PLANOWANIE PRZESTRZENNE DLA WŁOCŁAWSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO © 2019 International Bank for Reconstruction and Development / The World Bank 1818 H Street NW Washington DC 20433 Telephone: 202-473-1000 Internet: www.worldbank.org This work is a product of the staff of The World Bank with external contributions. The findings, interpretations, and conclusions expressed in this work do not necessarily reflect the views of The World Bank, its Board of Executive Directors, or the governments they represent. The World Bank does not guarantee the accuracy of the data included in this work. The boundaries, colors, denominations, and other information shown on any map in this work do not imply any judgment on the part of The World Bank concerning the legal status of any territory or the endorsement or acceptance of such boundaries. Rights and Permissions The material in this work is subject to copyright. Because The World Bank encourages dissemination of its knowledge, this work may be reproduced, in whole or in part, for noncommercial purposes as long as full attribution to this work is given. Any queries on rights and licenses, including subsidiary rights, should be addressed to World Bank Publications, The World Bank Group, 1818 H Street NW, Washington, DC 20433, USA; fax: 202-522-2625; e-mail: pubrights@worldbank.org. SPIS TREŚCI PODZIĘKOWANIA 5 AKRONIMY I SKRÓTY 6 STRESZCZENIE 7 WPROWADZENIE 11 Tło 12 Włocławski Obszar Funkcjonalny (WOF) w kontekście planowania przestrzennego 13 ZAKRES I METODOLOGIA PRAC 19 Analiza przestrzenna 20 Konsultacje i warsztaty z interesariuszami 22 Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ) w związku z wykonaniem Koncepcji Rozwoju Przestrzennego WOF i studium na poziomie gminnym 23 NAJWAŻNIEJSZE REZULTATY I USTALENIA 27 Analiza przestrzenna 28 Najważniejsze wnioski po konsultacjach z gminami wchodzącymi w skład WOF dotyczące współpracy, budowy potencjału i instytucji 48 NAJWAŻNIEJSZE REKOMENDACJE, WNIOSKI I DALSZE DZIAŁANIA 51 ZAŁĄCZNIK 1 METODOLOGIA ANALIZY DLA CELÓW PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO 54 ZAŁĄCZNIK 2 SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA (ANG. TOR) POLEGAJĄCEGO NA OPRACOWANIU KONCEPCJI ROZWOJU PRZESTRZENNEGO WŁOCŁAWSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO (WOF) 60 ZAŁĄCZNIK 3 SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA (ANG. TOR) POLEGAJĄCEGO NA OPRACOWANIU STUDIÓW UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO DLA GMIN WŁOCŁAWSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO (WOF) 70 ZAŁĄCZNIK 4 ROZWÓJ KOMPETENCJI PLANISTYCZNYCH W GMINACH — ANKIETA POTRZEB WRAZ Z PODSUMOWANIEM OTRZYMANYCH ODPOWIEDZI 78 ZAŁĄCZNIK 5 OSZACOWANIE POTRZEB BUDOWY POTENCJAŁU W ZAKRESIE PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO 82 PRZYPISY 84 SPIS RYSUNKÓW RYSUNEK 1  Warstwa informacji o przeznaczeniu gruntów według Infostrady, z zaznaczeniem WOF 15 RYSUNEK 2  Luka w dostępie do podstawowych usług publicznych w podziale na poszczególne gminy 39 SPIS TABEL TABELA 1  Studium w gminach WOF 16 TABELA 2  Odsetek pokrycia terytorium gmin przez mpzp 17 TABELA 3  Główne działania i rezultaty komponentu planowania przestrzennego 21 TABELA 4  Najważniejsze czynniki wpływające na wybór i uszeregowanie strategicznych obszarów inwestycyjnych 38 TABELA 5  Najważniejsze rekomendacje 52 SPIS MAP MAPA 1  Dynamika zmian w liczbie ludności w gminach wchodzących w skład WOF 14 MAPA 2  Główna sieć drogowa i obiekty wodne WOF 14 MAPA 3  Zasięg mpzp na obszarze WOF 16 MAPA 4  WOF: analiza dostępności działek wraz z ograniczeniami 30 MAPA 5  WOF: analiza dostępności działek 32 MAPA 6  WOF: analiza dostępności działek wraz z ograniczeniami 34 MAPA 7  WOF: strategiczne obszary inwestycyjne (wskazane przez gminy) 36 MAPA 8  WOF: dostępność i zasięg podstawowych obiektów użyteczności publicznej 40 MAPA 9  WOF: dostępność i zasięg placówek podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) 42 MAPA 10  WOF: dostępność i zasięg placówek przedszkolnych 44 MAPA 11  WOF: dostępność i zasięg szkół podstawowych 46 PODZIĘKOWANIA Nad raportem pracował zespół pod przewodnictwem Chyi-Yun Huang i Grzegorza Wolszczaka, w następującym składzie: Piotr Kamiński, Marcin Piernikowski, Ciprian Moldovan, Bogdan Eugen Dolean, Marcin Mazur i Agnieszka Boratyńska. Prace koordynował Paul Kriss w ramach inicjatywy Poland Catching-up Regions 3. Cenne uwagi do raportu przekazali recenzenci: Marcel Ionescu-Heroiu, Shagun Mehrotra i Qingyun Shen. Zespół pragnie podziękować pani komisarz Corinie Cret ,u za impuls do stworzenia inicjatywy „Poland Catching-Up Regions”, a także panu ministrowi Jerzemu Kwiecińskiemu z Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju RP za nieocenione wsparcie. Podziękowania za ogromne zaangażowanie i pomoc należą się zespołowi Komisji Europejskiej w następującym składzie: Marc Lemaître, Erich Unterwurzaher, Christopher Todd, Wolfgang Munch, Justyna Podralska i Andrzej Urbanik. Szczególne wyrazy uznania za wyjątkowy wkład i zaangażowanie w prace zespół składa na ręce następujących osób: Ewa Birek, Joanna Gobinet i Edyta Płaskonka-Pruszak. Zespół docenia rady i wskazówki, jakie przez cały czas prac nad projektem przekazywali: Arup Banerji, David Sislen, Carlos Pinerua i Andrea Liverani. Zespół pragnie szczerze podziękować wszystkim partnerom uczestniczącym w projekcie za wspa- niałą współpracę i cenną informację zwrotną, a przede wszystkim za pasję i zaangażowanie w działania na rzecz rozwoju województw, gmin i instytucji. Podziękowania zechcą przyjąć nastę- pujące osoby: Piotr Zygadło, Anna Sulińska-Wójcik, Aleksandra Sztetyłło-Budzewska, Agnieszka Laskowska-Skup z Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju; Michał Heller z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko - Pomorskiego; a także: Katarzyna Podlaska-Krzywiec, Krzysztof Kukucki, Iwona Bieńkowska, Aneta Chełminiak, Daria Figurska, Agnieszka Biesiada, Jolanta Stańczak, Izabela Księżak, Tomasz Chymkowski, Damian Chełminiak , Maciej Leszczyński, Roman Nowakowski, Kamil Klejba, Zbigniew Słomski, Waldemar Marciniak, Kornelia Potrzebska, Stanisław Adamczyk, Aneta Kwarcińska, Anna Grzywacz, Larysa Krzyżańska, Anna Narewska, Izabela Gawrońska, Magdalena Korpolak-Komorowska, Maria Maciaszek, Katarzyna Knasiak, Eugeniusz Gołembiewski, Aleksandra Zbonikowska z Biura Planowania Przestrzennego i Regionalnego i gmin Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego. AKRONIMY I SKRÓTY BŚ Bank Światowy CuR Catching-up Regions BPPR Biuro Planowania Przestrzennego i Regionalnego GIS Geographic Information System (system informacji geograficznej) KE Komisja Europejska MIiR Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju MOF Miejski Obszar Funkcjonalny MPZP Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego OSI Obszar Strategicznej Interwencji SIWZ Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia UM Urząd Marszałkowski UMKP Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego WOF Włocławski Obszar Funkcjonalny ZIT Zintegrowane Inwestycje Terytorialne 6 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego STRESZCZENIE W kwietniu 2016 roku decyzją Komisji Europejskiej zainaugurowano w Polsce inicjatywę „Catching-up Regions” (CuR), adresowaną do wybranych województw i oferującą im dostoso- waną do miejscowych uwarunkowań pomoc techniczną świadczoną przez Bank Światowy. Podczas trzeciej rundy CuR (CuR3), Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego (UMKP) uznał, że brak zintegrowanego planowania przestrzennego w skali Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego (WOF) jest przeszkodą dla rozwoju i osłabia konkurencyjność całego województwa. W prezentowanym raporcie przedstawiono podsumowanie procesu, metodo- logii, kluczowych produktów, ustaleń i zaleceń wynikających z pomocy technicznej Banku Światowego dla UMKP oraz gmin tworzących WOF, realizowanej w ramach komponentu pla- nowania przestrzennego będącego częścią inicjatywy CuR3. Punktem wyjścia było podejście zastosowane podczas pomyślnej realizacji podobnego komponentu na rzecz Rzeszowskiego Obszaru Funkcjonalnego w woj. podkarpackim w ramach CuR2, które zostało odpowiednio dostosowane do specyfiki WOF. Głównym celem projektu jest wsparcie Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego w opraco- waniu wspólnej Koncepcji Rozwoju Przestrzennego, która stanie się podstawą dla przyszłych działań planistycznych i kierunków rozwoju na terenie ośmiu gmin tworzących WOF. Zespół BŚ wsparł lokalne władze i pomógł zainicjować wspólne planowanie przestrzenne w skali WOF, którego celem jest tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi i poprawie jakości życia. Poprzez serię konsultacji przeprowadzonych w okresie jednego roku zespół Banku współpra- cował z lokalnymi interesariuszami, aby lepiej poznać ich lokalne uwarunkowania rozwo- jowe i specyfikę; badał konkretne potrzeby w zakresie rozwijania kompetencji i potencjału w dziedzinie planowania przestrzennego; a także zachęcał do współdziałania na rzecz jedno- litej wizji rozwoju WOF. Opierając się na wiedzy i doświadczeniu lokalnych interesariuszy oraz dostępnych zasobach, zespół Banku przeprowadził również analizy przestrzenne, identyfiku- jąc zarówno ograniczenia, jak i możliwości rozwoju WOF. Efekt tych prac może być przydatny przy ewentualnym tworzeniu Koncepcji Rozwoju Przestrzennego WOF. Pomoc techniczna Banku obejmowała cztery główne obszary, takie jak: i) Zestaw analiz przestrzennych stanowiących wkład do Koncepcji Rozwoju Przestrzennego WOF (włącznie z takimi zagadnieniami jak ograniczenia dotyczące zabudowy, dostępność działek pod zabudowę, dostępność usług publicznych oraz braki w tym zakresie, czy też określenie strategicznych obszarów inwestycyjnych) ii) Wdrożenie partycypacyjnego procesu konsultacji i warsztatów z lokalnymi interesariuszami iii) Wzorce dla specyfikacji istotnych warunków zamówienia (SIWZ) na wykonanie Koncepcji Rozwoju Przestrzennego WOF i gminnych studiów kierunków i uwarunkowań zagospo- darowania przestrzennego1 iv) Wsparcie w zakresie rozwijania kompetencji i potencjału w zakresie planowania prze- strzennego i urbanistycznego oraz wzmocnienia instytucjonalnego 7 Kluczowe ustalenia i wnioski z przeprowadzonych prac można podsumować następująco: • Znaczna część (ponad 80%) gruntów na terenie WOF posiada ograniczenia pod kątem możliwości rozwoju i zabudowy. Należą tu obszary zagrożone powodzią (strefa zagroże- nia w przypadku wystąpienia wody 100-letnieji w przypadku przerwania wałów przeciw- powodziowych), obszarowe formy ochrony przyrody, tereny zalesione i użytki rolne. Nie wszystkie z tych ograniczeń stanowią absolutny zakaz zabudowy, ale część z nich, jak rów- nież niekompatybilności w planowanym przeznaczeniu gruntów będą musiały być wzięte pod uwagę przy planowaniu rozwoju w WOF. • Odrolnienie wysokiej jakości użytków rolnych na obszarach wiejskich (gleby najwyż- szych klas I-III) jest dla większości gmin poważnym wyzwaniem, zważywszy że duża część WOF (około 34% łącznej powierzchni gruntów) należy właśnie do tej kategorii. Wiele działek nadających się pod zabudowę, np. w południowej i zachodniej części WOF, jest w tej chwili niedostępnych ze względu na to ograniczenie. O ile dobrej jakości grunty orne rze- czywiście powinny być chronione ze względu na potrzeby związane z produkcją żywno- ści, zrównoważonym wykorzystaniem zasobów w długim okresie oraz samowystarczalno- ścią kraju, warto zastanowić się nad zrewidowaniem nieelastycznego podejścia do ochrony niektórych z tych działek. • Centrum Włocławka jest w znacznym stopniu zabudowane. Jak wynika z analiz, obszary dostępne do zagospodarowania leżą głównie na przedmieściach Włocławka lub w ościen- nych gminach, takich jak Fabianki, Włocławek, Kowal, Choceń, Lubanie i Brześć Kujawski. • Wprawdzie na terenie WOF istnieją obszary nadające się do zabudowy, które są już objęte miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego (mpzp), jednak większość gmin nie opracowała jak dotąd mpzp dla obszarów, które mogłyby zostać zagospodarowane. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego są aktami prawa miejscowego a ich opracowanie stanowi prerogatywę gminy. W związku z tym, gminy WOF powinny zinten- syfikować prace nad tworzeniem planów miejscowych, zwłaszcza dla zidentyfikowanych obszarów strategicznych. • Na drodze interaktywnego procesu, każda z gmin została poproszona o rozważenie róż- nych czynników w celu wyznaczenia obszarów strategicznych w danej jurysdykcji i usze- regowania ich według priorytetu. Omówiono także podstawową funkcję (ekonomiczną, mieszkaniową lub turystyczną) tych obszarów strategicznych i naniesiono je na mapę WOF. Interesariusze docenili okazję do zapoznania się ze strategicznymi obszarami pozostałych gmin i rozważyli płynące z nich potencjalne synergie dla WOF. Potrzebne są jednak dalsze rozmowy i analizy w celu wyłonienia strategicznych obszarów WOF. • Zespół Banku przeanalizował podaż najważniejszych usług publicznych (placówki zdro- wia, przedszkola, szkoły podstawowe). Generalnie ocenia się, że usługi te są adekwatne. Nie można jednak nie zauważyć znaczących dysproporcji między poszczególnymi gmi- nami – najlepsza sieć usług istnieje w miastach Włocławek i Kowal. Ustalenia z analizy dostępności usług publicznych mogą być dla każdej z gmin punktem wyjścia przy podej- mowaniu decyzji o otwieraniu, zamykaniu, przenoszeniu lub konsolidowaniu placówek publicznych odpowiednio do potrzeb i lokalizacji skupisk ludności. • Gminy wchodzące w skład WOF przyznają, że istnieją możliwości poprawy współpracy w zakresie różnych aspektów planowania przestrzennego. Choć obecnie regularny dialog w zakresie planowania przestrzennego w ramach WOF nie jest prowadzony i nie funkcjo- nuje platforma współpracy nakierowana na tę tematykę, interesariusze zgadzają się, że ist- nieje możliwość wykorzystania istniejących ciał, aby zacieśnić koordynację w zakresie pla- nowania w WOF. Gminy wskazały Komitet Sterujący Obszaru Strategicznej Interwencji dla miasta Włocławek, jako ciało które mogłoby przyjąć rolę koordynacji tego tematu dla WOF; można też rozważyć możliwości utworzenia nowej instytucji. 8 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego • Przeciętny potencjał w zakresie planowania urbanistycznego w gminach wchodzących w skład WOF jest niski, zwłaszcza w mniejszych gminach. Szkolenia lub zapewnienie dodat- kowych umiejętności przyczyniłoby się do bardziej efektywnego rozwoju oraz planowa- nia i zarządzania urbanistycznego. Samorządy WOF pozytywnie przyjęły pomysł specjalnej wspólnej komórki wsparcia technicznego, która wspierałaby je merytorycznie w tym zakresie. Wsparcie doradcze, zapewniane przez Bank, ma na celu umożliwienie interesariuszom samo- dzielnego podejmowania decyzji w zakresie projektowania i wdrażania rozwiązań mających pomóc przezwyciężyć zidentyfikowane „bariery rozwojowe”. Zespół Banku pełnił rolę wio- dącą przy proponowaniu różnych metodologii, analizie opcji, uwypuklaniu zalet i wad poszcze- gólnych rozwiązań. Jednak ostateczne decyzje w zakresie opracowania i realizacji rozwią- zań podejmowane są przez polskich interesariuszy. Analizy, wsparcie i ustalenia poczynione w ramach niniejszego komponentu będą stanowiły użyteczne uzupełniające materiały i narzę- dzia, które pomogą UMKP oraz gminom w lepszym planowaniu przestrzennym i rozwoju WOF. Wprowadzenie 9 WPROWADZENIE TŁO W kwietniu 2016 roku decyzją Komisji Europejskiej zainaugurowano w Polsce inicjatywę „Catching-up Regions” (CuR) adresowaną do wybranych województw i oferującą im dostoso- waną do miejscowych uwarunkowań pomoc techniczną świadczoną przez Bank Światowy (BŚ). Za koordynację inicjatywy CuR po polskiej stronie odpowiada Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju (MIiR). Po pomyślnym przeprowadzeniu pierwszych dwóch edycji inicjatywy, w trze- ciej rundzie (CuR3) województwom zaoferowano możliwość ubiegania się o pomoc techniczną Banku Światowego w otwartej procedurze konkursowej. Inicjatywa CuR3 objęła okres jednego roku, od lipca 2018 r. do czerwca 2019 r. Zdaniem Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego (UMKP), brak zin- tegrowanego planowania przestrzennego w skali Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego (WOF) jest przeszkodą dla rozwoju i osłabia konkurencyjność całego województwa. „Dla dal- szego zrównoważonego rozwoju WOF niezbędne jest spójne i starannie przemyślane planowa- nie procesów rozwoju przestrzennego, pozwalające pogodzić ze sobą dążenia dużego miasta z dążeniami gmin wiejskich i mniejszych miejscowości (miasto Kowal), zwłaszcza pod wzglę- dem racjonalnego planowania przestrzennego w związku z koniecznością budowy nowych obiektów (infrastruktura dla biznesu) i rozbudowy już istniejących (infrastruktura transpor- towa zapewniająca połączenie komunikacyjne z autostradą A1, infrastruktura mieszkalna, rekreacyjna, usługowa i inne).” Tak sformułowany wniosek stał się impulsem do zaprojekto- wania komponentu planowania przestrzennego w ramach CuR3. Polskie prawo nie zawiera obecnie regulacji zagadnień planowania przestrzennego na pozio- mie miejskich obszarów funkcjonalnych (MOF), a idea planowania lub funkcjonowania jako MOF nie jest mocno zakorzeniona w Polsce. WOF składa się z ośmiu gmin2, z których każda posiada własne priorytety i wyzwania. Tradycyjnie, każda jednostka samorządu terytorial- nego koncentruje się tylko na zadaniach dotyczących jej własnego terytorium, a współpraca z jednostkami ościennymi nie jest częstym zjawiskiem. Zgodnie z prawem, na władzach gminy spoczywa obowiązek sporządzenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (mpzp)3. Plany wojewódzkie tworzą ramy planistyczne na szczeblu regionalnym i jako takie mają dość ogól- nikowy zakres i nie są skutecznym narzędziem koordynacji na poziomie MOF. W związku z tym, wydaje się, że na poziomie MOF występuje luka prawna, która może być skompensowana przez wysiłki własne władz lokalnych. Obecne polityki i praktyki w zakresie planowania przestrzennego skutkują nieoptymalnym i niezrównoważonym rozwojem urbanistycznym. Ponieważ studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego nie są aktami prawa miejscowego, a do tego często są prze- starzałe, ich zapisy w wielu wypadkach zastępowane są indywidualnymi decyzjami administra- cyjnymi dotyczącymi warunków zabudowy na danej działce. Wiele nowych inwestycji toczy się w Polsce właśnie na mocy takich doraźnych, indywidualnych decyzji o warunkach zabudowy, które są często oderwane od wytycznych wyższego poziomu czy spójnych ram planistycznych; nie zawsze wpisują się w wizję urbanistyczną; a nawet mogą stać w sprzeczności do bardziej sko- ordynowanych działań i powodować zakłócenia. Jeśli chodzi o miejscowe plany zagospodaro- wania przestrzennego, są one często sporządzane dla bardzo małych obszarów (jedna działka lub grupa kilku działek). Z tego powodu obszary miast są często usiane licznymi, nie powiąza- nymi ze sobą planami zagospodarowania przestrzennego, które nie wpisują się w żadną szerszą 12 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego wizję, zatem, w swojej obecnej formie, nie można ich uznać za adekwatne narzędzie do zarzą- dzania rozwojem miast. Problem ten jest dobrze znany w Polsce i wymaga działań na poziomie krajowym, uwzględniających aktualizację lub reformę systemu planowania i odnośnych ustaw. Głównym celem projektu było wsparcie ośmiu gmin Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego w opracowaniu spójnej Koncepcji Rozwoju Przestrzennego4 . Koncepcja stanie się podstawą dla przyszłych działań planistycznych (np. sporządzenie studium uwarunkowań i kierunków zago- spodarowania przestrzennego oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego) i kierunków rozwoju WOF. Zespół BŚ służył lokalnym władzom wsparciem i pomógł zainicjo- wać wspólne planowanie przestrzenne WOF, którego celem jest tworzenie warunków sprzyjają- cych rozwojowi i poprawie jakości życia. Poprzez serię konsultacji przeprowadzonych w okresie jednego roku zespół Banku współpracował z lokalnymi interesariuszami, aby lepiej poznać ich lokalne uwarunkowania rozwojowe i specyfikę; badał konkretne potrzeby w zakresie rozwijania kompetencji i potencjału w dziedzinie planowania przestrzennego; a także zachęcał do współ- działania na rzecz jednolitej wizji rozwoju WOF. Opierając się na wiedzy i doświadczeniu lokal- nych interesariuszy oraz dostępnych zasobach, zespół Banku przeprowadził również analizy przestrzenne, identyfikując zarówno ograniczenia, jak i możliwości rozwoju WOF. Efekt tych prac może być przydatny przy ewentualnym tworzeniu Koncepcji Rozwoju Przestrzennego WOF. Wsparcie doradcze, zapewniane przez Bank, ma na celu umożliwienie interesariuszom samo- dzielnego podejmowania decyzji w zakresie projektowania i wdrażania rozwiązań mających pomóc przezwyciężyć zidentyfikowane „bariery rozwojowe”. Zespół Banku pełnił rolę wio- dącą przy proponowaniu różnych metodologii, analizie opcji, uwypuklaniu zalet i wad poszcze- gólnych rozwiązań. Jednak ostateczne decyzje w zakresie opracowania i realizacji rozwią- zań podejmowane są przez polskich interesariuszy. Analizy, wsparcie i ustalenia poczynione w ramach niniejszego komponentu będą stanowiły użyteczne uzupełniające materiały i narzę- dzia, które pomogą Urzędowi Marszałkowskiemu województwa kujawsko-pomorskiego oraz gminom w lepszym planowaniu przestrzennym i rozwoju WOF. WŁOCŁAWSKI OBSZAR FUNKCJONALNY (WOF) W KONTEKŚCIE PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO WOF leży w centralnej Polsce, w województwie kujawsko-pomorskim, liczy 820 kilometrów kwa- dratowych i ma ok. 160.000 mieszkańców. Miasto Włocławek, położone w centrum WOF, liczy ok. 110.000 mieszkańców. Od 1997 roku notuje spadek liczby ludności (podobnie jest w gminie Kowal, a także — choć w mniejszym stopniu — w gminach Lubanie i Choceń — Mapa 1). Miasto Włocławek pełni w WOF wiodącą rolę i pełni funkcję ośrodka kultury i usług dla biznesu. Jest rów- nież trzecim największym miastem województwa, po Toruniu (202.000) i Bydgoszczy (353.000), które są stolicami województwa. WOF zajmuje nieco mniej niż pięć procent terytorium woje- wództwa kujawsko-pomorskiego (prawie 18 tysięcy kilometrów kwadratowych), a zamieszkuje go siedem procent ludności województwa (całe województwo ma ok. 2,1 miliona mieszkańców). W hierarchii systemu miejskiego w skali województwa WOF stanowi ważny ośrodek i odgrywa istotną rolę katalizatora dla jednego z najsłabiej rozwiniętych obszarów (południowo-wschodnia część województwa). Jednak obecnie nie realizuje swojej funkcji w pełnym zakresie i potrzebne jest wsparcie, w tym w dziedzinie planowania przestrzennego, aby to zmienić. WOF ma dobre połączenia komunikacyjne z krajową siecią drogową i generalnie dysponuje dobrą infrastrukturą i bazą dla firm, ale te zasoby nie są wykorzystywane na miarę posia- danego potencjału. WOF przecina autostrada A1 (północ-południe), a ok. 100 km na południe od granicy WOF biegnie autostrada A2 (wschód-zachód) — Mapa 2. W mieście Włocławek pręż- nie działa specjalna strefa ekonomiczna z kilkoma dużymi przedsiębiorstwami. Gmina Brześć Kujawski również może się pochwalić strefą gospodarczą nastawioną na pozyskiwanie inwe- storów. Największa rzeka w kraju, Wisła, przepływa przez WOF, choć ze względu na niski stan Wprowadzenie 13 MAPA 1  Dynamika zmian w liczbie ludności w gminach wchodzących w skład WOF Źródło: Opracowanie własne MAPA 2  Główna sieć drogowa i obiekty wodne WOF Źródło: Opracowanie własne 14 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego wód nie jest żeglowna dla statków towarowych. Przy tamie we Włocławku powstał duży zbior- nik wodny o obiecującym, choć na chwilę obecną nie wykorzystanym w pełni, potencjale tury- stycznym. W mieście znajduje się wojewódzki szpital specjalistyczny i kilka instytucji kultury. Na terenie WOF nie ma wyższej uczelni, ale we Włocławku działają dwie szkoły branżowe; szkoły średnie znajdują się też w innych gminach WOF. Województwo kujawsko-pomorskie dysponuje aktualnym wojewódzkim planem zagospo- darowania przestrzennego (zatwierdzonym w 2003 r.5) oraz cyfrowym systemem informacji przestrzennej o nazwie Infostrada. Wojewódzki plan zagospodarowania przestrzennego pełni funkcję zwornika między planowaniem na szczeblu krajowym i lokalnym. Znajdują się w nim regionalne strategie zagospodarowania i zabudowy; wytyczne odnoszące się do planów miej- scowych; a także wykaz obszarów objętych ograniczeniami (na przykład bazy wojskowe), tere- nów narażonych na zalanie podczas powodzi czy terenów górniczych w ujęciu regionalnym. Infostrada to geo-portal stworzony przez UMKP przy wsparciu Komisji Europejskiej. Jest to godna podziwu inicjatywa na rzecz cyfryzacji i udostępniania informacji przestrzennej. Zawiera sporo zbiorów danych przestrzennych dla województwa, w tym adresy, charakterystykę i przeznacze- nie budynków oraz gruntów, zasięg miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, infrastrukturę transportową, itp. Jednak nie każdy zbiór danych ma pełne pokrycie wojewódz- kie; na przykład informacje o przeznaczeniu gruntów nie są dostępne dla WOF (patrz Rysunek 1). Z Infostrady mogą korzystać wszystkie gminy, ale w trakcie wywiadów gminy WOF przyznały, że z jej zasobów korzystają w dość ograniczonym zakresie. Po części wynika to z ograniczeń po stronie zasobów ludzkich niektórych gmin, a po części z niekompatybilności lokalnych for- matów planowania przestrzennego i Infostrady. Każda z gmin wchodzących w skład WOF ma uchwalone studium, choć część dokumentów uległa już przedawnieniu. Niektóre gminy dysponują stosunkowo świeżymi opracowaniami, podczas gdy w innych dokumenty sięgają początku XXI wieku i są już nieaktualne (por. Tabela 1). Większość gmin korzysta ze studium w wersji papierowej, a do ich sporządzania zastoso- wano rozmaite metodologie. W niektórych gminach trwa aktualizacja studium, w innych jest ona planowana w najbliższej przyszłości. Jest to zatem dobry moment, by opracować Koncepcję Rozwoju Przestrzennego WOF z myślą o koordynacji kwestii międzygminnych i priorytetów, które następnie znajdą odzwierciedlenie w gminnych studiach. RYSUNEK 1  Warstwa informacji o przeznaczeniu gruntów według Infostrady, z zaznaczeniem WOF Włocławski Obszar Funkcjonalny Źródło: Geoportal Inforstrada Źródło: Geoportal Inforstrada Wprowadzenie 15 TABELA 1  Studium w gminach WOF Zasięg mpzp na obszarze WOF jest mocno zróż- nicowany w zależności od gminy. Część z nich Rok sporządzenia studium i stan Gmina obecny wyróżnia się wyjątkowo dużym pokryciem obszaru planami miejscowymi (np. miasto Włocławek 2000 (potrzebna aktualizacja) Włocławek); niektóre gminy mają opracowane Miasto Włocławek 2011 (aktualizacja w toku) mpzp dla wybranych obszarów o strategicz- Brześć Kujawski 2009 nym znaczeniu, takich jak strefy ekonomiczne Choceń 2012 i przemysłowe położone blisko głównych szla- Fabianki 2000 (aktualizacja w toku) ków drogowych (Lubanie i Brześć Kujawski); a w innych zasięg planów miejscowych jest Kowal 2000 (potrzebna aktualizacja bardzo skromny (por. Tabela 2 i Mapa 3). Miasto Kowal 2002 (potrzebna aktualizacja) Dodatkowo, plany występują w różnych for- Lubanie 2006 (aktualizacja w toku) matach, od papierowego do cyfrowego, przy Źródło: Wywiady z gminami czym mniejsze gminy zazwyczaj dysponują tylko formatem papierowym. Różnice dotyczą także liczby pracowników zajmujących się w gminach WOF planowaniem przestrzennym i rozwoju, a największe niedobory kadrowe można zaobserwować w najmniej- szych gminach. Miasto Włocławek dysponuje wieloosobowym biurem realizującym zadania w zakresie planowania przestrzennego, lecz w pozostałych gminach zajmuje się tym zazwy- czaj jedna osoba (która niejednokrotnie pełni też dodatkowo inne funkcje). W mniejszych gmi- nach widoczne są również braki w sprzęcie i cyfrowych narzędziach do planowania przestrzen- nego (np. na komputerach nie zainstalowano specjalistycznego oprogramowania z systemem informacji przestrzennej albo geograficznej [GIS]). Nie są to warunki sprzyjające pogłębianiu MAPA 3  Zasięg mpzp na obszarze WOF Źródło: Opracowanie własne 16 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego TABELA 2  Odsetek pokrycia terytorium gmin przez mpzp Terytorium Odsetek Terytorium ujęte w pokrycia gminy (ha) planie (ha) mpzp Miasto Kowal 468 28 5.9 Brześć Kujawski 15,095 930 6.2 Choceń 9,985 1,249 12.5 Fabianki 7,584 6 0.1 Kowal 11,479 175 1.5 Lubanie 6,941 422 6.1 Włocławek 22,062 1,559 7.1 Miasto Włocławek 8,432 2,412 28.6 Źródło: Wywiady z gminami fachowej wiedzy i umiejętności planistycznych ani kompetencji potrzebnych do korzystania z rozwiązań informatycznych. Mimo że prace nad studium i planami miejscowymi zazwy- czaj są zlecane na zewnątrz, brak wystarczającej liczby urbanistów i fachowych umiejętności na poziomie gminnym stawia pod znakiem zapytania skuteczne zarządzanie w zakresie bieżą- cych potrzeb, a tym bardziej dalekowzroczne, strategiczne przestrzenne planowanie rozwoju. 17 ZAKRES I METODOLOGIA PRAC Głównym celem tego komponentu jest wsparcie Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego w opracowaniu wspólnej Koncepcji Rozwoju Przestrzennego, która stanie się podstawą dla przyszłych działań planistycznych i kierunków zagospodarowania na terenie ośmiu gmin two- rzących WOF. W zamierzeniach partnerów i interesariuszy, Koncepcja Rozwoju Przestrzennego WOF ma być instrumentem na rzecz zrównoważonego rozwoju WOF, który pomoże odwrócić (lub spowolnić) procesy związane z wyludnianiem i utratą przez Włocławek strategicznych funk- cji miejskich. Sporządzenie pełnej koncepcji rozwoju przestrzennego dla WOF nie wchodziło w skład zadań zespołu, ze względu na zbyt krótki czas i zasoby niewystarczające do realizacji takiego zadania. Zespół BŚ miał za zadanie zachęcić gminy WOF do bliższej wzajemnej współ- pracy oraz do opracowania wspólnej wizji rozwoju przestrzennego. Ponadto, zespół przygoto- wał fundamenty analityczne przydatne przy pracy nad taką koncepcją. Pomoc techniczna Banku obejmowała cztery główne obszary, takie jak: i) Zestaw analiz przestrzennych stanowiących wkład do Koncepcji Rozwoju Przestrzennego WOF (włącznie z takimi zagadnieniami jak ograniczenia dotyczące zabudowy, dostępność działek pod zabudowę, dostępność usług publicznych oraz braki w tym zakresie, czy też określenie strategicznych obszarów inwestycyjnych) ii) Partycypacyjny proces konsultacji i warsztatów z lokalnymi interesariuszami iii) Wzorce dla specyfikacji istotnych warunków zamówienia (SIWZ) na wykonanie Koncepcji Rozwoju Przestrzennego WOF i gminnych studiów kierunków i uwarunkowań zagospo- darowania przestrzennego iv) Wsparcie w zakresie rozwijania kompetencji i potencjału w zakresie planowania prze- strzennego i urbanistycznego oraz wzmocnienia instytucjonalnego Harmonogram prac zaplanowano na okres 12 miesięcy (lipiec 2018 – czerwiec 2019). Główne działania i rezultaty komponentu przedstawiono w Tabeli 3. Szczegółowe informacje na temat zastosowanej metodologii podano poniżej (oraz w Załączniku nr 1). ANALIZA PRZESTRZENNA Zespół BŚ opracował cztery analizy pozwalające na uchwycenie ograniczeń i szans dla roz- woju przestrzennego, takie jak: i) Ograniczenia możliwości rozwoju / zgodność kategorii przeznaczenia terenu — ta ana- liza działa jak negatywny filtr wykluczający określone działki spod zabudowy, lub wska- zuje na niekompatybilność przeznaczenia terenów (np. funkcja mieszkaniowa zlokali- zowana na terenach zalewowych). Uwzględnione czynniki obejmują ochronę przyrody, zagrożenie powodziowe, ryzyko osuwisk, bezpieczeństwo narodowe, strefy buforowe dla infrastruktury/przyłączy o strategicznym/istotnym znaczeniu, grunty orne klas I-III (z wyłączeniem obszarów miejskich), itp. ii) Analiza dostępności działek pod zabudowę — działki podzielono na pięć kategorii opisu- jących potencjał działki pod względem dostępności pod zabudowę (parcela już zabudowa- na/z obostrzeniami, słaba, średnia, wysoka, bardzo wysoka dostępność). Czynniki takie jak rozmiar działki, odległość od centrum miasta, oddalenie od drogi głównej (istniejącej 20 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego lub planowanej), kształt działki oraz struktura własności zostały uwzględnione i zważo- ne. Na to nałożono warstwę ograniczeń (zasadniczo w oparciu o pierwszą analizę), aby uzyskać bardziej kompleksowy obraz dostępności działek pod zabudowę. iii) Wyłonienie strategicznych obszarów inwestycyjnych — ta analiza pomaga gminom w identyfikacji i priorytetyzacji strategicznych obszarów rozwojowych na ich teryto- rium poprzez przeprowadzenie moderowanego, opartego na czynnikach jakościowych ćwiczenia. Interesariusze rozpatrują w tej analizie rozmaite aspekty (np. gospodarcze, społeczne, przyrodnicze, związane z infrastrukturą, celami rozwojowymi i przestrzen- nymi, itp.) wpływające na wybór strategicznych obszarów inwestycyjnych w danej gmi- nie i uszeregowują je według własnych priorytetów. Następnie, zidentyfikowane obsza- ry (lokalizacja, planowana funkcja terenu i przeznaczenie inwestycyjne) są obrazowane na mapie i prezentowane na forum WOF w celu ułatwienia koordynacji i współpracy mię- dzy zainteresowanymi gminami. iv) Dostępność usług publicznych oraz ich brak — analiza identyfikuje istniejące pokrycie i luki w dostępności usług publicznych, w szczególności: placówki opieki zdrowotnej (pro- mień 2000m), przedszkola (promień 500m) oraz szkoły podstawowe (promień 1000m). (Por. szczegółowa metodologia i materiały dodatkowe w Załączniku nr 1). Uczestnicy projektu uzgodnili, że cztery wymienione aspekty mają kluczowe znaczenie w per- spektywie dalszych prac nad wspólną Koncepcją Rozwoju Przestrzennego dla WOF, ponadto można je zrealizować w okresie jednego roku i na podstawie dostępnych danych. TABELA 3  Główne działania i rezultaty komponentu planowania przestrzennego Działanie/rezultat Termin realizacji 1) Analiza przestrzenna a.  Ograniczenia dotyczące zabudowy oraz kompatybilność kategorii Połowa lutego 2019, pierwsza wersja robocza; przeznaczenia gruntów. czerwiec 2019, finalna wersja analizy. b.  Analiza dostępności działek. Połowa lutego 2019, pierwsza wersja robocza; czerwiec 2019, finalna wersja analizy. c.  Dostępność usług publicznych oraz braki w tym zakresie. Połowa marca 2019, pierwsza wersja robocza; czerwiec 2019, finalna wersja analizy. d.  Zdefiniowanie strategicznych obszarów inwestycyjnych. Koniec kwietnia 2019, pierwsza wersja robocza; czerwiec 2019, finalna wersja analizy. 2) Konsultacje/warsztaty a.  Wspólne warsztaty dla interesariuszy Wspólne warsztaty dla interesariuszy b.  Seria indywidualnych konsultacji w każdej z gmin Seria indywidualnych konsultacji w każdej z gmin c.  Wspólne warsztaty końcowe dla interesariuszy Wspólne warsztaty końcowe dla interesariuszy d.  Warsztaty pogłębiające/konsultacje poświęcone konkretnym problemom Warsztaty pogłębiające/konsultacje poświęcone konkretnym problemom 3) Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ) a.  SIWZ dla Koncepcji Rozwoju Przestrzennego WOF Koniec kwietnia 2019, pierwsza wersja robocza; czerwiec 2019, wersja finalna. b.  SIWZ dla gminnych studium 4) Dodatkowe wsparcie w zakresie rozwijania kompetencji i potencjału oraz wzmocnienia instytucjonalnego a.  Kosztorys opracowania planów zagospodarowania przestrzennego Koniec kwietnia 2019, pierwsza wersja robocza; czerwiec 2019, wersja finalna. b.  Zestawienie potrzeb rozwoju potencjału w dziedzinie planowania przestrzennego dla każdej z gmin, a także pomysłów i wyrazów zainteresowania co do bardziej systematycznego wsparcia instytucjonalnego c.  Kosztorys przykładowego szkolenia z tematyki GIS Źródło: Opracowanie własne Zakres i metodologia prac 21 Analizy nie udałoby się przygotować ani dopracować bez ścisłej współpracy wszystkich uczestników projektu. Praca zespołu rozpoczęła się od inwentaryzacji istniejący danych. Urząd Marszałkowski (UM) oraz Biuro Planowanie Przestrzennego i Regionalnego (BPPR) aktywnie uczestniczyły w zbieraniu danych na dalszym etapie i dzieliły się swoimi repozytoriami, także tymi powstałymi na potrzeby projektu Infostrada. Istniejące dane dla WOF były generalnie dobrej jakości i wymagały nieznacznego oczyszczenia, aby uzyskać pożądany efekt. Kluczowe zbiory danych wejściowych do analizy obejmowały następujące elementy: cyfrowa wersja kata- stru, własność gruntów, kontury budynków, infrastruktura transportowa i biznesowa, charak- terystyka pokrycia terenu, klasyfikacja gruntów ornych, i inne. Dzięki współpracy można było znacznie przyspieszyć analizy i uniknąć ponownego zbierania danych i wykonywania analiz, które były już wcześniej dostępne. Zespół Banku opracował metodologię i wstępne analizy, które zostały następnie omówione podczas kilku rund konsultacji z interesariuszami. Informacja zwrotna i komentarze otrzy- mane od UMKP, BPPR i gmin WOF w czasie konsultacji odegrały niezwykle istotną rolę w proce- sie projektowania i wdrażania metodologii analizy przestrzennej. Przyczyniły się do wysokiej jakości, dokładności i przydatności produktów końcowych, ponieważ pomogły skorygować pierwotne założenia i dostosować je do lokalnej specyfiki i uwarunkowań. Wszystkie surowe dane i produkty analityczne przekazano uczestnikom projektu do dalszego opracowania i wykorzystania. Wszystkie dane i materiały skonsolidowane i przygotowane w ramach projektu stanowią własność uczestników i zostały udostępnione w formatach umoż- liwiających ich dalszą obróbkę i analizę (na przykład bazy danych geograficznych GIS, pliki for- matu shape [.shp] i opracowane warstwy, a także formaty wyjściowe, takie jak jpeg i pdf). Mogą one być łatwo modyfikowane i wykorzystywane jako wkład do dalszych prac prowadzonych przez gminy oraz Biuro Planowania Przestrzennego i Regionalnego. KONSULTACJE I WARSZTATY Z INTERESARIUSZAMI Od samego początku projektu panowała zgoda co do tego, że kluczem do sukcesu będzie ścisła współpraca i aktywne zaangażowanie lokalnych interesariuszy w przebieg procesu. Dlatego w opisie prac podkreślano interaktywne i partycypacyjne podejście do wdrażania projektu. Przeprowadzono zarówno konsultacje z indywidualnymi gminami wchodzącymi w skład WOF, jak i warsztaty wspólne dla wszystkich interesariuszy, a UM i BPPR pełnili rolę koordynatorów przez cały okres realizacji projektu. Oprócz tego odbywały się regularne posiedzenia komitetu sterującego organizowane na szczeblu inicjatywy CuR3, podczas których podejmowano kie- runkowe decyzje dla dalszych prac. Podobny interaktywny proces i aktywna współpraca part- nerów będzie konieczna dla zapewnienia trwałości projektu i kontynuacji działań po zakoń- czeniu programu CuR3. Co istotne, proces wypracowywania produktów sam w sobie stanowi jeden z rezultatów pro- jektu. Przyczynił się on do wzmocnienia współpracy na rzecz sformułowania Koncepcji Rozwoju Przestrzennego WOF. Brak zinstytucjonalizowanej platformy współpracy dla gmin WOF uznano za palący problem już w fazie rozpoznawczej projektu. Utworzenie nowej insty- tucji, np. formalnego stowarzyszenia WOF, nie zostało co prawda uznane za jeden z celów pro- jektu, ale interesariusze potwierdzili, że korzystna byłaby bliższa współpraca między gminami wchodzącymi w skład WOF. W tym kontekście, działania podejmowana w ramach komponentu stały się okazją do bardziej intensywnego dialogu i spotkań poświęconych tematyce planowa- nia i rozwoju przestrzennego. 22 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego Zaangażowanie interesariuszy to sposób na przekonanie ich do projektu i dobry prognostyk na przyszłość, jeżeli chodzi o wartość i przydatność rezultatów i efektów. Jak wspomniano wcześniej, informacje zwrotne od interesariuszy mają kluczowe znaczenie dla powstania uży- tecznych produktów wysokiej jakości. Produkty końcowe zmieniały się i ewoluowały wraz z prze- biegiem projektu, w miarę jak pojawiały się nowe dowody i okoliczności. Elastyczne podejście do zakresu oferowanego wsparcia skutkuje lepszym dostosowaniem rezultatów do potrzeb i oczekiwań zainteresowanych. Interesariusze mieli wpływ na przebieg i wyniki prac, przez co czuli się odpowiedzialni za projekt. Ponadto, konsultacje i współuczestnictwo przyczyniły się do lepszego zrozumienia metodologii zastosowanej do analizy i zachęciły gminy do korzysta- nia z pomocy technicznej z myślą o zadaniach na dziś i na przyszłość, zwiększając tym samym trwałość wyników projektu. SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA (SIWZ) W ZWIĄZKU Z WYKONANIEM KONCEPCJI ROZWOJU PRZESTRZENNEGO WOF I STUDIUM NA POZIOMIE GMINNYM W świetle polskiego prawa nie ma obowiązku sporządzenia Koncepcji Rozwoju Przestrzennego WOF, zatem dokument nie ma narzuconego przepisami formatu ani zawartości. Uczestnicy projektu doszli do wniosku, że w takim dokumencie powinno się między innymi znaleźć miejsce na opis głównych parametrów rozwojowych oraz kierunków i priorytetów rozwoju przestrzen- nego, a także wykaz lokalizacji inwestycji infrastrukturalnych wykraczających poza jurysdykcję pojedynczych jednostek samorządu terytorialnego (j.s.t.). Zespół BŚ pomógł stworzyć przykła- dowa specyfikację istotnych warunków zamówienia uwzględniająca następujące, zasadnicze elementy: zakres prac nad przygotowaniem strategii; wymagane szczegóły techniczne; proces przygotowawczy i konsultacje; przebieg prac nad strategią w podziale na kolejne okresy w harmo- nogramie oraz alokacje budżetowe; dokumenty niezbędne do przygotowania strategii; kryteria wyboru firmy doradczej; a także ogólne kryteria oceny oferty przetargowej (por. Załącznik nr 3). W Polsce studium i miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego należą do zadań wła- snych gminy. Studium jest dokumentem wyrażającym politykę przestrzenną gminy, prezentu- jącym uwarunkowania i kierunki planowania przestrzennego, ale nie jest aktem prawa miej- scowego. Z drugiej strony, uchwalenie planu miejscowego (mpzp) nie jest co prawda wymagane, ale uchwalone plany są aktami prawa miejscowego i nakazują, w jaki sposób można zagospo- darować daną działkę (powierzchnia i wysokość budynków, ograniczenia, itp.). Mówiąc krótko, w każdej gminie studium musi zostać uchwalone, a plan miejscowy niekoniecznie. Tymczasem w praktyce często się okazuje, że studium jest przestarzałe, a plan miejscowy obejmuje swoim zasięgiem bardzo ograniczony obszar stanowiący zaledwie część terytorium gminy (średnio, w planach miejscowych jest ujęte około 30% terytorium Polski). Stosując się do wytycznych i najlepszych praktyk pod względem metodologii oraz formatu studium i miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego można zharmonizować te strategiczne dokumenty w skali całego WOF. Gminom obecnie brakuje przydatnych punk- tów odniesienia i wskazówek dotyczących sporządzania dokumentów planistycznych (stu- dium i planu miejscowego). Ustawa o planowaniu przestrzennym z 2003 roku6 kładzie nacisk na przygotowywanie dokumentów i ogólną treść studium i planu miejscowego, lecz – co zro- zumiałe – ustawa milczy na temat szczegółowych rozwiązań i zagadnień technicznych. Trzeba generalnie stwierdzić, że lokalni włodarze i planiści otrzymali zbyt mało wskazówek co do ana- liz i prac nad tworzeniem dokumentów. W efekcie mamy do czynienia z planami bardzo różnej jakości, pełnymi rozbieżności technicznych i wzajemnie niekompatybilnych7.Sytuację dodat- kowo komplikuje fakt, że gminy zazwyczaj zlecają przygotowanie dokumentów planistycznych Zakres i metodologia prac 23 prywatnym firmom, a metodologia planowania szwankuje z powodu braku branżowych stan- dardów. Wprowadzenie do dokumentów planistycznych najlepszych praktyk i wzorcowych sza- blonów SIWZ może być sposobem na harmonizację i poprawę jakości. Opracowano także SIWZ dla wykonania studium gminnego. Zgodnie z założeniem, kiedy gminy osiągną porozumienie co do kluczowych cech Koncepcji Rozwoju Przestrzennego WOF, w następnej kolejności przeprowadzą aktualizację studiów a później opracują plany miejscowe. Gotowe, przykładowe SIWZ mogą ten proces usprawnić i zapewnić lepiej ukierunkowane i skoor- dynowane podejście do tworzenia studiów i planów miejscowych na terenie całego WOF. Szablon SIWZ opracowano z udziałem interesariuszy, dostosowując treść do potrzeb wyrażanych przez j.s.t. lokalnego szczebla. Może się on też przydać gminom WOF przy zamawianiu innych zadań dotyczących dokumentów planistycznych (takich jak np. aktualizacja wcześniejszych lub opra- cowywanie nowych dokumentów) (por. Załącznik nr 4). W trakcie pracy nad SIWZ rozważano sporządzenie trzech dokumentów: jednego dotyczącego Koncepcji rozwoju przestrzennego WOF, drugiego odnoszącego się do gminnych studiów uwa- runkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz trzeciego dotyczącego miejsco- wych planów zagospodarowania przestrzennego. Po przeanalizowaniu możliwych opcji, uznano, że SIWZ dla Koncepcji rozwoju przestrzennego WOF jest niezbędna, podobnie jak konieczna jest SIWZ dla studiów, ponieważ pomoże ona zapewnić zgodności gminnych studiów z rozwią- zaniami przyjętymi w Koncepcji. Wypracowanie SIWZ dla mpzp nie jest niezbędne, ponieważ każdy plan miejscowy, lub jego zmiana, nie może naruszać ustaleń studium. Zatem mpzp nie będą mogły stać w sprzeczności z ogólnymi założeniami Koncepcji rozwoju przestrzennego WOF, jeśli założenia te będą już przełożone na studia. NAJWAŻNIEJSZE REZULTATY I USTALENIA ANALIZA PRZESTRZENNA Znaczna część gruntów WOF (ponad 80%) podlega ograniczeniom rozwojowym; dotyczy to np. terenów zalewowych (przy wystąpieniu wody 100-letniej), terenów cennych przyrod- niczo, terenów zalesionych i użytków rolnych. W przybliżeniu, 22% WOF stanowią obszarowe formy ochrony przyrody (głównie we wschodniej i północno-zachodniej części WOF), ok. sześć procent to tereny zagrożone wystąpieniem powodzi, a ok. 34% klasyfikuje się jako użytki rolne (o wysokiej jakości gleby klasy I-III; prawo wyklucza te obszary spod zabudowy, chyba że decy- zją Ministerstwa Rolnictwa dojdzie do odrolnienia), głównie na południu i zachodzie. Poza tym, ok. 27% terytorium WOF zajmują lasy (głównie w środkowej części WOF, Mapa 4). Podsumowując, obszary bez żadnych ograniczeń rozwojowych stanowią zaledwie 18% terytorium WOF. Przy tak niewielkiej dostępności lokalne władze muszą jeszcze więcej uwagi poświęcić dobrze przemy- ślanemu i dalekowzrocznemu planowaniu przestrzennemu, aby zapewnić zrównoważony roz- wój i spełnić rozliczne oczekiwania mieszkańców i potencjalnych inwestorów. Warto przy tym zaznaczyć, że niektóre ograniczenia nie zawsze skutkują absolutnym zaka- zem rozwoju i zabudowy, tylko narzucają szczególne warunki i wymuszają kompatybilność proponowanego przeznaczenia gruntów. Ponadto, wysoka jakość gruntów ornych faktycznie stanowi ograniczenie inwestycyjne, ale w pewnych przypadkach gminy i inwestorzy mogą się ubiegać w Ministerstwie Rolnictwa o zgodę na wyjątek od tej zasady albo reklasyfikację grun- tów. Jednak podczas wywiadów z gminami okazało się, że jest to zazwyczaj procedura czaso- chłonna i skomplikowana, a do tego nie dająca gwarancji sukcesu. Odrolnienie wysokiej jakości użytków rolnych na obszarach wiejskich (gleby najwyższych klas I-III) stanowi w większości gmin poważny problem, zważywszy że duża część WOF należy właśnie do tej kategorii. Wiele działek nadających się pod zabudowę, np. w południo- wej i zachodniej części WOF, jest w tej chwili niedostępnych ze względu na to ograniczenie. O ile dobrej jakości grunty orne powinny być rzeczywiście chronione ze względu na potrzeby zwią- zane z produkcją żywności, zrównoważonym wykorzystaniem zasobów w długim okresie oraz samowystarczalnością kraju, warto zastanowić się nad zrewidowaniem nieelastycznego podej- ścia do ochrony takich działek, szczególnie na obszarach miejskich. Jeśli uznamy, że grunty orne nie są całkowicie wyłączone spod zabudowy okaże się, że WOF dysponuje sporą liczbą działek o bardzo wysokiej (ok. pięć procent) lub wysokiej (ok. 41%) dostępności (Mapa 5). Jednak gdy zestawimy dostępność z ustaleniami z analizy ograniczeń rozwojowych (Mapa 6), obraz nie będzie tak jednoznaczny. Jeżeli klasyfikację gruntów ornych uznamy za ograniczenie rozwojowe, odsetek działek o bardzo wysokiej i wysokiej dostępno- ści spadnie, odpowiednio, do około dwóch procent i 14 procent. (Na mapie 6 działki oznaczone kolorem ciemnoczerwonym i czerwonym charakteryzują się bardzo wysoką i wysoką dostęp- nością pod zabudowę. Kolor pomarańczowy to działki o umiarkowanej dostępności, natomiast działki z ograniczeniami zaznaczono brązową i zieloną kratką [odpowiednio: grunty orne klasy I-III i rezerwaty przyrody]). Jak wynika z analiz, tereny dostępne pod zagospodarowanie i zabudowę znajdują się przede wszystkim w gminach: Fabianki, Kowal, Choceń, Lubanie, Brześć Kujawski, Włocławek, a także na przedmieściach Włocławka. Tereny WOF położone na zachód od autostrady A1 podlegają obo- strzeniom z uwagi na występowania wysokiej jakości gruntów ornych. Centrum Włocławka już jest mocno zabudowane, a tereny najbardziej dostępne leżą na przedmieściach i w ościennych 28 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego gminach, np. w gminie Fabianki oraz w gminie Włocławek. Jak z tego wynika, chcąc stymulo- wać dalszy rozwój WOF trzeba albo postawić na rewitalizację obszarów miejskich obecnie zabu- dowanych (nieuwzględnionych w obecnej analizie), albo na nowe inwestycje w gminach leżą- cych na obrzeżach WOF. W niektórych gminach miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego dla obszarów dostępnych pod zabudowę i rozwój są gotowe, ale w większości gmin takich planów brakuje. Cztery gminy wyróżniają się pod względem pokrycia planami miejscowymi obszarów o wyso- kiej dostępności: miasto i gmina Włocławek oraz gminy Brześć Kujawski i Choceń. To właśnie działki dostępne i uwzględnione w planie miejscowym charakteryzują się najlepszymi warun- kami zagospodarowania i zabudowy. Z drugiej strony istnieje wiele działek zaklasyfikowa- nych jako grunty o wysokiej i bardzo wysokiej dostępności, których jeszcze nie uwzględniono w mpzp. Pewnym wyjaśnieniem braków w tym zakresie może być czasochłonność i wysokie koszty sporządzenia planu, a czasem także potencjalne konsekwencje fiskalne dla budżetu gminy8. Właśnie dlatego lokalne władze twierdzą, że rozsądniej będzie poczekać na inwestora zainteresowanego danym obszarem, a dopiero w drugiej kolejności przystępować do sporządze- nia planu. Jednak bez proaktywnej postawy (która może objąć np. budowanie wspólnej marki i wizji) trudno będzie wzbudzić zainteresowanie inwestorów. Zespół BŚ starał się rozstrzygnąć ten dylemat we współpracy z interesariuszami poprzez wyłonienie strategicznych obszarów inwestycyjnych (szczegóły w kolejnych rozdziałach). W drodze interaktywnego procesu o charakterze jakościowym, zespół Banku pomógł gmi- nom rozważyć różne czynniki w celu wyznaczenia strategicznych obszarów inwestycyjnych w danej jurysdykcji i uszeregowania ich według priorytetu. Omówiono także podstawową funkcję (ekonomiczną, mieszkaniową lub turystyczną) tych obszarów. Lokalni interesariusze doskonale znają miejscową specyfikę i mają szczegółową wiedzę na temat warunków rozwoju i zabudowy w swojej okolicy, lecz decyzje inwestycyjne są często podejmowane intuicyjnie, bez niezbędnych narzędzi umożliwiających dokonanie świadomego wyboru. Dlatego zastosowano narzędzie excel, przy pomocy którego gminy będą mogły tworzyć ratingi uwzględniające cały wachlarz czynników (począwszy od gospodarki, spraw społecznych, środowiska i infrastruk- tury, przez możliwości i cele inwestycyjne czy kluczowych beneficjentów, aż po tryb i harmo- nogram ewentualnej inwestycji, por. tabela 4). Na obecnym etapie narzędzie ma charakter jakościowy, a lista czynników nie jest wyczerpująca. Narzędzie można jednak zmodyfikować pod kątem dodatkowych czynników uznanych za istotne; w przyszłości można je także prze- kształcić w macierz ilościową (i ewentualnie włączyć w przebieg prac nad Koncepcją Rozwoju Przestrzennego dla WOF), co będzie korzystne dla przebiegu procesu decyzyjnego. Możliwość zapoznania się ze strategicznymi obszarami inwestycyjnymi pozostałych gmin była dla uczestników cennym doświadczeniem. Wyłonienie wspólnych strategicznych obsza- rów w WOF wymaga dalszej debaty i diagnostyki. Konsolidacja i przedstawienie strategicznych obszarów inwestycyjnych poszczególnych gmin na mapie były pierwszą tego rodzaju próbą w ramach WOF (Mapa 7). Idąc dalej, podczas drugich warsztatów uzgodniono, że najbardziej obiecujące dla WOF są prawdopodobnie dwie lokalizacje: tereny przy zjeździe z autostrady A1 oraz tereny w pobliżu Zbiornika Włocławskiego, gdzie można myśleć o inwestycjach mieszka- niowych i turystycznych. Potrzebna jest jednak dalsza diagnostyka, aby ocenić wykonalność pro- jektów (biorąc pod uwagę elementy takie jak czas, budżet, potencjalny popyt, uzyskanie decy- zji resortowych o uchyleniu ograniczeń dotyczących gruntów ornych, itd.) Oprócz tego trzeba będzie rozważyć konsekwencje realizacji wspomnianych inwestycji dla całego obszaru WOF (pod uwagę powinny zostać wzięte potrzeby transportowe i potencjalne zatory komunikacyjne, dostępność pracowników, a także możliwości związane z rozwojem obszarów o różnym prze- znaczeniu gruntów na terenie sąsiadujących gmin). Kontynuacją prezentowanych analiz mają być dalsze działania zmierzające do opracowania Koncepcji Rozwoju Przestrzennego dla WOF. Najważniejsze rezultaty i ustalenia 29 MAPA 4  WOF: analiza dostępności działek wraz z ograniczeniami Źródło: Opracowanie własne 30 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego Najważniejsze rezultaty i ustalenia 31 MAPA 5  WOF: analiza dostępności działek Źródło: Opracowanie własne 32 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego Najważniejsze rezultaty i ustalenia 33 MAPA 6  WOF: analiza dostępności działek wraz z ograniczeniami Źródło: Opracowanie własne 34 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego Najważniejsze rezultaty i ustalenia 35 MAPA 7  WOF: strategiczne obszary inwestycyjne (wskazane przez gminy) Źródło: Opracowanie własne 36 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego Najważniejsze rezultaty i ustalenia 37 TABELA 4  Najważniejsze czynniki wpływające na wybór i uszeregowanie strategicznych obszarów inwestycyjnych Gospodarka Koncentracja firm Miejsca pracy Bliskość innych ośrodków/obszarów gospodarczych Infrastruktura Łatwa komunikacja i dostępność • pieszo • samochodem • komunikacją miejską Dostępność transportu rzecznego Bliskość kluczowej infrastruktury (np. dworzec kolejowy, stadion, itp.) Dostępność gruntów/działek/infrastruktury miękkiej Bliskość Zbiornika Włocławskiego Społeczeństwo Duże skupiska ludności w pobliżu Obecność wyjątkowych atutów/zasobów (np. ośrodki kultu, publiczne muzeum sztuki, piękne krajobrazy, miejsca spotkań, zabytki) Występowanie sieci społecznych Środowisko Teren neutralny pod względem przyrodniczym (np. bez rezerwatów przyrody, bez zagrożonych gatunków) Niskie ryzyko katastrof naturalnych (np. osuwisk, powodzi) Bliskość obszarów cennych przyrodniczo i dostępność komunikacyjna tych obszarów Szanse/cele Potential for economic growth or to create economic impacts and synergies Potential for employment generation Potential for improving social inclusion Potential to address climate change impacts Szansa na poprawę jakości życia Szansa na rozwój gospodarczy albo wykreowanie efektów gospodarczych i synergii Szansa na powstanie nowych miejsc pracy Szansa na walkę w wykluczeniem społecznym Szansa na przeciwdziałanie skutkom zmian klimatu Szansa na zieloną energię w regionie i rozwój rynku zielonej energii Beneficjenci Mieszkańcy/obywatele Sektor prywatny Turyści Grupy o niskich dochodach/specjalnych potrzebach Grupy o średnich i wysokich dochodach Potencjalna forma Ochrona zagospodarowania Rewitalizacja Nowa inwestycja Harmonogram Krótka perspektywa (do 5 lat) Średnia perspektywa (5-10 lat) Długa perspektywa (> 10 lat) Źródło: Opracowanie własne 38 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego Podczas analizy dostępności kluczowych obiektów użyteczności publicznej (placówki ochrony zdrowia, przedszkola i szkoły podstawowe) ustalono, że podaż tego rodzaju usług jest general- nie adekwatna do potrzeb, lecz występują duże dysproporcje między gminami. Zastosowany w analizie promień dostępności usług odpowiada typowym normom planistycznym (2000 metrów dla placówek ochrony zdrowia, 500 metrów dla placówek przedszkolnych i 1000 metrów dla szkół podstawowych; Mapy od nr 8 do nr 11). Okazało się, że średnio ok. 14% ludności nie ma adekwat- nego dostępu do placówki ochrony zdrowia, 36% do placówki przedszkolnej, a 24%9do szkoły podstawowej. Trzeba jednak podkreślić, że parametry te były różne w zależności od gminy – miasto Włocławek i miasto Kowal wypadły najlepiej (Rysunek 2). Można z tego wywnioskować, że wiele gmin prawdopodobnie korzysta z usług oferowanych na terenie Włocławka i Kowala, pokonując znaczne odległości w związku z dojazdami. Zaprezentowana analiza dostępu do usług publicznych może być przydatna dla gminy w momencie podejmowania decyzji co do otwarcia, zamknięcia lub konsolidacji placówek użyteczności publicznej w reakcji na potrzeby i lokaliza- cję skupisk ludności. W procesie decyzyjnym warto również uwzględnić ofertę usług dostępną w gminach ościennych. RYSUNEK 2  Luka w dostępie do podstawowych usług publicznych w podziale na poszczególne gminy Źródło: Opracowanie własne Najważniejsze rezultaty i ustalenia 39 MAPA 8  WOF: dostępność i zasięg podstawowych obiektów użyteczności publicznej Źródło: Opracowanie własne 40 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego Najważniejsze rezultaty i ustalenia 41 MAPA 9  WOF: dostępność i zasięg placówek podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) Źródło: Opracowanie własne 42 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego Najważniejsze rezultaty i ustalenia 43 MAPA 10  WOF: dostępność i zasięg placówek przedszkolnych Źródło: Opracowanie własne 44 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego Najważniejsze rezultaty i ustalenia 45 MAPA 11  WOF: dostępność i zasięg szkół podstawowych Źródło: Opracowanie własne 46 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego Najważniejsze rezultaty i ustalenia 47 NAJWAŻNIEJSZE WNIOSKI PO KONSULTACJACH Z GMINAMI WCHODZĄCYMI W SKŁAD WOF DOTYCZĄCE WSPÓŁPRACY, BUDOWY POTENCJAŁU I INSTYTUCJI Miejscowe władze zgadzają się ze stwierdzeniem, że miasto Włocławek pełni rolę zwornika WOF. Mieszka w nim 75% ogółu ludności WOF, a miasto stanowi ośrodek gospodarczy, kultu- ralny i społeczny dla całego obszaru funkcjonalnego. Większość miejskich gruntów to tereny już zabudowane; w ostatnich latach zanotowano znaczny odpływ ludności z Włocławka. Można z tego wywnioskować, że mamy do czynienia z relacją dwukierunkową: aby się nadal rozwijać, WOF potrzebuje silnego i dobrze funkcjonującego ośrodka miejskiego, ale jednocześnie ośro- dek ten potrzebuje wsparcia z pozostałych obszarów i gmin ościennych. Gminy tworzące WOF przyznają, że współpraca w dziedzinie planowania przestrzennego pod wieloma względami wymaga usprawnienia. Obecnie na forum gmin WOF nie ma regu- larnego dialogu, formalnej platformy ani innego trybu współpracy w dziedzinie planowania przestrzennego. Wspomniana współpraca mogłaby przyjąć różne formy, na przykład: syste- matyczna wymiana wiedzy i informacji, zinstytucjonalizowane współdziałanie w ramach WOF, wspólne planowanie przestrzenne w skali WOF i na styku poszczególnych gmin, wspólne projek- towanie i wdrożenie sieci komunikacyjnej i usług transportowych, ustanowienie wspólnej jed- nostki wsparcia merytorycznego dla WOF, która służyłaby pomocą w technicznych aspektach prac nad studium i mpzp, a także wspólne zamówienia publiczne dotyczące zleceń na zadania planistyczne (gromadzenie, przetwarzanie i analiza danych). Dysponując zaawansowanymi kompetencjami i bogatymi zasobami analitycznymi, gminy WOF mogłyby się z powodzeniem ubiegać o dodatkowe środki z krajowych i europejskich programów, z przeznaczeniem na infra- strukturę obejmującą swym zasięgiem cały WOF. Właściwą platformą dla współpracy przy tworzeniu Koncepcji Rozwoju Przestrzennego dla WOF mógłby być Komitet Sterujący obszaru strategicznej interwencji (OSI). Obecnie WOF jest uznawany przez Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju za OSI, czyli obszar wymagający specyficz- nego wsparcia z poziomu krajowego. OSI powstały, aby umożliwić gminom korzystanie z wyzna- czonych środków finansowych pochodzących z krajowych i unijnych źródeł w celu przezwycięża- nia problemów rozwojowych. W przeciwieństwie do Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT), w przypadku których gminy muszą stworzyć instytucjonalne ramy współpracy, aby uzy- skać dostęp do środków w ramach ZIT, dla OSI taka sformalizowana struktura instytucjonalna nie jest wymagana. W związku z tym, OSI WOF to nieformalny podmiot (na czele którego stoi miasto Włocławek) organizujący regularne posiedzenia i zwołujący uczestników na okolicz- ność podejmowania decyzji dotyczących interwencji wspólnych dla OSI. Aktualnie OSI WOF nie uwzględnia tematyki strategicznego planowaniem przestrzennego. Niemniej jednak uczest- nicy warsztatów projektowych uzgodnili, że istniejący podmiot OSI mógłby stać się punktem wyjścia do bardziej intensywnej współpracy w tej dziedzinie. Gminy tworzące WOF, zwłaszcza te mniejsze, skorzystałyby na podniesieniu potencjału w dzie- dzinie urbanistyki. Zadania związane z planowaniem, rozwojem przestrzennym i urbanistyką byłyby prowadzone skuteczniej, gdyby zapewniono dodatkowe szkolenia i rozwój umiejętno- ści. Jak zaznaczono wcześniej, w wielu mniejszych gminach zadania związane z urbanistyką realizuje tylko jedna osoba (w pełnym lub niepełnym wymiarze godzin, często w połącze- niu z innymi obowiązkami). W takich przypadkach pracownicy zajmujący się planowaniem mogą nie mieć technicznej wiedzy i może im brakować biegłości w korzystaniu z narzędzi GIS. Dodatkowe kwalifikacje i szkolenia, obejmujące ogólne zagadnienia urbanistyczne oraz pod- stawy GIS, skutkowałyby istotnym wzrostem kompetencji i zdolności do korzystania z głównych funkcji GIS oraz zasobów Infostrady, a także lepszym zrozumieniem i realizacją innych funk- cji planistycznych. Pracujący dla miasta Włocławek zespół urbanistów własnymi siłami spo- rządzający studium i plany miejscowe wyraził też zainteresowanie bardziej zaawansowanymi i ukierunkowanymi szkoleniami w zakresie GIS i urbanistyki. 48 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego Lokalni włodarze z entuzjazmem przyjęli pomysł utworzenia wspólnego zespołu pomocy technicznej, obsługującego wszystkich interesariuszy. Zdaniem gmin, niewielki zespół mery- toryczny składający się z ekspertów w dziedzinie planowania przestrzennego i urbanistyki i wspierający gminy pod względem merytorycznym byłby korzystnym rozwiązaniem, zwłasz- cza dla mniejszych gmin borykających się z niedoborami personelu, sprzętu i umiejętności. Wprawdzie mniejsze gminy zlecają prace nad mpzp i studium na zewnątrz, ale mimo wszystko mogłyby skorzystać ze wsparcia analitycznego i merytorycznego w celu lepszego planowania, korzystania z zasobów Infostrady, a także zamawiania zadań planistycznych i zarządzania tymi zadaniami. Tego typu pomoc techniczna byłaby dodatkiem do szkoleń w zakresie rozwoju miej- skiego i planowania, których gminy potrzebują. Gminy zdecydowanie potrzebują modernizacji pod względem IT (zarówno sprzętu, jak i opro- gramowania). Lokalni planiści przyznają, że bez odpowiednich komputerów i oprogramo- wania nie są w stanie wykonywać swoich zadań i konwertować danych do formatu cyfrowego dla celów ewidencji, planowania i przetwarzania. Obecny sprzęt dostępny w gminnych zespo- łach urbanistycznych nie pozwala na sprawny odczyt ani edycję plików takich jak te dostępne na platformie GIS i jest barierą w dostępie do Infostrady czy korzystania z jej zasobów, choć jest to oprogramowanie otwarte. Gminy WOF chętnie przeprowadzą modernizację zarówno sprzętu, jak i oprogramowania. Warto wybrać wspólny standard oprogramowania dla całego WOF, aby położyć podwaliny pod przyszłą jednolitą Koncepcję Rozwoju Przestrzennego dla WOF; a także wykorzystać wspólną siłę nabywczą gmin, aby obniżyć koszty zakupu. Wybierając oprogramowanie do planowania przestrzennego gminy powinny rozważyć instalację otwar- tego oprogramowania (ang. open source) z myślą o obniżeniu kosztów, chociaż może być rów- nież konieczny zakup oprogramowania komercyjnego dla celów odczytu, dostępu i edycji doku- mentacji techniczno-inżynieryjnej i dokumentów planistycznych. 49 NAJWAŻNIEJSZE REKOMENDACJE, WNIOSKI I DALSZE DZIAŁANIA Poniższa tabela zawiera podsumowanie kluczowych zaleceń, kolejnych kroków i potencjalnych ram czasowych w kategoriach: (i) planowania przestrzennego/urbanistyki, (ii) budowania poten- cjału, (iii) wzmocnienia instytucjonalnego. (Jeśli chodzi o ramy czasowe, krótki termin wynosi od jednego do pięciu lat, średni od pięciu do dziesięciu lat, a długi przekracza dziesięć lat). TABELA 5  Najważniejsze rekomendacje Podmiot Potencjalna wiodący i perspektywa czasowa odpowie- Najważniejsze rekomendacje Uwagi dzialny Krótka Średnia Długa Planowanie przestrzenne/urbanistyka Koncepcja Rozwoju Przestrzennego/Koncepcja Koncepcja ma zasadnicze UMKP, BPPR, √ √ Kierunków Rozwoju Przestrzennego dla WOF znaczenie dla rozplanowania przy udziale i skoordynowania decyzji wszystkich planistycznych i inwestycyjnych gmin ponad granicami gmin, a także dla optymalnego wykorzystania wspólnych zasobów (na przykład zbiornika wodnego na Wiśle) dla dobra całego WOF. Poza tym, w ten sposób można myśleć o budowaniu wspólnej marki do wykorzystania w strategii marketingowej WOF. Przegląd ustaw i rozporządzeń regulujących Właściwe √ kwestie związane z planowaniem przestrzennym; podmioty przekazywanie wskazówek odnośnie wymiany szczebla najlepszych praktyk przy opracowywaniu central-nego studium i planów miejscowych Poszerzenie zasięgu i sporządzenie planów Gminy WOF √ √ miejscowych, zwłaszcza dla obszarów strategicznych, zgodnie z wcześniej przygotowaną koncepcją dla WOF Aktualizacja studium (w razie potrzeby), zgodnie z Gminy WOF √ √ wcześniej przygotowaną Koncepcją dla WOF Dążenie do rozwoju przestrzennego opartego na Gminy WOF √ √ √ rzetelnym planowaniu (plany miejscowe) zamiast doraźnie wystawianych, pojedynczych decyzji administracyjnych o warunkach zabudowy Dalsze doskonalenie Infostrady. Na przykład: UMKP, BPPR, √ √ wpisywanie i aktualizacja danych, wsparcie help przy udziale desk, a także dostępność informacji w domenie wszystkich publicznej gmin Koordynowanie opcji rozwojowych i decyzji UMKP, BPPR, √ √ √ wdrożeniowych (takich jak lokalizacja i charakter przy udziale obszarów strategicznych) w gronie gmin WOF, wszystkich w trosce o równowagę między realizacją celów gmin WOF a zaspokajaniem potrzeb poszczególnych gmin wchodzących w skład WOF Podejmowanie wspólnych działań (jako WOF) Gminy WOF √ √ √ przy pracach nad strategicznymi obszarami inwestycyjnymi WOF; na przykład, składanie do Ministerstwa Rolnictwa wspólnych wniosków o odrolnienie działek o kluczowym znaczeniu dla rozwoju WOF, albo tworzenie marki WOF z myślą o potencjalnych inwestorach 52 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego Adekwatne uwzględnianie obostrzeń i restrykcji Gminy WOF √ √ √ budowlanych przy tworzeniu scenariuszy i podejmowaniu decyzji dotyczących rozwoju i zabudowy Korzystanie z danych ilościowych przy Gminy WOF √ √ √ podejmowaniu decyzji dotyczących świadczenia usług publicznych; koordynacja międzygminna tam, gdzie jest to możliwe Rozwój kompetencji i potencjału Utworzenie jednostki wsparcia merytorycznego Tego rodzaju jednostka mogłaby UMKP, BPPR, √ √ dla WOF zajmującej się tematyką urbanistyki potencjalnie wesprzeć cyfryzację przy udziale i planowania przestrzennego i stanowiącej i aktualizację gminnych wszystkich wspólne zaplecze dla interesariuszy dokumentów planistycznych; gmin dbać o to, by gminy pilnowały koordynacji/uzgadniania własnych dokumentów planistycznych z koncepcją rozwoju przestrzennego WOF po jej powstaniu; a także pełnić inne funkcje Podnoszenie kwalifikacji personelu/wyznaczenie Wszystkie √ √ personelu do zadań związanych z urbanistyką i gminy planowaniem Szkolenia/ podnoszenie kwalifikacji w zakresie GIS Wszystkie √ √ gminy Szkolenia/ podnoszenie kwalifikacji w zakresie Wszystkie √ √ konkretnych zagadnień z dziedziny urbanistyki i gminy planowania Unowocześnienie systemów wykorzystywanych Przykładem dobrej praktyki w tym Wszystkie √ √ √ do planowania i urbanistyki, i odejście od zakresie jest miasto Kielce gminy papierowego obiegu dokumentów Podniesienie standardów rozwiązań IT Przykładem otwartego rozwiązania Wszystkie √ √ (oprzyrządowania i oprogramowania) celem GIS jest to obecnie projektowane gminy skutecznej i sprawnej realizacji przypisanych przez Bank Światowy w regionie funkcji; tam, gdzie to możliwe, korzystanie z Preszów na Słowacji, w ramach niskokosztowych rozwiązań otwartych (open- słowackiej edycji inicjatywy source) „Catching-up Regions” Zaprogramowanie oraz zapewnienie UMKP wraz √ √ √ potencjalnego wsparcia i zasobów potrzebnych, z urzędami aby zintensyfikować działania na rzecz rozwoju szczebla potencjału i kompetencji centralnego oraz UE Wzmocnienie instytucji Ustanowienie stałej platformy współpracy i W Polsce jest wiele przykładów UMKP, √ √ dialogu na rzecz współdziałania w dziedzinie stowarzyszeń ZIT, które mogą BPPR, albo planowania przestrzennego; rozważenie służyć za punkt odniesienia; wszystkie możliwości wykorzystania w tym celu Komitetu niektóre z nich zrzeszają wyłącznie gminy Sterującego OSI gminy, w innych uczestniczy także np. Urząd Marszałkowski Zabezpieczenie dodatkowych środków z UM, BPPR, √ √ √ programów krajowych i unijnych dla WOF na przy udziale rozwój współdzielonej infrastruktury wszystkich gmin, wraz z urzędami szczebla centralnego oraz UE Dalsze działania na rzecz ścisłej współpracy UMKP wraz √ √ √ i wzmocnienia instytucji, przy udziale z urzędami bezstronnego podmiotu zewnętrznego szczebla centralnego oraz UE Źródło: Opracowanie własne Najważniejsze rekomendacje, wnioski i dalsze działania 53 ZAŁĄCZNIK 1 METODOLOGIA ANALIZY DLA CELÓW PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO 1. OBOSTRZENIA/KOMPATYBILNOŚĆ RÓŻNYCH KATEGORII PRZEZNACZENIA GRUNTU— działa jak negatywny filtr wykluczający określone działki z przeznaczenia pod zagospodaro- wanie i zabudowę, lub wskazuje na niekompatybilność poszczególnych celów. Uwzględnione czynniki obejmują ochronę przyrody, zagrożenie powodziowe, ryzyko osuwisk, bezpieczeń- stwo narodowe, strefy buforowe dla infrastruktury/przyłączy o strategicznym/istotnym zna- czeniu, grunty orne klas I-III (z wyjątkiem obszarów miejskich), itp. Analiza obejmuje cztery główne kategorie obostrzeń, zgodnie z poniższym: Kategoria 1: Obszary zagrożone z uwagi na ryzyko katastrof naturalnych i/lub ryzyko przemysłowe, w tym: a. zagrożenie powodziowe (uwaga: wykorzystano mapę zagrożenia powodziowego dla Europy dla wody 100-letniej, z pewnymi odręcznymi interwencjami [filtrowa- nie, wygładzanie, itd.]) b. ryzyko osunięcia się ziemi (uwaga: obostrzeniami objęto działki o średnim nachyleniu powyżej 15 stopni, z uwagi na stabilność terenu oraz wysokie koszty budowy w takich warunkach) c. trzęsienie ziemi (nie dotyczy) d. zagrożenia innego rodzaju (nie dotyczy) Kategoria 2: Obszary wymagające ochrony, w tym: –– obszarowe formy ochrony przyrody(zgodnie z ogólnokrajowymi przepisami) –– lasy (Uwaga: obszary leśne nie są całkowicie wyłączone z użytkowania i prawo przewiduje pewien stopień zabudowy i zagospodarowania, z wyjątkiem szczególnych przypadków regulowanych na mocy odrębnych przepisów. Jednak ogólną zasadą jest ochrona i kon- serwacja obszarów leśnych. Ponadto tereny zalesione nie są przedstawione jako oddzielne wielokąty w warstwie z powodu następujących problemów technicznych: (i) w warstwie oficjalnego przeznaczenia gruntu (wg działek) wiele obszarów „leśnych” jest błędnie przy- pisanych (wyniki fałszywie dodatnie i fałszywie ujemne) ; (ii) niektórym działkom przypi- sano więcej niż jeden atrybut przeznaczenia gruntu dla pojedynczej działki (np. funkcja mieszkaniowa i teren zalesiony), (iii) gdyby korzystano z innych źródeł, takich jak otwarte mapy (open-source), przebieg granic nie byłby idealnie zbieżny z innymi warstwami). Kategoria 3: Obszary należące do kategorii przeznaczenia gruntu wychodzących poza zakres analizy, w tym: –– tereny już zabudowane (np. z istniejącą zabudową mieszkaniową, przy założeniu, że nie są konieczne żadne poważniejsze interwencje) –– tereny przemysłowe (uwaga: przyjęto założenie, że funkcjonalność obszarów prze- mysłowych ma pozostać bez zmian) –– działki z infrastrukturą drogową, kolejową, zbiornikami wodnymi, itp. 54 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego Kategoria 4: Obszary objęte specjalnym reżimem regulacyjnym, w tym: –– użytki rolne klas I - III (z wyjątkiem obszarów miejskich) (Uwaga: sporządzono dwa warianty analizy: w jednym użytki rolne klas I - III uznano za ograniczenie, a w drugim nie). Podstawą analizy jest baza danych działek. Charakterystykę każdej działki zapisano w tabeli atrybutów wg przestrzennych punktów przecięcia (tj. w przypadku każdej działki pola odpowiadające konkretnym obostrzeniom zostaną oznaczone jako 1 lub 0 (tak lub nie)). W wyniku zestawienia tych informacji zostaje wypełnione pole ogólne wskazujące na obostrzenie lub jego brak. 2. ANALIZA DOSTĘPNOŚCI DZIAŁEK POD ZABUDOWĘ — działki podzielono na pięć kategorii opisujących potencjał działki pod względem dostępności pod zabudowę (parcela już zabudowana/z obostrzeniami, słaba, średnia, wysoka i bardzo wysoka dostępność). Czynniki takie jak rozmiar działki, odległość od centrum miasta, oddalenie od drogi głównej (istnieją- cej lub planowanej), kształt działki oraz struktura własności zostały uwzględnione i zważone. Na to nałożono warstwę obostrzeń (zasadniczo w oparciu o pierwszą analizę), aby uzyskać bar- dziej kompleksowy obraz dostępności działek pod zabudowę. Parametry analityczne i przypisane do nich wagi: 1. Odległość od centrum miasta (waga 30%): < 5 km → 10 punktów, 5-15 km → 6 punktów, > 15 km → 3 punkty. (Uwaga: do wyliczenia odległości między środkiem każdej działki a centrum Włocławka wykorzystano algorytm obliczeniowy GIS). 2. Oddalenie od istniejącej/planowanej drogi głównej (waga 30%): < 1 km → 10 punktów, 1 - 2 km → 6 punktów, > 2 km → 3 punkty. (Uwaga: do wyliczenia odległości między każdą działką a wszystkimi głównymi drogami, uznawanej za wskaźnik dostępności, wykorzystano algorytm obliczeniowy GIS). 3. Wielkość działki (waga 15%): 5 ha → 10 punktów, 0,5-5 ha → 6 punktów, <0,5ha → 3 punkty. (Uwaga: do wyliczenia wielkości każdej działki wykorzystano algorytm obliczeniowy GIS, w oparciu o polski państwowy układ współrzędnych). 4. Wskaźnik struktury własności (waga 15%): > 0,75 → 10 punktów, 0,5 – 0,75 → 6 punktów, < 0,5 → 3 punkty. (Uwaga: wskaźnik opisuje rodzaj nieruchomości na skali od 0 do 1. Wyższe parametry wskazują na własność państwową (publiczną), a niższe na własność prywatną). 5. Wskaźnik kształtu działki (waga 10%): > 0,75 → 10 punktów, 0,5 – 0,75 → 6 punktów, 0 – 0,5 → 3 punkty. Wskaźnik regularności kształtu działki = 16 x obszar działki/(obwód działki)2 (Uwaga: wskaźnik regularności kształtu działki ma obniżyć punktację działek długich i wąskich, a także wyeliminować te działki, którym przypisano błędną kategorię przezna- czenia [infrastruktura drogowa, kolejowa, rzeki, kanały, itp.]). 55 Przy pomocy wzoru opartego na parametrach ważonych obliczono dostępność każdej działki z bazy danych, w podziale na następujące klasy: < 4 punkty — Słaba dostępność 4-6 punktów — Umiarkowana dostępność 6-8 punktów — Wysoka dostępność > 8 punktów — Bardzo wysoka dostępność Ewidencja gruntów i jej odzwierciedlenie w analizie Suitable Suitable for the for the Land Use\Cover Analysis Land Use\Cover Analysis Użytki rolne, lasy, budynki Nie Tereny górnicze Nie Grunty orne Tak Sady Tak Grunty orne zabudowane Tak Sady, grunty orne Tak Grunty zakrzewione Tak Sady, łąki Tak Grunty zakrzewione, grunty orne Tak Sady, pastwiska Tak Grunty zakrzewione, grunty orne, łąki Tak Zabudowania (inne) Nie Grunty zakrzewione, grunty orne, pastwiska Tak Transport (inne) Nie Grunty zakrzewione, łąki Tak Inne Tak Grunty zakrzewione, pastwiska Tak Pastwiska Tak Rowy Nie Pastwiska, budynki Tak Rowy, grunty orne Nie Planowane drogi lub szlaki kolejowe Nie Rowy, łąki Nie Stawy Nie Użytki ekologiczne Tak Stawy, grunty orne Nie Lasy Nie Stawy, łąki Nie Zabudowa mieszkaniowa Nie Stawy, pastwiska Nie Zabudowa mieszkaniowa, grunty orne Nie Tereny kolejowe Nie Zabudowa mieszkaniowa, lasy Nie Tereny rekreacyjne Nie Zabudowa mieszkaniowa, pastwiska Nie Rzeki Nie Tereny przemysłowe Nie Drogi Nie Jeziora Nie Grunty zurbanizowane niezabudowane Tak Łąki Tak Nieużytki Tak Łąki, budynki Nie Źródło: Opracowanie własne Obszary z obostrzeniami lub regulowane specjalnymi przepisami: a. Zagrożenie wystąpieniem powodzi b. Zagrożenie wystąpieniem osuwiska: działki o średnim nachyleniu powyżej 15 stopni c. Lasy i obszarowe formy ochrony przyrody d. Użytki rolne klasy I - III (z wyjątkiem obszarów miejskich) e. Działki już zagospodarowane (zabudowane) f. Tereny przemysłowe Ograniczenia i założenia dotyczące ewidencji danych: a. Dane dotyczące działek mają błędnie przypisany cel użytkowania (na przykład, drogi figurujące w ewidencji jako grunty orne, itp.) b. Baza danych działek zawiera „odpryski" na krawędziach wielokątów c. Dane na temat sieci drogowej nie są zbyt precyzyjne pod względem klasyfikacji dróg (są to jednak najlepsze dostępne dane) 56 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego d. Wskaźnik kształtu działki ma swoje zalety (np. eliminuje wyjątkowo długie i wąskie działki, takie jak choćby drogi niewłaściwie zapisane w ewidencji), ale ma też wady (np. w sytuacji, gdy obok siebie znajduje się cały szereg wąskich działek, które potencjalnie można by skonsolidować i uzyskać obszar dostępny pod zabudowę). Z tego względu wskaźnikowi przypisano niską wagę na pozio- mie 10%. 3.  UDOGODNIENIA I USŁUGI PUBLICZNE ORAZ ICH BRAK — odzwierciedla dostęp do publicz- nych udogodnień i usług (wyszczególniono zwłaszcza przychodnie lekarskie [w promieniu 2000 metrów], przedszkola [w promieniu 500 metrów] i szkoły podstawowe [w promieniu 1000 metrów]). Poziom jednostki terytorialnej wykorzystany dla celów analitycznych: a. miejscowość b. gmina Inne bazy danych przestrzennych wykorzystane dla celów analitycznych: a. Budynki wraz z oszacowaniem liczby mieszkańców b. Lokalizacja ośrodków ochrony zdrowia, przedszkoli i szkół podstawowych (wg danych z 2016 roku za pośrednictwem projektu UM) Krok 1: Przeprocesuj bazę danych GIS na poziomie miejscowości i gminy i dodaj dane atry- butów, takie jak: liczba ludności, liczba budynków, itp. Krok 2: Wygeneruj obszary dostępności dla każdego rodzaju obiektu publicznego, w opar- ciu o znormalizowane odległości: a. przedszkole — 500 m b. szkoła podstawowa — 1000 m c. przychodnia POZ — 2000 m Krok 3: Dokonaj obliczeń statystycznych dla każdego poziomu analizy w oparciu o zapy- tania przestrzenne (przestrzenne informacje statystyczne), takie jak: liczba/odsetek lud- ności na obszarze dostępności i poza nim, liczba budynków znajdujących się w znor- malizowanej odległości i poza nią; a następnie oblicz odległość od każdego budynku, z odnośną liczbą mieszkańców, do obiektów publicznych różnego typu. Krok 4: Wygeneruj zestaw danych rastrowych pokazujący odwrotną odległość od każdego typu obiektu publicznego, obejmujący całe badane terytorium. Krok 5: Opracuj mapy i bazy danych statystycznych według uzyskanych rezultatów. 4. W YŁONIENIE STRATEGICZNYCH OBSZARÓW INWESTYCYJNYCH — jest to ćwicze- nie, w ramach którego gminy mogą w uporządkowany i jakościowy sposób rozważyć rozmaite aspekty (np. gospodarcze, społeczne, przyrodnicze, związane z infrastrukturą, celami zago- spodarowania i zabudowy, itp.) związane z doborem strategicznych obszarów inwestycyjnych w danej gminie i uszeregowaniem ich według priorytetu. Następnie, zidentyfikowane obszary (lokalizacja, wiodąca funkcja i przeznaczenie) należy zestawić i zaprezentować na forum WOF, ułatwiając tym samym koordynację i współpracę między zainteresowanymi gminami. Załącznik 1  |  Metodologia analizy dla celów planowania przestrzennego 57 Arkusz do oceny jakościowej. Proszę ocenić każdy proponowany obszar według podanych aspektów i celów na skali od 1 do 5. 1—Niski, 3—Średni, 5— Wysoki   Potencjalny obszar strategiczny   Zagadnienia omawiane przy definiowaniu strategicznych obszarów Np. Centrum do dalszego szczegółowego planowania/zagospodarowania i miasta Np. Obszar Obszar Obszar zabudowy (nazwa) Nadbrzeże 3 4 5 Gospodarka Koncentracja firm 5 2     Miejsca pracy 5 2     Bliskość innych ośrodków/ 4 4     Infrastruktura obszarów gospodarczych 5 4     • pieszo 3 4     • samochodem 4 4     • komunikacją miejską 4 3     Dostępność transportu rzecznego 1 5     Bliskość kluczowej infrastruktury (np. 4 3     dworzec kolejowy, stadion, itp.) Dostępność gruntów/ 2 3     działek/ 2 4     Społeczeństwo infrastruktury miękkiej 3 4     Bliskość Zbiornika Włocławskiego 4 4     (np. ośrodki kultu, publiczne muzeum 3 3     sztuki, piękne krajobrazy, miejsca spotkań, zabytki). Środowisko Występowanie sieci społecznych 4 2       Niskie ryzyko katastrof naturalnych (np. 3 2       osuwisk, powodzi) Bliskość obszarów cennych przyrodniczo i 2 3     dostępność komunikacyjna tych obszarów Szanse/cele  Szansa na poprawę jakości życia 4 5         Szansa na rozwój gospodarczy albo 5 4       wykreowanie efektów gospodarczych i   synergii   Szansa na powstanie nowych miejsc pracy 5 3     Szansa na walkę w wykluczeniem 4 5     społecznym Szansa na przeciwdziałanie skutkom zmian 3 5     klimatu Szansa na zieloną energię w regionie i 3 3     rozwój rynku zielonej energii OGÓŁEM   82 81       58 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego Potencjalny obszar strategiczny     Np. Centrum   miasta Np. Obszar Obszar Obszar Inne uwarunkowania (nazwa) Nadbrzeże 3 4 5 Beneficjenci Mieszkańcy/ T T     obywatele T T     Sektor prywatny T T     Turyści N T     Grupy o niskich dochodach/ T T     Potencjalna forma specjalnych potrzebach T T     zagospodaro-wania Grupy o średnich i wysokich dochodach T N       Nowa inwestycja T T     Ramy czasowe Krótka perspektywa (do 5 lat) T N         Średnia perspektywa (5-10 lat) T T       Długa perspektywa (> 10 lat) T T       Źródła informacji Wcześniejsze i bieżące plany strategiczne lub zagospodarowania przestrzennego Konsultacje i warsztaty z interesariuszami Źródło: Opracowanie własne Kolejność działań przy korzystaniu z arkusza: teps for using the worksheet: • Każda gmina może rozważyć, które z lokalizacji w danej jurysdykcji powinny zostać uznane za strategiczne obszary inwestycyjne, będące przedmiotem dalszych prac plani- stycznych, projektowych i inwestycyjnych. • Gmina może stworzyć długą listę obszarów (potencjalnie) strategicznego znaczenia, które wymagają dalszych prac planistycznych, projektowych lub inwestycyjnych. Należy uzupełnić wszystkie pola w wymiarze poziomym. • Do każdego proponowanego obszaru należy uzupełnić punktację zgodnie z lokalną wiedzą, poruszając się pionowo po arkuszu. Później będzie okazja, żeby skorygować punktację! • Następnie należy przeanalizować każdy z aspektów porównując punktację poziomo i decydując, czy trafnie przyznano punkty poszczególnym „obszarom” • Po wypełnieniu arkusza excel przez każdą z gmin można jeszcze raz przemyśleć kolej- ność priorytetów na długiej liście obszarów strategicznych. • Na końcowym etapie analizy, obszary wyłonione przez pojedyncze gminy zostaną skon- solidowane w celu wyłonienia obszarów o strategicznym znaczeniu dla WOF, a także obszarów wymagających dalszej koordynacji lub synergii. Metodologia analizy dla celów planowania przestrzennego 59 ZAŁĄCZNIK 2 SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA (ANG. TOR) POLEGAJĄCEGO NA OPRACOWANIU KONCEPCJI ROZWOJU PRZESTRZENNEGO WŁOCŁAWSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO (WOF) Uzasadnienie projektu Skala i dynamika procesów urbanizacyjnych w Polsce w ostatnich dwóch dekadach determi- nuje nowe wyzwania w zakresie zarządzania terytorialnego w tym programowania rozwoju przestrzennego. Poprzez harmonizację procesów rozwoju miasta centralnego i jego obszaru funkcjonalnego uzyskać można przewagi kooperacyjne i efekty mnożnikowe. Optymalne roz- wiązanie zarządzania wielkimi skupiskami miejskimi jako szczególnymi obszarami funkcjo- nalnymi, stanowi jeden z najtrudniejszych problemów współczesnej administracji publicznej w Polsce i wymaga podjęcia działań w wymiarze organizacyjno-planistycznym. Kluczowymi elementami Koncepcji rozwoju przestrzennego WOF są: 1. oparcie planowania rozwoju przestrzennego na dobrowolnej i oddolnej współpracy pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego różnych poziomów (samorząd woje- wództwa, miasto Włocławek, gminy WOF) oraz ich sformalizowanymi zrzeszeniami (np. OSI), zamiast wypełniania narzuconego odgórnie obowiązku prawnego, wykonywa- nego w strukturze hierarchicznej (multi-level multi-actor governance); 2. uspołecznienie wykraczające poza realizację obowiązków ustawowych wynikających poprzez wprowadzenie dodatkowych etapów i form konsultacji i włączanie szerszych kręgów społecznych do procesu programowania i zarządzania rozwojem przestrzen- nym WOF za pomocą spotkań, środków komunikacji publicznej lub wykorzystania narzędzi internetowych PPGIS (Public Participation Geographical Information System) dla zbierania danych od mieszkańców i organizacji (interesariuszy) (participatory governance); 3. rozwój gospodarczy WOF i całego regionu – wykorzystanie potencjału węzłów auto- strady A1, dostępnych terenów pod inwestycje wykazanych w analizie Banku Światowego (dalej BŚ) oraz innych lokalnych uwarunkowań do wzmocnienia pozycji ekonomicznej regionu, w szczególności jednostek kształcenia zawodowego, instytucji otoczenia biznesu oraz lokalnego rynku pracy, do wzmocnienia pozycji ekonomicznej WOF oraz województwa kujawsko-pomorskiego; 4. zadbanie o należyte zapewnienie przestrzeni mieszkaniowej, niezbędnej do zrów- noważonego rozwoju gospodarczego na terenach wskazanych przez analizę BŚ, wraz z koncepcją transportową dla WOF; 60 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego 5. maksymalne wykorzystanie potencjału turystycznego WOF, w tym zbiorników wod- nych (przede wszystkim Zbiornika Włocławskiego), Uzdrowiska Wieniec, terenów atrakcyjnych przyrodniczo (również objętych różnymi formami ochrony przyrody, w szczególności Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego) oraz kulturowo, w celu budowania spójnej i atrakcyjnej wizji rozwoju turystyczno-gospodarczego WOF; 6. przyjęcie perspektywy zorientowanej bezpośrednio na potrzeby i jakość życia miesz- kańców i lokalnych społeczności (citizen-oriented perspective). Opracowanie, a następnie wdrożenie Koncepcji rozwoju przestrzennego WOF może przynieść następujące korzyści społeczne: Mieszkańcy – społeczność lokalna: –– zwiększenie możliwości znalezienia atrakcyjnej pracy, dzięki uruchomieniu nowych przestrzeni pod rozwój inwestycji gospodarczych; –– krótszy czas dojazdu do pracy/szkoły, dzięki zachętom do lokowania ośrodków aktywności w najlepiej skomunikowanych miejscach miasta i wokół głównych węzłów transportu publicznego, bez niekontrolowanego rozproszenia na obsza- rze całego obszaru funkcjonalnego; –– poprawa zdrowotności poprzez lepszą jakość powietrza i zmniejszenie zanieczysz- czeń wynikających z kongestii transportowej, dzięki zrównoważonemu trans- portowi – racjonalnie rozplanowana zabudowa pozwala na bardziej opłacalny i intensywny system transportu publicznego oraz zmniejsza potrzebę posiadania prywatnego samochodu; –– poprawa jakości życia dzięki łatwemu dostępowi do niezbędnej infrastruktury publicznej (np. żłobki, przedszkola, szkoły); –– lepszy dostęp mieszkańców do terenów otwartych/zielonych, poprzez zmniejsze- nie presji budowlanej na tereny cenne przyrodniczo; –– zmniejszenie kosztów życia i codziennego funkcjonowania, a także transporto- chłonności, dzięki powstawaniu obszarów zurbanizowanych w pełni wyposażo- nych w infrastrukturę społeczną i techniczną; –– przeciwdziałanie polaryzacji społeczno-przestrzennej poprzez rozpowszechnia- nie odpowiednich standardów zagospodarowania terenów i wyposażenia w usługi publiczne; Przedsiębiorcy: –– łatwiejszy, bardziej przewidywalny i efektywny proces inwestowania w strefach działalności gospodarczej przez zainteresowane podmioty; –– poprawa rentowności podmiotów gospodarczych poprzez kreowanie gęstości zabu- dowy sprzyjającej lokalnej przedsiębiorczości (np. sklepy, restauracje, bary funk- cjonują lepiej, gdy otaczają je osiedla z większą gęstością zaludnienia); –– możliwość relatywnego zmniejszenia obciążeń daninami publicznymi w długim okresie poprzez racjonalizację wydatków związanych z funkcjonowaniem obszaru (np. transport publiczny, wodociągi i kanalizacja, gospodarka odpadami, oświetle- nie uliczne, dostawy energii); –– ułatwiony dostęp do infrastruktury wysokiej jakości, bez której trudno jest przy- ciągnąć nowe firmy i rozwinąć już istniejące oraz promować przedsiębiorczość. Ze wstępnych analiz i wywiadów wynika, że przygotowanie gruntów pod inwestycje oraz pro- wadzenie przychylnych inwestorom polityk, np. podatkowej czy transportowej, są działaniami, którymi można przyciągać inwestycje. Konieczne staje się poszerzenie prowadzonych dzia- łań o obszar funkcjonalny miasta Włocławka celem wykorzystania istniejących w nim poten- cjałów dla możliwości lokalizacji nowych inwestycji gospodarczych. Z wywiadów z gminami z Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego wynika także, że współpraca w rozmieszczeniu takich obszarów oraz infrastruktury społecznej, wraz z wyznaczeniem powiązanych z tą infrastruk- turą terenów pod inwestycje mieszkaniowe oraz z zapewnieniem właściwych rozwiązań trans- portowych, w tym transportu publicznego – są kluczowe zarówno dla rozwoju obszaru funkcjo- nalnego jak i miasta Włocławek. Indywidualne działania poszczególnych gmin nie pozwalają  61 na zapewnienie kompleksowego zagospodarowania obszaru z uwzględnieniem wspomnia- nych aspektów, istotnych zarówno dla inwestorów lokujących tu działalności gospodarcze jak i mieszkańców. Rolą Koncepcji jest kompleksowe podejście do zagospodarowania całego obszaru WOF — wskaza- nie pożądanych kierunków rozwoju przestrzennego z uwzględnieniem potencjałów endogenicz- nych, obserwowanych i prognozowanych tendencji w zakresie rozwoju społeczno-gospodarczego oraz przestrzennego, wraz z określeniem obszarów koncentracji zagospodarowania z uwzględ- nieniem potrzeb ochrony i kształtowania środowiska oraz określenie zasad wdrażania Koncepcji w dokumentach planistycznych sporządzanych przez gminy wchodzące w skład WOF. ZGODNOŚĆ Z OBOWIĄZUJĄCYMI DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI Kontekst europejski Polityka UE w obszarze rozwoju miast i planowania przestrzennego opiera się na wielu kluczo- wych dokumentach, takich jak program działania z Lille z 2000 r., urbanistyczne acquis com- munautaire z 2004 r., porozumienie z Bristolu z 2005 r., Karta Lipska na rzecz zrównoważonego rozwoju miast europejskich z 2007 r., a także ramy odniesienia dla zrównoważonego miasta przyjęte podczas spotkania w Marsylii w 2008 r. W szczególności, sygnatariusze Karty Lipskiej zadeklarowali, że europejskie miasta każdej wiel- kości uważają za „cenne i niezastąpione dobra gospodarcze, społeczne i kulturowe”, które należy ochraniać, wzmacniać i rozwijać uwzględniając wszystkie wymiary zrównoważonego rozwoju, tj. „dobrobyt gospodarczy, równowagę społeczną i zdrowe środowisko”. W Karcie Lipskiej czy- tamy również, że „coraz bardziej potrzebujemy całościowych strategii i skoordynowanych dzia- łań ze strony wszystkich osób i instytucji zaangażowanych w proces rozwoju miejskiego, które wykraczałyby poza granice poszczególnych miast”. Innymi słowy, jest to apel o zintegrowaną politykę rozwoju miast. Karta zawiera szereg rekomendacji, a część z nich trudno byłoby wdrożyć nie dysponując spój- nym zestawem narzędzi do planowania przestrzennego. Są to następujące zalecenia: 1. Wykorzystanie na większą skalę zintegrowanego podejścia do polityki rozwoju miej- skiego, stawiając w centrum uwagi całe obszary funkcjonalne, a nie pojedyncze lokali- zacje. Wśród działań prowadzących do tego celu znajdziemy, między innymi: a. Tworzenie i udostępnianie przestrzeni publicznej wysokiej jakości; b. Modernizację sieci infrastruktury i poprawę wydajności energetycznej. W tym kontekście w Karcie podkreślono, jak ważna jest zwarta struktura zasiedlenia – można ja osiągnąć za pomocą przemyślanego planowania przestrzennego i miej- skiego, które zapobiega bezładnej zabudowie miasta poprzez „dokładną kontrolę dostępności gruntu i spekulacyjnych inwestycji budowlanych”. Co istotne, auto- rzy Karty zaznaczają, że „szczególnie trwała okazała się strategia łączenia miesz- kań, miejsc pracy, edukacji, zaopatrzenia i spędzania wolnego czasu w dzielni- cach miejskich.” 2. Zwrócenie szczególnej uwagi na najuboższe dzielnice w kontekście miasta jako całości. Wśród działań prowadzących do tego celu znajdziemy, między innymi: a. Realizację strategii podnoszenia jakości środowiska fizycznego; b. Promowanie wydajnego i dostępnego cenowo transportu miejskiego. 62 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego Kontekst krajowy Rząd RP zdaje sobie sprawę z tego, że zrównoważony rozwój kraju wymaga usprawnień w obsza- rze planowania przestrzennego. W Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju (2017, s. 228) stwierdzono: „Intensywne przekształcenia przestrzeni związane z postępującą suburbanizacją, zwłaszcza wokół dużych miast, ujawniły brak właściwego zarządzania rozwojem na obszarach funkcjonalnych — ponad granicami administracyjnymi pojedynczych JST — znacząco utrud- niając sprawne funkcjonowanie tych obszarów. Brak koordynacji między działaniami rozwo- jowymi i brak bezpośredniego odniesienia ich do przestrzeni przekłada się na nieefektywność interwencji publicznej oraz problemy w zakresie ochrony interesu publicznego”. W tym kontek- ście szczególnie istotne jest zaliczenie Włocławka do obszaru o „silnej utracie funkcji i nieko- rzystnej sytuacji społeczno-gospodarczej”, dla którego celem polityki regionalnej są zintegro- wane interwencje, w tym usprawnienie zarządzania i wzmocnienie współpracy między miastem i jego obszarem funkcjonalnym. „Krajowa polityka miejska” kładzie nacisk na przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom niekontrolowanej suburbanizacji i poprawę jakości planowania prze- strzennego, z uwzględnieniem punktów stycznych z planowaniem rozwoju, gospodarką nisko- emisyjną i efektywnością energetyczną. Warto zaznaczyć, że zawarta między Polską i Unia Europejską „Umowa partnerstwa na lata 2014-2020” stwarza warunki niezbędne dla skutecznego sprzężenia dwóch obszarów, jakimi są planowanie rozwoju i planowanie przestrzenne, czego dowodem jest kwota 2,4 mld euro przeznaczona na Zintegrowane Inwestycje Terytorialne w 178 miejskich obszarach funkcjonal- nych w Polsce. Aby uzyskać dostęp do tych środków, lokalni włodarze zarządzający obszarami składającymi się na miejski obszar funkcjonalny zawiązali partnerstwa, przygotowali wspólną strategię rozwoju ZIT, a także zapewnili odpowiednie ramy instytucjonalne niezbędne do wdro- żenia strategii. Co więcej, „Umowa partnerstwa” promuje zasady i cele krajowej polityki pla- nowania przestrzennego, co oznacza, że wszystkie priorytety inwestycyjne muszą być zgodne z kluczowymi zasadami planowania przestrzennego, takimi jak: • powstrzymanie żywiołowego rozlewania się miast, zapobieganie rozpraszaniu zabu- dowy i pogłębianiu chaosu przestrzennego; • w maksymalnym możliwym zakresie, kształtowanie przestrzeni publicznej przyjaznej dla mieszkańców i sprzyjającej rozwiązaniom niskoemisyjnym; • uwzględnienie w polityce przestrzennej kwestii adaptacji do zmian klimatu, lokalizacja silnych generatorów ruchu w obszarach obsługiwanych wysokowydajnym transportem miejskim; • priorytet dla ponownego wykorzystania terenu i wypełniania zabudowy zamiast eks- pansji na tereny niezabudowane (projekty typu brownfield raczej niż greenfield); • troska o estetykę poszczególnych przedsięwzięć i ich dopasowanie do otoczenia z posza- nowaniem kontekstu przyrodniczego, kulturowego i społecznego; • zapewnienie szerokiej partycypacji społecznej w procesach planowania przestrzennego i przygotowania inwestycji. Kontekst regionalny Obszar Funkcjonalny Włocławka jest obszarem utrwalonym już w polityce prowadzonej przez Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Jako obszar o szczególnych problemach wska- zany jest w „Strategii rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego -Plan modernizacji 2020+”. WOF, podobnie jak Grudziądz i Inowrocław ze swoimi obszarami funkcjonalnymi, stanowi Obszar Strategicznej Interwencji (OSI) — drugi (po ZIT) poziom realizowanej w województwie Polityki Terytorialnej, na potrzeby której dedykowane zostały specjalne środki w RPO WK-P 2014-2020. W celu współpracy przy rozwiązywaniu wspólnych problemów i wykorzystywaniu potencjału rozwoju zawiązano porozumienia pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego i opraco- wano „Strategię rozwoju Obszaru Strategicznej Interwencji dla miasta Włocławek oraz obszaru powiązanego z nim funkcjonalnie”. ZAŁACZNIK 2  |  Specyfikacja zamówienia: opracowanie koncepcji rozwoju WOF 63 WOF jest jednym z wyznaczonych w województwie kujawsko-pomorskim obszarów funkcjo- nalnych10, dla których należy sformułować zasady zagospodarowania i zalecenia dotyczące kształtowania przestrzeni, które powinny być brane pod uwagę przy sporządzaniu dokumen- tów planistycznych w WOF11. Głównym motorem gospodarczym województwa są jego największe obszary miejskie, więc jeśli one nie będą funkcjonować prawidłowo, skutki odczuje cała regionalna gospodarka. Solidne narzędzia planowania przestrzennego odgrywają również ważną rolę w zwiększaniu atrak- cyjności i dostępności danego obszaru dla inwestorów. Biorąc pod uwagę, że WOF zaliczony został do obszaru funkcjonalnego o znaczeniu regionalnym trzeba koniecznie zadbać o to, aby działał prawidłowo, a mądre planowanie przestrzenne może podnieść jego konkurencyjność i atrakcyjność. ZAKRES MERYTORYCZNY Koncepcja rozwoju przestrzennego Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego obejmować powinna w szczególności: 1. diagnozę sytuacji w odniesieniu do zakresu objętego Koncepcją, z uwzględnieniem stanu środowiska oraz zróżnicowań przestrzennych i terytorialnych; 2. prognozę trendów rozwojowych w okresie objętym Koncepcją; 3. określenie celów rozwoju, w tym kierunków interwencji, w zakresie objętym Koncepcją wraz z pożądanymi efektami jej realizacji, z uwzględnieniem zróżnicowań przestrzen- nych lub terytorialnych; 4. system wdrażania. Uwzględniając powyższe, Koncepcja powinna obejmować co najmniej: 1. analizę obecnego stanu zagospodarowania przestrzeni, w tym obejmującą wskazanie istniejących i potencjalnych terenów konfliktów przestrzennych, uzupełnioną o ana- lizy ekonomiczne, środowiskowe i społeczne, 2. analizę tendencji w zagospodarowaniu przestrzeni, w tym wynikających z wydanych decyzji o warunkach zabudowy i pozwoleń na budowę – wskazanie miejsc koncentracji nowej zabudowy i jej funkcji, 3. analizę realizacji obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, 4. analizę prognozy demograficznej dla WOF (jako całości), uwzględniającej ruch natu- ralny i migracyjny ludności, 5. analizę dotychczasowych i prognozowanych trendów w zakresie rozwoju społeczno-gospodarczego obszaru, 6. określenie szacunkowego zapotrzebowania na tereny o różnych funkcjach w obszarze WOF, w tym w szczególności: mieszkaniowej, produkcyjnej(produkcyjno-usługowej), turystycznej z uwzględnieniem perspektywy ok. 30 lat i wskazanie ich rozmieszczenia w przestrzeni WOF, 7. określenie zasad/metody wyznaczenia obszarów o w pełni wykształconej zwartej strukturze funkcjonalno-przestrzennej (w rozumieniu art. 1 ust. 4 pkt 4 lit. a ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym), 8. określenie zasad/metody szacowania chłonności obszarów o w pełni wykształconej zwartej strukturze funkcjonalno-przestrzennej oraz chłonności obszarów przeznaczo- nych w planach miejscowych pod zabudowę, 9. określenie obszarów stanowiących szkielet tzw. „zielonej infrastruktury” WOF, istot- nych z punktu widzenia ochrony środowiska i krajobrazu kulturowego, w tym w szcze- gólności korytarzy ekologicznych i klinów napowietrzających, ze wskazaniem pożąda- nego zakresu ograniczeń w zagospodarowaniu i zabudowie tych terenów; 10. przedstawienie, na bazie prognoz zapotrzebowania, co najmniej 2 scenariuszy rozwoju funkcji mieszkaniowej w WOF, zróżnicowanych w wymiarach: 64 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego a. struktury preferencji dla zabudowy jednorodzinnej i wielorodzinnej, b. dystrybucji zabudowy w poszczególnych gminach WOF, —ze wskazaniem stref proponowanej koncentracji zabudowy w każdym scenariuszu i ich szacunkowej chłonności demograficznej; 11. 11) określenie i zwaloryzowanie potencjalnych lokalizacji stref aktywizacji gospodar- czej (terenów produkcyjnych, produkcyjno-usługowych i usługowych) z uwzględnie- niem w szczególności: a. potencjalnych kolizji z wymogami ochrony środowiska (m.in. obszarowymi for- mami ochrony przyrody i poszczególnymi elementami środowiska, w tym gle- bami wyższych klas bonitacyjnych), b. możliwości wyposażenia w infrastrukturę techniczną, c. możliwości zapewnienia obsługi transportowej, 12. studium rozwoju systemu transportowego, ze szczególnym uwzględnieniem powiąza- nia terenów mieszkaniowych i stref aktywizacji gospodarczej (z uwzględnieniem stref o najwyższej waloryzacji) wraz z propozycją etapowania ich realizacji; 13. określenie zapotrzebowania wskazanych obszarów koncentracji rozwoju w zakresie wyposażenia w pozostałą niezbędną infrastrukturę techniczną i społeczną. Dokument Koncepcji powinien zawierać streszczenie oraz opis metodologii prowadzonych prac. Wykonawca opracuje również system wdrażania dokumentu, w tym w szczególności wytyczne dotyczące wprowadzania ustaleń Koncepcji do studiów uwarunkowań i kierunków zagospo- darowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, a także zasady monitorowania i oceny realizacji Koncepcji. Koncepcja musi być spójna z właściwymi dokumentami strategicznymi i planistycznymi wyż- szego szczebla (wspólnotowymi, krajowymi i regionalnymi), w tym polityką przestrzenną województwa. Pozostałe wymogi Przed rozpoczęciem realizacji zlecenia Zamawiający przekaże wnioski gmin wchodzących w skład WOF oraz innych instytucji mających wpływ na zagospodarowanie obszaru, przede wszystkim: Ministra Zdrowia (uzdrowisko), Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska, Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego, Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad, Zarządu Dróg Wojewódzkich. Wykonawca ma obowiązek przeanalizować i uwzględnić ww. wnioski lub pisemnie uzasadnić brak możli- wości ich uwzględnienia. W trakcie prac nad Koncepcją Wykonawca będzie pozostawać w stałym kontakcie z Zespołem Eksperckim wskazanym przez Zamawiającego, który będzie stanowił platformę bieżącej wymiany informacji oraz koordynacji prac nad Koncepcją. W skład Zespołu Eksperckiego wchodzić będą w szczególności przedstawiciele: Urzędu Marszałkowskiego, Kujawsko-Pomorskiego Biura Planowania Przestrzennego i Regionalnego we Włocławku oraz gmin tworzących WOF. W pracę Zespołu mogą być zaangażowani eksperci z różnych dziedzin, w tym: planowania przestrzennego, urbanistyki, architektury, transportu, ochrony środowiska. Koncepcja sporządzona zostanie w formie tekstowej oraz graficznej, na którą w szczególności złożą się rysunki sporządzone w skali odpowiedniej do szczegółowości przedstawianych zagad- nień, w tym mapa przedstawiająca diagnozę oraz mapa przedstawiająca kierunki rozwoju prze- strzennego WOF sporządzone w 1: 25 000. Niezbędne do sporządzenia Koncepcji mapy w wer- sji elektronicznej zapewni Zamawiający i zostaną one przekazane Wykonawcy w ciągu 30 dni od momentu podpisania umowy. ZAŁACZNIK 2  |  Specyfikacja zamówienia: opracowanie koncepcji rozwoju WOF 65 Wykonawca sporządzi wyżej wymienione mapy stanowiące integralną część Koncepcji z wyko- rzystaniem narzędzi GIS oraz w sposób zapewniający możliwość ich umieszczenia w Geoportalu Województwa Kujawsko-Pomorskiego (http://geoportal.mojregion.info). W związku z art. 46 pkt 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o śro- dowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddzia- ływania na środowisko projekt Koncepcji rozwoju przestrzennego WOF wymaga przeprowadze- nia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Wykonawca przeprowadzi strategiczną ocenę oddziaływania na środowisko projektu Koncepcji, zgodnie z przepisami ww. ustawy. Przed przystąpieniem do sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko Wykonawca przekaże projekt Koncepcji do Kujawsko-Pomorskiego Biura Planowania Przestrzennego i Regionalnego we Włocławku, które w ciągu 60 dni opracuje koreferat do przekazanego pro- jektu Koncepcji. Wykonawca zobligowany będzie do uwzględnienia uwag do opracowania lub pisemnego ustosunkowania się do odmowy ich uwzględnienia. Wykonawca przeprowadzi konsultacje społeczne projektu Koncepcji zorganizowane w formie spotkań roboczych z władzami gmin oraz spotkań otwartych dla mieszkańców we wszystkich gminach WOF. Całość kosztów przygotowania konsultacji w formie spotkań z interesariuszami, w tym: zapewnienie sali, poinformowanie o terminie w sposób zwyczajowo przyjęty, koszty podróży oraz ewentualnego zakwaterowania osób uczestniczących w konsultacjach ze strony Wykonawcy ponosić będzie Wykonawca. Sporządzona Koncepcja rozwoju przestrzennego WOF wraz z mapą diagnostyczną oraz mapą kie- runków przekazana zostanie Zamawiającemu w wersji drukowanej – 2 ezg. dla Zamawiającego oraz po 1 ezg. dla wszystkich gmin wchodzących w skład WOF (łącznie 10 egz.) oraz w wersji elek- tronicznej w formacie .doc i .pdf na nośniku CD/DVD/pendrive (10 szt.). Wykonawca ponadto przekaże Zamawiającemu: • wszystkie opracowania sporządzone przez Wykonawcę na potrzeby Koncepcji (wersja drukowana - 2 egz. i elektroniczna w formacie .doc, .pdf), • bazę danych przestrzennych pozyskanych oraz wytworzonych na potrzeby Koncepcji (forma elektroniczna - warstwy w formacie *.shp oraz złożone mapy w formacie uzgod- nionym z Zamawiającym) • podsumowanie prac przeprowadzonych w ramach sporządzania Koncepcji wraz z doku- mentacją zawierającą w szczególności: zebrane wnioski, wysłane i otrzymane pisma, protokoły, opinie, uzgodnienia itp. – wersja papierowa oraz elektroniczna w formacie doc. oraz .pdf (skany dokumentów), • prezentację multimedialną w formacie .ppt lub innym umożliwiającym zamieszczenie materiału na stronie internetowej, podsumowującą powstały dokument, a także raport z konsultacji społecznych projektu Koncepcji celem zaprezentowania wyników szerszej grupie odbiorców. Prezentacja powinna zawierać poza częścią opisową elementy gra- ficzne, tabele, wykresy itp. i przekazana być w formie elektronicznej. Ww. materiały, dla których wskazano przekazanie w formie elektronicznej zostaną przekazane przez Wykonawcę na nośniku CD/DVD/pendrive (2 szt.). Wszystkie wykorzystane oraz sporządzone na potrzeby Koncepcji materiały po jej sporządze- niu i przekazaniu Zamawiającemu, stają własnością Zamawiającego. Harmonogram i wartość poszczególnych etapów ETAP 1: Diagnoza, w tym prognozy i bilanse (pkt 1-5 zakresu merytorycznego Koncepcji) • 20% wartości kontraktu; • 4 miesiące od daty podpisania kontraktu; 66 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego ETAP 2: Projekt Koncepcji w pełnym zakresie merytorycznym (wraz z koreferatem) • 50 % wartości kontraktu; • 11 miesięcy od daty podpisania kontraktu; ETAP 3: Przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko oraz konsultacji społecznych • 20 % wartości kontraktu; • 14 miesięcy od daty podpisania kontraktu. ETAP 4: Przekazanie finalnej wersji Koncepcji wraz z materiałami wskazanymi w pkt „Pozostałe wymogi” • 10 % wartości kontraktu; • 15 miesięcy od daty podpisania kontraktu. Dokumenty i dane udostępniane wszystkim oferentom • Strategia Rozwoju Województwa Kujawsko-Pomorskiego — Plan modernizacji 2020+; • Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Kujawsko-Pomorskiego; • Strategia rozwoju Obszaru Strategicznej Interwencji dla miasta Włocławek oraz obszaru powiązanego z nim funkcjonalnie; • Strategie rozwoju gmin tworzących WOF; • Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego każdej z 8 gmin tworzących WOF. Dokumenty i dane udostępniane zwycięskiemu oferentowi Zwycięski oferent, oprócz dokumentów udostępnionych wszystkim oferentom otrzyma również • projekt Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Kujawsko-Pomorskiego; • miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego obowiązujące w każdej z 8 gmin two- rzących WOF oraz informację o planach będących w trakcie opracowywania; • mapę topograficzną WOF w skali 1:25 000; • zanonimizowane dane katastralne dla obszaru WOF (działki, budynki, kontury klasyfika- cyjne i użytki); • najbardziej aktualna dostępna warstwa z budynkami w WOF, będąca w posiadaniu Zamawiającego; • wszelkie dostępne dane GIS związane z tematem, będące w posiadaniu Zamawiającego. Wymogi merytoryczne w stosunku do oferenta Warunek posiadania wiedzy i doświadczenia — zostanie spełniony, jeżeli Wykonawca wykaże, że w okresie ostatnich 5 lat przed upływem terminu składania ofert, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy — w tym okresie, wykonał należycie, a w przypadku świadczeń okreso- wych lub ciągłych również wykonuje należycie, co najmniej 2 usługi realizowane na rzecz jedno- stek samorządu terytorialnego lub ich związków lub stowarzyszeń, polegające na przygotowaniu strategii lub koncepcji rozwoju lub studiów o charakterze diagnostycznym w zakresie rozwoju społeczno-gospodarczego lub przestrzennego w skali ponadgminnej dla obszaru obejmującego co najmniej jedno miasto o liczbie mieszkańców większej niż 50 tys. oraz sąsiadujące z nim gminy i co najmniej jednego studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy uwzględniającego bilans terenów przeznaczonych pod zabudowę. Doświadczenie oferent potwierdza rekomendacjami podmiotu, na rzecz którego prace we wska- zanym wyżej zakresie wykonywał. ZAŁACZNIK 2  |  Specyfikacja zamówienia: opracowanie koncepcji rozwoju WOF 67 Warunek dysponowania odpowiednim potencjałem technicznym oraz osobami zdolnymi do wykonania zamówienia zostanie spełniony, jeżeli Wykonawca wykaże, że dysponuje mini- mum 2 osobami, w tym: • minimum 2 osobami, które spełniają jeden z warunków określonych w art. 5 pkt 1-5 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, w tym minimum 1 osobą z przynaj- mniej 3-letnim doświadczeniem zawodowym w zakresie sporządzania projektów planów zagospodarowania przestrzennego województwa lub studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy uwzględniającego bilans terenów przeznaczo- nych pod zabudowę, • minimum jedną osobą z umiejętnościami w zakresie posługiwania się narzędziami i apli- kacjami GIS (Geographical Information Systems) umożliwiającymi m.in. prowadzenie ana- liz przestrzennych, • minimum jedną osobą posiadającą doświadczenie w sporządzaniu bilansu terenów prze- znaczonych pod zabudowę na etapie studium uwarunkowań i kierunków zagospodaro- wania przestrzennego gminy, • minimum jedną osobę posiadającą doświadczenie zawodowe przy sporządzaniu analiz procesów społeczno-gospodarczych, w tym prognozowania, • minimum jedną osobą posiadającą doświadczenie zawodowe w moderowaniu konsulta- cji społecznych i prowadzenia kampanii informacyjnych. Jedna osoba może spełniać więcej niż jeden warunek określony wyżej. Kryteria wyboru oferenta w procedurze konkursowej Cena — 50% Doświadczenie oferenta — 50%, w tym 25% — liczba usług zrealizowanych na rzecz jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków lub stowarzyszeń polegających na przygotowaniu koncepcji roz- woju przestrzennego lub studiów o charakterze diagnostycznym w zakresie rozwoju społeczno-gospodarczego lub przestrzennego w ciągu ostatnich 5 lat 25% — liczba zrealizowanych usług polegających na przygotowaniu koncepcji roz- woju przestrzennego lub studiów o charakterze diagnostycznym w zakresie rozwoju społeczno-gospodarczego lub przestrzennego w skali miejskiego obszaru funkcjonal- nego w ciągu ostatnich 5 lat. ZAŁĄCZNIK 3 SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA (ANG. TOR) POLEGAJĄCEGO NA OPRACOWANIU STUDIÓW UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO DLA GMIN WŁOCŁAWSKIEGO OBSZARU FUNKCJONALNEGO (WOF) Uzasadnienie projektu Na podstawie wcześniej sporządzonej Koncepcji Rozwoju Przestrzennego Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego najprawdopodobniej zaistnieje potrzeba sporządzenia zmian studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla niektórych lub wszystkich z 8 gmin wchodzących w skład Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego. Istotnym elementem sporządzenia studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego powinna być innowacyjność społeczna, polegająca na partycypacji społecznej w procesie sporządzania ww. dokumentów. Uspołecznienie, wykraczające poza realizację obo- wiązków ustawowych, polegać powinno na wprowadzeniu dodatkowych etapów i form kon- sultacji i włączanie szerszych kręgów społecznych do procesu programowania i zarządzania rozwojem przestrzennym WOF za pomocą spotkań, środków komunikacji publicznej lub wyko- rzystania narzędzi internetowych (PPGIS) dla zbierania danych od mieszkańców i organizacji (interesariuszy) (participatory governance) oraz na przyjęciu perspektywy zorientowanej bez- pośrednio na potrzeby i korzyści mieszkańców i lokalnych społeczności (citizen-oriented per- spective). Z tej ostatniej perspektywy kluczowe są następujące korzyści społeczne, które przy- nieść może opracowanie studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla poszczególnych gmin WOF: Mieszkańcy — społeczność lokalna: –– zwiększenie możliwości znalezienia atrakcyjnej pracy, dzięki uruchomieniu nowych przestrzeni pod rozwój inwestycji gospodarczych; –– krótszy czas dojazdu do pracy/szkoły, dzięki zachętom do lokowania ośrodków aktywności –– w najlepiej skomunikowanych miejscach w centrum miasta i wokół głównych węzłów transportu publicznego, bez niekontrolowanego rozproszenia na obsza- rze całego obszaru funkcjonalnego; 70 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego –– poprawa zdrowotności poprzez lepszą jakość powietrza i zmniejszenie zanieczysz- czeń wynikających z kongestii transportowej, dzięki zrównoważonemu transpor- towi — racjonalnie zabudowane miasto pozwala na bardziej opłacalny i intensywny system transportu publicznego oraz zmniejsza potrzebę posiadania prywatnego samochodu; –– poprawa jakości życia dzięki łatwemu dostępowi do niezbędnej infrastruktury publicznej –– (np. żłobki, przedszkola, szkoły); –– lepszy dostęp mieszkańców do terenów otwartych/zielonych, poprzez zmniejsze- nie presji budowlanej na tereny wartościowe przyrodniczo; –– zmniejszenie kosztów życia i codziennego funkcjonowania, a także transportochłon- ności, dzięki powstawaniu dzielnic o przeznaczeniu mieszanym, a nie monofunk- cyjnych „sypialni”; –– przeciwdziałanie polaryzacji społeczno-przestrzennej poprzez rozpowszechnia- nie odpowiednich standardów zagospodarowania terenów i wyposażenia w usługi publiczne; Przedsiębiorcy: –– łatwiejszy, bardziej przewidywalny i efektywny proces inwestowania w strefach działalności gospodarczej przez zainteresowane podmioty; –– poprawa rentowności podmiotów gospodarczych poprzez kreowanie gęstości zabu- dowy sprzyjającej lokalnej przedsiębiorczości (np. sklepy, restauracje, bary funk- cjonują lepiej, gdy otaczają je osiedla z większą gęstością zaludnienia); –– możliwość relatywnego zmniejszenia obciążeń daninami publicznymi w długim okresie poprzez racjonalizację wydatków związanych z funkcjonowaniem obszaru miejskiego (np. transport publiczny, wodociągi i kanalizacja, gospodarka odpadami, oświetlenie uliczne, dostawy energii); –– ułatwiony dostęp do infrastruktury wysokiej jakości, bez której trudno jest przy- ciągnąć nowe firmy i rozwinąć już istniejące oraz promować przedsiębiorczość. Kontekst europejski Polityka UE w obszarze rozwoju miast i planowania przestrzennego opiera się na wielu kluczo- wych dokumentach, takich jak program działania z Lille z 2000 r., urbanistyczne acquis com- munautaire z 2004 r., porozumienie z Bristolu z 2005 r., Karta Lipska na rzecz zrównoważonego rozwoju miast europejskich z 2007 r., a także ramy odniesienia dla zrównoważonego miasta przyjęte podczas spotkania w Marsylii w 2008 r. W szczególności, sygnatariusze Karty Lipskiej zadeklarowali, że europejskie miasta każdej wiel- kości uważają za „cenne i niezastąpione dobra gospodarcze, społeczne i kulturowe”, które należy ochraniać, wzmacniać i rozwijać uwzględniając wszystkie wymiary zrównoważonego rozwoju, tj. „dobrobyt gospodarczy, równowagę społeczną i zdrowe środowisko”. W Karcie Lipskiej czy- tamy również, że „coraz bardziej potrzebujemy całościowych strategii i skoordynowanych dzia- łań ze strony wszystkich osób i instytucji zaangażowanych w proces rozwoju miejskiego, które wykraczałyby poza granice poszczególnych miast”. Innymi słowy, jest to apel o zintegrowaną politykę rozwoju miast. Karta zawiera szereg rekomendacji, a część z nich trudno byłoby wdrożyć nie dysponując spój- nym zestawem narzędzi do planowania przestrzennego. Są to następujące zalecenia: ZAŁACZNIK 3  |  Specyfikacja zamówienia: opracowanie studium dla gmin WOF 71 1. Wykorzystanie na większą skalę zintegrowanego podejścia do polityki rozwoju miej- skiego, stawiając w centrum uwagi całe obszary funkcjonalne, a nie pojedyncze lokali- zacje. Wśród działań prowadzących do tego celu znajdziemy, między innymi: a. Tworzenie i udostępnianie przestrzeni publicznej wysokiej jakości; b. Modernizację sieci infrastruktury i poprawę wydajności energetycznej. W tym kontekście w Karcie podkreślono, jak ważna jest zwarta struktura zasiedlenia – można ja osiągnąć za pomocą przemyślanego planowania przestrzennego i miej- skiego, które zapobiega bezładnej zabudowie miasta poprzez „dokładną kontrolę dostępności gruntu i spekulacyjnych inwestycji budowlanych”. Co istotne, auto- rzy Karty zaznaczają, że „szczególnie trwała okazała się strategia łączenia miesz- kań, miejsc pracy, edukacji, zaopatrzenia i spędzania wolnego czasu w dzielni- cach miejskich.” 2. Zwrócenie szczególnej uwagi na najuboższe dzielnice w kontekście miasta jako całości. Wśród działań prowadzących do tego celu znajdziemy, między innymi: a. Realizację strategii podnoszenia jakości środowiska fizycznego; b. Promowanie wydajnego i dostępnego cenowo transportu miejskiego. Kontekst krajowy Rząd RP zdaje sobie sprawę z tego, że zrównoważony rozwój kraju wymaga usprawnień w obsza- rze planowania przestrzennego. W Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju (2017, s. 228) stwierdzono: „Intensywne przekształcenia przestrzeni związane z postępującą suburbanizacją, zwłaszcza wokół dużych miast, ujawniły brak właściwego zarządzania rozwojem na obszarach funkcjonalnych — ponad granicami administracyjnymi pojedynczych JST — znacząco utrud- niając sprawne funkcjonowanie tych obszarów. Brak koordynacji między działaniami rozwo- jowymi i brak bezpośredniego odniesienia ich do przestrzeni przekłada się na nieefektywność interwencji publicznej oraz problemy w zakresie ochrony interesu publicznego”. W tym kontek- ście szczególnie istotne jest zaliczenie Włocławka do obszaru o „silnej utracie funkcji i nieko- rzystnej sytuacji społeczno-gospodarczej”, dla którego celem polityki regionalnej są zintegro- wane interwencje, w tym usprawnienie zarządzania i wzmocnienie współpracy między miastem i jego obszarem funkcjonalnym. „Krajowa polityka miejska” kładzie nacisk na przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom niekontrolowanej suburbanizacji i poprawę jakości planowania prze- strzennego, z uwzględnieniem punktów stycznych z planowaniem rozwoju, gospodarką nisko- emisyjną i efektywnością energetyczną. Warto zaznaczyć, że zawarta między Polską i Unia Europejską „Umowa partnerstwa na lata 2014-2020” stwarza warunki niezbędne dla skutecznego sprzężenia dwóch obszarów, jakimi są planowanie rozwoju i planowanie przestrzenne, czego dowodem jest kwota 2,4 mld euro przeznaczona na Zintegrowane Inwestycje Terytorialne w 178 miejskich obszarach funkcjonal- nych w Polsce. Aby uzyskać dostęp do tych środków, lokalni włodarze zarządzający obszarami składającymi się na miejski obszar funkcjonalny zawiązali partnerstwa, przygotowali wspólną strategię rozwoju ZIT, a także zapewnili odpowiednie ramy instytucjonalne niezbędne do wdro- żenia strategii. Co więcej, „Umowa partnerstwa” promuje zasady i cele krajowej polityki pla- nowania przestrzennego, co oznacza, że wszystkie priorytety inwestycyjne muszą być zgodne z kluczowymi zasadami planowania przestrzennego, takimi jak: • powstrzymanie żywiołowego rozlewania się miast, zapobieganie rozpraszaniu zabu- dowy i pogłębianiu chaosu przestrzennego; • w maksymalnym możliwym zakresie, kształtowanie przestrzeni publicznej przyjaznej dla mieszkańców i sprzyjającej rozwiązaniom niskoemisyjnym; • uwzględnienie w polityce przestrzennej kwestii adaptacji do zmian klimatu, lokalizacja silnych generatorów ruchu w obszarach obsługiwanych wysokowydajnym transportem miejskim; • priorytet dla ponownego wykorzystania terenu i wypełniania zabudowy zamiast eks- pansji na tereny niezabudowane (projekty typu brownfield raczej niż greenfield); 72 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego • troska o estetykę poszczególnych przedsięwzięć i ich dopasowanie do otoczenia z posza- nowaniem kontekstu przyrodniczego, kulturowego i społecznego; • zapewnienie szerokiej partycypacji społecznej w procesach planowania przestrzennego i przygotowania inwestycji. Kontekst regionalny Obszar Funkcjonalny Włocławka jest obszarem utrwalonym już w polityce prowadzonej przez Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego. Jako obszar o szczególnych problemach wska- zany jest w „Strategii rozwoju województwa kujawsko-pomorskiego — Plan modernizacji 2020+”. WOF, podobnie jak Grudziądz i Inowrocław ze swoimi obszarami funkcjonalnymi, stanowi Obszar Strategicznej Interwencji (OSI) — drugi (po ZIT) poziom realizowanej w województwie Polityki Terytorialnej, na potrzeby której dedykowane zostały specjalne środki w RPO WK-P 2014-2020. W celu współpracy przy rozwiązywaniu wspólnych problemów i wykorzystywaniu potencjału rozwoju zawiązano porozumienia pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego i opraco- wano „Strategię rozwoju Obszaru Strategicznej Interwencji dla miasta Włocławek oraz obszaru powiązanego z nim funkcjonalnie”. WOF jest jednym z wyznaczonych w województwie kujawsko-pomorskim obszarów funkcjo- nalnych12, dla których należy sformułować zasady zagospodarowania i zalecenia dotyczące kształtowania przestrzeni, które powinny być brane pod uwagę przy sporządzaniu dokumen- tów planistycznych w WOF13. Głównym motorem gospodarczym województwa są jego największe obszary miejskie, więc jeśli one nie będą funkcjonować prawidłowo, skutki odczuje cała regionalna gospodarka. Solidne narzędzia planowania przestrzennego odgrywają również ważną rolę w zwiększaniu atrak- cyjności i dostępności danego obszaru dla inwestorów. Biorąc pod uwagę, że WOF zaliczony został do obszaru funkcjonalnego o znaczeniu regionalnym trzeba koniecznie zadbać o to, aby działał prawidłowo, a mądre planowanie przestrzenne może podnieść jego konkurencyjność i atrakcyjność. Zakres merytoryczny Podstawą decyzji o potrzebie aktualizacji lokalnych dokumentów planistycznych uchwalanych na podstawie ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, w tym w szczególności studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy będzie Koncepcja Rozwoju Przestrzennego WOF. Po stwierdzeniu potrzeby zmiany stu- dium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, aktualizowane studium musi być spójne z Koncepcją. Zasady i tryb sporządzania studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzen- nego lub jego zmiany dokładnie precyzują przepisy ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowa- niu i zagospodarowaniu przestrzennym. Treść studium musi być zatem zgodna z obowiązują- cymi przepisami prawa, w tym w szczególności z art. 10 ww. ustawy. Jednocześnie, w zmianach studiów należy uwzględnić w szczególności następujące elementy: 1. wskazówki zawarte w Katalogu dobrych praktyk/rekomendacji dotyczących planowa- nia w skali lokalnej, w zakresie praktycznego wykorzystania i wdrożenia ustaleń kie- runkowych wynikających z Koncepcji Rozwoju Przestrzennego WOF, w tym wskaźniki realizacji wdrażania jej ustaleń do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodaro- wania przestrzennego poszczególnych gmin; 2. ustalenia kierunkowe zawarte w Koncepcji Rozwoju Przestrzennego WOF, w tym przede wszystkim dotyczące: ZAŁACZNIK 3  |  Specyfikacja zamówienia: opracowanie studium dla gmin WOF 73 a. prognozy demograficznej dla WOF jako całości; b. analizy realnego zapotrzebowania na nową zabudowę, w szczególności zapo- trzebowania na tereny aktywizacji gospodarczej, mieszkalnictwa oraz turystyki i rekreacji na podstawie dotychczasowych i prognozowanych trendów ekono- micznych i przestrzennych, biorąc pod uwagę różne sektory gospodarki; c. wskazanych potencjalnych lokalizacji stref aktywizacji gospodarczej, mieszkal- nictwa oraz turystyki i rekreacji; d. obszarów w najwyższym stopniu przygotowanych do zabudowy, poza obszarami o w pełni wykształconej zwartej strukturze funkcjonalno-przestrzennej; e. wyznaczonych obszarów stanowiących szkielet tzw. „zielonej infrastruktury” WOF, istotnych z punktu widzenia ochrony środowiska i krajobrazu kulturowego, w tym w szczególności korytarzy ekologicznych i klinów napowietrzających, ze wskazaniem pożądanego zakresu ograniczenia możliwości zabudowy na tych terenach; f. zaproponowanego system rozwoju układu transportowego dla WOF jako całości; 3. ustalenia dotyczące zagospodarowania przestrzennego poszczególnych gmin, wynika- jące z indywidualnego zapotrzebowania danej gminy na daną funkcję, oparte na wła- ściwych celach rozwoju, działalności człowieka i dynamice obszaru – przy czym dla wszystkich 8 gmin nowe tereny pod zabudowę muszą zostać wytyczone w sposób zin- tegrowany i skoordynowany, po uwzględnieniu dynamiki rozwoju na poziomie całego WOF. Ustalenia studiów powinny być pisane językiem imperatywnym i zwięzłym, bez zbędnych komentarzy i opisów oraz umożliwiającym jednoznaczną interpretację. Powinny w ustaleniach zawierać pojęcia, które znajdują odpowiedniki w obowiązującym prawie w zakresie: prawa budowlanego, planowania przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowi- ska, ochrony przyrody, ochrony zabytków itp. W wypadku braku pojęcia w wyżej wskazanych przepisach powinny zawierać słowniczek z objaśnieniami. Część tekstową należy przygotować w taki sposób, aby była spójna z częścią graficzną. Studium powinno być zrównoważone w tym sensie, że z jednej strony nie powinno być nad- miernie restrykcyjne ani blokować szybkich korekt celem dostosowania się do zmian w dyna- mice rozwoju, ale z drugiej strony powinno być na tyle jednoznaczne, by zapobiegać podejmo- waniu arbitralnych decyzji planistycznych. W trakcie prac nad studiami uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego dla poszczególnych gmin, Wykonawca będzie pozostawać w stałym kontakcie z przedstawicie- lami danej gmin w celu współpracy merytorycznej oraz regularnej oceny postępu prac. W tym celu powołany powinien zostać Zespół Ekspercki WOF, składający się z przedstawicieli Urzędu Marszałkowskiego, Kujawsko-Pomorskiego Biura Planowania Przestrzennego i Regionalnego oraz gmin tworzących WOF, który stanowić będzie bieżącą platformę wymiany informacji i koor- dynacji prac nad zmianami studiów. Wykonawca w ramach procedury sporządzania studium zobowiązany będzie do: 1. wykonania studium zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa oraz z należytą starannością; 2. rozpatrzenia wniosków złożonych do studium; 3. sporządzenia projektów studium wraz z prognozą oddziaływania na środowisko oraz uzyskania akceptacji organów wykonawczych danej gminy i Zespół Planowania WOF; 4. uzyskania wymaganych przepisami prawa uzgodnień i opinii do projektu studium, w tym udział w posiedzeniach komisji urbanistyczno-architektonicznych; 5. przedstawienia w formie pisemnej stanowiska w sprawie uzyskanych opinii i uzgodnień; 6. wprowadzenia zmian wynikających z uzyskanych opinii i uzgodnień; 7. udziału w dyskusji publicznej w trakcie wyłożenia projektu studium; 8. sporządzenia wykazu uwag wniesionych do projektu studium wraz ze stanowiskiem w sprawie ich rozpatrzenia; 74 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego 9. wprowadzenia zmian do projektu studium wynikających z uwzględnionych uwag; przygotowanie do przedłożenia radom gminnym projektu studium wraz z rozstrzy- 10. gnięciem o sposobie rozpatrzenia uwag; 11. udziału w posiedzeniach komisji rad gminnych i sesjach rad gminnych przy uchwala- niu studium; dostosowania przedmiotu zamówienia do nowych przepisów prawa w przypadku 12. zmiany ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w trakcie wykony- wania zamówienia. W związku z art. 46 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środo- wisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddzia- ływania na środowisko, Wykonawca zobligowany będzie do przeprowadzenia Strategicznej Oceny Oddziaływania na Środowisko w odniesieniu do skutków wprowadzenia ustaleń stu- dium w życie. Wykonawca uzgodni zakres i stopień uszczegółowienia prognozy oddziaływania na środowisko z właściwymi organami. W następnej kolejności opracuje prognozę oddziały- wania na środowisko projektu dokumentu, którą podda konsultacji społecznej oraz przedstawi do zaopiniowania właściwym organom. Ponadto, Wykonawca przynajmniej raz w ciągu trwania procedury planistycznej, przeprowa- dzi konsultacje społeczne projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, zorganizowane w formie spotkania otwartego dla mieszkańców danej gminy należącej do WOF. Konsultacje społeczne odbędą się po sporządzeniu pełnego projektu studium, po akceptacji projektu przez władze gminy i Zespół Ekspercki WOF, przed ustawowym etapem opiniowania i uzgadniania. Sugeruje się również przeprowadzenie konsultacji społecznych na wstępnym etapie sporządzania studium tzn. po podjęciu przez radę gminy uchwały inten- cyjnej, przed rozpoczęciem zbierania wniosków do studium. Sugerowane konsultacje służyć będą informacji o możliwości składania wniosków. Całość kosztów przygotowania konsultacji w formie spotkań z interesariuszami, w tym: zapew- nienie sali, poinformowanie o terminie w sposób zwyczajowo przyjęty, koszty podróży oraz ewentualnego zakwaterowania osób uczestniczących w konsultacjach ze strony Wykonawcy ponosić będzie Wykonawca. Najlepiej byłoby, gdyby poszczególne, niezbędne do zmiany studia dla poszczególnych gmin WOF zostały zlecone i przygotowane przez jedną i tę samą firmę, co umożliwi lepszą koordyna- cję prac oraz spójność zastosowanych definicji oraz grafiki i symbolizacji. Opracowane w studium zagadnienia należy przedstawić w wersji tekstowej z tabelami i wykre- sami oraz na załącznikach graficznych w jednakowej skali. Podkłady mapowe w wersji elektro- nicznej zapewni Zamawiający i zostaną one przekazane Wykonawcy 30 dni od momentu pod- pisania umowy. Wykonawca przygotuje prezentację multimedialną w formacie .ppt lub innym umożliwiają- cym zamieszczenie materiału na stronie internetowej podsumowującą powstały dokument, a także raport z konsultacji społecznych studium, celem zaprezentowania wyników szerszej grupie odbiorców. Prezentacja powinna zawierać poza częścią opisową elementy graficzne, tabele, wykresy itp. Studium w wersji finalnej zostanie przekazana organom gmin tworzących WOF, dla których studium było sporządzane. Przekazanie całości opracowania w wersji elektronicznej nastąpi na nośniku cd/dvd: • dla plików tekstowych w formacie doc. • dla rysunków (mapy, infografika, etc.) w formacie shp, jpg. oraz pdf. ZAŁACZNIK 3  |  Specyfikacja zamówienia: opracowanie studium dla gmin WOF 75 Dane przestrzenne zebrane w trakcie tworzenia studiów uwarunkowań i kierunków zagospoda- rowania przestrzennego powinny zostać opracowane w formacie, który umożliwi ich zamiesz- czenie w Zintegrowanej Bazie Danych GIS dla WOF. Baza danych GIS dla WOF będzie spełniać takie kryteria, które umożliwią ich kompatybilność z bazą stworzoną na potrzeby Koncepcji rozwoju przestrzennego WOF. Ramy czasowe W pełni ukończone studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, zostanie dostarczone przez Wykonawcę do Zleceniodawcy, w celu przekazania go do uchwale- nia radzie gminy, w terminie 16 miesięcy od daty podpisania umowy. Harmonogram realizacji i budżet ETAP 1: Przekazanie projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania prze- strzennego do organów uzgadniających i opiniujących • 40% wartości umownego wynagrodzenia; • 10 miesięcy od daty podpisania umowy; ETAP 2: Przekazanie projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania prze- strzennego do wyłożenia do publicznego wglądu • 20% wartości umownego wynagrodzenia; • 13 miesięcy od daty podpisania umowy; ETAP 3: Przekazanie projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania prze- strzennego do rady gminy w celu uchwalenia • 20% umownego wynagrodzenia; • 16 miesięcy od daty podpisania umowy; ETAP 4: Dostarczenie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzen- nego i włączenie go do cyfrowego systemu GIS • 20% umownego wynagrodzenia; • 18 miesięcy od daty podpisania kontraktu. Dokumenty i dane udostępniane wszystkim oferentom • Strategia Rozwoju Województwa Kujawsko-Pomorskiego; • Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Kujawsko-Pomorskiego; • Strategię rozwoju gminy; • Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Dokumenty i dane udostępniane zwycięskiemu oferentowi • Strategia Rozwoju Województwa Kujawsko-Pomorskiego; • Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Kujawsko-Pomorskiego; • Strategia rozwoju gminy; • Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego; • Wszystkie Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego zatwierdzone przez radę gminy; 76 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego • Opracowania studium wykonalności dla nowych projektów infrastrukturalnych — zatwierdzone lub oczekujące na zatwierdzenie; • Mapa topograficzna gminy; • Mapy katastralne gminy, ze szczegółową informacją na temat działek; • Najbardziej aktualna dostępna warstwa z budynkami; • Wszelkie dostępne dane GIS związane z tematem. Wymogi merytoryczne w stosunku do oferenta Warunek posiadania wiedzy i doświadczenia — zostanie spełniony, jeżeli Wykonawca wykaże, że w okresie ostatnich 5 lat przed upływem terminu składania ofert, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy — w tym okresie, wykonał należycie, a w przypadku świadczeń okreso- wych lub ciągłych również wykonuje należycie co najmniej 2 usługi, polegające na przygotowa- niu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy uwzględnia- jącego bilans terenów przeznaczonych pod zabudowę, obejmującego co najmniej jedno miasto o liczbie mieszkańców większej niż 50 tys. Warunek dysponowania odpowiednim potencjałem technicznym oraz osobami zdolnymi do wykonania zamówienia — zostanie spełniony. Jeżeli Wykonawca wykaże, że dysponuje minimum 2 osobami, w tym: • minimum 2 osobami, które spełniają jeden z warunków określonych w art. 5 pkt 1-5 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, • minimum jedną osobą z umiejętnościami w zakresie posługiwania się narzędziami i aplikacjami GIS (Geographical Information Systems) umożliwiającymi m.in. prowadze- nie analiz przestrzennych procesów społeczno-gospodarczych zachodzących w jednost- kach samorządu terytorialnego. 77 ZAŁĄCZNIK 4 ROZWÓJ KOMPETENCJI PLANISTYCZNYCH W GMINACH — ANKIETA POTRZEB WRAZ Z PODSUMOWANIEM OTRZYMANYCH ODPOWIEDZI ROZWÓJ KOMPETENCJI PLANISTY- CZNYCH – ANKIETA POTRZEB Podstawowe dane Nazwa gminy: Liczba osób zatrudnionych W pełnym W niepełnym w wydziale planowania i wymiarze godzin: wymiarze godzin: urbanistyki: Data ostatniej aktualizacji i termin ważności studium: Planowana data kolejnej aktualizacji studium: Ile pozwoleń na budowę wydawano rocznie na przestrzeni 5 ostatnich lat (uśredniając): Potrzeby w zakresie rozwoju kwalifikacji i kompetencji Zcentralizowana funkcja wsparcia 1.  Pana/Pani zdaniem, czy zcentralizowana funkcja wsparcia (np. centralne zasoby ds. planowania i urbanistyki albo specjaliści ds. GIS) byłaby przydatna w przypadku Pana/Pani gminy? Taka jednostka byłaby usytuowana na szczeblu WOF albo województwa. . ☐ Tak ☐ Nie 2.  Wszelkie sugestie dotyczące zcentralizowanego modelu wsparcia, pożądanych elementów, zasad funkcjonowania, itp. 78 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego Wsparcie ukierunkowane na specyficzne potrzeby poszczególnych gmin 3.  Z poniższych propozycji proszę wybrać działania, które Pana/Pani zdaniem byłyby potrzebne w Pana/Pani gminie. W każdym przypadku proszę opisać konkretne potrzeby wraz z oczekiwaniami co do zakresu i ilości wsparcia, o ile to możliwe. ☐   Szkolenia (proszę opisać rodzaj szkoleń, a także liczbę osób do potencjalnego przeszkolenia) ☐  Pomoc techniczna (proszę opisać rodzaj pomocy technicznej, np. pomoc merytoryczna w tworzeniu studium albo szczegółowych planów zagospodarowania, itp.) ☐  Sprzęt (proszę opisać rodzaj sprzętu, np. sprzęt komputerowy lub oprogramowanie, wraz z oczekiwaniami co do zakresu i ilości, o ile to możliwe). Dziękujemy za wypełnienie ankiety! Załącznik 4  |  Zapotrzebowanie na kompetencje planistyczne w gminach WOF 79   Zestawienie odpowiedzi do ankiety na temat potrzeb w zakresie rozwoju kompetencji planistycznych Średnia liczba Cent- Ostatnia Kolejna pozwoleń na budowę ralna aktualizacja planowana wystawianych w ciągu funkcja  Gmina Obecna obsada kadrowa studium aktualizacja roku (za ostatnie 5 lat) wsparcia Uwagi Kowal W pełnym wymiarze godzin: Studium— 2018 277 decyzji o Tak • Byłoby dobrze, gdyby 2 osoby Uchwała nr (opóźnienie) warunkach zabudowy, jednostka znajdowała 1 osoba – Podinspektor ds. XIV/66/2000 28 decyzji w sprawie się dość blisko obszaru, budownictwa i promocji gminy z dnia lokalizacji inwestycji który miałaby obsługiwać 1 osoba – Kierownik Referatu 08.02.2000, pożytku publicznego (znajomość terytorium i Inwestycji, Budownictwa i nie zaktualizo- tematyki, łatwy kontakt) Gospodarki Komunalnej wano Lubanie W niepełnym wymiarze godzin: 2006 2019 Około 30 Tak • Zcentralizowana platforma na 2 osoby szczeblu WOF, nie wyższym. Można wykorzystać Infostradę PiK (szczebel wojewódzki), ale raczej do prezentacji danych niż do faktycznych prac nad WOF. • Wsparcie merytoryczne przy wprowadzaniu danych na platformę (albo osoba, która się tym zajmie w oparciu o dane przesłane przez gminy) • Zgodnie z informacją przedstawioną podczas spotkania: można się oprzeć na strukturach OSI; potrzebne będzie źródło finansowania—cały etat dla osoby obsługującej platformę Brześć W pełnym wymiarze godzin: Wrzesień NA 120 Tak • Brak sugestii Kujawski 1 osoba; 2009 / W niepełnym wymiarze godzin: bezterminowo 1 osoba Fabianki W pełnym wymiarze godzin: 14 czerwca 2019-2020 50 Tak • Szkolenia i doradztwo 1 osoba 2000 w tematyce planowania przestrzennego, sporządzania studium i planów miejscowych Włocła- W pełnym wymiarze godzin: 2000 2020 Średnio, 102 Tak • Byłoby dobrze, gdyby wek 2 osoby pozwolenia na jednostka znajdowała 1 osoba - Specjalista ds. budowę. Liczba się dość blisko obszaru, budownictwa i ochrony wydanych decyzji o który miałaby obsługiwać środowiska, zajmujący się warunkach zabudowy: (znajomość terytorium i także decyzjami o warunkach średnio, 138 tematyki, łatwy kontakt). zabudowy 1 osoba – Specjalista ds. obrotu nieruchomościami i działalności gospodarczej, zajmujący się także planowaniem przestrzennym (plany miejscowe, studium, udzielanie informacji, wypisów i wyrysów z rejestrów) Miasto W pełnym wymiarze godzin: Uchwała Trwają prace Średnio, w latach 2014 Tak • Specjalne biuro wsparcia Włocła- 8 osób + 1 kierownik w Rady Miasta nad nowelizacją -2018 – 451/rok (2014 merytorycznego WOF, wek Referacie Zagospodarowania Włocławek nr studium, – 446, 2015 – 505, 2016 finansowane ze środków Przestrzennego w Wydziale 103/XI/2007 zgodnie z – 401, 2017 – 438, 2018 pomocy technicznej Urbanistyki i Architektury z dnia 29 uchwałą – 466, 2019 (na dzień (zabezpieczające wspólne października Rady Miasta przeprowadzenia potrzeby – projektowanie 2007 Włocławek nr ankiety) - 126) OSI, współpraca w XL/19/2014 z dziedzinie planowania dnia 17 marca przestrzennego na styku 2014 gmin OSI). 80 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego Zapotrzebowanie na szkolenia Zapotrzebowanie na wsparcie merytoryczne Potrzeby w zakresie oprzyrządowania • Ogólne szkolenie poświęcone tematyce • Pomoc w procedurze związanej z • Brakuje nam drukarki wielkoformatowej, a planowania przestrzennego (aktualnie przygotowaniem dokumentacji (terminy, także specjalistycznego oprogramowania obowiązujące przepisy, rodzaje dokumentów, wykaz instytucji, dokumentacja formalna i do otwierania i edytowania załączników do ich wzajemne odniesienia, procedury prawna, itp.) map, dostępu do portali z mapami przygotowawcze, wymagania wobec • Obowiązujące przepisy, orzecznictwo, oferentów uczestniczących w przetargu na interpretacje, itp. wykonanie studium) • Rozwiązywanie konfliktów społecznych (w • Szkolenie z Infostrady tym w związku z określaniem warunków • Szkolenie z QGIS zabudowy) • Dobrze byłoby przeszkolić 2 pracowników • Wydawanie opinii o innych dokumentach liniowych i 1 osobę odpowiedzialną za planistycznych sporządzanych przez wsparcie gminy w obszarze IT inne podmioty (np., ościenne gminy, województwo) • Regulacje dotyczące planowania, w • Pomoc merytoryczna—w formie zewnętrznej, • Taka pomoc zawsze będzie mile widziana; tym decyzji o warunkach zabudowy i nieformalnej kontroli/audytu—np. przed oprogramowanie GIS (darmowe), takie samo obowiązujących ograniczeń—2 osoby publikacją studium i rozesłaniem go do albo kompatybilne na całym terytorium • Korzystanie z oprogramowania (np. QGIS) na konsultacji WOF. Komputery (i monitory!) umożliwiające podstawowym poziomie zaawansowania, • Wsparcie w obsłudze oprogramowania, nieprzerwaną pracę. Poza tym, możliwość standardy wymiany danych—2 osoby kontakty ze specjalistami zakupu licencji na oprogramowanie • Kontrola jakości studium pod względem niezwiązane bezpośrednio z GIS, tylko aspektów technicznych (np. możliwości wykorzystywane obecnie do realizacji zadań wprowadzenia na platformę, standardy • np. MS Office nowa wersja (nie starsza niż danych, itp.) rok) – dla opisowych i analitycznych sekcji dokumentów planistycznych. • Na dzień przeprowadzenia ankiety— 2 stanowiska pracy dla 2 osób, ale mogłaby to być 1 stanowisko pracy traktowane jak zewnętrzne, „połączone” z platformą. • Drukarka kolorowa format A3 albo, w wersji „bogatej”, urządzenie wielofunkcyjne (kserokopiarka, skaner, drukarka). Może to być tylko jedno urządzenie działające w sieci. • Korzystanie z programów graficznych— • Wsparcie techniczne przy nowelizowaniu • Nie zgłoszono potrzeb 2 osoby studium kierunków i uwarunkowań • Szkolenie poświęcone tematyce zagospodarowania przestrzennego planowania przestrzennego i gospodarki nieruchomościami—2 osoby • Szkolenie z procedur uchwalania studium i • Wsparcie merytoryczne i techniczne przy • Oprogramowanie—1 stanowisko pracy planu miejscowego (1-2 osoby) sporządzaniu studium i planu miejscowego dedykowane planowaniu przestrzennemu • Komputer, na którym można otwierać duże pliki • Ogólne szkolenie poświęcone tematyce • Pomoc w procedurze związanej z • 2 komputery o lepszych parametrach planowania przestrzennego (aktualnie przygotowaniem dokumentacji (terminy, niż obecnie, 2 duże monitory, drukarka obowiązujące przepisy, rodzaje dokumentów, wykaz instytucji, dokumentacja formalna i wielkoformatowa ich wzajemne odniesienia, procedury prawna, itp.) przygotowawcze, wymagania wobec • Obowiązujące przepisy, orzecznictwo, oferentów uczestniczących w przetargu na interpretacje, itp. wykonanie studium) • Rozwiązywanie konfliktów społecznych (w • Szkolenie z Infostrady tym w związku z określaniem warunków • Szkolenie z QGIS zabudowy) • Dobrze byłoby przeszkolić 2 pracowników • Wydawanie opinii o innych dokumentach liniowych i 1 osobę odpowiedzialną za planistycznych sporządzanych przez wsparcie gminy w obszarze IT inne podmioty (np., ościenne gminy, województwo) • Do sporządzania planów miejscowych w • Tematyka strategii zagospodarowania i • Oprogramowanie GEOMEDIA—ważne programie Qgis—8/9 osób zabudowy, w tym dla miast/gmin, strategia licencje (+wsparcie)—8 osób • Do tworzenia ewidencji gruntów dostępnych zagospodarowania i zabudowy OSI pod zabudowę (dla celów studium)—2/3 osoby • Tworzenie ewidencji gruntów dostępnych pod zabudowę (dla celów studium) Załącznik 4  |  Zapotrzebowanie na kompetencje planistyczne w gminach WOF 81 ZAŁĄCZNIK 5 OSZACOWANIE POTRZEB BUDOWY POTENCJAŁU W ZAKRESIE PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO Szacunkowe koszty studium i planu miejscowego Szacunkowe koszty sporządzenia studium i planu miejscowego można podsumować następująco: • Gross price for a Studium project between 50 000 and 80 000 zł. • Gross price for local plans up to 10ha between 8 000 and 15 000 zł • Gross price for local plans above 10ha between 10 000 and 40 000 zł. Oszacowanie oparto na następujących założeniach: • Plany zostaną opracowane przez konsultantów lokalnych. • Terminy (w przybliżeniu): –– Około 18 miesięcy na aktualizację studium –– Około 12 miesiące na plany miejscowe bez przekwalifikowania (np. odrolnienia) –– Około 24 miesiące na plany miejscowe z przekwalifikowaniem gruntów Trzeba podkreślić, że koszty opracowania dokumentów planistycznych mogą się znacznie róż- nić, a powyższe kwoty są przybliżone. Inne czynniki, które należy wziąć pod uwagę, to: wyma- gany poziom szczegółowości, rodzaj firmy konsultingowej i liczebność zespołu, ilość dostęp- nych informacji lub danych, procedury administracyjne w poszczególnych gminach, lokalne różnice na terenie całego kraju, itp. Szacunkowe koszty szkoleń i oprzyrządowania Z wyników ankiety poświęconej badaniu potrzeb gmin wchodzących w skład WOF w zakresie rozwoju posiadanych kompetencji i potencjału wynika, że wielu respondentów zgłasza zapo- trzebowania na szkolenia z tematyki GIS, a także na sprzęt (komputery i drukarki). W tym kon- tekście, prezentujemy poniżej tabelę z przybliżonym szacunkiem kosztów dla wspomnianych pozycji. Koszty oczywiście mogą się wahać w zależności od dostawcy, formatu, czasu trwania usługi, liczby osób, zawartości i poziomu zaawansowania kursu, charakterystyki sprzętu, itp. 82 Planowanie przestrzenne dla Włocławskiego Obszaru Funkcjonalnego   Szacunkowe koszty szkoleń i oprzyrządowania Koszt Liczba szko- uczest- lenia Czas Pozycja ników (EUR) trwania Założenia Uwagi 1a Podstawowe Ok. 4-8 5,000 – 5 dni • Trainers are invited to the city. Ceny za QGIS i ArcGIS mogą się szkolenie z GIS osób 6,500 (This assumes delivery by a różnić. (grupowo) Polish company.) • For participants without any Przykładowe kursy z systemu GIS: 1b Zaawanso- Ok. 4-8 6,500- 5 dni prior GIS knowledge wane szkolenie osób 7,500 • Travel costs are not included. - QGIS z GIS (grupowo) • Price does not depend on https://gis-support.pl/szkolenia-gis/ actual number of participants (although an upper limit may - ESRI be set depending on the https://www.esri.pl/katalog-szkolen/ trainer). 1c Podstawowe 1 1,500- 5 dni • Individual participants are szkolenie z GIS 2,000 sent to attend external (indywidualnie) training. • For participants without any prior GIS knowledge • Travel costs are not included. 2 komputer 1 900- • Intel i7 or equivalent Na przykład, Dell Inspiron Desktop 1400 processor albo Dell Precision 3630 Tower • 16 GB RAM • 120 GB SSD and 1+ TB hard drive • GPU with 1 GB RAM 3 Plotery 1 2,200 – • 36-inch printer (allow A1 size Na przykład, HP Designjet T520 (drukarki 2,700 printing) wielkoforma- towe) 4 Licencja ArcGIS 1 4,000   Licencja na komputer bez ograniczeń czasowych (może ulec zmianie, ponieważ ESRI wprowadza nową politykę cenową) 5 Licencja QGIS 1 0   QGIS to GIS o otwartym kodzie źródłowym, licencjonowany na zasadzie Powszechnej Licencji Publicznej 83 PRZYPISY 1. Studium jest dokumentem wyrażającym politykę prze- 7. Na przykład jedna gmina może oznaczać kolorem żółtym strzenną gminy, wyznacza uwarunkowania i kierunki tereny mieszkaniowe, podczas gdy inna gmina będzie planowania przestrzennego. Nie jest jednak aktem prawa używać koloru żółtego do wskazania obszarów prze- miejscowego. mysłowych; kolejnym przykładem jest brak standardów 2. Miasto Włocławek, Gmina Brześć Kujawski, Gmina oznaczania obiektów na mapach. Choceń, Gmina Fabianki, Gmina Kowal, Gmina Lubanie, 8. Podczas wywiadów niektóre gminy zwracały uwagę Gmina Włocławek oraz miasto Kowal. na ryzyko pozwania gminy o odszkodowanie z tytułu 3. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego (pla- utraty wartości gruntów w wyniku postanowień planu ny miejscowe) zawierają szczegółowe ustalenia dotyczące miejscowego przez właścicieli przedmiotowych działek. przeznaczenia i zagospodarowania terenu oraz parametry Na przykład, jeśli na działce planowana jest droga lub zabudowy. Są aktami prawa lokalnego. Stopień pokrycia inny obiekt użyteczności publicznej, wartość inwestycyj- terytorium kraju planami miejscowymi jest niski; szacuje na działki może się zdewaluować. się, że około 70 procent terytorium kraju nie jest objęte 9. Posiadane dane nie pozwalały na ustalenie dokładnej postanowieniami planu miejscowego. Brak planu miej- liczby dzieci w wieku szkolnym w poszczególnych miej- scowego to problem wywołujący poważne konsekwencje, scowościach ani dokonać stosownej dezagregacji, dlatego ponieważ pozbawia gminy niezbędnego instrumentu analizę oparto na łącznej liczbie ludności WOF. zapewniającego obiektywne i spójne decyzje planistyczne 10. Uchwała nr 30/1135/16 Zarządu Województwa Kujawsko— i umożliwiającego skuteczną kontrolę i egzekwowanie Pomorskiego z dnia 27.07.2016 r. postanowień. W ostatecznym rozrachunku ma wpływ 11. Zasady zagospodarowania i zalecenia dla WOF zawarte na zdolność gminy do przyciągania i promowania inwe- są w sporządzanym obecnie nowym Planie zagospodaro- stycji sektora prywatnego. wania przestrzennego województwa. 4. Koncepcję Rozwoju Przestrzennego można w przybliżeniu 12. Uchwała nr 30/1135/16 Zarządu Województwa Kujawsko— porównać do Koncepcji Kierunków Rozwoju Przestrzen- Pomorskiego z dnia 27.07.2016 r. nego. Jednak nie istnieje konkretny, ustawowy odpowied- nik takiego dokumentu, stąd brak oficjalnej nazwy. 13. Zasady zagospodarowania i zalecenia dla WOF zawarte są w sporządzanym obecnie nowym Planie zagospodaro- 5. Trwają prace nad nowym wojewódzkim planem zagospo- wania przestrzennego województwa. darowania przestrzennego. 6. Konkretnie: ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r.: Art. 9 w odnie- sieniu do studium oraz Art. 14 w odniesieniu do planu miejscowego.