ការ​ អត​ ំ ត់​ ្រាការបក ្រា ​ ់អាច​ បះ ខង ៉ ពាល់​ ំា្ល ទៅ​ ល​ល ​ ទទួល​ ើ ទ្ធភាព​ ខ្លាំងតា ​ ំងព ​ ះ​ ​ ីពេលនោ មក។ ហិរញ្ញវត្ថក បាន​ ុ​ ្នុងវិស័យមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ​ ប៉ុន្តែ ​ ដោយសារ​ តទែ​ ំហំ​ ថ្មីៗនេះ ​ ន​ វិស័យអចលនទ្រព្យបា ក្លាយ​ ជា​​ សកម្មភាពទិញ/ ឥណទាន​ តូច ​ និងប ជ្រៀត​ ​ ​ ្រតិបត្តិការ​ ​ ្រៅ​ ចូលជ ក្នុងត ​ ំបន់ជនបទ ​ ្រថុយប្រថាន​ ដោយមាន​ការ​ លក់ប ទិញ​ លក់ដ ​ ីឡូតិ៍ ដែលផ ​ ្តល់​ ​ ច់ស្រយាល​ និងដា ទទួលបានហិរញ្ញវ លទ្ធភាព​ ​ត្ថព ុ​ វ ី​ិស័យ​ មីក្រូ​ មិនសូវច ផលចំណេញ​ ​ ្បាស់លាស់ ឬ​ មិនស ​ មស្របទៅ ​ នឹង​ការ​ ហិរញ្ញវត្ថ​ ព ុ ិតជា​ ​ សំខាន់ណាស់ក ​ ​ ្នុងការ​ គាំទស ្រ​ កម្ម ភាព​ ផលិតកម្ម វិនិយោគ។ ថ្មីៗនេះ រដ្ឋាភិបាល​ ​ នចេញប កម្ពុជាបា ី​ រ​ ​ ្រកាសស្តីពកា ​ ន្ថយ​ នាំឲ្យមានការកាត់ប ក្រីក្រ។ ភាព​ ុ​ ើរ​ វិស័យមីក្រូហិរញ្ញវត្ថដ អភិវឌ្ឍដីធដ ្លី​ ើម្បីធានាឲ្យមាន​ ​ ីធ្លី ការគ្រប់គ្រងដ ​ គររូបនីយ​ និងន តួនាទី​ ច្រើន​ ក្នុង​ ការ​ ជួយ​ ពទទួល​ លើកកម្ពស់លទ្ធភា​ ហិរញ្ញវត្ថុ​ បាន​ កម្ម​ ប្រកប​ ដោយ​ ​ ព20។ និរន្តរភា ​ នេះអាច​ ប្រកាស ប៉ុនប៉ង​ ជាការ​ ្រា ប សមប ់ ជា ​ ្រ ជន​ កក អក ី្រ ្រ និង​ ា ​ ្ន ដែលធ្លបរ ់ ង​ ផលប៉ះពាល់​ អវិជមា ​ ្ជ ន​ គ្រប់គ្រង និងទ ​ ប់ស្កាតកា ់​ រ​ រីករាល​ ​ រអភិវឌ្ឍដ ដាលនៃកា ្លី​ យ​ ​ ីធដោ កម្ចក ដោយសារ​ ផ្លូវការ​ ី​ ្រៅ​ ដែលជាញឹកញាប់ពា ​ ក់ព័នន ្ធ​ ឹងកម្ចី​ ត្រួតពិនិត្យកា គ្មានការ​ ​ រទិញ/លក់ដីឡូតិ៍ ​ របស់​ (ចំពោះវិធានការ​ ​ រ​ ដែលមានអត្រាកា ់​ ្ពស់។ ប្រាកខ ប្រទេសជ ​ ិតខា ​ ង​ អចលន​ ក្នុងការបញ្ចុះកម្តៅទីផ្សារ​ ទ្រព្យ​ សូម​ ​បស់ស មើលប្រអប់ 3 ស្តីពីកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរ ​ ិង្ហបុរី)។ ជាសំខាន់ នៅ​ គិតជាចំណែកនៃ ផសស ឥណទានរបស់វិស័យធនាគារ​ លំហូរ​ ការកើនឡើងនៃ​ វិនិយោគ​ ការ​ បាន​ ផា្ទល់ពីបរទេស​ រក្សា​ ជួយ​ ​ នកម្រិតខ្ពស់ជាង កម្ពុជាមា ​​ របស់​ ឥណទាន​ នៅ​ វិស័យធនាគារ​ ​ ំណើនក សន្ទុះក បិទបាំងភា ​ ្នុងវិស័យសំណង់​ ក៏ដូចជា​ ងាយរង​ ​ ព​ ហ្វីលីពីន ឥណ្ឌូនេស៊ី និង​ របស់វិស័យហ គ្រោះ​ ុ ក្រោយមាន​ ​ ិរញ្ញវត្ថ​ ​ ណទានយ៉ាង​ កំណើនឥ បៀ ការ​ ធៀបក្នង ្រ ប​ ា ថា កំណន ុ តំបន់បង្ហញ ធនាគារ​​ ើ ឥណទាន​ លឿនក្នុងរយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំកន្លងមក។​ ​ ន​ នៅកម្ពុជាមា សន្ទុះលឿន តែ​ ដោយសារ​ របស់​ វិស័យធនាគារ​ ធនាគារ​ រូប 22 ៖ កំណើនឥណទាន​ ​ ំណោម នៅកម្ពុជា​ស្ថិតក្នុងច ​ ំណើនឥណទាន​ រូប 23 ៖​ការរួមចំណែកដល់ក ក្នុងស្រុក ខ្ពសប អត្រា​ ់​ ំផុត (​ ឥណទានក្នុងស្រុក, ភាគរយ ផសស) (ភាគរយពិន្ទុ) ចិន (�ង���ំ) ឥណ����សុី កសិកម� ����ងៗ 60% �����សុី (�ង���ំ) ហ�ីលីពីន ស����រ និង�ជនីយ���ន លក់ដុំ និងលក់�យ 100 �� (�ង���ំ) កម��� 160 កម�ន��ល សំណង់ អចលន��ព�� និង�រប���ំ �ៀត�ម (�ង���ំ) សរុប 40% 80 140 120 60 20% 100 40 0% 80 20 60 -20% Jan-10 May-10 Sep-10 Jan-11 May-11 Sep-11 Jan-12 May-12 Sep-12 Jan-13 May-13 Sep-13 Jan-14 May-14 Sep-14 Jan-15 May-15 Sep-15 Jan-16 May-16 Sep-16 Jan-17 May-17 Sep-17 Jan-18 0 40 06 08 10 12 14 16 18 ្ច​ ស៊ប ប្រភព ៖ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិចអា ​ ៉ាស៊ីហ្វិក ខែ តុលា ឆ្នាំ 2018, ី​ ូព៌ា និងប ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ ពិភពលោក​ ធនាគារ​ 19 ​ របាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំ 2017 របស់​ ផ្អែកតាម​ ធនាគារ​ អ្នកខ្ចីប្រាក់ចំនួន 113,000 នាក់ 121,500 នាក់ និង 125,200 នាក់​ ស្ថាបនា មាន​ នៅ​ឆ្នាំ 2015 2016 និង 2017។ 20 ការ​ ប្រកាសស្តីពី​ អភិវឌ្ឍដីធ្លី​ថ្ងៃទី 11 ខែ ឧសភា ឆ្នាំ 2018 របស់ក្រសួងរ ​ ំណង់។ ​ ៀបចំដែនដី នគររូបនីយកម្ម និងស ​ 25 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ផ្នែកទី 1 ៖ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ប្រអប់ 3 សិង្ហបុរីបា ​ នចេញវិធានការ​ ថ្មី​ ដើម្បីសម្រួល​ ដល់​ 1 វិស័យអចលនទ្រព្យ​ ក្រោយចូលជាធរមាននៅថ្ងៃទី 6 ខែ កក្កដា ឆ្នាំ 2018 រដ្ឋាភិបាល​ ្ហ​ ុរី​ដែលទិញផ សិងប ​ លើកដំបូង (សូមមើលរ ​ ្ទះជា ​ូប B3.1)។ ី​ ន​ សិង្ហបុរបា ចេញវិធានការថ្មី​ ដើម្ប​ ស ី ម្រួលដ ​ ល់វ ​ិស័យអចលនទ្រព្យ​ រឹតត្បិតផ ការ​ ឥណទាន និងការ​ ​ លធៀប​ វាយតម្លៃ ៖ ​ ធនាគារ​ សិង្ហបុរី​ កាត់បន្ថយ​ សំដៅ​ វិនិយោគលើ​ តម្រូវការ​ អចលនទ្រព្យ​ សម្រាប់លំនៅ​ ដ្ឋាន ឲ្យ​ អនុញ្ញាត​ ឥណទានលំនៅ​ ផ្តល់​ ដ្ឋាន​ ដែលផ្អែកតែលើ​ កម្រិតផលធៀប​ និងឧ ​ ស្សាហ​ វិធានការ​ ថប កម្ម។ នេះជា​ ្មី​ ំផុតក ​ ំណោមវិធានការ​ ​ ្នុងច សម្រប​ ឥណទាន និងការ​ វាយតម្លៃប៉ុណ្ណោះ។ ផលធៀបនេះជា​ អតិបរមា​ ភាគរយ​ បង្កើនថ សម្រួលនានា​ ដែលរួមមាន ការ​ ្លៃ​ ន្ធប្រថាប់ត ​ ព របស់អ្នកទិញ ​ ្រា​ នៃត ​ ម្លទ ៃ​ ិញអ ​ ចលនទ្រព្យ តម្លៃវាយ​ ឬ​ ៃ​ ែលអាច​ តម្លដ ី​ នាគារ។ ខ្ចីពធ ​ ររឹតត្បិតក និងកា ឥណទានធៀបនឹងតម្លៃ។ ​ ម្រិត​ ​ ំងនេះត ក្រោយថ្ងៃទី 6 ខែ កក្កដា ឆ្នាំ 2018 អត្រាទា ​ ្រូវបានបន្ថយមកត្រឹម ​ ្លៃពន្ធប្រថាប់តរបស់ បង្កើនថ ្រា​ ពន្ធប្រថាប់ត អ្នកទិញ ៖ ​ របស់​ ​ ្រា​ អ្នក​ 5% ​ ម្លៃអចលនទ្រព្យសម្រាបអ នៃត ​ ែលម ់​ ្នកដ ​ ិនទាន់មានឥណទាន ត្រូវបានកំណត់លើ​ការ​ ទិញ​ អចលនទ្រព្យទាំងអស់។ ទិញ​ ​ ថ្លៃពន្ធប្រថាប់​ រូប B3.2)។​ (មើល​ បន្ថែមស ត្រា​ ​ ម្រាប់អ្នកទិញ ដែលត្រូវបា ​ នអនុវត្តដំបូងនៅ ​ ឆ្នាំ 2012 ​ នធ្លាក់ចុះ 49 ភាគរយ​ ​ ជាលទ្ធផល​ ការលក់ផ្ទះបា ចំណែកតម្លៃ​ ធានាថា អចលនទ្រព្យលំនៅដ្ឋាននៅ មានគោលដៅ​ ​ នតម្លៃសមរម្យ​ ​ តែមា ចេញវិធានការសម្របសម្រួល​ ផ្ទះបានកើនឡើង 0.1 ភាគរយ​ក្រោយការ​ ់​ លរដ្ឋស សម្រាបព ​ក្សា​ ​ ិង្ហបុរី​ និងរ ​ ស្ថិរភាព​ ទីផ្សារ​ អចលនទ្រព្យ។ អត្រាថ្លៃ​ ចុងក្រោយនេះ។ ដ៏ប្រុងប វិធានការ​ ធឲ ​ ្រយ័ត្នទាំងនេះ​ ្វើ​ ្យជនជាតិសិង្ហបុរី​ ​ ្រា​ ពន្ធប្រថាប់ត ​ ម្រាប់អ្នកទិញត្រូវបា បន្ថែមស បង្កើនដល់ 5 ភាគរយ​ ​ ន​ មិនសូវច ​ ង់ទ ​ ិញផ្ទះថ្មី ​ ួយទប់ស្កាត់មិនឲ្យតម្លៃអចលនទ្រព្យក និងជ ​ ើន​ ប ់ ្រជាជន​ សម្រាប​ ់​ ្រទាប់វ គ្របស ​ណ្ណៈ និង​ 10 ភាគរយ​ សម្រាបអ ់​ ង្គភាព​ ​ ​ ឿន​ ឡើងល ។​ ​ ព នានា លើកលែងត ​ ិង្ហបុរី និងអ ែ​ លរដ្ឋស ​ ្នករស់នៅអចិន្ត្រៃយ៍ក្នុងប្រទេស​ សម្រួលអត្រាថ្លៃពន្ធប្រថាប់ត រូប​B3.1 ៖ ការកែ​ បន្ថែមស ​ ្រា​ ​ ម្រាប់អ្នកទិញ ថ្ងៃទី 6 ខែ កក្កដា ឆ្នាំ 2018 មុនថ្ងៃទី 5 ខែ កក្កដា ឆ្នាំ 2018 ក្រោយ​ ​ ិង្ហបុរីដែលទ ពលរដ្ឋស ​ ្ទះលើកដំបូង​ ​ ិញផ 0% ​ ្រែប្រួល) 0% (មិនប ​ ិង្ហបុរីដែលទ ពលរដ្ឋស ​ ្ទះលើកទីពីរ ​ ិញផ 7% 12% ​ ិង្ហបុរីដែលទ ពលរដ្ឋស ​ ប ​ ិញផ្ទះលើកទីបី​និងជា ​ ន្ទាប់​ ​ ន្តប 10% 15% ​ក អ ្ន រស់នៅអចិនយ ្ត្រៃ ក ៍ ង ្នុ ប្រទស ​ ង េ ស ិ ប ្ហ រ ុ ីដល ែ ទ ​ញ ​ ្ទះជា ិ ផ ​ប ​ លើកដ ូ ​ 5% ំ ង 5% (មិនប្រែប្រួល) ​ ិង្ហបុរីដែលទ អ្នករស់នៅអចិន្ត្រៃយ៍ក្នុងប្រទេសស ​ ្ទះលើកទីពីរ ​ ិញផ 10% 15% ​ ប និងជា ​ ន្តបន្ទាប់​ ​ ែលទិញអ ជនបរទេសដ ​ មួយ​ ​ ចលនទ្រព្យណា 15% 20% ដែលទិញអចលនទ្រព្យណាមួយ​ អង្គភាព​ 15% ​ ច​ 25% + 5% (ថ្មី, មិនអា បង្វែរ​ បាន) ប្រាកច ប្រភព ៖​អាជ្ញាធរ​ ​ ក​ ់​ ំណូលដីគោ សិង្ហបុរី​ ពលរដ្ឋស សម្គាល់ ៖ SCs=​ ​ ិង្ហបុរី ​ ិង្ហបុរី SPRs=អ្នករស់នៅអចិន្ត្រៃយ៍ក្នុងប្រទេសស កែសម្រួលកម្រិតផលធៀប​ រូប B3.2 ៖ ការ​ វាយតម្លៃ ឥណទាន និងការ​ ថ្ងៃទី 6 ខែ កក្កដា ឆ្នាំ 2018 មុនថ្ងៃទី 5 ខែ កក្កដា ឆ្នាំ 2018 ក្រោយ​ ់​ ្ទះដំបូង កម្រិតផលធៀបសម្រាបផ 80% 75% ់​ ្ទះទីពីរ កម្រិតផលធៀបសម្រាបផ 50% 45% ់​ ្ទះទីបី និងប កម្រិតផលធៀបសម្រាបផ ​ ន្តបន្ទាប់​ 40% 35% ​ ប្បរមា​(លុយសុទ្ធ) ប្រាក់បង់ដំបូងអ 5% 5% (មិនប្រែប្រួល) ​ ល់ (ប្រាក់សុទ្ធ/មូលនិធប ប្រាក់នៅស ់​ ធន) ិ​ ្រាកសោ 15% 20% ប្រាក់ចំណូលដីគោកសិង្ហបុរី ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរ​ 1 រៀបរៀងដោយលោកស្រី គី លីណា ទីប្រឹក្សាធនាគារពិភពលោក។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ 26 ផ្នែកទី 1 ៖ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ​ រពើពន្ធបាន​ ការពង្រីកសា តម្រូវការ​ ជំរុញ​ ក្នុងស្រុក ការ​ ប្រើប្រាស​ ់ ​ ចំណូលម មួយរយៈខាងមុខ។ ​ នភាពប្រសើរឡ ​ ិនមែនពន្ធមា ​ ​ ​ ើងជា នាំចូល​ និងការ​ ​ រ​ បណ្តើរៗ​ សំខាន់ដោយសារតែកា កែលម្អប្រព័ន្ធប្រមូល និងគ្រប់​ ពន្ធតា គ្រង​ ការ​ ​ មរយៈ​ អនុវត្ត​ ប្រកាស​ អន្តរក ​ ្រព័នច ​ ្រសួង​ និងប ្ធ​ េញ​ សារពើពន្ធនៅឆ្នាំនេះ​ ការពង្រីក​ ជំរុញ​ បានជួយ​ តម្រូវការក្នុង​ ើ​ ណិជ្ជកម្មថ វិក្កយបត្រស្តង់ដារ។ ពន្ធលពា ដោយសារតែ​ ​ យចុះ ​ ស្រុក ប្រើប្រាស់ និងការ​ នាំចូល។ និង​ការ​ តាមរយៈកំណើន​ បេ្តជ្ញា​ ការ​ របស់កម្ពុជាក្រោម​ ចិត្ត​ ព្រមព្រៀង​ កិច្ច​ សេ រី ​ ពាណិជ្ជកម្ម​ ​ រវិនិយោគសាធារណៈ​ ថវិកាស ប្រាក់ឈ្នួល និងកា ់​ ំណាយ​ ​ ម្រាបច អាស៊ាន (AFTA)។ តវ សាធារណៈ​ បាន​ ូ្រ ​ ​ បង្កន ើ យ៉​ ង ា ចន កន ើ្រ ​ដោយ​ ើ ដល់ 24.6 ភាគរយ​​​ រយៈពល នៅ​ ុ ន េ ប៉ន ំា ង ា្ម ឆ្នចុ កយ ្រោ នះ េ ដំណរ បម ើ ការ​ ូ ប ្រ ល ្រា ់​​ ​ ក ឆ្នាំ 2018 ​ នៃ ផសស នៅ​ នៅឆ្នាំ 2017។ ពីអត្រា 23.1 ភាគរយ​ មាន​ ចំណូល​ ភាព​ រឹងមាំ​ គួរ​ ឲ្យក ​ ្រហែលជា​ ​ ត់សម្គាល់ និងប មិនអាច​ ប្រាក់ចំណូលនៅ ស្ថានភាព​ ​ ​ នៅ​ ឆ្នាំនេះ​ រឹងមាំ និង​ តែ​ ត្រូវ​ បាន​ ​ ន​ សម្រេចបា ​យៈពេលប្រាំ​ ជាថ្មីទៀតក្នុងរ ឡើយ ឆ្នាំក្រោយ​ លើក​ ​ ឹងឆ ព្យាករណ៍ថាន លើស​ ​ ្លើយតប ឬ​ ដៅថ គោល​ ​ វិកាឆ្នាំ 2018 លែង​ តែមានយុទ្ធសាស្រថ ។​ យុទ្ធសាស្រ​ ្ត​ ្មី​ ប ី​យៈ​ ្ត ្រមូលចំណូលថ្មរ យ៉ាងណាក៏ដោយ តែ​ ដោយសារ​ ដំណើរការ​ ល្អបំផុតនៃការ​ បឆ ពេល​ ំា្ន យ ំ្រា ក ្រោ ដែល​ំ ង រព ថា​ ឹ ​ ន​ង ឹ ត្រវ ូ​ បានណែនានៅ ំ ពេលឆា ​ ប់ៗ​ ប្រមូលប ពីឆ្នាំមុន​ ការ​ ​ ្រាក់ចំណូលកាល​ ប្រមូលប្រាកច ់​ ំណូលនៅ​ ​ ួយ​ នេះ​ នឹងជ ធឲ្វើ​ ្យការគ្រប់គ្រងច ​ ំណូលកា ប្រសើរ ​ ន់តែមានភាព​ ឆ្នាំនេះ​​ បានប៉ានស្មានថា ត្រូវ​ ​ ន​ ឹង​ ថយចុះ​ បន្តិច (រូប 24)។ ផ្អែកលើ​ ដោះស្រាយ​ និង​ ចំណុច​ ខ្វះ​ ខាត​ រចនា​ ផ្នែក​ នៃ ​ សម្ព័ន្ធ​ ប្រព័ន្ធ​ ប្រមូល​ ដំណើរការ​ ឆមាស​ ប្រមូលប្រាក់ចំណូលនៅ​ ទីមួយក្នុងឆ្នាំ 2018 ចំណូលប ​ ច្ចុប្បន្ន​រួមទាំង ការ​ មូលដ្ឋានច ពង្រីក​ ​ ងដែរ។ ​ ំណូលផ ប្រាក់ចំណូលក្នុងស្រុក​ នៅ​ របស់រដ្ឋាភិបាល​ ឆាំ្ន​ នេះ​ ត្រូវ​ បានរំពឹង​ ថា​ ពង្រីកសា ការ​ ​ រពើពន្ធនៅឆ្នាំនេះ ក៏ជ ​ ំរុញ​ ចំណាយទូទៅ​ របស់​ នឹងក ​ ្រហែល 10 ភាគរយ​ ដែលត្រូវបា ​ ើនឡើងប ​ ន​ ព្យាករណ៍ថា​ រដ្ឋាភិបាល​​ លើ​ការ​ ​ ្រាក់​ បង្កើនប ​បស់មន្រ្តីរាជការ​ និង​ការ​ បៀវត្សរ៍រ នឹងក ​ ើនដល់ប្រមាណ 19 ភាគរយនៃ ផសស។ ​ ៃ​ការ​ ពង្រីកដំបូងន វិនិយោគក្នុងវិស័យសាធារណៈ។ ប្រាក់បៀវត្សរ ​៍​ នៅតែ​ ចំណូលក្នុងស្រុក​ ទទួលបាន​ ភាគច្រើនពី​ ពន្ធប្រយោល វិស័យ​ ក្នុង​ សាធារណៈ​ នឹងកើនឡើង​ 8.4 ភាគរយ​ នៃ ផសស ប្រហែលជា​ ដែលរួមចំណែក​ ពាក់កណ្តាល​ នៃ​ការ​ ប្រមូលចំណូល​ រូប 25) ដើម្បីសម្រេចគោលដៅ​ នៅឆ្នាំ 2018 (​ ​ ប្រាកប ់​ ៀវត្សរ៍​ សរុប​ ​ ្នាំនេះ ក្នុងនោះ ​ នៅឆ ពន្ធលត ើ​ ម្លៃបន្ថែម និងព ​ ន្ធអាករ (លើ​ ្តី​ ជការ​ អប្បបរមារបស់មន្ររា ឲ្យបានយ៉ាងហោ ​ ចណាស់ 1 លាន​ នាំចូល) មានប្រមាណ 90 ភាគរយ។ ការ​ ការ​ រួមចំណែករ ​បស់​ នៅឆ្នាំ 2018។ នេះមានន័យថា​ ប្រាក់បៀវត្សរ៍អប្បបរមា​ ​ រៀល​ ពន្ធផ្ទាលឈ នៅលំដាប់ទ ់​ រ​ ​ ីពីរ​ មានប្រមាណ 20 ភាគរយ​ នកា ៃ​ រ​ របស់មន្ររា ្តី​ ជការ​ ​ ីដង​ បើធៀប​ បានកើនឡើងប នឹងក ​ ឆ្នាំ ​ ម្រិតនៅ ប្រមូលចំណូលសរុប។ បានមក​ ចំណូលផ្សេងៗទៀត​ ព​ច ី ំណូល​ 2013។ ​ លើសពីនេះទៀត ជាលើកដំបូងប ​ ំផុតក្នុងរ ​យៈពេល​ ​ ណិជក មិនមែនពន្ធ​ ពន្ធពា ្ជ​ ម្ម និងព ​ ន្ធផ្សេងទៀត​ ។ ការ​ ប្រមូល​ មានការជំរុញយ ជាច្រើនឆ្នាំកន្លងមក ​ ​ ៉ា​ ងខ្លាំងទៅ​ លើការវិនិយោគ​ មា ់ នភាព​ ពន្ធផ្ទាល​ ប្រសើរឡ ​ ើង​ និងមា ​ នការគ្រប់គ្រងបា ​ នល្អ។ ទុនក ដោយប្រើ​ ​ ្រុក។ ការពង្រីកសា ​ ្នុងស ​ រពើពន្ធធ ​ ំៗបាន​ បង្កើនកា ​ រ​ តែកម្ពុជា​ ដោយសារ​ មិនបាន​ លើ​ ពន្ធ​ អនុវត្ត​ ផា្ទល់​ ប្រាក់ចំណូល​ ខួ្លន​ មូលធនក្នុងស្រុករ ចំណាយ​ ​ហូត ​ ដល់​ 3.2 ភាគរយ​ នៃ​ ផសស ខណៈដែល​ ប្រាក់ចំណូល​ ពន្ធលើ​ ពី​ អាជីវកម្មនៅ​ ដោយ​ តែលំបាក​ ​ ើងព កើនឡ ​ ី 2.3 ភាគរយ​ នៅឆ្នាំ 2017។ តកា សារ​ ​ អនុគ្រោះពន្ធ ែ​ រ​ ​ ន្ធប្រយោល​ កម្ពុជានៅតែពឹងផ្អែកលើព ​បស់រដ្ឋាភិបាល ៖ ផ្នែកសំខាន់ៗ រូប 24 ៖​ចំណូលទូទៅរ ​​ ាភិបាល​៖ ផ្នែកស រូប 25 ៖​ចំណាយទូទៅរបស់រដ្ឋ ​ ​ ំខាន់ៗ នៃ ផសស) (ភាគរយ​ នៃ ផសស) (ភាគរយ​ មិន��ន���ក់ឈ�ល ���ក់�ៀវត��រ� ពន���ល់ ពន����ល មូលធនផ�ល់�យរ���ភិ�ល មូលធនពី�ង��� ពន��ើ�ណិជ�កម� មិន��នពន� និង����ងៗ 25 ��ន�រយុទ�����អភិវឌ��ន៍�តិ (មូលធន��ល���វ�រ) 25 20 20 8.3 7.7 15 7.7 7.8 7.2 6.9 6.7 7.3 15 10 4.6 5.0 8.4 8.4 9.7 9.5 5.7 6.5 7.2 7.9 8.6 8.8 8.8 10 8.1 2.1 2.1 6.8 6.8 1... 5 2.5 2.5 2.2 3.2 3.2 5 4.2 3.9 3.9 7.0 7.0 6.3 2.3 2.5 2.9 3.4 3.6 5.0 4.8 4.7 4.6 4.6 - 0 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018e 2018b 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018e 2018b ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ ការ​ សម្គាល់ ៖ e=​ ប៉ាន់ស្មាន b=ថវិកា ការ​ សម្គាល់ ៖ e=​ ប៉ាន់ស្មាន b=ថវិកា 27 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ផ្នែកទី 1 ៖ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ​ ៀប​ តារាង 2 ៖ ប្រាក់បៀវត្សរ៍នៅកម្ពុជាធ ចំណាយ បាន​ នឹង​ កើន​ តារាង 3 ៖ ប្រាក់បៀវត្សរ៍នៅ ​ កម្ពុជាធ ​​ កច ​ ៀបនឹងប្រា ់​ ំណូល កើន​​ ​ ្ថិតក្នុងចំណោម​ ឡើង​និងស ខ្ពសជាង​ អត្រា​ នៅ​ ់​​ គេ​ អាគ្នេយ៍ អាស៊ី​ ឡើង និងស ​ ្ថិតក្នុងចំណោម​ ខ្ពសជា អត្រា​​ ងគេ​ ់​ ​ អាគ្នេយ៍ នៅអាស៊ី​ % នៃចំណាយ​ ប្រាក់បៀវត្សរ៍ (​ ) 2008 2013 2017* ប្រាក់បៀវត្សរ៍ (​ % នៃចំណាយ​ ) 2008 2013 2017* កម្ពុជា 38.9 37.8 40.4 ឡាវ 37.8 60.5 50.0 ហ្វីលីពីន 34.3 36.6 35.6 កម្ពុជា 26.6 32.6 34.6 ម៉ាឡេស៊ី 27.2 29.1 34.9 ម៉ាឡេស៊ី 25.7 28.6 34.4 ឡាវ 47.4 56.3 34.8 ហ្វីលីពីន​ 31.9 34 32.9 ថៃ 35.3 28.9 28.5 ថៃ 32.0 26.9 27.1 សិង្ហបុរី 27.2 29.6 26.6 សិង្ហបុរី 19.3 21.3 20.8 ឥណ្ឌូនេស៊ី 12.4 15.1 16.4 ឥណ្ឌូនេស៊ី 11.5 15.5 19.5 ​បាយការណ៍​ ប្រភព ៖ សូចនាករអភិវឌ្ឍន៍ពិភពលោក អាជ្ញាធរកម្ពុជា និងរ ​បាយការណ៍​ ប្រភព ៖ សូចនាករអភិវឌ្ឍន៍ពិភពលោក អាជ្ញាធរកម្ពុជា និងរ ​បស់ IMF កថាខណ្ឌ IV ឆ្នាំ 2018 បុគ្គលិករ ​បស់ IMF កថាខណ្ឌ IV ឆ្នាំ 2018 បុគ្គលិករ ​ ម្រាបឆ សម្គាល់ ៖ * ទិន្នន័យស ​ ស ់​ ្នាំ 2016 លើកលែងត ់​ ម្ពុជា និងឡា ែ​ ម្រាបក ​ វ សម្គាល់ ៖ * ទិន្នន័យស ​ ម្រាបឆ ​ ស ់​ ្នាំ 2016 លើកលែងត ់​ ម្ពុជា និងឡា ែ​ ម្រាបក ​ វ ការពង្រីក​ការវិនិយោគសាធារណៈ​តាមរយៈ​ ហិរញ្ញប្បទាន​ ក្នុង​ ្ន ​ ប្រាក់បៀវត្សរ៍កុង កើនឡើងយ៉ាង​ឆាប់​ វិស័យសាធារណៈ​ រហ័ស​​​ ឆ្លុះបញ្ចាំង​ ស្រុក​​ អាច​ កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរ ពី​ ​បស់អាជ្ញាធរ​ កម្ពុជា​ នៅ​ រយៈពេល​ ប្រាំឆ្នាំចុងក្រោយ។ ​ ​ ប្រៀបធៀបក្នុងតំបន់ប ការ​ ​ ង្ហាញ​ ប៉ះប៉ូវទៅលើ​​ការ​ធ្លាក់ចុះប ក្នុងការ​​ ​ ន្តិចម្តងៗ (ភាគរយនៃ ផសស) ថា​ ចំណាយលើ​ ការ​ ​ ្នុងវិស័យសាធារណៈរបស់​ ប្រាក់បៀវត្សរ៍ក ចំណក នៃ​ ថវិកា​ ែ ​ ព​ ដែលទទួលបាន​ ី គ ដ ៃ អ ូ ភិវឌ្ឍន ​ ៍ ពះ ្រោ ថា បច្ចប ុ ប្ ន្ន ​ ៀបនឹង​ កម្ពុជាធ នច ចំណែក​ ៃ​ ំណាយសាធារណៈ​ និងចំណូលក្នុង​ ជា​ កម្ពុជាបានក្លាយ​ ប្រទេស​ ដែលមានប្រាក់ចំណូល​ មធ្យមកម្រិត​ មាន​ ស្រុក​ កើនឡើង (តារាង 2 និង 3)។ ដូច្នេះ​ ​ ឱកាស​ តិចតួច​ ទាប​ ចំណាយមូលធនសរុប (​ ។ ការ​ ហិរញ្ញប្បទានក្នុងស្រុក និង​ ុ ការបង្កន ក្នង ើ ​ ្រា ប បក ់ ៀវត្សរ៍​ បក នរ ្រ បដោយ​ ិ ន្តរភាព។ ជាការ​ ំ ន់ សខា ពីបរទេស) បានកើនដល់កម្រិតដែលបានផ្តល់យោបល់ក្នុង​ ពន្លឿន​ ត្រូវ​ សំខាន់ៗ​ កិច្ចការ​ កំណែទម្រង់​ ស្តីពី​ សាធារណៈ​ រដ្ឋបាល​ ផែនការ​ យុទសា ​ ្ធ​ ស្រអ ្ត​ ភិវឌ្ឍន៍ជាតិ​ 2014-2018 រួចហើយ។ ​ រគ្រប់គ្រងធ ដោយផ្តោតលើកា ​ នធាន​ មនុស្ស​ដើម្បីកែលម្អការផ្តល់​ ក្រសួងអប់រំ យុវជន និង ​ កីឡា ទទួលបាន​ កំណើនចំណែកថវិកា​ សាធារណៈ​ សេវា​ តវ ។ ដោយសារ​ សាធារណៈគឺជា​ ែ​ិស័យ​ អ្នកផ្តល់​ ចន ើ្រ ជាង​ គ​នៅ ុ ​ េ ក្នងថវិកា​ិ យោ វន ិ គ​ មលូ ធន​ ួ្ល នៅឆ្នំា 2018 របស់ខន អ្នកសម្របសម្រួល​ សេវាកម្ម និងជា​ សំខាន់​ ចាំបាច់ត ​ ្រូវ​ ផ្សារភ្ជាប់​ ដើម្បី​ ការក្នុងការ​ បំពេញតម្រូវ​ សាលារៀន​ សាងសង់​ បន្ថែម​ នៅ​ តាម​ ​ បៀវត្សរ៍ក្នុង​ កំណើនប្រាក់​ សាធារណៈ​ វិស័យ​ ទៅនឹង​ ការ​ កែលម្អការ​ កញ្ចប់ថវិកា 420 ទី្រលាន​ ខេត្ត​ ដោយទទួលបាន​ រៀល​ (ឬ 0.5 ​ ម្ម។ ការកើនឡើងនៃផ ផ្តល់សេវាក ​ ​ លិតភាពក្នុងវិស័យសាធារណៈ​ នៃ ផសស)​កើនពី​90 ទ្រីលាន​ ភាគរយ​ រៀល​ នៅ​ ឆ្នាំ 2017។ វិស័យឯកជន​ ជាការគាំទ្រដល់ការអភិវឌ្ឍ​ ក្នុងការ​ ជំ រុ ញ ​ កំ ណើ ន ​ ត់បន្ថយភា និងកា ​ ពក្រីក្រ។​ សារពើពន្ធទ រូប 26 ៖​ឱនភាព​ ​ ​ ​ ូទៅរបស់រដ្ឋាភិបាល​កើនឡើងនៅ ​ ្រព័ន្ធធនាគារ​ រូប 27 ៖​ប្រាក់បញ្ញើរដ្ឋាភិបាលក្នុងប ពង្រីកសា ឆ្នាំ 2018 ដោយសារ​ការ​ ​ រពើពន្ធ (ភាគរយ​ នៃ ផសស) ភាគរយ​ (​ នៃ ផសស) ���ក់ចំណ�លសរុប (និងជំនួយថវ��) ចំ�យសរុប 14 តុល���ពរួម 25 12 20 10 15 8 10 6 5 4 0 2 -5 0 Dec-05 Sep-06 Jun-07 Mar-08 Dec-08 Sep-09 Jun-10 Mar-11 Dec-11 Sep-12 Jun-13 Mar-14 Dec-14 Sep-15 Jun-16 Mar-17 Dec-17 -10 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018e 2018b ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ សម្គាល់ ៖ e=​ ការ​ ប៉ាន់ស្មាន b=ថវិកា ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ 28 ផ្នែកទី 1 ៖ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ឱនភាព​ ​ ​​ ូវ​ សារពើពន្ធត្រ បានកំណត់ឲ ​ ្យកើនឡើងដ ​ ល់ 4.2 ​ ខណៈដែលប ដែលមិនទាន់សង ចរចា) មាន​ ​ ំណុលចាស់​ (កំពុង​ ់​ វិកា​ ភាគរយនៃ ផសស សម្រាប់កញ្ចបថ ឆ្នាំ 2018 ដោយកើន​ ​បស់កម្ពុជា​ ចំនួន 9.1 ភាគរយ។ កម្រិតបំណុលរ តនៅ នៅ​ ែ​ ទាប​ ​ ី​ 1.6 ភាគរយ​ ឡើងព ឆ្នាំ 2017 (រូប 26)។ ហិរញ្ញប្បទាន​ នៅ​ នៅឡើយ បើតា ​ ម​ ការ​ ី​ ិរន្តរភាពបំណុលដោ វិភាគអំពន ធនាគារ​ ​ យ​ ​ ្រទេសត្រូវបា ខាងក្រៅប កំណត់ឲ្យមា ​ ន​ នៃ​ ផសស ​ ន​ 3.7 ភាគរយ​ ពិភពលោក និងមូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ។ ​ នភាពសារពើពន្ធ​ផសស 4.2 ភាគរយ​ខណៈដែលអ នៃឱ ​ ​ ​ ត្រានៅ ដំណើរការ​ ដោយសារ​​ ​ ែលល្អជាង នាំចេញដ រំពឹងទុក​កំណើន​ ​ ការ​ បានកំណត់ថាទ សល់ 0.5 ភាគរយនៃ ផសស ត្រូវ​ ​ ន​ ​ ទួលបា ប្រើប្រាស់ និងសុ ការ​ ​ ិយមរបស់វិនិយោគគិន​ទស្សនវិស័យ​ ​​ ទិដ្ឋិន ​ ូលនិធិក្នុងស្រុក ហិរញ្ញប្បទានពីម ​ ្រាក់​ ដោយភាគច្រើនយកពីប ​​ ូវបាន​ កំណើនត្រ ឡើងវិញ កែសម្រួល​ របស់រដ្ឋាភិបាលនៅធនាគារ​ បញ្ញើ​ ​ យ៉ាងណាក៏ដោយ វ ជាតិ។ ​ិធាន​ ដោយ​ការ​ គាំទ្រ​ នាំចេញ របស់រដ្ឋាភិបាល និងចំណាយ​ ការពារ​ ការ​ ​ ត សារពើពន្ធរបស់អាជ្ញាធរកម្ពុជានៅ ច្រើន ដែល​ ​ ែមាន​ របស់កម្ពុជា​ កំណើនសេដ្ឋកិច្ច​ ត្រូវ​ បាន​ រំពឹង​ ថា​ កើនឡើង​ នឹង​ ដល់ នៃ ផសស គិតត មានអត្រាប្រមាណ 13 ភាគរយ​ ​ ្រឹមឆ្នាំ 2018 នៅឆ្នាំ 2018 (ធៀបនឹង​ 7.1 ភាគរយ​ តួលេខកំណើនដែលត្រូវ​ ើ​បស់​ (រូប 27)។ នៅឆមាសទីមួយក្នុងឆ្នាំ 2018 ប្រាក់បញ្ញរ ​ ្មីជាផ្លូវការគឺ បានកែសម្រួលថ 7.0 នៅ​ ភាគរយ​ ឆ្នាំ 2017)។ ​ ្រព័ន្ធធនាគារ​ រដ្ឋាភិបាលក្នុងប ​ ើនឡើង មួយផ្នែកដោ បន្តក ​ យសារ​ តែ​ ដោយសារ​ កំណើន​ សេដ្ឋកិច្ច​ ឆ្នាំ 2018 ត្រូវ​ បាន​ មយ ជំរុញ​ ួ ​ តែដ ប្រមូលប្រាក់ចំណូលបានល្អ21។ ​ ំណើរការ​ ការ​ ផ្នែកដោយ​ ​ ន្ធយ៉ាងច្រើន​ ពង្រីកសារពើព ទស្សនវិស័យ​ ឆ្នាំ 2017 កម្ពុជាមា នៅ​ បំណុល​ ​ ន​ សាធារណៈ 977.63 លាន​ បានព្យាករណ៍​ កំណើនត្រូវ​ នឹង​ ថា​ ថយ​ ​ ចុះ​ នៅក្នុង​ បន្តិច​ រយៈពេល​ ក្នុងទម្រងជា ដុល្លារ​ ី​ ម្បទាន​ ់​ កម្ចស ូ​ ភិវឌ្ឍន៍ ពីដៃគអ ​ ិទ្ធិ​ (ស្មើនឹងស តមា ពីរឆ្នាំក្រោយ ប៉ុន្តែ​ នៅ​ ​ ច ែ​ នអត្រាល រហូត ្អ​ ំនួន 6.8 ភាគរយ​ ​​ ប្រាកព ដក​ ដុល្លារ​ ់​ ិសេស (SDR) 684.71 លាន​ ) ដែលមានចំនួន ​ ្នាំ 2020។ ទស្សនៈវិស័យកំណើនរយៈពេលវែងមា ដល់ឆ ភាព​ ​ ន​ 97.82 នក ភាគរយ​ ​ ំនួនសិទដ ៃ​ ម្រិតកំណត់បំណុលច ប្រាក់​ ្ធិ​ ក​ សំខាន់ដោយសារ​ ប្រសើរ ​ ែ​ រកើនឡើងន តកា ៃ​ ំហូរ​ ​ ល ការវិនិយោគ​ ត្រូវ​ ​ ពិសេស 700 លាន22 ក្នុងនោះ 82.3 ភាគរយ​ ចុះ​ បាន​ ់​ ីបរទេសក ផ្ទាលព ​ិស័យ​ ​ ្នុងវ ដោយ​ ប្រកប​ ផលិតភាព ដូចជា កម្មន្ត​ ​ មួយដ ហត្ថលេខាជា ូ​ ភិវឌ្ឍន៍​ ​ ៃគអ ​ សល់ត ទ្វេភាគី​ រីឯបំណុលនៅ ​ ្រូវ​ កសិកម្ម រួមទាំងការ​ សាល និង​ កច ៃ្ន លិតផល​ ែ ផ ា រ​ កសិកម្ម។ អាជ្ញធ ចុះហត្ថលេខាជា បាន​ ​ ហុភាគី។ ​ ​ មួយដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ព ​ ន​ កម្ចីនេះមា ​ ន​ កម្ពុជាមា ​ ្តួចផ គំនិតផ ​ ្តើមថ្មីៗជាច្រើន ជំរុញ​ ក្នុងការ​ សហគ្រាស​ ផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានដល់​ គោលបំណង​ វិនិយោគ​ គម្រោង​ សាធារណៈ​​ តូច និងមធ្យម​ និងធ ខ្នាត​ ជំរុញទំនាក់ទ ​ ​ ុរកិច្ច ក៏ដូចជា​ ជាមួយ​ ​ ំនង​ ឆ្នាំ 2017 មាន​ ដែលនៅ​ នៃកម្ចីសរុប។ ជារួម អត្រា​ 100 ភាគរយ​ វស នឹង​ ័ ​ ិ យ ិ យោ វន ិ គផ្ទល ា ​់ ប ព េ ី រទស មល (សូម​ ្រ ប់ 2)។​ ការ​ ើ បអ ី​ តែជាសម្បទានកម្រិតខ កម្ចនៅ ជំនួយឥតសំណង​ ​ ្ពស់ ដោយ​ មាន​ ្រ​ ្រូវ​ កាត់បន្ថយភាពក្រីកត រំពឹងថា បាន​ ​ ឹងប ​ ន រយៈ​ ​ ន្តកើតមាន តាម​ ​ ុងឆ ចំនួន 54.9 ភាគរយ។ ចាប់ពីឆ្នាំ 1993 រហូតដល់ច ​ ្នាំ 2017 ពង្រីកវ ការ​ ​ិស័យសេវាកម្ម និងវិស័យកម្មន្តសាល។ បានចុះហត្ថលេខា​ អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ កម្ចី​ លើកិច្ចព្រមព្រៀង​ សម្បទាន​ កើនឡើងនៃលំហូរ​ការ​ ការ​ ក្នុង​ វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស​ វិស័យ​ ​ ្រាក់ ក្នុងទំហំទឹកប 9.6 ​ មួយដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ ពាន់លានដុល្លារជា កែច្នៃ​ កម្មន្តសាល​ រួមទាំង ការ​ កសិកម្ម ​ ផលិតផល​ លើក​ ត្រូវបាន​ សម្រាប់គម្រោងហ (87.8 ភាគរយ​ ា​ចនា​ ​ េដ្ឋរ សម្ព័ន្ធ និង​ 12.2 ទឹកចិត្ត។ ក្នុងស ​ ំណើនស ​ ្ថានភាពនេះ គន្លងក ្ច​បស់ក ​ េដ្ឋកិចរ ​ ម្ពុជា​ សម្រាប់វិស័យអាទិភាពផ្សេងទៀត)។ ភាគរយ​ បាន​ ត្រូវ​ ​ ន រំពឹងថា ​ ្រសើរឡើង​ជាពិសេស​ ​ ឹងប វិស័យ​ សម្រាប់ទស្សន​ ចុងឆ្នាំ នៅ​ 2017 បំណុលសាធារណៈដែលមិនទាន់សង​ ​យៈពេលមធ្យម បើធ រយៈពេលខ្លី និងរ ​ រ​ ​ ៀបនឹងកា ព្យាករនាពេល​ នៃ ផសស)​ មានចំនួន 6.67 ពាន់លានដុល្លារ (30.2 ភាគរយ​ តារាង 4)។​ កិច្ចខិតខំប្រឹងប កន្លងមក (​ ​បស់អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ ​ ្រែងរ ​ ះ​ 0.04 ភាគរយ​ (ឬ 2.77 លានដុល្លារ) ជា​ ក្នុងនោ បំណុល​ បង្កើនលទ្ធភាព​ ក្នុងការ​ ទទួលបាន​ ​ ការ​ អប់រម ំ​ ូលដ្ឋាន ​ ន​ ដែលមា សាធារណៈក្នុងស្រុក។ ​ ្តួចផ្តើមនៅ គុណភាព​ រួមទាំង គំនិតផ រៀនថ្មី​ អាច​ ​ សាលា​ ធ្វើឲ្យ​ គឺ​ ប្រទេសចិន​ ​ ណទាន​ ជាអ្នកផ្តល់ឥ ចំណែក​ ធំជាងគេ​ដែលមាន​ ​ ្អប្រសើរ​ លទ្ធផលសិក្សាល កម្លាំងព និងមាន​ ​ ែលមាន​ ​ លកម្មដ បំណុល​​ ជិតពាក់កណ្តាលនៃ​ សង​​ របស់កម្ពុជាដែលមិនទាន់​ ក្នុងរ គុណភាព​ មធ្យម និងរ ​យៈពេល​ ​យៈពេលវែង។ គំនិតផ្តួចផ្តើម ុ ពីកប្រ បំណល េ របស់ក ្រៅ​ ទស ុ ដ ​ ម្ពជា ែ ​ ​ ល ជពា ំ ក់ប ​ ទ េ ចិន ស្ម​ ្រ ស ើ ់​ រគ្រប់គ្រងហ ផ្សេងៗនៅក្នុងកំណែទម្រងកា ុ​ ធារណៈ​និង​ ​ ិរញ្ញវត្ថសា នបំ នឹង 48.4 ភាគរយ​ សរុប​ ៃ​ ណុល​ គិត​ ត្រឹម​ ឆមាស​ ទីមួយក្នុងឆ្នាំ ់​ដ្ឋបាល​ កំណែទម្រងរ ​ ល​ សាធារណៈ ត្រូវបានរៀបចំឡើងក្នុងគោ 2018។ អ្នកផ្តល់ឥណទាន​ ធទ ​ ហុភាគី ំ​ ីពីរ និងទីបី គឺ ស្ថាប័នព បង្កើនប្រសិទ្ធភាពនៃការចំណាយថវិកា និងកា បំណង​ ់​ េវា​ ​ រផ្តលស ដែលជា​ ធនាគា​ រអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី និងធ ​ នាគារ​ ពិភពលោក​ ដែល​ សាធារណៈ​ដែលសម្រួលដល់កំណើនវិស័យឯកជន។ ​ រុប​ មានចំនួន 19.3 ភាគរយ​ និង 8.0 ភាគរយ​ នៃបំណុលស 21 នៅខែ មិថុនា ឆ្នាំ 2018 ប្រាកប ់​ ញ្ញើរបស់រដ្ឋាភិបាលប្រមាណ 31 ភាគរយ​ នៅ​ ​ ឺជាប ធនាគារជាតិកម្ពុជាគ ់​ ុល្លាអាមេរិក។​ ​ ្រាកដ 22 ្រ​ ្ថិតិស្តីពប “ព្រឹត្តិប័តស ​ ធារណៈរបស់កម្ពុជា” លេខ 5 ខែ មីនា ឆ្នាំ 2018 និងល ី​ ំណុលសា ​ ិរញ្ញវត្ថុ។ ​ េខ 6 ខែ កញ្ញា ឆ្នាំ 2018 ៖ ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហ 29 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ផ្នែកទី 1 ៖ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ កែលម្អទស្សនវិស័យ​ម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ចក្នុងរ តារាង 4 ៖ ការ​ ​យៈពេល​ ជាការសំខាន់​ ត្រូវ​​ ត្រៀមខ្លួនសម្រាប់ការ​​ ចេញពី​ ចាក​ ចំណាត់​​ ខ្លី និងមធ្យម​ ជា​ ថ្នាក់​​ ​ នការ​ ប្រទេសដែលមា បាត់​ អភិវឌ្ឍតិចតួចបំផុត​ និង​ការ​ នៃ ផសស​លើកលែង​ ភាគរយ​ 2018 2019 2020 ​ ន្ធពាណិជ្ជកម្ម​ បង់​ការអនុគ្រោះព និង​ការ​ ទទួលបានឥណទាន​ តែមានការ​ បញ្ជាក់ខុសពីនេះ ​ ្នុងរយៈពេលម សម្បទានកាន់តែតិចក ទសវត្សរ៍ទៀត​ ​ ួយ​ ។ បច្ចុប្បន្ន កំណើន ផសស (%) 7.1 6.8 6.8 កម្ពុជា​ កំ ពុ ង ​ ទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ពី​ អនុ គ្រោះ​ ប្រព័ន្ធនៃកា រ​ តម្រូវការក្នុងស្រុក​(ការ​ ប្រែ​ 9.4 9.7 10.1 ពន្ធនាំចូល​ ទៅទីផ្សារ​ ផលិតផល​ សហភាពអឺរ៉ុបសម្រាប់រាល់​ គ្រប់​ ប្រួល​ភាគ​រយ​ ធៀប​ ​ នឹង​ ឆ្នាំមុន) ​ អា បែបយ៉ាង​ លើកលែងត ែ​ វុធ​ ដែលមានឈ្មោះថា EBA និង​ អតិផរណា (​ ប្រែប្រួល​ ការ​ 3.2 3.3 3.0 ទទួលបាន​ ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះទ ​បស់ស ​ ូទៅរ ​ មរិក ដែលល ​ ហរដ្ឋអា ​ ុប​ ភាគរយ​ធៀបនឹងឆ ​ ​ ្នាំមុន) ពន្ធនា ​ ំចូលរ ​បស់អា ​ មេរិកល ើ​ លិតផល​ ​ ផ ធ្វើដំណើរ (Travel សារពើពន្ធរួម​ តុល្យភាព​ -4.2 -4.2 -4.3 ដែលធ្វើដោយ​ Goods) ​ កម្ពុជា ដូចជា ការបូបដាក់ឥវ៉ាន់អ្នក​ បំណុលរដ្ឋាភិបាល​ 36 37 38 ​ ្ពាយ កាបូបដៃ និង​ ដំណើរ​ កាបូបស ពេលដ កាបូបលុយ។ នៅ​ ​ ែល​ កំណើនការ​ នាំចេញ​(ការ​ ​ 14.9 13.6 12.7 លែ ង ទទួ ល បាន​ កម្ពុ ជា ​ អ នុ គ្រោះ ​ កា រ​ នៅ ​ ព ន្ធ ពា ណិ ជ្ជ ក ម្ម ​ ​ ទី ផ្ សា រ​ ​ គរយ) ប្រែប្រួលភា អឺរ៉ុប​ និងស សហភាព​ ​ មេរិកក ​ ហរដ្ឋអា ​យៈពេល​ ​ ្នុងរ មួយទសវត្សរ៍​ កំណើនការ​ នាំចូល (ការ​ ​ 14.6 12.0 10.3 ​ ឹងល ទៀត​ កម្ពុជាន ​ ូវមានភាព​ ​ ែងស វិនិយោគ​ ទាក់ទាញចំពោះការ​ ភាគរយ​ ប្រែប្រួល​ ) ់​ ីបរទេស​ ក៏ដូចជា​ ផ្ទាលព លទ្ធភាព​ មាន​ ​ ងមុនក្នុងការ​ តិចជា ទទួល​ គណនីចរន្ត​ -10.3 -10.2 -9.9 កម្ច​ បាន​ ស ។ ក្នុងស្ថានភាពនេះ អាជ្ញាធរកម្ពុជាត្រូវចា ី ម្បទាន​ ​ ប់​ វិនិយោគផ្ទាល់​ ការ​ ពីបរទេស 10.9 10.6 10.4 ​ ត់វ ផ្តើមចា ី​ នុលោមតាម​ ​ិធានការដើម្បអ ​ ក្ខខណ្ឌ ល ​ នុសញ្ញា​ និងអ ​ ន្តរជាតិដុល ប្រាក់បម្រុងអ 5.9 6.0 6.0 ចំនួនខែនៃការ​ (​ នាំចូល) ​ នានា​ បន្តទ ដើម្បី​ ​ ទួលបាន​ ​ ន្ធសម្រាប់ទីផ្សារ​ ការអនុគ្រោះព សហភាពអឺរ៉ុប តាមរយៈប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធថ្មីឈ្មោះថា GSP+ ប៉ាន់ស្មាន និងកា ប្រភព ៖ ការ​ ព្យាករ​ ​ រ​ ​ ុគ្គលិកធនាគារ​ របស់ប ពិភពលោក​ លក្ខខណ្ឌលជា (ដែលមាន​ គ្មានក ្អ​ ងការ​ ​ ិច្ចព្រមព្រៀង)។ កណ បើទោះជា​ ំ ន ូ ​​ការវិនយោ ើ លំហរ ិ ា ​ គផ្ទលព ី រទស ់ ប កន្លង​ េ ​​ មក​ ​ ន់តែច្រើន​ មានហានិភ័យកា ដោយសារតែ​ ឥណទានក្នុង​ ស្រុក​ ជួយ​ បាន​ រក្សាអត្រា​ ជំរុញការវិនិយោគ ការ​ វិនិយោគ​ ខ្ពសក ់​ ្នុងរយៈ​ លើ​ បន្តហូរចូលទៅ​ វិស័យស ​ ំណង់ និងអ ​ ចលន​ ទ្រព្យ​ អាច​ ពេលវែង​ ​ បានតែក្នុងករណីមាន​ សម្រេចទៅ​ ប្រាក់សន្សំ​ អត្រា​ ស្ថានភាពនេះ ​​ ប្រាក់សន្សក រួមជាមួយនឹងអត្រា​ ំ​ ្នុងស្រុកទាប​ ក្នុងស្រុកខ្ពស់ប៉ុណ្ណោះ។ Feldstein និង Horioka យល់ឃ ​ ើញ​ ធ្វើ​ បាន​ ​ិស័យហិរញ្ញវត្ថុ​ងាយ​ ឲ្យវ រងគ្រោះ។ ថ្មីៗនេះ កំណើនស ​ កម្ម​ ថា ខុសគ្នាជា​ ភាព​ ៃ​ ត្រាប អន្តរជាតិនអ ​ ក្នុង​ ​ ្រាក់សន្សំក្នុងស្រុកនៅ វិស័យ​ ភាព​ អចលនទ្រព្យ​ ធ្ធើឲ្យមានសកម្មភាពទិញ/លក់ប្រថុយ​ ប្រទេសមា ចំណោម​ ​ នជាងគេលើសកលលោក​ ើ​ ្យមាន​ ធ្វឲ ភាព​ ​ ិងលក់ដីនៅជាយក្រុង​ និងក ប្រថាន​ ដោយមានការទិញន ​ ្នុង​ ខុសគ្នានអ ៃ​ ត្រាកា ​ រ​ វិនិយោគ​ ​ ្រុកដែរ23។ ក្នុងស នៅពេលកម្ពុជា​ ខេត្តជុំវិញ បណ្តា​ ​ មិន​ ដែលផលចំណេញនៃការវិនិយោគនេះ​ ទៅជា​ ខិតខំឲ្យក្លាយ​ ប្រាក់ចំណូល​ ប្រទេសដែលមាន​ នៅ​ ខ្ពស់​ ក្នុង​ ​ ស់ ឬ​ ច្បាស់លា ការកើនឡើង​ មិនសមស្រប។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ​ រយៈពេលរង្វង់បួនទសវត្សរ៍ទៀតនោះ រក្សា​ កម្ពុជានឹងត្រូវ​ អត្រា​ ​ រ​ នៃលំហូរកា បិទបាំងភា វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស​ បាន​ ​ ពងាយរង​ ់​ ងកម្រិតប វិនិយោគខ្ពសជា ​ ​ ច្ចុប្បន្ននេះ។ ​ ន​ កម្ពុជាមា ​ ្រាក់​ អត្រាប ហិរញ្ញ​ គ្រោះរបស់វិស័យ​ ដោយសារតែ​ វត្ថុ​ ឥណទានលឿន​ កំណើន​ ​ ឹងផ្អែកខ្លាំងលើ​ សន្សំទាប និងព ់​ ន្សព ប្រាកស ី​ រទេសតា ំ​ ប ការ​ ​ មរយៈ​ រយៈពេលវែង។​ ក្នុង​ ់​ ីបរទេស។ វិនិយោគផ្ទាលព ​ ដូច្នេះ​ បង្កើនអ ការ​ ​ិនិយោគ​ ​ ត្រាវ ​ ទ្ធភាពព្យួរ​ការ​ នៅផ្នែកក្រៅប្រទេស ហានិភ័យពាក់ព័ន្ធនឹងល ​ មិនអាច​ ប្រហែលជា ឡើយ។ ធ្វើទៅបាន​ ​ ្នុង​ លំនាំដែលបង្ហាញក ្រោ ពន្ធ EBA ជា​ អនុគះ ោ អាសន្ន​ បណ្តះ ពក ី ម្ពជា ុ ។ ទីផសា សហភាព​ ្ រ​ ​ ែ ​ ផ្នក ជម្រស អត្ថបទ​ ើ ​ ា ថា កម្ពជា បង្ហញ ុ ​ នង ឹ ត្រវ ូប ើ ​ ​ ង្កន ្រា ន អតវ ិ ិ យោ ​ គ​ ​ ន​ អឺរ៉ុបមា ​ ង​ 1 ភាគ 3 នៃកា ចំណែកជា នាំចេញស ​ រ​ ​បស់​ ​ ំខាន់ៗរ នៃ ផសស (​ ឲ្យបាន 28.5 ភាគរយ​ ​ ត្រាប ធៀបនឹងអ ​ ច្ចុប្បន្ន​ 20 ​ ើង។ ដូច្នេះ ការ​ កម្ពុជា គឺ សម្លៀកបំពាក់ និងស្បែកជ ​ រ​ បាត់បង់កា នៃ ផសស) ត្រឹមឆ្នាំ 2030 ដែលប ភាគរយ​ ា​ ឹង​ ​ ្រហាក់ប្រហែលគ្នន នឹងធ អនុគ្រោះពន្ធ EBA ​ ្វើ​ ្យចំណែកទីផ្សារ​ ​ ឲ នាំចេញរបស់កម្ពុជា​ ​ ៉ាឡេស៊ី​ ដើម្បីសម្រេចបា គន្លងរបស់ម ចំណាត់ថ្នាក់ជាប ​ ន​ ​ ្រទេស​ អវិជ្ជមាន​ រួមតូច​ និងមានផល​ លក ​ រ​ ើ​ ំណើនពិត ប្រសិនបើកា ដក​ ​ ធ្យមកម្រិតខ ដែលមានប្រាក់ចំណូលម ​ ្នាំ ​ ្ពស់នៅឆ 2035 និង​ ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះន ​ េះច ​ ូលជាធរមាន​ ​ ៀត24។ ក្នុងរយៈពេល 12 ខែទ ​ នប្រាកច ប្រទេសដែលមា ​ ្ពស់នៅឆ្នាំ 2050។ ់​ ំណូលខ 23 ប្រាក់សន្សំក្នុងស្រុក និងល ​ ូលធន​ ​ ំហូរម អន្តរជាតិ ដោយ Feldstein និង Horioka (​ ឯកសារ​របស់ NBERK លេខ 310 ខែ មករា ឆ្នាំ 1979។ 24 ព័ត៌មានផ្សព្វផ្សាយ ថ្ងៃទី 7 ខែ តុលា ឆ្នាំ 2018 គណៈប្រតិភូសហភាព​ ្ច​ ​ អឺរ៉ុបក្នុងដំណើទស្សនៈកិចនៅ កម្ពុជា។​ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ 30 ផ្នែកទី 1 ៖ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ សិក្សា​ បច្ចុប្បន្ននេះ គ្មាន​ការ​ ស្តីពផ ណាមួយ​ ​ ៃ​ការ​ ី​ លប៉ះពាល់ន ដូចគ ​ ្នានេះដែរ បើដក​ លំហូរ​ កំណើន​ ី​ ្រទេស​ ការវិនិយោគផ្ទាល់ពប ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះជា ដក​​ ​ ប​ ណ្តោះអាសន្នឡើយ​ ។ ប្រសិន​ វិនិយោគផ្ទាលព ចិនចេញ ការ​ ់​ ីបរទេសថយចុះដែរ។ បើគ្មាន EBA ការនាំចេញភាគច្រើនរបស់កម្ពុជាទៅកាន់ទីផ្សារ​ គាំពារសុខភាពនៃវិស័យហ ការ​ ​ ឺជាអា ​ ិរញ្ញវត្ថុគ ​ ទិភាពខ្ពស់បំផុត នឹងត អឺរ៉ុប​ ​ ប់ព ​ ្រូវជា ​ ន្ធគយចំនួន 12 ភាគរយ។ តក ដោយសារ​ ​ ែ ណ ំ ន ើ ​​ ុ វិសយ រយៈពេលយូរក្នង ័ សំណង់ អាទិភាព​ អាច​ ឥទ្ធិពលដែល​ ពី​ កើតមាន​ ​ ណិជ្ជកម្មរវាង​ ជម្លោះពា សហរដ្ឋ​ បំផុត​ ខ្ពស់​ អាជ្ញាធរកម្ពុជា​ សម្រាប់​ គាំពារសុខភាព​ គឺ​​ការ​ នៃវិស័យ​ ចិនលើ​ អាមេរិក និងប្រទេស​ កម្ពុជា សេដ្ឋកិច្ច​ ុ​ ្នុងរយៈពេលខ្លីខាងមុន។ ថ្មីៗនេះ វិស័យអចលនទ្រព្យ​ ហិរញ្ញវត្ថក ិ លនៃជម្លះ ឥទ្ធព ោ ពា ​ ណិជក ្ជ ម្មរ ​វាង​ ​ មរ សហរដ្ឋអា េក ិ ​ និងប ​ ទ ្រ ស េ ​​ ក្លាយ​ បាន​ ជាស ​ កម្មភាព​ ទិញ/លក់ប្រថុយប្រថាន​ ​ ការ​ ដែលជា​ អាច​​ ចិន ​ ដល់ប វិជ្ជមាន និងអវិជ្ជមាន​ ​ ្សេងៗទៀត រួមទាំង​ ​ ្រទេសផ ទិញ/លក់ដីដោយលទ្ធភាពចំណេញនៃការវិនិយោគនេះ​ មិន​ កម្ពុជាផង។ ជាចំណុចវិជ្ជមាន ​ ​ ្ពស់ជាងមុន​ ការកំណត់ពន្ធនាំចូលខ លាស់ ឬ​ ច្បាស់​ មនិ សមស្រប។ ការ​ កន លហ ើ ឡើងនៃ​ ូ​ ំ រ ិ គ​ ការវិនយោ ​ ណិជ្ជកម្មទ លើពា ​វាង​ ​ ្វេរភាគីរ ​ មេរិក សហរដ្ឋអា និងប្រទេសច ​ ិន​ ពីបរទេស​ ផ្ទាល់​ បិទ​ បាន​ ហិរញ្ញ​ បាំងភាពងាយរងគ្រោះរបស់វិស័យ​ ឲ្ យ ប្រ ទេ ស ​ អាចផ្ត ល់ ឱ កាស​ ប ង្កើ ន ការ​ ផ្ សេ ង ៗទៀត​ ទៅ​ នាំ ចេ ញ ​ វត្ថ​ ុ ដែលបង្កឡើងដោយ​ ​ ណទាន​ កំណើនឥ ក្នុង​ លឿន​ រយៈពេល​ អាមេរិក។ ​ ទីផ្សារ​ ដែល​ ប្រទេស​ អាច​ បង្កើនការ​ នាំចេញរ ​បស់ខ្លួន​ តាក់តែងគោលនយោបាយ​ វែង។ ដូច្នេះ ចាំបាច់ត្រូវ​ ម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច​ អាមរ ទៅសហរដ្ឋ​ ិ ​គឺបទ េក ្រ ស េ ​ ដល ជា​ ែ ​ គ​ប ូ ក ្រ ត បជ ួ ​ ែ ការនាំ​ ្រ ង ចញ េ ​ ហិរញ្ញវត្ថុ និង​ បង្ការ​រួមទាំង​វិធានការ​ ដើម្បីកាត់បន្ថយ​ សារពើពន្ធ ​ ​ ​ របស់ប្រទេសចិននៅ ​ មេរិក​ និងអាច​ សហរដ្ឋអា ទាញ​ ប្រយោជន៍ព ​ ី​ នៃសកម្មភាពទិញ/លក់ប្រថុយប្រថាន វិសាលភាព​ ​ ​ ្តល់​ ដែលផ ​បស់ខ្លួនពីដ ចំណេះដឹងរ ពាណិជក ​ ំណើរការ​ ្ជ​ ម្ម និងទ ​ ំនាក់ទំនង​ វិស័យធនាគារ និងម ហិរញ្ញប្បទានដោយ​ ​ ីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ​ (សូមមើល​ បច្ចុប្បន្នជា អាជីវកម្ម​ ​ មួយស ​ ហរដ្ឋអា ​ មេរិក។ ត្រូវ​ ប្រអប់ 3)។ សំខាន់បំផុត ​ ​ លការណ៍ណែនាំស្តីពី​ បង្កើតគោ សញ្ញាបង្ហាញថា​ ជម្លោះពាណិជ្ជកម្មទាំងនេះអាច​ មាន​ ឲ្យ​ ធ្វើ​ ធៀប​ ប្រាក់កម្ចី​ រួមទាំង ការកំណត់ពីផល​ តម្លៃ និងឥណទាន ក៏​ ផ្លាស់​ មាន​ការ​ ​ ្រុមហ៊ុនចេញពីប្រទេសចិន​ ទីតាំងក ​ ម្ពុជា​ ហើយក ដូចជាការ​ កំណត់ព ទិញ/លក់អ ​ ន្ធបន្ថែមលើការ​ ​ ចលនទ្រព្យ​ ជា​ ើ ​ ទទួលបានកំណន លហំ រ ូ ​ការវិនយោ ិ គផ្ទល ា ព ី ទ ់ ប ្រ ស េ ចិន​ កង វស ុ្ន ​ ័ ​ ិ យ ពិសេសដ ​ ីធ្លី ដែលជាការ​ ប្រថុយប្រថាន​ វិនិយោគ (​ )។ ដូចគ្នា​ ​ ំនិញ​ កាត់ដេរ ស្បែកជើង និងទ ដំណើរ។ ផលប៉ះពា ធ្វើ​ ​ ល់អវិជ្ជមាន​ នេះដែរ ពិនិត្យលើច ត្រូវ​ ់​ ណទាន​ ​ ំណាត់ថ្នាកឥ មិនដំណើរការ។ សហរដ្ឋអា នៃជម្លោះពាណិជ្ជកម្មរវាង​ ​ ិន នឹង​ ​ មេរិក និងប្រទេសច ​ិធានការ​ លើសពីនេះទៀត​ ត្រូវពិចារណាទៅលើវ បង្ការផ្សេងទៀត ប្រទេស​ មានដល់​ តាមរយៈ​ ផ្សេងៗទៀត​ សង្វាក់ផ្គត់ផ្គង់​ ក្នុងតំបន់។ ឥណទាន និងប្រាក់ចំណូល ជួយប ដូចជា​ ផលធៀប​ ​ រ​ ​ ង្កើនកា បង្កើនពន្ធនាំចូលរ លើសពីនេះទៀត ការ​ ​ ហរដ្ឋអា ​បស់ស ​ ឹង​ ​ មេរិកន ់​ ំបូង ក៏ដូចជាកត្តាផ្សេងៗទៀតដែរ។ បង់ប្រាកដ បង្កើនត ទ ៃ ំនិញពីប្រទេសចិននៅ ​ ម្ល​ ​ ​សហរដ្ឋអា ​ មេរិក និងធ្វឲ ើ​ ្យ​ ដោះស្រាយ​ ការ​ ហេដ្ឋា​ បញ្ហាខ្វះខាត​ រចនាសម្ព័ន្ធ គឺជាការ​ ចាំ​ តម្រូវការផលិតផលចិនធ្លាក់ចុះ។ ​ ផលប៉ះពាល់នេះន ​ ឹងស ​ ្តែង​ ី​ ្រូប​ បាច់ ដើម្បស ​ ំហូរ​ការ​ យកកំណើនល វិនិយោគផ្ទាលព បរទេស​​ ់​ ី​ ចេញ​ សង្វាក់តម្លៃក្នុងត តាមរយៈ​ ​ ំបន់ ដែលធ្វឲ ើ​ ្យមាន​ ការថយចុះ​ ​ិស័យកម្មន្តសាល និង​ការ​ ក្នុងវ កែច្នៃផលិតផល​ កសិកម្ម។ បើទោះ​ ទំនិញនាំចេញ​ តម្រូវការ​ ប្រទេសកំពុង​ ពី​ អភិវឌ្ឍន៍​ ដ ែល​ ជាធនធាន​ វិនិយោគ​ ជាមានភាពប្រសើរជាងមុនក្តី ត្រូវមានការ​ ​ កា បន្ថែមល ើ​ រ​ ការ​ សម្រាប់​ នាំចេញរបស់ប្រទេស​ ចិនទៅកាន់​ សហរដ្ឋ​ អាមេរិក។ ​ េដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរូបវ័ន្ត​ដើម្បីអាច​ កែលម្អ និងពង្រីកហ ឲ្យកម្ពុជា​ធ្វើ​ ប៉ុន្តែ ​ ​ ក់ទទួលរងផលប៉ះពាល់ត កម្ពុជាហា ​ ួច​ ​ ិចត ពភា ី​ ពតានតឹង​ ​ ន់តែប្រសើរទៅ​ សមាហរណកម្មកា ​ ង្វាក់តម្លត ក្នុងស ៃ​ ំបន់ (និង​ នាំចេញរ នេះ ព្រោះថា ការ​ ​ កាន់ប ​បស់កម្ពុជាទៅ ​ ្រទេសច ​ ិន ដែល​ ទាញប្រយោជន៍ពទ សកល)។ នេះគឺជាការ​ យុទ្ធសាស្ររ ី​ ីតាំង​ ្ត​បស់​ ​ ំងផ រួមទា សម្រេច និងផ ​ លិតផល​ ​ លិតផល​ ពាក់កណ្តាលសម្រេច​ ចំណុចស កម្ពុជា​ ដែលជា​ រយៈការ​ ​ ្នូលរបស់អាស៊ាន​ តាម​ សម្រប​ មាន​ ត្រឹមតែ 9 ភាគរយ​ នកា ៃ​ រ​ នាំចេញសរុបរ ​ ្លួនប៉ុណ្ណោះ25 ​បស់ខ ​ ។​ បន្តជ សម្រួល​ និងការ​ ការ​ ​ ំរុញ​ សម្រាបព វិនិយោគ​ ់​ ិពិធកម្មនាំចេញ ឥទ្ធិពល​ ​ អវិជ្ជមាន​ ខ្លាំង​ ដែលអាចកើតឡើង​តាមរយៈ​ ពាណិជ្ជ​ ​ ល់កា (សូមមើលប្រអប់ 2)។ ដើម្បីសម្រួលដ ​ រពង្រីកពាណិជ្ជកម្ម ​ិស័យ​ កម្មក្នុងវ ​ិស័យទេសចរណ៍ និងល សេវាកម្ម​ ជាពិសេសវ ​ ំហូរ​ ​ ធ្យោបាយ​ ការភ្ជាប់ទំនាក់ទំនង ដូចជា ទំនើបកម្មម ដឹកជញ្ជូន និង​ ុ​ ្នុងទម្រង់ជាការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស។ ហិរញ្ញវត្ថក វិស័យ​ ឡូជីស្ទីក​ បាន​ ត្រូវ​ កំណត់ជា​ ំណុចស ​ ច រៀបចំ​ ​ ំខាន់នៅក្នុងការ​ ទេសចរណ៍ ពិសេសប ជា​ ​ ្រាក់ចំណូលព ​ ីភ្ញៀវ​ ទេសចរចិន​ បាន​ ជាតិស ផែនការ​ ្តី​ ឡ ​ ព ី​ ូជីស្ទីក និងកា ​ រ​ បង្កើត​ ក្រុមប្រឹក្សាជាតិស ​ ម្រាប់​ ជា​ ក្លាយ​ ចំណូលសំខាន់ៗមួយន ប្រភព​ ​ រ ៃ​ូបិយវត្ថប ុ​ រទេសរ ​បស់​ ​ ឡូជីស្ទីក។ ​ មត្ថភាព​ ពាក់ព័ន្ធនឹងស ផ្នែកឡូជីស្ទីក កម្ពុជាឈ ​ រ​ ​ កម្ពុជា។ នៅ​ កំណើនច ពេលដក​ ​ ំណែកភ ទេសចរចិនចេញ​ ​ ្ញៀវ​ លំដាប់ទី 98 ក្នុងចំណោមប្រទេស 160 នៅក្នុងស ​ ន្ទស្សន៍ស្តីពី​ ចំនួនភ្ញៀវ​ ទេសចរមកកាន់កម្ពុជាបានថយចុះនាពេលថ្មីៗនេះ។ ឡូជីស្ទីកឆ ប្រតិបត្តិការ​ ​ ំដាប់ទី 73 នៅ​ ​ ្នាំ 2018 ដោយថយពីល ឆ្នាំ 25 https://www.adb.org/publications/key-indicators-asia-and-pacific-2018. 31 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ផ្នែកទី 1 ៖ ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទស្សនវិស័យ ​ ំចេញគ្រឿង​ 2016។ ប្រទេសនា ​ ំខាន់ៗ ដូចជា អេឡិចត្រូនិកស ដូច្នេះ ចាំបាច់ត ​ ្រូវ​ ​ នធានបន្ថែមក ចាប់ផ្តើមបង្កើតធ ​ ្រុកដើម្បី​ ​ ្នុងស ​ ៃ ឈរ​ ម៉ាឡេស៊ី​ និងថ លំដាប់ក នៅ​ ​ ំពូល 40។ ក្រៅពីនេះ ការ​ ផ្តលហ ់ រ ិ ញ្ញបប ្ ទានដល់​ ិ គ​ ការវិនយោ ដល មានផលិតភាព ដោយសារ​ ែ ​ ​ ​ ្នុងរ បង្កើនជំនាញកម្លាំងពលកម្មក ខ្លី និងរ ​យៈពេល​ មធ្យម​ ​យៈពេល​ កម្ពុជា​ ខិតខំ​ ប្រឹងប្រែងឲ្យក្លាយ​ ប្រទេសដែល​ ជា​ ប្រាក់​ មាន​ ចំណូល​ ក៏ជាច ​ ំណុចស ​ ងដែរ26។​ ​ ំខាន់ផ ខ្ពស់​ ក្នុង​ រយៈពេលប្រមាណបួន​ ទសវត្សរ៍ទៀត​ ។ បង្កើន​ ការ​ ការ​ គឺជា​ វិនិយោគ​ ការចាំបាច់​ ក្នុងការ​ ​ ជំរុញ​ ជា​ ឲ្យកម្ពុជាក្លាយ​ ប្រទេស​ ត្រូវការការ​ កម្ពុជា​ វិនិយោគ​ ជំរុញការ​ ដើម្បីសម្រេច​​ បន្ថែមទៀតច្រើន ​ ​ នប្រាកច ដែលមា ​ ្ពស់តាមការ​ ់​ ំណូលខ ​ ុក។ ក្នុងស រំពឹងទ ​ ្ថានភាពនេះ គោល​​ បាន​ ​ ​ ដៅក្នុងការក្លាយជា ដែលមានប្រាក់ចំណូលខ ប្រទេស​ ​ ្ពស់ ​ ្រាក់សន្សគ ការប្រមូលប ​ ុរេលក្ខខណ្ឌម ំ​ ឺជាប ​ ួយ អភិវឌ្ឍ​ ហើយការ​ រប្រមូលការប្រាក់សន្សំក្នុងស្រុក​ កា​ ចាំបាច់ក្នុងការ​ គឺជា​​ ជំរុញ​ ទីផ្សារមូលធន​រួមទាំង​ប្រព័ន្ធប្រាក់សោធន​ក៏ជាការចាំបាច់ដែរ។ វិនិយោគ​ ការ​ ​យៈពេលវែង​ ក្នុងរយៈពេលមធ្យម និងរ ។ ដូច​ ពិភាក្សា​ ដូច្នេះ មាន​ ត្រូវ​ គោលនយោបាយ​ វិធានការ​ ្រ​ រ​ គាំទកា សន្សំប្រាក់ អត្ថបទជម្រើសខាងក្រោម ដែលមានចំណងជើងថា “​ នៅក្នុង​ តើ​ ឲ្យ​ ដើម្បីលើកទឹកចិត្ត​ សន្សំប្រាក់ គ្រួសារ​ ផ្តល់​ និង​ លើកទឹក​ ការ​ អាចក្លាយ​ កម្ពុជា​ ប្រទេសដែល​ ជា​ ចំណូល​ មានប្រាក់​ មធ្យមកម្រិត​ ​ ជីវកម្ម​ ចិត្តដល់អា ដែលប ផ្សេងទ ​ ន្តធ្វើការវិនិយោគ​ ​ ៀត (សូមមើល​ ​ ប ខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2030 និងជា ​ នប្រាក់ចំណូលខ ​ ្រទេសដែលមា ​ ្ពស់​ អភិវឌ្ឍ​ ប្រអប់ S2)។ ការ​ ្ធ​ េកហ ប្រព័នអ ​ ំនុក​ ូ​ ិរញ្ញវត្ថុ ដើម្បីបង្កើតទ ​ ្រាក់សន្សក នៅឆ្នាំ 2050 ឬទេ?” អត្រាប ​ ុល​ ំ​ ្នុងស្រុកដ របស់កម្ពុជា​ ល ្ត វ ចិត​ ហិរញ្ញវត្ថុ​ រួមទាំង ការ​ ើ​ិស័យ​ ​ ្របខណ្ឌន ពង្រឹងក ​ ិយ័តកម្ម នៃ​ ផសស ស្ថិតក្នុងអ ដែលទាបជាង 20 ភាគរយ​ ​ ប​ ​ ត្រាទា បំផុត​ ​ ្រួតពិនិត្យ​ ការ​ និងត ​ ្រព័ន្ធរាយការណ៍​ កែលម្អប ហិរញ្ញវត្ថុ អភិបាល​ ក្នុងតំបន់។ ​ ឹងផ្អែកយ៉ាងខ្លាំងល កម្ពុជាព ប ើ ្រាក់សន្សព ​ ​ ី​ រទេស​ ំ​ ប សា ្ច ជីវកម្មល្អ​ និងកា កិច​ បង្កើតប ​ រ​ ហិរញ្ញវត្ថុ​ នឹងជួយ​ ​ ្រព័ន្ធការពារ​ វិនិយោគផ្ទាលព ក្នុងទម្រង់ជាការ​ ់​ ីបរទេស​ ​ ិនត្រឹមតែប ដែលម ​ ្រែ​ សន្សំប្រាក់បន្ថែមទៀត។​ ជំរុញការ​ ​ ៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងគ ប្រួលប ​យៈ​ ​ ្មាននិរន្តរភាពក្នុងរ វែងផង។ ពេល​ 26 ់​ រ​ សម្រាបកា វិភាគលម្អិត សូមមើលអ ​ ត្ថបទជម្រើស “​ ខ្លឹមសារសង្ខេបន ​ ៃរបកគំហើញ​ ី​ រ​ ស្តីពកា ងារនាពេលអនាគតនៅកម្ពុជា” ខែ មេសា ឆ្នាំ 2018 “បច្ចុប្បន្នភាព សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា”។​ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ 32 ផ្នែកទី 2 ​ ើ​ ត ​ ចក្លាយជា កម្ពុជាអា ​ ប​ ្រទេសដែល​ មានប្រាក់​ ចំណូល​ មធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2030 និង​ ជា​ប្រទេសដែល​ មានប្រាក់ចំណូលខ ​ ្ពស់នៅឆ្នាំ 2050 ដែរឬទេ? ផ្នែកទី 2 ៖ អត្ថបទជម្រើស ៖ តើកម្ពុជាអាចក្លាយជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2030 និងជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2050 ដែរឬទេ? ផ្នែកទី 2 ៖ អត្ថបទជម្រើស ៖ តើ​ ​ កម្ពុជា​ អាចក្លាយជា ​ ​ មានប្រាក់ច ប្រទេសដែល​ ​ ធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ ​ ំណូលម ជាប 2030 និង​ មានប្រាក់ចំណូលខ ​ ្រទេសដែល​ ​ ្ពស់នៅឆ្នាំ 2050 ដែរឬទេ? 27 នៅលំដាប់​ ឈរ​ នៅអាស៊ី ឈានមុខគេ​ នាំមុខ​ (​ សិង្ហបុរី និង​ I. សេចក្តីផ្តើម​ ដែលឈ វៀតណាម ​ ​ រ​ ​ រនៅលំដាប់ទីពីរ និងទីបី)​ និងឈ នៅ​ ពី មា ន​ការបន្ត កំ ណើ ន សេ ដ្ឋ កិ ច្ច ​ ក្រោ យ ​ ក្នុ ង រយៈពេ ល​ លឿន​ លំដាប់ទី ៣ ក្នុង​ សន្ទស្សន៍ស្តីពប ី​ ្រតិបត្តកា ការ​ ិ​ រ​ ់​ ី​ វិនិយោគផ្ទាលព ជាង​ ពីរ​ ទសវត្សរ៍កន្លងមក កម្ពុជាទ ​ ទួលបានចំណាត់ថ្នាកជា ់​ ​ បរទេសរបស់ Greenfield នៅឆ្នាំ 201729។ ​ ទិន្នន័យរបស់ ​ ធ្យមកម្រិតទាប​ ប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលម នៅឆ្នាំ 2015។ ​ ្រូវ​ Euromonitor International បង្ហាញថា កម្ពុជាត បាន​ ​ នប្រជាជនសរុបចំនួន​ 16.1 លាននាក់​ ហើយ​ កម្ពុជាមា ប្រាក់​ កំណត់ជា ​ ប្រទេសម ​ ួយក្នុងច ទីផ្សារ​ ​ ំណោម​ ទាំង 20 នៅថ្ងៃអនាគត​ ចំណូល​ ជាតិស ​ រុបសម្រាប់មនុស្សម្នាក់​ ត្រូវ​ បាន​ ​ មា ប៉ាន់ស្មានថា ​ ន​ ​ ្តលឱ ដែលផ ​ ម្រាប់​ក្រុមហ៊ុនអន្តរជាតិមកវិនិយោគ30។ ់​ កាសល្អស ចំនួន 1,230 ដុល្លារនៅឆ្នាំ 2017។ តួលេខប៉ាន់ស្មានផ្លូវការ​ របាយការណ៍​ ​ ​ ណិជ្ជកម្ម និងធ របស់ក្រុមប្រឹក្សាពា ​ ុរកិច្ច​ របស់​ ប្រជាជនកម្ពុជាដ បង្ហាញថា ភាគរយ​ ​ ន្ទាត់ភាព​ ​ ែលរស់នៅក្រោមប ​ ីយ៉ាន់ម៉ា និង​ ប្រទេសស៊ុយអែត បង្ហាញថា ជាមួយនឹងប្រទេសម ្រ​ តិ​ បានថយចុះព ក្រីកជា នៅឆ្នាំ 2007 មកត្រឹម ​ ី 47.8 ភាគរយ​ ឡាវ កម្ពុជា​ ត្រូវ​ បាន​ ទីផ្សារ​ កំណត់ថាស្ថិតក្នុងចំណោម “​ ឈាន​ 13.5 ភាគរយ​ នៅឆ្នាំ 2014។ កំណើន ផសស ពិត ត្រូវ​ បាន​ នៅ​ មុខ​ អាសអា េ ” ី៊ គ្នយ៍ 31។ “ទីផសា ្ រ​ ឈានមុខ” ឬ​ ទផ ្ រ​ ី សា ដល បមង ែ ​ ុ្រ ​ កើនឡើងដល់​ 7.1 ភាគរយ​ ព្យាករណ៍ថា​ នៅឆ្នាំ 2018 និងរំពឹង​ ​ ើបឡើង​ គឺជា​ នឹងង ​ ែលមាន​ ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ដ សក្តានុពល​ ​ឹងមាំក ថា មានកំណើនរ ​យៈ​ ​ ្នុងរ ពេលមធ្យមខាងមុខ។ ខ្ពសស ់​ ម្រាប់ការវិនិយោគ ជាច្រើន ដែលមានឱកាស​ រួមមាន​ បទ ខុសពី​ េ ​ ្រ ស ដលែ មានមនុសស ្ ចាស់ចន កង ើ្រ ​ តប ុ្ន ​ ំ ន់អាស​ ប ី៊ ព ូ ា៌ ​ ំណើនខ្ពស់ ថ្លព អត្រាក ​ ីផ្សារ​ ៃ​ លកម្មទាប និងទ ​ ្រើប្រាសរ អ្នកប ់​ីក​ កំពុងទ និងប៉ាស៊ីហ្វិក កម្ពុជា​ ​ ី​ ​ ទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ព ភាគលាភ​ ធំឡើង ប៉ុន្តែ ​ ត្រូវ​ មានការងារ​ ​ ពេលវែង និងការ​ រយៈ​ ​ិស័យ​ អភិវឌ្ឍវ ប្រជាសាស្រ្ត។ ប្រជាជនគ្រប់អាយុធ នៅកម្ពុជា (15-64 ឆ្នាំ) ​ ្វើការ​ ​ េដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធយ៉ាងច្រើន​ និងមាន​ សំណង់ និងហ ប្រឈម​ បញ្ហា​ ុ ​ កំពង កន ក ្រា ណ ើ ឡើងលឿនជាងអត​ ំ ន ើ បជា ្រ ជន​ ដោយកើន​ ឡងើ ​ ​ រធ្វធ ក្នុងកា ្ច​ ើ​ ុរកិច។ ុ ​ ក្នង នៅអំឡង អត្រា 2.3 ភាគរយធៀបនឹង​1.56 ភាគរយ​ ឆំា្ន 2007 ុ ​ កម្ពុជាមា ​ នគោលដៅ​ ក្លាយទៅជា​ ប្រទេស ​ ន​ ដែលមា ់ ប្រាក​ បាន​ និង 2015។ កំណើននេះ​ ់​ នធានមនុស្សយ ផ្តលធ ច្រើន​ ​ ៉ាង​ ចំណូល​​ មធ្យមកម្រិតខ្ពសនៅ ់​ ឆ្នាំ 2030 ​ ​ និងជាប្រទេសដែល​ វិនិយោគ និងក សម្រាប់ការ​ ​ ្រួសារ28។​ ផ្អែក​ ​ ំណើនប្រាក់ចំណូលគ ​ ្នាំ 205032។ អត្ថបទជម្រើសនេះ​ មានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់នៅឆ ត្រូវ​ ប ៃ ជា លើភាពសកម្មន​ ្រ ជន​ បច្ចប ុ ប េ ​ កម្ពជា ្ ន្ននះ ុ ​ មានឱកាស​ សមច ្រេ ​ រៀបចំឡើង​ បាន​ ប្រើប្រាស់​ ដោយ​ កំណើន​ លំនាំ​ របស់​ រយៈពេលវែង​ ើ សដ បានកំណន ្ឋ ច េ ក ្ច ឿន​ ិ ល កង នៅ​ ុ្ន ​ រយៈពេល 30 ឆ្ន​ ក ំា យ ត​ ្រោ រហូ​ ធនាគារពិភពលោក (LTGM) ី​ ង្ហាញពីស ដើម្បប ​ ក្តានុពល​ ​ ្រជាជនគ្រប់អាយុធ្វើការនៅកម្ពុជាចា ដល់ពេលប ​ ប់ផ្តើមថ ​ យចុះ។ ​ ​បស់កម្ពុជាក កំណើនរ ​យៈពេល​ 33 ខាងមុខ (Loayza និង ​ ្នុងរ ទីតាំងជា ​ ​យុទ្ធសាស្រ្ត​ ​ ចំកណ្តាល​ របស់កម្ពុជានៅ អាស៊ាន​ រួម​ Pennings 2018)33។ អត្ថបទនេះពិភាក្សាអ ី​ កាស និង​ ​ ំពឱ គោលនយោបាយ​ នឹង​​ ពាណិជ្ជកម្មសេរី វិនិយោគ​ បាន​ និងការ​ បញ្ហាប្រឈមផ្សេងៗ ប្រសិន បើកម្ពុជាក ​ ្លាយ​ ​ ្រទេសដែលមា ជាប ​ ន លំហូរ​ការ​ ទាក់ទាញ​ ​ ៉ាងច្រើន។ លំហូរស វិនិយោគពីបរទេសយ ​ រុប​ ប្រទេសដែល​ ប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2030 និងជា​ វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសមា នៃការ​ នៃ ផសស ​ នចំនួន 10 ភាគរយ​ មានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2050 រួមទាំង ចំណុចដែលត្រូវ​ ក្នុងរយៈពេលម នៅ​ ​ េះ ​ ួយទសវត្សរ៍ចុងក្រោយន ហើយស្ថិតក្នុង​ កែលម្អ និងអ ​ ្វីដែលត្រូវប ។ ក្រៅពីនេះ ក៏មា ​ ង្កើតឲ្យមាន​ ​ នការ​ ​ ំដាប់ខ ចំណោមប្រទេសល ់​ ំង 20 ក្នុងព ​ ្ពសទា ​ ិភពលោក។ កម្ពុជា​ ប្រៀប​ ធៀប​ ក្នុងតំបន់ ដើម្បវា ​ ី​ ន្ទុះ​ ី​ យតម្លៃអំពស ប្រាក់​ កំណើន​ 27 ឯកសារនេះ​ តវ ្រូ​បាន​រៀបរៀងដោយ​ ​Steven Pennings និង Jorge Guzman ដោយមានយោបល់ព ​ ីលោក លី សូដេត និងលោក ភឹម រុនស៊ីណារិទ្ធ។ 28 ការគណនា​ របស់​ បុគ្គលិកធនាគារ​ ពិភពលោកផ្អែកលើទ​ ិន្នន័យ WDI។ 29 https://www.fdiintelligence.com. 30 http://www.euromonitor.com/markets-of-the-future-in-cambodia/report; https://www.fundhive.com/Invest_in_Cambodia_ebook.pdf. 31 https://www.business-sweden.se/contentassets/4ecbc372953f4ed4be227d97c758cd73/frontier-sea-markets-pov---final-report.​ pdf. 32 សូមមើល​ យុទ្ធសាស្រ្តចតុកោណដំណាក់កាលទី 4 របស់រា ​ ជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា​ខែ កញ្ញា ឆ្នាំ 2018 ទំព័រ 44។ 33 រៀបរៀងឡើងដោ ​ យ Steven Pennings, Leonardo Garrido និង Jorge Luis Guzman។ សូមមើល http://www.worldbank. org/LTGM។ លំនាំកំណើនផ្អែកលើស ​ ដ្នា​ ៃរបស់ Hevia និង Loayza 92012។ 35 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ផ្នែកទី 2 ៖ អត្ថបទជម្រើស ៖ តើកម្ពុជាអាចក្លាយជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2030 និងជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2050 ដែរឬទេ? សរុបសម្រាប់មនុស្សម្នាក់​ ចំណូលជាតិ​ កម្ពុជា​ ៗដែល​ អាចសម្រេច​ ថ្មីៗក ​ ្នុងទ ការងារ​ ​ ីផ្សារ​ ធៀបនឹងកំណើនប្រជាជន (រូប S2)។ បានដោយសមស្រប។  2.​ ដុលនៅតែមានកម្រិតទា មូលធន​ ​ យខ្វះល ​ ប ដោ ​ ទ្ធភាព​ អត្ថបទជម្រើសនេះត ​ ​ ​ ​ ្រូវបា ​ ូចតទៅ។ ផ្នែកទី 2 នរៀបចំឡើងដ ​ ្រាក់សន្សំក្នុងស្រុក​ ក្នុងការប្រមូលប ់​ វតារព័ត៌មានស្តីពស ផ្តលសា ី​ េដ្ឋកិច្ច ការ​ ដោយផ្តោតលើ​ ផ្លាស់ប្តូរ​ ​ ុលរបស់កម្ពុជាធ ចំនួនមូលធនថេរដ ​ គរយ ផសស ​ ៀបនឹងភា រចនាសម្ព័ន្ធ។ ផ្នែកទី 3 ប្រើប្រាស់លំនាំកំណើននេះ ដើម្បីពិនិត្យ​ ​ ង 20 ភាគរយ​ សម្រាបរ គឺតិចជា ពីរទ ់​យៈពេល​ ​ ្រោយ​ ​ សវត្សរ៍ចុងក ការ​ មើល​ បាន​ សម្រេច​ ប្រាក់​ ​ សរុបសម្រាប់មនុស្សម្នាក់​ ចំណូលជាតិ​ នេះ។ នេះជាអត្រាទា ជាង​ ​ ប​ ​ ំបន់​ និងទា ប្រទេសក្នុងត ​ ង​ ​ បខ្លាំងជា វិធីសាស្រ្ត​Atlas)។ ផ្នែកទី 4 ផ្តលជា របស់កម្ពុជា (​ ់​ ជម្រើសផ្នែក​ ​ ៀតណាម និងថៃ ក្នុងអ ប្រទេសវ ​ ំឡុងឆ្នាំដែលប្រទេសទាំងពីរនេះ សំខាន់ៗ។ គោលនយោបាយ​ វិនិយោគ​ មានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចខ្លាំង (រូប S3)។ បើទោះជាការ​ ផ្លាស់ប្តូររ II. ការ​ ្ធ ​ចនាសម្ព័ន​ នៅកម្ពជា សរុប​ ុ ប ុ បច្ចប្ ន្នមា ​ នការ​ កន ឡង ើ ​ ភាគចន ើ ​ ការវិនយោ ើ្រ ​ ិ គ​ ​ិស័យសំណង់ មិនមែនល នេះស្ថិតក្នុងវ ើ​ ្រឿង​ ​ គ ​ រិក្ខារ​ ម៉ាស៊ីន និងប កំណើនខ 1.  វិស័យ​ ​ ្លាំង ដែលជំរុញដោយ​ កសិកម្ម កាត់ដេរ ។ អត្រា​ ឡើយ​ ទាប​ ​ នមៃ​ ូលធន​ ​ ថេរ​ អាច​ ដុលរបស់កម្ពុជា​ បណ្តាល​ ថ្មីៗនេះ វិស័យសំណង់កំពុងជំរុញ​ ទេសចរណ៍ និង​ ការ​ ព​ មក​ ី ក ប ់ ន្សត ្រា ស ំ ច ិ ក្នង ុ ប្រទស េ ។ ដោយសារបក ់ ន្សក ្រា ស ុ្ន ​ ំ ង បទ េ ​ ្រ ស រចនាសម្ព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ច​ ផ្លាស់ប្តូរ​ លឿន យ៉ាង​ ភាគ​ តិច (រូប S4) ការវិនិយោគ​ ​ ទួលបាន​ ច្រើនទ ប្បទាន​ ហិរញ្ញ​ ពី​ ុ ជាប់ កម្ពជា ំ ប់ទី 6 ក្នង ​​ លដា ុ ច ំ ​ ណោមប្រទស េ ដ ែ មាន​ ​ ល កណ ើ ​​ ំ ន បក ្រា ស ់ ន្សព ំ ​ ី រទស ប ែ ជាការវិនយោ េ ដល ិ ល​ គ​ វ ើស ័ ​ ិ យ ដោយ​ ឯកជន​ ​ ្ច​ ្នុងពិភពលោកនៅ​ សេដ្ឋកិចក ​ ្នាំ 1994 និង 2015 ដោយ​ អំឡុងឆ ិ គិន​ វិនយោ បរទេស និង​ ការ​ វន ិ យោ ដោយ​ ិ គសាធារណៈ​ ដគ អ ូ ភិវឌ្ឍន៍​ ៃ ​ មធ្យម 7.6 ភាគរយ និងមា មានអត្រាកំណើនជា​ ​ ន​ការផ្លាស់ប្តូរ​ ប៉ាន់ស្មាន 10 ទៅ 11 ភាគរយនៃ ផសស​ ជាផ្លូវការ។ តាមការ​ ្ធ​ ៉ាង​ រចនាសម្ព័នយ លឿន។ ​ ​ ុលសម្រាប់មនុស្ស​ ប្រាក់ចំណូលជាតិដ ពាក់ព័ន្ធនឹងមូលធន​ ទទួលបាន​ ហិរញ្ញ​ ទានពី​ ប្ប​ ផាល ការវិនិយោគ​ ្ទ ់​ ់​ ើនឡើងក ម្នាកក ​ ្នុងអ ​ ត្រា 5.4 ភាគរយ​ នៅអំឡុងឆ ​ ្នាំ 1996 និង ​ ្រមាណ 50 ភាគរយ ​ ពីបរទេស​ និងប ទទួលបានហិរញ្ញប្បទានពី​ 2015 ឆ្នាំកម្ពុជាបា ដែលជា​ ​ នក្លាយជា​ ប្រទេសដ ​ ែលមា ​ នប្រាក់​ ​ ្រុក។ ការវិនិយោគក្នុងស ​ សល់ពីនេះ​ គកា ិ ឺ រវិនយោ ល​ គ​ ើស វ ័ ​ ិ យ មធ្យមកម្រិតទាប។ នៅអំឡុងពេលនេះ សេដ្ឋកិចក ចំណូល​ ្ច​ ម្ពុជា​ ដល សាធារណៈ​ ហរ ែ ទទួលបាន​ ិ ញ្ញបប ្ ទាន​ ​ ភាគ​ ចន ព​ ើ្រ ​ ី គ ដ អ ូ ភិវឌ្ឍន៍​ ៃ ​ ។ ការផ្លាស់ប្តូររ មាន​ ​ ្រើន។ ​ចនាសម្ព័ន្ធយ៉ាងច ​ ចំណែកនៃវ ​ិស័យ​ ើ ​ បើទោះជាមានកំណន មលូ ធន​ ​ កង រយៈ​ ុ្ន ​ ពល បន េ ​ ុ៉ ន ា្ម ​ ឆន េ ក្តី របាយ​ ំា្ន ះ ​ ៃ ផសស បានថយចុះព កសិកម្មន នៅឆ្នាំ 1993 ​ ី 45.3 ភាគរយ​ នៃការ​ វិនិយោគនេះហា ​ ក់ម ​ ូវ​ ​ ិនស ប្រសិទ្ធផលទេ ដោយមាន​ មាន​ មកត្រឹម 23.4 ភាគរយ​ នៅឆ្នាំ 2017 (រូប S1)។ ការងារ​ ការ​ ថយចុះនៃផ ​ លចំណេញព វិនិយោគ34។ ការវិនិយោគលើ​ ​ ីការ​ ​ ត្រាកា ក្នុងវិស័យកសិកម្មធៀបនឹងអ សរុប​ បានថយចុះម ​ រងារ​ ​ ក​ បរិក្ខារបា ​ នផ្តលក ​ ្រើនជាង​ ់​ ំណើនច ​ ំណង់​ហើយ​ ការវិនិយោគលើស រយ​ ត្រឹម 36.4 ភាគ​ ថយចុះព នៅឆ្នាំ 2016 ដោយ​ ​ ី 58.3 ភាគរយ​ ប្រទេសដ ​ ែលមាន​ ការ​ ខ្ពស់លប វិនិយោគ​ ​ ន់​ ើ​ រិក្ខារ​ មានកំណើនកា ថយចុះអត្រាកា នៅឆ្នាំ 2004។ ការ​ ក្នុង​ ​ រងារ​ ​ ្រូវ​ វិស័យកសិកម្មត Summers និង DeLong 1991, 1992)។ តែខ្ពស់ (​ ប៉ះប៉ូវដោ បាន​ កំណើនការងារ​ ​ យ​ ក្នុងវ ​ិស័យឧ ​ ស្សាហកម្ម និងសេវា​ អត្រាប្រាក់សន្សំក្នុងប្រទេសទាប អាច​ ​ ​ ្រវត្តិ​ បណ្តាលមកពីប បង្កើតកា កម្ម ដែលនាំឲ្យមានការ​ ​ រ​ ​ រងារ និងកា ​ ម្លាំងពលកម្ម​ ស្រូបក នៃសង្គ្រាមវៀតណាម សោកនាដកម្មនៅកម្ពុជា រួមទាំង ឥទ្ធិពល​​ ផ្លាស់ប្តូររ រូប S1 ៖ ការ​ ​ចនាសម្ព័ន្ធ ឆ្នាំ 1995 និង 2017 ថយចុះនៃអត្រាការងារ​ រូប S2 ៖ ការ​ ​ សិកម្ម ក្នុងវិស័យក ា លឿននៃចណ ​ ការថយចុះយ៉ង ែ ​ ំ ក វស ័ កសិកម្មកង ិ យ ែ ជា %) ុ្ន ផសស (ចំណក ចូលរួមក្នុងកា ការ​ ​ រ​ បង្កើតកា ​ រងារ (ពាន់ការងារ) កសិកម� ឧស��ហកម� ���កម� កសិកម� ឧស��ហកម� 800 ���កម� �រ�រថ�ី 100% 90% 600 80% 400 70% 60% 200 50% 40% 0 30% 20% -200 10% -400 0% -600 95 97 99 01 03 05 07 09 11 13 20 15 /p 19 19 19 20 20 20 20 20 20 20 20 17 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 ប្រភព ៖​ប្រភពផ្លូវការ និងកា ​ ប៉ាន់​ ​ រ​ ស្មាន​ របស់បុគ្គលិកធនាគារ​ ពិភព​ លោក ប្រភព ៖​ការអង្កេតស ​ នៅ​ ​ េដ្ឋកិច្ចសង្គម​ កម្ពុជា​ 34 ុ ​ “កម្ពជា រក្សា​ ឆំា្ន 2017 ៖ ការ​ កណំ ន ើ ​ រង ្រា ​ ឹ មាំសមប ់ ​ ជា ្រ ជន៍​ បយោ របស់មនុសស ្​ គប ់ ា ្រ គ វភា ្ន ៖ ការ​ បទ ិ គ​ ្រ ស េ ជាប្រពន ័ ​ ពភ ្ធ ធនាគារ​ ា ន ិ ពលោក វ៉ស តោន​ឌីសី៊ ឆ្នំា 2017។ ី៊ ​ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ 36 ផ្នែកទី 2 ៖ អត្ថបទជម្រើស ៖ តើកម្ពុជាអាចក្លាយជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2030 និងជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2050 ដែរឬទេ? ​ ំពើប្រល័យពូជសាសន៍ទ្រង់ទ្រាយធំ។ ក្នុងអំឡុងព និងអ ​ ំង​ ​ េលទា តែឱ ​ នភាពគណនីចរន្តធ ​ំ ្ច​ ម្ពុជាកា សេដ្ឋកិចក ែ​ យ​ ​ ន់តងា ប្រឈម​ មាន​ នេះ កម្ពុជា​ ​ រណា​ អតិផ ខ្ពស់ក្នុងរយៈពេលយូរ។ ហេតុការណ៍​ ​ិបត្តិខាងក្រៅ។ នឹងវ សម័យខ អាក្រក់បំផុតបានកើតឡើងនៅ​ ក្រហម នៅពេលដែល​ ​ ្មែរ​ ធនធានមនុស្សក 3.  ​ ើនឡើងយ៉ាងលឿន ប៉ុន្តែ មានមូលដ្ឋាន​ ិ វត្ថ​ រូបយ ុ បស់​ រ ុ ​ កម្ពជាតវ ូ្រ ​ បាន​ ​ បផ ា្ល ចោល​ និងតវ ំ ញ ួ ​ ូ្រ បានជំនស ​ ដោយ​ កម្លាំងពលកម្មដ ទាប ដោយ​ ​ ំពុងកើនឡ ​ ែលក ​ ើងនេះ ្ធ​ ះដូរទំនិញជា ប្រព័នដោ អំឡុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1980 ​ ងបីឆ្នាំ។ នៅ​ បណ្តុះ​ នៅខ្វះការ​ បណ្តាលឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់នៅឡើយ របបខ្មែរក្រហមដួលរ ក្រោយ​ ​លំ មិនបា វិស័យធនាគារ​ បំពេញ​ ​ ន​ ​ ហគ្រាសនា ការអង្កេតស ​ ពេលថ្មីៗនេះបង្ហាញថា ក្រុមហ៊ុន​ ពេញលេញ​ មុខងារ​ តអ ឡើយ ដោយសារ​ ​ រ​ ែ​ ស្ថិរភាព និងកា បន្ត​ អប់រំមិនគ្រប់គ្រាន់​ ជាច្រើនយល់ថា​ កម្លាំងពលកម្មដែលមានការ​ ្គ មសវ សង្រា ិ ​ ី៊ ល តប នៅតាម​ ំ ន់ជាច្រន ើ ក្នង ុ ប្រទស េ ​ ្​ ។ សូមបី ក ត ្រោ ​ ែ យ ឧបសគ្គមួយក្នុងចំណោមឧបសគ្គធំៗទាំងបី ជា​ (រូប S5)។ មានការ​ ពេលដែល​ សរ សន្តភា ា្ត ​ ិ ពបានយ៉ង ា ច្រន ើ ​ អឡ នៅ​ ុ ​ ំ ង ទសវត្សរ៍​ ​ ែលបង្កឡើងដោ ឧបសគ្គដ កម្លាំងព ​ យ​ ​ ំនាញ​ ត្រូវបាន​ ​ លកម្មគ្មានជ ទំនុកចិតល ឆ្នាំ 1990 ក្តី ក៏​ ើ​ ្រព័ន្ធធនាគារ​ ្ត​ ប ​ ៉ាង​ បានកើនឡើងយ ក្នុង​ បង្ហាញនៅ​ ស្ទង់មតិអ្នកដឹកនាំនៅ​ ការ​ សេដ្ឋកិច្ច​ វេទិការ​ ពិភព​ ែ ​ យឺត​ ចំណក ូ យ រប ុ ង ិ វត្ថកុ្ន ​ សក ុ ចិតត ុ្រ ទទួលបានទំនក ិ តួចបំផត ្ត ច ុ ។ ​ ្រុមហ៊ុនក លោក ដែលក ​ ង្ហាញថា ​ ្នុងចំនួនដូចគ្នានេះប ​ ​ ​ ​ បញ្ហានេះជា ្រាដល អត​ ា្ល រូបនីយកម្ម​ ុ រ ខស្ព នៅ ់ កម្ពជា ុ ​ ឆះ ជាការ​ ំា ​ ុ្ល បញ្ចង ីអស្ថរ ព​ ិ ភាព​ ​ ំងស្ទះដ៏ធល ចំណុចរា ើ​ រ​ ំ​ កា ធ្វើអាជីវកម្ម។ នៃការ​ សក្តានុពល​ ធ្វើ​ ពីអតីតកាល។ ពិពិធកម្មសេដ្ឋកិច្ច​ ត្រូវ​ អាច​ រាំងស បាន​ ​ ខ្វះធនធាន​ ​ ្ទះដោយសារ​ វិស័យហិរញ្ញវត្ថុ​ ​ របស់កម្ពុជា ​ ទើបតែចាប់ផ្តើមរីកចម្រើនតែ​ មនុស្ស ចំណាយខ្ពសល និងការ​ ់​ ​ ថ ើ ្លៃសេវា​ ក្រៅផ្លូវការ​ ៃ និងថ្ល​ ប៉ុណ្ណោះ ​ នការ​ ដែលធ្វើកម្ពុជាមា បង្កើនម លំបាកក្នុងការ​ ​ ូលធន​ អគ្គិសនី35។ ​ បង្កើនប ការ​ អប្បបរមាយ៉ាងល ​ ្រាក់ឈ្នួល​ ​ ឿន​ គឺជា​ ដើម្បីផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានដល់​ការវិនិយោគ។ ទីផ្សារ​ មិនទាន់មាន​ បញ្ហាប្រឈមមួយទៀត។ ​ ឬ​ មូលធន​ បំណុលក ទីផ្សារ​ ​ ែលដំណើរការល្អនៅឡើយ​ ​ ្នុងស្រុកដ កំណើន​ ​ សម្រួលដល់​​​ ធនធានមនុស្សគឺជាកត្តាសំខាន់ក្នុងការ​ ​ េដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធសម្រាបប នៅកម្ពុជា ដូច្នេះ គ្មានហ ​ ិធ​ ់​ ង្កើនមូលន ិ ិ កម្មសដ ពិពធ េ ក ្ឋ ច ិ ្ច និង​ការ​ បង្កត ើ ​ការងារ។ ធនធានមនុសស ូ្រ បាន​ ្ តវ វែង រយៈពេល​ ផ្តល់ឱកាស​ បើទោះជាបាន​ ណជន​ ឲ្យសាធារ​ ​ ន់តែមានសារៈសំខាន់ រំពឹងថានឹងកា តក ដោយសារ​ ែ​ ម្ពុជាកំពុង​ លើប្រាក់សន្សំរយៈពេលវែងរ វិនិយោគ​ សម្រាប់​ ​ ​បស់ខ្លួន។ ឱកាស​ ​ ើម្បីបំពេញការងារក្នុង​ ខិតខំដ ់​ ម្លៃកម្រិតខ្ពស់ និងធ សង្វាកត ​ ្វើពិពិធ​ គ្រឹះស្ថានផ ឲ្យ​ ិ​ ង្គហ​ ឬ​ ​ ្សេងៗ ដូចជា ធនាគារពាណិជ្ជ មូលនិធស ​ លិតផល​ កម្មលើសពីផ ​ កាត់ដេរដែលមានតម្លៃទាប។ បើទោះជា​ ិ​ិនិយោគ សម្រាប់ការ​ មូលនិធវ ប្រាកស វិនិយោគ​ ់​ ន្សំ​នៅមានកម្រិត​ ់ បទប្បញ្ញត្តិដែលមានភាពទាក់ទាញខ្ពស​ បង្កើនល បាន​ ​ ​ ទ្ធភាព​ ​ ំហរ ទាបនៅឡើយ។ កំណើនល ការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសនៅ ូ​​ ​ ​ របស់កម្ពុជា ​ ិតខាង) (ធៀបនឹងប្រទេសជ ធ្វើពិពិធកម្ម​ ក្នុងការ​ ុ​ ក កម្ពជា គម្លាត​ ​ ្នុងរយៈពេលមួយទសវត្សរ៍កន្លងទៅ​ ពាក់ព័ន្ធនឹង​ សេវាកម្ម បញ្ហា​ វិស័យ​ ​ ឺជាឧ កម្រិតអប់រំទាបនៅកម្ពុជាគ ​ បសគ្គក្នុង ប្រាក់សន្សំ និងការវិនិយោគ​ ដែលធ្វើឲ្យកម្ពុជាល រវាង​ ​ រក្សា​ ​ ំបាក​ តម្លៃបន្ថែមខ្ពស់ និង​ ការធ្វើដំណើរឆ្ពោះទៅកាន់ការងារដែលមាន​ កំណើនរ បាន​ ​ ្នុងរយៈពេលវែង។ ជាការសំខាន់ ​ ​ឹងមាំក ដោយសារ​ ​ិស័យដ ឧស្សាហកម្ម និងវ ទំនើបជាង (រូប S6)។ ​ ែលមានភាព​ នៅមានកម្រិតទាប រូប S3 ៖ មូលធន​ ​ ៃប្រាក់សន្សំ និងការវិនិយោគនៅកម្ពុជា​ រូប S4 ៖ គម្លាតន ថេរ​ មូលធន​ មធ្យមភាគពេលវេលា % នៃ ផសស) ដុល​(​ មូលធន��រដុល (មធ��ម�គ��ល��� % �� ផសស) �រវ�និ�គ���ល់ពីបរ��ស តុល���ពគណនីចរន� 25 �រវ�និ�គ ���ក់សន��ំ 40 20 35 15 30 10 25 20 5 15 0 10 -5 5 -10 0 -15 ចិន កូ�� �� �ៀត�ម កម��� 95 93 97 99 01 03 05 07 09 11 13 15 17 (1978-17) (1977-2000) (1977-98) (1994-2011) (2000-17) 19 19 19 19 20 20 20 20 20 20 20 20 20 ​ ប្រភព ៖​សូចនាករ​ លោក អភិវឌ្ឍន៍ពិភព​ ប្រភព ៖​សូចនាករអភិវឌ្ឍន៍ពិភព​ ​ លោក ា ់ ៖ បក សម្គល ្រា ស ់ ន្ស​ គ ំ ជាអដ ឺ ​ ី្វ ល ែ ​ សល់​ ពកា វន ី រ​ ិ គ រួមនឹង​ ិ យោ តល ្ ភាព​ ុ យ គណនីចរន្ត​ 35 “កម្ពុជាឆ រក្សា​ ​ ្នាំ 2017 ៖ ការ​ ​ឹងមាំសម្រាបជា កំណើនរ ់​ ប ​ ្រយោជន៍រ ​បស់គ្រប់គ្នា ៖ ការ​ វិភាគ​ ​ ប ប្រទេសជា ពិភពលោក វ៉ាស៊ីនតោ ​ ្រព័ន្ធ​ធនាគារ​ ​ ន​ឌីស៊ី ឆ្នាំ 2017។ 37 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ផ្នែកទី 2 ៖ អត្ថបទជម្រើស ៖ តើកម្ពុជាអាចក្លាយជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2030 និងជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2050 ដែរឬទេ? ​ ្នាត​ រូប S5 ៖ សហគ្រាសខ ដែលមាន​ តូច និងមធ្យម​ កម្លាំង​ រូប S6 ៖ កម្រិតអប់រំទាប ​ ែលមាន​ ពលកម្មដ ​ ្រប់គ្រាន់​មាន​“​ ជំនាញមិនគ កម្លាំងពលកម្ម​ ់​ ធ្យមសិក្សាប កម្រិតអប់រំ យ៉ាងហោចណាស់បានបញ្ចបម ​ ឋមភូមិ​(ប្រជាជន​ ​ ្រប់គ្រាន” ដែលមានជំនាញមិនគ ​ ំៗ ់​ ស្ថិតក្នុងចំណោមឧបសគ្គធ , ស​ អាយុ 25 ឆ្នាំឡើងទៅ​ រុប (%), សរុប) ​ ង​ ៣ ហើយមានចំនួនតិចជា ​ ំៗ (​ សម្រាប់ក្រុមហ៊ុនធ % ក្រុមហ៊ុន) 22.9 សិង�បុរ� 17.6 ហ�ីលីពីន 15.7 16 14.2 �����សុី 10.1 10.8 9.6 8.1 �ៀត�ម ឥណ����សុី �� 6) ) 3) 6) 5) �ិក 5) ) 5) 16 បង់����ស 11 ុីហ 01 01 01 01 01 01 20 20 �ស (2 (2 � (2 (2 ុី (2 (2 វ( �រ ( ិង� �� �ស �ន់� ីពីន �ស ម � � កម��� ត� កម �� �ន �� �ីល �ីល មី� ់� ុីបូ� ឥណ � ហ បង �ៀ ស 0.0 20.0 40.0 60.0 80.0 100.0 � ប្រភព ៖​ការ​ ​ ​ ហគ្រាសឆ អង្កេតស ​ ្នាំ 2016 ប្រភព ៖​WDI និង CSES ឆ្នាំ 2016 ​ ​ ម្រាប់ឆ្នាំ 2016 ឬឆ្នាំថ្មីបំផុត សម្គាល់ ៖ ទិន្នន័យទាំងនេះស ​ ិភាក្សា​ ផ្នែកខាងក្រោមព ពឱ ប្រឈមសម្រាប់​ ី​ កាស និងបញ្ហា​ មានន័យថា ប្រាក់ចំណូលជា ​ តិស ​ ម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗរ ​ រុបស ​បស់​ សម្រេចបា កម្ពុជា ក្នុងការ​ គោលដៅជា​ ​ ន​ ប្រទេសដ ​ ែលមាន​ ប្រាក់​ ​ ្រូវ​ កម្ពុជាត ​ ង 3 ដង​ កើនឡើងជា ​យៈពេល 13 ឆ្នាំខាងមុខ​ ក្នុងរ ​​ យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ ចំណូលមធ្ 2030 និងជា ​ ​ប្រទេសដែល​ ជា​ ដើម្បីក្លាយ​ ប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់ សាស្រច មានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2050 (យុទ្ធ​ ្ត​ តុកោណ​ នៅ​ ឆ្នាំ 2030 និងក ​ ំណើនប្រាក់ចំណូលជា ​ រុបស ​ តិស ​ ម្រាប់មនុស្ស​ ដំណាក់កាលទី 4)36។ នៅក្នុងគោលបំណងនេះ ផ្នែកនេះពិនិត្យ​ ក្នុងរយៈពេល 33 ឆ្នាំខាងមុខ។ អាចនិយាយ​ ម្នាក់ៗ ជិត​ 10 ដង​ សម្រេច​ មើលជាពិសេសទៅលើការ​ ប្រាក់ចំណូល​ បាន​ ជាតិសរុប​ បានថា ការ​ គោលដៅទាំងនេះតម្រូវឲ្យមាន​ កំណើន​ ធានាបាន​ ់​ នុស្សម្នាក់របស់កម្ពុជានៅ សម្រាបម ​ រយៈពេល 33 ឆ្នាំខាងមុខ​ ​ តិស ប្រាក់ចំណូលជា ​ ម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗប្រមាណ 9.3 ភាគ​ ​ រុបស ប្រើប្រាស់លំនាំ​ តាមរយៈការ​ រយៈពេល​ កំណើន​ វែ ង ​ របស់​ ធនាគារ​ ​ ក្នុងអំឡុងឆ្នាំ 2018 និង 2030 ដើម្បឲ រយ​ ​ ​ ី​ ្យកម្ពុជាក្លាយជា ពិភពលលោក (Loayza និង Pennings 2018)។ ​ ែលមានប្រាកច ប្រទេសដ ់​ ំណូលម ​ ធ្យមកម្រិតខ ​ ្ពសនៅ ​ ្នាំ ់​ ឆ 2030 ​ ត្រាក និងអ ​ តិស ​ ំណើនប្រាក់ចំណូលជា ​ រុប​ សម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗ ការវាយតម្លៃ​ III.  ទៅលើសក្តានុពលកំណើន​ 7.2 ​ ភាគ​ រយ​ ​ ្នាំ 2018 និង 2050 ដើម្បីឲ្យក ក្នុងអំឡុងឆ ​ ម្ពុជាក្លាយ​ វែងរ រយៈពេល​ ​បស់កម្ពុជា ប្រទេសដែលមា ជា​ ់​ ឆ្នាំ 2050។ ផ្ទុយទៅ​ ​ នប្រាក់ចំណូលខ្ពសនៅ គោលដៅកំណើន ​ ម្រាប់មនុស្ស​ រូប S7 ៖ ផសស និង ប្រាក់ចំណូលជាតិដុលស កំណើនប ម្នាក់ៗមាន​ ​ ្រហែលគ្នា (%)​ ​ ្រហាក់ប ​ ិតខំស កម្ពុជាកំពុងខ ​​ ប្រទេស ​ ម្រេចគោលដៅជា​ ​ ន​ ដែលមា កំ�ើន ផសស ពិតស���ប់មនុស�����ក់ ចំណូលម ប្រាក់​ ​ ្ពស់នៅឆ្នាំ 2030 និងជា​ ​ ធ្យមកម្រិតខ ប្រទេសដែល​ 12% កំ�ើន ���ក់ចំណ�ល�តិដុលពិតស���ប់មនុស�����ក់ ់​ ឆ្នាំ 2050 ប៉ុន្តែ ​ មានប្រាក់ចំណូលខ្ពសនៅ កំណើន​ កម្ពុជាត្រូវមាន​ 10% ្ច​ េរ និងល សេដ្ឋកិចថ ​ ​ ​ ឿន ដើម្បីសម្រេចបា គោល​ ន​​ ដៅនេះ។ តាម​ 8% បែងចែកប្រភេទរ ការ​ ​ ្រុមធ ​បស់ក ពិភពលោក ប្រទេសដែល​ ​ នាគារ​ 6% ប្រាក់ចំណូល​ មាន​ ជា​ មធ្យមកម្រិតខ្ពស់គឺ​ ដែល​ ប្រទេស​ ប្រាក់​ មាន​ ្ត Atlas)37 4% ​ តិស ចំណូលជា ​ ម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗ (វិធីសាស្រ​ ​ រុបស 2% តិច​3,896 ដុល្លារ​ចំណែកប យ៉ាង​ ​ ន​ ​ ្រទេសដែលមា ប្រាក់ចំណូល​ ​ ្រទេស ខ្ពស់គឺជាប ដែលមានប្រាក់ចំណូលជា ​ ​ រុបស ​ តិស ​ ម្រាប់​ 0% 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 ្ម មនុសស ា្ន ៗ ​ ក ់ យ៉ង ា ​ តច ា្ល ។ នៅឆ្នំា 2017 កម្ពជា ិ ​12,056 ដុលរ ុ ​ មាន​ -2% ​ តិស ប្រាក់ចំណូលជា ​ ម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗ 1,230 ដុល្លារ។ ​ រុបស ​ ប្រភព ៖​សូចនាករ​ ​ អភិវឌ្ឍន៍ពិភពលោក​ 36 យុទ្ធសាស្រ្ត​ ដំណាក់កាលទី 4 រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា​ខែ កញ្ញា ឆ្នាំ 2017។ ចតុកោណ​ 37 https://datahelpdesk.worldbank.org/knowledgebase/articles/378832-the-world-bank-atlas-method-detailed-methodology. បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ 38 ផ្នែកទី 2 ៖ អត្ថបទជម្រើស ៖ តើកម្ពុជាអាចក្លាយជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2030 និងជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2050 ដែរឬទេ? ​ តិស វិញ ក្នុងរយៈពេល 5 ឆ្នាំកន្លងទៅនេះ ប្រាក់ចំណូលជា ​ រុប​ មាន​ អត្រាកំណើនខ ​ ្ពស់​ ប៉ុនប ្តែ​ ្រទេស​ ​ ីរនេះ​ ទាំងព ​ ន​ មិនសម្រេចបា ​ ើនឡើងត សម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗរបស់កម្ពុជាក ​ ែ 5.2 ភាគរយ​ សម្រាប់​ គោលដៅបង្កើនប្រាក់ចំណូលជាតិដុល​ ឲ្យ​ មនុស្សម្នាក់ៗ​ ឆ្នាំ​ 2050 តម្រូវឲ្យមាន​ ប៉ុណ្ណោះ (រូប S7)។ ដូច្នេះ គោលដៅ​ បីដង​ បាន​ បង្កើនប្រាក់ចំណូលជាតិដុល​ ក្នុងរយៈពេល 13 ឆ្នាំ​ ឬ​ ពិន្ទុ ចំណែកគោ កំណើន 2 ភាគរយ​ ជាប ​ លដៅ​ ​ ្រទេសដែលមា ​ ន​ ់​ នុស្សម្នាក់ៗ 10 ដង​ សម្រាបម រយៈពេល 33 ឆ្នាំឡើយ។ ក្នុង​ ​ កម្រិតខ្ពស់ តម្រូវឲ្យមាន​ ប្រាក់ចំណូលមធ្យម​ កំណើន ផសស កាលពីឆ្នាំ 2006 ប្រទេសវ ​ ៀតណាម​ មាន​ ់​ ំណូលជា អត្រាប្រាកច ​ តិ​ ់​ នុស្ស​ សម្រាបម ់​ ិត 2 ដង។ គួរក ម្នាកជ ​ ត់សម្គាល់ថា ផសស ដុលស ​ ម្រាបម ់​ នុស្សម្នាក់ៗ ដូចកម្ពុជា​ ្តែ​ ក់មា ប៉ុនហា ​ នគន្លង​ ​ ម្រាបម សម្រាប់មនុស្សម្នាក់ និង ប្រាក់ចំណូលជាតិដុលស ់​ នុស្ស​ ដូចប កំណើន​ ​ ៃ និងម៉ាឡេស៊ី។ កាលពីឆ្នាំ 1963 ប្រទេស​ ​ ្រទេសថ ​ ្រហាក់​ ម្នាក់ៗ កើនឡើងក្នុងអត្រាប ប្រហែលគ្នា​ ដូច្នេះហើយយើង​ កូរ៉េ​ មាន​ កម្រិតអភិវឌ្ឍនដូចកម្ពុជាប ើ​ ះជា​ ​ ច្ចុប្បន្ន​ ប៉ុន្តែបទោ មាន​ នឹងប ​ ្រើប្រាស់ពាក្យទា ​ ំងពីរនេះជ ​ ្យគ្នាទៅវិញទៅមក38។ ​ ំនួសឲ កំណើនខ្លាំងជា ​ “ខ្លស សម្រេចបា ា​ េដ្ឋកិច្ចអាស៊ី” ហើយ​ ​ នគោលដៅ​ អភិវឌ្ឍន៍ដែលមានកំណើន​ ផ្អែកតាមគន្លង​ របស់បណ្តា​ លឿន​​ ជា​ បទ េ ​ ្រ ស ដលែ មានបក ្រា ​ ច ់ ណ ូ ខ្ពស​ ំ ល ់ ី្ត ក៏បទ ក ្រ ស េ នេះ​ មន សមច ិ ​ ្រេ ​ ​ ្រឹមព ប្រទេសនៅអាស៊ី​​គិតត ​ េលដែលប្រទេសទាំងនោះមានកម្រិត​ បាន​ គោលដៅ​ ជា​ បទ េ ​ ្រ ស ដលែ មាន​ បក ់ ណ ្រា ច ំ ល ូ មធ្យម​ កមត ិ្រ ​ ខស ់ ្ព ​ ប្រាក់​ ចំណូលដ ​ ូចកម្ពុជានេះ (រូប S8)​ ប្រទេសទា ​ ំងអស់ លើក​ ដែរ39។ តែប្រទេសចិន មិនសម្រេចបាន​ លែង​​ ប្រទេសដែល​ គោលដៅជា​​ បទពិសោធន៍នាពេលថ្មីៗរបស់ប្រទេសចិន​ មិនមែនជា​ ប្រាក់ចំណូលទា មាន​ ​ បមធ្យម (2030) ឡើយ ហើយប្រទេស​ ​ ៏លស មគ្គុទេសន៍ដ ​ ្រទេសចិនមាន​​ ្អ​ ម្រាប់កម្ពុជាឡើយ ព្រោះប ​​ អត្រា​ អស់លើកលែងត ទាំង​ សាធារណរដ្ឋ​ ​ ែ​ កូរ៉េ មិនសម្រេចបា ​ ន​ គោល​ វិនិយោគ និងប្រាក់សន្សខ ការ​ ់​ ីដំបូង។ នៅពេលដែលប្រទេស​ ំ​ ្ពសព ជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់ (2050) នោះទេ​ ដៅ​ ។ ​ ភិវឌ្ឍន៍ប្រហាក់ប្រហែលក ចិនមានកម្រិតអ ​ ម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន (នៅ​ ​ ៉ាឡេសមា កាលពីឆ្នាំ 1958 ប្រទេសម អត្រាប ៊ី​ ន​ ​ ្រាក់ចំណូលជាតិ​ អំឡុងឆ្នាំ 1994) ប្រទេសចិនបា ​ ន​ ​ 35 ភាគរយ​ វិនិយោគ​ នៃ​ ​ ម្រាបម ដុលស ​ ច្ចុប្បន្ន ហើយ​ ់​ នុស្សម្នាក់ៗ ដូចកម្ពុជាប ប្រទេសថ ​ ៃ ​ ល់ 45 ភាគរយនៃ ផសស នៅ​ ផសស និងកើនឡើងដ ​យៈ​ ក្នុងរ មានអត្រាចំណូលនេះដូចកម្ពុជាកាលពីឆ្នាំ 1975។ បើទោះជា​ ​ ើបតែ​ ពេល 15 ឆ្នាំក្រោយមក​ (រូប 9)។ ផ្ទុយទៅវិញ កម្ពុជាទ ​ នកំណើន​ រូប S8 ៖ ​ការប្រៀបធៀបប្រទេសដែលមា សេដ្ឋកិច្ច​ វិនិយោគរបស់ប្រទសចិនមា រូប S9 ៖ អត្រា​ ​ នកម្រិតខ្ពស់ខ្លាំង​ លឿន​ដែលមិនស ​ នគោលដៅ​ ​ ម្រេចបា ​ ែល​ ជាប្រទេសដ មាន​ សូម្បីតែនៅព ​ េល​ ​ ្រឹម​ គិតត ​ ភិវឌ្ឍន៍របស់កម្ពុជាក្តី កម្រិតអ ប្រាក់ចំណូល​ កម្រិតខ្ពស់ មធ្យម​ គន�ងកំ�ើនរបស់����ស���ប់ពី��ល��ល����ស�ំង��ះ ���ឹមក��ិតអភិវឌ��ន៍មួយ 16 50 50 កូ�� 1963=0 �� 1975=0 �ៀត�ម 2006=0 ចិន 1994=0 HI2050: 45 45 �����សុី 1958=0 ក��ិត $12,056 8 40 40 កំ�ើន���ក់ចំណ�ល���ក់ៗ (x US$ 1,230) 35 35 UMI 2030: 4 $3,896 30 30 GNIPC20:17 25 25 $1,230 2 20 20 15 15 1 10 ចិន 1994=0 �� 1975=0 10 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 5 �ៀត�ម 2006=0 5 ���ំ�ប់ពី��ល��ល����សមួយស�ិត��ឹមក��ិតអភិវឌ��ន៍របស់កម��� (US$ 1,230) 0 0 0.5 0 5 10 15 20 25 30 35 40 ប្រភព ៖​សូចនាករអភិវឌ្ឍន៍ព ​ ​ លោក ​ ិភព​ ���ំ�ប់ពី��ល��ល����សមួយស�ិត��ឹមក��ិតអភិវឌ��ន៍របស់កម��� (US$ 1,230) សម្គាល់ ៖ ចំណូលម្នាក់ៗ $1,230 (​ ​ ម​ ដុល្លា គិតតា ) នៅកម្ពុជា​ វិធីសាស្រ្ត​Atlas​ គឺ $1,062 នៃអត្រាប្តូរប ់​ ុលឆ ​ ្រាកដ ្លា​ ្នាំ 2010។ ការ​ គណនា​ ទាំងនេះផ្អែកលើ​ ​ ប្រភព ៖​សូចនាករ​ ​ អភិវឌ្ឍន៍ព ​ ិភព​ លោក​ ​ ពេល​ ដែលច ​ ំណូលម្នាក់ៗរបស់ប្រទេស​ នានានៅត្រឹមក ​ ះ (អត្រាប ​ ម្រិតនោ ​ ្រាក់​ ​ ្តូរប ដុលឆ ្លា​ ្នាំ 2010)។ អត្រាក​ ំណើន ផសស ម្នាក់ៗ ពិត ព ​ ី PWT9 ឬ WDI ដែលប្រើដើម្បីបំពេញ នៅ​ ពេលគ ​ ្មានចំណូលម្នាក់ៗពិត។ 38 គោលដៅ​ ក្លាយជា​ ប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលម ​ ធ្យមកម្រិតខ្ពស​ ់ និងជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់ ត្រូវបា ​ នកំណត់ជាប ់​ ុលអា ​ ្រាកដ ្លា​ មេរិក​ដោយប្រើ​ ​ ្តូរប អត្រាប ​ ្រាក់ទីផ្សារជាមធ្យមភាព​ ក្នុងរ ​យៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ​(មធ្យោបាយ​Atlas)។ ធនាគារពិភពលោក​ កែសម្រួលកា បាន​ កាត់បន្ថយរៀងរាល់ឆ្នាំ​ដែលជាទូទៅ ​ រ​ កើនឡើង ដើម្បីគិតបញ្ចូលអ ​ តិផរណា។ ដូច្នេះ ការ​ កាត់បន្ថយពិតប ​ ្រាកដនៅឆ្នាំ 2030 និង 2050 មិនអាច​ ​ នឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញ យើងបា ដឹងបា ​ នធ្វើការ​ សន្មតធ​ ម្មតាព ​ ីរ គឺ (ក) ការ​កាត់បន្ថយនៅ ​ ​ ថេរ​គិតជា​ តម្លៃពិត (កើនឡើងតាមអតិផរណាប្រាក់ដុល្លា) និង (ខ) ចំណូលជាតិសរុប និង ផសស កើនឡើងក ​ ្នុង​ ​ ូចគ្នា។​នៅអំឡុងពីឆ្នាំ 1996 ដល់ 2017 (គ) ប្រហែលជា​ អត្រាដ ពិត ៖​អត្រាកំណើនមធ្យម​ ​ ​ នៃចំណូលជាតិសរុប គឺ 0.25 ភាគរយពិន្ទុ​យឺ​ តជាងកំណើន ផសស។ ក្នុងរយៈពេលរហូតដ ​ ល់ឆ្នាំ 2030 កំណើនប ំ​ ្នាំប្រមាណ 0.25 នឹងកើនឡើងដ ​ ្រចាឆ ​ ល់ 3 ភាគរយពិន្ទុ ហើយរហូតដល់ឆ្នាំ 2050 អត្រានេះកើនឡើង​ ដល់​7 ភាគរយពិន្ទុ។ ប៉ុន្តែ​ក៏មាន​ កំហុសដោយសារ​ ែ​ រ​ តកា សរុបចំពោះកំណើន 3 ដង ឬ 10 ដង​ នៃ​ផសស សម្រាប់មនុស្សម្នាកៗ ់​ នៅ​ អំឡុងពេលដ ា​ េះ។​ ​ ូចគ្នន 39 យើងក៏ពិចារណា​ ពប ​ ប៉ុន និងសិង្ហបុរី ប៉ុន្តែ​ចំណូលម្នាក់ៗខ ី​ ្រទេសជ ​ ្ពសជា ់​ ចំណូលម្នាក់ៗរបស់ក ​ ម្ពុជា នៅ ​ ពេលទ ្នាំ​ ប់មានពី​ ​ ិន្នន័យប្រចាំឆចា ឆ្នាំ 1950។ 39 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ផ្នែកទី 2 ៖ អត្ថបទជម្រើស ៖ តើកម្ពុជាអាចក្លាយជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2030 និងជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2050 ដែរឬទេ? នៃ ផសស ហើយ​ វិនិយោគ 22 ភាគរយ​ ថ្មីៗនេះមា ​ នការ​ វិនិយោគ​ រយៈពេលវែងរ លំនាំកំណើន​ ​បស់ធនាគារពិភពលោក គឺជា​ តិចជាង 20 ភាគរយ​ អត្រាវ ។ ជាក់ស្តែង ​ ​ិនិយោគខ្ពសអា ់​ ច​ មាន​ ​ ្នុងក ឧបករណ៍ក ​ ម្មវិធី Excel ដែលផ ​ ្អែក​តាម​ កំណើន លំនាំ​ ជាក់ស្តែងបាន លុះត្រាត ​ ្រាក់សន្សំខ្ពសប ​ ែមានអត្រាប ់​ ៉ុណ្ណោះ បានប្រើប្រាស់សម្រាប់​ Solow-Swan ដ៏ល្បីល្បាញ​ និងត្រូវ​ សូម្បីតែសម្រាបប ់​ ្រទេស​ ដែលមាន​ គណនីម ​ ូលធនបើកចំហក្តី គន្លង​ ការពិនិត្យទៅលើ​ កម្ពុជា​ កំណើនរបស់​ នៅក្នុង​ ជា​ សេណារីយ៉ូ​ (the Felstein-Horioka Puzzle)។ ខណៈដែលប្រទេសចិន​ ច្រើន។ លំនាំកំណើននេះរួមមាន ការវិនិយោគ​ ផលិតភាពសរុប អត្រាប មាន​ ​ ​ ្រាក់សន្សប ំ ្រមាណ 35 ភាគរយ​ នៃ ផសស នៅឆ្នាំ ​ ស្រ្ត ធនធានមនុស្ស ស្ថានភាពប្រជាសា ​ លករ​ និងច កំណើន​ ​ ន​ 1994 កម្ពុជាមា ​ ្រាក់សន្សំតិចជាង 15 ភាគរយនៃ អត្រាប ផ្សេងៗទៀត​ ដែលចាំបាច់សម្រាបប ​ ភិវឌ្ឍន៍ ់​ ្រទេសកំពុងអ និង​ លើ)។ ការ​ ផសស (រូប S4 ខាង​ បង្កើនអ ​ ត្រាប ​ ្រាក់សន្សំ និងការ​ ដែលមានសេដ្ឋកិចង ប្រទេស​ ​ ើង (សូមមើលឧបសម្ព័ន្ធ និង ្ច​ ើបឡ អាច​ វិនិយោគ ​ ធ្វើទៅបានក្នុងរយៈពេលវែង (ពិភាក្សាលម្អិតក្នុង​ ​ ៀបរាប់ពីលំនាក www.worldbank.org/LTGM ដែលរ ំ​ ំណើន​ ​ ង​ ផ្នែកខា ្តែ​ រ​ ក្រោម) ប៉ុនកា បង្កើនឲ ​ ្យបានលឿន​ គឺជាកា ​ រ​ លំបាក។ ទទួលបាន​ នេះ ឬ​ នេះ)។ ឯកសារ​ ៉េ​ លមាន​ បទពិសោធន៍របស់ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី និងកូរដែ អត្រា​ ទិន្នន័យគោលដែលប្រព្រឹត្តតាមធម្មតា​ មាន​ ពីរ គឺ ទិន្នន័យ​ វិនិយោគ​ កំណើន​ការ​ ​ គ្គុទេសន៍ដល យឺត​ គឺជាម ៏​ ្អ ដែលមានអត្រា​ គោល​ ធម្មតាដែលមា កំណើន​​ 7 ភាគរយនៃ​​ ​ ន​ កំណើន ផសស ​ ្រហែលគ្ននឹ វិនិយោគដំបូងប អត្រាវិនិយោគរបស់កម្ពុជា​ ា​ ង​ ក្នុង​ ​ ំឡុងឆ្នាំ 2013-2017) ឬទិន្នន័យគោ ពីដំបូង (ដូចគ្នានឹងអ ​ ល​ កំណើនដល់​ 30 ភាគរយនៃ ផសស ក្នុង​ អត្រា​ រយៈពេល​ 15 ឆ្នាំ ​ ែលមាន​ អភិរក្សដ ា​ ងអំឡុងឆ កំណើន 6.1 ភាគរយ​ (ដូចគ្ននឹ ​ ្នាំ (រូប S10)។ អត្រាវិនិយោគ​ នៅប្រទេសម ​ ៉ាឡេស៊ី និងកូរ៉េ មាន​ 2008-2017)។ ទាំងពីរមាន​ កំណើននៅក្នុងទិន្នន័យគោល​ ​ ប​ កម្រិតទា ​ ច បំផុតជា ​ ំណែកនៃ ផសស និងពេលខ្លះទា ​ បជាង​ បង្គួរ (រូប S12) ដោយ​ ស្ថិរភាព​ ​ ្រមាណ 0.5 ភាគរយ​ កើនឡើងប ​ិនិយោគ​ អត្រាវ ​ ច្ចុប្បន្នទៅទៀត។ របស់កម្ពុជាប ប៉ុន្តែ ប្រទេស​ ពិន​ ក ្ទុ ្នុងអ ​ េះរ ​ ំឡុងពេលន ​ហូតដល់ឆ្នាំ 2045 មុនពេលថយចុះ​ ​ េះអា ទាំងពីរន បង្កើនអ ​ ច​ ​ េះបា ​ ត្រាន ​ នជិត 10 ភាគរយពិនន ្ទុ​ ៃ ភាគច្រើន ដោយ​ (​ កត្តាប្រជាសា ​ សារ​ ​ ង​ ​ ស្រ្ត ដូចបានពិភាក្សាខា ​ សវត្សរ៍ឆ ផសស ក្នុងមួយឆ្នាំនៅក្នុងអំឡុងទ ​ ើម​ ​ ្នាំ 1960 និងដ ​ ម្រាប់​ ក្រោម)។ ក្នុងរូប S11 តួលេខកំណើនផសស​ (មិនមែនស ​ បាន​ ទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1970 ដើម្បីសម្រេច អត្រាវិនិយោគ​28 និង 33 ​ ្នាក់) មានកម្រិតថេរ​ មនុស្សម តាំងពីឆ្នាំ 2011 ត្រឹម 7 ភាគរយ​ យល់ថា កម្ពុជាអា ភាគរយពិន្ទុ។ យើង​ សម្រេចបា ​ ច​ ​ ន​ តាម​ គន្លង​ ចំណុចដៅ​ ដែលជា​ នៃទិន្នន័យគោលធម្មតា​ បើទោះជារាប់ទាំង​ ជាម នេះ​ ហើយវា​ ​ ម្រាប់ការអនុវត្តតា ​ គ្គុទេសន៍ស ​ ម​ “ការវិនិយោគ​ វិបត្តហ ិ​ ិរញ្ញវត្ថុ​ កំណើនន ​ យចុះជ ​ េះមានអត្រាថ ​ ិត 1 ភាគរយ ​ កូរ៉េ និងម៉ាឡេស៊ី” ក្នុងផ ដូចនៅ ​ ងក្រោម។ ​ ្នែកខា (​ ចំណុចដៅ ​ ​ ​ លកម្រិត​ នៃទិន្នន័យគោ ទាប)។ កំណើនខ អត្រា​ ា​ ទិន្នន័យគោលធម្មតា​ និងទ ​ ុសគ្នរវាង​ ​ ិន្នន័យ​ ពន ការ​ ិ យ ិ ត ទស្សនវិសយ ្ ទៅលើ​ ័ ​ របស់កម្ពជា ុ នៅក្នង ុ ​ រ​ សេណា​ី ​ យ ូ៉ អភិរក្ស កើតចេញពីភា គោល​​ ា​ រ។ ទីមួយ ទិន្នន័យគោល​ ​ ពខុសគ្នពី ​ ឹងម ធម្មតា បង្ហាញថា កម្ពុជាន សម្រេចបា ​ ិនអាច​ ​ នទាំង​ ​ិនិយោគខ្ពសប ធម្មតាយកអត្រាវ នៃ ផសស ់​ ្រមាណ 22 ភាគរយ​ ជាប្រទេសដែលមា ​ គោលដៅ​ ​ ធ្យម​ ​ នប្រាក់ចំណូលម នៅឆ្នាំ 2017 ព្យាកររបស់មូលនិធរ និងការ​ ុ​ ន្តរជាតិ ិ​ូបិយវត្ថអ ប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់​ កម្រិតខ្ពស់ និងជា​ រូប S10 ៖ កូរ៉េ និង​ម៉ាឡេស៊ី​អាច​ វិនិយោគ​ដោយ​ បង្កើនអត្រា​ ​ នប្រវត្តិកំណើនលឿន ប៉ុន្តែនៅថ រូប S11 ៖ កម្ពុជាមា ​ ្រឹម 7 ​ េរត ចាប់ផ ​ ម្រិតរ ​ ្តើមពីក ​បស់កម្ពុជា​ រយ​តាំងពីឆ ភាគ​ ​ ្នាំ 2011 (%) ផលធៀបនៃការវិនិយោគ​និង ផសស (%) 45 45 14 40 មធ��ម�គ 13-32 ���ំ=33% 40 12 35 35 10 30 30 25 25 8 20 20 6 មធ��ម�គ 15 13-32 ���ំ=28% 15 4 10 10 កូ�� 1963=0 �����សុី 1958=0 5 5 2 កូ�� 1963=0 �����សុី 1958=0 0 0 0 0 5 10 15 20 25 30 1996 2001 2006 2011 2016 ���ំ�ប់ពី��ល��ល����សមួយស�ិត��ឹមក��ិតអភិវឌ��ន៍របស់កម��� (US$ 1,230) អ���កំ�ើន ផសស មធ��ម�គ 5 ���ំ មធ��ម�គ 10 ���ំ មធ��ម�គ 15 ���ំ មធ��ម�គ 20 ���ំ ប្រភព ៖​សូចនាករ​ ​ ​ ិភព​ អភិវឌ្ឍន៍ព លោក​(​ បន្ទាតជា ់​ ប់) Penn World Tables ​ អភិវឌ្ឍន៍ព ប្រភព ៖​សូចនាករ​ លោក ​ ិភព​ ់​ ច់) v9 (បន្ទាតដា បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ 40 ផ្នែកទី 2 ៖ អត្ថបទជម្រើស ៖ តើកម្ពុជាអាចក្លាយជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2030 និងជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2050 ដែរឬទេ? ទិន្នន័យគោ​ ចំណែក​ ផលធៀបនៃការ​ លកម្រិតទាបយក​ វិនិយោគ ផ្សេងៗ​ ដែលមាន​ ប្រាក់ចំណូលជា ​ ប​ ​ មធ្យមកម្រិតទា ប្រមាណ 53 ​ ​ សស និងផ ដែលមាន 20 ភាគរយដែលជាមធ្យមភាគក្នុង​ ផ្សេងទៀត​ ភាគរយ​(Barrot 2016)។ លក្ខណៈ​ នទៃ​ ិន្នន័យគោល​ ​ ល​ រយៈពេល 5 ឬ 10 ឆ្នាំកន្លងទៅនេះ។ ទីពីរ ទិន្នន័យគោ ធម្មតា​ មានលក្ខណៈទូទៅ​ (សូមមើលតារាង S1) ដោយ (ក) ធម្មតា ​ ចំណែកកា យក​ ​ ទាប (40 ភាគរយ) ដោយផ្អែកលើទិន្នន័យពី​ ​ រងារ​ ផលធៀបទុន និងផលិតផ ​ ល 2 (​ ៃ​ បទៅមធ្យម ​ តម្លទា ដែល​ ពាណិជ្ជកម្មសកល​ (GTAP) ដែលជ គម្រោងវិភាគ​ ប្រសិទ្ធ​ ​ ំរុញ​ ​ ីកំណើនខ្ពស់ និងកា កើតចេញព ចបំផុត) (ខ) អត្រា​ ​ រវិនិយោគតិ​ នៃការវិនិយោគ​ ភាព​ ដើម្បីទទួលបានកំណើនសេដ្ឋកិច្ច។​ ជាញឹក​ ទិន្នន័យ​ កំណើនធនធានមនុស្ស 1.5 ភាគរយ​ ដោយផ្អែកលើ​ ក្នុងទិន្នន័យនេះមានកម្រិតទា ញាប់ ចំណែកការងារ​ ពេក ព្រោះ​ ​ ប​ Penn World Tables v9 ដែលជាមធ្យមភាពក្នុងរយៈពេល​ ប្រាក់​ ចំ ណូ ល ​ ក្នុង​ វិស័យក្រៅ​ ផ្លូវការ​ បាន​ ត្រូវ​ រាប់​ ជា​ ប្រាក់ចំណូល​ មួយទសវត្សរ៍ចុងក្រោយ40 ​ និង​ (គ) អត្រាក ​ លិតភា ​ ំណើនផ ​ ព​ ​ ន​ មូលធ លក ។ ដូច្នេះ ទិន្នន័យគោ​ ​ ម្រិតទាបសយកអត្រា 50 អ្វីដែលបា ខ្ពស់សរុបមាន​2 ភាគរយ​ជា​ ​ ត្រាកំណើនខ្ពស់​ ​ នមកពីអ ភាគរយវិញ​ ដែលជា​ អត្រាជ ប្រាក់ចំណូលន ​ ិតម ​ េដ្យាន​ ​ ​ ប ៃ​ ្រទេស​ ប៉ុន្តែមានការ​ តិច41។ វិនិយោគ​ សង្ខេបនៃ​ប៉ារ៉ាម៉ែត្រ និង​ការសន្មតសំខាន់ៗ តារាង S1 ៖ ខ្លឹមសារ​ អញ្ញត្តិ ទិន្នន័យគោលអភិរក្ស ប្រភព/មតិយោបល់ ទិន្នន័យគោលធម្មតា ក្រុម ក ៖ ប៉ារ៉ាម៉ែត្រ/ការសន្មតជាទូទៅ ផលធៀប ទុន និង ផល 2.0 PWT 8.1 សម្រាប់ឆ្នាំ 2010, PWT 9 សម្រាប់ឆ្នាំ 2014 ៖ 2.03 កំណើនធនធានមនុស្ស 1.5% ស្រដៀងគ្នានឹង PWT 9 ៖ មធ្យមភាគ 5-10 ឆ្នាំ កំណើនផលិតភាពសរុប 2% គ្មានកំណើន PWT TFP ។ 2% គឺនៅចន្លោះពី 2.2% សម្រាប់​ មធ្យម​ ភាគ 20 ឆ្នាំ និង 1.3% សម្រាប់មធ្យមភាគ 10 ឆ្នាំ (ការ​ គណនា​ ផ្ទាល់ខ្លួន) និងប្រមាណ 95 ចំណែកប្រភាគ (percentile) សម្រាប់មធ្យមភាគ 20 ឆ្នាំ តាមបណ្តាប្រទេសនានា អត្រាចុះថ្លៃ​ 4.7% 2011 សម្រាប់ PWT 8.1 កំណើនប្រជាជន 2017-2050 1.54%...0.54% ការព្យាករចំនួនប្រជាជនដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ (តាមរយៈ​ ធនាគារ​ ពិភពលោក និងបណ្តាញអភិវឌ្ឍន៍មនុស្ស) កម្រិតចំណូលម្នាក់ៗ (2017) US$ 1,230 ក្រុម ខ ៖ ទិន្នន័យគោលការងារប្រព្រឹត្តតាមធម្មតា (ប៉ារ៉ាម៉ែត្រផ្សេងទៀតដូចក្នុងក្រុម ក) ផលធៀបនៃ​ការវិនិយោគ និង ផសស 20% 22% កម្រិតទាប ៖ ជិតមធ្យមភាគ 5-10 ឆ្នាំ ជាធម្មតា ៖ ស្មើនឹងចំនួនឆ្នាំ 2017 ដែលប្រហែលគ្នានឹងការប៉ាន់ស្មាន របស់ IMF កថាខណ្ឌ IV សម្រាប់ពេលអនាគត (2018-2023) ចំណែកការងារធៀបនឹងប្រាក់ចំណូល 50% 40% ជាមធ្យម ៖ GTAP (38%) (គ្មានទិន្នន័យ PWT) កម្រិតទាប ៖ មេដ្យានក្នុងប្រទេសផ្សេងៗ (50%)* ញឹកញាប់​ កំណើន ផសស ជា​ នៅឆ្នាំ 6.1% 7.0% អត្រាកំណើនជាញឹកញាប់នៃ ផសស ក្នុងអត្រា 7 ភាគរយ ស៊ីសង្វាក់ 2018 គ្នានឹងការប៉ាន់ស្មានរបស់ IMF កថាខណ្ឌ IV។ ក្រុម គ ៖ សេណារីយ៉ូដែលមានការវិនិយោគខ្ពស់ ដើម្បីសម្រេចបានគោលដៅកំណើន (ប៉ារ៉ាម៉ែត្រផ្សេងទៀតដូចក្នុងក្រុម ក ឬ ខ) ផលធៀបនៃការវិនិយោគ និង ផសស 28% 33% ជាធម្មតា ៖ អតវ ្រា ន ិ គរបស់ករ ិ យោ ៉ (មធ្យមភាគឆ្នំា 1978-95, WDI) ូ េ (2030-50) ិ អភិរក្ស ៖ អតវ កម្រត ិ យោ ្រា ន ិ គរបស់មឡ ា៉ សេ ី៊ (មធ្យមភាគឆ្នំា 1971-90, WDI) របស់ GTAP អាចមានភាពលម្អៀងចុះក្រោម​ដោយសារ​ សម្គាល់ ៖ * ចំណែកការងារ​ តបែ​ ្រាកច ់​ ំណូលពីអាជីវកម្មក្នុងវ ​ិស័យក្រៅផ្លូវការ​ ត្រូវ​ រាប់ជា បាន​ ​ ប​ ្រាក់ចំណេញ​ េ​ GTAP គឺជាគម្រោងវ មិនមែនជាកម្លាំងពលកម្មទ។ ពាណិជ្ជកម្មសកល PWT= តារាង Penn world, TFP=ផលិតភាពសរុប។ ​ិភាគ​ 40 ​ នកំណត់ជា ធនធានមនុស្សត្រូវបា ​ ផលិតភាព​ របស់កម្មករនិយោជិតម្នាក់ដែលមាន​ ​ ្នាំសិក្សាជាមធ្យម​ ចំនួនឆ ​ធៀប​ ​ លិតភាពរបស់ក នឹងផ ​ ម្មករ​ និយោជិត​ ម្នាកដ់​ ែល​ មិនបាន​ ប៉ាន់​ ចូលរៀន។ ការ​ ស្មានផ ​ លិតភាព​ផ្អែកលើអ​ ត្រាក​ ំណើនប្រាក់ឈ្នួលធៀបនឹងកា ​ រសិក្សា​ដូចទៅនឹងដំណើរ Mincer។ ចំនួនឆ ​ ្នាំសិក្សាម​ ិនត្រូវ​ បានកែសម្រួលតាមគុណភាពឡើយ។ នៅឆ្នាំ 2014 ចំនួនឆ ​ ្នាំសិក្សាមធ្យម​ ​ គឺ 4.6​ដែលផ្តលរ ់​ង្វាស់ធនធានមនុស្ស 1.8។ 41 អត្រាកំណើនធនធានមនុស្សនេះដូចគ្នាក្នុងប្រទេសក កាល​ ​ ូរ៉េ​ ពអ ី​ ំឡុងពីឆ ​ ្នាំ 1960 ទៅ 2014 និងជា អត្រាខ្ពស់គ្រាន់បើ។ អត្រាកំណើន ផលិតភាព​ ​ ​ សរុប​ អត្រាកំណើនរបស់កូរនៅ ខ្ពស់ជាង​ ៉េ​ ​គ្រប់ទសវត្សរ៍ លើកលែងត ​ នៅ ែ​ ទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1980 (Jeong 2017)។ ដូច្នេះ​មាន​ តិចតួចក លទ្ធភាព​ ​ ្នុងការ​ អត្រា​ បង្កើន​ ផលិតភាពសរុប ឬ​ កំណើនធនធានមនុស្ស​ដោយសារមូលហេតុនេះហើយទើបវា មិនត្រូវបាន​ ​​ ចាត់ទុកជា​ វ ​ិធជ កំណើនថែមទៀតនៅ​ ី​ ំរុញ​ ក្នុង​ ផ្នែកនេះ។​ 41 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ផ្នែកទី 2 ៖ អត្ថបទជម្រើស ៖ តើកម្ពុជាអាចក្លាយជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2030 និងជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2050 ដែរឬទេ? អ្វីដែលពា អត្រាកំណើនសម្រាប់មនុស្សម្នាក់ (រូប S13) ជា​ ​ ក់​ អវិជ្ជមាន​ នៅពេល​ ប្រជាជ ​ នចាស់ជ ​ រានឹងធ ្វើ​ ្យមានការ​ ​ ឲ ថយចុះ​ ់​ លដៅជា​ ព័ន្ធសម្រាបគោ ​ នប្រាកច ប្រទេស ដែលមា ់​ ំណូលមធ្យម​ ់​ នុស្សម្នាក់ៗ (ប្រមាណ 0.5 ភាគរយ​ កំណើនចំណូលសម្រាបម កម្រិតខ្ព ​​ ស់ និងជា ​ ប ​ នប្រាក់ចំណូលខ្ពស់​ មាននៅ​ ​ ្រទេសដែលមា ពិន​ នៅ ្ទុ ​ ​ ្នាំ 2043 និង 48 សូមមើលរូប S14)43។ អំឡុងឆ ​ ងអត្រាតួលេខ​​ ពេលដំបូងប្រមាណ 1.5 ភាគរយពិន្ទុ យឺតជា ្រ ន បស ុ ​ ិ បើកម្ពជា អតក នៅតែមាន​ ្រា ណ ំ ន ើ ​​ េ ​ ដូចពល ុ ប បច្ចប នះ ្ ន្ន​ េ កំណើន ផសស​(រូប S12) ទោះបីជាគ ​ ម្លាតរួមតូចក ​ ្នុងឆ ​ ្នាំខាងមុខ ធម្មតា​កម្ពុជាន ចំពោះទិន្នន័យគោល​ ​ ឹងមិ ​ ន​ ​​ នសម្រេចបា គោលដៅ​ នៅពេលដ ​ នអត្រាកំណើនប ​ ែលមា ​ ្រជាជន​ យឺត។ យោង​ ការ​ តាម​ ​ នប្រាក់ចំណូលម ជាប្រទេសដែលមា ​ ធ្យមកម្រិតខ្ពស់ និងជា​ របស់អង្គការ​ ព្យាករ​ ​ តិ កំណើនប្រជាជនបច្ចុប្បន្ននៅ សហប្រជាជា ​ ​ ប្រទេសដែ ​​ លមានប្រាក់ចំណូលខ្ពសបា ់​ នឡើយ (រូប S15)។ ​ ន​ កម្ពុជាមា ្តែ​ ្រូវ​ ប្រមាណ 1.5 ភាគរយពិន្ទុ​ ប៉ុនត បាន​ រំពឹងថា ​ នឹង​ ​ ្រូវ​ កម្ពុជាត អត្រាកំណើន 9.3 ភាគរយសម្រាប់មនុស្សម្នាកៗ មាន​ ់​ ​ កត្រឹម 0.5 ភាគរយពិននៅ ថយចុះម ្ទុ​ ឆ្នាំ 2050 (រូប S14)។ ការ​ ប្រទេស​ ដែលមាន​ ដើម្បីក្លាយជា​ ​ ធ្យមកម្រិតខ ប្រាក់ចំណូលម ​ ្ពស់​ ​ ំណើនប្រជាជន​ ថយចុះនៃក បង្កើនក បាន​ ​ ំណើន​ ផសស សម្រាប់​ នៅ​ ឆ្នាំ 2030 ប៉ុន្តែ អត្រាក ​ ម្រាប់មនុស្សម្នាក់ ៗ​ ​ ំណើនស ត្រឹម 6% ់​ ្រមាណ 0.3 ភាគរយពិន្ទុនៅឆ មនុស្សម្នាកប ​ ្នាំ 2050 ក្នុងទិន្នន័យ​ ុ ទិនន ក្នង ្ន យ ័ គោលធម្មតា និង​ អត្រា 5 ភាគរយ​ កង ្ន យ ុ្ន ទិនន ល​ ័ គោ​ គោលធម្មតា ប៉ុន្តែបន្ថយក ​ ្រមាណ 0.7 ភាគរយពិន្ទុ42។ ​ ំណើនប អំឡុងពេលនោះ ដូចបង្ហាញនៅក្នុងរូប កម្រិតទាប កើតមាននៅ​ ចំ ណុ ច វិ ជ្ជ មា នប្រ ជា ​ មាន​ ពី ​ សា ស្រ្ត ប ន្តិ ច ចេ ញ ​ កំ ណើ ន ចំ ណែ ក​ S13 ដែលធ ​ ្វើ​ ប្រាកច ឲ្យមិនអាចសម្រេចបាន​ ​ តិដ ់​ ំណូលជា ​ ុល​ ដែលគ្រប់អាយុធ្វើការ​ ប្រជាជន​ ដែលបា ​ ន​ ធឲ្វើ​ ្យកំណើនកើន​ ់​ មានចំនួនតិចជាង​2 ភាគ 3 នៃគោ សម្រាប់មនុស្សម្នាកៗ ​ លដៅ។ ​ ី 0.1​ ឡើងព នៅ​ ទៅ 0.2 ភាគរយ​ អំឡុងពីឆ្នាំ 2023 ដល់ 2043។ គោលដៅ​ ជាប ​ ្រទេសដ ​ ្ពស​ ​ ែលមានប្រាក់ចំណូលខ ់ ឆ្នាំ នៅ 2050 ី​ ្នាំ បន្ទាប់ពឆ 2043 ន ្ត ឹងមានលក្ខណៈ​ ភាគលាភប្រជាសាស្រ​ តម្រូវឲ្យមានកំណើនចំណូល​ 7.2 ភាគរយសម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗ​ រូប S12 ៖ អត្រាកំណើន​ផសស ពិតរ ​បស់កម្ពុជា​ ្រា ណ រូប S13 ៖ អតក ើ ​ផសស សមប ំ ន ់ នុសស ្រា ម ្ ​ម្នក ា ៗ ុ ​ ់ នៅកម្ពជា 9.0% 8.0% 8.0% 7.0% 7.0% 6.0% 6.0% 5.0% 5.0% 4.0% 4.0% 3.0% 3.0% 2.0% 2.0% 1.0% 1.0% 0.0% 0.0% 2018 2020 2022 2024 2026 2028 2030 2032 2034 2036 2038 2040 2042 2044 2046 2048 2050 2018 2020 2022 2024 2026 2028 2030 2032 2034 2036 2038 2040 2042 2044 2046 2048 2050 �មធ��ម ក��ិត�ប �មធ��ម ក��ិត�ប ​ ​ ្រុមធ ប្រភព ៖​លំនាំកំណើនរបស់ក ​ នាគារ​ ពិភពលោក​ ​ ​ ្រុមធ ប្រភព ៖​លំនាំកំណើនរបស់ក ​ នាគារ​ ពិភពលោក​ រូប S14 ៖ ប្រជាសាស្ររ ្ត​បស់កម្ពុជា រូប S15 ៖ កម្រិតចំណូលម្នាក់ៗរបស់កម្ពុជា​ 2.0% 16000 HI 2050: $12,056 1.5% 1.0% UMI 2030: $3,896 0.5% 4000 0.0% 2017 2020 2023 2026 2029 2032 2035 2038 2041 2047 2050 2044 -0.5% -1.0% 1000 -1.5% 2018 2020 2022 2024 2026 2028 2030 2032 2034 2036 2038 2042 2044 2046 2048 2050 2040 កំ�ើន���ជន �មធ��ម ក��ិត�ប កំ�ើនផល�ៀប���ជន��ប់�យុ��ើ�រ និងកំ�ើន���ជនសរុប �ល�កំ�ើន ប្រភព ៖​លំនាំកំណើនរបស់ក ​ ​ ្រុមធ ​ នាគារ​ ពិភពលោក​ ប្រភព ៖​លំនាំកំណើនរបស់ក ​ ​ ្រុមធ ​ នាគារ​ ពិភពលោក​ 42 ​ ិន្នន័យគោលអភិរក្ស ការ​ នៅក្នុងទ ​ ំណើនប្រជាជនបានបង្កន ថយចុះក ើ​ កំណើន ផសស សម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗប ​ ្រមាណ 0.2 ភាគរយពិន្ទុ​និងប ​ ន្ថយ​ តួលេខកំណើននៃ​ផសស សម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗប ​ ្រមាណ 0.8 ភាគរយ។ 43 នៅប្រទេស​ ប្រែប្រួលផ កូរ៉េ ការ​ ​ លធៀបនៃប ​ ្រជាជនគ្រប់អាយុធ ​ ្វើការ និងកា បន្ថែមប្រមាណ​0.5 ភាគរយ​ ​ រចូលរួមក្នុងកម្លាំងពលកម្ម បាន​ ពិន្ទុដល់ក ​ ំណើន​ នៅអំឡុងពីឆ្នាំ 1960 ដល់ 2014 (Jeong 2017)។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ 42 ផ្នែកទី 2 ៖ អត្ថបទជម្រើស ៖ តើកម្ពុជាអាចក្លាយជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2030 និងជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2050 ដែរឬទេ? ​ ើសអ ដែលនៅតែល ​ ំណើនម ​ ត្រាក ភាគ 5.4-6.4 ភាគរយ​ ​ ធ្យម​ នៃ ផសស​ ក្នុងរយៈពេល​ 15 ឆ្នាំ។ បទពិសោធន៍របស់​ ភាគរយ​ នៃ ទិ ន្ន ន័ យ ​ សម្រា ប់ ម នុ ស្ ស ម្នា ក់ ៗ ​ ម ធ្ យ ម​ គោ ល​ អំ ឡុ ង ​ ក្នុ ង ​ ពេ ល​ ប្រទេសកូរមា ៉េ​ នភាព​ តក ពាក់ព័ន្ធបំផុត​ដោយសារ​ ៉េ​ ច​ ែ​ ូរអា សម្រេច​ ើ​ ្យប នេះ​ ដែលធ្វឲ ់​ ំណូលជា ​ ្រាកច ​ តិដុលស ​ ម្រាបម ់​ នុស្សម ​ ្នាក់ៗស ​ ្មើ​ ចំណាត់ថ្នាក់ជាប្រទេសដែលមានប្រាក់​ បាន​ ចំណូលខ្ពស់ក្នុងរយៈ​ ​ លដៅ។ នឹង 1 ភាគ 4 នៃគោ ា ព ពេល 33 ឆ្នំា បន្ទប់ ក ី រ ូ ​ មា េ៉ នកម្រត ើ្ម ម្រត ិ អភិវឌ្ឍន៍សក ុ ិ របស់កម្ពជា ​ ច្ចុប្បន្ន។ ជាក់ស្តែង លំនាំរបស់យ នាពេលប ចាប់ផ្តើមដោ ​ ើង​ ​ ​ យ​ អាចសម្រេច​ កម្ពុជា​ បាន​ គោលដៅ​ កំណើន (ខ្លះ) ទិន្នន័យគោលធម្មតា ចបង្កើនឲ រួ​ ​ ត្រាវ ​ ្យដល់អ ​ិនិយោគរបស់កូរ៉េ​ តាមរយៈ​ វិនិយោគខ្ពស់ជាងមុន ការបង្កើនការ​ ំ​ ីពីរ​ ដែលមាន 33 ភាគរយនៃ ផសស នៅឆ្នាំ 2030។ លំនាទ ​ ប់ផ្តើមព របស់យើងចា ​ទី​ ិន្នន័យគោលអភិរក្ស ​ ង្កើនអត្រា​ និងប បើតាមលំនាំ “​ ក)  ការវិនិយោគដូចប្រទេសកូរ៉េ” កម្ពុជានឹង​ ​បស់ម វិនិយោគឲ្យដល់អត្រារ 28 ភាគរយ​ ​ ៉ាឡេស៊ី​ ដែលមាន ​ នៃ​ ​ ន​ សម្រេចបា ជាប គោលដៅ​ ​ ន​ ​ ្រទេសដែលមា ប្រាក់ចំណូល​ ផសស នៅឆ្នាំ 2030។ គោលដៅ​ ខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2050 ប៉ុន្តែនឹងមិនសម្រេចបាន​ ជា​ ជាមួយនឹងកំណើនវិនិយោគយ៉ាងលឿន​ និង​ប៉ារ៉ាម៉ែត្រ​ ​ ែលមាន​ ប្រទេសដ ​ ធ្យមកម្រិតខ ប្រាក់ចំណូលម ់​ ើយ ​ ្ពសឡ ​​ មធ្យមផ្សេងទៀត​កម្ពុជានឹងស ទិន្នន័យគោល​ ​ ម្រេចបានគោលដៅ​ ពន្លឿនកំណើន កម្ពុជាប ដើម្បី​ ​ ​ ​ ្រហែលជា ត្រូវអ ​ នុវត្តតាម​ គន្លង​ ប្រទេសដែលមា ជា​ ់​ ំណូល​ ​ នប្រាកច ់​ ្នាំ 2050 ប៉ុន្តែនឹងមិន​ ខ្ពសឆ ប្រទេស​ម៉ាឡេស៊ី ឬកូរ៉េ ដោយត្រូវ​ របស់​ វិនិយោគ​ បង្កើនអត្រា​ ដល់ មានប្រាក់ចំណូល​ សម្រេចបានគោលដៅជាប្រទេសដែល​ មធ្យម​ នៅឆ្នាំ 2030។ រូប S10 បានបង្ហាញថា 28 និង 38 ភាគរយ​ ​​ សឆ កម្រិតខ្ព ់​ ្នាំ 2030 (រូប S17)។ រូប S16 បង្ហាញព ​ ីលំនាំ​ ​ ្រទេសកូរ៉េ ទាំងប ​ ៉ាឡេស៊ី និងម ​ សុទ្ធតបា ែ​ នចាប់ផ ​ ីអត្រា​ ​ ្តើមព កំណើននៃអត្រាវិនិយោគតាមលំនាំទីមួយរបស់យើង ដែលជា ប្រហាក់ប្រហែលនឹង​ វិនិយោគ​ វិនិយោគរបស់កម្ពុជា​ អត្រា​ បច្ចុប្បន្ន “ការ​ វិនិយោគ​ ​ ្រទេសក ដូចប កើនឡើង​ 11 ​ ូរ៉េ” ដោយការវិនិយោគ​ ្តែ​ ្រោយមក បានបង្កើន​ ប៉ុនក អត្រា 28 (កូរ៉េ) ទៅ 33 (ម៉ាឡេស៊ី) ្ទុ​ ៃ ផសស (កើនពី 22 ភាគរយ ដល់ 33 ភាគរយ​ ភាគរយពិនន ) ផលធៀប​ រូប S16 ៖ ​ នៃការវិនិយោគ និង ផសស នៅកម្ពុជា​ ​ ំណូលម្នាក់ៗនៅកម្ពុជា រូប S17 ៖ កម្រិតច ធៀបនឹងអ (​ ​ិនិយោគ​ ​ ត្រាវ ​ ូរព របស់ក ៉េ​ ីឆ្នាំ 2030) 35% 16000 HI 2050: $12,056 30% 25% UMI 2030: $3,896 20% 4000 15% 10% 5% 0% 1000 2017 2019 2021 2023 2025 2027 2029 2031 2033 2035 2037 2039 2041 2043 2045 2047 2049 2018 2020 2022 2024 2026 2030 2032 2034 2036 2038 2040 2042 2044 2046 2048 2050 2028 �មធ��ម �មធ��ម �មធ��ម + �រវ�និ�គ 33% ����ំ 2030 (ដូច����សកូ��) �មធ��ម+ �រវ�និ�គ 33% ����ំ 2030 (ដូច����សកូ��) �ល�កំ�ើន ប្រភព ៖​លំនាំកំណើនរបស់ក ​ ​ ្រុមធ ​ នាគារ​ ពិភពលោក​ ប្រភព ៖​លំនាំកំណើនរបស់ក ​ ​ ្រុមធ ​ នាគារ​ ពិភពលោក​ រូប S18 ៖ អតក ្រា ណ ំ ន ់ នុសស ើ ​ផសស សមប ្រា ម ្ ម្នក ា ៗ់ នៅ ុ ​ ​ កម្ពជា រូប S19 ៖ អត្រាកំណើន​ផសស ពិតនៅកម្ពុជា​ 10.0% 10.0% 8.0% 8.0% 6.0% 6.0% 4.0% 4.0% 2.0% 2.0% 0.0% 0.0% 2018 2020 2022 2024 2026 2028 2030 2032 2034 2036 2038 2040 2042 2044 2046 2048 2050 2018 2020 2022 2024 2026 2028 2030 2032 2034 2036 2038 2040 2042 2044 2046 2048 2050 �មធ��ម �មធ��ម �មធ��ម + �រវ�និ�គ 33% ����ំ 2030 (ដូច����សកូ��) �មធ��ម + �រវ�និ�គ 33% ����ំ 2030 (ដូច����សកូ��) ប្រភព ៖​លំនាំកំណើនរបស់ក ​ ​ នាគារ​ ​ ្រុមធ ពិភពលោក​ ​ ប្រភព ៖​លំនាំកំណើនរបស់ក ​ នាគារ​ ​ ្រុមធ ពិភពលោក​ 43 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ផ្នែកទី 2 ៖ អត្ថបទជម្រើស ៖ តើកម្ពុជាអាចក្លាយជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2030 និងជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2050 ដែរឬទេ? អំឡុងឆ្នាំ 2018 និង​ 2030។ ការវិនិយោគបន្ថែមបា នៅ​ បង្កើន​ ​ ន​ ​ កំណើន​ បានគោលដៅ​ ទាំងពីរ​ រយពិននៅ កំណើនជិត 2.5 ភាគ​ ើ​ ្យមាន​ ្ទុ​ ឆ្នាំ 2031 ដែលធ្វឲ សន្មតអភិរក្ស (និងទំនង​ ដូច្នេះ ផ្អែកតាមការ​ ជាក់​ ជាមានភាព​ ​ ម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗ មានចំនួន 8.8 ភាគរយ (រូប​ កំណើនស ​ ំណែកម ស្តែង)​ ពាក់ព័ន្ធនឹង​ការវិនិយោគ និងច ​ ូលធន កម្ពុជានឹង​ ​ ង្កើន​ S18) និងប ​ ល់ជិត 10 ភាគរយ (រូប S19)។ ប៉ុន្តែ កំណើនដ ​ ្រេ បា មិនអាចសមច គោលដៅកំណន ​ ន​ ឡយ ើ ទាំងពីរនេះបាន​ ើ ។ រូប នៅតែ​ កម្រិតចំណូលសម្រាប់មនុស្សម្នាក់​ ប្រហែល ធ្លាក់តិចជាង​ កំណើនអ S20 បង្ហាញពី​ ​ិនិយោគតាមលំនាំរបស់យើង “ការ​ ​ ត្រាវ ់​ លដៅ​ 20 ភាគរយ សម្រាបគោ ​ ្រទេសដែលមា ជាប ​ នប្រាក់ចំណូល​ ​ ្រទេសម៉ាឡេស៊ី ដែលការវិនិយោគ​ វិនិយោគដូចប កើនឡើង 8 ់​ ឆ្នាំ 2030 ដែលបង្ហាញក្នុងរូប S17 មួយ​ មធ្យមកម្រិតខ្ពសនៅ ្ទុ​ ៃ ផសស (កើនពី 20 ភាគរយ​ ដល់ 28 ភាគរយ) ភាគរយពិនន តម ផ្នែក ដោយសារ​ ​ លដៅនោះ និងមួយផ្នែកទៀត ែ​ ហិច្ឆិតានៃគោ ចំណែកម នៅអំឡុងឆ្នាំពី 2018 ដល់ 2030 ដោយមាន​ ​ ូលធន​ ការបង្កើនអ ដោយសារតែ​ ​ិនិយោគ​ ​ ត្រាវ ជាង​ ក្នុងរយៈពេល​ មួយ​ ួ 50 ភាគរយ​ ចំនន ត​ ។ ដោយសារ​ អ ែ ត​ ប ្រា ក ្រា ស ទា ំ ប​ ់ ន្ស​ កម្ពជា របស់​ ុ ​ ៀត ទសវត្សរ៍​ (ដូចនៅប្រទេសកូរ៉េ)។ ចំណុចវិជ្ជមានមួយវិញទ ការ​ ហើយមាន​ លើ​ ពឹងផ្អែកខ្លាំង​ តាម​ ប្រាក់សន្សំពីបរទេស​ រយៈការ​ បា ន​ កម្ពុ ជា ពិ ត ជាសម្រេ ច ​ ប្រ ទេ ស ដែ ល ​ គោ លដៅជា​ មា នប្រា ក់​ ិ គផ្ទល វិនយោ ា ​់ ប ព ើ ​ ី រទេស​ការបង្កនការ​ វន ិ យោ ិ គ​ យង ចន ា៉ ​ បហ ើ្រ ​ ែ ​ ្រ ល ខ្ពស់។ តាមពិត កម្ពុជានឹងសម្រេចបានលើសពីគោ ចំណូល​ ​ លដៅ​ មិនអា ជា​ ធ្វើបានឡើយ។ ​ ច​ ការ​ វិនិយោគបន្ថែមបា ធឲ ​ ន​ ្វើ​ ្យមាន​ គ្រានត ឆ្នាំ 2050 ទៅទៀត ដោយកម្ពុជា​ ែ​ ្រូវសម្រេចឲ ់​ ត ​ ្យបានផល​ ើ ជិត 1.5 ភាគរយពិននៅ កំណន ឲ ើ យ ុ្ទ ឆ្នំា 2031 ដែលធ្វ​ ្​ មាន​ កណ ើ ​ ំ ន នកា ធៀប​ ផសស ប្រមាណ 28.3 ភាគរយ​ ៃ​ រវិនិយោគ និង ​ ពឆី​ ្នាំ ់​ នុស្សម សម្រាបម គ្មានរ ​ ្នាក់ៗចំនួន 7 ភាគរយ​ (​ ការណ៍)​ និង​ ​បាយ​ សម្រេចបា 2030 ដើម្បី​ គោលដៅ​ ​ ន​ នោះ។ ​ ិត 8 ភាគរយ​(រូប S22)។ គួរឲ កំណើនជ ​ ក​ ​ ្យសោ កម្ពុជាមិន​ ស្តាយ ​ ប្រសិនបើកា ខ)  តា ំ មប្រទេសម ​ រវិនិយោគមានលំនា​ ​ ៉ាឡេស៊ី អាច​ សម្រេចបា ​ ន​ គោលដៅទាំងអស់នេះ​ ដោយ​ មន សមច ិ ​ បាន​ ្រេ ​ យក​ និង​ ទំនង​ ការសន្មតកម្រិតទាប (​ ជាក់​ ជាមានភាព​ គោលដៅជា​ ប្រទេស ​ នប្រាកច ដែលមា ​ ធ្យម​ ់​ ំណូលម កម្រិតខ្ពស់​ ច ់ ំណែកមូលធន កម្ពុជានឹងមិនសម្រេច​ ស្តែង) សម្រាប​ (ទោះ​ ​ បីជា ​ នៅ ) ហើយ​ ​ ឆ្ងាយពីចំណុចគោលដៅ​ កម្ពុជាបច្ចុប្បន្នមិន ផលធៀបនៃការវិនិយោគ និង ផសស នៅកម្ពុជា​ រូប S20 ៖ ​ កម្រិតច រូប S21 ៖ ​ ​ ំណូលម្នាក់ៗនៅកម្ពុជា (កម្រិតទាប) មាន​វិនិយោគ ពីឆ្នាំ 2030) (ដោយ​ 30% 16000 25% HI 2050: $12,056 20% UMI 2030: $3,896 15% 4000 10% 5% 0% 1000 2017 2019 2021 2023 2025 2027 2029 2031 2033 2035 2037 2039 2041 2043 2045 2047 2049 2018 2020 2022 2024 2026 2028 2030 2032 2034 2036 2038 2040 2042 2044 2046 2048 2050 ទិន�ន័យ�លក��ិត�ប ទិន�ន័យ�លក��ិត�ប ក��ិត�ប + វ�និ�គ 28% ����ំ 2030 (ដូច����ស�����សុី) ក��ិត�ប + វ�និ�គ 28% ����ំ 2030 (ដូច����ស�����សុី) �ល�កំ�ើន ប្រភព ៖​លំនាំកំណើនរបស់ក ​ ​ ្រុមធ ​ នាគារ​ ពិភពលោក​ ប្រភព ៖​លំនាំកំណើនរបស់ក ​ ​ ្រុមធ ​ នាគារ​ ពិភពលោក​ រូប S22 ៖ ​ អត្រាកំណើន​ផសស ពិតនៅ ​ កម្ពុជា​ ​ លធៀបនៃ​ រូប S23 ៖ ផ ​ លក ទុន​និងផ ​ ន ើ ឡើង (តិចតួច)(ICOR) 10.0% 5.0 9.0% 8.0% 4.5 7.0% 4.0 6.0% 5.0% 3.5 4.0% 3.0 3.0% 2.0% 2.5 1.0% 2.0 0.0% 2018 2020 2022 2024 2026 2028 2030 2032 2034 2036 2038 2040 2042 2044 2046 2048 2050 2018 2020 2022 2024 2028 2030 2032 2034 2036 2038 2040 2042 2044 2048 2050 2026 2046 ទិន�ន័យ�លក��ិត�ប ទិន�ន័យ�លក��ិត�ប ទិន�ន័យ�លមធ��ម ក��ិត�ប + វ�និ�គ 28% ����ំ 2030 (ដូច����ស�����សុី) ិ �ប�យ�នវ�ន� ក��ត ិ គខ�ស់ ិ គខ�ស់ �មធ��ម�យ�នវ�ន� ​ ​ ្រុមធ ប្រភព ៖​លំនាំកំណើនរបស់ក ពិភពលោក​ ​ នាគារ​ ​ ប្រភព ៖​លំនាំកំណើ់នរបស់ក ​ នាគារ​ ​ ្រុមធ ពិភពលោក​ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ 44 ផ្នែកទី 2 ៖ អត្ថបទជម្រើស ៖ តើកម្ពុជាអាចក្លាយជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2030 និងជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2050 ដែរឬទេ? ្រេ បាន​ អាចសមច គោលដៅ​ ជា​ បទ េ ដែល​ ្រ ស បក មាន​ ្រា ​ ់ចណ ំ ល ខស ូ ​ ់ ្ព ​ (ប៉ារ៉ាម៉ែត្រកម្រិតទា ​ ប) កំណើនប មានការ​ ​ ន្ថែម 1 ឯកតា ត្រូវ​ វិនិ​ ​ ឆ្នាំ 2050 ក្នុងអត្រា 25 ភាគរយ ដូចប នៅ​ ​ ្នុងរ ​ ង្ហាញក ​ូប S21។ ​ យោគ​ បន្ថម ែ ​30 ភាគរយ​(អតក ្រា ណ ើ ​ ំ ន ិ ​ បន្តច ែ =4.7) ដល បន្ថម ែ ​ កម្ពុជាមិនសម្រេចបានគោលដៅកំណើនរបស់ខ្លួន​ នៅក្នុង​ ក្នុងទិន្នន័យគោល​(អត្រាកំណើនប ខ្ពស់ជាង​ ​ ន្ថែម=3.65)។ ​ ន្តិចប ទិន្នន័យគោល​ លំនាំ​​ ទីពីរ​ កម្រិតទាប​ ឡើយ តែ​​ ដោយសារ​ អត្រា​ គ) ផលប៉ះពាល់នៃប្រាក់សន្សំដែលតម្រូវឲ្យមាន ិ វិនយោ ​ លប៉ះពាល់នៃការវិនយោ គទាប ហើយផ ិ គលើក ​ណ ើ មា ំ ន ​ ន​ ​ រន្តអា ក្នុងរយៈពេលវែង ឱនភាពគណនីច ​ យ​ ​ ចនឹងថ កម្រិត​ ពី​ ​ ប។ គេអា កម្រិតទា ប្រើ លំនាំកំណើនរយៈពេលវែង ដើម្បវា ​ ច​ ី​ ស់​ ​ ច្ចុប្បន្ន។ ប្រមាណ 9 ភាគរយពិនន កំណើនប ៃ​ ត្រាវ ្ទុ​ អ ​ិនិយោគ 22 ​ ្រសិទ្ធភាពនៃការ​ វែងពីប ជំរុញកំណើន​ តាមរយៈ​ វិនិយោគក្នុងការ​ ហិរញ្ញប្បទានពីប ភាគរយ​ ទទួលបាន​ ​ ្រាក់សន្សំពីបរទេស​ ដែល​ ​ ំណើនប អត្រាក ិ​ ន ​ ន្តច ​ ល​ ដែលជា ​ ៃផលធៀបទុន និងផ ​ ទ​ ំហំនៃ​ ​ រន្តមួយ។ តុល្យភាពគណនីចរន្តក្នុងប្រទេស​ ជាឱនភាពគណនីច ការ​ កំណើន​ ធ ី ឲ វិនិយោគចាំបាច់ដើម្ប​ ្វើ​ ្យមានកំណើនបន្ថែម 1 ​ ូរ៉េ) មាន​ នានា (ឧ. ម៉ាឡេស៊ី និងក ​ ម អត្រាជា​ ធ្យម -2 ភាគរយនៃ ភាគរយ​ កំណើន (​ ផ្ទុយទៅនឹងកំណើនផ ​ ូលធន)44។ អត្រា​ ​ លនៃម ​យៈពេលជាង 20 ឆ្នាំ​ចាប់ពីពេលដែលមា ផសស ក្នុងរ ទិន្នន័យ​ ​ ន​ ​ ងលើត្រូវបា កំណើនខា ជាផ ​ នគណនា​ មូលធន ​ លធៀប​ ​ល និងផ ​ វិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុនៅអា រហូតដល់ពេលមាន​ ​ ស៊ី (រូប S24) ទោះបីជា​ ដំបូង 2 ក្នុងល (​ ​ ំណែកមូលធននៃច ​ ំនាំទាំងអស់) ចែកនឹងច ​ ំណូល គណនីច តុល្យភាព​ ​ យ​ ​ រន្តងា ​ ំឡុងពេលនោ ប្រែប្រួលក្នុងអ ​ ះក្តី។ ក្នុង​ ​ ម្លាំងពលកម្ម)។ ចំណែកម (1 ចំណែកក មានចំនួន 0.6 ​ ូលធន​ ​ រន្ត​ រយៈពេល 20 រហូតដល់ឆ្នាំ 2012 តុល្យភាពគណនីច ​ ិន្នន័យគោល​ ក្នុងទ ក្នុង​ មធ្យម​ ប៉ុន្តែ​ មានអត្រា 0.5 ភាគរយ​ ​ នកម្រិតថ របស់កម្ពុជាមា ​ ្រឹម -5 ភាគរយ​ ​ េរត នៃ ផសស ដែល​ ​ ល​ ទិន្នន័យគោ ​ ប។ កម្រិតទា លំនាន ំ​ េះ​ ់​ ត្រាកំណើនប ផ្តលអ ​ ន្ថែម​ តវ ជាញឹកញាប់​ បាន​ ូ្រ ​ ទក ចាត់​ ុ ថា​ កមត ិ្រ កំណត់សមប ឱ ់ នភាព​ ្រា ​ ដលែ ​ ​ ប)។ មាន​ ចំនួន 3.3 (ជាមធ្យម) ធៀបនឹង 4 (កម្រិតទា ន័យថា ​ នភាពគណនីច គ្មាននិរន្តរភាព។ ទោះបីជាឱ ​បស់ក ​ រន្តរ កើត​ ​ ម្ពុជា​ ​ ន្ថែមម កំណើនប ការ​ ​ ួយឯកតា​ ត្រូវមាន​ បន្ថែម វិនិយោគ​ 20% ដោយសារតែ​ មាន​ វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសក ការ​ ​ ្តី ប៉ុន្តែ ឱនភាព​ ​ ៉ារ៉ាម៉ែតក នៅក្នុងប ​ ប (រូប S23)។ ្រ​ ម្រិតទា ​ ត់ទៅវិញក នេះបា ​ ំឡុងព ​ ្នុងអ ​ តាម​ ​ េលនៃលំនាំនេះ។ បទពិសោធន៍​ វិ និ យោ គខ្ព ស់ ​ អត្រា​ ក្នុ ង ការ​ ក៏ មិ ន សូ វ មានប្រ សិ ទ្ធ ភា ព​ ជ ំ រ ុ ញ​ សន្មតថា របស់កម្ពុជា​ យើង​ ​ ន​ ​ តុល្យភាពគណនីចរន្តមា អត្រា -5 ក្នុងអំឡុងពេលមួយដែរ។ តាមភាពសកម្ម កំណើនដ កំណើន​ ​ ែល​ នៃ ផសស នៅឆ្នាំ 2030 (រូប​S25)។ ភាគរយ​ ុ ​ ជំរញ វន ដោយការ​ ិ ិ យោគ​ធ្វឲ ើ យ ើ ​ ្ មានកំណន មល បរិមាណ​ ឡង ូ ធន​ ើ ​ ​​ វិនិយោគបច្ចុប្បន្ន ឬ​ ដើម្បីរក្សាអត្រា​ វិនិយោគ ដើម្បី​ តម្លើងការ​ ​ ឲ លឿនជាង ផសស​ និងធ ​ ន​ ្វើ​ ្យមា ​ ល​ កំណើនផ មូលធន​ និង​ ធៀប​ ​ ្រូវ​ សម្រេចបានគោលដៅកំណើន កម្ពុជាត ​ ត្រា​ បង្កើនអ ប្រាក់សន្សំ​ អត្រាកំណើនបន្ថែម​ដូច្នេះហើយ ធ្វឲ ផលិតផល​ហើយ​ ​ ្រសិទ្ធ​ ើ​ ្យប ច្រើន​ (រូប S25)។ ដោយសារតែ​ យ៉ាង​ សន្មតព ការ​ ​គី​ ន្លងនៃការ​ នៃការវិនិយោគថយចុះ។ ភាព​ ​ ឺជាហេតផ នេះគ សន្ទុះ​ ុ​ លដែលថា​ ិ គ និង​ វិនយោ តល ្ ភាព​ ុ យ គណនី​ ចរន្ត​គេអាចគណនា​ យង ​ យ​ ា៉ ងា សលួ្រ ​ ើ ​ កំណន កយ ថយចុះ​ ្រោ ​ ឆំា្ន 2031 នៅក្នង ុ លំនាទា ំ ង ដល ំ អស់​ មាន​ ែ ​ ​ អត​ ពី​ ប ្រា ក ្រា ស ់ ន្សចាំ ច់ ​ ំ បា គតិ ជា​ ចណ ែ ​នៃ ផសស ស្ម​ ំ ក ើ ង ន ផល​ ឹ ​ បកូ ​ វិនិយោគ​ ការ​ ខ្ពស​ ​ ់ (រូប S18 S19 S22) ដូចជា នៅឆ្នាំ 2050 វ ្រា ន រវាងអត​ ិ គ និង​ ិ យោ តលុ យ ្ ភាព​ គណនីចរន្ត​(​ ចណ ែ ​ ំ ក ន​ៃ ផសស)។ ​ ូរ៉េ ៖ ប្រាក់សន្សំ និងតុល្យភាព​ រូប S24 ៖ ​ម៉ាឡេស៊ី និងក គណនី​ ​ ្រាក់សន្សំ និង CAB នៅកម្ពុជា រូប S25 ៖ ប ចរន្ត​(ភាគរយ​ នៃ ផសស) នៃ ផសស) (ភាគរយ​ ជាង 20 ឆ្នាំមុនពេលមានវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុអាស៊ី​ រយៈពេល​ កូ�� ៖ តុល���ពគណនីចរន� 30% �����សុី ៖ តុល���ពគណនីចរន� �����សុី ៖ ���ក់សន��ំ កូ�� ៖ ���ក់សន��ំ 40 20% 30 វ�បត�ិ ហិរ��វត�� 10% �សុី ��ំ� 1997 ���ក់សន��ំកំណត់ ៖ ទិន�ន័យ�លមធ��ម 20 10 0% 2017 2019 2021 2023 2025 2027 2029 2031 2033 2035 2037 2039 2041 2043 2045 2047 2049 0 -10 -10% -20 1974 1976 1978 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 -20% ​ ្រភព ៖​ស ប ​ ូចនាករ​ អភិវឌ្ឍន៍ព ​ ិភព​លោក​ ​ អភិវឌ្ឍន៍ព ប្រភព ៖​សូចនាករ​ ​ ិភព​ លោក​ សម្គលា ់ ៖ *នៅឆ្នំា 1998 តុលយ ភាព​ ្​ គណនីចរន្ត​ ​ មាន​ េ ​ អតិរក នៃ ផសស។ ជាង 10 ភាគរយ​ 44 កំណើន​ នៃផលធៀបនៃទុន និងផ ​ ល បែបធម្មតា ត ​ ្រូវ​ បានវាស់វែងដោ​ យ​ ផលធៀបនៃការវិនិយោគ និងកំណើន ហើយត ​ បានប្រើប្រាស់ជាគោលការណ៍ណែនាំ​ ​ ្រូវ​ វាស់វ សម្រាប់អនុវត្តសម្រាប់ការ​ ប្រសិទ្ធភាពការវិនិយោគ។ កំណើន​ ​ ែង​ នៃផលធៀបនៃទុន និងផ ​ លបន្តិច គ ​ ឺជាល ​ ំនាប ំ​ ្រហាក់ប ​ ៃលំនាំកំណើនរ ​ ្រហែលន ​យៈពេល​ វែង ដែលប​ ង្ហាញថា កំណើនរ ​ងការប៉ះពាល់ដោ ​ យសារ​ ​ ី​ រ​ កត្តាក្រៅពកា វិនិយោគផ្សេងៗទៀត។​ 45 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ផ្នែកទី 2 ៖ អត្ថបទជម្រើស ៖ តើកម្ពុជាអាចក្លាយជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2030 និងជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2050 ដែរឬទេ? ​ នអត្រាប បច្ចុប្បន្ន កម្ពុជាមា ​ ្រាក់សន្សំប្រមាណ 13 ភាគរយនៃ េ ​ បានគោលដៅជាប្រទស ដលែ មានបក ្រា ​ ច ់ ណ ូ ​ ំ ល ខស នៅ ់ ឆ្នំា 2050 ្ព ​ ី​ក្សាបាន​ ផសស។ ដូច្នេះ ដើម្បរ ​ិនិយោគ​ អត្រាវ ​ ្រូវ​ បច្ចុប្បន្ន​ កម្ពុជាត ដែលត ​ ម្រូវឲ្យមាន​ រក្សា​ ការ​ ​ ្នុងរយៈពេលជាង 30 ឆ្នាំ។ កំណើនក ​ ត្រាប បង្កើនអ ំ​ ្យបាន 17 ភាគរយ​ ​ ្រាក់សន្សឲ នៃ ផសស ត្រឹមឆ ​ ្នាំ តាម​ យោង​ ខាងលើដកស្រង់ពី Jones និង Olken អត្ថបទ​ ។ ប្រសិនបើក 2030 (កំណើន​ ផសស 4 ភាគរយ)​ ​ ង្កើន​ ​ ម្ពុជាប ​ ឿន​ (2008) បានស្នើថា អំឡុងពេលដែលមានកំណើនល កើត​ សអ អត្រាវិនិយោគ​ ​បស់ប ្មើ​ ត្រារ ​ ្រទេសកូរ៉េ (33 ភាគរយនៃ ផសស ​ ំណោម​ មានជាទូទៅក្នុងច ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ ប៉ុន្តែ ការលំបាក​ ​ ្នាំ 2030) អត្រាប ត្រឹមឆ ំ​ ្រូវ​ ​ ្រាក់សន្សត កើនឡើង​ 28 ភាគរយ​ នៃ រក្សា​ នោះគឺ​ ការមិនអាច​ ​ ន ហើយផ្ទុយទៅវិញ ប្រាក់​ កំណើនបា កំណើន ផសស 15 ភាគរយ)។ អត្រាប ផសស (​ ​ ្រាក់សន្សំក្នុង​ ថេរ​ ចំណូលសម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗនៅ​ ថយចុះផង។ ឬមានការ​ ្រ ស បទ ​ ឡ េ ម ា៉ ស េ ​ ី៊ និង​ បទ េ កូរេ ្រ ស ៉​មានចំនន ួ ​ មធ្យម 30 ភាគរយ​ ជា​ ពិសោធន៍ផ្ទាល់របស់កម្ពុជាប បទ​ ​ ង្ហាញច ​ ្បាស់​ ព​ ី ំណុចន ច ​ េះ​ គឺថា ​យៈពេល​ នៃ ផសស ក្នុងរ ាំ​ ្រោយពី​ ជាង 15 ឆ្នក ទាំងនេះ ប្រទេស​ ទោះបីជាក ​ ំណើនមា ស្ថិរភាពបង្គួរ​ ​ ន​ ​ ពា ចាប់តាំងព ី​ ក់កណ្តាល កម្រិតស មាន​ ​ ម្រិតអភិវឌ្ឍន៍​ ​ ្មើនឹងក បច្ចុប្បន្នរបស់កម្ពុជា​ ដោយ​ ឆំា្ន 1980 ក្តី ក៏​ ទសវត្សរ៍​ អស្ថរ ិ​ ​ នយោបាយ​ ភាព​ កន្លងមក ធ្វ​ ឲ ើ យ បក ្​ ្រា ់​ កើនឡើងខ មាននិន្នាការ​ ​ ្ពស់ ដូចបង្ហាញក្នុងរូប S24។ ប្រអប់ S1 ​ ៉ាង​ ចំណូលសម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗថយចុះយ រូប S27)។ លឿន (​ ់​ ័ត៌មាន​ ផ្តលព បន្ថែមស្តីពប ​ នា ចំណែកប ី​ ណ្តាប្រទេសនា ​ ្រអប់ S2 ពី​ អ្នកតាក់តែងគោលនយោបាយនៅកម្ពុជា​ អាចពិចារណា​ បង្ហញ ិ ដ ា ពីវធ ី ល ែ ​ ុ ​ កម្ពជា ប​ អាច​ ើ្រ ស ប ់ ល​ គោ ្រា ​ នយោបាយ​ ​ ដមើ បជ ី រ ្​ ុ ​ ំញ នយោបាយ​​ គោល​ បង្កើនពេលវេលាដែលមាន​ កំណើនខ្ពស់ ក្រៅពី​ អត្រាប្រាក់សន្សំកាន់តខ ែ​ ្ពស។ ់​ នយោបាយ​ គោល​ ​បស់ខ បង្កើនកំណើនរ ​ ្លួន​ ។ Berg, Ostry និង Zettelmeyer (2012) បានលើកឡើងពីគោលនយោបាយ​ ក្នុងការ​ បញ្ហាប្រឈម​ កំណើន៖ ភស្តុតាង រក្សា​ ផ្សេងៗ​ ​ ពីប្រទេស​ ផ្សេងៗ​ ដែលពា ​ រ​ ​ ក់ព័ន្ធនឹងកា ​ បង្កើនរយៈពេលកំណើន។ ទីមួយ ​កឃើញថា ប្រទេសដ ពួកគេរ ​ ន​ ​ ែលមា រីកច ការ​ លឿន មាន​ ​ ម្រើន​ ្រ ស “តាមពិត បទ េ កំពង ុ អភិវឌ្ឍន៍ទាង ំ អស់ សុទត ្ធ ​ ែ ង ឆ ្ល កាត់​ ​ ិនថ កំណើនម កំណើន​ ​ េរទេ ហើយចំណុចនេះស៊ីសង្វាក់ទៅនឹង ​ ខ្លាំង និងការ​ កំណើន​ ធ្លាក់ចុះក្នុងរយៈពេលយ ​ ​ ូរ (10-15 ​ ្រទេសដ នៃប ​ ែលមានអតិផរណាខ្ពស់​ មានលទ្ធភាពខ្ពស់ក្នុងការ​ រក្សា​ ឆ្នាំ) ប៉ុន្តែ ការ​ លំបាក និងអាច​ កំណើនគឺជាការ​ បង្កជា​ មាន​ 45។ ទីពីរ ពួកគេរ សេដ្ឋកិច្ចធ្លាក់ចុះ​ ​ ែល​ ​កឃើញថា ប្រទេសដ ប្រឈម​ បញ្ហា​ ទៀត” (Jones និង Olken 2008) ផ្សេងៗ​ សមភាព​ មាន​ មាន​ ​ ្រជាធិបតេយ្យ មានការ​ ស្ថាប័នប នាំចេញច្រើន​ ​ ម្រាប់​ការ​ ចំណុចគន្លឹះស អភិវឌ្ឍរយៈពេលវែង រក្សា​ គឺ​ការ​ ស្ថិរភាព​ និងមាន​ ្ច​ឹងមាំ ម៉ាក្រូសេដ្ឋកិចរ មានលទ្ធភាពខ្ពស់ក្នុងការ​ ពន្លឿនកំណើនទេ។ កំណើន​ មិនមែនជា​ការ​ សហរដ្ឋអា ​ ​ មេរិក​ បាននូវកំណើនរយៈពេលវែង។ រក្សា​ ​ ​ ទួលបានចំណាត់​ កម្ពុជាទ ប្រទេសមានជាងគេបំផុតក្នុងសកលលោក​ ដែលជា​ ​ ែល​ មិនដ ា ​ ថ្នក់ ​ ល ្អ ផ ល ើ ក ​ ែ្ន ជាចន ើ្រ ដូចជា សមភាព​ សដ ្ឋ ច េ ក មគ ិ ្ច (​ ុ េ ណ Gini កំណើនលឿន​ មាន​ ​ក្សា​ ពេកនោះទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ អាមេរិករ បាន​ នាំចេញច ទាបក្នុងរង្វង់ 0.31) ការ​ អត្រា​ ​ ្រើន (​ ់​ ី​ វិនិយោគផ្ទាលព ​ ំណើន អត្រាក 2 សម្រាប់មនុស្សម្នាកៗ ភាគរយ​ ់​ ក្នុងរយៈពេល​ ​ ំណើនកា បរទេសខ្ពស់ និងក នាំចេញដ៏រឹងមាំ) ​ រ​ ស្ថិរភាព​ ​ និង​ ម៉ាក្រូ​ ជាង ​ ​ម​ ួយសតវត្សរ៍មកហើយ​ (រូប S26 ៖ ដកស្រង់ចេញពី េ ក សដ ិ ។ ្ឋ ច ្ច អញ្ញតន ិ្ត ន ៃ យោបាយក៏​ សខា ផងដរ ំ ន់​ ែ ។ Berg, Ostry ប្រទេសផ្សេងៗទៀតនៅអាស៊ី ដូចជា សិង្ហបុរី Jones 2016)។ ​ ឃើញថា បញ្ហា​ និង Zettelmeyer (2012) រក​ តែ​ ដោយសារ​ ​ ូរ៉េ សម្រេចបានអត្រាក ម៉ាឡេស៊ី និងក ​ ឿន ប៉ុន្តែ ​ ​ ំណើនល ប្រទេស​ ផ្នែកនីតិប្រតិបត្តិ និងកា អំណាច​ ប្រកួតប ​ រ​ ​ យោបាយ​ ហាក់​ ​ ្រជែងន រក្សា​ ទាំងនេះនៅតែ​ អតក បាន​ ំ ន ្រា ណ ើ ​ កង រយៈពល ុ្ន ​ ែ ។ ស្ថន េ វង ​ ា ភាព​ ័ ន ដូចជាពាក់ពន ឹ ​ ្ធ ង កណំ ន ើ ដល ែ មានស្ថរ ិ ភាព​ចំណក ការគប ែ ​ ​ ់ ង ្រ គ ្រ ​ ័ ខ នេះមានការពាក់ពន ំា្ល ចំពោះមហិចតា ្ធ ង ិ្ឆ ​ របស់កម្ពជា ុ ក្នង សមច ុ ការ​ ្រេ ​ ្រ ស បទ ួ្រ រ​ េ ជាគសា ័ ន ពាក់ពន ្ធ ង ឹ ​ កណ ើ ​ ំ ន ដល មន ែ ​ សរ ិ សូវមាន​ ិ្ថ ភាព។ សហរដ្ឋអា រូប S26 ៖ ​ ​ មេរិក ៖ ផសស ពិតសម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗ​ កម្រិត ផសស សម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗនៅ រូប S27 ៖ ​ ​ កម្ពុជា​ ក��ិតដុ�� 2009 ��ល 64,000 8 ក��ិត ផសស ពិតស���ប់មនុស�����ក់ៗ 32,000 7.5 16,000 2.0% ក��ងមួយ���ំ 8000 7 4000 2000 6.5 1880 1900 1920 1940 1960 1980 2000 1970 1980 1990 2000 2010 ���ំ ���ំ ប្រភព ៖​Jones (2016) ​ ប្រភព ៖​PWT9 ​ 45 តុល្យភាពគណនីចរន្ត និងអត្រាប្រាក់សន្សកា ​ ពា ំ​ ន់តែខ្ពស់ ពេលខ្លះ ក កំណើនរយៈពេលយូរ​ ៏​ ក់ព័ន្ធនឹង​ ផងដែរ។​ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ 46 ផ្នែកទី 2 ៖ អត្ថបទជម្រើស ៖ តើកម្ពុជាអាចក្លាយជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2030 និងជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2050 ដែរឬទេ? ប្រអប់ S1 បទពិសោធន៍ក្នុងតំបន់1 ចំណាយ​ រូប SB1 ៖ ការ​ របស់រដ្ឋាភិបាលលើវិស័យអប់រំ (% នៃ ផសស) េ ម៉ឡ ប្រទស េ ី៊ ឥណ្ឌន ា ស ូ ស បទ េ ី៊ និងថៃ ជា​ ្រ ស េ ​ បក ុ្ន ចំណោម​ ី ង បទ េ ​ ្រ ស ៌ា​ ែលមា ទាំង 8 នៅអាស៊ីបូពដ ​ េដ្ឋកិចល ​ នកំណើនស ្ច​ ឿននៅអំឡុងឆ្នាំ 1960 និង 1990 ហើយគេហៅកំណើននេះថាជា “​ ភាពអស្ចារ្យនៃអា ​ ស៊ី​ 6 1960 1990 2016 5 ៌ា​ ។ ​ បូព” វិនិយោគកម្រិតខ្ពស់​ជាពិសេសក្នុងវិស័យឯកជន​រួមជាមួយ​ ការ​ 4 មនុស្សខ្ពស់ និងមានចំនួនកើនឡើង ​ នឹងធនធាន​ សារ​ ដោយ​ ​ ​ ្ពស់​ អត្រាខ 3 2 បញ្ចបកា នៃការ​ ​ ធ្យមសិក្សា​ គឺជាគន្លឹះនៃ​ ់​ រសិក្សាកម្រិតបឋមសិក្សា និងម 1 ​ ំងនេះ។ រដ្ឋាភិបាល​ ភាពជោគជ័យរបស់ប្រទេសទា ​ ំងនេះបា ប្រទេសទា ​ ន​ 0 �����សុី �� ឥណ����សុី កម��� ថវិកាច ចំណាយ​ ​ រ​ ​ ្រើនលើកា អប់រក ំ​ ម្រិតទាប​ ជាមុន ់​ រ​ ដោយផ្តលកា អប់រំ​ សិក្សាគ បឋម​ ​ ង្កើនកា ​ ្រប់គ្នា​ និងប ​ រអប់រំកម្រិតមធ្យមសិក្សា។ ចំណែក​ ប្រភព ៖​WDI និង ADB ​ ​ ប់រជា ថវិកាអ ​ ឋមសិក្សា​និងមធ្យមសិក្សា។ ំ​ ង 3 ភាគ 4 ផ្តោតលើប ​ ទន្ទឹម​ ប្រែប្រួលផ្នែកប នឹងនេះ ការ​ ្ត​ ៉ាង​ ​ ្រជាសាស្រយ បានជួយសម្រួលដល់​ លឿន​ កិច្ចខិតខំប ប្រែងទា ​ ្រឹង​ ​ ំងន ​ េះ។ ​ ការ​ ​ ៃអត្រាប ថយចុះន ​ ង្កកំណើត និង​ ​ ៃបានអនុវត្ត​ នៅទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1970 ប្រទេសថ យុទ្ធសាស្រជ ្ត​ ំនួសការ​ ​ េដ្ឋកិចល កំណើនស ែ​ រ​ ្ច​ ឿន​មានន័យថា សូម្បីតកា វិនិយោគ​ ​ លវើ​ិស័យអប់រំ​ ប្រទេសក នាំចូល ដូច​ ​ ភិវឌ្ឍន៍ផ ​ ំពុងអ ​ ្សេងៗទៀត តាមរយៈការ​ បង្កើនព ​ ន្ធ​ ជាចំណែកនៃ ផសស មានអត្រាថ ​ នធនធាន​ ​ េរ ក៏មា ច្រើនស ់​ ុមារ​ ​ ម្រាបក ​ ំនិញប្រើប្រាស់ដល់ 30 ទៅ 55 ភាគរយ​ នាំចូលលើទ ។ មូលធន និង​ ម្នាក់ៗដ ។ រដ្ឋាភិបាល​ ​ ែរ​ កម្រិតហ បាន​ ​ ិរញ្ញប្បទានសាធារណៈ​ ើ​ រ​ លកា អប់រំ​ ​ ក់កណ្តាលសម្រេច​ មានពន្ធទា ទំនិញពា ​ ប។ វាយនភណ្ឌ ឱសថ និង​ ​ ្តោ​ ក្រោយមធ្យមសិក្សា​ដែលផ តជាសំខាន់ល ​ ជ ើ​ ំនាញ​ បច្ចេកទេស។ បង្គយា គ្រឿង​ ុំ​ នយន្តទ ​ ទួលបានការអនុគ្រោះព ​ ិសេស។ ​ ការនាំចូលយាន​ ​ ៉ាឡេស៊ី និងថ ប្រទេសម ប្រើប្រាសកា ​ ៃ បាន​ ់​ រជំនួសកា ​ រ​ នាំចូល​ និង​ ូ​​ ជំនិះត្រវ ហាមឃាត់ជា បាន​ ​ ច​ ្រើនលើកច្រើនសា។ លក្ខខណ្ឌនៃការប្រើ ​ ិតកា ការលើកទឹកច ្ត​ រ​ ច្រើន​ ទន្ទឹមនឹងកា ​ ៉ាង​ នាំចេញយ ងាកចេញពីកា ​ រ​ ​ រនាំ​ ស្រុក ប្រាស់ធនធានក្នុង​ បានបង្កើន​ ថ្លៃ​ ផលិតកម្មក្នុងវិស័យផ្គុំតម្លើង​ ចេញផ្អែកលើធ ការ​ ​ នធានទៅជា​ នាំចេញផ ​ ្អែកលើ​ កម្មនសា ្ត​ ល។ គោល​ ការ​ ហើយក៏មាន​ ផ្តល់ឧបត្ថម្ភធន​ ដល់​ ក្រុមហ៊ុនផលិត​ វត្ថុធាតុដើមដែរ។ ​ បាយអត្រាប នយោ​ ់ ្រូវ​ ត ​ ្តូរប្រាក​ រូបិយវត្ថុ​ បានធ្វើសេរីភាវូបនីយកម្ម ហើយ​ ប្រេង​ វិបត្តិ​ បាន​ លើកទីពីរ​ ឲ្យសេដ្ឋកិច្ច​ ធ្វើ​ ថ ៃធ ​ ្លាក់ចុះ​ គោល​ ដែលមាន​ បានទម្លាក់ថ្លៃ​ ត្រូវ​ ជាញឹកញា ដើម្បី​ ជំរុញ​ ​ ប់​ នាំចេញ​ កំណើន​ ។ ជារួម ជំនួសកា នយោបាយ​ ​ រ​ នាំចូលនៅ ​ ​ទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1970។ នៅឆ្នាំ 1981 គោល​ នយោបាយទាំងនេះ​ ឲ្យ​ ធ្វើ​ វិស័យឧស្សាហកម្ម​ មុខ​ ប្រឈម​ ការ​ នឹង​ ផោ្តតលើ​ គោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្មរបស់ប្រទេសថៃ​ ការ​ ជំរុញ​ ការ​ នាំ​ ​ ្រជែងអ ប្រកួតប ​ ន្តរជាតិ​ និងធ្វឲ ​ ម្លៃក្នុងស្រុកប ើ​ ្យត ​ ្រហាក់ប្រហែលគ្នានឹង​ សម្បទាន គឺជា​ ចេញ។ ឥណទានដោយស្វ័យប្រវត្តិ និងមានលក្ខណៈជា​ ៃ​ ន្តរជាតិជា តម្លអ ​ នៅប្រទេសក ​ ង ​ ំពុងអ ​ ភិវឌ្ឍន៍ផ្សេងទៀត​ ។ ក្រោមគោ ​ ល​ ​ ួយទ ចំណុចសំខាន់ម ក្នុងយ ​ ៀត​ ​ ុទ្ធសាស្រ្តជំរុញការ​ នាំចេញ។ ​ ធនាគារ​ នយោបាយ​ សដ ្ឋ ច េ ក ិ ថ ្ច ​ រ ី្ម បស់មឡ ​ ី៊ ​ ា៉ ស េ នៅ ុ ការ​ ឆំា្ន 1971 ការជំរញ ំ ញ ច នា​ េ ​ ​ បា ប្រទេសថ បង្កើនកា ៃ​ ន​ ​ រ​ ផ្តល់ហិរញ្ញប្បទាន តាមរយៈ​ ធនាគារ​ ពាណិជ្ជ​ សំខាន់ៗ​ ដូចជា ការ​ បន្ថយ​ ​ អត្រាព ​ ន្ធលើប្រាក់ចំណូលដែលពាក់ព័ន្ធនឹង​ សម្រាបវ ់​ិស័យសេដ្ឋកិចស ផ្នែកមួយនៃយុទ្ធសាស្រ​ ្ច​ ំខាន់ៗ។ ជា​ ជ ្ត ំរុញការ​ ដំណើរការនាំ​ ​ ្រោះ​ ចេញ និងវត្ថុធាតុដើមក្នុងស្រុក ការអនុគ ពន្ធសម្រាប់​ ​ ៃបានកែស នាំចេញ ធនាគារប្រទេសថ វិធានស្តីពីការចុះថ ​ ម្រួល​ ​ រ ្លៃ​បស់ខ ​ ្លួន​ ការ​ នាំចេញ​ និងកា ចំណាយលើការជំរុញការ​ ​ របន្ថយថ្លរ ៃ​បស់ក ​ ្រុមហ៊ុន​ ែ​ ្លាំងលើក្រុមហ៊ុននា ដោយផ្តោតកាន់តខ ខ្នាតត ​ ំចេញ​ ​ ូច និងថ ​ ្មីៗ​ និង​ ​ ង 20 ភាគរយ​ នាំចេញជា នផៃ​ លិតផលនាំចេញរបស់ខ ​ ្លួន។ គោលនយោ​ ផលិតភាពផ្សេងៗទៀត។ សកម្មភាពប្រកបដោយ​ បាយ​ បានជំរុញការ​ ឥណទាន​ នាំចេញ តាមរយៈ​ ការ​ ធានា និងកា ​ រ​ បញ្ចុះ​ ការ​ ​ ផា្លស់ប្តូរផ្នែក​ គោលនយោបាយទាំងនេះ​ បានផ្តល់​ លទ្ធផលយ៉ាង​ ៃ​ យ​ តម្លដោ ស្វ័យប ការ​ ើ​ ិរញ្ញប្បទាន​ ​ ្រវត្តិលហ នាំចេញ ​ ទួលបាន​ ដែលទ ្ត​ ល​ ធំធេង។ នៅឆ្នាំ 1986 កម្មនសា ធុនស្រាលមា ​ ​ នចំនួន 30.6 ភាគរយ​ អត្រា​ ការប្រាក់ទាប។ តំបន់កែចនា ​ ណិជក ្នៃ​ ំចេញ តំបន់ពា ្ជ​ ម្មសេរី​ និង​ ៃ រនាំចញ កា ន​ របស់បទ េ សរុប​ ្រ ស ៃ ល េ ថដ ែ មានកំណន ័ ​ ើ ។ វិសយ សខា ំ ន់ៗ​ ​ ម្មន្តសាល​ ឃ្លាំងក អាជ្ញាប័ណ​ ដែលទទួលបាន​ ដែលអនុញ្ញាតឲ ្ណ ​ ​ ំចូល​ ​ ្យនា បំពាក់ ស្បែកជើង ផ្កាសិប្បនិម្មិត គ្រឿង​ រួមមាន​ សម្លៀក​ អលង្ការ និង​ ​ ើមដោ វត្ថុធាតុដ មិនជាប់ព ​ យ​ ផ្គុំ ី​ ្វើការ​ ​ ន្ធ​ ដើម្បធ កែចស ឬ​ ្នៃ​ ម្រាបកា ់​ រនាំ​ វិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេសមា សៀគ្វីអគ្គិសនី។ ការ​ ​ នតួនាទីស ​ ំខាន់ក ​ ្នុងកា ​ រ​ ចេញ មានសារៈ​ ​ ម្រាបកា សំខាន់ណាស់ស ់​ រ​ បញ្ចូលគ ​ ដោ ្នា​ យ​ ជោគជ័យនៃ​ នាំចេញ ព្រោះ​ ជំរុញការ​ ថា ក្រុមហ៊ុនម ​ កពីប ​ ្រទេសអ ​ ភិវឌ្ឍន៍នៅអាស៊ី ការ​ ​ រ​ ជំនួសកា នាំចូល និងកា ​ រជំរុញការ​ នាំ​ នាំចេញ។ នៅឆ្នាំ 1980 ការ​ ផា្លស់ទីតាំង​ បាន​ ផលិតកម្មផែ្នក​ កម្មន្តសាលដែលត្រូវការកម្លាំងពលកម្ម ចេញផលិតផល​ ្ត​ ល​ កម្មនសា ប្រមាណ 70 ភាគរយ​ ចេញមកពីតំបន់​ ​ ច្រើន ទៅក្រៅប្រទេសខ្លួន។ ្នៃ​ ម្រាប់ការនាំចេញ ជាពិសេសក កែចស ​ ្រប់គ្រងដោ ​ ្រុមហ៊ុនគ បរទេស។ ​ យ​ 1 រៀបរៀងដោយ ភឹម រុនស៊ីណារិទ្ធ ទីប្រឹក្សាធនាគារពិភពលោក។ 47 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ផ្នែកទី 2 ៖ អត្ថបទជម្រើស ៖ តើកម្ពុជាអាចក្លាយជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2030 និងជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2050 ដែរឬទេ? ប្រអប់ S2 ការ​ សន្សំប្រាក់1 ជំរុញការ​ ​ បំណង​ គោល​ ដ៏សំខាន់ម គោលនយោបាយ​ ក្នុងការទប់ស្កាត់ការផ្តល់ ​ ួយ ​ ក្លាយ​ កម្ចីដោយប្រថុយប្រថាន ដែល​ ជាប ​ ្រភព​ ចម្បង​ នវ ិ​ ិរញ្ញវត្ថនៅ ៃ​ិបត្តហ ុ​ ​ ​ ណ្ឌូនេស៊ី ម៉ាឡេស៊ី និងថៃ បានបង្កើនអ ប្រទេសឥ ​ ្រាក់សន្សំ ​ ត្រាប ​ ៃ​ ប្រទេសថ ក្នុងប និង​ ​ ្សេងៗទៀត​ ​ ណ្តាប្រទេសផ ៌ា​ លពី​ នៅអាស៊ីបូពកា ​ រវិនិយោគតាមរយៈ​ និងកា សំខាន់ៗ និងការអន្តរាគមន៍​ គោលនយោបាយ​ ទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1980។ ផ្សេងៗ។ សំខាន់ៗ​ គោលនយោបាយ​ ​ នផ្តល់ជាម ពីរបា ​ ម្រាប់​ ​ ូលដ្ឋានស ​ ៃក៏ធ្វើតាម​ ប្រទេសថ ​ អាស៊ីបូពផ ប្រទេសនៅ ដែរ​ ដោយ​ ៌ា​ ្សេងៗទៀត​ ​ ្រាក​ អត្រាប ់ ន្សខ ស បញ្ចៀស​ ំ​ ្ពស់ និងកើនឡើង។ ទីមួយ តាមរយៈការ​ ​បប​ ដាក់កំណត់រ ់​ ន្សជា ប្រាកស ំ​ កា ​ តព្វក ​ ិច្ច ក្រោយពីមាន​ ​ វិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុ​ ​ ំងនេះបា អតិផរណា ប្រទេសទា បញ្ចៀស​ ​ ន​ ការ​ ប្រែ​ ប្រួលអ ​ រ​ ​ ត្រាកា ប្រាក់​ នេះ​ អាស៊ីនៅឆ្នាំ 1997។ របប​ ្ភ​ ី។ សសរស្តម្ភទីមួយ​ មានសសរស្តមប ​ ប ពិតល ​ នាថា ​ ើ​ ្រាក់បញ្ញើ និងធា ​ ំងនេះមា អត្រាទា វិជ្ជមាន។ ជា​ ​ នភាព​ ្រា ន សមប ​ ់ យោ ិ ជិតក្នង ុ ​ ិ យ វស ័ ​ ឯកជន​ សសរស្តមទ ្ភ ព ី រសមប ី​ ្រា ​ ម ់ ន្រ​ រ ី្ត ដ្ឋភិ ល ា បា លទ្ធផល ទាំងនេះបា ប្រទេស​ ​ ន​ ផ្តលអ ់​ ត្រាកា ​ រប្រាកព ់​ ​ ់​ ិតកាន់តែខ្ពសល ើ ​ យ​ ដែលទទួលបានការបំពេញបន្ថែមដោ ប ិ ម្រុងទុក (សសរស្តម្ភ​ មូលនិធ​ ្រា ប បក ើ ង ់ ញ្ញកុ្ន ​ បព ័ ហ ្រ ន ្ធ រ ិ ញ្ញវត្ថុ ​ ជាង​ ​ បទ េ ​ ្រ ស កព ុ អភិវឌ្ឍន៍ផស ំ ង េ ៗទៀត​ ្ង ។ ​ ុកត ទីបី)។ មូលនិធិបម្រុងទ ់​ យ​ ​ ្រូវបានផ្តលដោ ​ ហគ្រាស​ សាជីវកម្ម​ និងស ​ ីរ ​ ទីព ប្រទេសទា ​ ំងនេះធា ​ នាបាន​ សន្តិសុខរ ​ នាគារ និងផ ​បស់ធ ​ ្តល់ភាព​ និយោជិត។ នៅក្នុងសសរស្តម្ភទីបី ភាគទានរបស់ន រដ្ឋ ទៅឲ្យ​ ​ ិយោជិត​ ​ ល់អ ងាយស្រួលដ ​ ន្សំប្រាកខ ​ ្នកស ​ ​ ់​ ្នាតតូច និងនៅ ី​ នបទ។ ទជ មានយ៉ាងហោ ត្រូវ​ នប ​ ចណាស់ 3 ភាគរយ​ ់​ ្នួល ប៉ុន្តែ ​ ៃ​ ្រាកឈ មិនត្រូវលើស ​ ៉ាឡេស៊ីបាន​ ប្រទេសម សន្សំប្រាក់ទូទាំងប្រទេស​ តាម​ ជំរុញការ​ រយៈ​ ​ ិចជា 15 ភាគរយឡើយ។ ភាគទានរបស់និយោជកមិនត្រូវត ភាគទាន​ ​ ង​ បង្កើតប ការ​ ​ ន​ ​ ្រព័ន្ធសន្សំប្រាក់តាមប្រៃសណីយ៍។ ប្រព័ន្ធទាំងនេះបា ទាក់​ និយោ​ របស់​ ឡើយ។ ជិត​ និយោជិត​ ទទួលបាន​ ប្រាក់​ ំ បណា នៅពេល​ ច់​ អ្នកសន្សំប្រាកខ ទាញ​ ​ ូចយ ់​ ្នាតត ផ្តល់សន្តិសុខ និងល ​ ៉ាងច្រើន​ ដោយ​ ​ ទ្ធ​ ​ ឈប់ពីការងារ​ ឬ​ ពួកគេលា ​ ្រូវ​ ចូលនិវត្តន៍។ ជាទូទៅ មូលនិធិនេះត បាន​ សមស្របដ ភាព​ ម៉ាឡេសបា ​ ល់ពួកគេ។ រដ្ឋាភិបាល​ ់​ ែនការ​ ៊ី​ នប្រើប្រាសផ ្រ គ គប ់ ង ្រ ​ របស់​ គះ ា ​ ឹ្រ ស្ថនហរ ិ ញ្ញវត្ថ​ ស ុ ខា ែ ​ ំ ន់ៗ ដល ទទួលបានអាជ្ញ​ ប ា ណ ព ្ណ ​ ័ ​ ី ប្រាក់សោធន​ ជាកាតព្វកិច្ច​ ការ​ ដើម្បជ ី​ ំរុញ​ ​ សន្សប ំ​ ្រាកក ​ ្រទេស2។​ ់​ ្នុងប ​ ​ ិរញ្ញវត្ថុ។ ក្រៅពីមូលនិធិបម្រុងទុកនេះ ប្រទេសថៃមា ក្រសួងហ ិ ​ នមូលនិធ​ នេះមា ផែនការ​ ពីរ។ ទីមួយ ប្រទេសក ​ នហេតុផល​ ​ ភិវឌ្ឍន៍ភាគច្រើន​ ​ ំពុងអ ​ ម្រាបព សង្គហស ់​ េលចូលនិវត្តន៍ ដែលស ​ នឹងគ ​ ្រដៀង​ ចូលនិវត្តន៍​ ​ ណនី​ សវ មិន​ ្ រ​ ូ មានទីផសា ឯកជន​ ហើយទីផសា ​ ធនលាភ​ ្ រ​ មយ ួ តូច​ ួ ចំនន ដល មាន​ ែ ​ ​ ​ ហរដ្ឋអា បុគ្គលរបស់ស ​ ​ មេរិក។ បុគ្គលម ​ ្នាកអា បង្កើតគណនីផ ់​ ច​ ​ ្ទាល់ខ្លួន​ ្រា ់ ដំណរ សប តច ើ ការ​ ​ សន្ទសស ិ តួច។ ឧ. មិនសូវមានធនលាភ​ ្ ន៍​(indexed គ្រឹះស្ថាន​ ជាមួយ​ វត្ថុ​ ហិរញ្ញ​ ដំណើរការប្រព័ន្ធនេះ។ ដែលទទួលបានសិទ្ធិ​ annuities) ឡើយ ​ ហើយជាញឹកញាប់ គ្មានស ធនលាភ​ ​ ន្ទស្សន៍ កម្រិតក ភាគទាននេះជាប់ពន្ធទៅតាម​ ។ ​ ំណត់​ ស ិ ង្គហសម្រាប់​ មូលនិធ​ តម្លៃមិនទាក់ទាញ ដោយសារ​ (nonindexed annuities) មាន​ តែ​ ចូលនិវត្តន៍ ​ ពេល​ បាន​ ត្រូវ​ អនុវត្តក ​ ្នុងប ​ ្រទេសថ ៃ​ ​ ​ នៅ អំឡុងខែ មីនា ឆ្នាំ ខស ការចំណាយ​ ្ព ល ់ ​ ប ើ ត ិ ត្តកា ្រ ប ិ រ​ ខស ្ព ់ និងការ​ ជស មន ើ្រ រើស​ ិ ​ បាន​ ​ ល​្អ ទីពរ ។ ី 2001 ់​ ធ្យោបាយ​ ដើម្បីផ្តលម ំ​ ្រាកដោ សន្សប ស្ម័គ្រចិត្ត​ ់​ យ​ សម្រាប់ពេល​ ​ ែលមានធនលាភ​ សូម្បីតែនៅពេលដ ក្តី មិនសន្សំប្រាកគ ក៏ប្រជាជន​ ់​ ្រប់​ ដែល​ ចូលនិវត្តន៍សម្រាប់និយោជិត​ មូល​ មិនស្ថិតក្នុង​ បម្រុង​ និធិ​ ទុក ឬ​ ្រា ​ គន ់ មប ស ់ ល ្រា ព េ ​ ចាស់ជរារបស់ខន ួ្ល ​ ដរ រដ្ឋភ ែ ហើយ​ ិ ល​ ា បា ដល់​ បានជួយ​ ​ ង់ភា ចង់ប ទាន​ ​ គ​ បន្ថែម។ វិនិយោគិនមា ​ ន​ សេរីភាព​ ​ រ​ ច្រើនក្នុងកា បែងចែក​ ដែល​ មនុស្សចាស់​ ខ្លួន​ មិនអាចទ្រទ្រង់ជីវភាព​ បាន។ ដើម្បី​ ឯង​ បញ្ចៀស​ ដកប្រាក់ធ្វើបានសម្រាប់តែអ្នកដែលមាន​ ទ្រព្យមូលនិធិ។ ប៉ុន្តែ​ការ​ អាយុ ​ ្រាកន បញ្ហាអ្នកមិនបង់ប ់​ េះ រដ្ឋាភិបាល​ បាន​ តម្រូវឲ ​ លរដ្ឋ​ ​ ្យព យ៉ាងហោច​ 55 ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ។ មាន​ ណាស់​ កម្រិតប ​ ្រាក់សន្សអ ំ​ ប្បបរមា​ ​ សម្រាបព ​ ូលនិវត្តន៍។ ់​ េលច ​ិស័យ​ តារាង S2.1 ៖ ប្រាក់សន្សំក្នុងវិស័យឯកជន និងវ ​ បា ប្រទេសថ ៃ​ ន​ បង្កើត​ ធនាគារ​ ប្រាក់សន្ស​ ំ ដ្ឋាភិបាលនៅឆ្នាំ រ 1913 សាធារណៈ (% ផសស) ជរ ដែល​ ុ ​ ំញ សន្ស​ ការ​ ំ ក ប ្រា ​ ក ់ ង ុ្ន ចំណោម​ ​ ្រ ជនថៃ ដោយ​ បជា ផតោ្ត ​ ជា​ ពស េ ​ ិ ស ​ ុមារ និងស លើក ​ ិសិ្សត។ ដើម្បីបង្កើនទំនុកច ​ ិស្សន ​ ិតរ លើ​ ្ត​បស់ប្រជាជន​ ប្រទេស​ ប្រាក់សន្សំក្នុងវិស័យ​ ប្រាក់សន្សំក្នុងវិស័យ​ ធនាគារនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលប្រទេសថ ​ ៃបានផ្តល់ការ​ គណនី​ ធានាដល់​ សាធារណៈ ឯកជន ប្រាក់សន្សំរបស់ធនាគារនេះ។ ជាមួយនឹងអាណត្តក ិ​ ំណត់នេះ ​ ធនាគារ​ ម៉ាឡេស៊ី ផ្តល់ជម្រើសន នេះបាន​ យុទ្ធនាកា ​ ៃការសន្សំប្រាក់ជាច្រើន​ តាមរយៈ​ ​ រជា​ 1980-85 3.2 18.7 ​ ្នុងការ​ ច្រើនក ំ​ ្រាក។ ជំរុញការសន្សប ់​ ធនាគារនេះបានចូលរួមចំណែកឲ្យ 1981-90 10.3 19.1 ​ រាជរដ្ឋាភិបាលប្រទស​ មានទម្លាប់សន្សំប្រាក់ក្នុងប្រទេស។ ៃ​ ន​ ថបា ដាក់​ ថៃ ​ ទប្បញ្ញតិ្តមួយចំនួន ​ ចេញនូវប ដើម្បប ី​ ង្កើនល ​ ទ្ធភាពសង​ របស់គ្រឹះស្ថាន​ 1980-85 14.3 4.7 ជួយ​ ហិរញ្ញវត្ថុ​ ដែលបាន​ ​ ំង ​ បង្កើនទា អត្រាប ​ ្រាក់សន្សំ និងប ​ ្រសិទ្ធផល​ 1986-87 8.6 14.6 បែងចែកធនធាន​ នៃការ​ ​ ន​ ។ រាជរដ្ឋាភិបាលថៃបា ​ ទប្បញ្ញត្តិបង្ការ​ អនុវត្តប ឥណ្ឌូនេស៊ី ​ ក្ខខណ្ឌត នៅទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1980 ក្នុងទម្រង់ជាល ​ ្យមានទុនគ្រប់គ្រាន់​ ​ ម្រូវឲ 1981-88 7.7 14.0 ​បស់ធានា​និងកា លក្ខខណ្ឌនៃការដាក់រ រឹតត្បិតកា ​ រ​ ​ រ​ ​ រផ្តល់កម្ចី​និងកា ត្រួត​ ប្រភព ៖ “ភាពអស្ចារ្យនៃអាស៊ីបូព៌ា” ធនាគារពិភពលោក ​ ្ទាលដោ ពិនិត្យផ ធនាគារជាតិ។ ់​ យ​ ការ​ រឹតត្បិតល ​ ើការ​ ់​ ម្ចអា ផ្តលក ​ ជា​ ី​ ច 1 រៀបរៀងដោយ ភឹម រុនស៊ីណារិទ្ធ ទីប្រឹក្សាធនាគារពិភពលោក។ 2 ្ រហិរញ្ញវត្ថុ គោលនយោបាយសាធារណៈ និងភាពអស្ចរ “ទីផសា ាយ ្ នៃអាស៊ប ី ព ូ ” ា ន ា៌ Joseph Stiglitz និង Marilou Uy ធនាគារពិភពលោក វ៉ស ី៊ តោន ឌីសី៊ ឆ្នំា 1996។ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ 48 ផ្នែកទី 2 ៖ អត្ថបទជម្រើស ៖ តើកម្ពុជាអាចក្លាយជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2030 និងជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2050 ដែរឬទេ? IV. ជម្រើសគោលនយោបាយ នោះ។ ការ​ ​ ដៅ​ ខិតខំសម្រេចបាន​ គោលដៅ​ ​ ្ពស់ពេកអា កំណើនខ ​ ច​ ើ​ ្យមានគោលនយោបាយ​ ធ្វឲ ​ ំរុញ​ ដែលជ ​យៈ​ កំណើនរ ពេលខ្លី ប៉ុន្តែ​ ​ ង្ហាញថា កម្ពុជាន លទ្ធផលនៃលំនាំកំណើនរយៈពេលវែងប ​ ឹង​ ​ ល់កំណើនរ គំរាមកំហែងដ ​យៈពេលវែង។ ម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច ​ ចំពោះ​ សម្រេចបា មិនអាច​ ជាប ​ នគោលដៅ ក្លាយ​ ​ ែលមាន​ ​ ្រទេសដ ប្រាក់ ឱនភាព​ អាចមាន​ ​ រន្ត​ និងកា គណនីច លែងមាន​ ​ រ​ ​ ូលធន​ ​ លំហូរម ​ ធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ ចំណូលម ​ នការ​ ​ ្នាំ 2030 ឡើយ ទោះបីជាមា ការ​ ដោយសារតែ​ ច្រើនល វិនិយោគ​ ​ ើសកម្រិត។ ​ ួយ​ ជាជម្រើសម ច្រើនក្តី ប៉ុន្តែ ​ វិនិយោគ​ សម្រាប់កម្ពុជាស មានឱកាស​ ​ ន​ ​ ម្រេចបា នយោបាយដល ទៀត គោល​ ើ ឡើងដើមប ែ បង្កត ប ្​ ី ង្កន ើ ​ វន ការ​ ិ ិ យោ ​ គ​ ប្រទេសដែលមា គោលដៅក្លាយជា​ ​ នប្រាក់ចំណូលខ្ពស់​ នៅឆ្នាំ ុ្រ ហ៊ន របស់កម ​ ី ន ុ តាមរយៈកម្ចចើ្រ អាចធ្វឲ ើ យ ើ ​ ្ មានកំណន ​ ឥណទាន​ វិនិយោគ​ 2050 ដោយមានការជំរុញការ​ ច្រើន។ តើអ យ៉ាង​ ​ ្នកតាក់​ ​ ើសលប់ និងវ ច្រើនល ិ​ិស័យធនាគារ។ បញ្ហា​ ​ិបត្តវ ទាំងអស់នេះ​ កម្ពុជាគ តែងគោលនយោបាយ​ ​ ្វើអ្វីខ្លះ? ​ ួរធ បទ បានប៉ះពាល់ដល់​ េ ​ ្រ ស ជតិ ខាង​ របស់កម្ពជា ុ កា េ មុន ដែល​ ​ លពីពល ួ កម្ពជា ទីមយ ុ គ ​រ ួ ពិចារណា​ ពនយា ្ រពល ុ ការសមច េ ក្នង ​ លដៅ​ ្រេ គោ ផលអវិជមា បានបង្ក​ ា ចន ្ជ នយ៉ង ើ្រ ។ ចំពោះមី​ កស េ ក ូ្រ ដ ិ ្ច គុណភាព​ ្ឋ ច ជាប្រទេសដែល​ ក្លាយ​ នៅឆ្នាំ មានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់​ វិនិយោគ​ នៃការ​ ថយចុះ អាច​ គម្រោងវ ដោយសារតែ​ ​ិនិយោគត្រូវ​ ឆ្នាំ 2035 (រូប S28) ព្រោះគោលដៅ​ 2030 ទៅ​ ឆ្នាំ 2030 អនុម័ត​ បាន​ បង្កើនក ក្នុងគោលដៅ​ ​ ំណើន ី​ ង្កើត​ មិនមែនដើម្បប មិនអាច​ ប្រហែលជា​ ​ នឡើយ ដោយហេតថា សម្រេចបា សូម្បីតែ​ ុ​ ​ ​ ចំណេញ​ ផល​ ពីទីផ្សារទេ។​ ា ដ ខ្លស ្ឋ ច េ ក ិ ​ នៅ ្ច ​ ក ី ​ អាស៊​ ម ៏ ន អាច​ ិ ​ សមច ្រេ ​ បានគោលដៅ​ នះ ពល េ នៅ​ េ ​​ ​ ួរខ ទីពីរ កម្ពុជាគ ​ក្សា​​ ​ ិតខំរ ​ នធានមនុស្ស​ និង​ អត្រាកំណើនធ ទាំងនោះ​ ដែលប្រទេស​ កម្រិតអភិវឌ្ឍន៍​ មាន​ ប្រហែលនឹង​ ប្រហាក់​ ​ លិតភាពសរុប។ ផ្អែកតាមលំនាំខាងលើ​ កំណើនយ៉ាង កំណើនផ កម្ពុជា46។ លំនាខា ​ ង្ហាញថា សូម្បត ំ​ ងលើប មា ែ នកំណើនផលិត​ ី​ ​ ​ លិត​ លឿននៃធនធានមនុស្សសម្រាប់កម្មករនិយោជិតម្នាក់ និងផ ​ សរុបយ ភាព​ លឿន​ និងកំណើនធនធានមនុស្ស និងក ​ ៉ាង​ ​ ំណើន​ សរុប បាន​ ភាព​ ធឲ្វើ​ ្យមាន​ អត្រាក ​ ំណើនប ​ ក្នុង​ ​ ្រមាណ 7 ភាគរយ​ វិនិយោគយ៉ាងច្រើន​ ការ​ ប្រហែលនឹង​ ប្រហាក់​ វិនិយោគ​ កម្រិត​ របស់​ បន រយៈពេល​ ា្ម ឆ្នថ ុ៉ ន ី្ម នេះ។​កំណន ំា ៗ ្ ​និងផលិតភាព​ ើ ធនធានមនុសស កូរក សាធារណរដ្ឋ​ ​ តែម ៉េ​ ្តី ក៏កម្ពុជានៅ ​ ន​ ​ ិនអាចសម្រេចបា គោលដៅ​ េ មានសារៈសំខាន់កង សរុបនះ រក្សា​ ុ្ន ការ​ ភាពបក ្រ ត ួ ​ បជ ែ ​ពះ ្រ ង ថា ្រោ ​ ប្រទេសដែល​ ក្លាយជា​ ចំណូល​ មានប្រាក់​ នៅ​ មធ្យមកម្រិតខ្ពស់​ ឆ្នាំ ើ ​ (ក) កំណន បក ់ ល ្រា ឈ កាត់បន្ថយភា ួ្ន ​ ​ ព​ បក ​ ួ បជ ្រ ត ែ ​ ្រ ង កម្ពជា របស់​ ុ ​ ​ នេះមិនមែនជា​ 2030 បានដែរ។ ​ ្យព្រួយបា រឿងចម្លែង​ និងគួរឲ ​ រម្ភ​ ក្នង បទ ុ នាមជា​ េ ​ ្រ ស ដលែ មានបក ្រា ឈ ់ ល កន ួ្ន ទាប​និង (ខ) ការ​ ឡង ើ ​ ើ ​ ្រោ ថា សូមប ឡើយ​ពះ ត ី ​ ្​ ែ ទ ប ្រ ស េ កូរេ ៉ នង ិ ម៉ឡ េ ​ ា ស ែ មាន​ ី៊ ដល កណ ើ ​ ំ ន ​ ្រាកច នៃប ​ ែងមា ់​ ំណូល មានន័យថា កម្ពុជាល សម្បត្តិ ​ នលក្ខណៈ​ នោះ ក៏​ លឿន​ មន សមច ិ អាច​ ្រេ ​ បាន​ គោលដៅនះបានដរ េ​ ើ ​ ែ ។ កំណន ការអនុគ្រោះផ គ្រប់គ្រាន់ក្នុងការទទួលបាន​ ​ ណិជ្ជកម្ម ដែល​ ​ ្នែកពា ូ សមប ចំណល ម ់ នុសស ្រា ​ ្ ម្នក ា ៗ ូ​ ់ ត្រវ ជា ្រា មធ្យម 9.3 ភាគរយ​ មានអត​ ​ ូ្រ ផ តវ ​ល ្ត ​ ឲ ់ យ ្ ត​ ែ ទ ប ្រ ស េ ​ ដល មានការ​ ែ ​ បផ អភិវឌ្ឍតិចតួច​ ំ ត ុ ប ​ណ ុ៉ ោ្ណ ។ ះ គោលដៅ​ ក្នុងរយៈពេល 13 ឆ្នាំ ហើយនេះជា​ ​ ្រទេស​ ដែលគ្មានប រក្សាអ ការ​ ​ ្យមានកំណែទម្រងប ​ ត្រាកំណើន​ តម្រូវឲ ់​ ន្ថែមទៀត​ សម្រេចបា ណាអាច​ ឡើយ​ ​ ន​ ​ ច​ ។ ផ្ទុយទៅវិញ កម្ពុជាអា សម្រេច​ ព្រោះថា កម្ពុជា​ ​ ​ នផល​ សម្រេចបា ​ួច​ ចំណេញយ៉ាង​ងាយស្រួលរ គោលដៅ​ បាន​ កយ បទ ា្ល ជា​ ្រ ស េ ​ មានបក ្រា ច ំ ល ់ ណ ិ ​ ូ មធ្យមកម្រត ្ព ់​ ខស ហើយនោះ។ លើសពីនេះទៀត ពិភាក្សា​ ដូចបាន​ រួចហើយ ុ ​ នៅឆ្នំា 2035 ដោយកម្ពជា ូ្រ ​ តវ កណ មាន​ ំ ន ើ ​ ចណ ូ សមប ំ ល ម ់ នុសស ្រា ​ ្​ រូប S28 ៖ កម្រិតចំណូលម្នាក់ៗនៅកម្ពុជា ា ៗ ម្នក ួ 6.6 ភាគរយ។ ដោយសារ​ ់ ចំនន ត​ក ែ ណ ំ ន ូ ​ ើ ចំណល ្រា ់​ សមប ​ ត្រាវ (ធៀបនឹងអ ពីឆ្នាំ 2030) ​ិនិយោគ 28.5 ភាគរយ​ ​ ្នាក់ៗក្នុងរ មនុស្សម ពេល​ 5 ឆ្នាំចុងក្រោយមានចំនួន​ 5.2 ​យៈ​ 16000 ដៅ​ ភាគរយ នេះជាគោលដៅខ្ពស់ពេក និងជាគោល​ ​ ិន​ ដែលម HI 2050: $12,056 ្រេ ​ សមច បតា បាន​ ើ មលំនាំ “ទិនន ្ន យ ័ គោល​ ធម្មតា​ ុ ែ ”។ ប៉ន គោលដៅ​ ្ត ​ �ល�ចំណ�ល UMI 2030: $3,896 មធ��មក��ិតខ�ស់ ​ ច​ នេះអា ​ ន​ ប្រសិនបើក សម្រេចបា ​ ម្ពុជាអា ​ ច​ បង្កើនអ ​ ត្រាវិនិយោគ​ 4000 ប��រ����ំ 2035 ​ ន្ថែមទៀតខាងក្រោម។ (រូប S28) ដូចពិភាក្សាប ខិតខំ​ ការ​ ឲ្យមានកំណើន​ ធ្វើ​ អាចធ្វើឲ្យមាន​ លឿនពេក​ អតុល្យ​ ភាព ដែលអាច​ គំរាមកំហែងដ ​ ល់ស កំណើន47។ មូលហេតុ​ ​ ្ថិរភាព​ 1000 2018 2020 2022 2026 2028 2030 2032 2034 2036 2040 2042 2044 2046 2048 2050 2024 2038 ក្នុង​ មួយទៀត​ គោលដៅ​ ការពន្យារពេលសម្រាប់ការសម្រេច​ ក្លាយ​ ​ នប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់ពីឆ្នាំ 2030 ជាប្រទេសដែលមា �មធ��ម �មធ��ម+ វ�និ�គ 28.5% ����ំ 2030 ទៅឆ្នាំ 2035 នោះគឺដើម្បីធានាថា កម្ពុជាមិនមានកំណើនសេដ្ឋ �ល�កំ�ើន កិច្ចខ្ពស់ ់​ ពេលខ និងមានអតិផរណាខ្ពសនៅ ​ ិតខំសម្រេចគោ ​ ល​ ប្រភព ៖​លំនាំកំណើនរបស់ក ​ ​ ្រុមធ ​ នាគារ​ ពិភពលោក​ 46 អនុសាសន៍​ នេះផ្អែកលើ​ កម្រិតចំណូលសរុបសម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗនាពេលបច្ចុប្បន្ន​ ។ ប្រទេសក ​ ំពុងអភិវឌ្ឍន៍ជាច្រើន​ បាន​ គណនា​ កែលម្អវិធីសាស្រ្តក្នុងការ​ ​ ផសស និងប្រាក់ចំណូលជា ​ រុប​ដែលធ ​ តិស ​ ឲ្វើ​ ្យមានការ​ បង្កើនប​ រិមាណទាំងនេះ។ ក្នុងករណីនោះ គោលដៅ​ ក្លាយជា​ប្រទេសដែលមា ​ នប្រាកច ់​ ំណូលម​ ធ្យម​ កម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2030 ប្រហែលជា​ អាចសម្រេចបា ​ នជាងមុន។​ 47 តុល្យភាព​ អ​ ដែល​ អាចជួបប្រទះ ប្រសិនបើ​ កម្ពុជា​ កម្ពុជាព ​ ្យាយាម​ ​ ំណើនលឿនពេក​រួមមាន ឱនភាពសារពើពន្ធដ សម្រេចក ​ ្មាននិរន្តរភាព​និងប ​ ែលគ ​ ំណុល​ ខាងក្រៅ អស្ថិរភាពវិស័យហិរញ្ញវត្ថុ និងអ ​ តិផរណាកើនខ្ពស់លឿន។ 49 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ផ្នែកទី 2 ៖ អត្ថបទជម្រើស ៖ តើកម្ពុជាអាចក្លាយជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2030 និងជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2050 ដែរឬទេ? ា ភាពសកលលោកត្រវ ស្ថន ឹ ​ ូ បានរំពង នង សវ ឹ មិន​ ូ​ អណោ ំ ផល​ យ​ ដល់​ នយោបាយ​ បទប្បញ្ញតគ ដែលជំរុញដោយ​ ​ ្រសិទភា ្តិ​ ្មានប ្ធ​ ព និង​ ើ ទីផសា កំណន បទ ្ រ និង​ ្រ ស េ ​ កព ុ ​ ំ ង អភិវឌ្ឍន៍ដល ែ ង ​ ប ើ ឡើងទេ (សូម​ ចំណាយ​ ការ​ ​ ិច្ចសន្យា អាច​ ច្រើនលើការអនុវត្តក ធឲ បែង​ ្វើ​ ្យមានការ​ ​ េដ្ឋកិចស មើលប្រអប់ 1 ៖ ទស្សនវិស័យស ​ ំបន់) ហើយ​ ្ច​ កល និងត ​ នធានមិនបានល្អ។ ឧទាហរណ៍ Hsieh និង Klenow ចែកធ ​ប កម្ពុជាក ​ ឹងស ៏​ ្រឈមមុខន ​ ្ថានភាពនេះដែរ។​ អត្រាក ​ ំណើនលឿន​ បែងចែកធ (2009) រកឃើញថា ការកាត់បន្ថយការ​ មិន​ ​ នធាន​ ​ កម្ពុជាក នៃធនធានមនុស្ស និងផលិតភាពសរុបនៅ ​ ្នុងរយៈពេល​ ​ ល​ បាន​ ក ្អ ្នុងប្រទេសច ​ ិន និងឥណ្ឌ​ ​ ល់ក ា ឲ្យដ ​បស់​ ​ ម្រិតរ សហរដ្ឋ​ ទសវត្សរ៍កន្លងមក ​ មួយ​ ចណ ជា​ ំ ច ុ ​ វជ ្ជ ន ប៉ន ិ មា ្ត ​ ុ ែ អតក ្រា ណ ំ ន ទាង ើ ​ ំ ​ អាមេរិក​ បង្កើនផ ​ លិតភាព​ សរុបផ្នែកក ​ ម្មន្តសាល​ ​ ល់ព រហូតដ ​ ី 30 ​ ្អែកល នេះផ ើ​ ូលដ្ឋានទាប​ ដែលបានទទួលផលចំណេញដោ ​ ម ​ យ​ ទៅ 50 ភាគរយ​ ក្នុងប ​ ិន និងពី 40 ទៅ 60 ភាគរយ​ ​ ្រទេសច ក្នុង​ ចាកចេញរបស់ក ងាយស្រួល។ ឧទាហរណ៍ ការ​ ពកា ​ ម្មករ​ ងារ​ ី​ រ​ ប្រទេសឥ ​ ណ្ឌា​ ។ សក្តានុពលយ៉ាងច្រើនក មាន​ កែលម្អ​ ​ ្នុងការ​ ទៅក្នង កសិកម្ម​ រោងចក្រ​ ុ ការងារ​ េ ​ ធ្វ​ កាត់ដរ ើ យ ឲ ្ មាន​ កណ ើ ​ ំ ន ផលិត​ ធុរកិច្ចរបស់កម្ពុជា។ កម្ពុជាឈ បរិយាកាស​ នៅ​ ​ រ​ លំដាប់ទី 138 ​ ករណីលើកលែងទេ។ ភាពខ្ពស់ ប៉ុន្តែ ចំណុចនេះជា បង្កើន​ ​ ការ​ ុ ចំណោមបទ ក្នង ្រ ស េ 190 ក្នង ុ ចំណាត់ថា្ន នៅ ​ ក កង ់ ​ ការណ៍​ ុ្ន របាយ​ របស់​ ផលិតភាព​ កាត់ដរ រោងចក្រ​ បច្ចប េ នៅពេល​ ុ ប្ ន្ន​ កាន់ត​ ែ បា ល ំ ក។ ថយចុះពីលំដាប់ទី 135 ស្តីពីការធ្វើធុរកិច្ច នៅឆ្នាំ 2019 ដោយ​ ា​ ន​ បញ្ហានេះក៏ដូចគ្នាចំពោះបញ្ហធ ធាន​ ​ មនុស្សផ ​ ងដែរ។ ការផ្តល់​ ​ ី 131 (2017)។ ខណៈដែលក (2018) និងលំដាប់ទ ​ ម្ពុជានាំមុខ​ ំ ល ការអប់រម ា អាច​ ូ ដ្ឋន ផល្ត ​ ផ ់ លចំណញ ចន េ ​ មល ើ្រ ពី​ ូ ដ ​ ន ទាប​ ា្ឋ ​ ​ នះេ ​ ឡាវ (លំដាប់ទ ​ ី 154) កម្ពុជានៅ ​ ​ ​ ្រទេសក ដាច់ឆ្ងាយពីប ​ ្នុងតំបន់ ការរីកចម្រើននាពេលអនាគត​ ប៉ុន្តែ ​ លំបាកទៀត។​ កាន់តែមានការ​ លំដាប់ទី 69) ដូចជា​ ឥណ្ឌូនេស៊ី (លំដាប់ទី 73) វៀតណាម (​ ក្នុងរ ​យៈពេលខ្លី និងមធ្យមខាងមុខ ការ​ បង្កើនធនធានមនុស្ស​ ​ ៃ (លំដាប់ទី 27)50។ ក្នុងការ​ និងថ ​ រិយាកាស​ វាយតម្លៃទៅលើប បង្កន តាមរយៈការ​ ទទួលបានការ​ ើ លទ្ធភាព​ អប់រំ និងការអប់រដ ​ ំ ល ែ ​​ ចុងក្រោយ (សូមមើលប វិនិយោគ​ ​ ង្ហាញពីវ ​ ្រអប់ 2) ដែលប ​ឌ្ឍន​ កម្រិតប មានគុណភាព​ជាពិសេសនៅ​ ​ ធ្យម​ ​ ឋមសិក្សា និងម សកិ សា ្​ យ៉ាងច្រើន ភាព​ ​ ន្និដ្ឋានថា ការវាយតម្លៃនេះស ​ បរិយាកាស​ ចាបា គឺជាការ​ ំ ច់។ លទ្ធផល​ ន​ៃ រ​ កា សមច ្រេ បាន​ ការអប់រ​ ប ំ ឋម​ សិក្សា ​ ំងស្ទះដ វិនិយោគបច្ចុប្បន្នរា ​ របង្កើនផ ​ ល់កា ​ លិតភាព​ពិពិធកម្ម និង​ ា​ យសារ​ សម្រាប់ទាំងអស់គ្នានាពេលបច្ចុប្បន្ន​ ជួបប្រទះបញ្ហដោ អភិវឌ្ឍភា ការ​ ​ិស័យ​ ​ ពសកម្មរបស់វ ក្នុងប្រទេស។​ ឯកជន​ តែល ​ ទ្ធផលសិក្សាម ​ កម្រិតបឋមសិក្សា48។ ជា​ ​ ិនល្អនៅ ការចាំបាច់​ ​ ង្កើនអត្រា​ ទីបី កម្ពុជាត្រូវប វិនិយោគ។ រូប S28 បង្ហាញថា ដោះស្រាយ​ ត្រូវ​ សិក្សាមិនល្អ​ បញ្ហា​ លទ្ធផល​ ដែលប ​ កពី​ ​ ណ្តាលម វិនិយោគឲ្យបាន 28.5 ភាគរយ​ ចាំបាច់ត្រូវបង្កើនអត្រា​ នៃ ផសស បញ្ហា​ ​ ្រូបង្រៀន ខ្វះគ និងខ្វះគ្រូដែលមានគុណភាព​ (ធៀបនឹង​ ​ ម្រេចបាន​ នៅឆ្នាំ 2030 (ដូចប្រទេសម៉ាឡេស៊ី) ដើម្បីឲ្យកម្ពុជាស ប្រទេសជ ​ រ​ ​ ិតខាង)​ម៉ោងសិក្សាតិច និងកា ពន្យារពេលក ​ ្នុងការចូល​ េ ដែល​ គោលដៅជាប្រទស បក មាន​ ្រា ​ ំ ល ់ចណ ូ ​ ិ ខ្ពស​ មធ្យមកម្រត ់នៅ​ របស់កមា រៀន​ ុ រ ដោយ​ ្រា ះ ច សារ​ អត​ ោ ចូលរៀនរបស់​ ុ ឈ្មះ កមា តច ុ រ​ ូ ​ ឆ្នាំ 2035 និងក្លាយជាប្រទេសដែលមា ​ នប្រាក់ចំណូលខ្ពស់នៅឆ្នាំ នៅ​ ទាប​ ។ អត​ ទា ្រា បនៃការ​ ់ ធ្យមសិកសា បញ្ចបម ្ (47.4 ភាគរយ​ នៅ​ 2050។ លំនាំផ្សេងៗ​ ​ូប S28 ស្រដៀងគ្នន ក្នុងរ លើ​ ា​ ឹងលំនាំខាង​ ទា ្រា ប​ ឆ្នំា 2016) គឺជាអត​ បផ ុ ក្នង ំ ត ។ ធនធាន​ ុ តំបន់​ មនុសស ្​ រងឹ មាំ​ ទ ់ ិន្នន័យគោលធម្មតា ដែលប្រើប្រាស​ ​ ិន្នន័យគោ (មិនមែនទ ​ ល​ កត្ត​ គឺជា​ ា ខា ស ុ ្ន ការធ្វ​ ំ ន់កង ើឲយ ្​ ទទួលបានឱកាស​ ការងារ​ ល​ ​ ្អ ស ប ើ​ ្រ រ ក្នុង​ ែ ​ អភិរក្ស ដល វន ការ​ ិ ិ យោគមិនសូវមានបស ្រ ទ ិ ភា សមប ្ធ ព​ ់ ណ ្រា ក ើ ​ ំ ន ​ ម្រួលដ វិស័យក្រៅពីកសិកម្ម និងស ​ ល់ការ​ ធ្វើពិពិធកម្មសេដក ្ឋ​ ិច្ច នៅពេលនេះ (ក) យើង​ ទេ)។ ប៉ុន្តែ ​ វិនិយោគ​ គណនាកំណើនការ​ ការ​ និង​ ើ ការងារ (សូម​ បង្កត មលើ ប្រអប់ S1 សមប ្រា ប ់ ទ​ ិ ធន៍​ ពសោ គោលដៅកំណើន (មិនជាការធ្វើ​ នៅឆ្នាំ 2030 ដើម្បីសម្រេចបាន​ ក្នុងតំបន់)។ ​ ទៃទេ) និង (ខ) គោលដៅ​ តាមបទពិសោធន៍របស់ប្រទេសដ រក្សា​ ការ​ បន្តក កំណើនផលិតភាពសរុប នឹងតម្រូវឲ្យមាន​ការ​ ​ ែ​ ​ ប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ ក្លាយជា​ ី​ ង្កើនគ ប្រែរចនាសម្ព័ន្ធ​ និងកំណែទម្រង់ថែមទៀតដើម្បប ​ ុណភាព​ ​ បា 2035 កាន់តែមានភាពងាយស្រួលក្នុងការសម្រេច ​ ន។ ចាប់​ វិនិយោគ49។ ក្រៅពកា បរិយាកាស​ ្ធ​ ្នុងវ ី​ រកែប្រែរចនាសម្ព័នក ​ិស័យ​ ​ ីអត្រាវិនិយោគ​22 ភាគរយនៃ ផសស បច្ចុប្បន្ននេះ កម្ពុជា​ ផ្តើមព នានា ​វ (ការចាកចេញរបស់កម្លាំងពលកម្មព កសិកម្មទៅ​ ី​ិស័យ​ ឲ្យបាន 6.5 ភាគរយពិន្ទុ។​ ត្រូវមានអត្រាកំណើនការវិនិយោគ​ កម្មន្តសាល និងសេវាកម្ម) កំណើនផលិតភាព​ វិស័យ​ ​ ្នុង​ សរុបក ដើម្បឲ ី​ ្យស្របទៅ ​ នឹងប ​ិនិយោគ​ ​ រិបទនេះ អត្រាវ កើនឡើង​ ក៏បាន​ ត្រូវ​ ប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ ​ ជំរុញ​ បាន​ ដោយ​ ការ​ បែងចែកម ​ ូលធន ី​ ក់កណ្តាលទៅចុងទ ប្រមាណ 6.5 ភាគរយពិន្ទុចាប់ពពា ​ សវត្សរ៍​ កម្លង និង​ ំា ពលកម្មឡង ើ វិញ​ ដើមប ្ឲ ី យ ​ កម ្ មាន​ ុ្រ ហ៊ន ុ ​ ដល បស ែ មាន​ ិ ​ ្រ ទ ្ធ ​ ើមទៅ ឆ្នាំ 1990 រហូតដល់ដ ​ ពាក់កណ្តាលទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 2000 ជាង​ ភាព​ ​ិស័យ​ មុនក្នុងវ នានា។ លទ្ធភាព​ ទទួលបាន​ ឥណទាន​ ​ កំណើនដែលអាចសម្រេចបា ដែលបង្ហាញថា នេះជា ​ ន (រូប S4)។ 48 “កម្ពជា ុ ​ រក្សា​ ឆំា្ន 2017៖ ការ​ កណ ើ រឹងមាំសមប ំ ន ្រា ​ ជា ់ ​ ្រ ជន៍ដល់បជា បយោ ្រ ជន​ទាង ​ ំ អស់គ​ ៖ ា្ន ការ​ិ គ​ វភា ្រ ស បទ ជា​ េ ​ បព្រ ន ័ ” រពិភព​ ្ធ ធនាគា​ ា ន លោក វ៉ស 2017។ ី៊ តោន ឌីសី៊ ឆ្នំា ​ 49 ការកើនឡើងនៃ​ គុណភាព និងបរិមាណ​ នៃការវិនិយោគហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធសាធារណៈ​អាច​ ជួយបង្កើនកំណើនផលិតភាព​ សរុប។​ អត្រាកា ​ រ​ ក្នុងវ វិនិយោគ​ ​ិស័យ​ សាធារណៈបច្ចុប្បន្នគឺ 7.5 ភាគ​ រយនៃ ផសស ដែលជា​ ​ ្ពស់សម្រាបប អត្រាខ ់​ ្រទេសដែលមា​ នប្រាក់ចំណូលម ​ ធ្យមកម្រិតទាប ទោះ​ ប​ ី វា ជា រឿង​ ​ ជា​ ​ ម្រាប់​ ធម្មតាស ប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលទាបក្តី ( Devadas និង Pennings 2018)។ ដូច្នេះ កម្ពុជាប ​ ្រហែលជាត្រូវផ ​ រ​ ​ ្តោតលើកា បង្កើនគុណភាព​ ហេដ្ឋារចនា​ ​ សម្ព័ន្ធ​ សាធារណៈ​តាមរយៈការ​ កាត់ប បង្កើនគុណភាពផ្លូវថ្នល់ ការ​ ​ ន្ថយកា​ របាត់ប ​ ង់អគ្គិសនី​ ដោយសារ​ ការ​ ​ រ​ តភ្ជាប់​និងការកាត់បន្ថយកា បាត់បង់ទ ​ ឹក។​ សន្ទស្សន៍ស្តីពី​ ​ នាសម្ព័ន្ធនៅក ប្រសិទ្ធភាពនៃហេដ្ឋារច ​ ្នុងឯកសាររបស់ Devadas និង Pennings (2018) ប្រមាណ 0.67 បង្ហាញថា​កម្ពុជាត កែលម្អចំណុចជា ​ ្រូវ​ ​ ច្រើន។​ 50 http://www.doingbusiness.org/content/dam/doingBusiness/country/c/cambodia/KHM.pdf. បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ 50 ផ្នែកទី 2 ៖ អត្ថបទជម្រើស ៖ តើកម្ពុជាអាចក្លាយជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2030 និងជាប្រទេសដែលមានប្រាក់ចំណូលខ្ពស់នៅឆ្នាំ 2050 ដែរឬទេ? េ ក៏ជាលំនាដ នះ ំ ល ែ ​ បានអនុវត្ត​ ដោយបទ េ ម ្រ ស ​ ឡ ា៉ ស េ ​ ី៊ (រូប S10)។ ការ​ ក្រោយ ​ ី​ រទេសជា វិនិយោគផ្ទាល់ពប ​ ្រាក់ដុល្លារដ ​ ប បរិ​ ​ ែលមាន​ ទម្រង់លើបរិយាកាស​ កំណែ​ ​ ជីវកម្ម ​ វិនិយោគ និងអា អាចជំរុញ​ មាណ​ តច ធ ់ ៀបនឹង​ផសស ពះ ិ តួច មានភាគរយខ្ពស​ ្រោ ថា ផសស ​ ង្កើនការ​ ឲ្យក្រុមហ៊ុនប ី​ រ​ វិនិយោគរបស់ខ្លួន។ ក្រៅពកា ប្រសិទ្ធ​ ជំរុញ​ បច្ចប ុ ប ំ ច ្ ន្ន នៅមានទំហត ដល ូ នៅឡើយ។ នៅពេល​ ែ ផសស កើន​ វិនិយោគល្អក ផល បរិយាកាស​ ​ ក់ទាញការវិនិយោគ​ ​ ៏នឹងទា កាន់ត ​ ែ​ ក្នុងរយៈពេល 32 ឆ្នាំខាងមុខ (ផ្អែកតាម​ ឡើង 10 ដង​ ំ​ េះ) លំនាន ​ ឹងវ ច្រើន។ ក្រុមហ៊ុនន ​ ្រុមហ៊ុន​ ​ិនិយោគបន្ថែមទៀត ប្រសិនបើក តម្លៃពិតន ​ ៃលំហូរមូលធនជា​ ប្រាកដ ​ ើនឡ ់​ ុល្លារ​ ក៏នឹងត្រូវក ើ 10 ​ ង ​ ិច្ចសន្យារ យល់ថានឹងមានការអនុវត្តក ក្របខណ្ឌ​ ​បស់ពួកគេ មាន​ ្រ ដងដែរ ដើមប ចណ ី ក្សា​ ំ ក ែ បក ់ ះ ្រា ន ុ ផសស ហើយ​ េ នៅក្នង កណ ើ ំ ន ដែលអា គោលនយោបាយ​ ព្យាករបាន​ ​ ច​ ​ នស្ថិរភាព​ និងមា ម៉ាក្រូ​ នៃការវិនយោ ិ គនេះអាចជាអ្វដ ី ល ិ គិន​ ែ វិនយោ មន អន្តរជាតិ​ ិ ច ​ ង់​ ផល ់ ្ត ។ ប្រកួតប សេដ្ឋកិច្ច។ ការ​ ​ ្រជែងខ្លាំងក៏អាច​ ជំរុញ​ ការ​ វិនិយោគរបស់​ អាច​ កម្ពុជា​ ពឹងផ្អែកលើ​ បទពិសោធន៍របស់ប្រទេសនានា​ ក្នុង​ ក្រុមហ ​ ងដែរ (មើលប្រអប់ 2)។​ ​ ៊ុនថ្មីៗផ ស្វែងរកវិធប ការ​​ ី​ ង្កើនប្រាក់សន្សំ។ ​ ួយចំនួនក ប្រទេសម ​ ្នុងតំបន់​ កយ ចុង​ ្រោ កម្ពជា ុ នឹងត ​ វ ូ្រ ​ ើ អ បង្កន​ តប ្រា ក ្រា ស ់ ន្សឲ ំ យ ​ ្ បាន​ បមា ្រ ណ ប្រាក់សន្សំរបស់ខ្លួនដោយជោគជ័យ​ បានបង្កើន​ មធ្យោបាយ​ តាម​ ដល់ក 10 ភាគរយពិន្ទុនៃ ផសស ដើម្បីផ្តល់ហិរញ្ញប្បទាន​ ​ ំណើន​ ្ធ​ ីជីថល​ ផ្សេងៗ (សូមមើលប្រអប់ S2 និងរូប S24)។ ប្រព័នឌ ដែលចាំបាច់ក្នុងការសម្រេចគោ ការវិនិយោគ​ កំណើន និង​ ​ លដៅ​ សម្រាបកា ់​ រ​ ប្រមូលផ្តុំហិរញ្ញវត្ថុ​ និងកា អភិវឌ្ឍទីផ្សារ​ ​ រ​ មូលធន​ និង​ កាត់បន្ថយការ​ ពងឹ ផ្អក ែ លើប ​ ក ្រា ស ី រទេស51។ កំណន ់ ន្សព ​ ំ ប បក ើ ​ ្រា ់ បំណុលក ទីផ្សារ​ ការ​ ​ ្នុងស្រុក នៅខណៈពេលមាន​ លើកទឹកចិត្តឲ្យ​ ំ ល សន្សដ ូ ឲ្យមានមានកម្រត ែ តម្រវ ជាង​ ិ ទាប​ អត​ ​ ្រាកណ ំ ើ ​ ន ល​ ខាង​ ើ ​ ្រាក់សន្សជា ដាក់ប្រាក់បញ្ញើ និងប ​ ួយគាំទ្រ​ ំ​ រូបិយវត្ថុជាតិ នឹងជ ​ូប S 25 ដែលយើង​ ក្នុងរ ​ កម្ពុជាអនុវត្តតា សន្មតថា ​ ម​ លំនាំការ​ វិនិ​ ច្រើន ទាំងការវិនិយោគ​ បដិដុល្លាររូបនីយកម្មជាបណ្តើរៗ​ និង​ ។ របស់កូរ៉េ ប៉ុន្តែ ​ យោគ​ ​ នភាពខុសគ នៅតែមា ​ ្នា​ ខ្លាំង។ ​ អត្រាប្រមាណ ​ ្រុមហ៊ុនបច្ចុប្បន្នក បច្ចុប្បន្ន ឆន្ទៈរបស់គ្រួសារ និងក ដាក់ប្រាក់​ ​ ្នុងការ​ ុ្ទ នមកពីការ​ 6 ភាគរយពិនបា ើ ​ បង្កន នយោ ការវិ​ ិ គដែលតម្រវ ូ ឲ្យ​ មាន​ ក្នុងវ បញ្ញើ​ ​ិស័យ​ ធនាគារ​ ​ ក្នុងស ​ ្រុក​ យល់​ ក៏អាស្រ័យទៅតាមការ​ ្ស ដើមប ច ្រេ គោលដៅកំណន ី ម​ ើ ​ ។ ចាំបាច់​ តវ ​ ន​ ូ្រ មា ្រា ក អតប ស ់ ន្សំ​ ្រា ​ ឃើញ​ អព ហា ី និភយ ំ ​ ួ គ​ ័ របស់ពក ។ េ ដូចះ េ្ន ការ​ ណនា ំ ទប្បញ្ញត​ ែ ប ិ្ត ង រ ឹ ​ បន្ថែម​ 4 ភាគរយពិនន ្ទុ​ ៃ ផសស ទៀត ដើម្បកា ី​ ត់បន្ថយកា ​ រ​ ពឹង​ ធានា​ មាំ និង​ ការ​ ដល់បក ្រា ប ់ ញ្ញើ នឹងប ​ ង្កន ើ ទំនក ល ុ ចិត​ ើ នាគារ52។ ្ត ធ ែ ទៅលើ​ ផ្អក បក ់ ន្សព ្រា ស ំ ប ី រទេស និង​ កាត់បន្ថយតុលយ គណនី​ ្ ភាព​ ្រ ស ឧទាហរណ៍ បទ េ ម ​ ឡ ា៉ ស បា ី៊ នជំរញ េ ​ សន្សប ុ ការ​ ំ ក ្រា ក ់ ង បទ ុ្ន ​ េ ​ ្រ ស ដែលជា​ ចរន្ត​ ​ រយៈពេលវែងមាន​ មធ្យម​ ប្រមាណ 5 ភាគរយ​ នៃ រយៈ​ តាម​ បង្កើតប ការ​ ​ ្រព័ន្ធសន្សំប្រាក់តាមប្រៃសណីយ៍ ដូចបាន​ ពភា ផសស (ដូចបាន​ ខាងលើ)។ កម្ពជា ិ ក្សា​ ែ ជា​ ុ ប្រហល គនា្ម ​ ជម្រស ើ ​ ​ បា លើកឡើងខាងលើ ចំណែកប្រទេសថ ​ នាគារ​ ៃ​ នបង្កើតធ ប្រាក់​ ី​ ្សេងឡើយ។ នៅពេលមានកំណើនប្រាក់ចំណូល កម្ពុជានឹង​ អ្វផ ់​ ្រង​ សន្សំក្រោមការគ្របគ របស់រដ្ឋាភិបាល ​ េញ​ និងច បទប្បញ្ញត្តិ​ ​ រអនុគ្រោះព បាត់បង់កា ​ ន្ធទៅទីផ្សារផ្សេងៗ ​ ច ដែលជា ​ ំណុចទាក់​ មួយចំនួន​ ដើ ម្ បី ​ របស់​ បង្កើនលទ្ធភាពផ្តល់ប្រាក់​ ហិរញ្ញ​ គ្រឹះស្ថាន​ ការ​ ទាញចំពោះ​ វន ិ ិ យោ ា ព គផ្ទល់ ប ី រទស េ ​ យង ើ្រ ​ ា៉ ចន កង វស ុ្ន ​ ិ យ ័ ​ កាត់​ ែ អាច​ វត្ថុ ដល ជយួ ទាំងការបង្កន ើ អត​ ស ្រា ន្សប ំ ក បស ្រា ់ និង​ ិ ផ ្រ ទ ្ធ ល​ ​ វិស័យនេះក៏នឹងល ដេរ (​ ​ ្រជែងដែរដោ ​ ែងសូវមានភាពប្រកួតប ​ យ បែងចែកធ នៃការ​ ​ នធាន។ ក ែ ណ សារត​ ំ ន ើ បក ្រា ឈ ់ ល ុ ប្រទស ួ្ន ទៅតាមការអភិវឌ្ឍក្នង េ )។ ចុង​ 51 ុ ​ “កម្ពជាឆំា្ន 2017៖ ការ​ រក្សា​ ំ ន កណ ើ រឹងមាំសមប ្រា ​ ជា ់ ​ បយោ្រ ជន៍ដល់​ បជា ទាង ្រ ជន​ ំ អស់គ​ ៖ ា្ន ការ​ិ គ​ វភា បទ េ ​ ្រ ស បព ជា​ ្រ ន ័ ” ្ធ ធនាគា​ រពិភព​ ា ន លោក វ៉ស 2017។ ី៊ តោន ឌីសី៊ ឆ្នំា ​ 52 ចំណុចនេះនឹងជ ​ ួយ​ ឲ្យសម្រេចបា ​ នអត្រា​ ប្តូរប្រាកដ ់​ ែល​មានភាព​ បត់បែន​និងមានម្ចាស់ការលើគោលនយោបាយ​ រូបិយ​ ុ​ ក្នុងរយៈពេលមធ្យមខាងមុខ វត្ថ។ វិធានការណ៍​ ដែលផ ទីផ្សារ​ ​ ្តោតលើការជំរុញ​ ការ​ ប្រើប្រាសប ់​ ្រាក់រៀលកម្ពុជា រួមនឹង​ ការ​ អភិវឌ្ឍទីផ្សារ​មូលធន និងប បំណុល អាចបង្កើតជាប្រភពមូលនិធិ​ ​ ័ណ្ណ​ រយៈពេល​ សម្រាបវ វែង​ ់​ិស័យ​ ​ ្តលជ អាជីវកម្ម​និងផ ់​ ម្រើសដ​ ល់ការ​ វិនិយោគ​ ​ ល​ ើ ិស័យសំណង់​និងអចលនទ្រព្យ។​ វ 51 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ឧបសម្ព័ន្ធ ៖ ការពិពណ៌នាអំពីលំនាំកំណើនរយៈពេលវែង ពីលំនាំ​ ឧបសម្ព័ន្ធ ៖ ការពិពណ៌នាអំ​ រយៈពេល​ កំណើន​ វែង ំ​ ំណើនរយៈពេលវែងគឺជាឧ លំនាក ី Excel ដែលផ្អែកលើកំណើន​ Solow-Swan ដ៏ល្បីល្បាញ ប៉ុន្តែ​ ត្រូវ​ ​ បករណ៍កម្មវិធ​ បានកែ​ សម្រួល​ ដើម្បីធ្វើការវិភាគទៅលើកំណើនក ​ ្នុងប ​ ំពុងអភិវឌ្ឍន៍53 (ឧបករណ៍កម្មវិធី​ Excel និងឯ ​ ្រទេសក ទាំងអស់នេះ ​ ​ កសារ​ អាច​ ដោយមិនគិតថ្លតា ទាញយក​ worldbank.​ ៃ​ មរយៈគេហទំព័រ www.​ ​ ំខាន់ៗរ org/LTGM)។ កត្តាជំរុញកំណើនស វិនិយោគ ​ួមមាន ការ​ ​ លិតភាព​ ប៉ុន្តែ ​ ប្រាក់សន្សំ និងផ ំ​ េះ​ លំនាន បញ្ចូលកត្តផ បាន​ ា​ ្សេងៗទៀត​ សម្រាបប ​ ់​ ្រទេសក ​ ភិវឌ្ឍន៍ និងក ​ ំពុងអ ​ ប ​ ំពុងង ើ​ ឡើង​ ដូចជា មនុស្ស ប្រជាសាស្រ្ត និង​ ធនធាន​ ​ ្នុងទីផ្សារ​ ការចូលរួមក ​ ម្រាប់ស្រ្តី)។ បច្ចុប្បន្ន លំនាំកំណើនគោលនេះត ការងារ (ជាពិសេសស ្រូ​​ ​ វ ដើម្បីធ្វើការ​ បានពង្រីកបន្ថែម​ វិភាគទៅលើផ ​ លប៉ះពាល់នៃកំណើន (​ និង​ វិសមភាព) លើភា ការ​ ​ ពក្រីក្រ ដោយផ្អែកលើ​ ប៉ាន់ស្មានធម្មតា ទៅលើរបាយប្រាក់ចំណូល។ លទ្ធផលសំខាន់ៗពីរច មាន​ ​ េញពីលំនាំកំណើននេះ។ ទីមួយ កំណើនផ្អែកលើការ​ វិនិយោគ​ គ ​ ្មាននិរន្តរភាព​ ទេ ព្រោះ​ រយៈពេលវែង​ ថា​ ​ ឿនជាង​ មូលធនកើនឡើងល ផល​ដែលធ្វឲ ​ ើ​ ្យមាន​ កំណើនផលធៀប​ នៃមូលធន និងផ ​ ្រសិទ្ធភាព​ ​ ល​និងកាត់បន្ថយប នៃការវិនិយោគលើ​ បង្កើនក កំណើន។ ការ​ ​ ត្តជ ា​ ំរុញកំណើនផ្សេងៗទៀត ដូចជា​ ​ផលិតភាពសរុប​ធនធានមនុស្ស និងកា ​ រ​ ​ការងារ​​ ចូលរួមក្នុងទីផ្សារ ជួយរក្សា​ ​ ូលធន និងផល​ តាម​ ផលធៀបនៃម បង្កើនផ រយៈការ​ ​ល ​ ដែលធ្វើឲ្យកំណើនមាននិរន្តរភាព។ ទីពីរ​ ការ​ វិនិយោគច្រើនត ​ ្យ​ ​ ម្រូវឲ មានការ​ ផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានដោយប្រាក់សន្សំក្នុងស្រុក និងពីបរទេស។ ដោយសារតែប្រាក់សន្សំពីបរទេសអាចប្រែប្រួល ការវិនិយោគច្រើន​ ក្នុងរយៈពេលយូរ ជាធម្មតា តម្រូវឲ្យមានប្រាក់សន្សំក្នុងស្រុកច្រើន។ វិស័យ​ សេដ្ឋកិច្ចនៃលំនាំកំណើននេះរួមមាន​ មួយដ ​ ែល​ បង្កើត​ ផសស​ ដោយប្រើប្រាសម ់​ ូលធនរូបវ័ន្ត ( ) និងក ​ លកម្មដ ​ ម្លាំងព ​ ែល​ ប្រសិទ្ធភាព ( មាន​ )។ តំណាង​ ឲ្យផ ​ លិតភាពសរុប​ដែលកំណត់ពប ី​ ្រសិទ្ធភាព​ េ​ ក នៃសដ ្ឋ​ ិច្ចទាំងមូល។ (1) ចំណែកដុលន នៅពេលដែល​ ß ជា​ កម្លាំងពលកម្មធ ​ ៃ​ ​ ៀបនឹងប ​ ្រាក់ចំណូល​ ហើយកម្លាំងពលកម្មដែលមា ​ ន​ ​ ក្លាយជា​ ប្រសិទ្ធភាព​ ​ ម្រាបក ធនធានមនុស្សស ់​ ម្មករនិយោជិតម្នាក់ ( ) និងច ​ រុប គឺ ៖​ ​ ំនួនកម្មករនិយោជិត ( ) ដូច្នេះ ចំនួនកម្មករនិយោជិតស (2) នៅពេលដែល​ ​ ៃការចូលរួម ជាអត្រាន ជា​ ផ ​ លធៀបនៃ​ ចំនួនប្រជាជនគ្របអា ្វើ​ រ និងចំនួនប្រជាជនសរុប​ហើយ ់​ យុធកា ​ ជា​ ​ ្រជាជនសរុប។ ចំនួនប ្ត​ អំឡុងពេលបន្ទាប់ ( មូលធនរូបវ័ននៅ ​ ្មើនឹង​ )ស មូលធន​ មិនធ ​ ្លាក់ថ្លៃ ​ រ​ និងកា វិនិយោគថ្មី ( ) ៖ (3) វិនិយោគ​ ការ​ ពប ទទួលបានហិរញ្ញប្បទាន​ ំ​ ្នុងប្រទេស ី​ ្រាក់សន្សក ( ) ប្រាក់សន្សំពីបរទេស ឬ​ ឱនភាពគណនីយច តាមរយៈ​ ​ រន្ត ( )៖ (4) 53 លំនាំកំណើនដែលផ្អែកលើស ៃ​បស់ Hevai និង Loayza (2012)។ ​ ្នាដរ បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ 52 ឧបសម្ព័ន្ធ ៖ ការពិពណ៌នាអំពីលំនាំកំណើនរយៈពេលវែង ​ ៃប្រាក់សន្សំពីបរទេស​ អាចក្លាយជាការ​ ការប្រែប្រួលន ់​ ីបរទេសក្នុងតំបន់ និងការ​ វិនិយោគផ្ទាលព ​ ប ប្រែប្រួលន ​ ងក្រៅសរុប ៃ​ ំណុលខា ( )៖ (5) ​ ត្តទា តាមរយៈការបញ្ចូលក កំណើនដែលទ ា​ ំងនេះ លំនាំកំណើននេះអាចគណនា​ ពឧ ​ ទួលបាន​ វិនិយោគ (លំនាំទី 1) ី​ បសគ្គរារាំងការ​ ឧបសគ្គរារាំងការ​ ឬ​ ទី 3) ឬក៏អា សន្សំប្រាក់ (លំនាំ​ ​ ច​ គណនា​ ការ​ ី​ ម្រេចបា វិនិយោគដែលចាំបាច់ដើម្បស កំណើន (លំនាំទី 2)។ ​ នគោលដៅ​ ​ គណនា​ លំនាំកំណើនេះក៏អាច ប្រែប្រួលនៃអ ការ​ ​ ត្រាភា ​ ពក្រីក្រ​ នៅពេល​ កំណើន​ ផសស សម្រាប់មនុស្សម រុញច្រាន​ ​ ្នាក់ ​ របាយប្រាក់​ ចំណូលទៅខាងស្តាំ។ (6) . ញឹកញាប់​ ( កំណើន ផសស ជា​ ប្រើប្រាសកា ) ដោយ​ ប៉ាន់ស្មាន log-linear អាចក្លាយជាកំណើនផ ់​ រ​ ទី 6)។ ​ ្សេងៗ​ (សមីការ​ នៅទីនេះ​ ​ ំណើនន ជាអត្រាក ​ ក ៃ​ ត្តា x ពី t ទៅជា t+1។ សមីការ 7 ជារូបមន្តស ​ មមូលន ក ៃ ំណើន​ផសស សម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗ ​ ​ ( ា​ ំខាន់ៗគឺថា ​ ) ដែលការខុសគ្នស ប្រជាជន​ កំណើន​ ​ ំណើន ផសស ជា​ បង្កើនក ញឹកញាប់ ប៉ុន្តែ​ បន្ថយ​ ​ ្នាក់ៗ ៖ កំណើន​ផសស សម្រាប់មនុស្សម (7) ​ ំណើនផល​ គឺជាក នមៃ​ ូលធន (MPK) ឬចំណុចផ ​ ្ទុយពីក ​ ំណើនន ៃ​ ត្រាម ​ អ ​ ូលធន និងផល (mICOR) ដែល​ ្ធ​ ពនៃការវិនិយោគ​ កំណត់ពីប្រសិទភា ជំរុញកំណើន។ ឧទាហរណ៍ កំណើននៃ​ ក្នុងការ​ ពីការ​ ​ វិនិយោគច្រើនលើសលប់​ នឹង​ ​ ំណើនផល​ បន្ថយក កម្រិតទាប​(MPK) និងប នៃមូលធន​ ​ ង្កើន​mICOR។ 53 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ប្រទេសកម្ពុជា៖ សូចនាករសំខាន់ៗ កម្ពុជា៖ សូចនាករ​ ប្រទេស​ សំខាន់ៗ 2015 2016 2017 2018e 2019f 2020f លទ្ធផល និងកំណើនសេដ្ឋកិច្ច ាំ​ ុន) ផសស ពិត​(% ប្រែប្រួល​ធៀបនឹងឆ្នម 7.0 6.9 7.0 7.1 6.8 6.8 ​ រក្នុងស្រុក​(% ប្រែប្រួល ធៀបនឹងឆ្នម តម្រូវកា ាំ​ ុន) 8.0 9.9 7.8 11.2 9.7 8.5 ផសស សម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗ 1,171.0 1,264.9 1,372.6 1,451.6 1,563.9 1,701.0 (US$ ណូមីណល) រូបិយវត្ថុ និងតម្លៃ អតិផរណា តម្លៃទំនិញប្រើប្រាស់ 1.7 3.5 3.1 3.2 3.3 3.0 (% ប្រចាំឆ្នាំ រយៈពេលមធ្យម) រូបិយវត្ថុទូលាយ (M2) (% នៃ ផសស) 66.6 70.9 79.6 87.0 94.0 101.0 ​ កជន​ ឥណទានក្នុងស្រុកទៅវិស័យឯ 62.7 69.5 74.7 82.7 86.8 89.9 (% នៃ ផសស) អត្រាប្តូរប្រាក់ណូមីណល (រូបិយវត្ថុក្នុងស្រុកធៀបនឹង 4,025 4,058 4,062 4,067 4,087 4,063 ដុល្លារអាមេរិក) សន្ទស្សន៍អត្រាប្តូរប្រាក់ពិត (២០១០=១០០) 103.6 105.1 103.7 103.7 103.9 103.9 ់​យៈ​ អត្រាការប្រាករ ​ ួយឆ ពេលខ្លី (% ក្នុងម ្នាំ​ ​ ) 11.6 11.8 11.4 11.4 11.7 11.8 សារពើពន្ធ ចំណូល (% នៃ​ផសស) 19.5 20.7 21.5 20.4 19.8 19.4 ការចំណាយ (% នៃ​ផសស) 21.3 22.1 23.1 24.6 23.9 23.7 សមតុល្យសារពើពន្ធសរុប (% នៃ ផសស) -1.9 -1.4 -1.6 -4.2 -4.1 -4.3 សមតុល្យសារពើពន្ធចម្បង (% នៃ​ផសស) -1.6 -1.0 -1.2 -3.8 -3.7 -3.9 បំណុលទូទៅរបស់រដ្ឋាភិបាល (% នៃផសស) 31.3 32.4 33.9 36.2 37.0 37.5 គណនីក្រៅប្រទេស កំណើនការនាំចេញ ទំនិញដឹកត្រឹមផែ​ 7.5 9.0 9.4 14.7 13.0 13.3 (ណូមីណល គិតជាដុល្លារ ភាគរយប្រចាំឆ្នាំ) កំណើនការនាំចូល ទំនិញដឹកដល់អ្នកទិញ 7.6 9.0 7.8 14.5 11.4 10.9 (ណូមីណល គិតជាដុល្លារ ភាគរយប្រចាំឆ្នាំ) ការនាំចេញទំនិញ (% នៃ ផសស) 45.4 45.5 45.3 48.4 50.0 50.9 ​ សស) ការនាំចូលទំនិញ (% នៃផ 57.3 56.9 55.7 59.8 61.2 61.3 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ 54 ប្រទេសកម្ពុជា៖ សូចនាករសំខាន់ៗ សេវាកម្ម សុទ្ធ (% នៃ​ផសស) 7.5 7.0 7.0 7.9 8.6 9.3 សមតុល្យគណនីចរន្ត -2,007.0 -2,041.4 -2,160.6 -2,432.2 -2,637.6 -2,813.6 (គិតជាលានដុល្លារ បច្ចុប្បន្ន) 1/ ​ រន្ត (% នៃ​ផសស) សមតុល្យគណនីច -11.0 -10.2 -9.8 -10.3 -10.2 -9.9 វិនិយោគ​ ការ​ ​ ្ទាលព ទុនផ ី​ រទេស​ ់​ ប 1,668.8 2,164.4 2,381.0 2,582.0 2,739.3 2,964.9 (សុទ្ធ គិតជាលានដុល្លារបច្ចុប្បន្ន) វិនិយោគ​ ការ​ ​ ្ទាលព ទុនផ ី​ រទេស​លំហូរសុទ្ធ ់​ ប 9.1 10.8 10.8 10.9 10.6 10.4 (% នៃ​ផសស) ់​ ម្រុងរ ប្រាកប វត្ថប ​ូបិយ​ ុ​ រទេស​ដុល​ 5,672.1 6,730.8 8,757.9 9,081.9 9,536.0 10,012.8 (គិតជាលានដុល្លារ បច្ចុប្បន្ន) ៃ​ រនាំច (ចំនួនខែនកា ​ ំនិញ និងស ​ ូលទ ​ េវា​ កម្ម) ​ 5.2 5.7 6.8 6.6 6.3 5.9 សម្គាល់ ៖ ផសស ណូមីណល 18,241.7 20,020.2 22,059.2 23,680.3 25,883.3 28,550.3 (គិតជាលានដុល្លារ បច្ចុប្បន្ន) ​ កម្ពុជា​មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ និង​ ប្រភព ៖ អាជ្ញាធរ​ ់​ ្រមាណ ន ការប៉ានប ​ ិងកា ​ រ​ ព្យាករណ៍​ របស់ប ​ នាគារពិភព​ ​ ុគ្គលិកធ ។ លោក​ ព្យាករណ៍​ e = ការប៉ាន់ប្រមាណ f= ការទស្សន៍ទាយ​p = ការ​ ​ ញ្ចូលកា 1/ មិនរួមប ផ្ទេរទេ។ ​ រ​ 55 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ឯកសារយោង ឯកសារយោង Barrot, D. 2016. “Long-Term Growth Model (LTGM): Reference Note on Data Issues.” Internal Note. World Bank, Washington, DC. Berg, A., J. Ostry, and J. Zettelmeyer. 2012. “What makes growth sustained?” Journal of Development Economics (29) 149-166. Devadas, S., and S. Pennings. 2018. “Assessing the Effect of Public Capital on Growth: An Extension of the World Bank Long-Term Growth Model.” Policy Research Working Paper 8604, World Bank, Washington, DC. Hevia, C., and N. Loayza. 2012. “Savings and Growth in Egypt.” Middle East Development Journal 4 (1). Hsieh, Chang-Tai, and P. Klenow. “Misallocation and Manufacturing TFP in China and India.” The Quarterly Journal of Economics 124 (4): 1403-1448. Jeong, H. 2017. “Korea’s Growth Experience and the Long-Term Growth Model.” Policy Research Working Paper 8240, World Bank, Washington, DC. Jones, B., and B. Olken. 2008. “The Anatomy of Start-stop Growth.” Review of Economic and Statistics 90 (3): 582-587. Jones, C. 2016. “The Facts of Economic Growth.” Handbook of Macroeconomics Vol. 2A, Chapter 1: 3-69. Stiglitz, Joseph, and Marilou Uy. 1996. “Financial Markets, Public Policy, and the East Asian Miracle.” World Bank, Washington, DC. Thiumsak, Tun, and Athapol Ruangkanjanases. 2016. “Factors Influencing International Visitors to Revisit Bangkok, Thailand.” Journal of Economics, Business and Management 4 (3): March. http://www. joebm.com/vol4/394-E00008.pdf. World Bank. 2017. “2017 Cambodia - Sustaining Strong Growth for the Benefit of All: A Systematic Country Diagnostic.” World Bank, Washington, DC. World Bank. 2018. East Asia Pacific Economic Update, October 2018: Navigating Uncertainty. Washington, DC: World Bank. បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ 56 ឯកសារយោង ឯកសារយោងបន្ថែម Annual Reports (2013-17), Ministry of Agriculture, Forestry and Fisheries Annual Reports (2016-17), National Bank of Cambodia Balance of Payment Statistics (2018), National Bank of Cambodia Banking Supervision Reports (2016-17), National Bank of Cambodia Budget Law (2018), Royal Government of Cambodia Cambodia Doing Business Ranking (2018), World Bank Cambodia Enterprise Survey (2016), World Bank Cambodia Future Jobs (2018), the World Bank Cambodia Industrial Development Policy (2015-25), Royal Government of Cambodia Cambodia Investment Climate Assessment (2018), World Bank Cambodia Public Debt Statistical Bulletin, Volume 5, March 2018, Ministry of Economy and Finance Cambodia Public Expenditure Review (2018), World Bank Cambodia Socioeconomic Surveys (2004-16), National Institute of Statistics, Ministry of Planning Cambodia Systematic Country Diagnostic (2017), World Bank Cambodia Tourism Statistics (2017-18), Ministry of Tourism Cambodian National Accounts Statistics (2017), National Institute of Statistics, Ministry of Planning East Asia and Pacific Economic Update (October 2018), World Bank Global Economic Prospects (2018), World Bank IMF Article IV Staff Report (2017), International Monetary Fund Logistic Performance Index (2016), World Bank Mid-year report, June 2018, National Bank of Cambodia Monetary Statistic Bulletin (2018), National Bank of Cambodia National Strategic Development Plan (2014-18), Ministry of Planning Rectangular Strategy, Royal Government of Cambodia, September 2018 World Development Report 2019: The Changing Nature of Work, World Bank 57 បច្ចុប្បន្នភាពសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា | ខែ តុលា ឆ្នាំ ២០១៨ ក្រុមធនាគារពិភពលោក ធនាគារពិភពលោក ប្រចាំនៅប្រទេសកម្ពុជា អគារ Exchange Square ជាន់ទី 10 IBRD និងជាន់ទី 11 IFC ផ្លូវលេខ 51-61 និងផ្លូវលេខ 102-106 សង្កាត់វត្តភ្នំ ខ័ណ្ឌដូនពេញ ភ្នំពេញ ប្រទេសកម្ពុជា វេបសាយ: www.worldbank.org/cambodia