បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា កម្ពុជា ះជំហាន ឈានឡើងសងាក់តម្លកម្មន្តសាល ខតុលា ឆាំ 2017 អត្ថបទជមើស៖ ការទាក់ទាញរបស់បទសកម្ពុជា៖ អតិបរិមាកម្មសកានុពលនវិស័យទសចរណ៍ កុមធនាគារពិភព ក បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា កម្ពុជា ះជំហាន ឈានឡើងសងាក់តម្លកម្មន្តសាល ខតុលា ឆាំ 2017 អត្ថបទជមើស៖ ការទាក់ទាញរបស់បទសកម្ពុជា៖ អតិបរិមាកម្មសកានុពលនវិស័យទសចរណ៍ មាតិកា សចក្តីថ្លងអំណរគុណ ..............................................................................................................................2 ផ្នកទី I ៖ សានភាពអភិវឌឍសដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទសសនវិស័យ អនាគត..................................................................... 5 ខ្លឹមសារសង្ខប......................................................................................................................................... 5 សានភាពអភិវឌឍសដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ ..................................................................................................................... 12 វិស័យពិត ............................................................................................................................................. 12 ក) កតាសំខាន់ៗដលរុញចនកំណើនសដ្ឋកិច្ច .................................................................................. 12 ខ) ឧសសោហកម្មកម្មន្តសាល ដលទើបតនឹងលចឡើងថ្មីៗ .................................................................... 17 គ) ការផាស់ប្តូរផ្នករចនាសម្ព័ន្ធ ....................................................................................................... 20 ភាពកីក ............................................................................................................................................. 21 វិស័យខាងក ....................................................................................................................................... 22 អតិផរណា ............................................................................................................................................ 24 វិស័យរូបិយវត្ថុ ........................................................................................................................................ 25 ក) រូបិយវត្ថុសរុប អតការបក់ និងអតប្តូរបក់ ............................................................................... 26 ខ) វិស័យធនាគារ........................................................................................................................ 28 វិស័យសារពើពន្ធ .................................................................................................................................... 29 ក) ការកៀងគរចំណូល ................................................................................................................. 29 ខ) ចំណាយសារធារណៈ .............................................................................................................. 30 គ) តុលយភាពសារពើពន្ធ ................................................................................................................ 31 ឃ) បក់សនសំរដាភិបាល និងបំណុលសាធារណៈ ............................................................................... 32 ទសសនៈវិស័យ និង ហានិភ័យ ..................................................................................................................... 35 សារគន្លឹះ និងជមើស លន បាយសំខាន់ៗ ............................................................................................. 38 ផ្នកទី II ៖ អត្ថបទជមើស ...................................................................................................................... 41 ការទាក់ទាញរបស់កម្ពុជា ៖ អតិបរិមាកម្មសកានុពលនទសចរណ៍ ...................................................................... 41 សចក្តីផ្ដើម ........................................................................................................................................... 41 សមិទ្ធផលឧសសោហកម្មទសចរណ៍ .............................................................................................................. 42 ការរៀបចំវិស័យទសចរណ៍ ....................................................................................................................... 46 បរិសានអំ យផល ..............................................................................................................................52 លន បាយ និងការផ្ដួចផ្ដើមគំនិត ........................................................................................................ 54 សារគន្លឹះសំខាន់ៗ ................................................................................................................................... 54 ឧបសម័្ពន្ធទី 1 ៖ ប បឈមក្នុងការបង្កើតបព័ន្ធទសចរណ៍បប បរិយាប័ន្ន ករណីការទាក់ទាញការវិនិ គ ក្នុង LOMBOK បទសឥណូនសុី ........................................................................................................... 61 ឧបសម័្ពន្ធ 2 ៖ សារៈសំខាន់នការគប់គង កមិត ល ទសចរណ៍.............................................................. 64 បទសកម្ពុជា៖ សូចនាករសំខាន់ៗ .............................................................................................................. 67 ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 1 សចក្តីថ្លងអំណរគុណ ការរៀបចំរបាយការណ៍បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា បចាំ ធនាគារជាតិនកម្ពជាចំ ុ ្ច ះកិចសហប ិ និងការគាទ តិបត្តការ ំ ។ ខតុលា ឆាំ 2017 តូវបានដឹកនាំ យ ក លី សូដត របាយការណ៍នះ ក៏បានទទួលអត្ថប ជន៍ពីដំបូនាន មតិ និងរួមចំណក យ ក មីហល្គ អឌូអាដូ សាន់ឆស និ ង ទសសនយល់ ឃើ ញ របស់ ភា គី ពា ក់ ព័ ន្ធនានាជា ច ើ ន ក្នុ ង មា៉ទីន (Miguel Eduardo Sánchez Martín)។ អត្ថបទ បទសកម្ពុជា រួមទាំងអ្នកអាន និងអ្នករិះគន់បកប យការ ើ “ការទាក់ទាញរបស់កម្ពជា៖ ជមស ុ អតិបរិមាកម្មនសកានុពល សាបនាផងដរ។ ទសចរណ៍” តូវបានរៀបចំ យ Wouter Schalken។ កស ី គី លីនណា គឺជាជំនួយការស វជ វ ចំណ ក ូ បានផលិតឡើងរៀងរាល់ឆមាស ដើមបី របាយការណ៍នះតវ ក ភឹម រុនសុីណារិទ្ធិ ជាកុងស៊ុលតង់រយៈពលខ្លី បាន ផ្ដ ល់ ព័ ត៌ មា នថ្មី ៗ អំ ពី កា រអភិ វ ឌឍមា៉ ក ូ ស ដ្ឋ កិ ច្ច កម្ពុជា។ ូ ចំ ផ្ដល់ធាតុចល ី ។ ផ្នកស្ដព ះអត្ថបទជំរស ី ភា ី ពកក ី តវ ូ បាន ូ បានចកចាយ និងពិភាកសោយា៉ងទូលទ របាយការណ៍នះតវ ូ យ ំ លា រៀបចំ យ ក តុង គឹមស៊ន ុ ។ កម ុ ទំនាក់ទន ំ ង នការិយាល័យ រួមទាំង ដល់អាជាធរកម្ពុជា សហគមន៍ដគូអភិវឌឍន៍ ធនាគារពិភព ក កម្ពុជា រួមមាន ក ប៊ូ សារឿន និង វិស័យឯកជន កុមអ្នកសវជវ អង្គការសង្គមសុីវិល និង ី ត សំអឿន សុភន ័ មា ិ បានរៀបចំការផ្ដល់ពត ្ធ ផសោយ ៌ នដល់បព័នផសព្វ សាកលវិទយោល័យ។ ការបងាញលើបណា្ដញអុីនធើនត និងការផសព្វផសោយ។ ចំ ះព័ត៌មានអំពីធនាគារពិភព ក និងសកម្មភាព ុ ធ្វកា កម ំ បស់ Deepak Mishara។ ើ រងារកមការណនារ របស់ធនាគារនះ ុ សូមចូលមើលគហទំពរ កម្ពជា ើ ័ របស់យង កុមសូមថ្លងអំណរគុណចំ ះដំបូនាន និងមតិ បល់ តាមអាស័យដាន www.worldbank.org/cambodia។ របស់ Ellen A. Goldstein និង Inguna Dobraja។ សហការី ជាចើននាក់របស់ធនាគារបានផ្ដល់ បល់លើសចក្ដីពង ដើមបីឲយមាន ះ ក្នុងបញ្ជីចកចាយតាមសារអឡិក ំ Shabih Ali Mohib, Sudhir Shetty, របាយការណ៍ រួមទាង តូនិច នូវរបាយការណ៍បច្ចុបបន្នភាព សដ្ឋកិច្ចកម្ពុជានះ និង Congyan Tan និង Lan van Nguyen។ ឯកសារ ្ព យពាក់ពន ះពុមផសោ ័ ្ធ សូមទាក់ទង កសី គី លីនណា (lky@worldbank.org)។ ចំ ះសំណួរអំពីខ្លឹមសារន ុ ការងារសូមថ្លងនូវសចក្ដដ កម ី ងឹ គុណដ៏ជលជចំ ះ ការ ះពុម្ពផសោយនះសូមទាក់ទង ក ប៊ូ សារឿន អាជាធរកម្ពុជា ពិសសកសួងសដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ និង (sbou@worldbank.org)។ 2 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 បញ្ជីអកសរកាត់ អកសរកាត់ អត្ថន័យ ASEAN សមាគមន៍បជាជាតិអាសុីអាគ្នយ៍ CPI សន្ទសសន៍តម្លអ្នកបើបស់ CR បក់រៀល EU សហគមន៍អឺរ៉ុប FCD បក់ប ្ញើជារូបិយវត្ថុបរទស FDI ការវិនិ គផាល់ពីបរទស IDP លន បាយអភិវឌឍឧសសោហកម្ម IMF មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ GDP ផលិតផលក្នុងសុកសរុប (ផ.ស.ស) LPCO បតិបត្តិការផ្តល់សន្ទនីយភាព យមានការធានា GIR បក់បមុងអន្តរជាតិដុល MMA មធយមភាគបបួលបចាំខ NCD មូលប័តអាចជួញដូរបាន NPL ឥណទានមិនដំណើរការ NSDP ផនការយុទ្ធសាស្តអភិវឌឍជាតិ TVET ការអប់រំបណ្ដុះបណា្ដលបច្ចកទស និងវិជាជីវៈ PDR សាធារណរដ្ឋបជាធិបតយយ RCG រាជរដាភិបាលកម្ពុជា SPPF កបខ័ណ លន បាយកិច្ចគាំពារសង្គម y/y or yoy ធៀបឆាំមុន UN អង្គការសហបជាជាតិ UNESCO អង្គការសហបជាជាតិផ្នកអប់រំ វិទយោសាស្ត និងវបបធម៌ US$ ដុលារសហរដ្ឋអាមរិក World Bank ធនាគារពិភព ក YTD គិតមកដល់ពលនះក្នុងឆាំ ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 3 4 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 ផ្នកទី I ៖ សានភាពអភិវឌឍសដ្ឋកិច្ចថ្មីៗ និងទសសនវិស័យ អនាគត ខ្លឹមសារសង្ខប កំណើនសដ្ឋកិច្ច តរឹងមាំ ប៉ុន្តតូវបានពយោករណ៍ថានឹងយឺតចុះបន្តិចមក តឹម 6.8 ភាគរយ ក្នុងឆាំ 2017 បើធៀបនឹង 7.0 ភាគរយ ក្នុងឆាំ 2016។ ការនាំចញសម្លៀកបំពាក់ និងផលិតផលវាយនភណដទទៀតបានថមថយបន្តិច ហើយវិស័យ សំណង់បានបងាញស កំណើនដលយឺតជាងមុន។ ជាការប៉ះប៉ូវចំ ះការថយចុះការនាំចញផលិតផល សម្លៀកបំពាក់ និង ផលិតផលវាយនភណដទទៀត ការនាំចញផលិតផលមិនមនវាយនភណ ជាពិសសការនាំចញគឿងយន្តអគ្គិសនី ឧបករណ៍ និងគឿងបនាស់យានយន្ត មានចំណកកើនឡើង ដលតូវបានទាក់ទាញ យការតភាប់កាន់តបសើរ និងលទ្ធភាពទទួលបាន ការផ្គត់ផ្គង់ថាមពលដលកាន់តគួរជាទីទុកចិត្តជាងមុន។ កិច្ចខិតខំដើមបីបង្កើនសកានុពលទសចរ ហាក់បានទទួលផលតបមក វិញ យមានការកើនឡើងគួរជាទីកត់សមា្គល់នចំនួនអ្នកទសចរបរទស។ កំណើនពិតតូវបានរំពឹងថា តបន្តរឹងមាំ យ រីក ដល់កមិត 6.9 ភាគរយ ក្នុងឆាំ 2018។ ទសសនវិស័យរយៈពលមធយម តមានលក្ខណៈវិជ្ជមាន ដលនឹងតូវបានជំរុញ យពិពិធកម្មការនាំចញ និងឈរលើមូលដានលំហូរចូលដ៏រឹងមាំនការវិនិ គផាល់ពីបរទស (FDI) និងទិដ្ឋភាពសាកល ្ច ង កាន់តបសើរឡើង។ ភាពថមថយនសដ្ឋកិចក្ន ្ច ន និងភាពមិនចបោស់លាស់ ុ តំបន់ដលអាចកើតមានឡើង ជាពិសសគឺសដ្ឋកិចចិ ដលអាចកើតមានពាក់ព័ន្ធជាមួយការ ះ ត អាចបង្កឲយមានហានិភ័យអវិជ្ជមានដល់ទសសនវិស័យនះ។ ការអភិវឌឍថ្មីៗ ទឹកបក់មួយចំនួន 3.3 ពាន់លានដុលារសហរដ្ឋអាមរិក1។ ី ល ះយា៉ងណាក្ដត ំ ញ បចាំឆាមាន ំ នការនាច ំ ការកើនឡើង កំណន ើ សដ្ឋកិច្ច ី មា តរឹងមាំ ថ្វបើ នស បងាញថាមាន ក្នុងកមិត 5.4 ភាគរយ យថយចុះពីកមិត 8.4 ភាគរយ ភាពកើនយឺតចុះជាងមុនក្ដី។ ក្នុងឆាំ 2016 កំណើនសដ្ឋកិច្ច ុ ឆាំ 2016 ក្នង ុ ថ្លឯកតាដលបណា្ដល យសារតការធាក់ចះ ពិត មានកមិត 7.0 ភាគរយ ។ ក្នុងរយៈពល 6 ខដំបូងន មកពីការបកួតបជងពីសណា ំ ំ ញវាយនភ័ណ ក់ បទសនាច ឆាំ 2017 ការនាច ំ ញផលិតផលសម្លៀកបំពាក់ និងផលិតផល ដទទៀត។ ភាពបកួតបជងខាងក របស់បទសកម្ពុជា វាយនភណដទទៀត បន្តរីកដុះដាល យឈានដល់ មានឧបសគ្គរារាំង យការកើនឡើង នថ្លពលកម្មពិតនិង 1 Articles of apparel and clothing accessories. knitted or crocheted (Harmonized System. HS code 61) and Articles of apparel and clothing accessories. not knitted or crocheted (HS code 62). ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 5 ការចំណាយលើការដឹកជញ្ជូន។ ជាការប៉ះប៉ូវមួយផ្នកចំ ះ អំឡុងពាក់កណា្ដលទីមួយនឆាំ 2017 ឆ្លុះប ំងឲយឃើញនូវ ំ ញគឿងចកអគ្គស ការថយចុះនះ ការនាច ិ នី ឧបករណ៍ និង តម ូវការក្នុងស ុកថយចុះជាងមុន។ មានស បងា ញថា ំ ញផលិតផលសបកជើងបាន គឿងបនាស់ រួមជាមួយការនាច សកម្មភាពសាងសង់ ដលត ូវបានជំរុញ យតម ូវការ កើនឡើង។ ចំណកនផលិតផលនាំចញថ្មីៗ (មិនរួមបញ្ចូល ក្នុងស ុក រហូតមកទល់ព លថ្មីៗនះ មានសភាពថមថយ។ សបកជើង) បានកើនដល់ 8.7 ភាគរយ នការនាំចញសរុប អតិផរណាបានថយមកតឹមកមិត 2.6 ភាគរយ ក្នុងខសីហា ុ ឆាំ 2016 ក្នង យបានងើបឡើងពីអតទាបជាង 2 ភាគរយ ឆាំ 2017 ថយចុះពីអត 3.9 ភាគរយ ចុងឆាំ 2016។ បក់ ក្នុងឆាំ 2010។ កិច្ចខិតខំរបស់អាជាធរក្នុងការទាក់ទាញអ្នក រៀលកម្ពុជា បានចុះថ្លបន្តិចធៀបជាមួយបក់ដុលារអាមរិក ទសចរ ហាក់បានទទួលផលល្អ។ ទសចរណ៍បានកើនឡើង បក់បាតថ និងបក់ដុងវៀតណាម។ អតប្តូរប ក់រៀល រហូតដល់ 12.8 ភាគរយធៀបនឹងឆាំមុន ក្នុងរយៈពល 6 ខ ជាមួយដុលារ អាមរិកបានកើនឡើងរហូតដល់ 4053 រៀល ូ នឆាំ 2017 បើបៀបនឹងអត 5 ភាគរយក្នង ដំបង ុ ឆាំ 2016។ ក្នុងមួយដុលារអាមរិកក្នុងខក ឆាំ 2017 ដលកើនឡើង ពីអត 4037 រៀល ក្នុងខធ្នូ ឆាំ 2016។ វិស័យហិរញ្ញវត្ថុដលមានសន្ទុះកើនឡើងយា៉ងឆាប់រហ័ស ក្នុងអំឡុងពលកន្លង បងាញនូវការថមថយដលមានភាព លជំហរសារពើពន្ធ រកសោស្ថរភាព និងគាំទយា៉ង ំ កំណន រឹងមា។ ឹ កមត ើ ផ្នកឥណទានបានថយតម ិ 18.2ភាគរយ ទូលំទូលាយដល់កំណើនសដ្ឋកិច្ច។ ក្នុងឆាំ2016 ការបមូល ំ ន ធៀបនឹងឆាម ុ កាលពីពាក់កណា្ដលឆាំ 2017 យថយចុះពី ចំណល ូ យា៉ងរឹងមាបា ំ នបន្ត ូ ក្នង ពលដល ចំណល ុ សក ូ ុ តវ ិ 25.8 ភាគរយ ចុងឆាំ 2016។ ប៉ន កមត ្ត ុ ការដាក់បក់ប ើ្ញ បានបា៉ន់បមាណថា បានកើនឡើងជិតមួយភាគរយបចាំឆាំ ធនាគារ តមានភាពរឹងមាំ ុ កមត យបានកើនឡើងក្នង ិ ុ ន ផ.ស.ស។ ការចំណាយចរន្តដលបានកើនឡើងជំរញ យ ុ មួយឆាំ គិតតម 20 ភាគរយក្នង ឹ ពាក់កណា្ដលឆាំ 2017 ដល ការដំឡើងបក់បៀវតសរ៍ តូវបានជំនួស យការថយចុះន ុប ជាការឆ្លះ ំ ឲយឃើញនូវលំហរ ង ឹ មាំ និងទំនក ូ ដើមទុនដ៏រង ុ ចិត្ត ចំណាយមូលធន។ ឱនភាពសារពើពន្ធ (មិនរួមបញ្ចូលបក់ កាន់តចើនឡើងក្នុងបព័ន្ធធនាគារ។ ការកើនឡើងនប ្ញើ ឹ 3.0 ជំនួយ) តូវបានបា៉ន់បមាណថា បានរួមតូចមកតម ជារូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ ធនាគារ បានចូលរួមវិភាគទានឲយ ុ ឆាំ 2016 ថយចុះពីអត 3.5 ភាគរយ ន ផ.ស.ស ក្នង រីកដុះដាលនរូបិយវត្ថុទូលាយ ដលឈានដល់កមិត 19.7 ភាគរយ ក្នុងឆាំ 2015។ ប៉ុន្តសមាសធាតុជំនួយ ុ ថវិកា ក្នង ភាគរយ ក្នុងមួយឆាំគិតតឹមពាក់កណា្ដលឆាំ 2017បើបៀប កំពុងមានការធា ក់ចុះ។ ចំណូលក្នុងស ុកទំនងជានឹងកើន ធៀបជាមួយអត 17.9 ភាគរយ ចុងឆាំ2016។ ឡើង យចំណូលពីបងឥន្ធនៈ ក្នុងឆាំខាងមុខ កយ ពលការចុះហត្ថលខាលើកិច្ចពមពៀង បូមបងឥន្ធនៈ ជំហរខាងករបស់កម្ពុជា តរឹងមាំដលគាំទ យ សមប់អណ្ដូងបងកាត ក្នុងដនសមុទប្លុក A។ ចំណាត់ ើ ជាបន្តបនាប់ នការនាច កំណន ូ ចូលជាលំដាប់ន ំ ញនិង លំហរ ថាក់កង្វល់បំណុលរបស់កម្ពុជា តាមរយៈការវិភាគចុងកយ ការវិនិ គផាល់ពីបរទស។ យមានការនាំចញដ៏រឹងមាំ បំផុតអំពីនិរន្តរភាពបំណុលរបស់ធនាគារពិភព ក/មូលនិធិ និងការនាំចូលមិនសូវរស់រវីក ឱនភាពគណនីចរន្តតូវបាន ិ វត្ថអ រូបយ ុ្ន ឆាំ 2017 ុ ន្តរជាតិកង តមានកមត ិ ទាប។ បទស បា៉ន់បមាណថា បានរួមតូចដល់កមិត 10.2 ភាគរយ ន កម្ពុជាមានសមត្ថភាពអាចរកសោចំណាត់ថាក់ កង្វល់បំណុល ុ ឆាំ 2016 បើបៀបធៀបជាមួយអត 11.5 ភាគរយ ផ.ស.ស ក្នង ិ ទាបចាប់តាង កមត ័ ំ ពីឆាំ 2011 មក អាសយ យការគប់គង ក្នុងឆា ំ 2015។ ការបន្តហូរចូលនការវិនិ គផា ល់ពីក សារពើពន្ធយា៉ងបុងបយ័ត្នរបស់អាជាធរ និង លការណ៍ បទសមានភាពរឹងមាំ បានជួយឱយទុនបមុងបរទសមាន ចមបងនការខ្ចីដលមានលក្ខណៈសមបទាន។ កំណើនយា៉ងរហ័ស រហូតដល់ជិត 7.8 ពាន់លានដុលារ (ឬ 6 ខនការនាំចូលអនាគត) ក្នុងពាក់កណា្ដលឆាំ 2017។ ការកាត់បន្ថយភាពកីក តបន្ត យតូវបានជំរុញជា ចមបង ិ កម្មនគសា យពិពធ ួ រជនបទតាមរយៈការបង្វរបក់ ុ ឆមាសទី2 នឆាំ សមាធអតិផរណា ដលបានកើតមានក្នង ួ្ន ពុម បក់ឈល ួ រ។ កំណន ំ នកសិកម្ម និងអាជីវកម្មបបគសា ើ 2016 ពលនះមានភាពធូរសល។ កំណើននាំចូលថមថយ ចំ ័ វាយនភណ និងសំណង់ មានភាពថមថយ និងតវ ះវិសយ ូ 6 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 ឹ ថាជះឥទ្ធព បានរំពង ូ របស់បជាជន ិ លដល់លទ្ធភាពរកចំណល ពាក់ព័ន្ធនឹងការ ះ ត។ យសារកម្ពុជាពឹងផ្អកកាន់ត កីក យសារមិនសូវមានការងារថម ៉ង ឬការងារថ្ង ើ ឡើង លើការវិនិ ចន ី ទសចិន និងការចូលមក គផាល់ពប ី បុណយជាតិឈប់សមក។ ការសាបស្ទង់មតិបចាំតមាសបឋម ិ ការថមថយនកំណន នទសចរណ៍ចន ្ច ន អាចជា ើ សដ្ឋកិចចិ ី នះ លើកម្មករកាត់ដរក្នង នាពលថ្មៗ ុ កង ំ ញ បានអះអាង ុ ភ្នព ផលប៉ះពាល់អវិជមានដល់ ្ជ កណ ើ សដ្ឋកិច។ ំ ន ្ច ភាពបកួតបជង ូ បចាំថរបស់ ថា ការរកចំណល ្ង ុ កម្មករកាត់ដរបានថយចុះ ក្នង ផ្នកខាងករបស់កម្ពុជាបច្ចុបបន្ន កំពុងថមថយ យសារ ុ ឆាំ 2017 បើធៀបជាមួយខកុមៈ ខឧសភាក្នង ុ ឆាដ ្ភ ក្នង ំ ដល។ ការកើនឡើងនបក់ឈ្នួលពិត និងបក់ដុលារ និងការលច ជាលទ្ធផលការបង្វរបក់ ឲយគួសារដលមានបភពចញ ំ ពលកម្មដលមានតម្ល ឡើងនូវបទសបកួតបជងកមាង ក ិ យ ពីវស ំ នះ ក៏អាចមានលទ្ធភាពថយចុះដរ។ កតានះអាច ័ ទាង ូ ចូល នការវិនិ នានា ដូចជាបទសភូមារជាដើម។ លំហរ គ ធ្វើឲយមានការរឹតតបិតដល់ថវិកាគួសារ និងបន្ថយការចំណាយ ី រទស យផាល់ពប ុ ឧសសោហកម្មវាយនភណបានថយ ក្នង លើការអប់រំ សុខភាព និងការវិនិ គលើសកម្មភាពកសិកម្ម ចុះ។ ដូច្នះ ការសមបសមួលកំណទំរង់រចនាសម្ព័ន្ធ ដើមបី ក្នុងតំបន់ជនបទផងដរបសិនបើនិនាការនះ តបន្ត។ ពន្លឿនការផាស់ប្តូរ របស់កម្ពុជា ះ កាន់ការផលិត នូវ ផលិតផលដលមានតម្លបន្ថមខ្ពស់ គឺជាកិច្ចការចាំបាច់។ ទសសនៈវិស័យអនាគត ការ ះ តជាតិដលគងនឹងធ្វើឡើងនាពាក់កណា្ដលឆាំ 2018 អាចនឹងមានឥទ្ធិពលដល់ ការសមចចិត្តរបស់អ្នក ទសសនៈវិស័យកំណើនសដ្ឋកិច្ច តបន្តមានលក្ខណៈ វិនិ គ យសារតភាពមិនចបោស់លាស់អាចកើតមានឡើង ល្អបសើរ។ កំណន ូ បានពយោករណ៍ថា ើ ពិតតវ រកសោភាពរឹងមាំ ដូចការ ះ តកន្លង ។ ក្នុងកមិត 6.7 ភាគរយ ក្នងឆាំ 2017 និង 6.9 ភាគរយ ក្នុង ឆាំ 2018។ កំណើននះនឹងតូវបានជំរុញ យពិពិធកម្មន ភាពកីកតូវបានរំពឹងថា បន្តថយចុះបន្ថមទៀតក្នុង ំ ញ និង ការនាច ូ ចូលដ៏ខាង យលំហរ ំ នការ វិនិ គផាល់ពី រយៈពលប៉ុនា នឆា ំខាងមុខនះ។ ទិដ្ឋភាពនះតូវបានគាំទ ូ បរទស។ ការកើនឡើងនចំណាយរបស់រដាភិបាល រួមបញ្ចល យ ការរីកចំរីននវិស័យសវាកម្ម និងវិស័យកម្មន្តសាល ទាំងការវិនិ គសាធារណៈក៏តូវបានរំពឹងថា នឹងជួយជំរុញ រួមជាមួយការបង្វរប ក់ដលកើនឡើង។ ះយា៉ងណាក្ដី ដល់កំណើនសដ្ឋកិច្ចផងដរ។ ពាណិជ្ជកម្មសាកល តូវបាន មានផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានដលអាចកើតមានឡើងនការធាក់ ឹ ថា នឹងងើបឡើងវិញ។ មានស រំពង ិ ន សុទដ ិ្ឋ យ ិ ម នពិពធ ិ កម្ម ុ វិសយ ចុះក្នង ្ជ ័ វាយនភណ និងសំណង់។ បសិនបើផលអវិជមាន ក្នុងវិស័យកម្មន្តសាល យមានការចូលមកដល់នផលិតករ នះកើតមានឡើង វាអាចកាត់បន្ថយការងារ និងឱកាសរក ដលផលិតផលិតផលមានតម្លបន្ថមខ្ពស់ ជាពិសសឧបករណ៍ ូ របស់កម្មករនិ ចំណល ុ ហើយជាលទ្ធផល ជិតចំណាកសក ូ ច អឡិចតន ីុ រូមទាង ិ និងគឿងមា៉សន ំ គឿងបនាស់យានយន្ត។ អាចធ្វើឲយការកាត់បន្ថយភាពកីកមានភាពយឺតយា៉វ។ បើគិត ប៉ុន្តថ្លអគ្គិសនី និងដឹកជញ្ជូនខ្ពស់ធៀបជាមួយបទសដទ លើកំណើនដ៏យឺតយា៉វក្នុងវិស័យកសិកម្ម សដ្ឋកិច្ចជនបទ តជាឧបសគ្គដ៏ធំមួយ។ វិស័យទសចរណ៍កំពុងងើបឡើង មិនមនកសិកម្ម (ផលិតកម្ម សវាកម្ម និងការបង្វរប ក់) អាស័យមួយផ្នកធំ យសារកិច្ចខិតខំជាបន្តដើមបីទាក់ទាញ កន្លងមក គឺជាកតារួមវិភាគទានដ៏គួរជាទីកត់សមា្គល់ ក្នុង ទសចរណ៍អន្តរជាតិ ជាពិសសទសចរណ៍មកពីបទសចិន ការកាត់បន្ថយភាពកីក និងភាពចមើនរុងរឿងរួមគា។ កិច្ច យសារមានជើង ំ ន់ និងគំនត ះហើរតង់ថាក់តប ួ ផ្តម ិ ផ្តច ើ ខិតខំពីសមត្ថកិច្ចតូវបានធ្វើឡើង ដើមបីរកសោស្ថរភាពតម្ល ិ “China Ready”។ ះថាតៀមលក្ខណៈដើមបីទសចរណ៍ចន ផលិតផលកសិកម្ម (និងការវិនិ គ ក្នុងបរិកា្ខស្ដុក និង សូមមើលអត្ថបទជមើសកមចំណងជើងថា “ការទាក់ទាញ សម្ងួតសូវ) ជាពិសសតម្លសូវ យមានការរៀបចំឲយមាន របស់កម្ពុជា៖ ការធ្វើអតិបរមាកម្មសកា នុពលទសចរណ៍” នូវមូលនិធិពិសសសមប់កម្ចីការប ក់ទាប ដល់មាស់ ង ដើមបីស្វងយល់លម្អិតបន្ថមទៀត។ មា៉សុីនកិនសូវ ដើមបីទិញសូវ។ ័ អវិជមាន ហានិភយ ្ជ ចំ ័ ះទសសនៈវិសយ អនាគត រួមមាន ភាពថមថយនកំណើនសដ្ឋកិច្ចចិន និងភាពមិនបកដបជា ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 7 សារគន្លឹះ និងជមើស លន បាយ ការជួយសមួលដល់ការវិនិ គ ក្នុងវិស័យកម្មន្ត សាល សំខាន់ៗ ំ ច់តវ ចាបា ្ច តខំបន្ថមទៀត។ ការសមបសមល ូ មានកិចខិ ួ នះ មានភាពចាំបាច់ យសារត កំណើនវិនិ គផាល់ពីក ុ ទំនងជាចាប់ផម កម្ពជា ើ្ត ំ ះជំហានឡើងខស សងាក់តល បទសលើវិស័យដលអាចជួញដូរបាន ពិសសវិស័យ បន្ថមខ្ពស់ ក្នង ័ កម្មន្តសាលពីវស ុ វិសយ ិ យ ័ កាត់ដរ កាន់គឿង ី នះ ។ វាយនភ័ណ មានការថមថយនាពលថ្មៗ ពលដល អឡិចត ូនិក និងគ ឿងបនា ស់រថយន្ត។ ការថរកសោបីបាច់ បក់ឈ្នួលពិតមានការកើនឡើង ភាពបកួតបជងខាងក ឧសសោហម្ម ដលមានតំលបន្ថមខ្ពស់និងទើបតលចរូបរាង ុ ដលពឹងផ្អកយា៉ងខាង របស់កម្ពជា ំ ពលកម្មតម្ល ំ លើតល ក ឡើង គឺជាកិច្ចការសំខាន់។ ការលើកកម្ពស់ពិពិធកម្មក ពី ូ ថយចុះជាលំដាប់។ ហតុនះ ការបន្តធ្វឲ តវ ើ យបសើរឡើង ន ផលិតកម្ម វាយនភណ (សបកជើង) គឺជាអាទិភាពមួយ។ ភាពងាយសួលក្នុងការធ្វើអាជីវកម្ម និងបរិយាកាសវិនិ គ ការគាំទ និងការបន្តទាក់ទាញការវិនិ គផា ល់ពីបរទស យលុបបំបាត់នូវឧបសគ្គនិយ័តកម្ម ដើមបីកាត់បន្ថយនូវ បច្ចុបបន្ន និងអនាគតវិនិ គសមប់ផលិតផលដលមាន ិ វកម្ម ក៏ដច ថ្លចំណាយចាប់ និងបតិបត្តអាជី ូ ឲយ ូ ជាថ្លដឹកជញ្ជន ូ ច តំលបន្ថមខ្ពស់ ដូចជាឧបករណ៍ និងគឿងបង្គុំអឡិចតន ិ ិ ទាប ។ ថ្លចំណាយទាបនឹងជមញ កំរត ួ ុ និងសមបសមល ព មទាំងគ ឿងបនា ស់យានយន្តផងដរ មានភាពចាំបាច់ ការវិនិ គ ជាពិសស ការវិនិ គផាល់ពីកបទសក្នុង សមប់ឈានឡើងខសសងាក់តម្ល។ ដូចះ ្ន ការ ះសយប ័ កម្មន្តសាល ដូចបានបមើលមើលក្នង វិសយ ុ លន បាយ ចំណាយខ្ពស់លើអគ្គិសនី និងដឹកជញ្ជូនរួមទាំងប កង្វះ អភិវឌឍឧសសហកម្ម 2015-25។ ចំណាត់ថាក់ការធ្វើអាជីវកម្ម កម្មករជំនាញ ដល តជាឧបសគ្គរារាំងដ៏ធំធ ង គឺជា របស់កម្ពុជា តបន្តមានកមិតទាប។ បទសកម្ពុជាជាប់ ជំហានដ៏សខា ំ ង ំ ន់ដប ូ បំផត ុ ។ ការធ្វក ើ ណ ិ យ ំ ទមង់វស ័ អគ្គស ិ នី ុ ចំ លំដាប់ថាក់លខ 131 ក្នង មបទស 190 ក្នង ុ ឆាំ 2017 ដើមបីផ្តល់នូវតំលបកួតបជង ដល់ ងចកឧសសោហកម្ម ំ ប់ថាក់ បើបៀបធៀបជាមួយបទសវៀតណាម ដលជាប់លដា ្ច ជាកិចការចាំ ច់បផ បា ំ ត ុ ។ កម្ពជា ុ បាន ះជំហានយា៉ងឆាប់រហ័ស ំ ប់ថាក់លខ 46។ ការចាប់ផម លខ 82 និងបទសថជាប់លដា ើ្ដ ក្នុងការផ្តល់អគ្គិសនី និងស្ទើរតអាចមានអគ្គិសនីគប់គន់ អាជីវកម្ម ជាប់ចំណាត់ថាក់ក្នុងចំ មបទសដលទាប ក្នង ្គ ថាមពល ុ ការផ្គត់ផង់ យខ្លន ួ ឯងបាន។ ះជាយា៉ងណា ជាងគ (លខ 180) យពលវលា ដលតវ ូ ចំណាយ ថ្លអគ្គិសនី តស្ថិតក្នុងកំរិតខ្ពស់ បើបៀបធៀប នឹង ដើមបីចុះបញ្ជីអាជីវកម្ម គឺរហូតដល់ 4 ដង យូរជាងរយៈមធយម បទសជិតខាង។ នះ យសារតកង្វះខាតនូវវិស័យបង្កើត ុ បណា្ដបទសក្នង ក្នង ី ងកើត និងបា៉សហ ុ តំបន់អាសុខា ិ្វ ។ ប ីុ ច ថាមពលដលមានលក្ខណៈបកួតបជង និងបព័ន្ធបញ្ជូន នះ ទាមទារឲយមានការកលម្អបន្ថមទៀតលើបរិសាននិយ័ត និងចកចាយដលមិនតភាប់គាមិនទាន់បានល្អ។ កំណទំរង់ កម្ម។ ម៉យោងទៀត ក៏ជាការសំខាន់ផងដរ ដលតូវកាត់បន្ថយ វិសយ ័ នះតវ ូ ការពលវលា ហើយក្នង ុ រយៈពលខ្លី ទាមទារឲយ ការចំណាយដើមបីនាំចញក្នុងមួយកុងតឺន័រ ដលបច្ចុបបន្ន មានការពិនិតយឡើងវិញ នូវថ្លអគ្គិសនីដើមបី យមានតំល មានកមិតខ្ពស់ ឡើយ។ ក្នុងឆាំ 2014 តម្លនាំចញក្នុង សដៀង នឹងបទសក្នុងតំបន់។ មួយកុងតឺន័រ គឺ 795 ដុលារសមប់បទសកម្ពុជា ដលមាន កមិតខ្ពស់គួរជាទីកត់សមា្គល់ជាងបទសថ (595 ដុលារ) ម៉យោងទៀតការលើកកម្ពស់ និងកលម្អជំនាញ និងគុណភាព និងវៀតណាម (610 ដុលារ)។ ី ប់រំ និងបណ្ដះ និសសិត ដលបញ្ចប់ការសិកសោពីកម្មវិធអ ុ បណា្ដល ្ច ខាន់។ ការកំណត់រកគមាតផ្នកជំនាញ ដើមបី វិជាជីវៈ គឺជាកិចសំ ួ ដើមបីគាទ វិធានការជំនយ ួ ំ ដល់គសារជនបទដលរងផល រៀបចំវគ្គសិកសោដលអាចឆ្លយ ើ តប នឹងកង្វះខាត ះ អនុ ម ប៉ះពាល់យា៉ងខាំង យតម្លផលិតផលកសិកម្មបន្តមាន តាមទិស លន បាយជាតិអប់រំ និងបណ្ដះ ុ បណា្ដល តម្លទាប ចាំបាច់តូវដាក់ចញឡើង។ គំនិតផ្ដួចផ្ដើមនាពល បច្ចកទស និងវិជាជីវៈសមប់ឆាំ 2017-2025 ក៏ជាអទិភាព ថ្មីៗកន្លងមកនះ ក្នុងការកៀងគរធនធានហិរញ្ញវត្ថុសមប់ មួយដរ។ ូ ក្នង តៀមទិញសវ ុ រដូវចត ុ អំឡង ូ កាត់ និងការកលម្អលទ្ធភាព 8 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 ចូល កាន់ទីផសោររបស់កសិករ តំបន់ដាច់សយាល គឺជា ូ្ត រចនាសម្ពន សបពលដលការផាស់បរ ្ធ ័ មាន ការកើនឡើងយា៉ង ិ ផ្តច គំនត ើ ដលអាចជួយដល់កសិករបាន។ លើសពីនះទៀត ួ ផ្តម លឿន។ ការអនុវត្ត យ គជ័យនូវសសរស្តម្ភសំខាន់ទាង ំ ពីរ ផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមាន ដលអាចកើតមានឡើងនការថមថយ រួមមានជំនួយសង្គម និងសន្តិសុខសង្គម ដូចដលតូវបាន ័ វាយនភណ និងសំណង់ ចាបា វិសយ ូ ស្ថត ំ ច់ តវ ិ កមការពិនត ិ យ បមើលមើល យកបខ័ណការងារ លន បាយជាតិ ័ ទាង តាមដានយា៉ងដិតដល់។ វិសយ ំ ពីរនះ ជាពិសសគឺវស ិ យ ័ ំ រសង្គមឆាំ 2016-25 និងអាចជួយទប់សាត់ គាពា ួ ្ក គសារជនបទ ូ ការកមាង វាយនភណ ដលតវ ើ បានសប ំ ពលកម្មចន ូ យក កុំឲយធាក់ចូល ក្នុងភាពកីកវិញ។ កមាំងពលកម្មពីជនបទក្នុងសមាមាតដ៏ចើនពីវិស័យកសិកម្ម ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 9 រូបភាព ES.1៖ ទិដ្ឋភាពរួមនសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា $hČ`7ɧıǓǬ7C7š©iǕöǓh(ǔöǓ$œ©(ǚñǓh $hČ`7ɧ$œ©(@ÂCr=ďǓC)>2oǨ7ŲǓ?8m<$@Â- @Âǫ&ǥ7.?m$hČ`7Ǜǫ&>= 8.0 7.1 7.3 7.4 )h7_7ĕ‘º@ďǓC)><$.?mǣ< )h7_7ĕ‘º@ďǓC)>C>]8 7.1 7.0 7.0 65.0 ą`(ǶǔC řǓ)h7_7C>]8 ǚñǓhę`ǚñǓhǬŲǓǞëǓ7Ǖ(dzíǓhŐǓ 30.0 6.8 7.0 6.0 25.0 60.0 5.0 4.0 20.0 55.0 3.0 15.0 2.0 50.0 1.0 10.0 0.0 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017/p 45.0 5.0 $CY$<¡ KCǓǼD$<¡ǔ3mĈǓ> KCǓǼD$<¡Ch2(m ĝǓǰ$<¡F)?7ųǓ:Ǔ¢ 40.0 0.0 KCǓǼD$<¡.ŗǓ ĝǓǰ$<¡Ǫ2Y+$<¡ ĝǓǰ$<¡.ŗǓ :7›.$K83™< 67 Dec-10 Dec-11 Dec-12 Dec-13 Dec-14 Dec-15 Dec-16 $hČ`79CC Ğ`=Ǭ7CǽʲǓřǓǔ>Đ¥`:Y:Y.$<¡ǔ>ǧhăǓ-v 5]78ŸǓ](.]?8>ďǓCǬ7ǔ>þ`7ğ`(ǭúǓ(ǕöǓh( ǫ&>=řǓ5h7Y- Ⱥ=dz>ıǓ?hD^>)^?.qƂǓ`7řǓǔ>@Â7Yɉ&ǩïǓ?m:Z8>ďǓC 18 9,000 8.0 ƀǓa(F&ŠYC7Z  GIR (current, &Y3Ǜǯ7.]ǯöǓ>Ƕc<>Â$) 16 ƀǓa(8(Š©h>4=7˜  8,000 7.0 GIR&Y3Ǜ)h7_7ģǓǧh)^? (RHS) ŁǓǓ$ą`(  14 7,000 6.0 12 6,000 5.0 5,000 10 4.0 4,000 8 3.0 3,000 6 2.0 2,000 4 1.0 1,000 2 0 0.0 Apr-10 Nov-10 Jun-11 Jan-12 Aug-12 Mar-13 Oct-13 May-14 Dec-14 Jul-15 Feb-16 Apr-17 Jan-05 Aug-05 Mar-06 Oct-06 May-07 Dec-07 Jul-08 Feb-09 Sep-16 Sep-09 0 2010 2011 2012 2013 2015 2016 $œ©(ĔǓ?I2ǥ7Ǭ7ǔ>4<4=ŲǓ?8m<$&7¤( ǔ>ŶǓ<^?)h2Ȅ?Ǩ7?¨ŶǓĝ`>ǔ3m87™=U7ǫ:dz>Ĕ`:7›v $hČ`7ĬǓ?Ǭ7ăǓ>ǫ:Ǜ(<]7v Đb87[(ǚñǓh<]7 U7ǫ:dz>Ĕ`:7›5^ɥ>8Cm>ǞëǓ;YǨ? ǫ&>=řǓ9CC 45 40 0.0 35 -2.0 30 25 -4.0 20 -6.0 15 -8.0 10 I2ǥ79˜?mVǓ¢@ÂCr=S$+7 5 -10.0 0 U7ǫ: &Y3ǥh(+h7_=I3Ch2( U7ǫ: ^8ǫ:5Zx$hČ`7ǔ>ǧhăǓ-CĖ¤º$8hǪ$m7Y( 9?Y39?ǰ=7;2ì.ŗǓďb3>8Cm$<Ÿ©ǛǨ7 សកម្មភាពសដ្ឋកិច្ចទូ នវិស័យពិត តរឹងមាំ ថ្វីបើ 4<4=ęǓ¹7v ǚñǓhǚñǓhǩöǓCm8˜ª> មានស មួយចំនួននការថមថយលើការនាំចញផលិតផល 50 វាយនភណ និងសម្លៀកបំពាក់ និងសកម្មភាពសំណង់ក្ដី។ 40 ការប៉ះប៉ូវមួយផ្នកចំ ះការថមថយនះគឺជាការងើបឡើងនូវ 30 ការនាំចញគឿងចកអគ្គិសនី ឧបករណ៍ និងគឿងបនាស់ 20 ចំណកកិច្ចខិតខំរបស់អាជាធរក្នុងការទាក់ទាញភ្ញៀវទសចរ 10 អន្តរជាតិ ហាក់ដូចជាបានទទួលផលល្អបសើរ យឃើញ 0 ǔ>ǧh)^?£$Ǣ3m មានកំណើនពីរខ្ទង់លើចំនួនភ្ញៀវទសចរអន្តរជាតិ។ -10 9?Y39?ǰ=7;2ì7Y(CĖ¤º$8hǪ$m -20 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 017 ក) កតាសំខាន់ៗដលរុញចនកំណើនសដ្ឋកិច្ច 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 £8;:xǶǛéǓ6>$<Ÿ©Ǜ 6-m 2 ័ កម្មន្តសាល៖ ការនាច វិសយ ំ ញផលិតផលវាយនភណ និង ការនាំច ញប ឈមមុខជាមួយការប កួតប ជងកាន់ត សម្លៀកបំពាក់ ក្នុងរយៈពល 6ខដំបូងនឆាំ 2017 បាន ខាំងកាឡើង។ បក់ឈ្នួលពិតមានការកើនឡើង ចំណកការ ឈានដល់ 3.3 ពាន់លានដុលារអាមរិក ។ ការនាំចញបាន 2 ិ តិចតួច លើកកំពស់ផលិតភាពមានកំរត ឡើយ។ ជាលទ្ធផល កើនឡើង 5.4 ភាគរយធៀបនឹងឆាំមុន ក្នុងឆមាសទី1 ន ំ ញបានថយចុះ។ បច្ចប តម្លនផលិតផលសម្លៀកបំពាក់នាច ុ បន្ន ឆាំ 2017 យបានថយចុះពីកមិត 8.4 ភាគរយ ក្នុង បក់ឈ្នួលអបបបរមា (មិនរួមបញ្ចូលបក់ឧបត្ថម្ភ) សមប់ ឆាំ 2016 (រូបភាពទី 1)។ បើនិយាយអំពីបរិមាណវិញ ការនាំ ័ សម្លៀកបំពាក់ និងសបកជើង គឺ 153 ដុលារ ក្នង វិសយ ុ មួយខ ចញក៏បានថមថយផងដរ យបានកើនឡើងត 3.6 ហើយនឹងតូវបង្កើនរហូតដល់ 170 ដុលារក្នុងមួយខក្នុងឆាំ ភាគរយ ក្នុងមួយឆាំបៀបធៀបជាមួយនឹងកំណើន 12.3 2018។3 ចាប់តាំងពីឆាំ2013មក ថ្លឈ្នួលអបបបរមាមានការ ភាគរយ ក្នុងអំឡុងរយៈពលដូចគានាឆាំកន្លង ។ កើនឡើងយា៉ងឆាប់រហ័សក្នុងអតកំណើន17.6% ក្នុង1ឆាំ 2 Articles of apparel and clothing accessories. knitted or crocheted (Harmonized System. HS code 61) and Articles of apparel and clothing accessories. not knitted or crocheted (HS code 62). 3 News release. October 5. 2017. Ministry of Labor and Vocational Training. 12 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 ុ អំឡង ក្នង ំ 013-17 បើបៀបធៀប ុ ឆា2 ុ ឆា2 នឹងអំឡង ំ 008- បអប់លខ1៖ ការនាំចញ របស់បទសបង់កាដស 2013 គឺមានត7.4%ប៉ុ ្ណ ះ។ ័ វាយនភណស្ថត វិសយ ិ កម និងវៀតណាមក្នុងវិស័យសម្លៀកបំពាក់ ុ ការកាត់បន្ថយការចំណាយ និងបន្ថមតម្លសនសឹមៗ សមាធ ក្នង លើផលិតផលរបស់ខ្លួន តាមរយៈការរួមបញ្ចូលការ ះពុម្ព បទសបង់កាដស និងបទសវៀតណាមជាបទសធំពីរ ការបា៉ក់ និងការ កគក់ ពមទាំងការធ្វើសមាហរណកម្មតាម ក្នុងការនាំចញសម្លៀកបំពាក់ និងវាយនភ័ណ ដលសរុប 7.7 ខសរបញឈរ ឲយបានចើនបំផុតតាមដលអាចធ្វើបាន។ បន្ថម (33.5 ដដុលារអាមរិក) និង5.7 (24.6 ដដុលារអារមរិក) ូ ចូលវិនិ លើនះទៀត លំហរ ំ ំ គផាល់បរទសបចាឆា ក្នង ុ នទីផសោរពិភព ួ ។ បទសទាង ក រៀងៗខ្លន ំ ពីរបានរកសោចំណក វិស័យនះ បានថយចុះនាពលថ្មីៗនះ។ ផលិតភាពរបស់ នការនាំចញបានយា៉ងរឹងមាំ ជាពិសសបនាប់ពីវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុ ពិភព ក ហើយមានកំណើនជាមធយមក្នុងអត 14.5 ភាគរយ វិស័យវាយនភណ (និងសបកជើង) បានកើនឡើងក្នុងអត និង16.0ភាគរយក្នុងអំឡុងឆាំ2010-2016។ មធយមតឹមត 1 ភាគរយ ប៉ុ ្ណះ ក្នុងមួយឆាំក្នុងរយៈពល កយវិបត្តហ ិ រិ ញ្ញវត្ថសា ុ កលឆាំ 2008-2009។ ការកើនឡើង ំ ញសម្លៀកបំពាក់ និងវាយនភ័ណ ចំណកនការនាច ុ ក្នង ការនាំចញសរុបរបស់បទសបង់កាដស បន្តកើនឡើងពី75 នះ គឺ ី វិសយ កយពលមានការពងក ័ នះយា៉ងឆាប់រហ័ស ុ ឆាំ 2004 ដល់ 86 ភាគរយក្នង ភាគរយ ក្នង ំ 016។ បង់កាដស ុ ឆា2 ី ញ្ចប់នកិចព មុនពលការឈានដល់ទប ្ច មពៀង Multi-Fiber បានរកសោថ្លបកួតបជង យការរកសោបក់ឈ្នួលទាបនិងមាន ុ ឆាំ 2004។ ក្នង ក្នង ុ ឆាំ 2016 ផ.ស.ស ពិតសមប់បជាជនមាក់ ស្ថរភាព ហើយនិងតូវបានពិនិតយនិងកសំរួលជារៀងរាល់បំឆាំ របស់បទសកម្ពុជា (ក្នុងអតថរឆាំ 2010 ដុលារអាមរិក) ម្តង។ បច្ចុបបន្ន បក់ឈ្នួលអបបរមាបង់កាដសគឺ BDT5.300 បានឈានដល់ 1078 ដុលារ។4 ភស្តុតាងពីបណា្ដបទស (ស្មើនឹង 68 ដុលា អាមរិក) ដលចាប់ផ្តើមសុពលភាពចាប់ តាំងពីឆា ំ 2013 បើប ៀបនឹងកម្ពុជាដលទទួលបាន 153 នាំចញសម្លៀកបំពាក់ហាក់ចង្អុលបងាញ “បនាត់កំរិត” ក្នុង ដុលា អាមរិក។ ច ះរវាង 1150ដុលារអាមរិក ដល់ 2000 ដុលារអាមរិក ភាព គជ័យ ក្នុងពិពិធកម្មនការនាំចញបានធ្វើ យ ផ.ស.ស ពិតសំរាប់បជាជនមាក់ ដលជាប់ទាក់ទិននឹង ប ទសវៀតណា មកា ត់ ប ន្ថ យចំ ណ កនកា រនាំ ច ញសម្លៀក កា រធា ក់ ចុះ នកា រនាំ ច ញសំ ម្លៀកបំ ពា ក់ ក្នុ ង បជាជនមា ក់ ៗ បំពាក់ និងវាយនភ័ណ ក្នុងការនាំចញសរុប។ ចំណកនការ (ចូរមើលប អប់ល ខ 1 ស្តីពីបទពិ ធន៍ន ប ទស នាំចញធាក់ចុះពី 15.6 ភាគរយ ក្នុងឆាំ2004 មកតឹម 11.5 បង់កាដសនិងវៀតណាម)។5 ភាគរយ ក្នុងឆាំ 2016។ ខុសពីបង់កាដស និងកម្ពុជា បទស វៀតណាមមិនមនជាបទសដលទទួល EBA ដលទទួល បា នកា រនាំ ច ញ យមិ ន គិ ត ពន្ធ កាន់ ទី ផ សោ រតមួ យ របស់ ដើមបីជំរុញឧសសោហកម្មវាយនភណ និងរកសោសមត្ថភាព សហភាពអឺរ៉ុប។ ផ.ស.ស របស់បទសវៀតណាម (2010 ដុលា បកួតបជង ការផ្ដួចផ្ដើមគំនិត និងវិធានការជាចើនតូវបាន អាមរិក ថរ) កើនដល់ 1.770 ដុលាអាមរិក (ក្នុងឆាំ 2016) ំ ន់មយ ដាក់ចញ។ ជំហានដ៏សខា ើ កមត ួ គឺការបង្កន ិ ជំនាញរបស់ ្ន អបបរមាមានភាពបហាក់បហល ខណៈដលបក់ឈួល នឹង កម្មករនិ ុ បណា្ដល ជិត ងចកកាត់ដរ តាមរយៈការបណ្ដះ បទសកម្ពុជា។ ុ ក្នង នឹងកន្លងការងារ ើ វិទយោសានបណ្ដះ យបង្កត ុ បណា្ដល ថ្លពលកម្មអបបបរមា 2010 2015 2016 2017 ុ មានទីតាង កាត់ដរសម្លៀកបំពាក់កម្ពជា ំ ក្នង ុ តំបន់សដ្ឋកិច្ច បង់កាដស 25 68 68 68 ុ ភ្នព ពិសសកង ិ ផ្ដច ំ ញ។ គំនត ើ ផសងៗទៀត ដលទើបត ួ ផ្ដម វៀតណាម 54-72 96-138 107-156 113-165 ដាក់ចញ ជួយបន្ធូរការចំណាយលើការរស់ របស់កម្មករ កម្ពុជា 61 128 140 153 ំ លទ្ធភាពទទួលបានថ្លសវាទឹកភ្លង ងចក រួមមានទាង ើ ទាប បភព៖ ILO. American Chamber of Commerce in Vietnam. and Factsheet ់ ងសុខភាព ជាងមុន ការផ្ដល់ការធានារា៉បរ យឥតគិតថ្ល បក់ Clean clothes campaign. ធននិវត្តន៍ និងមធយោបាយធ្វើដំណើរ ។ 4 សមប់ព័ត៌មានពិសារសូមមើលអត្ថបទជមើសកមចំណងជើងថា “វិស័យកាត់ដរ ក្នុងទសសនវិស័យ” ដលចញផសោយក្នុងបច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាខតុលាឆាំ 2016 5 Consolidating and accelerating exports in Bangladesh. Bangladesh Development Series (2012). the World Bank. ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 13 សហគមន៍ អឺ រ៉ុ ប តបន្ត ជា ទី ផ សោ រសំ ខា ន់ ជា ងគបំ ផុ ត វិស័យសំណង់ ជាវិស័យជំរុញដល់កំណើនសដ្ឋកិច្ច និង សមប់ការនាំចញវាយនភ័ណរបស់កម្ពុជា។ សហគមន៍អឺរ៉ុប ើ ការងារហាក់បជា បង្កត ឺ យា៉វ។ សូចនាករជាចន ី លូតលាស់យត ើ ្ល រួមគាជាមួយចកភពអង់គសស ូ យកបមាណ 45 ភាគរយ ប ុ បងាញឲយឃើញអំពកា បានចង្អល ័ សំណង់ និង ី រថមថយនវិសយ ំ ញសរុបនសម្លៀកបំពាក់ និងផលិតផលវាយនភណ នការនាច អចលនទពយ ថ្វីបើតម្លនគមងសាងសង់ដលតូវបាន ដទទៀត ។ ទីផសោរអាមរិក គឺជាទីផសោរធំបនាប់ យទទួល អនុមត ័ ក្នង ុ អំឡង ុ ពាក់កណា្ដលទីមយ ួ ឆាំ 2017 ិ មានកមត មួយភាគបួនន ផលិតផលនាំចញ ខណៈដលបទសជប៉ុន ី្ដ ការនាច ខ្ពស់ក។ ូ សមារៈសំណង់ជាមូលដាន ដលបានកើន ំ ល ទទួលយក 9 ភាគរយ។ ឡើងយា៉ងឆាប់រហ័សក្នុងរយៈពល 4 ឆាំកន្លងមក ដលតូវ បានជំរុញ យសន្ទុះការសាងសង់ ក យវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុ ថ្វីបើជួបបទះនូវប បឈមយា៉ងណាក្ដី បទសកម្ពុជា ពិភព កឆាំ 2008 /09 ថ្មីៗនះ បានថយចុះ វិញ។ គួរ ើ ចំណកទីផសោររបស់ខន អាចបង្កន ួ្ល ក្នង ុ ការនាច ំ ញផលិតផល ំ ល កត់សមា្គល់ថា ការនាច ី ង ូ ដក សុម ៉ ត៍ ដលជាសមារៈសំណង់ វាយនភណ និងសម្លៀកបំពាក់របស់ពិភព ក យបាន ុ ក្នង ជាមូលដាន បានថមថយ ឬធាក់ចះ ុ រយៈពលពាក់កណា្ដល ឈានឡើងដល់ 1.7 ភាគរយ ក្នុងឆាំ 2016 ដលកើនឡើង ទីមួយនឆាំ 2017 (រូបភាពទី 3)។ ពីចំនួន 1.1 ភាគរយ ក្នុងឆាំ 2011 (រូបភាពទី 2)។ >^8ǫ:5Zxǔ>ǧh)^?CǬôǓ>jCh2(mǛ<^?ǞëǓ7 >^8ǫ:5Zxǔ>ǧhă-Ǔ CĖ¤º$8hǪ$m7Y( ĬǓ$7Y(C]Z8Cm$<ŸǛ ǚñǓhǚñǓhƝǓǓŶǓǒ? řǓǪ2Y+$ © ʿˊ7Y(  <¡C$?$œ( 140 d.$ 1.7 1.5 120 Chǫ>jCh2(m 100 K8$>2o£3Ǜ$m 1.3 1.2 C]Z$<Ÿ©Ǜ ំ ញផលិតផលសបកជើងបន្តកើនឡើងជាលំដាប់។ ការនាច ភាគចើននសកម្មភាពការសាងសង់កំពុងបន្តក្នុងតំបន់ កា រនាំ ច ញផលិ ត ផលសបកជើ ង ត ល ភា គច ើ ន ទីកុង ដលភាគចើនជាការបង្ហើយគំ ងអគារពាណិជ្ជកម្ម សមប់ទីផសោរសហគមន៍អឺរ៉ុបជាប់ចំណាត់ថាក់ទី 2 បនាប់ពី និងអគារលំ ឋានទំនើបខ្ពស់ៗ ដលបានចាប់ផ្ដើមប៉ុនានឆាំ ផលិតផលសម្លៀកបំពាក់ និងវាយនភណ ដទទៀត។ តម្ល កន្លងមក។ ទិដ្ឋភាពនះ តូវបានឆ្លុះប ំងតាមរយៈការកើន សរុបនការនាំច ញផលិតផលសបកជើង បានឈានដល់ ំ ល ឡើង នការនាច ្ខ ពាក់ និងតុបតងលម្អ រួមទាង ូ គឿងបរិកាបំ ំ ុ រយៈពល 6 ខ បមាណជិត 0.5 ពាន់លានដុលារអាមរិក ក្នង ឧបករណ៍តជាក់ ចំណកឯការនាំចូលសមារៈសាងសង់ជា ូ នឆាំ 2017 ឬស្មន ដំបង ើ ង ុ មួយ ឹ 19.3 ភាគរយ កើនឡើងក្នង មូលដានបានធាក់ចុះ ។ ុ ឆាំ 2016។ ឆាំ ដលបានកើនឡើងពីអត 15.6 ភាគរយ ក្នង បើឆ្លុះប ំងលើការបកួតបជងកាន់តចើនឡើង តម្លការ ើ នឥណទានក្នង កំណន ុ សក ិ យ ុ ដលផ្ដល់ដល់វស ័ សំណង់ ំ ញសបកជើងជាមធយមមានការថយចុះសនសឹមៗ ចាប់តាង នាច ំ និងអចលនទពយក៏បានថយចុះផងដរ។ ឥណទានក្នុងសុក ពីដើមឆាំ2016 ។ ដលផ្ដល់ យ វិស័យធនាគារ ដល់វិស័យសំណង់ និង 14 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 អចលនទពយបានធាក់ចុះមកតឹម 28.6 ភាគរយ ពាក់ >^8ǫ:5Zxĕ‘º@ďǓC)>F7˜>Ǜ3YĬ? Ǔ Ǩ7)^?<$ កណា្ដលឆាំ 2017 យបានធាក់ចុះពីអតមធយមចំនួន Ǔ $<ŸǛ ŶǓďC © ǣ<9¤@ª ǶǔCǨ7þ`7ğ`(&_>Ǜ5Z $3mCǬä? m ĕ‘º@ďǓC)>Đ¥. Ǔ v ` Čh ` <$ǣ<9¤@ > ª ǶǔC 36 ភាគរយ រយៈបួនឆាំកន្លងមក។ ប៉ុន្តចំណកនសំណង់ h 7  řǓ)7 _ C>]8 ុ ឥណទានក្នង និងអចលនទពយក្នង ុ សកុ សរុប បានឡើងខ្ពស់ 90 30 80 យឈានដល់ 24% នូវពាក់កណា្ដលឆាំ 2017 (សូមមើល 70 25 ផ្នករូបិយវត្ថុខាងកម ដើមបីស្វងយល់លម្អិត)។ 60 20 50 15 40 $<Ÿ©Ǜ គមងអភិវឌឍវិស័យសំណង់ថ្មី ប៉ុន្តមានទង់ទយតូចៗ 30 e4 10 20 Ěb3Ǣ< នលំ ឋានមានតម្ល ក ហាក់កព ័ នះ ុ ងើបឡើង។ វិសយ ំ ង 10 )h7_7C>]8>8Cmĕ‘º@ďǓC)>F7˜>Ǜ3Y 5 <$.?m>8Cm$<Ÿ©Ǜ (ǚñęhǓ `ǚñǓh, ǬŲǓǞëǓ7Ǖ(dzíǓhŐǓ) កើតមានកយពីមានសន្ទុះខាំងនគមងលំ ឋានតាមបុរី 0 0 D-10 D-11 D-12 D-13 D-14 D-15 D-16 និងអាគារលំ ្ជ ខ្ពស់ៗ ដលមាន ឋាន និងសំណង់ពាណិជកម្ម £8;:xǶǛéǓ6ĘǓ5C)>2o $<Ÿ©ǛcĚb3Ǣ<ǵ@ ទីតាំងក្នុងតំបន់សំខាន់ៗ កណា្ដលកុង។ ថ្មីៗនះ មាន ភ្ញៀវទសចរដលមកពីបទសចិន បានកើនឡើងលើស ូ្ត ការផាស់បរ រកការវិនិ ្ទ មានតម្លសមរមយ ដើមបីបមើ គលើផះ ើ យកម ភ្ញៀវទសចរណ៍មកពីវៀតណាម ធ្វឲ ំ ប់ថាក់ ុ នះជាប់លដា ដល់ទីផសោរអតិថិជនមានចំណូលទាប ជាយកុងភ្នំពញ លខមួយ។ ភ្ញៀវទសចរចិនមានចំនន ើ ង ួ ស្មន ួ ឹ 20% នចំនន ើ អភិវឌឍថ្ម។ ឬតំបន់ទប ្ន ី សមប់ផកនះ ុ តម្លចន មានការបញ្ចះ ើ ភ្ញៀវទសចរណ៍សរុប គិតតឹមពាក់កណា្ដលឆាំ 2017 យ ំ ស់ដលតមវ និងការបង់រល ំ ង ូ ឲយកក់បក់ដប ូ ទាប ( ហើយអាច ុ ឆាំ 2016 (រូបភាពទី 5)។ បានកើនឡើងពី 16.6% ក្នង ថមទាំងមិនចាំបាច់កក់បក់ដំបូង) តូវបានផ្ដល់ជូនសមប់ ភ្ញៀវទសចរណ៍ពីបទសចិន (ភាគចើនធ្វើដំណើរតាមផ្លូវ ូ បានសាងសង់” ឬ “កំពង ការទិញផ្ទះដល “នឹងតវ ុ សាងសង់” អាកាស) បានកើនឡើងយា៉ងគំហក ុ ើ 40% យមានកំណន ដើមបីបំផុសតមូវការខសោយ។ ំ ន ធៀបនឹងឆាម ើ ង ុ ឬ ស្មន ឹ ពាក់កណា្ដល ឹ 0.52 លាននាក់ គិតតម ឆាំ 2017 យបានកើនឡើងពីចំនួន 12.4% ក្នុងអំឡុង ្ច តខំដម កិចខិ ើ បីទាក់ទាញ ភ្ញៀវទសចរអន្តរជាតិ ជាពិសសពី រយៈពលដូចគានះ នាឆាំកន្លង ។ បទសកម្ពុជា ទំនងជា បទសចិន យអាជាធរហាក់បានទទួលផលល្អបសើរ យ អាចទទួលបានអ្នកទសចរចិនយា៉ង ចណាស់ 1 លាននាក់ មានការរីបឡើងយា៉ងឆាប់រហ័សនកំណើនអ្នកទសចរណ៍។ ឹ ចុងឆាំ 2017។ បសិនបើកណ គិតតម ើ ដ៏ឆាប់រហ័សនចំនន ំ ន ួ ក្នុងរយៈពល 6 ខដំបូងនឆាំ 2017 ចំនួនភ្ញៀវទសចរសរុប អ្នកទសចរណ៍ចិនបន្តបបនះទៀត ក្នុងរយៈពលប៉ុនានឆាំ បានឈានដល់ 2.6 លាននាក់ យបានកើនឡើងចំនួន ខាងមុខ ល ុ ការទទួលបានអ្នកទសចរណ៍ របស់អាជាធរក្នង ំ ន 12.8% ធៀបនឹងឆាម ុ ឆាំ 2016 ុ កើនឡើងពីអត 5% ក្នង ួ 2 លាននាក់ តម ចិនចំនន ឹ ឆាំ 2020 ទំនងជាអាចសមចបាន។ ូ កត់សមា្គល់ថា ភ្ញៀវទសចរ (រូបភាពទី 4)។ ជាការសំខាន់ដលតវ ើ ណ ដលធ្វដ ើ មកតាមផ្លវ ំ រ ំ កា ូ អាកាសកើនឡើងយា៉ងខាង យ >^8ǫ:5ZxFœ$ďǓC)>)Y7Ǭ7ǔ>þ`7ğ`( កើនឡើងក្នុងអត 23.1% ធៀបនឹងឆាំមុន ដលនះជា ǭúǓ(ǚ8m>DrCv řǓ)h7_7C>]8 កំណត់តដ៏ខ្ពស់ សមប់រយៈពលមួយទសវតសរ៍កន្លងមក 25 )h7_7ĕ‘º@ďǓC)>)Y7<$.?m$<Ÿ©Ǜ řǓ)h7_7C>]8 នះ។ 20 15 10 5 - 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 £8;:xǶǛéǓ6>$<Ÿ©Ǜ ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 15 ុ អំឡង ក្នង ុ ឆមាសទី1នឆាំ 2017 បទសវៀតណាម ឡាវ ី មា ថ្វបើ នវឌឍនភាពក្នង ុ ការធ្វព ើ ព ិ កម្ម ិ ធ ល ទសចរណ៍ សាធារណរដ្ឋកូរ៉ និងថ គឺជាបទសបភពទសចរណ៍ចមបង ជាពិស ស តំបន់ឆ្ន រក្ដី ប៉ុន្ត សកា នុពលសម ប់អ កូ ី ទសចិន បនាប់ពប ើ ង យមានភ្ញៀវទសចរស្មនឹ 14.7% ទសចរណ៍ ពុំទាន់បានទទួល ឡើយ។ កិច្ចខិតខំធ្វើ ី អាសុី 8.4% និង 6.3% ភ្ញៀវទសចរសរុប។ ខណៈដលទ្វប ិ កម្ម ពិពធ ល ទសចរណ៍ទទួលបាន ុ ការជំរញ គជ័យ ក្នង ុ ឺប បន្តជាបភពចមបងនអ្នកទសចរ ភ្ញៀវទសចរដលមកពីអរុ៉ ភ្ញៀវទសចរបរទស ំ ន់ឆរ កាន់តប ្ន យទទួល 15% ន ខាងលិច និងអាមរិកខាងជើង ក៏បានកើនឡើងផងដរ យ ភ្ញៀវអន្តរជាតិ កើនពី 10% ធៀបនឹងឆាំមុន។ ប៉ុន្តអកូ ភ្ញៀវទសចរដលមកពីអឺរ៉ុបខាងលិចបានកើនដល់ 24.7% ទសចរណ៍ គឺជាវិស័យទើបកើតឡើងថ្មី យមានចំណក ហើយភ្ញៀវទសចរអាមរិកខាងជើងបានកើនឡើងដល់ 18.4%។ តឹមត 2% នចំនួនអ្នកទសចរសរុបដលបានចូលមក ទសសនា ថ្វីបើវិស័យនះ មានសកានុពលដ៏ធំធងក្ដី។ ផនការ ថ្វីបើទទួលបាន គជ័យជំហានដំបូងក្នុងការធ្វើពិពិធកម្ម ក្នុងការលើកកម្ពស់ វិស័យអកូទសចរណ៍ ដលភាគចើន ល ទសចរណ៍ក្ដី ប៉ុន្តបរិវណប សាទអង្គរវត្ត ត មានទីតាំង ភាគខាងជើង និងភាគឦសាននបទសតូវ ំ ទាក់ទាញទសចរចមបងរបស់បទសកម្ពជា ជាទីតាង ុ (រូបភាព បានរៀបចំឡើង យមានការដាក់ឲយមានឧទយោនផសងពង ទី 6)។ ភ្ញៀវទសចរណ៍ដលមកដល់ខត្តសៀមរាប ជាទីតាំង មើលសត្វព ដំណើរចូលព និងសកម្មភាពផសងៗជាចើន ួ 60% នភ្ញៀវទសចរអន្តរជាតិ ដល របស់បសាទមានចំនន ទៀត។ ធ្វើដំណើរមកតាមផ្លូវអាកាស។ បូករួមជាមួយថ្លចូលទសសនា បរិវណប សាទអង្គរវត្តកើនឡើង កំណើនភ្ញៀវទសចរដល ័ បន្ថមលើនះទៀត អាសយ ី យមានការសាងសង់ពងក បានចូលមកទសសនានាពលថ្មីៗនះ បានជំរុញការបមូល ី នះ ដលបានជួយដល់តប បន្ថមនាពលថ្មៗ ី ង ំ ន់ទក ុ កើតមាន ចំណូលពីភ្ញៀវទសចរមកទសសនា បរិវណបសាទអង្គរវត្ត ី ផសងទៀត (កពីភព ថ្មៗ ំ្ន ញ និងសៀមរាប) ឲយកាយជាទិស ុ កំណន ក្នង ើ យា៉ងខាង ំ កា។ ចំណល ូ ទទួលបានពីថសំ ្ល បត ុ ចូល ទសចរណ៍ម ត ី តាមរយៈការកលម្អហដា រចនាសម័្ពន្ធ ទសសនាបសាទអង្គរវត្តបានឈានដល់ 60.3 លានដុលារ ទសចរណ៍ ទីតាំង និងភាពងាយសួលចូល ដល់ទីកន្លង អាមរិកក្នុងរយៈពល 7 ខ ដំបូងនឆាំ 2017 យបាន អាចជួយគាំទដល់ពិពិធកម្មទិស ទសចរណ៍។ មានទីតាំង កើនឡើង 68% ក្នុងអំឡុងពលដូចគាធៀបនឹងឆាំមុន។ ី និងកំពង ទាក់ទាញភ្ញៀវទសចរថ្មៗ ើ ដូចជា ុ តកើនឡើងជាចន កុងពះសីហនុ ខត្តបាត់ដំបង ខត្តកំពត (សូមមើលអត្ថបទ ើ មានចំណងជើងថា “ការទាក់ទាញរបស់បទសកម្ពជា៖ ជមស ុ >^8ǫ:5ZxF(Š>@3˜ɧıǓǛ5Zǣh(ǥ$mǥ-ďǓC)> )<Ǔ(4¥ZĒ`55_?Ǩ7ȷ&+r=+hǴ7.h8^($œ©(ǔ>Đ¥` ការធ្វើអតិបរមាកម្មសកានុពលទសចរណ៍” ដើមបីស្វងយល់ :Y:Y6$<¡Ȳ?ɞďǓC)>2o$˜Zv កម្អិត)។ (3mma, ǚñǓh/ǚñǓh) 35 លក្ខខណអាកាសធាតុបសើរ បានគាំទដល់ការពងីក $<Ÿ©Ǜ 30 ĕ‘º@ďǓC)>2o5CǓ¦ǧF(Š>@3˜ វិស័យកសិកម្ម ជាពិសសផលិតកម្មសូវ។ ផលិតកម្មសូវ កើនឡើង 5.7 ភាគរយក្នុងឆាំ 2016 យឈានដល់ 9.8 25 20 15 លាន ន។ លក្ខខណ អាកាសធាតុអំ យផល ក៏បាន បនា យពល ក្នុងអំឡុងរយៈពលផលិតកម្មស ូវ រដូវវសសោ 10 5 0 ឆាំ 2017 ផងដរ។ អនុវិស័យ ដូចជាបសុសត្វ និងជលផល -5 ក៏បានចូលរួមវិភាគទានក្នង ើ ក្នង ុ កំណន ័ កសិកម្ម កាលពី ុ វិសយ ឆាំកន្លងមកផងដរ។ វិស័យកសិកម្ម តជាវិស័យសំខាន់ ŶǓ;:xǶǛéǓ6>$<Ÿ©Ǜ មួយសមប់សដ្ឋកិច្ច ះបីជាចំណករបស់វិស័យនះ បាន 16 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 រួមតូច ឹ តមួយភាគបួនន ផ.ស.ស ក្នង តម ុ ឆាំ 2016 ដល ខ) ឧសសោហកម្មកម្មន្តសាល ដលទើបតនឹង បានថយចុះពី 48 ភាគរយកាលពីពរ ី ទសវតសរ៍មន ុ ។ វិសយ ័ នះ លចឡើងថ្មីៗ ផ្ដល់ការងារសរុបដល់បជាជន 44 ភាគរយនការងារសរុប ឬស្មើនឹង 53 ភាគរយនការងារក្នុងតំបន់ជនបទ។6 មា នស គួ រ ជា ទី សុ ទិ ដ្ឋិ និ យ មសម ប់ ពិ ពិ ធ កម្ម វិ ស័ យ ំ ញបន្ថមលើឧសសោហកម្មសម្លៀកបំពាក់ កម្មន្តសាល សមប់នាច ើ បន្តមានតម្លទាប។ ះយា៉ងណាក្ដី តម្លកសិផលភាគចន និង ការចូលមកដល់នអ្នកវិនិ គក្នុងផលិតកម្ម តម្លបន្ថម តម្លអង្ករ និង ស៊ូ ទីផសោរអន្តរជាតិបានឡើងមួយរយៈពល ខ្ពស់ ( ល របស់ការវិនិ គផាល់ពីបរទស) ជាពិសស ុ អំឡង ខ្លី ក្នង ី សទីពរ ុ តមា ី នឆាំ 2016 ប៉ន ុ បានថយចុ ្ត ះមកវិញ ិ នីនង សមប់ឧបករណ៍ និងគឿងបនាស់ អគ្គស ិ គឿងបនាស់ តាំងពីពល ះ (រូបភាពទី7)។ ដើមបីរកសោស្ថរភាពតម្លសូវ យានយន្ត។ ស្ថ រភាពមា៉ ក ូស ដ្ឋកិច្ចមាននិរន្តរភាព និង ក្នុងសុក នារដូវចូតកាត់ខាងមុខនះ ថ្មីៗនះអាជាធរបាន លន បាយវិនិ គ និងពាណិជ្ជកម្មសរីដលបន្ត បង្កើតឲយមានការផ្ដួចផ្តើមគំនិតថ្មីៗជាចើន រួមមានដូចជា កើតមានឡើង លើកទឹកចិត្ត យសមាហរណកម្មថាក់តំបន់ ការផ្ដល់កម្ចីមានការបក់ទាបដល់ក្នុងវិស័យសូវ-អង្ករ និង បានទាក់ទាញការវិនិ គ យផាល់ថ្មីៗពីបរទស។ ថ្វីបើ វិនិ គក្នុងការសាងសង់កន្លងស្ដុកសូវ និងទីតាំង សម្ងួត កន្លងមក បទសកម្ពជា ុ បានទទួល ុ ការទាក់ទាញ គជ័យក្នង សូវ។7 អាជាធរក៏មានគមងកលម្អលទ្ធភាព ចូល កាន់ លំហូរគួរជាទីកត់សមា្គ ល់ន ការវិនិ គបរទសក្ដី ប៉ុន្ត ទីផសោររបស់កសិករ ហើយសបពលជាមួយគា ះ ក៏កាត់បន្ថយ ការវិនិ ំ គទាង ើ ះ ភាគចន តតលើឧសសោហកម្មដល ថ្លចំណាយលើការដឹកជញ្ជូន (និងការនាំចញ)។ ការផ្ដួចផ្ដើម ងាយផាស់ប្តូរទីតាំង ជាពិសសក្នុងវិស័យវាយនភណ និង គំនត ិ ទាង ំ នះ ទំនងជាអាចជួយឆ្លយ ើ តប ភាពខុសគាដ៏ធធ ំ ង សម្លៀកបំពាក់ដលបំពាក់ដលទាមទារកំរិតជំនាញទាប និង រវាងតម្លលក់ចញ ក កសិដាន និងតម្លលក់រាយខ្ពស់ ដំណើរការផលិតកម្មសាមញ្ញ ដូចជា កាត់ ធ្វើ និងតមឹម ទីផសោរដើមបីអាចផ្ដល់អត្ថប ជន៍ដល់មល ូ ដានបន្ថមទៀត។ (CMT)។ ុ ក្ន ប៉ន ុ ពលជាចន ្ត ង ើ ឆាក ំ ន្លងមកនះ ការវិនិ គរយៈពល >^8ǫ:5Zx3ޤǓ5h7Y-$CY$<¡Ǜ:YĝǓCźǓ^@7Y( ɔCl^87˜ɧǥ8v វង និងមានគុណភាពខ្ពស់ចាប់ផ្ដើមរីកចមើន។ បន្ថមលើ វិស័យថាមពល វិស័យសំណង់ ហដារចនាសម័្ពន្ធរូបវន្ត និង ័ កម្មន្តសាល ដលតម្លបន្ថមខ្ពស់/ស្មគ វិសយ ុ សាញ បានទទួល 700 7 លំហូរនការវិនិ គផាល់ពីបរទស ដលមានទំហំធំៗ និង 600 6 ិ ក្នង ស្ថត ី នះ វត្តមាននឧសសោហកម្ម ុ បរិមាណខ្ពស់ជាងមុន។ ថ្មៗ 500 5 400 4 មិនមនវាយនភណ យក្នុង ះរួមមាន កុមហ៊ុនផលិត 300 3 គឿងបង្គុំអឡិចតូនិច ឧបករណ៍សមប់សាប់សំឡង 200 2 គឿងបនាស់យានយន្ត ខសភ្លើង គឿងបនាស់អគ្គិសនី គឿងបនាស់ អុបទិក សមារៈសំណង់ ហៈ សមារៈសំណង់ £C^@, Thai 5% ($/mt) 100 1 cȆCl^, SGP/MYS ($/kg, Ǭ£3ǞëǓ7Ǖ(dzíǓhe.) 0 0 និងឧបករណ៍តភាប់ និងសមារៈផសងទៀត មានការកើនឡើង។ Jan-10 Jul-10 Jan-11 Jul-11 Jan-12 Jul-12 Jan-13 Jul-13 Jan-14 Jul-14 Jan-15 Jul-15 Jan-16 Jul-16 Jan-17 Jul-17 កុមហ៊ុនផលិត ផលិតផលតម្លបន្ថមខ្ពស់ ដលទើបកើត ŶǓ;:x6ǧǖ>:Y;:ɋ$ មានថ្មីៗទាំងនះ កំពុងពងីកក្នុងកបខ័ណចំនួន និងចំណក ុ ចំ ក្នង ុ ហ៊ន មកម ុ សរុប ផលិតកម្មសរុប (តារាងទី 1)។8 ហតុនះ ចំណកនការនាំចញរបស់ពួកគ ក៏បានពងីកផង ដរ (រូបភាពទី 8)។ 6 ការសិកសោសវជវសង្គមសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា។ 7 ក្នុងកិច្ចខិតខំរបស់អាជាធរដើមបីរកសោស្ថរភាពតម្លទំនិញកសិកម្ម ជាពិសសតម្លសូវ មូលនិធិពិសសមួយ ដលមានការបក់ទាបមានទឹកបក់រហូតដល់ 50 លានដុលារ តូវបានរាយការណ៍ថា តូវបានបង្កើតឡើង (ហើយទឹកបក់បន្ថមចំនួន 15 លានដុលារទៀត នឹងតូវវិនិ គ ក្នុងបរិកា្ខស្ដុកទុក និងសម្ងួតសូវ)។ មូលនិធិនះ តូវបានកៀងគរ ដើមបីផ្ដល់កម្ចីដល់មាស់ ងមា៉សុីនកិនសូវ ដើមបីឲយពួកគអាចទិញសូវក្នុងរដូវចូតកាត់ ដលនឹងមកដល់ខាងមុខ។ 8 តំបន់សដ្ឋកិច្ចពិសសភ្នំពញ មានការពងីកយា៉ងឆាប់រហ័សនូវវិស័យផលិតកម្មពុំមនវាយនភណ។ ក្នុងចំ មផលិតករនាំចញសរុបទាំង 75 (កំពុងបន្ត និងកំពុងចូលមក) យមានតួលខការវិនិ គតូវបានអនុម័ត ចើនជាងកន្លះពាន់លានដុលារអាមរិកក្នុងឆាំ 2008-16 ក្នុងតំបន់សដ្ឋកិច្ចពិសសភ្នំពញ (SEZ) មានត 7 ប៉ុ ្ណះដលផលិត ផលិតផលវាយនភណ និងសម្លៀកបំពាក់។ ផលិតករមកពីបណា្ដបទសជាង 12 ផលិតករ គួរជាទីកត់សមា្គល់មាន Minebea. Denso. Sumi wiring systems. Tanaka foresight. Nikko Kinzoku និងផលិតករដទទៀត។ ពួកគមានទីតាំង ក្នុង SEZ និងកន្លងដទទៀត រួមទាំង Izumi Electronics (Cambodia) Co. ក្នុងតំបន់សដ្ឋកិច្ចពិសសកុងពះសីហនុ . SC Wado Component (Cambodia) Co. (ពំដនកម្ពុជា-ថ) ងចកដំឡើងរថយន្ត Hyundai ក្នុងខត្ត ះកុង និងគឹះសានដំឡើងយានយន្ត Ford មានទីតាំង ក្នុងកំពង់ផ ពះសីហនុ និងផសងៗ។ ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 17 >^8ǫ:5Zx:Y:Y6$<¡9?Y39?ǧhăǓ->8Cm$<Ÿ©Ǜ តារាងទី 2៖ ចំនួន (និងចំណក) កើនឡើងនផលិតករមិនមន វាយនភណ និងសបកជើងក្នុងបទសកម្ពុជា។ D_C:Z9?Y39?CĖ¤º$8hǪ$m $h:](ıǓ:ŬǓZ$6h Ǜ(<]7vǫ&>=řǓǔ>ǧhăǓ-C>]8 2012 2017 (សីហា) 10 ចំណាត់បភទឧសសោហកម្ម ងចក ចំណក ងចក ចំណក 9 ƀǓa(ǬúC Z] (HS 84) Ǔ 7 (ISIC. Rev. 4) ( ភាគរយ) ( ភាគរយ) 8 Y 7Z (HS 85) ƀǓa(F&ŠC 7 h© 4=7˜ (HS 87) ƀǓa(8(Š> អាហារ ភសជ្ជៈ និងថាំជក់ 74 8.2 140 8.3 6 (10-11-12) 5 4 វាយនភណ សម្លៀកបំពាក់ 673 74.2 1.110 65.5 3 និងសបកជើង (13-14-15) 2 1 កដាស និងផលិតផលកដាស 17 1.9 46 2.7 0 (17) 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 £8;:x UN Comtrade គីមី ស៊ូ និងជ័រ 60 6.6 124 7.3 (20-22) សដ្ឋកិច្ចបណា្ដបទសក្នុងតំបន់ ផលិតផលអគ្គិសនី និង ផលិតកម្មមិនមន ហៈដទទៀត 15 1.7 33 1.9 គឿងបនាស់ និងគឿងបង្គុំយានយន្ត ដលតូវបានផលិតក្នុង (23) ុ ជាទំនញ បទសកម្ពជា ូ បាននាច ិ ពាក់កណា្ដលសមចតវ ំ ញ ហៈ អគ្គិសនី អឡិចទិច ើ បន្ថមទៀត កច្ន និង/ឬដំឡង កន្លងផសង។ សានភាព គឿងចក យានយន្ត និង 46 5.1 121 7.1 ឧបករណ៍ដឹកជញ្ជូនដទទៀត នះ អាចពងឹងតាមរយៈវឌឍនភាពកមសមាហរណកម្មថាក់ (24-25-26-27-28-29-30) តំបន់ លគឺ សហគមន៍ស ដ្ឋកិច្ចអាសា៊ ន។ ពលដល សមាហរណកម្មកាន់តសុីជម បទសកម្ពុជាបហលជា គឿងសងារឹម (31) 12 1.3 82 4.8 ផលិតកម្មដទទៀត (32) 10 1.1 39 2.3 អាចឈានឡើងចញពីផលិតកម្មទំនិញបើបស់មិនជាប់ធន់ 907 100.0 1.695 100.0 បានយូរ (សម្លៀកបំពាក់ និងសបកជើង) ទំនិញបើបស់ ជាប់ធន់បានយូរ (គឿងចកអគ្គិសនី គឿងយន្ត និងគឿង បភព៖ អាជាធរកម្ពុជា ចំណាត់បភទឧសសោហកម្មស្ដង់ដារអន្តរជាតិ (ISIC). Rev.4 បនាស់យានយន្ត) រួចហើយឈាន កាន់ឧសសោហកម្មទំនិញ មូលធន ងតាមគំរូ “កានហើរ (Flying Geese)” ន ឧសសោហកម្មថ្មីៗ បសិនបើបានទទួលការបីបាច់ យ ការអភិវឌឍសដ្ឋកិច្ច។ ុ កម្ពជា គជ័យ នឹងអាចជំរញ ើ មាហរណកម្ម ុ ឲយឈានដល់ ការធ្វស បន្ថមទៀតក្នុង សងាក់តម្លថាក់តំបន់ ពមជាមួយបំណង បើរួមបញ្ចូលទាំងផលិតផលសបកជើង ការនាំច ញ ចកពលកម្មតាមខសទទឹង។ យមានការគាំទចំ ះភាព ផលិតផលមិនមនវាយនភណ បានឈានដល់ 16 ភាគរយ តភាប់អន្តរបទសកាន់តចើនឡើងលើសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា និង នការនាំចញសរុប ក្នុងឆាំ 2016 យផ្អកលើស្ថិតិ 18 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 ពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិ (រូបភាពទី 9)។9 ខណៈដលមានការរីក >^8ǫ:5Z~x3ޤǓF&ŠYC7ZƋǓb8Đb8$œ©(3h87m ី យា៉ងឆាប់រហ័ស បទសកម្ពជា ចំរន ុ តឈរកយបទស 25 ិ ធ វៀតណាម និងបទសថយា៉ងឆាយ លើពព ំ ញ ិ កម្មការនាច 20 ំ ញគឿងមា៉សន ជាពិសសសមប់ការនាច ិ នី ីុ គឿងចក អគ្គស និងយានយន្ត និងគឿងបនាស់។ 15 cents / kWh 10 >^8ǫ:5Zx:Y:Y6$<¡ǔ>ǧhăǓ-xǔ>ƋǓb8Đb8 5 ǤñǓ$m3h87m řǓ)hİǓ$$œ©(ǚñǓh 100 0 90 $<Ÿ©Ǜ D¥Z?Z;Z7 Ěb3Ǣ< F&ŠYC7Z$<Ÿ©Ǜ 2015; Philippines Energy Regulatory 50 Commission, 2016; Vietnam Ministry of Industry and Trade, Decision No. 2256/ 40 78 QD-BCT, 2015; Myanmar Ministry of Electric Power, 2015; Thailand Energy 66 43 Regulatory Commission, 2016; De Ferranti et al., 2016. Latest available data. 30 20 44 10 11 1 ត ល លើការកាត់បន្ថយថ្ល អគ្គិសនី កម 0 $<Ÿ©Ǜ (2014) $<Ÿ©Ǜ (2016) Ěb3Ǣ< ŖǓ លន បាយអភិវឌឍឧសសោហកម្ម 2015-25 (IDP) (តារាងទី 2)។ ប៉ុន្តថ្លអគ្គិសនីដលនឹងតូវកាត់បន្ថយ ដូចជា d>Ç c9Ǔ¦(y ŁǓǓ$ą`( cȆCl^ (HS 39+40) មានតម្លខ្ពស់ ឡើយ បើបៀបធៀប នឹងបណា្ដបទស CĖ¤º$8hǪ$m ƀǓa(ǬúǓC]Z78>ÂǔãǓF&ŠYC7Z (HS 84+85+87) ក្នុងតំបន់។ £8;:xˌ˅ʺ˦ˤ˫˩˘˛˜ ំ ចមបង ក្នង ឧបសគ្គរារាង ី ឧសសោហកម្ម ុ ការទាក់ទាញ និងពងក ើ ស់ថាមពលចន ទើបកើតឡើងថ្មី និងឧសសោហកម្មដលបប ើ ិ នី តារាងទី 2៖ កាលវិភាគកាត់បន្ថយថ្លអគ្គស រួមមានថ្លអគ្គិសនី និងការដឹកជញ្ជូនខ្ពស់ កង្វះខាតជំនាញ កាន់ត ច ើនឡើង។ លទ្ធភាពទទួលបានអគ្គិសនី ត ូវបាន បភពនការតភាប់ 2018 2019 2020 កលម្អបានយា៉ ងប សើរចាប់ពីឆា ំ 2014 ពលដល 0.126 0.126 0.126 អនុសានីយ៍ ការវាយតម្លបរិយាកាស ការវិនិ ិ នី គ បានរកឃើញថាអគ្គស បណា្ដញធំកុងភ្នំពញ 0.165 0.163 0.162 ជាឧបសគ្គដ៏ធ្ងន់ធ្ងរបំផុត។ 10 បទសកម្ពុជាបានបន្តខិតខំក្នុង ការផ្តល់អគ្គិសនីយា៉ងឆាប់រហ័ស ក្នុងការផ្គត់ផ្គង់អគ្គិសនី បណា្ដញធំ តាមខត្ត 0.164 0.163 0.162 ការធ្វើឲយបសើរឡើងនបរិមាណផ្គត់ផ្គង់ ហើយជាលទ្ធផល បភព៖ លន បាយអភិវឌឍឧសសោហកម្ម 2015-25 ើ តមានថាមពលអគ្គស ស្ទរ ើ ស់គប់គន់ ិ នីបប ួ ឯង។ យខ្លន ការលើកកម្ពស់ផលិតកម្ម ដលមានតម្លបន្ថមខ្ពស់ នឹង ះយា៉ងណាក្ដី ថ្លអគ្គិសនីក្នុងបទសកម្ពុជា តស្ថិត ំ ពលកម្មមានជំនាញ។ មួយផ្នកធំអាសយ ទាមទារកមាង ័ យ ុ ចំ ក្នង មបទស ដលមានថ្ល អគ្គស ិ នីខស់ ្ព បផ ំ ត ុ នាបណា្ដ កង្វះពលកម្មជំនាញ កុមហ៊ុនផលិតទំនិញដលមានតម្ល បទស ក្នុងតំបន់ (រូបភាពទី 10) យសារតកង្វះខាត បន្ថមខ្ពស់ និងស្មុគសាញ ចាំបាច់តូវវិនិ គពលវលា និង នូវការដញថ្លដលមានភាពបកួតបជង ក្នុងការបង្កើត ធនធានយា៉ងចើន ដើមបីបណ្ដុះបណា្ដល កម្មករដលនឹងតូវ ិ នី និងបព័នបញ្ជ ថាមពលអគ្គស ្ធ ូ និងចកចាយ មិនតភាប់គា ន ចូលបំរីការងារឲយខ្លួន (មុនពលកម្មករទាំង ះអាចចូលបំរី បានល្អ ដលការ ះសយការចំណាយជាជំហានបនាប់ដ៏ ការងារបាន) ដើមបីអាចទទួលបាន គជ័យ។ ប៉ុន្តពុំមាន សំខាន់។ ដើមបី ះសយប ថ្លអគ្គិសនីខ្ពស់ អាជាធរបាន កុមហ៊ុន ចើនដលមានឆន្ទៈវិនិ គយា៉ងចើនលើការ 9 http://www.intracen.org/ 10 http://documents.worldbank.org/curated/en/251591468236679212/Cambodia-The-investment-climate-assessment-2014-creating-opportunities-for-firms-in- Cambodia ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 19 បណ្ដុះបណា្ដល ះទ យសារតលទ្ធភាព ដលកម្មករ គ) ការផាស់ប្តូរផ្នករចនាសម្ព័ន្ធ ទាំង ះអាចតូវបានអ្នកដទ កុមហ៊ុនផសងទៀតឆក់យក កយពីពួកគតូវបានបណ្ដុះបណា្ដលរួច។ កុមហ៊ុនដលពុំ ី ដ៏រង ការពងក ំ យមាននូវការផាស់បរ ឹ មាំ នាឲ ូ្ត យា៉ងឆាប់រហ័ស មានឆន្ទៈវិនិ គចើន លើជំនាញសមប់កម្មកររបស់ខ្លួន នរចនាសម្ព័នសដ្ឋកិច្ចរបស់បទសកម្ពុជា។ អាស័យ យ ពុំទាន់ទទួលបាន គជ័យ ក្នុងការលើកកំពស់ផលិតភាព លន ្ច បាយ សដ្ឋកិចដលមានភាពល្អបសើរ លក្ខខណ របស់កម្មករឡើយ ។ ហិរញ្ញវត្ថុអំ យផល និងលំហូរចូលនការវិនិ គផាល់ពី បរទសរឹងមាំ ថ្មីៗនបទសកម្ពុជាទទួលបាននូវ ការផាស់ប្តូរ ការសាបស្ទង់មតិសហគស របស់ធនាគារពិភព ក ្ព សដ្ឋកិចស្ថ រចនាសម័ន្ធ ិ ក្នង ្ច ត ុ លបឿនលឿន។ ការចូលរួមវិភាគទាន ក្នុងឆាំ 2016 បានរកឃើញថា កមាំងពលកម្មដលពុំទទួល ពីវិស័យកសិកម្ម ក្នុងផលិតកម្មដុលក្នុងសុក (ផ.ស.ស) បានការអប់រគ ំ ប់គន់ គឺជាឧបសគ្គធំបផ ំ ត ុ លំដាប់ទប ី ី សមប់ បានថយចុះ។ ការចូលរួមវិភាគទានពីឧសសោហកម្ម ដលជា បតិបត្តកា ិ ររបស់កម ុ ហ៊ន ុ ។ ឧបសគ្គដលតវ ូ បានមើលឃើញ វិស័យមានផលិតភាពខ្ពស់បានកើនឡើង។ ី ក ស្ដព ំ ពលកម្មដលមានការអប់រគ ី ង្វះកមាង ំ ប់គន់ (12 ភាគរយ នអ្នកឆ្លើយតប) គឺស្ថិតកម ឧបសគ្គរបស់វិស័យកបព័ន្ធ ការលូតលាស់ក្នុងវិស័យកសិកម្ម បានធាក់ចុះ យបាន (28 ភាគរយនអ្នកឆ្លើយតប) និងអស្ថរភាពន បាយ ើ មធយម 4.1 ភាគរយក្នង ថយពីអតកំណន ុ ឆាំ 2006-13 ុ អំឡង (16 ភាគរយ) (រូបភាពទី 11)។ លទ្ធភាពទទួលបានមធយោបាយ ុ អំឡង ដល់ 0.8 ភាគរយក្នង ុ ឆាំ 2014-16 ។ ក្នង ុ ឆាំ 2016 ធ្វើដំណើរ គឺជាឧបសគ្គធ្ងន់ធ្ងរបំផុត លំដាប់ទីបំសមប់ ចំណកកសិកម្មក្នុងផ.ស.ស11 បានថយចុះមកតឹមកមិត ិ រកម បតិបត្តកា ុ ហ៊ន ិ នី ុ ។ ដូចបានពិភាកសោ ខណៈដលថ្លអគ្គស 26.3 ភាគរយ យបានធាក់ចុះពីមួយភាគបីនផ.ស.ស លងស្ថិតក្នុងចំ មក្តីកង្វល់ចំបងៗ ទំនងអាស័យ យ កាលពីទសវតសរ៍មុន។ចំណករបស់វិស័យកសិកម្មបច្ចុបបន្ន គឺ ភាពបសើរឡើង នការផ្គត់ផ្គង់ដលគួរឲយមានទំនុកចិត្តជាង តូចជាងចំណ ករបស់ឧសសោហកម្មដលមានអត 31.3 មុន ប៉ុន្តថ្លអគ្គិសនី ខ្ពស់ ជាពិសសសមប់កុមហ៊ុន ភាគរយ។ ចំណករបស់វិស័យសវាកម្មក្នុង ផ.ស.ស មាន បប ើ ស់ថាមពលអគ្គស ើ ដើមបីធការប ិ នីចន ើ្វ កួតបជងបាន។ ការប បួលបន្តិចបន្តួច យមានកមិត 42.4 ភាគរយន ផ.ស.ស។ ការប ប ួលនះ បានចូលរួមវិភាគទានក្នុងការ >^8ǫ:5ZxK8C&ŠCʆǓǓ8mŶǓ3Y83˜Yǔ>>8CmŪǓ]F7]@3˜@C r ʟǓŶ  = Ǔ : r … Ǔ 7 › 28.3 ពីរទសវតសរ៍កន្លងមក។ Fĝ™> Ǔ ǫ:7ɉǨ= 16.1 $hǯ( h :?$<¡Ĭ? Ǔ F8m>ū Æ 8 Ǔ ɹ m 7 Ǔ m 11.7 $FFHVVWRÀQDQFH 7.6 ការផាស់ប្តូររចនាសម័្ពន្ធដ៏ឆាប់រហ័ស អាចបានចូលរួម Transportation 7.3 ុ ការសមចបាន វិភាគទាន ក្នង ល ពីររបស់ លន បាយ 6.7 Corruption 6.3 អភិវឌឍន៍ឧសសោហកម្ម 2015-25។12 ល ំ ពីរ រួមមាន៖ ទាង Tax rates Access to land 5 (ក) បង្កើនចំណក ផ.ស.ស របស់វិស័យឧសសោហកម្មរហូត Business licensing and… 3.3 ុ ឆាំ 2025 និងចំណច ដល់ 30 ភាគរយក្នង ុ ើ ការ (ខ) បង្កន 2.4 Y 7Z F&ŠC នាំចញផលិតផល វិស័យកម្មន្តសាល (ផលិតផលមិនមន Crime, theft and disorder 1.6 Labor regulations 1.5 វាយនភណ) ឲយឡើងដល់ 15 ភាគរយនការនាំចញសរុប Tax administration 1.4 2016 2013 2007 តឹមឆាំ 2025 ។ យមានសន្ទុះកើនឡើងនវិស័យសំណង់ 0.6 Courts 0.2 នាពលថ្មីនះៗ ស្ថិតិគណនីជាតិជាផ្លូវការបងាញចំណក Customs and trade… 0 10 20 30 របស់វស ិ យ ័ ឧសសោហកម្ម ុ ផ.ស.ស បានឡើងដល់ 29.5 ក្នង ŶǓ;:xǔ>dzï8 Ǔ Cš(< m 3YCDɹǓC Ǔ >8Cm6ǧǖ>:Y;:ɋ$ ភាគរយក្នុងតម្លបច្ចុបបន្ន ឬ 32.1 ភាគរយក្នុងតម្លថរ 2000 11 ផ.ស.ស តម្លកតាបច្ចុបបន្ន 12 លន បាយអភិវឌឍឧសសោហកម្ម 2015-25 (IDP) តូវបានដាក់ចញក្នុងខសីហា ឆាំ 2015 មាន លបំណងជាយុទ្ធសាស្តដើមបី៖ (i) ទាក់ទាញការវិនិ គ (ii) ធ្វើទំនើបកម្មសហគសធុនតូច និងធុនមធយម (iii) កលម្អកបខ័ណការងារនិយ័តកម្ម និង (iv) សមបសមួល លន បាយបកប យការគាំទ។ ចំណុច សំខាន់ៗ រួមមាន៖(i) បង្កើនចំណក ផ.ស.ស របស់វិស័យឧសសោហកម្មឱយឡើងដល់ 30 ភាគរយ ក្នុងឆាំ 2025 ចញពីចំនួន 24.1 ភាគរយក្នុងឆាំ 2013 សបពលជាមួយគា ះ ក៏បង្កើនវិស័យលូតលាស់បចាំឆាំឲយឡើងដល់ 20 ភាគរយក្នុងឆាំ 2015 ចញពីចំនួន 15.5 ភាគរយក្នុងឆាំ 2013 (ii) បង្កើន ការនាំចញផលិតផលផលិតកម្ម (ផលិតផលមិនមនវាយនភណ) ឲយឡើងដល់ 15 ភាគរយនការនាំចញសរុបតឹមឆាំ 2025 (ចញពី 1 ភាគរយក្នុងឆាំ 2013) និងបង្កើនការនាំចញផលិតផលកសិកម្មកច្នរួចឲយឡើង ដល់ 12 ភាគរយតឹមឆាំ 2025 (ចញពី 7.9 ភាគរយក្នុងឆាំ 2013) និង (iii) ចុះបញ្ជីជាផ្លូវការនូវសហគសធុនតូច និងធុនមធយម (SMEs) 80 90 ភាគរយក្នុងបទសតឹមឆាំ 2025 យក្នុង ះ 50 70 ភាគរយក៏នឹងមានបញ្ជីគណនយយ និងរបាយការណ៍តុលយ-ការតឹមតូវផងដរ។ 20 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 ក្នុងឆាំ 2016។ ដូចបានពិភាកសោខាងលើហើយថា បើសិនជា រួមបញ្ចូលទាំងផលិតផលសបកជើង ការនាំចញផលិតផល បអប់ទី 2៖ លន បាយជាតិ 2017-25 សមប់ការអប់រំ និងបណ្ដះ ុ បណា្ដលបច្ចកទស មិនមនវាយនភណ បានឡើងដល់ 16 ភាគរយនការនាំចញ និងវិជាជីវៈ (TVET) សរុបរួចហើយក្នុងឆាំ 2016។ លន បាយ TVET ដលបានអនុម័តក្នុងខ មិថុនា ះយា៉ងណាក្ដី ការផាស់ប្តូររចនាសម្ព័ន្ធសដ្ឋកិច្ចនាពល ឆាំ 2017 ដើរតួនាទីជាផនទីចង្អុលផ្លូវ យមាន ល ៖ (i) ពងឹងគុណភាព TVET កមស្ដង់ដាជាតិ ដើមបីឆ្លើយតបតាម ី ហាក់មានភាពលម្អៀង ថ្មៗ ័ សំណង់។ រកវិសយ ុ វិសយ ក្នង ័ តមូវការទីផសោរ (ii) ផ្ដល់ឱកាសស្មើគា ដើមបីបានទទួលការអប់រំ ័ សំណង់បានពងក ឧសសោហកម្ម វិសយ ី យា៉ងឆាប់រហ័ស ហើយ TVET សមប់មុខរបរ (iii) លើកទឹកចិត្តភាពជាដគូរវាងវិស័យ បច្ចុបបន្នបានកាយជាកតាជំរុញ ដ៏ចមបងមួយនការលូតលាស់ សាធារណៈ និងឯកជន និង (iv) កលម្អអភិបាលកិច្ចក្នុងបព័ន្ធ ុ អំឡង ក្នង ុ ទសវតសរ៍កន្លងមក។ ក្នង ុ វិសយ ័ ឧសសោហកម្ម ចំណក TVET។ លន បាយ TVET ក៏មានបំណងបង្កើតការ នវិស័យសំណង់បានកើនឡើង គួបជាមួយនឹងការថយចុះ បមូលផ្ដុំកមាំងរបស់កម្មវិធី និងការបណ្ដុះបណា្ដល TVET ផ្ដល់ យវិស័យសាធារណៈ អង្គការមិនមនរដាភិបាល និងវិស័យ វិញនវិស័យកម្មន្តសាល។ វិស័យសំណង់គិតជាភាគរយន ឯកជនផងដរ។ ផ.ស.ស កើនឡើងពីរដង រហូតដល់បមាណ 12 ភាគរយ ក្នុងឆាំ 2016 កើនឡើងពីអត 6 ភាគរយក្នុងឆាំ 2006 ដើមបីសមចបាន ូ បាន លបំណងខាងលើ NPTVET តវ ពយោករណ៍ថា នឹងបង្កើតយន្តការសមបសមួលមួយ ដើមបីបង្កើត ចំណកវិស័យម្មន្តសាល បានថយចុះដល់តឹម 16 ភាគរយ មូលនិធិជាតិសមប់ការអភិវឌឍជំនាញ និងកម្មវិធីដទទៀត។ ក្នុងឆាំ 2016 ពីអត 18 ភាគរយក្នុងឆាំ 2006.13 ការផ្ដួចផ្ដើមគំនិតថ្មីៗ រួមមាន ការដាក់ឲយមានឧទយោន TVET (និងមជឈមណលមុខរបរ) ុ តំបន់សដ្ឋកិចពិ ក្នង ្ច សសសំខាន់ៗ ដើ ម បី គាំ ទ ដល់ កា រអនុ វ ត្ត លន បា យអភវិ ឌ ឍន៍ ិ សោលើជនា មជឈមណលសវជវដើមបីសក ី និងកិចសហ ំ ញថ្មៗ ្ច ការ ជាមួយនិ ជក ដើមបីកលម្អការអភិវឌឍជំនាញ និងចៀសវាង ឧសសោហកម្ម 2015-25 កាលពីខមិថុនាឆាំ 2017 អាជាធរ ូ នឹងទីផសោរការងារ។ បន្ថមលើនះទៀត ការបង្កត ជំនាញដលមិនតវ ើ បានដាក់ចញនូវ លន បាយជាតិសមប់ការអប់រំ និង ឲយមាន “ចកចញចូលតមួយ” មជឈមណលបណ្ដុះបណា្ដល ុ បណា្ដលបច្ចកទស និងវិជាជីវៈ (TVET) 2017-25។ បណ្ដះ TVET រួមទាំងការលឹកកំពស់ការយល់ដឹងអំពី TVET ក៏គួរត លន បាយនះ មានបំណងសំខាន់ក្នុងការឆ្លើយតប មានផងដរ។ និសសិតដលបានបញ្ចប់ វគ្គសិកសោពីកម្មវិធី TVET គមាតជំនាញ ក្នុងការគាំទដល់ពិពិធកម្មការនាំចញ ដើមបី តូវលើកទឹកចិត្តឲយកាយ ជា សហគិន និងជាផ្នកនកំលាំង ពលកម្មជំនាញ សំរាប់ភាពបត់បននការងារ។ កបខ័ណចបោប់ ឈានឡើងក្នុងសងាក់តម្ល (សូមមើលបអប់ទី 2 សមប់ ំ រួមទាង និងមានភាពគាទ ូ បានបង្កត ំ ចបោប់ផងដរ គួរតតវ ើ ឡើង ។ ព័ត៌មានលម្អិតបន្ថម)។ លន បាយជាតិសមប់ TVET តូវបានបង្កើតឡើង ភាពកីក កមការដឹកនាំរបស់ការងារ និងបណ្ដុះបណា្ដលវិជាជីវៈ ។ ការកាត់បន្ថយភាពកីក តបន្ត ដលតូវបានជំរុញ ជាចមបង យពិពិធកម្មចំណូលរបស់គួសារជនបទ ល បភព៖ លន បាយជាតិសមប់ TVET 2017-25 គឺចំណូលដលរកបានពីការបង្វរបក់ បក់ឈ្នួលមិនមន វិស័យកសិកម្ម និងអាជីវកម្មបបគួសារ។ ការលូតលាស់ផ្នក ្ច កប សដ្ឋកិចប ើ ចំណល យនិរន្តរភាព បានបង្កន ួ ូ គសារ និង ការបើបស់។ ភាពជាកម្មសិទ្ធិលើទំនិញជាប់ធន់បានយូរ ក្នុងគួសារ ដលជាសូចនាករដ៏សំខាន់មួយ នសុខុមាលភាព ទូ របស់បជាជនកីកបានបងាញនូវភាពបសើរឡើងគួរ ជាទីកត់សមា្គល់។14 ក្នុងអំឡុងពីរទសវតសរ៍កន្លងមក ការមាន 13 ចំណកនះ បានកើនឡើងដល់ 18 ភាគរយពលវិស័យអចលនទពយ (ចាត់បភទ កមសវាកម្ម) តូវបានរាប់បញ្ចូល។ ួ រ និងបុគ្គលចើនតចូលរួមក្នុងការទិញទំនិញជាប់ធន់បានយូរ និងទពយយូរអង្វងចើនជាងទំនិញបរិ គជាមូលដាន ពលដលពួកគមានភាពធូរធារកាន់តខាំង។ 14 គសា ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 21 ិ្ធ ទ កម្មសិទល ើ ន ំ ញ ិ ជាប់ធន់បានយូរ របស់គសារក្ន ួ ង ុ តំបន់ជនបទ បៀបធៀបជាមួយខកុម្ភៈឆាំ 2017 ។ ជាលទ្ធផលការបង្វរ បានឈានឡើងយា៉ងឆាប់រហ័ស។ ការកើនឡើងនកម្មសិទ្ធិ បក់ ដលមានបភពចញពីវិស័យទាំងអស់នះ ក៏អាចមាន លើទូរស័ព្ទដ ម៉ូតូ និងកុំពយូទ័រផាល់ខ្លួនរបស់គួសារជនបទ ើ្វ យមានភាពរឹតតបិតលើថវិកាគសារ លទ្ធភាពថយចុះជាហតុធឲ ួ មានលក្ខណៈគួរជាទីចាប់អារម្មណ៍យា៉ងខាំង។ ក្នុងឆាំ 2004 និងបន្ថយការចំណាយលើការអប់រំសុខភាព និងការវិនិ គ មានត 5.7 ភាគរយនគួសារជនបទដលមានទូរស័ព្ទដ ក្នុងសកម្មភាពកសិកម្ម ក្នុងតំបន់ជនបទផងដរ បសិនបើ និង 22.3 ភាគរយមានម៉ូតូ (តារាងទី 3)។ មកដល់ឆាំ 2015 និនាការនះ តបន្ត។ គួសារជនបទ 75 ភាគរយ មានទូរស័ព្ទដ និង 67 ភាគរយ ូ ។ មានម៉ត ិ្ធ ទ ូ កម្មសិទល ើ រ ូ ទសសន៍ (និងកុព ំ យូទរ ័ ផាល់ខន ួ្ល ) ក៏មាន ំ ពីរបកប ការអនុវត្តសសរស្តម្ភសំខាន់ទាង យ គជ័យ៖ ឹ ឆាំ 2015 មាន ការកើនឡើងគួរជាទីកត់សមា្គល់។ គិតមកតម ជំនួយសង្គម និងសន្តិសុខសង្គមដលតូវបានពយោករណ៍ ក្នុង 61 ភាគរយនគួសារជនបទមានទូរទសសន៍ បើបៀបធៀប ក បខ័ ណ ការងា រ លន បា យជា តិ កិ ច្ចគាំពារសង្គ មឆា ំ ជាមួយអត 40 ភាគរយ ប៉ុ ្ណ ង ុ រយៈពលមួយទសវតសរ៍ ះក្ន 2016-25 (SPPF) អាចជួយទប់សា្កត់កុំឲយគួសារ តំបន់ កន្លងមក។ ជនបទធាក់ចូល ក្នុងភាពកីកវិញ (សូមមើលបអប់ទី 3 ័ មា សមប់ពត ី ី SPPF)។ បើ ៌ នបន្ថមស្ដព ង លើការបន្ត ិ ជាប់បានយូរដលតវ តារាងទី 3៖ មុខទំនញ ើ ម្មសិទរ ូ បានបក ិ្ធ ប លូតលាស់យឺតយា៉វរបស់វិស័យកសិកម្ម សដ្ឋកិច្ចមិនមន ស់គសាួ រ តាមទីតាង ិ ស្ត (ភាគរយ) ំ ភូមសា កសិកម្ម (វាយនភណ សវា និងការបង្វរបក់) របស់តំបន់ 2004 2015 ជនបទកន្លងមកនះ គឺជាកតាចូលរួមវិភាគទានដ៏ចមបង ចំ ះ ការកាត់បន្ថយភាពក ីក ។ ហតុន ះ ការធា ក់ចុះនវិស័យ ដទទៀត ដទទៀត វាយនភណដលបើបស់កមាំងពលកម្មចើន នឹងកាយជា ជនបទ ជនបទ កម្ពុជា កម្ពុជា មុខទំនិញ ប បឈមមួយសមប់ការងារ ចំណូល និងការកាត់បន្ថយ វិទយុ 36.1 34.9 32 32 ភាពកីក។ ទូរទសសន៍ 46.3 39.8 68 61 ចានផា្កយរណប 0.5 0.4 3 3 វិស័យខាងក ស្ទរ៉អូ 23.5 18.7 13 11 ទូរស័ព្ទដ 14.1 5.7 77 75 ុ តវ ជំហរខាងករបស់កម្ពជា ូ បានពងង ឹ បន្ថមទៀត សប កង់ 63.1 65.6 64 66 ពលដលឱនភាពពាណិជ្ជកម្មបានរួមតូច។ យមានការ ម៉ូតូ 29.1 22.3 71 67 ំ ញដ៏រង នាច ឹ មាំ និងការនាច ំ ល ូ តិចជាងមុន ឱនភាពគណនីចរន្ត ឡាន 3 0.8 4 2 តូវបានបា៉ន់បមាណថា មានភាពរួមតូចជាងមុន ហើយតូវ កុំពយូទ័រ 2 0.2 8 5 បានបន្តបំពញ ំ រ យហិរញ្ញបបទាន ពីលហ ូ ចូលនការវិនិ គ ផាល់ពីបរទស ដលមានការកើនឡើង។ បភព៖ ការសិកសោសវជវសង្គមសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ះយា៉ងណាក្ដី បសិនបើវិស័យវាយនភណ និងវិស័យ ំ ញទំនញ ការនាច ិ ំ ង តបន្តមានភាពរឹងមាក ុ ឆមាស ុ្ន អំឡង ួ បទះការធាក់ចះ សំណង់ជប ុ អាចមានផលប៉ះពាល់ ុ យា៉ងគំហក ទី1 នឆាំ2017 ថ្វីបើមានការថយចុះបន្តិចពីឆាំកន្លងមកក្តី។ ី ។ ការថមថយនវិសយ ដល់ការកាត់បន្ថយភាពកក ័ វាយនភណ ការនាំចញទំនិញតូវបានបា៉ន់បមាណថា មានការកើនឡើង ិ លមួយចំនន និងសំណង់ អាចជះឥទ្ធព ូ របស់ ួ លើការរកចំណល ក្នង ុ អត 10 ភាគរយធៀបនឹងឆាម ុ ំ ន ឆាំ 2016 ដលបាន ជនកីក យសារតមានការងារថម ៉ងតិចតួច និងមិន ំ ញ កើនឡើងពី 8.4 ភាគរយក្នុងឆាំ 2015។ ថ្វីបើ ការនាច មានការងារក្នុងថ្ងសមក។ ការសាបស្ទង់មតិបចាំតីមាស សម្លៀកបំពាក់ និងផលិតផលវាយនភណ ដទទៀតបាន ុ របស់កម្មករកាត់ដរក្នង បឋមលើកចុងកយបំផត ុ កង ំ ញ ុ ភ្នព ថមថយបន្តិចក្ដី ការនាំច ញផលិតផលពុំម នវាយនភណ ក៏បានប ក់ឲយឃើញថា ការរកចំណូលបចាំថ្ង របស់កម្មករ រួមទាំងការនាំចញផលិតផលសបកជើងបានកើនឡើង។ ការ និ ជិតកាត់ដរ បានធាក់ចុះក្នុងខឧសភា ឆាំ 2017 បើ ំ ញផលិតផលសបកជើងដលជាផលិតផលទីពរ នាច ី បនាប់ពី 22 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 សម្លៀកបំពាក់ និងផលិតផលវាយនភណបានកើនឡើងក្នុង បអប់ទី ៣៖ កបខណ័ លន បាយជាតិ អត 19.3 ភាគរយក្នុងមួយឆាំ ពាក់កណា្ដលឆាំ 2017 ំ រសង្គម ២០១៦-២៥ គាពា បើបៀបធៀបជាមួយអត 15.6 ភាគរយក្នុងឆាំ 2016 ។ កបខ័ណ លន បាយជាតិគាពា ំ រសង្គម (SPPF) ដល ការនាំចញគឿងចកអគ្គិសនី ឧបករណ៍ គឿងបនាស់ កង់ បានអនុម័ត ក្នុងខមិនា ឆាំ ២០១៧ ផ្អកលើសសរស្តម្ភពីរ៖ និងគឿងបនាស់រថយន្ត (HS 85 និង 87 រួមបញ្ចូលគា) (ក) ជំនួយសង្គម (ភាពមានអាសន្ន ការអភិវឌឍមូលធន/ធនធាន ុ មួយឆាំ បានកើនឡើងដល់អត30.8 ភាគរយក្នង ឆាំ 2016 មនុសស ការបណ្ដុះបណា្ដលវិជាជីវៈ និងសុខុមាលភាព) និង ថ្វីបើមានមូលដានទាបក្ដី។ បើសិនជាតម្លទំនិញអន្តរជាតិមិន ិ ខ (ខ) សន្តសុ សង្គម (បក់ ់ ងសុខភាព និង ធននិវត្តន៍ ធានារា៉បរ បន្តមានតម្ល កទ ះ ការនាំចញ ស៊ូបានកើនឡើង ធានារា៉ប់រងចំ ះគះថាក់និងពិការភាពរបស់កម្មករ)។ កម្មវិធី ជំនួយសង្គមថ្មីដ លនឹងតូវដាក់ដំណើរការគឺការផ្ទ រសាច់ប ក់ ើ ពីរដង ស្ទរ ុ មួយឆាំ យបានកើនឡើងដល់ 95.4 ភាគរយក្នង (ពិការភាព យកង្វះអាហាររូបត្ថម្ភរបស់កមា ុ រ និងចាស់ជរា) ខណៈ ពាក់កណា្ដលឆាំ 2017។ សំខាន់ជាងនះទៀត ចំណក ដលកម្មវិធីជំនួយនាពលបច្ចុបបន្នមានដូចជា មូលនិធិសមធម៌ របស់បទសកម្ពុជា ក្នុងពាណិជ្ជកម្មពិភព កបន្តកើនឡើង ុ អាហាររូបត្ថម្ភ អាហាររូបករណ៍ និងកម្មវិធី សុខភាព អាហារបមង (រូបភាពទី 12)។ ុ បណា្ដលវិជាជីវៈ នឹងតវ បណ្ដះ ី ។ គមងសន្តស ូ បានពងក ិ ខុ សង្គម មាន ល ះ ់ ងសុខភាពជាសកល គមង កាន់ការធានារា៉បរ បក់ ធននិវត្តន៍ និងការធានារា៉បរ ់ ងសំរាប់អកគា ្ន នការងារធ្វ។ ើ >^8ǫ:5Zx)hİǓ$>8CmŶǓďǓC$<Ÿ©Ǜ សំរាប់បជាជនកីកនិងងាយរងគះដលគានសម្ថភាពចូលរួម $œ©(Ǫ2Y+$<¡:Y;:ɋ$87˜þ`7ğ`( ក្នង ុ គមងសន្តស ិ ខុ សង្គម រដាភិបាលកម្ពជានឹ ុ ងពិចារណាលទ្ធភាព ǫ&>=řǓǪ2Y+$<¡:Y;:ɋ$ 0.07 ក្នុងការជួយគាំទការចំណាយជំនួសពួកគ។ 0.06 ដើម បីសម ចបាន ល ខាងលើ លន បាយជាតិ 0.05 គាំពារសង្គម ស្នើ យមានការពិនិតយឡើងវិញនូវរចនាសម្ព័ន្ធ 0.04 សាប័ន និងការបងចកចបោស់លាស់នូវកំលាំងពលកម្ម ដលរូម 0.03 បញ្ចូលទាំងការបង្កើត យមាននូវកុមបឹកសោជាតិគាំពារសង្គម 0.02 ការដាក់ យមាននិយ័តករសន្តិសុខសង្គម និងការបញ្ចូលគានូវ ិ រសន្តស បតិបត្តកា ិ ខ ំ ប់សន្តស ុ សង្គមដលរួមមានថវិការជាតិសរា ិ ខុ 0.01 សង្គម (NSSF) ថវិការជាតិសម ប់សង្គមរបស់មន ្តីរាជការ 0.00 2012 2013 2014 2015 2016 (NSSFC) ថវិការជាតិសមប់អតីតយុទ្ធជន (NFV) និងថវិការ £8;:x UN Comtrade. សមប់ជនពិការ (PWDF)។ គរំពឹងថាការចូលរួមចំណក ក្នុងបព័ន្ធសន្តិសុខសង្គមគឺ ័ សំណង់បងាញស សបពលដលវិសយ នការថមថយ ុ ង ជាបភពហិរញ្ញវត្ថក ុ ដលនឹងអាចបប ុ្ន សក ិ ិ ើ ស់ សមប់វន គ ើ ការនាច កំណន ូ ក៏បានថយចុះផងដរ។ ការនាច ំ ល ូ ដក និង ំ ល ក្នុងស បណ្ណរដ្ឋភិបាល។ វាធ្វើ យរាជរដាភិបាលកម្ពុជាអាច សុីម៉ង់ត៍បានថយចុះ។ សកម្មភាពសាងសង់ថយលបឿន ក៏ធ្វើ បើបភពហិរញ្ញវត្ថុនះសំរាប់ការវិនិ គសាធារណៈ។ យន្តការ នះជួយកាត់បន្ថយការពឹងផ្អកលើការផ្តល់ហរ ុ ប ិ ញ្ញវត្ថពី រទស និង ូ ការក្នង ឲយតមវ ុ សកុ ថយចុះដរ។ ជាលទ្ធផលការនាច ំ ល ូ ទំនញ ិ ការលើកកំពស់ដល់ការអភិវឌឍទីផសោរមូលប័តក្នុងសុក។ ើ ស់យរ បប ូ ូ និងទំនញ ូ អង្វងសំខាន់ៗ ដូចជាម៉ត ិ មិនយូរអង្វង ដូចជា ផលិតផលបងឥន្ធនៈមានកមិតការនាំចូលថយចុះ លន ំ រសង្គមតវ បាយជាតិគាពា ួ ផ្តម ូ បានផ្តច ើ ឡើងកម ការដឹកនាំនិងសមបសមួលពីកសួងសដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ និង ុ រយៈពលពាក់កណា្ដលទីមយ ក្នង ួ នឆាំ 2017 (រូបភាពទី 13)។ ការបឹកសោជាមួយភាគីពាក់ពន័្ថដ៏ទទៀតដលរួមមានកសួងកិច្ច បន្ថមលើនះទៀត ការនាំចូលក៏មានការរួមតូច យសារ ការសង្គម អតីតយុទ្ធជន និងយុវនិតិសមបទា និងកសួងការងារ ការពងីកឧសសោហកម្មក្នុងសុក។ ឧសសោហកម្មក្នុងសុកទាំង និងបណ្ដុះបណា្ដលវិជាជីវៈ ។ ី ផលិតកម្មទំនញ ះ បានពងក ើ ស់ ជាពិសសសមប់ ិ បប ផលិតផលចំណីអាហារ និងភសជ្ជៈដលបានជំនួសឲយផលិត ផលនាំចូលមួយផ្នក។ បភព៖ លន បាយជាតិ សស្តីពីការអប់រំបណ្ដុះបណា្ដលបច្ចកទស និងវិជាជីវៈ 2017-2025 ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 23 >^8ǫ:5Zx$X>ǧh)^?5h7Y-ƋǓ`ʄǓCm=^>FĦ¥Ǔ( ំ ល អាមរិក (សមមូលនឹង 6 ខនការនាច ូ ជាសកានុពល) គិត 7Y(9?Y39?ƋǓǓ(I7›7jChǕ7myǨ74=)]i តឹមពាក់កណា្ដលឆាំ 2017 (រូបភាពទី 15)។ ករណីនះ &Y3.?mĔǓ?đǓi$œ©(ǚñǓh8hļǓ8h>_?ǚñǓhę`ǚñǓh កើតឡើង យទពយសកម្មសុទ្ធ បរទសរបស់ធនាគារ 60 50 កណា្ដលដលបានកើនឡើង យបានរីក អត 30 ភាគរយ ក្នុងមួយឆាំនាពាក់កណា្ដលឆាំ 2017 យបានកើនឡើងពី 40 30 20 ុ មួយឆាក អត 23.6 ភាគរយក្នង ុ្ន ឆាំ 2016។ ំ ង ះយា៉ងណា 10 0 ក្ដី ពលដលភាគរយរបស់បក់ប ើ្ញ ស វ ័ ឯកជន (បក់ ិ យ -10 ប ្ញើជារូបិយវត្ថុបរទស មិនមានការរឹតតបិតសុទ្ធ) កមិតន -20 បក់បមុងទុកបរទស តបន្តស្ថិតកម 100 ភាគរយ។ >4=7˜ ǬúǓCl^3 dzh( ^8ǫ:5Zx5]78h>](8>c5Cc$`787˜c5b3 £8;:xǶǛéǓ6>$<Ÿ©Ǜ ុ ជំហរខាងករបស់កម្ពជាមានភាពបសើរឡើងថមទៀត។ 5]78h>](8>c5C (%ʄǓ$ m ġ’`@ÂCr=S$+7, ǬŲǓǞëǓ7Ǖ(dzíǓhŐǓ) Ǔ 8 5]78h>](8>c5C )h7_7ģǓǧh)^? ការនាំចញទំនិញបន្តមានភាពរឹងមាំ ដលគួបនឹងការនាំចូល 7.0 140 ើ យឱនភាពពាណិជកម្ម ថយចុះ បានធ្វឲ ្ជ មានការរួមតូច។ ឱនភាព 6.0 120 គណនីចរន្ត តូវបានបា៉ន់បមាណថា បានថយចុះមកតឹម 5.0 100 4.0 80 ុ ឆាំ 2016។ 10.2 ភាគរយន ផ.ស.ស ក្នង យបានថយចុះ 3.0 60 ពីអត 11.5 ភាគរយន ផ.ស.ស ក្នុងឆាំ 2015 (រូបភាព 2.0 40 ូ បានផ្តល់ហរ ទី 14)។ ឱនភាពនះ តវ ិ ញ្ញបបទាន ើ យកំណន 1.0 20 លំហូរចូល នការវិនិ គផាល់ពីបរទស យបានបា៉ន់ 0.0 0 បមាណថា បានឈានដល់អត 10.8 ភាគរយន ផ.ស.ស ុ ឆាំ 2016 បើបៀបធៀបជាមួយអត 9.1 ភាគរយក្នុងឆាំ ក្នង £8;:xǶǛéǓ6>$<Ÿ©Ǜ 2015។ អតិផរណា >^8ǫ:5Zx+hD>Ǖ(c£Ȇ>8Cm$<Ÿ©ǛǬ7ǫ:£8cC`>cE`( ǫ&>=řǓ9CC សមាធអតិផរណាដលបានកើនឡើងក្នុងចុងឆាំ 2016 L7ǫ:Ǫ2Y+$<¡ @Â7Yɉ&ǩïǓ?m:Z8>ďǓC L7ǫ:&27Z)>7˜ បានធូរស លមកវិញ ពាក់កណា្ដលឆាំ 2017 (រូបភាព 15.0 ំ ល ទី 16)។ ការថយចុះនការនាច ើ ឥណទាន បាន ូ និងកំណន 10.0 ុប ឆ្លះ ំ ឲយឃើញតមវ ង ុ សក ូ ការក្នង ុ មានការថមថយ ជាងមុន 5.0 ពលដលសន្ទុះនវិស័យសំណង់ បានបងាញស ន 0.0 ការថយចុះមកវិញ។ ការលូតលាស់ឥណទានក្នង ុ សកុ ក៏បាន ថយចុះមកវិញផងដរ។ អតិផរណាបានថយមកតឹម 2.6 -5.0 ំ ន ភាគរយ (ធៀបនឹងឆាម ុ ខសីហា ឆាំ 2017 ុ ) ក្នង យបាន -10.0 ធាក់ចុះពី 3.9 ភាគរយ ចុងឆាំ 2016។ -15.0 2012 2013 2014 2015 2016 £8;:xǶǛéǓ6>$<Ÿ©Ǜ ំ អា អនុសន្ទសសន៍ចណ ី ហារ ដលជាសមាសភាពចមបងមាន ុ បានធូរសល ទំងន់ 43 ភាគរយនកន្តក អតិផរណារបស់កម្ពជា លំហូរមូលធន និង លជំហរនិរន្តមានភាពបសើរឡើង មកវិញចាប់ពីដើមឆា ំ 2017 ។ អនុសន្ទសសន៍បានថយមក បានចូលរួមវិភាគទានបានធ្វើឲយមានការកើនឡើង នបក់ ំ ន អត 2.5 ធៀបនឹងឆាម ឹ ពាក់កណា្ដលឆាំ 2017 ថយចុះ ុ តម បមុងទុកអន្តរជាតិដលបានឡើងដល់ 7.8 ពាន់លានដុលារ 24 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 >^8ęǓ%xF3Y9>Ǣ4=)]iɧĔǓ?ĬǓ?Ŗ¤ǓǶǴ> ើ យកំណន តិចជាងមុន ធ្វឲ ំ ល ើ ការនាច ុ ក្នង ូ ធាក់ចះ ុ រយៈពល 6 ខ 4<4=Ⱥ=3ŸǓǑ@ǔ>3Y)Ǜ(<]7v)^?>_<@Âǫ&ǥ7 ដំបូងនឆាំ 2017។ ះបីជាយា៉ងណា ការរីបឡើងវិញន .?mF3Y9>ǢģǓ ǫ&>= ថ្លបងឥន្ធនៈ តបន្ត ំ ល មុខ វាទំនងថាអតិផរណាការនាច ូ c9Ǔ¦(y .[$+³ª7 )h2ZǶǴ> 9šiCĺǓǓ(7Y(5[$ĕ¤`( យ “ទាំងសុង (pass-through)” នតម្លបងអន្តរជាតិ ǚñǓhę`ǚñǓh នាំចូលមកក្នុងអតិផរណាក្នុងសុក បហលជាតូវកើតមាន ឡើង។ អតិផរណាថាក់តំបន់ក៏បានថយចុះបន្តិចផងដរ។ កយ ពីបានឆ្លងកាត់ការកើនឡើងខ្ពស់ ចុងឆាំ 2016 និងដើមឆាំ Jan-10 Jan-11 Jan-12 Jan-13 Jan-14 Jan-15 Jan-16 Jan-17 May-10 May-11 May-12 May-13 May-14 May-15 May-16 May-17 Sep-10 Sep-11 Sep-12 Sep-13 Sep-14 Sep-15 Sep-16 ុ បណា្ដបទសជាចន 2017 អតិផរណាក្នង ើ ី ពា តំបន់អាសុប ូ ៌ £8;:xǶǛéǓ6>$<Ÿ©Ǜ និងបា៉សុីហ្វិច បានថយចុះបន្តិចក្នុងអំឡុងតីមាសទីពីរក្នុងឆាំ 2017 (រូបលខ 18)។ ថ្វីបើមានការងើបឡើងនតម្លទំនិញ ពីអត 6 ភាគរយក្នុងរយៈពលដូចគានះ ឆាំ 2016។ និងការកើនឡើងន អតិផរណាតម្លអ្នកផលិតក្ដី ប៉ុន្តតម្ល សមាធលើតម្លតី សាច់ បកសី បន្ល និងផ្លឈើក៏បានថយចុះ អតិផរណាអ្នកបើបស់តូវបានរំពឹងថា ស្ថិត កមិតទាប ផងដរ។ ប៉ុន្តសមាសធាតុការធ្វើដំណើរបានកើនឡើង យ ក្នុងបទសជាចើនក្នុងតំបន់ បើ ង លើការរំពឹងទុក មានការងើបឡើងសនសឹមៗនតម្លបងអន្តរជាតិ។ ការថយចុះ ផ្នកអតិផរណាដលមានមូលដានរឹងមាំ និងការជះឥទ្ធិពល ថ្លអាហារ ក៏ធ្វើឲយសមាសធាតុអំពី ជនីយដាន ការថទាំ កមិតទាប។15 សុខភាព បរិកា្ខរបំពាក់ និងសម្លៀកបំពាក់ ដលទាំងអស់នះ រួមគា តូវបានចាត់ចំណាត់បភទ កម “ផសងៗ” មាន >^8ęǓ%xF3Y9>ǢǬ7ǫ:ʈǓ? Ǔ $œ(© 3h87m Ğ`=Ǩ74=)]i$œ( Ǔ ď © 8ǢǾŶ Ǔ C ` ɧĔǓ? Ǔ ǛƂǓ7 ការថយចុះផងដរ។ Ǫ$m$ǢǾ? hǓ v ǚñ Ǔ ǚñ hǓ ǫ&>=ǩöCǓ 8 ª˜ m > 18% 16% អតិ ផ រណា ថយចុះ ក្នុ ង អំ ឡុ ង ពា ក់ ក ណា្ដ លទី មួ យ នឆា ំ 14% 12% 2017 បហលជា ូ ការក្នង យសារតមវ ុ សកុ ថមថយជាងមុន 10% 8% យសា រវិ ស័ យ សំ ណ ង់ បា នបងា ញស នកា រថមថយ 6% 4% ហើ យ កំ ណើ ន ឥណទា នក្នុ ង ស ុ ក ក៏ បា នធូ រ សបើ យ ជា ងមុ ន 2% 0% ុ នះបណា្ដលឲយមានតមវ (រូបភាពទី 17)។ ចំណច ុ សក ូ ការក្នង ុ -2% -4% Jan-13 Jan-14 Jan-15 Jan-16 Jan-17 Oct-13 Oct-14 Oct-15 Oct-16 Jul-13 Jul-14 Jul-15 Jul-16 Jul-17 Apr-13 Apr-14 Apr-15 Apr-16 Apr-17 >^8ęǓ%xF3Y9>Ǣ4=)]i8(ˆğ`(Ⱥ= $<Ÿ©Ǜ ǵ@ 8>Âɇ&3Y)Ǜ(<]7źǓ8ĔǓ?ĬǓ?$hČ`7I2ǥ7 ] ɐä? ęǓC 4=)]i ǚñǓhǫ&>=ǩöǓCm8˜ª> ŶǓ;:x8)©8Ǔ7œǫ:ĝǓ.”$Y)3h87mǶC]Z8^Ǫü7Y(ǨúǓC]Z;Y)ŶǓǙhģǓ6œª 120 40.0 វិស័យរូបិយវត្ថុ I2ǥ79˜?mVǓ¢@ÂCr=S$+7 35.0 100 F3Y9>Ǣ Fr$Ǔ¦dzíǓh 30.0 80 25.0 60 20.0 40 15.0 10.0 កំណើនរូបិយវត្ថុទូលាយ បានជមុញជាចមបង យការ 20 5.0 កើនឡើង នការបក់ប ្ញើជារូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ និងទំនុកចិត្ត 0.0 ើ ឡើងក្នង កាន់តចន ុ បព័នធ ្ធ នាគារ។ ប៉ន ុ ឥណ ្ត ុ សក ទានក្នង ុ 0 -5.0 -20 -10.0 បានថយចុះ យតឡប់ ើ និរន្តរភាព សបពល រកកំណន Jan-06 Jul-06 Jan-07 Jul-07 Jan-08 Jul-08 Jan-09 Jul-09 Jan-10 Jul-10 Jan-11 Jul-11 Jan-12 Jul-12 Jan-13 Jul-13 Jan-14 Jul-14 Jan-15 Jul-15 Jan-16 Jul-16 Jan-17 £8;:xǶǛéǓ6>$<Ÿ©Ǜ ដលវិស័យសំណង់ និងអចលនទពយបងាញស ក្នុងការ ថយចុះ។ បនាប់ពីរយៈពលជាចើនឆាំនភាពសុីជមផ្នក 15 Regional Economic Outlook. Asia and Pacific. April 2017. ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 25 ុ ឆា ហិរញ្ញវត្ថដ៏ ប់រហ័សជាលើកដំបង ូ កំណន ើ ឥណទាននវិសយ ័ ការចូលរួមវិភាគទានចំ ះកំណើន រូបិយវត្ថុទូលាយពី ំ ន ធនាគារបានថយចុះមកកម 20 ភាគរយ (ធៀបនឹងឆាម ុ )។ បក់រៀលក្នុងចរាចរណ៍ ក៏តូវបានបង្កើនក្នុងពាក់កណា្ដល ្ធ នកម្ច- ជាលទ្ធផលសមាមាត (សុទ) ី បក់ប ើ្ញ បានថយចុះ ទីមួយនឆាំ 2017 ផងដរ។ ការចូលរួមវិភាគបានកើនឡើង មកតឹម 95.7 ភាគរយតឹមពាក់កណា្ដលឆាំ 2017 យ រហូតដល់ 2.1 ភាគរយ យបានកើនឡើងពីអត 1.1 បានថយចុះពីអត 100 ភាគរយ ចុងឆាំ 2016។ ុ ឆាំ 2016។ ភាគរយក្នង លន បាយរបស់ធនាគារកណា្ដល ក្នុងការលើកកម្ពស់ក្នុងការបើបស់រូបិយវត្ថុជាតិ ក៏បហល ក) រូបិយវត្ថុសរុប អតការបក់ និងអតប្តូរបក់ ជាបានចូលរួមវិភាគទានដល់ការកើនឡើងនះផងដរ។ គឹះ ូ បានបង្កត សានទើបតតវ ើ ថ្មី ិ ល់សន្ទនីយ ថាបតិបត្តការផ្ត ការលូតលាស់រូបិយវត្ថុទូលាយ តូវបានពន្លឿន យការ ភាព យមានការធានា (LPCO) ដលមាន ល ក្នុង កើនឡើងនបក់ប ្ញើ ជារូបិយវត្ថុ អន្តរជាតិ (FCDs)។ ើ អតគំរន ការបង្កត ូ រូបយ ិ វត្ថជាតិ ុ ី មប់ទផ ដលខ្ចស ុ បន្ន ី សោរបច្ចប កំណើនរូបិយវត្ថុទូលាយមានអត 19.7 ភាគរយ (ធៀបនឹង កំពុងតូវបានអនុវត្ត។16 ការអនុវត្តនះ ធ្វើឡើងកយពីមាន ឆាំមុន) ក្នុងអំឡុងពាក់កណា្ដលដំបូងនឆាំ 2017 (ឬ 72.6 ការដាក់ឲយមាន វិ បនបតប ក់ការដាក់បក់ ដលអាច ភាគរយនទំហំផ.ស.ស) យបានកើនឡើងពីអត 17.9 ុ មានការបក់រយៈពលខ្លី ចរចាបាន (NCDs) ដលជាបំណល ំ .ស.ស) ភាគរយ (ឬ 71.3 ភាគរយនទំហផ ចុងឆាំ 2016។ ចញ យធនាគារកណា្ដ លដើម បីលើកកម្ពស់ការផ្ដល់ប ក់ យមានទំនុកចិត្ត ក្នុងបព័ន្ធធនាគារ ការកើនឡើងនបក់ ី ន្តរធនាគារ។ អាសយ កម្ចអ ័ ្ច ជា ុ ជាសដ្ឋកិច្ច យសដ្ឋកិចកម្ព ប ើ ្ញើ ជារូបិយវត្ថុអន្តរជាតិចូលរួម 16.5 ភាគរយនកំណន បើបស់រូបិយវត្ថុដុលារអាមរិកខាំង រាល់ការកើនឡើងន ិ វត្ថទ រូបយ ូ យតម ុ លា ឹ ពាក់កណា្ដលឆាំ 2017 (រូបលខ 19)។ ុ ការចរាចរ ជារឿយៗតងធ្វឲ បក់រៀលក្នង ូ បក់រៀល ើ យអតប្ដរ ការកើនឡើងយា៉ងឆាប់រហ័សនបក់ប ិ វត្ថអ ើ្ញ ជារូបយ ុ ន្តរជាតិ ជាមួយដុលារស្ថិតកមសមាធ (រូបលខ 20)។ ការដាក់ឲយ ក៏ឆ្លុះប ំងឲយឃើញអំពី លំហូរដើមទុនដ៏រឹងមាំដលអនុ ត មានបតិបត្តិការផ្តល់សន្ទនីយភាព យមានការធានា ជួយ ឲយធនាគារជាតិនកម្ពុជា ដលជាធនាគារកណា្ដលរបស់កម្ពុជា “បនសុត” សាច់បក់ងាយសួលដលលើស (“sterilize” ំុ ប អាចបមូលផ្ដរ ិ វត្ថប ូ យ ុ ទុកដុល បានកាន់តចន ុ រទសបមង ើ ូ បាន excess liquidity) ពលបរិមាណបន្ថមនបក់រៀលតវ ថមទៀត។ ដាក់បញ្ចូលមកក្នុងទីផសោរ។ វិធានការទាំងអស់នះ បហល >^8ǫ:5Zxǔ>Ǟ$mʄ$ Ǔ Ǜm >^8= © 7˜>Ǜ3Y87˜ Y @3™F >^8ęǓ%xǔ>)^?>_<@Âǫ&ǥ7Ⱥ=ʄǓǓ$mĘb?$œ©( ] ǔ>?^3ǯCmķ$ +h>- Ǔœ >^8=Y @3™ǫ© &ƂǓ7 ` v)^?>_< ǔ>)Ǯ)>.?mǔ>?^3ǯCm>^8Y=@3™©5^ǯ= ˄ @Âǫ&ǥ7.?m$Č h ` >^8= 7 Y @3™5 © ? ^ 5 ^ = ǫ&>= h ǯ 7Y(FʀǓǓ8˜ª>ʄǓǓ$mĘb?.]ǯöǓ>ǶĖǓ>Â$v 10 ʄǓǓ$mĘb?$œ©()Ǯ)>2o (percentage point) 4250 35 ʄǓǓ$mĘb?$œ©()Ǯ)>2o ʄǓǓ$m8ġ’`>ǛĘb? ʄǓǓ$m8ġ’`>Ǜ>^8Y=82—8>ďǓC 9 FʀǓǓ8˜ª>ʄǓǓ$mĘb?/US$ (SA, RHS) 4200 8 30 7 4150 25 6 4100 20 5 4050 15 4 3 4000 10 2 3950 5 1 0 0 3900 Dec-06 Jun-07 Dec-07 Jun-08 Dec-08 Jun-09 Dec-09 Jun-10 Dec-10 Jun-11 Dec-11 Jun-12 Dec-12 Jun-13 Dec-13 Jun-14 Dec-14 Jun-15 Dec-15 Jun-16 Dec-16 Jun-17 Jan-15 Apr-15 Jul-15 Oct-15 Jan-16 Apr-16 Jul-16 Oct-16 Jan-17 Apr-17 £8;:xǶǛéǓ6>$<Ÿ©Ǜ £8;:xǶǛéǓ6>$<Ÿ©Ǜ7Y(ǔ>&2ǧ>8Cm8]&Š?Y$ˎʹ CǬäǓ?mx SA = Seasonally Adjusted; RHS = Righ-Hand Scale. 16 ងតាមធនាគារជាតិនកម្ពុជា លបំណងរបស់ LPCO គឺ ដើមបី (ក) បង្កើតអតស្ដង់ដាគំរូសមប់ទីផសោរ ដើមបីដើរតួជា លន បាយរូបិយវត្ថុផ្អកលើយន្តការទីផសោរ (ខ) លើកកម្ពស់វិ បនបតការចរចាន ការដាក់បក់ដលអាចតូវបានបើបស់ជាវត្ថុប ំក្នុងបតិបត្តិការទីផសោរអន្តរធនាគារ (គ) លើកកម្ពស់ការបើបស់បក់រៀល (ឃ) គាំទដល់ការអភិវឌឍវិស័យកសិកម្ម និង (ង) ចូលរួមវិភាគទានដើមបីបនាបអតការ បក់បច្ចុបបន្ន ដលមានកមិតខ្ពស់សមប់បក់រៀល។ អតការបក់ LPCO បច្ចុបបន្នតូវបានកំណត់តឹម 3 ភាគរយក្នុងមួយឆាំ។ សមប់ព័ត៌មានលម្អិតបន្ថម សូមមើល https://www.nbc.org.kh/english/news_ and_events/news_info.php?id=230. 26 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 ុ ជាអាចជួយបទសកម្ពជាឲយអាចសារឡើងវិញនូវឯករាជយភាព សមប់ការដាក់បក់ប ្ញើ និង 17.35 ភាគរយសមប់កម្ចី លន ិ វត្ថុ ដលបច្ចប បាយរូបយ ុ រងផលប៉ះពាល់ ុ បន្ន កំពង ក្នុងខធ្នូ ឆាំ 2016។ ក្នុងអំឡុងរយៈពលដូចគានះ ការដាក់ ពីការបើបស់រូបិយវត្ថុដុលារកមិតខ្ពស់។ បក់ប ើ្ញ ដុលារអាមរិករយៈពលខ្លី (12 ខ) និងអតកម្ចី ជា ិ តប៉ុ បានថយចុះតបន្តច ្ណ ះ ុ ដល់អត 4.4 ភាគរយក្នង អត ប្ដូរប ក់រៀល/ដុលា រថ្មីៗនះ បានធា ក់ចុះដល់ មួយឆាំ សមប់ការដាក់បក់ប ្ញើ និង 11.73 ភាគរយ ក្នុង 4.053 រៀលក្នុងខក ឆា ំ 2017 ប ៀបជាមួយអត មួយឆាំសមប់កម្ចី យបានថយចុះពីអត 4.44 ភាគរយ 4.037 រៀលក្នុងខធ្នូ ឆាំ 2016 (រូបភាពទី 21)។ បក់រៀល សមប់ការដាក់បក់ប ្ញើ និង 11.9 ភាគរយសមប់កម្ចី។ ក៏បានធាក់ថ្លផងដរធៀបជាមួយបក់បាតថ និងបក់ដុង វៀតណាម។ ះយា៉ងណាក្ដី ការចុះបក់រៀលធៀបជាមួយ ុ យា៉ងគំហក់ នការដាក់បក់ប ការធាក់ចះ ើ្ញ ជាប ក់រៀល បក់ដុលារអាមរិក និងរូបិយវត្ថុក្នុងបណា្ដបទសក្នុងតំបន់ និងអតបក់កម្ចី អាចស្តងឲយឃើញថា វិធានការនាពល ី នះ ហាក់ដច ដលបានឃើញនាពលថ្មៗ ូ ជាលទ្ធផលមួយផ្នក ថ្មីៗនះ ដល ត ល លើអតការបក់រយៈពលខ្លី ំុ នបង្កឡើង នកតាតាមរដូវកាល។ ការធាក់តម្លហាក់ពម យ យធនាគារកណា្ដល បហលជាបានទទួលលទ្ធផលជា ិ វត្ថជា ការកើនឡើងនរូបយ ុ្ន ការចរាចរ ដលបានកើនឡើង ុ តិកង វិជ្ជមានយា៉ង ចណាស់ ក៏ក្នុងរយៈពលខ្លី។ វិធានការ ល ំ ន ដល់កណ ុ មួយឆាក ើ 18.3 ភាគរយក្នង ំ ង ុ្ន ខមិថនា ុ ឆាំ 2017 ន ុ អត 18 ភាគរយក្នង បាយពិដានការ (ក្នង ំ និង ុ មួយឆា) 17 យបានកើនឡើងពីអត 8.9 ភាគរយក្នុងឆាំ 2016 ជា ិ ល់សន្ទនីយភាព ការដាក់ឲយមានបតិបត្តការផ្ត យមានការធានា លទ្ធផលនការផ្ដួចផ្ដើមគំនិតរបស់ធនាគារកណា្ដល ក្នុងការ ្គ ផង់ ដើមបីផត់ ុ អតការបក់ទាប ពមទាំងវិធានការ ្គ បក់រៀលក្នង លើកកម្ពស់ការបើបស់រូបិយប័ណ្ណក្នុងសុក។ ដទទៀត។ មូលបតអាចជួញដូរបាន តូវបានចញដើមបីលុប បំបាត់សាច់បក់ដលមានលើស។ ផ្នកតមូវការសមប់ >^8ęǓ%xʄǓǓ$mĘb?Ǩ7)]iŖ¤Ǔ87˜Y)Đb8Ǜ<_= បក់រៀល មានការតមូវឲយធនាគារ និងសាប័នហិរញ្ញវត្ថុតូវ ʄǓǓ$m.]ǯöǓ>ʄǓǓ$mǨ37Y(ʄǓǓ$m.](v 190 4,250 បង្កើនកម្ចីភាគបងបក់រៀលរបស់ខ្លួន យតូវឈានដល់ 180 4,200 យា៉ង ចណាស់ 10 ភាគរយនកម្ចីសរុបរបស់ខ្លួនតឹមចុង 170 4,150 160 4,100 ឆាំ 2019។18 150 4,050 140 Ęb?Đb87[(Ǩ3 4,000 យហតុថា អតការបក់កម្ចីជាបក់រៀល មានអត Ęb?Đb87[(.]( 130 3,950 Ęb?Đb87[(.]ǯöǓ>ǶĖǓ>Â$(RHS) 120 3,900 110 3,850 ខ្ពស់ខាំងនាពលកន្លងមក ការកំណត់ពិដានការបក់បាន ទាញអតការបក់ ឲយថយចុះគួរជាទីកត់សមា្គល់។ ហតុនះ 16 6 6 6 16 16 17 7 7 -1 -1 l-1 -1 -1 n- p- v- n- ar ay ar ay Ju No Ja Ja Se M M M M £8;:xǶǛéǓ6>$<Ÿ©Ǜ ភាពខុសគានអតការបក់ (បក់កម្ចី ) ជាបក់រៀល និង ប ក់ដុលា រតូវបានបងួមឲយតូចជាងមុនគួរជាទីកត់សមា្គល់ អតការបក់ទាំងកម្ចី និងបក់ប ្ញើបានថយចុះ។ ការ ចាប់តាំងពីដើមឆាំ 2017 (រូបលខ 22)។ អ្វីដលជាមូលដាន ថយចុះនះ អាចជាលទ្ធផលកើតពីការដាក់ឲយមានវិធានការ ពីកយវិធានការ លន បាយ គឺការធាក់ចះ ើ ុ នកំណន មា៉កូសដ្ឋកិចដ៏បយ័ត្នបយង (macro-prudential) នា ឥណទានក្នុងសុកជាទូ បណា្ដលមកពីការថយចុះនវិស័យ ី នះ ពលថ្មៗ ុ យក្នង ំ ចបោប់ពដា ះ រួមមានទាង ិ នការបក់។ សំណង់។ យសារ វត្តមានវិធានការនះ ធនាគារកណា្ដល សំខាន់ជាងនះទៀត ការដាក់បក់ប ើ្ញ យៈពលខ្លី (12 ខ) រ អាចលើកកម្ពស់កម្ចីជាបក់រៀល សបពលជាមួយគា ះ និងអតបក់កម្ចី បានថយចុះគួរជាទីកត់សមា្គល់ យបាន អាចរកសោអតការបក់នកម្ចីជាបក់រៀលឲយខ្ពស់ជាងកម្ចីជា ចុះ ដល់អត 5.99 ភាគរយក្នុងមួយឆាំសមប់ការដាក់ ប ក់ដុលា រតិចតួច (ឬស្មើ)។ ទិដ្ឋភាពនះក៏អាចជួយដល់ បក់ និង 14.42 ភាគរយសមប់ការឲយខ្ចីក្នុងមួយឆាំក្នុង លន បា យរបស់ ធ នា គា រកណា្ដ លក្នុ ងការលើ ក កម្ព ស់ ខឧសភា ឆាំ 2017 យបានថយចុះពីអត 6.91 ភាគរយ ការបើបស់រូបិយវត្ថុក្នុងសុក។ 17 ចូលជាធរមានចាប់ពីថ្ងទី 1 ខមសា ឆាំ 2017 ត សូមមើលបកាសលខ B7017-109 PK ចុះថ្ងទី 13 ខមីនា ឆាំ 2017 យធនាគារជាតិនកម្ពុជា 18 បកាសលខ B7-016-334-P-K ចុះថ្ងទី 1 ខធ្នូ ឆាំ 2016 យធនាគារជាតិនកម្ពុជា។ បកាសនះ ចូលជាធរមានចាប់ពីថ្ងទី 1 ខធ្នូ ឆាំ 2016 ហើយតូវអនុវត្តឲយបានពញលញតឹមថ្ងទី 31 ខធ្នូ ឆាំ 2019។ ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 27 >^8ęǓ%xFʀǓř Ǔ ǔ Ǔ >Ǟ$mʄ$ Ǔ  m 7Y( $< Z Ǜ >^8ęǓ%x$hČ`7I2ǥ7Ǩ74=)]i)hİǓ$ ʄǓ$Ǔ Ę m b?7Y(ʄǓ$ Ǔ . m ǯ ] > Ǔö Ǩ7Ǚ8mē< `˜ ǜ7ɥ $hČ`7ǔ>Ǟ$mʄǓ$mǨ7Ă`8ğ`( ǚñǓh7Z<_=y 6.00 ŶǓC:¥ǖvǓñ  ǫ&>=$œ( © <_=ǚñ hǓ >D^3<$.?m8)©8Ǔ7œǚñǓhǫ&>=ǩöǓCm8˜ª> 35.0 8ġ’`> I2ǥ79˜?mVǓ¢@ÂCr=S$+7 5.00 30.0 4.00 25.0 3.00 20.0 2.00 15.0 Differential (riel and dollar deposit rates) 10.0 1.00 Dec 2010 Dec 2011 Dec 2012 Dec 2013 Dec 2014 Dec 2015 Dec 2016 Jun 2017 Differential (riel and dollar lending rates) 0.00 Jan-14 Mar-14 May-14 Jul-14 Sep-14 Nov-14 Jan-15 Mar-15 May-15 Jul-15 Sep-15 Nov-15 Jan-16 Mar-16 May-16 Jul-16 Sep-16 Nov-16 Jan-17 Mar-17 May-17 £8;:xǶǛéǓ6>$<Ÿ©Ǜ £8;:xǶǛéǓ6>$<Ÿ©Ǜ សមត្ថភាពក្នុងការបញ្ចុះអតការបក់កម្ចី ជាបក់រៀល ូ ត់ បាន ជាភាគរយមួយន ផ.ស.ស ឥណទានមិនទាន់ទទា សបពលជាមួយគា ះរកសោស្ថរភាពជាទូ ូ បក់ នអតប្ដរ ថយចុះមកតឹមកមិត 68.1 ភាគរយន ផ.ស.ស យបាន រៀល/ដុលារអាមរិករបស់ធនាគារកណា្ដល គឺមានភាពចាំបាច់ ុ អំឡង ថយចុះពីអត 70.0 ភាគរយន ផ.ស.ស ក្នង ុ រយៈពល ណាស់ ដើម បីធ្វើ លន បាយបញ សវដ្ដសដ្ឋកិច្ច ដូចគា នះ។ សមាមាត ឥណទានមិនដំណើរការ (NPL) (countercyclical)។ លន បាយរូបិយវត្ថុរបស់កម្ពុជា សមប់វិស័យធនាគារស្ថិត អតបមាណ 2.5 ភាគរយ បច្ចុបបន្ន រងការប៉ះពាល់ យសារការបើបស់បក់ដុលារ ពាក់កណា្ដលឆាំ 2017 បហាក់បហលជាមួយអតក្នុង កមិតខ្ពស់។ មកទល់ពលនះ បទសកម្ពុជា មានត ល ុ ្ត សមាមាត NPL ដលតវ ឆាំ 2016 ដរ។ ប៉ន ូ បានរាយការណ៍ ន បាយសារពើពន្ធ ក្នុងដរបស់ខ្លួន ដើមបីកាប់លើវដ្ដ ចាំបាច់តូវមានការបកសយ យបុងបយ័ត្ន។ មានភាព អាជីវកម្ម។ មិនសុីសងាក់គា ក្នុងការចាត់ថាក់បភទកម្ចី និងការបន្តសារ ជាថ្មីជាបន្តបនា ប់នកម្ចីដលអាចលាក់បំពួនប កាន់តសុី ខ) វិស័យធនាគារ ជមជាងនះថមទៀត។ កំណើនឥណទានរបស់វិស័យធនាគារ បានថយចុះបនាប់ ការដាក់បក់ប ើ្ញ ស វ ័ ឯកជនបានកើនឡើងបន្ថមទៀត ិ យ ពីការលូតលាស់ផ្នកឥណទានយា៉ងឆាប់រហ័សក្នុងរយៈពល ពីកយការកើនឡើងលំហូរចូលន ការវិនិ គផាល់ពី ជាចើនឆាំកន្លងមក។ ចំណុចនះ សុីសងាក់ជាមួយស ន បរទស អាស័យ យទំនុកចិត្តកាន់តចើនឡើងក្នុងបព័ន្ធ ការថយចុះរបស់វិស័យសំណង់ និងអចលនទពយ។ កំណើន ធនាគារ និងសដ្ឋកិច្ច។ ការដាក់បក់របស់វិស័យឯកជនបាន ឥណទានរបស់វិស័យធនាគារ បានថយចុះមកត ឹមអត ឈានឡើងដល់អត 19.7 ភាគរយ (ធៀបនឹងឆាំមុន) ក្នុង 18.2 ភាគរយ (ធៀបនឹងឆាំមុន) ពាក់កណា្ដលឆាំ 2017 ុ ឆាំ 2017 (63 ភាគរយន ផ.ស.ស) បើបៀបធៀប ខមិថនា យបានថយចុះពីអត 25.8 ភាគរយក្នុងឆា ំ 2015 ជាមួយអត 19.3 ភាគរយក្នុងឆាំ 2016 និង 16.6 ភាគរយ (រូបលខ 23)។ ដូចបានពិភាកសោខាងដើមហើយថា វិធានការ ុ ឆាំ 2015។ ប៉ន ក្នង ្ត ុ សមាមាតនកម្ចី ធៀបជាមួយបក់ប ើ្ញ បុងបយ័ត្នមា៉កូ ដលតូវបានដាក់ឲយមាននាពលថ្មីៗនះ តមានអតខ្ពស់ក្នុងកមិត 95 ភាគរយ ខមិថុនា ុ ការធ្វឲ យធនគារកណា្ដលអាចជួយមួយផ្នក ក្នង ើ ើ យកំណន ឆាំ 2017។ ឥណទានក្នុងប ទសមានការស ុតចុះ។ ឥណទានមិនទាន់ ូ បានសងមកវិញ ផ្ដល់ជន ិ យ ដល់វស ័ ឯកជន បានកើនឡើង ការផាស់ប្តូរក្នុងការបងចកឥណតទានក្នុងសុក ះ ក្នុងអត ដាច់ខាតរហូតដល់ 15.0 ពាន់លានដុលា រអាមរិក វិស័យមិនអាចជួញដូរបាន តបន្ត។ ចំណកនឥណទាន ត ឹមពាក់កណា្ដ លឆា ំ 2017 យបានកើនឡើងពីអត ក្នុងសុកដលផ្ដល់ជូន វិស័យសំណង់ និងអចលនទពយ 14.0 ពាន់លានដុលារអាមរិកក្នុងឆាំ 2016។ 28 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 បានឡើងខ្ពស់បំផុតក្នុងអត 24 ភាគរយនអតសរុបតឹម >^8ęǓ%x$<Z9˜?mɥU¢@ÂCr=)^?>_<@Âǫ&ǥ7)hɆi$hČ`7I2ǥ7 ុ ឆាំ 2008 មុន នះ ខ្ពស់ជាង 23 ភាគរយដលបានកត់តក្នង Ⱥ=@ÂCr=Ƕ+Z@$<¡ĬǓ?Ǩ7Đ¥`ğ`(˒ǫ&>=˔ ពលឈានដល់វិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុសាកលពលដលតម្លនពពុះ Ǔ 7Y($<5 Ch2(mF)?7ųǓ:¢ ?$m.]h7Y(Ǯ= Y 9ši Z - $<¡7˜dz? CǢǿǓǖ>7Y(ɇ+7Z=ǞëǓ7 ផ្នកលំ ឋានបានកើតមានបនាប់ពីពល ះ។ ះបីជា 50% c9Ǔ¦(y C>]8 $CY$<¡ យា៉ងណា ឥណទានក្នុងសុក ដលផ្តល់ យវស័យធនាគារ 40% ដល់វិស័យសំណង់ និងអចលនទពយ ថយចុះ 28.6 ភាគរយ 30% យធៀបនឹងឆា ំកន្លង ក្នុងអំឡុងពលពាក់កណា្ដ លឆា ំ 20% 2007 ដលទាបជាងកំរិតមធយម 36.0 ភាគរយបចាំឆាំក្នុង 10% អំឡុងពល4ឆាំចុងកយនះ ។ 0% -10% Dec-09 Apr-10 Aug-10 Dec-10 Apr-11 Aug-11 Dec-11 Apr-12 Aug-12 Dec-12 Apr-13 Aug-13 Dec-13 Apr-14 Aug-14 Dec-14 Apr-15 Aug-15 Dec-15 Apr-16 Aug-16 Dec-16 Apr-17 >^8ęǓ%x)hİǓ$I2ǥ7$œ©(źǓ]$ĬǓ?9˜?mɥ U¢@ÂCr=Ch2(m7Y(F)?7£5:Ǔ¢Ǩ7c$`7cE`( £8;:xǶǛéǓ6>$<Ÿ©Ǜ 8d7™=v e7I2ǥ7 30.0 $<¡7˜dz? CǢǿǓǖ>7Y(ɇ+7Z=ǞëǓ7 Ch2(m7Y(F)?7ųǓ:Ǔ¢ វិស័យសារពើពន្ធ 25.0 20.0 លទ្ធផលអនុវត្តការងារសារពើពន្ធនាពលថ្មីៗនះ តូវបាន 15.0 កំណត់លក្ខណៈ យការបមូលចំណូលដ៏រឹងមាំ តបន្ត 10.0 អាស័យ យ គជ័យ ក្នុងការអនុវត្តយុទ្ធសាស្តកៀងគរ 5.0 ូ ឆាំ 2014-18។ ចំណល ផ្នកខាងចំណាយវិញ បក់បៀវតសរ៍ - វិស័យសាធារណៈដលកើនឡើងយា៉ងគំហុក បានតូវប៉ះប៉ូវ យការថយចុះជាលំដាប់នការចំណាយដើមទុន។ ហតុនះ £8;:xǶǛéǓ6>$<Ÿ©Ǜ ឱនភាពសារពើពន្ធទូ បន្តអាចគប់គងបាន។ ប៉ុ ន្ត ចំ ណ កឥណទា នផ្ដ ល់ ជូ ន វិ ស័ យ កម្ម ន្តសាលនិ ង ក) ការកៀងគរចំណូល សណា្ឋគារនិង ជនីដានបានថមថយ។ និនាការនះ អាច ុ ប ឆ្លះ ំ ឲយឃើញអំពកា ង ័ ី រថយចុះភាពបកួតបជង នវិសយ ការបមូលចំណល ូ តរឹងមាំ ូ បានបា៉នប យតវ ់ មាណ ើ ណិជកម្ម អាចធ្វពា ្ជ បាន លគឺវស ិ យ ័ កាត់ដរ និងទសចរណ៍។ ុ អត 15 ភាគរយ (ធៀបនឹងឆាម ថា បានកើនឡើងក្នង ុ ) ក្នង ំ ន ុ អ្នកវិនិ គអាចប្ដូរការវិនិ គងាក រកវិស័យមិនអាចធ្វើ ឆាំ 2016។ ចំណល ូ ក្នង ុ សក ូ បានបា៉នប ុ តវ ់ មាណថា បានកើន ្ជ បាន ជាពិសសក្នង ពាណិជកម្ម ័ សំណង់ និងអចលនទពយ ុ វិសយ ឡើងដល់ 15 ទីលានរៀល (3.7 ពាន់លានដុលារអាមរិក) ដើមបីបមើតមូវការក្នុងបទស ជាជាងសមប់ការនាំចញ។ ឬ 18.4 ភាគរយន ផ.ស.ស យបានឡើងពីអត 17.6 និនាការនះ ពុំសូវគាំទដល់ការរកសោកំណើនសដ្ឋកិច្ចកមិត ុ ឆាំ 2015 (រូបលខ 26)។ ភាគរយក្នង ុ ចំ ក្នង ូ មចំណល ខ្ពស់ ះឡើយ។ ការចូលរួមវិភាគទានក្នុងកំណើនឥណទាន ំ អស់នះ ចំណល ទាង ើ ង ូ ពន្ធចូលរួមវិភាគទានស្មនឹ 15 ភាគរយ ក្នុងសុក យការលក់ដុំ និងលក់រាយនាពលថ្មីៗនះបាន ុ ឆាំ 2016 ន ផ.ស.ស ក្នង យបានកើនឡើងពីអត 14.4 ុប ថយចុះ ជាការឆ្លះ ំ ឲយឃើញអំពកា ង ី រថយចុះនការបប ើ ស់ ុ ឆាំ 2015។ សមាសធាតុធជា ភាគរយក្នង ុ នចំណល ំ ងគបំផត ូ ក្នុងសុក (រូបលខ 25 )។ ពន្ធ គឺបានមកពីពន្ធ យប ួ ស្មើ 60 ភាគរយ ល មានចំនន ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 29 នចំណូលពន្ធសរុប។ នាំមុខ យពន្ធលើតម្លបន្ថម (VAT) ខ) ចំណាយសារធារណៈ ពន្ធ យប លបានពងីកបន្ថមទៀត បានឈានដល់ 8.8 ភាគរយន ផ.ស.ស ក្នុងឆាំ 2016 យបានកើនឡើង ូ បានជំរញ យតវ ុ ភាគចន ើ យសំណច ួ្ន ើ បោប់បក់ឈល ពី 8.4 ភាគរយន ផ.ស.ស ក្នុងឆាំ 2015។ ពន្ធ យផាល់ កើនឡើង លជំហរសារពើពន្ធរបស់អាជាធរតូវបានរៀបចំ ក៏បានកើនឡើងដរ យកើនឡើងដល់ 3.6 ភាគរយន ថវិកា ដើមបីពងីកបន្ថមក្នុងឆាំ 2016 កយការចបាច់ ផ.ស.ស ក្នុងឆា ំ 2016 យបានកើនឡើងពីអត 3.3 ូ ផ្នកសារពើពន្ធអស់ពលជាចន បញ្ចល ំ ើ ឆា។ ៉ ណា ះបីយាង ភាគរយ ក្នុងឆាំ 2015។ ការបា៉ន់បមាណនាពលចុងកយនះ បងាញឲយឃើញថា ចំណាយសាធារណៈ អាចឈានដល់តឹមត 21.4 ភាគរយ >^8ęǓ%xCǬCǦ3]CǕ h ? h 7myřǓ)2 Ȅ 5^ɥ ប៉ុ ុ ឆាំ 2016 បើបៀបធៀបជាមួយការចំណាយដល ្ណ ង ះក្ន >8Cm>Ǟë; Ǔ Ǩ Y ? ǫ&>=řǓ9CC មានក្នុងថវិកាក្នុងអត 22.3 ភាគរយន ផ.ស.ស (រូបលខ 27)។ ថ្វីបើមានការកើនឡើងយា៉ងគំហុក នសចក្តីស្នើចបោប់ 20.0 :7›ǩïǓ?m :7›Ŷɉ Ǔ ? :7›Ǫ2Y+$<¡ Ǔ y $<Ÿ©Ǜ7Y(ǔ>ǨúǓ7mdzõǓ7>8Cm8]&Š?Y$6ǧǖ>:Y;:ɋ$ CǬäǓ?mx e = ǔ>ǨúǓ7mdzõǓ7 ុ មួយខតម បមាណ 250 ដុលារ) ក្នង ឹ ឆាំ 2018។ សបពល ជាមួយគានះដរ ការចំណាយវិនិ គមូលធនសរុប គឺស្ថិត វឌឍនភាពដ៏ល្អបសើរក្នុងការបមូលចំណូល បានទទួល ក្នុងនិនាការថយចុះបង្កឡើងជាចមបង យការថយចុះជា ការគាំទជាចមបង យការអនុវត្តបកប យ គជ័យនូវ បណ្ដើរៗ នសមាសធាតុហិរញ្ញបបទានពីខាងក (ជាភាគរយ យុទ្ធសាស្តកៀងគរចំណូលឆាំ 2014-18។ យុទ្ធសាស្តនះ ន ផ.ស.ស)។ សង្កត់ធ្ងន់យា៉ងសមសបលើសារៈសំខាន់នរដ្ឋបាលចំណូល >^8ęǓ%xǔ>)hǢ=C™3 Ǔ ǔ>ūǓ8ū Y ʍǓ< Ǔ m ( ខណៈដល លន បាយចំណូលមិនមានការផាស់ប្តូរធំដុំ Ⱥ=ǔ>þ`7ğ`(ę`<% ] )hǢ=ķœ$ Ǔ , Ǔ ʄǓ$m ? «œ ឡើយ។ ះយា៉ងណាក្ដី ចំណូលក្នុងសុក គិតជាភាគរយន Ǒ Ǩ78ki8k@ ŲǓ@ ^ C(Ⱥ=ǔ>4=)]ię`ǔ>)hǢ= ផ.ស.ស បហលជាថរ អតបមាណ 18 ភាគរយកយ È Ēb@3Ǔ¦>È ពីមានការកើនឡើងយា៉ងឆាប់រហ័ស ក្នុងអំឡុងប៉ុនានឆាំចុង Y @Â7ɉ Ǔ Ǩ & >Ǟë;Y ? @Â7Yɉ& :ZʟǓ 25 ˅ˊʻˇ ˩˜˨ˬˠ˩˜˛˚˘˧ˠ˫˘ˣ ្ធ កៀងគរចំណល កយនះ។ យុទសាស្ត ំ ច់ ូ ជំហានបនាប់ ចាបា 20 តូវពិនិតយឡើងវិញលើ លន បាយចំណូល ដលមាន 15 ស ប់ រួមទាំងការលើកទឹកចិត្តផ្ន កពន្ធដារផងដរ ហើយ 4.8 4.4 4.3 4.6 5.0 5.7 10 6.3 7.7 សបពលជាមួយគា ះ ក៏បន្តពងឹងរដ្ឋបាលចំណូលបន្ថម 2.6 2.4 2.1 2.1 2.4 1.9 2.5 2.4 ទៀត។ 5 7.3 8.2 7.0 7.0 6.4 6.3 4.9 3.9 0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016e ŶǓ;:xǶǛéǓ6>$<Ÿ©Ǜ7Y(ǔ>ǨúǓ7mdzõǓ7>8Cm8]&Š?Y$6ǧǖ>:Y;:ɋ$ CǬäǓ?mx e = ǔ>ǨúǓ7mdzõǓ7; NSDP = d97ǔ>=]5›dzÀC˜F;Y@0Ǔ–7oǛ3Y 30 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 ក្នុងឆាំ 2016 ការចំណាយមូលធនមានអតកមកមិត ការបមូលចំណូលក្នុងសុក ទំនងជាតូវបានជំរុញខ្លះៗ ូ បានតមវ ដលតវ ូ បានផ្ដល់ អនុសាសន៍កមយុទសាស្ត ូ តវ ្ធ យបភពចំណូលថ្មីៗ ដូចជាចំណូលពីបងឥន្ធនៈក្នុងឆាំ អភិវឌឍជាតិ(NSDP) 2014-18 ។ ហតុន ះ ការពង ីក ខាងមុខ បសិនបើការសមចការអភិវឌឍលើអណ្ដូងបង ិ ញ្ញបបទាន ការចំណាយមូលធន ដលផ្តល់ហរ យ រដាភិបាល ក្នុងដនសមុទតូវបានធ្វើឡើង។ កិច្ចពមពៀងបងឥន្ធនៈ ើ ការវិនិ ដើមបីបង្កន ុ វិសយ គ ជាពិសសក្នង ័ ហដារចនាសម័ន្ធ ្ព ូ បងក្នង សមប់ការអភិវឌឍអណ្ដង ុ A តវ ុ ដនសមុទប្លក ូ បាន រូបវ័ន្ត មានភាពចាំបាច់។ ដើមបីលើកកម្ពស់កំណើនសដ្ឋកិច្ច ុ ខសីហា ឆាំ 2017។20 កយការសមចចិត្ត ចុះហត្ថលខាក្នង ជាសកានុពល ការពងីកការវិនិ គ លើហដារចនាសម័្ពន្ធ ជាសាពរលើការវិនិ គ ការដាក់ឲយមានហដារចនាសម័្ពន្ធ ំ ច់ណាស់។ ការវិនិ សាធារណៈ គឺមានភាពចាបា ្អ គលើផកនះ ដលចាំបាច់ សមប់អណ្ដូងបងកមដំណាក់កាល 1A នឹងអាចជួយលើកកម្ពស់កំណើនធាតុចញ តាមរយៈការជំរុញ តូវធ្វើឡើងក្នុងរយៈពល 24 ខ មុនពលបង ចាប់ផ្ដើម សចក្តីតូវការសរុបក្នុងរយៈពលខ្លី និងពងីកសមត្ថភាព ហូរ។ ផលិតកម្មបង មានបរិមាណ 8.000 ធុងក្នង ុ មួយថ្ង ផលិតភាពរបស់សដ្ឋកិច្ច យសារ ស្តុកហដារចនាសម័្ពន្ធ តូវបានរំពឹងថានឹងទទួលបាន។ បន្ថមលើចំណូលពីពន្ធលើ កាន់តមាន កំរិតខ្ពស់ជាងមុនក្នុងរយៈពលវង។ បក់កមបុព្វលាភ និងបក់កមដទទៀត រដាភិបាលនឹង រកសោចំណក 5 ភាគរយ។ គ) តុលយភាពសារពើពន្ធ ការពឹងផ្អករបស់កម្ពុជា លើមូលនិធិពីខាងក ដើមបី ឱនភាពសារពើពន្ធជាទូ តូវបានបា៉ន់បមាណថា ស្ថិត ផ្គត់ផ្គង់ហិរញ្ញបបទាន លើថវិកាបចាំឆាំរបស់ខ្លួនតូវបាន ួ្ន កមការគប់គងបាន។ ការកើនឡើងនចំណាយលើបក់ឈល ុ រយៈពលប៉នា កាត់បន្ថយគួរជាទីកត់សមា្គល់ ក្នង ំ ង ុ នឆាច ុ កយ ក្នុងវិស័យសាធារណៈតូវបានប៉ះប៉ូវវិញភាគចើន យការ នះ។ ទិដ្ឋភាពនះ អាស័យមួយផ្នកធំ យ គជ័យរបស់ ថយចុះការចំណាយមូលធន។ យការបមូលចំណូលមាន អាជាធរក្នុងការកៀងគរចំណូលក្នុងសុក ដលបានកើនឡើង ការកើនឡើង ផលប៉ះពាល់នបក់ឈ្នួលកើនឡើង ក៏តូវ យា៉ងឆាប់រហ័ស។ បន្ថមលើនះទៀត ការវិនិ គវិស័យ បានបន្ធូរបន្ថយ ហើយ ឱនភាពសារពើពន្ធ ជាទូ តូវបាន សាធារណៈ ដលផ្តល់ហិរញ្ញបបទាន យដគូអភិវឌឍ ធៀប បា៉ន់បមាណថា ស្ថិត បមាណ 3 ភាគរយន ផ.ស.ស នឹង ផ.ស.ស បានថយចុះជាបណ្ដើរៗ។ ក្នុងឆាំ 2011 ដគូ ក្នុងឆាំ 2016 ដលទាបជាងអត 3.5 ភាគរយន ផ.ស.ស អភិវឌឍន៍ ដលផ្តល់ជំនួយហិរញ្ញវត្ថុ រហូតដល់មួយភាគបីន ក្នុងឆាំ 2015 បន្តិច (រូបភាពទី 28)19 ថវិកាទូ របស់រដាភិបាល (រូបលខ 29) ហើយតួលខនះ តំណាងឲយបមាណ 80 ភាគរយនការវិនិ គសាធារណៈ >^8ęǓ%xU7ǫ:dz>Ĕ`:7›87˜4=)]iǛC7Ǔ¦[=řǓ9CC) 25 ថវិកាបចាំឆាំ នបតិបត្តការទូ ិ របស់រដាភិបាល បានថយចុះ 20 មក តិចជាងមួយភាគបំនថវិកាសរុប (ឬ 62 ភាគរយន 15 ការវិនិ គសាធារណៈសរុប)។21 ភាពពឹងផ្អ ក នឹងត ូវបន្ត 10 ថយចុះ ូ ក្នង ពលអាជាធរបន្តកលម្អការបមូលចំណល ុ សកុ ។ 5 0 ប៉ុន្តការកើនឡើងនប ក់ឈ្នួលវិស័យសាធារណៈយា៉ងឆាប់ -5 រហ័ស អាចដកការផ្ដល់មូលនិធិរបស់រដាភិបាលលើគមង ើ យគមងហដារចនាសម្ពន មូលធនដលធ្វឲ ្ធ ល់ហរ ័ ផ្ដ ិ ញ្ញបបទាន -10 )h2Ȅ? )hǢ= 3]?Ǔ¢ǫ: -15 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016e យមា ស់ជំនួយដលកំពុងថយចុះមានសា នភាពកាន់ត អាកក់។ ŶǓ;:xǶǛéǓ6>$<Ÿ©Ǜ7Y(ǔ>ǨúǓ7mdzõǓ7>8Cm8]&Š?Y$6ǧǖ>:Y;:ɋ$ CǬäǓ?mx e = ǔ>ǨúǓ7mdzõǓ7 19 ទិន្នន័យសារពើពន្ធសមប់បតិបត្តិការទូ របស់រដាភិបាលក្នុងឆាំ 2016 គឺជាទិន្នន័យបឋម។ 20 សចក្តីបកាសព័ត៌មានស្ដីពីពិធីហត្ថលខាផ្លូវការលើកិច្ចពមពៀងបងឥន្ធនៈសមប់ការអភិវឌឍអណ្ដូងបងក្នុងដនសមុទ ប្លក់ A បទសកម្ពុជារវាងរដាភិបាលកម្ពុជា និង KrisEnergy ថ្ងទី 23 ខសីហា ឆាំ 2017។ 21 ទឹកបក់សរុបនការផ្គត់ផ្គង់ហិរញ្ញវត្ថុពីខាងកក្នុងថវិកាបចាំឆាំ មានចំនួនតិចជាងចំនួនទឹកបក់នជំនួយអភិវឌឍកបទសរបស់កម្ពុជា (ODA) ដតាបស ះពុម្ពផសោយ យកុមបឹកសោអភិវឌឍកម្ពុជា។ ដតាបស ODA ដាក់បញ្ចូលជំនួយដលពុំមនជាផ្នកមួយនថវិកាបចាំឆាំ។ ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 31 >^8ęǓ%xǫ::[(ķ¨Ǔ$>8Cm$<Ÿ©Ǜę`ǔ>9Š3m9Š(m “ពឹត្តិបត្តិស្ថិតិបំណុលសាធារណៈរបស់កម្ពុជា” បងាញថា DY>³’@3™©:ZǕ(ʟǓǓǛ)<Ǔ(CʆǓǓ8mǔ>@Â7Yɉ& ុ ចុងឆាំ 2017 រាជរដាភិបាលកម្ពជាមា ុ សាធារណៈ នបំណល dzǦ>2jǬ7ǔ>4=)]i&_>Ǜ5Z$3mCǬäǓ?mv មិនទាន់សងរួច សរុបចំនួន 5.8 ពាន់លានដុលារអាមរិក ឬ 35.8 DY>³’@3™©:ZǕ(ʟǓǓ řǓǔ>@Â7Yɉ&dzǦ>2jC>]8 ឹ ចុងឆាំ 2016។22 បទសចិន 29.3 ភាគរយន ផ.ស.ស តម 32.3 32.7 29.1 ំ ល គឺជាមាស់បណ ុ (រូបលខ 31) ស្ទរ ុ ធំជាងគបំផត ើ ពាក់កណា្ដល 23.9 នបំណុលមិនទាន់សងរួចរបស់កម្ពុជា គឺជាការជំពាក់បទស 18.6 ចិនមាស់បំណុលធំជាងគទីពីរ និងទីបី គឺសាប័នពហុភាគី លគឺធនាគារអភិវឌឍអាសុីដលមានចំនួនស្មើ 19 ភាគរយ និងធនាគារពិភព កដលមានចំនួន 9 ភាគរយនបំណុល 2011 2012 2013 2014 2015 2016 មិនទាន់សងរួចសរុប។ ក្នុងឆាំ 2016 ការសងសវាបំណុល ŶǓ;:xǶǛéǓ6>$<Ÿ©Ǜ7Y(ǔ>ǨúǓ7mdzõǓ7>8Cm8]&Š?Y$6ǧǖ>:Y;:ɋ$ ័ សាធារណៈ ដលគបដណ្ដប់លប វិសយ ើ ការបក់ និង ើ ក់ដម ថ្លសវាដទទៀតមានទឹកបក់សើ្ម 186 លានដុលារអាមរិក។ ឃ) បក់សនសំរដាភិបាល និងបំណុលសាធារណៈ ការពងឹងសារពើពន្ធ ដលតូវបានបន្តក្នុងរយៈពលជា ȃ _)ħǓ$ɥǣ< >^8ęǓ%x8h2? Ǔ 8 ǬæC m 2h ? ȃ  ǯ7.]ǯ>  ǫ&>=řǓ82 Ǔö ǶĖǓ>$ ȃ C>]8 h ? ចើនឆាំ បានចូលរួមវិភាគទានដល់បក់សនសំសរុបរបស់ រដាភិបាល។ គិតតឹមខមិថុនា ឆាំ 2017 ទឹកបក់សរុបន 6ǧǖ>:Y;:ɋ$ :D]ǫ&ZēǓ¦Ǔ(y 518 , 9% 94 , 2% បក់ប ្ញើរដាភិបាលក្នុងបព័ន្ធធនាគារបានឡើងដល់ 11.6 6ǧǖ>F;Y@0Ǔ–7oǶC]Z ភាគរយន ផ.ស.ស ឬ 2.5 ពាន់លានដុលារ (រូបលខ 30)។ 1,129 , 19% ក្នុងអំឡុងវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុសាកលឆាំ 2008-09 បហល 2 )Y7 2,818 , 48% ភាគរយន ផ.ស.ស នបក់ប ើ្ញ ដាភិបាល តវ រ ើ ស់ ូ បានបប ុ សារពើពន្ធ។ ក្នង ជាទុនជំរញ ុ ុ បទសកម្ពជា លន បាយ 8h2ȃ?ǙCm 635 , 11% សារពើពន្ធ ឹ ជាឧបករណ៍ តតម លន ូ ដ្ឋកិច្ច បាយមា៉កស យហតុថា លន បាយរូបិយវត្ថុតូវបានរឹតតបិត ď¥Ǔǫ&ZēǓ¦Ǔ(y $^ĘÇǓǕ(3Ǔª( 181 , 3% 280, 5% +8k]7 យការបើបស់រូបិយវត្ថុដុលារកមិតខ្ពស់។ 208, 3% £8;:xǶǛéǓ6>$<Ÿ©Ǜ >^8ęǓ%xʄǓǓ$m8ġ’`>8Cm>ǞëǓ;YǨ?Ǩ7þ`7ğ`( ចំ ណា ត់ ថា ក់ ក ង្វ ល់ បំ ណុ ល របស់ ក ម្ពុ ជា ក្នុ ង កា រវិ ភា គ ǫ&>=řǓ9CC) ចុងកយ របស់ធនាគារពិភព ិប ក/មូលនិធរ ិ វត្ថអ ូ យ ុ ន្តរជាតិ 14 12 ក្នុងឆាំ 2017 តមានកមិតទាប។ ចំណាត់ថាក់កង្វល់ 10 បំណុលរបស់កម្ពុជា មានកមិតទាបយា៉ងសុីសងាក់ចាប់ពីឆាំ 8 2011 មក យឈរលើមូលដានគប់គងសារពើពន្ធយា៉ង ុ បយ័ត។ បង ុ រកសោ ្ន បទសកម្ពជាបន្ត លការណ៍គបដណា្ដប់ 6 4 ុ ការខ្ចី ក្នង យឈរលើលក្ខខណសមបទានតប៉ុ ្ណ 23 ះ។ 2 - កមចបោប់ថវិកាជាតិ មានតកសួងសដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ 2013 2014 2015 2016 $<Ÿ©Ǜ ិ តិបត្តរ អង្គនីតប ិ បស់រដាភិបាលក្នង ្ច ុ ការចុះកិចសនយោ ំ ល លើបណ ុ 22 “Cambodia Public Debt Statistical Bulletin”. Volume 3. March 2017. Ministry of Economy and Finance. 23 លក្ខខណសមបទានក្នុងកម្ចី គឺលក្ខខណដលមានធាតុការផ្ដល់ជំនួយ 35 ភាគរយ ឬលើសពីនះ។ 32 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 សាធារណៈ។ ចបោប់ថវិកាបចាំឆាំដលមានចងអំពីពិដានន ័ អាសយ ូ ការវិនិ យតមវ ំ ងរបស់ គសាធារណៈដ៏ធធ កម្ចីបចាំឆាំ តូវបានអនុម័ត យសភា។ បទសកម្ពុជា ការទាញយកនូវបក់សនសំក្នុងសុក ដល បមូលបានកាន់តចើនឡើង ដើមបីផ្ដល់មូលនិធិដល់គមង ុ បទសកម្ពជា ំ ន់បានចាប់ផម ពុទា ើ ស់បក់សនសំ ើ្ដ បប វិនិ គគាំទដល់បជាជនកីក និងគាំទដល់ការរីកចមើន ក្នុងសុក ដើមបីយកមកផ្ដល់ហិរញ្ញបបទាន សមប់សចក្ដី សដ្ឋកិច្ចមានផលិតភាពខ្ពស់ អាចជាជមើសដ៏ល្អ។ បទស តូវការការវិនិ គសាធារណៈរបស់ខ្លួន ឡើយ។ បច្ចុបបន្ន ុ បន្តរកសោ កម្ពជា លន បាយវិនិ ិ មរបស់ខន គសរីនយ ួ្ល ។ រាល់បំណុលមិនទាន់សងរួចស្ទើរទាំងអស់ គឺជាបំណុល ហតុនះ ការកៀងគរបក់សនសំតាមគួសារ ដើមបីជំរុញ សាធារណៈពីខាងក។24 នះមានន័យថា ភាគចើន (62 ការវិនិ គមូលធនសាធារណៈ ទំនងជាមិនធ្វើឲយវិនិ គ ភាគរយ) នការវិនិ គមូលធនសាធារណៈ តទទួល ឯកជន តូវថយចុះឡើយ។ ផ្ទុយ វិញកតានះ អាចកាយ ហិរញ្ញបបទាន ពីខាងក ថ្វីបើធនធានបក់សនសំក្នុងសុក ជាកាតាលីករ ទាក់ទាញមូលធនឯកជនបន្ថមទៀត សបពល កំពុងតូវបានពងីក ពលដលបក់ចំណូលមានការកើន ដលបទសកម្ពុជាកំពុងធ្វើសមាហរណកម្មកាន់តខាំងឡើង ឡើង។ ការប ើប ស់ចុងក យនគ ួសារ គិតជាចំណ ក ុ សងាក់តម្ល ក្នង ំ ន់ និងសាកល។ កតានះក៏ជយ ថាក់តប ួ ផ.ស.ស មានការថយចុះជាបណ្ដើរៗក្នុងរយៈពលពីរទសវតស ួ បន្ថមទៀតដល់ការផាស់បរ សមបសមល ្ព សដ្ឋកិច្ច ូ្ត រចនាសម័ន្ធ ចុងកយដលអនុ ួ រមានការកើន តឲយបក់សនសំ នគសា ដលបច្ចុបបន្នកំពុង កើតមានឡើងផងដរ។ ឡើង (រូបលខ 32)។25 >^8ęǓ%xʄǓ$ Ǔ C h ( m 7Ǔ¦$ ©œ ŶǓďC © Ǭ7 Ǔ $<ŸǛ ǔ>þ`7ğ`(8kĵ Ǔ˜ 3 ] C Y™ ɧ$œ( © $ŸǓ3Y ǥ8ɧğ`=v ʄǓ$Ǔ C m 7Ǔ¦$ h ( ©œ ŶǓďC Ǔ .]C ǫ&>=řǓ9CC) 60.0 50.0 40.0 30.0 20.0 10.0 0.0 -10.0 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 $<Ÿ©Ǜ D¥Z?Z:Z7 ǬúǓcEC]Z CY(§8]>à e4 Ěb3Ǣ< ŶǓ;:xC7šCǓ¦7ořǓǔ>F;Y@0Ǔ–:Y;:ɋ$6ǧǖ>:Y;:ɋ$ 24 បំណុលក្នុងសុកសាធារណៈ មានចំនួនតឹមត 0.05 ភាគរយនបំណុលសាធារណៈមិនទាន់សងរួចសរុបប៉ុ ្ណះ។ ័ ពាណិជ្ជកម្មកបទស 25 វិសយ លគឺវិស័យវាយនភណ និងផលិតសបកជើង (និងផ្នកខ្លះនវិស័យទសចរណ៍) តបានទទួលមូលនិធិភាគចើនពី ការវិនិ គផាល់ពីបរទស។ ការវិនិ គកមិតគួសារក្នុងបទស ហាក់ បមូលផ្ដុំលើវិស័យសំណង់ និងអចនលទពយដលមិនសូវជួយពងឹងដល់កំណើនសដ្ឋកិច្ច។ ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 33 34 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 ទសសនៈវិស័យ និងហានិភ័យ ទសសនៈវិស័យការរីកចមើនសដ្ឋកិច្ច តមានលក្ខណៈ ជាបន្ត ក្នុងការទាក់ទាញអ្នកទសចរអន្តរជាតិ ជាពិសសគឺ អំ យផល។ ថ្វបើ នភាពសកចុះបន្ដច ី មា ិ ក្តី ប៉ន ុ កំ ្ត ណន ើ ពិត បទសចិន យមានជើង ះហើរ យផាល់ថាក់តំបន់ ូ បានពយោករណ៍ថា តវ ំ ង រកសោភាពរឹងមាក ុ្ន អត 6.7 ភាគរយ ថ្មីៗ និងការផ្ដួចផ្ដើមគំនិត “តៀមលក្ខណៈដើមបីទសចរណ៍ ឆាំ 2017។ ក្នុងឆាំ 2018 កំណើនសដ្ឋកិច្ចតូវបានរំពឹង ចិន (China Ready)” ។ (សមប់ព័ត៌មានលម្អិតសូមមើល ថា មានការងើបឡើងបន្តិចបន្តួចឈានដល់ 6.9 ភាគរយ អត្ថបទជាជម ើស មានចំណងជើងថា ការទាក់ទាញរបស់ ័ មួយផ្នកធំ អាសយ ើ ការចំណាយពាក់ពន យកំណន ័ ជាមួ ្ធ យ ុ ៖ ការធ្វអ បទសកម្ពជា ើ តិបរមាកម្មនសកានុពលទសចរណ៍)។ ការ ះ ត មុនពលដលនិនាការនះ ថយចុះវិញសនសឹមៗ ុ ឆាំ 2019 និងឆាក ក្នង ុ ំ យៗទៀត (សូមមើលបទសកម្ពជា៖ ើ សដ្ឋកិចត សមប់រយៈពលមធយម កំណន ូ បានពយោករណ៍ ្ច វ សូចនាករសំខាន់ៗ)។ កំណើនសដ្ឋកិច្ចនឹងបន្ត ដលតូវបាន ថា តមានលក្ខណៈអំ យផល។ ឈរលើមូលដា ន ជំរុញ យពិពិធកម្មការនាំចញ និងឈរលើមូលដានលំហូរ កំណើនលំហូរចូលន ការវិនិ គផាល់ពីបរទស ដ៏រឹងមាំ ឹ មារ ចូលដ៏រង ំ បស់ ការវិនិ ី រទស។ កំណន គផាល់ពប ើ សដ្ឋកិច្ច ពិពិធកម្មការនាំចញ នឹងកើនឡើងសបពលដលវិស័យ ក៏នឹងតូវបានជំរុញមួយផ្នក យការកើនឡើងការចំណាយ ូ បានរំពង សំណង់តវ ើ ឹ ថា នឹងថយលបឿន។ កតានះ នឹងជួយបង្កន ំ ការវិនិ រដាភិបាល រួមទាង ្ជ គសាធារណៈផងដរ។ ពាណិជកម្ម ជំហរខាងករបស់កម្ពជាបន្ថ ុ មទៀត។ ការថយចុះរបស់វស ័ ិ យ សាកលតូវបានរំពឹងថា មានការងើបឡើងវិញជាបណ្ដើរៗ។ សំណង់កយពលការងើបឡើងវិញ កយវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុ សាកល ើ ការនាច ក នឹងបន្ថយកំណន ូ ក្នង ំ ល ី ុ រយៈពលខ្ល។ មានស ិ កម្មក្នង បងាញអំពី ពិពធ ័ កម្មន្តសាល ុ វិសយ យ ការឈានឡើងសនសឹមៗក្នង ុ ផលិតកម្មក្នង ុ ការជំរញ ុ សក ឹ ុ ក៏នង មានការចូលមកដល់នកុមហ៊ុន ដលផលិត ផលិតផលតម្ល ជំនួសឲយការនាំចូលនូវទំនិញជាមូលដាន និងទំនិញបើបស់ បន្ថមខ្ពស់ មួយចំនួន ជាពិសសផលិតផលឧបករណ៍ និង ក្នុងរយៈពលមធយមផងដរ។ គ ឿងបរិកា្ខ អគ្គិសនី និងគ ឿងបនា ស់រថយន្ត។ ប៉ុន្ត ថ្ល ិ នី និងការចំណាយដឹកជញ្ចន អគ្គស ូ ខ្ពស់ តជាឧបសគ្គចមបង លន បាយសារពើពន្ធ ដលពងីកបន្ថមទំនងជា ក្នុងការ ះ រកការបង្កើតច ្ក មផលិតកម្មថ្មីៗ។ វិស័យ នឹងបន្តក្នុងឆាំ 2018 និងឆាំកយៗមកទៀត។ បក់ឈ្នួល ំ ង ទសចរណ៍កព ័ មួយផ្នកធំ ុ ងើបឡើង អាសយ ្ច តខំ យកិចខិ វិស័យសាធារណៈកើនឡើង (និងចំណាយពាក់ព័ន្ធជាមួយការ ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 35 ះ ុ រយៈពលខ្លី និងសចក្តត ត) ក្នង ី វូ ការក្នង ុ ការជំរញ ុ ការ ី តវ ការកាត់បន្ថយភាពកក ឹ ថា ូ បានរំពង ុ តបន្តធាក់ចះ វិនិ ុ រយៈពលមធយម ទំនងជានឹងកើតមាន គសាធារណៈក្នង ក្នុងរយៈពលប៉ុនានឆាំខាងមុខ។ ចំណុចនះឈរលើការបន្ត ័ សំណង់ និងវិសយ ឡើង។ សបពលដលវិសយ ័ អចលនទពយ ី វិសយ ពងក ើ ការបង្វរ ័ សវា និងផលិតកម្ម រួមគាជាមួយកំណន មានការថមថយ ជាលទ្ធផលធ្វឲ ូ ការតិចជាងមុនន ើ យមានតមវ បក់។ ះយា៉ងណាក្ដី មានផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានដលអាច ើ ស់កង ការបប ំ ញដលមានស្ថរភាព ុ្ន បទស ហើយការនាច ុ របស់វស កើតមានឡើង នការធាក់ចះ ័ វាយនភណ និងសំណង់។ ិ យ ូ ដ៏រង ការទទួលបានចំណល ុ ឹ មាំ ដលកម្ពជាធាប់មានបទពិ ធន៍ បសិនបើផលប៉ះពាល់នះកើតមានជាក់ស្ដង ះអាច ី នះ បហលជាតវ រហូតមកទល់ពលថ្មៗ ិ ម្ដងៗ។ ូ បាត់បង់បន្តច កាត់បន្ថយឱកាសការងារ និងឱកាសរកបក់ចំណូលសមប់ ើ គួរជាទីកត់សមា្គល់នឱនភាពសារពើពន្ធ ដើមបីចៀសវាងកំណន កម្មករនិ ុ អាចប៉ះពាល់ ដល់ការកាត់បន្ថយ ជិតចំណាកសក យុទ្ធសាស្តកៀងគរចំណូលថ្មី ចាំបាច់តូវដាក់ឲយមានដើមបី ី ។ ភាពកក យ ំ ន ងលើកណ ័ កសិកម្ម ើ សដ្ឋកិច្ច នវិសយ មូលដានពន្ធក្នុងបទស ពងឹង លន បាយចំណូល ដ៏យឺតយា៉វ សដ្ឋកិច្ចមិនមនកសិកម្មនជនបទ (ផលិតកម្ម បន្ថមទៀត និងពងឹងរដ្ឋបាលចំណូលក្នុងរយៈពលខ្លី និង សវាកម្ម និងការបង្វរបក់) កន្លងមក គឺជាកតាចូលរួមវិភាគទាន រយៈពលមធយម។ ដ៏គួរជាទីកត់សមា្គល់ក្នុងការកាត់បន្ថយភាពកីក និងភាព ៌ង សមបូណរ ុ កិចខិ ុ រឿងជារួម។ ក្នង ុ ការរកសោ ្ច តខំរបស់អាជាធរក្នង ហានិភ័យអាកក់សមប់ទសសនៈវិស័យនះ គឺការធាក់ចុះ ស្ថរភាពតម្លកសិផល និងការវិនិ គលើទីតាំងស្ដុក និង ំ ក់នសដ្ឋកិចថា ដ៏គហ ំ ន់ ជាពិសសបទសចិន ការបាត់បង់ ្ច ក់តប សម្ងួតសូវ ជាពិសសតម្លសូវ មូលនិធិពិសសមួយសមប់ ភាពបកួតបជងក្នុងការនាំចញបបបុរាណ និងភាពមិន ី របក់ទាប តវ កម្ចកា ីុ ូ បានដាក់ឲយមានសមប់មាស់ ងមា៉សន ចបោស់លាស់ពាក់ព័ន្ធជាមួយការ ះ តដលអាចកើតមាន កិនសូវ។ ឡើង។ អាស័យ យកម្ពុជាពឹងផ្អកកាន់តចើនឡើងលើ ការវិនិ ី រទស របស់បទសចិន និងការមកដល់ គផាល់ពប ុ ក៏គហ នអ្នកទសចរចិន ការធាក់ចះ ុ នសដ្ឋកិចអាចប៉ ំ ក ្ច ះពាល់ ្ជ សកានុពលកំណន ជាអវិជមានលើ ្ច ភាពបកួតបជង ើ សដ្ឋកិច។ ផ្នកខាងករបស់កម្ពុជាបច្ចុបបន្ន តូវរងផលប៉ះពាល់ យ ើ បក់ឈល កំណន ួ្ន ពិត និងការលចឡើងនូវបទសបកួតបជង ពលកម្មតម្ល ក ដូចជាបទសភូមាជាដើម។ ការវិនិ គ ផាល់ពីបរទស ក្នុងវិស័យវាយនភណបានថយចុះ។ ភាព មិនចបោស់លាស់ពាក់ព័ន្ធជាមួយការ ះ តដលអាចកើត មានឡើង ក៏អាចផ្ដល់លទ្ធផលឲយមានការសមចចិត្ត យា៉ង ប ុងប យ័ត្នខា ំងឡើងជាងមុនចំ ះការវិនិ គថ្មីៗ (និង ការពងីកអាជីវកម្ម) ក្នុងអំឡុងពល និងឆាប់ៗ កយពល ការ ះ តថាក់ជាតិ ដលគងធ្វើឡើង ពាក់កណា្ដល ឆាំ 2018។ 36 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 37 ឹ និងជមស សារគន្លះ ើ លន បាយសំខាន់ៗ ៉ ឧសសោហកម្មដលមានតម្លបន្ថមខ្ពស់ដល ការបីបាច់ បំបន គមា តទាំងអស់ន ះ ត ូវបាន ត ល កម ទើបលចឡើង ជាការចាំបាច់។ ការលើកកម្ពស់ពិពិធកម្មការ លន បាយជាតិអប់រំ និងបណ្ដុះបណា្ដលបច្ចកទស នាំចញឲយហួសពី ផលិតផលវាយនភណ (និងសបកជើង) គឺ និងវិជាជីវៈសមប់ឆាំ 2017-25 គឺជាការចាំបាច់។ ំ និងការបន្តទាក់ទាញ ការវិនិ ជាអាទិភាពមួយ។ ការគាទ គ ផាល់ពីបរទស ដលមានសប់ និង ការវិនិ គផាល់ពី ចាំបាច់តូវមានកិច្ចខិតខំបន្ថមទៀត ដើមបីសមបសមួល បរទស នាពលអនាគតលើផលិតផល ដលមានតម្លបន្ថម ដល់ការវិនិ គក្នុងវិស័យកម្មន្តសាល។ នះជាការចាំបាច់ ខ្ពស់ ជាពិសស គឺឧបករណ៍ និងគឿងបរិកា្ខអគ្គិសនី និង ើ ត ណាស់បគ ិ ុ នាពលថ្មៗ លើការធាក់ចះ ី នះន ការវិនិ គ ំ ច់។ ទាក់ទងជាមួយចំណច គឿងបនាស់រថយន្ត គឺជាការចាបា ុ ផាល់ពប ី រទស ក្នង ុ វិសយ ើ ណិជកម្ម ័ អាចធ្វពា ្ជ បាន ជាពិសស គឺ នះ ការ ះសយប ិ នី និងការចំណាយដឹកជញ្ជន ថ្លអគ្គស ូ វិស័យវាយនភណ។ សបពលដលបក់ឈ្នួលពិតកើនឡើង រួមជាមួយប កង្វះជំនាញដល តជាឧបសគ្គរារាំងចមបង ភាពបកួតបជងផ្នកខាងករបស់កម្ពុជា ដលពឹងផ្អកជា គឺជាជំហានដំបូងដ៏សំខាន់។ បទសកម្ពុជាបានឈានឡើង ចមបងលើពលកម្មតម្ល ក ូ បាត់បង់ជាបណ្ដរ ះ នឹងតវ ើ ៗ។ យា៉ងរហ័សក្នុងការផ្ដល់លទ្ធភាពទទួលបានអគ្គិសនី កលម្អ ហតុនះ ជាការចាំបាច់មិនអាចខានបាន ដលតូវតកលម្អ ការផ្គត់ផ្គង់អគ្គិសនី ហើយស្ទើរតអាចមានស្វ័យភាពបានផង បន្ថមទៀតលើភាពងាយសួលក្នុងការធ្វើអាជីវកម្ម និង ដរ។ ះយា៉ងណាក្ដី តម្លអគ្គិសនី តខ្ពស់ ឡើយ បើ បរិយាកាសការវិនិ គជាទូ ។ ការងារនះ ទាក់ទងជាមួយ បៀបធៀបជាមួយបណា្ដបទសជិតខាង និងអាស័យ យ ុ ការចាប់ផម ការបន្ថយការចំណាយ ក្នង ិ ើ្ដ អាជីវកម្ម និងបតិបត្តការ ុ លក្ខណៈបកួតបជងក្នង កង្វះការដញថ្លក្នង ុ ការផលិតថាមពល ូ ជាការចំណាយផ្នកដឹកជញ្ជន អាជីវកម្ម ក៏ដច ួ ូ ដើមបីសមបសមល និងភាពដាច់ៗពីគានការបញ្ជូន និងការចកចាយអគ្គិសនី។ ដល់ការបង្កើតកុមហ៊ុន និងការលូតលាស់របស់កុមហ៊ុន ម៉យោងទៀត ជាការចាំបាច់ផងដរដលតូវលើកកម្ពស់ និង ទាក់ទាញការវិនិ គផាល់ពីបរទស ក្នុងវិស័យកម្មន្តសាល ិ ជំនាញ និងគុណភាពរបស់នស កលម្អកមត ិ សិតបញ្ចប់ការសិកសោ ស បពលជាមួយគា ះ ក៏លើកកម្ពស់ការវិនិ គក្នុង ្ធ រំ និងកម្មវិធប ពីបព័នអប់ ី ណ្ដះ ុ បណា្ដលវិជាជីវៈ។ ការកំណត់រក ឧសសោហកម្មផលិតកម្មតម្លបន្ថមខ្ពស់ ដូចបានពយោករណ៍ទុក គមាតជំនាញដើមបីតាក់តងវគ្គសិកសោ ដលឆ្លើយតបចំ ះ ក្នុង លន បាយអភិវឌឍឧសសោហកម្ម 2015-25។ 38 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 ុ ការធ្វអាជី ចំណាត់ថាក់ ក្នង ើ ុ ហាក់មាន វកម្មរបស់បទសកម្ពជា ហិរញ្ញវត្ថដ ុ លតៀម សមប់ការទិញសវ ុ អំឡង ូ ក្នង ុ រដូវបមូល ិ ទាប កមត ឡើយ។ 26 បទសកម្ពជា ំ ុ ជាប់ចណាត់ថាក់លខ ផលសូវ និងការកលម្អលទ្ធភាពចូល កាន់ទីផសោររបស់ ុ ចំ 131 ក្នង ំ 190 មបទសទាង ឆាំ 2017 បើបៀបធៀប កសិកររស់ ក្នុងតំបន់ជនបទ គឺជាការចាំបាច់។ បន្ថមលើ ជាមួយចំណាត់ថាក់លខ 82 សមប់បទសវៀតណាម នះទៀត ផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានដលអាចកើតមានឡើង ន និងលខ 46 សមប់បទសថ។ “ការចាប់ផ្ដើមអាជីវកម្ម” ការធាក់ចុះរបស់វិស័យវាយនភណ និងសំណង់ ក៏ចាំបាច់តូវ ំ ជាប់ចណាត់ថាក់ទាប (លខ 180) ូ យ រយៈពលដលតវ មានការពិនត ិ យតាមដាន ្ត កដាក់ផងដរ។ វិសយ យយកចិតទុ ័ ចំណាយ ដើមបីចុះបញ្ជីអាជីវកម្ម គឺរយៈពល 4 ដងវងជាង ទាំងពីរនះ ជាពិសសគឺ វិស័យកាត់ដរដលតូវការកមាំង កមិតមធយម របស់តំបន់អាសុីខាងកើត និង បា៉សុីហ្វិច។ ពលកម្មចើន បានសូបយកកមាំងពលកម្មជនបទដ៏ចើន ុ នះ អំពាវនាវឲយមានការកលម្អបន្ថមទៀតលើបរិសាន ចំណច ហើយធ្វើឲយថយចុះក្នុងវិស័យកសិកម្ម សបពលដលការ និយ័តកម្ម។ ជាការសំខាន់ផងដរ ដលត ូវកាត់បន្ថយការ ផាស់ប្តូររចនាសម័្ពន្ធ សដ្ឋកិច្ចមានលបឿនលឿន។ បសិនបើ ំ ញក្នង ចំណាយលើការនាច ័ នីមយ ុ កុងតឺនរ ួ ៗ ដលក្នង ុ ឆាំ 2014 វិស័យវាយនភណមានការធាក់ចុះ ះ បកដជាអាចបង្កើត (795 ដុលា រអាមរិក) មានអត ខ្ពស់ជាងប ទសថ (595 ឲយមានប បឈម សមប់ការបង្កើតការងារ។ ការអនុវត្តដ៏ ដុលារអាមរិក) និងបទស វៀតណាម ( 610 ដុលារអាមរិក) គជ័យនូវសសរស្ដម្ភទាំងពីរ លគឺ ជំនួយសង្គម និង គួរជាទីកត់សមា្គល់។ សន្តិសុខសង្គម ដូចដលបានពយោករណ៍ទុកក្នុងកបខ័ណ ការងារ លន បាយជាតិកិច្ចគាំពារសង្គម 2016-25 នឹង វិធានការគាំទដល់គួសារជនបទ ដលរងផលប៉ះពាល់ អាចជួយទប់សា្កត់គួសារជនបទមិនឲយធា ក់ចូល ក្នុងភាព ្ង ធ្ងន់ធរ ំ ច់ណាស់។ យតម្លកសិផល មានតម្លទាបជាការចាបា កីកឡើងវិញ។ ការផ្ដួចផ្ដើមគំនិតនាពលថ្មីៗនះ ក្នុងការកៀងគរធនធាន 26 សមប់ព័ត៌មានលម្អិតបន្ថម សូមមើល http://www.doingbusiness.org/data/exploreeconomies/cambodia ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 39 40 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 ផ្នកទី II ៖ អត្ថបទជមើស ការទាក់ទាញរបស់កម្ពុជា ៖ អតិបរិមាកម្ម សកានុពលនទសចរណ៍ សចក្តីផ្ដើម ូ្ដ ផ្នកបជាសាស្ត សដ្ឋកិច្ច និងបច្ចកវិទយោកំពង ការផាស់បរ ុ ុ កំណន ជំរញ ើ ឱកាសសមប់ទសចរណ៍។ ើ សដ្ឋកិច្ច និងបង្កត ការបង្កើនភាពតៀមលក្ខណៈនវិស័យទសចរណ៍ គឺជា ុ សម័យសហសសវតសរ៍ធដ មនុសសកើតក្នង ំ រ ើ្វ ណ ើ ជាងមនុសស ើ ចន សចក្តីតូវការចាំបាច់ ដើមបីទទួលបានផលប ជន៏បន្ថម ក្នុងជំនាន់ផសងទៀតទាំងអស់ រួមទាំងមនុសសកើតក្នុងសម័យ ំ ពីកណ ើ នភ្ញៀវទសចរណ៍កង ន ុ្ន កំឡង ុ ពលថ្មៗ ី នះ ដលបាន ្គ កយសងាម កលើកទីពរ ី ហើយពួកគទំនងជាធ្វដ ើ ណំ រ ើ ពិភាកសោក្នុងផ្នកទី1ខាងលើ។ ើ កាន់តចន ូ និងជំហរហិរញ្ញវត្ថរ ពលដលចំណល ួ្ល ុ បស់ខន ួ គសា មានការលូតលាស់។27 បន្ថមលើនះទៀត ចំនន ួ រជនជាតិ វិស័យទសចរណ៍ គឺជាឧសសោហកម្មធំជាងគបំផុតមួយ ចិនដលមានសមត្ថភាពអាចចំណាយសម ប់ការធ្វើដំណើរ ក្នុងពិភព ក និងជាយាន្តសមប់ការបង្កើតការងារ និង ថ្ងឈប់សមក/លម្ហ ំ ង អន្តរជាតិ គឺកព ុ កើនឡើងយា៉ងឆាប់ ការចករំលកភាពសមបូណ៌រុងរឿង។ ក្នុងនាមជាបភពន រហ័ស។ ការសាយភាយនលទ្ធភាពបើបស់អុីនធើណត និ ការវិនិ គបរទស ចំណល ូ ពន្ធ ការបង្កត ើ ការងារ និងកំណន ើ ងបច្ចកវិទយោទូរស័ព្ទចល័តបានបង្កើនសមត្ថភាពអ្នកធ្វើដំណើរ សដ្ឋកិច្ច វិស័យទសចរណ៍ផ្ដល់ជមើសមួយទៀតជំនួសឲយ និងបង្កើតឲយមានសដ្ឋកិច្ចបបចករំលកថ្មីមួយ សបពល ប ភពកំ ណើ ន សដ្ឋ កិ ច្ចនាំ មុ ខ យកា រនាំ ច ញតា មបប ដលបច្ចកវិទយោគិតលខមានតម្ល កអនុ ្គ តឲយអ្នកផ្គត់ផង់ បពណី និងជួយកាត់បន្ថយភាពកក ី យផាល់។ វិសយ ័ នះ ័ ទសចរណ៍អាចកលម្អសវានិងផសព្វផសោយទីផសោរតាមរយៈ វិសយ បង្កត ើ ការងារ និងឱកាស តាមសងាក់តម្លរបស់ខន ួ្ល រួមទាង ំ ើ ស់ទន បប ្ន យធំ។ ការយល់ដង ិ ន័ ឹ កាន់តចន ើ អំពកា ី របបល ួ ក្នុងវិស័យកសិកម្មដលគបដណ្ដប់លើតំបន់កីក ជាចើន។ អាកាសធាតុនិងផលប៉ះពាល់ដលអាចកើតឡើង លើផ្នក បន្ថមលើនះទៀត វិស័យទសចរណ៍អាចជាឧបករណ៍ដើមបី បរិសានសង្គមនិងវបបធម៌របស់ វិស័យទសចរណ៍ បានធ្វើឲយ អភិវឌឍតំបន់ដលមានការអភិវឌឍយឺតយា៉វ ដលឱកាសសមប់ និរន្តរភាពកាយជាកង្វល់ចមបងសមប់អ្នកធ្វើដំណើរ និង ការអភិវឌឍឧសសោហកម្មចើនតមានកមិតកំណត់។ អាជីវកម្មជាចើន។ បច្ចុបបន្ន មានចំណកខ្លះនទីផសោរការធ្វើ ដំណើរមានឆន្ទៈក្នុងការចំណាយកាន់តចើន ដើមបីទសសនា ទិស ំ ឡាយណាដលបងាញការអនុវត្តបប ទសចរណ៍ទាង ទទួលខុសតូវខ្ពស់។ 27 មនុសសក្នុងសហសម័យ គឺមានអាយុ 15 ដល់ 34។ ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 41 ិ លផ្នកអភិវឌឍរបស់ននា ដើមបីសមចបានឥទ្ធព ំ អស់ ិ ការទាង ចំនួនភ្ញៀវទសចរណ៍អន្តរជាតិបានកើនឡើងក្នុងអតមធយម ះ បណា្ដបទសនានាចាំបាច់តូវកលម្អភាពបកួតបជង 12.2 ភាគរយក្នុងមួយឆាំ កយអំឡុងវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុសាកល នទីផសោរទសចរណ៍របស់ខ្លួន។ សន្ទសសន៍ការបកួតបជង ឆាំ 2008-09។ លន បាយ “បើកចំហជើងមឃ” របស់ ផ្នកទសចរណ៍ និងការធ្វើដំណើររបស់វទិកាសដ្ឋកិច្ច ុ បានទាក់ទាញការវិនិ កម្ពជា គគួរជាទីកត់សមា្គល់លវិ យ ើស ័ ពិភព កឆាំ 2017 គូសប ក់អំពីបញ្ហបឈមមួយចំនួន ការធ្វើដំណើរអន្តរជាតិ និងទសចរណ៍។ ខត្តសៀមរាប និង ដលវិស័យនះជួបបទះ ក្នុងតំបន់។ តំបន់នះជាមាស់ផ្ទះ កុងភ្នំពញ ដលជាមជឈមណលនបតិកភណវបបធម៌ និង នទីផសោរនាំមុខគបំផុតនពិភព កលំដាប់ទី20 ប៉ុ ្ណះ ប វត្តិសាស្ត របស់កម្ពុជា គឺជាទីកន្ល ងទសចរណ៍មាន យបទសចិនជាប់លំដាប់ថា ក់ទី 15 បនា ប់មកបទស បជាបិយភាពជាងគបំផុត ប៉ុន្តទសចរណ៍ តំបន់ឆ្នរក៏ មា៉ឡសុី (លខ 26) និងបទសថ (លខ 34)។ ប៉ុន្តតំបន់ មានការកើនឡើងដរ យបានចាប់យក 15 ភាគរយន នះ ក៏រងផលប៉ះពាល់ពីលទ្ធផលអន់ខសោយលើនិរន្តរភាព ចំនួនអ្នកទសចរសរុប។ ការសមកលម្ហ គឺជា លបំណង បរិសាន សុខភាព និងអនាម័យ ហដារចនាសម័្ពន្ធសវា ចមបងនការចូលមកទសសនា បនាប់មក គឺ យសារការងារ ទសចរណ៍ ហដារចនាសម័្ពន្ធការធ្វើដំណើរ និងការតៀមរួច និងការមកសួរសុខទុកមិត្តភក្តិ និងសាច់ញាតិ។ ការពយោករណ៍ ជាសចផ្នក ICT ពមទាំងប ដទទៀតផងដរ។ ្ជ តមានលក្ខណៈជាវិជមាន ថ្វបើ នប ី មា ួ បឈមមួយចំនន ី សមិទផលឧសសោ ក្ដ។ ្ធ ូ បានបងាញយា៉ងល្អបំផត ហកម្មនះ គឺតវ ុ បទសកម្ពុជា មានធនធានគួរជាទីកត់សមា្គល់កមិត តាមរយៈការវិភាគថាតើអ្នកទសចរមកពីទីណា តើពួកគ ពិភព កសមប់វិស័យទសចរណ៍ដលមានលក្ខណះចំរុះ សាក់ រយៈពលប៉ុនាន តើពួកគចំណាយអស់ប៉ុនាន ក៏ និងអាចជាសសរស្តម្ភសម ប់ការអភិវឌឍសង្គមសដ្ឋកិច្ចដូច ដូចជាតម្លរបស់ឧសសោហកម្មនះ ចំ ្ធ កិច្ច ះសមិទផលនសដ្ឋ បានកំណត់ យរាជរដាភិបាល។ កន្លងទសចរណ៍សំខាន់ៗ ទាំងមូលរបស់កម្ពុជា។ រួមមានទីតាំងបតិកភណពិភព ក អង្គរវត្ត និងទីតាំង សាសនា និងវបបធម៌ សត្វព និងឆ្នរសមុទ ពមទាំង ះ ក) ទីផសោរបភពអ្នកទសចរ និង ចំនួនអ្នកទសចរ ដ៏បរិសុទ្ធ។ ប៉ុន្ត ប ទសកម្ពុជាជាប់លំដាប់ថា ក់ទាប រហូត អន្តរជាតិ ដល់លំដាប់ទី 101 លើបញ្ជីភាពប កួតប ជង។ ថ្វីបើ បនា ប់ពីមានការថយចុះសនសឹមៗក្នុងរយៈពលប៉ុនា នឆាំ អ្នកទសចរ ធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់មជឈមណលថាក់តំបន់ក្នុង កន្លងមក កំណើនអ្នកទសចរអន្តរជាតិបានងើបឡើងយា៉ង បទសថ វៀតណាម និងចិនមានចំនួនថរក៏ យ ក៏មាន ឆាប់រហ័ស ចាប់តាំងពីដើមឆាំ 2017។ កិច្ចខិតខំជាបន្តរបស់ ួ ដលអាចគំរាមឱកាសដើមបីអភិវឌឍ និនាការគួរឲយបារម្ភមួយចំនន អាជាធរដើមបីទាក់ទាញអ្នកទសចរអន្តរជាតិ ជាពិសស អ្នក វិស័យទសចរណ៍ ដើមបីជាសសរស្ដម្ភ នសដ្ឋកិច្ចបបបរិយា ទសចរមកពីបទសចិន យមានជើង ះហើរ យផាល់ ប័ន្ន។ តម្លទាញយកបានពីអ្នកទសចរមាក់ៗ ពុំទាន់មាន ថ្មី ថាក់តំបន់ និងការផ្ដួចផ្ដើមគំនិតតៀមលក្ខណៈសំរាប់ ការបបួលចើនក្នុងទសវតសរ៍កន្លងមក យស្ថិតក្នុងអត ទសចរណ៍ចិនហាក់បានផ្ដល់ផលតឡប់មកវិញ។ ចំនួនអ្នក បមាណ 585 ដុលារ ក្នុងឆាំ 2005 ដល់ 655ដុលារ ក្នុងឆាំ ទសចរអន្តរជាតិមកកាន់បទសកម្ពុជាបានឡើងដល់ 5.01 2016 អាជីវកម្មមានទិស ទាបៗបានរីកដុះដាល ការសាក់ លាននាក់ ក្នុងឆាំ 2016។ ក្នុងរយៈពល 6 ខ ដំបូងនឆាំ មានរយៈពលខ្លី ពមទាំងការវិលតឡប់មកជាថ្មីមានកមិត 2017 ចំនួនអ្នកទសចរសរុបបានឡើងដល់ 2.6 លាននាក់ កំណត់ ហើយមានស បងាញឲយឃើញនូវភាពកកកុញ និង ដលបានកើនឡើង 12 ភាគរយ (ធៀបនឹងឆាំមុន) កើនឡើង ការរិចរិល បសាទអង្គរវត្ត។ ុ ឆាំ 2016 ហតុនះ គឺជាការកើនឡើង ពីអត 5 ភាគរយ ក្នង ក្នុងកមិតដ៏ល្អមួយដលនឹងលើសចំនួនសរុបក្នុងឆាំ 2016។ សមិទ្ធផលឧសសោហកម្មទសចរណ៍ ដូចគា នឹង ល ើ ទៀត ទសចរណ៍ជាចន ំ ទ្វប ទូទាង ី អាសុីដរ ចំនួនអ្នកទសចរមកពីបទសចិនបច្ចុបបន្ន គឺមាន ុ ជួបបទពិ បទសកម្ពជា ិ យ ធន៍វស ័ ទសចរណ៍ ដលមាន ចំនួនចើនជាងគបំផុត លើសចំនួនអ្នកទសចរមកពីបទស ើ យា៉ងឆាប់រហ័សរហូតមកដល់ពលថ្មៗ រីកចមន ័ ី នះ អាសយ ួ ស្មើ 20 ភាគរយ នចំនន វៀតណាម និងមានចំនន ួ អ្នកទសចរ ជាចមបង យបតិកភណបវត្តិសាស្តនិងវបបធម៌របស់ខ្លួន។ 42 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 តារាង S1៖ ការចូលរួមវិភាគទានក្នុងកំណើនចំនួនអ្នកទសចរចក តាមបភពបទស ក្នុងរយៈពល 6 ឆាំកន្លងមក (ភាគរយ) 2011 2012 2013 2014 2015 2016 អាសុី 80.1 84.1 83.7 84.6 84.2 62.0 វៀតណាម 26.7 23.1 20 19.6 20.9 -11.6 ចិន 18.6 14.5 16.8 19.2 25.5 56.0 ឡាវ 9.7 15 18.9 18.4 13.8 -14.9 ថ -8.7 4.9 4.2 6.5 8.9 19.9 អឺរ៉ុប 14.3 11.3 12.3 11.2 10.1 20.4 អាមរិក 4.9 4.2 3.8 3.9 5.1 15.5 អាហ្វិច 0.4 0.1 0.1 0.1 0.2 0.8 មជឈិមបូពា៌ 0.3 0.3 0.2 0.2 0.3 1.2 សរុប 100 100 100 100 100 100 បភពព័ត៌មាន៖ ការគណនាបុគ្គលិកធនាគារ យបើបស់ទិន្នន័យពីអាជាធរកម្ពុជា។ អន្តរជាតិសរុប គិតតឹមពាក់កណា្ដលឆាំ 2017 យបាន ការបើបស់ក្នុងសុកនូវរូបិយវត្ថុយន់របស់ចិន (yuan) លើក ុ ឆាំ 2016។ បទសវៀតណាម កើនឡើងពី 16.6 ភាគរយ ក្នង កម្ពស់ការបើបស់ភាសាចិន និងធានាថាអាហារ គឹះសាន សាធារណៈរដ្ឋបជាធិបតយយឡាវ សាធារណៈរដ្ឋកូរ៉ និង សាក់ មានភាពសមសបតាមរសនិយមរបស់ចិន។ បទសថ គឺជាបទសបភពធំៗបនាប់ពីបទសចិន យ មានចំនួន 14.7 ភាគរយ 8.4 ភាគរយ និង 6.3 ភាគរយន អ្នកទសចរអន្តរជាតិដលមកកាន់បទសកម្ពុជា មាន ចំនួនភ្ញៀវទសចរសរុប។ ុ ជនជាតិ ប៉ន ចមះ ្ត កទសចរអាសុប ុ អ្ន ុ ធំជាងគបំផត ី ន្តជាកម ុ ួ បមាណពីរភាគបីនអ្នកទសចរសរុប។ បទស ដលមានចំនន អ្នកទសចរចិនចូលរួមចំណ កជាងពាក់កណា្ដ ល (56 ចិន និងបទសវៀតណាម គឺជាបទសពីរដលជាបភពដ៏ធំ ភាគរយ) នកំណើនចំនួនអ្នកទសចរអន្តរជាតិក្នុងឆាំ 2016 នទសចរណ៍ យបទសទាំងពីរនះរួមគាមានចំនួនអ្នក (តារាង S1)។ ប៉ុន្ត ការចូលរួមចំណ ក យអ្នកទសចរ ទសចរលើសមួយភាគបីនចំនួនអ្នកទសចរសរុប។ ភ្ញៀវមក វៀតណាម និងឡាវ បានថយចុះ ុ្ន អត 11.6 យបានធាក់កង ពីបណា្ដបទសទាំងនះ ក៏ដូចជាភ្ញៀវទសចរអាសុីទាំងអស់ ួ អ្នកទសចរអឺរ៉ុប ភាគរយ និង 14.9 ភាគរយរៀងគា ។ ចំនន ផងដរ តងចាប់អារម្មណ៍ជាពិសសចំ ះបតិកភណវបបធម៌ ្ល បទសបារាង ជាពិសសមកពីចកភពអង់គស ឺ ង ំ និងអាល្លម៉ ់ និងទីតាំងបវត្តិសាស្ត។ អ្នកទសចរបស្ចិមបទសក៏បងាញ បានកើនឡើង យបានចូលរួមចំណក 20.4 ភាគរយន តមូវការយា៉ងខាំងចំ ះដំណើរផសងពង និងការរុករកតាម កំណើនអ្នកទសចរអន្តរជាតិសរុបក្នុងឆាំ 2016។ បបធម្មជាតិ។ អ្នកទសចរអាសុី មានការទាមទារកាន់តចើន ឡើងនូវសវាបដិសណា្ឋរកិច្ចកមិតខ្ពស់ ជាបទដានក្នុងការធ្វើ ័ អាសយ យ លន ុ ការសមប បាយរបស់អាជាធរក្នង ដំណើររបស់ខ្លួនទាំងមូល ចំណកអ្នកទសចរបស្ចិមបទស សមួលដំណើរទសចរណ៍របស់អ្នកទសចរចិនក យពល ( ្ត លបទពិ ត) ចូលចិតទទួ ធន៍តាមបបក្នង ុ សកុ ហើយ ួ ផ្ដម ដាក់ឲយមានការផ្ដច ិ “តៀមលក្ខណៈសំរាប់ទសចរណ៍ ើ គំនត មិនសូវខ្វល់ខាយចំ ិ ” រយៈពល ះការសមក “លំបាកលំបន ួ អ្នកទសចរមកពីបទសចិន ឥឡូវនះ គឺស្ថិតក្នុង ចិន” ចំនន ុ នយប់ ប៉នា ំ ទីផសោរវៀតណាមនិងចិន តវ ះឡើយ។ ទាង ូ បាន ឹ ពាក់កណា្ដលឆាំ 2017 អ្នកទសចរ លំដាប់លខមួយ។ គិតតម កំណត់លក្ខណៈ ើ កមសោន្តចុងសបាហ៍ដលអ្នកទចរ យដំណរ ចិនមានចំនួនស្មើ 20 ភាគរយនចំនួនអ្នកទសចរអន្តរជាតិ របស់ខ្លួនស្ទើរតទាំងអស់ចើន ត សណា្ឋគារដលមាន សរុប។ ការផ្ដួចផ្ដើមគំនិតនះ ផ្ដល់សាកស និងឯកសារ ទីតាំង កៀកពំដន។ សមប់ដំណើរការសុំទិដ្ឋកាជាភាសាចិន លើកទឹកចិត្តឲយមាន ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 43 បទសកម្ពុជា ក៏ដូចជាបណា្ដបទសក្នុងតំបន់ជាចើន ស្ដីពីប បឈមក្នុងការបង្កើតបព័ន្ធទសចរណ៍បបបរិយា ដលទើប “បើកទារ” ទទួលអ្នកទសចរនាពលថ្មីៗនះ និង ប័ន្ន និងការវិនិ គបកប យភាពទាក់ទាញ Lombok ស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលនការផា ស់ប្តូរ កាន់ស ដ្ឋកិច្ចទីផ សោរ បទសឥណូនសុី)។ ឆាំ 2016 ការធ្វើដំណើរទសសនាម្តង ិ តួចប៉ុ បានទទួលចំណកដ៏តច ្ណ នន ះនចំ ួ ភ្ញៀវទសចរសរុប ួ ស្មើ និងតម ទៀត មានចំនន ួ ភ្ញៀវទសចរ ឹ តមួយភាគបួននចំនន ក្នុងតំបន់ក្នុងឆាំ 2015។ បទសកម្ពុជាទទួលបានត 2.4 សរុបប៉ុ ្ណះ។ ការចំណាយបចាំថ្ងជាមធយម បានថយចុះ ភាគរយនលំហូរចូលអ្នកទសចរសរុបមកកាន់តំបន់ ចំណក ដល់ 92.50 ដុលារក្នុងមួយថ្ងក្នុងឆាំ 2016 ពី 120.70 បទសវៀតណាមទទួលបាន 4 ភាគរយ។ ទីតាំងទសចរណ៍ ដុលារក្នុងមួយថ្ង ឆាំ 2013 (តារាង S2)។29 ការថយចុះនះ ដលតូវបានបង្កើតយូរមកហើយ ដូចជាបទសចិន ថ និង បហលជាពាក់ព័ន្ធជាមួយការធ្វើដំណើរមកទសសនាបទស មា៉ឡសុី បានទទួល 29 ភាគរយ (56.9 លាននាក់) 15.2 កម្ពុជារបស់អ្នកទសចរក្នុងនាមជាផ្លូវធ្វើដំណើរឯករាជយ យ ភាគរយ (29.9 ភាគរយ) និង 13.1 ភាគរយ (25.7 លាននាក់) សរី (FIT) បានកើនឡើង ជាមួយនឹងការមកទសសនាអាសុី រៀងៗគា។ ជាង 85 ភាគរយនអ្នកទសចរដលមកទសសនា 28 តាមពំដន ក។ គជ័យបន្តិចបន្តួចក្នុងការធ្វើពិពិធកម្ម តំបន់អាសុីបូពា៌ ដលទើបកកើតថ្មីៗ មកពីតំបន់អាសុីបូពា៌ ល និងផលិតផលទសចរណ៍ អាចបណា្ដលឲយមានការ ផសងទៀត។ ធាក់ចុះនចំណាយរបស់អ្នកធ្វើដំណើរជាកញ្ចប់។ បន្ថមលើ នះចំណកនចំនួនភ្ញៀវទសចរអន្តរជាតិតាមជើងអាកាសក៏ ខ) ការចំណាយ ឹ បមាណ 50 ភាគរយ បានថយចុះមកតម ឆាំ 2016 យ ថយចុះពីជាង 60 ភាគរយ មុនពលវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុសកលក្នុង ុ ទាក់ទាញចំនន សបពលដលបទសកម្ពជាបន្ត ួ អ្នកទសចរ ឆា2 ំ 008-2009។ ក្នង ុ ឆាំ 2016 អ្នកធ្វដ ើ ណ ើ FIT មានចំនន ំ រ ួ អន្តរជាតិកាន់តចើនឡើង ការចំណាយជាមធយមបចាំថ្ង ស្មើ 82.6 ភាគរយនភ្ញៀវទសចរអន្តរជាតិសរុបបៀបធៀប លើការសាក់ របស់ភ្ញៀវអន្តរជាតិ បានថយចុះ។ ពិពិធកម្ម ួ តម ជាមួយចំនន ុ ឆាំ 2013។ ក្នង ឹ ត 41.5 ភាគរយ ក្នង ុ រយៈពល ផលិតផល និង ទីកន្លងទសចរណ៍ មានភាពយឺតយា៉វ យ ដូចគានះដរ ចំណករបស់អ្នកធ្វើដំណើរ GIT បានថយចុះ ក្នុង ះបរិវណបសាទអង្គរវត្ត (និងកុងភ្នំពញ) តជា មកតឹម 15.1 ភាគរយ យបានថយចុះពីចំនួន 58.5 ទិស ទសចរណ៍ចមបង (សូមមើលបន្ថម ឧបសម័្ពន្ធទី1 ភាគរយ (ផ្អកលើស្ថិតិ រដាភិបាលឆាំ 2016)។ ក្នុងឆាំ 2016 តារាង S2៖ ការចំណាយជាមធយមបចាំថ្ងរបស់អ្នកទសចរបានថយចុះ 2013 2014 2015 2016 ចំណកទីផសោរ FIT GIT FIT GIT FIT GIT FIT GIT (%) 41.5 58.5 41.5 58.5 23.2 76.8 82.6 15.1 ការចំណាយជាមធយមសមប់អ្នកទសចរមាក់ (គិតជាដុលារអាមរិក) ការសាក់ 148.57 N/A 127.5 N/A 129 N/A 125 N/A អាហារ & ភសជ្ជៈ 84.42 N/A 119.43 N/A 123.5 N/A 120 N/A ការធ្វើដំណើរក្នុងមូលដាន 80.04 N/A 65 N/A 64.5 N/A 73 N/A ទសចរណ៍ជាកញ្ចប់ 983.46 N/A 345 N/A 355 N/A 342.5 ការទិញទំនិញ 94.35 180.11 90 120 88.7 118 85 115.4 ផសងៗ 79.03 101.07 80 100 79.5 101 75.5 95.5 សរុប 486.4 1.264.6 481.9 565.0 485.2 574.0 478.5 553.4 ការចំណាយបចាំថ្ងជាមធយម 120.8 93.5 95.1 92.5 បភពព័ត៌មាន៖ របាយការស្ថិតិទសចរណ៍បចាំឆាំ 2013-16 កសួងទសចរណ៍ សមា្គល់៖ FIT៖ អ្នកធ្វើដំណើរឯករាជយ យសរី GIT៖ អ្នកធ្វើដំណើរកញ្ចប់រួមបញ្ចូល 28 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចតំបន់អាសុីបូពា៌ និងបា៉សុីភិចបចាំខធ្នូ 2017, ធនាគារពិភព ក, រដ្ឋវា៉សុីន ន។ 29 ប៉ុន្តតួលខនះ គឺផ្ទុយជាមួយកំណើន (បា៉ន់បមាណ) នការទទួលបានទសចរដលបានរាយការណ៍ក្នុងរបាយការណ៍បចាំឆាំស្ថិតិទសចរណ៍ឆាំ 2016 របស់កសួងទសចរណ៍។ 44 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 អ្នកធ្វើដំណើរ GIT ចំណាយ 553.40 ដុលារសមប់ការមក និងខត្តសៀមរាប តូវបានមើលឃើញថា ជាកតាជះឥទ្ធិពល ទសសនាម្ដងជាមធយម ឬ 15 ភាគរយលើសអ្នកធ្វើដំណើរ ើ យកាន់តមានភាពងាយសល ដលធ្វឲ ្ញ ង ុ ការចូល ួ សមប់ភៀវក្ន FIT។30 មកទសសនា និងចាកចញ ី ពលាន យចំណាយពលយា៉ងខ្ល។ យន្ត ះអន្តរជាតិភ្នំពញ សៀមរាប និងពះសីហនុ រួមគា គ) រយៈពលនការសាក់ និងការបបួល ទទួលភ្ញៀវទសចរអន្តរជាតិសរុបចំនួន 54 ភាគរយ ចំណក តាមរដូវកាល ុ បទសកម្ពជាតា 43 ភាគរយទៀតចូលក្នង ុ ំ នដី មរយៈពដ ក ហើយ 3 ភាគរយទៀត ចូលតាមពំដនទឹក។ រយៈពលមធយមនការសាក់ ្ញ រជាតិ របស់ភៀវទសចរអន្ត ដលមកកាន់បទសកម្ពុជា ក៏បានថយចុះសនសឹមៗផងដរ។ ី ត ថ្វប ួ ភ្ញៀវទចររវាងខទសចរ ើ ងមានគំលាតយា៉ងធំនចំនន ិ្ថ ទ របាយការណ៍សត ិ សចរណ៍បចាំឆាំ 2016 បងាញឲយឃើញ ឡើងខ្ពស់ក្នុងខធ្នូ/មករា ហើយនិងខទសចរចុះទាប ក្នុងខ ថា ការសាក់ មានរយៈពលមធយម 6.3 ថ្ងក្នុងភ្ញៀវទសចរ ឧសភា/មិថុនាក្ដី ប៉ុន្តសំរាប់បទសកម្ពុជា គំលាតនះគឺកាន់ មាក់ក្នុងឆាំ 2016 យបានថយចុះពីរយៈពល 6.7 ថ្ងក្នុង តធំ។ បំរបំរួលក្នុងបទសកម្ពុជាមានកមិតខ្ពស់រហូតដល់ ឆាំ 2013។ ការថយចុះនះ គឺទាំងសមប់អ្នកធ្វើដំណើរ FIT 47 ភាគរយ បៀបធៀបជាមួយបទសជិតខាងដូចជាបទស ្ន និង GIT (តារាង S3)។ សមប់អកធ្វ ើ ណ ដ ើ FIT រយៈពល ំ រ ៉ មា វៀតណាម (38 ភាគរយ) បទសមីយាន ់ ៉ (41 ភាគរយ) និង នការសាក់ បានថយចុះមក តឹម 5.8 ថ្ងសមប់ សាធារណៈរដ្ឋបជាធិបតយយឡាវ (27 ភាគរយ)។ តមូវការ កុងភ្នំពញ និង 5.4 ថ្ងសមប់ខត្តសៀមរាប ពីរយៈពល មិនទៀងទាត់បបនះបង្កឲយមានប ូ សាច់បក់សមប់ លំហរ 6.1 ថ្ង កុងភ្នំពញ និង 6.0 ថ្ង ខត្តសៀមរាប។ សណា្ឋគារ ផ្ទះសំណាក់ និងបតិបត្តិករទសចរណ៍ ដលជា សដៀងគានះដរ រយៈពលនការសាក់ សមប់អ្នក រឿយៗតងនាំឲយមានការបញឈប់ការងារតាមរដូវកាល ដល ធ្វើដំណើរ GIT បានថយចុះមក តឹម 4.1 ថ្ងសមប់ អាចធ្វើឲយមុខរបរក្នុងអនុវិស័យនះ មានលក្ខណៈមិនសូវ កុងភ្នំពញ និងខត្តសៀមរាប យបានថយចុះពីរយៈពល ទាក់ទាញ។ ការលំបាកចមបងក្នង ុ ហាក់បណា្ដល ុ បទសកម្ពជា ុ ភ្នព 4.9 ថ្ងសមប់កង ំ ញ និង 4.7 ថ្ងសមប់ខត្តសៀមរាប។ មកពី ក ង្វះមូ ល និ ធិ គ ប់ គ ន់ ស ម ប់ វិ ស័ យ សា ធា រណៈនិ ង ើ តំណរភាប់ជង ូ ះហើរកាន់តមានភាពបសើរឡើង និងតវ ឯកជន ការសមបសមួលខសោយរវាងភាគីពាក់ព័ន្ធនានាក្នុង ី សមប់មជឈមណលទាំងពីរនះ បានពងក ុ ភ្នព លគឺកង ំ ញ តារាង S3៖ រយៈពលមធយមនការសាក់ 2013 2014 2015 2016 រយៈពល ភ្នំពញ សៀមរាប ភ្នំពញ សៀមរាប ភ្នំពញ សៀមរាប ភ្នំពញ សៀមរាប មធយមន ការសាក់ សមប់ អ្នកទចរ មាក់(ថ្ង) FIT 6.1 6.0 5.8 5.5 6.2 5.9 5.8 5.4 GIT 4.9 4.7 4.2 4.1 4.5 4.3 4.1 4.1 បភពព័ត៌មាន៖ របាយការស្ថិតិទសចរណ៍បចាំឆាំ 2016 កសួងទសចរណ៍ សមា្គល់៖ FIT= អ្នកធ្វើដំណើរឯករាជយ យសរី GI= អ្នកធ្វើដំណើរកញ្ចប់រួមបញ្ចូល 30 របាយការណ៍បចាំឆាំស្ថិតិទសចរណ៍ឆាំ 2016 របស់កសួងទសចរណ៍ បទសកម្ពុជា។ ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 45 ឧសសោហកម្មទសចរណ៍ និងសមត្ថភាពទាបក្នុងការរចនា និង ការរៀបចំវិស័យទសចរណ៍ អនុវត្តយុទ្ធនាការ ផសព្វផសោយ ល ទសចរណ៍ឲយមាន បសិទ្ធភាព។31 ក) សហគស និងកម្មសិទ្ធិ ឃ) ការចូលរួមចំណកក្នុង ផ.ស.ស ដើមបីជួយសមួលដល់កំណើនចំនួនភ្ញៀវទសចរអន្តរជាតិ ចំនួននកន្លងសាក់ រួមមានសណា្ឋគារ និងផ្ទះសំណាក់ ការចូលរួមចំណក យផាល់ និង យប លរបស់ ពមទាង ំ ចំនន ួ ភាក់ងារធ្វដ ើ ណ ើ បានកើនឡើងគួរជាទីកត់សមា្គល់ ំ រ វិស័យទសចរណ៍ ក្នុង ផ.ស.ស របស់បទសកម្ពុជា តូវ ក្នុងទសវតសចុងក យនះ។ ចំនួនសណា្ឋ គារ និងបន្ទប់ បានរកឃើញថា មានអតធំគួរជាទីកត់សមា្គល់។ ការចូលរួម សណា្ឋគារបានកើនឡើងទ្វដង យបានឈានដល់ចំនួន ចំណក យផាល់របស់វិស័យទសចរណ៍ គិតជាភាគរយន 760 សណា្ឋគារ និង 40.160 បន្ទប់ ក្នុងឆាំ 2016 (រូបលខ ផ.ស.ស មានចំនួន 12.2 ភាគរយ (ស្ថិតិរបស់កម្ពុជាផាល់ S2)។ ចំនួនផ្ទះសំណាក់ និងសមត្ថភាពទទួលភ្ញៀវបានកើន បងាញអតចូលរួមចំណកខ្ពស់ជាងនះបន្ថមទៀតរហូតដល់ ឡើងខ្ពស់ជាងនះបន្ថមទៀត លគឺបានកើនឡើងបីដង 16 ភាគរយន ផ.ស.ស) ដលជាអតខ្ពស់ជាងការចូលរួម រហូតដល់ចំនួន 2.170 ក្នុងឆាំ 2016 ពីចំនួន 742 ក្នុងឆាំ ចំណករបស់ បណា្ដបទសដទទៀតជាចន ំ បទស ើ រួមទាង 2006 ហើយចំនួនបន្ទប់បានកើនដល់ 32.463 បន្ទប់ ពី ័ ទសចរណ៍ មានការអភិវឌឍខ្ពស់ ថ ដលជាបទសដលវិសយ ចំនួន 9.166 បន្ទប់ក្នុងអំឡុងរយៈពលដូចគានះ។ ចំនួន និងមានវត្តមានអស់ពលជាចើនទសវតសរ៍ជាចើនមកហើយ ភា ក់ងារការធ្វើដំណើរដលបានចុះបញ្ជីបមើស វាក្នុងវិស័យ (រូបលខ S1)។ ី រចូលរួមចំណករបស់វស ះយា៉ងណាក្ដកា ័ ិ យ ទសចរណ៍បានកើនឡើងស្ទើរទ្វដង យបភពចមបងន នះគិតជាភាគរយ ផ.ស.ស បានថយចុះចាប់ពឆា ី ំ 2013 មក។ អាជីវកម្មរបស់ពួកគ តជាការធ្វើដំណើរ ក ប ទស ការថយចុះនះ ហាក់មានភាពសុីសងាក់ជាមួយការថយចុះជា ហើយបានទទួលអត្ថប ី រកើនឡើងនបក់ចណ ជន៍ពកា ូ ំ ល សនសឹមៗនកំណើនបចាំឆាំរបស់ភ្ញៀវទសចរអន្តរជាតិ ដល និងចំណាប់អារម្មណ៍របស់ប ជាជនក្នុងស ុក ក្នុងការធ្វើ បានថយចុះពី 24.4 ភាគរយក្នុងឆាំ 2012 មកតឹម 17.5 ដំណើរ។ ុ ឆាំ 2013 . 7 ភាគរយក្នង ភាគរយក្នង ុ ឆាំ 2014. 6.1 ភាគរយ ក្នុងឆាំ 2015 និង 5 ភាគយក្នុងឆាំ 2016។ >^8ęǓ%ˊxǔ>55_?ĕ‘º@ďǓC)>F7˜>Ǜ3Yx >^8ęǓ%ˊx)h7_7CǢǿǓǖ>9šiChǢ$m7Y( ǔ>)^?>_<)hİǓ$Ⱥ=ǩïǓ?m řǓʾʻˇ ǫñǓ$mǘ>ǔ>Đ¥`.hČ`> 18 2500 50,000 16 2000 40,160 40,000 14 13.6 13.5 13.5 13.3 12.8 34,619 12.2 32,463 12 1500 30,000 28,660 10.7 11 24,393 10 $<Ÿ©Ǜ ˄ˆˋ 1000 20,000 17,914 8 $<Ÿ©Ǜ ˎˋˋʺ 15,321 6.7 e4 ˎˋˋʺ 500 9,166 10,000 6 1,087 2,229 2,170 Ěb3Ǣ< (Wˋˋʺ 351 742 382 440 507 668 632 760 665 4 0 0 )Y7 ˎˋˋʺ 2006 2010 2015 2016 2 1.4 )h7_7CǢǿǓǖ> ˃ʿˊ )h7_79šiChǢ$m ˃ʿˊ 0 ǫñǓ$mǘ>ďǓC)>2o ˃ʿˊ 87š8mCǢǿǓǖ> ˉʿˊ 1995 2000 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 87š8m9šiChǢ$m ˉʿˊ  ŶǓ;:xŪǓC_(ďǓC)>2o ˄ˆˋ  ŪǓ]<ŶǓ[$ǓǼǔ>Đ¥`.hČ`>7Y(ďǓC)>2o:Y;:ɋ$ǚñǓh ˎˋˋʺ v ŶǓ;:x>Ǩ=ǔ>2oC3 Y C Y™ ď Ǔ )>2oŶǙ Ǔ ǚ hǓñ >8CmŪC h  _ ďǓC)>2o Ǔ ( Ǔ x CǬä? m ˃ʿˊ ǬŲǓǞ7 Ǔ ŐǓˉʿˊ ǬŲǓǞ7 Ǔë Ǖ(Ą¥( Ǔë Ǖ(dzíŐ hǓ Ǔ 31 Experience Mekong: Greater Mekong Subregion Tourism Marketing Strategy and Action Plan 2015–2020. Mekong Tourism Coordinating Office. Bangkok. 2015. 46 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 សណា្ឋ គារមានវត្តមានភាគចើនក្នុងទីប ជុំជនក្នុងតំបន់ ុ កើតមានក្នង ដលកំពង ុ បច្ចប ុ បទសកម្ពជា ំ ងជាជំរញ ុ បន្នក៏ទន ុ ទាំងបួន គឺកុងភ្នំពញ ខត្តសៀមរាប ខត្តពះសីហនុ និង សមត្ថភាពរបស់ឧសសោហកម្មបដិសណា្ឋរកិច្ចក្នុងមជឈមណល ំ ង។32 83.4 ភាគរយនសណា្ឋគារ និង 86.1 ភាគរយ បាត់ដប ំ នដលមានអាផាតមនភាប់ជាមួយសវាបមើ ពមទាំង បជុជ នបន្ទប់សណា្ឋគារបានផ្តុំគា ទីបជុំជនទាំង ះ។ ទីកុង ការផ្ដួចផ្ដើមគំនិតសដ្ឋកិច្ចបបចករំលក ដូចជាការធ្វើជា ភ្នំពញមានចំណកចើនជាងគ អំពីចំនួនសណា្ឋគារ (38.3 មាស់ផ្ទះ Airbnb (375 ក្នុងខតុលា ឆាំ 2017) ដលបាន ភាគរយ) និងបន្ទប់សណា្ឋគារ (36.4 ភាគរយ) បនាប់មក គឺ កើតមានឡើងជាបន្តបនាប់។ ខត្តសៀមរាប (27.8 ភាគរយនសណា្ឋគារ និង 33.3 ភាគរយ នបន្ទប់សណា្ឋគារ) និងកុងពះសីហនុ (8.4 ភាគរយន ើ កន្លងសាក់ ះយា៉ងណាក្ដី កំណន ដូចជាសណា្ឋគារ សណា្ឋគារ និង 8.5 ភាគរយនបន្ទប់សណា្ឋគារ) (រូបលខ S3)។ ំ ទីភាក់ងារធ្វដ និងផ្ទះសំណាក់ ពមទាង ើ ណ ើ បានថយចុះសនសឹមៗ ំ រ តំបន់បាត់ដំបងមាន 8.9 ភាគរយនសណា្ឋគារ និង 7.9 សបជាមួយនិនាការធាក់ចុះនការអភិវឌឍវិស័យទសចរណ៍ ភាគរយនបន្ទប់សណា្ឋគារ។ ផ្ទះសំណាក់មានភាពរាយបា៉យ ជាទូ ូ បានឆ្លះ (រូបលខ S4)។ និនាការនះ ក៏តវ ុ ប ំ ក្នង ង ុ ហើយមជឈមណលទាំងនះ ចាប់យកតឹមត 57 ភាគរយន ការថយចុះនការវិនិ ័ ឯកជនក្នង គ វិសយ ័ នះផងដរ។ ុ វិសយ ផ្ទះសំណាក់ និង 65 ភាគរយនបន្ទប់ផ្ទះសំណាក់ប៉ុ ្ណះ។ >^8ęǓ%ˊxǫ:ǕöǓh(ǔöǓřǓĝǓǰďǓC)>2o7Y( >^8ęǓ%ˊx$hČ`7)h7_7Fœ$ďǓC)>$ĵ¤Ǔ(dzñǓ$mɧ )h7_7ĕ‘º@ďǓC)>F7˜>Ǜ3Y 7Y(ǫñǓ$mǘ>ďǓC)>2oǬ7ǔ>4=)]i 70 70 ;œhc:- ĝb<Ǯ8 ] ŷǓiCZD7] ŪǓ( 60 60.0 )h7_787š8m 8hļǓ8h>_?ǚñǓhę`ǚñǓh 53.1 53 50.0 )h7_7ďǓC)> 8hļǓ8h>_?ǚñǓhę`ǚñǓh 46.9 40.0 )h7_7ǫñǓ$mǘ>ďǓC)> 8hļǓ8h>_?ǚñǓhę`ǚñǓh 43.1 30.0 36.4 33.3 20.0 10.0 0.0 8.4 -10.0 6.4 2.4 -20.0 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Share of int'l visitor Share of int'l tour Share of hotel room Hotel occupancy arrivals (n= 4.5 campanies (n= 604) (n= 32,660) rate (%) million) ŶǓ;:x >Ǩ=ǔ>2oC™Y3YďǓC)>2oŶǓǙhǚñǓh>8CmŪǓC_(ďǓC)>2o ŶǓ;:x >Ǩ=ǔ>2oC™Y3YďǓC)>2oŶǓǙhǚñǓh>8CmŪǓC_(ďǓC)>2o & New Crossroads Asia. 2015. ថ្វីបើមានការខ្វះខាតទិន្នន័យពិតក្ដី ភស្ដុតាងជាសាច់រឿង លើ ក លងតសងា ក់ ស ណា្ឋ គា រអន្ត រជា តិ មួ យ ចំ នួ ន តូ ច ើ បងាញថា មានសមាហរណកម្មផ្លវការតិ ជាចន ូ ចតួចធ្វើ យ ប៉ុ ្ណះ សណា្ឋគារ និងផ្ទះសំណាក់ភាគចើនជាកម្មសិទ្ធិ សហគ សទសចរណ៍តាមសងា ក់តម្ល បញឈរ។ ក ុមហ៊ុន របស់អ្នកវិនិ គក្នុងបទស។ ចំនួនផ្ទះសំណាក់កើនឡើង ិ ឬជាមាស់ គប់គងទីកន្លង ទសចរណ៍ដលមានបតិបត្តការ យា៉ ង ឆា ប់ រ ហ័ ស ទូ ទាំ ង ប ទសឆ្លុះ ប ំ ង ឲយឃើ ញ ថា លើកន្លងសាក់ និងកម ុ ហ៊ន ូ ពុមា ុ ដឹកជញ្ជន ំ នវត្តមានឡើយ អត្ថប ជន៍ន ការអភិវឌឍវិស័យទសចរណ៍បានរីកសាយ ហើយយា៉ងចើនបំផុត មានសហគសទសចរណ៍ ដល ភាយកាន់តទូលំទូលាយ ដលទំនងជាបន្ត យបតិបត្តិការ ិ រពីរកន្លង (ភ្នព បតិបត្តកា ំ ញ និងសៀមរាប) ជារឿយៗគប់គង សណា្ឋគារបសិនបើការលូតលាស់ តបន្ត។ មជឈមណល ដូចតអង្គភាពតមួយ។ ចំណុចនះ ឆ្លុះប ំងឲយឃើញថា អ្វី ទីបជុំជនកើតឡើងថ្មីៗ ដូចជាកំពង់ចាម សាយរៀង និង ដលកម្ពុជាបានផ្ដល់ជូនដល់ភ្ញៀវទសចរដូចជាការធ្វើដំណើរ កណា្ដលជាដើម គឺជាទីរួមខត្តទទួលអត្ថប ជន៍ពីកំណើន តាមដី កពមទាំងការអភិវឌឍផលិតផល យបតិបត្តិការ ទសចរ។ សន្ទុះដ៏ខាំងកានវិស័យសំណង់ និងអចលនទពយ ជុំវិញទិស ទសចរណ៍ដលមានសប់ មានកំរិតទាប។ 32 កសួងទសចរណ៍ចាត់ចំណាត់បភទ “តំបន់បាត់ដំបង” ថាគបដណ្ដប់លើខត្តចំនួនបំ គឺខត្តបាត់ដំបង ខត្តបនាយមានជ័យ ខត្តប៉លិន និងខត្ត ធិ៍សាត់។ សូមមើល របាយការណ៍ ស្ថិតិបចាំឆាំ 2016។ ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 47 ខ) តំណរភាប់ និង សមត្ថភាព បកប ំ ច់ណាស់សមប់ទសចរណ៍ យគុណភាព មានភាពចាបា ហើយតូវរួមបញ្ចូលមិនតឹមតការតភាប់ដ៏ល្អ និងហដារចនា លន ុ បាយ “បើកចំហជើងមឃ” របស់បទសកម្ពជា សម័្ពន្ធបរិសានបកប យគុណភាពតប៉ុ ្ណះទ ប៉ុន្តក៏ បានទាក់ទាញការវិនិ ើស គគួរជាទីកត់សមា្គល់លវ ័ ការធ្វើ ិ យ ទាមទារឲយមានសវាសាធារណះផងដរ (កាកសំណល់ និង ើ អន្តរជាតិ និងទសចរណ៍។ ដើមបីឆយ ដំណរ ូ ការ ើ្ល តបតាមតមវ កាកសំណល់រាវ ការផ្គត់ផ្គង់ទឹកសាតតាមបព័ន្ធរ៉ូប៊ីនណ និង ូ អាកាសកាន់តចន ចរាចរណ៍តាមផ្លវ ើ ឡើង ពលានយន្ត ះ លទ្ធភាពទទួលបានអគ្គិសនីគួរជាទីជឿជាក់)។ ក្នុងបទស ភ្នំពញ និងសៀមរាប តូវបានពងីកបន្ថមឲយមានសមត្ថភាព កម្ពុជា ការកលម្អហដារចនាសម័្ពន្ធ និងការផ្ដល់សវាក្នុង ទទួលអ្នកធ្វើដំណើរទ្វដងក្នុងឆាំ 2016។ ការពងីក និងការ ទិស បនាប់បនសំ ពុំទាន់ដើរទាន់ជាមួយតមូវការ ឡើយ ជួសជុលឡើងវិញនពលានយន្ត ះកុងពះសីហនុ គឺ ើ អាសយ ទ ភាគចន ័ យកង្វះមូលនិធិ និងសមត្ថភាពសមប់ ំ ដល់ សន្ទះ ដើមបីគាទ ុ កំណន ើ ដ៏ខាង ំ កា ុ យក្នង ះមានការ ការសាងសង់ និងការថទាំ ដង់សុីតបជាជនទាបក្នុងតំបន់ កើនឡើង 66 ភាគរយនចរាចរណ៍ផ្លូវអាកាសក្នុងឆាំ 2016។ ើ នការវិមជឈការមានកមត ជនបទ និងការធ្វផ ិ កំណត់។ ហតុនះ គិតតឹមឆាំ 2018 សមត្ថភាពរបស់អគារពលានយន្ត ះ ុ មានភាពយឺតយា៉វជាងមាតដានគំរអាសុ បទសកម្ពជា ូ បា ី ស ីុ ក ៉ ហ ិ្វ ដលមានសប់ នឹងតូវពងីក ដើមបីទទួលអ្នកធ្វើដំណើរ 0.5 ្ព និងសុខភាព និង សមប់ភាពបកួតបជងហដារចនាសម័ន្ធ ុ្ន មួយឆាំ លាននាក់កង យកើនឡើងបីដងនសមត្ថភាពទទួល អនាម័យ (តារាងលខ S4)។ ភ្ញៀវបចាំឆាំនាពលបច្ចុបបន្ន។ ពលានយន្ត ះអន្តរជាតិ ំ បី មានអតកំណន ទាង ើ ភ្ញៀវសរុបកើនឡើងដល់ 8.5 ភាគរយ >^8ęǓ%ˊx.(mC]ZčǓ9¤ª@$œ©(ŶǓďǓCǶdzûǓ7ĬǓ?ŲǓǑ@Ǩ7 ុ ឆាំ 2016 ក្នង ើ ចូល និងអ្នកដំណរ យអ្នកដំណរ ើ ចញសរុប ƃǓ`CĘÃC មានចំនួន 7 លាននាក់។ ក្នុងឆាំ 2016 ពលានយន្ត ះ 0.78 ភ្នំពញ សៀមរាប និងពះសីហនុផ្ដល់សវាដល់អ្នកធ្វើដំណើរ 0.67 ចំនួន 3.48 លាននាក់ 3.47 លាននាក់ និង 0.15 លាននាក់ រៀងគា។33 0.38 0.3 ក្នុងបទសកម្ពុជាទាំងតមូវការ និងការចំណាយវិនិ គ 0.06 0.11 0.05 0.1 កើនឡើងក្នុងអត ទូលំទូលាយមួយដល អាចបៀបធៀប $<Ÿ©Ǜ  e4  Ěb3Ǣ<  D¥Z?Z:Z7  ជាមួយបទសដទទៀត ក្នុងទសវតសចុងកយនះ ប៉ុន្ត .(mC]ZčǓŶǓ:r7›9¤ª@ .(mC]ZčǓŶǓ:r7›9¤ª@Ǜ3Y គុ ណ ភា ពហដា រចនា សម័្ព ន្ធ តទា បជា ងបណា្ដ ប ទស £8;:xk5Y.”ǫ:5^cȗe7@ÂCr=cDǞëǓ>)ǧC<Ÿr7›.[$+³ª7$œ©(£:iǮǛǢ)£$$<Ÿ©Ǜk˄ˇˎˋ    ល ើ ក្នង ទសចរណ៍ភាគចន ុ ខ្វះ ុ តំបន់អាសា៊ន។34 កម្ពជា 7Y(kkǔ>CY$ǓǼc?`d97ǔ>c<ǤñǓ$mǛ3YC˜Z:ZC]@3˜Yǫ:)Ǯ)>2o9¤ª@cǖ$$œ©(dzǦ>2j>.”C(Š<7Y=< c@b3Ǣ<>D^3<$.?mǚñǓhϖˁˀʺʸ  v ្ព តភាប់ ជាពិសសទីតាង ខាតហដារចនាសម័ន្ធ ុ ដ៏សខា ំ ជំរញ ំ ន់ មួយដលគាំទការអភិវឌឍវិស័យទសចរណ៍។ ថ្វីបើបណា្ដញ ផ្លូវថ្នល់តូវបានពងីកគួរជាទីកត់សមា្គល់ក្នុងរយៈពលប៉ុនាន ឆាំចុងកយនះក្តី ប៉ុន្តកម្ពុជា តមានភាពតភាប់មិនទាន់ គប់គន់ កាន់ទិស បនាប់បនសំដទទៀត។ ដង់សុីតផ្លូវ ុ បទសកម្ពជា ក្នង ុ (សមាមាតធៀបជាមួយទំហផ ្ទ របស់ខន ំ ដី ួ្ល ) ថ្វីបើមានភាពបសើរឡើងក្ដី ប៉ុន្ត តមានចំនួនទាបជាង ួ (រូបលខ S5)។35 ហដារចនាសម័ន្ធ បណា្ដបទសជិតខាងខ្លន ្ព 33 សមប់ព័ត៌មានលម្អិត សូមបើកមើល http://www.vinci-airports.com/en/supporting-long-term-growth-cambodia and http://www.cambodia-airports.aero/en/ our-business/traffic-data។ 34 “ការវិនិ គផ្នកការធ្វើដំណើរ និងទសចរណ៍ក្នុងតំបន់អាសា៊ន” កុមបឹកសោការធ្វើដំណើរ និងទសចរណ៍ពិភព ក ខតុលា ឆាំ 2006។ 35 ដង់សុីតផ្លូវ គឺជាសមាមាតនចមាយបណា្ដញផ្លូវសរុបរបស់បទសធៀបជាមួយផ្ទដី 100 គីឡូម៉តការ៉នផ្ទដីរបស់បទស។ 48 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 តារាងលខ S4៖ ចំណាត់ថាក់ភាពកកួតបជងសមប់ហដារចនាសម័្ពន្ធ សុខភាព និងអនាម័យ ការដឹកជញ្ជូន ផ្លូវ ក សវា សុខភាព តាមផ្លូវអាកាស និងកំពង់ផ ទសចរណ៍a និងអនាម័យa តម្លb ចំណាត់ តម្លb ចំណាត់ តម្លb ចំណាត់ តម្លb ចំណាត់ ថាក់c ថាក់c ថាក់c ថាក់c កម្ពុជា 2.1 103 2.6 116 2.9 108 3.9 112 ឡាវ 2.3 89 3.0 96 3.2 97 4.3 108 មីយា៉ន់មា៉ 2.0 115 2.2 132 2.1 137 4.4 101 វៀតណាម 2.7 68 3.1 87 2.9 105 5.0 83 មធយមភាគ 3.58 3.83 3.68 5.14 តំបន់ អាសុីហ្វិក បភព៖ របាយការណ៍ភាពបកួតបជងផ្នកធ្វើដំណើរ និងទសចរណ៍ឆាំ 2015 វទិកាសដ្ឋកិច្ចពិភព ក ទីកុង Geneva. 2015។ សមា្គល់៖ a. ហដារចនាសម័្ពន្ធសវាទសចរណ៍ រួមមានដូចជា សណា្ឋគារ រីស្ហត និងបរិកា្ខរដទទៀត ដលតូវបានអភិវឌឍឡើងជាពិសស ដើមបីឆ្លើយតបចំ ះតមូវការភ្ញៀវ។ សូចនាករចំនួនពីរក្នុងចំ មសូចនាករទាំងបំមួយសមប់សុខភាព និងអនាម័យ គឺទាក់ទងជាមួយអនាម័យ និងការផ្គត់ផ្គង់ទឹកសាត។ b. លំដាប់តម្ល= 1–7 យលខកាន់តខ្ពស់ជាការបងាញលទ្ធផលកាន់តបសើរ។ c. ចំណាត់ថាក់ = 1–141 យលខកាន់តទាបបងាញលទ្ធផលកាន់តបសើរ។ ្ព ដឹកជញ្ជន ហដារចនាសម័ន្ធ ូ មិនគប់គន់ និងសវាបរិសាន គ) មុខរបរ និងកមាំងពលកម្មជំនាញ ំ ស្ទះដល់កណ អន់ខសោយ រាង ើ ទសចរណ៍បកប ំ ន យនិរន្តរភាព និងមានបរិយាប័ន្ន យសារ ទីកន្លងបនាប់បនសំជាចន ើ ទៀត ័ បប ទសចរណ៍ គឺជាវិសយ ំ ពលកម្មចន ើ ស់កមាង ើ ហើយ ពុអា ំ ចទាក់ទាញការវិនិ គឯកជន ក្នង ្ព ុ ហដារចនាសម័ន្ធ បទសកម្ពុជាបានទទួលអត្ថប ជន៍យា៉ងចើន ពីការរីក សវាទសចរណ៍ បកប យគុណភាព។ កតានះបន្ទច ុ បងាក់ ដុះដាលយា៉ងឆាប់រហ័សនឧសសោហកម្មនះ ជាងបណា្ដបទស ដល់ភៀវទសចរ ្ញ មិនឲយសាកលបងធ្វដ ើ ណំ រ ើ ចាកចញ ពីតប ំ ន់ ជាមិត្តក្នុងតំបន់។ ឧសសោហកម្មទសចរណ៍បច្ចុបបន្ន បង្កើត ទសចរពីមុន ហើយបន្តជំរុញកំណើនទសចរណ៍មិនមាន មុខរបរ យផាល់ដល់បជាជនជិត 1 លាននាក់។ បសិនបើ ំញ តុលយភាពជុវិ ខត្តសៀមរាប និងកង ុ ភ្នព ំ ញ។ ដូចបានលើក គិតអំពីចំនួនការងារ យផាល់ យប ល និងការងារ ឡើងខាងដើម ទីតាំងទាំងនះ មានបមាណ 70 ភាគរយន បច្ច័យ ះឧសសោហកម្មទសចរណ៍ផ្ដល់ការងាររហូតដល់ ចំនួនកន្លងសាក់ សរុបរបស់កម្ពុជា ហើយសូបយកចើន 2.2 លានការងារ (តារាងលខ S5)។ មានការពយោករណ៍ថា ជាងពាក់កណា្ដល នចំនួនភ្ញៀវទសចរអន្តរជាតិចូលមកកាន់ យមានកំណើនយា៉ងឆាប់រហ័សនអ្នកទសចរជាបន្តទៀត ុ ។ ជាការបៀបធៀបកម បទសកម្ពជា ុ ឆ្នរសមុទ ខត្តកប ការងារ ី្ម ចំនន យផាល់ថៗ ួ ជិត 700.000 ការងារបន្ថមទៀត ដលមានសកានុពលទសចរណ៍ល្អ ប៉ុន្តខ្វះការផ្គត់ផ្គង់ទឹក ូ បង្កត នឹងតវ ី ភាគចន ឹ ឆាំ 2027។36 ការងារថ្មៗ ើ ឡើងតម ូ ើ តវ សាតតាមបព័ន្ធរ៉ូប៊ីនណ និងអនាម័យគប់គន់ បានទទួល ើ ឡើង បានបង្កត យសហគសធុនតូច និងធុនមធយមផសងៗ តម ឹ ត 1.1 ភាគរយនភ្ញៀវអន្តរជាតិតប៉ុ ះរហូ ្ណ តមកទល់ ជាចន ើ ដលផ្ដល់ទន ិ និងសវាកម្មបប ំ ញ ើ ស់ យភ្ញៀវ។37 សព្វថ្ងនះ។ ការខ្វះខាតមធយោបាយដឹកជញ្ជន ូ និងសវាបរិសាន ះយា៉ងណាក្ដី ដូចបានបពិភាកសោកន្លងមកហើយថា មាន ដលនាឲ ំ យមានប ដូចជា ការបមូល និងការកច្នកាកសំណល់ បំរបំរួលយា៉ងធំនចំនួនភ្ញៀវទសចរដលចូលមករវាងខរដូវ រឹង និងកាកសំណល់រាវមិនពញលញ កង្វះទឹកសាតតាម ូ មករា និងខរដូវកាលចុះទាបក្នង កាលឡើងខ្ពស់ ខធ្ន/ ុ ខឧសភា/ បព័នរ៉ ្ធ ប ូ ន ី៊ ណ និងការកកស្ទះចរាចរណ៍នង ឹ តវ ូ រងសមាធបន្ថម មិថុនា ដលបង្កឲយមានតមូវការមិនទៀងទាត់ ជាហតុបង្កឲយ ទៀតយា៉ងឆាប់រហ័ស យកំណើនលំហូរភ្ញៀវទសចរណ៍។ មានប លំហូរសាច់បក់សមប់សណា្ឋគារ ផ្ទះសំណាក់ 36 កុមបឹកសោការធ្វើដំណើរ និងទសចរណ៍ពិភព ក ឆាំ 2017។ ក្នុងបទសកម្ពុជា សាធារណៈរដ្ឋបជាធិបតយយឡាវ វៀតណាម និងមីយា៉ន់មា៉ ការចំណាយផ្នកទសចរណ៍ក្នុងតម្ល បមាណ 4.600 ដុលារ អាចរកសោនិរន្តរភាពការងារមួយ។ 37 សូមមើល របាយការណ៍ផលប៉ះពាល់សដ្ឋកិច្ចនវិស័យការធ្វើដំណើរ និងទសចរណ៍សមប់បទសកម្ពុជា សាធារណៈរដ្ឋបជាធិបតយយឡាវ មីយា៉ន់មា៉ និងវៀតណាម កុមបឹកសោ ការធ្វើដំណើរ និងទសចរណ៍ពិភព ក ទីកុងឡុងដ៍ ឆាំ 2015។ ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 49 តារាងលខS5៖ ការងារដលតូវបានបង្កើត យវិស័យទសចរណ៍ (2016) ចូលរួមចំណក យផាល់ ចូលរួមចំណកសរុប បទស ការងារ % ចំណក ការងារ % ចំណក កម្ពុជា 988.000 11.4 2.252.500 25.9 ឡាវ 118.000 3.7 397.500 12.4 វៀតណាម 1.959.500 3.6 4.003.000 7.3 ថ 2.100.000 5.5 5.739.000 15.1 ចិន 23.680.500 3.1 69.527.500 9.0 បភព៖ កុមបឹកសោការធ្វើដំណើរ និងទសចរណ៍ពិភព ក ឆាំ 2017 ិ រទសចរណ៍។ កតានះ ជារឿយៗតងនាឲ និងបតិបត្តក ំ យមាន >^8ęǓ%ˊxǔ>F8m>Æ82´µi8ǢǾǓ?7Y( ការបញឈប់ការងារតាមរដូវ ដលអាចធ្វើឲយមុខរបរក្នុង វិស័យ ǔ>ăǓiF$Ǔ¦>$œ©(CǬ+Y$ǶdzûǓ7<_=)h7_7 Ǜ នះមិនសូវមានលក្ខណៈទាក់ទាញ។ e4 )hǢ=F8m>Æ 9CC ភាគីពាក់ព័ន្ធក្នុងវិស័យនះ រាយការណ៍ថា សចក្ដីតូវការ I2ì¶c7C]Z F£ǣ)]icǜõǓi<Ǵ@Â5Ǔǻ?r= C>]8 ធនធានមនុសសបកប ើ លើស យគុណភាពមានបរិមាណចន Ěb3Ǣ< )hİ$Ǔ >8CmźĬ )]iȸõiǓ ˋˍʼˋ ZǓ˜ ? Ǔ Ǩ7 ការផ្គត់ផ្គង់ ហើយកង្វះបុគ្គលិកទទួលបានការបណ្ដុះបណា្ដល )]icǜõǓiˋˍʼˋǫ&>= $œ©(<6Ǔ¢ăǓiǶ7Ƕ=] FʀǓǔ ចង្អុលបងាញពីប ទាំងនះ។ បទសកម្ពុជា (ក៏ដូចជា     សាធារណៈរដ្ឋបជាធិបតយយឡាវ និងបទសមីយា៉ន់មា៉) £8;:x8QLWHG1DWLRQV(GXFDWLRQDO6FLHQWLÀFDQG&XOWXUDO2UJDQL]DWLRQ បងាញកង្វះខាតធំធងក្នុងផ្នកការចុះ ះចូលរៀន ថាក់ 81(6&2 ,QVWLWXWHIRU6WDWLVWLFV7DEOHDGDSWHGIURP,QWHUQDWLRQDO/DERXU 2UJDQL]DWLRQDQG$6($1&RPPXQLW\0DQDJLQJLQWHJUDWLRQIRUEHWWHU MREVDQGVKDUHGSURVSHULW\$VLDQ'HYHORSPHQW%DQN%DQJNRN មធយមសិកសោ និងមហាវិទយោល័យ បើបៀបធៀបជាមួយបណា្ដ CǬäǓ?mx79(7 ǔ>F8m>Æ82´µi8ǢǾǓ?8ăǓ$ďǓC7Y(@ÂǛèǓ+Z@jv បទស អាសា៊នដទទៀត (រូបលខ S6) ក៏ដូចជាមានអត ,QGXVWU\VWDNHKROGHUVUHSRUWWKDWWKHQHHGIRUTXDOLW\KXPDQUHVRXUFHVIDU RXWVWULSVVXSSO\DQGWKHODFNRIZHOOWUDLQHGZRUNHUVLVRQHRIWKHPDLQ EDUULHUVWRLPSURYLQJWRXULVPVHUYLFHTXDOLW\DQGFRPSHWLWLYHQHVV6HOHFWHG ការចុះ ះចូលរៀនទាប ក្នុងការបណ្ដុះបណា្ដលផ្នក LQGLFDWRUVIRUHGXFDWLRQWUDLQLQJDQGOLWHUDF\VXEVWDQWLDWHWKHVHFRQFHUQV 79(7 ǔ>F8m>Æ82´µi8ǢǾǓ?ĒǓ)þǓ5C7Y(@ÂǛèǓ+Z@jv ំ ជា បច្ចកទស និងអប់រវ ិ ជីវៈ (TVET)។ យហតុថា បទស ុ មានដំណរ កម្ពជា ួ ក្នង ើ ការងាយសល ុ ការជួលបុគលិ ្គ កបរទស ការកើនឡើងយា៉ងធំនចំនួនពលករបរទស នឹងកើតឡើង (សូមមើលបអប់ S1 ៖ ទិដ្ឋភាពបញ្ចាសគាខត្តសៀមរាប)។ ចំណុចនះ នាំឲយមានការជបចញ ក នចំណូល ទសចរណ៍កាន់តធំឡើង និងមានកំណើនឧបសគ្គស្វងរក ការងាររបស់ជនជាតិកម្ពុជា។38 ុ ស៊ល 38 របាយការណ៍របស់កង ្ធ ុ តង់ TA-6179៖ “យុទសាស្ត វិសយ ័ ទសចរណ៍របស់មហាអនុតប ុ មា៉នល ំ ន់ទន្លមគង្គ” ធនាគារអភិវឌឍអាសុី ទីកង ី ឆាំ 2005។ 50 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 បអប់ S1៖ ទិដ្ឋភាពបញ្ចាសគារបស់ ពុំតូវគាជាមួយសចក្ដីតូវការរបស់វិស័យឯកជនដលកាន់តមាន ខត្តសៀមរាប ទំហំធំឡើង ះឡើយ។ យសារហតុនះ កម្មករចំណាកសុក មកពីបណា្ដបទសជិតខាងដលមានគុណវិឌឍិខ្ពស់ជាងតងកាន់ មុខដំណ ងខ្ពស់ៗ។ ថ្វីបើមានការវិនិ គមួយចំនួនក្នុងការ ខត្តសៀមរាប គឺជាឧទាហរណ៍មួយនប បឈមក្នុង បណ្ដុះបណា្ដល និងសវាអតិថិជនតូវបានធ្វើឡើង ដើមបីបង្កើន ការបង្កើតចំណងទាក់ទងរវាងយន្តការនការលូតលាស់ ដូចជា ុ គុណវិឌឍិរបស់បជាជនកម្ពជាដលពា ័ ក្ន ក់ពន ុ ឧសសោហកម្មទសចរណ៍ ្ធ ង ទសចរណ៍ និងសដ្ឋកិច្ចមូលដាន។ ថ្វីបើចំណូលទសចរណ៍ ក្ដី ប៉ុន្ត មានការងារជាចើនទៀតដលចាំបាច់តូវធ្វើឡើងដើមបី ពីបរិវណប សាទអង្គរវត្ត មានចំណកដ៏ធំសមបើមនចំណូល កលម្អលទ្ធភាពចូល កាន់ទីផ សោរការងារសម ប់បជាជនខត្ត ទសចរសរុបរបស់បទសកម្ពុជាក្ដី ប៉ុន្តខត្តសៀមរាប គឺជាខត្ត ុ ជន។ ប សៀមរាប ជាពិសស គឺយវ ើ្វ ង បឈមមួយទៀត គឺធយា ៉ ី ជាងគបំផត កក ុ លំដាប់ថាក់ទី 8 ក្នង ុ បទសកម្ពជាក្ន ុ ុ ចំ ង ម ណាដើមបីពងឹងចំណងទាក់ទងនវិស័យទសចរណ៍ជាមួយវិស័យ ខត្តទាំង 25។ ក្នុងឆាំ 2014 23.3 ភាគរយនបជាជនខត្ត ដទទៀត ជាពិសស គឺវិស័យកសិកម្ម យក្នុង ះជាង 80 សៀមរាប ដលមានចំនួន 1.042.286 រស់ ក មបនាត់ ភាគរយនបជាជនខត្តសៀមរាប តូវពឹងផ្អកលើវិស័យនះ។ ភាពកីកថាក់ជាតិ ដលជាតួលខមួយខ្ពស់គួរជាទីកត់សមា្គល់ ី ថាក់ជាតិដលបានបា៉នប ជាងមធយមភាគកក ់ មាណលើកចុងកយ ការសិកសោដលមានបច្ចុបបន្ន ទទួលសា្គល់ថា ថ្វីបើវិស័យ បំផុតក្នុងអត 18.8 ភាគរយ។ ើ តួនាទីសខា ទសចរណ៍ដរ ំ ន់សមប់កណ ើ សដ្ឋកិចក្ដ ំ ន ្ច ី ប៉ន ិ ល ្ត ព ុ ឥទ្ធ ័ នះសំរាប់អភិវឌឍសហគមន៍មល វិសយ ូ ដាន និងការកាត់បន្ថយភាគ អត្ថប ជន៍ផ្នកសដ្ឋកិច្ចពីវិស័យទសចរណ៍មានកមិត ក ីក មានកម ិត ឡើយ។ ការសិក សោទាំងអស់ ះ ក៏បាន កំណត់ត ្ច ខត្តទាំងមូល លើការអភិវឌឍសង្គមសដ្ឋកិចរបស់ យ រកឃើញផងដរថា អត្ថប ជន៍ពីវិស័យទសចរណ៍បមូលផ្ដុំត ក្នុង ះសហគមន៍រស់ បរិវណទីតាំងបសាទខត្តសៀមរាប ក្នុងសហគមន៍ទាំងឡាយណាដលរស់ ក្នុងបរិវណអង្គរវត្ត គឺជាអ្នកទទួលអត្ថប ជន៍ចមបងនឱកាសការងារផ្ដល់ យ ហើយអត្ថប ជន៍ល្អៗសមប់បជាជនកីក គគានអ្វីកពី វិស័យទសចរណ៍ និងអនុវិស័យនានាដូចជា វិស័យសំណង់ មុខរបរមានបក់ឈ្នួលទាប ះឡើយ។ ចំណុចនះ គឺ យសារ ជាដើម។ ប៉ុន្ត សហគមន៍ដដលទាំងអស់ន ះ ជារឿយៗតង តធនធានមានកមិតកំណត់ បណា្ដញសង្គម ជំនាញដលចាំបាច់ ពុំទទួលបានជំនាញ ការអប់រំ ឬបណា្ដញសង្គមដើមបីអាចបមូល ំ បស់ពក ឬការអប់ររ ួ គ ិ កំណត់ដម មានកមត ើ បីមានលទ្ធភាពទទួល ផលពេញលេញពី វិ ស័ យ ទេសចរណ៍ ដែលកំ ពុ ង លូ ត លាស់ នោះ បានមុខរបរមានបក់ឈ្នួលកាន់តបសើរ។ ឡើយ។ ី មា ថ្វប ើ បតិបត្តការក្ន ើ នសាកលវិទយោល័យជាចន ិ ុ ខត្តសៀមរាប ង ក្ដី ប៉ុន្តកម្មវិធីសិកសោរបស់សាកលវិទយោល័យទាំងអស់ ះ ហាក់ ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 51 ឃ) សងាក់តម្ល បអប់ S2៖ មា៉ល់ឌីវ៖ ការចូលរួមចំណកតិច ថាក់ជាតិបង្កើនការលចជប ិ លរបស់ការចំណាយរបស់ទសចរណ៍ សមាសធាតុនឥទ្ធព អន្តរជាតិមកលើសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា គឺជាចំណុចសំខាន់ខាំង។ ័ ទសចរណ៍ គឺជាវិសយ វិសយ ំ ត ័ ធំបផ ្ច ង ុ របស់សដ្ឋកិចក្នុ បទស យសារចំណកដ៏ធំ នការចំណាយ ទីកន្លងទសចរណ៍ ់ វ មា៉លឌ ី។ ះយា៉ងណាក្ដី បទសនះក៏ហាក់មានការលចជប ំ យ គឺចណា ំ ញ លើទន ិ នាច ំ ល ូ ឬ ្គ យសារសមត្ថភាពផ្គត់ផង់ វិស័យទសចរណ៍ធំជាងគបំផុត យហតុថា ទឹកបក់ 80 របស់កម្ពុជាសមប់សដ្ឋកិច្ច ទីតាំងទសចរណ៍មានកមិត សននរៀងរាល់មួយដុលារដលចំណាយលើធាតុចូលរបស់អ្នក ូ ចូល ទសចរតវ ុ ហ៊ន កម ុ បរទស។1 ទសចរណ៍របស់បទស ើ បីអាចឆ្លយ កំណត់ដម ី វ ើ តបតាមសចក្ដតូ ការបន្ថម និងសចក្ដី ់ វ មា៉លឌ ំ ង្កត ី ពុប ើ ឥទ្ធព ិ លទ្វគុណទូ ខ្ពស់ ុ ះឡើយ ផ្ទយ វិញ តូវការដលមានលក្ខណៈរាយបា៉ យធ្វើឲ យឥទ្ធិពលតួគុណន បណា្ដលឲយមានអតដ៏ខ្ពស់នការនាំចូល ចំនួនបរទសដ៏ចើន ការបង្កើនចំណូលមានកមិតទាបនិងធ្វើឲយ “ការលចជប” ដលធ្វើការក្នុងឧសសោហកម្មទសចរណ៍ និងតួនាទីគបដណ្ដប់ រូបិយវត្ថុបរទសមានកមិតខ្ពស់ ហើយជាលទ្ធផល ធ្វើឲយការ ដលអ្នកវិនិ ុ្ន ភាពជាមាស់ ការគប់គង គបរទសដើរតួនាទីកង ូ សុទនវិ ចូលរួមចំណកចំណល ្ធ សយ ុ ការអភិវឌឍសដ្ឋកិច្ច ័ នះ ក្នង និងបតិបត្តិការនកុមហ៊ុន ទសចរណ៍។ ប នះ អាស័យ មួយផ្នកធំ ិ សំខាន់ៗទាង យសារទំនញ ំ អស់សមប់ការអភិវឌឍ ប ទសកម្ពុជាពុំបានគ ប់គ ន់។39 កតា លចជ បរូបិយវត្ថុ ូ បាននាច និងការថរកសោសវា និងបរិការទសចរណ៍តវ ូ រួមទាង ំ ល ំ បរទសតូវបានបា៉ន់បមាណកាលពីមុនមកក្នុងកមិត 40 សមារៈសំណង់ និងឧបករណ៍សមប់សាងសង់សណា្ឋគារទចរណ៍ ភាគរយសម ប់ប ទសកម្ពុជា (ស្មើនឹងប ទសឡាវ និង និងរីស្ហត់។ យទទួលសា្គល់ចំណុចខ្វះខាតនះ ការកលម្អ មីយា៉ន់មា៉) ខ្ពស់ជាងបទសវៀតណាមចំនួន 35 ភាគរយ។ 40 ចំណងទាក់ទងវិស័យទសចរណ៍ និងឧសសោហកម្មក្នុងបទស ប ័ មួយផ្នកធំ នះ អាសយ យសារការអភិវឌឍទសចរណ៍ ូ បានទទួលការយកចិតទុ តវ ី ដាភិបាលបទសមា៉លឌ ្ត កដាក់ពរ ី។ ់ វ ័ ទសចរណ៍ដណា ផនការមវិសយ ់ វ ំ ក់កាលទី 3 របស់បទសមា៉លឌ ី ូ របស់បទសសដ្ឋកិចមិ ដំណាក់កាលដំបង ិ កម្ម ្ច នសូវមានពិពធ ្ង លកា សង្កត់ធន់ ើ ចំណងទាក់ទងរវាងវិសយ ើ របង្កន ័ ទសចរណ៍ និង ុ មូលដានមិនទាន់មានការអភិវឌឍ (សូមមើល និងសងាក់តម្លក្នង វិស័យគាំទដទទៀត លគឺវិស័យជលផល កសិកម្ម និង បន្ថមក្នុងបអប់លខ S2៖ មា៉ល់ឌីវ៖ ការចូលរួមចំណកតិច សិបបកម្ម គឺជាយុទ្ធសាស្តមួយ ដើមបីកាត់បន្ថយការលចជប ថាក់ជាតិបង្កើនការលចជប)។ នចំណូលទសចរណ៍នះ។ 2 បរិសានអំ យផល Revenues Taxes and ការតៀមខ្លួនរួចជាសចរបស់បទសកម្ពុជា និងភាព Govemment concession Touristic islands concession revenues កកួតបជងរបស់បទសកម្ពុជាក្នុងវិស័យទសចរណ៍ Public ិ ទាបដលបណា្ដលឲយពុអា មានកមត ំ ចសមចបានសកានុពល services and subsidies ពញលញ។ ផ្អកលើសន្ទសសន៍ការបកួតបជងផ្នកការធ្វើ and jobs Local ដំណើរ និងទសចរណ៍របស់បទសកម្ពុជាដលវាស់វងកតា communities នានាដលធ្វើឲយបទសនះ មានភាពទាក់ទាញដើមបីអភិវឌឍ អាជីវកម្មក្នុងឧសសោហកម្ម និងការធ្វើដំណើរ និងទសចរណ៍ ុ ចំណាត់ថាក់សមប់បទសកម្ពជា ិ ទាប មានកមត ឡើយ។ ថ្វីបើបទសកម្ពុជាបានឈានឡើង 4 លខក្នុងឆាំ 2017 ក្ដី ុ កម្ព ប៉ន ុ ្ត ជា ំ ត់ថាក់ទី 101 ក្នង តជាប់ចណា ុ ចំ មបទស 136 ទូទាំងសាកល ក។ ក្នុងអំឡុងរយៈពល 3 ឆាំ 1 http://shodhganga.inflibnet.ac.in/ bitstream/10603/72940/8/chapter%204.pdf ័ ទសចរណ៍មានការឈានឡើងមួយចំនន ចុងកយនះ វិសយ ួ 2 http://www.tourism.gov.mv/downloads/ttmp.pdf 39 សមប់រៀងរាល់មួយដុលារនការចំណាយរបស់អ្នកទសចរ យផាល់លើសកម្មភាពពាក់ព័ន្ធជាមួយទសចរណ៍ (ការធ្វើដំណើរ កន្លងសាក់ សវាទសចរណ៍) បក់មួយចំណកបានចូល ក្នុងការនាំចូលទំនិញ និងសវាកម្ម។ ចំណកនះ ថា “ការលចញជប” ដលមានន័យថា ការចូលរួមចំណក យផាល់ ក្នុង ផ.ស.ស តាមធម្មតាគឺមានចំនួនតិចជាងមួយទល់មួយ។ 40 ការបា៉ន់បមាណតូវបានធ្វើឡើងក្នុងឆាំ 2005។ សូមមើល “ការវាយតម្លវិស័យទសចរណ៍ យុទ្ធសាស្ត និងផនទីបងាញផ្លូវសមប់បទសកម្ពុជា សាធារណៈរដ្ឋបជាធិបតយយឡាវ បទសមីយា៉ន់មា៉ និងបទសវៀតណាម (2016–2018).” ធនាគារអភិវឌឍអាសុី កុងមា៉នីល (2016–2018).” ; https://www.adb.org/sites/default/files/institutional-document/227186/clmv-tourism-sector-assessment.pdf។ 52 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 ជាពិសសលើការតៀមខ្លន ួ រួចជាសចផ្នក ITC និងធនធាន ឲយឃើញថា បទសកម្ពុជាដើរកយបទសជាមិត្តរបស់ខ្លួន ថាក់ជាតិ ប៉ន ុ កា ្ត រកលម្អជាសកានុពលក្នង ុ ទិដភាព ្ឋ ជាចន ើ ថ្វីបើកម្ពុជាមានធនធានធម្មជាតិ និងវបបធម៌ជាទុនក្ដី។ ថ្វីបើ ពុបា ំ នបប ើ ស់ឲយអស់លទ្ធភាព ឡើយ (រូបលខ S7)។ ទាក់ទងជាមួយធនធានធម្មជាតិ និងវបបធម៌បទសកម្ពុជា គឺ ី ប៉ុ ជាបទសទីពរ ្ណ ះបនា ី ទសវៀតណាមក្ដី ប៉ន ប់ពប ្ត ុ ភាព >^8ęǓ%ˊxȷ&+r=>8Cm$<Ÿ©Ǜ7Y()ɃöǓiŶǓɐ( បកួតបជងផ្នកទសចរណ៍ជាទូ របស់បទសកម្ពជា ុ ជាប់ ĬǓ?ŲǓǑ@Ǩ7Ǚ3m)hǢ3mǤñǓ$mȺ=C7šCǓ¦7o លំដាប់ទី 101 កយសាធារណៈរដ្ឋបជាធិបតយយឡាវ ǔ>ŶǓ$_3ŶǓĩǓ(ķœǓ$ǔ>Đ¥`.hČ`>7Y(ďǓC)>2o ដលជាប់ចំណាត់ថាក់លខ 94 បទសវៀតណាមជាប់ $œ©(ǚñǓh7Y( Business ចំណាត់ថាក់លខ 67 និងបទសថដលជាប់ចំណាត់ថាក់ លខ 34។ environment Cultural resources 6 Safety & security & business travel Natural resources 4 Health & hygiene Tourist service 2 Human resources ូ បានបប ឧបករណ៍ដលតវ ើ ស់ ដើមបីវាស់ភាពបកួតបជង infrastructure & labour market 0 ក្នុងចំណកទីផសោរជាក់លាក់បងាញលទ្ធផលចមុះគាសមប់ Ground and port ុ ។ កម្ពជា កម្ពជា ុ គឺជាលំ ី ង របស់ទតាំ បតិកភណវបបធម៌របស់ ICT readiness infrastructure - Prioritization of ួ ពីរកន្លង (មួយគឺ ទីតាង អង្គការ UNESCO ចំនន ំ បុរាណវិទយោ Air transport infrastructure Travel & Tourism Environmental International sustainability Price Openness ុ កន្លងទសចរណ៍ខត្តសៀមរាប) ប៉ន អង្គរវត្តក្នង ្ត មា ុ ពុ ំ នទីតាង ំ competitiveness e4 Ěb3Ǣ< បតិកភណ ធម្មជាតិទ ។ ទាក់ទងជាមួយទសចរណ៍ប ប ផសងពង បទសកម្ពុជាជាប់លំដាប់ថាក់ទី 96 ក្នុងចំ ម $<Ÿ©Ǜ $<Ÿ©Ǜ ួ 163 ក្នង បណា្ដបទសអភិវឌឍចំនន ុ សន្ទសសន៍អភិវឌឍទសចរណ៍ ǶdzûǓ7 £8;:x Travel & Tourism Competitiveness Index 2015 & 2017. ុ ឆាំ 2015។41 ប៉ន បបផសងពង (ATDI) ក្នង ្ត ណាត់ថាក់នះ ុ ចំ CǬäǓ?mxScore varies from 0 (worst) – 7 (best). បច្ចុប បន្នកតា ជំរុញចមបងដលជាមូលដា ននភាពប កួត តំណាងឲយការកលម្អ គួរជាទីកត់សមា្គល់ពីចំណាត់ថាក់លខ បជងវិស័យការធ្វើដំណើរ និងទសចរណ៍របស់កម្ពុជា គឺ 107 ក្នុងការ ះពុម្ពផសោយលើកទីមួយរបស់ ATDI ក្នុងឆាំ លន បាយ និងយុទ្ធសាស្ត ជាទូ របស់អាជា ធរ។ 2008។ សមប់ ល ជាទីផសោរសមបសន្និសីទបទស លន ្ធ បាយ និងយុទសាស្ត ទាំងអស់ ះរួមមានដូចជា កម្ពុជាជាប់ចំណាត់ថាក់ទី 87 ក្នុងការចាត់ចំណាត់ថាក់ ចាត់អាទិភាពវិស័យទសចរណ៍ និងធ្វើដំណើរ (ចំណាត់ថាក់ របស់សមាគមសន្និសីទ និងសន្និបាទអន្តរជាតិ (ICCA) ទី 29) តម្លមានលក្ខណៈបកួតបជង (ទី 51) ភាពបើក ឆាំ 2015 យបានធ្វជា ើ មាស់ផះកិ ្ទ ចប ្ច ជុអ ំ ចំនន ំ ន្តរជាតិធៗ ួ ចំហជាអន្តរជាតិ (ទី 58) ធនធានធម្មជាតិ (ទី 62) និងធនធាន 9 ក្នុងឆាំ ះ។ ជាទីបញ្ចប់នះ ទសចរណ៍ការធ្វើដំណើរតាម វបបធម៌ (ទី 76)។ ះយា៉ងណាក្ដី លទ្ធផលរបស់កម្ពុជា នាវាទសចរណ៍សមុទបានកើនឡើងគួរជាទីកត់សមា្គល់ក្នុង ្ន រន្តរភាពបរិសាន (ទី 130) បរិសាន មានភាពយឺតយា៉វលើផកនិ ុ ក្នង បទសកម្ពជា ុ កមត ុ រយៈពល 3 ឆាំ ចុងកយនះ (ក្នង ិ អាជីវកម្ម (ទី 125) ធនធានមនុសស និងទីផសោរការងារ (ទី 110) កំណើន 118.8 ភាគរយ)។ ះយា៉ងណាក្ដី ចំនួនសរុបន សុខភាព និងអនាម័យ (ទី 109) ហដារចនាសម័្ពន្ធផ្លូវ ក ការ ំ ង់ផដលកម្ពជា ចូលរបស់កព ុ ឆាំ 2016 ុ ទទួលបានក្នង (ទី 108) និងហដារចនាសម័្ពន្ធសវាទចរណ៍ (ទី 102)។ (35) តជាចំនួនទាបជាងគបំផុត ក្នុងចំ មសដ្ឋកិច្ច ី ងកើតបា៉សហ អាសុខា ិ្វ ដលតវ ីុ ក ូ បានបងាញ ុ ការសិកសោ ក្នង ការបៀបធៀបភាពបកួតបជងផ្នកការធ្វើដំណើរ និង និនាការនាវាទសចរណ៍សមុទអាសុី របស់សមាគមអន្តរជាតិ ទសចរណ៍ ើ ក្នង តាមបណា្ដបទសជាចន ុ បងាញ ុ តំបន់ចង្អល ខសនាវាទសចរណ៍សមុទ។ 41 សមប់ព័ត៌មានបន្ថម សូមមើល http://www.adventureindex.travel/downloads.htm. ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 53 លន បាយ និងការផ្ដួចផ្ដើមគំនិត បំឆាំ នះមាន ល ទាក់ទាញឲយបានអ្នកទសចរចិន ចំនួន 2 លាននាក់ក្នុងមួយឆាំ មុនឆាំ 2020។ យមាន ី នះនអ្នកទសចរចិន បទសកម្ពជា ការកើនឡើងនាពលថ្មៗ ុ ូ ដានសារៈសំខាន់នការអភិវឌឍទសចរណ៍ យឈរលើមល ទំនងជាទទួលបានអ្នកទសចរចិនយា៉ង ួ លាន ចណាស់មយ ផនការយុទ្ធសាស្តថាក់តំបន់ និងថាក់ជាតិតូវបានអនុម័ត។ នាក់តឹមចុងឆាំ 2017។ ចបោស់ណាស់ថា ការអនុវត្ត យ ផនការយុទ្ធសាស្តទសចរណ៍អាសា៊នរយៈពល 10 ឆាំ តូវ ួ ផ្ដម គជ័យជាបន្តនការផ្ដច ិ នះ នឹងអនុ ើ គំនត ុ តឲយកម្ពជា ័ ក្នង បានអនុមត ិ ុ ឆាំ 201542 ដលបានកំណត់ទស ្ធ យុទសាស្ត ទទួលបានអ្នកទសចរចិនពីរលាននាក់ ឬជិតមួយភាគបីន ពីរ។ ទិស ្ធ ស្តទីមយ យុទសា ើ បីពងង ួ គឺដម ឹ ភាពបកួតបជង ួ ភ្ញៀវទសចរដលបានពយោករណ៍ទក ចំនន ួ 7.5 លាននាក់ ុ ចំនន របស់អាសា៊នក្នុងនាមជាទិស ទសចរណ៍តមួយ តាមរយៈ ឹ ឆាំ 2020។ ការផ្ដច តម ើ គំនត ួ ផ្ដម ី ហា ិ នះ ពិភាកសោអំពជ ំ ននានា ការបង្កើន ការលើកកម្ពស់ ពិពិធកម្មផលិតផល ទាក់ទាញ ួ សមល ដើមបីជយ ្ច អកទសចរ ួ ដល់ការចូលមកទសសនកិចរបស់ ្ន ការវិនិ គ នឹងលើកកម្ពស់មូលធនមនុសស យការអនុវត្ត ចិន ដូចជាការផ្ដល់សាកស ំ ដ និងឯកសារសុទ ិ្ធ ិ ការជាភាសា បទដានទសចរណ៍ អាសា៊ន។ ទិស យុទ្ធសាស្តទីពីរ គឺ ចិន ការលើកទឹកចិត្តដល់ការបើបស់ក្នុងសុកនូវបក់យាន់ ដើមបីធានាឲយបានថា ទសចរណ៍អាសា៊នមាននិរន្តរភាព និងមាន របស់ចិន និងការធានាឲយបានថាអាហារ និងបរិកា្ខកន្លងសាក់ ្ន បរិយាប័នតាមរយៈកា ើ កមត របង្កន ិ ការចូលរួមរបស់សហគមន៍ មានភាពសមសបតាមរសនិយមរបស់ជនជាតិចិន។43 មូលដាន និងវិស័យសាធារណៈ និងឯកជន ពមទាំងធានា ិ ព/សន្តស សុវត្ថភា ិ ខ ំ បតិកភណ និងបរិសាន។ ុ /ការការពារទីតាង ការផ្ដួចផ្ដើមគំនិតទីកុងសាត មានបំណងលើកកម្ពស់ការ បទសកម្ពជា ុ យា៉ងសកម្មនូវការអនុវត្តបទដានទសចរណ៍ ុ ជំរញ ឹ អំពសា យល់ដង ី រៈសំខាន់នអនាម័យ ុ ជីវត ក្នង ្ង ិ បចាំថសម ប់ អាសា៊នជារបៀបវារៈថាក់ជាតិ និងជាសមាជិកនាំមុខគមួយ បជាជនមានទីលំ ក្នុងទីបជុំជន។ ការផ្ដួចផ្ដើមគំនិតនះ ក្នុងសហគមន៍អាសា៊នទាំងមូល។ តូវបានដាក់ឲយមានដើមបីជួយផាស់ប្តូរអាកបបកិរិយារបស់អ្នក តាំងទីលំ ទីបជុំជនស្ដីពីការបង្កើត ការបើបស់ឡើងវិញ ុ បានបង្កត ថាក់ជាតិ បទសកម្ពជា ្ធ ើ ផនការយុទសាស្ត ការកច្នមកបើបស់ឡើងវិញ និងការ ះ លសមម អភិវឌឍវិស័យទសចរណ៍ 2012-2020។ ការផសព្វផសោយ ដើមបីធ្វើឲយផ្ទះ ទីកុង និងសហគមន៍សាត។ ការផ្ដួចផ្ដើមគំនិត យុទ្ធនាការ “បទសកម្ពុជា៖ ពះរាជាណាចកអច្ឆរិយៈ” និង ំ ដល់វស នះ ក៏គាទ ័ ទសចរណ៍តាមរយៈការអនុ ិ យ តឲយភ្ញៀវ “ទីកុងសាត រមណីយដានសាត សវាល្អ” គឺជា លបំណង អាចស្វងយល់កាន់តចើន និងសាក់ កាន់តយូរផងដរ។ ្ធ សនះ។ មួយនយុទសា ្ត ការកលម្អ និងការអភិវឌឍហដារចនា ុ សាត រមណីយដានសាត សវាល្អ និងបដិសណា្ឋរកិចដ៏ “ទីកង ្ច សម័្ពន្ធទសចរណ៍ ដើមបីជួយជំរុញឧសសោហកម្ម ះ មុខ ល្អឥត ះ” គឺជាកម្មវិធីនទីកុងសាតរបស់បទសកម្ពុជា។44 (ផ្លូវថ្នល់ ពលានយន្ត ះ ការផ្គត់ផ្គង់ទឹក អគ្គិសនី) គឺ មានសារៈសំខាន់មិនអាចខ្វះបាន។ ដើមបីទាញប ជន៍ពី សមាហរណកម្មថាក់តំបន់ យុទ្ធសាស្ដជាតិ ក៏តូវបានរំពឹងថា សារគន្លឹះសំខាន់ៗ នឹងគាំទដល់កិច្ចពមពៀងទសចរណ៍អាសា៊ន ជាពិសស កិច្ចពមពៀងការលើកលងទិដ្ឋការវាងបទសកម្ពុជា និង ិ ការបជាសាស្តសដ្ឋកិច្ច និងបច្ចកវិទយោដល ផ្អកលើននា អាសា៊ន។ ូ បានរំពង តវ ី នះ កំណន ឹ ទុកថ្មៗ ើ ទសចរណ៍ អាចនឹងកើនឡើង ុ ឆាខា ក្នង ្ឋ ំ ងមុខ។ ទិដភាពនះ ើ ឱកាសក្នង អាចបង្កន ុ ការអភិវឌឍ ួ ផ្ដម ការផ្ដច ិ “តៀមលក្ខណះនទសចរណ៍ចន ើ គំនត ិ ” តំណាង ទីកន្លង ល ទសចរណ៍ និងចាប់យកអត្ថប ជន៍ ្ច តខំរបស់កម្ពជា ឲយកិចខិ ុ ការទាញប ុ ក្នង ជន៏ពក ី ណ ំ ើ យា៉ង ន ផ្នកសដ្ឋកិច្ចរបស់ទសចរណ៍។ សបពលជាមួយគានះដរ ុ ។ ការផ្ដច ឆាប់រហ័សនទសចរចិនមកកម្ពជា ើ គំនត ួ ផ្ដម ិ រយៈពល កំណើននះបសិនបើពុំបានទទួលការគប់គងបានតឹមតូវ 42 ផនការនះពយោករណ៍ថា “តឹមឆាំ 2025 អាសា៊ន នឹងកាយជាទិស ទសចរណ៍បកប យគុណភាពមួយ ដលផ្ដល់បទពិ ធន៍ពិសសបកប យភាពចមុះអាសា៊ន ហើយនឹងប្តជាចិត្តឱយកាយជាការអភិវឌឍទសចរណ៍ បកប យការទទួលខុសតូវ មាននិរន្តរភាព បរិយាប័ន្ន និងតុលយភាព ដើមបីអាចចូលរួមចំណកគួរជាទីកត់សមា្គល់ក្នុងសុខុមាលភាពសង្គមសដ្ឋកិច្ចរបស់បជាជនអាសា៊ន”។ 43 ឯកសារពណ៌សស្ដីពី China Ready សមប់ទសចរកម្ពុជា (ឆាំ 2015) កសួងទសចរ 44 កម្មវិធីទីកុងសាត រួមមានរងាន់ផា្ករំដួលបីកមិត។ ផា្ករំដួល គឺជាផា្កតំណាងជាតិរបស់ពះរាជាណាចកកម្ពុជា។ រងាន់ផា្ករំដួលបី គឺជា រងាន់កមិតខ្ពស់បំផុត (ពិន្ទុ 75 ភាគរយ) បនាប់មកផា្ករំដួលពីរ (ពិន្ទុ 60 ភាគរយ) និង ផា្ករំដួលមួយ គឺជាកមិតទាបជាងគបំផុត (ពិន្ទុ 40 ភាគរយ)។ សមប់ព័ត៌មានបន្ថម សួមមើល http://www.cambodiacleancity.gov.kh/kh 54 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 ទ ះ អាចបង្កឲយមានសមាធធំធងលើនិរន្តរភាពសដ្ឋកិច្ច ្ច ចាប់យកសកានុពលការអភិវឌឍសង្គមសដ្ឋកិចឲយបានពញលញ សង្គម និងបរិសានរបស់វិស័យ។ ហតុនះ បទសកម្ពុជា ពីទសចរណ៍។ ចាំបាច់តូវ ះសយកង្វះខាតសំខាន់ៗដលបណា្ដលមកពី ក) មានឱកាសគួរជាទីកត់សមា្គល់សមប់អភិវឌឍទីផសោរ សដ្ឋកិច្ចផសោរសរី និង លន បាយ ដើមបីអាចគប់គង ផលិតផល និងសវាថ្មីៗ។ ដូចបានប ក់ខាងលើហើយ និងទទួលអត្ថប ជន៍ពីការលូតលាស់ ដលតូវបានរំពឹង ថា បណា្ដបទសដទទៀត ដលមានលក្ខណះសមបត្តិ ទុកយា៉ងសមសប។ ុ សមប់វស បហាក់បហលបទសកម្ពជា ័ ទសចរណ៍ ិ យ បានងើបចញពីជ ះ ហើយបងាញការកើនឡើង ពីរ មានច ើ ការចូលរួមចំណកជាស ះដើមបីបង្កន ំ កានុពល និង បីដងក្នុងតម្លនឧសសោហកម្មទសចរណ៍របស់ពួកគ នវិស័យទសចរណ៍របស់កម្ពុជាមកក្នុងសដ្ឋកិច្ច។ សូម ក្នុងរយៈពល 5 15 ឆាំកយពលបញ្ចប់ជ ះ។ កត់សមា្គល់ផងដរថា មគុណ ផ.ស.ស សរុបរបស់វិស័យ ុ នះបងាញឲយឃើញនូវសកានុពលដើមបីពងក ចំណច ័ ី វិសយ ូ បានរកឃើញថា ជាមគុណខ្ពស់បផ ទសចរណ៍តវ ុ ក្នង ំ ត ុ ចំ ម នះ យបើរយៈពលខ្លី ជាពិសស ក្នុងផ្នក និង វិស័យសវាកម្ម។45 បើគិត លើការចំណាយមធយមទាបរបស់ អនុវិស័យដូចខាងកម៖ ទសចរណ៍មាក់ៗ កម្ពុជា ធៀបជាមួយបណា្ដបទសជា — ទសចរណ៍ តំបន់ការពារ៖ មានសកានុពលគួរជាទី ្ត ខន មិតរបស់ ើ រយៈពលសាក់ ួ្ល (តារាងលខ S6) ការបង្កន ី ើ កត់សមា្គល់ ដើមបីអភិវឌឍទសចរណ៍បបធម្មជាតិ ថ្វប ុ មួយថ្ង គឺអាចធ្វឡ និងការចំណាយជាមធយមក្នង ើ ង ុ ្ត ើ បាន។ ប៉ន ភាគរយដ៏ធំនផ្ទដីតូវបានគបដណ្ដប់ យឧទយោន ដើមបីអាចធ្វើបបនះបាន គឺតូវទាមទារឲយមានផលិតផល ជាតិ និងតំបន់អភិរកសក្ដី ភាគចើនលើសលប់នភ្ញៀវ ទសចរណ៍បន្ថមទៀត ដើមបីទាក់ទាញការចំណាយបចាំថ្ង បច្ចុបបន្ន កំពុង តការយកចិត្តទុកដាក់ត មួយផ្នក ្ន បន្ថម និងពិពធ របស់អកទសចរណ៍ ិ កម្ម ល ទសចរណ៍ នតំបន់ទាំងនះប៉ុ ្ណះ។ ដើមបីពនយោររយៈពលសាក់ ។ ការវិនិ ុ គសរុបរបស់កម្ពជា (សាធារណៈ និងឯកជន) ក្នុងវិស័យទសចរណ៍ ក៏ចាំបាច់តូវ ុ សក — អ្នកទសចរក្នង ្ត កដាក់តច ុ ៖ មានការយកចិតទុ ិ តួច ជំរុញបន្ថមទៀតផងដរ សបពលដលជំរុញការកាត់បន្ថយ ប៉ុ ្ណ ះ លើអកទសចរក្ន ្ន ុ សក ង ុ បទសកម្ពជា ុ ក្នង ុ ការលចជ ប អាស ័យ យមួយផ្ន កធំន ផលិតផល ប៉ន ុ អា ្ត សយ ័ ិ យ យតម្លចូលរួមចំណករបស់វស ័ នះ ទសចរណ៍ និងសវាតូវបាននាំចូល។ ុ តំបន់អាសា៊នទាង ក្នង ំ មូលតវ ់ មាណថា មាន ូ បានបា៉នប តម្លយា៉ង ចណាស់ ក៏ស្មើនឹងទសចរអន្តរជាតិដរ មានវិស័យជាចើនដលទាមទារអន្តរាគមន៍យា៉ងសកម្ម ឬ ុ បទសក៏ផល់ ះ ទសចរក្នង ្ដ ជាបភពជាសកានុពល ការពិនិតយតាមដានយា៉ងយកចិត្តទុកដាក់បសិនបើកម្ពុជាចង់ នការលូតលាស់ផងដរ។ ក្នុងឆាំ 2016 ស្ថិតិទសចរ តារាង S6៖ ការចូលរួមចំណករបស់វិស័យទសចរណ៍ (ឆាំចុងកយបំផុតដលមានទិន្នន័យ) កម្ពុជា ឡាវ ថ វៀតណាម ការចំណាយរបស់ភ្ញៀវអន្តរជាតិ (ប៊ីលានដុលារ) 2.44 0.69 44.6 8.29 ចូលរួមវិភាគ យផាល់ ក្នុង ផ.ស.ស (%) 12.2 4.3 9.30 4.6 ការវិនិ គក្នុងវិស័យទសចរណ៍ (ប៊ីលានដុលារ) 0.6 0.6 7.0 5.5 ការចំណាយជាមធយមសមប់ភ្ញៀវមាក់ (ដុលារ) 655.5 191.7 1488.9 925.3 រយៈពលមធយមនការសាក់ (ថ្ង/យប់) 6.3 4.8 9.8 11.3 ការចំណាយជាមធយមក្នុងមួយថ្ង(ដុលារ) 92.5 76.5 148.1 126.0 បភព៖ កុមបឹកសោការធ្វើដំណើរ និងទសចរណ៍ពិភព កឆាំ 2017 និងអង្គការទសចរណ៍ពិភព ក។ 45 បសិនបើបូកផលប៉ះពាល់ យប ល យផាល់ និងដលអាចបង្កឱយកើតមានឡើងបញ្ចូលគាពីការចំណាយរបស់ភ្ញៀវទសចរអន្តរជាតិ (ការលចជបតិច) លើធាតុចញ ចំណូល និងមុខរបរ តូវបាន ថា “ឥទ្ធិពលមគុណ”។ កុមបឹកសោការធ្វើដំណើរ និងទសចរណ៍ពិភព កឆាំ 2017 (WTTC) បា៉ន់បមាណថា មគុណ ផ.ស.ស សរុបនវិស័យទសចរណ៍ មានជាមធយម 3.2 ទូទាំងសាកល ក ដលជាអតខ្ពស់បំផុត ក្នុងចំ មវិស័យសវាកម្ម ដលឈរ លខរៀងទី 2 បនាប់ពីផលិតកម្មយានយន្ត និងគីមី ងតាមរបាយការណ៍បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចអាសុីខាងកើតខតុលា ឆាំ 2017 របស់ធនាគារពិភព ក។ ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 55 ក្នុងបទសរបស់កម្ពុជា បានបងាញថា ភ្ញៀវទសចរ ើ សវាទសចរណ៍តម្លខ្ពស់។ ជាតិ និងបរិសានសមប់បង្កត កម្ពុជាមានចំនួន 10.6 លាន និងភ្ញៀវបរទសមាន បសិនបើធ្វើសកម្មភាពលើចំណុចទាំងអស់នះ សដ្ឋកិច្ច ចំនួន 6.0 លាននាក់។ អាចធានាបានការលូតលាស់បកប យលក្ខណះបរិយាប័ន្ន តាមរយៈការអភិវឌឍកាន់តបសើរ និងការការពារទពយ — ផលិតផលមានគុណតម្លខ្ពស់៖ មានច ះសមប់ សមបត្តិសំខាន់ៗ ពមទាំងតាមរយៈការបើបស់កាន់ត កា រអភិ វ ឌឍផលិ ត ផលទសចរណ៍ មា នតម្ល ខ្ព ស់ ។ បសើរឡើង និងការបងចកជាថ្មីនូវចំណូលបានមកពី ឧទាហរណ៍ តំបន់ជាចើនមានភាពសមសបសមប់ ទសចរណ៍ដ លកាន់ត ប សើរឡើង។ តាមរយៈការធ្វើ អភិវឌឍឲយ ជាទិស ទសចរណ៍សមប់មើលសត្វ ការងារនះ បទសកម្ពជា ើ ពិពធ ុ អាចបង្កត ិ កម្មទីផសោរបភព ូ បានបង្កត ព ហើយសវាមានតម្លខ្ពស់ អាចតវ ើ ឡើង ដើមដ៏រឹងមាំ។ ថ្វីបើការងើបឡើងវិញនាពលថ្មីៗនះរបស់ ជុំវិញផលិតផលដលមានសប់។ ចំនួនអ្នកទចរណ៍អន្តរជាតិ ដលតូវបានជំរុញមួយផ្នក ធំ ្ឋ រជាទី យភ្ញៀវទសចរមកពីបទសចិន គឺជាទិដភាពគួ — ទសចរណ៍បបការងារ និងបបពឹត្តិការណ៍ នឹងអាច លើកទឹកចិត្តខ្ពស់ក្ដី ប៉ុន្តជាការចាំបាច់ណាស់ដលតូវ តូវបានអភិវឌឍឡើងក្នុងតំបន់ជាចើន យសាបនា រកសោសន្ទុះ ក្នុងទីផសោរដទទៀត ដើមបីកាត់បន្ថយភាព បន្ថ មលើ លំ ហូ រ ចូ ល ប កប យស្ថិ រ ភា ពដលបា ន បបួល តាមរដូវ និងភាពពឹងផ្អកដើមបីទាក់ទាញភ្ញៀវ ុ បន្ន។ គប់តប ឃើញនាពលបច្ចប ំ អស់ដលអាច ំ ន់ទាង ទសចរដលចំណាយខ្ពស់ឲយបានចើន។ ូ្ល អាកាសល្អ អាចកាយ មានលទ្ធភាពទទួលទសចរណ៍ផវ ជា ទិ ស ទសចរណ៍ ដ៏ ល្អ ប សិ ន បើ ប រិ កា្ខ រ ក្នុ ង គ) អាស័យ យពិន្ទុ និងចំណាត់ថាក់ដ៏ទាបរបស់កម្ពុជាលើ ទីកន្លងទាំង ះ អាចតូវបានកលម្អ។ ផ្នកហដារចនាសម័្ពន្ធផ្លូវ ក ការឆ្លើយតបកង្វះខាតផ្នក ី ធើណត មានបសិទភាពយា៉ — អុន ិ្ធ ងធំកង ុ្ន នាមជាបភព ្ព និងតំណរភាប់ គឺជាអាទិភាពមួយ។ ការ ហដារចនាសម័ន្ធ ព័តមា ៌ នសមប់ទសចរណ៍។ ពាណិជកម្ម ្ជ អឡិចតណ ូ ច ិ រីកកាន់តធំឡើងនតំបន់បជុំជន និងវិស័យទសចរណ៍ តាមបព័នអុ ្ធ ន ី ធើណតផ្ដល់ឱកាស គួរជាទីកត់សមា្គល់ មានន័យថា ទីកុងចាំបាច់តូវមានហដារចនាសម័្ពន្ធ និង សមប់កម ុ ហ៊ន ុ នានាឲយពងក ី មូលដានអតិថជ ិ នរបស់ ការដឹកជញ្ជូនកាន់តបសើរ ដើមបីជួយសមួលសចក្តីតូវ ខ្លួន និងចូល កាន់ទីផសោរផលិតផលថ្មីៗតាមវិធីមាន ការទប់សា្កត់ប ចរាចរណ៍នជាសកានុពល និងសាបនា បសិទភាពចំ ្ធ ណាយកាន់តខាង ំ ថមទៀត។46 សកានុពល ភាពសាុំ។ ការបតំបន់បជុំជនទើបកើតមានថ្មីៗដល ជា សមប់ការអភិវឌឍពាណិជកម្ម ្ជ តាមបព័នអុ ្ធ ន ី ធើណត លទ្ធ ផលសន្ទុះ ផ្ន កសំ ណ ង់ ឲ យកា យជា ទី តាំ ង ទា ក់ ទា ញ មានកមត ិ គួរជាទីកត់សមា្គល់កង ុ្ន បទសកម្ពជា។ ុ ចំនន ួ 47 ទសចរតាមរយៈការកលម្អហដារចនាសម័្ពន្ធ ទីតាំង និង ពលរដ្ឋដលមានលទ្ធភាពបើបស់អុីនធើណត ជា ំ ដល់ពព លទ្ធភាពចញចូលដល់ទសចរ នឹងអាចគាទ ិ កម្ម ិ ធ បចាំ តូវបានរំពឹងថា មានចំនួនកើនឡើងស្ទើរទ្វដង ទិស ទសចរណ៍។ ការតភា ប់ទីកន្ល ងទាំងអស់ ះ រហូតដល់ 9.5 លាននាក់ (60 ភាគរយនបជាជន ជាមួយគា វិញ ំ ន មក និងជាមួយមជឈមណលទីបជុជ សរុប) តឹមឆាំ 2020។ 48 ធំ “មជឈមណ ល” ដលដើរតួនាទីជាច កទា រ កាន់ ល ឹ តំណរភាប់។49 ទសចរណ៍ដទទៀតនិងអាចពងង ខ) ការកលម្អការគប់គង ិ កមត ល ទសចរណ៍ មាន មជឈមណលនះ អាចតូវបានអភិវឌឍឡើងតាមរយៈការ សា រះសំ ខា ន់ សំ រា ប់ ទា ញប ជន៏ ពី តំ ប ន់ ទាំ ង ះ។ បើបស់ លវិធីពីរដលអាចធ្វើបានតាមទសសនៈវិស័យ ឧបសម័្ពន្ធ 2 បងាញនូវមា៉ទីកស្ដីពីសារៈសំខាន់នការ កំរិត ល ទសចរណ៍៖ គប់គង ល ទសចរណ៍ផាល់ ការវិនិ គថាក់ 46 “E-business for Tourism. Practical Guideline for Tourism Destination and Business.” World Tourism Organization. Madrid. 2001. 47 “Cambodia: Rapid e-Trade Readiness Assessment.” United Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD). Geneva. 2017. 48 ងតាមកសួងបសនីយ៍ និងទូរគមនាគមន៍។ ប៉ុន្តថ្វីបើមានការឈានឡើងក្នុងពលថ្មីៗនះក្ដី បទសកម្ពុជាបានជាប់លំដាប់ថាក់តឹមតលខ 115 ក្នុងចំ ម 144 ក្នុង សន្ទសសន៍ ពាណិជ្ជកម្មតាមអុីនធើណត UNCTAD B2C ឆាំ 2017។ 49 គំរូដុំនិងកាំ និង រង្វង់ដំណើរ តូវបានបើបស់ដើមបីលើកកម្ពស់ឧសសោហកម្មទសចរណ៍ក្នុងបទសឥណា្ឌ។ សូមមើល Rahul Chakravarty និង Pragyal Singh “Tourism Infra- structure: The Roles State Play.” 2015 (http://ficci.in/spdocument/20610/Report-Tourism-Infrastructure.pdf). 56 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 Ø ដុំ និងកាំ ជា លវិធីមួយដលតមូវឲយមាន ទីមួយ Ø រង្វង់ដំណើរ ជា លវិធីជមើសជំនួសមួយក្នុង ះ ការពងឹងលទ្ធភាពចញចូល និងការផាស់ទី ក្នុង មាន ការអភិវឌឍឲយមានចកធ្វដ ើ ណ ើ ំ រ កាន់ ល និងជុំវិញមជឈមណលទីបជុំជន ឬបណ្ដុំ។ បនាប់មក ើ ដលរួមបញ្ចល ទសចរណ៍ជាចន ូ បទពិ ធន៍នានា តូវអភិវឌឍ “កាំ” លគឺជាទីតាំងជនបទផសោរភាប់ ជាចើន ក្នុងតំបន់ ឬភូមិភាគទាំងមូលសមប់ភ្ញៀវ យា៉ងជិតស្និទ្ធជាមួយបណ្ដុំទីបជុំជនដលតំណាងឲយ ូ បទផសងៗជាចន ទសចរ ផ្អកលើមល ុ ើ និងកតាជំរញ សកានុពលទសចរណ៍ដធ ំ ង។ ៏ ធ ី ះ បង្កត លវិធន ើ ទឹកចិត្តការធ្វើដំណើរចមបង។ មិនខុសពីគំរូ ដុំ និងកាំ ចកធ្វើដំណើរថ្មីៗ សមប់អ្នកទសចរក្នុងលក្ខណៈ ះឡើយ រាល់ប តំណរភាប់ ដលអាចមានរវាង មួយដលជួយពងយអត្ថប ជន៍សង្គមសដ្ឋកិច្ច ល ទសចរណ៍ ក្នង ុ រង្វង់ការធ្វដ ើ ណ ើ តវ ំ រ ូ បាន ពីទសចរណ៍ដល់បជាជន ក្នុងតំបន់នានា ដល ឆ្លើយតប។ ឧទាហរណ៍ រង្វង់ការធ្វើដំណើរអាចរួមមាន ុ បន្នតវ បច្ចប ូ មើលបានរំលង។ ឧទាហរណ៍ មជឈមណល ខត្តសៀមរាប ដលជាទីតាំងវបបធម៌ និងសាសនាក្នុង ទសចរណ៍ធំៗរបស់បទសកម្ពុជា អាចមានជាអាទិ៍ ំ បរិវណបសាទអង្គរវត្ត ដលអាចតភាប់ជាមួយទីតាង ភ្នំពញសៀមរាប កុងពះសីហនុ (និងមណលគីរី)។ ធម្មជាតិ និងអកូទសចរណ៍ តំបន់ទន្លសាប (កំពង់ធំ ើ កាំ សមប់មជឈមណលនីមយ ការបង្កត ួ ៗ និងអនុ ត ំ ) និងតំបន់មគង្គ (ស្ទង និងកំពង់ឆាង ឹ តង និងកចះ) ឲយអ្ន កទសចរអា ចទសសនា តំ ប ន់ លើ ស ពី មួ យ ជុំ វិ ញ ំ បវតិសាស្ត និងទីតាង ្ត ំ្ន ញ) (ផ្នក B ក្នង (រាជធានីភព ុ មជឈមណល ះ។ ទាក់ទងជាមួយចំណុចនះ តំណរ រូបលខ S8)។ ភាប់ (ការដាក់ជាកញ្ចប់) ពះវិហារ បាត់ដំបង បនាយមានជ័យ ប៉លិនមកជាមួយមជឈមណល ូ កលម្អផ្លវ Ø សបពលដលតវ ូ ដលមានសប់ បណា្ដញ សៀមរាប (ផ្នក A ក្នុងរូបលខ S8) អាចកាយជា ផ្លូវបន្ថមទៀត ជាសចក្តីតូវការ ដើមបី សំរួលតំណរ ជមើសមួយក្នុងចំ មជមើសជាចើន ដើមបី ភាប់ រចនាសម្ព័ន្ធឧសសោហកម្មនវិស័យសដ្ឋកិច្ចទាំង ទាក់ទាញទសចរឲយសាក់ កាន់តយូរ។ មូល និងបណា្ដខត្តនានា។ វិស័យឧសសោហកម្ម និង >^8ęǓ%ˊxȲ?@Â6Zϕ.]h7Y(ǔhϖǬ7Ȳ?ɞ:ŬǓ[(?5›ǫ:ăǓ-)^?7Y(ǔ>ǩöǓCm5Z$œ©(7Y(+]h@Â-82´µh5ZŶǓ+]h+7 źǓ8ĔǓ?ɃiĬǓ>$qɅíǓ3Ȳ?ɞϕ>(¥(m.hČ`>ϖŭǓ$Đ¥`.hČ`>ɥǔ7mȲ?ɞďǓC)>2oǛƂǓ`7ĬǓ?Đ¥`UǓ¢ 85:Yɏ67oĕ‘º@ďǓC)>ǔ7mıǓC<Ǔª2nĶǓ8IJǓ<ďb3v d9œ$ˊʸx.]h7Y(ǔh d9œ$ˊʹx>(¥(mĈhǓČ`> Oddar Meanchey Oddar Meanchey Banteay Stung Treng Ratanakiri Banteay Stung Treng Ratanakiri Meanchey Meanchey Siem Reap Preah Vihear Siem Reap Preah Vihear Battambang Battambang Pailin Kampong Thom Pailin Kampong Thom Kratié Mondulkiri Kratié Mondulkiri Pursat Pursat Kampong Kampong Chhnang Kampong Chhnang Kampong Cham Cham Tboung Khmum Tboung Khmum Kampong Speu Phnom Kampong Speu Phnom Koh Kong Koh Kong Penh Penh Kandal Kandal Prey Prey Veng Veng Svay Rieng Svay Rieng Takéo Takéo Preah Kampot Preah Kampot Sihanouk Sihanouk Kep Kep ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 57 សវាកម្ម រួមទាំងវិស័យទសចរណ៍ផងដរ អាចទទួល អត្ថប ជន៍បន្ថ មទៀតពីការវិនិ គសាធារណៈ បអប់លខ S3៖ បទសថ/វៀតណាម៖ លើហដារចនាសម័្ពន្ធផ្លូវផ្នល់។ បសិនបើគានការ គុណតម្ល នអាហារជាទូតនាំសារបងាញ មា៉កយី នកន្លងទសចរណ៍ គប់គងតឹមតូវ ថាក់ ល ទសចរណ៍ទ ការ លូតលាស់វិស័យទសចរណ៍នាពលអនាគត អាច បឈមហានិភយ ័ ពមទាង ំ បង្កការថមថយផ្នកបរិសាន ប៉ុនានឆាំថ្មីៗនះ ទសចរម្ហូបអាហារបានលូតលាស់គួរជាទី ចាប់អារម្មណ៍ ហើយបានកាយជាសន្ទុះថ្មីមួយ និងជាផ្នកបកប ការបាត់ផ្នកសដ្ឋកិច្ច និងភាពមិនងាយសួលសមប់ ិ យ យការច្នបឌិតខ្ពស់សមប់វស ំ កន្លងទសចរ ័ ទសចរ។ ទាង បជាជនជាអ្នកតាំងលំ ។50 ដូចបានពិភាកសោហើយ និងកុមហ៊ុនទសចរបានដឹងអំពីសារៈសំខាន់ន មុខម្ហូបចំ ះ ថា បទសកម្ពុជា មានការពឹងផ្អកខ្ពស់ជាងគបំផុត ពិពិធកម្មទសចរ និងជំរុញសដ្ឋកិច្ចថាក់មូលដាន ថាក់តំបន់ លើវិស័យទសចរណ៍ជាផ្នកមួយន ផ.ស.ស របស់ និងថា ក់ជាតិ។ អាហារ មានតួនាទីសំខាន់ជាពិស ស ក្នុង ការអភិវឌឍសវាទសចរ និងក្នុងការកាត់បន្ថយភាពកីក ពះ ខ្លួន (12.2 ភាគរយ) ហតុនះ រាល់ភាពឡើងចុះន ជារឿយៗ អាហារគឺជាមុខចំណាយស្មើ ឬលើសពី 30 ភាគរយ ចំនួនអ្នកទសចរ រយៈពលនការសាក់ និងការ នការចំណាយរបស់អ្នកទសចរ ហើយលុយ ះជារឿយៗតង ចំណាយរបស់អ្នកទសចរ នឹងជះឥទ្ធិពលលើបទស ចំណាយលើអាជីវកម្មក្នុងមូលដាន យផាល់។ a កម្ពុជាធ្ងន់ធ្ងរជាងបទសជិតខាងរបស់ខ្លួន។ បទសជាចើន ក្នុងតំបន់ បានបើបស់អាហារដើមបី ផសព្វផសោយអំពីទសចរ ទាំង យផាល់ និង យប ល។ ឃ) ការឆ្លើយតបប ការលចជបទចរណ៍ អាចតូវបាន ឧទាហរណ៍ បទសថ បានពយោយាមផសព្វផសោយមុខម្ហូបថជា ផ្ដួចផ្ដើមធ្វើឡើងតាមរយៈការជួយសម ួលដល់ផលិតករ អន្តរជាតិ។ បទសថបានស ធការផ្ដួចផ្ដើមគំនិតការទូតផ្នក (និងអ្នកផ្គត់ផ្គង់) ម្ហូបអាហារ សិបបកម្ម និងទំនិញ (និង អាហារជាលើកទីមួយរបស់ខ្លួន ឆាំ 2002 ដើមបីបង្កើនចំនួន សវា) ក្នុងមូលដានដទទៀត ដើមបីមានលទ្ធភាពចូល ជនីយដា នថ ទូតាំងសាកល ក តាមរយៈការផ្ដល់ បក់កម្ចី និងការបណ្ដុះបណា្ដលសមប់សហគិនទាំងឡាយ កាន់សងាក់តម្លទសចរណ៍ ដលអាចជួយជំរុញឲយអ្នក ដលចង់បើក ជនីយដានថ កបទស. បង្កើតកម្មវិធី ើ ទសចរចំណាយកាន់តចន តាម ល ទសចរណ៍។ ចញវិ ្ត បនប័ត “Thai Select” ដលលើកទឹកចិតការបើ ស់ ប ឧទាហរណ៍ ទីផសោរលក់វត្ថុអនុសសោវរីយ៍ក្នុងខត្តសៀមរាប គឿងផសំនាំចូលពីបទសថ និងលើកកម្ពស់ការរួមបញ្ចូលគាន ុ យក្នង ិ នាច ះ ទំនញ ំ ល ូ ជាចំណកភាគចន ើ នទំនញ ិ វិនិ គិនថ អាកាសចរថ និងអាជាធរទសចរបទសថ ដលដាក់លក់ បង្កើតចំណូលបមាណ 50 លាន 70 ជាមួយ ជនីយដានថ កបទស។b លានដុលារក្នុងមួយឆាំ។ ប៉ុន្តអ្នកទសចររាយការណ៍ថា សដៀងគានះដរ បទសវៀតណាមបានចាប់ស ធ គនឹងចំណាយ 60 លានដុលារក្នុងមួយឆាំបន្ថមទៀត គមង “Vietnamese Kitchen” ដើមបីនាំមុខម្ហូបវៀតណាម ប សិ ន បើ ផ លិ ត ផលផលិ ត យប ទសកម្ពុជាត ូ វ គា កាន់ពិភព ក តាមរយៈការផសព្វផសោយអំពីភាពសស់ និង លក្ខណៈធ្វើឱយមានសុខភាពល្អរបស់អាហារទាំងនះ។ ក្នុងឆាំ ូ ការទីផសោរ អាចមានឲយពួកគទិញបាន។ ការងារ ជាមួយតមវ 2006 គហទំព័រការធ្វើដំណើរ MSN បានជើសរីសទីកុង សំខាន់មួយទៀតគឺ តូវបើបស់ លវិធីមាននិរន្តរភាព ហាណូយជាទីក ុងល្អបំផុតលំដាប់ទីបីក្នុងពិភព កសម ប់ ផ្នកអកូឡូជី ដូចជាដំណាំសរីរាង្គ និងពឹងផ្អកកមិតទឹក មុខម្ហូបមានរសជាតិឆាញ់ជាងគបំផុត។ c តិច (បន្លជំនួសឲយសូវ) ពមពលជាមួយគា ះដរ តូវ ដើមបីបើបស់អាហារ និងទសចរជាយុទ្ធសាស្តអភិវឌឍ ការពារជីវិតសត្វព ដើមបីបង្កើនភាពទាក់ទាញធម្មជាតិន សដ្ឋកិច្ច ជាការសំខាន់ណាស់ដលតូវលើកទឹកចិត្តភ្ញៀវទសចរ ល ើ ឲយមានសមាគមកសិកម្ម ទសចរណ៍។ ការបង្កត ឱយឈប់សំចត ចំណាយ និងសាក់ កាន់តយូរថមទៀត។ សមប់កសិករ និងអ្នកកច្នម្ហូបអាហារ ដើមបីផ្គត់ផ្គង់ឲយ យុទ្ធសាស្តរយៈពលខ្លី មធយម និងវង រួមមានជមើសផសងៗ មានអាហារ ផលិតក្នុងសុកដល់សណា្ឋគារនានា មាន ជាចើន និងទំនាក់ទំនង (ជាមួយអាជីវកម្មក្នុងមូលដាន និង ភាពចាំបាច់ (សូមមើលបន្ថមបអប់លខ S3៖ បទស ថ/វៀតណាម៖ តម្លអាហារជាទូតនាំសារមា៉កយី 50 Economic Impacts of Sanitation in Southeast Asia. World Bank. Jakarta. 2008; Economic Impacts of Sanitation in Lao PDR. Water and Sanitation Program. World Bank. 2009. 58 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 ង) ការឆ្លើយតបការពងីក និងការបង្កើនកមិតកម្មករជំនាញ អង្គការក្នុងមូលដាន ក៏ដូចជាជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធដទទៀត សបពលពងឹងភាពជាដគូសាធារណៈឯកជន។ កមង ថាក់តំបន់) និងអភិវឌឍដើមទុនផ្នកប បន្ថមទៀត ដើមបី ឹ ចំណះដឹងផ្នកតំបន់ និងបង្កត ពងង ើ បទពិ ៏ ក់ទាញ ធន៍ដទា វិធានការអន្តរាគមន៍មួយចំនួន អាចតូវបានដាក់ឲយមាន យសារអាហារ។c ក្នុងមជឈមណលសំខាន់ៗ ដូចជាសៀមរាប និងពះសីហនុ ជាដើម។ ទាក់ទងជាមួយការងារនះ កសួងទសចរណ៍ បានដាក់ឲយមានកម្មវិធប ុ បណា្ដលស្ដព ី ណ្ដះ ី បី ដិសណា្ឋរកិច្ច សមា្គល់៖ ំ ការអនុមត រួមទាង ើ ប ័ ឲយបល ិ ជីវៈ ើ ទដានអាសា៊នសមប់វជា a. “របាយការណ៍សាកលស្ដីពីទសចរម្ហូបអាហារ” អង្គការទសចរពិភព ក ឆាំ 2012 ុ្ន ភាពជាដគូយាង ទសចរណ៍កង ិ ជាមួ ៉ ជិតស្នទ្ធ ័ ឯក យវិសយ b. “ទសចរម្ហូបអាហារបទសថ” Pipaboon Kururatchikul. 2014. ័ ជាមួ ជន ជាពិសស គឺសមាគមពាក់ពន ័ ទសចរណ៍។ ្ធ យវិសយ ំ វិធានការទាង ះរួមមានដូចជា ការសាបនាធនធានមនុសស និងការអភិវឌឍជំនាញដូចជា មគ្គុទសក៍ទសចរ អ្នកផ្ដល់ ល ទសចរណ៍)។ ចំណុចនះ នឹងអាចជួយកម្ពុជា សវាមា៉សសោ ជំនាញការផ្នកសវា ជនីយដាន សវា ឲយបង្កើត និងរកសោចំណូលបន្ថមទៀតពីទសចរណ៍ រកសោ ើ ណ សណា្ឋគារ និងសវាការធ្វដំ ើ ក្នង រ ុ លបំណងកលម្អ តុលយភាពការចកចាយអត្ថប ់ បសរ ជន៍បានកានត ើ។ ្ច គុណភាពសវា និងបដិសណា្ឋរកិចឲយសមសប អនុ ម ិ វត្ថប ការកាត់បន្ថយការលចជបរូបយ ំ (បៀប ុ រទសដ៏ធ51 តាមយុទ្ធនាការ “ទីកុងសាត រមណីយដានសាត សវាល្អ ធៀបជាមួយបទសថ យក្នុង ះមានកមិតតឹមត និងបដិសណា្ឋរកិច្ចបសើរ”។ ក្នុងន័យនះ ការអនុវត្ត 5 ភាគរយតប៉ុ ្ណ !) នឹងបង្កន ះ ើ ឱកាសដ៏ល្អ សមប់ការ លន បាយជាតិសមប់ការបណ្ដុះបណា្ដល និង ចូលរួមចំណកបក់ចំណូលសុទ្ធពីវិស័យទសចរណ៍កាន់ អប់រំបច្ចកទស និងវិជាជីវៈ (TVET) ឆាំ 2017–25 តរឹងមាំថមទៀត តឹមឆាំ 2020 កមសណារីយ៉ូទាំង ពមទាំងភាពជាដគូរវាងវិស័យសាធារណៈ និងវិស័យ ពីរ (តារាងលខ S7)។ 20 (បទដានគំរូ តឹមអត 24 ្ដ លទ្ធភាពកាន់តបសើរក្នង ឯកជន ដើមបីផល់ ុ ការទទួលបាន ភាគរយ)។ ណារីយ៉ូទីពីរសន្មតថា ការលចជបនឹងធាក់ ុ បណា្ដលបកប ការបណ្ដះ ួ ដល់ យគុណភាព សំរាប់ជយ ចុះមក តឹម 18 ភាគរយក្នុងឆាំ 2020 ជាលទ្ធផល យុវជន និងស្តីមកពីសហគមន៍កីកឲយអាចទទួលបាន ើ យមានទឹកបក់ 270 លានដុលារថមទៀតក្នង ធ្វឲ ូ ុ ចំណល ជំនាញ និងចំណះដឹងតឹមតូវ ដើមបីបង្កើនសកានុពល សុទ្ធសមប់បទសកម្ពុជា។ របស់ពួកគជាអតិបរមា ឈាន ទទួលបានការងារធ្វើ តារាងលខ S7៖ ការចូលរួមចំណកបក់ចំណូលសុទ្ធជាសកានុពលពីវិស័យទសចរណ៍ក្នុងឆាំ 2020 ចំនួនអ្នកទសចរអន្តរជាតិ ការចំណាយ ចំណូលដលបាន ចំណូលដលបាន ដលបានពយោករណ៍ ដលបានពយោករណ៍ ពយោករណ៍ យមានកតា ពយោករណ៍ យមានកតា (ប៊ីលានដុលារ) នការលចជបបរទស លចជបអតប្តូរបក់ 24 ភាគរយ បរទស 18 ភាគរយ (ប៊ីលានដុលារ) (ប៊ីលានដុលារ) កម្ពុជា 7.000.000 4.50 3.42 3.69 ឡាវ 4.700.000 0.80 0.61 0.66 មីយា៉ន់មា៉ 7.500.000 10.10 7.68 8.28 វៀតណាម 10.500.000 19.00 14.44 15.58 បភព៖ ការវាយតម្លវិស័យទសចរណ៍ យុទ្ធសាស្ត និងផនទីបងាញផ្លូវសមប់បទសកម្ពុជា សាធារណៈរដ្ឋបជាធិបតយយឡាវ មីយា៉ន់មា៉ និងវៀតណាម (2016–2018) ធនាគារអភិវឌឍអាសុី ; https://www.adb.org/sites/default/files/ institutional-document/227186/clmv-tourism-sector-assessment.pdf 51 ផលិតករ និងអ្នកផ្ដល់សវាក្នុងសុក តូវបានរំពឹងថា ផ្តត់ផ្គង់ទំនិញ និងសវាដល់អ្នកទសចរអន្តរជាតិ។ ក្នុងករណីមានការលចជប យការអតប្តូរបក់បរទស ទំនិញនាំចូល និងសវា ជនបរទសតូវបានផ្គត់ផ្គង់។ ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 59 នឹង ផ្តល់លទ្ធផលវិជ្ជមាន។ កិច្ចសហបតិបត្តិការកាន់ត ុ ចំ បសើរក្នង ្គ កក្នង មបុគលិ ុ មូលដាន (ដលបានទទួល ការបណ្ដុះបណា្ដលកាន់តបសើរ និងមានការចងកង បានល្អ) កសិករ សហគសធនតូច និងមធយម និង សមាគមផ្នកទសចរណ៍ ក៏ដូចជាសមាគមភាក់ងារការធ្វើ ដំណើរកម្ពុជា សមាគមសណា្ឋគារកម្ពុជា និងសមាគម ជនីយដានកម្ពុជា ទំនងអាចជាមូលដាននទសចរណ៍ ដលមានលក្ខណៈធន់ទំ ជាពិសស គឺកាត់បន្ថយការ លចជប។ 60 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 ឧបសម័្ពន្ធទី 1 ៖ ប បឈមក្នង ើ បព័នទសចរណ៍ ុ ការបង្កត ្ធ បប បរិយាប័ន្ន ករណីការទាក់ទាញការវិនិ គក្នង ុ LOMBOK បទសឥណន ូ សុី រដាភិបាលបទសឥណូនសុី ត ល យា៉ងសកម្ម — ល ្ខ ទសចរណ៍នះ ខ្វះល័កខណ គប់គន់ ដលជា ្ន សយ លើការលូតលាស់បបបរិយាប័ននវិ ួ្ល ័ ទសចរណ៍របស់ខន កតាកំពុងរារាំងអ្នកដលចង់វិនិ គ ដលបានចំណាយ តាមរយៈការបង្កើត ល ទសចរណ៍ មានផនការតឹមតូវ ពលជាចើនដើមបីសវជវអំពី Lombok ហើយដល ជាជមើសជំនួសឲយតំបន់បាលី។ កិច្ចខិតខំទាំងអស់នះ តូវ បានកំណត់ឃើញបជាសាស្ត តាមតំបន់ឆ្នរថា មាន បានសមបសមួល យអាជាធរខ្ពស់បំផុត (ការិយាល័យ លក្ខណៈសមសបជាមួយទីផសោរ ល ួ្ល ។ ពួកគ របស់ខន របស់អនុបធានាធិបតី) ហើយមាន ល ុ ការទាក់ទាញ ក្នង កំពុងរង់ចាំមើលថាតើ ល ទសចរណ៍នះ អភិវឌឍ ការវិនិ គពីវិស័យកជន។ ប បឈមក្នុងការទាក់ទាញ បន្ថមទៀតយា៉ងដូចម្តចមុនពលការដាក់វិនិ គរបស់ ការអភិវឌឍឲយងាកចញពីកន្លងទសចរណ៍ចមបងរបស់បទស ខ្លួន។ (បាលី) គឺបហាក់បហលជាមួយអ្វីដលបទសកម្ពុជាកំពុង — ភាគចើននអ្នកវិនិ គដលអាចមានលទ្ធភាព ពុំមាន មានបទពិ ធន៍ជាមួយអង្គរវត្តដរ។ ចំណាប់អារម្មណ៍វិនិ គក្នុង Lombok យមើល ឃើញថា តំបន់នះគន់តជាការ ើ្ល មិនពិត សនាបំផស បច្ចុបបន្ននះ ការអភិវឌឍ ល ទសចរណ៍បន្ថមទៀត ដលជាស បងាញថា ពួកគគិតថា Lombok ខ្វះលក្ខណៈ ថាក់កមជាតិ អាចទាក់ទាញទីផសោរបន្ថម (ការសាក់ ី មក្នង សុជ ុ នាមជា ល ទសចរណ៍។ ដូចបានប ក់ កាន់តយូរ/ការចំណាយកាន់តចើន) បានរងឥទ្ធិពលបន្ថម ូ បានលើកយកពិភាកសោ និងជជក ហើយថា Lombok តវ ទៀតពីលក្ខណសមបត្តិបហាក់បហលបទសកម្ពុជា៖ ដញ ំ ពីទសវតសឆាំ 1990 យតាង យមានការវិនិ គ ិ — Lombok ស្ថត ី ជាចន កៀកបាលី ហើយបាលីមានអ្វៗ ើ ឬការអភិវឌឍដ៏តិចតួច។ ហតុនះ ពុំមានអ្វីគួរឲយឆ្ងល់ទថា ដើមបីផ្ដល់ជូនភ្ញៀវ។ ិ ិ អ្នកដលចង់វន គមានកង្វល់អព ំ ច ី ណ ុ ដល ំ ច ល ទសចរណ៍នះ ពុំមានសារធាតុ យហតុថា តំបន់តូវ — តំ ណ រភា ប់ ផ្ន កកា រដឹ ក ជញ្ជូ ន ប កប យគុ ណ ភា ពតូ វ ការការឆ្លុះប ំង ប៉ុន្ត ពុំទាន់មានលក្ខណៈចងចាំង។ បានមើលឃើញថា ជាចំណុចវិជ្ជមានសមប់ Lombok ដលមានទីតាំងសបជាមួយ Borobudur ជា ល — អ្នកវិនិ ុ បទស គក្នង ំ ន់បានសិកសោលើ ពុទា ល ទសចរណ៍ជាសកានុពលសមប់ការវិនិ គកក្នុងពល ទសចរណ៍នះ អាស័យ យប វបបធម៌ (“មានការ អនាគត។ ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 61 ំ ណាស់កង លំបាកខាង ើ ុ្ន ការធ្វអាជី វកម្ម Lombok យើង ការលូតលាស់ដ៏ឆាប់រហ័សនការអភិវឌឍ និង ល មិនបកដថា ការ ធ្វើអាជីវកម្ម ទី ះសក្តិសមឲយ ទសចរណ៍ក្ម ងខ្ចីទូទាំងប ទសកម្ពុជា អាចរៀនសូត ពី យើងលះបង់ឬទ”) និងភាពយឺតយា៉វនការអភិវឌឍជាទូ សានភាពក្នុង Lombok និងផលប៉ះពាល់លើការផ្គត់ផ្គង់ និង របស់ Lombok។ ពួកគចង់រង់ចាំប៉ុនានឆាំទៀតរហូត តមូវការនហដារចនាសម័្ពន្ធទសចរណ៍៖ ទាល់ត Lombok មានពលវលាបន្ថមទៀត ដើមបី លូតលាស់។ — ការវិនិ គកំពុងកើតមាន Lombok ប៉ុន្តភាគចើន ចើនតវិនិ គក្នុងតំបន់ទសចរណ៍ដលតូវបានបង្កើត — ការអភិវឌឍ ឹ ។ ចាបា Lombok បានឈប់ទង ូ មាន ំ ច់តវ ឡើងយូរមកហើយ/សំខាន់ៗតប៉ុ ្ណះ ដូចក្នុងករណី ការចាប់ផ្ដើមឡើងវិញ ដលអាចផ្ដួចផ្ដើមគំនិតបាន យ ខត្តសៀមរាប របស់បទសកម្ពុជាដរ។ រដាភិបាលតប៉ុ ្ណះ ហើយនះជាចំណុចខ្វះខាតរហូត មកដល់បច្ចុបបន្ន។ — កពីផ្នកទសចរណ៍ ការវិនិ គហាក់ មានកមិត ទាប យពុំទាន់មានអ្នកវិនិ គមានបំណងវិនិ គ យហតុនះ Lombok ចង់សាបនាខ្លួនឲយកាយជា ទឹ ក ប ក់ ច ើ ន លើ កា រអភិ វ ឌឍសំ ខា ន់ ណា មួ យ ដលអា ច ល ទសចរណ៍ដលមានលក្ខណៈខុសប្លកពីគ។ ដូច ជួយជំរុញ Lombok ឲយឈាន ដំណាក់កាលថ្មីន បទសកម្ពុជាដរ ផ្នកផសងៗជាចើនន Lombok ស្ថិតក្នុង ការវិនិ គ/ការអភិវឌឍឡើយ។ កមិតខុសៗគានវដ្ដការអភិវឌឍ។ មាន ល ទសចរណ៍ — ការវិនិ គខាតតូច និងការអភិវឌឍទង់ទយតូច ពុំជួយ ដលមានលក្ខណៈចាស់ទុំ និងលបី ះជាអន្តរជាតិ និង បង្កើនការដឹកជញ្ជូនតាមអាកាស ឬការល្អផ្លូវផ្នល់ដលជា ថាក់តំបន់ដលបច្ចុបបន្នកំពុងទទួលបានការវិនិ គកមិតដ៏ កតារឹតតបិតមួយសមប់ការអភិវឌឍតំបន់ Lombok ល្អ ពមជាមួយការបើកទារសណា្ឋគារថ្មីៗ ទីតាំងនានាកំពុង បន្ថមទៀត។ មានការជួសជុល ហើយមាស់កមងកុមហ៊ុនកំពុងបង្កើនការ ុ ថ្មៗ ដាក់ទន ិ រឹងមាស ី ។ លទ្ធផលការអនុវត្តមានកមត ំ មប់សវា ី ង ការកំណត់ទតា ំ ច់ណាស់ ហើយ ំ ទសចរណ៍មានភាពចាបា ិ នា រួមទាង ទសចរណ៍ ហើយសមបត្តនា ំ សណា្ឋគារ ជនីយដាន តម្លទីផសោរតូវបានរកឃើញក្នុង (Lombok) ថាជាឋានសួគ៌ និងភាក់ងារការធ្វើដំណើរ និងមគ្គុទសក៍ទសចរ។ លក្ខណ ធម្មជាតិមិនទាន់តូវបានបំផាញ។ ចំណុចនះ ជួយជំរុញការ សមបត្តិទាំងអស់នះ សុទ្ធតជាលក្ខណសមបត្តិរបស់អង្គរវត្ត ៏ ខា អភិវឌឍតំបន់ទសចរណ៍ដស ំ ន់បកប យនរន្តរភាព និងមាន ថ្វីបើការអភិវឌឍជាសងាក់ពុំទាន់មានក្នុងបទសកម្ពុជាក្ដី។ លក្ខណៈខុសប្លកមួយទៀត ដលផ្ដល់ជមើសផសងៗជាចើន ដើមបីទាក់ទាញបភពទីផសោរផសងៗនតមូវការទសចរណ៍។ ុ ស្ថត តំបន់ដទទៀតកំពង ុ ដំណាក់កាលអភិវឌឍ រួមទាង ិ ក្នង ំ ល ិ គួរអភិវឌឍអត្តស ទសចរណ៍មន ណ លតមួយ កមងសណា្ឋគារថ្មីៗ តាមបណា្ដយឆ្នរភាគខាងតបូង ដល ឧទាហរណ៍ ដូចជាអាហារហាឡាល់ ឬអកូទសចរណ៍តមួយ មានសកា នុពលសម ប់សណា្ឋគារនិង ជនីយដា នខា តធំ មុខ ះឡើយ (ថ្វប ី ច ំ ច ើ ណ ំ នះ អាចកាយជាសមាសធាតុ ុ ទាង និងគាំទដល់ហដារចនាសម័្ពន្ធសវាទសចរណ៍ បៀបបាន របស់ ល ទសចរណ៍ក្ដី)។ ល ទសចរណ៍រួមមាន ្ន កម្ពជា ជាមួយតំបន់ឆររបស់ ូ ជា ុ ក៏ដច ល ី្ម ទសចរណ៍ថៗ ដូចជា៖ ដល ជនីយដាន កន្លងសាក់ ជាមួយបជាជនមូលដាន និងសណា្ឋគារតូចៗពុំមនកមិតផា្កយ បានចាប់ផ្ដើមបើកទារ — Senggigi និង ើ មានលក្ខណៈបណីត ះ Gili៖ ភាគចន យមានកមិតការវិនិ គតូចៗមួយចំនួន ត ល ឬជា ល ្ន ទលំដាប់ខស់ ទសចរណ៍ឆរសមុ ូ ្ព ដលតវ លើភ្ញៀវដលចូលចិត្តធ្វើដំណើរផសងពង។ ហដារចនាសម័្ពន្ធ ឹ ថា នឹងអភិវឌឍរូបរាងបន្ថមទៀត។ ទីផសោរ បានរំពង ល ៖ គាំទបច្ចុបបន្ន មានកមិតតិចតួចប៉ុ ្ណះ យរយៈពល អូស្តាលី អឺរ៉ុប។ សាក់ តឹមតមួយយប់។ 62 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 — Kota Mataram៖ មានលក្ខណៈបបអាជីវកម្មថា ក់ កណា្ដល។ ទីផសោរ ល ៖ ក្នុងសុក មា៉ឡសុី។ — Mount Rinjani និងតំបន់ជុំវិញសមប់ទសចរណ៍ លក្ខណៈធម្មជាតិ ទសចរណ៍ពិសស។ ផលប៉ះពាល់តិច/ ទាប។ ពុំម នជាចំណុច ត ល ចមបង ប៉ុន្ត ត ូវ បានកំណត់ថា ជាជមើសបនាប់បនសំ។ ទីផសោរ ល ៖ អឺរ៉ុប ចិន (ទីផសោរពិសស)។ — ឆ្នរភាគនិរតី រួមមាន Selong Balanak ល ទសចរណ៍មិនសូវមានមនុសសកកកុញ ដើមបីផ្ដល់សវា ដល់ភ្ញៀវមានថវិកាខ្ពស់ អ្នកលងទូក ង និងអ្នកបើកបរ ជាពិស ស តាមឆ្ន រ។ បរិកា្ខ រត ូវឆ្លើយតបតាមសចក្ដី ត ូវការនះ ។ ទីផ សោរ ល ៖ សហរដ្ឋអាមរិក អឺរ៉ុប (បារាំង) អូស្តាលី ជប៉ុន អាល្លឺម៉ង់ និងសិង្ហបុរី។ — ឆ្នរ កណា្ដលភាគខាងតបូង រួមមាន Mandalika. ដល តូវបានអភិវឌឍកា យជាតំបន់ទសចរណ៍ទីផសោរបជាជន កកកុញមានដង់សុីតខ្ពស់។ ជិតពលានយន្ត ះ។ សណា្ឋគារចើន គប់កមិតតម្ល បរិកា្ខរចមុះគាចើន។ ទីផសោរ ល ៖ ចិន មា៉ឡសុី សិង្ហបុរី អូស្តាលី មជឈិមបូពា៌ កន្លងបជុំ ការលើកទឹកចិត្ត សន្និសីទ និង ពឹត្តិការណ៍បណា្ដបទសនានា (MICE)។ ឧទាហរណ៍ របស់តំបន់ Lombok អះអាងឲយឃើញថា បទសកម្ពុជា អាចទទួលអត្ថប ជន៍ពី៖ ü តួនាទីដ៏សកម្មរបស់រដាភិបាលក្នុងការជំរុញការអភិវឌឍ វិស័យទសចរណ៍ ü ជំរុញការអភិវឌឍមូលដានគឹះសមប់ទំហំសមសប ü ការអភិវឌឍដល ត ល លើទីផសោរបភពជាក់លាក់ ü បង្កើតករ្ដិ៍ ះ ល ទសចរណ៍ឲយមានលក្ខណៈ ខុសប្លកលច ខាងកតំបន់ទសចរណ៍ដលតូវ បានបង្កើតឡើងយូរមកហើយ។ ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 63 ឧបសម័្ពន្ធ 2 ៖ សារៈសំខាន់នការគប់គង ិ កមត ល ទសចរណ៍ ការទទួលសា្គល់អំពីសារៈសំខាន់នការគប់គងនូវ ល ទសចរណ៍ ការវិនិ គថាក់ជាតិ និង បរិសានសមប់សវាមាន តម្លខ្ពស់ ពមជាមួយកតាជំរុញ និងកតារឹតតបិតដលពាក់ព័ន្ធ គឺជាសចក្តីតូវការចាំបាច់ ហើយតំរូវឲយមានអនុសាសន៍លើចំណុច ចាប់ផ្ដើមសកម្មភាពបកប យសកានុពលខ្ពស់បំផុត។ បសិនបើសកម្មភាពតូវបានធ្វើឡើងលើចំណុចទាំងអស់នះ វិស័យ ទសចរណ៍អាចធានាការលូតលាស់ បកប យបរិយាប័ន្នតាមរយៈការអភិវឌឍបានកាន់តបសើរ និងការការពារសមបត្តិសំខាន់ៗ និងតាមរយៈការបើបស់កាន់តបសើរ និងការបងចកជាថ្មីនូវចំណូលទសចរណ៍។ ការគប់គង ថាក់ ល ទសចរណ៍ តំណរភាប់ និងការវិនិ គថាក់ជាតិ ុ ការទទួលបានសវាតម្លខ្ពស់ ឧបសគ្គក្នង មានការខ្វះខាតសកម្មភាពចបោស់លាស់ ការគប់គង ថាក់ជាតិអន់ខសោយ មានកមងប ជាចើនដលរារាំង សំខាន់ៗ ដើមបីគប់គង និងអភិវឌឍតំបន់នានា និងការវិនិ គសាធារណៈតិចតួច អាជីវកម្មមិនអាចឲយផ្តល់សវាគុណភាព រួមទាំងសវាខ្វះខាត ប ការបំពាក់ លើ ល ទសចរណ៍ បណា្ដលឲយ ខ្ពស់ ឬផ្ដល់សវាដល់អតិថិជនកមិត ហដារចនាសម័្ពន្ធតូចៗ និងមធយម និង មានប បនាន់ជាងគបំផុត គឺ ខ្ពស់។ ប ការខ្វះខាតក្នុងការធ្វើផនការ និង តំណរភាប់មានលក្ខណៈអន់ខសោយ។ បរិយាកាសវិនិ គអនុ តឲយមាន ការរៀបចំតំបន់ សមប់ទសចរណ៍។ ប ទាក់ទងជាមួយបណា្ដញផ្លូវ មិន ភាពកកកុញក្នុងបំណកទីផសោរ និង គប់គន់តូវបានរាយការណ៍ ហើយ ទាក់ទងជាមួយចំណុចនះ ក៏មាន ល ទសចរណ៍ដលមាន ការដលពលានយន្ត ះ មានចំនួន ការគប់គងអន់ខសោយលើតំបន់ លក្ខណៈបហាក់បហលគា។ តិចនិងតំណរភាប់តាមអាកាសមាន ទសចរណ៍ យមានស ដំបូង អាជីវកម្មទសចរណ៍ក៏តូវជួបប កមិតកំណត់ ដើមបីគាំទដល់ពិពិធកម្ម នការរិចរិល និង ការបើបស់ហួស បឈមបន្ថមទៀត ពាក់ព័ន្ធជាមួយ ចកធ្វដ ំ រ ើ ណ ្វ ើ គឺជាបុពហតុ កាត់បន្ថយ បមាណ។ កតាទាំងអស់នះ ក៏ កង្វះខាតជំនាញរបស់បជាជនមូលដាន សមត្ថភាពក្នុងការអភិវឌឍតំបន់ថ្មីៗ ប៉ះពាល់ដល់សមត្ថភាពក្នុងការអភិវឌឍ សមប់បំណកទីផសោរមានតម្លខ្ពស់ សមប់ទសចរណ៍ និងបង្កើនសមាធ ផលិតផលថ្មីៗ និងដាក់សមាធ និងមានលក្ខណៈឯកទស។ កតានះ លើ ល ទសចរណ៍ដលមាន ទ្វគុណលើកន្លងទសចរណ៍ ដល កាត់បន្ថយតម្លដលទាញយកបានក្នុង សប់។ មានបច្ចុបបន្ន ជាពិសស អង្គរវត្ត។ បព័ន្ធទសចរណ៍ យសារ ពុំមាន ពន្ធ ( ល ) និង/ឬ ពន្ធផ្អកលើ បក់ចំណូលគប់គន់ឡើយ។ 64 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 ពលការលូតលាស់ ឈប់តឹង សមាធតូវធាក់លើសមត្ថភាពបន្ទប់ ដលតូវបានបង្កើតឡើង និង (សំខាន់ ជាងនះទៀត) សមត្ថភាពដលតូវ បានធ្វើផនការ និងកំពុងសាងសង់ យអាចមានលទ្ធភាពជះឥទ្ធិពលលើ ី។ ទីផសោរមូលធន (មិនអាចសងបក់កម្ច) មូលដានសមប់ការគប់គង ថាក់ របាយការណ៍វិនិ គសាធារណៈជា វិស័យទសចរណ៍រងផលប៉ះពាល់ពី កតាជមរុញ និងកតារឹតតបិត ល ទសចរណ៍ តូវបានកំណត់ ទូ និងការវិនិ គហដារចនាសម័ន្ធ ្ព ករដំំណលជ ះ និងភាពមិន យអន្តរាគមន៍វិស័យសាធារណៈ ឆ្លុះប ំងឲយឃើញនូវភូមិសាស្ត ទុកចិត្តគាដលកំពុងបន្ត។ ថ្វីបើមាន កមរូបភាព សមបទានសដ្ឋកិច្ចក្នុង ន បាយរបស់បទសកម្ពជា ុ យ សហគិនវ័យក្មងដ៏ឆាតវ និងមាន វិស័យពឈើ។ ការលើកទឹកចិត្ត មានការវិនិ គតិចតួចប៉ុ ្ណះ លក្ខណៈច្នបឌិតបង្កើតថ្មីជាចើនក្ដី វិស័យឯកជនពាក់ព័ន្ធជាមួយការ ខាងកមជឈមណលដលមានការ ប៉ុន្តជាទូ ផ្នត់គំនិត “ចម្លងគ” អភិវឌឍ ល ទសចរណ៍កំពុង លូតលាស់ផ្នកអចលនទពយ។ តសាយភាយជាទូ ជាវិធម ួ ដើមបី ី យ ស្ថិតកមការពិភាកសោ ប៉ុន្តពុំមាន ធានាឲយទសចរណ៍ជាយុទ្ធសាស្ត ឧសសោហកម្មទសចរណ៍ ពុំទាន់ កតានិយ័តកម្មដលជំរុញអាជីវកម្ម ចិញ្ចឹមជីវិតបន្ថមដ៏រឹងមាំ។ ើ នូវការបញ្ចះ បង្កត ុ បញ្ចល ូ បកប យ ឲយឈាន ះ ចូលរួមវិភាគទាន បសិទ្ធភាពអាស័យ យភាព ិ សនទំ បវត្តសា ំ ងដ៏អន់ខសោយ ្ត នាក់ទន សំខាន់ៗដល់តប ុ្ន មូលដាន ហើយ ំ ន់កង ដាច់ៗពីគា និង កម ុ សហកម្មសិទិ្ធ ុ ហ៊ន រវាងរដាភិបាល និងអាជីវកម្ម ជាឧបសគ្គ ពុំមានកុមហ៊ុនសហកម្មសិទ្ធិ ឬ មានតិចតួច។ រារាំងសមត្ថភាពរបស់រដាភិបាល មិន សមបទានទសចរណ៍ ដើមបីគាំទដល់ អាចកាយជាកាតាលីករ និងជាអ្នកនាំ ការអភិរកសធនធានទសចរណ៍ឡយ ើ ។ ការសមបសមល ួ អន្តរកសួងតវ ូ បាន មុខក្នុង វិស័យនះ ហើយទសសនៈ រាយការណ៍ថា មានការលំបាក យ ការគប់គងផ្នកទសចរណ៍ ជារឿយៗ យល់ឃើញស្ដីពីការអនុវត្តអាជីវកម្ម តាមធម្មតាសកានុពលទសចរណ៍ មានលក្ខណៈ ជាដគូមានកមិត មិនមានសីលធម៌នឹងកើតមានឡើង។ ំ នជាការពិចារណារបស់អន្តរកសួង ពុម កំណត់ (យា៉ងចើនបានតឹមជា ហើយ ខ្វះព័ត៌មាន (ផ្នកសដ្ឋកិច្ច) ការធ្វើដំណើររបស់កុមបជាជនអាសុី លក្ខណៈកផ្លូវការ) របស់អ្នកដើរ ស្ដីពីតំបន់មានសកានុពលខ្ពស់។ ក្នុងកមិតខ្ពស់ធ្វើឲយការធ្វើដំណើរមាន តួនាទីសំខាន់ៗ យមានការទទួល ការពងឹងការបញ្ចុះបញ្ចូលអំពី រយៈពលខ្លី និងមានភាពរឹតតបិត សា្គល់ ដាច់ៗពីគានូវប ជួបបទះ អត្ថប ជន៍សដ្ឋកិច្ច ក្នុង ចំណកអ្នកធ្វើដំណើរ យឯករាជយ និងកង្វះវទិកាសមប់ការសាបនា រដាភិបាល អាចបង្កត ើ ឱកាសលើកម្ពស់ មានលក្ខណៈសមសបជាមួយបំណក ដំ ះសយរួម។ មានចំណះដឹង ការវិនិ គទាក់ទងជាមួយវិស័យ ទីផសោរដលមានចំណាយទាប ជា និងជំនាញដលចាំបាច់ដើមបីសមប ទសចរណ៍។ ការលំបាកសមប់កំណើនតម្ល។ សមួលសកម្មភាពឆ្លើយតបប ថាក់មូលដានប៉ុន្តមានសមត្ថភាពផ្នក តម្លជាសកានុពល (ចំណូល កិច្ចពមពៀងស្ដីពីចលនាពលកម្ម បច្ចកទសមិនគប់គន់ ហើយមាន ការវិនិ គ មុខរបរ និងពន្ធ) របស់ ជាមួយរដ្ឋជិតខាងតាមប ្ដយទន្ល ប បឈមទាក់ទងជាមួយការផសោរ ័ ទសចរណ៍ពត វិសយ ំុ វ ូ បានចងកងជា មគង្គ អាចបង្កតើ ឲយមានលំហរ ូ ចូលន ភាប់ជាមួយន បាយ។ ឯកសារ ហើយក៏ពត ំុ វ ូ បានយល់ចបោស់ ពលកម្មបរទសពាក់កណា្ដលជំនាញ ជាហតុធ្វើឲយពុំអាចធ្វើសកម្មភាពក្នុង ុ វិសយ ក្នង ្ច ័ បដិសណា្ឋរកិចដលរុ ញចន លក្ខណៈជាកតាជំរុញគួរជាទីជឿជាក់ ចញនូវកមាំងក្នុងសុក យគាន សមប់ការវិនិ គ ក្នុងហដា ជំនាញ។ រចនាសម័្ពន្ធជំរុញទសចរណ៍ដល កំពុងជាតមូវការយា៉ងខាំង។ ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 65 អនាគតក្នុងការកលម្អការគប់គងនូវ លវិធី យផាល់មួយដើមបីកលម្អ ភាពខុសប្លកគាគួរជាទីកត់សមា្គល់អាច អនុសាសន៍ ល ទសចរណ៍មានលក្ខណៈ ការវិនិ គសារធារណៈថាក់ជាតិក្នុង ធ្វើឲយកើតមានបានតាមរយៈបទបញ្ញត្តិ ប្លកៗគា ប៉ន ្ត នឱកាសដ៏ពត ុ មា ិ បកដ វិស័យទសចរណ៍ មិនទំនងជាបាន កាន់តបសើរឡើង ដលជំរុញឲយ សមប់ការពងីក និងការដាក់ឲយមាន ទទួល គជ័យក្នុងរយៈពលខ្លីឡើយ មានពិពិធកម្មវិសាលភាពបកប យ ផលិតផល និងទីកន្លងថ្មីៗ។ ប៉ុន្តអាចមានចំណុចចាប់ផ្ដើមដទ គុណភាពនការផ្ដល់ផលិតផល។ លបំណងស្នូលគួរត តលើការ ទៀត។ គួរមានកិច្ចខិតខំដើមបី ការវាយតម្លផលប៉ះពាល់ និងការពិនត ិ យ ធានាឲយមានការចូលរួមពីអាជីវកម្ម សមបសមួលឲយមានភាពជាអ្នក តាមដាន សហគមន៍សមប់ ទសចរណ៍ ក្នុងការបង្កើត និង ដឹកនាំវិស័យឯកជនយា៉ងសុីសងាក់គា សកម្មភាពពាក់ព័ន្ធជាមួយទសចរណ៍ ការលូតលាស់ ល ទសចរណ៍ ក្នុងវិស័យនះ “បមូលបញ្ចូល” អាចជាកាតាលីករធ្វើឲយមានការបង្កនើ ថាក់មូលដាន និងពងឹងសវា ការវិនិ គដលឈរលើផនការ កមត ិ ផលិតផល យមានការគាំទ ក្នុងមូលដាន យអត្ថប ជន៍ រយៈពលវងសព្វជុងជយ ជំរុញ យា៉ងតឹមតូវ និងឧបករណ៍តឹមតូវ ឆ្លងវិស័យ។ ជាកាតាលីករ យមូលនិធិដើមទុន គួរតូវបានស្វងយល់ដលអាចធ្វើឲយ សាធារណៈ និងលើកទឹកចិត្តដល់ អាជីវកម្មតូចៗឆ្លើយតបបកប យ ការវិនិ គផាល់ពីបរទស។ ការធ្វើ លក្ខណៈសាបនាបន្ថមទៀតចំ ះ បបនះ អាចជួយឧសសោហកម្ម ឱកាសក្នុងការអភិវឌឍទីតាំង។ ទសចរណ៍ឲយរុញចនការអភិវឌឍ គមងហដារចនាសម័្ពន្ធទង់ទយ ធំ (អាចធ្វើផនការភាពជាដគូរវាង វិស័យសាធារណៈ និងឯកជន)។ (ការបមូល) ទិន្នន័យសដ្ឋកិច្ចកាន់ត បសើរឡើង និងការវិភាគលើតម្លន ល ទសចរណ៍ និងផលិតផល ទសចរណ៍ ក៏អាចមានតម្លសក្តិសម នឹងមានការវិនិ គ ថាក់ជាតិ ផងដរ។ 66 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ខតុលា ឆាំ 2017 បទសកម្ពុជា៖ សូចនាករសំខាន់ៗ 2014 2015 2016 2017p 2018f 2019f ផលិតផល តមូវការក្នុងបទស និង តម្ល ផ.ស.ស ពិត (% បបួលធៀបនឹងឆាំមុន) 7.1 7.0 7.0 6.8 6.9 6.7 ផ.ស.ស ចំណកការចំណាយ (% តម្លបច្ចុបបន្ន) ការបើបស់ឯកជន 76.6 75.4 74.4 72.3 70.9 69.5 ការបើបស់របស់រដាភិបាល 6.1 7.0 7.0 7.3 7.0 7.1 ការវិនិ គអចល័តដុល 20.9 21.4 21.7 22.4 23.3 23.6 ការនាំចញ. GNFSa 62.3 61.7 61.3 61.4 61.7 62.6 ការនាំចូល. GNFS 66.7 66.6 65.7 64.6 64.0 63.9 តមូវការក្នុងបទស (% បបួលធៀបនឹងឆាំមុន) 10.1 8.5 9.5 8.5 9.4 9.6 ិ បប សន្ទសសន៍តម្លទំនញ ួ ើ ស់ (មធយមភាគបបល 1.7 1.3 3.5 2.9 3.2 3.5 % បចាំឆាំធៀបនឹងឆាំមុន) វិស័យសាធារណៈ (% ន ផ.ស.ស) ចំណូលក្នុងសុកទូ របស់រដាភិបាល 16.8 17.6 18.4 18.4 18.5 18.8 ចំណាយទូ របស់រដាភិបាល 21.8 21.1 21.4 23.0 23.8 23.9 តុលយភាពសារពើពន្ធទូ មិនគិតជំនួយ -5.0 -3.5 -3.0 -4.5 -5.3 -5.1 ឥតសំណង ពាណិជ្ជកម្មកបទស ជញ្ជីងទូទាត់ និងបំណុល កបទស (លានដុលារលើកលងតមាន ការប ក់ពីផសងនះ) ជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្ម -2.023.5 -2.261.9 -2.276.0 -2.273.8 -2.464.5 -2.602.8 ការនាំចញទំនិញ 7.636.0 8.280.2 9.115.2 9.989.5 10.925.1 12.103.1 (% បបួលធៀបនឹងឆាំមុន) 10.9 8.4 10.1 9.6 9.4 10.8 ំ ញសំខាន់ៗ (% បបល ការនាច ំ ន ួ ធៀបនឹងឆាម ុ )b 8.8 10.9 13.6 5.5 4.0 3.5 ការនាំចូលទំនិញ 9.659.6 10.542.0 11.391.2 12.263.3 13.389.6 14.705.8 (% បបួលធៀបនឹងឆាំមុន) 8.7 9.1 8.1 7.7 9.2 9.8 សមតុលយគណនីចរន្តc -1.899.7 -2.093.9 -2.041.4 -2.106.4 -2.222.5 -2.382.4 (% ផ.ស.ស) -11.3 -11.5 -10.2 -9.6 -9.2 -8.9 ការវិនិ គ យផាល់ពីបរទស 1.679.9 1.668.8 2.164.4 2.418.8 2.662.3 2.853.7 បំណុលខាងក 5.351.2 5.732.7 6.522.4 7.427.6 8.551.3 9.535.9 (% ផ.ស.ស) 31.8 31.4 32.6 33.8 35.3 35.7 អនុបាតសវាបំណុល (% ការនាំចញទំនិញ 1.2 1.5 1.6 1.9 2.1 2.2 និងសវាកម្ម) ទុនបមុងរូបិយបណ្ណបរទស ដុល 4.657.9 5.672.1 6.730.8 8.175.4 9.594.3 9.144.7 (ចំនួនខនការនាំចូលទំនិញ និងសវា) 4.6 5.2 5.7 6.3 6.8 5.8 ខតុលា ឆាំ 2017 បច្ចុបបន្នភាពសដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា 67 ទីផសោរហិរញ្ញវត្ថុ ុ បទស (% បបួលធៀបនឹងឆាំមុន) ឥណទានក្នង 28.4 28.6 25.8 16.5 15.2 20.8 អតការបក់រយៈពលខ្លី (% ក្នុងមួយឆាំ) 11.5 11.6 11.8 11.7 11.5 11.2 អតប្តូរបក់ (រៀល/ដុលារ មធយមបចាំឆាំ) 4.030.0 4.025.0 4.058.0 4.062.0 4.067.0 4.075.0 ចំណាំ៖ ផ.ផ.សជាក់ស្តង (លានដុលារអាមរិក) 16.809 18.241.7 20.020.2 21.985.2 24.216.2 26.690.5 បភព៖ អាជាធរកម្ពុជា IMF និងការបា៉ន់បមាណ និងការពយោករណ៍របស់បុគ្គលិកធនាគារពិភព ក សមា្គល់៖ a. ទំនិញ និងសវាមិនមនជាកតា (GNFS) b. សម្លៀកបំពាក់ c. មិនគិតការបង្វរ f = ការពយោរករណ៍; g&s = ទំនិញ និងសវាកម្ម; p = ការពយោករណ៍ កុមធនាគារពិភព ក ធនាគារពិភព ក បចាំ បទសកម្ពុជា អគារ Exchange Square ជាន់ទី 10 IBRD និងជាន់ទី 11 IFC ផ្លូវលខ 51-61 និងផ្លូវលខ 102-106 សងា្កត់វត្តភ្នំ ខ័ណដូនពញ ភ្នំពញ បទសកម្ពុជា វបសាយ: www.worldbank.org/cambodia