74909




  1
ບົດລາ�?ງານ�?ານ​    ເມີນຜ
               ປະ​   ​ ົນ
    ຄວາມສະເ�?ີພາບ
    ລະຫວ່າງ �?ິງ-ຊາ�?
     ຂອງ ສປປ ລາວ

     ສ້າງໂອ�?າດໃຫ້�?�?່�?ມ່�?ິງ �?ລະ
       ຫຼຸດຜ່ອນຄວາມສ່ຽງຕ່າງໆ

     ບົດສະຫຼຸບໂດ�?ສັງເຂບ




                                 3
4
ບົດສະຫຼຸບໂດ�?ສັງເຂບ
ນັບ�?ຕ່ມີ�?ານປະຕິຮູບລະບົບເສດຖະ�?ິດໃນຊຸມປີ 1980 ເປັນຕົ້ນ                 ບົດລາ�?ງານສະບັບນີ�?                ້ ນ
                                                                                       ້ ມ່ນໄດ້ລວບລວມຂ�?ມູ ຈາ�?ບັນດາເອ�?ະສານ
ມາ, ເສດຖະ�?ິດໄດ້ມີ�?ານຂະຫ�?າ�?ຕົວຢ່າງເຂັ້ມ�?ຂງ �?ລະ �?ານ                    �?ລະ ບົດຄົ້ນຄວ້າ�?່ຽວ�?ັບຄວາມສະເ�?ີພາບລະຫວ່າງ�?ິງ-ຊາ�?ໃນ
ພັດທະນາໄດ້ເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນລາວທັງ�?ິງ �?ລະ ຊາ�?ຫຼາ�?ພັນຄົນ                  ສປປ ລາວ ທີ່ທະນາຄານໂລ�? �?ລະ ທະນາຄານພັດທະນາອາຊີໄດ້
ຫຼຸດພົ້ນອອ�?ຈາ�?ຄວາມທຸ�?�?າ�?. ໃນນັ້ນວິຖີຊີວິດ�?ບບດັ້ງເດີມ�?�?               ນຳໃຊ້ວາງ�?ຜນ�?ຸດທະສາດຮ່ວມພັດທະນາເພື່ອຊ່ວ�?ເຫຼືອ ສປປ
ໄດ້ມີ�?ານປ່ຽນ�?ປງທີ່ດີຂຶ້ນຢູ່ໃນສປປ ລາວ. ໃນສະພາບ�?ານປ່ຽນ                 ລາວ. ບົດລາ�?ງານສະບັບນີ້ບ�?່ພຽງ�?ຕ່�?ນໃສ່ປະ�?ອບສ່ວນເຂົ້າໃນ
�?ປງນີ້, ສາ�?ພົວພັນລະຫວ່າງ�?ິງ-ຊາ�?ພາ�?ໃນຄອບຄົວ, ພາ�?ໃນ                    ວຽ�?ງານຂອງທະນາຄານໂລ�? �?ລະ ທະນາຄານພັດທະນາອາຊີ,
           ່ ນສັງຄົມໂດ�?ລວມ �?�?ໄດ້ມ�?
ບ້ານ �?ລະ ຢູໃ                     ີ ານປ່ຽນ�?ປງເຊັ່ນດຽວ�?ັນ.             �?ຕ່�?ັງປະ�?ອບສ່ວນເຂົ້າໃນວຽ�?ງານຂອງລັດຖະບານ �?ລະ ຄູ່ຮ່ວມ
                                                                     ພັດທະນາອື່ນໆ ໂດ�?�?ານນ�?າສະເໜີຂ�?້ມູນຫຼ້າສຸດ�?່ຽວ�?ັບບັນຫາ
ຄວາມສະເ�?ີພາບລະຫວ່າງ�?ິງ-ຊາ�?�?ມ່ນໜຶ່ງເປົ້າ�?າ�?ຫຼັ�?ຂອງ                    ບົດບາດ�?ິງ-ຊາ�? ໃຫ້ທຸ�?ຄົນຮັບຮູ້.
�?ານພັດທະນາ �?ລະ ເປັນພື້ນຖານຂອງ�?ານພັດທະນາເສດຖະ�?ິດ
ທີ່ມີຫົວຄິດປະດິດສ້າງ. �?ານເພີ່ມຄວາມສະເ�?ີພາບລະຫວ່າງ�?ິງ-                ບັນຫາ�?່ຽວ�?ັບຄວາມສະເ�?ີພາບລະຫວ່າງ�?ິງ-ຊາ�?ທີ່ໄດ້ຖື�?ນ�?າ
ຊາ�?ສາມາດຊ່ວ�?�?ົ�?ລະດັບສະມັດຕະພາບຂອງ�?ານຜະລິດ, ປັບ                       ມາທົບທວນໃນບົດລາ�?ງານສະບັບນີ້ �?ມ່ນບັນຫາທີ່ຕິດພັນ�?ັບຊີ
ປຸງ�?າ�?ຜົນຂອງ�?ານພັດທະນາເພື່ອຄົນລຸ້ນຕ�?່ໄປ �?ລະ ເຮັດໃຫ້                  ວິດ�?ານເປັນຢູ່ທາງເສດຖະ�?ິດ �?ລະ ສັງຄົມ. ບົດລາ�?ງານສະບັບນີ້
ເ�?ີ ດ ມີ ຄ ວາມເທົ່ າ ທຽມ�?ັ ນ ລະຫວ່ າ ງ�?ິ ງ -ຊາ�?ໃນບັ ນ ດາ�?ົ ງ ຈັ �?    ສະຫຼຸບໄດ້ 3 ດ້ານຕົ້ນຕ�?�?່ຽວ�?ັບຄວາມສະເ�?ີພາບລະຫວ່າງ�?ິງ-
�?ານຈັດຕັ້ງຕ່າງໆຫຼາ�?ຂຶ້ນ. ໃນຂະນະທີ່ ສປປ ລາວ ພວມສືບຕ�?່ມີ               ຊາ�?ຄື: �?ານເຂົ້າເຖິງ�?ານບ�?ລິ�?ານໃນ�?ານພັດທະນາຊັບພະ�?າ
�?ານພັດທະນາ, �?ານສ້າງຄວາມເຂັ້ມ�?ຂງໃຫ້�?�?່�?ມ່�?ິງ �?ລະ ເດັ�?                 �?ອນມະນຸດ, ໂອ�?າດທາງດ້ານເສດຖະ�?ິດ, �?ລະ �?ານມີສ່ວນ
�?ິ ງ ຈະ�?າ�?ເປັ ນ ຂ�? �?ຸ ນ �?ຈທີ່ ສ�? າ ຄັ ນ ໃນ�?ານ�?ູ ນ ໃຊ້ �? ານເຕີ ບ ໂຕ   ຮ່ວມຂອງ�?ມ່�?ິງໃນ�?ານປະ�?ອບຄວາມຄິດເຫັນ �?ລະ ຢູ່ໃນຕຳ
ທາງເສດຖະ�?ິດຂອງປະເທດ �?ລະ �?ຳລັງ�?ຮງສັງລວມຂອງຊາວ                         �?ໜ່ງຕັດສິນບັນຫາ – ໂດ�?ອີງໃສ່ພື້ນຖານ�?ານວິໄຈຂອງບົດລາ�?
ໜຸ່ມ ເພື່ອປັບປຸງມາດຖານ�?ານດຳລົງຊີວິດໃຫ້ດີຂຶ້ນ. ໃນນັ້ນ �?ມ່�?ິງ          ງານ�?ານພັດທະນາໂລ�?�?່ຽວ�?ັບຄວາມສະເ�?ີພາບລະຫວ່າງ�?ິງ-
�?ລະ ຜູ້ຊາ�?�?�?່ຈະໄດ້ຮັບຜົນປະໂຫ�?ດໄປພ້ອມໆ�?ັນ.                            ຊາ�?ຂອງທະນາຄານໂລ�?. ນອ�?ຈາ�?ນີ້�?ລ້ວ, ບົດລາ�?ງານ�?ັງວິ
                                                                     ເຄາະ�?່ຽວ�?ັບບັນຫາຄວາມສະເ�?ີພາບລະຫວ່າງ�?ິງ-ຊາ�?ທີ່ຕິດ
ໃນທ່າມ�?າງທີ່ ສປປ ລາວ �?ັງສືບຕ�?່ມີ�?ານພັດທະນາຢ່າງຕ�?່ເນື່ອງ,             ພັນ�?ັບ ຂົງເຂດ �?ລະ ຄວາມສ່ຽງທີ່ປະ�?ົດຕົວຂຶ້ນ.
ຄວາມສະເ�?ີ ພ າບລະຫວ່ າ ງ�?ິ ງ -ຊາ�?ຈະສາມາດບັ ນ ລຸ ໄ ດ້ �? ນວ
ໃດ? ບົດລາ�?ງານສະບັບນີ້ໄດ້ເນັ້ນໜັ�? 2 ປະເດັນທີ່ສ�?າຄັນ. ປະ
ເດັນທີໜຶ່ງ�?ມ່ນມີຄວາມຈ�?າເປັນທີ່ຕ້ອງສຸມໃສ່�?ານຫຼຸດຜ່ອນຄວາມ
                                                                     �?ານເຂົ້າເຖິງ�?ານບ�?ລິ�?ານໃນ�?ານ
�?ຕ�?ໂຕນ �?ລະ ຄວາມບ�?່ສະເ�?ີພາບລະຫວ່າງ�?ິງ-ຊາ�?ຢູ່ເຂດຫ່າງ                   ພັດທະນາຊັບພະ�?າ�?ອນມະນຸດ
ໄ�?ສອ�?ຫຼີ�? ໂດ�?ສະເພາະໃນເຂດຊົນເຜົ່າ. ບັນດາຊົນເຜົ່າສ່ວນ
ນ້ອ�?ເຫຼົ່ານີ້ອາດມີຄວາມສ່ຽງທີ່ບ�?່ສາມາດເຂົ້າເຖິງ �?ລະ ທ່ວງທັນ�?ັບ        ສິ່ງທ້າທາ�?ໃນ�?ານພັດທະນາມີຄວາມ�?ຕ�?ຕ່າງ�?ັນໃນຂອບເຂດ
�?ານພັດທະນາໃນໄລ�?ະທີ່ ສປປ ລາວ ພວມໄດ້ຮັບ�?ານພັດທະນາ                      ທົ່ວປະເທດ ເຊິ່ງມີສາເຫດມາຈາ�?ຫຼາ�?ປັດໃຈ ເຊິ່ງລວມທັງສະພາບ
ຢ່າງໄວວາ. ປະເດັນທີສອງ �?ມ່ນ�?ັງມີຄວາມຈ�?າເປັນຕ້ອງສຸມໃສ່                 ດ້ານພູມສາດ, ສິ່ງ�?ີດຂວາງດ້ານວັດທະນະທ�?າ-ສັງຄົມ �?ລະ ພາສາ.
�?ານເພີ່ມຄວາມອາດສາມາດຂອງ�?ມ່�?ິງໂດ�?ສະເພາະໃນເຂດຕົວ                       ເຖິງວ່າລັດຖະບານໄດ້ມີຄວາມມຸ່ງ�?ັ້ນ �?ລະ ສາມາດບັນລຸຄວາມ
ເມືອງ �?ລະ ເຂດທົ່ງພຽງໃຫ້ສາມາດໃຊ້ປະໂຫ�?ດຈາ�?�?ານຂະ                        ສະເ�?ີພາບລະຫວ່າງ�?ິງ-ຊາ�? ໄດ້ໃນລະດັບໜຶ່ງ, �?ານເຂົ້າເຖິງ
ຫ�?າ�?ຕົວຂອງໂອ�?າດທາງເສດຖະ�?ິດໃ�?່ໆຢ່າງເຕັມສ່ວນ �?ລະ                       �?ານບ�?ລິ�?ານໃນ�?ານພັດທະນາຊັບພະ�?າ�?ອນມະນຸດ �?ັງບ�?່ທັນມີ
ເທົ່າທຽມ�?ັນ.                                                         ຄວາມສົມດຸນທີ່�?ນ່ນອນເຊັ່ນ: ດ້ານ�?ານສຶ�?ສາ �?ລະ ສາທາລະນະ
                                                                     ສຸ�?. ພາ�?ທີ 1 ຈະນຳສະເໜີຄວາມບ�?່ສົມດຸນດັ່ງ�?່າວ.
ສິ່ງທ້າທາ�?ຕົ້ນຕ�?ສ�?າລັບລັດຖະບານ�?ມ່ນ�?ານທີ່ຈະຈັດຕັ້ງຄຸ້ມຄອງ
ວຽ�?ງານ�?ານພັດທະນາ �?ລະ �?ານຫລຸດຜ່ອນຄວາມທຸ�?�?າ�?ໃຫ້ມີ                      ດ້ານສາທາລະນະສຸ�?: ຂະ�?ໜງສາທາລະນະສຸ�?ໃນພາ�?ທີ 1ຊີ້ໃຫ້
ລັ�?ສະນະທີ່ທວ                      ູ້ �?
             ົ່ ເຖິງ, ເນັ້ນໜັ�?ໃສ່ຜທ  ຸ �?າ�? �?ລະ ສົ່ງເສີມຄວາມສະ        ເຫັນວ່າ ໃນຂະນະທີ່ໄດ້ມີ�?ານປັບປຸງ �?ານບ�?ລິ�?ານປິ່ນປົວ ສຸຂະ
ເ�?ີພາບລະຫວ່າງ�?ິງ-ຊາ�?ໃຫ້ປະສົບຜົນສຳເລັດ. �?ານປ່ຽນ�?ປງ                    ພາບ�?ມ່�?ິງ�?່ອນ �?ລະ ຫຼັງເ�?ີດລູ�?ໃຫ້ດີຂຶ້ນ, ສິ່ງທ້າທາ�?ທີ່�?ັງເຫຼຶອ
ທາງດ້ານເສດຖະ�?ິດ�?່ອມພາໃຫ້ມີ�?ານປ່ຽນ�?ປງຂອງສັ ງ ຄົ ມ ທັ ງ                �?ັງ�?ົດໜ່ວງໃຫ້�?ມ່�?ິງພົບຄວາມສ່ຽງຕ່າງໆ.        �?ານປັບປຸງໃນຂະ
ຢູ່ໃນຄອບຄົວ �?ລະ ຢູ່ໃນຊຸມຊົນ. ບັນດາບັນຫາທີ່ເ�?ີດຂຶ້ນໃ�?່ �?ລະ            �?ໜງສາທາລະນະສຸ�?ໄດ້�?ວມເອົາ�?ານຂະຫ�?າ�?ຂອບເຂດ�?ານບ�?
ຄວາມສ່ຽງໃ�?່ໆ ລ້ວນ�?ຕມີຜົນ�?ະທົບຕ�?່�?ິງ-ຊາ�?ທີ່�?ຕ�?ຕ່າງ�?ັນ                 ລິ�?ານສຸຂະພາບ�?ມ່�?ິງ�?່ອນ �?ລະ ຫຼັງເ�?ີດລູ�?ໄດ້ຢ່າງທົ່ວເຖິງ �?ລະ
�?ລະ ມີຄວາມຈ�?າເປັນທີ່ຕ້ອງໄດ້ຮັບ�?ານ�?�?້ໄຂດ້ວ�?�?ານສະໜອງ                   ຈຳນວນຄັ້ງ�?ານເ�?ີດລູ�?ທີ່ມີພະນັ�?ງານ�?ພດ�?�?ຊ�?ານານຊ່ວ�?ເ�?ີດ
�?ານບ�?ລິ�?ານ �?ລະ �?ານພັດທະນາທັ�?ສະທີ່ເ�?າະສົມ�?ັບຄວາມ                      ໄດ້ເພີ່ມຂຶ້ນ. �?ຕ່ບົດບາດທາງຊີວະພາບຂອງ�?ມ່�?ິງ�?່ຽວ�?ັບສຸຂະ
ຕ້ອງ�?ານຂອງ�?ຕ່ລະເພດ.                                                  ພາບຈະເລີນພັນ�?ັງສືບຕ�?່ ເຮັດໃຫ້�?ມ່�?ິງມີຄວາມສ່ຽງ ເຊິ່ງສະ�?ດງ
                                                                     ອອ�?ໃນອັດຕາ�?ານຕາ�?ຂອງ�?ມ່ທ�?        ັ ສູງຢູພ
                                                                                                  ີ່ ງ      ່ າ�?ໃນປະເທດ ເຊິ່ງມີ


                                                                                                                                5
ປະມານ 405 ຄົນທີ່ຕາ�?ຕ�?່ 100,000 ຄັ້ງ�?ານເ�?ີດລູ�?ໃ�?່. ນອ�?                ຂອງ ລັດຖະບານ ສປປ ລາວ ເພື່ອສົ່ງເສີມຄວາມສະເ�?ີພາບຂອງ
ຈາ�?ນີ້ ອັດຕາ�?ານຂາດສານອາຫານ�?�?�?ັງສູງ ສະເລ່�?�?ລ້ວປະມານ                   �?ມ່�?ິງພິ�?ານ. ອັດຕາ�?ານພິ�?ານຂອງ�?ມ່�?ິງ �?ລະ ຜູ້ຊາ�?ມີປະມານ
37% ຂອງ�?ມ່�?ິງໄວຈະເລີນພັນ �?ມ່ນມີບັນຫາເລືອດຈາງ. �?ິ່ງໄປ                 2% ຂອງພົນລະເມືອງ, �?ຕ່�?ານພິ�?ານຂອງ�?ມ່�?ິງ �?ລະ ຜູ້ຊາ�?
�?ວ່ານັ້ນ, �?ານ�?ຕ່ງງານ �?ລະ �?ານຖືພາ�?່ອນໄວອັນເ�?າະສົມ ຈະ                  �?ມ່ນມີສາເຫດ �?ລະ ປະເພດຂອງ�?ານພິ�?ານທີ່�?ຕ�?ຕ່າງ�?ັນ.
ສືບຕ�?່ເຮັດໃຫ້�?ມ່�?ິງໜຸ່ມມີຄວາມສ່ຽງຕ�?່ໂລ�?�?ຊ�?ຊ້ອນ ທາງສຸຂະ               ຕົວຢ່າງ: ຜູ້ຊາ�?ຈະມີຄວາມສ່ຽງສູງໃນ�?ານບາດເຈັບທີ່ເ�?ີດຈາ�?
ພາບຕ່າງໆ.                                                            ລະເບີດບ�?່ທັນ�?ຕ�? (UXO); ສ່ວນ�?ານພິ�?ານຂອງ�?ມ່�?ິງສ່ວນ
                                                                     ຫຼາ�?�?ມ່ນເປັນມາ�?ຕ່�?�?າເນີດ ຫຼື ເປັນຜົນມາຈາ�?ພະ�?າດຕ່າງໆ.
ດ້ານ�?ານສຶ�?ສາ: ໃນທົດສະວັດທີ່ຜ່ານມາ, �?ານຫຼຸດຜ່ອນຄວາມ
�?ຕ�?ໂຕນລະຫວ່າງ�?ິງ-ຊາ�?ໃນດ້ານ�?ານສຶ�?ສາໄດ້ມີຄວາມຄືບ                       ໂອ�?າດທາງດ້ານເສດຖະ�?ິດ
ໜ້າດີ. ຕົວຢ່າງ: ອັດຕາ�?ານເຂົ້າຮຽນຂັ້ນປະຖົມສຶ�?ສາ �?ລະ ອັດຕາ
�?ານຮູ້ໜັງສືຂອງ�?ມ່�?ິງ ໄດ້ຮັບ�?ານປັບປຸງດີຂຶ້ນ. ເຖິງວ່າດີຂຶ້ນຄື          ເສດຖະ�?ິດທີ່ມີ�?ານຂະຫ�?າ�?ຕົວຈະສາມາດຮັບປະ�?ັນຄວາມສະ
�?ນວນັ້ນ ອັດຕາ�?ານເຂົ້າຮຽນຂອງເດັ�?�?ິງ�?ັງຕ�?່າ�?ວ່າເດັ�?ຊາ�?ໃນ               ເ�?ີພາບ �?ລະ �?ານພັດທະນາທີ່ທົ່ວເຖິງຮອບດ້ານໄດ້ຄື�?ນວໃດ?
ເ�?ືອບທຸ�?ຊັ້ນຮຽນ. ອັດຕາ�?ານເຂົ້າຮຽນຊັ້ນປະຖົມຂອງເດັ�?�?ິງໄດ້              ໃນພາ�?ທີ 2 ໄດ້ຕັ້ງຄຳຖາມ�?່ຽວ�?ັບຜົນປະໂຫ�?ດ �?ລະ ຄວາມສ່ຽງ
ເພີ່ມຂຶ້ນຈາ�? 77% ໃນປີ 1991 ມາເປັນ 88% (ຕ�?່ເດັ�?ຊາ�? 100                ຕ່າງໆທີ່ເ�?ີດຈາ�?�?ານມີໂອ�?າດທາງເສດຖະ�?ິດຕ່າງໆ ເຊັ່ນ ພາ�?ທຸ
ຄົນ) ໃນປີ 2009. ເຊັ່ນດຽວ�?ັນ, ອັດຕາ�?ານຮູ້ໜັງສືຂອງຜູ້ໃຫ�?່ສຳ                            ີ ານຂະຫ�?າ�?ຕົວ, �?ານຜະລິດ�?ະສິ�?�?າເປັນສິນ
                                                                     ລະ�?ິດເອ�?ະຊົນທີ່ມ�?
ລັບ�?ມ່�?ິງ�?�?ໄດ້ເພີ່ມຂຶ້ນຈາ�? 48% ໃນປີ 1995 ມາເປັນ 70% ໃນ               ຄ້າ �?ລະ ອື່ນໆ, �?ຕ່ສິ່ງເຫຼົ່ານີ້ ລ້ວນ�?ຕ່ຕ້ອງເພິ່ງພາພື້ນຖານໂຄງ
ປັດຈຸບນ ັ , �?ຕ່�?ມ່�?ງ
                   ິ �?ັງມີອດ
                           ັ ຕາ�?ານຮູໜ
                                    ້ ງ
                                      ັ ສືທຕ
                                           ີ່ ່ຳ�?ວ່າເມື່ອທຽບ�?ັບຜູ້   ລ່າງຖະໜົນຫົນທາງ �?ລະ �?ານມີໄຟຟ້າໃຊ້ທີ່ສາມາດນ�?າໃຊ້ໄດ້ຕະ
ຊາ�?ເຊິ່ງມີອັດຕາ�?ານຮູ້ໜັງສືເທົ່າ�?ັບ 85%. ໃນທົ່ວປະເທດ ຄວາມ             ຫຼອດປີ. ໃນຕົວຈິງ�?ລ້ວ ພາ�?ທຸລະ�?ິດເອ�?ະຊົນ�?�?ໄດ້ສ້າງໂອ�?າດ
�?ຕ�?ໂຕນຂອງອັດຕາ�?ານເຂົ້າໂຮງຮຽນລະຫວ່າງ�?ິງ-ຊາ�? �?ມ່ນ                      ໃຫ້�?�?່ຜູ້ປະ�?ອບ�?ານໃນ ສປປ ລາວ �?ລະ ໃນນັ້ນ 30-40% ຂອງ
ໄດ້ຫຼຸດລົງ. �?ຕ່ເຖິງ�?ນວໃດ�?�?ຕາມ ອັດຕາ�?ານເຂົ້າໂຮງຮຽນຂອງ                   ້ ະ�?ອບ�?ານໃ�?່�?ມ່ນ�?ມ່�?ງ
                                                                     ຜູປ                         ິ . ເຖິງ�?ນວໃດ�?�?ຕາມ, ໂອ�?າດຕ່າງໆ
ເດັ�?�?ິງ�?ມ່ນ�?ັງຕ�?່າ�?່ວາເດັ�?ຊາ�?ໃນທຸ�?ຊັ້ນຮຽນ �?ລະ ຄວາມ�?ຕ�?                �?ລະ ຄວາມສ່ຽງໃ�?່ທີ່ເ�?ີດຂຶ້ນ�?ມ່ນມີຜົນ�?ະທົບຕ�?່�?ມ່�?ິງ �?ລະ ຜູ້
ໂຕນນີ້�?ິ່ງເພີ່ມຂຶ້ນໃນລະດັບຊັ້ນ�?ານສຶ�?ສາທີ່ສູງ�?ວ່າ. ຄຽງຄູ່�?ັນນີ້,      ຊາ�?ທີ່�?ຕ�?ຕ່າງ�?ັນ. ດັ່ງນັ້ນ ຈຶ່ງຈ�?າເປັນຕ້ອງ�?�?້ໄຂຢ່າງລະອຽດ
ເດັ�?�?ິງ�?ັງ�?ວມເອົາສ່ວນໃຫ�?່ຂອງປະຊາ�?ອນ ທີ່ບ�?່ເຄີ�?ໄດ້ເຂົ້າ               ອ່ອນ �?ລະ ຄ�?ານຶງເຖິງຄວາມສະເ�?ີພາບລະຫວ່າງ�?ິງ-ຊາ�?.
ໂຮງຮຽນ. ໂດ�?ທົ່ວໄປ�?ລ້ວ ໂອ�?າດທີ່ຈະໄດ້ຮັບ�?ານ�?ຶ�?ອົບຮົມ
�?ລະ �?ານສຶ�?ສາດ້ານ�?ານຊ່າງເຕັ�?ນິ�? �?ລະ ວິຊາຊີບ�?ັງມີຈຳ�?ັດ                 ບົດບາດ�?ິງ-ຊາ�? �?ລະ �?ານມີສ່ວນຮ່ວມທາງດ້ານເສດຖະ�?ິດ:
ຫຼາ�?. ເຖິງວ່າເດັ�?�?ິງ�?ມ່ນ�?ວມເອົາ 40% ຂອງນັ�?ສຶ�?ສາ�?ານຊ່າງ               �?ມ່�?ິງປະ�?ອບສ່ວນຢ່າງຫ້າວຫັນໃນ�?�?າລັງ�?ຮງງານຂອງ ສປປ
ເຕັ�?ນິ�? �?ລະ ວິຊາຊີບ �?ຕ່�?�?�?ັງມີເດັ�?�?ິງຈຳນວນບ�?່ຫຼາ�?ທີ່ໄດ້ເຮັດ          ລາວ; �?ຕ່ວ່າ�?ມ່�?ິງ �?ລະ ຜູ້ຊາ�?�?ັງມີລະດັບຄ່າຈ້າງ�?ຮງງານ �?ລະ
ວຽ�?ໃນຂະ�?ໜງນີ້ ເຊັ່ນ �?ານຊ່າງເອເລັ�?ໂຕຣນິ�? �?ລະ �?ານຊ່າງ                  ສາ�?ວິຊາອາຊີບທີ່ບ�?່ສະເ�?ີ�?ັນ. ເຖິງວ່າວຽ�?ສ່ວນຫຼາ�?ຂອງ�?ມ່�?ິງ
�?ົນຈັ�?ເປັນຕົ້ນ.                                                      �?ມ່ນວຽ�?ຢູ່ນອ�?ລະບົບ, �?ຕ່ 73% ຂອງ�?ມ່�?ິງ�?ມ່ນປະ�?ອບສ່ວນ
                                                                     ເຂົ້າໃນ�?�?າລັງ�?ຮງງານທັງ�?ົດຂອງປະເທດ (ສົມທຽບໃສ່ຜຊ      ູ້ າ�?ເຊິ່ງ
ນ�?້າສະອາດ �?ລະ ສຸຂະອະນາໄມ: ທັງ�?ິງ �?ລະ ຊາ�?�?ມ່ນລ້ວນ�?ຕ່                  ມີ 78%) ເຊິ່ງເປັນອັດຕາສ່ວນທີ່ສູງ�?ວ່າ�?ູ່ໃນພາ�?ພື້ນອາຊີປາຊີ
ໄດ້ຮັບຜົນປະໂຫ�?ດຈາ�?�?ານມີນ�?້າສະອາດໃຊ້ �?ລະ �?ານຮັ�?ສາ                     ຟິ�?. ມີ�?ມ່�?ິງ �?ລະ ເດັ�?ນ້ອ�?ຫຼາ�?�?ວ່າ 70% ອອ�?�?ຮງງານພາ�?
ສຸຂະອະນາໄມທີ່ສະດວ�?ຫຼາ�?ຂຶ້ນ. �?ຕ່�?ານມີນ້ຳສະອາດໃຊ້ �?ລະ                  ໃນຄອບຄົວໂດ�?ບ�?່ໄດ້ຮັບຄ່າຈ້າງ, ເຊິ່ງໃນນັ້ນມີພຽງ�?ຕ່ 32% ທີ່ລະ
�?ານຮັ �? ສາສຸ ຂ ະອະນາໄມ�?ມ່ ນ ມີ ຄ ວາມ�?ຕ�?ຕ່ າ ງຢູ່ �? ຕ່ ລ ະທ້ ອ ງ      ບຸວ່າ ເຮັດທຸລະ�?ິດ�?ຸ້ມຕົນເອງໂດ�?ບ�?່ໄດ້ຈັດຈ້າງພະນັ�?ງານຊ່ວ�?.
ຖິ່ນ, ໂດ�?ສະເພາະປະຊາຊົນຢູ່ເຂດຫ່າງໄ�?ສອ�?ຫຼີ�? �?ລະ ເຂດ                    �?າ�?ຄວາມວ່າ �?ມ່�?ິງ�?ມ່ນມີສ່ວນຮ່ວມໜ້ອ�?ໃນ�?ານເຮັດວຽ�?ທີ່ມີ
ທຸ�?�?າ�?�?ມ່ນມີນ້ຳສະອາດໃຊ້ �?ລະ ຮູ້ຮັ�?ສາສຸຂະອະນາໄມໜ້ອ�?                   ປະສິດຕິຜົນ ພ້ອມດ້ວ�?ລາ�?ໄດ້ທີ່ພວ�?ເຂົາສາມາດຄວບຄຸມເອງ.
�?ວ່າ. ເຖິງຢ່າງໃດ�?�?ຕາມ, ສຳລັບທ້ອງຖິ່ນທີ່ນ້ຳສະອາດໃຊ້ �?ລະ               �?ມ່�?ິງ �?ລະ ຜູ້ຊາ�?�?ັງສືບຕ�?່ມີຄ່າຈ້າງ�?ຮງງານທີ່ບ�?່ສະເ�?ີພາບ�?ັນ.
ສຸຂະອະນາໄມ�?ັງມີບ�?່ທັນພຽງພ�?, �?ມ່�?ິງ �?ລະ ເດັ�?�?ິງ�?ມ່ນມີພາລະ             �?ມ່�?ິງໃນ ສປປ ລາວ �?ມ່ນເຮັດວຽ�?ຫຼາ�?ຊົ່ວໂມງ�?ວ່າຜູ້ຊາ�? �?້ອນ
�?ບ�?ຫາບໜັ�?�?ວ່າ�?ູ່ໃນ�?ານເ�?ັບນ�?້າໄວ້ໃຊ້ໃນຄອບຄົວ. ໂດ�?ທົ່ວ                 ວ່າພວ�?ເຂົາໃຊ້ເວລາ 7 ຊົ່ວໂມງຕ�?່ມື້ເພື່ອເຮັດວຽ�?�?ານຜະລິດ �?ລະ
ໄປ�?ລ້ວ �?ມ່�?ິງ�?ມ່ນມີຄວາມຮັບຜິດຊອບຕ�?່ບັນຫາສຸຂະພາບຂອງ                   ວຽ�?ງານຈະເລີນພັນ ໃນຂະນະທີ່ຜູ້ຊາ�?ໃຊ້ເວລາພຽງ�?ຕ່ 5.7 ຊົ່ວ
ຄົນໃນຄອບຄົວ, �?ານຮັ�?ສາຄວາມສະອາດ �?ລະ �?ານຊອ�?ສະ                          ໂມງຕ�?່ມື້ເຮັດວຽ�?ເຫຼົ່ານີ້. �?ມ່�?ິງມີທຸລະ�?ິດເປັນຂອງຕົນເອງຫຼາ�?
ບຽງອາຫານ. ສະນັ້ນ �?ມ່�?ິງເປັນຜູ້ທີ່ໄດ້ຮັບຜົນ�?ະທົບໂດ�?�?ົງຈາ�?             ຂຶ້ນ�?ຕ່�?�?�?ັງມີໜ້ອ�?�?ວ່າຜູ້ຊາ�?. �?ມ່�?ິງລາ�?ງານວ່າພວ�?ເຂົາພົບ
�?ານໃຫ້ບ�?ລິ�?ານສຸຂະອະນາໄມ �?ລະ �?ານມີນ�?້າສະອາດໃຊ້ທີ່�?ັງບ�?່               ຄວາມຫ�?ຸ້ງ�?າ�?ຫຼາ�?ໃນ�?ານເຂົ້າເຖິງ�?ຫຼ່ງເງິນທຶນ �?ລະ ທັ�?ສະ
ທັນມີພຽງພ�?.                                                          ເຕັ�?ນິ�?ດ້ານວິຊາ�?ານ.

ພາ�?ທີ 1 �?ັງໄດ້ສຶ�?ສາສາ�?ພົວພັນລະຫວ່າງ�?ານພິ�?ານ �?ລະ                      ວຽ�?ງານ�?ະສິ�?�?າ �?ລະ �?ານພັດທະນາຊົນນະບົດ: ບົດບາດຂອງ
ຄວາມບ�?່ສະເ�?ີພາບຂອງ�?ິງ-ຊາ�? ຄຽງຄູ່�?ັບບັນດາວຽ�?ງານຕ່າງໆ                  �?ມ່�?ິງໃນວຽ�?ງານ�?ະສິ�?�?າ�?ມ່ນມີຄວາມສ�?າຄັນ �?ຕ່ບ�?່ໄດ້ຮັບ�?ານ



6
�?ົ�?ສູງ. ເຂດຊົນນະບົດຕ່າງໆໃນ ສປປ ລາວ ພວມໄດ້ຜ່ານຊ່ວງໄລ             ຢູ່ໃນຕຳ�?ໜ່ງຕັດສິນບັນຫາ ໃນ ສປປ ລາວ �?ມ່ນນັບມື້ນັບໄດ້ຮັບ
�?ະເວລາຂອງ�?ານປ່ຽນ�?ປງຢ່າງໄວວາ. ໃນນັ້ນ �?ານມີສະມັດຕະ                �?ານປັບປຸງດີຂຶ້ນ ເປັນຕົ ້ ນ �?ມ່ ນ ລະບົ ບ ນິ ຕ ິ �? ຳ ໄດ້ ຮ ັ ບ ຮູ ້ ເ ຖິ ງ ສິ ດ
ພາບຂອງ�?ານຜະລິດ�?ະສິ�?�?າທີ່ເພີ່ມຂຶ້ນ �?ລະ �?ານມີໂອ�?າດໄດ້             ທິ ຂ ອງ�?ມ່ �? ິ ງ �?ລະ ຈຳນວນ�?ມ່�?ິງທີ່ເປັນສະມາຊິ�?ສະພາ�?ຫ່ງ
ມີວຽ�?ເຮັດງານທຳໃນຂະ�?ໜງ�?ານທີ່ບ�?່�?ມ່ນ�?ະສິ�?�?າຊ່ວ�?ດຶງຄົວ             ຊາດໄດ້ເພີ່ມຂຶ້ນ, �?ວມເອົາເ�?ືອບ 20% ນັບ�?ຕ່ປີ 1990 ເປັນ
ເຮືອນຈຳນວນໜຶ່ງ �?ລະ ບາງພື້ນທີ່ຊົນນະບົດໃຫ້ຫຼຸດພົ້ນອອ�?ຈາ�?          ຕົ້ນມາ. ປັດຈຸບັນ ສປປ ລາວ ເປັນປະເທດທີ່ມີ�?ມ່�?ິງເປັນສະມາ
ຄວາມທຸ�?�?າ�?. ສ�?າລັບ�?ມ່�?ິງໃນຄອບຄົວ �?ລະ ເຂດທີ່�?ັງທຸ�?�?າ�?,           ຊິ�?ສະພາ�?ຫ່ງຊາດຫຼາ�?�?ວ່າ�?ູ່ໃນພາ�?ພື້ນອາຊີປາຊີຟິ�?. ເຖິງ
ພ້ອມຜູທ   ີ່ ມ
        ້ ບ     ີ ນ
             �?່ ດ                               ື ຮັດວຽ�?ໃນຂະ
                  ິ ເພື່ອທຳມາຫາ�?ິນ �?ລະ �?ັງຂາດສີມເ               ຢ່າງໃດ�?�?ດີ, ໃນພາ�?ທີ 3 ຂອງບົດລາ�?ງານນີ້ສະເໜີວ່າ �?ານ
�?ໜງ�?ານທີ່ບ�?່�?ມ່ນ�?ະສິ�?ຳ, �?ານຜະລິດ�?ະສິ�?ຳເປັນສິນຄ້າອາດ             ມີສ່ວນຮ່ວມຂອງ�?ມ່�?ິງໃນ�?ົງຈັ�?ລັດຖະບານຂັ້ນສູນ�?າງ �?ມ່ນໄດ້
ຈະເພີ່ມຄວາມສ່ຽງ �?ລະ ຜົນ�?ະທົບດ້ານລົບຕ�?່ພວ�?ເຂົາເຈົ້າ. �?ານ         ເພີ່ມຂຶ້ນ �?ຕ່ວ່າຈຳນວນ�?ມ່�?ິງຢູ່ຂັ້ນ�?ຂວງ �?ລະ ຂັ້ນທ້ອງຖິ່ນ�?ັງ
ຫັນເສດຖະ�?ິດທຳມະຊາດ�?ບບ�?ຸ້ມຕົນເອງ              ໄປສູເ່ ສດຖະ�?ິດຕະ   ມີຈຳນວນຈຳ�?ັດ ເຊິ່ງເປັນບ່ອນທີ່�?ັງມີຄວາມ�?ຕ�?ໂຕນລະຫວ່າງ
ຫຼາດ ອາດຈະສ້າງຄວາມຫ�?ຸ້ງ�?າ�?ໃຫ້�?�?່�?ມ່�?ິງຊົນເຜົ່າທີ່ບ�?່�?ມ່ນ        �?ິງ-ຊາ�? ເຖິງວ່າສະຫະພັນ�?ມ່�?ງ       ິ ລາວໄດ້ຂະຫ�?າ�?ຕາໜ່າງຈາ�?
ລາວລຸ່ມ, ເຊິ່ງພາລະບົດບາດທາງດ້ານວັດທະນະທ�?າ, �?ານຂາດສີມື           ຂັ້ນສູນ�?າງລົງໄປເຖິງ�?ມ່�?ິງຢູ່ຂັ້ນບ້ານ�?ລ້ວ�?�?ຕາມ.
ດ້ານເຕັ�?ນິ�?ວິຊາ�?ານ �?ລະ ຄວາມຈຳ�?ັດທາງພາສາລາວ ອາດ
ຈະເຮັດໃຫ້ພວ�?ເຂົາບ�?່ມີຄວາມພ້ອມໃນ�?ານປັບຕົວ �?ລະ ມີສ່ວນ             �?ອບນິຕິ�?�?າ: ລັດຖະທ�?າມະນູນ, �?ົດ�?າ�? �?ລະ ນະໂ�?ບາ�?
ຮ່ວມໃນລະບົບເສດຖະ�?ິດ�?ບບຕະຫຼາດ. ສະເລ່�?�?ລ້ວ, ຄົວເຮືອນ              �?ຫ່ງຊາດຕ່າງໆ �?ລະ ສົນທິສັນ�?າລະຫວ່າງປະເທດເຊັ່ນ: ສົນທິ
ທີ່ມີ�?ມ່�?ິງເປັນຫົວໜ້າຈະມີ�?ຮງງານ �?ລະ ຊັບສິນເພື່ອທຳ�?ານຜະ          ສັນ�?າວ່າດ້ວ�?�?ານລົບລ້າງ�?ານຈ�?າ�?ນ�?ຕ�?່�?ມ່�?ິງ ໃນທຸ�?ຮູບ�?ານ
ລິດໃນຄົວເຮືອນໜ້ອ�?�?ວ່າຄົວເຮືອນທີ່ມີຜູ້ຊາ�?ເປັນຫົວໜ້າ.             (CEDAW) ໄດ້ຮອງຮັບສິດສະເ�?ີພາບ �?ລະ �?ານມີສວ      ່ ນຮ່ວມຂອງ
                                                                �?ມ່�?ິງ �?ລະ ຜູ້ຊາ�?ເຂົ້າໃນດ້ານເສດຖະ�?ິດສັງຄົມ �?ລະ �?ານເມືອງ,
ດ້ານພື້ນຖານໂຄງລ່າງ: �?ມ່�?ິງ �?ລະ ຜູ້ຊາ�?ລ້ວນ�?ຕ່ໄດ້ຮັບຜົນປະ         �?ຕ່ວ່າ�?�?�?ັງມີຄວາມຈ�?າເປັນທີ່ຈະຕ້ອງ�?ົ�?ສູງ �?ລະ ສົ່ງເສີມ�?ານ
ໂຫ�?ດຈາ�?�?ານປັບປຸງພື້ນຖານໂຄງລ່າງທີ່ສ້າງຄວາມສະດວ�?�?�?່               ມີສິດອອ�?ສຽງ �?ລະ �?ານມີສ່ວນຮ່ວມຂອງ�?ມ່�?ິງໃນ�?ົງຈັ�?ລັດຖະ
�?ານພັດທະນາ �?ລະ �?ານເຄື່ອນ�?້າ�?. ໃນນັ້ນ �?ານພັດທະນາ                 ບານ ໂດ�?�?ານເພີ່ມຄວາມຮັບຮູ້�?່ຽວ�?ັບນິຕິ�?�?າຕ່າງໆ �?ລະ ສະໜັບ
ໄຟຟ້າຊົນນະບົດ �?ລະ �?ານມີຖະໜົນຫົນທາງໃນເຂດຊົນນະບົດ                 ສະໜູ ນ�?ານມີ ສ່ວ ນຮ່ ວ ມຂອງ�?ມ່ �?ິງໃນ�?ານຕັ ດສິ ນບັນຫາຢູ່�? ຕ່
ໄດ້ຊ່ວ�?ປະ�?ອບສ່ວນໃນ�?ານຫຼຸດຜ່ອນຊ່ອງຫວ່າງ ຄວາມ�?ຕ�?                  ລະຂັ້ນໃຫ້ຫຼາ�?ຂຶ້ນ.
ຕ່າງລະຫວ່າງ�?ິງ-ຊາ�? ດ້ວ�?�?ານຫຼຸດເວລາທີ່�?ມ່�?ິງໃຊ້ໃນ�?ານ
ເຮັດວຽ�?ໃນເຮືອນ. ອັດຕາ�?ານຂະຫ�?າ�?ຕາໜ່າງໄຟຟ້າໃຊ້ໃນຄົວ               �?ອບ�?ານປົ�?ຄອງ: ສະຫະພັນ�?ມ່�?ິງລາວຖື�?ມອບ�?າ�?ໃຫ້ເປັນ
ເຮືອນໄດ້ເພີ່ມຂຶ້ນຈາ�? 18% ໃນປີ 1995 ມາເປັນ 72% ໃນປີ 2010,        ຕົວ�?ທນ�?ມ່�?ິງລາວທຸ�?ຊົນເຜົ່າ �?ລະ ປົ�?ປ້ອງສິດທິຜົນປະໂຫ�?ດ
�?ຕ່ຄົວເຮືອນທີ່ທຸ�?�?າ�? �?ລະ ມີຫົວໜ້າຄອບຄົວເປັນ�?ມ່�?ິງ�?ັງເປັນ        ຂອງ�?ມ່�?ິງ. ຄຽງຄູ່�?ັນນີ້ ຄະນະ�?�?າມະ�?ານ�?ຫ່ງຊາດເພື່ອຄວາມ
ພາ�?ສ່ວນທີ່�?ັງບ�?່ທັນມີໄຟຟ້າໃຊ້. �?ານຂະຫ�?າ�?ຕາໜ່າງຖະໜົນ             �?້າວໜ້າຂອງ�?ມ່�?ິງໄດ້ຖື�?ສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນໃນປີ 2003 ເພື່ອເປັນອົງ
ຫົນທາງເປັນ�?ານສ້າງໂອ�?າດໃຫ້�?ມ່�?ິງ �?ລະ ຜູ້ຊາ�?ສາມາດເຂົ້າ            �?ານປະສານງານ�?ຫ່ງຊາດ ໃນ�?ານໃຫ້ຄວາມສຳຄັນຕ�?່ຄວາມສະ
ເຖິງ�?ານບ�?ລິ�?ານຕ່າງໆ �?ລະ ມີໂອ�?າດໄດ້ມີວຽ�?ເຮັດງານທຳ. �?ຕ່           ເ�?ີພາບ�?ິງ-ຊາ�?ໃນ�?ານວາງ�?ຜນງານ �?ລະ ນະໂ�?ບາ�?�?ານພັດ
�?ານຂະຫ�?າ�?ຫົນທາງສູ່ເຂດຫ່າງໄ�?ສອ�?ຫຼີ�? �?�?�?ັງມີຄວາມສ່ຽງ              ທະນາຕ່າງໆ. ໃນລະຫວ່າງ ປີ 1990 �?ລະ 2010, ອັດຕາສ່ວນ
ໃ�?່ສຳລັບ�?ມ່�?ິງເຊັ່ນ: �?ານສຳພັດ�?ັບພະ�?າດຕິດຕ�?່ �?ລະ �?ານຄ້າ          ຂອງສະມາຊິ�?�?ມ່�?ິງໃນສະພາ�?ຫ່ງຊາດ�?ມ່ນເພີ່ມຂຶ້ນຈາ�? 6%
ມະນຸດ. �?ານຂຸດຄົ້ນບ�?່�?ຮ່ �?ລະ ພະລັງງານໄຟຟ້ານ�?້າຕົ�?ໄດ້ປະ�?ອບ        ມາເປັນ 25%; ໃນປີ 2002 ຄະນະ�?ຳມະທິ�?ານສຳລັບ�?ມ່�?ິງໄດ້
ສ່ວນ 2.5% ຂອງອັດຕາ�?ານເຕີບໂຕທາງດ້ານເສດຖະ�?ິດໂດ�?                   ຮັບ�?ານສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນເພື່ອສົ່ງເສີມຄວາມ�?້າວໜ້າຂອງ�?ມ່�?ິງ. �?ຕ່ວ່າ
ລວມ 7% ຕ�?່ປີ ນັບ�?ຕ່ປີ 2007 ຫາ 2010. �?ຕ່ວາ         ່ ບ
                                           ່ ຄຽງຄູ�? ັ ຜົນປະ     �?ມ່ �?ິ ງ �?ັ ງ ພົ ບ ຄວາມຫ�?ຸ້ ງ �?າ�?ໃນ�?ານມີ ສ່ ວ ນຮ່ ວ ມຢ່ າ ງສະເ�?ີ
ໂຫ�?ດ�?າດມາໄດ້ເຊິ່ງສ່ວນໃຫ�?່�?ມ່ນສາມາດເຫັນໄດ້ໃນຂັ້ນສູນ�?າງ           ພາບທາງດ້ານປະລິມານ �?ລະ ຄຸນນະພາບ.
�?ລະ ທ້ອງຖິ່ນ, ມັນ�?ັງມີຄວາມສ່ຽງຊ້ອນທາງດ້ານເສດຖະ�?ິດ-ສັງຄົມ
ເຊັ່ນ: ບັນຫາດິນທຳມາຫາ�?ິນບ�?່ພຽງພ�?, �?ານສູນເສ�?ຊັບພະ�?າ              ຄວາມຮຸນ�?ຮງຕ�?່�?ມ່�?ິງ:    �?ານລາ�?ງານຢ່າງເປັນລະບົບ�?່ຽວ�?ັບ
�?ອນ, ຄວາມບ�?່�?ັ້ນຄົງທາງດ້ານສະບຽງອາຫານ �?ລະ �?ານຖົດ                 ຄວາມຮຸນ�?ຮງພາ�?ໃນຄອບຄົວ�?ມ່ນ�?ັງຈ�?າ�?ັດ, �?ຕ່�?�?ລະນີຄວາມ
ຖອ�?ຂອງຄຸນຄ່າທາງສັງຄົມ �?ັງເປັນບັນຫາຄຸ�?ຄາມ ທີ່ມີຜົນ�?ະ             ຮຸນ�?ຮງທີ່ໄດ້ຮັບລາ�?ງານ�?ມ່ນເທົ່າ�?ັບອັດຕາສະເລ່�?ຂອງພາ�?
ທົບຕ�?່ຄວາມສະເ�?ີພາບລະຫວ່າງບົດບາດ�?ິງ-ຊາ�?.                         ພື້ນ. ສປປ ລາວ �?ັງບ�?່ທັນມີ�?ານບ�?ລິ�?ານທີ່ພຽງພ�? ເພື່ອໃຫ້ຄວາມ
                                                                ຊ່ວ�?ເຫຼືອໃນ�?ານ�?�?້ໄຂບັນຫາຄວາມຮຸນ�?ຮງຕ�?່�?ມ່�?ິງ �?ຕ່�?ອບນິ

�?ານມີສ່ວນຮ່ວມຂອງ�?ມ່�?ິງ                                          ຕິ�?�?າ�?ຫ່ງຊາດ�?ມ່ນນັບມື້ນັບໄດ້ຮັບຮູ້ສິດທິຂອງ�?ມ່�?ິງເພີ່ມຂຶ້ນ.

ໃນ�?ານປະ�?ອບຄວາມຄິດເຫັນ                                           ຂົງເຂດ �?ລະ ຄວາມສ່ຽງທີ່ປະ�?ົດຕົວຂຶ້ນ
�?ລະ ຢູ່ໃນຕຳ�?ໜ່ງຕັດສິນບັນຫາ
                                                                ສະພາບເສດຖະ�?ິດທີ່ພວມຂະຫ�?າ�?ຕົວໃນ ສປປ ລາວ ເຮັດໃຫ້
�?ານມີສ່ວນຮ່ວມຂອງ�?ມ່�?ິງໃນ�?ານປະ�?ອບຄວາມຄິດເຫັນ �?ລະ                 ມີທັງໂອ�?າດເ�?ີດຂຶ້ນໃ�?່ຫຼາ�?ຂຶ້ນ �?ລະ ໄພຄຸ�?ຄາມທີ່ອາດຈະຕາມ

                                                                                                                                          7
ມາ. ໃນນັ້ນ ບັນຫາຕົ້ນຕ�?ອາດຈະ�?ມ່ນສິ່ງທ້າທາ�?�?ອບ�?�?ງໃນ�?ານ
ເຊື່ອມໂ�?ງ�?ັບພາ�?ພື້ນ �?ລະ �?ານຄ້າ; ບັນຫາ�?ານ�?ົ�?�?້າ�?ຖິ່ນຖານ
(ລວມທັງພາບສະທ້ອນຂອງ�?ານ ຄ້າມະນຸດ) �?ລະ ຄວາມສ່ຽງຕ່າງໆ
ທີ່ນັບມື້ເພີ່ມຂຶ້ນຈາ�?ສະພາບ�?ານປ່ຽນ�?ປງຂອງດິນຟ້າອາ�?າດ.

�?ານເຊື່ອມໂ�?ງ�?ັບພາ�?ພື້ນ: �?ານເຊື່ອມໂ�?ງທາງດ້ານເສດຖະ
�?ິດ�?ັບບັນດາປະເທດເພື່ອນບ້ານທີ່ນັບມື້ນັບຫຼາ�?ຂຶ້ນ ເຮັດໃຫ້ມີທັງ
ໂອ�?າດ �?ລະ ຄວາມສ່ຽງທີ່ເພີ່ມຂຶ້ນ. �?ານເປີດເສລີທາງດ້ານ�?ານ
ຄ້າ �?ລະ �?ານເຊື່ອມໂ�?ງ�?ັບພາ�?ພື້ນ ຈະສ້າງໂອ�?າດທາງທຸລະ�?ິດ
ສ�?າລັບອຸດສະຫະ�?�?າທີ່ມີ�?ມ່�?ິງເປັນສ່ວນໃຫ�?່ �?ຕ່ຄວາມເຂົ້າໃຈ
�?່ຽວ�?ັບຜົນ�?ະທົບໃນວົງ�?ວ້າງຕ�?່ບົດບາດ�?ິງ-ຊາ�?�?ມ່ນ�?ັງບ�?່ພຽງ
ພ�?. ສະນັ້ນຄວນສ້າງໂອ�?າດຕ່າງໆເພື່ອເພີ່ມທະວີຄວາມຮ່ວມມືໃນ
ພາ�?ພື້ນໃນ�?ານ�?�?້ໄຂບັນຫາລະຫວ່າງຊາ�?�?ດນ ລວມທັງບັນຫາ
�?ານເຄື່ອນ�?້າ�?ຖິ່ນຖານວຽ�?ງານ, ສາທາລະນະສຸ�? �?ລະ �?ານ
ປ່ຽນ�?ປງຂອງສະພາບດິນຟ້າອາ�?າດ.

�?ານເຄື່ອນ�?້າ�?ຖິ່ນຖານ �?ລະ �?ານຄ້າມະນຸດ: ບັນຫາ�?ານ
ເຄື່ອນ�?້າ�?ຖິ່ນຖານພາ�?ໃນປະເທດ �?ລະ ຂ້າມປະເທດເປັນປະ�?ົດ
�?ານ�?່ຽວ�?ັບບົດບາດ�?ິງ-ຊາ�?ທີ່ມີມາດົນນານ. ຄົນສ່ວນໃຫ�?່ທີ່ໄປ
ເຮັດວຽ�?ຢູ່ປະເທດໄທ�?ມ່ນຊາວໜຸ່ມອາ�?ຸລະຫວ່າງ 15-25 ປີທີ່ຢູ່
ລຽບຕາມຊາ�?�?ດນ. ໃນນັ້ນ �?ມ່�?ິງຊົນເຜົ່າຂະມຸ-ມອນ �?ລະ ຕີເບດ
-ພະມ້າ�?ວມເອົາສັດສ່ວນບ�?່ໜ້ອ�? �?ຕ່ມີຕົວເລ�?ທີ່ບ�?່ຊັດເຈນ�?້ອນ
ວ່າຄົນສ່ວນໃຫ�?່�?ົ�?�?້າ�?ຖິ່ນຖານ�?ບບຜິດ�?ົດ�?າ�?. ຕາມ�?ານ
ລາ�?ງານຕ່າງໆ, �?ິງໜຸ່ມ �?ລະ ເດັ�?�?ິງທີ່ຕົ�?ເປັນຜູ້ເຄາະຮ້າ�?                  ຮູບພາບໂດ�? ທະນາຄານໂລ�?
ຂອງ�?ານຄ້າມະນຸດ�?ມ່ນຖື�?ບັງຄັບໃຫ້ເປັນໂສເພນີ �?ລະ ເຮັດວຽ�?
ຮັບໃຊ້ໃນບ້ານ.                                                         ສະຫຼຸບ �?ລະ ຂ�?້ສະເໜີ
�?ານປ່ຽນ�?ປງຂອງສະພາບດິນຟ້າອາ�?າດ:                  ມາຮອດປັດຈຸບັນ         ສປປ ລາວ ພວມຢູໃ        ່ ນບາດ�?້າວທີ່ສຳຄັນໃນ�?ານ�?ູນໃຊ້ທາ   ່ �?ຮງສັງ
ບົ ດ ບາດຂອງ�?ມ່ �?ິ ງ ໃນ�?ານບັ ນ ເທົ າ ຜົ ນ �?ະທົ ບ ຂອງສະພາບອາ            ລວມຂອງ�?ານຂະຫ�?າ�?ຕົວທາງດ້ານເສດຖະ�?ິດຂອງປະເທດ ເພື່ອ
�?າດ �?ລະ �?ານປັບຕົວເຂົ້າ�?ັບ�?ານປ່ຽນ�?ປງຂອງສະພາບອາ�?າດ                      ປັບປຸງ�?ານພັດທະນາຊັບພະ�?າ�?ອນມະນຸດ �?ລະ ຮັບປະ�?ັນໃຫ້ສງ              ັ
�?ັງບ�?່ທັນໄດ້ຮັບ�?ານສະໜັບສະໜູນຢ່າງພຽງພ�?.            ສະພາບໄພນ�?້າ         ຄົມໄດ້ຮບ ັ ຜົນປະໂຫ�?ດສູງສຸດຈາ�?ຊັບພະ�?າ�?ອນທຳມະຊາດຂອງ
ຖ້ວມ �?ລະ ໄພ�?ຫ້ງ�?ລ້ງທີ່ບ�?່ສາມາດຄາດເດົາໄດ້ �?ລະ �?ານມີ�?ມ່                 ຕົນ. ເພື່ອໃຫ້ບັນລຸເປົ້າ�?າ�?ເຫຼົ່ານີ້, ມັນມີຄວາມຈ�?າເປັນຕ້ອງ�?ົ�?ສູງ
ນ�?້າຂອງໄຫຼຜ່ານທິດຕາເວັນຕົ�?ຂອງປະເທດເຮັດໃຫ້ ສປປ ລາວ                     ຄວາມສະເ�?ີພາບລະຫວ່າງ �?ິງ-ຊາ�? �?ລະ ສ້າງຄວາມສາມາດ
ມີຄວາມສ່ຽງຕ�?່�?ານປ່ຽນ�?ປງຂອງສະພາບອາ�?າດຫຼາ�?ຂຶ້ນ. �?ຜນ                     ຂອງ�?ມ່ �?ິ ງ ໃຫ້ ເ ປັ ນ ຈຸ ດ ໃຈ�?າງຂອງ�?ຜນພັ ດ ທະນາ�?ຫ່ ງ ຊາດ.
ພັ ດ ທະນາເສດຖະ�?ິ ດ ສັ ງ ຄົ ມ �?ຫ່ ງ ຊາດໄດ້ ປ ະເມີ ນ ວ່ າ ຜົ ນ �?ະທົ ບ   ບົດລາ�?ງານສະບັບນີ້ໄດ້ສະເໜີວ່າ ພາ�?ລັດມີບົດບາດທີ່ສ�?າຄັນໃນ
ທາງລົບຕ�?່ລວມ�?ອດຜະລິດຕະພັນພາ�?ໃນ (GDP) ທີ່ເ�?ີດຈາ�?                       �?ານວາງນະໂ�?ບາ�? ເພື່ອ�?ນໃສ່�?ານຫຼຸດຜ່ອນຄວາມ�?ຕ�?ໂຕນ
ຄວາມສ່ຽງຕ່າງໆຂອງ�?ານປ່ຽນ�?ປງຂອງສະພາບດິນຟ້າອາ�?າດ                         ລະຫວ່າງ �?ິງ-ຊາ�?ສຳຫຼັບພາ�?ສ່ວນທີ່ບ�?່ສາມາດປັບຕົວໃຫ້ທັນ�?ັບ
�?ມ່ນປະມານ 1.1%. ຄວາມຮັບຜິດຊອບດັ້ງເດີມຂອງ�?ມ່�?ິງໃນຄົວ                   �?ານຂະຫ�?າ�?ຕົວທາງດ້ານເສດຖະ�?ິດ �?ລະ ພາ�?ສ່ວນທີ່ດ້ອ�?ໂອ
ເຮືອນ �?ລະ ຊຸມຊົນໃນຖານະເປັນຜູ້ປົ�?ປັ�?ຮັ�?ສາຊັບພະ�?າ�?ອນ                    �?າດທີ່ອາດໄດ້ຮັບຜົນ�?ະທົບຫຼາ�?�?ວ່າ�?ູ່.
ທ�?າມະຊາດ ມີສ່ວນເຮັດໃຫ້ພວ�?ເຂົາສາມາດປະ�?ອບສ່ວນໃນ�?ານ
ປະຕິບັດ�?ຸດທະສາດເພື່ອປັບຕົວໃຫ້ເຂົ້າ�?ັບສະພາບ�?ວດລ້ອມທີ່ມີ                ຕາຕະລາງຕ�?່ໄປນີ້ ສັງລວມບັນດາຂ�?້ສະເໜີທີ່ພົວພັນ�?ັບບັນຫາຕົ້ນ
�?ານປ່ຽນ�?ປງ�?ຕ່ວ່າ�?ັງບ�?່ທັນມີໂອ�?າດໄດ້ປະ�?ອບສ່ວນຢ່າງເຕັມ                  ຕ�?ດັ່ງທີ່�?່າວຂ້າງເທິງນັ້ນຄື: �?ານເຂົ້າເຖິງ�?ານບ�?ລິ�?ານໃນ�?ານພັດ
ສ່ວນ. ໃນນັ້ນ ອາດຈະມີ�?ານສະໜັບສະໜູນໃຫ້�?ມ່�?ິງຫັນໄປອາ                     ທະນາຊັບພະ�?າ�?ອນມະນຸດ, ໂອ�?າດທາງດ້ານເສດຖະ�?ິດ, �?ານ
ໃສພະລັງງານສະອາດເພື່ອໃຊ້ໃນຄົວເຮືອນ �?ລະ ຮັ�?ສາບົດ                        ມີສ່ວນຮ່ວມຂອງ�?ມ່�?ິງໃນ�?ານປະ�?ອບຄວາມຄິດເຫັນ �?ລະ ຢູ່ໃນ
ບາດໃນ�?ານປົ�?ປ້ອງຊີວະນາໆພັນໄດ້ ໂດ�?ສະເພາະຢູເ              ່ ຂດພູດອ�?      ຕຳ�?ໜ່ງຕັດສິນບັນຫາ, ຂົງເຂດ �?ລະ ຄວາມສ່ຽງທີ່ປະ�?ົດຕົວຂຶ້ນ,
ທີ່ມີຄວາມສ່ຽງ �?ລະ ເຂດປ່າສະຫງວນ�?ຫ່ງຊາດ.                                �?ລະ �?ານໃຫ້ຄວາມສຳຄັນຕ�?່ບົດບາດ�?ິງຊາ�?ໂດ�?ລວມ.




8
9
ຕາຕະລາງ 1: ຂ�?້ສະເໜີໂດ�?ສັງເຂບ

 �?ານເຂົ້າເຖິງ�?ານບ�?ລິ�?ານໃນ�?ານພັດທະນາຊັບພະ�?າ�?ອນມະນຸດ

 ຂ�?້ສະເໜີ 1.1: ເພີ່ມພື້ນທີ່�?ານປົ�?ຄຸມ �?ລະ ຄຸນນະພາບ�?ານບ�?ລິ�?ານດ້ານສາທາລະນະສຸ�? ໂດ�?ເນັ້ນໃສ່ເຂດຫ່າງໄ�?ສອ�?ຫຼີ�? ໂດ�?
 ສະເພາະ�?ລ້ວ�?ມ່ນໃນຂົງເຂດສຸຂະພາບ�?ມ່ມານ, ສຸຂະພາບດ້ານເພດສ�?າພັນ �?ລະ ຈະເລີນພັນ �?ລະ ໂພຊະນາ�?ານ ໂດ�?ເອົາໃຈໃສ່
 ຕ�?່ບັນຫາຜູ້ໃຊ້ບ�?ລິ�?ານ �?ລະ ບົດບາດຂອງຜູ້ຊາ�? ໃນ�?ານເຂົ້າຫາ�?ານຮັ�?ສາສຸຂະພາບຂອງ�?ມ່ມານ.
 ຂ�?້ສະເໜີ1.2: ປັບປຸງ�?ານເຂົ້າເຖິງ�?ານສຶ�?ສາ ໂດ�?ລົງທຶນໃສ່ໂຮງຮຽນ �?ລະ �?ານບ�?ລິ�?ານດ້ານ�?ານສຶ�?ສາຢູ່ເຂດຊົນນະບົດເພື່ອຫຼຸດ
 ຜ່ອນຄວາມ�?ຕ�?ໂຕນລະຫວ່າງ�?ິງ-ຊາ�?, ຄວາມ�?ຕ�?ໂຕນພາ�?ໃນພາ�?ພື້ນ �?ລະ ທັດສະນະຄະຕິໂດ�?ລວມ�?່ຽວ�?ັບບົດບາດ�?ິງ-
 ຊາ�?ໃນ�?ານສຶ�?ສາຊັ້ນມັດທະ�?ົມ �?ລະ ອຸດົມ, �?ານ�?ຶ�?ອົບຮົມວິຊາຊີບ �?ລະ �?ານຮູ້ໜັງສືຂອງ�?ມ່�?ິງໄວ�?າງຄົນ.
 ຂ�?້ສະເໜີ 1.3: ເພີ່ມ�?ານເຂົ້າເຖິງນ້ຳສະອາດ �?ລະ ສຸຂະອະນາໄມ ໂດ�?ສະເພາະຢູ່ເຂດຊົນນະບົດ ພ້ອມດຽວ�?ັນ�?�?ຮັບປະ�?ັນວ່າ�?ມ່
 �?ິງໄດ້ປະ�?ອບຄ�?າຄິດເຫັນໃນ�?ານອອ�?�?ບບ �?ລະ ປົ�?ປັ�?ຮັ�?ສາ�?ຜນງານຕ່າງໆ.

 ໂອ�?າດທາງດ້ານເສດຖະ�?ິດ

 ຂ�?້ສະເໜີ 2.1: ສົ່ງເສີມ�?ຸດທະສາດ�?ານເຕີບໂຕທາງດ້ານ�?ຮງງານໃຫ້ຫຼາ�? �?ລະ ເສີມຂະຫ�?າ�?ໂອ�?າດ�?ານວ່າຈ້າງງານໃຫ້ທັງ�?ມ່�?ິງ
 �?ລະ ຜູ້ຊາ�?ຫຼາ�?ຂຶ້ນ ໂດ�?ສະເພາະ�?ລ້ວ ໃນບັນດາອຸດສະຫະ�?�?າທີ່ເ�?ີດຂຶ້ນໃ�?່ ເຊັ່ນ: ທ່ອງທ່ຽວ, ຕັດຫ�?ິບ, �?ລະ ປຸງ�?ຕ່ງອາຫານ.
 ຂ�?້ສະເໜີ 2.2: ຂະຫ�?າ�?�?ານເຂົ້າເຖິງ �?ລະ �?ານຄວບຄຸມປັດໄຈ�?ານຜະລິດສ�?າລັບ�?ະສິ�?�?າ �?ລະ ວິສາຫະ�?ິດທີ່ບ�?່�?ມ່ນ�?ະສິ�?�?າ ສ�?າ
 ລັບ�?ມ່�?ິງ ລວມທັງ�?ານເຂົ້າເຖິງ�?ານເງິນ, ທີ່ດິນ, �?ານຂະຫ�?າ�?�?ະສິ�?�?າ �?ລະ �?ານ�?ຶ�?ອົບຮົມດ້ານທຸລະ�?ິດ.
 ຂ�?້ສະເໜີ 2.3: ປັບປຸງ�?ານເຊື່ອມສານບົດບາດ�?ິງ-ຊາ�?ເຂົ້າໃນ�?ານລົງທຶນດ້ານພື້ນຖານໂຄງລ່າງ ໂດ�?�?ານຂະຫ�?າ�?�?ານເຂົ້າ
 ເຖິງໄຟຟ້າສ�?າລັບຄົວເຮືອນທີ່ມີ�?ມ່�?ິງເປັນຫົວໜ້າ �?ລະ ປັບປຸງ�?ານ�?ບ່ງປັນຜົນປະໂຫ�?ດ �?ລະ �?ານມີສ່ວນຮ່ວມຂອງ�?ມ່�?ິງໃນ�?ານ
 ດ�?າເນີນ�?ານຂົນສົ່ງ, �?ານຂຸດຄົ້ນ ບ�?່�?ຮ່ �?ລະ �?ານສ້າງພະລັງງານໄຟຟ້າ.

 �?ານມີສ່ວນຮ່ວມຂອງ�?ມ່�?ິງໃນ�?ານປະ�?ອບຄວາມຄິດເຫັນ �?ລະ ຢູ່ໃນຕຳ�?ໜ່ງຕັດສິນບັນຫາ

 ຂ�?້ສະເໜີ 3.1: ປັບປຸງຄວາມອາດສາມາດ �?ລະ ສະໜັບສະໜູນອົງ�?ອນ ເພື່ອສ້າງ�?ົນໄ�? ເຊື່ອມສານ ບົດບາດ�?ິງຊາ�?.
 ຂ�?້ສະເໜີ 3.2: ສະໜັບສະໜູນຄວາມ�?້າວໜ້າຂອງ�?ມ່�?ິງ ໃນ�?ານເປັນຕົວ�?ທນ�?ມ່�?ິງເຂົ້າໃນຄະນະລັດຖະບານລະດັບຊາດ �?ລະ
 ທ້ອງຖິ່ນ.
 ຂ�?້ສະເໜີ 3.3: ຫລຸດຜ່ອນເຫດ�?ານຄວາມຮຸນ�?ຮງຕ�?່�?ມ່�?ິງ ໂດ�?ພະ�?າ�?າມປັບປຸງນິຕິ�?�?າ �?ລະ ເພີ່ມຄວາມພະ�?າ�?າມປູ�?ຈິດສ�?ານຶ�?
 �?�?່ສາທາລະນະຊົນ �?ລະ ປັບປຸງຄວາມອາດສາມາດຂອງ�?ານບ�?ລິ�?ານດ້ານສາທາລະນະສຸ�?, �?ານບັງຄັບໃຊ້�?ົດ�?າ�? �?ລະ �?ານບ�?
 ລິ�?ານດ້ານ�?ານປົ�?ປ້ອງຕ່າງໆ.

 ຂົງເຂດ �?ລະ ຄວາມສ່ຽງທີ່ປະ�?ົດຕົວຂຶ້ນ

 ຂ�?້ສະເໜີ 4.1: ສະໜັບສະໜູນ�?ານປຶ�?ສາຫາລືນະໂ�?ບາ�?ພາ�?ພື້ນ �?່ຽວ�?ັບ�?ານເສີມສ້າງຖານ�?ານລົງທຶນໃສ່ບຸ�?ຄະລາ�?ອນເພດ�?ິງ
 ເພື່ອໃຫ້ໄດ້ຮັບໂອ�?າດ �?ລະ ຫລຸດຜ່ອນຄວາມສ່ຽງຈາ�?�?ານເຊື່ອມໂ�?ງ�?ັບພາ�?ພື້ນ, ເຊັ່ນ ຜ່ານ�?ານສະໜັບສະໜູນ�?ຸ່ມປະຕິບັດງານ
 ຂອງ GMS �?່ຽວ�?ັບ�?ານພັດທະນາຊັບພະ�?າ�?ອນມະນຸດ �?ລະ �?ຜນງານລິເລີ່ມລັດຖະມົນຕີປະເທດລຸ່ມ�?ມ່ນ�?້າຂອງ ເພື່ອຕ�?່ຕ້ານ�?ານ
 ຄ້າມະນຸດ.
 ຂ�?້ສະເໜີ 4.2: ປັບປຸງຜົນໄດ້ຮັບ ສ�?າລັບປະຊາຊົນທີ່ເຄື່ອນ�?້າ�?ຖິ່ນຖານທີ່ມີຄວາມສ່ຽງ ໂດ�?�?ານ ປັບປຸງນິຕິ�?�?າ, ປັບປຸງ�?ານບ�?ລິ�?ານ
 �?ລະ ສ້າງຄວາມເຂັ້ມ�?ຂງດ້ານ�?ົນໄ�?ຕ�?່ຕ້ານ�?ານຄ້າມະນຸດ.
 ຂ�?້ສະເໜີ 4.3: ພິຈາລະນາ�?ານເຊື່ອມສານວຽ�?ງານບົດບາດ�?ິງ-ຊາ�?ເຂົ້າ�?ັບ�?ານຫຼຸດຜ່ອນ�?ານປ່ອ�?ອາ�?ພິດເຮືອນ�?�?້ວ, ມາດຕະ
 �?ານປັບໂຕເຂົ້າ�?ັບ�?ານປ່ຽນ�?ປງຂອງສະພາບອາ�?າດ �?ລະ �?ານວາງ�?ຜນ�?ານຕ�?່ຕ້ານ�?ັບໄພພິບັດ, �?ລະ ຮັບປະ�?ັນວ່າ�?ມ່�?ິງມີ
 ສ່ວນຮ່ວມໃນ�?ານປຶ�?ສາຫາລືບັນຫາດັ່ງ�?່າວ �?ລະ ມີສ່ວນຮ່ວມໃນຂັ້ນຕອນຕັດສິນບັນຫາຢູ່ຂັ້ນສູນ�?າງ, ພາ�?ພື້ນ �?ລະ ທ້ອງຖິ່ນ.

 �?ານໃຫ້ຄວາມສຳຄັນຕ�?່ບົດບາດ�?ິງ-ຊາ�?

 ຂ�?້ສະເໜີ 5.1: ໃຊ້ສະຖິຕິ�?�?�?ເພດໃນ�?ານ�?ຳນົດຕົວຊີ້ວັດ �?ລະ ເປົ້າ�?າ�?ຂອງ�?ານວາງ�?ຜນ, �?ານຈັດຕັ້ງປະຕິບັດ, �?ລະ �?ານຕິດ
 ຕາມປະເມີນຜົນ. ພ້ອມ�?ັນນັ້ນ�?�?�?ົ�?ສູງຄວາມອາດສາມາດຂອງອົງ�?ານຈັດຕັ້ງ ຂອງລັດ ຢູ່ໃນຂົງເຂດດັ່ງ�?່າວ.
 ຂ�?້ສະເໜີ 5.2: ວິເຄາະ ທ່າອຽງຂອງຄວາມສະເ�?ີພາບລະຫວ່າງ �?ິງ-ຊາ�? ທີ່ຕິດພັນ�?ັບຄວາມ�?ຕ�?ໂຕນທີ່ມີຢູ່ໃນປະເທດ ລະຫວ່າງ
 ຕົວເມືອງ �?ລະ ຊົນນະບົດ, ລະຫວ່າງພາ�?ພື້ນ �?ລະ ລະຫວ່າງຊົນເຜົ່າຕ່າງໆ.




10