Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл Дэд төслийн хэрэгжилтэд хийсэн Хөндлөнгийн үнэлгээний тайлан Дэлхийн банкны захиалгаар олон улсын зөвлөх Вадель Кабрера бэлтгэв. 2017 оны 11 дүгээр сар 2 Товчилсон үгийн жагсаалт АНЭ Аймгийн нэгдсэн эмнэлэг АЗДТГ Аймгийн Засаг даргын Тамгын газар БХАН Боловсролын хамтын ажиллагааны нийгэмлэг БНБТ Бүх нийт боловсролын төлөө! Үндэсний эвсэл БЭОТ Бүсийн эмчилгээ, оношлогооны төв ДЕМО Ардчиллын боловсрол төв ИОК Иргэдийн онооны карт ИНБ Иргэний нийгмийн байгууллага МУНЭХБТ Монгол Улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх нь төсөл МНЭММН Монголын нийгмийн эрүүл мэндийн мэргэжилтнүүдийн нийгэмлэг НБХ Нийгмийн бодлогын хэлтэс ӨЭМТ Өрхийн эрүүл мэндийн төв ЭМГ Эрүүл мэндийн газар ТББ Төрийн бус байгууллага ШХА Швейцарын хөгжлийн агентлаг Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл ТАЛАРХАЛ Хөндлөнгийн үнэлгээ хийх явцад биднийг хүлээн авч цаг заваа гарган өөрийн үнэтэй санал, туршлагаа хуваалцсан орон нутгийн оролцогч талууд аймгийн удирдлага, ТББ-ын төлөөлөл, иргэд, үнэлгээний багийн гишүүдэд талархаж байна. Дэлхийн банкны суурин төлөөлөгчийн газрын ажилтнууд болон МУНЭХБ төслийн багийн хамт олонд техникийн болон захиргааны дэмжлэг үзүүлсэнд баярлалаа. Үүнээс гадна судалгааны өгөгдөл цуглуулах, орчуулганы ажилд тусалсан Г.Пүрэвтогтоход тусгайлан талархаж байна. 3 4 Тайлангийн хураангуй “Монгол Улсад нийгмийн эгэх Үүнд: хариуцлагыг бэхжүүлэх нь” төсөл нь • Нийгмийн эгэх хариуцлагын үйл илүү ил тод, хариуцан тайлагнадаг, явц үр дүнтэй улсын салбарын хөрөнгийн удирдлагыг үндэсний болон орон • Засаглал, төрийн үйлчилгээ, нутгийн түвшинд бий болгох оролцогч талуудыг чадавхижуулах зорилгоор 10 аймаг, нийслэлийн 3 талаар бий болгосон үр дүн дүүрэгт хэрэгжиж байна. Төслийг • Тогтвортой байдлыг хангах хэрэгжүүлэх стратеги нь иргэдийн механизмыг бий болгох зэрэг оролцооны үйл явц, мэдээллийг ил болно. тод, нээлттэй олон нийтэд хүргэх Говь-Алтай аймгийн дэд төсөл тогтолцоог сайжруулахын тулд орон хэрэгжиж дуусаагүй байсан нутгийн захиргааны байгууллага, учраас энэ аймгаас бусад Дорнод, иргэний нийгмийн байгууллага болон Говьсүмбэр, Хэнтий, Ховд, Хөвсгөл, олон нийтийн хамтын ажиллагааг Сэлэнгэ, Сүхбаатар, Увс болон дэмжих юм. Аймгуудад хэрэгжсэн Өвөрхангайд зэрэг аймгуудад дэд төслүүдийг сонгохдоо тухайн хэрэгжсэн эрүүл, мэнд боловсролын аймгийн ядуурлын гаралт, нийгмийн нийгмийн эгэх хариуцлагын дэд эгэх хариуцлагыг хэрэгжүүлэхэд төслийн үр дүнг баримтжуулсан. бэлтгэгдсэн байдал, эрүүл мэнд болон боловсролын шалгуур үзүүлэлт зэрэг Төслийн хэрэгжилттэй газар дээр холимог шалгуурыг харгалзжээ. нь очиж танилцах, орон нутгийн болон үндэсний ТББ, орон нутгийн Уг хөндлөнгийн үнэлгээг төслийн төрийн албан хаагчид, орон дотоодын болон донорын тайланд нутгийн удирдлага, үйлчилгээний тусгаж оруулах, дэд төслийн байгууллагуудтай ярилцлага хийх туршлагыг түгээн дэлгэрүүлэх, давтан зэргээр их хэмжээний мэдээллээс хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаатай төслийн туршлага, сургамжийг холбоотой төслийн шийдвэр гаргахад нарийвчлан тодорхойлсон. ашиглах зорилгоор гүйцэтгэв. Хөндлөнгийн үнэлгээг гүйцэтгэхдээ Оролцогч талуудтай хийсэн дэд төслүүдийг үнэлэх дараах ярилцлагаас үзэхэд анхан шатны байдлаар үнэлж цаашид хийгдэх эрүүл мэнд, боловсролын үйлчилгээ алхмуудыг санал болгосон. болон хүн амын тодорхой хэсэгт Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл чиглэсэн сүрьеэ, амны хөндийн эрүүл нийгмийн эгэх хариуцлагын үүрэг хүлээгчдийн ойлголтыг мэнд, түр оршин суугчдад зориулсан талаарх ойлголт болон дэд төслийн гүнзгийрүүлэх эрүүл мэндийн үйлчилгээний хэрэгжилтийн чанар дээр онцлох 2. Төсөл хөтөлбөрийн төлөвлөлт, чанар, хүртээмжийг бүх оролцогч ялгаатай байв. Ховд, Сэлэнгэ аймгууд боловсруулалт хийх ерөнхий талуудаар үнэлүүлэн саналыг авч хөндлөнгийн үнэлгээний бүх шалгуур чадавхаас гадна хамтран бүх оролцогч талуудын хамтын үзүүлэлтийг сайн биелүүлж цаашид шийдвэр гаргах, асуудлыг ажиллагааны хүчинд дэд төслүүдийг түгээн дэлгэрүүлэх, хэрэгжүүлэх шийдвэрлэх зорилгоор төрөөс хэрэгжүүлсэн байна. Дэд төслүүд боломжтой тодорхой туршлага, (засгийн газраас) хэрэгжүүлж нь төрийн үйлчилгээний чанар, аргачлалын жишиг, загвар болжээ. буй үндэсний хөтөлбөр, төрийн хүртээмжийн талаарх үнэлгээний Бүх дэд төслүүд нийгмийн эгэх үйлчилгээний чанарын талаар дүнг шийдвэр гаргагч, үйлчилгээ хариуцлагын санаачлагын үр дүнд нотолгоонд суурилсан, асуудалд үзүүлэгч байгууллагуудад үйлчилгээ төрийн үйлчилгээг сайжруулах, чиглэсэн, үнэн зөв дүгнэлт, санал, сайжруулах, тодорхой арга хэмжээ түгээн дэлгэрүүлэх, өргөжүүлэх зөвлөмжийг боловсруулах орон авах шийдвэр гаргуулах зорилгоор бүрэн боломж, чадамжтай болохоо нутгийн чадавхийг бэхжүүлэх танилцуулж ажилласан байна. харуулсан бөгөөд тус хөндлөнгийн 3. Иргэдийн онооны карт (ИОК)-аас Ихэнхи үйлчилгээ сайжруулах үнэлгээний үр дүнд цаашид гадна Монголын нөхцөлд тохирсон төлөвлөгөөнүүдийг (5 дэд төслийн сайжруулах үйл ажиллагааны нийгмийн эгэх хариуцлагын хүрээнд) төрийн бус байгууллагын чиглэлийг зөвлөв. Тайлангийн 3-р загвар, аргачлалыг танилцуулах, шууд оролцоотойгоор боловсруулсан бүлэгт аймаг тус бүрээр төслийн нэвтрүүлэх бол бусад дэд төслүүд (4 дэд төсөл) хэрэгжилтийг дэлгэрэнгүй авч нь төлөвлөгөөг боловсруулахдаа үзсэн бөгөөд мөн аймгийн түвшинд 4. Иргэдийн төрийн үйлчилгээний ТББ-ын тодорхой түвшний оролцоо, хэрэгжүүлэх боломжтой үйл талаарх үнэлгээ, санал санал, зөвлөмжийг тусгажээ. Харин ажиллагаануудыг санал болголоо. болон төрийн үйлчилгээний нэг төслийн хувьд худалдан авах Бүхэлд нь МУНЭХБ төслийн хүрээнд мониторингийн үр дүн, загварыг ажиллагааны үйл явцыг сайжруулах дараах санаачлага, үйл ажиллагааг засаглалын үйл ажиллагаанд зорилгоор төлөвлөлт болон гэрээний хэрэгжүүлэх нь зүйтэй гэж үзэж нэвтрүүлэх, засаглалын үйл явцын гүйцэтгэлд оролцох байдлаар байна. Үүнд: нэг хэсэг болгох талаар илүү албан өвөрмөц байдлаар ажиллажээ. ёсны, институцижуулах арга 1. Нийгмийн эгэх хариуцлагын замуудыг хайх. Бүх дэд төслүүд нийгмийн эгэх талаар болон шийдвэр гаргах үйл хариуцлагын санаачлага, үйл явц, төрийн үйлчилгээ, засаглалд ажиллагааг төлөвлөсний дагуу иргэдийн оролцоог хангах амжилттай хэрэгжүүлсэн боловч талаарх орон нутгийн удирдлага, 5 6 Гарчиг ТОВЧИЛСОН ҮГСИЙН ЖАГСААЛТ 2 ТАЛАРХАЛ 3 ТАЙЛАНГИЙН ХУРААНГУЙ 4 НЭГДҮГЭЭР ХЭСЭГ: ҮНДЭСЛЭЛ, ҮНЭЛГЭЭНИЙ ХҮРЭЭ, СУДАЛГААНЫ АРГА ЗҮЙ 8 Үндэслэл, судалгааны зорилтууд 9 Үнэлгээний хүрээ 10 Аргачлал 12 ХОЁРДУГААР ХЭСЭГ: МУНЭХБ ТӨСӨЛ БОЛОН АЙМГИЙН ДЭД ТӨСЛҮҮД 14 Дэд төсөл хэрэгжүүлэгчдэд зориулсан сургалт 16 Дэд төслүүд 16 ГУРАВДУГААР ХЭСЭГ: ДЭД ТӨСЛИЙН ҮНЭЛГЭЭ 18 ДОРНОД АЙМАГ: ЭМЗЭГ БҮЛГИЙН ИРГЭДЭД ХҮРГЭХ ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭГ САЙЖРУУЛАХ НЬ ТӨСӨЛ 20 ГОВЬСҮМБЭР АЙМАГ: ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ТУСЛАМЖ ҮЙЛЧИЛГЭЭНД ХЭНИЙГ Ч ОРХИГДУУЛАХГҮЙ БАЙХ НЬ ТӨСӨЛ 26 Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл ХЭНТИЙ АЙМАГ: ОЛОН НИЙТИЙН ОРОЛЦООТ ХЯНАЛТЫН МЕХАНИЗМЫГ НЭВТРҮҮЛЭХ НЬ ТӨСӨЛ 31 ХОВД АЙМАГ: ОЛОН НИЙТИЙН ОРОЛЦООТОЙ СУРГУУЛЬ 37 ХӨВСГӨЛ АЙМАГ: ХАМТЫН ОРОЛЦООТОЙ ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭ ТӨСӨЛ 44 СЭЛЭНГЭ АЙМАГ: СҮРЬЕЭГИЙН ТУСЛАМЖ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ХҮРТЭЭМЖИЙГ САЙЖРУУЛАХ 48 СҮХБААТАР АЙМАГ: ХҮҮХДИЙН АМНЫ ХӨНДИЙН ӨВЧЛӨЛИЙГ БУУРУУЛАХ ТӨСӨЛ 54 УВС АЙМАГ: ХАМТЫН ХҮЧ ТӨСӨЛ 60 ӨВӨРХАНГАЙ АЙМАГ: ОЛОН НИЙТИЙН ОРОЛЦООТ СУРГУУЛЬ 66 ДӨРӨВДҮГЭЭР ХЭСЭГ. ДҮГНЭЛТ, ЗӨВЛӨМЖ 70 Гол сургамж, МУНЭХБТ-ийн дэд төслийн үр дүнг цаашид өргөжүүлэн нэвтрүүлэхэд анхаарах асуудлууд 73 Зөвлөмж 75 Хавсралт 1: Ярилцлагын удирдамж 78 7 8 НЭГДҮГЭЭР ХЭСЭГ: ҮНДЭСЛЭЛ, ҮНЭЛГЭЭНИЙ ХҮРЭЭ, СУДАЛГААНЫ АРГА ЗҮЙ Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл Үндэслэл, судалгааны зорилтууд Монгол Улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг гаргах үйл явц дахь оролцоо нэмэгдэж болон эрүүл бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл нь 2015 оноос мэнд, боловсролын чанартай үйлчилгээг хүртэнэ. Швейцарийн Хөгжлийн Агентлаг, Дэлхийн банкны 10 аймгийн дэд төслүүд хэрэгжиж дуусч байгаатай хамтарсан санхүүжилтээр 10 аймаг, нийслэлийн 3 холбогдуулан Дэлхийн банкнаас хэрэгжилтийн дүүрэгт хэрэгжиж байна. үйл явц, амжилтад нөлөөлсөн хүчин зүйлсийг Төслийн зорилго нь нийгмийн эгэх хариуцлагыг тодорхойлох зорилгоор хөндлөнгийн үнэлгээг бэхжүүлснээр илүү ил тод, хариуцан тайлагнадаг, хийв. Үнэлгээний зорилго нь нийгмийн эгэх үр дүнтэй улсын салбарын хөрөнгийн удирдлагыг хариуцлагын үйл явц, үр дүн, үр нөлөө болон үндэсний болон орон нутгийн түвшинд бий болгох тогтвортой байдлыг хангах талаар үнэмлэхүй бөгөөд үүний үүний тулд: амжилт гаргасан дэд төслүүдийг тодруулах байв. 1. Иргэний нийгмийн байгууллагуудын төртэй Хөндлөнгийн үнэлгээний үр дүнг дараах 2 үйл хариуцлага тооцох чадавхийг бэхжүүлэх; ажиллагаанд ашиглана. Үүнд: 2. Мэдээллийг түгээх болон иргэдийн оролцооны 1. Төслийн дотоодын болон донорын тайланд механизмын үр нөлөө, тогтвортой байдлыг тусгаж оруулах; (эрх зүйн орчинд бий болгох) нэмэгдүүлснээр 2. Дэд төслийн туршлагыг түгээн дэлгэрүүлэх, нийгмийн эгэх хариуцлагыг институцжүүлнэ. давтан хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаатай Түүнчлэн ядуу болон эмзэг бүлгийн иргэдийн холбоотой төслийн шийдвэр гаргахад ашиглах; нийгмийн эгэх хариуцлагаар дамжуулан шийдвэр 9 10 Үнэлгээний хэрэгжилтийн үнэлгээгээр гарч ирсэн элементүүд нь дэд төслийн Хэдийгээр эдгээр хүчин зүйлсээр нөхцөл байдал хязгаарлагдахгүй хүрээ хэрэгжилтийн үйл явцыг үнэлэх болон төслийн үр дүнг хэмжихэд байж болох боловч нь эдгээр нь нийгмийн эгэх хариуцлагын адилхан шалгуур болж тавигдсан. санаачлага, үр дүнг тодорхойлж, А. Веттерберг, Д.В.Бринкерхофф тогтвортой байдлыг хангахад нөлөө нар нийгмийн эгэх хариуцлагыг үзүүлдэг байна. Ар Ти Ай Интернэйшнэлийн А. сонгогчдын саналын хайрцгаас илүү Иймээс нийгмийн эгэх хариуцлагыг Веттерберг, Д.В.Бринкерхофф, иргэд төрд хариуцлага тооцох олон эрэлт (иргэд, ИНБ) болон Ж.С. Хертц нарын “Засаглал ба тооны үйл ажиллагаа, механизмын нийлүүлэлтийн (төр, төрийн төрийн үйлчилгээ: Нийгмийн цогц гэж тайлбарласан. Тэд мөн байгууллага) хоёр талд хэрэгжүүлэх эгэх хариуцлагыг олон салбарт цааш нь тайлбарлахдаа нийгмийн нь стратегийн хувьд ач холбогдолтой хэрэгжүүлэх нь” судалгаанд эгэх хариуцлага нь иргэдийг төртэй гэж үзсэн. Нийлүүлэлтийн талд суурилан хөндлөнгийн үнэлгээний харьцах боломжийг бий болгодог ба төрийн чадавхи, хариу үйлдэл үзүүлэх хүрээг тодорхойлсон. Тус судалгаа энэ нь сайн засаглалыг бий болгоход байдлыг авч үздэг бол эрэлтийн нь нийгмийн эгэх хариуцлагыг хувь нэмрээ оруулдаг бөгөөд талд нийгмийн эгэх хариуцлагыг эрүүл мэнд, боловсрол, орон ардчилсан үнэт зүйлсэд нөлөөлдөг шаардах, хэрэгжүүлж буй иргэдийн нутгийн засаглалын хариу үйлдэл гэж үзсэн. чадавхийг авч үздэг байна (А. үзүүлэх чадавхи болон төрийн үйлчилгээ гэх мэт төрөл бүрийн Хэрэглээний талаас нийгмийн эгэх Веттерберг, Д.В.Бринкерхофф, 9-р чиглэлд хэрэгжүүлсэн 6 төслийг хариуцлага нь зорилгод хүргэх бүлэг: Салбаруудын нийгмийн эгэх судалсан. Судлаачдын ашигласан хэрэгсэл юм. Олон улсын хөгжлийн хариуцлагын практик: 6 кэйсийн үр төслүүдийг сонгосон элементүүд нь салбар нийгмийн эгэх хариуцлагыг дүн, 2016). Энэ нь иргэдийн оролцоог улс орны онцлог, нөхцөл байдлаас иргэд өөрсдийн хэрэгцээ, үзэл бодитой, боломжтой болгохоос гадна хамаарахгүйгээр бүх төсөлд түгээмэл бодлоо илэрхийлэх иргэдийн төртэй төрөөс иргэд өөрсдийн хэрэгцээ, давтагдах шалгуур шинжүүд байсан харилцах болон төрийн албан үзэл бодлоо илэрхийлэх боломжийг учраас хөндлөнгийн үнэлгээний хаагчид өөрсдийн хийсэн сонголт бий болгох, төрөөс үүнд нь хариу хүрээний суурь болгож авсан. МУНЭХБ болон үйлдэлдээ хариуцлага хүлээх үйлдэл үзүүлэх орчин бий болгох төсөлтэй төстэйгээр, 10 аймгийн дэд үйл явцын нийлбэр гэж үздэг. хоорондоо хамааралтай, паралель төсөл хэрэгжүүлэгчид нийгмийн эгэх үйл ажиллагааны тухай юм. Нийгмийн эгэх хариуцлагын талаар хариуцлагыг орон нутгийн түвшинд олон улсын хөгжлийн салбарын Эрэлт болон нийлүүлэлтийн талд засаглал, шийдвэр гаргах үйл явц, хандлагыг харгалзан үнэлгээний хэрэгжих нийгмийн эгэх хариуцлагын төрийн үйлчилгээг хүргэх байнгын хүрээнд нийгмийн эгэх хариуцлагыг зарим жишээнээс дурьдвал институцижсэн (хэрэгжүүлэх макро болон микро нөхцөл байдлын гүйцэтгэлийн үнэлгээний болон байгууллага, бодлого, хэрэгжүүлэх хүчин зүйлсээс ихээхэн хамааралтай хяналт үнэлгээний механизмууд, механизм бий болсон байх) арга байхаар авч үзсэн. Эдгээр хүчин хэрэглэгчдийн эрх ашгийг хамгаалах зүй болгохоор зорьсон. Иймээс А. зүйлсэд түүх, үйл явц, нийгэм-улс хороо, оролцоот төлөвлөлтийн үйл Веттерберг, Д.В.Бринкерхофф, Ж.С. төрийн бүтэц, боломжит нөөцүүд явц болон нөлөөллийн сургалтууд Хертц нарын судалсан 6 төслийн болон чадавхи зэргийг авч үзсэн. зэрэг юм. Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл А. Веттерберг, Д.В.Бринкерхофф нар хэсэг нь тогтвортой байдал бөгөөд энэ нь төсөл дууссаны дараа орон нутгийн нийгмийн эгэх хариуцлагын үр дүнг оролцогч талууд нийгмийн эгэх хариуцлагын санаачлагыг үргэлжлүүлэх 1. засаглал 2. чадавхжуулах 3. төрийн үйл явц гэж А. Веттерберг, Д.В.Бринкерхофф, Ж.С. Хертц нар тодорхойлсон. үйлчилгээ гэсэн хүрээнд үнэлж Тогтвортой байдлын жишээ нь (a) төрийн хариу үйлдэл үзүүлэх үйл явцын тодорхойлсон. Судлаачид засаглалыг харагдах байдал; (б) хариу үйлдэл хийх төрийн нөөц (в) нийгмийн эгэх тодорхойлохдоо төр болон иргэдийн хариуцлагад үзүүлэх улс төрийн дэмжлэг; болон (г) төрийн үйлчилгээний хоорондын харилцаа гэж авч үзсэн талаар төрийн үүрэг, иргэдийн талаарх хандлага. ба дараах жишээгээр засаглалын үр дүнг тодорхойлсон: (a) иргэдийг Нийгмийн эгэх хариуцлага төрийн үйл ажиллагаанд оролцуулж буй механизмууд; (б) иргэдийн санаа • Гү йцэтгэлийн ү нэлгээ, тавьж буй асуудалд хариу үйлдэл хяналт ү нэлгээний үзүүлэх байдал нэмэгдсэн; (в) төр механизмууд болон иргэдийн хоорондох харилцаа • Хэрэглэгчийн хороо сайжирсан (г) төрийн гүйцэтгэл • Оролцоот сайжирсан; болон (д) эмзэг бүлгийн Нийлүүлэлт тө лө влө лтийн ү йл явц иргэдийн эрх болон хамгаалалт Эрэлт хүчтэй болсон; Чадавхжуулах хүрээнд дараах үр ҮР ДҮНГҮҮД Засаглал Чадавхжуулах Төрийн үйлчилгээ дүнгүүдийг тодорхойлсон: (a) иргэд  Иргэдийг төрийн үйл  Иргэд шинэ  Орон нутгийн онцлогт шинэ боломжуудыг ашиглан дуу ажиллагаанд оролцуулж боломжуудыг ашиглан тохирсон байдлаар буй механизмууд; дуу хоолойгоо төрийн үйлчилгээ хоолойгоо илэрхийлэх боломжтой  Иргэдийн санаа тавьж илэрхийлэх боломжтой хүргэх үйл явц болох; (б) төрийн үйл ажиллагаанд буй асуудалд хариу болох; сайжирсан үйлдэл үзүүлэх байдал  Төрийн үйл ажиллагаанд  Төрийн үйлчилгээг хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ хийх нэмэгдсэн; хяналт-шинжилгээ, сайжруулах бодлого руу боломжтой болох; болон (в) иргэний  Төр болон иргэдийн үнэлгээ хийх боломжтой шилжсэн; хоорондох харилцаа болох;  Салбарын үр дүн нийгмийн байгууллагуудын чадавхи сайжирсан  Иргэний нийгмийн сайжирсан талаарх бэхжих зэрэг юм. байгууллагуудын баримтууд чадавхи бэхжих Төрийн үйлчилгээний хүргэлтэд дараах бодит үр дүн гарна гэж ТОГТВОРТОЙ БАЙДАЛ үзсэн. Үүнд: (a) орон нутгийн  төрийн хариу үйлдэл үзүүлэх байдал онцлогт тохирсон байдлаар төрийн  хариу үйлдэл хийх төрийн нөөц  нийгмийн эгэх хариуцлагад үзүүлэх улс төрийн үйлчилгээ хүргэх үйл явц сайжирсан дэмжлэг (б) төрийн үйлчилгээний хүргэлтийг  төрийн үйлчилгээний талаар төрийн үүрэг, иргэдийн сайжруулах бодлого руу шилжсэн; талаарх хандлага болон (в) салбарын үр дүн сайжирсан Хөндлөнгийн үнэлгээний хүрээг өөрсдийн онцлогт дараах байдлаар талаархи баримтууд. тааруулсан: үнэлгээний хүрээг өөрсдийн онцлогт дараах Хөндлөнгийн байдлаар тааруулсан: Үнэлгээний хүрээний эцсийн бүрдэл Аргачлал Хөндлөнгийн үнэлгээ нь тайлбарлах болон таамаглах байдлаар боловсруулагдсан. 11 Тус үнэлгээ нь дэд төслийн бодит гүйцэтгэлийг баримтжуулах, дэд төсөл нь анхны төслийн баримт бичигт төлөвлөсөн үр дүндээ хүрсэн эсэхийг тодорхойлохоор зорьсон. Мөн түүнчлэн нийгмийн эгэх хариуцлагын санаачлагыг үр дүнтэй, амжилттай хэрэгжүүлэхэд саад болж буй бэрхшээл, хүчин зүйлсийг тодорхойлохоос 12 Аргачлал Аймгууд Ажилласан өдрүүд/ Байгууллагууд/Судалгаанд оролцогчид Ярилцлагууд Орон нутгийн ТББ-ын зохицуулагч болон Иргэдийн хяналтын бүлгийн гишүүд 2017 оны Хөндлөнгийн үнэлгээ нь тайлбарлах Увс АНЭ-ийн чанарын хэлтэс 9-р сарын 4-5 болон таамаглах байдлаар боловс- Аймгийн ЭМГ руулагдсан. Тус үнэлгээ нь дэд төслийн Аймгийн ЗДТГ бодит гүйцэтгэлийг баримтжуулах, Сургуулийн захирал, Мянгад сумын ЗДТГ-ын дэд төсөл нь анхны төслийн баримт дарга бичигт төлөвлөсөн үр дүндээ хүрсэн АБГ эсэхийг тодорхойлохоор зорьсон. 2017 оны Аймгийн төвийн сумын сургуулийн захирал, Ховд Мөн түүнчлэн нийгмийн эгэх 9-р сарын 5-6 Сайн дурын эцэг эхчүүдийн бүлэг, багш нар хариуцлагын санаачлагыг үр Орон нутгийн ТББ, төсөл хэрэгжүүлэгч дүнтэй, амжилттай хэрэгжүүлэхэд (Бодлогын бүлэг) саад болж буй бэрхшээл, хүчин Аймгийн НБХ зүйлсийг тодорхойлохоос гадна Сэлэнгэ аймгийн ИНБ-уудын сүлжээ дэд төслийн хүрээнд болон МУНЭХБ 2017 оны Аймгийн НБХ Сэлэнгэ төслийн хүрээнд түгээн дэлгэрүүлэх, 9-р сарын 8 Аймгийн ЭМГ өргөжүүлэн хэрэгжүүлэх боломжтой АНЭ дэд төслүүдийг олж тодорхойлох Сүхбаатар аймгийн ИНБ-уудын сүлжээ зорилготой байв. Аймгийн ЗДТГ 2017 оны МУНЭХБ төслийн дэд төслийн Сүхбаатар Баруун-Урт сумын ЗДТГ 9-р сарын 11 тэтгэлэг хүртэгчдийн (аймгууд) бүх Аймгийн ЭМГ төлөөллийг хөндлөнгийн үнэлгээнд АНЭ оролцуулахаар төлөвлөсөн боловч Орон нутгийн ТББ-ын зохицуулагч болон ИНБ- өгөгдөл цуглуулах явцад оролцогчдыг 2017 оны ын төлөөллүүд Хэнтий сонгох болон ярилцлага хийх явцад 9-р сарын 12 ӨЭМТ зөвхөн тухайн үед судалгаанд Аймгийн ЭМГ оролцох боломжтой оролцогч Орон нутгийн ТББ-ын зохицуулагч талуудыг хамруулсан (жишээ нь 2017 оны Говьсүмбэр Аймгийн НБХ боломжит түүвэрлэлт). 9-р сарын 18 Аймгийн ЭМГ Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл Уг үнэлгээний хүрээнд үндэсний Утасны ярилцлагыг дараах аймгийн төлөөлөлтэй хийв. ТББ болон орон нутгийн ТББ-ын хамтрагчид болон орон нутгийн төсөл хэрэгжүүлэгч дараах 3 гол Аймгийн НБХ төлөөллөөс ярилцлага авах байв: 2017 оны Аймгийн БГ Өвөрхангай • Орон нутгийн засаг, захиргаа 9-р сарын 14 Сумын сургуулийн захирал (аймаг болон сумын түвшний, Орон нутгийн ТББ-ын зохицуулагч боломжтой байвал) Аймгийн НБХ • ТББ-ын зохицуулагч 2017 оны Дорнод АНЭ болон иргэдийн хяналтын 9-р сарын 14 Орон нутгийн ТББ-ын зохицуулагч (мониторингийн) бүлгийн гишүүд • Үйлчилгээ үзүүлэгчид (Сургууль, Аймгийн ЗДТГ-ын хяналт, шинжилгээ- эмнэлгүүд) үнэлгээний хэлтэс 2017 оны Аймгийн НБХ Дэд төслийн үнэлгээний мэдээлэл, Хөвсгөл 9-р сарын 16 ӨЭМТ өгөгдлийг нүүр тулсан ярилцлага, АНЭ төслийн оролцогч талуудын уулзалт, Орон нутгийн ТББ-ын зохицуулагч цаг хугацаа болон замын бэрхшээлээс шалтгаалан очиж амжаагүй 2017 оны Орон нутгийн ТББ-ын зохицуулагч Говь-Алтай аймгуудаас утсаар ярилцлага 9-р сарын 16 АБГ хийх зэрэг хэлбэрээр цуглуулсан. Судалгаанд оролцогчдод Дэлхийн Эцэст нь үндэсний ТББ-уудтай төслийн өөрчлөлтийн онол, орон нутгийн банкнаас имэйлээр мэдэгдэж, хамтрагч байгууллагуудад тэдний үзүүлсэн дэмжлэгийг тодруулах зорилгоор ярилцлагын орчуулгыг дотоодын фокус бүлгийн ярилцлагыг хийсэн. зөвлөх Г.Пүрэвтогтох болон бусад орчуулагчид гүйцэтгэсэн. 2017 оны 9-р сарын 15-нд болсон уулзалтад Транспэйрэнси Интернэшнэл Монголиа, Бүх нийт боловсролын төлөө! үндэсний эвсэл, Монголын нийгмийн Нүүр тулсан ярилцлага болон эрүүл мэндийн мэргэжилтнүүдийн нийгэмлэг, Монфемнет, БХАН зэрэг бүлгийн ярилцлагыг дараах төслийн байгууллагуудын төлөөлөл оролцсон. Ардчиллын боловсрол төв ТББ-тай 2017 аймгуудад гүйцэтгэсэн. оны 9-р сарын 17-нд уулзав. 13 14 ХОЁРДУГААР ХЭСЭГ: МУНЭХБ ТӨСӨЛ БОЛОН АЙМГИЙН ДЭД ТӨСЛҮҮД Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл Төслийн хүрээнд тавьсан зорилтуудыг биелүүлэх, Энэ хүрээнд МУНЭХБ төслөөс хэрэгжүүлсэн гол өмнө хэрэгжсэн нийгмийн эгэх хариуцлагын ажлууд: чиглэлийн төслүүдийн туршлага дээр үндэслэн 1. Олон улсын болон үндэсний сургалтын МУНЭХБ төсөл нь орон нутгийн дэд төсөл байгууллагатай (ANSA болон Удирдлагын хэрэгжүүлэгчдийн нийгмийн эгэх хариуцлагын Академитай хамтран) хамтран нийгмийн чадавхийг бэхжүүлэх, орон нутгийн иргэдийн эгэх хариуцлагын сертификатын сургалтын бүлгийн тулгамдсан асуудлаа хамтдаа шийдвэрлэх загварыг боловсруулж хэрэгжүүлсэн. сонирхол, ойлголт, чадавхийг сайжруулах 2. Эрүүл мэнд, боловсролын салбарт тулгамдсан ингэснээр сайн засаглалыг бий болгон иргэдийг асуудлыг шийдвэрлэх нийгмийн эгэх чадавхжуулж төрийн үйлчилгээг сайжруулах, хариуцлагын механизм болон санаачлагыг эдгээрийн үр дүнг ядуу иргэдэд түлхүү хүртээх хэрэгжүүлэх тэтгэлэгийг олгосон. зорилгоор орон нутгийн түвшинд оролцогч талуудтай түлхүү хамтран ажилласан. 3. Үндэсний ТББ-уудаас зөвлөн туслах болон техникийн дэмжлэгийг үзүүлсэн. Энэ зорилгын хүрээнд 10 аймгийн дэд төслийг орон нутгийн засаг захиргаа, төрийн үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллагуудтай (эрүүл мэнд, боловсролын салбарт) үр дүнтэй хамтын ажиллагаа бий болгох боломжийг бүрдүүлэх, тэдний чадавхийг бэхжүүлэх, санхүүжүүлэх, техникийн дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор сонгосон. 15 16 Дэд төсөл Дэд хэрэгжүүлэгчдэд төслүүд МУНЭХБ төсөл эхлэх үеэр төслийн зориулсан сургалт тэргүүлэх чиглэл болох ядуурлын түвшин, нийгмийн эгэх хариуцлагыг хэрэгжүүлэх бэлэн байдал, эрүүл мэнд болон боловсролын үзүүлэлт Дэд төсөл хэрэгжүүлэхээс өмнө, онцлогт тохируулан тодорхойлох, зэргийг шалгуур болгон 10 аймгийг 26 үндэсний ТББ-ын төлөөлөл, 10 ялгаж ойлгох, сонгох” оролцогчдын сонгосон байна. Эдгээр нь Дорнод, орон нутгийн ТББ-ын төлөөлөл, 10 чадавхийг бэхжүүлэх байв. Говь-Алтай, Говьсүмбэр, Хэнтий, орон нутгийн төрийн байгууллагын Сургалтын үеэр нийгмийн эгэх Ховд, Хөвсгөл, Сэлэнгэ, Сүхбаатар, төлөөллөөс бүрдсэн нийт 46 хүнийг хариуцлагын ойлголт болон дэд Увс, Өвөрхангай зэрэг аймгуууд юм. нийгмийн эгэх хариуцлагын 3 өдрийн төсөлд хэрэгжүүлж болохуйц төрийн Эдгээр аймгуудын оролцогч талууд сургалтад хамруулсан. санхүүгийн арга хэрэгслийн талаар нь хэд хэдэн чадавхи бэхжүүлэх Тус сургалтын загварыг оролцогчдод мэдлэг олгосон юм. үйл ажиллагаанд хамрагдсаны үр дүнд нийгмийн эгэх хариуцлагын ANSA-EAP болон Удирдлагын Уг сургалт нь МУНЭХБ төслийн санаачлагын загвар боловсруулах, Академи хамтран боловсруулж чадавхи бэхжүүлэх ажлын хүрээнд хэрэгжүүлэх боломжтой болсон. Дэд хэрэгжүүлсэн бөгөөд сургалтын үндэсний болон орон нутгийн ИНБ- төслийн сэдвийг тодорхойлохдоо зорилго нь “эрүүл мэнд, боловсролын ын нийгмийн эгэх хариуцлагын удирдамжид заасны дагуу энэ нь үйлчилгээг сайжруулахын тулд орон санаачлагыг хэрэгжүүлэх чадавхийг орон нутгийн тулгамдсан асуудал нутгийн төрийн байгууллагатай бэхжүүлэх зорилготой байв. буюу орон нутгийн хэрэгцээнд хамтран хэрэгжүүлэх нийгмийн эгэх нийцсэн асуудал байх ба эдгээр хариуцлагын арга, хэрэгслийг өөрийн асуудлаар оролцогч талууд харилцан зөвшилцөлд хүрсэн байх нөхцлүүд байв. Аймгийн оролцогч талуудтай уулзаж дэд төсөл хэрэгжилтийн Нийгмийн эгэх хариуцлагын сургалтын гол сэдвүүд явцад зөвлөн туслах үндэсний (2016 оны 10-р сар) ТББ-ыг өөрсдийн саналаар сонгох • Төр болон ИНБ-тай ажиллах туршлага боломжийг олгосон юм. • Нийгмийн эгэх хариуцлага нь сайн засаглалд хүргэх аргачлал болох нь Арван дэд төслийн 7 нь эрүүл мэндийн салбарт үлдсэн 3 нь боловсролын • Нийгмийн эгэх хариуцлагын арга, хэрэгслүүд салбарт хэрэгжсэн. Ихэнхи төслүүд • Аймгийн дэд төсөлд хэрэглэж болох нийгмийн эгэх хариуцлагын төрийн үйлчилгээний чанар, хэрэгслүүд хүртээмжийг үнэлж дүгнэлт өгөхдөө ИОК-ын аргачлал (4 төсөл); БХАН- Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл ийн боловсруулсан “олон нийтийн Дэд төслүүдийн товч танилцуулгыг үзүүлвэл: оролцоот сургууль” загвар (2 төсөл); оролцогч талуудын сэтгэл ханамжийг Салбар Аймаг Арга, хэрэгсэл Арга зүй хууль тогтоомж, бодлогын хүрээнд Оролцоот үнэлгээ, үйлчилгээ тавьсан стандартаар (худалдан авах Эрүүл мэнд Дорнод ИОК сайжруулах төлөвлөгөө ажиллагаа болон анхан шатны эрүүл мэндийн үйлчилгээн дээр); нэг төсөл Боловсрол Говь-Алтай Сайн сургууль загвар Оролцоот үнэлгээ ба төлөвлөлт гуравдагч талын буюу хөндлөнгийн Оролцоот үнэлгээ, үйлчилгээ үнэлгээгээр; 1 төсөл БНБТ эвслийн Эрүүл мэнд Говьсүмбэр ИОК сайжруулах төлөвлөгөө боловсруулсан “сайн сургууль” зэрэг ӨЭМТ стандарт, аргачлалыг ашигласан. Оролцоот үнэлгээ, хамтарсан хяналтын хуудас, Эрүүл мэнд Хэнтий үйлчилгээ сайжруулах Нийгмийн эгэх хариуцлагын иргэдийн сэтгэл төлөвлөгөө аргачлалын хувьд нийт дэд төслүүд ханамжийн судалгаа ерөнхийдөө эрүүл мэнд, боловсролын Бодлогын шинжилгээ, оролцоот Олон нийтийн оролцоот үйлчилгээний чанар, хүртээмжийн Боловсрол Ховд үнэлгээ, (сургуулийн түвшний) сургуулийн загвар асуудлуудад, тэр дундаа сүрьеэ, оролцоот төлөвлөлт амны хөндийн эрүүл мэнд, түр 3-дагч талын хяналт, Оролцоот үнэлгээ, үйлчилгээ оршин суугчдын үйлчилгээний Эрүүл мэнд Хөвсгөл үнэлгээ сайжруулах төлөвлөгөө чанар, хүртээмжид илүү нарийвчлан чиглэж олон талт оролцогч талуудын Оролцоот үнэлгээ, хамтарсан Эрүүл мэнд Сэлэнгэ ИОК үйлчилгээ сайжруулах хамтын ажиллагаагаар дамжуулан төлөвлөгөөний төлөвлөлт үнэлгээ хийсэн. Үнэлгээний үр Оролцоот үнэлгээ, үйлчилгээ дүнг цуглуулж нэгтгэн шийдвэр Эрүүл мэнд Сүхбаатар ИОК сайжруулах төлөвлөгөө гаргагчид, үйлчилгээ үзүүлэгчдэд төрийн үйлчилгээг сайжруулах Худалдан авах ажиллагааны хяналтын Оролцоот худалдан авах төлөвлөгөө боловсруулах болон арга Эрүүл мэнд Увс хуудас/Гэрээ, иргэдийн ажиллагааны төлөвлөлт, хяналт, хэмжээ авах үндэслэл болохоор сэтгэл ханамжийн үнэлгээ танилцуулсан байна. Дийлэнх судалгаа үйлчилгээ сайжруулах төлөвлөгөөг Олон нийтийн оролцоот Оролцоот үнэлгээ, хамтарсан ИНБ-ын шууд оролцоотойгоор Боловсрол Өвөрхангай сургуулийн загвар (сургуулийн түвшний) төлөвлөлт боловсруулсан (5 төсөл) ба 4 төслийн хувьд төрийн үйлчилгээ үзүүлэгчид давамгайлан ИНБ-ын зарим Дэд төслүүд нь Улаанбаатарт төвтэй үндэсний ТББ-ын техникийн дэмжлэг, саналыг тусган боловсруулжээ. зөвлөмжийн үр дүнд хэрэгжсэн болно. Ардчиллын боловсрол төв нь Дорнод, Нэг төслийн хувьд худалдан авах Сэлэнгэ, Сүхбаатар аймгуудад ажилласан бол БХАН нь Өвөрхангай, Ховд ажиллагааны төлөвлөлт болон аймгуудад, МНЭМН нь Хөвсгөл, Говьсүмбэрт, Монфемнет байгууллага нь гэрээний хэрэгжилтэд иргэдийн Хэнтий аймагт, Транспэйрэнси Интернэшнэл Монголиа Увс аймагт ажилласан төлөөлөл оролцох байдлаар худалдан бол БНБТ эвсэл Гов-Алтай аймагт тус тус ажиллажээ. авах ажиллагааны үйл явцыг сайжруулахад чиглэсэн. 17 18 ГУРАВДУГААР ХЭСЭГ: ДЭД ТӨСЛИЙН ҮНЭЛГЭЭ Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл Нэгдүгээр хэсэгт дурьдсаны дагуу энэ бүлэгт нийгмийн эгэх хариуцлагын элементүүдийн (үр дүнгүүдийн) дагуу дэд төслийн хэрэгжилтийг үнэлэн баримтжуулав. Дэд төсөл бүр гурван үндсэн хэсгээс бүрдэнэ: • Төлөвлөсөн үр дүн, зорилго (төслийн анхны баримт бичигт төлөвлөсний дагуу) болон одоогийн бодит гүйцэтгэл; • Нийгмийн эгэх хариуцлагын санаачлагын дагуу богино болон дунд хугацаанд дэд төслийн хүрсэн үр дүн (Нийгмийн эгэх хариуцлагын механизм, Засаглал, Иргэдийг чадавхжуулах, Төрийн Үйлчилгээ, Тогтвортой байдлын үр дүнгүүд); • Боломж, давуу талуудын үнэлгээ – сайжруулах зөвлөмж; 19 20 ДОРНОД АЙМАГ: ЭМЗЭГ БҮЛГИЙН ИРГЭДЭД ХҮРГЭХ ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭГ САЙЖРУУЛАХ НЬ ТӨСӨЛ Дорнод аймаг “Эмзэг бүлгийн ядуу иргэдийн нас баралтын түвшин тушаалтнууд, Аймгийн ИТХ-ын НБД- иргэдэд хүргэх эрүүл мэндийн өндөр байдаг байна. ын бүрэлдэхүүнтэй төсөл хэрэгжүүлэх үйлчилгээг сайжруулах” дэд төслийг Дэд төслийн хүрээнд эрүүл мэндийн ажлын хэсэг байгуулагдсан. “Ардчиллын боловсрол төв” (ДЕМО) төвүүдөөс хүргэж буй эрүүл мэндийн Төсөл эхлэх үеэс ИНБ-ын эвсэл ТББ-ын дэмжлэгээр хэрэгжүүлсэн. үйлчилгээний хүргэлт, ил тод байдлыг Нийгмийн Халамжийн хэлтэс болон Дорнод аймгийн ИНБ-ын эвсэлтэй үнэлэх замаар эрүүл мэндийн Нийгмийн даатгалын хэлтсээс гаргаж хамтран тус дэд төсөл нь эмзэг үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг өгсөн эмзэг бүлгийн иргэдийн бүлгийн иргэдэд хүргэж буй эрүүл сайжруулах зорилт тавьсан. Ингэхдээ талаар маш сайн мэдээлэлтэй байсан мэндийн үйлчилгээг сайжруулах ИОК-ын судалгааны үр дүнд суурилан боловч эдгээр иргэд наад захын зорилго тавьжээ. төрийн үйлчилгээний байгууллага эрүүл мэндийн үйлчилгээг хүртэх Төслийн зорилтот бүлэг нь эрүүл хамаарал бүхий оролцогч талуудын боломжгүй байдгаас гадна иргэд мэндийн тусламж үйлчилгээ авах хамтаар нэн ядуу, ядуу болон эмзэг эмнэлэгт үзүүлэх цаг авахын тулд дор боломжгүй Дорнод аймгийн төвийн бүлгийн иргэдэд эрүүл мэнд, хаяж 3-4 удаа очдог, цаг авсны дараа 1,2,8-р багийн 2922 ядуу иргэд байв. нийгмийн даатгалын үйлчилгээг эмчид үзүүлэхээр олон цаг хүлээдэг хүргэх “Үйлчилгээ сайжруулах талаар олж мэдсэн. Дорнод аймаг нь 76,500 хүнтэй буюу төлөвлөгөө” боловсруулахаар 22,900 өрхтэй, эдгээрийн 56,8% нь төлөвлөсөн. Төсөл эхэлсэний дараа Дорнодын дэд төсөл аймгийн төвд, 11,5% нь сумын төвд, орон нутгийн ИНБ-ын эвсэл Аймгийн 31,7% нь хөдөө амьдардаг байна. ЗДТГ-тай Харилцан Ойлголцлын Нэн ядуу өрхийн Аймгийн түвшинд эрүүл гишүүд эрүүл мэндийн мэндийн үйлчилгээний Дорнод аймаг нь дундаж наслалт Санамж бичиг байгуулсан ба санамж даатгалгүйн улмаас үйлчилгээг хүртэж хүртээмжийг хамгийн багатай аймгуудын нэг бичгийн дагуу 12 иргэний нийгмийн чадахгүй байна сайжруулсан бөгөөд иргэний бүртгэлийн бичиг байгууллагын төлөөлөл, 8 иргэн, баримт дутуу, байнгын хаяггүй, ядуу ИНБ-ын эвслийн 3 гишүүн, ЗДТГ, Иргэдийн онооны картын аргыг ашиглан НБХ, АЭМГ, Нийгмийн даатгал, эрүүл мэндийн үйлчилгээ үзүүлэх байдал, зэргээс шалтгаалан эмзэг бүлгийн ил тод байдлыг үнэлжээ иргэд эрүүл мэндийн даатгалд Бүсийн Эмчилгээ, Оношлогооны хамрагдаагүйтэй холбоотойгоор төвийн (БЭОТ) холбогдох албан Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл Төслийн баг дэд төслийг эрүүл эрүүл мэндийн боловсрол; 4. оруулсан ба өвчтөнд цаг товлох мэндийн үйлчилгээний хүргэлт, Эмнэлгийн цаг авах үйлчилгээ; үйлчилгээг хөнгөвчилсөн. чанар, хүртээмжийг сайжруулах 5. Холбогдох хууль тогтоомжийн Үйлчлүүлэгчдэд зориулсан цаг товлох болон эрүүл мэндийн тусламж хэрэгжилт; Тус судалгааг 2 2 утас, эрүүл мэндийн үйлчилгээ, үйлчилгээнд иргэдийн оролцоог өрхийн эрүүл мэндийн төв үйлчилгээний журмын талаарх хангах боломж гэж үзсэн. Харин орон (ӨЭМТ) болон БЭОТ дээр хийсэн мэдээллийг иргэдэд хүргэсэн. нутгийн засаг захиргааны зүгээс байна. Зөвлөх эмч нар ажлын өдрүүдийн дэд төслийн хүрээнд 219 иргэнийг 3. ИОК-ын судалгаанд 112 эмч, аль нэгд өөрийн хариуцсан тасаг, эрүүл мэндийн даатгалд хамруулах эмнэлгийн ажилтан, Багийн хэлтэст үзлэг, оношилгоо хийхээр тодорхой зорилт тавьсан. Засаг даргын ажлын албанаас болсон ба хөдөөгийн иргэдэд цаг Дээр дурьдсан зорилтуудад хүрэхийн тодорхойлсон 234 эмзэг бүлгийн товлохгүйгээр үзлэг хийхээр болсон. тулд дэд төсөл дараах гол ажлуудыг иргэд хамрагдсан. Энэ шинэ системийг нэвтрүүлсэнээр хэрэгжүүлсэн. Үүнд: 4. ИОК-ын дүнг хэлэлцэх, 1450 иргэнд эрүүл мэндийн зөвлөгөө 1. ДЕМО ТББ-аас 40 иргэнд 3 “Үйлчилгээ сайжруулах өгсөн ба эрүүл мэндийн ажилтны ёс өдрийн ИОК-ын арга зүйн төлөвлөгөө” боловсруулах зүйг дээшлүүлэхийн тулд Үндэсний сургалт зохион байгуулсан. нүүр тулсан уулзалтыг эрүүл мэндийн хөгжлийн төвөөс Сургалтын сүүлийн өдөр иргэд зохион байгуулсан. БЭОТ/ багш урьж авчирч ажилчдад сургалт хууль эрх зүйн орчныг судалж, АНЭ нийт ажилтнуудад зохион байгуулсан. ИОК ашиглан үнэлгээ хийх гол зориулан мэдээллийн үйл асуудлуудыг тодорхойлсон ба ажиллагаа зохион байгуулсан нийгмийн даатгал бодит байдал ба эмнэлгийн захиралтай дээр хэрхэн хэрэгждэг талаар хамтран үйл ажиллагааны судлахаар ажлаа эхэлсэн. төлөвлөгөөг удирдамжийн 2. Төслийн оролцогч талуудтай дагуу боловсруулсан. тохиролцсоны дагуу, ИОК-ын 5. 3 сарын “үйлчилгээ сайжруулах судалгаа нь иргэдийн эрүүл төлөвлөгөө”-г хэрэгжүүлэх мэндийн тусламж үйлчилгээг ажлын хүрээнд ИОК-ын хүртэхтэй холбоотой хүндрэл судалгаа болон нүүр туулсан бэрхшээл болон эрүүл мэндийн уулзалтын үеэр хэлэлцэгдсэн ажилтны өвчтөнтэй харилцаж асуудлууд шийдвэрлэгдсэн. буй ёс зүй, хандлагад чиглэсэн. Онцлох ажлуудыг дурьдвал: Судалгааны хүрээнд 5 гол Төрийн үйлчилгээний байгууллагын асуудлыг авч үзсэн. Үүнд: 1.Эмч, зүгээс (БЭОТ/АНЭ): Эмч, эмнэлгийн эмнэлгийн ажилтны ёс зүй, ажилтнуудын ажлын ачааллыг хандлага; 2. Эмнэлгийн ажилтны багасгах дүрэм, журамд өөрчлөлт ажлын ачаалал; 3. Нийгмийн 21 22 Дэд төслийн хамтарсан үйл ажиллагаа төлөвлөх Төрийн талаас хариуцсан үйл хэмжүүр болсон. ажиллагааг хэрэгжүүлэх, зохион богино, дунд Орон нутгийн засаг захиргаа, байгуулах үүрэг бүхий аймгийн хугацааны үр дүн үйлчилгээний байгууллага, ИНБ-ын ЗДТГ-ын нийгмийн бодлогын хэлтэс, эвслийн төлөөл нийт 52 хүн 3 сар сумын ЗДТГ-ын төлөөлөл бүхий 7 хэрэгжүүлэх “үйлчилгээ сайжруулах хүний бүрэлдэхүүнтэй (байнгын бус) Тайлангийн эхний хэсэгт дурьдсаны ажлын хэсгийг байгуулсан. дагуу дэд төсөл тус бүрийн нийгмийн төлөвлөгөө”-г боловсруулсан. Тус эгэх хариуцлагын үр дүнгүүдийг бий төлөвлөгөөнд 25 төрлийн үйл Чадавхжуулах: Дэд төслийн хүрээнд болгоход оруулсан хувь нэмрийг ажиллагааг хариуцах байгууллагын тус тусын зорилго, чиглэл бүхийн үнэлэн баримтжуулсан байдлыг хамт тодорхойлсон. 8 ТББ нийгмийн эгэх хариуцлагыг үзүүлвэл: сайжруулах зорилгоор нэгдэн хамтран ажилласан. Төрийн байгууллага 2. Орон нутгийн засаглал, иргэдийг эдгээр ИНБ-ын эвсэл, эвслийн 1. Төрийн байгууллагын чадавхжуулах, эрүүл мэндийн гишүүн ТББ-уудыг төрийн ажлыг эрэлт, нийлүүлэлт, хариуцан үйлчилгээг сайжруулах чиглэлээр гүйцэтгэх чадавхитай хамтрагчид тайлагналтыг сайжруулахад хийгдсэн ажил гэж үнэлсэн ба нийгмийн бодлогын чиглэсэн НЭХ-ын үйл ажиллагааг Засаглал: Аймгийн нийгмийн хэлтсийн ажилтан тэднийг “төрийн төлөвлөсөн байдал даатгалын хэлтэс эмзэг бүлгийн албан хаагчдаас илүүтэйгээр бодит 148 иргэнийг нийгмийн даатгалд амьдралд тулгамдсан асуудлыг олж Иргэд болон үйлчилгээ үзүүлэгч хоёр хамруулан төрийн үйлчилгээний харах боломжтой” гэж үнэлжээ. тал ИОК-ын судалгаанд хамрагдсанаар эрүүл мэндийн үйлчилгээг хүргэхэд талаар мэдээллийг хүргэсэн. Төрийн ИНБ-ын сүлжээний гишүүдээс 1 тулгарч буй бэрхшээлийг ялангуяа албан хаагчид төрийн үйлчилгээг гишүүн нь судалгааны арга зүй эрүүл мэндийн ажилтны ёс зүй зөвхөн төрийн хариуцах ажил болон судалгааны ажлын зарим болон хандлагын талаарх хоёр талын биш бөгөөд иргэний оролцоо нь туршлагатай байсан ба ИОК нь бүх ялгаатай хандлагыг тодорхойлсон. [үйлчилгээтэй холбоотой] асуудлыг гишүүдийн хувьд шинэ зүйл байв. хамтран тодорхойлох, шийдвэрлэх Үндэсний хамтрагч ДЕМО ТББ-ын Талуудын ялгаатай хандлага, гарцыг хамтдаа хайх, [хамтран] онцолсноор төсөл хэрэгжүүлэгчид ИОК-д өгсөн үнэлгээний оноог хэрэгжүүлэх, мэдээллийг дээрээс арга зүйг хурдан хугацаанд эзэмшиж, тооцохгүйгээр оролцогч талууд ИОК- доош чиглэлд иргэдэд хүргэх харилцааны ур чадварын давуу ын судалгааны үр дүнд өөрсдийн суваг гэдгийг ойлгосон. Нийгмийн талаа ашиглан орон нутгийн төрийн саналыг илэрхийлсэн явдал нь бодлогын хэлтэс нь дэд төслийн албан хаагчид болон үйлчилгээний нүүр тулсан уулзалт дээр өрнөсөн хүрээнд төрийн үйлчилгээний байгууллагатай үр дүнтэй хамтран хэлэлцүүлгийн эхлэл болсон. хүргэлттэй холбоотой зөрчил, ажиллаж чадсан. ИОК-ын тусгай шалгуур үзүүлэлт дутагдал, гомдолд анхаарлаа хандуулсан. ИНБ-ын хамтрагч ИНБ-ын гишүүд нь иргэдэд 1. болон үнэлгээний хүрээ нь байгууллагатай хамтран ажиллаж эрүүл мэндийн үйлчилгээний хэлэлцүүлэг зохион байгуулах болон тэднийг сонссоноор “иргэдийн стандартууд (жишээ нь өндөр настан, эрүүл мэндийн ажилтны ёс зүй, хэрэгцээнд нийцсэн бодлого хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд нэн ажлын ачаалал, цаг товлох, эрүүл хөтөлбөрийг боловсруулах” болом- тэргүүнд үйлчилгээг хүртэх талаар) мэндийн боловсрол, нийгмийн жийг бий болгосон. 2. Нийгмийн даатгалын хамрах даатгалын системийн талаар хүрээ, нийгмийн даатгалын сангаас Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл мэдээллийг хүргэх механизм бий (Бодит түүвэр) Иргэдийн үнэлгээ, зөвлөмж болгосон; (Үйлчилгээг үзүүлэх төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэхээс өмнөх асуулгын судалгааны үр дүн) • Эмзэг бүлгийн иргэдэд хүргэх Үнэлгээний талбар Үнэлгээ Эрүүл мэндийн боловсрол олгох үйлчилгээ 35.5 (Ядуу) эрүүл мэндийн боловсролыг Харилцаа Эмч нарын ёс зүй 39.4 (Ядуу) нэмэгдүүлэх нээлттэй өдөрлөгийг Цаг товлох үйлчилгээ 31.9 (Ядуу зохион байгуулсан; Зөвлөмж: • Шүдний тоног төхөөрөмж, • Олон нийтэд зориулсан сургалтыг сард нэг удаа сонирхолтой хэлбэрээр зохион нийгмийн эрүүл мэндийн байгуулах боловсрол олгох болон ахмад • Орон нутгийн телевизороор эрүүл мэндийн боловсрол олгох хөтөлбөр цацах настны хүлээлгийн өрөөг тохижуулах санхүүжилтийг • Эмч, сувилагч нарт зориулан HCC сургалт зохион байгуулах шийдвэрлэсэн; • Тогтмол үнэлгээг хийх 3. Тогтвортой байдлыг хангах үйлчлүүлэгч өөрөөс төлсөн зардлыг Хэдийгээр иргэд, ИНБ-уудыг механизм. нөхөн төлүүлэх тухай хууль эрх зүйн “үйлчилгээ сайжруулах төлөвлөгөө”-г баримт бичиг, дүрэм журмын талаарх боловсруулахад оролцуулаагүй Аймгийн Эрүүл мэндийн газраас иргэдийн ойлголтыг сайжруулах боловч тэдний саналыг асуудлыг зохион байгуулдаг хэрэглэгчийн аргыг ашигласан. Иргэний нийгмийн шийдвэрлэх үйл ажиллагааны сэтгэл ханамжийн судалгаанаас байгууллагын зөвлөлийн гишүүд хүрээг тодорхойлоход ашигласан гадна төрийн үйлчилгээний аливаа тулгамдаж байгаа асуудлыг ба хоёрдахь удаагийн үнэлгээгээр байгууллагаас жилд нэг удаа тодорхойлох, тэдгээрийн шийдлийг эдгээр асуудлууд дээр иргэд хөндлөнгийн үнэлгээг хийж байхаар эрэлхийлэх төрийн үйл ажиллагаанд өндөр үнэлгээг өгсөн (иргэдийн шийдвэр гарсан. Тус үнэлгээг оролцоо чухал болохыг ухаарч сэтгэл ханамж 35.6%-с 54% хүртэл ямар эх үүсвэрээр санхүүжүүлэх нь ойлгосон байна. нэмэгдсэн). Энэ хүрээнд дараахь одоогоор тодорхойгүй байгаа боловч ажлуудыг гүйцэтгэсэн: аймгийн ОНХС-н санхүүжүүлэлтээр Үйлчилгээ үзүүлэх: Эхний шийдвэрлэхээр тусган саналыг ИТХ-д үнэлгээний дараа хоёр асуудал дээр • Иргэдийн эрүүл мэндийн өргөн барьсан. үйлчилгээ үзүүлэгчдийн өөрсдийгөө үйлчилгээний талаарх санал үнэлсэн онооноос доогуур үнэлгээг хүсэлтийг тэмдэглэх санал, Аймгийн ЗДТГ-ын Нийгмийн иргэд өгсөн байсан. Иргэд эмчийн хүсэлтийн дэвтрийг эмнэлэг дээр бодлогын хэлтсээс ИНБ-ын үзлэгийн цаг авах болон эмнэлгийн байршуулсан; мониторинг/хяналт-шинжилгээг ажилтны ёс зүйн талаар сэтгэл одоогийн дотоод хяналт-шинжилгээ, • Эрүүл мэндийн ажилтны ёс зүй, ханамжгүй байсан. үнэлгээний тогтолцоонд нэвтрүүлэх, хандлагыг сайжруулахад чиглэсэн 2018 оны төсөвт тусгах асуудлыг БЭОТ-ийн холбогдох албан сургалтуудыг зохион байгуулсан; судлаж байна. Ярилцлага хийх тушаалтнууд ИОК-ын судалгаагаар • Эрүүл мэндийн үйлчилгээний явцад энэ талаар тодорхой шийдвэр гарч ирсэн асуудлуудыг шийдвэрлэх хүргэлтийг сайжруулах журам гараагүй байсан болно. талаар тодорхой алхам, арга хэмжээг боловсруулсан ба иргэдэд эрүүл авч хэрэгжүүлсэн. мэндийн үйлчилгээний талаарх 23 24 Үнэлгээ, зөвлөмж хариуцан хэрэгжүүлэх ажлууд • НЭХ-ын арга хэрэгслийн хэрэглээ байсан бөгөөд эдгээр ажлууд болон боловсруулалтад орон нь бараг бүхэлдээ эмнэлгийн нутгийн ИНБ-ыг оролцуулан, Орон нутгийн ТББ-ын сүлжээ ажилтны ёс зүй, хандлагыг хариуцуулан ажиллуулснаар нь орон нутгийн удирдлага, сайжруулахад чиглэсэн байсан. орон нутгийн оролцогч талууд үйлчилгээний байгууллагатай цаашид төрийн бусад хөтөлбөр, сайн харилцаатай байж [үр дүнтэй] • ЗДТГ-ын санаачлан байгуулсан салбар дундын ажлын хэсэг нь үйл үйлчилгээнд иргэдийн хяналт хамтран ажиллаж чадсаныг энд үнэлгээг хийх бүрэн чадамж, тэмдэглэх нь зүйтэй. Хэдийгээр ИОК- ажиллагааг хэрэгжүүлэх, зохион байгуулах үүрэгтэй байсан боловч итгэлтэй болох юм. Цаг хугацаа ын арга зүй, технологиор дамжуулан болон нөөцийн хувьд маш шахуу нийгмийн эгэх хариуцлагыг 148 иргэнийг нийгмийн даатгалд хамруулах, нийгмийн даатгалын байсныг ойлгож болох боловч хэрэгжүүлэх нь тэдний хувьд шинэ нийгмийн эгэх хариуцлагын талаар зүйл байсан боловч тэд ИОК-ын талаар хууль тогтоомжийг таниулах, сурталчлахаас өөрөөр илүү туршлагатай байгууллагын судалгааг мэргэжлийн түвшинд (жишээ нь УБ хотод байршилтай гүйцэтгэсэн. Хэдий сайн зүйлс үйлчилгээний чанарыг сайжруулах талаар барьцтай, тогтвортой ажлыг эсвэл хамтарсан байгууллагуудаар) олон одоогоор байгаа ч нийгмийн зөвлөгөө, удирдамжийн дагуу эгэх хариуцлагыг ирээдүйд илүү үр холбогдох байгууллагууд хэрхэн хийх талаар тодорхойлоогүй. асуулгыг орон нутгийн оролцогч дүнтэй хэрэгжүүлэхийн тулд дараах талууд өөрсдөө ашигласан арга асуудлыг шийдвэрлэж ажиллах нь • Иргэдийн хяналтыг одоогийн хэрэгслээ боловсруулсан бол илүү чухал юм: (хяналт-шинжилгээ, үнэлгээний/ тустай үйл явц болох байжээ. • Нийгмийн эгэх хариуцлагын институцийн) тогтолцоонд нэвтрүүлэх саналтай хэдий ч • Иргэдийн оролцоо болон нийгмийн талаарх онол болон аргачлал нь эгэх хариуцлагыг нэмэгдүүлэх харьцангуй шинэ ойлголт боловч энэ талаар тодорхой зорилго, хэмжүүрийг тодорхойлоогүй арга хэрэгсэл болохынхоо хувьд орон нутгийн ИНБ-ыг зөвхөн ИОК нь өөрийн сул болон давуу аргачлал, бэлтгэсэн асуулга, байгаа бөгөөд иргэдийн хяналтыг зөвхөн одоо хэрэгжиж буй талуудтай. Оролцогч талууд хэрэгслийг хүлээн авагч/хэрэглэгч эхлээд төрийн үйлчилгээ үзүүлэх, талаас биш тэднийг аргачлалыг хөтөлбөр, төрийн үйлчилгээний талаар мэдээлэл түгээх аргачлал хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж байгаа өөрсдөө бие даан боловсруулдаг өнөөгийн нөхцөл байдлаа судлан, оролцогч болгох талаар үндэсний гэж харахаас хэтрэхгүй, нийгмийн эгэх хариуцлагын талаар болон тулгамдаж байгаа асуудлаа ТББ-ын зүгээс технологийг тодорхойлоод түүний дараа дамжуулах нь чухал юм. Мөн орон нийгмийн эгэх хариуцлагын засаглалыг сайжруулахад оруулж тухайн асуудалтай шууд уялдах нутгийн ИНБ-уудын хувьд НЭХ-ын тохиромжтой аргыг авч ашигласан талаарх ойлголтоо гүнзгийрүүлэх, буй хувь нэмрийн талаар гүнзгий ойлголт хараахан бүрдээгүй байна. бол илүү үр дүнд хүрэх байжээ. бусад туршлагаас суралцах Иргэдийн онооны картын арга хэрэгцээ ажиглагдлаа. Дорнод аймгийн оролцогч талууд төрийн үйлчилгээ, хөтөлбөрийн • “Үйлчилгээг сайжруулах нийгмийн эгэх хариуцлагын талаарх санал бодлыг тандахад төлөвлөгөө”-нд тусгагдсан санаачлагын тогтвортой байдлыг тустай ч энэ аргыг хэрэглэхдээ эх ихэнхи ажлууд нь эмнэлгийн цаашид хангахад дараах олонлогийг төлөөлөх түүврийн (үйлчилгээний байгууллагын) зөвлөмжүүдийг хүргүүлж байна: хэмжээг зөв тодорхойлох нь Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл хэрэгцээгүй зардлыг багасган, (төслийн үр дүнд 148 иргэнийг тулгамдаж байгаа асуудлыг нийгмийн /ЭМД/ даатгалд энгийн аргаар түргэн шуурхай хамруулсан) тулд шаардлагагүй тодорхойлох боломжтой байдаг. үйл ажиллагаа, зардал гаргажээ Дэд төсөл нь нийгмийн даатгалд (жишээ нь ИОК-н судалгаанд 1120 бүртгэлгүй байдлаасаа хамааран хүнийг хамруулсан гэх мэт). иргэд эрүүл мэндийн тусламж, • Иргэдийн санал хүсэлтийг үйлчилгээг хүртэж чадахгүй байна тодорхойлох, тусгах арга гэсэн үндсэн асуудалд анхаарал механизмыг одоогийн [хяналт- хандуулж байсан. Тиймээс шинжилгээ, үнэлгээний/ нийгмийн аудит (иргэдийн институцийн] тогтолцоонд онооны картын арга нь ч бай)-ын дараагийн санхүүгийн жилээс арга хэрэгсэл ашиглан даатгалд нэвтрүүлэх санаачилгад анхаарал хамрагдахгүй байгаа иргэдээ хандуулах нь чухал. Ингэхдээ энэ тодорхойлоод дараа нь тухайн санаачлагыг илүү албан ёсны, иргэдийг даатгалд хамруулах системчилсэн хэлбэрээр, мөн ИНБ- талаар холбогдох байгууллагуудтай ын гүйцэтгэх үүрэг, хариуцлагыг ярилцах хэрэгтэй байжээ. Дорнод илүү тодорхой болгосноор аймгийн дэд төслийн хувьд эрүүл өнөөгийн хяналт-шинжилгээ, мэндийн даатгалд хамрагдах үнэлгээний тогтолцоонд шаардлагатай 260 эмзэг бүлгийн нэвтрүүлэх боломжтой юм. иргэдийг тодорхойлохын тулд Дорнод аймгийн нэгдсэн үнэлгээ Нийгмийн эгэх Үр дүн хариуцлагын Төрийн Тогтвортой байдал механизм Засаглал Чадавхжуулах үйлчилгээ aХ a aХ a a Эрүүл мэндийн даатгалын хүртээмжийг нэмэгдүүлэхийг тулд бусад нийгмийн эгэх хариуцлагын арга хэрэгслийг ашиглах (жишээ нь нийгмийн аудит) 25 26 ГОВЬСҮМБЭР АЙМАГ: ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ТУСЛАМЖ ҮЙЛЧИЛГЭЭНД ХЭНИЙГ Ч ОРХИГДУУЛАХГҮЙ БАЙХ НЬ ТӨСӨЛ Говьсүмбэр аймаг дэд төслийг Говьсүмбэр аймгийн дэд шалтгаан байгаа боловч эмнэлгийн Монголын нийгмийн эрүүл мэндийн төслийн товч мэргэжилтний ёс зүйн асуудлыг мэргэжилтнүүдийн нийгэмлэгийн оролцогч талууд гол асуудал гэж (МНЭММН) дэмжлэгтэйгээр хэрэг- Эрүүл мэндийн Эрүүл мэндийн үйлчилгээ, шатлал тодорхойлсон. Учир нь иргэд үзлэгийн мэргэжилтний ёс жүүлсэн. ИОК-ын аргачлалаар зүй, хандлага болон хооронд өвчтөн цаг авахад үүсдэг хүндрэл, эмнэлгийн шилжүүлэх тогтолцоо, эрүүл мэндийн ажилтнуудын ёс эрүүл мэндийн үйлчилгээний талаар эрүүл мэндийн ажилтны таагүй харилцаа, иргэдийн үйлчилгээний зүй, хандлага, зан үйлийн талаар иргэдийн сэтгэл талаар мэдээллийн сэтгэл ханамжгүй байдлыг судлан ханамжгүй байдал иргэдээс судалгаа авч эрүүл мэндийн хүртээмжийг сайжруулах үйл ажиллагаагаа сайжруулдаггүй, үйлчилгээ, эрүүл мэндийн ажилтны ажлын өндөр ачааллаас үүдэлтэй талаарх иргэдийн сэтгэл ханамжгүй стресс, дарамтыг өвчтөнд гаргах гэх ӨЭМТ болон АНЭ-ийн үйлчилгээг байдлыг шийдвэрлэх зорилготой мэт хүндрэлийг биеэр мэдэрч туулдаг Иргэдийн Онооны Картаар үнэлсэн тус төслийг хэрэгжүүлсэн. Төслийн байна. хүрээнд эрүүл мэндийн үйлчилгээг Төсөл эхлэх үеэр эрүүл мэндийн сайжруулах, шатлал хооронд өвчтөн Дэд төслийг дэмжигчдийн зүгээс ажилтнууд иргэдийн үнэлгээний шилжүүлэх тогтолцоог сайжруулах Говсүмбэр аймгийн иргэд эрүүл дүгнэлтийг эсэргүүцсэн боловч үндсэн зорилтуудыг тавьсан. мэндийн тусламж, үйлчилгээний яваандаа зорилготой, зохион Аймгийн нэгдсэн эмнэлэг (АНЭ), талаар мэдээлэл дутмаг, эрүүл байгуулалттай үйл явцын үр дүнд сумын эрүүл мэндийн төвүүд, мэндийн санхүүжилт бага, эрүүл иргэдээс гарсан санал болох эмзэг өрхийн эрүүл мэндийн төвөөр мэндийн үйлчилгээнд иргэдийн бүлгийн иргэдэд эрүүл мэндийн (ӨЭМТ) үйлчлүүлэгч иргэд урьдчилан оролцоо бага зэрэг шалтгаанаас үйлчилгээг хүргэх, иргэдэд ТББ-р цаг авахгүйгээр аймгийн нэгдсэн хамааралтайгаар шаардлагатай дамжуулан зохион байгуулалттай, эмнэлгээр үзүүлэх, зөвлөгөө авах иргэд эрүүл мэндийн үйлчилгээг авч хамтарсан эрүүл мэндийн мэдээллийг 2009 оны 307-р журмыг хэрэгжилтийг чаддаггүй гэж үзсэн. түгээх шаардлагатай зэргийг дэмжих зорилгоор иргэдийн саналыг Эрүүл мэндийн үйлчилгээний ойлгосон. эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээг чанар хүртээмж зохих стандартын сайжруулах зорилгоор ашигласан. шаардлага хангахгүй байгаа олон Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл Дэд төслийг АЗДТГ-ын нийгмийн хөтөлбөрийн талаар мэдээллийн Дэд төслийн бодлогын хэлтэс удирдлага, зохион хүртээмж, хүний нөөцийн байгуулалтаар хангаж ажилласан хангамж, үзлэгийн цаг авахад богино, дунд ба ажлын хэсгийг ахалсан. Тус зарцуулж буй хугацаа зэргийг хугацааны үр дүн аймагт ИНБ-ын эвсэл албан ёсоор үнэлсэн. ӨЭМТ дээр эмнэлгийн хараахан бий болоогүй боловч тус мэргэжилтнүүдийн ёс зүй, зан Тайлангийн эхний хэсэгт дурьдсаны дэд төслийг орон нутгийн 4 ТББ үйл, харилцаа хандлага, хүний дагуу дэд төсөл тус бүрийн нийгмийн хамтран хэрэгжүүлсэн. Аймгийн ЗД- нөөцийн хангамж, шатлал хооронд эгэх хариуцлагын үр дүнг бий ын захирамжаар төсөл хэрэгжүүлэх өвчтөн шилжүүлэх тогтолцоо болгоход оруулсан хувь нэмрийг ажлын хэсгийг ЗДТГ, АЭМГ, ӨЭМТ, зэргийг үнэлсэн. Нийт 1800 иргэд үнэлэн баримтжуулсан байдлыг ТББ, иргэдийн төлөөлөлтэй судалгаанд хамрагдсанаас 1003 үзүүлвэл: байгуулсан. ИОК-ын судалгаагаар нь АНЭ-г, 797 нь ӨЭМТ-г үнэлсэн гарсан эрүүл мэндийн ажилтны ёс ба нийт эмнэлгийн ажилчдын 1. Төрийн байгууллагын зүйг сайжруулах, эрүүл мэндийн 37,6 хувь нь судалгаанд оролцсон эрэлт, нийлүүлэлт, хариуцан тусламж үйлчилгээний чанар, байна. тайлагналтыг сайжруулахад хүртээмжийг сайжруулахын тулд чиглэсэн НЭХ-ын үйл ажиллагааг 4. “Үйлчилгээ сайжруулах ажлын хэсгээс дараах гол ажлуудыг төлөвлөсөн байдал төлөвлөгөө” боловсруулах нүүр зохион байгуулсан: тулсан уулзалтад АЗДТГ, АЭМГ, Төсөл хэрэгжиж эхлэх үеэс төслийн 1. Эрүүл мэндийн тусламж, иргэд, ТББ-ын төлөөлөл 25 хүн баг төслийн зорилго болон эрүүл үйлчилгээний чанар, хүртээмжид оролцсон. мэндийн үйлчилгээг хүргэхэд тулгарч тулгамдсан асуудлыг тодорхойлох буй бэрхшээлийг тодорхойлоход 5. “Үйлчилгээ сайжруулах уулзалтыг орон нутгийн иргэдтэй иргэдийг оролцуулахад анхаарч төлөвлөгөө”-нд тусгагдсан үйл хийсэн. 2 удаагийн уулзалтын үр ажилласан. Аймгийн ЗД-ын ажиллагаануудыг хэрэгжүүлсэн. дүнд орон нутгийн байгууллагууд, захирамжаар байгуулсан ажлын Орон нутгийн ТББ-с эмнэлгийн төрийн албан хаагчдын саналаар хэсгийн бүрэлдэхүүнд иргэд, ИНБ- ажилчдын ёс зүй, зан хандлагыг дэд төслийн хүрээг нарийвчлан ын оролцоог хангахад ач холбогдол өөрчлөх, дэд төслийн хэрэгжилтэд тодорхойлсон. өгч тэдний оролцоог хангаж тэдний дэмжлэгийг авахын ажилласнаас гадна ЗДТГ, ЭМГ, 2. МУНЭХБ төслийн хамтрагч тулд хариу талархлын арга ӨЭМТ-н холбогдох албан тушаалтны байгууллага болох Ардчиллын хэмжээнүүдийг зохион байгуулсан. төлөөллийг хангасан. боловсрол төв (ДЕМО) ТББ-ыг АЭМГ-ын зүгээс иргэд өөрийн урьж ИОК-ын арга зүйн сургалтыг биеэр оочерлож цаг авахгүйгээр ИОК-ын судалгаанд иргэдийн зохион байгуулсан. эмнэлгийн үзлэг, оношлогооны цаг оролцоог хангахыг ихэд чухалчилсан авах боломжтой цахим бүртгэлийн ба судалгаанд зорилтот эмзэг 3. Хоёр судалгааны баг ажиллуулсан. системийг нэвтрүүлсэн ба бүлгийн иргэд, ядуу иргэдийн Эхний баг АНЭ дээр нөгөө баг харилцагч, өвчтөнүүдэд чиглэсэн оролцоо өндөр байсан. Ажлын ӨЭМТ дээр ажилласан. АНЭ дээр үйлчилгээ, эмнэлгийн ажилтны ёс хэсгийн баталсан үнэлгээний эмнэлгийн мэргэжилтнүүдийн зүй зэрэг цуврал сургалтуудыг нийт шалгуур үзүүлэлт, бүрдэл бүхий 5 ёс зүй, зан үйл, мэргэжлийн ур ажилтнуудад зохион байгуулсан. асуудлын хүрээнд эрүүл мэндийн чадвар, эрүүл мэндийн үйлчилгээ, 27 28 үйлчилгээг иргэд болон үйлчилгээ үйл ажиллагааг удирдлага болох ГОУХАН (GIZ), Мерси Кор үзүүлэгчид (0-100 оноогоор) үнэлсэн. зохион байгуулалтаар хангаж гэх мэт байгууллагуудын төслийг Эдгээр 5 үнэлгээний хүрээ нь: эрүүл нүүр тулсан уулзалтад идэвхитэй хэрэгжүүлж байсан туршлагатай мэндийн ажилтнуудын ёс зүй, зан оролцсон. “Үйлчилгээ сайжруулах боловч засаглалын чиглэлээр бусад үйл, мэргэжлийн ур чадвар, эрүүл төлөвлөгөө”-ний дагуу АЭМГ болон ТББ-уудтай хамтарч ажиллаж мэндийн үйлчилгээ болон засгийн АНЭ-ын хариуцан хэрэгжүүлэх үйл байсан туршлагагүй байв. ТББ-ын газраас хэрэгжүүлж буй үндэсний ажиллагааны биелэлтэд хяналт тавих зохицуулагчийн дүгнэснээр орон хөтөлбөрийн талаар мэдээллийн үүргийг АЗДТГ хүлээсэн. нутгийн засаг захиргааг иргэдийн хүртээмж, эрүүл мэндийн үйлчилгээг Нүүр тулсан уулзалт, хэлэл- өмнө хариуцлага хүлээдэг болгох авахад зарцуулж буй цаг, шатлал цүүлгүүдийн үеэр эмнэлэгт зорилгын үүднээс орон нутгийн ТББ- хооронд өвчтөн шилжүүлэх тогтолцоо тулгамдсан асуудлуудын нэгээр зүрх ууд нь дэд төслийн хүрээнд хамтарч (ӨЭМТ-д хамааралтай) зэрэг болно. судасны кабинеттэй болох асуудал ажиллах шаардлагатай болсон Судалгаанд оролцогч иргэд байсан ба АЗДТГ-аас уг асуудлыг байна. бүх асуултуудад “сайжруулах шийдвэрлэхийн тулд олон улсын Төрийн үйлчилгээ: Говьсүмбэр шаардлагатай” гэж хариулсан нь донор байгууллагуудаас санхүүжилт аймгийн эрүүл мэндийн үйлчилгээг үйлчилгээ үзүүлэгчдийн өөрсдийн хүссэн боловч амжилтгүй болсон. Тус хүргэхэд тулгарч буй олон хүндрэл үнэлгээнээс бага байв. (жишээ нь кабинетийн өртөг нь орон нутгийн бэрхшээлүүдээс орон нутгийн эрүүл мэндийн ажилтны ёс зүй дээр төсвөөс санхүүжүүлэх боломжгүй оролцогч талууд (засаг захиргаа, үйлчилгээ үзүүлэгчид 100-с 87 оноог өндөр өртөгтэй учраас ЗДТГ-с ТББ-ууд) эмнэлгийн ажилтнуудын өөрсөддөө өгсөн бол иргэд 41 оноо ирэх оны улсын төсвийн хөрөнгө ёс зүйн асуудлыг гол асуудал болгон өгсөн байв.) оруулалтын жагсаалтад оруулсан тодорхойлж үнэлгээ хийн санал “Үйлчилгээ сайжруулах төлөвлөгөө” ба 2018 оны орон нутгийн Засаг зөвлөмж боловсруулсан. боловсруулахад орон нутгийн даргын мөрийн хөтөлбөр, орон АЭМГ-н зүгээс эрүүл мэндийн ТББ-ын төлөөлөл, АЗДТГ, АЭМГ, нутгийн төсөвт мөн адил тусгахаар ажилтнуудын ёс зүйн асуудал АНЭ-ийн удирдлагууд оролцсон. төлөвлөсөн байна. нь цаг хугацаа шаардсан, мөн Төлөвлөгөөнд 8 гол ажил төлөвлөсөн Нийгмийн бодлогын хэлтэс нь зарим суурь асуудлуудыг (нэмж ба үүнд: ёс зүйн хороо байгуулах, ИОК/иргэдийн хяналт үнэлгээний эмнэлгийн ажилтнуудыг ажилд эмнэлгийн ажилтны хандлага, зан талаар тодорхой ойлголттой болсон авах, цалинжуулах зэргээс гадна авирыг сайжруулах сургалтуудыг гэж үзэж байгаа бөгөөд өөрийн нийгмийн даатгалтай холбоотой зохион байгуулах, хүний нөөцийн хяналт-шинжилгээ, үнэлгээний асуудлууд гэх мэт) шийдвэрлэж хангамжийг сайжруулах (байнгын үйл ажиллагаандаа ИОК-н арга байж сайжирна гэдгийг хүлээн үйлчлүүлэгчдээс гадна түр оршин зүйг оруулахаар журмын төсөл зөвшөөрсөн. Хэдий байдал ийм суугчдад эмнэлгийн тусламж боловсруулж аймгийн ИТХ-д байгаа боловч дэд төслийн хүрээнд үйлчилгээ хүргэх) зэрэг багтсан. батлуулахаар өргөн барьсан. нүүр тулсан уулзалтууд, ёс зүйн 2. Орон нутгийн засаглал, иргэдийг Чадавхжуулах: МУНЭХБ төсөл сургалтуудыг хийсний дараа 5 сарын чадавхжуулах, эрүүл мэндийн хэрэгжихээс өмнө Говьсүмбэр дараа явагдсан хоёрдахь үнэлгээгээр үйлчилгээг сайжруулах чиглэлээр аймгийн ТББ-ууд нь хамтарч судалгаанд оролцогчид өндөр хийгдсэн ажил ажилласан туршлага байхгүй үнэлгээ өгсөн байна. Засаглал: Нийгмийн бодлогын байсан. Төслийг хэрэгжүүлэгч ТББ Мөн түүнчлэн өнөөгийн байдлаар хэлтсээр дамжуулан АЗДТГ төслийн нь бусад олон улсын байгууллагууд иргэдийн өгсөн үнэлгээ болон Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл үйлчилгээ үзүүлэгчдийн өгсөн 3. Тогтвортой байдлыг хангах Нийгмийн бодлогын хэлтсээс бодлого үнэлгээний хооронд бага зөрүү гарсан механизм. боловсруулах, шийдвэр гаргах үйл гэж тэмдэглэсэн. Хэрэглэгчийн сэтгэл Орон нутгийн ТББ-уудын хувьд явцад иргэдийг чухал оролцогч тал ханамжийн түвшин энэ судалгаагаар орон нутгийн захиргаа, төрд хүргэх гэж хүлээн зөвшөөрөн аймгийн тодорхой болсоноос гадна санал санал боловсруулах, дуу хоолойгоо үйл ажиллагааны төлөвлөгөөний гомдол, хүсэлтийн тоо буурсан хүргэхэд чадавхиа улам сайжруулах биелэлтэд жил бүр хөндлөнгийн үзүүлэлттэй байна. шаардлагатай гэж үзэж байна. Эрүүл м о н и то р и н г / х я н а л т - ш и н ж л г э э “Үйлчилгээ сайжруулах төлөвлөгөө”- мэндийн үйлчилгээний хүргэлтийг хийлгэх, үр дүнг олон нийтэд болон нд тусгагдсан бүх ажлууд хараахан үнэлэхэд тэд өөрсдийгөө эрүүл аймгийн ИТХ-д танилцуулснаар хэрэгжиж амжаагүй боловч тодорхой мэндийн салбарын мэргэжилтнүүд бодлого боловсруулах болон шийдвэр алхмууд хийгдсэн ба үүний нэг нь биш, мөн эрүүл мэндийн салбарын гаргах явцад иргэдийн саналыг цахим бүртгэлийн систем юм. Энэ талаар өөрсдийгөө мэдээлэл дутуу тусгах боломжтой гэж дүгнэж байна. системээр ӨЭМТ-с АНЭ-т үзлэгийн гэж үнэлэн эргэлзэж байсан. Гэвч ӨЭМТ-ийн хувьд ИОК-ыг өрхийн цаг авах боломжтой болсон. АНЭ дээр тэд өмнө нь ОНХС-ийн хэрэгжилтэд эмнэлгийн түвшинд ашиглах, орон байгуулагдсан ёс зүйн хороо нь ёс хяналт-шинжилгээ хийн дэд нутгийн ТББ-р өрхийн эмнэлгийн зүйн зөрчил гаргасан эрүүл мэндийн төсөл хэрэгжүүлж байсан учраас үйлчилгээг жилд 2 удаа үнэлүүлэх ажилтантай хариуцлага тооцох орон нутгийн захиргаатай ажлын ба үнэлгээний үр дүнг олон нийтэд журмын төслийг боловсруулсан харилцаа тогтоон иргэдийн хяналт- тайлагнах сонирхолтой байв. байна. Үйлчлүүлэгчиддээ бүрэн шинжилгээний талаар өөрсдийгөө анхаарал тавьж үйлчлэхийн тулд таниулах боломжтой байсан. Үнэлгээ, ӨЭМТ-ын дарга ажлын цагаар Цаашид (орон нутгийн засаг зөвлөмжүүд нийгмийн сүлжээ ашиглахыг захиргаанаас) ОНХС-ийн төлөвлөлт, хориглож интернэт холболтыг Дэд төслийн оролцогч талууд төсөв, гүйцэтгэлд иргэдийн Говьсүмбэр аймгийн эрүүл мэндийн түр хориглох аргаа хэмжээ авч оролцоог ханган (орон нутгийн ТББ- ажилласан байна. Ёс зүйн салбар тусламж үйлчилгээнд тулгамдсан тай хамтрах) хүсэл эрмэлзэл байгаа олон суурь асуудлаас илүүгээр хороо нь дүрмийн дагуу ажилласнаар болно. эмч, эмнэлгийн мэргэжилтний ёс зүй эрүүл мэндийн ажилтны ёс зүй, харилцаа хандлагыг өөрчлөх, соён Аймгийн ЗДТГ-ын зүгээс дэд төслийн хандлагын асуудалд анхаарч уг гэгээрүүлэх арга хэмжээг тасралтгүй тогтвортой байдлыг хангахын асуудлыг шийдэхийн тулд тодорхой хийх боломж нөхцөлөөр хангагдана. тулд 2018 оны үйл ажиллагааны арга хэмжээнүүдийг хэрэгжүүлэн төлөвлөгөөний эрүүл мэндийн ажилласан. Тус хороо нь 2018 оноос эхлэн үйл хөгжлийн хөтөлбөрт иргэдийн ажиллагааны төлөвлөгөө гарган Орон нутгийн удирдлага иргэдийн хяналт, үнэлгээг тусгах боломжийг оролцоог ханган тэдний саналыг авах эмч, эмнэлгийн мэрэгжилтнүүдээ ёс судлаж байна. зүйн хэм хэмжээг зөрчих зөрчлөөс байдлаар асуудалд өнгөц хандаснаар урьчилан сэргийлэх, зөрчлийг АНЭ-ийн хувьд өмнө нь дотоод эрүүл мэндийн үйлчилгээний арилгуулах зэрэг арга хэмжээг үнэлгээний үр дүнг олон нийтэд хүргэлтэд стратегийн шийдэл тасралтгүй хийх боломжтой болсон. танилцуулдаггүй байсан ба учир нь олоогүй байна. уг ажлыг эмнэлгийн дотоод журмын ЭМГ-ын холбогдох ажилтнуудтай нэг хэсэг гэж үзэж байсан. 29 30 хийсэн ярилцлагын үеэр яагаад эрүүл мэндийн салбарын томоохон суурь хэрэгжүүлэгч талууд гэж харах нь мэндийн ажилтнууд өвчтөнүүдтэй асуудлыг хөндөж байгаа гэдгийг зүйтэй. харилцахдаа сөрөг зан үйл гаргадаг хүлээн зөвшөөрсөн. талаарх суурь шалтгааныг тэд ойлгож • Говьсүмбэр аймгийн хувьд төслийн Оролцогч талууд иргэдийг илүү цаашдын тогтвортой байдлыг байсан. стратегийн ач холбогдолтой, хангахад чиглэсэн иргэдийн АНЭ болон ӨЭМТ нь орон тооны цогц асуудлыг шийдвэрлэхэд оролцоот хяналт үнэлгээний дутагдалтай, санхүүжилт багатай, оролцуулахын тулд ОНХС-ын механизм нь бүх оролцогч ажлын ачаалал ихтэй зэрэг нь төлөвлөлт болон хэрэгжүүлэлтэд талуудын хувьд санал нэгдсэн үнэт эмнэлгийн ажилтны сөрөг зан тэдний оролцоог хангаж зүйл хараахан болж амжаагүй үйлийг зөвтгөх шалтгаан биш боловч ажиллахаас эхлэх нь чухал. Учир байна. эдгээр шалтгааны улмаас эмнэлгийн нь эдгээр ТББ-ууд нь энэ чиглэлээр ажилтнууд ажлын стрессээ өвчтөнд ажиллах сонирхолтой бөгөөд ТББ-ууд өөрсдийн ур чадварыг гаргаж тэдэнд үзүүлэх ёстой иргэдийн саналыг авах техникийн төрийн үйлчилгээ, хөтөлбөрийг үйлчилгээгээ үзүүлдэггүй байна. ур чадвартай. үнэлэхэд хангалтгүй гэж харж байгаа бол харин төрийн зүгээс Нийгмийн эгэх хариуцлагыг цаашид • Иргэдийн үүрэг, иргэдийн саналыг ТББ-уудыг мэдээлэл түгээх үр дүнтэй хэрэгжүүлэхийн тулд засаглал болон шийдвэр гаргах хэрэгсэл гэж харж байна. дараах асуудлуудыг шийдвэрлэж үйл ажиллагаанд тусгаснаар Үйлчилгээ үзүүлэгчдийн хувьд ажиллах шаардлагатай: нийгмийн эгэх хариуцлагын иргэд эмнэлгийн ажилтнуудад • Засаглалын үйл явцад стратегийн санаачлага хэрэгждэг. Бүтээлч тулгамдсан асуудлыг ойлгосноор шийдэл шаардсан аль ч салбарт хамтын ажиллагааны хүрээнд гомдол бага гаргана гэж үзэн дэд асуудлыг шийдвэрлэх зорилго, иргэд болон төр өөрсдийгөө зөвхөн төслийг эмнэлгийн ажилтнууд аргачлалыг тодорхой болгох, мэдээлэл дамжуулагч, түгээгч болон иргэдийн хоорондын зайг иргэдийн үйлчилгээний талаарх төдий гэж харахгүйгээр шийдвэр багасгах арга хэрэгсэл гэж үзсэн. сэтгэл ханамжгүй байдлыг шийдэх гаргахад оролцогч, хөтөлбөрийг зорилгоор өнгөцхөн, түр зуурын шийдэл гаргахгүй байх. Говьсүмбэр аймгийн нэгдсэн үнэлгээ Сайн дурын ажилтнуудыг зохион Үр дүн байгуулж ажиллуулах, томоохон Нийгмийн эгэх хариуцлагын Төрийн Тогтвортой байдал судалгааг гүйцэтгэх, өгөгдөл Засаглал Чадавхжуулах механизм үйлчилгээ цуглуулах, боловсруулах болон дүгнэлтийг танилцуулах, оролцогч талын саналыг тусгах зэрэг ажлууд нь техникийн мэдлэг, ур aХ aХ aХ a aХ чадвар шаардахаас гадна хөрөнгө мөнгөний ихээхэн нөөцийг Нийгмийн эгэх хариуцлагын талаарх ойлголт, чадавхийг гүнзгийрүүлэх шаарддаг. ЭМГ-ын зүгээс АНЭ болон ӨЭМТ-ийн ажилтнуудын ёс зүй, хандлагын асуудал нь эрүүл Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл ХЭНТИЙ АЙМАГ: ОЛОН НИЙТИЙН ОРОЛЦООТ ХЯНАЛТЫН МЕХАНИЗМЫГ НЭВТРҮҮЛЭХ НЬ ТӨСӨЛ Хэнтий аймагт анхан шатны дүгнэлтийг тусгаагүй байх бөгөөд Аймгийн засаг даргын тамгын газрын эрүүл мэндийн тусламжийг бусад уг гэрээг “ёс төдий” шинэчилсээр үйл ажиллагааны төлөвлөгөөнд ч бас аймгуудын адил Өрхийн эрүүл явдаг байна. Дэд төслийн хүрээнд тусгасан байна. мэндийн төвөөр (ӨЭМТ) дамжин хоёр ӨЭМТ-тэй хамтран ажилласан Хэнтий аймгийн дэд төслийн үзүүлдэг бөгөөд эдгээр нь төрийн (эхнийх нь хүн ам ихтэй аймгийн хэрэгжилтийг нийслэлд үйл үйлчилгээг гэрээлэн гүйцэтгэх төвд үйлчилдэг, хоёрдах нь аймгийн ажиллагаа явуулдаг Монфемнет ТББ- хувийн, сайн дурын эрүүл мэндийн төвөөс алслагдмал ядуу иргэдэд ын үндэсний сүлжээнээс удирдан байгууллагууд юм. Үйлчилгээ үйлчилдэг) байна. зохион байгуулж, орон нутгийн үзүүлэх гурвалсан гэрээнд аймгийн Хэнтийн дэд төсөл нь ӨЭМТ-ийн ТББ, тус дэд төслийн хүрээнд үүсгэн Засаг дарга болон Эрүүл мэндийн гүйцэтгэлийн үнэлгээнд гуравдагч байгуулагдсан мониторингийн газрын даргын гарын үсэг зурснаар талын хяналтын механизмыг багууд, гэрээний хугацаа нь дууссан баталгааждаг. Энэхүү гэрээнд нэвтрүүлснээр эрүүл мэндийн анхан хоёр (2) ӨЭМТ болон тэдгээрт хамаарах гүйцэтгэлийн үнэлгээний тухай шатны тусламж, үйлчилгээний чанар ЗДТГ-тай хамтран ажилласан юм. заалтууд орсон байх боловч тэдгээр болон хүртээмжийг сайжруулахыг нь бусад оролцогч талуудын санал, Орон нутгийн ИНБ-ын сүлжээ нь 20 зорьсон юм. идэвхтэй гишүүдтэй ба, үүнээс 9 Эрүүл мэндийн яамнаас баталсан байгууллага нь хэрэгжилтийн багт Хэнтийн дэд төслийг зураглан стандарт болон ӨЭМТ-тэй байгуулсан сонгогдон, үүн дээр төслийн ӨЭМТ- харахад... гэрээний заалтуудаас харахад, иргэд үүд байрлаж буй багуудаас 10 хүн Анхан шатны эрүүл Гэрээний заалтуудад нь ӨЭМТ-ийн гүйцэтгэл, тус гэрээг нэмж орон, нутгийн захиргааны 4 мэндийн тусламж нийцүүлэн анхан шатны үйлчилгээний чанар, эрүүл мэндийн тусламж үзэглэсэн хоёр тал болох аймгийн төлөөлөгч багтсан байна. Харилцан үйлчилгээг сайжруулах хүртээмж муу засаг дарга, Эрүүл мэндийн газрын ойлголцлын санамж бичигт гарын гэрээний үүргийн биелүүлэлтийг үсэг зурж, Нийгмийн Бодлогын Хэрхэн: ӨЭМТ-тэй байгуулсан гэрээний үнэлэх эрхтэй байна. Үнэлгээний Хэлтсийн дарга аймгийн Засаг холбогдох талуудын (ӨЭМТ, Аймгийн үр дүнг шинжлэн дүгнэж, ӨЭМТ- даргыг төлөөлөхөөр сонгогджээ. засаг дарга, ЭМГ) гүйцэтгэлийн үнэлгээнд 3-дагч талын хяналтыг оролцуулах тэй байгуулсан гэрээг үнэлэх болон шинэчлэх явцад ашиглаж, мөн 31 32 Хэнтий аймагт хэрэгжсэн МУНЭХБТ- 1. Гурван талт гэрээний Ийнхүү зураглал гаргахын ийн дэд төслөөр дамжуулан заалтуудын үнэлгээний шалгуур зэрэгцээ оролцогч талуудын орон нутгийн ИНБ-ын сүлжээ нь үзүүлэлтүүдийг хянаж үзэв. Ийнхүү сэтгэл ханамжийн судалгааг эрүүл мэндийн үйлчилгээний хянасны дараа, гэрээнд нэгэнт авсан бөгөөд энэ нь гурван талт хүргэлтийг сайжруулах, үйлчилгээ заасан байгаа тул олон нийтийн гэрээнд хавсаргасан үнэлгээний үзүүлэгч хувийн байгууллагуудтай оролцоот хяналтын механизмыг аргачлалтай адилхан шалгуур байгуулсан гэрээг хянах үйл явцад нэвтрүүлэх шийдвэр гарсан. үзүүлэлтүүдтэй байв. Гүйцэтгэлийн иргэдийн оролцоог бэхжүүлэх Үүнд Өрхийн эрүүл мэндийн төв, гэрээнүүдийг дөнгөж шинэчлэн боломжоор хангагдсан байна. Аймгийн Засаг дарга ба Аймгийн гарын үсэг зурсан, үйлчилгээ Төслийн хэрэгжилтийн орон нутгийн Эрүүл Мэндийн Газар зэрэг үзүүлэгч байгууллагуудыг үнэлэх багийн нэг хэсгийн хувьд, ИНБ-ын гэрээнд оролцогч талуудыг орон цаг арай болоогүй байсан ч гэсэн сүлжээний зохицуулагч нь төслийн нутгийн ТББ-ын түншлэгчдээс эдгээр зүйлсийг хийсэн юм. нэлээд хэдэн чухал шийдвэрт зохион байгуулах судалгаагаар 5. ӨЭМТ-ийн үзүүлдэг үйлчилгээ/ хувь нэмэр оруулсан бөгөөд үүнд дамжуулан үнэлэхийг иргэдээс хөтөлбөрүүдээс хамааран иргэдийг тухайлбал багийн гишүүдийг сонгох, хүссэн юм. Судалгааны дүнгүүдийг таван бүлэгт хуваан эрүүл асуудлыг тодорхойлох ба дэд төслийн нэгтгэж, эдгээр нь ӨЭМТ-ийн мэндийн тусламж үйлчилгээний төлөвлөлт зэрэгт оролцсон юм. гүйцэтгэлийн нийт үнэлгээний хяналтыг хэрэгжүүлэв. Эдгээрт: Тус дэд төслийн хувьд эрүүл мэндийн 50% -ийг иргэдийн үнэлгээ шинээр төрсөн хүүхэд, жирэмсэн анхан шатны тусламж үйлчилгээг бүрдүүлсэн. эмэгтэйчүүд, ахмад настнууд, түр дараах арга замаар дамжин 2. Иргэдийн оролцоот хяналтыг оршин суугчид ба эмзэг бүлгийн сайжруулна гэсэн зорилт тавьсан хэрхэн зохион байгуулах тухай иргэд багтаж байлаа. байна: гарын авлага, удирдамжийг 6. Үйлчилгээ/Гүйцэтгэл сайжруулах a) ӨЭМТ-ийн гэрээнүүдэд олон боловсруулсан. Энэ ажлын нэг хамтын ажиллагааны төлөвлөгөөг нийтийн оролцоот хяналтын чухал хэсэг бол хамтран ажиллагч гаргав. механизмыг нэвтрүүлэх Монфемнет ТББ-аас судалгааны (үйлчилгээ үзүүлэгч 4 дизайныг гаргаж, аргачлалыг байгууллагаас 2-г сонгон); боловсруулсан явдал байв. Дэд төслийн Судалгааны дизайны туршилтыг b) ИНБ-ууд болон иргэдэд 40 оролцогчдын дунд туршиж богино, дунд мониторинг хийх арга зүйг сургах; мөн үзсэн байна. хугацааны үр дүн 3. Хяналтын багуудыг бий болгож, Энэхүү тайлангийн 1-р хэсэгт c) Бүтээлч оролцоогоор дамжуулан тэдний чадавхыг бэхжүүлэв. өгүүлсэнчлэн, дэд төсөл бүрийг ӨЭМТ-ийн ил тод байдал, эгэх 4. Орон нутагт хэрэгжүүлэгч багийн баримтжуулж, гарсан үр дүнг нь хариуцлагыг сайжруулах. олон нийтийн оролцоот бүлэг нь нийгмийн эгэх хариуцлагын үр Дээр дурьдсан зорилтуудад хүрэхийн орон нутгийн зураглал гаргаснаар дүнтэй арга барилыг нэвтрүүлэх тулд төслийн хэрэгжилтийн ба эмзэг бүлгийн иргэдийн байршил, хэдэн чухал үзүүлэлтүүдийн дагуу удирдлагын баг дараах чухал үйл шинж чанаруудыг тодорхойлж, үнэлэн дүгнэсэн юм. Эдгээрийг ажиллагаануудыг зохион байгуулсан ялангуяа түр оршин суугчдыг дараах байдлаар баримтжуулсан байна: олж тогтооход тусалсан юм. болно: Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл 1. Төрийн байгууллагын Энэ нь ӨЭМТ-үүдэд дараа нь гэрээнд Судалгааны анхны үр дүнг ЗДТГ эрэлт, нийлүүлэлт, хариуцан заасанчлан хийгдэх гүйцэтгэлийн болон ЭМГ-т танилцуулахад Сум ба тайлагналтыг сайжруулахад үнэлгээн дээрээ илүү дээр оноог Аймгийн захиргааны байгууллагаас чиглэсэн НЭХ-ын үйл ажиллагааг авахад туслах байх хэмээн найдаж асуудлыг шийдвэрлэх тал дээр идэвх төлөвлөсөн байдал байна. зүтгэлтэй ажиллаж эхэлсэн төдийгүй Хамтын ажиллагааны гол хэсэг үйлчилгээг сайжруулах төлөвлөгөөнд бол Аймгийн Засаг дарга, Эрүүл заасан үүрэг даалгаврыг биелүүлж 2. Дунд хугацааны үр дүн: Иргэд эхэлсэн байна. Учир нь эдгээр нь Мэндийн Газраас ӨЭМТ-тэй байгуулж чадавхжих, орон нутгийн засаглал буй анхан шатны эрүүл мэндийн хувийн үйлчилгээний байгууллагын болон эрүүл мэндийн үйлчилгээ эгэх хариуцлагаас хол давсан, төрийн тусламж үйлчилгээний гурван талт сайжрах чиглэлээр гарсан тодорхой гэрээ юм. Орон нутгийн оролцогчид байгууллагын гэрээний үүргүүдтэй үр дүн холбоотой зүйлс байсан юм. Оролцогч үндэсний түншлэгч Монфемнет ТББ-ын удирдамжтайгаар гэрээний Засаглал: Дэд төсөл нь Аймгийн талуудын оролцоог нэн чухалчилж одоогийн заалтууд болон бусад Засаг Дарга ба Аймгийн Эрүүл байгаа учраас, Эрүүл Мэндийн холбогдох хууль журам, Эрүүл Мэндийн Газрын бусад асуудлын Газраас гаргах 2018 оны Аймгийн Мэндийн яамнаас гаргасан талаарх эгэх хариуцлага, хариуцлагыг Засан даргын Үйл Ажиллагааны бодлогын баримт бичгүүдийг үзэж нэмэгдүүлэв. Үүнд тухайлбал төлөвлөгөөнд төр-хувийн хэвшлийн хянасан. Үйлчилгээ үзүүлэгч дөрвөн гэрээлсэн ӨЭМТ-д дэд бүтэц,тоног хамтын ажиллагааг сайжруулахад байгууллагаас хоёрых нь гэрээг сунгах төхөөрөмж хангаж өгөх зэрэг багтах ИНБ-уудын оролцоог дэмжих, ИНБ- хугацаа болсон байсан учир, тэд тус бөгөөд ингэснээр төрийн эрүүл ын хамтын ажиллагааг сайжруулах хоёр гэрээг хянаж, олон нийтийн мэндийн үйлчилгээний чанарыг талаар тодорхой заалтуудыг оруулан, оролцоот үнэлгээг хийх заалтуудыг сайжруулна. төрийн зарим нэг үүргийг ИНБ- тус гэрээнүүдэд оруулж, үнэлгээний шалгуур үзүүлэлт, хийх аргачлалыг үндсэн гэрээнд хавсралтаар оруулсан Оролцогч талуудын сэтгэл ханамжийн судалгаанаас харахад ӨЭМТ-ийн сайжруулах зүйлс: юм. Орон нутгийн зураглалыг гаргаж, судалгаа хийснээр хяналтын бүлэг нь • ӨЭМТ зай муутай байдаг учир, өрөөний зохион байгуулалт, хүлээлгийн корридор зэргээ ӨЭМТ-ийн үйлчилгээний хүргэлтэнд аль болох тав тухтай болгох тал дээр анхаарах хэрэгтэй; гарч буй саад бэрхшээлүүдийг • Эрүүл мэндийн үйлчилгээг үзүүлэхдээ, ахмад настнууд, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд ба тэжээлийн дутагдалтай хүүхдүүдийг тогтмол гэрээр очиж үзэх, гэрийн хяналтанд тодорхойлж, тэдгээрийг Эрүүл оруулах нэг өдрийг тусгайлан гарга; Мэндийн яамнаас гаргасан стандарт, • Урьдчилсан үзлэг, вакцинжуулалтыг өрөөг тохижуул; шалгуур үзүүлэлтүүдтэй харьцуулж • Дуудлагаар явдаг эмч нарын багаж, хэрэгслийг шинэчил; үзсэн. Судалгааны үр дүнгээс харахад, • Дасгал хөдөлгөөний өрөө нээж, иргэдэд байнга нээлттэй байлга; ӨЭМТ-үүд нь Аймгийн ЗДТГ, ЭМГ, • Эмч, сувилагчдын тоог нэм, лабораториор сургагдаж байгаа ажилтнуудыг байнгын Багийн Засаг дарга ба орон нутгийн ажилд ав; ТББ зэрэг холбогдох талуудтай • Өмнө нь сургагдсан сайн дурын ажиллагсдын чадавхыг бэхжүүлж, цаашид ажиллах хамтран Үйлчилгээг сайжруулах урашууллыг өг төлөвлөгөөг гаргасан байна. 33 34 ууд болон мэргэжлийн холбоодоор талаар төрд тайлагнах боломжоор асуудлыг шийдвэрлэж чадахгүй юм дамжуулан гүйцэтгэхийг зөвшөөрсөн хангагдаж байна. Гурван талт гэрээнд байна. Бидний өөрсдийн оролцоо байна. чанарын болон цаг хугацааны талаар маш чухал” гэж хэлсэн байна. Аймгийн ЭМГ-ын хувьд иргэдийн шаардлагууд орсон байдаг боловч, Төрийн үйлчилгээ: Өмнө хяналт, оролцоо гэдэг нь шинэ нэр иргэд эдгээр шаардлагын талаар дурьдсанчлан, олон нийтийн томъёо, ойлголт юм. Эрүүл Мэндийн мэдээлэлгүй байдгийн улмаас оролцоот механизмыг ӨЭМТ-тэй Газрын харъяа байгууллагуудын хүлээн авч буй үйлчилгээнийхээ байгуулдаг гурван талт гэрээг гүйцэтгэлийг үнэлэхээр иргэдийн чанарын талаар төрд мэдээлэл 2017 онд хянаж, хэрэгжүүлэх үеэр сэтгэл ханамжийн судалгааг тогтмол өгч чадахгүй байна. Судалгааны оруулсан байна. Хянан засварласан явуулдаг ч (улиралд нэг удаа), үр дүнгээр дамжуулаад иргэд нь тус гэрээнд үнэлгээний шинэ аргыг судалгааны үр дүнгээс хамаараад олон нийтийн хэрэгцээг хамтдаа нэвтрүүлж, 80 хувиас доош үнэлгээ ямар нэг хариу арга хэмжээ авах эсэх тодорхойлж, үйлчилгээг сайжруулах авсан аливаа зүйлсийг “сайжруулах нь тэдний мэдэлд үлддэг. Иргэд болон төлөвлөгөөнд хувь нэмэр оруулах шаардлагатай” хэмээх ангилалд иргэдийн бүлэг судалгааны дизайныг боломжоор хангагдаж, нийтийн ашиг багтааж, холбогдох талуудыг хариу гаргах, судалгааг хийх болон үр дүнг тусын тулд ажиллаж чадсан байна. арга хэмжээ авахыг шаардсан байна. шинжлэхэд оролцдоггүй ба асуудлыг Дэд төсөлд хамрагдсан иргэдийн Иргэдийн үнэлгээ нь нийт үнэлгээний шийдвэрлэхэд бүр ч оролцоогүй бүлгүүд, ИНБ-ууд нь харилцан 50%-ийг бүрдүүлнэ. ӨЭМТ-ийн байдаг учир тэдний одоогийн үйл мэдээлэл солилцохын ашиг тусыг хувьд эхний удаагийн үнэлгээгээр ажиллагаанд эгэх хариуцлага тооцох харсан тул цаашид энэхүү арга эмнэлгийн байр болон үйлчилгээний арга байхгүй юм. Гэвч төслийн барилыг АНЭ, нийтийн аж ахуй хувьд сайжруулах ёстой боловч урт үр дүнгээс харахад, тус төслийн үйлчилгээ, хог хаягдлын удирдлага хугацааны туршид шийдвэрлээгүй загварыг дуурайлгаж, төрийн бусад болон боловсролын үйлчилгээг орхиж байсан асуудлуудыг гаргаж хөтөлбөр, үйлчилгээнд (ялангуяа үнэлэхэд ашиглахыг хүсч байна. ирсэн. Судалгаагаар үр ашигтай эрүүл мэндийн) иргэдийн хяналтыг Тэд гэрээлсэн аливаа үйлчилгээний мэдээ, мэдээлэл бий болж, үүнээс оруулах сонирхол их байна. гүйцэтгэлд иргэдийн хяналт чухал үүдэн холбогдох талууд Үйлчилгээг Чадавхжуулах: Орон нутгийн ИНБ- гэдгийг харж байна. Тэдний хувьд сайжруулах төлөвлөгөөгөр ын зохицуулагчийн ярьж байгаагаар, энэ нь “иргэд өөрсдийнхөө эрхийг дамжуулан асуудлыг шийдвэрлэх иргэд ба ялангуяа түр оршин мэдэж авах, төрд итгэж эхлэх, иргэд гэж оролдсоор байна. суугчид өрхийн эрүүл мэндийн төв шийдвэр гаргах үйл явцад оролцон, Гол хэрэгжүүлсэн арга хэмжээнүүд: (багийн түвшинд байгаа) ба сумын нөлөөлөх боломжоор хангагдахын” эхлэл юм. • Лабораторын үйлчилгээг эрүүл мэндийн төвийн үзүүлж буй сайжруулахын тулд оношилгооны үйлчилгээ болон үйлчилгээнүүдийн Зарим иргэд төрийн гэсэн бүхий л аппаратыг баг болон сумын ОНХС- ялгааны талаар мэдлэггүй байна. зүйлсэд тун шүүмжлэлтэй хандаж ийн хөрөнгөөр худалдаж авсан; Иргэд оролцогч талуудын сэтгэл байсан бол, тус үнэлгээнд оролцсон ханамжийн судалгаа авах үйл явдал нь төрөөс хэрэгжүүлж • Түр оршин суугчдын авсан явцад оролцсоноор (цаашид мөн буй аливаа хөтөлбөр үр дүнтэй үйлчилгээний санхүүжилтийг ӨЭМТ-ийн Гүйцэтгэлийн Үнэлгээнд хэрэгжихэд иргэдийн өөрсдийн хангаж өгөх механизмуудыг оролцсоноор) үйлчилгээний талаар үүрэг хариуцлага чухал гэдгийг бий болгох (тэд аймгийн төвд мэдлэгтэй болж, ӨЭМТ-ийн үзүүлж ойлгожээ. Тухайлбал нэг оролцогч, түр оршин сууж байгаа учир буй үйлчилгээний түвшин ба чанарын “Улс манай өрхийн эмнэлгийн бүх тэдгээрийн зардлыг харъяа багаас Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл нь төлж байх, учир нь тэдний очиж хариуцлагад дуудсанаар тэдний олон нийтийн мэдлэг, мэдээллийг үйлчлүүлж байгаа төвийн ӨЭМТ- үйл ажиллагаа, үйлчилгээний зайлшгүй шаардах тул, иргэдийн үүдэд тэдэнд үйлчлэх зардлыг хүргэлтийг сайжруулахад туслах оролцоог олон нийтийн эрүүл багтаагаагүй байдаг,); мөн, юм гэдгийг тайлбарласны үр мэндийн чухал хэсэг хэмээн харж • ӨЭМТ-өөр үйлчлүүлж байгаа дүнд төслийг дэмжиж ажиллахад байна. Эрүүл мэндийн газар нь өвчтөнүүдийн цахим мэдээллийн ятгаж чадсан байна. Одооны өөрсдийн аймгийн туршлагаас санг үүсгэх, үүнд түр оршин байдлаар бүх оролцогч талууд (ИНБ, харсан тул, иргэдийн хяналтыг суугчдын мэдээллийг бас оруулах. төрийн байгууллагууд, үйлчилгээ гурван талт гэрээнд багтаах явдлыг үзүүлэгчид) төрөөс санхүүжүүлж дэмжиж, цаашид ч ийм бодлогыг байгаа хөтөлбөр, үйлчилгээнүүдийг Эрүүл Мэндийн Яаманд санал болгох 3. Тогтвортой байдлыг хангах хянах шаардлагатай гэдгийг мэдэх төлөвтэй байна. механизмын талаар. болсон. Эрүүл Мэндийн Газар нь тус аргачлалыг бусад ӨЭМТ, мөн сумын Аймгийн Эрүүл Мэндийн Газрын Үнэлгээ, эрүүл мэндийн төв, үндэсний болон даргын ярьж байгаагаар, ӨЭМТ аймгийн түвшинд хэрэгжиж байгаа зөвлөмжүүд нь эхлээд иргэдийн хяналтыг хөтөлбөрүүдэд ашиглахаар шийдсэн. төдийлөн таатай хүлээж аваагүй Гэрээт үйлчилгээ үзүүлэгч байна. Гэвч тэдэнд иргэдийн Өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх ба байгууллагаас дэд төслийг дэмжиж хяналт нь гэрээний бусад талуудыг өвчнийг илрүүлэх ажиллагаа нь ажилласан тул төсөл нь зорьсон зорилтууддаа хүрч чадсан юм. Гэрээний заалтуудыг сүүлийн арван Иргэдийн оролцоог ӨЭМТ, төрийн байгууллагуудын гүйцэтгэлийн үнэлгээд оруулах заалтуудыг багтаасан шинэчилсэн гэрээ: долоон жилийн турш мөрдөж байгаа боловч туршилтын хоёр ӨЭМТ нь гэрээний нэмэлт өөрчлөлтийг хүлээн • Аймгийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Нийгмийн Бодлогын Байнгын Хорооны авч, хянан засварласан гэрээнүүдэд шийдвэрээр томилогддог Бие Даасан Ажлын Хэсэг гэрээг хагас ба бүтэн жилээр байгуулж; гэрээг сунгах, цуцлах ба гэрээнд өөрчлөлт оруулах талаар шийдвэр гаргаж, олон нийтийн оролцоот гүйцэтгэлийн батална. үнэлгээг оруулахыг зөвшөөрчээ. • Бие Даасан Ажлын Хэсэг “ӨЭМТ-ийн бүтэц, үйл ажиллагаа” MNS 5292 – 2011, Монгол Үүний зэрэгцээ ӨЭМТ-тэй байгуулсан стандартын шалгуур үзүүлэлт ба шаардлагуудыг баримтлахаас гадна энэхүү Гэрээний 1, гүйцэтгэлийн гэрээ нь өрхийн эрүүл 2 дах хавсралтад заасан шалгуур үзүүлэлтийг дагана: мэндийн төвүүдийн үнэлгээнд олон • ӨЭМТ-ийн үйл ажиллагааг “ӨЭМТ-ийн бүтэц, үйл ажиллагаа” MNS 5292 – 2011, Монгол нийтийн оролцоог оруулах стратегийн стандартын шалгуур үзүүлэлт ба шаардлагуудын дагуу үнэлнэ; ач холбогдолтой механизм болж, • 1-р Хавсралтанд заасны дагуу, ОНОХ аргачлалын хүрээнд авсан арга хэмжээнүүд нь үүнийг хэрэгжүүлэх үүд хаалгыг “ӨЭМТ-ийн бүтэц, үйл ажиллагаа” MNS 5292 – 2011, Монгол стандартын 5, 6-р зүйлд нээж өгөв. заасан зарим шалгуур үзүүлэлт ба шаардлагуудад хүрсэн эсэх талаарх иргэдийн хийсэн үнэлгээг хувиар тооцож гаргах; Гүйцэтгэлийн гэрээ болон үнэлгээнд • 3.3.2-3.3.4 шалгуур үзүүлэлтүүдэд хамаарах нэгдсэн үнэлгээний 50% нь ОНОК-ын хамаарах нэг тал болж байгаагийн хүрээнд багтсан, үйлчилгээ хүлээн авч байгаа иргэдийн төлөөллөөр хийгдсэн үнэлгээ хувьд, Аймгийн Засаг Дарга болон байх болно. 35 36 Аймгийн Эрүүл Мэндийн Газраас • Төслийн удирдах багийнхан • Аймгийн Засаг Даргын Тамгын эгэх хариуцлагыг бас тооцож эхэлсэн төслийн хэрэгжилтийн эхний үед Газар болон Эрүүл Мэндийн Газарт бөгөөд үүний хариуд тэдгээр нь үндэсний ТББ-ын санал болгосон хангаж өгсөн мэдээллийн дагуу Үйлчилгээг сайжруулах хамтын шалгуурын дагуу сайн дурынхныг тэдгээр байгууллагаас ямар арга ажиллагааны төлөвлөгөөг баталж, олж, ажиллуулах нь хүндрэлтэй хэмжээ авсан талаар тодорхой хэрэгжүүлэх, мөн төр-хувийн байна гэсэн санааг илэрхийлж мэдээлэл байхгүй байна. Эдгээр хэвшлийн түншлэл шаардлагатай байсан. нь гурван талт гэрээнд хамаарах байж болох бусад хөтөлбөрүүдэд Эхлээд судалгаа авах, харилцааны талууд учраас үр дүнг илүү нарийн ИНБ-уудыг оролцуулахыг явдлыг ур чадварыг эзэмшсэн орон баримтжуулах хэрэгтэй. дэмжсэн юм. нутгийн ИНБ, сайн дурын • Тус туршлагыг бусад ӨЭМТ-үүд Олон нийтийн оролцоот хяналтын иргэдийг авч ажиллуулахыг хүсч ба Сумын эрүүл мэндийн төвд механизмыг нэвтрүүлэх Хэнтий байснаа, сайн дурынхныг тэдний нэвтрүүлэхийг хүсч байгаа ч аймгийн туршлагыг төрөөс гэрээлэн оролцох хүсэл эрмэлзэл, гаргаж гэлээ, иргэдийн оролцооны ашиг үйлчилгээ явуулж буй бусад хувийн буй зориулалтынх нь үндсэн дээр тусыг зөвхөн өвчнөөс урьдчилан байгууллагууд шууд авч ашиглаж сонгон авчээ. ИНБ-ын сүлжээ нь сэргийлэх ба өвчнийг эрт оношлох болох юм (эрүүл мэнд болон бусад цаашид гуравдагч талын үнэлгээг талаар олон нийтэд мэдээлэл салбаруудад ч байж болно). Хэнтий үргэлжлүүлэн тогтвортой хийхийг өгөх, кампанит ажлыг зохион аймгийн төсөл хэрэгжүүлэгч нар хүсч байгаа бол нотолгоонд байгуулахад оролцуулах байдлаар дараах асуудлуудыг шийдвэрлэхэд суурилсан оролцоог хангах л хязгаарлаж байна. Төртэй бас анхаарлаа хандуулж болох юм: (жишээ нь судалгаа), баталгаатай хамтран ажиллагч байгууллагууд • ИНБ-уудын тэргүүлэгч байгууллага мэдээллийг хангаж өгөх чадавхаа иргэдийн хяналтын ашиг тусыг нь олон улсын болон олон талт бэхжүүлэх хэрэгтэй байна. ухаарч, төрийн бусад асуудлуудад байгууллагуудтай ажиллаж Магадгүй эхний үед үүнийг энэ аргыг ашиглаж болох талаар байсан арвин туршлагатай үндэсний ТББ-ын зөвлөхүүдийн илүү гүнзгий ойлголт авах хэрэгтэй байж болох юм. Гэсэн хэдий ч, тусламжтайгаар хийх хэрэгтэй байна. хэрэгжилтийн багт багтаж байгаа байж болох юм. бусад байгууллагууд нь тухайн төслийнхөө нөхцөл байдалд илүү уягдаж байгаа юм. Хэнтий аймгийн нэгдсэн үнэлгээ Шинэчлэн засварласан гэрээнүүд Үр дүн Нийгмийн эгэх нь МУНЭХБ дэд төсөл хэрэгжсэнээс хариуцлагын Тогтвортой байдал Төрийн ч хойш ашиглагдсаар байх тул ИНБ- механизм Засаглал Чадавхжуулах үйлчилгээ ын сүлжээ нь төр болон үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллагуудаас эгэх хариуцлага тооцох арга барилаа арай өөр өнцгөөс, a a aХ a a орон нутагт ажиллаж байгаа ИНБ-ын сүлжээ, гишүүдийг чадавхжуулах байгууллагуудынхаа үүднээс харах хэрэгтэй юм шиг санагдаж байна. Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл ХОВД АЙМАГ: ОЛОН НИЙТИЙН ОРОЛЦООТОЙ СУРГУУЛЬ Ховд аймаг “Олон нийтийн үүдэн төслийн баг сургуулийн үйл Төсөл хэрэгжүүлэх баг төслийн үйл оролцоот сургууль” дэд төслийг ажиллагааны төлөвлөлт болон ажиллагааг үр дүнтэй хэрэгжүүлэх, Монголын Боловсролын Хамтын хяналт-шинжилгээнд оролцоог үйл ажиллагааны уялдаа холбоог Ажиллагааны Нийгэмлэгийн (БХАН) хангах механизм байхгүй буюу хангах зорилгоор бодлогын болон хамтын ажиллагааны дэмжлэгээр хангалтгүй байна гэж үзсэн. Энэ хэрэгжилтийн багийг зохион хэрэгжүүлсэн. Дэд төслийн хүрээнд асуудлыг шийдэхийн тулд дэд байгуулж ажилласан. аймгийн төвөөс алслагдсан, орлого төслийн хүрээнд олон нийтийн Бодлогын баг нь боловсролын газрын багатай, донор байгууллагын төсөлд оролцоог сургуулийн үйл ажиллагаа, албан хаагчид, орон нутгийн ТББ-с хамрагддаггүй 10 сургуулийн бодлого, дотоод журмын төлөвлөлт, бүрдсэн байсан бөгөөд аймгийн засаглал, хөрөнгө, нөөцийн хэрэгжилт, тайлагналтад хангах түвшинд сургуультай холбоотой хуваарилалт, зарцуулалт болон олон зорилготой БХАН-ийн боловсруулсан хэрэгжиж буй боловсролын хууль, талт шийдвэр гаргах үйл явцыг “Олон нийтийн оролцоот сургууль”- тогтоомж, бодлогыг цуглуулах, сайжруулахыг зорьсон. ийн үнэлгээний аргачлалыг хэрэгжилтэд дүн шинжилгээ хийх Аймгийн төвийн оролцогч талуудын ашигласан. үүрэгтэй байв. хийсэн нөхцөл байдлын үнэлгээгээр Төсөл хэрэгжиж эхлэх үед аймгийн Судалгааны үр дүнд сургуулийн ихэнхи сургуулиуд засаглал, хөрөнгө, ЗДТГ-с төсөл хэрэгжүүлэх багийг засаглал, үйл ажиллагаанд үр дүнтэй нөөцийн хуваарилалт, зарцуулалт, ЗДТГ, АБГ, ТББ-ын төлөөллийг оролцоог хангах хууль тогтоомж, үйл ажиллагааны төлөвлөгөө оролцуулан томилсон. бодлогыг шинэчлэх, өөрчлөх боловсруулах талаар иргэдэд боломжуудыг олж нээсэн. Ховд аймгийн дэд төсөл мэдээлэл хүргэдэггүй, оролцоог хангадаггүй байна. Засаглал, нөөцийн Сургуулийн үйл Хэрэгжилтийн баг 20 хүний хуваарилалт, төсвийн зарцуулалт, сургуулийн ажиллагаа, бүрэлдэхүүнтэй байгуулагдсан ба 2 Сургуулийн орчны нөхцөл муу, үйл ажиллагааны бодлого, дотоод журамын төлөвлөлт, гишүүн бүр хамтдаа сум сургууль тус төлөвлөлтөд хүүхдийн тоотой харьцуулахад хүний оролцох боломжгүй, хэрэгжүүлэлт, тайлагах бүрт сургуулийн жижиг төсөлд дараах үйл явцад иргэдийн нөөц дутмаг, холбогдох оролцогч мэдээлэлгүй байсан. оролцоог бий болгох 3 үүргийг биелүүлж ажилласан: талуудын оролцоо, дэмжлэг сул, үнэлгээг хийх, сургуулийн үйл хуулийн дагуу багш, эцэг эхийн БХАН-ийн “Олон нийтийн оролцоот” сургуулийн загвараар сургуулийн үнэлгээ ажиллагааг сайжруулах төлөвлөгөө зөвлөл байгуулдаг боловч энэ бүтэц хийж хамтдаа асуудлыг тодорхойлсон. идэвхигүй ажилладаг зэргээс 37 38 боловсруулах, аймгийн ЗДТГ, • Багш, сурагчдыг оролцуулан • Сургуулийн орчинд болон аймгийн БГ болон БХАН-т тайлагнах/ дунд сургуулийн түвшинд хүүхдүүдэд тулгамдсан баримтжуулах; тулгамдсан асуудлыг тодорхойлох асуудлуудыг (жишээ нь Олон нийтийн оролцоотой хэлэлцлүүлгийг зохион хөндлөнгийн үнэлгээний үеэр сургуулийн менежментийн загвар, байгуулсан. Жишээ нь 1 сургууль зочилсон 2 сургуулийн хувьд хамтаараа асуудал тодорхойлох дээр 5-6 удаагийн хэлэлцүүлгийг дотуур байрны нөхцөл байдал, болон үйл ажиллагааны төлөвлөгөө зохион байгуулж нийтдээ 800 компьютер тоглоом, биллиардад боловсруулахын тулд хийгдсэн гаруй хүнийг хамруулсан. хүүхдүүд донтох зэрэг асуудлууд ажлуудыг дараах 3 гол чиглэлд • БХАН-ийн боловсруулсан байсан.) ойлгож мэдсэний дараа багцлан харуулж болохоор байна: үнэлгээний хэрэгсэл болон олон эцэг эхчүүд (ялангуяа малчин нийтийн оролцоотой сургуулийн эцэг эхчүүд) сургуулийн үйл 1. Бодлогын шинжилгээ ажиллагаанд сайн дураараа, үзэл баримтлалын талаар • Бодлогын болон эрх зүйн орчны АБГ-с 10 сургуулиас сонгогдсон идэвхитэй оролцож (жишээ нь барим бичгийн судалгаа хийх төлөөлөгчдөд зориулан сургалт сургуулийн дотуур байр, хүүхдийн замаар хүчин төгөлдөр үйлчилж зохион байгуулсан. өрөөний засварын ажилд хувь буй орон нутгийн болон үндэсний нэмрээ оруулах, хүүхдийн өдөр түвшний боловсролын бодлогын • Олон нийтийн оролцоот тутмын зан үйлд хяналт тавих гэх [хууль тогтоомж] заалтууд сургуулийн шалгуур үзүүлэлтийн мэтээр) эхэлсэн. нь одоогийн нөхцөл байдал, дагуу судалгаа хийж үр дүнг багш нар, эцэг эхчүүдэд танилцуулсан. 3. Аймгийн түвшинд болон сургууль сургуулийн хэрэгцээнд нийцэж дотооддоо туршлага солилцох үйл буй эсэх талаар дүн шинжилгээ Судалгааны үр дүнг хамтаараа асуудлаа тодорхойлох, цаашдын ажиллагаа хийсэн. үйл ажиллагаа төлөвлөх суурь • Дэд төсөлд хамрагдсан сургуулиуд • Тодорхой бодлогын хэрэгжилт, болгож авч үзсэн. Хөндлөнгийн өөрсдийн туршлагаа баримтжуулан үр дүнгийн талаар олон нийтээс үнэлгээний ажлаар бидний төсөлд хамрагдаагүй сургуулиуд судалгаа авсан. Судалгаанаас олон зочилсон 1 сургууль дээр жишээ хуваалцсан. нийт сэтгэл ханамжгүй байсан 2 нь 500 хүн (эцэг эх, орон нутгийн гол асуудал нь: сургуулийн захирал, • Тодорхой сургуулиудын дэд төрийн албан хаагч, багш нар төслийн амжилтыг хэвлэл сургуулийн зөвлөлийг аймгийн ЗД зэрэг) судалгаанд хамрагдсан томилдог байдал бөгөөд аймгийн мэдээллийн хэрэгслээр сурталчлан байсан. олон нийтийн мэдээллийн аян боловсролын газарт томилгооны эрх мэдлийг шилжүүлэх санал • Сургууль наад захын тулгамдсан зохион байгуулсан. дэвшүүлсэн байна. асуудлаа шийдвэрлэх хөрөнгө, нөөцийн дутагдлаас шалтгаалан • Сургуулийн засаглалд иргэдийн сургуулийн төслийн баг (сумын ЗД, оролцоог бэхжүүлэх [бодлогын] сургуулийн захирал, багш нар, эцэг төслүүдийг боловсруулсан. эхчүүд) хамтран ажиллах болон 2. Сургуулийн үнэлгээ болон донорл байгууллагыг сургуулиас сургуулийн үйл ажиллагааг 10 км-ийн орчинд байрлах аж сайжруулах төлөвлөгөө боловсруулах, ахуйн нэгж, төрийн байгууллагаас хэрэгжүүлэх хайсан. Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл Дэд төслийн үйлчилдэг ёс төдий бүтэц байдаг [эрэмблэхдээ] сургуулийн онцлог, байна. Сургуулийн үйл ажиллагаа сурагчдын шаардлага хэрэгцээг богино, дунд болон засаглалд олон нийт оролцох, харгалзсан. Нэг сургуулийн жишээн хугацааны үр дүн нийтээр зөвлөлдөх боломж дээр хүүхдийн хөгжил, хүмүүжилд байдаггүй байна. Иймд эдгээр эцэг эхийн оролцоог нэмэгдүүлэх, дүгнэлт, судалгааны үр дүнд үндэслэн сургуулийн орчныг сайжруулах 1. Төрийн байгууллагын дэд төслийн хүрээнд сургуулийн зэрэг (сандал ширээ, урлаг, соёлын эрэлт, нийлүүлэлт, хариуцан зөвлөлөөс хамаарахгүйгээр арга хэмжээ явуулах урлагийн тайлагналтыг сайжруулахад сургуулийн засаглалд олон нийтийн заал барих гэх мэт гэх мэт) нь гол чиглэсэн НЭХ-ын үйл ажиллагааг оролцоог хангах боломжуудыг нээж асуудлууд байсан. төлөвлөсөн байдал ажилласан байна. Сургуулийн дэд төслийн хүрээнд Бодлогын баг сургуулийн үйл Сургуулийн түвшинд зохион боловсруулж хэрэгжүүлсэн сургууль ажиллагаатай холбоотой бодлого, байгуулсан “Олон нийтийн сайжруулах төлөвлөгөө нь олон зохицуулалтын орчинг судлан оролцоот сургууль”-ийн үнэлгээгээр талт оролцогчид буюу аймаг, сумын дүн шинжилгээ хийх боломжтой сургуульд тулгамдсан асуудлуудыг захиргаа, эцэг эхчүүд, олон нийт, байсан. Тэд сургуулийн зөвлөлөөр тодорхойлж эрэмбэлсэн байна. бизнесийн байгууллагууд, ТББ-ыг дамжуулан оролцоог хангах хуулийн Дэд төсөлд 10 сургууль оролцсон татан оролцуулж тэдний дэмжлэгийг зохицуулалт байгааг олж мэдсэн. боловч тодорхойлсон асуудлууд бий болгосон. Ингэснээр сургууль Гэсэн хэдий ч тэд энэ хуулийн өөр болон хэрэгжүүлсэн үйл ажиллагаа өөрийн хөрөнгө, нөөцөөр шийдвэрлэх 1 заалт нь хэрэгжилтэд бэрхшээл нь сургууль, сум бүрээр харилцан боломжгүй олон тулгамдсан бодит учруулж байгааг эцэг эхчүүдийн дунд ялгаатай, өөр байсан. Эдгээр асуудлууд дээр жишээ нь сургуулийн явуулсан судалгааны үр дүн болон асуудал тодорхойлох, эрэмблэх үйл дотуур байрны засвар, сургууль дээр оролцогч талуудын саналаас мэдэж ажиллагаанаас гадна сургуулийн хүүхдийн чөлөөт цагаа өнгөрөөх авсан. Энэ эсрэг заалт нь Аймгийн хамт олон хамтдаа асуудлыг байдалд хяналт тавих зэрэгт олон ЗД сургуулийн захирал, сургуулийн шийдвэрлэж ажиллаж чадсан нийтийн анхаарлыг хандуулж зөвлөлийн гишүүдийг томилж (жишээ нь нэг сургууль 200 сурагч, бодит арга хэмжээ авч чадсан. байгаа явдал бөгөөд энэ томилгоо 100 эцэг эх, багш ажилчдын хамтаар Хүүхдүүдээ хичээлийн жил эхлэхэд нь сургуулийн зөвлөл үр дүнгүй, сургуулийн асуудлыг тодорхойлж сургуульд “орхиод” явдаг малчин идэвхигүй ажиллах шалтгаан болдог дотор нь тэргүүлэх ач холбогдолтой эцэг эхчүүд сургууль дээр дэд төсөл байна. асуудлуудаар эрэмблэн төрийн болон хэрэгжсэнээр өөрсдийн дотоод нөөц хувийн хэвшлийн байгууллага, олон бололцоогоо дайчлан оролцсон. Өөр Бичиг баримтын судалгаа болон нийтийн тусламжтайгаар цаашид нэг сургуулийн жишээн дээр эцэг олон нийтийн [дунд явуулсан] хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаагаа эх, багш нар хийх ажлуудаа тусдаа судалгаагаар ЗД өөрийн улс төрийн төлөвлөж чадсан). 10 сургууль дээр, төлөвлөн, эцэг эхчүүд хүүхдийн намын хүмүүсийг томилдог байна. судалгаанд оролцогчид сургуулийн хүмүүжил, хөгжил, багш нар ЭЕШ-д Бодлогын багийн (дэд төслийн) үйл ажиллагаанд оролцож буй бэлтгэл хэрхэн хангаж байгаад ахлагчийн хэлснээр бодит байдал дээр эцэг эхийн идэвхийн байдалд хяналт тавих гэх мэтээр өөрсдийн сургуулийн зөвлөл нь үйл ажиллагаа хамгийн бага оноог өгсөн. Тэргүүлэх санаачлагаар ажилласан. явуулах бодит эрх мэдэлгүй, идэвхи ач холбогдлийг тодорхойлохдоо санаачлагагүй зөвхөн ЗД [хуралд] 39 40 Зарим сургуулиуд хамтдаа шийдвэр хангах чиглэлээр ажиллаж байна. гаргах үйл явц, хамтын оролцооны үр “Өөрсдийн асуудлаа шийдвэрлэх АБГ хяналт-шинжилгээ хийх арга шимийг хүртэхээс гадна сургуулийн гэдэг нь хөрөнгө мөнгө хайж зүйд иргэдийг сургах, сургуулийн эцэг эхийн зөвлөл, дотуур байрны санхүүжилт авахаас илүүтэйгээр төсвийн төсөл боловсруулахад эцэг эхийн зөвлөлийг идэвхижүүлэн олон нийтээрээ, хамтдаа иргэд/эцэг эхийн оролцоог хангах, сургуулийн үйл ажиллагааны журам, тулгамдсан асуудлаа шийдэх сургуулийн үйл ажиллагааны дотоод хяналт үнэлгээний систем, тухай юм.” тайланг олон нийтэд танилцуулах, сургуулийн төсвийн төлөвлөлт, -Ховд аймгийн Мянгад сумын сургуулийн зөвлөл, эцэг эхчүүдэд зарцуулалтад иргэдийн оролцоог ЗДТГ-ын дарга аудитын тайланг хүргүүлэх зэрэг хангах зэрэгт өөрчлөлт оруулахаар үйл ажиллагааны төсвийг АБГ- ажилласан байна. Аймгийн түвшинд ын [хичээлийн жилийн] үйл төслийн хэрэгжилтийн баг нь Жишээ нь нэг сумын засаг дарга ажиллагааны төсөвт тусгахаар төсөл төсөлд хамрагдсан сургуулиудын сургуулийн асуудлыг шийдэх өөрийн боловсруулсан. сайн туршлага, сургамжийг түгээх хандлагыг тэр чигт нь (засаглал Чадавхжуулах: Сургуулийн үйл зохион байгуулалтаар хангаж болон төрийн үйлчилгээ талаас) ажиллагааны төлөвлөлт, сургуулийн ажилласан. Төсөлд хамрагдаагүй өөрчилсөн. Хөгжлийн асуудлыг орчин нөхцөл байдлыг үнэлэх сургуулиудад төслийн сургуулиудын шийдвэрлэхэд түүний үзэж буйгаар явцдаа эцэг эхчүүд сургууль дээр сайн туршлагыг хэрэгжүүлэх, олон асуудлыг шийдэх талаар хөрөнгө хүүхдүүддээ зориулан үр дүнтэй нийтийн оролцоот сургуулийн мөнгө хайхад анхаарахаас илүү олон цагийг өнгөрүүлж ажилласан. загварыг өөрийн сургууль дээр нийт тулгамдсан асуудлаа өөрсдөө Тэд хүүхдүүдээ их сургуульд орох хэрэгжүүлэх саналыг хүргүүлсэн. шийдвэрлэх, олон нийттэй харьцах, илүү боломжтой болсон гэж үзсэн. орон нутгийн нөөц боломжийг Эцэг эхчүүдийн сэтгэлгээнд гарсан ашиглах тухай гэж онцолсон юм. 2. Дунд хугацааны үр дүн: Иргэд өөрчлөлт нь сургуулийн болон гэр Хамтарч асуудлыг шийдвэрлэх бүлийн орчинд боловсролын ил тод, чадавхжих, орон нутгийн засаглал замаар орон нутгийн төсвийг хариуцан тайлагнах үйл ажиллагааг болон боловсролын үйлчилгээ нэмэгдүүлэхгүйгээр тулгамдсан нэхэх болсон явдал юм. сайжрах чиглэлээр гарсан тодорхой асуудлыг шийдвэрлэх боломжтой. үр дүн Эцэг эхчүүд мөн сургуулийн төлөвлөлт, Зөв зохион байгуулалт (үйл явц), Засаглал: АБГ, сумын ЗД болон засаглал, үйл ажиллагааны талаар дэмжлэгээр төрөөс (орон нутгийн сургуулийн захирлын зүгээс ТББ мэдлэг туршлагатай болсон. Мөн захиргаа) малчин өрхүүд, олон нийт, болон олон нийтийн сургуулийн сургуулийн менежерүүдэд тулгардаг орон нутгийн байгууллагын хувь асуудлыг шийдвэрлэхэд оруулж үйл ажиллагаатай холбоотой хүндрэл нэмрийг хүртэх боломжтой. буй хувь нэмэр, үүргийг хүлээн бэрхшээлийг олж мэдсэнээр тэд Дэд төслийн хэрэгжилтээс бий юуг хийж чадах/чадахгүй болохыг зөвшөөрсөн. болсон үр дүнгээс АБГ нийгмийн ойлгож авсан. Нэг сургуулийн Эдгээр оролцогч талууд боловсролын эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх, орон жишээн дээр гэхэд сургуулийн үйлчилгээнд шудрага ёс тогтоох нутгийн бүтээлч хамтын ажиллагааг сурагчид компьютер тоглоомд болон сургуулийн үйл ажиллагаанд нэмэгдүүлэхийн тулд сургуулиудтай донтсон учраас (энэ асуудлыг дэд иргэдийн оролцоог хангах зэргээр гэрээ байгуулсан бөгөөд сургуулийн төслийн хүрээнд шийдсэн) хүүхдүүд нийгмийн эгэх хариуцлагыг ойлгож зөвлөлөөс зохион байгуулах хичээлдээ бага цаг зарцуулдаг талаар талархан дэмжиж байна. уулзалт хэлэлцүүлэгт сургуулийн эцэг эхчүүд олж мэдсэн. менежерүүдийн идэвхитэй оролцоог Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл Олон нийтийн (орон нутгийн иргэд) сургуульд тавих анхаарал, дэмжлэг АЙМГИЙН ИТХ-Д ӨРГӨН БАРЬСАН “ОЛОН НИЙТИЙН ОРОЛЦООТ СУРГУУЛЬ- идэвхижсэн байна. Түүнчлэн орон ХҮНИЙ ХӨГЖЛИЙН ТӨВ” ДЭД ХӨТӨЛБӨРИЙН ХЭСГЭЭС нутгийн төсөл хэрэгжүүлэгчид болон Хөтөлбөрийн зорилго: Хүүхдийг багаас нь хариуцлагатай, өөртөө итгэлтэй, оролцогч талууд “бусад асуудлыг шийдвэр гаргах, хамтран ажиллаж амьдрах, байнга суралцагч иргэн болж шийдвэрлэх” боломжтой гэсэн илүү төлөвших гэр бүл, боловсрол, нийгмийн орчныг бүрдүүлж сургуулийгиргэдийн хөгжлийн төв болгон хөгжүүлэхэд хөтөлбөрийн зорилго оршино. итгэлтэй болсон. Хөтөлбөрийн зорилт Төрийн үйлчилгээ: Сургуулийн Сургуулийн хөгжилд олон нийтийн оролцоог өргөжүүлж, орон нутгийн иргэдийн үйл ажиллагаа болон сургуулиас хөгжлийн төв болгон хөгжүүлнэ. хэрэгжүүлсэн сайн дурын бусад Сургууль –хүний хөгжлийн төв болон хөгжих эрх зүйн орчныг бүрдүүлж, үйл ажиллагаанд оролцох эцэг тогтвортой байдлыг хангах эхчүүдийн оролцоо нэмэгдсэнээр Сургуулийн үйлчилгэээнд иргэдийн хяналтыг буй болгон нийгмийн эгэх багш нар сургууль дээр хүүхдүүд хариуцлагыг нэвтрүүлнэ. чөлөөт цагаа (компьютер, биллиард Иргэдийн оролцоотой холбоотой гол үйл ажиллагаа: тоглох) хэрхэн өнгөрөөж буйд хяналт • Төсөлд хамрагдаагүй 15 ЕБС-ийн төлөөлөлд ОНОС-ын чанарын үнэлгээ хийх тавих, цаг их шаардсан үүрэгт ажлаас арга зүйг эзэмшүүлэх бүсчилсэн сургалт зохион байгуулах чөлөөлөгдсөн. • Тухайн хичээлийн жилийн төлөвлөлтийн хэрэгжилтийг сургуулийн зөвлөл, Үүний үр дүнд багш нар багшлах арга иргэдэд тайлагнах зүй болон хичээлээ сайжруулахад • Сургуулийн үйлчилгээ, төсвийн төлөвлөлт, зарцууулалтанд хяналт үнэлгээ илүү анхаарал тавих боломжтой хийх сургалтыг сум бүрийн иргэдийн төлөөлөлд бүсчлэн зохион байгуулах болсон. Зочилсон 2 сургуулийн • Жил бүр сургуулиуд тодорхой үйлчилгээний чанар, төсвийн төлөвлөлт, хувьд эцэг эхчүүдийн дүгнэснээр зарцуулалтад иргэдийн хяналт үнэлгээ хийлгэж, тайлагнан, зөвлөмжийг сургуулийн материаллаг болон хэрэгжүүлж ажиллах сэтгэл зүйн орчин сайжирч сурах орчин бүрдсэнээр сургуулийн үйл ажиллагаа, сурлагын чанар түгээх, хуваалцахад мөн хэцүү талаар зарим арга хэмжээ авч сайжирсан. байв. Бүх оролцогч талыг цуглуулан ажилласан. туршлага, сургамжийг хуваалцахад Сургуулийн түвшинд дэд төслийг тэдний замын зардлыг хариуцжээ. цаашид үргэлжүүлэх сонирхолтой 3. Тогтвортой байдлыг хангах Төслийн цаг хугацааны хувьд байгаагаа илэрхийлсэн ба зарим механизм хичээлийн жилийн төгсгөл, зуны сайн дурын бүлгүүд [сурагчдын] зан Ховд аймгийн дэд төсөл зарим амралт таарсан зэргээс хамааран үйл, сурагчдыг хөгжүүлэх талаар сорилттой тулгарсан бөгөөд зарим сургууль дээр эцэг эхчүүд, ажиллахаар болсон. Сургуулийн эдгээрийн нэг нь төслийн 10 сургууль сурагчдыг цуглуулахад хүндрэл гарч захирлын хувьд эдгээр механизмыг нь аймгийн төвөөс алслагдмал зайд байсан байна. сургуулийн хөгжлийн бодлогын хэсэг оршдог ба тэдэнтэй холбогдож Хэдий тийм боловч дээр дурьдсан болгох сонирхолтой байгаа. Бас нэг төслийг хэрэгжүүлэхийн тулд жижиг хүндрэлийг тооцохгүйгээр сургуулийн жишээн дээр сургуулийн төсвийн хувьд хүндрэлтэй байсан. төслийн баг санаачлагын урт Аймгийн төвөөс хол учраас мэдээлэл хугацаанд тогтвортой үргэлжлэх 41 42 захирлын манлайлал дор оролцогч Сургуулийн түвшний дэд төслүүдийн заалтууд, хэрэгжилтийн талууд сургуулийн дотоод дүрэм хувьд өмнө нь бусад байгууллагатай зөрүүг гаргаж ирсэн. Төсөл журамд өөрчлөлт оруулж эхэлсэн харьцаж хөрөнгө нөөц босгох / хэрэгжүүлэгчид сургуулийн ба энэ өөрчлөлт нь багш нарыг сайн дурынханы оролцоог ашиглах, зөвлөлийг хараат бус байдлаар дотуур байрны хүүхдүүдэд анхаарал хувийн хэвшил, бусад байгууллагын томилогдсон нөхцөлд сургуулийн хандуулах, дотуур байрны нөхцөлд хандив зэрэг/ боломжийг бүрэн засаглалын эрх мэдлийн анхаарах талаар заалтууд тусгахюм. ашиглаж чаддаггүй байсан бол тэнцвэрийг хангах хөшүүрэг болно Мөн түүнчлэн тэд [сургуулийн одоо тэд ирээдүйд шаардлагатай гэж үзсэн ба [хараат бус байдлыг удирдлагаас] сургууль болон олон үйл ажиллагааг зохион байгуулах, хангахын тулд] үүний тулд аймгийн нийт, хүүхдийн хамтын ажиллагааг хамтран ажиллах талаар шинэ итгэл ЗД сургуулийн захирал болон бэхжүүлэх талаар сургуулийн үнэмшилтэй болсон. сургуулийн зөвлөлийг томилохгүй удирдлага, багш нарын үр дүнгийн Эцэст нь аймгийн удирдлага, орон байхыг санал болгосон. гэрээнд өөрчөлт оруулахаар төлөвлөж нутгийн засаг захиргааны зүгээс • Орон нутгийн захиргаа (сумын байна. төслийн хэрэгжилтээс бий болсон болон аймгийн түвшний), иргэний Аймгийн түвшинд асуудлыг доороос иргэдийн оролцооны ач холбогдол, нийгмийн байгууллагууд, олон дээш төлөвлөх процессыг [үйл үр нөлөөг олж харсан бөгөөд орон нийт, эцэг эхчүүд, аж ахуйн нэгж, явцыг] нэвтрүүлэх талаар АБГ маш нутгийн нөөцөөс 160 сая төгрөгийг төрийн байгууллагууд хамтран тодорхой ойлголттой байгаа бөгөөд дэд хөтөлбөрийн хэрэгжилтэд хэрхэн ажиллаж болох, асуудлыг олон нийтийн оролцоот сургуулийн зориулан хуваарилахаар шийдсэн. хэрхэн шийдвэрлэж болохыг дэд загварыг бүх сумдад хэрэгжүүлэх төслийн туршлага харууллаа. дэд хөтөлбөрийг боловсруулсан. Тус Энэ хамтын ажиллагааны хэлбэр дэд хөтөлбөрийг төслийн хүрээнд Үнэлгээ, 10 сургуулийн хүрээнд төрөл бүрийн нөхцөл байдал дунд хэрэгжүүлсэн бодлогын судалгааны зөвлөмжүүд хэрэгжсэн. Төслийн хүрээнд үр дүнгийн хамтаар аймгийн ИТХ-р хэлэлцүүлэн батлуулахаар хүргүүлсэн магадгүй [асуудлын мөн чанараас Ховд аймагт хэрэгжсэн дэд төсөл хамааран] боловсрол болон үүнтэй байгаа бөгөөд АБГ-ын удирдлага нь маш сайн баримтжуулсан, хамааралтай бодит асуудлаар болон ТББ-ын төлөөлөгчид энэ дэд орон нутгийн түвшинд (аймагт) оролцогч талуудыг татан, хөтөлбөрийг батлагдана гэдэгт болон үндэсний хэмжээнд түгээн хамтарч ажиллажй байсныг энд итгэлтэй байгаа. нэвтрүүлэх боломжтой, БСШУЯ-д онцолмоор байна. Эцэст нь “хүүхэд Туршлага хуваалцах 10 сургуулийн үр санал болгохуйц үр дүнтэй загвар өсгөхөд (боловсролтой болгох) бүх дүнгийн хэлэлцүүлэгт Ховд аймгийн юм. Ховд аймагт хэрэгжсэн загвар нь тосгоноороо [сумаараа] хөдлөх” бусад сумдын сургуулиуд оролцсон. дараах давуу талуудтай байсан. Үүнд: шаардлагатай гэсэн хэлц байдаг Төсөл хэрэгжсэн 10 сургуулийн билээ. Дэд төсөл нь эцэг эхчүүдийг • Сургуулийн үйл ажиллагаатай туршлага, баримтжуулалт дээр идэвхижүүлж, нөөц бололцоог нь холбоотой хууль тогтоомж, дүрэм, үндэслэн загварыг бүх сургуулиудад дайчлан хүүхдийнх нь боловсролын журам болон хэрэгжилтийг судлан хэрэгжүүлэхийн тулд юу хэрэгжих асуудалд анхаарлыг нь хандуулсан сургуулийн зөвлөл нь сургуулийн боломжтой, юуг хэрэгжүүлэхэд бол орон нутгийн байгууллагууд/ удирдлагатай хариуцлага тооцох тохиромжгүй талаар бусад сургуулиуд аж ахуйн нэгжүүдийг орон боломжгүй талаар тодорхой нэгдсэн ойлголттой болсон. Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл нутгийн сургуулиа дэмжих хүсэл Сумдын алслагдмал байдлаас сонирхлыг нь хөгжөөсөн. шалтгаалан АБГ болон ТББ- • Төслийн загвар нь ямар ч нөхцөл ууд мэдээлэл түгээх, хуваалцах, байдалд хэрэгжүүлэх боломжтой туршалага солилцох илүү үр дүнтэй загвар бөгөөд холбогдох үйл арга хэрэгсэл, сувгийг олох хэрэгтэй. ажиллагааг тэр дор нь төлөвлөх Мөн хамгийн чухал нь сургуулийн боломжийг олгодог. Оролцогч төслийн баг болон оролцогч талууд талууд төслийн хүрээнд юу нийгмийн эгэх хариуцлагын хэрэгжиж болох, юу хэрэгжих санаачлагын хүрээнд боловсролын боломжгүй талаар төрөл үйлчилгээг хүргэх нь төр болон бүрийн сургуулийн жишээгээр төрийн хэрэгслүүдийн үндсэн баримтжуулалт хийн [цаашид үүрэг хэвээр үлдэнэ гэдгийг ойлгох үргэлжлүүлэн] хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай юм. бэлэн орчинг бий болгосон. Ийм учраас, АБГ, сургуулийн Гэсэн хэдийгээр аймаг болон менежерүүд, үндэсний хэмжээний төслийн зүгээс дараах асуудлыг бодлого, хөтөлбөрүүд нь боловсролын анхааран шийдвэрлэх нь үйлчилгээнд тулгамдсан асуудал, чухал. Үйл ажиллагааны хувьд хүндрэл бэрхшээлийг шийдвэрлэх сургуулийн түвшний ихэнхи дэд хэрэгтэй. Эцэг эхчүүдийн оролцоо төслийн хүрээнд эцэг эхчүүдийг хэдий чухал боловч энэ нь эцсийн идэвхижүүлж үйл ажиллагаандаа зорилго биш юм. Сургууль дээр татан оролцуулснаас гадна тодорхой хэрэгжсэн дэд төслүүдийн олонхи стратеги зорилготойгоор хамтаараа нь засаглалын түвшин бүрт төрийн асуудлыг шийдвэрлэхэд анхаарах байгууллага/оролцогч талуудаас шаардлагатай. хариуцлага тооцоход [нэхэх] чиглэсэн байсныг тэмдэглэх нь зүйтэй. Ховд аймгийн нэгдсэн үнэлгээ Нийгмийн эгэх Үр дүн хариуцлагын Төрийн Тогтвортой байдал механизм Засаглал Чадавхжуулах үйлчилгээ a a a a a Аймгийн түвшинд бүх сургуульд хэрэгжүүлэх, үндэсний хэмжээнд бодлого боловсруулахад баримтжуулах 43 44 ХӨВСГӨЛ АЙМАГ: ХАМТЫН ОРОЛЦООТОЙ ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭ ТӨСӨЛ Хөвсгөл аймгийн “Хамтын ӨЭМТ-с бус харин өөрсдийнх нь Хөвсгөл аймгийн дэд төслийн оролцоотой эрүүл мэндийн оршин суудаг орон нутгийн ӨЭМТ/ хураангуй үйлчилгээ” нэртэй дэд төслийг сумдын төсвөөс гарах ёстой. Түр оршин Түр оршин суугчдад Монголын нийгмийн эрүүл мэндийн Хэрэв түр оршин суугчдад эрүүл суугч иргэдэд зориулсан эрүүл зориулсан эрүүл мэндийн тусламж мэргэжилтнүүдийн нийгэмлэгийн мэндийн тусламж үйлчилгээ хэрэгтэй мэндийн тусламж үйлчилгээний хамтралт үйлчилгээний (МНЭММН) түншлэлийн хүрээнд болвол тэд гуравдугаар шатлалын хүртээмж болон үйлчилгээний шатлал хоорондын үйлчлүүлэгч хэрэгжүүлсэн. Аймгийн Засаг АНЭ-т очих хэрэгтэй авч тэдэнд энэ мэдээллийн дутмаг байдал, эрүүл шилжүүлэх тогтолцоог сайжруулах даргын гаргасан тушаалын дагуу талаар хангалттай мэдээлэл байхгүй мэндийн тогтмол тусламж үйлчилгээ төсөл хэрэгжүүлэгч баг Нийгмийн эсвэл эмч, сувилагч болон бусад хөгжлийн хэлтэс, Эрүүл мэндийн эрүүл мэндийн мэргэжилтнүүд Юугаар: газар, АНЭ, Мөрөн сумын оролцогч дутмаг байдгаас үүдэн хангалттай Хөндлөнгийн хяналт ашиглан Өрхийн эрүүл мэндийн төв болон Түр оршин суугчид болон үйлчилгээ зорьж очдоггүй. үзүүлэгчдэд иргэдийн зүгээс төслийн зохицуулалтыг хариуцагч үйлчилгээний талаар өгсөн санал дүгнэлт орон нутгийн ТББ-ын төлөөлөгчдөөс Хөвсгөл аймгийн дэд төслийн ба үнэлгээ бүрдсэн. Аймгийн судалгаанд зорилго нь түр оршин суугчдын эрүүл оролцогсдын үзэж буйгаар Хөвсгөл мэндийн тусламж үйлчилгээний Орон нутгийн зохицуулагч баг, аймгийн төвд (ялангуяа Мөрөн сум) хүртэмжийг сайжруулах, эмнэлгийн түншлэгч ТББ-ын дэмжлэгтэйгээр 6 сараас дээш хугацаатай амьдардаг тусламж үйлчилгээний шатлал дараах гол үйл ажиллагаануудыг түр оршин суугчдын тогтмол урсгал хоорондын үйлчлүүлэгч шилжүүлэх хэрэгжүүлсэн: байдаг. Эдгээр түр оршин суугчид тогтолцоог зөв зүйтэй хэрэгжүүлэх боломжоор хангах байв. 1. Дэд төслийн гол анхаарах ихэвчлэн өөрсдийн албан ёсоор зүйлс болон загвар хийцийг бүртгэлтэй сумын эрүүл мэндийн ДЭМБ-ын “Хэнийг ч орхигдуулахгүй шийдэхийн тулд гол оролцогч төв бус харин аймгийн төвийн эрүүл байх” зарчимд үндэслэсэн талуудын хооронд хэлэлцүүлэг мэндийн үйлчилгээ, хөтөлбөрүүдийг хөндлөнгөөс хянах аргыг ашиглан зохион явуулж аймгийн албан хүртэх хэрэгтэй болдог. оролцогч талууд мөн түр оршин тушаалтнууд, эрүүл мэнд, Аймгийн төвд бүртгэлгүй оршин суугчид АНЭ, Мөрөн сумын ӨЭМТ-ийн боловсролын салбарын үйлчилгээ суугчид Мөрөн сумын Өрхийн үйлчилгээний талаар санал дүгнэлт үзүүлэгч байгууллагууд ба орон эрүүл мэндийн төвөөс (ӨЭМТ) өгөх боломжтой байв. Ялангуяа төсөл нутгийн ТББ-ын зүгээс оруулсан эрүүл мэндийн албан тусламж эмнэлгийн орчин болон хүлээгдлийн хувь нэмэрт үндэслэн эрүүл үйлчилгээ авч чаддагүй шалтгаан цагийн талаарх өвчтөнүүдийн сэтгэл мэндийн салбарт үргэлжлүүлэн нь тэдний эрүүл мэндийн тусламж ханамжийг дээшлүүлэхэд туслах анхаарлаа хандуулах шийдэлд үйлчилгээний төлбөр Мөрөн сумын зорилготой байв. хүргэсэн. Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл 2. Түр оршин суугчдын тоо болон сургалтуудыг зохион байгуулсан. байгууллагууд үнэлгээг таашааж тэдний талаарх мэдээллийг 6. Төслийн хэрэгжилтийн үр дүнгийн буй шалтгаан нь ИНБ-ын хийсэн цуглуулах судалгаа хийв. танилцуулгыг аймгийн захиргаа, хөндлөнгийн үнэлгээ “илүү бодит, 3. ТББ болон Эмнэлгийн чанар үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллагууд, оновчтой” тул өөрсдийн үзүүлж буй хариуцсан хэлтэс оролцогч талын иргэний нийгмийн зөвлөл ба үйлчилгээгээ сайжруулахад түлхэц сэтгэл ханамжийн судалгааг түүний гишүүн ТББ-уудад хийсэн. болно гэдэгт итгэдэг. ИНБ-ууд болон 2017-оны 1-р сард 392, АНЭ-р Аймгийн 24 сумын Засаг дарга, иргэд судалгааны үр дүнгийн хийц үйлчлүүлэгчид, 3-р сард 390, АНЭ-р аймгийн хэлтэс агентлагийн загвар, засаг захиргаа болон дүн үйлчлүүлэгч-200, Өрхийн эрүүл дарга, аймагт үйл ажиллагаа шинжилгээний нэг хэсэг байсан мэндийн төвөөр үйлчлүүлэгч-190, явуулж байгаа олон улсын төсөл учраас тэд мөн адил эрүүл мэндийн 5, 6-р сард 390, АНЭ-р хөтөлбөрийн нэгжийн удирдлага, үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллагуудтай үйлчлүүлэгч-200, Өрхийн эрүүл ажилтнууд, иргэдэд танилцуулга хийсэн асуудлыг шийдвэрлэх яриа мэндийн төвөөр үйлчлүүлэгч-190 хийсэн. хэлэлцээрийн нэг хэсэг байсан. хүнийг хамруулсан судалгаагаар 2. Дунд хугацааны үр дүн: Иргэд эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээний чадавхжих, орон нутгийн засаглал чанар, хүртээмж, эмчийн цаг Дэд төслийн болон эрүүл мэндийн үйлчилгээ ашиглалт, үйлчлүүлэгчдийн сэтгэл богино, дунд сайжрах чиглэлээр гарсан тодорхой ханамж, тэдэнд тулгарч байгаа үр дүн бэрхшээлийг тодорхойлсны гадна хугацааны үр дүн 2017 оны 3 дугаар сард АНЭ-ийн Засаглал: Судалгаа явуулснаар Дараагийн хэсгүүдэд дээр жагсаасан аймгийн төр засгийн нэгжүүд дэх түр 270, ӨЭМТ-ийн төвийн 46, нийт дэд төслийн үйл ажиллагааны 314 эмч ажилчдын сэтгэл ханамж, оршин суугчдыг тогтоож, суурьшлыг хэрэгжилтийн үр дүнг баримтжуулж, нь тодорхойлох боломж олгосноос тэдгээрт тулгарч буй бэрхшээлийн илүү үр дүнтэй нийгмийн эгэх дэлгэрэнгүй судалгаа дүгнэлт гадна сум бүрийн өвчтөнүүдэд илүү хариуцлагын санаачлагын хүрээнд үр дүнтэй үйлчилгээ хүргэх боломж хийсэн. үр дүнд хамгийн чухал элементүүд, олгосон. Иргэд аймгийн төвд зургаан 4. Үнэлгээний үр дүнг хэлэлцэхээр агуулгын хүчин зүйлүүдээр нь дүн сараас илүү хугацаатай суурьшвал нүүр тулсан уулзалтуудыг зохион шинжилгээ хийсэн ба үүнд: тэд түр оршин сууж буй сумын байгуулсан. Үүнд Аймгийн Засаг эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг 1. Төрийн байгууллагын даргын тамгын газар, Эрүүл авах эрхтэй болдог. Хэрэв түр эрэлт, нийлүүлэлт, хариуцан мэндийн газар, Сумын захиргаа, оршин суугч ӨЭМТ-с эрүүл мэндийн тайлагналтыг сайжруулахад АНЭ, ӨЭМТ-үүд, иргэд болон ТББ- тусламж үйлчилгээ авбал ӨЭМТ чиглэсэн НЭХ-ын үйл ажиллагааг ууд оролцсон. тухайн оршин суугчийн “бүртгэлтэй” төлөвлөсөн байдал 5. Эрүүл мэндийг хүсэмжлэх зан сумын эрүүл мэндийн төвөөс нөхөн үйлийг нэмэгдүүлэх иргэдэд Оролцогч талын сэтгэл ханамжийн төлбөр авах тухай журмын төслийг чиглэсэн болон эрүүл мэндийн судалгааны бүтэц ба арга аль хэдийнэ төслийн зохицуулагч үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллагууд барил нь холбогдох төр засгийн баг боловсруулсан. Эрүүл мэндийн болон бусад иргэдэд эрсдлийг байгууллагуудад эрүүл мэндийн үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллагын зохицуулах эсвэл бууруулахад нь тусламж үйлчилгээ үзүүлэхэд тулгарч туслах мэдээлэл, боловсролын буй асуудлуудыг сонсож, тодорхойлох боломж олгосон. Үйлчилгээ үзүүлэгч 45 46 санхүүжилт нь нэг хүний тоонд ногдох төвд өгсөн ерөнхий үнэлгээ аажмаар асуудал бүрийн хүрээнд ажиллах хэмжээгээр байдаг ба санхүүжилт нь сайжирсан. 2017 оны 1 сард явуулсан багуудыг бүрдүүлсэн ба эдгээр нь: сүүлийн гурван жилд бүртгэгдсэн эхний судалгаагаар судалгаанд Харилцаа холбооны ур чадвар, ёс оршин суугчдын нийт тоонд оролцогсдын 18% нь (392 оролцогч) зүй болон эрүүл мэндийн ажилтны үндэслэсэн байдаг учраас түр оршин АНЭ-ийг “Муу” гэж үнэлсэн бол дараа хандлагыг сайжруулах; өвчтөнүүдэд суугчид өөрсдийг нь хүлээн авч дараагийн судалгаагаар уг дүн их зөвлөгөө, зөвлөмж өгөх; орчныг буй сумын эрүүл мэндийн тусламж хэмжээгээр буурсан. Жишээлбэл сайжруулах; үйлчилгээний соёл; үйлчилгээг хүртсэнээр ӨЭМТ-ийн 3 сард явуулсан судалгаагаар (390 үйлчилгээний үр дүнтэй байдал нөөцөд дарамт учруулж байна. оролцогч) судалгаанд оролцогсдын ба цаг ашиглалт; мөн өвчтнүүдийг Судалгааны үр дүн болон түр оршин 3.9% нь эмнэлэгт “Муу” гэдэг үнэлгээ тогтмол эргэх. суугчдын талаарх мэдээллийн санг өгсөн. Хэдийгээр үнэлгээ сайжирсан ИНБ-ын хамтрагчид үйлчилгээ ашиглан аймгийн эрүүл мэндийн явдал зөвхөн үйлчилгээ сайжруулах сайжруулах төлөвлөгөө газар харилцан ойлголцлын санамж төлөвлөгөөний хэрэгжилтээс боловсруулалтад судалгааны үр бичгийн хүрээнд сумын захиргаанаас улбаатай биш боловч орон нутгийн дүнг тусгаснаар үйлчилгээ үзүүлэгч нөхөн төлбөр авах нэхэмжлэл гаргах зохицуулагч ТББ, өвчтнүүд үйлчилгээ байгууллага дараах зарим түлхүүр үндэслэлтэй. авахдаа цөөн удаа эмнэлэгт биеэр үйл ажиллагаануудыг хэрэгжүүлсэн: Түр оршин суугчдад зориулсан очих шаардлагатай болсон талаар мэдэгдсэнийг харахад хэрэглэгчид, • Цахим бүртгэл болон үзлэг товлох санхүүжилтын тухай улсын хэмжээний системийг нэвтрүүлж хүлээгдлийн хууль эсвэл бодлого байхгүй байгаа өвчтөнүүд гарсан өөрчлөлтөөс ашиг хүртсэн байх талтай. Жишээ нь цаг, очерийг бууруулах; нь олон талаар үйлчилгээ үзүүлэгч • Өвчтөнүүдэд хэрэгцээ байгууллагуудын дунд төсвийн эмнэлгийн дүн шинжилгээ эсвэл лабораторийн үйлчилгээ авахдаа шаардлагадаа нийцсэн зөв эмчээ хуваарилалт, хэрэглээний талаар олоход туслах зурган танилцуулга маргаан үүсгэж байна. Төслийн өвчтөн өмнө нь эмнэлэгт 5-с дээш удаа биеэр очих шаардлагатай байсан бүтээх; хэрэгжилт нь оролцогч талуудад • Иргэдийн эрүүл мэндийн зөвлөх эдгээр асуудлуудыг тодорхойлох нь одоо 2-5 удаа болж буурсан байна. Мөн цахимд цаг авахдаа дугаарлалт, үйлчилгээг хариуцах, сэтгэл зүй- боломж олгосноос гадна аймгийн нийгмийн зөвлөгөө өгөх, эрүүл оролцогч талуудыг ЭМЯ болон УИХ- хүлээлт их байсныг өөрчилж, үйлчлүүлэгч очсон хугацаандаа шууд мэндийг илүү их хүсэмжлэх ын Нийгмийн бодлогын хороонд мэдээлэл түгээхэд чиглэсэн асуудлаа тавихад түлхэц болсон. дугаар авдаг болсон учир цахим очер, дугаар хүлээхгүй болсон зэрэг нийгмийн эрүүл мэндийн алба Чадавхжуулах: Үнэлгээний үеэр хүлээлт чирэгдэлгүй болсон үр дүн байгуулах, ба тайлагнасан үр дагавар байхгүй. гарч тогтворжсон. • Ажилтнуудад өвчтөнүүдтэй Төрийн үйлчилгээ: Оролцогч талын харьцах харилцаагаа сайжруулах Эмнэлгийн ажилтан мэргэжилтнүүд сургалт явуулах. сэтгэл ханамжийн судалгааны судалгааны үр дүнг эерэгээр хүлээн үр дүнгээс харахад үйлчилгээ авч, эрүүл мэндийн тусламж 3. Тогтвортой байдлыг хангах үзүүлэгч байгууллагууд алхам хийж, үйлчилгээг сайжруулахад хэрэгтэй механизмын талаар өөрчлөлтийг эхлүүлснээр сэтгэл санал дүгнэлт гэж үзсэн. Тэдний Гурван оролцогч талууд, төр засгийн ханамжийн гурван судалгааны нэрлэсэн “Өөрчлөлтийг өөрөөсөө” газар, үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллага явцад (нэг нь үйлчилгээ сайжруулах хэмээх үйлчилгээ сайжруулах болон ИНБ-ын төлөөлөгчид иргэний төлөвлөгөөний өмнө) Мөрөн сумын төлөвлөгөө боловсруулалт мөн оролцоо болон хяналт шийдвэр эмнэлэг ба Өрхийн эрүүл мэндийн хэрэгжилтийн ажил нь сайжруулах Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл гаргалт, үйлчилгээ хүргэлтийн хувьд эрүүл мэндийн үйлчилгээний хүргэх бүрэлдэхүүн гэж үздэг чухал хувь нэмэр оруулах боломжтой хүртээмжэд тулгарч буй тул таашаан хүлээн авах нь гэж үзэж байна. Аймгийн Засаг бэрхшээлүүдийг тодорхойлох хязгаарлагдмал. Орон нутгийн даргын үйл ажиллагааны төлөвлөгөө боломж олгосон ба үйлчилгээ ТББ-тай шууд хамтран ажилласан, нь оролцоо болон эгэх хариуцлага сайжруулах санаачлагуудыг туршлагажсаны хувьд төрийн бүхий засаглалыг хангах тухай зүйл холбогдох албан газрууд дэмжиж байгуулллагын зүгээс иргэд/ТББ- заалтыг тусгасан. байгаа боловч үйлчилгээ ыг чухал хамтран ажиллах түнш ӨЭМТ-ийн дарга оролцоот үнэлгээг сайжруулах тал дээр хамтарсан, гэж үзэн хамтын шийдвэр гаргахад илүү тогтмол хугацаанд хийх нэгдсэн хүчин чармайлтгүй байна. оролцуулах нь ач холбогдолтой. боломжтой гэж үзэж байгаа (жилдээ ИНБ-ууд төслийг хэрэгжүүлэн • Түр оршин суугчдад зориулсан хоёр удаа). Өөр дурдвал зохих зүйл бүх шатны хэлэлцүүлэгт эрүүл мэндийн тусламж бол ИНБ-уудыг зөвхөн эрүүл мэндийн оролцож байсан боловч өөрсдөө үйлчилгээний илүү урт хугацааны үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллагуудын үйлчилгээ сайжруулах төлөвлөгөө болон тогтвортой шийдэл нь улсын ажил хэргийг шүүмжлэгч бус боловсруулалтад оролцоогүй хэмжээнд бодлогын нөлөөллийн иргэдэд эрүүл мэндийн үйлчилгээ, учраас судалгааг мэдээллээр асуудал байж магадгүй - жишээ хөтөлбөрүүдийн талаар мэдээлэл хангагч байдлаар ажилласан. нь ЭМЯ болон УИХ – ӨЭМТ болон өгөх, олон нийтийн эрүүл мэндийн • Төрийн байгууллага, үйлчилгээ сумын эрүүл мэндийн төвүүдийн боловсрол, эрүүл мэнд хүсэмжлэх үзүүлэгч байгууллагуудын зүгээс эрүүл мэндийн үйлчилгээний хандлагыг сайжруулах ажилд ИНБ-ууд ба иргэдийн төлөөллийг хүртээмжийн хуваарилалт болон оролцох чухал хамтрагчид хэмээн өөрсдийн эрүүл мэндээ хэрхэн санхүүжилтийн схемийг судлах харж буй байдал юм. хамгаалах тухай олон нийтэд хэрэгтэй. Төсөл хэрэгжүүлэгчид Үнэлгээ мэдээлэл түгээх арга хэрэгсэл өрхийн эмнэлгийн санхүүжилт гэж үзсэнийг анхаарах хэрэгтэй. болон нэг өрхийн эмнэлэгт ногдох Дэд төслийн туршлагыг түгээх, ИНБ-ууд иргэдийн оролцоог хүн амын тоон дээр асуудал байгааг өргөжүүлэхээс өмнө хэд хэдэн төр засгийн үргэлжлэл буюу хүлээн зөвшөөрч шийдэх гарцыг сайжруулах зүйлс байна: иргэдэд хүрч ажиллах арга хайж буй боловч эдгээр асуудал • Тогтолцооны тулгамдсан асуудлыг хэрэгсэл, эрүүл мэндийн тусламж нь үндэсний түвшинд шийдэгдэх шийдвэрлэхэд хүрэх зорилго, арга үйлчилгээ, хөтөлбөрүүдийг асуудал юм. барилаа илүү тодорхой болгох шаардлагатай. Энэ нь зөвхөн Хөвсгөл аймгийн нэгдсэн үнэлгээ иргэдийн сэтгэл ханамжгүй Нийгмийн эгэх Үр дүн байдлыг бууруулахаас гадна өнгөн хариуцлагын Төрийн Тогтвортой байдал хэсгийн санаачлагууд бус илүү Засаглал Чадавхжуулах механизм үйлчилгээ стратегийн төлөвлөгөөт, нэгдмэл шийдлүүдийг шаардана. • Оролцогч талын сэтгэл ханамжийн a a Х a aХ судалгааны үр дүн болон асуудлыг ИНБ-уудыг нэгдсэн сүлжээний зохион байгуулалтад оруулах, чадавхийг бэхжүүлэх шийдвэрлэх дасгал нь төсөл хэрэгжүүлэгч/зохицуулагч багт 47 48 СЭЛЭНГЭ АЙМАГ: СҮРЬЕЭГИЙН ТУСЛАМЖ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ХҮРТЭЭМЖИЙГ САЙЖРУУЛАХ Сэлэнгэ аймаг дэд төслийг өвчтөнд зориулсан байдаг. АНЭ АНЭ-ийн сүрьеэгийн тасгийн хүргэж Улаанбаатар хотод төвтэй Ардчилалын 180 хүнийг жилд эмчилдэг ба буй үйлчилгээний чанар болон Боловсрол Төвийн (ДЕМО ТББ) эдгээр өвчтөний 60 хувь нь орон хүртээмжийг сайжруулах зорилго дэмжлэгтэйгээр хэрэгжүүлсэн. нутгийнх байдаг. Эмнэлгийн орчин тавьсан. Энэ зорилгод хүрэхийн “Сүрьеэгийн тусламж үйлчилгээний нөхцөл тааруу, эмнэлгийн ажилтны тулд дараах үйл ажиллагаануудыг хүртээмжийг сайжруулах” дэд төсөл ачаалал их зэргээс хамааран төрийн хэрэгжүүлсэн. нь сүрьеэгийн өвчний тохиолдлыг үйлчилгээний хүртээмж муу, Үүнд: (улсад 2-рт ордог) бууруулах сүрьеэгийн өвчтөнүүд эмчилгээндээ зорилготой байв. ирдэггүй эсвэл эмчилгээгээ бүрэн • Гол оролцогч талууд болох ИНБ- хийлгэдэггүйгээс өвчний тархалт ын эвсэл төслийн санааг хамтаар Сэлэнгэ аймаг нь Орос улстай хил хэлэлцэж төслийн нарийвчилсан залгаа ба 6-7 сумд алтны уурхай ихсэх магадлал өндөр байдаг байна. чиглэлийг сонгосон. Эрүүл үйл ажиллагаа явуулдаг. Үүнтэй МУНЭХБ төслийн хүрээнд орон нутгийн мэндийн салбарыг төсөл холбоотойгоор тус аймгаар дайран ИНБ-ын сүлжээний удирдлага дор хэрэгжүүлэхээр сонгосны дараа гарах иргэдийн тоо болон уул уурхайд аймгийн оролцогч талууд иргэдийн аймгийн хэмжээнд сүрьеэгийн ирж очих хөдөлгөөний урсгалаас оролцоотойгоор ИОК-ын аргаар өвчний гаралт болон тархалтыг хамааран тус аймгийн хүн ам сүрьеэгийн тусламж үйлчилгээг бууруулах зорилгоор аймгийн халдварт өвчин авах болон өвчнийг үзүүлэгч болон хүртэгчдээр үнэлүүлэн сүрьеэгийн тасгийн үйлчилгээг түгээх өндөр эрсдэлтэй орчинд сайжруулахаар төслийн зорилтыг амьдардаг. [гол чиглэлийг] тодорхойлсон. Сэлэнгэ аймгийн дэд төсөл 2016 оны байдлаар 100 мянган Сүрьеэ өвчний • Орон нутгийн ТББ аймаг дахь АНЭ-ийн сүрьеэгийн хүнд сүрьеэгийн 18,2 тохиолдол гаралт болон тархалт тасгийн эрүүл мэндийн сүрьеэгийн өвчлөлийн талаарх нэмэгдсэн бүртгэгдсэн ба бодит байдал үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг суурь судалгааг гүйцэтгэсэн. дээр өвчлөл энэ тооноос өндөр сайжруулах байх магадлалтай. Сүрьеэгийн • ДЕМО байгууллагатай хамтран Иргэдийн онооны картын аргыг ашиглан ажиллах шийдвэрийг гарган өвчлөлийг эмчлэхийн тулд аймгийн эрүүл мэндийн үйлчилгээ, үйлчилгээ ДЕМО-с иргэдийн оролцоотой нэгдсэн эмнэлэг нийт өвчтөн хэвтэн үзүүлэгчдийг хамтаараа үнэлж үйлчилгээ эмчлүүлэх 25 ортойгоос сүрьеэгийн сайжруулах төлөвлөгөө боловсруулсан. үнэлгээ хийх арга зүй, зөвлөмжийг тасагт хамаарах 5 ор нь сүрьеэгийн авсан. ИОК-ын арга зүй, судалгааны Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл загвар, хэрэгжүүлэх механизмын үзлэг, оношлогоог хийсэн зэрэг зохион байгуулсан. Үнэлгээний талаар ДЕМО-с 5 өдрийн сургалтыг багтана. Явуулын оношлогоот хүрээнд барилга, байгууламжийн аймгийн оролцогч талуудад ажлын үр дүнд 15 шинэ тохиолдлыг нөхцөл, хүний нөөц/мэргэжилтний зориулан зохион байгуулсан. илрүүлэн бүртгэсэн. хүрэлцээ, тоног төхөөрөмж, олон • 20 хүнтэй хэрэгжилтийн баг нийтийн сүрьеэгийн боловсрол 3 багт хуваагдсан ба баг тус Дэд төслийн богино, болон диспансерийн [амбулторийн] бүр үйлчилгээг үнэлэхдээ: үйлчилгээг тус тус үнэлсэн. хүний нөөцийн хүрэлцээ, тоног дунд хугацааны үр ИОК-ыг ашиглан АНЭ-ийн төхөөрөмж, хэрэгсэл, барилга дүн сүрьеэгийн тасгаас сүрьеэгийн зэрэг сонгон авсан үзүүлэлтүүдээр өвчтөнд үзүүлж буй үйлчилгээний үнэлсэн. Үнэлгээнд 324 иргэн, талаар хэрэглэгчдийн үнэлгээ 17 эмнэлгийн мэргэжилтнүүд Дэд төсөл тус бүрийн хэрэгжилтийн [санал], сэтгэл ханамжийн талаар оролцсон. гарц [бүтээгдэхүүн], үр дүнг мэдээлэл цуглуулсан. Судалгаанд 324 баримтжуулсан бөгөөд эдгээрийг иргэн, 17 эмнэлгийн мэргэжилтэн • Үнэлгээний дүгнэлтэд дүн нийгмийн эгэх хариуцлагын шинжилгээ хийн үр дүнгийн талаар оролцжээ. Судалгаанд оролцсон санаачлагыг бий болгох нөхцөл бүлгүүдийн үнэлгээ харилцан ойлголтоо нэгтгэх, хамтаараа байдал, бүрдлийг бий болгоход асуудлаа шийдвэрлэх, “үйлчилгээ адилгүй байсан бөгөөд нүүр тулсан оруулсан хувь нэмрээр үнэлснийг уулзалт, хэлэлцүүлгийн суурь сайжруулах төлөвлөгөө” доор харуулав: боловсруулахын тулд нүүр тулсан хэлэлцэх мэдээлэл болсон юм. Иргэд уулзалт, хэлэлцүүлгүүдийг зохион сүрьеэгийн тусламж үйлчилгээг байгуулж ажилласан. муу гэж үнэлсэн бол эмч, эмнэлгийн 1. Төрийн байгууллагын мэргэжилтнүүд боломжийн гэж • Үйлчилгээ сайжруулах эрэлт, нийлүүлэлт, хариуцан үнэлжээ. төлөвлөгөөнд тусгагдсан нэн тайлагналтыг сайжруулахад шаардлагатай ажлууд болон чиглэсэн НЭХ-ын үйл ажиллагааг Үнэлгээний үр дүнгийн талаар үнэлгээний шууд үр дүнд бий төлөвлөсөн байдал оролцогчдын ойлголтыг нэгтгэх, болсон шинэ санаачлагуудыг хамтарсан яриа, хэлэлцүүлэг өрнүүлэх Төслийг хэрэгжүүлж эхлэх үеэс хэрэгжүүлсэн. зорилготой нүүр тулсан уулзалтаар аймгийн ИНБ-ын зөвлөл нь бүх оролцогч талууд үнэлгээний зөрүүтэй Эдгээрээс дурьдвал: сүрьеэгийн оролцогч талуудыг байлцуулан байдлыг хүлээн зөвшөөрч үйлчилгээ эсрэг олон нийтийн мэдээллийн аймаг дахь сүрьеэгийн өвчний сайжруулах төлөвлөгөө хамтран компанит ажлууд, өвчлөлөөс тархалт, өвчлөлтэй тэмцэх арга боловсруулсан байна. Харилцан урьдчилан сэргийлэх, цогц эмчлэх зам, ойлголтыг нэгтгэж чадсан. ойлголцлын санамж бичигт гарын төлөвлөгөөний талаар зөвлөх арга ИНБ-ын сүлжээний 19 хяналт үсэг зурсан талууд (ИНБ-ын сүлжээ, хэмжээнүүд, ЭМЯ болон Үндэсний үнэлгээний гишүүн, АЭМГ, АНЭ-ийн АЭМГ, ЗДТГ-ын төлөөлөл) сүрьеэгийн халдварт өвчлөлийн төвийн сүрьеэгийн тасгийн ажилтнуудын үйлчилгээнд тулгарсан асуудлууд, санхүүжилтээр худалдан авсан сүрьеэ өвчний талаар болон өвчнийг иргэдийн сэтгэл ханамжгүй байдлыг зөөврийн үзлэг, оношлогооны эдгээх алхмуудын талаарх ерөнхий шийдвэрлэх арга замыг олохоор төхөөрөмжөөр бүх сумдын иргэдэд ойлголтод суурилан ИОК-ын арга хариуцлага хүлээсэн. сүрьеэгийн урьдчилан сэргийлэх зүй, хэрхэн ашиглах талаар сургалтыг 49 50 2015 онд байгуулагдсан 28 гишүүн дэд бүтэцтэй холбогдох санал шаардахгүйгээр асуудлыг байгууллагатай ИНБ-ын сүлжээ нь дэмжигддэг байна. шийдвэрлэн тодорхой үр дүнд орон нутгийн засаг, захиргаа, жижиг МУНЭХБ төслийн хүрээнд хэрэгжиж хүрч болохыг, төсөл хэрэгжүүлэх дунд бизнес эрхлэгчид, уул уурхайн буй дэд төслийн туршлага нь шинэ өөр арга зам байдаг болохыг компаниудын оролцоот 4 талт гэрээг зүйл бөгөөд төслийн эхэн үед орон оролцогч талуудыг идэвхижүүлэн байгуулж ажилласнаас хойш анх нутгийн удирдлагын хувьд төслийг тэдний оролцоотойгоор асуудлыг удаа засгийн газрын хөтөлбөр, ойлгоход бага зэрэг бэрхшээлтэй хамтран шийдвэрлэснээр харуулж төрийн үйлчилгээнд үнэлгээ хийн байсан. Тэдний ойлголтоор [төслийн/ чадсан. Ялангуяа эрүүл мэндийн тулгамдсан асуудалд [объектив нийгмийн эгэх хариуцлагын] зорилго үйлчилгээний хүртээмж, сүрьеэгийн байдлаар] санал дүгнэлт гаргаж нь төрийн үйлчилгээг үйл явц гэдэг өвчлөлийг бууруулах талаар орон ажилласныг энд онцлон дурьдах нь утгаар нь сайжруулах болон иргэд нутгийн удирдлага асуудлуудыг зүйтэй. засаглалын нэг бүрэлдэхүүн болохын мэддэг байсан боловч өвчлөлийн Улс төрийн нөхцөл байдал хувиар үүрэг хариуцлага [төрийн гаралт, тархалтыг бууруулах талаар өөрчлөгдөхтэй (ЗД болон бусад үйлчилгээг хүргэх] хүлээх явдал гэж тодорхой амжилт гаргаж чадаагүй томилогдсон албан тушаалтнууд үзсэн. Төслийн талаарх уламжлалт байв. өөрчлөгдөх тохиолдолд) ойлголт нь “мөнгө”, дэд бүтцийн Дэд төслийн хүрээнд орон нутгийн хамааралгүйгээр тус гэрээ нь хүчин төсөл [материаллаг] хэлбэрээр удирдлага асуудлын чухлыг төгөлдөр хэвээр байх ба оролцогч байсан ба төрийн үйлчилгээ, үйл ойлгон холбогдох талуудын хамтын талууд уул уурхайд хамтран ажиллагч явцыг сайжруулах тухай биш ажиллагааг хангаж иргэний орон нутгийн үйлдвэрлэгч (жишээ нь байв. Орон нутгийн албан хаагчид нийгмийн байгууллагын цуглуулсан ногоочид), жижиг дунд үйлдвэрлэл төслийг ойлгоход тодорхой хугацаа баримт нотолгоонд суурилсан эрхлэгчдийг дэмжих юм. зарцуулсан боловч эцэст нь тэд иргэдийн санал, хэрэгцээг тусгасан засаглал болон иргэдийн оролцооны юм. Цуглуулсан мэдээлэл дээр талаарх ойлголт, хандлагаа суурилан холбогдох агентлагууд 2. Дунд хугацааны үр дүн: Иргэд өөрчилсөн байна. Аймгийн ЗДТГ- (жишээ нь шинэ тохиолдол болон чадавхжих, орон нутгийн засаглал ын НБХ-ын ажилтны дүгнэснээр тэд тархалтын нөхцөл байдал зэрэг дээр) болон эрүүл мэндийн үйлчилгээ иргэдийн оролцооны ач холбогдол, хөтөлбөр болон үйл ажиллагааны сайжрах чиглэлээр гарсан тодорхой үйл ажиллагааны төлөвлөгөө, зорилгыг чиглүүлэн тулгамдсан үр дүн хөтөлбөрүүдэд иргэдийн саналыг бодит асуудлыг шийдвэрлэхээр 2018 хэрхэн тусгах талаар олж мэдсэн оны төсвийн төсөлд тусгажээ (Жишээ байна. нь сүрьеэгийн барилга, оношлогооны Засаглал: Орон нутгийн удирдлагын Нөгөө талаар иргэд асуудал бүрт төхөөрөмж худалдан авах, 4 ӨЭМТ зүгээс иргэдээс орон нутагт төрийг буруутгах, шүүмжлэх байгуулах зэрэг саналууд). шаардлагатай дэд бүтцийн хэрэгцээг тодорхойлох ОНХС-ийн хандлагатай байсан. Дэд төсөл Чадавхжуулах: Иргэд болон хэлэлцүүлгийг багийн хурлаар хэрэгжсэнээр иргэд асуудлыг ИНБ-уудын хувьд нийгмийн эгэх хийж иргэдийн оролцоог хангаж тодорхойлох, шийдвэрлэх үйл явцад хариуцлага нь цоо шинэ ойлголт ажилладаг болохооаймгийн оролцож асуудлыг цогц байдлаар байв. Аймаг дахь засаглалын үйл НБХ хэлсэн. Иргэдийг ОНХС-ийн харж чадсан. явц үргэлж дээрээс доош чиглэлтэй төлөвлөлт болон хяналт үнэлгээнд Эцэст нь төр болон хөгжлийн байсан бол дэд төслийн хувьд оролцуулж буй боловч ихэнхидээ төслийн хувьд заавал санхүүжилт доороос дээш буюу энэ нь төрийн Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл тодорхой үйлчилгээнд иргэд үнэлгээ, Учир нь иргэдийн өгсөн үнэлгээ аймгийн бүх хүнд хүрэх боломжтой санал дүгнэлт өгөх тухай байв. тэдний өөрсөддөө өгсөн үнэлгээнээс болж 17 сумын 16 сумын иргэдэд Өөрөөр хэлбэл иргэд зөвхөн төрийг доогуур байсан. Гэсэн хэдий боловч сүрьеэгийн оношлогоо хийв. буруутгах биш уг асуудалд өөрсдөө үүний дараа үйлчилгээ сайжруулах хариуцлага хүлээх тухай байв. тодорхой ажлууд хийгдсэн. Энд 1. Сүрьеэгийн өвчлөлийн тархалтыг ИНБ-ын сүлжээ нь төртэй адилаар онцлох нь: бууруулах, сүрьеэгийн талаар олон асуудлыг тодорхойлоход оролцож, нийтийн ойлголт, хандлагыг өөрчлөх • Иргэний нийгмийн байгууллага, олон нийтийн мэдээллийн компанит учир шалтгаанд дүн шинжилгээ хийн эрүүл мэндийн салбарын хариуцлага хүлээн ажилласан. арга хэмжээнүүдийг зохион ажилтнууд хамтран өвчлөл байгуулав (эмэнд дасал болохоос Төрийн үйлчилгээ: ИОК-ын бууруулах, эмчлэх төлөвлөгөөг урьдчилан сэргийлэх, ялангуяа төгс үнэлгээ, нүүр тулсан уулзалтад боловсруулж ИТХ-д танилцуулсан эмчилгээг хийх талаар). оролцсон оролцогч талуудын санал, • Сүрьеэгийн өвчтнүүдэд зориулсан ИНБ-ын үйлчилгээ сайжруулах сүрьеэгийн төв барих ажлыг төлөвлөгөөний төсөл дээр үндэслэн багтаасан сүрьеэгийн үйлчилгээг 3. Тогтвортой байдлыг хангах АЭМГ болон АНЭ хамтран төрийн сайжруулах цогц төлөвлөгөөний механизм үйлчилгээг сайжруулах талаар талаар албан ёсны шийдвэр Сэлэнгэ аймаг дахь нийгмийн эгэх тодорхой ажлуудыг хэрэгжүүлсэн. батлагдсан хариуцлагын санаачлагыг тогтвортой АНЭ-ийн үйл ажиллагаанд ИНБ • Явуулын үзлэг оношлогоог бүх байлгах, түгээн дэлгэрүүлэхэд чухал хяналт, үнэлгээ хийх явцад эмч сумдад хийж шинэ өвчлөлийг 3 бүрдэл хэсэг байна. Эдгээр нь эмнэлгийн мэргэжилтнүүд эхэн үедээ илрүүлсэн. Явуулын оношлогооны бодлогын орчин бий болж хариуцах таагүй хандаж өөрсдийгөө хамгаалж төхөөрөмжтэй болсноор АНЭ байгууллага [институцийн] тодорхой байсан. болсон ба хэрэгжүүлэх механизм бүрдсэн, бүтээлч оролцооны суурь Сэлэнгэ аймгийн ИНБ-ын эвслийн товч танилцуулга тавигдсан болон иргэдийн оролцоо, Үүсэл иргэдийн хяналтын талаарх хандлагад өөрчлөлт гарсан зэрэг 2015 онд 25-н гишүүн байгууллагууд нэгдэн орж байсан бол энэ оны 9-р сарын байдлаар 28-н ТББ, 15-н иргэний төлөөлөлтэйгээр үйл ажиллагаагаа явуулж болно. байна. • Үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллага Байгууллагын үйл ажиллагааны хураангуй дан ганцаараа үйлчилгээ Сэлэнгэ аймгийн Иргэний нийгмийн байгууллагуудын холбоо нь /ИНБХ/ нь ашгийн сайжруулах төлөвлөгөө боловс- төлөө бус нийгэмд үйлчилдэг байгууллагуудын нэгдэл бөгөөд “Хариуцлагатай руулаагүй бөгөөд төлөвлөгөөг нийгэм”, “Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуй, хариуцлагатай уул уурхай” боловсруулахад хамааралтай бүх хөтөлбөр, “Залуучуудын хөгжлийг дэмжье” гэсэн гурван хөтөлбөртэй. талууд оролцож саналаа өгсөн. Алсын хараа Төслийн эхэн үед эмнэлгийн Сэлэнгэ нутгийнхаа хөгжил дэвшлийн төлөө төр, бизнес эрхлэгчид, иргэний мэргэжилтнүүд өөрсдийгөө нийгмийн байгууллагууд оролцсон олон талт түншлэлийг бий болгож үнэлүүлж байхдаа эргэлзээтэй иргэдийн нийгэм дэх бүтээлч оролцоог хангаж, чадавхижуулах замаар Төрийн хандаж байсан хэдий ч одоо байгууллагын үйл ажиллагааг нээлттэй, ил тод, хяналтын тогтолцоотой болгоно. 51 52 уг төлөвлөгөөг ИТХ-р батлан хүртээмжтэй болж байгаа талаар нэг дор олон асуудлыг шийдвэрлэх албажуулсан. нарийвчилсан ойлголттой болсон. ‘хавх’-нд ороогүй. Үүний оронд • Сэлэнгэ аймаг 2015 онд Одоогоор эрүүл мэндийн салбараас тэд асуудал хичнээн том байсан байгуулагдсан ИНБ-ын эвсэл нь гадна бусад салбарт аргачлалыг ч зөвөөр хийх, бүтээлч оролцоо, 28 ТББ, 15 гишүүнтэй албан ёсны хэрэгжүүлэх, шийдвэр гаргах хамтын асуудал шийдвэрлэх иргэний нийгмийн байгууллагын явцад иргэдийн оролцоог хангах, явцын талаар оролцогч талуудад сүлжээтэй. “Нэг зорилгын шийдвэрт иргэдийн саналыг зөв ойлголт өгөх талаар чухалчлан төлөө нэгдэж” олон нийтэд тусгах, бодлого боловсруулах, ажилласан. зөвшөөрөгдсөн байгууллага хөгжлийн төслийг хэрэгжүүлэх • Аймгийн хөгжлийн төлөө зорилгын болох зорилготой тус байгууллага талаар нэгдсэн сонирхол [ойлголт] доор нэгдсэн албан ёсны ИНБ-ын нь өнөөгийн байдлаар МУНЭХБ бий болсон. сүлжээ байгууллагатай, уг сүлжээ төслөөс гадна Германы хамтын хэрэгжүүлэгчээр ажилласан нь ажиллагааны нийгэмлэгийн Эрдэс ойлголцол бий болгоход хялбар баялаг түүхий эдийн иж бүрэн Үнэлгээ байснаас гадна өргөн хүрээнд хүрч санаачлага хөтөлбөрийн “Орон ажилласан. ИНБ-ын сүлжээ нь нутгийн цогц хөгжил-түншлэл” Сэлэнгэ аймагт хэрэгжсэн дэд төсөл хоёр харилцан ойлголцлын санамж төсөл болон Азийн Хөгжлийн нь цаашид энэ туршлагыг түгээн бичгийн хүрээнд үйл ажиллагаа банкны хөрөнгө оруулалттай дэлгэрүүлэхүйц хэд хэдэн шинж хэрэгжүүлсэн туршлагатай, үр дүн “Сэлэнгэ аймгийн Жендэрийн чанарыг агуулсан. Оролцогч талууд уг нь ямар байхаас хамаарахгүйгээр нөхцөл байдал, институцийн төслийн загварыг өргөн цар хүрээнд, ижил зорилгын төлөө хамтран дүн шинжилгээ” судалгааны өөр хөтөлбөрийн хүрээнд давтан ажиллахаар зүтгэж буй орон төслүүдийг хэрэгжүүлсэн хэрэгжүүлэх боломжтой. Загварын нутгийн захиргаанаас хүлээн туршлагатай. давуу талуудыг дурьдвал: зөвшөөрөгдсөн албан ёсны түнш • Гурван оролцогч тал (орон нутгийн • Тулгамдсан асуудал, цар хүрээ, юм. Төсөл хэрэгжихээс өмнө тус захиргаа, үйлчилгээ үзүүлэгч, асуудлыг шийдэх аргачлалыг сүлжээ [эвсэл] нь уул уурхайн үйл ТББ-д) төрийн үйлчилгээ, сайтар тодорхойлсон байлаа. ажиллагаанд оролцсон болон засгийн газрын хөтөлбөрт Асуудлын төв нь [фокус] нарийн нөлөөлөлд нь автсан талуудыг иргэний оролцоог хангах, хяналт хүрээнд тодорхойлогдсон (жишээ хариуцан орон нутгийн захиргаатай үнэлгээ хийх талаар талархан нь эрүүл мэндийн салбарт хамтран ажилласан туршлагатай. дэмжиж хандлагын өөрчлөлт тулгамдсан олон асуудлаас Улс төрийн нөлөөлөл, сонгуулиас бий болсон. Төслийн эхэнд тэд уг сүрьеэгийн өвчлөлийн тархалтыг хамаарахгүйгээр орон нутгийн ойлголтыг бүрэн авахад бага зэрэг бууруулах асуудлыг сонгосон нь) үйлдвэрлэл эрхлэгч, уул уурхайн бэрхшээлтэй тулгарсан боловч боловч асуудлыг тодорхойлох компаний хооронд бүтээлч хамтын дэд төслийн хэрэгжилтийн явцад үйл явц нь тогтолцооны болон ажиллагаа бий болгох зорилготой аргачлал болон төслийн үр дүнд дүн шинжилгээ хийх чадварыг 4 талт хамтын ажиллагааны гэрээг үйлчилгээ хэрхэн сайжирч иргэдэд илэрхийлж байна. Тус дэд төсөл нь аймгийн ЗДТГ-тай байгуулсан. Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл • Нийгмийн эгэх хариуцлагын • Орон нутгийн удирдлагын зүгээс үр өгөөж, зорилгын талаар асуудал хариуцсан хэлтэс, газрууд тодорхой ойлголттой, илэрхийлэх яаралтай арга хэмжээ авч шийдвэр чадамжтай. Үйлчилгээ үзүүлэгчид гарган ажилласан (АЭМГ болон эхэндээ үнэлгээтэй холбоотойгоор НБХ) бөгөөд үйл ажиллагааны өөрсдийгөө хамгаалж байсан төлөвлөгөөг үйлчилгээг хүргэгч боловч явцдаа олон нийтэд байгууллагын түвшнээс гадна үйлчилгээний талаар мэдээллийг хөрөнгө оруулалт, хүний нөөц, дутуу өгч байснаа хүлээн тоног төхөөрөмжийн шинэчлэл зөвшөөрсөн. Хамтрагч талууд шаардсан үйл ажиллагаанууд бүгдээрээ хувь хүмүүс болон хамт дээр аймгийн ЗДТГ-ын түвшинд олноороо хариуцлага хүлээх, тодорхойлон хэрэгжүүлж байна. алдааг засах талаар арга хэмжээ авахын чухлыг ойлгосон (жишээ нь асуудлыг шийдэхэд хэн юу хийх байсан боловч юу хийгээгүйг, хэн нэг нь хийж байгаа боловч хангалттай бус байгаа талаар, цаашид хэн нь юу хийх талаар тодорхой мэдээлэлтэй болсон). Сэлэнгэ аймгийн нэгдсэн үнэлгээ Нийгмийн эгэх Үр дүн хариуцлагын Төрийн Тогтвортой байдал механизм Засаглал Чадавхжуулах үйлчилгээ a a a a a Нийгмийн эрүүл мэндийн бусад тулгамдсан асуудал, төрийн үйлчилгээ, хөтөлбөрийн хэрэгжилтэд дэд төслийн загварыг давтан хэрэгжүүлэх боломжтой. 53 54 СҮХБААТАР АЙМАГ: ХҮҮХДИЙН АМНЫ ХӨНДИЙН ӨВЧЛӨЛИЙГ БУУРУУЛАХ ТӨСӨЛ Сүхбаатар аймгийн дэд төслийг хүүхдүүд АНЭ-ийн ачааллыг нэмэх нь үйлчилгээг оролцоот үнэлгээ ба Улаанбаатар хотод төвтэй аргагүй байна. харилцан мэдээлэл солилцсоноор “Ардчиллын боловсрол төв” (ДЕМО) Аймгийн нэгдсэн Эмнэлэг сайжруулахыг зорьсон. Үүнийг бодит ТББ-тай хамтран хэрэгжүүлсэн. Эрүүл дөнгөж дөрвөн эмчтэй хоёр үйл ажил болгохын тулд Аймгийн мэндийн газар, АНЭ, аймаг, сумын шүдний кабинеттэй атал 68,000 Засаг даргатай Харилцан ойлголцлын засаг даргын тамгын газрын гол үйлчлүүлэгчдэд үйлчилж байгаа санамж бичигт гарын үсэг зурсны албан хаагчдын хамт орон нутгийн буюу аль хэдийнэ хүлээн авах хүчин дараа доорхи түлхүүр ажлуудыг ИНБ-ын эвсэл амны хөндийн эрүүл чадал нь дээд цэгтээ тулаад байхад орон нутгийн иргэний нийгмийн мэндийн үйлчилгээний хүртээмж нэмж дарамт учруулж байна. байгууллагын манлайллын дор болон амны хөндийн эрүүл мэндийн хэрэгжүүлсэн: боловсролыг сайжруулахыг зорьсон. МУНЭХБТ дэд төслийн хүрээнд оролцогч талууд залуучууд, 1. Аймгийн нөхцөл байдлыг Хүүхдийн амны хөндийн эрүүл ахуй хүүхдүүдийн амны хөндийн эрүүл тодорхойлох, үйлчилж буй муу байгаа асуудлыг иргэдийн санал мэндийн үйлчилгээ болон амны бодлогыг дүгнэх, амны хөндийн дүгнэлтийн анхаарлаа хандуулсан хөндийн эрүүл ахуйн боловсролыг эрүүл мэндийн дадал хэвшлийг гол асуудал хэмээн сонгож авсны ИОК ашиглан ийм төрлийн зохицуулж буй хууль эрхзүйн болон шалтгаан нь буйлны өвчлөлийн бодлогын орчинг үнэлэхийн тулд тохиолдол нэмэгдэж, амны хөндийн 1000 хүүхэд, 90 эцэг эхчүүдийн эрүүл ахуйн доройтолтой холбоотой. Сүхбаатар аймгийн дэд төслийн төлөөллийг оролцуулсан анхан хураангуй Дэд төслийн саналд дурдсан шатны судалгаа болон бүлгийн мэдээллийн дагуу аймагт 16 хүүхдийн Аймгийн хүүхэд, Залуучууд, хүүхдүүдийн амны хөндийн яриа хэлэлцүүлгийг аймагт зохион залуучуудын 70% нь шүдний эмч нар 10,456 хүүхэд бүхий амны хөндийн эрүүл эрүүл мэндийн байгуулсан. үйлчилгээ болон ахуйн доройтолтой ба 16 сургууль, 23 цэцэрлэгт үйлчилж буйлны өвчлөлтэй амны хөндийн эрүүл мэндийн боловсролын 2. УБ хотод төвтэй ДЕМО байгууллагын байна. Үйлчлүүлж буй хүүхдийн тоо, хүртээмжийг удирдан зохион байгуулсан ИОК сайжруулах хангалтгүй багаж хэрэгсэл, тоног ашиглан оролцогч талуудын санал төхөөрөмж болон Эрүүл мэндийн Юугаар: дүгнэлтийг цуглуулах сургалтанд хичээлийг суурь боловсролын ИОК ашиглан амны хөндийн эрүүл ахуйн Иргэний нийгмийн байгууллага хөтөлбөрөөс хассанаас үүдэн амны үйлчилгээ болон эрүүл ахуйн боловсролын болон төр засгийн орон нутгийн үнэлгээ хөндийн эрүүл мэндийн асуудалтай багийн гишүүд (нийт 20) оролцсон. Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл 3. ИОК-н үнэлгээг 520 хүүхэд болон Дэд төслийн үзүүлэгч нарт үйлчилгээний чанар, эцэг эхчүүд мөн 94 үйлчилгээ эмнэлгийн тоног төхөөрөмж болон үзүүлэгч байгууллагуудын дунд богино, дунд ажилтан мэргэжилтнүүд, нийтийн явуулав. ИОК нь дөрвөн гол хугацааны үр дүн эрүүл мэндийн боловсролын асуудлууд дээр оролцогчдын санал механизмыг үнэлэх боломж дүгнэлтийг авсан: амны хөндийн Дээр жагсаасан дэд төслийн олгосон. Судалгаа ба бүлгийн эрүүл мэндийн зан үйл ба дадал; хэрэгжилт болон үйл ажиллагааны ярилцлага үр дүнг холбогдох амны хөндийн эрүүл мэндийн үр дүнг баримтжуулж илүү үр талуудад обьектив дүгнэлт өгөхөд ажилтан мэргэжилтний хүртээмж дүнтэй нийгмийн эгэх хариуцлагын ашигласан. (шүдний эмч, сувилагч); шүдний санаачлагын гол элементүүд болон • Иргэдээс авсан харьцуулсан багаж, тоног төхөөрөмжийн агуулгын хүчин зүйлүүдтэй жишиж санал дүгнэлтийг нүүр тулсан хүрэлцээ болон сургууль, эрүүл үзсэн ба эдгээр нь: уулзалтуудын үеэр үйлчилгээ мэндийн байгууллага, эцэг эхийн үзүүлэгч байгууллагуудын хийсэн уялдаа холбоо. дотоод үнэлгээний үр дүнтэй 1. Төрийн байгууллагын 4. Аймгийн төвийн 4 сургуулийн өсвөр эрэлт, нийлүүлэлт, хариуцан тэнцвэржүүлсэн. үеийн нийт 2558 хүүхдээс 2522 тайлагналтыг сайжруулахад • ИНБ-ын эвсэл үйлчилгээ хүүхдийг урьдчилан сэргийлэх чиглэсэн НЭХ-ын үйл ажиллагааг сайжруулах талаар зөвлөмжийн үзлэгт хамруулснаас 45,5% буюу төлөвлөсөн байдал жагсаалтыг боловсруулан 1150 хүүхэд шүдний өвчлөлтэй танилцуулсан. Эдгээрийг дараа нь Хэрэгжүүлэгч багийн зүгээс санал гарсан (нийт өсвөр насны хүүхдийн төрийн холбогдох байгууллагууд болгож, төлөвлөсөн бодит үйл 99%-г хамруулсан). хүлээн авч хэрэгжүүлсэн. ажиллагаанууд нь аймагт засаглалыг 5. ИОК-ы судалгааны үр дүнд үндэслэн Зөвлөмжийн жагсаалт 22 үйл сайжруулахад нийгмийн эгэх хамтран боловсруулсан тулд ажиллагаа ба саналуудыг хариуцлагын арга барилыг турших үйлчилгээ үзүүлэгч байгууллагууд, тодорхойлсон. Уг үнэлгээний боломж олгосон. Үүний үр дүнд бий аймгийн засаг даргын тамгын тухайд зөвхөн гурван үйл болсон гол үр дүнгүүд нь: газар болон эрүүл мэндийн газрын ажиллагааг хэрэгжүүлэх үлдээд • ИНБ-ын эвсэл, аймаг, төр засгийн байна. төлөөлөгчдийн хооронд нүүр төлөөлөгчид болон эмнэлгийн тулсан уулзалт явуулж үнэлгээний • Амны хөндийн эрүүл мэндийн аянг эмч нар дэд төслийн загвар, үр дүнг тэнцвэржүүлж, асуудлын ИНБ-ын сүлжээтэй хамтран зохион ИОК-р дамжуулан үнэлгээтэй суурь шалтгаан болон зохистой байгуулж явуулсан. Энэ нь хоёр холбоотой асуудлууд ба түүний үйл ажиллагааны чиглэлийг зорилготой байсан: олон нийтийн шинж чанарууд, үйлчилгээ хамтран боловсруулсан Үйлчилгээ эрүүл мэндийн мэдээллийн аян буюу сайжруулах төлөвлөгөөний орцын сайжруулах төлөвлөгөөний хүүхэд болон эцэг эхчүүдэд амны бүтцийг боловсруулж санал дагуу тодорхойлсон. Үйлчилгээ хөндийн зөв дадлын тухай боловсрол гаргах ажлын нэг хэсэг болсноор сайжруулах төлөвлөгөөнд нийт олгох; мөн үйлчилгээ үзүүлэгч хамтран асуудлыг тодорхойлж, 22 үйл ажиллагааны саналыг байгууллагын хувьд сургуулийн дүн шинжилгээ хийж, асуудлыг тусгасан байна. хүүхдүүдийн амны хөндийн эрүүл шийдвэрлэсэн. мэндийн асуудалтай хүүхдүүдийг • ИОК-н судалгаа болон бүлгийн оношлох, эмчлэх. ярилцлага нь иргэд, үйлчилгээ 55 56 2. Дунд хугацааны үр дүн: Иргэд зөвхөн хөтөлбөр эсвэл үйлчилгээг чадавхжих, орон нутгийн засаглал “Хүмүүсийн санал дүгнэлтийг тодорхой зорилгогүйгээр үнэлдэг болон эрүүл мэндийн үйлчилгээ сонссоноор зөв үйлчилгээг, зөв гэсэн зэмлэлээс зайлсхийхэд баримт сайжрах чиглэлээр гарсан тодорхой хүмүүст зөв аргын дагуу хүргэх шаардлагатай байдаг ба ялангуяа үр дүн боломж олгож байна.” хэрэв эхэн үед орон нутгийн төр Засаглал: Иргэд Нүүр тулсан уулзалт засгийн албан тушаалтнууд өөрсдөд - Сүхбаатар аймгийн Засаг дарга дээр ИОК-ын үр дүнг аймгийн нь ирж буй хариу үйлдлүүдийг З.Энхтөр удирдлага, шийдвэр гаргагч нарт таашаахгүй байгаа нөхцөлд. баримт нотолгоотой танилцуулж Эцэст нь төр засагтай нягт нөлөөлснөөр аймгийн Засаг дарга иргэдийн мэдэрч байсан тодорхой ажилласнаар иргэд олон нийтийн А/493 тоот захирамж гаргаж хүүхдийн бэрхшээлүүдийн суур асуудлууд салбарын үйл ажиллагааны талаар шүдний кабинет байгуулах, явуулын мөн төр засгаас нэгжүүддээ илүү гүнзгий ойлголттой болсон. Дэд кабинетийн багаж төхөөрөмж хангаж өгөх ёстой үйлчилгээний төслийн хэрэгжилт нь тэднийг бүх худалдан авах 23,697,800 төгрөгийн стандартуудын талаар ойлголттой асуудлыг нөөцийг хангаж өгснөөр эх үүсвэрийг ЗД-ын нөөц хөрөнгөөр байх нь манлайлагч нарт төр шийдвэрлэхгүй харин нөлөөлөл, шийдвэрлэсэн. засгийн гүйцэтгэл, хөтөлбөр болон хамтын ажиллагаа болон хөтөлбөр, үйлчилгээг хянах, үнэлэх эх сурвалж төрийн үйчилгээг иргэдийн хэрэгцээ Засаг даргын тамгын газар бүхий мэдлэг, үндэс суурийг гаргаж үйлчилгээний чанар, хүртээмжийн шаардлагад илүү нийцүүлэхийн тулд өгсөн. Энэ нь иргэдэд нөлөөлж буй төр засагтай хамтран ажилласнаар үнэлгээн дээр зөрүү байгаа гэдгийг асуудлуудын талаар харилцан яриа, мөн ИНБ-ын хяналт болон судалгааны шийдвэрлэнэ гэдгийг ойлгуулсан. ярилцлага өрнүүлэх боломж олгосон. дүн, бүлгийн ярилцлага баримтанд Түүнчлэн эс бөгөөс төрийн зүгээс Төрийн үйлчилгээ: АНЭ-ийн үйл үндэслэн гаргасан зөвлөмжийг хайхрахгүй өнгөрч болох асуудлуудын ажиллагааны төлөвлөгөөнд ИНБ- хүлээн зөвшөөрч, үнэлснээр уг ажил хувьд хэрхэн хамтдаа тунгаан бодож, ын сүлжээний зүгээс гаргасан биелэлээ олсон. хамтын үйл ажиллагааны хүчээр төр зөвлөмжийг тусгасан. Эмнэлгийн Хөтөлбөрийн хэрэгжилтэд тулгарч засгийг алхам хийхэд хүргэж буйд захиргаа болон ажилтан, буй бэрхшээлүүдийн талаарх санал сайшаалтай хандсан. мэргэжилтнүүд асуудлыг нухацтай дүгнэлтийг сонсох нь орон нутгийн авч үзсэний шалтгаан нь хэдийгээр Хоёрдугаарт эрх мэдэлтэн хүмүүсээс эмнэлэг болон Эрүүл мэндийн газар засаг, захиргаа “зөв үйлчилгээг эгэх хариуцлага шаардах нь иргэдийн зөв хүмүүст зөв аргын дагуу хүргэх” аль хэдийнэ мэдэж байсан боловч зүгээс өөрсдөөс нь хариуцлагатай төсвийн хзгаарлалтаас үүдэн ямар боломж олгож байна хэмээн Засаг байхыг шаардаж байсан. Энэ дарга хэлсэн. Төрийн үйлчилгээнд нэг зүйл (жишээ нь, чанар болон тохиолдлоор ялангуяа эрүүл мэндийн ажилтнуудын талаарх шаардлагатай ТББ-ууд мониторинг хийх гэрээ боловсрол, өвчнөөс сэргийлэх болон байгуулсан ба энэ ажлын хүрээнд дэд стандартууд) хийх боломжгүй гэж эрүүл мэндийг хүсэмжилж буй зан бодож байсан асуудлуудыг баталж, төслийн хүрээнд чадавхижуулсан 46 үйлийн тал дээр эрүүл мэндийг иргэн оролцох боломжтой юм. гаргаж өгсөн. хэрхэн үйлчилгээ үзүүлэгч талууд Чадавхжуулах: Төсөл боловсруулалт болон үйлчилгээ хүртэгч талуудын Судалгааны дүн болон бүлгийн болон хэрэгжилтэд оролцох нь ИНБ- хоорондох нийтлэг үүрэг хариуцлага ярилцлага нь Сум болон Аймгийн ын манлайлагчдын үзэл бодол, гэж үздэгийг харуулсан. Түүнчлэн Засаг дарга нараас эмнэлэгт ойлголтыг нь өөрчилсөн. Нэгдүгээрт энэ нь сайн дүгнэлт гаргаж өгөх, мөн санхүүжилтийн дэмжлэг хүсэх хөшүүрэг болсон ба улмаар хоёр Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл тамгын газрын албан тушаалтнууд 3. Тогтвортой байдлыг хангах хугацаанаас нь илүү урт хугацаанд нийт 31.9 сая төгрөгийг (Аймгийн механизмын талаар. хэрэгжих боломжтой болгож, орон засаг даргаас 28.9 сая төгрөгийг, Дэд төслийг хэрэгжүүлэх цаг хугацаа нутгийн төр засгийн бусад хөтөлбөр, нэмж 3 сая төгрөгийг сумын болон нөөцийн хязгаарлагдмал үйлчилгээнд хяналт тавьж, хамтран Засаг даргаас) өгч шүдний тоног байдлаас үл хамааран орон нутгийн ажиллах зарим механизмуудыг бий төхөөрөмж худалдан авах, өргөтгөл оролцогч талууд санаачлагыг төслийн болгож чадсан. хийх, материаллаг баазыг нөхөн сэргээх, нэмж нэг мэргэжилтэн ажиллуулах боломжтой болсон. Албан ёсоор байгуулагдсан ИНБ-ын эвслийн эрх ба үүрэг Баруун-Урт сум амны хөндийн эрүүл хариуцлагын онцлогууд мэндийн хөтөлбөр батлан хэрэгжүүлж байгаа бөгөөд энэ хөтөлбөрийн үр 4.1 ТББ-ууд Сүлжээнд төрийн бус байгууллагууд чөлөөтэй нэгдэх, сүлжээнд дүнд аймгийн төвийн 4 сургууль үр нэгдсэн байгууллагуудад эрх тэгш харилцах, нэгдсэн бодлого удирдамжаар шимийг хүртэх юм. хангах. Түүнчлэн санал болгосон үйл 4.2 Төрийн бус байгууллагын тухай хуулийн дагуу байгуулагдсан, удирдах ажиллагааны төлөвлөгөөний зөвлөл, хяналтын зөвлөлтэй, санхүү, хүний нөөцийн чадавхитай, эрх ашиг, сонирхлын зөрчилгүй байх. нэг хэсэг болгон эмнэлэг өөрийн ажилтнуудаа илүү мэргэшүүлэхийн 4.3 Сүлжээ нь аймаг, орон нутгийн хөгжлийн гарцыг тодорхойлоход санал оруулах зөвлөлдөх, тодорхой асуудлаар байгуулсан ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнд тулд мэргэжлийн сургалтанд явуулах орж ажиллах. ба нийгмийн эрүүл мэндийн аяны шаардлага, зохион байгуулалтыг 4.4 Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах, бүтээгдэхүүн нийлүүлэх үйл ажиллагааны талаар олон нийтэд онцолж ажиллана (жишээ нь мэдээлэх, холбогдох хууль тогтоомжуудыг сурталчлах, сургалт явуулах ажлыг иргэдийг өвчлөхөөс сэргийлэх). төрийн байгууллагатай хамтран зохион байгуулах. Хэдийгээр эмнэлэг ард иргэдээс 4.5 Хувийн хэвшлийн байгууллагуудад зах зээлийн эрэлт хэрэгцээ, хоёр, гурван гомдол, санал дүгнэлт үйлчлүүлэгчдийн сэтгэл ханамжийн судалгаа авахад нь арга зүйн туслалцаа авч хэвшсэн боловч тэд хэзээ ч дэд үзүүлж, жижиг дунд үйлдвэрлэл байгуулах төсөл болон бизнес төлөвлөгөө төслийн хүрээнд авсан шигээ ИНБ- боловсруулахад нь дэмжлэг үзүүлэх, гадаад дотоодын хандивлагч даас бодитой, зохион байгуулалттай байгууллагуудтай холбоо харилцаа тогтооход нь зуучлан туслах. дүгнэлт авч байгаагүй. 4.6 Хувийн хэвшил, иргэний нийгмийн байгууллагууд олон нийтэд төрийн нууцад үл хамаарах мэдээ, мэдээллийг шуурхай, ил тод, нээлттэйгээр хүргэх. Үүнийг үр дүнтэй гэж үзэн Эрүүл 4.7 Төрийн зарим ажил үйлчилгээг иргэний нийгмийн байгууллагуудаар мэндийн газар болон эмнэлгийн гүйцэтгүүлэх сонгон шалгаруулалтанд төсөл боловсруулж оролцох, салбар албан тушаалтнууд иргэдийн мэргэжлийн хүрэээнд гэрээгээр санхүүжилт авч ажиллах. оролцоог хэрхэн ижил байдлаар 4.8 Иргэдийн санал асуулга зохион байгуулах, хяналт шалгалт хийх, үр дүнг бусад хөтөлбөр, үйлчилгээнд (жишээ нийтэд мэдээллэх. нь боловсролын асуудалд эцэг эхийн 4.9 Төрийн байгууллагаас гаргасан шийдвэрийг сурталчлах, энэ талаар байр оролцоог нэмэгдүүлэх) хэрэгжүүлж сууриа илэрхийлэх, мэдэгдэл гаргах. болох талаар судлах сонирхолтой байна. 57 58 Нэгдүгээрт ИНБ-ын эвслийн дэмжиж буй нь уг оролцооны үнэ хувьд нэн даруй арга хэмжээ өөрийнх нь дотроос мөн төр засгийн цэнэд өөрөө итгэж буй хэрэг юм. авахдаа ИНБ-ын оролцоо болон үүрэг хамтрагч талууд аль алинтай нь Тэрээр уг төлөвлөгөөг батлуулж амлалтыг бий болгох орон нутгийн ажлын харилцааг бий болгож, Зөвлөх хорооны баталгаажилтыг бодлого, хөтөлбөрүүдийг баталж бэхжүүлж чадсан. Түүнчлэн хамтарч авахын тулд төлөвлөгөөг дэмжсэн. оролцоог үргэлжлүүлэх хүсэлтэй ажиллах эерэг туршлагаас үүдэн Эрүүл мэндийн газрын санал болгосон байгаагаа илэрхийлсэн. ИНБ-уудын (“ИНБ-ын нэг дуу хоолой” адил) төр үйл ажиллагааны төлөвлөгөө нь хувьд арга хэрэгсэл, оролцооны засагтай хамтран тэд төрийн бусад иргэний хяналтын санаачлагыг явц болон оролцогч талуудын санал хөтөлбөрүүд, үйлчилгээнүүдэд саналдаа тусгасан. дүгнэлтийг цуглуулж, танилцуулах уг загварыг ашиглах хүсэлтэй алхмуудын талаар хөгжсөн байгаагаа илэрхийлсэн. Үнэндээ ойлголттой. сумын төр засгийн гүйцэтгэл болон Үнэлгээ, Дараах хэд хэдэн хэсгийг сайжруулах үйлчилгээг хянахын тулд орон зөвлөмжүүд шаардлагатай байна. Үүнд: нутгийн удирдлага аль хэдийнэ Үйлдвэрчний эвлэлтэй (ИНБ-ын Сүхбаатар аймгийн дэд төсөл нь уг • Хэдийгээр аймагт ИНБ-ууд зохион сүлжээний гишүүн), 11 сумын Засаг туршлагыг аймгийн бусад үйлчилгээ байгуулалттайгаар оршиж буй дарга нартай гарын үсэг зурсан гэрээ болон хөтөлбөрт ашиглахад бэлэн боловч тэд нэгдмэл байдал дээрээ байгаа. Түүнчлэн орон нутгийн төр болгож буйгаараа хэд хэдэн давуу үндэслэн үндэс сууриа цаашид засаг болон ИНБ-ын төлөөлөгчдийн талтай. Орон нутгийн төр засгийн бэхжүүлж, орон нутгийн төр засгийг үзэж буйгаар боловсрол, ус, Аймгийн нэгжийн хувьд иргэний нийгмийн хөтөлбөр, үйлчилгээнүүдийн нэгдсэн эмнэлгийн (сүрьеэгийн байгууллагуудыг оролцуулах тал хүртээмжийн (жишээ нь өөрийн тасгаас гадна) үйлчилгээний чанар дээр дур сонирхолтой, урьдчилсан үүрэг хариуцлагыг бодит үйл хэрэг болон хүртээмжийг хянахад ийм ойлголттой мөн тэднийг оролцуулахыг болгох, дээрх хайрцгийг үзэх) төрлийн гэрээг ашиглаж болно. хүлээн зөвшөөрдөг. ИОК-ын судалгаа тал дээр илүү эгэх хариуцлагатай болон бүлгийн ярилцлагаас авсан болгоход санал нэгдэж ажиллах Орлогч Засаг дарга загварыг бусад санал дүгнэлтээс үзэхэд ИНБ-ууд төр хэрэгтэй. Үүнтэй зэрэгцэн төр төсөл, хөтөлбөрүүдэд хэрэгжүүлэх засаг хэдийгээр мэдэж байсан боловч засгийг хянах мөн оролцуулахад хүсэлтэй буйгаа өөрөө илэрхийлсэн. хайхрахгүй байсан үйлчилгээний илүү идэвхтэй манлайллыг Түүний хэлснээр ИНБ-ууд сумын төр хүртээмжийн заагийн талаар арга бэхжүүлж, бий болгох хэрэгтэй. засгийн нэгжүүдийн гүйцэтгэлийг хэмжээ авч, шийдвэрлэхийг зорьж Хүчний тэнцвэр нь цаанаасаа үнэлэх төр засгийн бие даасан мэдээллийг хөшүүрэг болгож байсан. үүрэг хариуцлага үүрч буй талууд хамтран ажиллагчийн үүргийг Түүнчлэн ИНБ-уудын оруулах үүрэг руу хазайсан байдаг (орон гүйцэтгэж болно. Түүний үзэж хариуцлагыг талархан хүлээж авдаг нутгийн түвшинд сонгогдож, буйгаар Эрүүл мэндийн газрын зүгээс учраас мөн эрүүл мэндийн салбарын томилогдсон албан тушаалтнууд), санал болгосон үйл ажиллагааны зөвлөх шинэчлэлийн тэргүүлэгч адил иргэний нийгмийн байгууллага төлөвлөгөөг аймгийн төр засаг байсан учраас эдгээр хүсэлтүүдийн тоо болон техникийн мэргэшсэн Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл байдлаар уг хүчийг тэнцвэржүүлж • Эрүүл мэндийн газар болно. Тэдний ур чадвар зөвхөн болон үйлчилгээ үзүүлэгч нийгмийн эгэх хариуцлагын арга байгууллагуудын хувьд тэд иргэний хэрэгсэл ба арга барилын хувьд нийгмийн байгууллагуудыг зөвхөн чухал байгаад зогсохгүй санал олон нийтийн эрүүл мэндийн дүгнэлтийг үндэслэл болгон талаар олон нийтийг хөдөлгөгч баримт цуглуулах, ялангуяа эсвэл мэдээлэл олгогч гэж харахаас илүү ярвигтай, адармаатай илүү хөтөлбөр боловсруулалт, хөтөлбөрүүд, үйлчилгээний хувьд хэрэгжилтийг хамтран бүтээгч, (амны хөндийн эрүүл мэнд олон эн тэнцүү талууд болон хамтран нийтэд хүчтэй асуудал мөн гэдэг ажиллагчид гэдэг талаас нь харах нь ойлгомжтой боловч түүнээс илүү хэрэгтэй. том, илүү яаралтай шийдвэрлэх асуудлууд байгаа бөгөөд тэдгээрт санал дүгнэлт өгч, тэдгээрийг сайжруулах хэрэгтэй). Сүхбаатар аймгийн нэгдсэн үнэлгээ Үр дүн Нийгмийн эгэх хариуцлагын Төрийн Тогтвортой байдал механизм Засаглал Чадавхжуулах үйлчилгээ a a a a aХ Хариу нэхэмжлэх чадавхийг нэмэгдүүлэх, ИНБ-уудын сүлжээ дуу хоолойг нэгтгэх 59 60 УВС АЙМАГ: ХАМТЫН ХҮЧ ТӨСӨЛ Увс аймаг “Хамтын хүч” дэд төслийг буй эм нь гэрээнд заасан заалттай ашиглан мэдээлэл цуглуулсан байна. “Транспэрэнси Интернэшнл Монгол” нийцэхгүй байх (чанарын шаардлага Улмаар харилцан ойлголцолын ТББ-тай түншлэн хэрэгжүүлсэн хангахгүй, эсвэл өөр эм сольж илгээх) санамж бичигт гарын үсэг зурж байна. Орон нутгийн ТББ-ын зэрэг асуудал үүсч эдгээрт худалдан төслийн удирдлагын багийг зохион зохицуулагчийн манлайлал доор авж буй талын зүгээс хяналт тавих, байгуулжээ. Энэ багт аймгийн аймгийн засаг даргын тамгын газар, хариуцлага тооцох боломжгүй нийгмийн бодлогын хэлтэс, нэгдсэн эмнэлэг, орон нутгийн бусад байсан. иргэдийн хурал, нэгдсэн эмнэлгийн ТББ-ууд гэсэн оролцогч талуудын Дэд төслийн хүрээнд иргэний болон эрүүл мэндийн газрын дарга дэмжлэгтэйгээр тус төслийн хүрээнд нийгмийн болон төрийн байгууллага нар төлөөлөл болон орсон байна. чанарын шаардлага хангасан эм, зэрэг оролцогч талуудаас Хөндлангийн үнэлгээний баг эмнэлгийн хэрэгсэл, тоног төхөөрөмж (үнэлгээний хорооны гишүүдийн үйл байгуулагдан үүнийг орон нутгийн худалдан авах ажиллагааг ажиллагааны гүйцэтгэл) худалдан иргэний нийгмийн байгууллагаас сайжруулах чиглэлээр томоохон авах ажиллагааны төлөвлөлт, хяналт сонгогдсон зохицуулагч тэргүүлэн алхам хийгджээ. шинжилгээн дэх оролцооны тухай ажилласан. Тэд үйл ажиллагаагаа Аймгийн нэгдсэн эмнэлэг худалдан судалгаа авсан. Мөн төслийн баг зохион байгуулахдаа “Транспэрэнси авах ажиллагааг гардан зохион оролцогч талуудын сэтгэл ханамжийн Интернэшнл Монгол” ТББ-ын байгуулж, үнэлгээний комисс нь судалгаа, гүйцэтгэлийн үнэлгээ зөвлөхүүдийн дэмжлэгийг авч хамгийн бага үнийг санал болгосон (Худалдан авах ажиллагааны хуулийг ажилласан байна. талтай гэрээ байгуулснаар чанарын үндэслэн), гэрээний хэрэгжилт\ Төслийн хүрээнд дэвшүүлсэн шаардлага хангаагүй эм, эмнэлгийн чеклистийн буюу нийлүүлэлтийг зорилгоо биелүүлэхийн тулд дараах хэрэгсэл худалдан авч улмаар жагсаалттай нь тулгах зэрэг аргыг үйл ажиллагааг авч хэрэгжүүлжээ. энэ нь эмнэлгийн үйлчлүүлэгчид, Үүнд: өвчтөний хувьд эмнэлгийн Увс төслийн тухай мэдээлэл үйлчилгээ, эм эмнэлгийн хэрэгсэл, Төслийн үйл ажиллагаа эхлэхийн Чанар муутай эм, тоног төхөөрөмжийн талаарх сэтгэл эмнэлгийн хэрэгслийг Эм, эмнэлгийн хэрэгсэл өмнө худалдан авч, тоног төхөөрөмжийн ханамж муу болоход нөлөөлдөг үйлчлүүлэгчдийн худалдан авалт, 1. “Транспэрэнси Интернэшнл Монгол” болсон гэж Увс аймгийн иргэний эмнэлгийн үйлчилгээ, эм, эмнэлгийн нийлүүлэлтийн чанарыг сайжруулж, ТББ-ын дэмжлэгээр асуудлаа нийгмийн байгууллагууд үзсэн хэрэгслийн талаарх хүртээмжийг тодорхойлох зорилгоор “Шийдвэр сэтгэл ханамж муу нэмэгдүүлэх байна. Энэ байдалтай уялдуулан байсан гаргалтын мод”-ны аргыг худалдан авах ажиллагаанд хэдэн ашиглан нэгдсэн эмнэлгийн эм, Арга зам: хэдэн асуудал үүсжээ. Иргэний эмнэлгийн хэрэгслийн худалдан нийгмийн байгууллагын хийсэн Худалдан авах ажиллагааны төлөвлөлт, авах ажиллагаанд тулгамдсан үнэлгээний хорооны худалдан авалт, шинжилгээгээр нийлүүлэгч тал эм, асуудлыг тодорхойлжээ. Энэ гүйцэтгэлд ТББ оролцож хяналт тавьсан эмнэлгийн хэрэгслийг нийлүүлэх байдал үйл явцын үр дүнд орон нутгийн хугацаагаа оройтуулах, нийлүүлж Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл иргэний нийгмийн байгууллагын 7. 20 сайн дурынхнаас бүрдсэн Дэд төслийн оролцогч талууд үндсэн асуудлаа (орон нутгийн хэвлэл мэдээллийн тодорхойлон түүн дээрээ түшиглэн хэрэгсэл, иргэний нийгмийн богино, дунд төслийн дизайныг боловсруулсан байгууллага, мэргэжлийн хугацааны үр дүн байна. байгууллага тухайлбал эм зүйч г.м) 2. Орон нутгийн иргэний нийгмийн гадаад хяналтын баг нь худалдан авсан эм, эмнэлгийн хэрэгсэл Дэд төслийн хэрэгжилтийн богино байгууллагын зохицуулагч албан гэрээнд заагдсан нөхцөлийн хугацааны үр дүнтэй холбогдуулан ёсны төлөөлөл болж улмаар дагуу нийлүүлэгдэх эсэхэд хяналт дээр дурдсан үйл ажиллагааг төрийн байгууллагуудаас дэмжлэг тавьсан. Энэ үйл ажиллагааны баримтжуулан тэмдэглэсэн байна. авч төслийн удирдлагын баг болон хүрээнд гэрээнд заасан нөхцөлийн Нийгмийн эгэх хариуцлагын ажлын хэсгийг байгуулжээ. дагуу бүтээгдэхүүн нийлүүлэх санаачилгыг үр дүнтэй болгоход 3. Техникийн туслалцаа авах, Увс дараах элемент, хүчин зүйл аймгийн худалдан авах ажиллагааг байдал, тоо ширхэг, чанар, бараа бүтээгдэхүүн нийлүүлж буй нөлөөлжээ. Үүнд: сайжруулахад дэмжлэг авах зорилгоор “Транспэрэнси хугацааг хянаж, тухайн хяналтын 1. Төрийн байгууллагын Интернэшнл Монгол” ТББ-ыг албан үр дүнг төслийн удирдлагын эрэлт, нийлүүлэлт, хариуцан ёсоор үндэсний түншлэгч ТББ багт утсаар болон мессежээр тайлагналтыг сайжруулахад болгон сонгосон байна. мэдээлж байсан. Гадаад хяналтын чиглэсэн НЭХ-ийн үйл ажиллагааг баг хяналтын ажлынхаа үр дүнг төлөвлөсөн байдал Худалдан авах ажиллагааны өгүүлэл болгон орон нутгийн төлөвлөлт Бэрхшээлийн шинжилгээг хийж, сонинд нийтлүүлсэн байна. 4. Худалдан авах ажиллагааны оролцогч талуудын дунд сэтгэл хяналтын чиглэлээр мэргэшсэн 8. Дотоод хяналтын баг нь эмнэлгийн ханамжийн судалгааг зохион шинжээчийг ажиллуулж худалдан эмч, мэргэжилтнээс бүрдсэн байгуулснаар нэгдсэн эмнэлгийн авах ажиллагааны арга, үйл явцад 15 гишүүнтэй. Энэ багийг үйлчилгээ, эм эмнэлгийн хэрэгслийн үнэлгээ хийлгэн, тавигдах тусгай нэгдсэн эмнэлгийн чанарын талаарх иргэдийн сэтгэл ханамжийн нөхцөл, үнийн санал, худалдан алба тэргүүлж эм, эмнэлгийн түвшинг тодорхойлсон. Судалгааны авах ажиллагааны чанар, гэрээний хэрэгслийн нийлүүлэлт, ашиглалт, үр дүнг нийгмийн бодлогын хэлтэс, бичиг баримтыг хэрхэн сайжруулах хүртээмжийн байдалд хяналт иргэдийн хурал, нэгдсэн эмнэлгийн талаар зааварчлаг авжээ. тавьсан. Дотоод хяналтын үр төлөөллөөс бүрдсэн төслийн дүнд тулгамдаж буй асуудлаа удирдлагын болон хэрэгжүүлэгч 5. Үнэлгээний хорооны үйл шийдвэрлэхээр ажилласан. багийн гишүүдэд танилцуулсан ажиллагаанд оролцож үнийн 9. Хэрэглэгчдийн сэтгэл ханамжийн байна. Төслийн баг худалдан авах санал, тендерийн материал, судалгааг зохион байгуулсан. ажиллагааны үнэлгээний хороонд гэрээний бичиг баримтыг хэрхэн нөлөө үзүүлж үнэлгээний хорооны хянах талаар зөвөлгөө өгсөн. 10. Аймгийн нэгдсэн эмнэлгийн гишүүдийн бүрэлдэхүүнийг 6. Үнэлгээний хороодын гишүүдийн удирдлага, эмч, эмнэлгийн Иргэдийн хурал, орон нутгийн ажлын гүйцэтгэлийн талаарх мэргэжилтнүүдтэй биечлэн уулзаж иргэний нийгмийн байгууллага, судалгааг авсан байна. Худалдан судалгааны үр дүнг танилцуулсан. хувийн хэвшлийн төлөөллөөр авах ажиллагааны гадаад шинэчилсэн. (хөндлөнгийн), дотоод хяналт 61 62 Дэд төслийн багийн зүгээс шинэчлэн байгуулж хамгийн бага үнийн гаргагчдад хүрч чанарын шаардлага зохион байгуулагдсан хорооны саналаар гэрээ байгуулан чанар хангаагүй эм, эмнэлгийн хэрэгслийн гишүүдэд техникийн үзүүлэлт, муутай эм, эмнэлгийн хэрэгсэл хүргэлтийг зогсоодог байсан. Учир нь үнийн санал, тендер, гэрээний худалдан авах байдлыг таслан тэд эмнэлгийн чанарын менежертэй бичиг баримтыг нягтлан шалгахад зогсоосон юм. Хяналт хийсний (төслийн менежментийн багийн туслалцаа үзүүлжээ. Хянан шалгах үр дүнд шинэчлэн боловсруулсан гишүүнээр ажилладаг) тул шууд явцад тусгай шаардлагад (худалдан шаардлагыг мөрдөн 1.4 тэрбум холбогдож чаддаг байжээ. Хяналтын авах ажиллагааны тусгай маягтыг төгрөгийн өртөгтэй худалдан авах арга хэрэгсэлд тулгуурлан хүргэлт ашиглах) үндэслэн худалдан авах ажиллагааг зохион байгуулсан удаашрах, нийлүүлэлтийн жагсаалт ажиллагааны эцсийн шийдвэрийг байна. Энэхүү шинэчлэлийн үр дах эм, эмнэлгийн хэрэгсэл давхардан гаргах, зөвхөн бага үнийн санал дүнд төслийн баг 189 сая төгрөгийн ирэх, гэрээнд заагдаагүй эм нийлүүлэх, оруулж байгаа оролцогчидтой хэмнэлтийг гаргаж чаджээ. эсвэл хямд үнэтэй эмээр жагсаалт гэрээ байгуулах бус гол нь чанарын Эргэн нягталж сайтар боловсруулсан дах эмийг солисон тохиолдолд үзүүлэлтийг харгалзан үзэх гэрээний нөхцөл, орон нутгийн иргэний нэн яаралтай эмнэлгийн менежерт шаардлагатай зэргээр өөрчлөлт хийх нийгмийн байгууллагын (гадаад) иргэдийн хяналтын багийнхан боломжоо тодорхойлжээ. Шинэчлэн хяналтын багийн боловсруулсан мэдээлдэг байсан. зохион байгуулагдсан үнэлгээний хяналтын хэрэгсэл\жагсаалттай тулгах Хяналтын үйл ажиллагааны үр хороо худалдан авах ажиллагаанд байдлаар гэрээний хэрэгжилтийн явц, дүнг тодорхойлох зорилгоор тавигдах тусгай шаардлагыг мөрдөж үнэлгээний хорооны гишүүдийн ажлыг хэрэглэгчдийн сэтгэл ханамжийн эхэлснээр энгийн маягт ашиглан үнэлсэн байна. Иргэдийн хяналтын судалгаанд үндэслэн нэгдсэн худалдан авах ажиллагааг зохион багийн санал тэр даруй шууд шийдвэр эмнэлгийн удирдлагын багт зөвлөмж хүргүүлсэн ажээ. Худалдан авсан эм, эмнэлгийн хэрэгслийн чанарын талаарх гэрээний нэмэлт нөхцөл: 2. Дунд хугацааны үр дүн: Иргэд чадавхжих, орон нутгийн засаглал Худалдан авсан эм, эмнэлгийн хэрэгслийн чанарын талаарх гэрээний нэмэлт болон эрүүл мэндийн үйлчилгээ нөхцөл: сайжрах чиглэлээр гарсан тодорхой Хэрэглэгч эм, эмнэлгийн хэрэгсэлийг шинжлүүлэх, шалгах эрхтэй. Энэхүү эрх үр дүн нь заагдсан хугацаанд нийлүүлэгдсэн эм, эмнэлгийн хэрэгсэлээс хоёр удаа санамсаргүй байдлаар түүвэрлэн хэрэглэгчийн сонгосон лабароторт шинжлүүлэх Засаглал: Тендерийн бичиг баримт, бөгөөд үүнтэй холбогдох зардлыг нийлүүлэгч хариуцана. Хяналт тавих, турших үнийн саналыг хянах, үнэлгээний зардал нийлүүлэгчийн гэрээний өртөгийн 0,01 хувиас илүү гарахгүй байна. хороог шинээр зохион байгуулахад Техникийн шаардлагыг хангахын тулд нийлүүлэгч дараах шаардлагыг хангасан Эрүүл мэндийн газар дэмжлэг үзүүлэн байна. Үүнд: ажилласан. Одоогийн байдлаар 1. Нийлүүлэгч тал бүтээгдэхүүн нийлүүлэхээс 15 хоногийн өмнө бие даан албан ёсны бодлогын баримт бичиг, шаардлага хангасан лабораторт эм, эмнэлгийн хэрэгслийн шинжилгээг дүрэм журам батлагдан гараагүй тул хийлгэж, дүгнэлтийг бүтээгдэхүүний хамт илгээнэ. дэд төсөл хэрэгжиж дууссаны дараа 2. Нийлүүлэгч холбогдох зардлыг гаргана. нэгдсэн эмнэлэг тендер шалгаруулах, 3. Орон нутгийн иргэд, хэрэглэгчид багт орж ажиллан нийлүүлэгдэж буй эм, тендерийн бичиг баримтыг хянах, эмнэлгийн хэрэгсэл тендерийн бичиг баримтад дурдагдсан шаардлагыг худалдан авах ажиллагааг зохион хангаж байгаа эсэхийг нягтлан хүлээж авна. байгуулна гэж үзэж байна. 4. Дүгнэлт гаргахдаа төлбөр төлөлтийг харгалзан үзнэ. Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл Хэрэглэгчдийн сэтгэл ханамжийн оролцсоноор худалдан авах • Нялхсын эндэгдэл буурсан (өмнө судалгааг төрийн албан хаагчид, ажиллагаа, шийдвэр гаргах үйл жил 11 дүгээр байранд энэ жил төрийн үйлчилгээг үзүүлэгчид хүлээн явцын талаар ойлголттой болжээ. 5 дугаар байранд эрэмбэлэгдэж зөвшөөрч түүнд тулгуурлан асуудлыг Худалдан авах ажиллагааны байна) тодорхойлон үйл ажиллагаагаа хяналтын арга хэрэгсэл болох • Иргэд өөрөөсөө эмнэлгийн зардал төлөвлөсөн байдлаас үзэхэд иргэд\ чеклисттэй \жагсаалттай тулгах\ төлөх байдал буурсан иргэний нийгмийн байгууллагууд болж, гэрээнд заасан техникийн засаглалын шийдвэр гаргах үйл нөхцөлийн дагуу эм, эмнэлгийн Оролцогч талуудын сэтгэл ажиллагаанд оролцох боломжтойг хэрэгсэл нийлүүлэлтийг үнэлэх ханамжийн судалгааны үр дүнг төрийн албан хаагчид ойлгож чадавх тодорхой түвшинд сайжран, эмнэлгийн томилон ажиллуулах ухаарсан байна. Учир нь иргэдээс техникийн нөхцөл шаардлага системд суулгаж, судалгааны үр авсан судалгааны үр дүнд үндэслэн хангахгүй эм, эмнэлгийн хэрэгслийг дүнд дүгнэлт хийн лабораторийн орон нутгийн засаг захиргааны нэгж хүлээн авахаас татгалзах, энэ тоног төхөөрөмжийг сайжруулан, эрүүл мэндийн үйлчилгээ болон эм, тухайгаа тайлагнах чадавхтай болсон эмнэлгийн дээврийг зассан байна. эмнэлгийн хэрэгслийн худалдан авах байна. ажиллагаанд хувиарлах төсвийн Үйлчилгээ үзүүлэх байдал: Аймгийн 3. Тогтвортой байдлын механизм: хэмжээг 200 сая төгрөг болгон эрүүл мэндийн газрын санхүүгийн нэмэгдүүлжээ. Хянаж сайжруулсан тендер албаны дарга буюу үнэлгээний шалгаруулалтын бичиг баримтыг Иргэд худалдан авах ажиллагаанд мэргэжилтний хэлснээр үнийн санал, сумын эмнэлэг, өрхийн эмнэлгийн хяналт тавьж, худалдан авах техникийн нөхцөл, тендер, гэрээний түвшиний худалдан авах ажиллагааны баримт бичгийн бичиг баримтыг нягтлан шалгаж ажиллагааны үр дүнг сайжруулахад чанарыг сайжруулснаар орон гүйцэтгэлийн хөндлөнгийн үнэлгээ дахин хэрэглэх байдлаар үйл нутгийн удирдлагын байгууллагын хийлгэснээр үнэлгээний хорооны ажиллагааны тогтвортой байдлаа хувьд хэмнэлт гарч энэхүү хэмнэсэн худалдан авах ажиллагааны ил тод төсөөлж байгаа юм байна. Судалгааны мөнгөөрөө эмнэлгийн үйлчилгээг байдал, үр дүн сайжирсан байна. ярилцлагаас үзэхэд дээр дурдсан үзүүлэхэд шаардлагатай нэмэлт Энэ нь нэгдсэн эмнэлэгийн хувьд үйл ажиллагааг баталгаажуулсан, зүйлсийг худалдан авахад зарцуулж төсвийн хуваарилалт нэмэгдэх, албан ёсны институчилсан баримт чадсан байна. Худалдан авах товлосон хугацаанд чанартай эм, бичиг байхгүй байлаа. Нөгөө талаар ажиллагааны гэрээний хэрэгжилтэд эмнэлгийн хэрэгсэл худалдан авахад хяналт хийх нь иргэдийн хувьд хяналт тавьсаны үр дүнд эм, нөлөөлжээ. Нэгдсэн эмнэлгийн нэмэлт ачааллыг бий болгож, төрийн эмнэлгийн хэрэгсэл товлосон үйлчилгээ үзүүлэх чадвартай байгууллагуудын хувьд нэмэлт нөөц хугацаандаа нийлүүлэгдэх, нэгдсэн холбоотойгоор орон нутгийн оролцогч шаардлагатай болж байна. эмнэлгийн эм, хэрэгслийн чанар, талууд дараах зүйлийг ажигласан хүртээмж сайжирсан байна. Одоогийн байдлаар аймгийн засаг байна. Үүнд: даргын тамгын газар иргэдээс Иргэд чадавхжсан нь: Орон • Антибиотикийн нийлүүлэлт ирсэн санал, гомдлыг хүлээж авах нутгийн иргэний нийгмийн удаашрах хоцрох байдал арилсан нэг ажилтан ажиллуулж байгаа юм байгууллагуудын төлөөлөл шинэчлэн • Эмнэлгийн үйлчлүүлэгчдийн тоо байна. зохион байгуулагдсан үнэлгээний хорооны үйл ажиллагаанд биечлэн нэмэгдсэн 63 64 Үнэлгээ, зөвлөмж • Үндэсний ТББ-ын зүгээс стратегийн зорилт байдлаар техникийн болон экспертийн боловсруулсан бол төслийг Увс аймагт хэрэгжсэн дэд төсөлд туслалцаа үзүүлснээр худалдан хэрэгжүүлэгчдэд илүү өгөөжтэй зарим бэрхшээлтэй асуудал авах ажиллагааг сайжруулах байх байжээ. Төсөл хэрэгжүүлэх үүссэн байна. Иргэний нийгмийн боломжоо тодорхойлон, худалдан хугацаа богино байхад худалдан байгууллагын зохицуулагчийн үзэж авах ажиллагааны асуудлыг дотор авах ажиллагааны олон асуудлыг байгаагаар оролцогч талууд НЭХ-ийн нь орж шалгах боломж бүрдсэн; хамааруулан шийдвэрлэх талаар нэгдсэн ойлголт авч түүнийг оролдлого хийсэн нь уг төслийн хүлээн зөвшөөрөх байдал нэлээд • Орон нутгийн хэрэгжүүлэгчдийн нэг нь өмнө нь иргэдийн хурлын хүрээнд худалдан авах ажиллагааг сорилттой тулгаран улмаар төслийн төлөвлөх, гэрээний хэрэгжилтэд хэрэгжилт удаашрахад нөлөөлсөн. гишүүнээр ажиллаж байсан нь нийгэм, улс төрийн капитал болж хяналт тавих үйл явцын аль Цаг хугацаанаас хамааран иргэний альнийх нь хувьд маш тодорхой, нийгмийн байгууллагын сайн үүнийгээ ашиглан шийдвэр гаргах үйл ажиллагаанд оролцох, нөлөө тогтвортой үр дүнд хүрч чадаагүй дурынхны хяналт тавих идэвх гэж үзэж байна. аажмаар буурч байснаас гадна үзүүлж чадсан; төслийн бодит хэрэгжилтийн үед • Гэрээний хэрэгжилтэд хяналт • Үйл ажиллагааны болон гадаад, дотоод хяналтын баг өөр тавьсан нь худалдан авах хэрэгжилтийн механизм- Хяналт хоорондоо шууд хамтран ажиллах, ажиллагааг сайжруулсан. хийх зорилгоор оролцогч талууд нэгдсэн зохицуулалт хийх байдал Худалдан авах ажиллагааны өөр хоорондоо ялгаатай санал хангалтгүй байжээ. Учир нь баг тус төлөвлөлт, бараа материал асуулга (оролцогч талуудын сэтгэл бүр тусдаа судалгаа авсан төдийгүй нийлүүлэхэд иргэд оролцсоноор ханамжийн судалгаа, эмнэлгийн гадаад оролцогч талуудын хийсэн эм, эмнэлгийн хэрэгслийн дотоод хяналтын чанарын сэтгэл ханамжийн судалгааны нийлүүлэлт сайжирсан. судалгаа, гэрээний хэрэгжилтийн үр дүнг эмнэлгийн байгууллагын хяналт) авсан байдлаас үзэхэд Дэд төслийн үйл ажиллагааг өөр төслийн оролцогч талууд өөрсдийн өөрсдийн хийдэг тогтмол судалгааны бүс нутаг, төрийн бусад үйлчилгээнд хүлээсэн үүргээ биелүүлэхэд үр дүнгээр баталгаажуулсан байна. хуулбарлан хэрэглэхдээ доор дурдсан чармайгаад харин өөр хоорондоо Энэ байдлыг үл харгалзан дүгнэн цөөн тооны сул талыг анхаарч, нягтлан уялдаа холбоо багатай ажиллаж үзэхэд төсөл төлөвлөж байсан үйл үзэх шаардлагатай байна. Үүнд: байсныг илтгэж байна. Төслийн ажиллагаагаа хэрэгжүүлэн хүлээгдэж буй үр дүнд хүрч улмаар дараах давуу • Төслийн дизайн- худалдан авах удирдлагын багийн түвшинд талууд бий болжээ. Үүнд: ажиллагаа нь нарийн төвөгтэй, зохицуулалт хамгийн сайн өндөр түвшний техникийн ур хийгдэж байсан бол үлдсэн гурван • Аймгийн нэгдсэн эмнэлгийн багийн хооронд зохицуулалт чадвар шаардагддаг учраас худалдан авах ажиллагаа ил тод муутай байжээ. мэргэшээгүй болон сургалтад болж худалдан авах ажиллагааны хамрагдаагүй хүмүүсийн хувьд • Орон нутгийн иргэний нийгмийн бэлтгэл үйл явц, гэрээний худалдан авах ажиллагааг ухаарч байгууллагууд болон иргэдийн хэрэгжилтэд иргэд оролцдог болж ойлгох, тухайн үйл ажиллагаанд (өөрсдийн хүсэл сонирхол, сэдэл үнэлгээний хорооны гишүүдийн оролцоход ихээхэн цаг хугацаа тэмүүлэлд суурилан) зүгээс хийсэн бүрэлдэхүүнд иргэд орж ажиллах шаардагддаг. Төслийн дизайныг хяналтыг үнэлэх, талархлаа болсон; иргэдийн оролцоонд чиглэсэн илэрхийлэх механизм бий болгох. Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл Иргэдийн хяналт нь гэрээний тогтвортой үйл ажиллагааг хангах, хэрэгжилтийг хянах зорилготой үнийн санал болон тендерийн нийцэх шаардлагатай. Гэрээний бичиг баримтыг хянах үйл хяналт хийх нь техникийн сургалт ажиллагаа институчилагдаагүй зохион байгуулах зэргээр нөөц байна. Одоогийн байдлаар ихээр шаарддаг учраас илүү шийдвэр гаргагчид улс төрийн стратегийн (бүгдийг биш маш хүсэл зориг гарган энэ үйл чухал цөөн зүйлд анхаарч) ажиллагааг үргэлжлүүлэх, чиглэлээр хэрэгжиж, дэд төслийн тендерийн шалгаруулалт, гэрээний үйл ажиллагааны тогтвортой нөхцөлийг шалгах уламжлалт байдлыг нь хангах зорилгоор болон урьдчилан боловсруулсан хяналт хийж байгаа хүмүүсийг шалгуур үзүүлэлт бүхий хүснэгтийг “урамшуулах” асуудлыг анхааран эргэн нягтлсаны дараа ашиглах, үзэх энэхүү өөрчлөлтийн тогтвортой • Худалдан авах ажиллагааны байдлыг хангахад сөргөөр хуулийн зүйл заалттай уялдуулан нөлөөлөх хүчин зүйлсийг багасгах үнэлгээний хорооны байнгын хэрэгтэй байна. Үр дүн Нийгмийн эгэх хариуцлагын Төрийн Тогтвортой байдал механизм Засаглал Чадавхжуулах үйлчилгээ aХ a aХ a aХ Худалдан авах ажиллагааны төлөвлөлт, гэрээний хэрэгжилтэд оролцох уялдааг сайжруулан, орон нутгийн ИНБ-уудад технологийг шилжүүлэх 65 66 ӨВӨРХАНГАЙ АЙМАГ: ОЛОН НИЙТИЙН ОРОЛЦООТ СУРГУУЛЬ Өвөрхангай аймаг “Олон нийтийн Эдгээр зорилтуудад хүрэхийн тулд, 2. Орон нутгийн ТББ-тай хамтран төсөл оролцоот сургууль” дэд төслийг дараах гол ажлуудыг хэрэгжүүлсэн. хэрэгжүүлэх багийг бүрдүүлсэн. Монголын Боловсролын Хамтын Үүнд: Бодлогын шинжилгээний баг, Ажиллагааны Нийгэмлэгийн 1. Төслийн хамтрагч БХАН оролцогчдод хэрэгжүүлэлтийн баг, хэвлэл дэмжлэгээр хэрэгжүүлсэн. Дэд сургуулийн үйл ажиллагааны мэдээлэл/олон нийттэй харилцах төслийн хүрээнд аймгийн төвөөс төлөвлөлт болон хяналт- баг зэрэг 3 багийг байгуулжээ. АБГ- алслагдсан, орлого багатай, донор шинжилгээний үйл ажиллагаанд ын ажилтнууд ТББ-ын сайн дурын байгууллагын төсөлд хамрагддаггүй талуудыг үр дүнтэй оролцуулах багуудтай хамтран ажилласан 10 сургуулийн засаглал, хөрөнгө, аргуудын талаар нийгмийн эгэх боловч ихэнхидээ бодлогын болон нөөцийн хуваарилалт, зарцуулалт хариуцлагын сургалтыг зохион хэрэгжилтийн багуудтай түлхүү болон олон талт шийдвэр гаргах үйл байгуулсан. Төслийн оролцогч хамтран ажилласан. явцыг сайжруулахыг зорьсон. талууд энэ сургалтаас хамтын 3. БХАН-ын сургалтаас сурсан Төсөлд хамрагдсан нэг сургуулийн ажиллагаанаас хүлээгдэж буй үр зүйлсээ сумдад хэрэгжүүлэх 20 захирлын хэлснээр “Эцэг эхчүүд дүн, зорилтуудын талаар суралцсан. хүнтэй төслийн хэрэгжүүлэлтийн хүүхдийнхээ хичээл, сургуулийн Түүнчлэн БХАН-ын сургагч багш нар баг байгуулагдсан. Төсөл байдлыг сонирхдоггүй, сургуулийн асуудлыг тодорхойлох, эрэмблэх, хэрэгжүүлэлтийн баг БХАН-ийн үйл ажиллагаанд ерөнхийдөө хамтдаа асуудлыг шийдвэрлэх зэрэг боловсруулсан шалгуур үзүүлэлт, оролцдоггүй. Мөн ихэнхи малчин олон нийтийн оролцоот сургуулийн оролцоонд суурилсан асуудал айлууд сургуулийн үйл ажиллагааны аргачлалын талаар оролцогчдод шийдвэрлэх аргачлалын дагуу талаар мэдээлэлгүй, ангийн хуралд чиглэл өгч ажиллажээ. сургуулийн үнэлгээ хийх арга зөвхөн ээжүүд оролцдог. Аймгийн зүйг сургууль болон сумын төсөл ихэнхи сургуулийн сургуулийн Өвөрхангай аймгийн дэд төсөл хэрэгжүүлэх багуудад сургасан. зөвлөл бараг ажилладаггүй.” Сургуулийн үйл 3. Сургуулийн түвшинд, орон нутгийн Засаглал, нөөцийн ажиллагаа, Cургуулийн удирдлага болон хуваарилалт, төсвийн бодлого, дотоод оролцогч талууд (сургуулийн журамын төлөвлөлт, оролцогч талуудын хувьд дэд төсөл зарцуулалт, сургуулийн үйл ажиллагааны хэрэгжүүлэлт, тайлагах удирдлага, ажилтан, эцэг эхчүүд, нь БХАН-ээс боловсруулсан “олон төлөвлөлтөд үйл явцад иргэдийн оролцоог бий болгох сайн дурынхан) “олон нийтийн оролцох боломжгүй, нийтийн оролцоот сургуулийн” мэдээлэлгүй байсан. оролцоот сургуулийн” загвар загварыг ашиглан эцэг эхчүүд, судалгаа авч сургуулийн үйл иргэдийг сургуулийн үйл ажиллагаа ажиллагаа, удирдлагын үйл болон удирдлагын үйл ажиллагаанд БХАН-ийн “Олон нийтийн оролцоот” ажиллагаанд үнэлгээ хийсэн. оролцуулж сургуулийг хүний сургуулийн загвараар сургуулийн үнэлгээ Үнэлгээний үр дүнд үндэслэн хөгжлийн төв болгох зорилготой юм. хийж хамтдаа асуудлыг тодорхойлсон. сургуулийн төслийн баг Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл судалгаагаар гарч ирсэн 1. Төрийн байгууллагын 2. Дунд хугацааны үр дүн: Иргэд асуудлуудыг шийдвэрлэх үйл эрэлт, нийлүүлэлт, хариуцан чадавхжих, орон нутгийн засаглал ажиллагааны төлөвлөгөө тайлагналтыг сайжруулахад болон эрүүл мэндийн үйлчилгээ боловсруулсан. 10 сургуулийн чиглэсэн НЭХ-ын үйл ажиллагааг сайжрах чиглэлээр гарсан тодорхой олонхи нь сургуулийн үйл төлөвлөсөн байдал үр дүн ажиллагаанд эцэг эхийн оролцоо Олон нийтийн оролцоот сургуулийн Засаглал: АБГ сургууль бол сул гэсэн асуудлыг гол тулгамдсан загвараар оролцогч талууд ялангуяа хүүхдүүдийн хувьд хүн болж асуудлаар тодорхойлсон байна. эцэг эхчүүд, олон нийт сургуулийн төлөвших орчин гэж үзсэн. Энэ 4. Сургууль бүр өөрсдийн жижиг үйл ажиллагааг үнэлэн тулгамдаж зорилгыг биелүүлэхийн тулд төслийг төлөвлөж хэрэгжүүлж буй бэрхшээлийг тодорхойлсон. Нийт сургуулийн оролцооноос гадна эцэг ажилласан. Төслийн нэг төсөл хэрэгжсэн 10 сургууль дээр эхчүүдийн оролцоо чухал юм. Энэ сургуулийн хувьд малчин айлуудад хөндөнгийн үнэлгээний загваруудыг ажлын хүрээнд АБГ дэд хөтөлбөр сургуулийн үйл ажиллагааны өөр өөрийн онцлогт тохируулан боловсруулан аймгийн ИТХ-р талаар мэдээлэл хүргэх, боловсруулж, үнэлгээ, дүгнэлт өгөх батлуулсан. Дэд хөтөлбөр эцэг мэдээлэл түгээх үйл ажиллагааг үйл ажиллагааг сургууль өөрөө эхчүүдийг сургуулийн өдөр тутмын сайжруулах зорилготой “явуулын биш эцэг эхчүүд, төрийн бусад болон бусад үйл ажиллагаанд хяналт мэдээ” төслийг хэрэгжүүлсэн. байгууллага болон төрийн бус тавиулах, багш нарын хариуцлагыг Хөндлөнгийн үнэлгээний байгууллагууд хийж, түүнийгээ засан нэмэгдүүлэх зорилготой. ярилцлагад оролцсон нэг сайжруулах талаар арга хэмжээ авч сургуулийн хувьд аавуудын Төслийн хэрэгжилтэд АБГ- ажилласан. ын мэргэжилтнүүдийн 50 хувь оролцоог нэмэгдүүлэх төсөл хэрэгжүүлсэн. Мэдээлэл түгээх, харилцан суралцах, нь оролцож жижиг төслийн мод бут тарих, сургуулийн орчинг хэрэгжилтэд хяналт тавьж, дэмжлэг Эдгээр аавуудын бүлэг “Амьдралын сайжруулах, эцэг эхчүүдийн үзүүлэн ажилласнаар тус дэд төслийг ухаан: Гэр бүл дэх аавын үүрэг” хөгжлийн төв байгуулах зэрэг үйл хэрэгжүүлж чадсан. сэдэвт лекц, спортын тэмцээн, ажиллагаагаар дамжуулан эцэг нийгмийн арга хэмжээнүүд, УИХ- Сумын ЗДТГ-ын дэмжлэгээр эхчүүдийг зохион байгуулалтад сургуулийн түвшний санаачлагууд ын гишүүний дэмжлэгтэйгээр оруулж (багш нарын, эцэг эхчүүдийн, Улаанбаатар хотын сургуулиудын хэрэгжсэн байна. Жишээ нь аав нарын гэх мэт бүлгүүд байгуулан) 1 сургууль дээр олон нийтийн туршлага судлах танилцах аялалд сургуулийн үйл ажиллагаанд хяналт оролцсон байна. үнэлгээгээр тодорхойлсон сургуульд үнэлгээ хийлгэн сургуулийн үйл хэрэгцээт хөгжмийн хэрэгслийг ажиллагаанд эцэг эхчүүдийг татан сумын ЗДТГ-ын нөөц хөрөнгөөс 1,5 Дэд төслийн богино, дунд оролцуулсан. Хамтдаа асуудлыг сая төгрөг хуваарилан шийдвэрлэсэн. хугацааны үр дүн шийдвэрлэснээр орон нутгийн Жижиг төсөл хэрэгжсэнээр сумын бизнес эрхлэгчдийн тусламжтайгаар захиргаа хүүхдийн хөгжлийн Дэд төсөл тус бүрийн нийгмийн хөрөнгө, нөөцийг зохион асуудал, сургуулийн үйл ажиллагааг эгэх хариуцлагын үр дүнгүүдийг байгуулж сургуулийг сайжруулах сайжруулснаар сум хөгжихийн ач бий болгоход оруулсан хувь нэмрийг санаачлагуудыг (жишээ нь нэг холбогдлыг ойлгосон. үнэлэн баримтжуулсан байдлыг сургууль 24 сая төгрөгийг ийм төсөлд үзүүлвэл: зарцуулсан) хэрэгжүүлсэн. 67 68 Чадавхжуулах: Дэд төсөл хяналт тавьснаар сургуулийн сургуулийн жишээгээр тус төсөл хэрэгжсэнээр эцэг эхчүүд болон олон захирлын онцолсоноор сургуулийг нь сургуулийн үйл ажиллагааны нийт хамтаараа асуудал шийдвэрлэх шүүмжилж буруутгах нь багассан төлөвлөгөөг боловсруулах үйл явцыг үйл явцад оролцох боломжийг бий (өмнө нь байдал эсрэгээр байсан). илүү оролцоотой болгосон ба төсөл болгосон. Жижиг төслүүд нь эцэг • Сурах орчин, сургалтын чанарын хэрэгжихээс өмнө төлөвлөгөөг зөвхөн эхийн оролцоог нэмэгдүүлэхэд талаар хариуцлага нэхэх явдал сургуулийн захирал ажилтнууд чиглэж (ялангуяа аавуудыг онцолсон сайжирсан. Төсөл хэрэгжихээс хийдэг байсан байна. Одоогоор байсан) дараах гол үр дүнг бий өмнө эцэг эхчүүд багш нарын тэд багш нарын гүйцэтгэлийг болгосон. Үүнд: [гүйцэтгэлийн] талаар юу бодож үнэлэхэд эцэг эхийн оролцоог хангах • Төслийн багийн 80 хүний сургалт, байгаагаа ярихаас айдаг байсан. сургуулийн дотоод дүрэм журмыг 300 гаруй багш, ажилчдын Нэг сургуулийн жишээн дээр өөрчлөхөөр ажиллаж байна. сургалт зохион байгуулсны дүнд төсөл хэрэгжсэний дараа эцэг “Олон нийтийн оролцоот сургууль” сургуулийн хэрэгцээг хангахад эхчүүд математикийн хичээлийг аймгийн хөтөлбөрийг боловсруулах эцэг эхчүүд (ялангуяа аавууд) сайжруулах талаар хүсэлт тавьсан явцдаа шат шатны олон нийтийн өөрсдийн хувь нэмрийг чадах гэж сургуулийн захирал хэлсэн саналыг авч Засаг даргын зөвлөлийн хэмжээнд оруулах (жишээ нь нэг байна. хурлаар хэлэлцүүлээд иргэдийн ногоочин эцэг эх хүнсний ногоогоо Төрийн үйлчилгээ: Сумын удирдлага Төлөөлөгчдийн Тэргүүлэгчдэд хандивласан гэх мэт), хүүхдийн болон сургуулийн захирлууд АБГ-ын энэ асуудлыг ойлгуулах, тэдний боловсролын асуудал нь эцэг мэргэжилтэн сумдад ажилласнаар дэмжлэгийг авч, батлуулахад эхчүүд болон сургуулийн хамтын орон нутгийн нөхцөл байдалтай ихээхэн хүчин чармайлт орсон байна. хариуцлага гэдгийг эцэг эхчүүд танилцах боломжтой болсон ба Цаашид энэхүү хөтөлбөрийг үр ойлгож сэтгэлгээний өөрчлөлт бий аймгийн мэргэжилтнүүдийн хувьд дүнтэй хэрэгжүүлэхийн тулд аймгийн болсон. хөтөлбөр, хөрөнгө нөөцийг сумын хэмжээний төлөвлөгөөг боловсруулан, • Орон нутгийн бизнес эрхлэгчид, сургуульд чиглүүлэх боломжийг бий нийт 30 сургууль бүр өөр өөрийн бусад байгууллагаас хөрөнгө нөөц болгосон гэж үзэж байна. байгууллага дээр төлөвлөгөө гарган төвлөрүүлсэн (Нэг сургууль 25 сая ажиллаж эхлээд байна. Тэдний зүгээс [сумын удирдлага] төгрөгийн хандив цуглуулсан) оролцогч талууд хүүхдүүдийнхээ 3. Тогтвортой байдлыг хангах • 10 сумын 200 эцэг эхийг сурган сургуульд тулгамдсан асуудлыг механизм сургуульд тулгамдсан асуудлыг олж мэдэн асуудлыг шийдвэрлэхэд Сургуулийн түвшинд зарим орон нутгийн санаачлагыг оролцсоноор сургуулиуд хамтаараа сургуулийн захирлууд эцэг хэрэгжүүлэн шийдвэрлэсэн. асуудлыг тодорхойлох, асуудлыг эхийн оролцоог сургуулийн үйл (жишээ нь сургуулийн ойр орчимд шийдвэрлэх, мэдээллийг түгээх, ажиллагаанд хангах талаар бут сөөг тарих, хашаажуулах, сургуулийн үйл ажиллагааны ил тод сургуулийн дотоод дүрэм журмыг сургуулийн номын санд ном байдлыг хангахын ач холбогдлыг судлан өөрчлөлт оруулахаар ажиллаж хандивлах компанит ажил гэх мэт) ойлгосон гэж үзсэн. байна. Оруулах өөрчлөлтийн хувьд • Сургуулийн үйл ажиллагаа, Жижиг төслүүд нь сургуулийн сургуулийн төлөвлөлт болон шийдвэр хөтөлбөр зэргийн талаар олон төсвөөс биш орон нутгийн гаргах үйл ажиллагаанд өөрчлөлт нийтийн ойлголт, мэдээллийг байгууллагууд болон эцэг эхчүүдийн оруулахаас гадна багш нарын ажлын сайжруулсан. Нэг сургуулийн эцэг хамтын ажиллагааны үр дүнд байрны тодорхойлолт (эцэг эхийн эхийн хяналтын баг үдийн цайнд хэрэгжсэн. Ярилцлага хийсэн нэг оролцоог хангах) болон багш нарын Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл гүйцэтгэлийн үнэлгээнд өөрчлөлт сайшаалтай байсан. Үйл ажиллагааны • Дэд төслийн явцад эцэг эхийг оруулах зэрэг асуудлыг судлаж төлөвлөгөөний нэг зорилт нь идэвхжүүлэх, оролцуулах үйл явцыг байна. боловсролын үйлчилгээнд иргэдийн зөвхөн сургуулийн арга хэмжээг оролцоотой хяналтыг нэвтрүүлэх, таниулах, оролцуулах төдий бус Аймгийн ИТХ-р батлуулсан АБГ- сургуулийн төлөвлөлт болон төсвийн үйл иргэдийн зүгээс сургуулийн өдөр ын боловсруулсан дэд хөтөлбөр явцад иргэдийн оролцоог бий болгох, тутмын үйл ажиллагаа өөрсдийн нь сургуулийн өдөр тутмын сургуулийн аудитын үр дүнг олон нийтэд хяналт тавих эрхтэй, санал хүсэлтээ болон ерөнхий үйл ажиллагааг түгээх зэрэгт сургуулийн зөвлөлийг хүргэх боломжтойг бодит жишээ, сайжруулахын тулд сургуулийн үйл ашиглаж суралцах орчинг бүрдүүлэх юм. гарсан үр дүнгээр ойлгуулан таниулах. ажиллагаанд эцэг эхийн хяналтыг Ингэснээр цуглуулсан мэдээллийн Ижил төстэй нийгмийн эгэх хариуцлагын бий болгох, багш нарын гүйцэтгэлийг тусламжтай иргэд төрийн үйлчилгээ санаачлагыг бусад сумдад хэрэгжүүлэх сайжруулахын тулд багш нарын үзүүлэгч болон орон нутгийн тохиолдолд оролцогч талууд дараах удирдлагаас хариуцлага нэхэх хүлээх үүрэг, хариуцлагыг асуудлыг шийдвэрлэн ажиллах боломж нэмэгдэнэ. нэмэгдүүлэхэд чиглэж байна. шаардлагатай. Үүнд: • Орон нутгийн ТББ нь дэд төслийн • Эцэг эхийн оролцоог сургуулийн төлөвлөлт, хэрэгжилтэд илүү үйл ажиллагаанд бий болгосноор идэвхитэй оролцож манлайлах Үнэлгээ, тулгамдсан асуудлыг тодорхойлох, шаардлагатай. АБГ шийдвэрийг уг асуудлыг шийдвэрлэх суурь болж зөвлөмжүүд чадсан эсэх талаар мэдээллийг гаргаж, техникийн зөвлөгөөг үндэсний ТББ өгч байгаа боловч Өвөрхангайд хэрэгжсэн дэд төслийн цуглуулж нэгтгэх, жижиг төслийн амжилт [хөгжил] болон хэрэгжилтэд тулгарсан асуудал нь төслийн хэрэгжилтийн тайлагнан бүх харилцаа нь орон нутгийнх улирлын шинжтэй цаг хугацааны асуудал баримтжуулах [орон нутгийн ТББ-нх] юм. Иймээс байв. Өвлийн саруудад хөдөөгийн • Сургуулийн үйл ажиллагаанд эцэг орон нутгийн ТББ-ын зохицуулагч оролцогч талуудтай харилцахад эхийн оролцоог хангахаас (энэ нь эцэг нар байгаа боломжит туршлага, ур хүндрэлтэй байсан ба хаврын улиралд эхчүүдийн өөрсдийн хариуцлагын чадвар дээрээ тулгуурлан сумын мөн адил малчин өрхүүд мал төллөлттэй асуудал бөгөөд үйлчилгээ үзүүлэгч түвшний хяналт-шинжилгээ, хамтын холбогдуулан завгүй байсан. Говь, хариуцах албагүй) илүүтэйгээр ажиллагааны үр дүнтэй байдалд хээрийн бүсэд байрладаг зарим сумдад боловсролын үйлчилгээг сайжруулах, хяналт тавих, тогтвортой байдлыг очиход хол учраас цаг хугацааны хувьд хамтаараа асуудал шийдвэрлэх хангах зэрэгт анхаарч, идэвхжижүүлэх болон тээврийн зардлын хувьд өртөгтэй үйл явцад эцэг эхчүүдийг зохион үүргийг гүйцэтгэх шаардлагатай. байв. байгуулж оролцуулах Төслийн хэрэгжилтийн явцад зарим Өвөрхангай аймгийн нэгдсэн үнэлгээ ажил дээр цаг хугацаа хоцрох явдал байсан боловч сургуулийн түвшний Нийгмийн эгэх Үр дүн оролцогч талууд эцэг эхийн үүрэг, хариуцлагын Төрийн Тогтвортой байдал оролцоог хүлээн зөвшөөрч, ач механизм Засаглал Чадавхжуулах үйлчилгээ холбогдлыг нь ойлгосон. АБГ-ын хувьд өнгөрсөн 7 дугаар сард ИТХ-р батлуулсан дэд хөтөлбөр нь aХ a aХ a aХ Орон нутгийн ТББ-ын нотолгоонд суурилсан санал өгөх, хүсэлт гаргах сургуулийн зөвлөлийг идэвхижүүлэх, чадавхийг бэхжүүлэх байнгын үйл ажиллагааг нь дэмжих зэрэг арга хэмжээнүүдийг агуулсан нь 69 70 ДӨРӨВДҮГЭЭР ХЭСЭГ. ДҮГНЭЛТ, ЗӨВЛӨМЖ Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл ДӨРӨВДҮГЭЭР ХЭСЭГ. ДҮГНЭЛТ, ЗӨВЛӨМЖ Бүх дэд төслүүд нийгмийн эгэх хариуцлагын санаачилгаа амжилттай хэрэгжүүлж, төслүүд төлөвлөсний урьдчилан Бүх дэд нийгмийн эгэх дагуу санаачилгаа гүйцэтгэсэн үйл ажиллагаагаа хариуцлагын амжилттай байна. Ерөнхийд хэрэгжүүлж нь авч үзэхэд , урьдчилан нийгмийн төлөвлөсний үйл хариуцлагын дагуу эгэх ажиллагаагаа талаарх ойлголтын гүйцэтгэсэн байна. түвшин, Ерөнхийдтөслийн нийгмийн чанар, хэрэгжилтийн нь авч үзэхэд үр дүн аймаг эгэх хариуцлагын тусойлголтын бүрээр харилцан талаарх түвшин, төслийн байна. адилгүй хэрэгжилтийн чанар, үр дүн аймаг тус бүрээр харилцан адилгүй байна. Дэд төсөлДэд тус төсөлбүрээр хийсэн тус бүрээр үнэлгээнд хийсэн суурилан үнэлгээнд сууриландүгнэн дүгнэн үзэхэд төсөлд үзэхэд төсөлд хэрэглэсэнзагвар хэрэглэсэн загвар хамааралтай хамааралтай асуудлаа асуудлаа (элемент) (элемент) хангалттай хамарч түвшинд хамарч хангалттай түвшинд чадсан, төслийн чадсан, төслийн үрүр дүн, дүн туршлагыг , туршлагыг хуулбарлан хуулбарлан хэрэглэхэд хэрэглэхэд бэлэннь бэлэн болсон болсон нь илэрхий илэрхий байна. Цаашид төслийн дэмжлэггүйгээр илүү тогтвортой, байна. Цаашид төслийн дэмжлэггүйгээр илүү тогтвортой, илүү үр дүнтэй үйл илүү үр дүнтэй үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх зорилгоор зарим дэд төслийг бэхжүүлэх, ажиллагааг хэрэгжүүлэх зорилгоор зарим дэд төслийг бэхжүүлэх, үйл ажиллагааг нь үйл ажиллагааг нь илүү нарийвчлах, төслийн дизайныг тодорхой болгох, илүү нарийвчлах, төслийн дизайныг тодорхой болгох, нийгмийн эгэх хариуцлагын нийгмийн эгэх хариуцлагын талаарх ойлголтыг нэмэгдүүлэх шаардлагатай талаарх ойлголтыг нэмэгдүүлэх шаардлагатай байна. Нийгмийн эгэх хариуцлагын байна. Нийгмийн эгэх хариуцлагын үйл явцыг үр дүнтэй болгох үндсэн үйл явцыг үр дүнтэй элементүүдийг болгох нэгтгэн үндсэн дүгнэж элементүүдийг дараах хүснэгтэднэгтгэн дүгнэж дараах хүснэгтэд үзүүлэв. үзүүлэв. Хүснэгт Нийгмийн Үр дүн, Дэд төслийн эгэх Тогтвортой Засаглал Чадавхжуулах үйлчилгээ хэрэгжилт хариуцлагын байдал үзүүлэх механизм Дорнод  х   х   Говьсүмбэр  х  х  х   х Хэнтий    х   Ховд      Хөвсгөл   х   х Сэлэнгэ      Сүхбаатар      х Увс  х   х   х Өвөрхангай  х   х   х Хүснэгтээс үзэхэд Ховд болон Сэлэнгэ аймагт хэрэгжсэн дэд төсөл үндсэн элементээ бүгдийг нь хамарч чадсан байсан тул үр дүн, туршлагыг нь нэн даруй хуулбарлан хэрэгжүүлэхэд анхаарах хэрэгтэй байна. Дэд төслүүд төрийн үйлчилгээг үзүүлэх, түүний чанар хүртээмжийг сайжруулахтай холбоотой тодорхой үр дүнд хүрсэн хэдий ч төслийг бодитойгоор хэрэгжүүлэх, нийгмийн эгэх хариуцлагын практик үр дүнг сайжруулах, тогтвортой байдлыг хангахтай холбоотой дутагдалтай 71 зүйлс байгааг дурдах хэрэгтэй байна. 72 Хүснэгтээс үзэхэд Ховд болон Сэлэнгэ аймагт хэрэгжсэн дэд төсөл үндсэн элементээ бүгдийг нь хамарч чадсан байсан тул үр дүн, туршлагыг нь нэн даруй хуулбарлан хэрэгжүүлэхэд анхаарах хэрэгтэй байна. Дэд төслүүд төрийн үйлчилгээг үзүүлэх, түүний чанар хүртээмжийг сайжруулахтай холбоотой тодорхой үр дүнд хүрсэн хэдий ч төслийг бодитойгоор хэрэгжүүлэх, нийгмийн эгэх хариуцлагын практик үр дүнг сайжруулах, тогтвортой байдлыг хангахтай холбоотой дутагдалтай зүйлс байгааг дурдах хэрэгтэй байна. Тайлангийн өмнөх хэсэгт дэд төсөл тус бүрээр ямар талбарт, юуг сайжруулах шаардлагатай байгаа тухай зөвлөмжийг тусгасан болно. Хүснэгт Дэд төслийг Дд Зөвлөмж хэрэгжүүлэгчид Нийгмийн даатгалд хамрагдалтыг нэмэгдүүлэх 1 Дорнод зорилгоор НЭХ-ийн бусад арга хэрэгслийг анхааран үзэх (Нийгмийн аудит) Хамтран асуудлаа шийдвэрлэх хандлагад суурилан 2 Говьсүмбэр НЭХ-ийн чадавхийг бэхжүүлэн, ойлголтыг сайжруулах Гишүүдийн холбоо, сүлжээг сайжруулан дэд 3 Хэнтий төслийн хүрээнд хамтран ажиллах, нэгдэх үндсийг бүрдүүлэх Аймгийн хэмжээний бүх сургуулиудад 4 Ховд хэрэгжүүлэн, үндэсний хэмжээний бодлого боловсруулах талаар сурталчилгаа хийх ИНБ-уудын чадавх, сүлжээ үүсгэх тал дээр 5 Хөвсгөл чадавхжуулах Нэн тулгамдсан, эрүүл мэндийн томоохон асуудал, 6 Сэлэнгэ хөтөлбөр, үйлчилгээнд хуулбарлан хэрэглэх Хариу нэхэмжлэх чадавхийг нэмэгдүүлэх, ИНБ- 7 Сүхбаатар уудын сүлжээ дуу хоолойг нэгтгэх Худалдан авах ажиллагааны төлөвлөлт, гэрээний 8 Увс хэрэгжилтэд оролцох уялдааг сайжруулан, орон нутгийн ИНБ-уудад технологийг шилжүүлэх Нотолгоонд суурилсан санал асуулга авах, 9 Өвөрхангай нэхэмжлэх тал дээр орон нутгийн ИНБ-уудыг чадавхжуулах, Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл Гол сургамж, МУНЭХБТ-ийн дэд төслийн үр дүнг цаашид өргөжүүлэн нэвтрүүлэхэд анхаарах асуудлууд 1. МУНЭХБ төслийн дизайныг илэрхийлжээ. Мөн түүнчлэн зарим албан хаагчид нийгмийн эгэх боловсруулан, нийгмийн эгэх аймгийн шийдвэр гаргагчдын хариуцлагыг бүрэн утгаар нь хариуцлагын санаачилгыг дунд иргэдийн оролцоонд ойлгож, нийгмийн эгэх хариуцлага дэмжихийн тулд хамгийн эхлээд талархах, иргэдийн оролцоог болон иргэдийн оролцооноос үл аймгийн удирдлагын манлайлал, хүлээн зөвшөөрч ойлгох хандлага эмээн түүнийг хүлээн зөвшөөрөх тэдний НЭХ-ийг хүлээн зөвшөөрч, бий болсон байна. Тухайлбал, хандлага тааруу байна. Тэгэхээр дэмжин ажиллах байдал нь үнэлгээний судалгаанд оролцож МУНЭХБ төсөл болон иргэний хамгийн чухал юм. Дэмжлэг нь ярилцлага өгсөн хэд хэдэн төрийн нийгмийн байгууллагуудын хувьд төслийг хэрэгжүүлэх багийг албан хаагчид иргэний нийгмийн нийгмийн эгэх хариуцлагын бүрдүүлэх тухай тушаал захирамж байгууллагыг төрийн ажлыг санаачилгыг дээд хэмжээнд хүртэл гаргах, төслийн чиг үүрэг, үйл гүйцэтгэх нэгэн өргөтөл жигүүр дэмжих зорилгоор орон нутгийн ажиллагааг хэрэгжүүлэхэд хэмээн үзэж, иргэдэд төрийн удирдлагын манлайллыг бий шаардлагатай үүрэг, хариуцлагыг үйлчилгээ, хөтөлбөрийн талаар болгох хэрэгтэй байна. Аймгийн ногдуулах байдлаар илэрч байна. мэдээлэх, төрийн үйлчилгээнд Эрүүл мэнд болон Боловсролын Хэд хэдэн аймгийн болон сумын саад болон тулгамдаж байгаа газар, Нийгмийн бодлого, засаг дарга нар орон нутгийн асуудлыг илүү сайн ойлгож, хүлээн Нийгмийн хамгааллын хэлтэсийн хөгжлийн сангийн төсвийн зөвшөөрөхөд иргэний нийгмийн дарга, ахлах тушаалын болон хувиарлалт болон зарцуулалтын байгууллагууд холбох (гүүрийн) бусад албан хаагчдаас эдгээр үйл явц, Боловсрол болон Эрүүл үүрэг гүйцэтгэнэ гэж үзэж байна. манлайлагчдыг сонгож болох мэндийн газрын үйл ажиллагааны Орон нутгийн иргэний нийгмийн юм. Эдгээр манлайлагчид эргээд төлөвлөгөөг боловсруулахад байгууллагуудаар дамжуулан иргэдийн оролцооны үнэ цэнэ, иргэдийг татан оролцуулах, орон мэдээлэл түгээж байгаа нь иргэдийн хяналт болон тэдний нутгийн төрийн байгууллагын үйл сайшаалтай эхлэл бөгөөд төрийн санаа бодлын ач холбогдолыг ажиллагааны хяналт, шинжилгээг байгууллагуудын зүгээс иргэний шийдвэр гаргагчдад ойлгуулахад иргэдийн зүгээс өгөх үнэлгээтэй нийгмийн байгууллагуудыг нөлөөлж, бусад арга хэрэгслийг ч хослуулах зэргээр төрөл бүрийн шийдвэр гаргахад шүүмжлэлт эрэлхийлэх болно. түвшний шийдвэр гаргах үйл байр сууринаас ханддаг түнш, 2. Төслийн дизайн боловсруулахдаа ажиллагаанд иргэдийн оролцоог бэрхшээлийг шийдвэрлэхэд төслийн хэрэгжилтийн эхний үе хангахыг албан ёсны хэлбэрт хамтран оролцогч хэмээн харах оруулахад бэлэн байгаагаа болжээ. Гэхдээ төрийн бүх 73 ажиллагааг гардан хэрэгжүүлэгчид иргэдийн үнэлгээний карт ( иргэдийн онооны картын (ИОК) ялгааг сайтар ухаарч ойлгож ча 74 аргыг хэрэглэхэд илүү амархан байх байлаа. Учир нь иргэд картын асуулгыг сонгох, өгөгдөл цуглуулах нь хүн хүчний болон шатанд чухал албан тушаалын шийдвэр гаргах болон асуудлыг 3. Ихэнх төслийн хувьд иргэний төрийн албан хаагчид нөөцийг болон шаарддаг ихээр хамтын шийдвэрлэх арга бөгөөд ажиллагааны нийгмийн судалгааны арга зүйгээ байгууллагуудаар шийдвэр гаргагчдыг оролцуулах, эхлэл цэг болох иргэдийн санал дамжуулан асуулгын судалгааг зөв тодорхойлж түүврээ бодлыг иргэний нийгмийн байгууллага ингэхдээ бүрэн чадалгүйгээр тандах үндсэн судалгааг голдуу төгс зүйл хийж ч иргэдийн нь төрийн үйлчилгээ болон зохион байгуулах, санал цуглуулах, онооны картын (ИОК) аргаар албан хаагчид төрийн шинжилгээ хөтөлбөрийн талаар шүүмжлэлт оролцогч талуудын үр тухайн судалгааны хийхдээ судалгааны бодлыг хүлээн зө саналдүнг байр сууринаас бус харин найдвартай байдлыг анхааран, танджээ. Оролцогч талууд бодитой, үндэслэл сайтай байдал санал, үүсч, зөв зорилгоо улмаар бүтээлч тодорхойлон, асуудалд хамтын болон үйлажиллагаагаар ажиллагааг гардан дамжуул нэхэмжлэл гаргах хэрэгтэй байна. цэгцтэй хандаж, тухайн судалгааны хэрэгжүүлэгчид иргэдийн санаа бодлыг тандах үйл ажиллагаанд нээлттэй хандах Төслийг хэрэгжүүлж бий болсон үр дүнг шийдвэр гаргагчид болон үнэлгээний карт (ИҮК) болон байдал туршлагын үр дүнд оролцогч эрх мэдэлтнүүдэд танилцуулах иргэдийн онооны картын (ИОК) Иргэдийн талуудын санаа бодлыг сонсох, нь үнэлгээний карт (техникийн тэднээр хүлээн зөвшөөрүүлэх утгаараа ялгааг сайтар ) аливаа ухаарч ойлгож төслийн түүний үнэ цэнийг оролцогч боломж нэмэгддэг болохыг төсөл чадсан бол энэ аргыг хэрэглэхэд хэрэглэж нэг удаахаруулж талуудад ойлгуулж чадсан бөгөөд илүү амархан талуудын болох боловч оролцогч чадсан байна. байх байлаа. Учирсанал бодлы нь иргэдийн онооны картын ИҮК, ИОК хоёулаа үйлчилгээ үзүүлэгчдээс хариу авдаг НЭХ-ийн арга хугацааны тогтвортой асуулгыг сонгох, өгөгдөл цуглуулах механ мөн боловч өөр хоорондоо холигдож хэрэглэгдэж магадгүй байдаг. нь хүн хүчний болон санхүүгийн Энэ хоёр аргын үндсэн ялгаа: чадахгүй нөөцийг ихээр Иргэдийн юм.шаарддаг арга онооны бөгөөд судалгааны арга зүйгээ зөв Иргэдийн онооны карт (CSC) ба сонгож, түүврээ судалгааны ихэвчлэн зөв тодорхойлж чанар Иргэдийн үнэлгээний картын арга (CRC) чадалгүйгээр бүрэн төгс зүйл хийж ИҮК (CRC) Шинжилгээний нэгж Өрх/ ИОК (CSC) Орон нутаг чадахгүй бол,төрийн төвлөрдөг чиглүүлэгчийн албан хаагчид ур чад Хувь хүн тухайн судалгааны үр дүнг хүлээн шаарддаг зөвшөөрөхгүй боловч оролцооны байдал үүсч, улмаар аргы Өгөгдөл цуглуулах Асуулга Фокус бүлгийн ярилцлага бүтээлч хамтын ажиллагаагаар дамжуулан бий түвшинд иргэдийн санаа , судал болгодог Түүвэр Шаталсан түүвэр Үгүй/ Зорилго бол оролцоо бодлыг тандах үйл ажиллагаанд Хугацаа 3-6 сар 3-6 долоо хоног байгуулах нээлттэй цаг хугацааны хандах байдал хув хумигддаг. Иргэдийн үнэлгээний Цар хүрээ Макро (хот/улс\ Микро (Орон нутаг/ нийгмийн карт (техникийнэгэх хариуцлагын утгаараа) аливаа тал үндэсний) тосгон) төслийн хэрэгжилтэд нэг удаа хийх хэрэглэж явцад оролцогчид болох боловч оролцогч боло талуудын санал бодлыг тандах урт түүвэрт төдийлөн хугацааны тогтвортой механизманхаараад болж чадахгүй юм. Иргэдийн онцлогтой онооны карт . Ихэнх төрийн үйлч (ИОК) ихэвчлэн судалгааны чанарын аргад хөтөлбөрийн талаарх ур төвлөрдөг, чиглүүлэгчийн санаа бодл чадварыг ихээр шаарддаг боловч оролцооны карт онооны аргыг (ИОК ), иргэдийн хангалттай картын (ИҮК) аргаар үнэлэх бөгөөд үүний үр дүнд оролцогч талууд тухайн бэрхшээл шийдвэрлэх талаар санал гаргах боломж бүрддэг. Орон ну Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл түвшинд бий болгодог, судалгааг хяналт нь илүү ярвигтай, хүнд, Үүнд: зохион байгуулах цаг хугацааны цаг хугацаа хүний нөөц ихээр 1. Төслийн үйл ажиллагааг хувьд богино, нийгмийн эгэх шаарддаг текник ажиллагаа дэмжигчдэд нөхцөл байдалдаа хариуцлагын талаар судалгаа ихтэй билээ. Иргэний нийгмийн шинжилгээ хийн улмаар хийх явцад оролцогчид болон байгууллагууд цаг хугацаа болон тулгамдсан асуудлаа зөв төлөөлөх түүвэрт төдийлөн хүний нөөцийн хязгаарлагдамл тодорхойлоход нь туслах. Хэрэв анхаараад байдаггүй онцлогтой. байдлаа үл хайхран олон асуудлыг төслийн дэмжигчид төрийн Ихэнх төрийн үйлчилгээ болон шийдвэрлэхэд анхаарлаа (олон үйлчилгээг үзүүлэхэд тулгамдаж хөтөлбөрийн талаарх санаа бодлыг онгорхойд оёдол тавих гэж буй асуудлуудыг зөв тодорхойлж иргэдийн онооны карт (ИОК), хичээсэн) хандуулсан байна. чадвал чухам аль асуудлыг иргэдийн үнэлгээний картын Худалдан авах ажиллагаанд нийгмийн эгэх хариуцлагын ямар (ИҮК) аргаар үнэлэх боломжтой иргэдийн зүгээс хяналт хийхэд хандлагад суурилан шийдвэрлэх, бөгөөд үүний үр дүнд оролцогч сургалт, техникийн чадавх ихээр ингэхдээ оролцогч талуудын талууд тухайн бэрхшээлийг хэрхэн шаардагддаг, хэрэглэж буй загвар саналаар тухайн асуудал үнэхээр шийдвэрлэх талаар санал гаргах нь олон хэсгээс бүрддэг бүхэллэг тулгамдаж байгаа болохыг боломж бүрддэг. Орон нутгийн зүйл учраас урт хугацааны дараа тодотгон гаргах, бүх оролцогч эмзэг бүлгийн иргэдийн нийгмийн үр дүнгээ өгдөг арга юм. талууд нийлээд уг асуудлыг даатгалд хамрагдах байдлыг шийдвэрлэхэд бүтээлчээр хамтран дээшлүүлэх чиглэлээр хэрэгжсэн оролцох боломж бүрдэх юм. дэд төслийн хувьд нийгмийн Зөвлөмж аудитын арга илүү тохиромжтой 2. Дэд төслийг хэрэгжүүлэгчид Судалгааны гуравдугаар хэсэгт дэд байжээ. нийгмийн эгэх хариуцлагын бусад төсөл тус бүрийн хувьд сайжруулах хандлага, арга хэрэгслийн талаар 4. Зарим төслүүдийн бусдаасаа илүү шаардлагтай талбарууд, тулгамдаж ойлголтоо нэмэгдүүлэх нь ихээхэн амжилттай хэрэгжсэн шалтгааныг буй асуудлыг хэрхэн шийдвэрлэх ач холбогдолтой юм. Иргэдийн энгийн, хялбар аргаар судалгаа зөвлөмжийг бичсэн болно. онооны картын (ИОК) аргаас гадна хийж тухайн үндсэн асуудалдаа Тайлангийн дараах хэсэг багц (үнэндээ бол хэрэгжүүлэгчид төвлөрч чадсан явдалтай холбон зөвлөмжийг төслийн дараагийн үе иргэдийн үнэлгээний картын тайлбарлаж болох юм (Жишээ шатыг боловсруулахтай холбоотой (ИҮК) үндсэн шинжийг оруулсан нь: Сүрьеэ, дотуур байрны нөхцөл шийдвэр гаргах үйл ажиллагаандаа байсан) оролцогч талуудын сэтгэл байдал тааруу байсан байдал, ашиглаасай хэмээн хүсэж МУНЭХБ ханамжийн судалгаа, төрийн амны хөндийн эрүүл ахуй г.м). төслийн дизайныг боловсруулагчид, байгууллага болон үйлчилгээ Иймээс ч гаргасан шийдэл нь шийдвэр гаргагчид, хэрэгжүүлэгчдэд үзүүлэгчдийн үйл ажиллагааны илүү байгаа онож, орон нутагт зориулан хүргүүлж байна. Энэ нь талаарх санаа бодлыг цуглуулах тулгамдаж байгаа бэрхшээлийг зөвхөн нийгмийн эгэх хариуцлага бусад арга технологид суралцах шийдвэрлэх зорилго бүхий гэдэг утгаараа бус цаашдаа ер нь хэрэгтэй байна. Тухайлбал, шинэ санаачилга, хандлага төслийн удирдлагын үйл ажиллагааг иргэдийн үнэлгээний картын нь дэмжигдэхэд илүү хялбар сайжруулах, оролцогч талуудын байсан ажээ. Үүний эсрэгээр чадавхийг бүрдүүлэхэд ихээхэн худалдан авах ажиллагааны тустай байх болно. 75 76 аргатай харьцуулахад иргэдийн практик бүрт ижил байх албагүй үзүүлэх, засаглалтай холбоотой онооны картын арга нь илүү учраас иргэний нийгмийн сорилтуудыг шийдвэрлэх үр хялбар, өртөг багатай байдаг. оролцогч талууд бүтээлч хамтын дүнтэй, бүтээлч хамтын ажиллагаа Хэрэгжүүлэгчдийн зүгээс 10 дэд ажиллагааг бүрдүүлэх чадавхиа бүхий шийдэл гарц хайхад туслах төслийн саналыг боловсруулсан сайжруулахад анхаарах хэрэгтэй нь хамгийн хэцүү сорилт юм. Энэ байдлыг судлан үзэхэд зарим байна (маргаантай асуудлаа зөв байдалтай холбогдуулан тэдэнд тулгамдаж буй асуудлаа төсвийн чиглүүлэх, төрийн байгууллагатай нийгмийн эгэх хариуцлагын зарцуулалтыг мөшгих судалгаа, тогтоох хамтын ажиллагаанд бий бусад арга хэрэгсэл, хандлагыг төсвийн хяналт шинжилгээ, болох сорилтыг анхаарах г.м). зааж эзэмшүүлэн түүнийгээ орон нийгмийн аудит зэрэг оролцооны 4. Аймгийн түвшний төслийг нутгийн хэрэгцээ, шаардлага, аргаар илүү сайн тодорхойлж хэрэгжүүлэгчид болон оролцогч онцлогт тохируулан хэрэглэх нь зөв болох байсан бөгөөд хэрэв ингэж талууд түншлэгч үндэсний ТББ- юм. чадсан байсан бол үйлчилгээг уудад талархалаа илэрхийлж 5. Эцэст нь тэмдэглэж хэлэхэд хэд сайжруулах талаар илүү тодорхой байлаа. Үндэсний ТББ-ууд хэдэн төрийн албан хаагчид, обьектив саналыг авч улмаар цөөн нийгмийн эгэх хариуцлагын үйлчилгээг үзүүлэгчид засаглалын тооны оролцогчийг судалгаанд хандлага, арга хэрэгсэлд албан ёсны үйл ажиллагаатай хамруулж, судалгааны өртөгийг нь анхаарахаас гадна төслийн нийт холбоотой шийдвэр гаргахад бууруулах боломжтой байсан юм. удирдлагын үйл ажиллагаанд иргэдийг оролцуулах, иргэдийн Үйлчилгээг үзүүлэхэй холбоотой анхаарал хандуулах хэрэгтэй санал бодлыг хяналт шинжилгээ тодорхой асуудлыг үнэлэх, эрэмбэ байна. Эдгээр үндэсний ТББ- үнэлгээний аргатайгаа хослуулан үүсгэхэд иргэдийн онооны уудын зүгээс орон нутагт хэрэгжиж үргэлжлүүлэн хэрэглэхийн ач картыг хэрэглэх нь төслийн үйл байгаа төслийн оролцогч талуудад холбогдлыг ойлгон, хамтран ажиллагааг дэмжигчдийн хувьд нийгмийн эгэх хариуцлагын ажиллахад бэлэн байгаагаа илүү шуурхай, үр дүнтэй, өртөг практикийн талаар бүрэн дүүрэн илэрхийлсэн юм. Цөөн төслийг багатай арга болно. мэдлэг эзэмших, санаачилгаа илүү эс дурдвал ихэнх дэд төслүүдийн 3. Гуравдугаарт, төслийн дизайны үр дүнтэй үр ашигтай байдлаар хувьд өөрсдийн аймагт хэрэгжсэн хувьд төрийн байгууллагын хэрэгжүүлэхэд нь туслах, хяналт дэд төслийн сургамжид суурилан дэмжлэгийг авах байдлаар тавих амин чухал суваг болох үр дүнг нь бэхжүүлэх, өөрсдийн үйл боловсруулагдсан тул аймгийн учраас эхэнд дугаарлагдсан багц ажиллагаатайгаа хослуулах талаар хэмжээний төрийн албан хаагчдын зөвлөмжийг авч хэрэгжүүлэх албан ёсны институчилагдсан албан тушаал, эрх мэдэлд нь эдгээр үндэсний ТББ-уудыг зохицуулалт хийгдээгүй байна. өөрчлөлт ороход дэд төслийн дэмжих, тэдний оролцоог Энэ байдалтай уялдуулан МУНЭХБ хүрээнд бий болсон сайн туршлага нэмэгдүүлэхэд чухал үүрэгтэй төслийн зүгээс орон нутгийн үргэлжилж чадахгүй зогсох, байх болно. Орон нутгийн тодорхой бодлого, хөтөлбөр, тасалдах байдал үүсэж болзошгүй төсөл хэрэгжүүлэгчдийн хувьд үйл ажиллагаанд оролцооны юм. Нэмж хэлэхэд төслийн засаглалын асуудлууд, тулгамдаж механизмыг идэвхжүүлэх хүрээнд сонгож авсан асуудал нь буй асуудлаа тодорхойлох, чиглэлийг хэрхэн тусгах талаар төдийлөн ач холбогдол багатай тухайн асуудлыг шийдвэрлэх үйл орон нутгийн удирдлагын нэгжид гэж үзэж болохоор байна. Нөхцөл ажиллагааг төлөвлөх, хэрэгжүүлэх дэмжлэг үзүүлэн ажиллах, энэ байдал нийгмийн хариуцлагын болон төрийн үйлчилгээг талаарх сонирхолоо илэрхийлэх нь зүйтэй юм. Монгол улсад нийгмийн эгэх хариуцлагыг бэхжүүлэх (МУНЭХБ) төсөл 77 78 Хавсралт 1: Ярилцлагын удирдамж 1. Ханган нийлүүлэлтийн талаас: Оролцоо/эргэн мэдээллэх үйл ажиллагааг дэмжих ямар албан ёсны механизмуудыг бий болгосон бэ? Энэ асуудлыг хариуцсан албан хаагчид хэн бэ? Ямар шийдвэр гаргаж, ямар арга хэмжээ авсан бэ? 2. Эрэлт хэрэгцээний талаас: Оролцогч талууд хэн байсан бэ? Оролцоо, оролцооны арга хэрэгсэл, үйл явц, оролцоог хангах ба эргэн мэдээллэх механизмууд хэрэгтэй гэдэг талаар тэдний мэдлэг хир түвшинд байсан бэ? 3. Төслийн хэрэгжилтийн үр дүн/гарцын түвшин: Төрийн байгууллага, үйлчилгээ үзүүлэгч нарт ямар мэдээллийг хангаж өгсөн бэ? Үйлчилгээг төлөвлөх, төсөвлөх, хүргэхэд ямар орц, зөвлөмжүүдийг бодолцож үзсэн бэ? Үйлчилгээ, хөтөлбөрийн хүртээмж, чанарын талаар мэдээлэл өгсний үр дүнд иргэд ямар төрлийн үйлчилгээ, хөтөлбөрөөс илүү их ашиг тус хүртсэн бэ? Эргэн мэдээлэл өгөх буюу орцын талаар иргэд болон төрийн байгууллагуудын хооронд албан болон албан бус ямар гэрээнүүдийг байгуулсан бэ? 4. Үр дүн: Тус санаачлага нь засаглалыг сайжруулах тал дээр ямар үр дүнг бий болгосон бэ? Иргэд хүлээж авсан/олж авсан мэдээллээрээ юу хийсэн бэ? Хүртээмж, чанар ба хүлээлгийн цагт ямар нэг эерэг өөрчлөлт гарсан уу? 5. Тогтвортой байдал: Төслийн үр дүн нь төрийн байгууллага болон түүний албан хаагчид, зохион байгуулалтад орсон иргэдийн бүлэг болон нийт иргэдийн үзэл бодол, зан байдал, засаглалын тогтолцоонд хэрхэн нөлөөлсөн бэ? Тус санаачлагыг цаашид үргэлжлүүлэх хүсэл эрмэлзэл, нөөц бололцоо болон албан механизмууд бий болсон уу?