ՀԱՅԱՍՏԱՆ. ԱՂՔԱՏՈՒԹՅԱՆ ԿՐՃԱՏՈՒՄ ԵՎ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԲԱՐԵԿԵՑՈՒԹՅՈՒՆ Հարավային Կովկասի աղքատության հարցերի թիմ Համաշխարհային բանկի Աղքատության և հավասարության վարչություն 4 հոկտեմբերի, 2016 թ. Խոսք երախտագիտության Աղքատության գնահատումն իրականացվել է 2016 թվականի ֆինանսական տարվա՝ Հարավային Կովկասի աղքատության գնահատման ծրագրային տեխնիկական աջակցության շրջանակներում (P156449): Հայաստանի աղքատության գնահատումն իրականացնող թիմի անդամներն են Նիսթա Սինհան (առաջադրանքն իրականացնող թիմի ղեկավար), Մորից Մեյերը, Փոլ Անդրես Կորալ Ռոդասը, Քադիմ Էրվին Խանը և Սասուն Ծիրունյանը: Վերլուծական աշխատանքին նպաստել են քննարկումները Գոհար Գյուլումյանի, Լորա Բեյլիի, Ալեքսան Հովհաննիսյանի հետ, ինչպես նաև Համաշխարհային բանկի երևանյան գրասենյակի թիմից ստացած մանրամասն կարծիքները: Արփինե Ազարյանը և Արմադա Կարկանին աջակցել են կազմակերպչական և ընթացիկ հարցերում: Զեկույցը կազմվել է Մերսի Միյանգ Թեմբոնի, Լորա Բեյլիի, Կառոլինա Սանչեզ-Պարամոյի և Ռաշմի Շանքարի ուղղորդմամբ: Անկախ փորձագիտական կարծիք են տրամադրել Կառոլինա Դիազ-Բոնիլլան և Կոնգյան Թանը: Թիմը շնորհակալություն է հայտնում Հայաստանի Հանրապետության ազգային վիճակագրական ծառայությանը (ՀՀ ԱՎԾ) և 2016 թվականի մայիսին Երևանում կայացած խորհրդակցական աշխատաժողովի մասնակիցներին ստացված բոլոր դիտողությունների և կարծիքների համար: Հայաստան. Աղքատության կրճատում և ընդհանուր բարեկեցություն, 1 Հարավային Կովկասի աղքատության հարցերի թիմ Ամփոփ տեղեկանք. աղքատության կրճատման և ընդհանուր բարեկեցության պատկերը  Տնտեսական աճի շնորհիվ ավելանում են եկամտային բոլոր քվինտիլների սպառողական ծախսերը և նվազում է աղքատությունը: Ողջ բնակչության համեմատ՝ ամենացածր եկամուտ ունեցող 40 տոկոսի համար սպառողական ծախսերի աճն ավելի փոքր է:  2010-2014 թթ. ընթացքում աղքատությունը Հայաստանում նվազել է: Միջազգային համեմատության արդյունքներով՝ Հայաստանը դեռևս աղքատության ամենաբարձր մակարդակն ունեցող երկրներից է Եվրոպայում և Կենտրոնական Ասիայում, իսկ 2009 թ. համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամից հետո երկիրը շատ փոքր առաջընթաց է ունեցել:  Չնայած բոլոր տնային տնտեսությունների սպառողական ծախսերի դրական աճին՝ (i) Երևանի, մյուս քաղաքների և գյուղերի միջև դեռևս կան տարածաշրջանային մեծ անհամաչափություններ, (ii) դեռևս առկա է աղքատության նկատմամբ խոցելիություն, իսկ (iii) կյանքի պայմանների ոչ նյութական չափանիշներն ընդգծում են խզումը զարգացման մասով: Հայաստան. Աղքատության կրճատում և ընդհանուր բարեկեցություն, 2 Հարավային Կովկասի աղքատության հարցերի թիմ Ամփոփ տեղեկանք. եկամուտների աճը և աղքատության կրճատումը պայմանավորող գործոնները  Եկամտի աճ և աղքատության կրճատում: Աղքատության ցուցանիշի անկմանը նպաստել են՝ (i) զբաղվածության և աշխատավարձերի ավելի բարձր մակարդակը, ինչպես նաև գյուղատնտեսական արտադրանքի վաճառքի ծավալների աճը, (ii) դրամական փոխանցումները և (iii) սոցիալական ոլորտում կատարվող ծախսերը, օրինակ՝ կենսաթոշակները:  Աշխատաշուկաներ: Ծառայությունների և արտադրական գործունեության աճը հանգեցրել է զբաղվածության լրացուցիչ հնարավորությունների և ավելի բարձր աշխատավարձերի: Գյուղմթերքների վաճառքի ծավալների աճը նպաստավոր է եղել գյուղական բնակավայրերի համար: Աղքատ ընտանիքների անդամները՝ (i) ավելի հաճախ են գործազուրկ, (ii) ավելի քիչ ժամեր են աշխատում, (iii) հաճախ ժամանակավոր կամ սեզոնային աշխատողներ են և (iv) ավելի քիչ են պաշտպանված, ինչը պայմանավորված է այլ տեսակի պայմանագրերով: Այլ քաղաքային բնակավայրերում ստեղծված չեն զբաղվածության բավարար հնարավորություններ մասնավոր հատվածում (ոչ գյուղատնտեսական ոլորտում) գյուղատնտեսական ոլորտում զբաղվածության կրճատվող ծավալները կլանելու համար:  Միգրացիա: Միջազգային միգրացիան աշխատանքի հնարավորություններ է ստեղծում ծովային սահմաններ չունեցող երկրի համար: Միաժամանակ դրամական փոխանցումներն էական տատանումների են ենթարկվում՝ պայմանավորված տնտեսական միջավայրում տեղի ունեցող փոփոխություններով:  Հարկաբյուջետային մեխանիզմներ: Ընդհանուր առմամբ, հարկերն ու պետության կողմից կատարվող ծախսերը կրճատում են աղքատությունը և անհավասարությունը: Կենսաթոշակները եկամտի կարևոր աղբյուր են, իսկ ընտանեկան նպաստի ծրագրով (ԸՆԾ) կատարվող փոխանցումները նվազեցնում են աղքատության ինտենսիվությունը: Այդուհանդերձ ԸՆԾ-ի ներգործությունը փոքր է, քանի որ բյուջեն սահմանափակ է : Հայաստան. Աղքատության կրճատում և ընդհանուր բարեկեցություն, 3 Հարավային Կովկասի աղքատության հարցերի թիմ Ամփոփ տեղեկանք. քաղաքականության օրակարգը Քաղաքականության օրակարգը: Աղքատության և ընդհանուր բարեկեցության պատկերը հուշում է, որ քաղաքականության օրակարգի առանցքում պետք է լինի տնտեսական աճի ներառականությունը. (i) աջակցություն տնտեսական աճին, (ii) նպատակային ներդրումներ և (iii) աղքատների ու խոցելի խմբերի պաշտպանություն: Հայաստան. Աղքատության կրճատում և ընդհանուր բարեկեցություն. 4 Հարավային Կովկասի աղքատության հարցերի թիմ Հայաստանի օրակարգը. աղքատության կրճատում և ընդհանուր բարեկեցություն Համաշխարհային բանկի զույգ նպատակները Հայաստանում. միջազգային տեսանկյուն Վերջին միտումները. տնտեսական աճ, աղքատության կրճատում և ընդհանուր բարեկեցություն Աղքատության պատկերը. ովքեր են աղքատները, ինչպես են նրանք զգում աղքատությունը և որտեղ են ապրում Եկամուտների աճի և աղքատության կրճատման աղբյուրները. եկամուտների կառուցվածքը և փոփոխությունը ժամանակի ընթացքում Համախմբված ցուցանիշների հիմքում ընկած է երեք փաստ եկամուտների աճի ու մարտահրավերների վրա ներգործող պայմանների վերաբերյալ Քաղաքականության օրակարգը. աջակցություն, ներդրումներ և պաշտպանություն Հայաստան. Աղքատության կրճատում և ընդհանուր բարեկեցություն. 5 Հարավային Կովկասի աղքատության հարցերի թիմ ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ ԲԱՆԿ ԽՄԲԻ ՆՊԱՏԱԿՆԵՐԸ ՎԵՐՋ ՏԱԼ ԾԱՅՐԱՀԵՂ ԱՂՔԱՏՈՒԹՅԱՆԸ ԵՎ ԶԱՐԿ ՏԱԼ ՀԱՄԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԲԱՐԳԱՎԱՃՄԱՆԸ Համաշխարհային բանկի զույգ նպատակները Հայաստանում Միջազգային մոտեցում Միջազգային Տնտեսական աճը համեմատությունը նպաստել է ցույց է տալիս, որ Հայաստանի բոլոր աղքատության և տնային ընդհանուր տնտեսությունների բարեկեցության մասով սպառման ծավալների Հայաստանը վատ աճին և աղքատության արդյունքներ է կրճատմանը: գրանցել: Աղքատության կրճատում: 2014 թ. բնակչության 26.3 տոկոսն ապրում էր 2.5 ԱՄՆ դոլարի գնողունակությանը համարժեք միջազգային աղքատության գծից ներքև: 2010 թ. համեմատ՝ աղքատությունը կրճատվել է, սակայն աղքատ տնային տնտեսությունների տեսակարար կշիռը դեռևս ավելի մեծ է, քան մինչև համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամն էր, որը երկիրը պատուհասեց 2009 թ: ՀՆԱ աճ 2.5 ԱՄն դոլարի գնողունա- կություն Աղքատության միտումը՝ 2.5 ԱՄՆ դոլարի գնողունակության համարժեք միջազգային աղքատության գծի կիրառմամբ և աղքատության ազգային ցուցանիշը (դեղին գիծ): Հայաստանի ՀՆԱ-ի աճը (գծային դիագրամ): Ծանոթություն 1. Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկը ՏՏԿԱՀ-ի տվյալներից վերցված սպառման ագրեգացված ցուցանիշի կիրառմամբ՝՝ դրանք համապատասխանեցնելով միջազգային համեմատության համար: Ծանոթություն 2. Սպառման ազգային ագրեգատ (2009 թ. ընդունված մեթոդաբանության կիրառմամբ): Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի՝ սպառման ծավալների ներդաշնակեցված ցուցանիշների տվյալների բազա (ECAPOV, 2016 թ. մարտի 15-ի դրությամբ): 7 Միջազգային համեմատությունը ցույց է տալիս, որ Հայաստանն աղքատության ամենաբարձր ցուցանիշ ունեցող երկրներից է Եվրոպայում և Կենտրոնական Ասիայում: Մեկ շնչի հաշվով միևնույն ՀՆԱ-ի ցուցանիշն ունեցող այլ երկրներում գրանցվել է աղքատության ավելի ցածր մակարդակ. տնտեսական աճի և կյանքի պայմանների բաշխվածության բնույթը տարբերվում է տարածաշրջանի այլ երկրներից: Ղրղզստանի Հանրապետու թյուն 2014 Աղքատության մակարդակը. 2.5 ԱՄՆ դոլարի գնողունակության համարժեք միջազգային աղքատության գիծ (ձախից) և հարաբերությունը մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ-ի և «2.5 ԱՄՆ դոլարի գնողունակություն» միջազգային աղքատության ցուցանիշի միջև (աջից): Ծանոթություն. Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկը ՏՏԿԱՀ-ի տվյալներից վերցված սպառման ագրեգատի կիրառմամբ՝ դրանք համապատասխանեցնելով միջազգային համեմատության համար: Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի՝ սպառման ծավալների ներդաշնակեցված ցանիշների տվյալների բազա (ECAPOV՝ 2016 թ. մարտի 15-ի դրությամբ): 8 Ընդհանուր բարեկեցություն: 2009-2014 թթ. տնտեսական աճը նպաստել է ամենացածր՝ 40 տոկոսը կազմող տնային տնտեսությունների սպառողական ծախսերի աճին: Աճի բաշխվածությունն ի նպաստ աղքատ խավի չի եղել. համեմատաբար աղքատ տնային տնտեսություններն ավելի շատ բարիք են կորցրել ճգնաժամի ընթացքում և ավելի դանդաղ աճ են ունեցել դրանից հետո: Ընդհանուր բարեկեցություն. մեկ շնչի հաշվով միջին սպառողական ծախսի աճի ցուցանիշը Ամենացածր 40 Ընդհանուր բնակչությունը տոկոս Ընդհանուր բարեկեցության միտումները. մեկ շնչի հաշվով միջին սպառողական ծախսի աճի ցուցանիշը (%): Ծանոթություն. Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկը ՏՏԿԱՀ-ի տվյալներից վերցված սպառման ագրեգատի կիրառմամբ՝ դրանք համապատասխանեցնելով միջազգային համեմատության համար: Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի՝ սպառման ծավալների ներդաշնակեցված ցուցանիշների տվյալների բազա (ECAPOV, 2016 թ. մարտի 15-ի դրությամբ): 9 Միջազգային համեմատության արդյունքներով՝ 2009-2014 թթ. Հայաստանը (1) պատկանել է այն երկրների շարքին, որտեղ ամենացածր 40 տոկոսի և ողջ բնակչության սպառողական ծախսերի աճը դրական է եղել, սակայն (2) ամենացածր 40 տոկոսի պարագայում այդ ծավալն ավելի դանդաղ է աճել, քան ողջ բնակչության դեպքում : Ընդհանուր բարեկեցության պատկերը Եվրոպայում և Կենտրոնական Ասիայում, 2009 – 2014 թթ. Ամենացածր Ընդհանուր բնակչություն 40% Ղրղզստանի Հանրապետություն Հայաստան (2009-2014) Մոնտենեգրո (2009-2014) Սերբիա (2008-2013) (2009-2014) Ընդհանուր բարեկեցության վիճակը Եվրոպայում և Կենտրոնական Ասիայում՝ ամենացածր եկամուտ ունեցող 40 տոկոսի և ընդհանուր բնակչության սպառման ծավալների աճի ցուցանիշի կիրառմամբ (2008-2013 թթ. շրջակում): Ծանոթություն. Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկը ՏՏԿԱՀ-ի տվյալներից վերցված սպառման ագրեգատի կիրառմամբ՝ դրանք համապատասխանեցնելով միջազգային համեմատության համար: Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի՝ սպառման ծավալների ներդաշնակեցված ցուցանիշների տվյալների բազա (ECAPOV, 2016 թ. մարտի 15-ի դրությամբ): 10 Վերջին միտումները Տնտեսական աճ, աղքատության կրճատում և ընդհանուր բարեկեցություն Տնտեսության վերականգնման շնորհիվ Սպառման ծավալների Աղքատության բարձրացել է Հայաստանի աճը դրսևորում է դինամիկան բոլոր տնային տատանումներ և վկայում է մեծ թվով տնտեսությունների անհամաչափություններ անապահով կենսամակարդակը և եկամտային բոլոր ընտանիքների կրճատվել է քվինտիլներում: աղքատությունը: մասին: 2010-2014 թթ. աղքատության կրճատման շրջանը տեղ է գտել դանդաղ տնտեսական աճի պայմաններում. դրան հաջորդել է համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամը, որը Հայաստան հասավ 2009-ին, այժմ երկրում աճի տեմպը շատ ավելի դանդաղ է, քան նախաճգնաժամային շրջանում: Մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ-ի աճի ցուցանիշը: Ծանոթություն. աճի ցուցանիշի հիմքում ընկած են իրական ՀՆԱ-ում տեղ գտած տարեկան փոփոխությունները (ընթացիկ շուկայական գներով): Աղբյուրը՝ Համաշխարհային զարգացման ցուցանիշներ՝ հրապարակված Համաշխարհային բանկի կողմից: Համաշխարհային բանկի հրապարակած՝ կանխատեսումը 2015-2017 թթ. վերաբերյալ (2016 թ. մարտ): 12 Հայաստանում աղքատությունը կրճատվել է՝ 2010 թ. 35.8 տոկոս ցուցանիշից 2014 թ. հասնելով 30.0 տոկոսի (աղքատության ազգային գիծ): Միևնույն ժամանակահատվածում աղքատ տնային տնտեսությունները սպառման ծավալների դրական աճ են գրանցել և մոտեցել են աղքատության գծին: Սակայն աղքատության կրճատման այս տեմպն ավելի դանդաղ է նախաճգնաժամային տարիների տեմպի համեմատ (2004-2007 թթ.): Հայաստանի աղքատության ցուցանիշը 2004-2014 թվականներին Հայաստանի աղքատության ցուցանիշը 2004-2014 թթ.: Ծանոթություն. Սպառման ազգային ագրեգատ (2009-ին ընդունված մեթոդաբանության կիրառմամբ): Աղբյուրը՝ Սոցիալական պատկերը և աղքատությունը, 2015 թ: 13 Վերջին աճի ժամանակաշրջանը դրական է ազդել եկամտային բոլոր քվինտիլների վրա և ապահովել է նրանց սպառման մակարդակների աճ: Բայց և այնպես աղքատության կրճատումը կարող էր և ավելին լինել, եթե աղքատ տնային տնտեսությունների աճի տեմպը հավասար լիներ համեմատաբար հարուստ տնային տնտեսությունների աճի տեմպին: Աճի կոր Դատտի և Ռավալիոնի մեթոդաբանությունը Հայաստան (2010-2014) Հայաստանի համար, 2010-2014 թթ. Աղքատության Աղքատության 8 poverty rate poverty gap Սպառման փոփոխություն մակարդակ խորություն 6 4 2 0 -2 -4 -6 -8 -10 -12 Փոփոխությունը Աճով Վերաբաշխմամբ Տոկոսներ Percentage point Change due to պայմանավորված growth Change due to պայմանավորված տոկոսային 95% ՍԱ Սպառումը՝ մեկ չափահասի կետովchange փոփոխությունը redistribution փոփոխությունը համարժեքով Աճի միջին Աճի ցուցանիշի մեդիան մակարդակ Աճի կոր (ձախից) և Դատտի ու Ռավալիոնի մեթոդաբանությունը Հայաստանի համար (աջից): Ծանոթություն. Սպառման ազգային ագրեգատ (2009 թվականին ընդունված մեթոդաբանության կիրառմամբ): Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկները 2010-2014 թթ. Հայաստանի ՏՏԿԱՀ-ի հիման վրա: 14 Ավելին, սպառման ծավալների աճի մակարդակը կենսամակարդակի տարբեր դեցիլներում ցույց է տալիս (1) մեծ տատանումներ ժամանակի ընթացքում և (2) նշանակալի անհամաչափություն եկամտային տարբեր քվինտիլների միջև : Սպառման ծավալների աճը կենսամակարդակի բաշխվածության տարբեր դեցիլներում (ամենաաղքատներից մինչև ամենահարուստներ): Ծանոթություն. Սպառման ազգային ագրեգատ (2009-ին ընդունված մեթոդաբանության կիրառմամբ), տարեցտարի գրանցված փոփոխությունը 2008-2014 թթ.: Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկները 2008-2014 թթ. Հայաստանի ՏՏԿԱՀ-ի հիման վրա: 15 2014 թվականին Ջինիի գործակցի 0.277 արժեքը մատնացույց է անում անհավասարության չափավորից ցածր մակարդակներ. (1) անհավասարությունը համեստ աճ է ունեցել 2008-2014 թթ. ընթացքում, (2) անհավասարության մակարդակներն ու դրանց փոփոխությունները, ըստ էության, ամենամեծն են Երևանում, (3) անհավասարությունը՝ հիմնականում տարածաշրջանների միջև. տարածաշրջանների միջև շատ մեծ անհավասարություն չկա: Աղյուսակ X. Սպառման անհավասարության Աղյուսակ X. Սպառման անհավասարության ցուցանիշը ցուցանիշը Հայաստանում Հայաստանում, Ջինիի գործակից Թեյլի միջին Ջինիի գործակից Երևան Այլ քաղաքներ Գյուղեր (α=-1) Տարի Տարի 0.242 0.097 0.247 0.246 0.222 2008 2008 0.257 0.111 0.269 0.258 0.230 2009 2009 2010 0.265 0.115 2010 0.297 0.241 0.234 2011 0.266 0.117 2011 0.305 0.248 0.207 2012 0.269 0.123 2012 0.279 0.271 0.248 2013 0.271 0.124 2013 0.289 0.286 0.231 2014 0.277 0.129 2014 0.341 0.244 0.215 Անհավասարությունը՝ երկրի մասշտաբով և ըստ բնակավայրերի: Ծանոթություն. Սպառման ազգային ագրեգատ (2009-ին ընդունված մեթոդաբանության կիրառմամբ): Ջինիի և Թեյլի գործակիցները 0-ից 1-ի տիրույթում են, իսկ Ջիննի գործակցի 0 արժեքը (Թեյլի գործակցի 0 արժեքը) վկայում է բացարձակ անհավասարության մասին: Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկները 2008-2014 թթ. Հայաստանի ՏՏԿԱՀ-ի հիման վրա: 16 Դեռևս առկա է աղքատության նկատմամբ խոցելիություն, որն արտացոլում է սպեցիֆիկ և համընդհանուր ցնցումները: 2010-2014 թթ. աղքատ էր 10.6 տոկոսը՝ այս երկու ժամանակահատվածներում, և ընդամենը 53.8 տոկոսի վրա չէր ազդել աղքատությունը՝ ինչպես այն սահմանված է աղքատության վերին գծում: Պայմանական անցում աղքատից ոչ աղքատ կարգավիճակի 2010-2014 թթ. ժամանակահատվածում ԱՂՔԱՏ-ԱՂՔԱՏ ԱՂՔԱՏ-ՈՉ ԱՂՔԱՏ ՈՉ ԱՂՔԱՏ-ԱՂՔԱՏ ՈՉ ԱՂՔԱՏ Պայմանական անցում աղքատից ոչ աղքատ կարգավիճակի 2010-2014 թթ. ժամանակահատվածում: Ծանոթություն. տնտեսական շարժունության վիճակը գնահատվել է միայն այն տնային տնտեսությունների հաշվառմամբ, որտեղ ընտանիքի գլխավորը 25-55 տարիքային խմբում է: Սպառման ազգային ագրեգատ (2009-ին ընդունված մեթոդաբանության կիրառմամբ): Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկները 2008-2014 թթ. Հայաստանի ՏՏԿԱՀ-ի հիման վրա: 17 Աղքատության պատկերը Ովքե՞ր են աղքատները, ինչպե՞ս են նրանք զգում աղքատությունը և որտեղ են ապրում Աղքատ տնային Աղքատ տնային Աղքատ տնային տնտեսությունները տնտեսություների տնտեսությունները ժողովրդագրական և կացարանային պայմաններն կենտրոնացած են Երևանում նյութական ավելի վատ են, բացակայում է և Երևանի հարակից ապահովվածության առումով հանրային տարածքներում. տարբերվում են ոչ աղքատ ծառայություններից օգտվելու տարածաշրջանային տնային տնտեսություններից: հնարավորությունը, նաև աղքատության ցուցանիշներն առկա են տարբերություններ՝ ամենից բարձր են մյուս ըստ տարածաշրջանների: քաղաքային բնակավայրերում: Ովքե՞ր են աղքատները. ժողովրդագրական տարբերություններ և խզումներ եկամտային տարբեր քվինտիլների միջև նպատակային ֆինանսավորման, օրինակ՝ կրթության և առողջապահության մասով: Աղքատ տնային տնտեսությունների կախվածության գործակիցն ավելի բարձր է, և ընտանիքի գլխավորը հաճախ կին է: Տարաբնույթ զրկվածություն՝ կապված հիմնական կրթության և առողջական վիճակի հետ: Կախվածության գործակից Ընտանիքի բոլոր անդամները Ընտանիքի անդամներից առնվազն 30 6 30 մեկը ստիպված է եղել ընդհատել միջնակարգից բարձր կրթություն 25 առօրյա գործերը առողջական 5 չունեն 20 խնդիրների պատճառով 4 20 15 3 10 2 10 5 1 0 0 0 Քվինտիլ1 Quintile 1 Quintile Քվինտիլ22 Quintile Քվինտիլ 33Quintile Քվինտիլ 4 4Quintile Քվինտիլ 5 5 Quintile11Քվինտիլ Քվինտիլ Quntile 2 Quintile Քվինտիլ3 3 Qunitile Քվինտիլ Quintile 44 Քվինտիլ5 5 Քվինտիլ 1 Quintile Quntile22Քվինտիլ 1 Քվինտիլ 33 Quintile Քվինտիլ 4 4 Qunitile Քվինտիլ 5 5 Quintile Տնային տնտեսություններ, որտեղ 6-17 տարեկան երեխաներից Տնային տնտեսություններ, որոնք ի վիճակի 12 30 40 չեն եղել օգտվելու առողջապահական ընտանիքի գլխավորը կին է առնվազն մեկը չի հաճախում դպրոց 10 ծառայություններից դրամի 30 բացակայության պատճառով 8 20 20 6 4 10 10 2 0 0 0 Քվինտիլ 1 1 Quintile Քվինտիլ 22 Quintile Քվինտիլ Quintile44 Քվինտիլ 3 3Քվինտիլ Quintile 5 Quintile 5 Quintile Քվինտիլ 1 Quntile 1 Քվինտիլ 2 2 Քվինտիլ 33 Quintile Qunitile Քվինտիլ 44 Քվինտիլ Quintile 5 5 Quintile Քվինտիլ 1 Quntile 1 Քվինտիլ 2 2 Quintile Քվինտիլ 33 Qunitile44 Quintile Քվինտիլ Քվինտիլ55 Զրկվածություն՝ կապված Հայաստանում առկա տարաբնույթ աղքատության տարբեր տիրույթների հետ: Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկները 2014 թ. Հայաստանի ՏՏԿԱՀ-ի հիման վրա: 19 Ինչպե՞ս են նրանք զգում աղքատությունը: Կյանքի պայմանների ոչ նյութական չափանիշներն ընդգծում են զարգացման մասով առկա խզվածքը, որն առկա է ժամանակի ընթացքում: Աղքատ տնային տնտեսությունների մոտ արձանագրվել են ավելի վատ կացարանային պայմաններ և հանրային ծառայություններից օգտվելու անբավարար հնարավորություններ. եկամտային հինգ քվինտիլների և բնակավայրերի միջև կան սիստեմատիկ տարբերություններ Կացարանային բավարար Առողջության համար անվտանգ Ապրելը գերբնակեցված Հոսող տաք ջրից օգտվելու պայմաններից օգտվելու ջեռուցման (գազ և համարվող վայրում հնարավորության էլեկտրաէներգիա) հնարավորության բացակայություն 45 հնարավորության 80 բացակայություն 60 70 40 բացակայություն 70 50 year 2014 60 year 2014 35 2014 թ. 2014 թ. 60 year 2014 30 40 50 2014 թ. year 20102010 թ. year 20102010 թ. 50 25 40 year 20102010 թ. 30 40 20 30 20 30 15 year 20142014 թ. 20 20 10 10 5 year 2010 10 10 2010 թ. 0 0 0 0 Քվինտիլ 1 Քվինտիլ 2 Քվինտիլ 3 Քվինտիլ 4 Քվինտիլ 5 Քվինտիլ 1 Քվինտիլ 2 Քվինտիլ 3 Քվինտիլ 4 Քվինտիլ 5 Քվինտիլ 1 Քվինտիլ 2 Քվինտիլ 3 Քվինտիլ 4 Քվինտիլ 5 Քվինտիլ 1 Քվինտիլ 2 Քվինտիլ 3 Քվինտիլ 4 Քվինտիլ 5 Կացարանային բավարար Առողջության համար Գերբնակեցվածություն Հոսող տաք ջուր 40 100 60 100 պայմաններ անվտանգ ջեռուցում 80 50 80 30 40 Yerevan Երևան 60 Երևան Yerevan 60 Yerevan Երևան Yerevan Երևան 30 20 Other urban 40 Այլ քաղաք Other urban 20 Other urban 40 Այլ քաղաք Other urban Այլ քաղաք Այլ քաղաք 10 Rural Գյուղ Rural Rural Rural 20 Գյուղ 10 Գյուղ 20 Գյուղ 0 0 0 0 2010 2014 2010 2014 2010 2014 2010 2014 Զրկվածություն՝ կապված եկամտային տարբեր քվինտիլների բնակարանային ապահովվածության և ենթակառուցվածքների հետ 2010-2014 թթ. (վերինը) և ըստ բնակության վայրի (ներքևինը): Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկները 2010 և 2014 թթ. Հայաստանի ՏՏԿԱՀ-ի հիման վրա: 20 Որտե՞ղ են նրանք ապրում. աղքատության մակարդակն ամենից բարձր է այլ քաղաքային բնակավայրերում և ամենից ցածր՝ Երևանում: Հայաստանի մարզերի միջև տարածքային մեծ անհամաչափություններ կան: Աղքատության մակարդակը՝ ըստ բնակավայրի. Աղքատության մակարդակը Հայաստանի 11 տարբերությունները Երևանի, այլ քաղաքային մարզերից յուրաքանչյուրում 50 բնակավայրերի և գյուղական բնակավայրերի 50 միջև 45 Գյուղակ 45 rural areas ան 40 բնակա 40 վայր 35 35 30 30 other Այլ քաղաք 25 urban ային 25 areas բնակա 20 վայր 20 15 15 Երևան Yerevan 10 10 5 5 0 0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Վայոց ձոր Գեղարքու Արմավիր Արարատ Կոտայք Սյունիք Արագա Տավուշ Երևան Շիրակ ծոտն Լոռի նիք Աղքատ բնակչության թվաքանակը. տարբերությունները Երևանի, այլ քաղաքային բնակավայրերի և գյուղական բնակավայրերի միջև (ձախից) և տարբերությունները՝ յուրաքանչյուր մարզում (աջից): Ծանոթություն. Սպառման ազգային ագրեգատ (2009-ին ընդունված մեթոդաբանության կիրառմամբ): Աղբյուրը՝ Հայաստանի սոցիալական պատկերը և աղքատությունը, 2015 թ.: 21 Բնակչության կենտրոնացումը մայրաքաղաքում և մայրաքաղաքին հարող տարածքներում ազդում է աղքատ տնային տնտեսությունների մարզային բաշխվածության վրա. աղքատների 41 տոկոսն ապրում է Երևանում կամ Կոտայքում: Երևանից դուրս՝ աղքատ ընտանիքների թիվը մեծ է երկրի մյուս քաղաքային բնակավայրերում: Աղքատ բնակչության բաշխվածությունը մարզերում Արագածոտն Վայոց ձոր Սյունիք Տավուշ Երևան Գեղարքունիք Արարատ Արմավիր Կոտայք Լոռի Շիրակ Աղքատ բնակչության բաշխվածությունը մարզերում (ձախից) և աղքատ ընտանիքների թվաքանակը՝ ըստ վարչական շրջանների (աջից): Ծանոթություն. Սպառման ազգային ագրեգատ (2009-ին ընդունված մեթոդաբանության կիրառմամբ): Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկները 2014 և 2011 թթ. Հայաստանի ՏՏԿԱՀ-ի հիման վրա (աղքատության քարտեզ): 22 Աղքատների շրջանում առկա է հետևյալ միտումը. (1) ապրում են մեծ տնային տնտեսություններով՝ ընտանիքի մեծ թվով անդամներով, (2) բնակվում են երկրի քաղաքային բնակավայրերում, (3) ունեն ավելի ցածր կյրթություն, (4) ցուցադրում են զբաղվածության ավելի ցածր մակարդակ, և (5) քիչ հավանական է, որ ստանան (կարողանան գրավել) միջազգային տրանսֆերտներ: Գյուղ Քաղաք Ընտանիքի եկամուտը՝ տրանսֆերտները, գերազանցում են միջինը Աշխատանք ունեցող չափահասների տոկոսը Երեխաների թիվը Ընտանիքում 65 և բարձր տարիքի անձանց թիվը Քոլեջ Ավագ դպրոց կամ ՄԿՈՒ հաստատություն Ընտանիքի գլխավորի կրթությունը. հենքը՝ տարրական կրթություն Ընտանիքի գլխավորի տարիքը (կլորացված) Ընտանիքի գլխավորի տարիքը Ընտանիքի գլխավորը կին է Տնային տնտեսություններին բնորոշ հատկանիշներ, որոնք մեծացնում կամ փոքրացնում են աղքատ լինելու հավանականությունը: Ծանոթություն. գծապատկերում ցուցադրված են սահմանային ազդեցությունները՝ հաշվարկված միավոր հավանականության մոդելով, որտեղ կախյալ փոփոխականը ընտանիքի աղքատ լինելու հանգամանքն է: Արդյունքները ստացվել են 2010-2014 թթ. ընթացքում կատարված կրկնվող ներկայացուցչական ընտրանքից: 23 Եկամտի աճի աղբյուրները և աղքատության կրճատումը Եկամտի կառուցվածքը և փոփոխությունը ժամանակի ընթացքում Աշխատաշուկաներից և Աղքատ և ոչ աղքատ տնային կենսաթոշակներից ստացվող տնտեսությունների եկամուտների եկամուտները կազմում են կառուցվածքը տարբեր է. աղքատ և ոչ աղքատ տնային աղքատների պարագայում տնտեսությունների աշխատանքային եկամտի մասն եկամուտների ամենամեծ մասը: ավելի փոքր է: Աշխատաշուկաները, գյուղմթերքի վաճառքի ծավալները, դրամական փոխանցումները և կենսաթոշակները նպաստել են եկամուտների աճին և աղքատության կրճատմանը: Ե´վ աղքատ, և´ ոչ աղքատ տնային տնտեսությունները 2010-2014 թթ. գրանցել են եկամուտների աճ: Աղքատ և ոչ աղքատ տնային տնտեսությունների եկամուտների կառուցվածքների միջև առկա է համակարգային տարբերություն. աղքատների մոտ՝ (1) աշխատանքային եկամտի ու (2) տրանսֆերտների մակարդակն ու տեսակարար կշիռն ավելի փոքր են, նրանք ավելի շատ են կախված (3) կենսաթոշակներից ստացվող եկամուտներից և (4) պետական տրանսֆերտներից: Ոչ աղքատներ, 2014թ. Եկամուտները՝ տարբեր եկամտային աղբյուրներից (ձախակողմյան սանդղակը՝ 2014 թ. հաստատուն գներով, ՀՀ դրամով, մեկ շնչի հաշվով), պիտակները ցույց են տալիս հարաբերական կազմը: Ծանոթություն. Սպառման ազգային ագրեգատ (2009-ին ընդունված մեթոդաբանության կիրառմամբ): Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկները 2010 և 2014 թթ. Հայաստանի ՏՏԿԱՀ-ի հիման վրա: 25 Եկամտի կառուցվածքի տարածաշրջանային պատկերն ընդգծում է աշխատանքից ստացվող վաստակի և կենսաթոշակների դոմինանտ դերը. (1) գյուղական բնակավայրերում՝ նաև գյուղմթերքի վաճառքից և գյուղատնտեսական աշխատանքի շուկայում ստացած վաստակից, (2) այլ քաղաքային բնակավայրերում՝ դրամական փոխանցումներից և (3) Երևանում՝ մասնավոր տրանսֆերտներից (ներքին միգրացիա): Եկամուտները տարբեր եկամտային աղբյուրներից (ձախակողմյան սանդղակը՝ 2014 թ. հաստատուն գներով, ՀՀ դրամով, մեկ շնչի հաշվով), պիտակները ցույց են տալիս հարաբերական կազմը: Ծանոթություն. սպառման ազգային ագրեգացված ցուցանիշ (2009-ին ընդունված մեթոդաբանության կիրառմամբ): Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկները 2010 և 2014 թթ. Հայաստանի ՏՏԿԱՀ-ի հիման վրա: 26 Եկամուտների աճն ու նվազումը 2010-2014 թթ. ժամանակահատվածում՝ պայմանավորված. (1) զբաղվածության և աշխատավարձերի ավելի բարձր մակարդակով, (2) գյուղատնտեսական արտադրանքի աճող ծավալներով, ինչպես նաև գյուղական բնակավայրերում աշխատանքի առկայությամբ և (3) լրացուցիչ դրամական փոխանցումներով ու (4) մասնավոր տրանսֆերտներով, նաև՝ (5) կենսաթոշակներով, որոնք օգնել են տնային տնտեսություններին խուսափելու աղքատությունից: Աղքատության կրճատումը պայմանավորող գործոնների ազդեցությունը աղքատության մակարդակի փոփոխության վրա 2010-2014 թթ.: Ծանոթություն. հաշվարկված բացասական գործակիցները նկարագրում են, թե քանի տոկոսային կետով են համապատասխան գործոնները նպաստել աղքատության կրճատմանը (և հակառակը): Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկները 2010 և 2014 թթ. Հայաստանի ՏՏԿԱՀ-ի հիման վրա: 27 ԱԳՐԵԳԱՑՎԱԾ ՑՈՒՑԱՆԻՇՆԵՐԻ ՀԻՄՔՈՒՄ Երեք փաստ եկամուտների աճը պայմանավորող գործոնների և մարտահրավերների վերաբերյալ Հուշաթերթիկ երեք փաստերի մասին Փաստ 1 Փաստ 2 Փաստ 3 Կառուցվածքային Միգրացիա Հարկաբյուջետային և տրանսֆորմացիա և սոցիալական քաղաքականություն աշխատաշուկաներ • Ներքին և արտաքին • Սոցիալական • Մասնավոր հատվածի միգրացիայի շնորհիվ ոլորտում կատարվող զարգացման շնորհիվ ընդլայնվել են ներքին ծախսերը պաշտպանել բոլոր տնային աշխատաշուկաները: են աղքատ և խոցելի տնտեսությունների • Ինչպե՞ս օգտվել տնային եկամուտներն հնարավորություն- տնտեսություններին: ավելացել են: ներից և մեղմացնել • Կառուցվածքային մարտահրավերները: տրանսֆորմացիայի հետևանքով ինչպե՞ս կփոխվի տնտեսությունը: Հայաստան. Աղքատության կրճատում և ընդհանուր բարեկեցություն. 29 Հարավային Կովկասի աղքատության հարցերի թիմ Փաստ 1 Կառուցվածքային տրանսֆորմացիա և աշխատաշուկաներ Մասնավոր հատվածի զարգացման շնորհիվ բոլոր տնային տնտեսությունների եկամուտներն ավելացել են:  Ծառայությունների և արտադրական ոլորտների զարգացումը բերել է զբաղվածության նոր հնարավորություններ և ավելի բարձր աշխատավարձեր:  Գյուղմթերքների վաճառքի աճող ծավալներ, բարձր արդյունավետության ծառայությունների առկայություն Երևանում և աշխատատեղերի ստեղծման սահմանափակ հնարավորություններ այլ քաղաքային բնակավայրերում:  Աշխատաշուկայի ապահոված վերջնարդյունքներն աղքատ տնային տնտեսությունների համար. աշխատանքի ցածր որակ և աշխատուժի ցածր արտադրողականություն: Կառուցվածքային տրանսֆորմացիա. ծառայությունների և արտադրական ոլորտների զարգացումը (չհաշված շինարարության ոլորտը) բերել է զբաղվածության նոր հնարավորություններ և ավելի բարձր աշխատավարձեր: Վերաբաշխում տնտեսության տարբեր ճյուղերի միջև: ՀՆԱ-ի կառուցվածքը՝ ըստ Ընդհանուր զբաղվածությունը՝ ըստ Ամսական աշխատավարձերը՝ ոլորտների 2,500,000 ոլորտների ըստ ոլորտների 600,000 250,000 2014 2010 2014 2010 2014 2010 2,000,000 500,000 200,000 400,000 1,500,000 150,000 300,000 1,000,000 100,000 200,000 500,000 50,000 100,000 0 0 0 ՀՆԱ-ի կառուցվածքը (2014 թ. հաստատուն գներով, միլիոն ՀՀ դրամ)՝ ըստ ոլորտների (ձախից), ընդհանուր զբաղվածությունը՝ ըստ ոլորտների (մեջտեղում) և ամսական աշխատավարձերը (2014 թ. հաստատուն գներով, ՀՀ դրամ)՝ ըստ ոլորտների (աջից): Ծանոթություն. ոլորտը՝ ըստ NACE 2 դասակարգման: Աղբյուրը՝ ՀՀ կենտրոնական բանկ (2016 թ. մարտի 15-ի դրությամբ): 31 32 Ծառայություն դրությամբ): ներ Ծանոթություն. Շինարարու թյուն 2014 ՀՆԱ-ի Արդյունաբե րություն 2010 Գյուղատնտե կառուցվածքը սություն 0 ՀՆԱ-ի կառուցվածքը՝ ըստ ոլորտների (NACE 500,000 2 միլիոն ՀՀ դրամ)՝ ըստ ոլորտների (ձախից) և ավելի դասակարգում) հաստատուն գներով, միլիոն ՀՀ դրամ: մանրամասն հայացք ծառայությունների ոլորտին (աջից): ՀՆԱ-ի կառուցվածքը (2014 թ. հաստատուն գներով, Աղբյուրը՝ ՀՀ կենտրոնական բանկ (2016 թ. մարտի 15-ի 1,000,000 1,500,000 2,000,000 2,500,000 Undifferentiated Առանձին production and տնային տնտեսությունների չտարբերակված servicesարտադրություն և of private households ծառայություններ Այլ ծառայություններ Other services Արվեստ, ժամանց և վերականգնողական Arts, entertainment and recreation հանգիստ Առողջապահություն և սոցիալական Human health and social work աշխատանք Կրթություն Education Հանրային կառավարում Public administration Վարչարարություն և օժանդակ Administration and support ծառայություններ services զարգացում. շինարարության ոլորտում ծավալների նշանակալի անկում: Professional,, scientific Մասնագիտական գիտական and technical և տեխնիկական 2014 գործունեություն activities Անշարժ գույք Real estate 2010 Ֆինանսներ և ապահովագրություն Finance and insurance Տեղեկատվություն և հաղորդակցություն Information and communication Հյուրանոցային և հանրային սննդի Accommodation and food ծառայություններ services ՀՆԱ-ն՝ միայն ծառայությունների ոլորտում Փոխադրումներ և պահեստավորման Тransportations and warehouse ծառայություններ economy Մեծածախ , մանրածախ Wholesale, առևտուր retail trade andև repair of ավտոմոբիլների վերանորոգում motor vehicles 0 100,000 200,000 300,000 400,000 500,000 600,000 Գյուղատնտեսության ճյուղի ընդլայնում և արդյունաբերության ու ծառայությունների ոլորտների ՀՆԱ-ի աճի պատկերը վկայում է տնտեսության ճյուղերի ապահոված տարբեր արդյունքների մասին: 33 Ծառայություններ Services ոլորտների Ընդհանուր Շինարարություն զբաղվածության 2014 Construction Արդյունաբեր 2010 ըստ ոլորտների կառուցվածքը՝ կենտրոնական բանկ (2016 թ. մարտի 15-ի դրությամբ): Industry . Գյուղատնտես Agriculture. Ընդհանուր զբաղվածությունը՝ ըստ զբաղվածների ընդհանուր քանակը: Աղբյուրը՝ ՀՀ ծառայությունների ոլորտին (աջից): Ծանոթություն. (ձախից) և ավելի մանրամասն հայացք 0 100,000 200,000 300,000 400,000 500,000 600,000 Undifferentiated production and Առանձին տնային տնտեսությունների services չտարբերակված of private households արտադրություն և ծառայություններ Other services Այլ ծառայություններ Արվեստ, ժամանց Arts, և վերականգնողական entertainment and recreation հանգիստ Human health Առողջապահություն and social և սոցիալական work տրանսֆորմացիան հանգեցրել է էական տեղաշարժերի ոլորտների միջև: աշխատանք Education Կրթություն Հանրային կառավարում Public administration Վարչարարություն և օժանդակ ծառայություններ Administration and support services Professional, Մասնագիտական , գիտական scientificևand technical տեխնիկական 2014 գործունեություն activities Անշարժ գույք Real estate 2010 Ֆինանսներ և ապահովագրություն Finance and insurance Information Տեղեկատվություն and communication և հաղորդակցություն Հյուրանոցային և հանրային սննդի ծառայությունների ոլորտում Accommodation and food services ծառայություններ Тransportations and warehouse Փոխադրումներ և պահեստավորման Ընդհանուր զբաղվածությունը՝ միայն economy ծառայություններ Wholesale, retail trade and repair of Մեծածախ, մանրածախ vehiclesև motor առևտուր ավտոմոբիլների վերանորոգում 0 20,000 40,000 60,000 80,000 100,000 120,000 140,000 միգրացիայով: Բայց և այնպես ըստ զբաղվածության ոլորտների կատարված վերլուծությունը վկայում է, որ կառուցվածքային 2010-2014 թթ. Հայաստանում գրանցվել է զբաղվածության ծավալների կտրուկ անկում՝ նաև պայմանավորված աշխատանքային տարիքի բնակչության թվի անկմամբ, որն էլ իր հերթին պայմանավորված է ժողովրդագրական վիճակի փոփոխությամբ և 34 հայացք Services դրությամբ): Construction 2014 ծառայությունների ոլորտների 2010 Industry ոլորտին Agriculture Ծանոթություն. ամսական աշխատավարձերը՝ ՀՀ դրամով: (աջից): դրամ)՝ ըստ ոլորտների (ձախից) և ավելի մանրամասն Աղբյուրը՝ ՀՀ կենտրոնական բանկ (2016 թ. մարտի 15-ի Ամսական աշխատավարձերը (կոնստանտ 2014, ՀՀ Ամսական աշխատավարձերը՝ ըստ Ծառայություններ Շինարարություն Արդյունաբեր. Գյուղատնտես. 0 50,000 100,000 150,000 200,000 250,000 Undifferentiated production and Առանձին տնային տնտեսությունների services չտարբերակված of private households արտադրություն և ծառայություններ Other services Այլ ծառայություններ արտադրողականություն գյուղատնտեսության ոլորտում: Arts, Արվեստ entertainment , ժամանց and recreation և վերականգնողական հանգիստ Առողջապահություն և սոցիալական Human health and social work աշխատանք Կրթություն Education Public Հանրային կառավարում administration Վարչարարություն օժանդակ Administrationևand support services 2014 ծառայություններ Մասնագիտական, գիտական և տեխնիկական Professional, scientific and technical գործունեություն activities 2010 Անշարժ գույք Real estate Ֆինանսներ և ապահովագրություն Finance and insurance Տեղեկատվություն և հաղորդակցություն Information and communication Հյուրանոցային և հանրային սննդի ծառայությունների ոլորտում Accommodation and food services ծառայություններ Тransportations and warehouse Փոխադրումներ և պահեստավորման Ամսական աշխատավարձերը՝ միայն ծառայություններ economy Wholesale, retail trade and repair of Մեծածախ, մանրածախ motorառևտուր և vehicles ավտոմոբիլների վերանորոգում 0 50,000 100,000 150,000 200,000 250,000 300,000 350,000 400,000 որոնք պայմանավորված են աշխատուժի արտադրողականության տարբերություններով: Ցածր 2010-2014 թթ. ընթացքում տնտեսության բոլոր ճյուղերում նկատվել է աշխատավարձերի դրական տեղաշարժ: Բայց և այնպես (ծառայությունների ոլորտում) ճյուղերի միջև կան մեծ տարբերություններ, Պատկերը՝ ըստ տարածքների: Զբաղվածության վերաբաշխումը՝ ըստ Երևանի, այլ քաղաքային և գյուղական բնակավայրերի: Այլ քաղաքային բնակավայրերում աշխատատեղերի ստեղծում՝ գյուղատնտեսությունից հրաժարվող անձանց համար աշխատանքի հնարավորություններ ապահովելու նպատակով: Զբաղվածության ոլորտը (և զբաղվածության մակարդակը)՝ ըստ բնակավայրի Երևան Երևան Այլ Այլ Գյուղեր, Գյուղեր, Աշխատանքից 2010 2014 քաղաքներ, քաղաքներ, 2010 2014 ստացվող եկամտի 2010 2014 փոփոխությունը տարեկան կտրվածքով Գյուղատնտե Արտադրություն Շինարարություն Ծառայություններ սություն Զբաղվածության ոլորտը 2010 և 2014 թթ.՝ ըստ բնակավայրերի (ձախից), աշխատանքային եկամտի փոփոխությունը տարեկան կտրվածքով (աջից): Ծանոթություն. զբաղվածության մակարդակը (յուրաքանչյուր սյունակի վերևում)՝ հաշվարկված 15-75 տարեկան աշխատանքային տարիքի բնակչության հաշվառմամբ: Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկները 2010 և 2014 թթ. Հայաստանի ՏՏԿԱՀ-ի հիման վրա: 35 36 Ընդամենը Գյուղատնտեսություն, որսորդություն, անտառաբուծություն և ձկնորսություն Հանքարդյունաբերություն և ընդերքօգտագործում Արտադրություն Էներգամատակարարում, գազամատակարարում, օդափոխության համակարգեր Ջրամատակարարում, ջրահեռացում, թափոնների կառավարում և ... Մեծածախ և մանրածախ առևտուր. Ավտոմեքենաների վերանորոգում ... Փոխադրումներ և պահեստավորման ծառայություն Հյուրանոցային և սննդի ծառայություն Տեղեկատվություն և հաղորդակցություն Ֆինանսական և ապահովագրական գործունեություն. Անշարժ գույքի հետ կապված գործունեություն Մասնագիտական, գիտական և տեխնիկական տարբեր ճյուղերի գործունեություն Այնուամենայնիվ նշանակություն ունի նաև աշխարհագրական շարժունությունը: Ադմինիստրատիվ և օժանդակ ծառայություններ ներկայացուցիչներ: Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկները 2014 թ. Հայաստանի ՏՏԿԱՀ-ի հիման վրա: Հանրային կառավարում Կրթություն Առողջապահական և սոցիալական գործունեություն Արվեստ, ժամանց և վերականգնողական հանգիստ Զբաղվածությունը՝ ըստ բնակավայրի, տնտեսության Այլ ծառայություններ Առանձին տնային տնտեսությունների գործունեությունը՝ որպես գործատու Այլ Երևան Գյուղեր քաղաքներ Զբաղվածությունը՝ ըստ բնակավայրի, տնտեսության տարբեր ճյուղերի: Ծանոթություն. ընտրանքում ընդգրկված են միայն 15-75 տարեկան աշխատանքային տարիքի համակազմի 85 տոկոսը՝ Երևանում: Գյուղատնտեսության և շինարարության ոլորտում զբաղվածության ծավալների նվազման պայմաններում այլ քաղաքներում միջանկյալ ոլորտը կարող էր ստեղծել լրացուցիչ զբաղվածության նոր հնարավորություններ: Որտե՞ղ կան աշխատատեղեր: Գյուղատնտեսությունը կենտրոնացած է գյուղական բնակավայրերում, սպասարկման ոլորտի Պատկերը՝ ըստ բաշխվածության: Կառուցվածքային տրանսֆորմացիան գործում է նաև ի նպաստ աղքատների: Նպաստել է աղքատության կրճատմանը 2010-2014 թթ.: Սակայն ողջ բնակչության համեմատ՝ աղքատ բնակչության շրջանում նկատվում է աշխատանքային եկամուտների աճի ավելի դանդաղ տեմպ: Զբաղվածության ոլորտն աղքատ բնակչության համար 2010 և 2014 թթ.՝ ըստ բնակավայրի (ձախից), աշխատանքային եկամտի տարեկան փոփոխությունը (աջից): Ծանոթություն. զբաղվածության մակարդակը (յուրաքանչյուր սյունակի վերևում)՝ հաշվարկված 15-75 տարեկան աշխատանքային տարիքի բնակչության հաշվառմամբ: Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկները 2010 և 2014 թթ. Հայաստանի ՏՏԿԱՀ-ի հիման վրա: 37 Զբաղվածության պատկերը տնտեսության տարբեր ճյուղերում վկայում է, որ (1) զբաղվածության ոլորտում աղքատ և ոչ աղքատ ընտանիքների աշխատող անդամների միջև խոշոր խզում չկա, (2) եկամտային բոլոր քվինտիլներում նկատվել է տեղաշարժ զբաղվածության ոլորտում: Զբաղվածության ոլորտը (աղքատներ և ոչ աղքատներ) 2010 և 2014 թթ.: Ծանոթություն. Սպառման ազգային ագրեգատ (2009-ին ընդունված մեթոդաբանության կիրառմամբ): Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկները 2010 և 2014 թթ. Հայաստանի ՏՏԿԱՀ-ի հիման վրա: 38 Կարգավիճակը զբաղվածության ոլորտում: Աղքատ բնակչությունն ավելի քիչ է ընդգրկված աշխատաշուկայում և ավելի քիչ ժամեր է աշխատում: Գործազրկության ավելի բարձր մակարդակ աղքատ տնային տնտեսությունների անդամների շրջանում և թերզբաղվածության ավելի բարձր մակարդակ գյուղերում: Կարգավիճակը աշխատանքային շուկայում Աշխատանքային ժամերը շաբաթվա կտրվածքով 100 100 Վարձու 15.1 13.2 90 90 18.5 19.3 23.6 աշխատող Hired employee 29.9 50 ժամ և 32.2 50 hours plus 80 80 ավելի Ինքնազբաղված Own account worker 70 28.9 14.3 70 Ընտանիքի 40 - 49 hours 40-49 ժամ Contributing օգնող անդամ family 16.2 39.0 60 5.7 worker 60 45.4 Գործազուրկ 58.5 6.4 Unemployed 30-39 30 ժամ - 39 hours 50 50 14.7 20.4 Կենսաթոշա – 40 13.2 Pensioner 54.2 կառու 40 20-29 20-29 ժամ hours 13.2 19.3 30 11.1 7.7 Ուսանող Student 30 8.7 6.7 7.0 1-19 1-19 ժամ hours 20 6.6 Ոչ մասնակից 16.9 11.7 Out of labor force 20 8.9 10 20.0 10 4.7 23.9 18.2 12.4 14.7 6.7 10.4 0 0 Աղքատ , 2014 poor 2014 Ոչ աղքատ non-poor , 2014 2014 Երևան urban քաղաք գյուղ Աղքատ աղքատ Ոչ poor poor non Yerevan rural Աղքատ և ոչ աղքատ տնային տնտեսությունների անդամների կարգավիճակը աշխատաշուկայում (ձախից) և աղքատ ու ոչ աղքատ տնային տնտեսությունների անդամների ստացած կրթությունը (աջից): Ծանոթություն. ընտրանքում ընդգրկված են միայն 15-75 տարեկան աշխատանքային տարիքի անձինք: Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկները Հայաստանի 2010 և 2014 թթ. ՏՏԿԱՀ-ի հիման վրա: 39 Զբաղվածության որակը: Աղքատներն ավելի վատ են պաշտպանված, և նրանց հետ ավելի աննպաստ պայմանագրեր են կնքվում: Գրականության մեջ դա կապվում է զբաղվածության (և կյանքի պայմանների) խոցելիության հետ, ինչպես նաև ընդգծվում է ոչ ֆորմալ զբաղվածության և ցածր արտադրողականության կապը: Աշխատողի տեսակը Պայմանագրի տեսակը 100 100 3.0 14.0 6.1 10.5 90 90 16.0 23.0 3.5 24.0 Գրավոր 2.8 written contract occasional Անկանոն 80 պայմանագիր 80 4.5 41.4 1.2 50.9 6.1 Բանավոր verbal agreement պայմանագիր 70 70 60.7 Սեզո seasonal Գործատու նային 60 78.8 employer 60 12.6 Ինքնազբաղված 50 50 41.8 own account in գյուղատնտեսու- Ժամանակա 6.1 agriculture 88.9 temporary վոր թյան մեջ 82.1 84.1 40 other own -account 40 77.2 Այլ ինքնա 74.1 զբաղվածություն 24.4 11.1 30 21.9 30 Մշտական contributing family Ընտանիքի օգնող permanent 4.5 member անդամ 20 12.1 20 7.2 8.1 7.9 24.5 10 10 11.5 13.1 12.2 10.2 3.9 0 0 քաղաք rural Երևան urban գյուղ Աղքատ ոչ աղքատ poor non poor Երևան քաղաք Yerevan urban գյուղ rural Աղքատ ոչ աղքատ poor non poor Yerevan Վիճակը զբաղվածության դաշտում (ձախից) և պայմանագրի տեսակը (աջ)՝ ըստ բնակավայրի և ընտանիքի աղքատության կարգավիճակի: Ծանոթություն. ընտրանքում ընդգրկված են միայն 15-75 տարեկան աշխատանքային տարիքի անձինք: Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի հաշվարկները Հայաստանի 2010 և 2014 թթ. ՏՏԿԱՀ-ի հիման վրա: 40 Աշխատանքի արտադրողականություն: Աղքատ խավի կրթական մակարդակն ավելի ցածր է, ինչը հանգեցնում է ավելի ցածր աշխատավարձերի: Ավելի բարձր կրթական մակարդակը հնարավորություն է տալիս ստանալու արտադրական օգուտներ, եթե աշխատաշուկայում պահանջարկը համապատասխանում է առաջարկին: … աշխատանքից ստացվող … աշխատանքից ստացվող եկամտի նվազում եկամտի ավելացում Տղամարդ Հենք՝ Այլ Արդյունաբերություն Ծառայություններ Հենք՝ Քաղաքամայր Երևան Քաղաք Գյուղ Հենք՝ Տարրական կրթություն Թերի միջնակարգ կրթություն Նախնական մասնագիտական քոլեջ Հենք՝ 20-24 տարիքային խումբ 25-29 տարիքային խումբ 30-34 տարիքային խումբ 35-39 տարիքային խումբ 40-44 տարիքային խումբ 45-49 տարիքային խումբ 50-54 տարիքային խումբ 55-59 տարիքային խումբ 60-64 տարիքային խումբ Առանձին հատկանիշներ, որոնք նվազեցնում կամ ավելացնում են աշխատանքից ստացվող եկամուտը (գյուղատնտեսությունից բացի) զբաղվածության մյուս ոլորտներում: Ծանոթություն. գծապատկերում բերված են Մինցերի՝ աշխատանքային եկամտի ռեգրեսիայով հաշվարկված գործակիցները, որտեղ կախյալ փոփոխականը աշխատանքային եկամտի լոգարիթմն է՝ վերցված 2014 թ. հաստատուն գներով, ՀՀ դրամով: Արդյունքները ստացվել են 2010-2014 թթ. ընթացքում կրկնված ներկայացուցչական ընտրանքից: Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկները 2014 թ. Հայաստանի ՏՏԿԱՀ-ի հիման վրա: 41 Փաստ 2 Միգրացիա Ներքին և արտաքին միգրացիան ընդլայնում է ներքին աշխատաշուկան  Միգրացիայի հնարավորությունն ընդլայնում է ներքին աշխատաշուկան և լրացուցիչ եկամուտներ ապահովում դրամական փոխանցումներից:  Ներքին և արտաքին միգրացիայի դերը՝ որպես բնակավայրերի տարբերությունները համահարթեցնող (աղքատությունն այլ քաղաքային բնակավայրերում):  Կայունություն. կախվածությունը դրամական փոխանցումներից ևս բարձրացնում է խոցելիությունը արտաքին ցնցումների շղթայական տարածման միջոցով: Աշխատուժի շարժունությունը բնորոշ է փոքր բաց տնտեսություններին. եկամտային բոլոր քվինտիլներում. տնային տնտեսությունների 15.9 տոկոսը դրամական փոխանցումներ է ստանում միջազգային միգրացիայի արդյունքում, իսկ 3.5 տոկոսը՝ մասնավոր տրանսֆերտներ է ստանում երկրի ներսում: Դրամական փոխանցումներ և մասնավոր Եկամտի կառուցվածքը՝ ըստ եկամտային քվինտիլի տրանսֆերտներ ստացող տնային տնտեսությունների մասնաբաժինը՝ ըստ 25 1,000,000 բնակավայրի 900,000 Անշարժ Assets գույք 20 Երևան 800,000 Մասնավոր Yerevan Private transfers տրանսֆերտներ 700,000 15 Պետական Public transfers տրանսֆերտներ Քաղաք urban 600,000 Remittances Դրամական 10 500,000 փոխանցումներ Գյուղատնտեսու Agriculture rural Գյուղ 400,000 թյուն 5 Կենսաթոշակ Pension 300,000 Աշխատանք Labor 0 200,000 remittances remittances 2010 2014 փոխանցում փոխանցում Դրամական Դրամական տրանսֆերտ տրանսֆերտ 100,000 ներ, 2010 ներ, 2014 2014 2010 Մասնավոր Մասնավոր private private ներ, 2010 ներ, 2014 transfers transfers 0 1 2 3 4 5 Դրամական փոխանցումներ և մասնավոր տրանսֆերտներ ստացող տնային տնտեսությունների մասնաբաժինը՝ ըստ բնակավայրի (ձախից) և եկամտի կառուցվածքը՝ ըստ եկամտային քվինտիլի (հաստատուն, 2014 թ., ՀՀ դրամով՝ մեկ շնչի հաշվով, աջից): Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկները 2010 և 2014 թթ. ՏՏԿԱՀ-ի հիման վրա: 43 Դրամական փոխանցումներ և մասնավոր տրանսֆերտներ ստացող ընտանիքներում ապրող անձինք միջին հաշվով (1) ավելի լավ են կրթված և (2) նրանց զբաղվածության մակարդակն ավելի ցածր է, քան այն տնային տնտեսությունների պարագայում, որոնք դրամական փոխանցումներ չեն ստանում: ..... ստացող ընտանիքներում ապրող ..... ստացող ընտանիքներում ապրող անձանց կրթական մակարդակը անձանց կարգավիճակը աշխատաշուկայում Սեփական - Ինքնազբաղ 100 100 գործում ված Own account աշխատող worker 90 26.4 90 21.4 Օգնող Ընտանիքի 29.0 24.8 36.6 Բարձրագույն 32.1 օգնող անդամ ընտանիքի Contributing 80 և հետ- and Post 80 Bachelors family անդամ worker բարձրագույն Grad 70 70 7.6 14.8 Գործազուրկ Unemployed 60 24.0 Քոլեջ/միջին College/vocational 3.6 60 16.4 27.0 մասնա 19.1 Չմասնակցող Ոչ մասնակից Non-participants 50 24.8 գիտական 50 18.5 6.8 Ավագ դպրոց Կենսաթոշակ Թոշակառու/ High school Pensioner 40 40 16.8 առու նպաստառու 14.5 12.8 30 30 Սովորող Ուսանող Student 42.7 General/primary 8.4 37.2 Միջնակարգ/ or 10.2 8.2 34.2 less տարրական և 20 20 6.5 ավելի ցածր Out of labor force Աշխատուժի 10 20.5 20.7 կազմից դուրս 10 15.4 Ո′չ դրամական Մասնավոր Ո′չ դրամական 6.9 Մասնավոր 4.4 Դրամական 6.9 0 փոխանցումներ, Դրամական 0 փոխանցումներ, ո′չ էլneither տրանսֆերտ տրանսֆերտ փոխանցումներ մասնավոր private transfers փոխանցումներ remittances ո′չ էլneither մասնավոր private transfers remittances տրանսֆերտներ remittances nor ներ տրանսֆերտներ ներ արտերկրից remittances nor private transfers private transfers Մասնավոր տրանսֆերտներ, դրամական փոխանցումներ ստացող կամ դրանցից և ոչ մեկը չստացող ընտանիքներում ապրող անձանց կրթական մակարդակը (ձախից) և կարգավիճակը աշխատաշուկայում (աջից): Ծանոթություն. ընտրանքում ընդգրկված են միայն 15-75 տարեկան աշխատանքային տարիքի համակազմի ներկայացուցիչներ: Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկները 2014 թ. Հայաստանի ՏՏԿԱՀ-ի հիման վրա: 44 Միջազգային միգրանտների գերակշռող մասն արտագնա աշխատանքի է մեկնում Ռուսաստան: Ներքին միգրանտներ, որոնք տեղաշարժվում են Հայաստանի այլ բնակավայրերից դեպի Երևան և հակառակը. մեծամասնությունը Երևան է գալիս սովորելու նպատակով կամ ընտանեկան պատճառներով լքում է տնային տնտեսությունը: Ներքին և արտաքին միգրանտների Միգրանտների գործունեությունը՝ մեկնման ուղղությունները պայմանավորված մեկնման վայրով 100 100 90 90 Այլ, հիմնականում՝ 80 80 ընտանեկան other, mostly, family պատճառներ բիզ Ռուսաստան Russia 70 նես կամ business or reasons, 70 hospital Այլ, առողջական հիմնականում՝ պատճառներ 60 other, mainly: 60 Եվրոպա և Ուսում Study Europe and USA 50 ԱՄՆ 50 Armenia Հայաստան 40 40 Աշխատանք Work 30 30 Երևան Yerevan 20 20 10 10 0 0 2010 2011 2012 2013 2014 Երևան Yerevan Հայաստան Armenia Ռուսա Elsewhere Russia Այլ ստան Ներքին և արտաքին միգրանտների մասնաբաժինը՝ ըստ մեկնման վայրի (ձախից) և ժամանակավոր միգրանտ հանդիսացող բնակչությունը՝ ըստ պատճառի (աջից): Ծանոթություն. ընտրանքում ընդգրկված են միայն 15-75 տարեկան աշխատանքային տարիքի համակազմի անձինք: Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկները Հայաստանի 2010-2014 թթ. ՏՏԿԱՀ-ի հիման վրա: 45 Արտերկրից ստացվող դրամական փոխանցումները 2014 թ. ավելացել են և նպաստել սպառողական ծախսերի աճին եկամտային բոլոր քվինտլիներում: Տատանումներն արտացոլում են ուղարկող երկրների տնտեսական վիճակի փոփոխությունը, իսկ վերադարձող միգրանտների աճող թիվը լարում է առաջացնում ներքին աշխատաշուկաներում: Ոչ առևտրային դրամական հոսքերի մուտքը եռամսյակային կտրվածքով (անվանական) Ոչ առևտրային դրամական հոսքերի մուտքը եռամսյակային կտրվածքով (անվանական, միլիոն ՀՀ դրամ): Ծանոթություն. կետագիծը ցույց է տալիս 2007-2015 թթ. նկատվող միտումը: Աղբյուրը՝ ՀՀ կենտրոնական բանկ (2016 թ.մարտի 15-ի դրությամբ): 46 Փաստ 3 Հարկաբյուջետային և սոցիալական քաղաքականություն Սոցիալական ոլորտի ծախսերը պաշտպանում են աղքատ և խոցելի ընտանիքներին  Հարկաբյուջետային ոլորտում կատարված քայլերը նպաստել են աղքատության և անհավասարության կրճատմանը:  Կենսաթոշակներն ու ընտանեկան նպաստի ծրագիրը կարևոր դեր են կատարում տնային տնտեսություններին աղքատությունից հանելու գործում: Հայաստանում հարկաբյուջետային քաղաքականությունն ապահովում է եկամուտների վերաբաշխում (ստատուս քվո). այն (1) կրճատում է աղքատությունը, (2) նվազեցնում անհավասարությունը և (3) ապահովում սոցիալական պաշտպանության, առողջապահության և կրթության վրա կատարվող ծախսերի աճողականությունը: Աղքատություն. աղքատ բնակչության Անհավասարություն. Ջինիի գործակից 0.4 35% թվաքանակը 0.35 30% 0.3 25% 0.25 20% 0.2 15% 0.15 10% 0.1 5% 0.05 0% 0 Market Income Market Income Final Income Income Market Income plus ենթակա Disposable Income Market Income Net Market Income Income Final Income plus Netշուկայական Զուտ շուկայական եկամուտ Disposable Income Շուկայական Շուկայական Pensions Market Income Pensions Շուկայական եկամուտ Վերջևնական Շուկայական եկամուտ Consumable եկամուտ + Consumable Վերջնական + թոշակներ Սպառման Սպառման թոշակներ Տնօրինելի Տնօրինելի եկամուտ եկամուտ եկամուտ եկամուտ եկամուտ եկամուտ եկամուտ եկամուտ ենթակա Զուտ + կենսա Ավելի + -Անուղ + բնա + կենսա Ավելի + - անուղ + բնա թոշակ քիչ ուղղակի ղակի իրային թոշակ քիչ ուղղակի ղակի իրային ներ ուղղակի տրանս հար նպաստ ներ ուղղակի տրանս հարկեր նպաստ հարկեր ֆերտներ կեր ներ հարկեր ֆերտներ ներ Հայաստանի 2014 թ. հարկաբյուջետային վիճակի ուսումնասիրության արդյունքներ: Աղքատ բնակչության թվաքանակը (ձախից) և Ջինիի գործակիցը (աջից): Ծանոթություն. Հայաստան, հարկաբյուջետային վիճակի վերլուծություն, 2014 թ.: Աղբյուրը՝ Հայաստանի 2014 թ. ՏՏԿԱՀ: 48 Պետական ծախսերի և հարկերի համարժեքությունը կախված է աճողականությունից և տրանսֆերտի չափից: Հարկերի պրոգրեսիվությունը և պետության հատկացումները 2014 թվականին (ստատուս քվո). գրեթե չեզոք (ո′չ աճողական, ո′չ նվազողական) հարկերի պարագայում, աճողական՝ սոցիալական ոլորտի հատկացումների մասով: Աճողականություն. Կավկանի ինդեքս, 2014 Յուրաքանչյուր տրանսֆերտի սահմանային թ. ազդեցությունը անհավասարության նկատմամբ Սոցիալական պաշտպանություն All Social Protection Սոցիալական պաշտպանություն All Social Protection Ընտանեկան նպաստ Ընտանեկան նպաստ Family Benefit Family Benefit Կրթաթոշակ Կրթաթոշակ In-kind Education Benefits In-kind Education Benefits Առողջապահական նպաստ՝ Առողջապահական նպաստ՝ In-kind Health Benefits In-kind Health Benefits բուժծառայությունների տեսքով բուժծառայությունների տեսքով Ուղղակի հարկեր Direct Taxes Ուղղակի հարկերDirect Taxes Անուղղակի հարկեր Անուղղակի հարկեր Indirect Taxes Indirect Taxes -0.05 0 0.05 0.1 -0.5 0 0.5 1 2014 թ. Հայաստանում բյուջետային վճարումների հաշվին ստացված եկամուտների պատկերը. Կակվանիի ինդեքսը 2014 թ. համար և սահմանային ազդեցությունները: Ծանոթություն. Հայաստան, բյուջետային վճարումների հաշվին գոյացող եկամուտների պատկերը 2014 թ.: Աղբյուրը՝ Հայաստանի 2014 թ. ՏՏԿԱՀ: 49 Սոցիալական նպաստները և տարիքային կենսաթոշակները եկամտի կարևոր աղբյուր են. (1) տնային տնտեսությունների ավելի քան կեսը եկամուտ է ստանում կենսաթոշակներից/նպաստներից, (2) հասցեականությունը ցույց է տալիս, որ կենսաթոշակները/նպաստները սոցիալական ապահովության մաս են, ոչ թե օգնություն, (3) դրանց առատությունը ցույց է տալիս, թե որքան կարևոր է կենսաթոշակներից/նպաստներից ստացվող եկամուտը: 80 Կենսաթոշակների ծածկույթը Գումարների բաշխումը կենսաթոշակային ծրագրով (հասցեականությունը) 70 80 60 60 40 20 0 50 Ոչ աղքատ Չափազան Քվինտիլ 1 Քվինտիլ 2 Քվինտիլ 3 Քվինտիլ 4 Քվինտիլ 5 ց աղքատ Աղքատ 40 30 60 Կենսաթոշակների առատությունը 50 20 40 30 10 20 10 0 0 Total 1 2 Non-poor Quinitle 1 Quinitle 3 Quintile 4 5 5 Extreme Աղքատ Poor Total Quinitle 1 Non-poor Quintile 2 3 3 4 4 5 5 Poor Չափազանցpoor Չափազանց Quintile Quintile poor Quinitle Quintile Quintile Ոչ աղքատ Ոչ աղքատ Քվինտիլ 1 Քվինտիլ 2 Քվինտիլ 2 Քվինտիլ 3 Քվինտիլ 4 Ընդամենը Ընդամենը Քվինտիլ Քվինտիլ Քվինտիլ Քվինտիլ Քվինտիլ Extreme աղքատ աղքատ Աղքատ Հայաստանի ընտանեկան նպաստի ծրագրի հիմնական ցուցանիշ: Ծանոթություն. քվինտիլները՝ ըստ մեկ շնչի հաշվով, սպառման, սոցիալական ապահովության բոլոր փոխանցումներից ազատված: Աղբյուրը՝ Հայաստանի 2014 թ. ՏՏԿԱՀ: 50 Ընտանեկան նպաստի ծրագիրն աջակցում է աղքատ և խոցելի խավին. (1) ծածկույթը կրճատվում է եկամտի ավելի բարձր քվինտիլներում, (2) հասցեականությունը վկայում է, որ գումարների մեծ մասը ուղղված է աղքատ բնակչությանը, (3) առատությունը ցույց է տալիս, թե այս նպաստները որքան կարևոր են եկամտային ամենացածր քվինտիլի համար: Ընտանեկան նպաստի ծածկույթը Գումարների բաշխումը Distribution (targeting accuracy)) (հասցեականությունը of benefits ընտանեկան նպաստի ծրագրով for family benefit 60 40 20 0 Ոչ աղքատ Քվինտիլ 1 Քվինտիլ 2 Քվինտիլ 3 Քվինտիլ 4 Քվինտիլ 5 աղքատ Աղքատ Չափա զանց Ընտանեկան նպաստի առատությունը Չափազանց Քվինտիլլ 2 Ոչ աղքատ Քվինտիլ 1 Քվինտիլ 2 Քվինտիլ 3 Քվինտիլ 4 Քվինտիլ 4 Քվինտիլ 1 Քվինտիլ 3 Քվինտիլ 4 Քվինտիլ 5 Աղքատ Ընդամենը Ընդամենը աղքատ Չափազանց Ոչ աղքատ աղքատ Աղքատ Հայաստանի ընտանեկան նպաստի ծրագրի հիմնական ցուցանիշ: Ծանոթություն. քվինտիլները՝ ըստ մեկ շնչի հաշվով, սպառման, սոցիալական ապահովության բոլոր փոխանցումներից ազատված: Աղբյուրը՝ Հայաստանի 2014 թ. ՏՏԿԱՀ: 51 Քաղաքականության օրակարգ Քաղաքականության հիմնական օրակարգը Իրավիճակը: Տնտեսության կառուցվածքային տրանսֆորմացիա և աղքատության կրճատում, սակայն մարտահրավերներ՝ կապված ընդհանուր բարգավաճման հետ: Միջավայրը՝ հաշվի առնելով համաշխարհային տնտեսական անկումը (կարճաժամկետ հեռանկարում), բյուջեի սահմանափակ հնարավորությունները և ժողովրդագրական վիճակի փոփոխությունը (երկարաժամկետ հեռանկարում): 1 Աջակցություն տնտեսական աճին • Խորացնել կառուցվածքային տրանսֆորմացիան և առաջ մղել արտադրողականությունը և զբաղվածության ծավալների աճը: • Բարձրացնել գյուղատնտեսության արտադրողականությունը և ոչ գյուղատնտեսական մասնավոր հատվածի աճն այլ քաղաքային բնակավայրերում: 2 Նպատակային ներդրումներ • Ընդլայնել նպատակային ներդրումները (հմտություններ), բարեկավել բազային ծառայություններից օգտվելու հնարավորություններն ու այդ ծառայությունների որակը: • Ընդլայնել փոխկապվածությունը (ենթակառուցվածքներ և մարդիկ): 3 Աղքատ և խոցելի խավի պաշտպանություն • Հզորացնել ապահովության համակարգերը (ընտանեկան նպաստի ծրագիր)՝ ցնցումների և բարեփոխումների (էլեկտրաէներգիայի գներ) նկատմամբ խոցելիությունը կրճատելու նպատակով ՝ միաժամանակ չանտեսելով ֆինանսական կայունություն ապահովող բարեփոխումները: Հայաստան. Աղքատության կրճատում և ընդհանուր բարեկեցություն. 53 ՀԲ Հարավային Կովկասի աղքատության հարցերի թիմ Ընդհանուր տեղեկատվություն տվյալների և մեթոդաբանության վերաբերյալ ՀԱՐԱՎԱՅԻՆ ԿՈՎԿԱՍԻ ԱՂՔԱՏՈՒԹՅԱՆ ՀԱՐՑԵՐԻ ԹԻՄ. ՀԲ ԱՂՔԱՏՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՀԱՎԱՍԱՐՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ ՎԱՐՉՈՒԹՅՈՒՆ Տվյալներ. տնային տնտեսությունների կենսապայմանների ամբողջացված հետազոտություն  Հայաստանի Հանրապետության ազգային վիճակագրական ծառայությունը (ՀՀ ԱՎԾ) տարեկան կտրվածքով կատարում է տնային տնտեսությունների կենսապայմանների/կենսամակարդակի ամբողջացված հետազոտություն, որը պաշտոնական աղբյուր է երկրում աղքատության պատկերը մշտադիտարկելու և սոցիալական ցուցանիշները գնահատելու համար:  Տնային տնտեսությունների տվյալների վրա խարսխված այս վերլուծությունը տեղեկատվություն է ապահովում Հայաստանի որոշումներ կայացնողների համար և կենսամակարդակի մասին տեղեկատվության առաջնային աղբյուր է միջազգային կազմակերպությունների համար: Ըստ այդմ, այս տվյալներին մեծապես վստահում է նաև կառավարությունը:  ՀՀ ԱՎԾ-ն պատրաստում է ամենամյա զեկույցներ («Հայաստանի սոցիալական պատկերը և աղքատությունը»), որտեղ ՏՏԿԱՀ-ի արդյունքների հիման վրա կատարվում է աղքատության, զբաղվածության և այլ ցուցանիշների վերլուծություն: Այս զեկույցներից օգտվում են ճյուղային նախարարությունները (որոնցից է ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարությունը) և հանրությունը: ՏՏԿԱՀ-ի տվյալները և փաստաթղթերը կարելի է գտնել www.armstat.am կայքում: Հայաստան. Աղքատության կրճատում և ընդհանուր բարեկեցություն, 55 ՀԲ Հարավային Կովկասի աղքատության հարցերի թիմ Մեթոդաբանություն. Հայաստանի աղքատության աստիճանի չափման մեթոդաբանությունը  Հայաստանի աղքատության պաշտոնական գնահատականի հիմքում Հայաստանի աղքատության գնահատման ազգային ընկած է «Հիմնական կարիքների արժեք» մեթոդը, որով որոշվում են մեթոդաբանությունը աղքատության երեք տարբեր գծեր՝ (1) պարենային աղքատության գիծը, որտեղ օգտագործվում է անհրաժեշտ կալորիաների նվազագույնը, (2)  Չափման միավորը և մոտեցումը աղքատության ստորին գիծը, որը վերաբերում է «սպառողական • Բացարձակ աղքատություն՝ սպառողական զամբյուղի» մեթոդին, և (3) աղքատության վերին գիծը, որտեղ կիրառվոմ է ծախսերի կիրառմամբ «պարենային ապրանքների վրա կատարվող ծախսերի» մեթոդը:  Սպառման ագրեգացված ցուցանիշը ներառում է  2014 թվականին, որի վերաբերյալ թարմ ցուցանիշներ կան, այս երեք պարենային և ոչ պարենային ապրանքների սպառումը աղքատության գծերի մասով աղքատ բնակչության թիվը կազմել է • Երկարատև օգտագործման և սեփական համապատասխանաբար 2.3, 10,9 և 30,0 տոկոս, (կիրառելով սպառման արտադրության ապրանքներ ագրեգատը, որը ճշգրտվում է մեկ չափահասի համարժեքության • Գների փոփոխություն. տարածաշրջանային գներ սանդղակով): • Մասշտաբավորում. ըստ մեկ չափահասի համարժեքի  Համաշխարհային բանկը ՏՏԿԱՀ-ի տվյալներից ստանում է ներդաշնակեցված սպառման ագրեգատը, որն այնուհետ օգտագործվում է  Աղքատության գիծ (վերանայված 2009 թ.ն) միջազգային համեմատություններում (օրինակ՝ որպես միջազգային • Հիմնական կարիքների արժեքը՝ 2,232 կալորիա աղքատության մակարդակ): Բարեկեցության ագրեգատը ներառում է • Սպառման պատկերը կյանքի պայմանների պարենային և ոչ պարենային ապրանքների սպառումը, երկարատև բաշխվածության 2-րդ և 4-րդ դեցիլում օգտագործմման ապրանքներն ու առողջության համար կատարվող ծախսերը: Միկրոտվյալները տե′ս http://ecadataportal/: Հայաստան. Աղքատության կրճատում և ընդհանուր բարեկեցություն, 56 ՀԲ Հարավային Կովկասի աղքատության հարցերի թիմ ՀԱՎԵԼՎԱԾ Հարավային Կովկասի աղքատության հարցերի թիմ ՀԲ Աղքատության և հավասարության համաշխարհային վարչություն ՀԱՎԵԼՎԱԾ. Վերջերս գրանցված միտումները Աղքատության միտումը՝ 2.5 ԱՄՆ դոլարի և 5.0 ԱՄՆ դոլարի գնողունակության համարժեք աղքատության միջազգային գծերի կիրառմամբ Փոխարժեքի տատանումները ՀՀ դրամի և ռուսական ռուբլու, ԱՄՆ դոլարի և եվրոյի միջև Ձեռնարկությունների և տնային տնտեսությունների վարկավորումը Գյուղատնտեսության ոլորտը 2010-2015 թվականներին Եկամտի աճը ամենացածր 40 տոկոսի և ամենաբարձր 60 տոկոսի մոտ Աղքատության միտումը՝ 2.5 ԱՄՆ դոլարի և 5.0 ԱՄՆ դոլարի գնողունակության համարժեք միջազգային աղքատության գծերի կիրառմամբ. Աղքատության միտումը՝ 2.5 ԱՄՆ դոլարի և 5.0 ԱՄՆ դոլարի գնողունակության համարժեք միջազգային աղքատության գծերի կիրառմամբ 2.5 ԱՄՆ դոլար գնողունակություն, 2005 թ. 5.0 ԱՄՆ դոլար գնողունակություն, 2005 թ. Աղքատության միտումը՝ 2005 թ. 2.5 ԱՙՄՆ դոլարի 5.0 ԱՄՆ դոլարի գնողունակության համարժեք միջազգային աղքատության գծերի կիրառմամբ: Ծանոթություն. Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկները՝ ՏՏԿԱՀ-ի տվյալներից բխեցված՝ սպառման ագրեգատի կիրառմամբ և համապատասխանեցնելով միջազգային համեմատության համար: Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի սպառման վերաբերյալ ներդաշնակեցված տվյալների բազա (ECAPOV, 2016 թ. մարտի 15-ի դրությամբ): 59 10 12 14 16 0 2 4 6 8 11/1/2010 60 5/5/2010 26/08/2010 17/12/2010 20/04/2011 16/08/2011 7/12/2011 6/4/2012 6/8/2012 28/11/2012 4/4/2013 1/8/2013 22/11/2013 26/03/2014 Ռուբլու փոխարժեք 23/07/2014 13/11/2014 17/03/2015 13/07/2015 0 100 200 300 400 500 600 11/1/2010 20/05/2010 28/09/2010 10/2/2011 22/06/2011 1/11/2011 19/03/2012 31/07/2012 7/12/2012 30/04/2013 11/9/2013 29/01/2014 11/6/2014 Փոխարժեքները Հայաստանում: Աղբյուրը՝ ՀՀ կենտրոնական բանկ (2016 թ. մարտի 15-ի դրությամբ): 17/10/2014 ԱՄՆ դոլարի փոխարժեք 5/3/2015 16/07/2015 0 100 200 300 400 500 600 700 11/1/2010 12/5/2010 9/9/2010 14/01/2011 19/05/2011 19/09/2011 25/01/2012 31/05/2012 2/10/2012 8/2/2013 18/06/2013 Ռուսական ռուբլու, ԱՄՆ դոլարի և եվրոյի փոխարժեքի տատանումները ՀՀ դրամի նկատմամբ 17/10/2013 25/02/2014 Եվրոյի փոխարժեք 1/7/2014 29/10/2014 9/3/2015 10/7/2015 2014 թվականի նոյեմբերին ՀՀ դրամը բարելավեց իր դիրքերը ԱՄՆ դոլարի նկատմամբ: Բայցևայնպես, արժեզրկումը չգերազանցեց արժեզրկման թիրախը: Բոլոր դեպքերում, այն բացասական անդրադարձավ տնային տնտեսությունների և կազմակերպությունների վրա՝ վարկերի իրական արժեքի միջոցով, որը հաճախ արտահայտված էր ԱՄՆ դոլարով: ՀՀ դրամ-ԱՄն դոլար Գնաճը Հայաստանում 115 600 փոխարժեքը 110 500 105 100 400 95 CPI 300 90 Պարենա 85 Food մթերք 200 80 Ծառայու 100 75 Services թյուններ 70 0 65 19/04/2012 13/07/2010 14/04/2011 15/07/2011 14/10/2011 19/01/2012 25/07/2012 24/10/2012 31/01/2013 13/02/2014 20/05/2014 19/08/2014 14/11/2014 23/02/2015 26/05/2015 24/08/2015 7/5/2013 8/8/2013 11/1/2010 12/4/2010 8/10/2010 12/1/2011 6/11/2013 2010 - May 2011 - May 2012 - May 2013 - May 2014 - May 2015 - May 2010 - Sep 2011 - Sep 2012 - Sep 2013 - Sep 2014 - Sep 2015 - Sep 2016 - Jan 2010 - Jan 2011 - Jan 2012 - Jan 2013 - Jan 2014 - Jan 2015 - Jan ՀՀ դրամ-ԱՄՆ դոլար փոխարժեքը (ձախից) և գնաճը Հայաստանում (աջից): Աղբյուրը՝ ՀՀ կենտրոնական բանկ (2016 թ. մարտի 15-ի դրությամբ): 61 Ձեռնարկությունների և տնային տնտեսությունների վարկավորումը՝ ՀՀ դրամով և արտարժույթով Ձեռնարկություններին Տնային տնտեսություններին տրամադրված վարկեր տրամադրված վարկեր 1200000 600000 1000000 500000 800000 400000 600000 300000 400000 200000 200000 100000 0 01/09/2007 31/12/2005 30/06/2006 30/12/2006 01/06/2007 29/02/2008 31/08/2008 01/02/2009 01/08/2009 01/02/2010 01/08/2010 28/02/2011 31/07/2011 31/01/2012 31/07/2012 30/12/2012 31/05/2013 31/10/2013 31/03/2014 30/09/2014 31/03/2015 30/09/2015 0 31/12/2005 30/06/2006 30/12/2006 01/06/2007 01/09/2007 29/02/2008 31/08/2008 01/02/2009 01/08/2009 01/02/2010 01/08/2010 28/02/2011 31/07/2011 31/01/2012 31/07/2012 30/12/2012 31/05/2013 31/10/2013 31/03/2014 30/09/2014 31/03/2015 30/09/2015 Ձեռնարկություններին տրամադրված վարկերը՝ ՀՀ դրամով Loans to enterprises in AMD Ձեռնարկություններին Loans to enterprises տրամադրված in FX վարկերը՝ Տնային տնտեսություններին տրամադրված վարկերը՝ ՀՀ դրամով արտարժույթով Loans to households in AMD Տնային տնտեսություններին տրամադրված վարկերը՝ Loans to households in FX արտարժույթով Ձեռնարկություններին (ձախից) և տնային տնտեսություններին (աջից) տրամադրված վարկերը: Աղբյուրը՝ ՀՀ կենտրոնական բանկ (2016 թ. մարտի 15-ի դրությամբ): 62 Գյուղմթերքների արտադրության ծավալների աճը՝ զուգակցված զբաղվածության ցածր աստիճանով, վկայում է ավելի բարձր արտադրողականության մասին, ինչի շնորհիվ գրանցվել է առաջարկի դրական տեղաշարժ: Արդյունքը՝ (1) ավելի ցածր մեծածախ և սպառողական գներ, (2) պարենամթերքի գնաճի ցածր մակարդակ և (3) արտահանման աճող ծավալներ՝ սահմանափակ դիվերսիֆիկացմամբ: Պտուղ-բանջարեղենի արտադրության և անասնաբուծության Հայաստանից կատարվող արտահանման ծավալները. ծավալները՝ միլիոն ՀՀ դրամով (ձախից), և գյուղմթերքների Պարենային ապրանքներ և չմորթված կենդանիներ գների ինդեքսը (աջից) - Առևտրաշրջանառության ծավալները՝ ԱՄՆ դոլարով Անասնաբուծություն animal husbandry (left) (ձախից) Աշխարհի Rest մնացած մասի of the World հետ Պտուղ-բանջարեղենի plant-growing (left) արտադրություն (ձախից) Վրաստանի հետ Georgia Գների ինդեքսը՝ նախորդ տավա դեկտեմբեր Russian Federation հետ Ռուսաստանի Price indices compared to december of the previous ամսվա year (right) 1,200,000 համեմատ (աջից) 150 120,000,000 140 1,000,000 100,000,000 130 120 800,000 80,000,000 110 600,000 100 60,000,000 90 400,000 40,000,000 80 70 200,000 20,000,000 60 0 50 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Պտուղ-բանջարեղենի արտադրության և անասնաբուծության ծավալները՝ միլիոն ՀՀ դրամով (ձախակողմյան գրաֆիկ) և գյուղմթերքների գների ինդեքսը (աջակողմյան գրաֆիկ, ձախակողմյան պատկեր): Հայաստանից կատարվող արտահանման ծավալները. պարենային ապրանքներ և չմորթված կենդանիներ, առևտրաշրջանառության ծավալը ԱՄՆ դոլարով (աջից): Ծանոթություն. Սպառման ազգային ագրեգատ (2009-ին ընդունված մեթոդաբանության կիրառմամբ): Աղբյուրը՝ ՀՀ կենտրոնական բանկ և ՄԱԿ-ի ՝ ապրանքների առևտրաշրջանառության տվյալների բազա (2010-2015 թթ. տվյալներ): 63 Ամենացածր 40 տոկոսի և ամենաբարձր 60 տոկոսի եկամուտների աճին նպաստել են՝ (1) զբաղվածության ավելի բարձր մակարդակը, (2) աշխատավարձերի բարձրացումը և (3) գյուղատնտեսական գործունեության ընդլայնումը, (4) դրամական փոխանցումները համեմատաբար ավելի են նպաստել ամենաբարձր 60 տոկոսի եկամուտների աճին, մինչդեռ (5) կենսաթոշակների շնորհիվ եկամուտներն ավելացել են ամենացածր 40 տոկոսի մոտ: Տարբեր գործոնների նպաստը ամենացածր եկամուտ ունեցող 40 տոկոսի և ամենաբարձր 60 տոկոսի եկամուտների աճին Եկամուտ դրամական փոխանցումներից, մեկ շնչի հաշվով Եկամուտ անշարժ գույքից, մեկ շնչի հաշվով Եկամուտ պետական տրանսֆերտներից, մեկ Ամենացածր 40 շնչի հաշվով Ամենաբարձր Եկամուտ մասնավոր տարնսֆերտներից, մեկ 60 շնչի հաշվով Եկամուտ կենսաթոշակներից, մեկ շնչի հաշվով Եկամուտ գյուղատնտեսական գործունեությունից, մեկ շնչի հաշվով Եկամուտ վարձու աշխատանքից, մեկ զբաղված չափահասի հաշվով Զբաղվածության մակարդակը Կախվածության մակարդակը Ճշգրտումը (չափ. համարժ.) Սպառում-եկամուտ հարաբերակցությունը Տարբեր գործոնների ազդեցությունը ամենացածր եկամուտ ունեցող 40 տոկոսի և ամենաբարձր 60 տոկոսի վրա: Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկները 2010 և 2014 թթ. Հայաստանի ՏՏԿԱՀ-ի հիման վրա: 64 ՀԱՎԵԼՎԱԾ. Կառուցվածքային տրանսֆորմացիա և աշխատաշուկաներ  Կարգավիճակը աշխատաշուկայում՝ ըստ բնակավայրի  Կրթության մակարդակը և կարգավիճակը աշխատաշուկայում՝ ըստ սեռի  Զբաղվածության ոլորտը (մայրաքաղաք Երևանում) 2010 և 2014 թթ.՝ ըստ աղքատության խմբերի  Զբաղվածության ոլորտը (այլ քաղաքային բնակավայրերում) 2010 և 2014 թթ.՝ ըստ աղքատության խմբերի  Զբաղվածության ոլորտը (գյուղական բնակավայրերում) 2010 և 2014 թթ.՝ ըստ աղքատության խմբերի Աշխատաշուկայի արդյունքները տարբեր բնակավայրերում տարբեր են. աշխատուժի մասնակցության և զբաղվածության մակարդակը ամենից ցածր է այլ քաղաքային բնակավայրերում, իսկ ինքնազբաղվածների և այլ կերպ զբաղվածների մասնաբաժինը ամենից բարձր է գյուղական բնակավայրերում: Կարգավիճակը աշխատաշուկայում՝ ըստ բնակավայրի Վարձու աշխատող Ինքնազբաղված Ընտանիքի օգնող անդամ Գործազուրկ Թոշակառու Ուսանող Աշխատուժի կազմից դուրս Գյուղ. 2010 Գյուղ. 2014 Քաղաք. 2010 Քաղաք. 2014 Երևան 2010 Երևան 2014 Կարգավիճակը աշխատաշուկայում՝ ըստ բնակավայրի: Ծանոթություն. ընտրանքում ընդգրկված են միայն 15-75 տարեկան աշխատանքային տարիքի համակազմի ներկայացուցիչներ: Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկները 2010 և 2014 թթ. Հայաստանի ՏՏԿԱՀ-ի հիման վրա: 66 Կրթության ոլորտում և աշխատաշուկայում տարբերություններ կան ոչ միայն աղքատների և ոչ աղքատների միջև. կանայք ավելի շատ են կրթվում, քան տղամարդիկ (27.6 տոկոս՝ 24.7-ի դիմաց, բարձրագույն կրթության մասով), սակայն աշխատաշուկայում ընդգրկվածության մակարդակի ու զբաղվածության կարգավիճակի պատկերը կանանց պարագայում ավելի վատ է: Կրթության մակարդակը՝ ըստ սեռի Կարգավիճակը աշխատաշուկայում՝ ըստ 100 100 սեռի Վարձու աշխատող Hired 90 22.4 90 20.2 24.7 24.8 27.6 Bachelors Բակալավր and և 24.8 employee Post-Grad հետբուհական 33.3 31.9 80 Ինքնազբաղ Own . account 80 11.1 worker 70 Ընտանիքի 20.9 Քոլեջ/միջին College/vocational 70 13.2 օգնող անդամ 21.2 Contributing 60 27.0 մասնա- 8.9 family worker 27.4 60 գիտական 15.1 18.3 8.2 Գործազուրկ Unemployed 50 High Ավագschool դպրոց 50 5.0 19.2 4.0 15.6 40 Թոշակառու 40 Pensioner 46.3 15.9 14.6 30 45.9 10.7 40.4 9.9 39.9 General/primary 30 Ուսանող Միջնակարգ/ 7.7 7.3 Student 20 or less 8.4 6.9 Տարրական և Աշխատուժի 20 7.4 6.3 ցածր կազմից 10 Out of labor դուրս 10.3 8.2 7.9 10 21.5 21.2 force 5.1 15.6 17.6 0 Տղա- male Տղա male - Կին , female Կին, female մարդ, մարդ 0 2010 2014 , 2010 2010 2014 2014 Տղա - Տղա- Կին, Կին, 2010 2014 male male female female մարդ մարդ, 2010, 2014 2010 2010 2014 2014 2010 2014 Կրթության մակարդակը ՝ ըստ սեռի (ձախից) և կարգավիճակը աշխատաշուկայում՝ ըստ սեռի (աջից): Ծանոթություն. ընտրանքը կազմված է միայն 15-75 տարեկան աշխատանքային տարիքի համակազմի ներկայացուցիչներից: Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկները 2010 և 2014 թթ. Հայաստանի ՏՏԿԱՀ-ի հիման վրա: 67 68 Չտարբերակված արտադրություն և առանձին տնային տնտեսությունների կողմից իրականացվող ծառայություններ Այլ ծառայություններ Արվեստներ, ժամանց և վերականգնողական հանգիստ Առողջապահություն և սոցիալական աշխատանք Կրթություն Պետական կառավարում Կառավարում և օժանդակ ծառայություններ Մասնագիտական, գիտական և տեխնիկական գործունեություն Անշարժ գույք Ֆինանսներ և ապահովագրություն 2014 թ. Երևան Տեղեկատվություն և հաղորդակցություն Հյուրանոցային ծառայություններ և հանրային սնունդ Փոխադրումներ և պահեստավորման ծառայություններ Մեծածախ, մանրածախ առևտուր և 2010 թ. Երևան ավտոմոբիլների վերանորոգում տոկոսը և սպասարկման ոլորտի 85 տոկոսը արտադրվում է Երևանում: Շինարարություն Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկները 2010 և 2014 թթ. Հայաստանի ՏՏԿԱՀ-ի հիման վրա: Ջրամատակարարում, ջրահեռացում և թափոնների կառավարում Զբաղվածության ոլորտը (Երևանում) 2010 և 2014 թթ. Էլեկտրա-, գազա- և ջերմա մատակարարում Արտադրություն Հանքարդյունաբերություն և արդյունահանում Գյուղատնտեսություն, որսորդություն, անտառային տնտեսվարում և ձկնորսություն Զբաղվածության ոլորտը (մայրաքաղաք Երևանում) 2010 և 2014 թթ.: Ծանոթություն. Սպառման ազգային ագրեգատ (2009-ին ընդունված մեթոդաբանության կիրառմամբ): Բնակչության ավելի քան մեկ երրորդը բնակվում է Երևանում, և բոլոր աշխատատեղերի 29 տոկոսը կենտրոնացած է մայրաքաղաքում: Շինարարության ոլորտի 54 տոկոսը, արդյունաբերության ոլորտի 42 69 Չտարբերակված արտադրություն և առանձին տնային տնտեսությունների կողմից իրականացվող ծառայություններ համար: Այլ ծառայություններ Արվեստներ, ժամանց և վերականգնողական հանգիստ Առողջապահություն և սոցիալական աշխատանք Կրթություն Պետական կառավարում Կառավարում և օժանդակ ծառայություններ Մասնագիտական, գիտական և տեխնիկական գործունեություն Անշարժ գույք Ֆինանսներ և ապահովագրություն Տեղեկատվություն և հաղորդակցություն Հյուրանոցային ծառայություններ և հանրային սնունդ Փոխադրումներ և պահեստավորման և 2014 թթ. ծառայություններ Մեծածախ, մանրածախ առևտուր և ավտոմոբիլների վերանորոգում Շինարարություն Ջրամատակարարում, ջրահեռացում և թափոնների կառավարում Էլեկտրա-, գազա- և ջերմա մատակարարում կիրառմամբ): Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկները 2010 և 2014 թթ. Հայաստանի ՏՏԿԱՀ-ի հիման վրա: Արտադրություն Հանքարդյունաբերություն և արդյունահանում Զբաղվածության ոլորտը (այլ քաղաքային բնակավայրերում) 2010 Գյուղատնտեսություն, որսորդություն, անտառային տնտեսվարում և ձկնորսություն ոլորտում: Պետական հատվածը և մեծածախ ու մանրածախ առևտուրը լրացուցիչ զբաղվածության ստեղծվում բավարար աշխատատեղեր՝ գյուղատնտեսության ոլորտը լքող աշխատողների ավելցուկը կլանելու հնարավորություններ են ընձեռում: Այդուհանդերձ Երևանից դուրս գտնվող այլ քաղաքային բնակավայրերում չեն Այլ քաղաքային բնակավայրերի աշխատաշուկաներում նկատվել է աշխատատեղերի նվազում շինարարության Զբաղվածության ոլորտը (այլ քաղաքային բնակավայրերում) 2010 և 2014 թթ.: Ծանոթություն. Սպառման ազգային ագրեգատ (2009-ին ընդունված մեթոդաբանության 70 Չտարբերակված արտադրություն և առանձին տնային տնտեսությունների կողմից իրականացվող ծառայություններ Այլ ծառայություններ Արվեստներ, ժամանց և վերականգնողական հանգիստ Առողջապահություն և սոցիալական աշխատանք Կրթություն Պետական կառավարում Կառավարում և օժանդակ ծառայություններ Մասնագիտական, գիտական և տեխնիկական գործունեություն Անշարժ գույք Ֆինանսներ և ապահովագրություն 2014, գյուղ. Տեղեկատվություն և հաղորդակցություն Հյուրանոցային ծառայություններ և հանրային սնունդ 2010, գյուղ. Փոխադրումներ և պահեստավորման ծառայություններ Մեծածախ, մանրածախ առևտուր և ավտոմոբիլների վերանորոգում Շինարարություն Ջրամատակարարում, ջրահեռացում և հնարավորությունները մարտահրավերներ են ստեղծում գյուղական բնակավայրերի համար: թափոնների կառավարում Էլեկտրա-, գազա- և ջերմա մատակարարում կիրառմամբ): Աղբյուրը՝ Համաշխարհային բանկի աշխատակիցների հաշվարկները 2010 և 2014 թթ. Հայաստանի ՏՏԿԱՀ-ի հիման վրա: Արտադրություն Զբաղվածության ոլորտը (գյուղական բնակավայրերում) 2010 և 2014 թթ. Հանքարդյունաբերություն և արդյունահանում Գյուղատնտեսություն, որսորդություն, անտառային տնտեսվարում և ձկնորսություն նվազման միտում է նկատվել 2010 թ. համեմատ: Թեև բարեկեցության աստիճանը բարձրացել է ավելի բարձր Գյուղական բնակավայրերում զբաղվածության 70 տոկոսը 2014 թ. ապահովել է գյուղատնտեսության ոլորտը, որտեղ, սակայն, արտադրողականության, եկամուտների աճի, զբաղվածության բարելավված որակի շնորհիվ, աշխատանքի ավելի փոքր Զբաղվածության ոլորտը (այլ քաղաքային բնակավայրերում) 2010 և 2014 թթ.: Ծանոթություն. Սպառման ազգային ագրեգատ (2009-ին ընդունված մեթոդաբանության ՀԱՎԵԼՎԱԾ. Հարկաբյուջետային և սոցիալական քաղաքականություն  Սոցիալական ոլորտում կատարվող ծախսեր. կենսաթոշակներ և ընտանեկան նպաստի ծրագիր  Հարկեր. եկամտային հարկը՝ աճողական, ԱԱՀ-ն՝ նվազողական  Հատկացումները. (բացարձակ) աճողական  Հիմնական ցուցանիշներ սոցիալական ոլորտի վրա կատարվող ծախսերի մասով (կենսաթոշակներ, ընտանեկան նպաստի ծրագիր և երեխայի խնամքի նպաստ)  Տրանսֆերտներ ՀՀ տարածքում և արտերկրից Սոցիալական տրանսֆերտները նպաստավոր միջավայր են ստեղծել սպառողական ծախսերի աճի համար. (1) կենսաթոշակների շնորհիվ կրճատվել են աղքատությունը, աղքատ բնակչության թվաքանակը, սակայն դրանք ավելի դանդաղ են բարձրացել, քան այլ եկամուտները (աճող խզում՝ ըստ ժողովրդագրական խմբերի) և (2) ընտանեկան նպաստի ծրագիրը մեղմել է աղքատության սրությունը: 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Թոշակառուների ընդհանուր թվաքանակ 469,747 467,555 465,084 454,488 452,505 453,917 458,569 462,539 Մեկ անձի ամսական միջին կենսաթոշակը, 2005 թ. ՀՀ դրամ ով 19,272 21,529 21,879 20,363 21,617 20,246 22,857 24,665 Միջին կենսաթոշակի փոփոխությունը ՝նախորդ տարվա համեմատ, գնաճով 11.7% 1.6% -6.9% 6.2% -6.3% 12.9% 7.9% ճշգրտված Բազային կենսաթոշակ, 2005 թ. ՀՀ դրամով 5,810 6,610 8,019 7,449 8,993 8,501 8,890 9,722 Մեկ տարվա սպասարկման արժեքը, ՀՀ 450 450 500 դրամով ԸՆԾ շահառու տնային տնտեսությունների 121,160 107,493 150,005 91,575 96,306 102,570 104,130 105,300 ընդհանուր թվաքանակը ԸՆԾ-ով մեկ ընտանիքին տրվող միջին 16,938 18,683 18,745 18,732 19,820 18,366 18,005 17,792 ամսական գումարը, ՀՀ դրամ, 2005 թ. ԸՆԾ միջին հատկացումների փոփոխությունը նախորդ տարվա համեմատ, 10.3% 0.3% -0.1% 5.8% -7.3% -2.0% -1.2% գնաճով ճշգրտված 72 Հարկեր. Անձնական եկամտային հարկը՝ աճողական, ԱԱՀ-ը՝ նվազողական Կակվանիի ինդեքս, 2014 թ. ԱԵՀ  Անձնական եկամտային հարկ • Երեք միջակայք. տնային տնտեսությունների ԱԵՀ, PIT, ինքնազբաղվածություն self-employment միայն 0,2 տոկոսն է վճարում ամենաբարձր ԱԵՀ PIT, եկամուտ պասիվ income , passive հարկային դրույքաչափը. Գործող հարկադրույքը՝ 25.6 տոկոս ԱԵՀ, աշխատավարձեր PIT, wages • Ոչ ֆորմալ զբաղվածություն. Այնուամենայնիվ -0.2 0 0.2 0.4 0.6 0.8 անգամ գրանցված աշխատողներն ուղղակիորեն աղքատության գծից ներքև են Կակվանիի ինդեքս, 2014. ԱԱՀ և ակցիզային . հարկ  Ավելացված արժեքի հարկ Ալկոհոլային խմ ակցիզա յին Alcohol հարկ excises Բենզինի ակցիզային հարկ • Ըստ պաշտոնական տվյալների՝ 20 տոկոս՝ որոշ Ներմուծման excises Petroleum տուրքեր բացառություններով: Գործող հարկային Import Duties դրույքաչափը մոտ 10.67 տոկոս է (2011 թ. ԱԱՀ VAT տվյալներով): Tobaccoակցիզային Ծխախոտի excises հարկ -0.2 0 0.2 0.4 0.6 0.8 2014 թ. Հայաստանի հարկաբյուջետային իրավիճակի վերլուծության արդյունքներ. Կակվանիի ինդեքսն անձնական եկամտային հարկի մասով (վերը) և Կակվանիի համաթիվը ԱԱՀ-ի մասով ու ակցիզային հարկի մասով (ներքևում): Ծանոթություն. Հայաստան, Հարկաբյուջետային իրավիճակի վերլուծություն, 2014 թ.: Աղբյուրը՝ 2014 թ. Հայաստանի ՏՏԿԱՀ: 73 Սոցիալական հատկացումներ. Թեև տրանֆերտները (բացարձակապես) աճողական են, սոցիալական բյուջեի սղությունը վատ է անդրադառնում աղքատության վրա: Կավկանիի ինդեքս 2014 թ. սոցիալական պաշտպանություն  Սոցիալական պաշտպանություն • ԸՆԾ-ն հասցեագրված է աղքատ Family Ընտանեկան Benefit նպաստ Սոցիալական կենսաթոշակ ընտանիքներին վարձի Transfers Other Տան սուբսիդավորում Երեխայի խնամքի նպաստ • Աշխատողների/կազմակերպությունների Child Care Benefit վճարումների հաշվից վճարվող (չվճարվող) -0.2 0 0.2 0.4 0.6 0.8 կենսաթոշակներ Կավկանիի ինդեքս 2014 թ. կրթություն (ոչ դրամական նպաստներ)  Կրթություն • Ազդեցությունը կախված է կրթության մակարդակից ՄիջնակարգSchool Secondary Նախադպրոցական Pre-school -0.2 0 0.2 0.4 0.6 0.8 Կավկանիի ինդեքս 2014 թ. առողջապահություն  Առողջապահական նպաստներ • Համեմատաբար աճողական է Մայրերի ստացիոնար In-patient խնամք Maternal Care -0.2 0 0.2 0.4 0.6 0.8 2014 թ. Հայաստանի հարկաբյուջետային իրավիճակի վերլուծության արդյունքներ: Ծանոթություն. Հայաստան, Հարկաբյուջետային իրավիճակի վերլուծություն, 2014 թ.: Աղբյուրը՝ Հայաստանի 2014 թ. ՏՏԿԱՀ: 74 Սոցիալական ոլորտում կատարվող ծախսերի հիմնական ցուցանիշներ. կենսաթոշակներ Մեկ չափահասին համարժեք սպառման քվինտիլ, առանց Աղքատության խումբը սոցապ փոխանցումների Կենսաթոշակ Ընդամենը Եռ 1 Եռ 2 Եռ 3 Եռ 4 Եռ 5 ԾԱ ՄԱ ՈԱ Միջին տրանսֆերտի արժեքը 7,352.9 6,762.0 7,518.6 7,481.2 7,265.4 7,736.7 5,850.6 7,269.2 7,434.5 մեկ շնչի հաշվով Միջին տրանսֆերտի արժեքը մեկ շնչի հաշվով, նշված 13,316.1 10,809.7 12,447.1 13,911.9 14,633.5 15,563.1 8,717.1 11,931.2 14,137.6 տրանսֆերտների շահառու ընտանիքները միայն Ծածկույթը 55.2 62.6 60.4 53.8 49.6 49.7 67.1 60.9 52.6 Շահառուների 100.0 22.6 21.9 19.5 18.0 18.0 2.8 30.4 66.8 բաշխվածությունը Կենսաթոշակների բաշխվածությունը 100.0 18.4 20.5 20.3 19.8 21.0 1.8 27.3 70.9 (հասցեականություն) Համեմատական թիվը 15.0 28.6 22.6 17.3 13.7 8.4 38.4 27.3 12.6 Առատությունը 28.6 45.5 36.9 31.5 27.3 18.1 56.9 44.4 24.9 Հայաստանին վերաբերող հիմնական ցուցանիշներ: Ծանոթություն. մեկ չափահասին համարժեք սպառման քվինտիլներ՝ չհաշված սոցապ փոխանցումները: Աղբյուրը՝ 2014 թ. Հայաստանի ՏՏԿԱՀ: 75 Սոցիալական ոլորտում կատարվող ծախսերի հիմնական ցուցանիշներ. ընտանեկան նպաստ Մեկ չափահասին համարժեք սպառման քվինտիլ, առանց Աղքատության խումբը սոցապ փոխանցումների Ընտանեկան նպաստ Ընդամենը Եռ 1 Եռ 2 Եռ 3 Եռ 4 Եռ 5 ԾԱ ՄԱ ՈԱ Միջին տրանսֆերտի արժեքը 853.1 1,533.3 829.0 823.4 690.4 390.1 2,077.6 1,294.3 639.8 մեկ շնչի հաշվով Միջին տրանսֆերտի արժեքը մեկ շնչի հաշվով, նշված 6,434.6 5,834.4 6,155.3 6,767.2 7,263.4 7,990.5 5,642.3 6,018.1 6,917.8 տրանսֆերտի շահառու ընտանիքները միայն Ծածկույթ 13.3 26.3 13.5 12.2 9.5 4.9 36.8 21.5 9.2 Շահառուների 100.0 39.6 20.3 18.4 14.3 7.4 6.3 44.8 48.9 բաշխվածությունը Նպաստների բաշխվածությունը 100.0 35.9 19.5 19.3 16.2 9.1 5.5 41.9 52.6 (հասցեականությունը) Համեմատական թիվը 1.7 6.5 2.5 1.9 1.3 0.4 13.6 4.9 1.1 Առատությունը 18.5 26.9 19.5 16.6 14.7 11.1 41.0 24.4 14.7 Հայաստանին վերաբերող հիմնական ցուցանիշներ: Ծանոթություն. մեկ չափահասին համարժեք սպառման քվինտիլներ, չհաշված սոցապ փոխանցումները: Աղբյուրը՝ 2014 թ. Հայաստանի ՏՏԿԱՀ: 76 Սոցիալական ոլորտում կատարվող ծախսերի հիմնական ցուցանիշներ. երեխայի խնամքի նպաստ Մեկ չափահասին համարժեք սպառման քվինտիլ, առանց Աղքատության խումբը սոցապ փոխանցումների Երեխայի խնամքի նպաստ Ընդամենը Եռ 1 Եռ 2 Եռ 3 Եռ 4 Եռ 5 ԾԱ ՄԱ ՈԱ Միջին տրանսֆերտի արժեքը 47.0 38.2 15.3 48.8 39.3 93.2 0.0 31.3 54.6 մեկ շնչի հաշվով Միջին տրանսֆերտի արժեքը մեկ շնչի հաշվով, նշված 3,615.5 3,176.3 2,897.5 3,592.2 3,801.2 3,930.3 n.a. 3,091.5 3,759.2 տրանսֆերտի շահառու ընտանիքները միայն Ծածկույթ 1.3 1.2 0.5 1.4 1.0 2.4 0.0 1.0 1.5 Շահառուների 100.0 18.5 8.1 20.9 15.9 36.5 0.0 21.5 78.5 բաշխվածությունը Նպաստների բաշխվածությունը 100.0 16.3 6.5 20.8 16.8 39.7 0.0 18.4 81.6 (հասցեականությունը) Համեմատական թիվը 0.1 0.2 0.0 0.1 0.1 0.1 0.0 0.1 0.1 Առատությունը 7.2 13.6 9.4 9.1 7.3 5.4 n.a. 12.8 6.6 Հայաստանին վերաբերող հիմնական ցուցանիշներ: Ծանոթություն. մեկ չափահասին համարժեք սպառման քվինտիլներ, չհաշված սոցապ փոխանցումները: Աղբյուրը՝ 2014 թ. Հայաստանի ՏՏԿԱՀ: 77 Տրասնֆերտներ ՀՀ տարածքում Մեկ չափահասին համարժեք սպառման քվինտիլ, առանց Աղքատության խումբը սոցապ փոխանցումների Տրանսֆերտներ Հայաստանի Ընդամենը Եռ 1 Եռ 2 Եռ 3 Եռ 4 Եռ 5 ԾԱ ՄԱ ՈԱ տարածքում Միջին տրանսֆերտի արժեքը 666.0 227.3 256.5 555.4 545.9 1,744.5 108.4 290.2 831.9 մեկ շնչի հաշվով Միջին տրանսֆերտի արժեքը մեկ շնչի հաշվով, նշված 19,199.6 9,194.5 11,582.7 14,540.2 13,926.8 35,475.2 5,384.1 10,719.9 21,802.5 տրանսֆերտի շահառու ընտանիքը միայն Ծածկույթը 3.5 2.5 2.2 3.8 3.9 4.9 2.0 2.7 3.8 Շահառուների 100.0 14.2 12.8 22.0 22.6 28.4 1.3 21.5 77.1 բաշխվածությունը Նպաստների բաշխվածությունը 100.0 6.8 7.7 16.7 16.4 52.4 0.4 12.0 87.6 (հասցեականությունը) Համեմատական թիվը 1.4 1.0 0.8 1.3 1.0 1.9 0.7 1.1 1.4 Առատությունը 29.3 38.1 34.3 31.4 25.7 28.5 28.3 39.3 28.3 Հայաստանին վերաբերող հիմնական ցուցանիշներ: Ծանոթություն. մեկ չափահասին համարժեք սպառման քվինտիլներ, չհաշված սոցապ փոխանցումները: Աղբյուրը՝ 2014 թ. Հայաստանի ՏՏԿԱՀ: 78 Տրանսֆերտներ արտերկրից Մեկ չափահասին համարժեք սպառման քվինտիլ, առանց սոցապ փոխանցումների Տրանսֆերտներ արտերկրից Ընդամենը Եռ1 Եռ 2 Եռ 3 Եռ 4 Եռ 5 ԾԱ ՄԱ ՈՉ Միջին տրանսֆերտի արժեքը 5,451.6 2,109.2 3,150.8 4,611.0 6,564.3 10,819.8 853.9 2,681.1 6,690.5 մեկ շնչի հաշվով Միջին տրանսֆերտի արժեքը մեկ շնչի հաշվով, նշված 34,225.4 19,653.7 22,870.9 29,071.7 32,612.8 56,525.9 28,936.4 21,376.4 37,839.7 տրանսֆերտի շահառու ընտանիքները միայն Ծածկույթ 15.9 10.7 13.8 15.9 20.1 19.1 3.0 12.5 17.7 Շահառուների 100.0 13.5 17.3 19.9 25.3 24.0 0.4 21.7 77.9 բաշխվածությունը Նպաստների բաշխվածությունը 100.0 7.7 11.6 16.9 24.1 39.7 0.4 13.6 86.1 (հասցեականությունը) Համեմատական թիվը 11.1 8.9 9.5 10.7 12.4 11.8 5.6 10.1 11.4 Առատությունը 65.2 81.7 69.3 68.2 60.9 63.1 179.3 80.2 63.1 Հայաստանին վերաբերող հիմնական ցուցանիշներ: Ծանոթություն. մեկ չափահասին համարժեք սպառման քվինտիլներ, չհաշված սոցապ փոխանցումները: Աղբյուրը՝ 2014 թ. Հայաստանի ՏՏԿԱՀ: 79 ՇՆՈՐՀԱԿԱԼՈՒԹՅՈՒՆ