‫شپږ مياشتنۍ خپرونه‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪۵۴‬مـــه‬ ‫ګـــڼه‬ ‫وری‬ ‫‪۱۳۹۸‬‬ ‫د افغانستان د کرنیزو‬ ‫عواملو د تولید پروژې‬ ‫په مايل مالتړ د کرنیزو‬ ‫تحقیقاتو مرکزونه‪ ،‬د‬ ‫“‬ ‫ظرفیت لوړونې په برنامو‬ ‫کې د ګډون او د دوی د اسايس‬ ‫زېربناوو ترجوړېدو وروسته‪،‬‬ ‫”‬ ‫اوس پياوړي شويدي‪.‬‬ ‫‪ ۴۰‬مخ‬ ‫‪ ۳۸‬مخ‬ ‫‪ ۳۴‬مخ‬ ‫‪ ۶‬مخ‬ ‫‪۴‬مخ‬ ‫د افغانستان د‬ ‫د نړيوالې مايل‬ ‫روان فعاليتونه‬ ‫په افغانستان کې د‬ ‫بيارغونې صندوق‬ ‫ادارې د مشوريت‬ ‫نړیوال بانک ګروپ‬ ‫خدمتونو پروژه‬ ‫مرستې‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ ‪3/‬‬ ‫خربونه‬ ‫د بېځايه شويو خلکو‪،‬‬ ‫‪ ۱۲‬پايلې‬ ‫ليکلړ‬ ‫ښارواليو خدمتونو او‬ ‫د افغانستان بانک د خپلو کارکوونکو‬ ‫روان فعاليتونه‬ ‫په افغانستان کې د‬ ‫ظرفيت جوړونې د‬ ‫‪ 33-۶‬مخونه‬ ‫نړيوال بانک ګروپ‬ ‫مرستو نوې ټولګه‬ ‫‪ ۶‬مخ‬ ‫مرستې‬ ‫د وړيا مايل مرستو دا نوې ټولګه د ‪ ۳۲۵‬ميليونه‬ ‫معارف‬ ‫‪ ۵-۴‬مخونه‬ ‫ډالرو په ارزښت د الندې پروژو مالتړ کوي‪:‬‬ ‫‪ -۸‬مخ‬ ‫‪ ۴‬مخ‬ ‫مايل سکټور‬ ‫د نړيوال بانک پروژې او پروګرامونه‬ ‫له کارموندنې ‪ -‬اشتغال زایی پروژې رسه ‪۲۰۰‬‬ ‫نړيواله مايل اداره‬ ‫ميليونه ډالر وړيا مايل مرسته به په ښارونو او‬ ‫‪ 16‬مخ‬ ‫د څواړخیزه پانګونو د تضمین اداره‬ ‫خورا زیامننونکو سيمو کې داخيل بې ځایه شوو‬ ‫روغتيا‬ ‫او بېرته راستنېدونکو کډوالو ته اقتصادي او د‬ ‫‪ ۵‬مخ‬ ‫کارموندنې مناسب فرصتونه برابر کړي‪ .‬دا پروژه‬ ‫‪ 18‬مخ‬ ‫د افغانستان د بيارغونې صندوق‬ ‫به هغه چارې حاميه کړي چې ملکي اسنادو ته‬ ‫زیربنا‬ ‫د جاپان د ټولنيزې پراختيا صندوق‬ ‫د راستنېدونکو الرسسی اسانوي‪ ،‬لنډمهاله دندې‬ ‫‪ ۲۲‬پايلې‬ ‫رامنځته کوي‪ ،‬د بازار د ودې لپاره زېربنا جوړوي‪،‬‬ ‫‪ ۲۴‬مخ‬ ‫او په قواعدو کې داسې اصالحات رامنځته کوي‬ ‫د اوبو لګونې سيستم بيارغونې پر اوبو‬ ‫د کليو پراختيا‬ ‫افغانستان د نړۍ د هغو لسو هېوادونو په کتار کې راغلی چې د‬ ‫چې پانګوونکي وهڅوي‪ .‬د دغــې وړیــا مايل‬ ‫مرستې ‪ ۱۵۰‬میلیونه ډالر د نړيوالې پراختیا ادارې‬ ‫‪ 31‬مخ‬ ‫سوداګرۍ په چاپېريال کې يې د پام وړ اصالحات راوستي‬ ‫او ‪ ۵۰‬میلیونه ډالر یې د افغانستان د بیارغونې‬ ‫د خدماتو وړاندې کول‬ ‫صندوق لخوا برابرېږي‪.‬‬ ‫‪ ۳۲‬مخ‬ ‫د نړيوال بانک د سوداګرۍ پرمخ وړلو د ‪ ۲۰۱۹‬کال په راپور کې چې د "روزنه د اصالحتو لپاره" تر رسلیک الندې خپور‬ ‫ښاري پراختیا‬ ‫شوی‪ ،‬افغانستان په ‪ ۲۰۱۷‬کال کې د يو لړ اصالحاتو په پيل کولورسه د نړۍ د هغو لسو مخکښو هېوادونو په کتار کې‬ ‫پر ښارونو د پانګونې پــروژې ته ‪ ۵۰‬ميليونه‬ ‫راغلی چې د سوداګرۍ پرمخ وړلو لپاره د الزمو اسانتياوو برابرولو په برخه کې يې د پام وړ پرمختګ کړی‪ .‬دا راپور د‬ ‫ډالر وړيا مرسته پدې هدف برابره شوې چې د‬ ‫‪ ۲۰۱۸‬کال د اکتوبر په ‪ ۳۱‬مه خپور شو چې د نړۍ ‪ ۱۹۰‬اقتصادونه يې رانغښتي و‪.‬‬ ‫ښارواليو د ظرفيت‪ ،‬مديريت او زېربنا پياوړي‬ ‫ افغانستان په پنځو شاخصونو کې د اصالحاتو پيل‌ کولو پر مټ د سوداګرۍ پرمخ وړلو په نړيوال فهرست کې ‪ ۱۶۷‬م‬ ‫کولو له الې د نهو واليتونو په مراکزو کې د‬ ‫د نړيوالې مايل ادارې د‬ ‫ځای ته پورته شوی‪ .‬د نوې سوداګرۍ پيلولو‪ ،‬پورونو ته الرسيس‪ ،‬د کوچنيو پانګوالو مالتړ‪ ،‬د ماليو ورکولو او د ديواليه کېدو‬ ‫ژوندانه ثبات او کيفيت لوړ کړي‪ .‬د دغې وړیا‬ ‫مايل مرستې ‪ ۲۵‬میلیونه ډالر د نړیوال بانک د‬ ‫مشوريت خدمتونو پروژه‬ ‫د ستونزو هوارولو په برخه کې د اسانتياوو برابرول په هغو مهمو اقداماتو کې راځي چې د افغانستان دولت په وروستيو‬ ‫نړیوالې پراختیا ادارې او ‪ ۲۵‬میلیونه نور يې د‬ ‫‪ 37-34‬مخونه‬ ‫کې پيل کړي دي‪‌.‬‬ ‫افغانستان د بیارغونې صندوق لخوا برابرېږي‪.‬‬ ‫ د نوي کاروبار پيلول‪ :‬د نوي کاروبار د جواز اخيستلو په فيس کې د پام وړ کمښت راغلی دی‪ .‬د دې اصالحاتو په پايله‬ ‫‪ ۳۴‬مخ‬ ‫کې د يوه پانګوال لپاره د نوي تشبث پيلولو لګښت د سړي رس ناخالص عايد له ‪ ۸۲.۳‬څخه ‪ ۶.۴‬سلنې ته راټيټ شوی‪.‬‬ ‫روانې مشوريت پروژې‬ ‫پور ته الرسسی‪ :‬د متشبثينو لپاره پور ته الرسسی د ديواليه کېدو یا افالس د قانون تر تصويبېدو وروسته ډېر شوی دی‪ .‬د‬ ‫د افغانستان له برشي منابعو او اداری اصالحاتو‬ ‫پروژې (تغري) رسه ‪ ۷۵‬میلیونه ډالر وړيا مرسته‬ ‫دې قانون په اساس معتربو پور ورکوونکو ته د افالس د هرې بلې دعوې په نسبت لومړيتوب ورکول کېږي‪.‬‬ ‫شوې ده‪ .‬دا پروژه به له افغان دولت رسه مرسته‬ ‫‪ ۵۲‬پايلې‬ ‫پايلې ‪۴۴‬‬ ‫د کوچنيو پانګوالو مالتړ‪ ‌:‬د کوچنيو پانګوالو د خونديتوب الرې چارې په اسايس ډول پياوړې شويدي‪ ،‬چې په نتيجه کې‬ ‫وکړي چې په ‪ ۱۶‬سکتوري وزارتونو کې د شفافو‬ ‫يې افغانستان په يو له هغو اقتصادونو‪ ،‬چې په دې برخه کې يې ډېر پرمختګ کړی‪ ،‬بدل شوی‪ .‬افغان دولت د سوداګرۍ‬ ‫ګومارنو او اداري اصالحاتو له الرې خپلې مهمې‬ ‫مالداري او کب روزنه کليوايل اقتصاد‬ ‫پياوړی کوي‬ ‫د افغانستان د بيارغونې صندوق‬ ‫کابل ښاريان پر نوو پخو شويو کوڅو‬ ‫له ګرځېدو خوند اخيل‬ ‫د حقوقي چوکاټ په پياوړي کولو او اصالح هم مترکز کوي‪.‬‬ ‫لومړیتوب لرونکې پالېسۍ پلې کړي‪ .‬د دغې‬ ‫وړیا مايل مرستې ‪ ۲۵‬میلیونه ډالر د نړيوالې‬ ‫‪ 54-38‬مخونه‬ ‫و قواعدو او واضح کړنالرو‬ ‫ د ماليې ورکول‪ :‬د مالياتو د تفتيش او مالياتو د الکرتونيکي کولو په اړه د قانون نافذېدو ا ‌‬ ‫پراختیا ادارې او ‪ ۵۰‬میلیونه نور یې د افغانستان‬ ‫‪ ۴۰‬مخ‬ ‫رامنځته کېدو د ماليې ورکولو چارې اسانه کړيدي‪.‬‬ ‫د بیارغونې صندوق لخوا برابرېږي‪.‬‬ ‫ د ديواليه کېدو د ستونزو هوارول‪ :‬د ديواليه کېدو د ستونزې هوارولو په جريان کې د دعوې د خاوند لپاره د سوداګرۍ‬ ‫روانې پروژې‬ ‫د دوام او نورو پور ورکوونکو ته د ديواليه کېدو د دعوې څېړلو په بهري کې د ګډون زمينه برابرول ښه شوي دي‪.‬‬ ‫ راپور له دې ځايه ترالسه کوالی شئ‪http://wrld.bg/ybTs30o1C1d :‬‬ ‫‪5/‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /4‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫د هېوادين ګـــــــــډون‬ ‫ ‬ ‫د نړیوال بانک ګروپ مرستې‬ ‫چوکاټ‪ ،‬له ‪ ۲۰۱۷‬څخه‬ ‫‪ ۲۰‬پورې د ‪ ۱.۸‬میلیارده ډالرو په ارزښت ‪ ۲۱‬پروژې د‬ ‫په استفاده اوهمدارنګه په سختو رشایطو کې دڅواړخیزه‬ ‫تر ‪ ۲۰۲۰‬م پورې‬ ‫ نړیوالې مايل ادارې د مايل ژمنو او پانګونو ټولټال‬ ‫ده‪ .‬دکادرونو دظرفیتونو دودې ‪ ،‬د دولت مرشوعیت‪ ،‬او‬ ‫د نړیوال بانک پروژې او پروګرامونه‬ ‫افغانستان د بیارغونې صندوق په مالتړ د پيل کېدو په حال‬ ‫پانګه اچونو دادارې په تضمینونو دپانګه اچونو دپروژو د‬ ‫اوسنۍ کچه څه باندې ‪ ۱۵۰‬میلیون ډالره ده‪ ،‬او په ورته‬ ‫له افغان دولت رسه دمتویلوونکو هیوادو د جلب و جذب‬ ‫کې دي‪.‬‬ ‫ډاډ او لومړنیو زیانونو څخه دپوښښ برابرولو په موخه‬ ‫وخت کې‪ ،‬د مشوريت خدماتو په برخه کې د دغې ادارې‬ ‫دمالتړ له الرې دا یقیني کوي چې پانګه اچونه له ميل‬ ‫د نړیوال بانک د نړیوالې پراختیا ادارې له ‪ ۲۰۰۲‬زېږدیز‬ ‫ د الزياتو معلوماتو لپاره ‪ ۳۸‬مخ وګورئ‪.‬‬ ‫خپلې اغیزناکې اسانتیاوې وړاندې کړې‪.‬‬ ‫ژمنه ‪ ۱۳‬میلیون ډالره بلل کیږي‪ .‬د یادونې وړ ده‪ ،‬چې د‬ ‫لومړیتوبونو رسه همغږې ده‪.‬نړیوال بانک تراوسه پورې له‬ ‫د هېوادين ګډون چوکاټ له ‪۲۰۱۷‬‬ ‫کال راپدېخوا د پراختیایي او بیړنۍ بیارغونې د پروژو او د‬ ‫دغې ادارې پانګونو کې د مخابراتو‪ ،‬د کرنیزو محصوالتو‬ ‫نورو متویلوونکو رسه په ګډه له یو شمیر هغو سکټوررونو‬ ‫ميل بودیجې د مالتړ د ‪ ۶‬پروګرامونو د متویل په موخه د‬ ‫د جاپان د ټولنیزې پراختیا صندوق‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫څخه تر ‪ ۲۰۲۰‬میالدي کال پورې له‬ ‫سوداګرۍ او مايل بازارونو د پراختیا لپاره مايل ژمنې شاملې‬ ‫رسه‪ ،‬چې پرې د دولت مالکيت او دمرستو همغږي کول‬ ‫له ‪ ۴.۴۸‬میلیارده ډالرومرستې ژمنه کړې ده‪ .‬په دې مرستو‬ ‫افغانستان څخه دمالتړ په منظور‬ ‫دي‪ .‬د پانګونې لړۍ هيله بښونکې ده او په کې د انرژۍ‬ ‫الزم دي‪ ،‬فعالیت کړی دی‪.‬‬ ‫کــې‪ ۴.۰۴‬میلیارده ډالر وړيا مرسته او ‪ ۴۳۶.۴‬میلیونه‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق د افغان دولت او نړیوالې‬ ‫دنړیوال بانک ګــروپ دسرتاتیژۍ‬ ‫او پوهنې پر سکتور پانګونې شاملې دي‪.‬‬ ‫ د بشپړوشویو پروژو په اړه د زیاتو معلوماتو ترالسه ‬ ‫دجاپان دټولنیزې پراختیا صندوق‪ ،‬چې په ‪۲۰۰۰‬میالدي‬ ‫ډالره بې سوده پور شامل دي‪ .‬نوموړی بانک اوسمهال په‬ ‫ کولو لپاره د پروژو او پروګرامونو الندې پاڼې ته ‬ ‫کال دجاپان دولت له خوا تاسیس شو‪ ،‬د هغو فعالتونو‬ ‫ټولنې ترمنځ یوه ګډه همکاري ده‪ ،‬چې د بیارغونې د‬ ‫تنظیمونکی دی‪ ،‬چې دافغانستان‬ ‫د ال زياتو معلوماتو لپاره ‪ ۳۴‬مخ وګورئ‪.‬‬ ‫ مراجعه وکړئ‪www.worldbank.org.af :‬‬ ‫افغانستان کې ‪ ۱۶‬فعالې پروژې لري‪ ،‬چې خالص ارزښت‬ ‫دمرستې او مالتړ یوازینۍ وسیله ده‪،‬چې مستقیامً يې‬ ‫پروګرامونو اغېزمني لوړوي‪ .‬د ‪ ۲۰۱۹‬کال د جنوري میاشتې‬ ‫د پرمختیا او سويل ميل چوکاټ رسه‬ ‫یې ‪ ۱.۹‬میلیاردو ډالرو ته رسېږي‪.‬‬ ‫تر ‪ ۲۰‬پورې څه باندې ‪ ۳۴‬مرسته کوونکو‪ ،‬د افغانستان د‬ ‫د څواړخیزه پانګونو د تضمین اداره‬ ‫د غریبواو زیامننو وګړو اړتیاووته ځواب ويالی‪ ،‬دهغوی‬ ‫بیارغونې له صندوق رسه د شاوخوا ‪ ۱۱.۴‬میلیارده ډالرو‬ ‫په سمون او همغږۍ کې تدوین او‬ ‫ د افغانستان د سولې او پراختیا ميل چوکاټ له تصویب نړیواله مايل اداره‬ ‫ظرفیتونه او وړتیاوې یې لوړې کړي او په پراختیايي چارو‬ ‫د څو اړخیزې پانګونې د تضمین اداره په افغانستان کې‬ ‫وروسته‪ ،‬نړیوال بانک په دې هیواد کې په پراختیايي‬ ‫او بهیر کې يې ګډون پیاوړی کوی‪ .‬دغه صندوق دنړیوال‬ ‫مرسته ژمنه کړې‪ ،‬څو دا د افغانستان د ميل بودجې د‬ ‫ترتیب شوی دی‪.‬‬ ‫فعالیتونو کې پراخه ونډه اخیستې او مرسته یې کړې ده‪ .‬نړیواله مايل اداره‪ ،‬چې د نړیوال بانک ګروپ د خصويص د دریو پروژو لپاره ‪ ۱۵۴‬ډالر د ناخالصې رسمایې په توګه‬ ‫بانک له خوا اداره کېږي‪.‬‬ ‫سرت مالتړ کوونکي په توګه په دې وتوانیږي‪ ،‬د افغانستان‬ ‫ددې سرتاتیژې موخه او هدف په‬ ‫د پالیيس او پانګونې په برخو کې د اړینو مشورو برابرول؛ سکتور د پراختيا څانګه ده‪ ،‬خصويص سکتور (په ځانګړي لري‪ .‬د ایم ټي ان مخابرايت رشکت د هیواد په حساس‬ ‫د جاپان دولت او نړیوال بانک دې ته ژمن دي چې د‬ ‫دولت د عملیايت او پراختیايي پروګرامونو مايل اړتیاوې‬ ‫دې الندې برخو کې دافغانستان له‬ ‫چې په مهمو او بنسټیزو کلسټرونو متمرکز دي او هغه ډول د زيربنا‪ ،‬مايل‪ ‌،‬کرنيزې سوداګرۍ او خدماتو مخابرايت سکتور کې له نړیوال مالی ادارې رسه یوه ګډه‬ ‫جاپان دټولنیزې پراختیا صندوق په داخل کې دهیواد د‬ ‫ځواب کړي‪.‬‬ ‫دولت رسه مرسته او مالتړ دی‪:‬‬ ‫عبارت دي له‪ :‬د لویو مالیاتو او اداري جوړښتونو مدیریت‪ ،‬سکتورونو) ته د پانګونې د خدماتو برابرولو له الرې په هڅه ده‪ .‬پاتې نورې دوه پروژې د لبنیاتو او کشمیري توکو‬ ‫بیارغونې او سیايس‪ ،‬اقتصادي او ټولنیز ثبات لپاره اوږد‬ ‫ د ميل لومړیتوب لرونکو برنامو‪ ،‬د دولت د عادي‬ ‫د تولید په برخه کې مرسته کوي‪.‬‬ ‫د اقتصادي ودې او کاري زمینې برابرولو په موخه له افغانستان کې اقتصادي پراختیا حاميه کوي‪.‬‬ ‫مهاله پروګرامونو د مالتړ په منظور یوه ځانګړې کړکۍ‬ ‫بودجې او د پالیسیو د اصالحاتو اجندا نه د افغانستان‬ ‫ • دځواکمنو اوځــواب ویونکو بنسټونو‬ ‫خصويص پانګوالو څخه مالتړ او هغوی ته د آسانتیاوو د پانګونې پروګرام د مشوريت خدماتو په مرسته حاميه د څو اړخیزو پانګونو د تضمین ادارې په لومړیتوبونو‬ ‫تاسیس کړي‪ .‬د ‪ ۲۰۱۹‬کال د جنوري تر ‪ ۲۰‬پورې د جاپان‬ ‫د بیارغونې صندوق مالتړ به د افغانستان د ميل پراختیا‬ ‫برابرول‪ ،‬حکومتوالۍ او له اداري فساد رسه مبارزه‪ ،‬د کېږي‪ .‬په مشوريت خدماتو کې مايل خدماتو ته الرسسی‪ ،‬د کې‪ ،‬د ‪ ۲۰۲۱ – ۲۰۱۸‬کلونو لپاره د بهرنیو پانګوالو څخه‬ ‫رامینځته کول‪ ،‬دملت جوړونې دموخو‬ ‫د ټولنیزې پراختيا صندوق ټوله مرسته ‪ ۸۵‬میلیونه ډالرو ته‬ ‫سرتاتیژي له موخو رسه مرسته کوي‪ .‬تر اوسه د افغانستان‬ ‫برشي ځواک پرمختګ او د خدمتونو وړاندې کول‪ ،‬د خلکو خصويص سکتور د حکومتوالۍ ښه والی‪ ،‬د عرضې د زنځري مستقیم مالتړ شامل دی‪ ،‬چې دا پانګونه باید په جګړه‬ ‫له دولت رسه څه باندې ‪ ۵‬میلیارده ډالره د عادي بودجې‬ ‫دتطبیق او خلکو ته لومړنیو خدمتونو‬ ‫رسېږي‪ .‬تراوسه پورې ددې صندوق له خوا یو شمیرمتویل‬ ‫وړاندې کولو په الر کې ددولت ځواکمنول‬ ‫ګډون او جنسیتي انډول‪ ،‬په ښارونو کې د ژوند کولو لپاره پراختيا‪ ،‬د خوراکي توکو مصئونيت‪ ،‬د مايل سيستم مديريت‪ ،‬ځپلو او هغه هېوادونو کې‪ ،‬چې ماتېدونکی سیايس‬ ‫شوې پروژې بشپړې شوي دي‪.‬‬ ‫د لګښتونو‪ ،‬لکه د ملکي کارکونکو د تنخواو لپاره ورکړل‬ ‫هڅونه او د بنسټونو او لویو الرو جوړولو چارې رانغاړي‪ .‬چاپېريايل او ټولنيز مديريت‪ ،‬د مېوو د صادراتو تقويه کول وضعیت لري؛ پر ټولنیز – اقتصادي وضعیت پر ودې او ښه‬ ‫شوي‪ ،‬او په ورته حال کې څه باندې نور‪ ۵.۴‬میلیارده‬ ‫او دخصويص سکټور د ودې له پاره دیو‬ ‫ د نورو معلوماتو لپاره الندې وېبسايټ ته مراجعه‬ ‫ نړیوال بانک دافغانستان د دولت بودجې د مالتړ له او په عامه او خصويص سکتور کې د پانګونې په چارو کولو باندې پراختیايي اغیزې وارد کړي‪.‬‬ ‫وکړئ‪http://go.worldbank.org/U5OQZVF200 :‬‬ ‫ډالره د بشپړ شویو پراختیايي پروژو او د کار الندې پروژو‬ ‫سامل چاپیریال رامینځته کولو په منظور‪.‬‬ ‫الرې دبنسټیزو اصالحاتو په تطبیق کې‪ ،‬په ځانګړې توګه کې اصالحات شامل دي‪ ،‬چې وررسه د خصويص سکتور د په ‪ ۲۰۱۳‬میالدي کال کې دې ادارې د شخړو او کمزورو‬ ‫لپاره ورکړل شوي دي‪ .‬د ‪ ۲۰۱۹‬کال د جنوری میاشتې تر‬ ‫ •له هر اړخیزې اقتصادي ودې څخه مالتړ‪،‬‬ ‫په عامه مايل او اداري چارو کې په فعاله توګه مرسته کړې پانګونې چاپېريال تقويه يش او خصويص سکتور وده ومومي‪ .‬اقتصادونو له پاره ‪ ،‬دمرسته کوونکو همکارانو له ژمنو څخه‬ ‫چې مترکز یې په وروسته پاتې سیمو ‪،‬‬ ‫ښاري غیر پالين استوګنې او له کورنۍ نا‬ ‫امنۍ څخه په رامینځته شوې بې ځایه‬ ‫کیدنې باندې وی‪.‬‬ ‫ •دټــول شموله ټولنې رامینځته کول‬ ‫دمعیاري ښوونې او روزنې الرو چارو ته‬ ‫دخلکو دالس رسۍ او دټولنې دبیوزله او‬ ‫غریبو وګړو‪ ،‬چې پکې داخيل بې ځایه‬ ‫شوي او راستانه شوي کډوال او مهاجرین‬ ‫شامل دي‪ ،‬ترمینځ دزیان مننې دعواملو‬ ‫کمولو له الرې‪.‬‬ ‫‪7/‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /6‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫روان فعالیتونه‬ ‫ له دې رسبېره‪ ،‬د افغانستان د مهارتونو او وړتیاوو د‬ ‫‪ /‬معارف‬ ‫پرمختیا دویم پروګرام د هندوستان هېواد له پونه پوهنتون‬ ‫رسه د یو تفاهم لیک د تررسه کېدو څخه هم مايل او تخنیکي‬ ‫مالتړ تررسه کوي‪ .‬مته کېږي‪ ،‬چې د دغه تفاهم لیک په ړنا‬ ‫دافغانستان دمهارتونو او وړتیاوو‬ ‫کې‪ ،‬شاوخوا ‪ ۲۰‬استادان او د افغانستان د ادارې او مدیریت‬ ‫دپرمختیا دویم پروګرام‬ ‫د ميل انسټیتوت یو شمېر اداري کارکوونکي د ماسرتۍ په‬ ‫دنړیوال بانک ‪ ۵۵‬میلیونه وړیا مرسته‬ ‫کچه خپل تحصیالت په هندوستان کې تررسه کړی‪.‬‬ ‫ د هندوستان له یو شمېر انسټېتونو لکه په بنګلور کې‬ ‫دا پروژه د افغانستان دولت رسه د اقتصادي او پراختیايي‬ ‫د ريوا پوهنتون رسه یو شمېر تفاهم لیکونه خپل وروستي‬ ‫ودې په موخه د حرفوي او مسلکي مهارتونو د سرتاتیژۍ‬ ‫پړاونو ته نږدې شوي چې پر بنسټ به يې د افغانستان د‬ ‫په جوړولو کې‪ ،‬چې د بازار له اړتیاوو رسه برابر وي؛‬ ‫حرفوي او مسلکي زدکړو د انستیټونو شاوخوا ‪ ۲۰۰‬تنو‬ ‫مرسته کوي‪ .‬د افغانستان د مهارتونو د پراختیا د مخکیني‬ ‫استادانو ته د یوې شفايف سیالیزې پروسې له الرې په یوه‬ ‫برنامې څخه د مالتړ پر دوام‪ ،‬دا پروژه هم د حرفوي او‬ ‫کلنه تحصیيل برنامه کې د ګډون آسانتیا برابروي‪.‬‬ ‫مسلکي زده کړو د اداري جوړښتونو د پیاوړتیا‪ ،‬د تخنیکي‬ ‫رسبیره پردې دحرفوي او مسلکي زده کړو له ښوونځیو‬ ‫او مسلکي زده کړو د ښوونځیو او انستیتونو پراختیا او‬ ‫څخه (‪ )۵۲۲‬تنو ممتازو فارغانو دیو سند لرونکي پروګرام‬ ‫په پای کې د سیالیزې وړتیاوو د پراختیا د مالتړ په موخه‬ ‫له الرې دزده کړې له بورسونو څخه استفاده کړې ده‪ ،‬چې‬ ‫هڅه کوي‪.‬‬ ‫دا له هغوی رسه دلوړو او زیاتو مسلکي زده کړو په برخه‬ ‫ د دغې برنامې په جوړښټ کې بدلون د ‪ ۲۰۱۷‬کال د‬ ‫کې مرسته کوي‪.‬‬ ‫جوالی په میاشت کې رامنځته او تایید شو‪ ،‬چې پر بنسټ‬ ‫یې د مسلکي او تخنیکي زده کړو د ښه وايل ‪ ،‬د استادانو‬ ‫د ښځو د اقتصادي ځواکمنتیا ميل‬ ‫د ظرفیت ارتقاء او د یو شمېر مشخصو سوداګریزو‬ ‫پروګرام‬ ‫سکتورونو د دريس نصاب د معیاري کولو لپاره پر پراختیايي‬ ‫هدف باندې ټینګار شوۍ‪ .‬په دغو اصالحاتو کې دا الندې‬ ‫د جاپان د ټولنیزې پراختیا صندوق ‪ ۲،۷‬میلیون ډالر وړیا‬ ‫مايل مرسته‬ ‫موارد شامل دي‪( :‬الف) دحرفوي او مسلکي زده کړو د‬ ‫سکټور نوی تنظیمول د مارکیټ اړتیاوو ته په پاملرنه په‬ ‫د ښځو د اقتصادي ځواکمنتیا ميل پروګرام یوه درې کلنه‬ ‫اتو لومړیتوب ورکړل شویو شاخصونو کې‪ ،‬چې په هغې‬ ‫آزماېښتي پروژه ده‪ ،‬چې د افغانستان آغا خان بنسټ لخوا‬ ‫کې دښځینه کار ګرو د ځواکمنتیا او توانایي دښه کولو‬ ‫د د کار او ټولنیزو چارو‪ ،‬شهیدانو او معلولینو وزارت رسه‬ ‫ساحې هم شاملې دي‪( .‬ب) د رشایطو لرونکو د حرفوي‬ ‫په نږدې همغږۍ رسه تطبیق کېږي‪ .‬د ښځو د اقتصادي‬ ‫او تخنیکي زده کړو د ټولو استادانو ارزیايب (ج) د رشایطو‬ ‫لرونکو له پاره له هیواد څخه د باندې د زده کړو د دوام‬ ‫ځواکمنتیا ميل پروګرام د دولت د غوښټنې پر بنسټ د‬ ‫د کلیوايل او نیمه ښاري سیمو ښځې‬ ‫د ښځو د اقتصادي ځواکمنتیا له ميل‬ ‫وړاندیز‪( ،‬د) د استادانو له ارزیابۍ او زده کړی څخه د‬ ‫ښځو لپاره د پرمختیا لپاره د تګالرو‪ ،‬وسایلو‪ ،‬د تجربو د‬ ‫پروګرام څخه ګټه اخيل‪ .‬دا پروګرام د‬ ‫مالتړ له پاره د څلورو مخکښو انستیتونو تنظیمول‪ /‬په‬ ‫تبادلې او د هغوی د پوهاوي د کچې د لوړولو لپاره طرح‬ ‫سپام له ډلو رسه مرسته کوي چې خپل‬ ‫څلورو لومړیتوب ورکړل شویو شاخصونو کې (هـ) د دريس يش‪ .‬په دې توګه‪ ،‬د مسلکي او تخنیکي زده کړو جواز او ننګرهار کې د مسلکي او تخنیکي زده کړو په څلورو‬ ‫ظرفيت لوړ کړي‪ ‌.‬د دې پروګرام ګډونوالو‬ ‫او په فعالیت ېې الس پورې کړی ‪ ۲۸ ( .‬مخ وګورئ‪).‬‬ ‫ته د روزنې او سوداګرۍ اسانتياوې او‬ ‫نصاب معیاري کول او لوړول په ټولو معاملو او لومړیتوب صالحیت د ښوڼې او روزنې وزارت او د نوموړي وزارت د انسټېتونو متمرکز دی ده او مته کېږي‪ ،‬چې هر یو‬ ‫ د دغې پروژې اصيل ګټه اخیستونکي د هېواد په کلیوالو‬ ‫مايل خدمتونو ته د الرسيس فرصتونه‬ ‫ورکړل شویو شاخصونو کې د وړتیا داصل پربنسټ او (و) مسلکي او تخنیکي معینیت څخه د افغانستان د مسلکي انسټېتوت به وروسته له ظرفیت جوړونې څخه دا وړتیا‬ ‫برابرېږي‪.‬‬ ‫سیمو کې بېوزله ‪،‬غریبه او زیامننونکې ښځې بلل کېږي‪ .‬د‬ ‫د استادانو په استخدام‪ ،‬مدیریت او زده کړه کې داصالحاتو او تخنیکي زده کړو خپلواکې ادارې ته انتقال شوی‪ .‬د ولري چې د ښوونکو د روزنې او نصاب جوړونې پر ميل او‬ ‫ښځو د اقتصادي ځواکمنتیا ميل پروګرام په کلیوالو سیمو‬ ‫مسلکي او تخنیکي زده کړو خپلواکه اداره په هېواد کې د سيمييزو مرکزونو بدل يش‪.‬‬ ‫او سمونونو په منظور دپالیسۍ دیو چوکاټ تطبیقول‪.‬‬ ‫کې د سپام ګروپونه له جوړښټ‪ ،‬پراختیا او وړتیاوو څخه‬ ‫ د افغانستان د مهارتونو او وړتیاوو د پرمختیا د دویم مسلکي او تخنیکي پالیسۍ د تطبیق او همغږي په برخه د ښوونکو روزنې پروګرام د ال پياوړي کولو لپاره‪ ،‬د ښوونکي‬ ‫مالتړ تررسه کوي او د دغو ګروپونو د غړو لپاره د کوچني‬ ‫د مسلکي روزنې يو داخيل انستيتيوت‌‪ ،‬چې په ‪ ۲۰۱۳‬کې‬ ‫پروګرام له بیا کتنې څخه موخه‪ ،‬د مهارتونو د پراختیا کې څارونکئ مسوولیت لري‪.‬‬ ‫کسب او کار او ځایي سوداګرۍ په برخو‪ ،‬د تجارت د‬ ‫او پیاوړتیا په موخه د دولت لخوا د یو شمېر هراړخیزو د مسلکي او تخنیکي زده کړو د خپلواکې ادارې د تاسيس شوی‪ ،‬تر اوسه يې تر ‪ ۱۰۰۰‬ډېر مسلکي ښوونکي‬ ‫پراختیا خدمتونو او مايل رسچینو ته د الرسيس په برخو کې‬ ‫غوښتنې پر بنسټ‪ ،‬د دغه روزنیز مرکز د اغېزمنتیا د ښه پدې موخه روزيل چې مسلکي وړتياوې او پيداګوژيک‬ ‫اصالحاتو لپاره د مايل مالتړ برابرول بلل کېږي‪.‬‬ ‫روزنیز پروګرامونه جوړوي‪ .‬يوه ابتدايي رسوې د ‪ ۲۰۱۸‬کال‬ ‫ د مسلکي او تخنیکي زده کړو لپاره د اداري جوړښتونو وايل او د ستونزو د پېژندنې په هدف د دغې ادارې د مهارتونه يې لوړ يش‪.‬‬ ‫د اکتور په میاشت کې پای ته ورسیده او د پيل کولو کار به‬ ‫پياوړتیا او مالتړ‪ ،‬د مسلکي او تخنیکي ښونځیو او وړتیاوو او تشکیاليت جوړښتونو ارزونه د نړیوال بانک لخوا په افغانستان کې دمهارتونو د پراختيا پروژې له حرفوي‬ ‫یې د ‪ ۲۰۱۸‬کال په نومرب کې پیل يش‪.‬‬ ‫انستېتوتونو د اغېزمنتیا او پرمختګ او همدا رنګه د تررسه شوه‪ .‬د حرفوي او مسلکي‌ زدکړو د خپلواکې ادارې او مسلکي زده کړو څخه د فراغت او ارزونې د بنسټ‬ ‫سیالیزو وړتیاوو د ښه وايل په موخه‪ ،‬د افغانستان دولت (‪ )TVETA‬د ظرفیت جوړونې په موخه یو هراړخیز ډبره ایښې ده او دکار له نړیوال سازمان رسه په ګډه یې‬ ‫د ‪ ۲۰۱۸‬کال د اپریل په ‪۲۱‬مه د جمهوري ریاست د لخوا عملیايت پالن او د خانګړو فعالیتونو یو تفصیيل فهرست تر د ‪ ۳۰‬تنو په شاوخوا کې ارزیايب کوونکو دماسټر په سویه‬ ‫درقابتي ارزیابی دالرو چارو او میتودونو په برخه کې زده‬ ‫د یولسم فرمان په ترڅ کې اعالم وکړ‪ ،‬څو د مسلکي او کار الندې دی‪.‬‬ ‫تخنیکي زده کړو خپلواکه اداره (‪ )TVETA‬دې رامنځته د دغې پروژې د فعالیتونو محور په هرات‪ ،‬کابل او کړې کړي او دارزونې اووه مرکزونه هم مشخص شوي دي‪.‬‬ ‫‪9/‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /8‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫دمايل سکټورر دحالت ښه وايل لپاره‬ ‫‪ /‬مايل سکټور‬ ‫دچټک ځواب پروژه‬ ‫دنړیوال بانک‪ ۴۵،۷‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫مايل خدماتو ته د الرسيس پروژه‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۵۰‬میلیونه ډالره وړيا مرسته‬ ‫دغه پروژه له افغانستان بانک رسه درڼو تادیاتو او اغیزمنو‬ ‫معاملو درسته رسولو لپاره د یوه عرصي سیستم په تطبیق‬ ‫د مايل خدمتونو ته د الرسيس پروژې هدف د دولت د‬ ‫او د بانکي څارنو د ښه وايل له پاره دیو لړ کاري پروګرامونو‬ ‫اداري او نهادي ظرفيت رامينځته کول دي‪ ،‬چې دډيرو‬ ‫رامنځته کولو په چارو کې مرسته او مالتړ کوي‪.‬په ځانګړې‬ ‫کوچينو‪ ،‬کوچنيو او منځنيو خصويص تشبثانو دپورونو په‬ ‫توګه دغه پروژه دافغانستان بانک لپاره دمايل تفتیش له‬ ‫الس رسۍ کې ښه واىل راڅرګنديش‪.‬په دې پروژه کې درې‬ ‫الرې‪،‬چې دنړیوالو معیارونو له مخې تررسه کېږي‪ ،‬دلسو‬ ‫برخې شاملې دي‪:‬‬ ‫سوداګریزو بانکونو دمايل حالت د ارزونې رشایط او الر‪‎‬ې‬ ‫ لومړۍ برخه‪ :‬مايل خدماتو ته د کوچنیو تشبثاتو د‬ ‫چارې تقويه کوي‪.‬ددې مايل تفتیش او پلټنې پایلې ددې‬ ‫الرسيس پیاوړتیا‪ :‬د پروژې د دې برخې موخه داده چې‬ ‫المل ګرځي چې دهغو نیمګړتیاوو او کمزورتیاوو دلرې‬ ‫د افغانستان د کوچنیو پانګونو د مالتړ ادارې له الرې‬ ‫کولو لپاره‪ ،‬چې دافغانستان بانک دنظارت اوڅارنې په بهیر‬ ‫د کوچنیو پورونو سکټور ته دوامداره مرستې چمتو‬ ‫کې پیژندل کېږي‪،‬عميل پالنونه طرحه او پيل کړي‪.‬‬ ‫يش او همدارنګه له دې ادارې رسه مرسته ويش‪ ،‬چې له‬ ‫ همدارنګه دتادیاتو دسیستم نوي کول‪ ،‬البته په نقدي‬ ‫سرتاتیژیک پالن رسه سم د هڅوونکو پروګرامونو د غځولو‬ ‫بڼه دمعاملو دتررسه کېدو دکمښت په موخه‪ ،‬چې اوس‬ ‫په افغانستان کې دراکړې ورکړې سرته وسیله ګڼل کېږي‪،‬‬ ‫له الرې مايل خدماتو ته الرسسی لوړ کړي او له دې خدماتو‬ ‫دکارت یا موبایل له الرې دتادیاتو پر الکرتونیکي سیستم‬ ‫څخه د بازار د ټیټو پوړيو (په ځانګړې توګه کوچنيو او‬ ‫دهغې بدلون‪ ،‬ددې پروژې له نورو موخو او هدفونو‬ ‫انفرادي تشبثاتو) استفاده زياته کړي‪ .‬خو په دې ټکې باید‬ ‫شمېرل کېږي‪ .‬دا پروژه همدارنګه دبانکدارۍ سکټور‬ ‫ټینګار ويش چې د افغانستان د کوچنیو پانګونو د مالتړ‬ ‫مهارتونو ته دالرسيس په منظور دافغانستان له مايل او‬ ‫ادارې اصيل دنده د بازارموندنې اسانول دي‪ ،‬نه د يوه‬ ‫بانکدارۍ انستیتيوت رسه ددغه انستیتیوت د فعالیتونو د‬ ‫تخنيکي بنسټ په څېر د مرستو چمتول کول دي‪.‬‬ ‫پياوړي کولو په برخه کې مرسته او مالتړ کوي‪.‬‬ ‫ د دې پروژې لومړی برخه په افغانستان کې د کوچنیو‬ ‫ په ‪ ۲۰۱۳‬کال د نومرب په میاشت کې‪ ،‬دا پروژه د ‪۶،۷‬‬ ‫پانګې اچوونو د مالتړ د اداری له خوا ده‪ .‬دې اداری یو لړ‬ ‫میلیون ډالرو رسه طرح شوی ‪ ،‬تایید او منظور کړه شوه‪.‬‬ ‫اقدامات‪ ،‬په ځانګړی توګه د ډیرو بیوزلو او غریبو وګړو‬ ‫ددی پیاوړې کوونکی بودجې له تایید څخه موخه او‬ ‫له پاره د مرستې پروژه رامینځته کړې ده‪ .‬دغه پروژه په‬ ‫هدف له ځانګړو تخنیکي فعالیتونو څخه پیاوړی کوونکی‬ ‫کوچني تشبثونه‪ ،‬لکه د قالني اوبدلو دا‬ ‫څلورو والیتونو(بلخ‪ ،‬کونړ‪ ،‬لغامن او تخار) کې بشپړه شوی‬ ‫مالتړ دی چی د مايل سکټور د پیاوړتیا د پروژې له خوا‬ ‫يل خدمتونو ته د الرسيس‬ ‫کوچنۍ کارخانه‪ ،‬ما ‌‬ ‫ده او په نورو والیتونو (کابل او کندهار) کې جریان لري‪ .‬د اغېزو او ارزونې په هکله یوه رسوې د دغې پروژې د بازار په ښکتني پوړ کې دي‪ ،‬الرسسی پياوړی کړي‪.‬‬ ‫یې مالتړ کیږی‪ .‬دا پروژه ‪ ۲۰۱۴‬کال د جون په میاشت‬ ‫پروژې په مرسته پدې بريالۍ شوې چې‬ ‫کې وتړل شوه‪ .‬یاده پیاوړی کوونکې بودجه دوه عمده‬ ‫خپلې سوداګرۍ ته وده ورکړي‪ .‬دا پروژه د‬ ‫ هغه لومړنۍ نتیجې‪ ،‬چې د لومړۍ برخې د تررسه کیدو فعالیتونو د پوښښ الندې سیمو کې تررسه يش‪ ،‬کوم چې په د پروژې د دوهمې برخې تطبیق د ‪ ۲۰۱۷‬میالدي کال‬ ‫کوچنيو متشبثینو نوښتونه هڅوي چې مايل‬ ‫فعالیتونه تر پوښښ الندې نیيس‪ )i( :‬د افغانستان بانک د‬ ‫خدمتونو ته الرسسی ومومي او ګټه ځنې‬ ‫داغیزو د ارزونې له مقدمايت رسوې څخه ترالسه شوي دی‪ ،‬هغه کې بېوزله کورنیو په ډیر بد اقتصادي وضعیت کې د د جون په میاشت کې د ګډون د هغه هوکړه لیک‬ ‫ظرفیتونو د لوړولو د پاره ځانګړي فعالیتونه (‪ )ii‬د عامه‬ ‫پورته کړي‪.‬‬ ‫څرګندوي‪ ،‬چې د ډیرو بیوزلو او غریبو وګړو په پروژه کې ژوند شپې سبا کولې‪ .‬مته کېږي‪ ،‬چې د دغې رسوې لومړنۍ (موافقتنامې) له تررسه کیدو وروسته ‪ ،‬چې د مالیې وزارت‬ ‫پورونو د ثبت د دفرت رامینځته کول‪.‬‬ ‫او د افغانستان د پورونو د تضمین بنسټ ترمینځ السلیک‬ ‫د افرادو د انتخاب او غوراوي پروسې وکړای شول ‪ ،‬هغه پایلې به د ‪ ۲۰۱۹‬کال په جون کې خپرې يش‪.‬‬ ‫ د افغانستان د بانکدارۍ او مايل انستیټوت تر اوسه‬ ‫کورنۍ‪ ،‬چې په ډیرو ناوړو اقتصادي رشایطو کې واقع وي دوهمه برخه‪ :‬مايل خدماتو ته د کوچنیو او منځنیو شوی و‪ ،‬پیل شو‪ .‬د دې پروژې دوهمه برخه دکوچنیو او‬ ‫پورې د خصويص سوداګریزو بانکونو له ‪ ۷۸۰۰‬زياتو‬ ‫په هغو ټاکلو سیمو کې تشخیص کړي ‪ ،‬چې دهامغه سیمو تشبثاتو د الرسيس پیاوړتیا‪ :‬هدف دا دی چې په افغانستان منځنیو متشبثینو له پاره د اعتباري تضمینانو د تدارک‬ ‫مسلکي کارکوونکو ته په بېالبېلو برخو کې روزنې برابرې‬ ‫او ځایونو داستوګنو د ژوند دسطحې منځنی حد ته په کې کوچنیو او منځنیو تشبثاتو ته د سوداګریزو بانکونو او مرسته او مالتړ کوي‪.‬‬ ‫کړي‪ ،‬حال دا چې د پروژې تر پايه پورې د پالن له مخې‬ ‫کتنه په ډیر ناوړه حالت کې د ژوند شپې او ورځې تیروي‪ ،‬کوچنیو پور ورکوونکو بنسټونو د پور ورکولو کچه لوړه د ننګرهار او پروان والیتونو د ډیرو بې وزلو خلکو رسه‬ ‫‪ ۶۰۰۰‬کسان پر دا ډول روزنو سمبالول وو‪.‬‬ ‫او معلومه ده ‪ ،‬چې هغوی مرستو ته ډیره اړتیا لري‪ .‬په کړای يش‪ ،‬چې له دې الرې مايل خدمتونو ته د دې تشبثاتو د مرستې په موخه د پروژې د فعالیتونو د بیاکتنې پروسه‬ ‫ دلسو سوداګريز بانکونو تفتيش او پلټنه د ‪۲۰۱۲‬‬ ‫مجموع کې دفقر او غربت د کتنې وړ لوړه اندازه او الرسسی ډاډمن يش‪ .‬د پروژې دا برخه د افغانستان د پورونو بشپړه شوې ده او د دې پروژې د پاي ته رسېدو وخت د‬ ‫ميالدي کال د جون په مياشت کې بشپړه شوه‪ .‬د تضميناتو‬ ‫خدمتونو ته ډیره لږه الس رسی دکورنیو په وړاندې دډیرو د تضمین اژانس مالتړ هم کوي‪ .‬دغه پروژه د سوداګریزو ‪ ۲۰۲۱‬کال د جون تر ‪ ۳۰‬پورې وغځول شو‪ .‬اوس د دې‬ ‫ثبت او د عامه پورونو ثبت اوس مهال په بشپړه توګه‬ ‫ستونزو او مشکالتو څرګندوي وی او دا چې نوموړی پروژه بانکونو تخنيکي مالتړ هم کوي‪ ،‬چې کوچنیو او منځنیو پروژې په جوړښت کې نورې مهمې برخې‪ ،‬لکه د کرنیزو‬ ‫فعاليت کوي‪.‬‬ ‫ د عامه اعتبارونو د ثبت سیستم‪ ،‬چې د ‪ ۲۰۱۳‬کال په‬ ‫به څرنګه وکړای يش‪ ،‬چې هغوی نسبتاً ښه او پایښت تشبثاتو ته يې د پور ورکولو وړتیا لوړه کړې‪ .‬د پروژې دا فعالیتونو لپاره مايل امکاناتو ته الرسسی او ډيجتيل مايل‌‬ ‫فربوري کې رامنځته شو‪ ،‬او د عامه پورونو د ثبت سیستم‪،‬‬ ‫برخه د پورونو د تضمین ادارې مالتړ هم کوي چې پور خدمات‪ ،‬هم ورزيات شول‪.‬‬ ‫لرونکی اقتصادي حالت ته ورنږدې کړي‪.‬‬ ‫چې د ‪ ۲۰۱۳‬کال په ډسمرب کې د افغانستان بانک په اداري‬ ‫ ټاکل شوې چې د ډیرو بيوزلو او غریبو وګړو د پروژې ورکوونکو بنسټونو ته د کوچنیو او منځنیو تشبثاتو‪ ،‬چې د‬ ‫‪11/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /10‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫او همدارنګه د عامه پانګه اچونې د مدیریت لپاره د‬ ‫یوه چوکاټ د پراختیا څخه مالتړ کول‪.‬‬ ‫د افغانستان د پراختيايي پالیسۍ د‬ ‫ • د دولتي او خصويص سکټور د مشارکت د مرکزي‬ ‫مايل مالتړ د هڅونې پروګرام‬ ‫ادارې له تاسیس او جوړښت څخه مالتړ‪ ،‬د سوداګریز‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۱۰۰‬میلیون ډالره وړیا مايل مرسته‬ ‫پالن تدوین او پراختیا او همدا رنګه د دغې ادارې د‬ ‫د افغانستان د بیا رغونې صندوق ‪ ۳۰۰‬میلیون ډالره وړیا‬ ‫دندو او مسئولیتونو د الیحې جوړول‪ ،‬او‬ ‫مايل مرسته‬ ‫ • د پروژې مدیریت‬ ‫د پراختيايي پالیسۍ د مايل مالتړ لپاره د افغانستان د‬ ‫د مايل چارو د ښه وايل له پاره د مالتړ‬ ‫هڅونې پروګرام فعالیتونه د افغانستان د سولې او پراختیا د‬ ‫پروژه‬ ‫ميل چوکاټ له الرې د مهمو اصالحاتو له بهريه مالتړ کوي‪.‬‬ ‫د نړیوالې پرمختیا د ادارې ‪۲۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫په دې برخه کې د فعالیتونو د تررسه کولو لپاره نړیواله‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق ‪ ۷۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫ټولنه د بنسټیزو خدماتو د برابرولو‪ ،‬اداري اصالحاتو او د‬ ‫ميل لومړیتوب څخه برخمنو تګالرو او پالېسیو د انسجام‬ ‫د دولتي اوخصويص سکټور له مشارکت څخه د مالتړ برنامه‬ ‫په موخه‪ ،‬د افغانستان له عادي بودیجې رسه د ‪ ۴۰۰‬ملیونه‬ ‫د افغانستان له دولت رسه‪ ،‬په تیره بیا د مالیې وزارت د‬ ‫امریکایي ډالرو وړیا مايل مرسته کوي‪.‬‬ ‫خصويص او دولتي سکټور د مشارکت له مرکزې ادارې رسه‬ ‫ دا د درېو پالن شويو فعاليتونو دوهم هغه دی چې د‬ ‫مرسته کوي‪ ،‬تر څو د خصويص او دولتي پروژو د مشارکت‬ ‫پاليسۍ د اصالحاتو په برخه کې د دولت له اوسني درې‬ ‫لپاره د پيل کیدو وړ الرښودونه جوړ کړي‪.‬‬ ‫کلن پالن رسه همغږی دی‪ .‬د دغې پروژې تر مالتړ الندې‬ ‫د دغې پروژې د فعالیتونو او پانګه اچونې محور پر دریو‬ ‫اصالحات په دوو برخو کې تنظیم شوي‪( :‬الف) د دولتي‬ ‫متمموبرخو مترکز لري‪:‬‬ ‫کارونو د اغېزمنتیا‪ ،‬خصويص پانګونې او د ټولنیز مشارکت‬ ‫ •د اړوند ادارو د تخنیکي او اداري برخو پياوړي کول‬ ‫يل مدیریت په چارو کې د ښه‬ ‫پياوړتيا‪( ،‬ب) د دولت د ما ‌‬ ‫او همدارنګه د عامه پانګه اچونې د مدیریت لپاره د‬ ‫وايل په موخه د پالیسی او اداري جوړښتونو اصالحا‬ ‫یوه چوکاټ د پراختیا څخه مالتړ کول‪.‬‬ ‫ د لومړۍ برخې اصالحات دا برخې حاميه کوي‪ :‬د‬ ‫ •د دولتي او خصويص سکټور د مشارکت د مرکزي‬ ‫الکرتونيکي او د مبايل له الرې تاديات‪ ،‬د ملکي خدماتو‬ ‫ادارې له تاسیس او جوړښت څخه مالتړ‪ ،‬د سوداګریز‬ ‫اصالحات‪ ،‬مايل خامتو ته الرسی‪ ،‬د انرژۍ سکتور اصالحات‪،‬‬ ‫پالن تدوین او پراختیا او همدا رنګه د دغې ادارې د‬ ‫د ځمکی د اسنادو په تصفيه او د اوبو موثر توليد‪.‬‬ ‫دندو او مسئولیتونو د الیحې جوړول‪ ،‬او‬ ‫همدارنګه په دویمه برخه کې پالن شوي اصالحات د دولت‬ ‫ •د پروژې مدیریت‬ ‫د مايل مدیریت د سیستم پر ودې‪ ،‬د مالیاتو پر ښه مدیریت‬ ‫د مايل‌ سکتور د حالت ښه وا ‌‬ ‫يل لپاره د‬ ‫او په دولتي مايل چارو کې د حساب ورکونې په ښه وايل‬ ‫چټک ځواب پروژې‪ ،‬د پويل پاليسۍ د‬ ‫د مايل چارو د ښه وايل د مالتړ پروژه‬ ‫مترکز کوی‪.‬‬ ‫پلې کېدو او په مايل چارو کې د رڼاوي‬ ‫رامنځته کولو لپاره‪ ،‬د افغانستان بانک د‬ ‫ارزښت دویم مايل مرسته منظور او ومنل شوه‪ .‬دا مالتړیزه‬ ‫جوړښت کې پرانیستل شوو‪ ،‬د افغانستان په مايل سیستم‬ ‫د نړیوالې پرمختیا د ادارې ‪۲۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫نظاريت ظرفيت پياوړي کولو په برخه کې‬ ‫اضايف بودجه د پرمختليل او سمبال بانکي سیستم جوړولو‬ ‫کې د تر ټولو پیاوړي بنسټیز اداري جوړښتونو په توګه‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق ‪ ۷۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫افغانستان‪:‬‬ ‫اسايس اصالحات رامنځته کړي‪ .‬مرکزي‬ ‫کې به ولګول يش‪ ،‬چې پر بنسټ به یې د افغانستان بانک‬ ‫ګڼل کیږي‪ .‬د دې دوو سیستمونو په جوړیدو او فعالیدو‬ ‫د دولتي او خصويص سکټور له‬ ‫بانک په ځانګړې توګه د بانکدارۍ او خپلو‬ ‫کارکوونکو پر مهارتونو او ظرفيت لوړولو‬ ‫وتوانیږي‪ ،‬چې د سکتوري خطرونو مدیریت په ښه ډول‬ ‫رسه د کوچنیو او منځنیو سوداګرو او متشبثینو لپاره د‬ ‫د مايل چارو د ښه وايل د مالتړ پروژه د یو شمېر کلیدي‬ ‫وزارتونو او ادارو‪ ،‬لکه د مالیې وزارت‪ ،‬د ميل تدارکاتو ادارې‬ ‫مشارکت څخه د مالتړ برنامه او د عامه‬ ‫پانګونه کوي چې اوس د دې بانک نږدې ‪۲۵‬‬ ‫سلنه کارکوونکو ته د لوړو زده کړو د دوام‬ ‫تررسه کړي او خپل څارنیز رول پیاوړی کړي‪ .‬رسبېره پر‬ ‫دې‪ ،‬ډیر مترکز به د افغانستان بانک د کارکونکو د ظرفیت‬ ‫بانکي پورونو ترالسه کولو او د بانکونو مالتړ په برخه کې‬ ‫زیاتې اسانتیاوې برابرې شوي دي‪.‬‬ ‫او د تفتیش عايل ریاست د ظرفیت جوړونې له الرې د‬ ‫پانګه اچونې په برخه کې مشورې‬ ‫او په مسلکي برخو کې د زده کړو زمینه‬ ‫برابره شوې ده‪.‬‬ ‫لوړولو باندې به پانګونه ويش‪ ،‬څو د هغوی څارنیزې‬ ‫ د کریډیټ کارت یا ګرځنده ټلیفون له الرې د بریښنايي‬ ‫دولت د مايل چارو د مدیریت د تقویې په موخه طرحه‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۲۰‬میلیون ډالره مايل مرسته‬ ‫وړتیا پیاوړې يش (‪ ۱۲‬مخ وګورئ)‪ .‬د افغانستان بانک‬ ‫تادیاتو سیستمونو جوړول او نوي کول‪ ،‬چې د افغانستان د‬ ‫شوې ده‪ .‬دغه پروژه د افغانستان له دولت رسه د مايل چارو‬ ‫د افغانستان د بیا رغونې صندوق ‪ ۳۰‬میلیون ډالره مايل‬ ‫‪ ۷۰۰‬کارکوونکو ته د پوهنتوين او مسلکي پروګرامونو د‬ ‫بریښنايي تادیاتو سیستم الندې‪ ،‬چې د ‪ ۲۰۱۶‬کال د اپریل‬ ‫د پرمختګ پالن د پيل کولو په برخه کې د مايل مرستو د‬ ‫مرسته‬ ‫تعقيب زمينه برابره شوې‪ ،‬چې په دوی کې ‪ ۲۲۰‬هغوی د‬ ‫په ‪ ۲۶‬د افغانستان بانک لخوا پرانیستل شوو‪ ،‬وروستی‬ ‫تامین او پانګه اچونې له الرې مالتړ کوي‪.‬‬ ‫ماسټرۍ يا لسانس په پروګرامونه کې داخل شوي او يا يې‬ ‫شوی دي‪ .‬د بریښنايي تادیاتو سیستم د پراختیا په موخه‬ ‫ د دې پروژې موخه دا ده چې د کورنيو عوايدو راټولونه‬ ‫د دولتي اوخصويص سکټور له مشارکت څخه د مالتړ برنامه‬ ‫دا پرګرامونه بشپړ کړي‪.‬‬ ‫د تدارکاتو چارې وروستۍ شوي او د ‪ ۲۰۱۶‬زیږدیز کال‬ ‫او د دولتي لګښتونو مديريت تقويه کړي او په مالیې‬ ‫د افغانستان له دولت رسه‪ ،‬په تیره بیا د مالیې وزارت د‬ ‫ د افغانستان بانک یو پالوۍ د ‪ ۲۰۱۸‬کال په فربورۍ‬ ‫د اپریل په ‪ ۱۵‬نیټه‪ ،‬پر رشایطو برابر رشکت رسه د دې‬ ‫وزارت کې د اجراآتو د پایلو پر بنسټ د مدیریت فرهنګ‬ ‫خصويص او دولتي سکټور د مشارکت له مرکزې ادارې رسه‬ ‫کې د بنګالدیش د مرکزي بانک ليدنه هم وکړه چې د‬ ‫سیستم تړون السلیک شوو‪ .‬د بریښنايي تادیاتو سیستم‪،‬‬ ‫ته وده ورکړي‪.‬‬ ‫مرسته کوي‪ ،‬تر څو د خصويص او دولتي پروژو د مشارکت‬ ‫عرصي بانکي سيستمونو د تطبيق په برخه کې تجربې‬ ‫په شفاف او اغیزمن ډول د ميل تادیاتو سیستم په نوي‬ ‫ د مايل چارو د مالتړ د ښه وايل پرژه‪ ،‬چې د ‪ ۲۰۱۸‬کال په‬ ‫لپاره د پيل کیدو وړ الرښودونه جوړ کړي‪.‬‬ ‫تبادله کړي‪.‬‬ ‫کولو کې مهم رول لري‪ .‬د بریښنايي تادیاتو نوي سیستم‬ ‫جنوري کې پيل شوه‪ ،‬د افغانستان د پراختيا په يوه حساسه‬ ‫ د دغې پروژې د فعالیتونو او پانګه اچونې محور پر دریو‬ ‫په جوړیدو رسه د مايل منځګړیتوب رول پیاوړی شوو او د‬ ‫مرحله کې سرتاتيژکه مرسته وړاندې کوي‪ .‬پرمختللی عامه‬ ‫متمموبرخو مترکز لري‪:‬‬ ‫مايل سیستم اغیزې او خوندیتوب پیاوړی شوو‪.‬‬ ‫مايل مديريت او د عوايدو راټولول د دولت پرځان د تکيه‬ ‫ • د اړوند ادارو د تخنیکي او اداري برخو پياوړي کول‬ ‫ د ‪ ۲۰۱۶‬کال په اکټوبر کې د (‪ ۲۰‬میلیونه ډالرو) په‬ ‫‪۱۳‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫پايلې‬ ‫‪/12‬‬ ‫‪ /12‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫د افغانستان بانک د خپلو کارکوونکو ظرفيت لوړوي‬ ‫چې د غوره خدمتونو رسولو جوګه يش‬ ‫ د افغانستان بانک له پنځه ویشت سلنه زيات کارکوونکي د ظرفيت لوړونې د يوې پروژې په چوکاټ کې‬ ‫ •‬ ‫په پوهنتونونو کې پرلوړولو زده کړو يا لنډمهالو مسلکي پروګرامونو بوخت دي‪.‬‬ ‫ مرکزي بانک هڅه کوي چې د خپلو کارکونکو د پوهې کچې او مسلکي مهارتونو د لوړولو له الرې د دغه‬ ‫ •‬ ‫ادارې ظرفیت د مقرراتو په پلي کولو‪ ،‬شفافیت تامینولو او د افغانستان د مالي ثبات او پولي سیاست د‬ ‫ښه تطبیق په موخه لوړ کړي‪.‬‬ ‫ • د مالي سکتور د چټک ځواب پروژه له افغانستان بانک سره د دغو هڅو په پلي کولو کې مرسته کوي‪.‬‬ ‫ ‬ ‫رسويل هره ورځ د دولت د کارکوونکو د معاشونو او تقاعد‬ ‫پر اسنادو کار کوي‪ .‬دا کار مېرمن رسويل ته نه پېچلی‬ ‫دی او نه سخت ځکه چې له تېرو څلورو کلو راپدیخو د‬ ‫مدینه‬ ‫افغانستان بانک د برشي رسچينو په رياست کې کار کوي‪.‬‬ ‫مدینه تر اوسه اړوند تحصييل اسناد نه لري چې پر مټ يې په خپله کاري ساحه‬ ‫کې مخته والړه يش يا لوړو بستونو ته اسناد وسپاري‪.‬‬ ‫ نوموړې د مديريت په برخه کې دوه کلن دیپلوم لري‪ ،‬خو دا وس يې ال نه‬ ‫و پيدا کړی چې پوهنتون ته والړه يش‪ .‬اوه ويشت کلنه مدينه وايي‪" ،‬زه تل د‬ ‫داسې فرصت په لټه کې وم چې په اداره او تجارت کې لسانس ترالسه کړم‪".‬‬ ‫ باالخره د مدینې هیله تر رسه شوه او په کاردان پوهنتون کې ورته د‬ ‫افغانستان بانک اړوند د مايل سکتور د چټک ځواب پروژې له الرې د لوړو‬ ‫زده کړو فرصت برابر شو‪ .‬مدینه د افغانستان بانک يوه له هغو شاوخوا ‪۷۰۰‬‬ ‫کارکونکو ده چې د دغه بانک د مهارتونو د پراختیا پروګرام له الرې (چې د مايل‬ ‫سکتور د چټک غربګون پروژې لخوا د ‪ ۲۰۱۸‬کال په فربوري کې پيل شوه) ورته د‬ ‫لسانس يا ماسټرۍ په کچه د زده کړو او يا د تخنيکي کورسونو د تعقيب رشايط‬ ‫برابر شوي‪ .‬دا کارکوونکي به د خپلو کارونو اړوند کورسونه‪ ‌،‬لکه داخيل تفتيش‬ ‫او د پيسو مينځلو مخنيوی‪ ،‬تعقيب او نړيوال تصديقونه به ترالسه کړي‪.‬‬ ‫“‬ ‫پر خلکو پانګونه‬ ‫ اصيل ګل توتاخېل‪ ،‬د افغانستان بانک د داخيل تفتیش رييس‪ ،‬موافق دی چې‬ ‫د افغانستان بانک‌‪ ،‬چې په ټول هېواد کې په ‪ ۵۱‬څانګو کې ‪ ۲۵۰۰‬کارکوونکي لري ‌‪،‬‬ ‫د مرکزي بانک کارکوونکي د مسلکي تصديقونو ترالسه کولو ته ډېره اړتيا لري‪.‬‬ ‫توتاخیل وايي‪" ،‬مونږ په داخيل تفيش رياست کې هېڅ کارکوونکی نه لرو چې‬ ‫يو منلی نړيوال تصديق ولري‪ ،‬او دا يو تريخ حقيقت دی‪ ".‬پخپله توتاخیل هم‬ ‫پر خپلو کارکوونکو پانګونه کوي چې مسلکي مهارتونه يې پياوړي يش او وررسه د‬ ‫بانک کاري اغېزمني لوړه يش‪ .‬د دې پانګونې موخه دا ده چې مرکزي بانک د دې‬ ‫جوګه کړي چې په موثره توګه بانکي مقررات او پويل سیاستونه پيل او د افغانستان‬ ‫له فساد رسه د مبارزې او پر نړیوالو‬ ‫ ‬ ‫دمګړۍ يو کورس تعقيبوی او خپل ‪ ۴۴‬همکاران هم هڅوي چې د ده په څېر زده‬ ‫کړو ته دوام ورکړي‪.‬‬ ‫د مايل نظام د ثبات او شفافيت په تامینولو کې خپله ونډه تررسه کړي‪.‬‬ ‫ د افغانستان بانک د برشي رسچینو رييس‪ ،‬برشمل پرسلی‪ ،‬وایي‪" :‬د افغانستان‬ ‫معيارونو برابرو خدماتو رسولو لپاره یوازينی‬ ‫الر دا ده چې پر ظرفيت لوړونه پانګونه ويش‬ ‫ د افغانستان بانک د داخيل تفتیش ریاست یو تن آمر‪ ۳۳ ،‬کلن ذبیح اله روهی‪،‬‬ ‫بانک یوه تخنیکي او مسلکي اداره ده او مونږ دلته مسلکي خلکو ته رضورت لرو‪.‬‬ ‫يس لپاره‬ ‫هم مني چې ظرفيت لوړونه د افغانستان بانک د اوږدمهالو اهدافو د ترال ‌‬ ‫دا يوازينۍ سرته پروژه ده چې د مرکزي بانک د کارکوونکو پر ظرفيت لوړونه مترکز‬ ‫يوه مهمه‌الر ده‪ .‬نوموړی وايي‪" ،‬له فساد رسه د مبارزې او پر نړیوالو معيارونو‬ ‫کوي‪ ".‬نوموړی زياتوي‪" ،‬موږ د دې پروژې په ګټه پوهېږو او ډاډمن یم چې په پای‬ ‫برابرو خدماتو رسولو لپاره یوازينی الر دا ده چې پر ظرفيت لوړونه پانګونه ويش‬ ‫کې به په خپلو ورځنيو کارونو کې د دې پروژې اغېزې وګورو‪".‬‬ ‫او [د بانک] ټول کارکوونکي پر نويو او مهمو‬ ‫”‬ ‫او [د بانک] ټول کارکوونکي پر نويو او مهمو مهارتونو سمبال شی‪".‬‬ ‫ ښاغلی پرسيل زیاتوي چې د دې پروژې له پيل کېدو رسه به مرکزي بانک د‬ ‫نړيوال وجهي صندوق هغه معيار‌‪ ،‬چې د مسلکي کورسونو له الرې د حسابدارۍ‬ ‫څانګې کارکوونکو د ظرفيت لوړونې غوښتنه کوي‪ ،‬پوره کړي‪.‬‬ ‫مهارتونو سمبال شی‪.‬‬ ‫–ذبیح الله روهی‪ ،‬دد افغانستان بانک د داخيل تفتیش ریاست یو آمر‬ ‫‪15/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /14‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫د مايل چارو د ښه وايل د مالتړ پروژه په‬ ‫حساسو رشایطو کې د مايل چارو د مدیریت‬ ‫پياوړي کولو‪ ،‬عوايدو راټولولو او اقتصادي‬ ‫ځان بساينسې په برخو کې د افغان دولت‬ ‫کې مثبتې بدلون رامنځ ته شوی ده‪ .‬د یادونې وړ ده چې‬ ‫کېدو کړنالرې اسايس برخه ده‪.‬‬ ‫د هڅو مالتړ کوي‪ ‌.‬د دې پروژې لومړیتوب‬ ‫د ملګرو ملتونو د سوداګرۍ او پراختیا د کنفرانس قرار داد‬ ‫ د مايل چارو د مالتړ د ښه وايل پروژه پر څلورو کليدي‬ ‫ظرفیت جوړونه او د ظرفيتونو ساتنه (په‬ ‫هم په افغانستان کې د اسیکودا سیستم د پيل کېدو په‬ ‫ساحو مترکز کوي‪ ( :‬الف) په افغانستان کې د پراختیایي‬ ‫ځانګړې ډول ښځينه ظرفيتونه) ده‪ ‌.‬د ښځينه‬ ‫استعدادونو موندلو او د هغوی د ظرفيتونو‬ ‫موخه د درې راتلونکو کلونو لپاره وغزول شو‪ ،‬چې د هغې‬ ‫بودیجې د تطبیق د کچې پرمختګ‪( ،‬ب) د کورنیو ناخالصو‬ ‫لوړولو لپاره په ماليې وزارت کې سرت‬ ‫پر اساس هیله ده چې د دې سیستم د پيل کولو ملن د هیواد‬ ‫تولیداتو په سلنه کې د کورنیو عوایدو د سهم ډیرونه؛ (ج)‬ ‫پروګرامونه رامنځته شويدي‪.‬‬ ‫ال ډیرو والیاتو ته وغزول يش‪ .‬د واحدې ميل کړکۍ د پېلولو‬ ‫د تفتیش او څار د توصیو پر اساس د مايل چارو د سمونې‬ ‫د امکان سنجۍ مطالعه او همدارنګه د تجاريت معلوماتو د‬ ‫د میزان ډېرونه؛ او (د) د اداري ظرفيتونو وده چې وررسه د‬ ‫یوه معیاري ویب سایت د رامینځته کولو چارې هم تر کار‬ ‫اوږدمهاله تخنيکي سالکارانو شمېر را کم يش‪.‬‬ ‫الندې دي چې د ‪ ۲۰۱۹‬کال د جون تر میاشتې به بشپړې‬ ‫ تر دې دمه د دې پروژې کليدي پرمختګونه په الندې په‬ ‫يش‪.‬‬ ‫الندې ډول دي‪:‬‬ ‫ (ث) په تدارکاتو کې اصالحات‪ :‬د تدارکاتو ميل ادارې د‬ ‫ (الف) د بودیجې جوړونې پروسه‪ ،‬مايل پالیسۍ او‬ ‫دولت د الکرتونیکي تدارکاتو د سیستم طرحه جوړه کړې‬ ‫پراختیایي پالیسې‪ :‬د مالیې وزارت په بریالیتوب رسه د‬ ‫او د هغې د فعالیتونو د پراختیا او تقویې په موخه یې‬ ‫بوديجې په برخه کې د يوې رسالې دخپرولو او د بوديجې‬ ‫د الندې سیستمونو یو ترکیب پلی کړی دی چې د هغې‬ ‫سپارلو د يوه چوکاټ جوړولو له الرې د بوديجې جوړونې‬ ‫پر بنسټ یې د تدارکايت پروژو د رشایطو او فرصتونو په‬ ‫په برخه کې اصالحات راوستي‪ .‬دغو اصالحاتو د بوديجې‬ ‫هکله خصويص سکتور او خلکو ته په منظمه توګه جامع‬ ‫جوړونې په پروسه کې د غوره تدقيق او په واضح ډول د‬ ‫معلومات وړاندې کېږي‪ )۱ :‬د افغانستان د تدارکايت‬ ‫لګښتونو د معلوماتو درجولو زمينه مساعده کړې‪ ،‬او هم‬ ‫قراردادونو د مدیریت سیستم‌؛ ‪ )۲‬د افغانستان د تدارکايت‬ ‫يې د جنډر په اساس د بوديجي د ترتيب اسانتيا برابر کړې‬ ‫آسانتیاوو سیستم؛ ‪ )۳‬د افغانستان د قراردادونو د پرمختګ‬ ‫چې جنډر ځواب ويونکې بوديجه رامنځته يش‪ .‬پراختیایي‬ ‫د څار سیستم؛ او ‪ )۴‬د تولیداتو او خدماتو د وړاندې‬ ‫پروژې په دوامداره توګه د مطلوبو مايل امکاناتو د رامنځته‬ ‫کوونکو د ثبت او طبقه بندۍ سیستم‪.‬‬ ‫کولو په موخه ارزول کیږي تر څو هغه پروژې‪ ،‬چې پيل کول‬ ‫ د تدارکاتو د ميل ادارې لخوا ځانګړې آسانتیاوې د مدنې‬ ‫او اغېزمنتیا یې لږه وي‪ ،‬و پیژندل يش او د اړتیا په صورت‬ ‫ټولنې او خصوصې سکتور د استازو لپاره برابرې شوي تر څو‬ ‫کې یې د لغوې تصمیم ونیول يش‪.‬‬ ‫د تدارکاتو د ميل ادارې پر غونډو څار ولري او همدارنګه‬ ‫ د ميل لومړیتوب لرونکې برنامې بشپړې شوې دي او‬ ‫په قراردادنو کې مندرجو معلوماتو ته د الرسسۍ لپاره یې‬ ‫د اجرایي پالنونو د پيل کولو په برخه کې یې د پام وړ‬ ‫معیارونه برابر کړي دي‪ .‬د تدارکاتو د ميل ادارې د تخنیکي‬ ‫پرمختګونه تررسه شوي دي‪ .‬د ‪ ۱۳۹۸‬کال د ميل بودیجې‬ ‫او تخصيص ظرفیت جوړونې په موخه د ‪ ۶۹۷‬بستونو ( هغه‬ ‫اجرایي طرحه او د هغې د مهال وېش چوکاټ په بریالیتوب‬ ‫برشي ځواک چې پر متخصصو کادرونو بدلون ومومي) پر‬ ‫رسه بشپړ شوی‪ .‬د بودیجې د اړوندو اسنادو په لړ کې‬ ‫د دولتي بانکونو د مډرنیزه کولو پروژه‬ ‫روزنه او ګامرنې کار بشپړ شوی دی‪ .‬د یادونې وړ ده چې‬ ‫د مايل خطراتو او د احتیاطی بودیجې د مبلغ په هکله‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۴۰‬میلیون مايل مرسته‬ ‫د ميل تدارکاتو ادارې خپلو نویو ګامرل شوو کارکوونکو ته په هکله د پروګرامونو جوړونه او همدارنګه د کارزدکړې د‬ ‫جزئیات شتون لري‪.‬‬ ‫د کار زدکړې مستقیمي برنامې او اسايس الرښونې ورښوولې پروګرامونو د جوړونې له الرې د ملکي خدماتو په بستونو‬ ‫ (ب) د مالیاتو مدیریت‪ :‬د پیسو د نړیوال صندوق د‬ ‫کې د دوی د جذبولو لپاره هڅې شاملې دي‪ ،‬چې د دې‬ ‫دي‪.‬‬ ‫تخمین پر بنسټ هیله ده چې د افغانستان د عوایدو کچه‬ ‫د دغې پروژې موخه د افغانستان په اقتصادي نظام کې‬ ‫ (ج) اداري ظرفیت او د اجراآتو مدیریت‪ :‬د افغانستان پروژې له الرې په رشایطو برابرو ښځو او نجونو ته د ګډون‬ ‫به په ‪ ۲۰۱۸‬کال کې د ناخالصه کورين تولید ‪ ۱۱.۸‬سلنې‬ ‫د دولتي بانکونو د اداري او حقوقي جوړښتونو تقویه‬ ‫د اسالمي جمهوري دولت له خوا د اصالحاتو د هڅو د زمینه برابرېږي‪ .‬د ظرفیت لوړونې دغه پروګرامونه د يوه‬ ‫شاوخوا ته ورسیږي‪ ،‬چې د عوایدو دغه کچه د مايل چارو‬ ‫کول او همدارنګه په عملیايت برخه کې د دولتي بانکونو د‬ ‫یوې برخې په توګه او د لومړیتوب له مخې د تشکیل شاخص‪ ،‬چې حداقل ‪ ۳۰‬سلنه ښځې بايد د ملکي خدماتو په‬ ‫د ښه وايل د مالتړ پروژې تر ټاکل شوي هدف ډیره ده‪ .‬د‬ ‫اجرائیوی ظرفیت زیاتول او اغېزمنه کول بلل کېږي‪ .‬دغه‬ ‫“‪ ”Tashkeel first‬اجندا د پيل کېدو لپاره د مايل چارو د ښه پوستونو (د لوړ رتبه بستونو په شمول) وګومارل يش‪ ،‬لخوا‬ ‫افغانستان د عوایدو د لوی ریاست له خوا د ارزښت لوړېدو‬ ‫پروژه چې د مالیې وزارت له لوري پلې کیږي‪ ،‬ټاکل شوې‪،‬‬ ‫وايل د مالتړ پروژې لخوا په یو شمېر دولتي ادارو (د مالیي حاميه کېږي‪.‬‬ ‫ماليه‪ ،‬د روابطو ټينګول او د لویو مالیه ورکونکو ریاست د‬ ‫چې خپل فعالیتونه د افغانستان په دریو بانکونو‪ -‬نوي‬ ‫وزارت‪ ،‬د تدارکاتو ميل‌اداره او د تفتیش عالی اداره) کې د د اجراآتو د مدیریت له اړخه د ښځو او نارینه وو د‬ ‫پالن پيل کول تر کار الندې دی‪.‬‬ ‫کابل بانک‪ ،‬افغان ملی بانک او پشتنې بانک کې د نوې‬ ‫مايل چارو د پرمختګ په هدف یو لړ ميل تخنیکي مرستې مشارکت پر بنسټ د رهربي مهارتونو د زدکړې او د مرشتابه‬ ‫ (ت) د ګمرکاتو مدیریت‪ :‬د ګمرکي معلوماتو د تبادلې‬ ‫رغونې‪ ،‬روڼتیا او اغیزمنتیا پر محور متمرکز کړي‪ .‬د دې‬ ‫پیل شوې دي‪ .‬د مالیې وزارت په ځانګړي توګه د دې پروژې تیمونو د اغېزمنتیا او انسجام د تقویې په موخه یو مرشح‬ ‫د خودکاره سیستمونو د نصب چارې د هېواد په والیاتو‬ ‫پروژې له الرې به د معلومايت تکنالوژۍ زېربنا عرصي يش‬ ‫له تخنیکي مرستو څخه د مطلوبې ګټې اخیستنې په برخه الرښود راپور د مايل چارو د ښه وايل د مالتړ پروژې په‬ ‫کې جریان لري‪ ،‬چې تر اوسه د هیواد ‪ ۱۷‬ګمرکي ادارې‬ ‫او د هر اړخيزې ودې لپاره به پايدار سوداګريز موډلونه‬ ‫کې د پام وړ پرمختګ کړی او د دې مرستو څخه د مالیې چوکاټ کې ترتیب شوی دی‪ .‬د دغه راپور د الرښونو او‬ ‫یو له بل رسه وصل شوې دي‪ .‬له دې رسه رسه د معلوماتو‬ ‫رامنځه يش‪.‬‬ ‫دستورالعمل پيل کول د نړیوال بانک ګروپ له خوا پیل‬ ‫وزارت د ګټه اخیستنې کچه څه باندې ‪ ۵۳‬سلنه ده‪.‬‬ ‫د تبادلې پرمختليل موډلونه هم دې مرکزونو ته وراضافه‬ ‫ دد ې پروژې‪ ،‬چې د ‪ ۲۰۱۸‬کال په اپرېل کې پيل شوه‪،‬‬ ‫ د مايل چارو د پرمختګ د مالتړ پروژې د تخنیکي مرستو شوی دی‪ .‬د مالیې وزارت د اجراآتو د مدیریت څانګې‬ ‫شوي دي‪ .‬همدارنګه د افغانستان د ګمرکاتو لوی ریاست د‬ ‫په مرسته د ماليې وزارت په دې وروستيو کې د مالکيت‬ ‫مترکز تر ډېره د ظرفیتونو پر اوږد مهاله پراختیا؛ بالخصوص هم د افغانستان د اجراآتو مدیریت د اطالعاتو سیستم‬ ‫خطراتو د مدیریت سیستم کې د اړتیا وړ انتخايب شاخصونه‬ ‫يوه پاليسې جوړه کړې او هم يې د مالکيت يوه څانګه‬ ‫د ښخو د ظرفیت پر ارتقاء ټینګار کوي‪ .‬په دې څانګه کې (‪ )APMIS‬جوړ کړی او د انټرنيټ له الرې يې ورته هر‬ ‫تعدیل کړي چې د هغو په پيل کېدو رسه د توکو د ګمرکي‬ ‫رامنځته کړې‪.‬‬ ‫په مالیې وزارت کې د ښځو د بالقوه مهارتونو د پېژندنې څوک الرسسی موندالی يش‪.‬‬ ‫اظهارنامې پر بنسټ‪ ،‬د فزیکي تفتیش د کمښت په برخه‬ ‫‪17/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /16‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫د روغتيا برخه کې‬ ‫پرمختګونه‬ ‫له پنځو کلونو ښکته عمر لرونکو‬ ‫‪ /‬روغتیا‬ ‫ماشومانو د مړینې اندازه له ‪۲۰۰۳‬‬ ‫د افغانستان د صحتمندي پروګرام‬ ‫میالدي کال څخه تر ‪۲۰۱۸‬میالدي‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۱۴۰‬میلیون ډالره وړیا مايل مرسته‬ ‫پـــورې پــه هــر ‪ ۱۰۰۰‬ژونــدیــو‬ ‫د افغانستان د بیا رغونې صندوق ‪ ۴۲۵‬میلیون ډالره وړیا‬ ‫زیږونونو کې له ‪۲۵۷‬څخه ‪۵۵‬‬ ‫مايل مرسته‬ ‫پیښو ته کمښت موندلی دی‪.‬‬ ‫د ماشومانو او مېندو د روغتیا لپاره د نړیوالې پانګونې‬ ‫صندوق ‪ ۳۵‬میلیون مايل مرسته‬ ‫د نویو زیږیدلو ماشومانو د مړینې‬ ‫اندازه له ‪ ۲۰۰۳‬میالدي کال څخه‬ ‫د دغې پروژې موخه په ټول افغانستان کې روغتیایي‬ ‫تر ‪۲۰۱۸‬میالدي کال پورې له ‪۵۳‬‬ ‫خدماتو ته د الرسسۍ او د هغو د کیفیت ښه والۍ‪ ،‬غوره‬ ‫څخه ‪ ۲۳‬ته په هرو ‪ ۱۰۰۰‬ژوندیو‬ ‫تغذي او د کورنۍ د تنظیم د خدماتو ډیریدنه او پراخیدو‬ ‫زیږونو کې راتیټه شوې ده‪.‬‬ ‫بلل کېږي‪.‬‬ ‫دغه پروژه دری برخې لري‪:‬‬ ‫د فعالو روغتیایي مرکزونو شمیر په‬ ‫لومړۍ برخه‪ :‬د روغتیايي خدماتو د ښه وايل په موخه‪ ،‬د‬ ‫‪ ۲۰۰۲‬کال کی له ‪ ۴۹۶‬څخه‪۲۸۰۰‬‬ ‫پروژې دغه برخه‪ ،‬د روغتیايي خدماتو د وړاندې کوونکو‬ ‫ته په ‪ ۲۰۱۸‬کال کې پورته شو او په‬ ‫سازمانونو یو شمېر قراردادونه او په روغتونونو کې د‬ ‫همدې حال کې د ښځینه کارکوونکو‬ ‫رضوري خدماتو د وړاندې کولو لپاره له وړاندیزونو څخه‬ ‫شمیر په دی تاسیساتو کې زیات‬ ‫په ټول هېواد کې مايل مالتړ کوي‪.‬‬ ‫ دویمه برخه‪ :‬په ښه کیفیت رسه د روغتیايي خدماتو د‬ ‫شوی دی‪.‬‬ ‫وړاندې کولو او د روغتیايي سیستم د پياوړي کولو لپاره‪،‬‬ ‫د پروژې دغه برخه د روغتیايي فعالیتونو د مدیریت او‬ ‫د تــجــربــه لــرونــکــو روغــتــیــایــي‬ ‫ارزونې لپاره په عامې روغتیا وزارت او همکارو ادارو کې‬ ‫کارکوونکو په شتون سره په ټیت‬ ‫د څارنې او ارزونې د یو فرهنګ او تګالرې له ترویج کولو‬ ‫عاید لرونکي قشرکې د زیږیدنې‬ ‫څخه مالتړ تررسه کوي‪.‬‬ ‫اندازې له ‪ ۱۵،۶‬سلنې ‪ ۵۰‬سلنې ته‬ ‫ دریمه برخه‪ :‬روغتیايي غوښتنو ته د ځواب ویلو د‬ ‫زیاتوالی موندلی دی‪.‬‬ ‫د روغتيايي پروژو‪ ،‬لکه صحتمندي پروژې‪،‬‬ ‫پراخیدو په خاطر او همدارنګه د خدماتو د څرنګوالې‬ ‫دروغتیایي خوندیتوب پوښښ‪ ،‬چې د‬ ‫په مرسته په افغانستان کې د روغتیايي‬ ‫کلنیکونو او مرکزونو شمېر د ‪ ۲۰۰۲‬کال په‬ ‫په هکله د روغتونونو او روغتیايي مرکزونو د حساب‬ ‫(‪ )PENTA3‬یا (دپنځو واکسینونو‬ ‫پرتله څلور ځله لوړ شوی دی‪ .‬د صحتمندي‬ ‫ورکونې په موخه‪ ،‬ټاکل شوې چې د پروژې دریمه برخه‬ ‫مجموعه‪ :‬دیفتري‪ ،‬تــوره ټوخله‪،‬‬ ‫ملګرو ملتونو نړیواله کاري ډله د میندو د مړینې د ارزونې‬ ‫پروژې اهداف د روغتیايي خدماتو د وړاندې‬ ‫ځڼې داسې فعالیتونه متویل کړي چې په هغې کې خلکو هغې منځنۍ اندازی څخه ټیټه ده‪ ،‬چې د ټیټو عوایدو‬ ‫تیتانوس او هیپاتیتس ‪ )B‬په نوم‬ ‫په هکله له شته ارقامو څخه ګټه اخيل‪ ،‬تر څو په نږدې‬ ‫کولو ښه والی‪ ،‬د روغتیايي سیستم پیاوړتیا‬ ‫او روغتيايي څارنو ته الرسسی‪ ،‬او د ټولنې د‬ ‫ته د هغوی د روغتیايي حقوقو په هکله د معلوماتو او درلودونکو هیوادونو له پاره په پام کې نیول شوي دي‪،‬‬ ‫یادیږي‪ ،‬له دوه برابرو څخه زیاته‪،‬‬ ‫ممکن وخت کې په افغانستان کې د میندو د مړینې د‬ ‫مسوولیت منلو او تقاضا د کچې لوړول دي‪.‬‬ ‫عامه پوهاوي کمپاینونه په الره واچول يش او د روغتیايي چې دا ښځوته اړتیاوړ خدمتونو ته دالس رسۍ په الره کې‬ ‫یعنې له ‪ ۲۹‬سلنې څخه ‪ ۶۱‬سلنې ته‬ ‫پیښو اټکل ويش کړی‪.‬‬ ‫منسوبینو ‪ ،‬روغتونونو او روغتیايي ادارو په هکله د خلکو د خنډونو بیانونکی دي ‪ .‬افغانستان همدارنګه په نړۍ‬ ‫ د افغانستان دنفوس دروغتیا رسوې اوسني اټکلونه‬ ‫نظریات واخیستل يش چې د هغې په پایله کې به د عامې کې د خوار ځواکۍ د لوړې اندازې او کچې درلودونکی‬ ‫د لږ عاید لرونکی قشر په ماشومانو‬ ‫دبریالیو زیږونو او والدتونو دپیښو تر پوښښ الندې‬ ‫روغتیا وزارت وکوالي يش‪ ،‬چې د خلکو د اړتیاو رسه سم دی‪ .‬شاوخوا ‪ ۳۶.۶‬سلنه ماشومان ‪،‬چې له پنځوکلونو ښکته‬ ‫کې‪ ،‬چې عمرونه یې له ‪ ۱۲‬څخه‬ ‫راوستلو له ګراف رسه پوره توپیر لري (‪ ۵۰،۵‬سلنه زیاتوالی‬ ‫عمر لري‪ ،‬د خوار ځواکۍ څخه ځوریږي‪ .‬ډیر ماشومان او‬ ‫روغتیايي خدمات او آسانتیاوې برابرې کړي‪.‬‬ ‫تر ‪ ۲۳‬میاشتو پورې دي‪ ،‬زیاتوالی‬ ‫نسبت ‪ ۲۰۰۳‬میالدي کال کې ‪ ۱۵،۶‬سلنې ته لیدل کیږي)‪.‬‬ ‫ په تیرو لسو کلونو کې په افغانستان کې روغتیایی میندې د ویټامینونو او مرنالونو له کموالی رسه مخامخ دي‪.‬‬ ‫موندلی دی‪.‬‬ ‫لکه څنګه چې دروغتیایي ساتنو او څارنو دکیفیت ښه‬ ‫سیستم د لیدنې وړ پرمختګونه کړي دی‪ ،‬چی په هغه کی دلنګون او زیږون پروخت په افغانستان کې دمیندو‬ ‫والی په بیالبیلو روغتیایي نظرسنجولو کې‪ ،‬روغتیایي‬ ‫د دولت قوي رهربي‪ ،‬د عامه روغتیا مناسبې پالیسۍ‪ ،‬د دمړینې شمیر او اندازه په هرو سلو زرو ژوندي زیږونو‬ ‫د امیدوارۍ ضد ګولیو (تابلیتونو)‬ ‫خدمتونو ته فزیکي الس ريس (د ‪ ۲۰۰۲‬میالدي کال په‪‎‬پرتله‬ ‫نویو خدمتونو وړاندې کول‪،‬د پروګرامونو دقیق ارزونه او کې ‪ ۱۶۰۰‬مړينې په ‪ ۲۰۰۲‬میالدي کال کې ‪ ،‬په بې سارې‬ ‫څخه داستفادې عمومیت ( له هرې‬ ‫روغتیایي اسانتیاوو ته دالس رسی څلور برابره زیاتوالی)‬ ‫څارنه او انکشايف مرستې څخه باید ستاینه او یادونه ويش‪ .‬ډول راکمه شوې ده‪ .‬دافغانستان دنفوس روغتیایي رسوې‬ ‫نوې الرې څخه استفاده ) په سلو‬ ‫او داغیز کولو په نورو شاخصونو کې پرمختګ (دمثال په‬ ‫د کورنیو په رس د شمیر ( د ‪ ۲۰۰۳‬څخه تر ‪ ۲۰۱۸‬پورې په رپوټ کې‪ ،‬چې پر ‪ ۲۰۱۵‬میالدي کال دمرکزي احصائیې‬ ‫کې له ‪ ۱۹،۵‬څخه په سلوکې ‪۱۹،۸‬‬ ‫ډول‪ :‬تر پنځو کلونو دراښکته عمرلرونکو ماشومانو مړینه‪،‬‬ ‫) څخه ښکاري‪ ،‬چې د میندو او ماشومانو په مړینو کې د ادارې له خوا او د امریکا متحده ایالتونو دپرمختیایي‬ ‫ته زیاتوالی موندلی دی‪.‬‬ ‫په هرو ‪ ۱۰۰۰‬زیږونو کې ‪ ۹۱‬مړينه) راڅرګند شوی دی‪.‬‬ ‫ادارې په مايل مرسته تررسه شوی ده‪ ،‬په هر ‪ ۱۰۰‬زره‬ ‫لږوالی راغلی دی‪.‬‬ ‫نورې اړوندې رسوې ګانې هم دمیندو دمړینې شمیره له‬ ‫په دې برسیره بیا هم په روغتیایي خدمتونو کې د کیفیت ژوندي زیږونې او والدت کې دمیندو دمړینې ‪۱۲۹۰‬‬ ‫‪ ۱۲۹۰‬څخه لږه اټکل کړې ده‪.‬‬ ‫او اندازی په ښه وايل برسیره د میندو او د نویو زیږیدلو مړينې یادونه شوې ده‪ .‬په دې ترتیب‪ ،‬په دې رسوې کې‬ ‫او د پنځوکلونو الندې عمر ماشومانو مړینو کچه له څرګندیږي‪ ،‬چې دمړینې اندازه به لوړه اټکل شوې وي‪ .‬د‬ ‫‪19/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /18‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫د قرغیزیستان په جمهوریت کي او د نوریک سټیشن په‬ ‫کیدلو‪ ،‬چې د هیواد دغلو دانو د زیرمو د مدیریت‬ ‫تاجکستان کې د پخوا څخه فعال دي‪ .‬د تړون لیک د‬ ‫مسوولیت پر غاړه ولري او خپل فعالیتونه له دولتي ادارو‬ ‫محتوا پر بنسټ‪ ،‬په کاسا ‪ -۱۰۰۰‬پروژه کې یو لړ مهم‬ ‫او متویلوونکو رسه همغږي کړي‪ ،‬مرسته او مالتړ کوي‪.‬‬ ‫فعالیتونه لکه‪ :‬د انجنیرۍ ډیزاین‪ ،‬ودانیزه چارې او د لوړ‬ ‫ دغه پروژه له مخکې څخه د موجودو دو ګودامونو‬ ‫ولتاژ لرونکې برېښنا انرژۍ عميل لیږد او په قرغیزیستان‬ ‫امکاناتو ته لوړتیا بخښلی ده او څلور نور لوی ګودامونه‬ ‫او تاجکستان کې د هغې اړوند فرعي متځایونو جوړښټ‪،‬‬ ‫یې د غنمو د زیرمه کولو له پاره جوړ کړي دي‪ ،‬رسبیره‬ ‫له تاجکستان څخه پاکستان ته د افغانستان له الرې د‬ ‫پردې د دې اسانتیاوو د فعالیت په منظور به د نړیوالو‬ ‫لوړ ولتاژ انرژۍ د مخامخ لیکې لیږد‪ ،‬او په تاجکستان‪،‬‬ ‫معیارونو په رعایت کولو رسه د برشي منابعو ميل ظرفیت‬ ‫پاکستان او افغانستان کې د لوړ ولتاژ لرونکې انرژۍ د‬ ‫رامینځته کړي‪ .‬اټکل کیږي‪ ،‬چې د دغې پنځه کلنې پروژې‬ ‫متناوب بهیر د بدلون د درې مرکزونو جوړښت بلل کیږي‪.‬‬ ‫له پای ته رسیدو وروسته به دهغو غنمو د زیرمه کولو له‬ ‫په ورته مهال‪ ،‬په ‪ ۲۰۱۶‬کال کې د دغې پروژې څلورو غړو‬ ‫پاره مجموعي ظرفیت ‪ ۲۰۰۰۰۰‬مرتیک ټنو ته زیاتوالی‬ ‫هیوادونو د دغه تړون لیک مندرجاتو ته بیا کتنه وکړه او‬ ‫ومومي‪ ،‬چې د دوو میلیونو افغانانو د شپږ میاشتو لګښت‬ ‫دستګاه له جوړښټ‬‫‪.‬‬ ‫پر بنسټ يې په کابل کې د هغې‬ ‫له پاره کفایت او بسنه کوي‪.‬‬ ‫څخه الس واخیستل شو‪ ،‬کوم چې د ډي يس برېښنا بدلون‬ ‫ د دې پروژې له پاره د نړیوال بانک له مايل ژمنې پرته‬ ‫یې په ای يس باندې ممکن کوالی شو‪.‬‬ ‫‪ ۹،۷‬میلیونه ډالره د جاپان د ټولنیزو خدمتونو د پرمختیایي‬ ‫ د دې پروژې له مجموعي بودجې څخه افغانستان‬ ‫صندوق له الرې هم برابروي‪.‬‬ ‫‪ ۳۱۶،۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‪ ،‬ترالسه کړې ده‪ ،‬چې‬ ‫هغه د نړیوال بانک د نړیوالې پرمختیا ادارې له خوا برابره‬ ‫شوې وه‪ ،‬دغه مبلغ به ‪ ۵۶۰‬کیلومرته د لوړولتاژ د شبکې‬ ‫د منځنی اسیا څخه جنويب اسیا ته د‬ ‫لیږدونې مزي د تاجکستان د سنګتودې له تبدیلونکي‬ ‫بریښنا د لیږد پروژه (کاسا – ‪)۱۰۰۰‬‬ ‫سټیشن څخه دپاکستان د نوشهرې تبدیلونکی سټیشن‬ ‫‪ ۵۲۶،۵‬میلیونه ډالره وړیا ‪ /‬یا بې ګټې پور د افغانستان له پاره‬ ‫پورې متویل کړي‪ .‬رسبیره پردې افغانستان له منځنۍ آسیا‬ ‫د ‪ ۳۱۶،۵‬میلیونه ډالره وړیا مرستې په ګډون‬ ‫څخه ترجنويب آسیا پورې د بریښنا د انتقال د سیمه ییزې‬ ‫پروژې د مرستې او مالتړ له پاره دافغانستان دبیارغونې‬ ‫دغه دبريښنا دانتقال زيربنايي پروژه به سودا ګريز او‬ ‫صندوق ‪ ۴۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته ترالسه کړې ده‪۴۲( .‬‬ ‫جوړښتي ترتيبات په افغانستان‪ ،‬قرغیزستان‪ ،‬پاکستان او‬ ‫مخ وګورئ‪).‬‬ ‫تاجکستان هیوادونکي او همدارنګه دپايښت لرونکې‬ ‫ داسې هیله او توقع کیږي‪ ،‬چې افغانستان ‪۳۰۰‬میګاواټه‬ ‫‪ ١٣٠٠‬ميګاواټه سوداګريزې بريښنا له پاره داړتياوړ زير‬ ‫بریښنا د موجودو ‪ ۲۲۰‬کیلو ولټه الینونو له الرې له‬ ‫بناوې هم ترالس الندې ونييس‪.‬‬ ‫تاجکستان او قرغزستان له جمهوریتونو څخه د سنګتوده‬ ‫ د دې پروژې مجموعي بودجه ‪ ۱،۱۷‬میلیارد ډالر‬ ‫له منځنۍ آسیا څخه جنويب آسیا ته د‬ ‫تبدیلونکي سب سټیشن څخه او د پلخمري له الرې په‬ ‫وړاندوینه شوې‪ ،‬چې له هغې جملې څخه ‪ ۵۲۶،۵‬میلیونه‬ ‫برېښنا د لېږد پروژه ( کاسا ‪ ،)۱۰۰۰‬چې‬ ‫کابل کې د چمتله تر سب سټیشن پورې وارد کړي‪ .‬د‬ ‫ډالر نړیوال بانک دپورونو او وړیا مرستې په ډول څلورو‬ ‫د اوړي په موسم کې اضايف انرژي په‬ ‫د افغانستان د غله جاتو د سرتاتیژیکو‬ ‫‪ /‬زیر بناء‬ ‫زیرمو پروژه‬ ‫تاجکستان او قیرغزستان هېوادونو کې‬ ‫افغانستان بریښنا رشکت د جوړولو او عملیاتو پړاوونو‬ ‫هیوادونو ته تخصیص ورکړی دی‪ .‬د اسالمي پرمختیا‬ ‫له برېښنا فابريکو څخه افغانستان او‬ ‫امنیت د تامین په شمول د افغانستان د برخې د تطبیق‬ ‫بانک او د اروپایي اتحادیې د پرمختیا او بیا رغونې بانک‪،‬‬ ‫پاکستان ته لېږدوي‪ ،‬جريان لري‪ .‬مته ده‬ ‫‪ ۲۰،۳‬میلیون ډالره وړیا مرسته د نړیوال بانک لخوا‬ ‫دافغانستان د مخابراتو او معلومايت‬ ‫مسوولیت په غاړه لري‪.‬‬ ‫دامریکا دمتحده ایالتونو دولت‪ ،‬د بریتانیا د شاهي دولت‬ ‫چې افغانستان د دې پروژې له الرې‬ ‫شاوخوا ‪ ۳۰۰‬میګاواټه برېښنا وارده کړي‪.‬‬ ‫‪ ۹،۷‬میلیون ډالره وړیا مرسته د جاپان د ټولنیزې پراختیا‬ ‫ټکنالوژۍ د ودې پروژه‬ ‫ د کاسا‪ ۱۰۰۰ -‬پروژې عميل کار د ‪۲۰۱۸‬میالدي کال د‬ ‫د نړیوالی پرمختیا اداره‪ ،‬او د امریکا د متحده ایالتونو د‬ ‫‪.‬‬ ‫د صندوق لخوا‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۵۱‬میلیون ډالره وړیا مايل مرسته‬ ‫جنوري په ‪۲۴‬نیټه پیل شو‪ .‬د لوړ ولتاژ د شبکې د اتصال‬ ‫نړیوالې پرمختیا ادارې په ګډون نورو پرمختیایي همکارانو‬ ‫‪.‬‬ ‫درې قراردادونه د ‪۲۰۱۷‬میالدي کال د ډسمرب په میاشت‬ ‫د دې پروژې د متویل ژمنه کړې ده‪.‬‬ ‫دغه پروژه د کرنې‪ ،‬اوبه لګونې او مالدارۍ له وزارت‬ ‫د دغې پروژه هدف د ښه کیفیت لرونکو انټرنتي خدماتو‬ ‫کې السلیک شول‪ ،‬چې په عین وخت کې نړیوال بانک‬ ‫ د (کاسا‪ )۱۰۰۰ -‬پروژه د ‪ ۱۲۰۰‬کیلومرتو څخه زیاته‬ ‫رسه مرسته کوي‪ ،‬څو د افغانستان زیامننونکو او مستحقو‬ ‫ته الرسسۍ‪ ،‬په دغه سکټور کې د خصويص پانګه اچونې‬ ‫د هغو په برخه کې هیڅ اعرتاض نه درلود‪ .‬د رسوې او‬ ‫د بریښنا د لیږد پروژه ‪ ،‬دبریښنا انرژي د تاجکستان او‬ ‫کورنیو لپاره د غله جاتو‪ ،‬بالخصوص د غنمو‪ ،‬سرتاتیژیکې‬ ‫جذب او همدارنګه د دولتي ادارو د وړتیا ښه والی بلل‬ ‫ډیزاین کارونه هم پیل شوی‪ .‬په قرارداد کې د مندرج مهال‬ ‫قرغیزستان د بریښنا د تولید سټیشنونو څخه د پاکستان او‬ ‫زیرمې جوړې کړي‪ .‬دا به له دوي رسه مرسته وکړي‪ ،‬چې‬ ‫کېږي‪ ،‬تر څو ټولې دولتي ادارې وکوالی يش د یوې واحدې‬ ‫ویش په اساس داسې هیله او توقع کیږي‪ ،‬چې د والیتونو‬ ‫افغانستان کې سب سټیشنونو ته بریښنا لیږدوي‪ ،‬رامینځته‬ ‫کله د اضطراري اړتیاو په وخت کې غذايي توکو ته د‬ ‫دیجیټيل زیربنا د جوړولو له الرې د دیجیټيل تکنالوژې‬ ‫اتصال د ‪۲۰۱۸‬میالدي کال په ورستۍ ربعه کې پیل يش‪.‬‬ ‫کوي‪ .‬دا پروژه د مهندسۍ طرح ‪ ،‬د لیږد د شبکو جوړول او‬ ‫دوي الرسسی کمیږي‪ ،‬له دې ذیرمو څخه ګټه واخيل او‬ ‫په واسطه خپل خدمات خلکو ته وړاندې کړي او د دې‬ ‫ د کاسا ‪ ۱۰۰۰‬د اسايس برخو د زیربناو د تدارکاتو‬ ‫تر رسه کول او دوه تبدیلونکي سټیشینونه هم متویلوي‪ .‬د‬ ‫همدارنګه هیله ده‪ ،‬چې دغه پروژه د غله جاتو د ذیرمو پر‬ ‫سکټور د ودې لپاره مناسب چاپریال برابر کړي‪ .‬د مخابراتو‬ ‫پروسه په دریو نورو ملکونو کې‪ ،‬په ګډون د تاجکستان‬ ‫تولید ستیشنونه چی د لیږدیدونکی انرژي د (کاسا‪)۱۰۰۰ -‬‬ ‫اغېزمنتیا او ښه وايل هم خپل مثبت تاثیر ولري‪.‬‬ ‫او معلومايت ټکنالوژۍ وزارت د دغې پروژې د پيل کولو‬ ‫او پاکستان چې هلته د انرژۍ د تبدیل د دوه استیشنونو‬ ‫له الری برابروي‪ ،‬ځینی سټیشنونه‪ ،‬لکه د توکتوګول سټیشن‬ ‫ دغه پروژه د یو نیمه خپلواک دولتي رشکت درامینځته‬ ‫مسئولیت پر غاړه لري‪.‬‬ ‫‪21/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /20‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫ ددې پروژې له نوې جوړښت او ‪ ۲۰۱۶‬میالدي کال‬ ‫د تدارکايت چارې بشپړې شوي او د هغې قرارداد د ‪۲۰۱۸‬‬ ‫دجوالې په میاشت کې ددې پروګرام دفعالیتونو د دوام‬ ‫زیرږدیز کال د سپټمرب په ‪ ۲۱‬باندې السلیک شوی دی‪.‬‬ ‫له پاره دپیاوړې کوونکي مايل وجهې پرتامین باندې له‬ ‫موافقې وروسته‪ ،‬په ‪ ۲۱۵‬زره هکټاره ځمکه کې داوبو‬ ‫د هرات د بریښنا پروژه‬ ‫لګولو سیستم او لږ شمیر داوبو کوچني بندونه جوړ‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۶۰‬میلیونه دالرو وړیا مرسته‬ ‫او بیارغول شوي دي‪ ،‬له دې رسه یو ځای دغه پروګرام‬ ‫دهوا پیژندنې ‪ ،‬اوبو خدمتونو داسانتاوو د سیستمونو په‬ ‫د دې پروژه موخه د هرات والیت په یو شمېر ځانګړو‬ ‫تاسیسولو توانیدلی دي‪.‬‬ ‫سیمو کې له ‪ ۲۳۰۰۰۰‬زياتو خلکو او شاوخوا ‪ ۱۶۰۰‬دولتي‬ ‫ داوبو لګولورسچینو په برخه کې په مجموعي ډول ‪۱۸۵‬‬ ‫ادارو او خصويص رشکتونو لپاره د بریښنا انرژۍ د رسولو په‬ ‫داوبو لګولو دشبکې طرحې رامینځته شوي‪ ،‬چې له هغو‬ ‫موخه د افغانستان له بریښنا رشکت رسه مرسته بلل کیږي‪.‬‬ ‫څخه داوبو لګولو درسچینو په اړوندو سیمو کې ‪۲۰۳۰۰۰‬‬ ‫ ټاکل شوې‪ ،‬چې دا پروژه به د هرات والیت د بریښنا‬ ‫هکټاره ځمکه (د پروژې د پای هدف د ‪ ۲۱۵۰۰۰‬هکټاره‬ ‫انرژۍ په الندې برخو کې له پانګونې څخه مالتړ وکړي‪:‬‬ ‫ځکمې خړوبول او ‪ ۴۰۲۰۰۰‬کروندګرو کورنيو ته ګټول‬ ‫(الف) دکروخ په ولسوالی کې ‪ ۱۱۰‬کیلو واټه انرژۍ د‬ ‫رسول دي) تر خپل پوښښ الندې نیيس‪.‬‬ ‫لیږدونې د لیکې او خط رامینځته کول او د کروخ‪ ،‬پښتون‬ ‫ د اوبو د کوچني بند په برخه کې‪ ،‬د ‪ ۲۲‬کوچنیو بندونو‬ ‫زرغون‪ ،‬اوبی او چشت رشیف سب سټیشنونه او ‪۱۱۰/۲۰‬‬ ‫د لومړنی ارزونې په ترڅ کې د سیند په شاميل کاسه کې د‬ ‫کیلو واټه فرعي دستګاه او د هرات والیت په څلورو ناحیو‬ ‫شپږو غوره بندونو لومړنی مطالعه تر رسه شوه‪ .‬له مالیې‬ ‫کې د کوچنیو او منځنیو ولتاژونو د ویش شبکې‪( .‬ب) د‬ ‫وزارت څخه غوښتنه شوې ‪ ،‬چې د دې مطالعې ټولنیز او‬ ‫هرات والیت په بیالبیلو سیمو کې د بریښنا رسولو د شته‬ ‫چاپیریال جزییات حذف کړي‪ .‬ځکه‪ ،‬چې دولت د دغو‬ ‫شبکو پراختیا‪ ،‬پیاوړتیا او بیارغول‪ ،‬څو هغه له نویو جوړ‬ ‫شپږو مهمو بندونو د جوړولو مرشحې طرحې د امکان‬ ‫شویو شبکو رسه ونښلول يش‪ .‬او (ج) د راتلونکو ‪ ۵‬کلونو‬ ‫سنجونې په مطالعاتو کې شاملوي‪.‬‬ ‫څخه په کمه موده کې په کلیو کې د ملریزې بریښنا د تولید‬ ‫ همدارنګه د اوبو بندونو د خونديتوب پر الرښودونو‬ ‫د شبکو او د ترکیبي بریښنا د تولید د کوچنیو شبکو جوړول‪.‬‬ ‫کار او د قرغې او درونټې بندونو ترميم جريان لري‪ .‬د‬ ‫د ‪ ۱۱۰‬کيلو ولټه لېږدوونکي الين غځولو‪ ،‬څلورو ‪ ۱۱۰‬کيلو‬ ‫افغانستان د اوبو بندونو د خوندیتوب الرښودونه بشپړ‬ ‫ولټه سبټېشنونو جوړولو او څلورو ولسواليو ته د برېښنا‬ ‫شوي او رسمۍ منظورۍ ته منتظر دي‪.‬‬ ‫رسولو قرارادونه امضا‌ء شوي او عميل کار جريان لري‪.‬‬ ‫ د هایدرو میرتولوژۍ په برخه کې د ‪ ۱۲۷‬هایدرولوژیکې‬ ‫ دا پروژه به همدا راز د شتونو معیارونو او الرو چارو د‬ ‫او ‪ ۵۶‬میرتولوژیک او د واورو د اندازه ګیرۍ د اډو د‬ ‫ارزونې بهیر او د نړیوالو معیارونو رسه سم د افغانستان‬ ‫په مجموعي‌ توګه د اوبو لګونې ‪ ۱۸۵‬منظم‬ ‫سیستمونه د اوبو لګونې سیستم د رغونې او‬ ‫درولو کار په پنځو دریایي حوزو کې چې د هیواد په‬ ‫د انرژۍ سیستم لپاره د یو واحد الرښود جوړولو د چمتو‬ ‫پراختیا پروژې په مرسته په بنسټیزه توګه بیا‬ ‫بیالبیلو سیمو کې دي‪ ،‬بشپړ شوی او په ټولو مراکزو کې د‬ ‫وايل له بهیر څخه مالتړ کوي‪ .‬د انرژۍ د شبکې د یاد‬ ‫رغول شوي‪ ،‬چې شاوخوا ‪ ۲۰۰‬هکتاره کرنیزه‬ ‫هایدرولوژیکي مرکزونو د پالنې او ساتنې د ميل ټیم کار‬ ‫الرښود د جوړولو لپاره د مشوريت خدماتو تدارکايت قرارداد‬ ‫ځمکه یې تر خپل پوښښ الندې راوستې‪.‬‬ ‫رامنځته شوو آسانتیاوو له کروندګرو رسه د‬ ‫جریان لري‪ .‬رسبیره پردې د کیبيل تګلورو ‪ ۴۰‬مرکزونه‬ ‫تر کار الندې دی او هیله ده چې دغه قرارداد به د ‪۲۰۱۹‬‬ ‫اوبو لګونې د امکاناتو په برابرولو او په کلیوايل‬ ‫دسیندونو د پاسه جوړیږي ‪ ،‬د اوبو د جریان د اندازه کولو‬ ‫کال په اپريل کې السلیک يش‪.‬‬ ‫سیمو کې د اوبو د ښه مدیریت په برخه کې‬ ‫مرسته کړې‪ ،‬چې په نتيجه کې يې په کرنیزو‬ ‫په منظور په انتخاب شویو مرکزونو کې هایدرولوژي نصب‬ ‫محصوالتو او د کورنيو په عايداتو کې د پام وړ‬ ‫زیاتوالی راغلی‪ .‬د ننګرهار والیت یو کروندګر‬ ‫شوې او د ‪ ۳۰‬نورو کیبيل تګلورو کار روان دی‪ .‬یوميل‬ ‫داوبو لګولو سیستم درغونې او پراختیا‬ ‫په دې اړه وايي‪" ،‬زمونږ ستونزې اوس حل‬ ‫عملیايت او د څارنې او ساتنې ټیم د ټولو هایدرولوژیکي‬ ‫مرکزونو د حفظ او مراقبت د عملیاتو په منظور رامینځته‬ ‫پروژه‬ ‫شوي او مونږ ډېر خوشاله يو‪".‬‬ ‫د نړیوال بانک‪ ۹۷،۶‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫دکیندنې او د هغې جیوفزیکي رسوې لپاره د دندو الیحه‬ ‫شوی دی‪.‬‬ ‫دافغانستان دبیارغونې صندوق‪ ۱۱۸،۴‬میلیونه ډالره وړیا‬ ‫ په دې برخه کې د اوسنیو پرمختګونو لنډیز داسې دی‪:‬‬ ‫مرسته‬ ‫بشپړه شوې او کومه کمپنۍ چې په کابل کې د پروژې‬ ‫د دولت‪ ۳،۵‬میلیونه ډالر مايل مالتړ‬ ‫مسئولیت پرغاړه اخيل‪ ،‬د هغې د ګامرنې پروسه جریان‬ ‫د پنج‪ -‬آمو دریایي حوزې ماسټر پالن تصویب شوی‪ ،‬د‬ ‫لري‪ .‬د ځمکې الندې اوبو لپاره مقدمايت هایدرولوژیکي‬ ‫پولو پالیسۍ کابینې ته وړاندې شوې‪ ،‬ټول نظریات او‬ ‫دغه پروژه دافغانستان داوبو لګولو دسیستم رغونې او‬ ‫نقشې په ميل کچه جوړې شوې چې په هغې کې د څاګانو‬ ‫وړاندیزونه پکې شامل او توحید شوی او د بشپړیدو په‬ ‫پراختیا په منظور‪ ،‬چې په بشپړه توګه دنړیوال بانک له‬ ‫د ژوروايل‪ ،‬د ځمکې الندې د اوبو کچه او د اوبو د کیفیت‬ ‫درشل کې دي‪ .‬د اوه ښارونو ( فراه‪ ،‬هرات‪ ،‬جالل آباد‪،‬‬ ‫خوا متویلېدله او د ‪ ۲۰۱۱‬میالدي کال په ډسمرب کې بشپړه‬ ‫د نقشو معلومات شامل دي‪.‬‬ ‫کابل‪ ،‬کندهار‪ ،‬مزاررشیف او زرنج) لپاره د ژورو څاګانو‬ ‫شوه‪ ،‬تطبیقیږي‪.‬‬ ‫‪/22‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫پايلې‬ ‫‪ /22‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫د اوبو لګونې سيستم بيارغونې د افغانستان‬ ‫په کلیوالو سیمو کې د اوبو‬ ‫په وېش پورې تړلې شخړې کمې کړې دي‬ ‫ د اوبو پر ويش د شخړو کمښت او د ځایي اوسېدونکو د کرنیزو حاصالتو او عوایدو ډېرېدنه‪ ،‬د ننګرهار‬ ‫ •‬ ‫والیت په درېو کلیو کې د اوبو لګونې سیستم د رغولو روښانه پايله ده‪.‬‬ ‫ د اوبو لګولو سیستم د رغونې او پراختیا پروژې (‪ )IRDP‬له الرې د اوبو د ذخیره کولو سیستم ودې او‬ ‫ •‬ ‫ښه مدیریت زرګونو کلیوالو ته له اوبو د اغېزمنې ګټې اخیستنې زمینه برابره کړې ده‪.‬‬ ‫ د دغې پروژې تطبیق له کليوالي اوسېدونکو سره مرسته کړې چې د وچکالۍ له بدو اغېزو سره مبارزه وکړي‪.‬‬ ‫ •‬ ‫وندې تر کښت الندې دي او مته ده چې ښه حاصالت ورکړي‪ .‬درې‬ ‫اويا کلن ایلبند خوشاله دی چې ډېرو اوبو ته د الرسيس پر مټ اوس‬ ‫د ننګرهار د مثرخېلو په کيل کې خپله ټوله اوه جریبه ځمکه کرالی‬ ‫يش‪ .‬همدارنګه نوموړی رايض دی چې د اوبو د کمښت ستونزه‬ ‫کر‬ ‫تر ډېره پورې حل شوې او د اوبو پر رس د کروندګرو تر منځ شخړې هم کمې‬ ‫شوې دي‪.‬‬ ‫ هغه وایي‪" ،‬اوس ډېرو دعوو او شخړو ته اړتیا نشته ځکه چې د کيل هر‬ ‫اوسېدونکی د خپلو ځمکو خړوبولو لپاره کايف اندازه اوبه لري‪ ".‬مخکې تر دې‬ ‫چې د مثرخېلو کيل د اوبولګونې سیستم ورغول يش‪ ،‬د اوبو پر رس شخړې د‬ ‫خلکو ورځنی کار و او د کيل کروندګر به تل یو له بل رسه په جنګ وو‪ .‬پخوا به‬ ‫هر بزګر دې ته اړ و چې د خپلو ځمکو د خړوبولو لپاره نورو بزګرانو ته قناعت‬ ‫ورکړي‪ .‬د اوبو پر رس دغه شخړې به د اوړي په وچو فصلونو کې ډېرېدلې‪ .‬ایلبند‬ ‫وایي‪" ،‬مجبور وم چې د اوبو پر رس هره ورځ له نورو دهقانانو رسه جنجال‬ ‫وکړم‪".‬‬ ‫ د اوبو پر رس شخړې د وړاندوینې وړ وې‪ .‬اوبه په سيمه کې حياتې ارزښت‬ ‫لري ځکه د ډېرو خلکو ژوند د کرنې‪ ،‬یانې د سبزيو او مېوو لکه شفتالو‪ ،‬زردالو‬ ‫او سرتوسو‪ ‌،‬پر عوايدو والړ دی‪ .‬د اوبو لګولو دا سیستم د انرژي او اوبو وزارت‬ ‫“‬ ‫(‪ )MEW‬د اوبو لګولو سیستم د رغونې او پراختیا پروژې (‪ )IRDP‬لخوا په‬ ‫‪ ۲۰۱۵‬او ‪ ۲۰۱۶‬کلونو کې د ‪ ۱۳.۵‬ميليونو افغانيو (‪ ۱۹۲۵۰۰‬ډالر) په مجموعي‬ ‫ زمونږ فعاليتونو له کروندګرو رسه مرسته کړې‬ ‫لګښت بيا ورغول شو‪.‬‬ ‫ د بيارغونې پدې پروژه کې محافظتي دیوالونه‪ ،‬کوچني پلونه اود هغې‬ ‫ظاهرالله‪ ،‬چې د پروژې او خلکو ترمنځ اړيکې تنظيموي‪ ،‬وایي‪" ،‬زمونږ فعاليتونو‬ ‫ويالې پخول‪ ،‬چې په مثرخېلو او څېرمه رساچه علی خان او عربانو کلو کې ‪۳۳۰‬‬ ‫له کروندګرو رسه مرسته کړې او هغوي ته یې دا توان ورکړی چې د کال په ټولو‬ ‫موسمونو کې کايف اندازه اوبه ولري او هم ډېر وخت او پيسې وسپموي‪ ".‬پر دې‬ ‫رسبېره ډېرو کلیوالو ته د ويالو د بیارغونې په پروژو کې کاري فرصتونه برابر شوي‬ ‫هکتاره ځمکه خړوبوي او تقریبا ‪ ۱۱۰۰۰‬خلکو ته ګټه رسوي‪ ،‬شامل وو‪.‬‬ ‫ د اوبو لګونې سیستم تر بيارغونې وروسته د اوبو د کمښت ستونزه ډېره‬ ‫راکمه شوې‪ ،‬او د کروندګرو الرسسی د اوبو رسچينو ته د کال په اوږدو کې ښه‬ ‫او هغوی ته یې دا توان ورکړی چې د کال په ټولو‬ ‫چې له دې الرې عايد السته راوړي‪.‬‬ ‫شوی‪ .‬د اوبو لګولو سيستم تر رغولو وړاندې ایلبند په کال کې یوازې دوه ځلې‬ ‫موسمونو کې کايف اندازه اوبه ولري او هم ډېر‬ ‫”‬ ‫ رسه له دې چې ننګرهار هم د نورو واليتونو په څېر وچکالۍ ځپلی‪ ،‬خو د اوبو‬ ‫کښت کوالی شو او په هغو کلونو کې چې په وياله کې اوبه ډېرې کمې وې‪،‬‬ ‫لګولو سیستم د رغونې او پراختیا پروژې په مرسته د اوبو لګولو د شتو سیستمونو‬ ‫هېڅ شی یې هم و نه کره‪ .‬اوس ايلبند بېالبېلې مېوې او سبزيجات کرالی يش او‬ ‫بيارغونې د ويالو موثريت لوړ کړی‪ ،‬چې وررسه د اوبو د ضایع کېدو مخه نیول‬ ‫شوې او له اوبو څخه اغېزمنه ګټه اخيستل کېږي‪.‬‬ ‫ د دې پروژو په پايله کې حاصالت او توليدي ظرفيت لوړ شوی او د خلکو‬ ‫د کال په ټولو فصلونو کې ښه حاصالت السته راوړي‪.‬‬ ‫د کرنيزو توليداتو زياتوالی‬ ‫وخت او پيسې وسپموي‪.‬‬ ‫معيشت وده کړې‪ .‬د اوبو لګولو سيستم د رغونې او پراختيا پروژې د کرنې لپاره‬ ‫د اوبو لګولو سیستم د رغونې او پراختیا پروژه د افغانستان په ختيزه سيمه کې‬ ‫–ظاهرالله‪ ،‬د اوبو لګولو سیستم د رغونې او پراختیا پروژې يو ټولنیز کارکوونکی‬ ‫د اوبو اندازه او اوبو ته الرسسی باوري کړی‌‪ ،‬چې دا له کروندګرو رسه مرسته کوي‬ ‫لغامن‪ ،‬کونړ‪ ،‬ننګرهار او نورستان تر پوښښ الندې راويل‪ ،‬او هلته يې تر اوسه له‬ ‫چې د وچکالۍ له اغېزو رسه مبارزه وکړي‪.‬‬ ‫‪ ۲۰‬ډېر د اوبو لګونې سیستمونه بیارغويل دي‪ .‬د دې پروژې یو ټولنیز کارکوونکی‬ ‫‪25/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /24‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫برابرې کړې چې دسپام او پور ورکولو دفعالیتونو له الرې‬ ‫یو لړ مايل اصول رامنځته کړل او هم سوداګریزو رشکتونو‬ ‫‪ /‬د کلیو پراختیا‬ ‫ته تخنیکي خدمتونه برابرکړل‪.‬‬ ‫په پای کې د دې پروګرام له الرې د سپام څه باندې‪۵۴۵۰‬‬ ‫د افغانستان د کلیوايل سړکونو‬ ‫ډلې‪ ،‬چې شاوخوا‪ ۶۱۴۶۰‬بېوزله کليوايل غړی لري (‪۵۴‬‬ ‫سلنه یې ښځې دي) په ‪ ۶۹۴‬کلو کې تنظیم شوې وې‪ .‬د‬ ‫جوړولو پروګرام‬ ‫سپام دغو ډلو څه باندې ‪ ۵،۵۶‬میلیونه ډالر سپمويل و او‬ ‫دنړیوال بانک‪۱۲۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫غړو یې تر ‪ ۵۲۴۵۰‬زیات داخيل پورونه د تولیدي او بیړنیو‬ ‫دافغانستان دبیارغونې صندوق‪ ۳۱۲‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫موخو لپاره تر السه کړي و‪ ،‬چې د پورونو د بېرته ورکړې‬ ‫کچه ‪ ۹۵‬سلنه وه‪.‬‬ ‫دافغانستان دکلیوايل الرو او سړکونو جوړولو پروګرام دکلیوالو‬ ‫ د پام وړ کاروبارونو د رامنځته کېدو په موخه «د‬ ‫استوګنو دځواکمنولو لپاره‪ ،‬چې ددغو الرو او سړکونو په‬ ‫سپام ډلو د ټولنو» تر نامه الندې د سپام او پورونو‪۵۲۴‬‬ ‫وسیله په هر ډول جوي حاالتو کې اسايس خدمتونو او‬ ‫صندوقه رامنځته شوي وو‪ .‬دا ټولنې د حسابونو دقيق او‬ ‫اسانتیاوو ته الس رسی موندالی يش‪ ،‬په ټول افغانستان کې‬ ‫تازه ارقام او ښه مدیریتي جوړښتونه او امکانات لري‪ .‬په‬ ‫مرسته کوي‪ .‬دغه پروژه په پام کې لري چې یو شمیر هغه‬ ‫منځنۍ کچه د سپام هره ټولنه د پور ورکړې لپاره ‪۴۳۳۵‬‬ ‫استوګن‪ ،‬چې له هغو کلیوايل سړکونو څخه ددوه کېلومرتو په‬ ‫ډالر پانګه لري‪ ،‬چې د نورو مايل مرستو په ورزياتېدو يې‬ ‫واټن استوګنه لري‪ ،‬چې د کال په اوږدو کې ورڅخه استفاده‬ ‫اندازه لوړېږي‪ .‬دغه ټولنې د خپلو هغو غړو‪ ،‬چې غواړي د‬ ‫کېږي‪ ،‬زیات کړي او رضوري خدمتونو ته دالرسيس لپاره د‬ ‫خپلو تولیداتو کچه لوړه کړي او یا په سوداګریزو فعالیتونو‬ ‫تګ وخت راکم کړي‪ ،‬او د کلیوالو استوګنو الرسسی رضوري‬ ‫کې ونډه واخيل خو د سوداګریزو بانکونو او کوچنیو پور‬ ‫خدمتونو ته اسانه کړي‬ ‫‪.‎‬‬ ‫ورکوونکو نقدي پورونه نيش ترالسه کوالی‪ ،‬الرسسی دې‬ ‫ د ‪ ۲۰۱۹‬کال د جنوري ‪ ۳۱‬پورې د دې پروژې له الرې‬ ‫ډول مايل خدماتو ته برابروي‪.‬‬ ‫په ‪ ۶۵۰‬کیلومرته دویمه درجه سړک کریړ اچول شوی‪،‬‬ ‫ د افغانستان د کلیوالې صنایعو د ودې پروګرام د خپلو‬ ‫‪ ۲۶۰‬کیلومرته دویمه درجه سړک قیر شوی‪ ۲۳۶۰،‬کیلو مرته‬ ‫تخنیکی مرستو په برابرولو رسه ‪ ۱۴۳۶‬متشبثینو ګروپونو‬ ‫دریمه درجه سړک بشپړ شوی دی‪ .‬رسبیره په دې د ‪۱۴۸۰‬‬ ‫څخه (چی ‪ ۶۵‬سلنه یی ښځې وې) او ‪ ۶۴۵‬کوچني او‬ ‫مرتو په اوږدوالی دویمه درجه او ‪ ۱۸۴۰‬مرتو په اوږدوايل‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫منځنۍ متشبیثین (چې د هغه ‪ ۱۵‬سلنه میرمنې دي) چی‬ ‫دریمه درجه پلونه هم جوړ شوي دي‪.‬‬ ‫د دوی د وړتیاوو په پام کې نیولو رسه سم د کار الرو چارو‬ ‫ په عین وخت کې له ‪ ۱۳۰۰‬کیلومرته دویمه درجه سړک‬ ‫او د عوایدو په را منځته کولو کې د عمده عواملو په توګه‬ ‫څخه ورځنۍ ساتنه او له ‪ ۱۶۰۰‬کیلومرته دویمه درجه سړک‬ ‫د افغانستان د کلیوايل‌ صنایعو د ودې‬ ‫په کلیوالو سیمو کې ټاکل شوي دي د بازار د اړیکو او‬ ‫منظمه څارنه او ساتنه ترالس الندې نیول شوي ده او د ‪۳۵۰۰‬‬ ‫پروګرام په مالتړ تر اوسه د کيل د سپام‬ ‫ارزښت د زنځیر په پياوړتيا کی د کلیوالو صنایعو له پاره‬ ‫کیلومرته دریمه درجه سړک منظمه ساتنه او څارنه هم‬ ‫‪ ۵۰۰۰‬ډلې جوړې شوي‌ دي او د سپام‬ ‫دغه ډلې د پور او سپام په اتحادیو کې‬ ‫فعالیت کاوه‪.‬‬ ‫بشپړه شوې ده‪.‬‬ ‫منسجمې شوې دي‪ ،‬او هغو کوچنیو‬ ‫ ‪ ۱۶۱‬کوچیان او ‪ ۹۷‬تنه معیوب وګړي د صنایعو د‬ ‫ د هیواد په سطحه د کلیوالی رسکونو او الرو لومړنۍ‬ ‫متشبثینو ته يې‪ ،‬چې له سوداګريزو‬ ‫پراختیا د مهارتونو د ښه وايل او د هغوی د تولیداتو د‬ ‫موجودې او رسوې (ارزیايب) بشپړه شوی او همدارنګه‬ ‫بانکونو د پور اخیستلو امکانات نه لري‪ ،‬د‬ ‫کوچنیو پورونو د تراليس اسانتیاوې برابرې‬ ‫پروګرامونه د طرحې او عميل کولو پرجوړښت له رسه نوې‬ ‫زیاتوايل له په موخه تر مرستې او مالتړ الندې نيول شوي‬ ‫په سلو کې ‪ ۹۰‬د دویمې درجې او له هغې څخه دلوړو‬ ‫کړې دي‪ .‬د دې فعاليتونو په نتيجه کې‪،‬‬ ‫کتنه‪ ،‬د سیمه ییزو بنسټونو د پرمختیا سرتاتیژي‪ ،‬د ارزښت‬ ‫وو‪ .‬نوموړې پروژې له سیمه ییزو پراختیایي شوراګانو‬ ‫رسکونو موجودي دهیواد د ‪۳۴‬والیتونو له جملې څخه په ‪۳۲‬‬ ‫د دې پلورونکي په څېر زرګونو کليوايل‬ ‫د ‪ ۸-۶‬زنځیرونو تحلیل او تجزیه (پرښځو متمرکزه) او د‬ ‫څخه ټولنې ته د داخلیدو د نقطې په توګه استفاده کړې‬ ‫والیتونو کې تراوسه بشپړه شوې ده‪.‬‬ ‫اوسېدونکو د يوه کوچني کاروبار د پيلولو‬ ‫وړتيا موندلې‪ ‌.‬يو کوچنی کليوايل متشبث‬ ‫بازار موندنې او تخنیکي حامیوي پالنونه شامل و‪.‬‬ ‫وه او د پروګرام په پای کې په ‪ ۵‬والیتونو‪ :‬پروان‪ ،‬ننګرهار ‪،‬‬ ‫وايي‪" ،‬مونږ له دې پروګرامه رايض يو‬ ‫ځکه د دوی له مرستې پرته به ما هېڅکله‬ ‫ له هر څه ډېره مهمه دا وه چې د افغانستان د کلیوايل‬ ‫بامیان ‪ ،‬بلخ اوهرات کې فعاله وه‪.‬‬ ‫د افغانستان د کلیوايل صنایعو د ودې‬ ‫صنایعو د ودې پرګرام‪ ،‬ولسوالۍ او احتاميل والیتونه د‬ ‫ د افغانستان د کلیوالی صنایعو د ودې پروګرام له الرې‬ ‫د دې وس نه وای پيدا کړی چې د يوه‬ ‫کوچني کاروبار څښنت شم‪".‬‬ ‫ښځو داقتصادي توامنندۍ او ځواکمنۍ پروژه د کلیو د‬ ‫الزم چمتووالی د (دښځو اقتصادي ځواکمنول) تررسلیک‬ ‫پروګرام‬ ‫پراختیا په پروژه (‪ ۲۸‬مخ وګورئ‪ ).‬کې په اتو مؤلفو‪ :‬دفقر‬ ‫الندې د وروستۍ پروژې د تطبیق له پاره د ‪ ۳۴‬والیتونو په‬ ‫د نړیوال بانک‪ ۲۸،۴‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫او غربت اندازه‪ ،‬د ډیرو غربیو او بیوزلو وګړو شاملول‪،‬‬ ‫‪ ۷۶‬ولسوالیو کې ښځې د پاملرنې تر محراق الندې نیولو‬ ‫د افغانستان دبیارغونې صندوق ‪۱۵،۹‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫د وليس تړون پروګرام حضور‪ ،‬مايل رسچینو او خدمتونو‬ ‫په منظور اړوندې پالیسۍ او پالنونه تر الس الندې نیويل‬ ‫ته الس رسيو د بڼوالی (باغدارۍ) او مالدارۍ ميل پروژه‪،‬‬ ‫شوې وو‪ .‬په دغو اقداماتو کې تطبیقي سرتاتیژۍ د تسهیل‬ ‫دا پروژه د ‪ ۲۰۱۸‬کال د جون په ‪ ۳۰‬مه بشپړه شوه‪.‬‬ ‫امنیت او الرسيس ويشيل و‪ .‬دغې کړنې مداخلوي سرتاتیژي‬ ‫کوونکو همکارانو رسه د مشارکت موډلونه د وليس تړون‬ ‫نوره هم ډیره عام شموله کړې او د فقر او غربت د له‬ ‫د پروګرام رسه په نږدې همغږۍ کې‪ ،‬دسوداګرۍ د پراختیا‬ ‫ددې پروژې هدف داقتصادي فعالیتونو د انسجام او د سپام‬ ‫منځه وړلو له پاره بیالبیل متویلونکو د نږدیوايل احتامل له‬ ‫د خدمتونو وړاندې کول‪ ،‬د برشي منابعو سرتاتیژۍ‪ ،‬رسمي‬ ‫او پور په ګروپونو کې دبیوزلو کلیوالو استوګنو تنظیمول و‪.‬‬ ‫موجودو پروګرامونو رسه زیاتوي‪.‬‬ ‫مايل رسچینو ته ارتباطي موډلونه‪ ،‬د افغانستان شموله‬ ‫دې پروژه د دغو ډلو او ګروپونو لپاره تخنیکي مرستې هم‬ ‫‪27/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /26‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫مرستو د هر اړخیز تطبیق دنده او مسوولیت پرغاړه لري‪،‬‬ ‫د افغانستان وليس تړون پروګرام‬ ‫چې د ‪۶۰۰‬محيل ښاري شوراګانو او ‪ ۱۲۰‬د ګذر شوراګانو‬ ‫له الرې په څلورو سرتو ښارونو (هرات‪ ،‬مزاررشیف‪ ،‬کندهار‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۲۲۷،۷‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫او جالل آباد) کې تطبیقیږي‪ .‬د غوراوي او انتخاب په لیک‬ ‫د افغانستان د بیارغونې د صندوق ‪ ۴۴۴،۳‬میلیونه ډالره وړیا‬ ‫لړ کې د سړکونو‪ ،‬پارکونو‪ ،‬پلیو الرو د څراغونو د نصبولو ‪،‬‬ ‫مرسته (د نړیوال بانک د ‪ ۱۲۷،۷‬میلیونه ډالره پیاوړی کوونکي‬ ‫دڅښلو داوبو برابرولو ‪ ،‬د جامدو کثافاتو مدیریت ترتیبات‬ ‫وړیا مرسته او د افغانستان د بیاغونې د صندوق ‪ ۴۴،۳‬میلیونه‬ ‫او د ښخو اقتصادي فعالیتونو ښه والی شامل دی‪ .‬دغه‬ ‫ډالره وړیا مرستې په ګډون‪ ،‬چې د سیمه ییزو بې ځایه شویو‬ ‫فرعي جز د خدمتونو وړاندې کول او دسیمه ییزو (محيل)‬ ‫له پاره یې د بیړنۍ ځواب ویلو په منظور د وليس تړون پروګرام‬ ‫پرمختیایي شوراګانو کلسټر‪ /‬ګذر ‪ ،‬دښارونو د ناحیې او‬ ‫له پاره ورکړي دي‪.‬‬ ‫ښاروالی تر مینځ د اړیکو رامینځته کول تر خپل پوښښ‬ ‫الندې راويل‪.‬‬ ‫‪ ۱۲۸‬میلیونه ډالر دافغانستان د دولت له رسچینو څخه‬ ‫ ‪ ۲‬برخه‪ :‬د بنسټونو تاسیس او د رامینځته کیدل‪ ،‬دغه‬ ‫برخه د ظرفیت د لوړولو فعالیتونه ‪ ،‬تخنیکي مرستې او‬ ‫دد وليس تړون پروګرام د ميل پیوستون د ډیر بریايل پروګرام‬ ‫د ټولنیزو خدمتونو اسانتیاوې ترخپل پوښښ الندې راويل‪.‬‬ ‫ځای ناستی دی‪ ،‬چې په تیرو ‪ ۱۴‬کلونو کې یې دزیربناوو‬ ‫د کلیو د رغونې او پراختیا وزارت په کلیو او بانډو کې له‬ ‫ټولنمحوره پرمختیا او د خدمتونو وړاندې کول کلیو او بانډو‬ ‫‪ ۱۴‬تسهیل کوونکو بنسټونو رسه یو ځای‪ ،‬چې والیتي او د‬ ‫ته معريف کړل او د هغو ملنه یې ‪ ۳۵۰۰۰‬کلیو ته خوره او‬ ‫ولسوالیو کارکوونکو ته د څارنې د پروژې د پرمختیا راپور‬ ‫پراخه کړه‪ .‬داسې هیله کیږي‪ ،‬چې دغه پروګرام په راتلونکو‬ ‫ورکولو‪ ،‬ټولنیزو کارکوونکو له پاره د ظرفیت لوړولو د زده‬ ‫څلورو کلونو کې تطبیق او په عمل کې پلی يش‪.‬‬ ‫کړو او په ‪ ۳۴‬والیتونو کې دانجیرني او تخنیکي مرستو د‬ ‫ دغه پروژه د افغانستان د دولت د وليس تړون د لس کلن‬ ‫برابولو مسوولیت په غاړه لري‪ ،‬کارکوي‪.‬‬ ‫پروګرام د لومړۍ پړاو مرسته او مالتړ کوي‪ ،‬چې دا لومړنی‬ ‫ په ښاري ساحو کې د سیمه ییزو ارګانونو خپلواکه‬ ‫پړاو به یې د هیواد یو پر دریمه برخه تر خپل پوښښ الندې‬ ‫اداره د ملګرو ملتونو دهبیتات له پروګرام رسه ‪ ،‬چې د‬ ‫راويل‪.‬‬ ‫څارونکی مشاور او سالکار په توګه او همدارنګه د څلور‬ ‫ د وليس تړون د پروګرام موخه او هدف ګډون کوونکو‬ ‫محيل تسهیل کوونکو بنسټونو رسه د ظرفیت د لوړولو د‬ ‫سیمو او ځایونو ته دسیمه ییزو پرمختیایي شوراګانو د‬ ‫‪.‬‬ ‫څارنې او د پروژې د پرمختیا د راپور ورکولو په برخه کې د‬ ‫پیاوړتیا له الرې د اسايس زیربنایي خدمتونو او عامه‬ ‫ښاروالی د کار کوونکو د زده کړې په برخه کې کارکوي‪.‬‬ ‫خدمتونو د وړاندې کولو ښه والی دی‪ .‬په دغو خدمتونو کې‬ ‫ ‪ ۳‬برخه‪ :‬څارنه او د پوهې زده کړه‪ .‬په دغه برخه کې‬ ‫لږ ترلږه هغه معیاري خدمتونه شامل دي‪ ،‬چې د افغانستان‬ ‫قوي څارنه او دزده کړې فعالیتونه دکلیو له سطحې څخه‬ ‫دولت یې دهیواد اتباعو ته په وړاندې کولو مکلف دی‪.‬‬ ‫د هېواد د کلیوايل سیمو د زرګونو‬ ‫ترميل سطحې پورې‪ ،‬دسیمو اومحلونو یا ټولنو ترمینځ‬ ‫ د وليس تړون پروګرام یو بین الوزاريت پروګرام دی ‪ ،‬چې‬ ‫مېشتو ټولنو په ژوند کې د پياوړو‬ ‫شوو کليوايل پراختیايي شورا ګانو‬ ‫لیدنې کتنې‪ ،‬په ځانګړې توګه د ښځو له پاره‪ ،‬موضوعي‬ ‫د اسايس خدمتونو د بستې د وړاندې کولو له پاره رامینځته‬ ‫ ‪ ۵‬برخه (نوې برخه او د پیاوړی کوونکې بودجې تر‬ ‫په مرسته‪ ،‬چې د وليس تړون د ميل‬ ‫مطالعات او ارزیابۍ شاملې دي‪ .‬دغه برخه د څارنې او د‬ ‫شوی او په څلورو برخو کې تنظیم شوی دی‪:‬‬ ‫تامین الندې )‪ :‬د ټولنیز مشارکت اوګډون له پاره وړیا‬ ‫ټ کې فعاليت کوي‪،‬‬ ‫پروګرام په چوکا ‌‬ ‫ګډې ارزیابۍ د اسبابونو یا ابزارو یو طیف لري‪ ،‬د هر اتباع‬ ‫ لومړۍ برخه‪ :‬د معیاري خدمتونو وړیا مرسته‪ ،‬دغه‬ ‫مرستی‪ ،‬د جوړولو له پاره ساتنه او څارنه‪ ،‬دغه جز د ټول‬ ‫د پام وړ بدلون ليدل کېږي‪ .‬د يوې‬ ‫کليوايل پراختيايي شورا رييس وایي‪" ،‬په‬ ‫او وګړی دامتیازي کارتونو د رامینځته کولو په شمول‪ ،‬چې‬ ‫برخه د سیمې او محل پرمختیايي شوراګانو ته دوه ډوله‬ ‫ګټو او عام املنفعه او د انساين ځواک په واسطه تطبیق‬ ‫د وليس تړون د لومړي پړاو له تطبیق څخه مته کیږي‪ ،‬چی الندی‬ ‫هغو ساحو کې چې مونږ تر پوښښ‬ ‫باید د محيل یا سیمه ییزو پرمختیایي شوراګانو او ټولنیزو‬ ‫وړیا مرستې برابروي‪:‬‬ ‫کیدونکو پروژو له الرې د لنډ مهاله او عاجلو بیړنیو کاري‬ ‫پایلې ترالسه يش‪:‬‬ ‫الندې راوستي‪ ،‬د پخوا په پرتله په کې‬ ‫تنظیموونکو په واسطه د حد اقل خدمتونو د معیارونو د‬ ‫ (الف) کلیوالی معیاري خدمتونو وړیا مرستې ‪ ،‬د کلیو د‬ ‫فرصتونو برابرونکی دی‪.‬‬ ‫د خلکو باور پر دولت زیات شوی‪ ‌،‬آن‬ ‫تر دې چې خلک اوس په پراختیايي‬ ‫راپور ورکولو له له پاره باید تکمیل يش‪.‬‬ ‫پرمختیا او بیارغونې وزارت د دغو وړیا مرستو د هر اړخیز‬ ‫همدارنګه له ډله ییزو فعالیتونو څخه مرسته او مالتړ‪ ،‬د‬ ‫ •د وليس تړون د لومړي پړاو د تطبیق په ترڅ کې د ‪ ۱۰‬میلیون تنو وګړو د دی‬ ‫چارو کې فعاله ونډه اخيل‪".‬‬ ‫ ‪ ۴‬برخه‪( :‬نوې برخه او د پیاوړی کوونکو بودجې ترتامین‬ ‫تطبیق مسوولیت په غاړه لري‪ .‬دغه فرعي جز لږ ترلږه‬ ‫عامه ګټو له چوکاټ څخه د باندې‪ ،‬چې موخه او هدف‬ ‫خدمتونو څخه برخمن کیدل‬ ‫الندې )‪ :‬د پروژې تطبیق او مدیریت دغه جز د پروژې‬ ‫معیاري زیربنایي خدمتونه تر خپل پوښښ الندې کلیو ته‬ ‫یې د زیات ټولنیز ګډون او مشارکت رامینځته کیدل او له‬ ‫مدیریت او څارنه په ميل‪ ،‬والیتي او ولسوالیو په سطحو په‬ ‫وړاندې کوي‪ .‬د هرې ټولنې له پاره تخصیص به د لومړنیو‬ ‫ډیرو بیوزلو‪ ،‬غریبو او زیامنن شویو وګړو رسه مرسته په دې‬ ‫ •صحي اوبو ته د هیواد ‪ ۳.۴‬میلیون وګړوته الس رسۍ‬ ‫اړتیاوو د ارزیابۍ په اساس د لږ ترلږه اړتیاوو په وړاندې‬ ‫کلیوالو ساحو او د زونونو په څلورو مرکزي ښارونو کې د ښاري‬ ‫برخه کې شامله ده‪.‬‬ ‫ •د روغتیا‪ ،‬معارف ‪ ،‬سړکونو او بریښنا انرژی په برخه کې ښه والۍ‬ ‫مدیریتونو په واحدونو کې ترخپل پوښښ الندې راويل‪ ،‬چې‬ ‫دخدمتونو د معیارونو پربنسټ وټاکل يش‪ .‬په پانګه اچونو‬ ‫ دوه فرعي برخې‪:‬‬ ‫ •په دولت باندی د خلکو رضایت او اعتبار زیاتیدل‬ ‫پکې خینې برخې‪ ،‬لکه‪ :‬د پالیسۍ او علمیايت پالن جوړونې‪ ،‬د‬ ‫کې به د اوبو رسول او د یوې پروژې انتخاب له هغې جملې‬ ‫(‪ )۱‬د ټولنیز مشارکت او ګډون وړیا مرستې او په تطابقي‬ ‫ •په زیربنايي پرژو کې له پانګه اچونې څخه‪ ،‬د ‪ ۳۵‬سلنه ګټې ترالسه کول‬ ‫ظرفیت د لوړولو‪ ،‬د معلومايت مدیریتونو سیستمونه‪ ،‬شکایتونو‬ ‫څخه لومړنیو رسکونو ته دالس رسۍ‪ ،‬بریښنا او یا د اوبو‬ ‫بڼه ډله ییز فعالیتونه د ‪ ۲۰۰۰‬ډالرو په ارزښت د هر‬ ‫ته د رسیدنې میکانیزمونه‪ ،‬د برشي منابعو مدیریت‪ ،‬ارتباطات‪،‬‬ ‫لګولو کوچنۍ پروژې شاملې دي‪.‬‬ ‫محل یا اجتامع له پاره د انګیزې ورکولو او ټولنیزو د خیر‬ ‫له ساحې رسه د متویلوونکی همغږي اوهامهنګي‪ ،‬د مايل‬ ‫ (ب) په ښاري ساحو کې نغدي وړیا مرستې‪ .‬د سیمه‬ ‫ښیګڼې فعالیتونو د هڅونې له پاره تخصیص ورکول کیږي‪.‬‬ ‫رسچینو (منابعو) او تدارکايت فعالیتونو مدیریت او د امنیتي‬ ‫ییزو ارګانونو خپلواکه اداره ‪ ،‬د وليس تړون تطبیقوونکی‬ ‫دتطابقی وړیا مرستو او ټولنیزو مرستو یو ځای کول‪ ،‬په‬ ‫چارو څارنې برخې شاملې دي‪.‬‬ ‫برخه‪ .‬دغه ارګان په کوچنیو زیربنایي پروژو کې د وړیا‬ ‫‪29/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /28‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫د ښځو اقتصادي پياوړتيا— د کليوايل‬ ‫لومړیو کې په کلیو او یا پام وړ ټولنو کې د ډیرو غریبو‬ ‫پراختيا پروګرام‬ ‫او بیوزلو وګړو له پاره د غذایي موادو‪ /‬غنمو یو بانک‬ ‫د نړیوال بانک‪ ۲۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫رامینځته کول به تر استفادې الندې ونیول يش‪ .‬داسې‬ ‫د افغانستان دبیارغونې صندوق‪ ۷۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫هیله او توقع کیږي‪ ،‬د بې وزلو ا وغریبو وګړو له پاره د‬ ‫خوړو (غذاوو) دویش او لګښت څخه وروسته دغه غدایي‬ ‫د ښځو اقتصادي پياوړتيا— د کليوايل پراختيا پروګرام د‬ ‫بانک باید په دوراين بڼه دټولنیزو مرستو په واسطه دوه‬ ‫افغانستان د کلیوايل صنایعو د پراختیا برنامې ځایناستی‬ ‫ځله ډک يش‪.‬‬ ‫دی چې د بې وزله کلیوالو ښځو د اقتصادي او ټولنیزې‬ ‫ (‪ )۲‬د ساختامن او جوړښت د څارنې او ساتنې په خاطر‬ ‫پياوړتیا په موخه د هیواد په ځانګړو سيمو کې پلی کېږي‪.‬‬ ‫وړیا نغدي مرستې‪ :‬د ډیرو غریبو او زیامنن شویو کورنیو او‬ ‫د دې پروګرام فعالیتونه به د افغانستان د ‪ ۳۴‬والیتونو‬ ‫د سیمې او محل کارکوونکو کورنیو له پاره د کار په مقابل‬ ‫په ‪ ۷۶‬ولسوالیو او ‪ ۵۰۰۰‬کلیو کې پلې کېږي او د کلیو د‬ ‫کې په نغدي بڼه اجوره ورکول‪ ،‬په کلیو کې د عام املنفعه‬ ‫بیارغونې او پراختیا وزارت د وليس تړون د ميل پروژې‪،‬‬ ‫پروژو د جوړولو چارو د ساتنې او څارنې په منظور په‬ ‫د مالدارۍ او بڼوالۍ ميل پروژې او کوچنیو پورونو او‬ ‫بیړنۍ او عاجله توګه ورکول کیږي‪ .‬دغه کارګره طبقه او‬ ‫مايل رسچینو ته د الرسسۍ پروژو رسه به په همغږۍ‬ ‫زیامنن شوې کورنۍ‪ ،‬چې د ټولنیزی پرمختیا دیوې طریقې‬ ‫فعالیت کوي‪ .‬دې پروګرام د پنځو هغو واليتونو‪ ،‬چې پخوا‬ ‫او روش په اساس یې پیژندنه او مدیریت کیږي‪ ،‬له دغو‬ ‫د افغانستان د کليوايل صنايعو د ودې پروګرام لخوا تر‬ ‫نغدي وړیا مرستو څخه ګټه اخيل‪ .‬د پیسو په مقابل کې‬ ‫پوښښ الندې وو‪ ،‬په نويو کليوايل پراختيايي شوراګانو کې‬ ‫کار برخه کې به ترمیمونه‪ ،‬بیارغونې‪ ،‬پاک کارۍ‪ ،‬توسعه او‬ ‫عميل کار پيل کړی‪.‬‬ ‫ودانیز (ساختامين) کارونه شامل وی‪ .‬د خدمتونوپه مقابل‬ ‫ د ښځو اقتصادي پياوړتيا— د کليوايل پراختيا پروګرام‬ ‫کې نغدې وړیا مرستې به دیرو غریبو او بیوزلو کورنیو ته‪،‬‬ ‫د ښځو محيل بنسټونو ته د لومړنۍ پانګې او تخنیکي‬ ‫چې نيش کولې په عامه کارونو کې ونډه واخيل‪ ،‬تر خپل‬ ‫مرستو برابرولو او د اقتصادي ودې د تقويې لپاره له مايل‬ ‫پوښښ الندې راويل‪.‬‬ ‫موسساتو او بازار رسه د دوی د نښلولو په برخه کې‬ ‫ د یاد پروګرام د تطبیق په برخه کې الندې پرمختګونه‬ ‫‪.‬‬ ‫مرسته کوي‪.‬‬ ‫شوي‪:‬‬ ‫ دا پروژه الندې درې برخې لري‪:‬‬ ‫ په ښاري سیمو کې‪ :‬له ‪ ۸۴۰۰‬څخه د ډیرو ټولنیزو‬ ‫مته ده چې ښځې په کلیوايل سیمو‬ ‫لومړۍ برخه‪ :‬ټولنیز انسجام او په کلیو کې د پور ورکولو‬ ‫زیامننونکو ډلو پیژنده بشپړه شوې ده‪ ،‬له ‪ ۸۱۵۰‬ځخه‬ ‫کې د ښځو د اقتصادي ځواکمنتیا او‬ ‫کلیوايل پراختیا پروژې له خدمتونو‬ ‫او سپام د اتحادیو د جوړول‪ .‬دغې برخه کې شامل‬ ‫ډیرې ښاري سیمه ییزې پراختیایي شوراګانې ټاکل شوې‪،‬‬ ‫ال ډېرې ګټمنې يش‪ .‬دغه پروژه به د‬ ‫او تجاريت بانکونو په مرسته د مايل خدماتو د ټولګو وده‪،‬‬ ‫فعالیتونه‪( :‬الف) د ټولنیز انسجام د سپام د کوچنیو‬ ‫له ‪ ۶۹۰۰‬څخه ډیرې سیمه ییزې پراختیایي طرحې بشپړې‬ ‫کلیوايل ښځو د ټولنیزې او اقتصادي‬ ‫ودې د زیاتوايل په موخه د هېواد د‬ ‫د ښځو لخوا د رسمي پور اخیستنې پر وړاندې د خنډونو‬ ‫ګروپونو د جوړولو په موخه د تخنیکي مرستو برابرول چې‬ ‫شوې او له ‪ ۵۷۰۰‬څخه ډیرې د فرعي پروژو د مالتړ لپاره‬ ‫شاوخوا ‪ ۷۶‬ولسوالیو په ‪ ۵۰۰۰‬کلیو‬ ‫لرې کول‪ ،‬د مايل خدماتو د وړاندې کولو لپاره د داسې‬ ‫وروسته به دغه ګروپونه د پور ورکولو او سپام له اتحادیو‬ ‫غوښتنلیکونه ترالسه شوې دي‪.‬‬ ‫کې پلې يش‪.‬‬ ‫کارنده او آزمایښتي سیستمونو پلټنه چې پر معلومايت‬ ‫او انجمنونو رسه د هېواد د کلیو په کچه مدغم کېږي‪ .‬په‬ ‫ په کلیوالو سیمو کې‪ :‬دغه پروګرام له ‪ ۶۶۰۰‬څخه ډیرو‬ ‫ټکنالوژۍ سمبال وي‪ ،‬او د ښخو د مايل ظرفیت جوړونې د‬ ‫دغه مالتړ کې د منځنیو او کوچنیو متشبثینو د ګروپونو‬ ‫کلیوالو سیمو کې د تطبیق په حال کې دی‪ .‬له ‪ ۶۳۳‬څخه‬ ‫پروګرامونو پيل کول شامل دي‪.‬‬ ‫جوړونه هم شامله ده چې د کلیوالو تولیداتو او صنایعو‬ ‫ډیرې د کلیو سیمه ییزې پراختیایي شوراګانې د سیمو د‬ ‫ درېمه برخه‪ :‬د تشبثونو رامنځته کول او بازاري‬ ‫لپاره به د بازار رسه خپيل اړیکې تقویه کوي‪( .‬ب) په‬ ‫اوسیدونکو له خوا ټاکل شوې‪ ،‬له ‪ ۵۹۲‬څخه ډیرې سیمه‬ ‫اړيکې‪ .‬په دې برخه شامل توکي‪( :‬الف) د متشبثو ډلو‬ ‫وروستۍ برخه کې د ظرفیتونو د ودې په موخه او د سپام‬ ‫ییزې پراختیايي طرحې بشپړې شوې او ‪ ۵۰۹‬د فرعي پروژو‬ ‫او توليدوونکو اتحاديو د ظرفيت لوړونې لپاره د تخنیکي‬ ‫ګروپونو او د متشبثینو ګروپونو د مايل اجراآتو د کیفیت‬ ‫غوښتنلیکونه تائید شوې دي‪.‬‬ ‫مرستو برابرول او د دوی تبليغايت فعاليتونه حاميه کول‪،‬‬ ‫لوړونې فعالیتونه هم شامل دي‪.‬‬ ‫ په مجموع کې د مخه دسیمه ییزو پرمختیايي شوراګانو‬ ‫او له فردي ښځينه متشبثينو رسه مرسته کول چې له بازار‬ ‫ دویمه برخه‪ :‬مايل رسچینو ته الرسسۍ‪ ‌.‬په دې برخه‬ ‫‪ ۹۰‬سلنه غړیتوب‪ ،‬د ميل پیوستون د پروګرام تر پوښښ‬ ‫رسه اړيکې جوړې کړي او خپل کاروبار په سمه توګه پرمخ‬ ‫کې‪ ( :‬الف) د پور ورکلو او سپام د اتحادیو او د سپام د‬ ‫الندې ساحو کې د نویو غړیو په ګډون (دمثال په توګه‪:‬‬ ‫بوزي؛ (ب) په کلیو او ولسوالیو کې په رشایطور برابرو‬ ‫کوچنیو په رشایطو برابر ګروپونو لپاره د اوږد مهاله مايل‬ ‫هغوی چې هیڅ وخت کې په سیمه ییزو پرمختیایي‬ ‫متشبثو ډلو او توليدوونکو اتحاديو ته د هڅوونکو مايل‬ ‫مرستو د تامین په موخه د لومړنۍ پانګې برابرول‪( ،‬ب)‬ ‫شوراګانو کې فعالیت نه درلود) او نیامیي ته نږدې (په‬ ‫مشوقو برابرول‪( .‬ج) د متشبثو ډلو‪ ،‬توليدوونکو اتحاديو‬ ‫د پور ترالسه کولو خدماتو ته د کلیوالو ښخو د الرسيس‬ ‫مجموع کې ‪۴۷‬سلنه او ‪ ۴۸‬سلنه د دفرت کارکوونکی) ښځې‬ ‫او یا متشبثو ښځو په انفرادي توګه بازار ته د الرسيس او د‬ ‫آسانتیا‪ ،‬چې په هغې کې د تجاريت بانکونو او بنسټونو‬ ‫تشکیلولې‪.‬دغه نښې نښانې څرګندوي‪ ،‬چې د ټاکنو نوی‬ ‫کاروبار د پراختیا او ودي په خاطر او د هغوي د ګډون د‬ ‫رسه د ښځینه متشبثو د مايل مشارکت د تشویق په موخه‬ ‫سیستم او د سیمه ییزوپرمختیايي شوراګانو ادارې نورمونه‬ ‫هڅولو په موخه د آسانتیاوو برابرول‪.‬‬ ‫د اړیکو جوړونې د چوکاټ تقویه‪ ،‬د کوچنیو مايل بنسټونو‬ ‫ډیرې قوي اغیزې لري‪.‬‬ ‫‪31/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /30‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫‪ /‬د خدماتو وړاندې کول‬ ‫ اوس مهال د ښځو ‪ ۴۴۱‬د سپام ګروپونه‪ ،‬چې د کليوايل‬ ‫صنايعو د ودې پروګرام رامنځته کړي وو‪ ،‬خپله لومړنۍ‬ ‫د افغانستان د برشي منابعو او اداری‬ ‫روزنه ترالسه کوي‪ .‬دا پروګرام د افغانستان د کلیوالو‬ ‫صنایعو د ودې پروګرام تر پوښښ الندې سیمو کې خپلو د‬ ‫اصالحاتو پروژه (تغري)‬ ‫کاروبارونو جوړولو مرستو ته دوام ورکوي‪.‬‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۲۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق ‪ ۵۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫د هندوکش د غرونو د لړۍ د‬ ‫مواصاليت رسکونو پروژه‬ ‫تغري يوه نوې پروژه ده چې د افغانستان د پایلو لپاره د‬ ‫‪۲۵۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫وړتیاوو لوړولو پروژې ځای نييس‪ .‬دا پروژه به له افغان‬ ‫دولت رسه مرسته وکړي چې په ‪ ۱۶‬سکتوري وزارتونو کې‬ ‫د دې پروژې موخه او هدف د هندوکش د غرونو په‬ ‫د شفافو ګومارنو او اداري اصالحاتو له الرې خپلې مهمې‬ ‫لومړیتوب لرونکې پالېسۍ پلې کړي‪.‬‬ ‫لړۍ کې د ترانسپوريت ارتباطاتو د ښه وايل په برخه کې‬ ‫ دغه پروژه به د ملکي خدماتو تر ‪ ۱۵۰۰‬پورې نویو‬ ‫په ګډون رسه د دولت له هڅو او هلوځلو څخه مالتړ‬ ‫بستونو ته مايل مالتړ ورکړي چې وزارتونه د دې جوګه‬ ‫دی‪ .‬دغه پروژه دغرنیو سیمو په تګلوري یې دباور وړ‬ ‫کړي چې خپل اهداف السته راوړي او خپل لومړيتوبونه‬ ‫دتیریدو راتیریدو بهیر ته پراختیا ورکوي‪ .‬او د کال په ټولو‬ ‫پيل کړي‪ .‬د اداري اصالحاتو او ملکي خدماتو خپلواک‬ ‫فصلونو او موسمونو کې به دهندوکش دغرونو له لړۍ‬ ‫کمیسیون د دې پروژې د پيل کولو مسئولیت پر غاړه لري‪.‬‬ ‫څخه دمسافرینو او مالونو دتګ راتګ او وړلو راوړلو له‬ ‫پاره فرصتونه برابر کړي‪.‬‬ ‫اشتغال زايی—کارموندنه‬ ‫ په اوس وخت کې یوازې دوه سړکونه دهندوکش‬ ‫د نړیوال بانک ‪ ۱۵۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫دغرونو دلړۍ له لوړو برخو څخه تیریږي ‪ ،‬چې یو له‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق ‪ ۵۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫هغو څخه دسالنګ لویه الره ده‪ .‬دغه سړک دهندوکش‬ ‫دتګلوري دترافیکي ګڼه ګوڼې دلوی بار زغمل په غاړه لري‬ ‫‪.‬‬ ‫د اشتغال زايی—کارموندې پروژه د اقتصادي فرصتونو د‬ ‫او بل تګلوری یو خام دویم درجه سړک دی‪ ،‬چې له بغالن‬ ‫برابرولو او پراختیا په موخه په هغه ښارونو کې فعالیت‬ ‫او بامیان څخه تیریږي ‪ .‬دغه پروژه دفواید عامې له وزارت‬ ‫تررسه کوي چې د ډېرو کورنیو بیځایه شوو او راستنیدونکو‬ ‫هغه خلک چې د هندوکش غرونو‬ ‫په لرې پرتو سیمو کې ژوند کوي‪،‬‬ ‫رسه مرسته کوي ‪ ،‬چې دبغالن ‪ -‬بامیان سړک‪ ،‬چې ‪۱۵۲‬کیلو‬ ‫کوربه توب کوي‪ .‬دا پروژه به هغه چارې حاميه کړي چې‬ ‫د سالنګ د لویې الرې د شاوخوا‬ ‫مرته اوږدوالی لري‪ ،‬قیر کړي او همدارنګه دسالنګ الره او‬ ‫ملکي اسنادو ته د راستېدوکو الرسسی اسانوي‪ ،‬لنډمهاله‬ ‫سړکونو د بیا رغونې له روان بهريه‪،‬‬ ‫تونل دواړه د (‪ )۸۷‬کیلو مرتو په اوږدوايل رسه بیاورغوي‪.‬‬ ‫دندې رامنځته کوي‪ ،‬د بازار د ودې لپاره زېربنا جوړوي‪،‬‬ ‫چې د هندوکش د غرونو لړۍ د‬ ‫مواصاليت سړګونو پروژې لخوا پر مخ‬ ‫ د بغالن – بامیان د لویې الرې په اوږدو کې له شپږو د‬ ‫او په قواعدو کې داسې اصالحات رامنځته کوي چې‬ ‫ځي‪ ،‬خوشاله ښکاري‪ ،‬او کار او ځایي‬ ‫دوو برخو ( په مشخص ډول د لومړۍ او شپږمې برخې)‬ ‫پانګوونکي وهڅوي‪.‬‬ ‫بازارونو او روغتیايي خدماتو ته له‬ ‫جوړولو عميل کار دوام لري‪ .‬د ‪ ۳ ،۲‬او ‪ ۵‬مو برخو د‬ ‫اسان الرسيس رايض دي‪ .‬په باميانو‬ ‫کې يو مال امام وايي‪" ،‬هغه خلک‬ ‫ډېزاین او تدارک پروسه ډېره مخکې تللې‪ .‬د څلورمې‬ ‫چې د دغه سړک په اوږدو کې ژوند‬ ‫کوي‪ ،‬د دې پروژې له پلې کېدو خوښ‬ ‫برخې د تدارک پروسه به هغه وخت پيل يش چې د دې‬ ‫دي‪ .‬پرته لکه شکه به د کال په ټولو‬ ‫برخې د چاپېريايل او ټولنيز مديريت پالن د نړيوال بانک‬ ‫موسمونو کې د هندوکش په غرنيو‬ ‫شکایاتو ته د رسیدنې میکانیزم په بیالبیلو پړاونو کې د‬ ‫له لوري په نږدې وخت کې تصفيه يش‪ ‌.‬د فوايد عامې‬ ‫سيمو کې د ترافیکو نورمال حرکت‬ ‫د مواصاليت‌ خدمتونو او خلکو د تګ‬ ‫اجرا وړ دی‪ .‬د بغالن – باميان سړک پر شپږمه برخه کار‬ ‫وزارت د ساختامين چارو د څار څانګه د کار الندې برخو د‬ ‫راتګ د ښه وايل سبب يش‪".‬‬ ‫متوقف دی ځکه ‪ ۶۱‬کسان چې د پروژې د پلې کېدو له‬ ‫تطبيق څارنه کوي‪.‬‬ ‫امله زيامنن شوي‪ ،‬تر اوسه ورته جربان نه دی ورکړل شوی‪.‬‬ ‫ د سالنګ تونل د بیارغونې طرحه د پالن پر اساس پر‬ ‫په عین حال کې پروژې د زيامنو خلکو د بېرته مېشتېدو د‬ ‫مخ تليل ده‪ ،‬خو لومړنۍ موندنې ښيي چې لومړی باید‬ ‫لګښتونو لپاره د کابينې منظوري اخيستې ده‪.‬‬ ‫د بغالن – بامیان سړک بشپړ يش او بيا د سالنګ تونل‬ ‫ د پروژې منځ مهاله ارزونه د ‪ ۲۰۱۹‬کال د جون په‬ ‫پر بيارغونه الس پورې يش‪ .‬دغه مسئله ښايي د پروژې‬ ‫میاشت کې پالن شوې ده‪.‬‬ ‫عمومي مهالويش څه نا څه له ستونزو رسه مخ کړي‪.‬‬ ‫‪33/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /32‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬روان فعاليتونه‬ ‫ښارونو په مرکزونو کې د پالن جوړونې د بهیر اړوند د‬ ‫دندو او مسوولیتونو‪ ،‬تګالرو او وړتیاوو د څرنګوايل ارزونه‪،‬‬ ‫‪ /‬ښاري پراختیا‬ ‫د قوانینو‪ ،‬مقرراتو‪ ،‬پروګرامونو او کارکوونکو په برخه کې‬ ‫د ستونزو او کمزورتیاوو ته په پام د عملیايت پالن جوړول‪.‬‬ ‫پر ښارونو د پانګونې پروګرام‬ ‫د پالیسۍ مهمو برخو په اړه‪ ،‬چې په کې پالن جوړونه‪،‬‬ ‫‪ ۲۵‬میلیون ډالره د نړیوال بانک وړیا مايل مرسته‬ ‫له ځمکې څخه د ګټې اخیستلو مدیریت‪ ،‬په مناسبو بیو‬ ‫‪ ۲۵‬میلیون ډالره د افغانستان د بیا رغونې صندوق وړیا مايل‬ ‫د اوسیدلو د ځای برابرول‪ ،‬ښاري بیارغونه او ښاري مايل‬ ‫سته‬‫مر‬ ‫چارې؛ شاميل دي‪ ،‬د تشخیص او په دې اړه د سپارښتنو‬ ‫لپاره د څلورو " کاري کمیټو" لپاره د مرستو برابرول‪.‬‬ ‫پر ښارونو د پانګونې پروګرام موخه د ښارواليو د ظرفيت‪،‬‬ ‫ دریمه برخه‪ :‬ښاري یوځای کېدل‪ :‬د ښار او والیتونو‬ ‫مديريت او زېربنا پياوړي کولو له الې د نهو واليتونو په‬ ‫په کچه د ښاري پالن جوړونې پیاوړتیا‪ .‬د پنځو سرتو‬ ‫مراکزو کې د ژوندانه ثبات او کيفيت لوړول دي‪.‬‬ ‫ښارونو مرکزونو لپاره د سرتاتیژیک پراختیايي پالنونو د‬ ‫ دا پروګرام به له دولت او واليتي مراکزو رسه مرسته‬ ‫پشپړولو په موخه مايل مالتړ‪ ،‬چې پر بنسټ به یې منځ‬ ‫وکړي چې د ښارواليو ظرفيت لوړ کړي‪ .‬له دې رسه به‬ ‫مهاله پراختیايي پالنونه له نورو ټولو اړوندو ادارو او‬ ‫واليتي مراکز د دې وړتيا ومومي چې د عوايدو راټول زيات‬ ‫کاري رشیکانو رسه په همغږۍ جوړ او بشپړ يش‪ .‬ښاري‬ ‫کړي او د کړنو پر بنسټ مايل امکاناتو بېلولو ته يو سيستم‬ ‫سرتاتیژيک پراختیايي پالنونه د ‪ ۱‬برخې د ارقامو او شمېرو‬ ‫جوړ کړي‪.‬‬ ‫څخه په ګټې اخیستنې‪ ،‬جوړ او رامنځته کیږي‪ ،‬له دې‬ ‫ دا پروګرام به په ښاروالیو کې‪ ،‬د تخنيکي مرستې‪ ،‬روزنو‬ ‫وروسته مهمې ستونزې او پراختیايي موخې مشخص کیږي‬ ‫او د تجهيزاتو او کمپيوټرې پروګرامونو چمتو کولو په‬ ‫او د هغه پر بنسټ د پانګونې فعالیتونه او پالنونه جوړ‬ ‫مرسته‪ ،‬د پالنولو او مديريت کچه هم لوړه کړي‪.‬‬ ‫او پيل کیږي‪ .‬په پام کې ده‪ ،‬څو د پالن جوړونې د فرهنګ‬ ‫پر ښارونو د پانګونې پروګرام به پنځو واليتي مرکزونو‬ ‫رامنځته کولو په موخه د ښاري پالن د برخې زده کړیاالنو‬ ‫(هرات‪ ،‬جالل اباد‪ ،‬کندهار‪ ،‬خوست او مزار رشيف) ته‬ ‫لپاره یو ښوونیز نصاب جوړ يش‪.‬‬ ‫مايل مرستې ورکړي چې د ښارواليو لومړنۍ زېربنا‪ ،‬چې‬ ‫ څلورمه برخه‪ :‬ښاري پانګونه‪ :‬د ښاري بنسټونو د‬ ‫سماليس ورته اړتيا ده‪ ،‬ورغوي‪ .‬له دې رسه به د خدماتو‬ ‫جوړولو او ډیزاین کولو لپاره د امکان شتون په موخه‬ ‫وړاندې کول او د ژوند کيفيت ښه يش‪ .‬په دې خدماتو‬ ‫د څیړنې تررسه کول‪ .‬د پنځو سرتو ښارونو د مرکزونو‬ ‫کې کوچنۍ محيل پروژې راځي چې چاپېريايل او ټولنيزې‬ ‫لپاره د ښاري سرتاتیژیک پراختیايي پالن پر بنسټ‪ ،‬چې‬ ‫اغېزې يې د کنټرول وړ دي‪.‬‬ ‫لومړیتوب لرونکي پروژو ( حساب شوي او د پيل کېدو‬ ‫وړ پروژو) او له وړاندې مشخص شوې پروژو (د ښار‬ ‫د ښاري پراختیا د مالتړ پروژه‬ ‫سرتاتیژیک پراختیايي پالن او د لیږد وړ اقتصادي پروژو‬ ‫د نړیوال بانک د ‪ ۲۰‬میلیونه ډالرو وړیا مرسته‬ ‫الندې مشخص شوې وي) پيل کېدلو امکان په کې وي‪،‬‬ ‫په پنځو لویو ښارونو کې د ښاري‬ ‫د څو کلن پانګونې پالنونو جوړول‪ .‬د پانګونې پالنونه‬ ‫دا پروژه د ښاري پراختیا او کور جوړونې له وزارت رسه د‬ ‫پراختیا د پالنونو تقويه کولو‪ ،‬اسايس‬ ‫خدماتو رسولو‪ ،‬او ښاري مدیریت‬ ‫همدارنګه د پالن شویو ښاري پروژو د پراختیا په موخه د‬ ‫هېواد په کچه په اړوند ادارو کې د ښار جوړونې د پالیسیو‬ ‫پياوړي کولو مايل‌ مالتړ د ښاري پراختیا‬ ‫خصويص بانکونو د مالتړ جذبولو لپاره هم تررسه کیږي‪ ،‬په‬ ‫د ظرفیت لوړونې او د پالیسۍ د یوه چوکاټ جوړولو لپاره‬ ‫د مالتړ پروژې په اهدافو کې راځي‪.‬‬ ‫راتلونکي کې د دې سکټور د پراختیا څرنګوايل پر بنسټ؛‬ ‫او همدارنګه د ښاري پالن جوړونې تنظیم‪ ،‬په پنځو والیتي‬ ‫دا پروژه به همدا راز د ښاري پالیسۍ‬ ‫جوړولو لپاره د ظرفيت لوړولو په‬ ‫د ښار جوړونې له پروژو څخه مايل مالتړ تررسه کیږي‪.‬‬ ‫سرتو ښارونو کې د خدمتونو وړاندې کولو ظرفیت او‬ ‫برخه کې په ميل‌ کچه فعاليت کوي‪‌.‬‬ ‫مدیریت رسه مرسته کوي‪ .‬دا پنځه ښارونه د کابل‪ ،‬هرات‪،‬‬ ‫جالل آباد‪ ،‬خوست‪ ،‬کندهار او مزار رشیف ښارونه دي‪.‬‬ ‫په دې پروژه کې الندې برخې شته‪:‬‬ ‫ لومړۍ برخه‪ :‬ښاري معلومات‪ :‬د ښاري معلوماتو د‬ ‫مدیریت د سیستم جوړول‪ .‬د احصائیوي ارقامو‪ ،‬نقشو‬ ‫او جغرافیايي معلوماتو د سیستم ( جي آی ایس) لپاره‬ ‫د ډیټابیس او ځانګړي ویب سایټ جوړولو په موخه د‬ ‫تخنیکي مرستو برابرول او د ارقامو را ټولولو‪ ،‬څو د ښاري‬ ‫پالن پړاونه او د هغه د پایلو ارزول په غوره توګه تررسه يش‪.‬‬ ‫ دویمه برخه‪ :‬ښاري ادارې‪ :‬د ادارو او وړتیاوو پراختیا‪.‬‬ ‫د ښاري پراختیا او کور جوړونې په وزارت او پنځو سرتو‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪35/‬‬ ‫‪ /34‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪/‬‬ ‫د نړيوالې مايل ادارې پانګونې او مشوريت خدمتونه‬ ‫الرسسۍ په برخه کې د سهامدارانو ( دولت او خصويص‬ ‫دنړیوالې مايل ادارې مهم او کلیدي فعالیتونه زیاتره د‬ ‫سکټور) د معلوماتو د ډیریدو لپاره ظرفیت جوړونه کوي‬ ‫مشورې ورکولو له الرې د پانګه اچونې دفضاء په شته‬ ‫او د دغو دواړو لوریو د پوهې کچه به لوړوي‪.‬‬ ‫وايل او په ظرفیت جوړولو باندې متمرکز دي او له هغو‬ ‫ځانګرې پانګه اچونو رسه مرسته کوي‪،‬چې د پرمختیایي‬ ‫د افغانستان د تازه مېوو صادراتو پیاوړتیا‬ ‫اغیزې او کسب او کار پیدا کولو لوړه توانایی ولري‪ .‬د‬ ‫نړیواله مايل اداره هڅه کوي‪ ،‬تر څو د افغانستان د بڼوالۍ‬ ‫نړیوالې مايل ادارې اوسنۍ سرتاتیژي دافغانستان له پاره‬ ‫د حاصالتو د صادراتو د ډیرښت په موخه د حاصالتو د‬ ‫دنړیوال بانک ګروپ دګډون چوکاټ له سرتاتیژی (‪۲۰۱۷-‬‬ ‫اغېزمنې راټولونې د ترویج په برخه کې او په کور د ننه‬ ‫‪ )۲۰۲۰‬رسه په سمون کې ده‪.‬‬ ‫او بهر کې د خرڅالو بازار موندنې په برخه کې د بزګرانو‬ ‫او بڼوالو مرسته او مالتړ وکړي‪ .‬د دغې پروژه موخه دا‬ ‫د پانګې اچونې کړکۍ‬ ‫ده‪ ،‬چې تر څو د پروسس کوونکو رشکتونو رسه د بزګرو‬ ‫نړیواله مايل اداره په افغانستان کې د مايل مايل مشارکت‪،‬‬ ‫او بڼوالو د اړیکو جوړولو او قرار داد کولو کې د مرستې‬ ‫مخابراتو‪ ،‬کرنیزو محصوالتو او زیر بناوو باندې په مترکز‬ ‫الرې د بزګرانو او بڼوالو په ژوندانه کې ښه والی راولی او‬ ‫رسه د پانګه اچونې د یو لړ خدمتونو برابرونکې ده‪.‬‬ ‫همدارنګه له پروسس کوونکو رشکتونو څخه نړۍ ته د‬ ‫اوسمهال د نړیوالې مايل ادارې د پانګه اچونې کړکۍ‬ ‫هیواد د صادراتو د پراختیا په خاطر مالتړ کوي‪.‬‬ ‫مجموعي مايل ژمنه‪ ۱۵۰ ،‬میلیونه ډالره دی‪ ،‬چې په هغې‬ ‫کې په روشن مخابرايت کمپنۍ که پانګه اچونه‪ ،‬د کوچنیو‬ ‫د افغانستان دممیزو د زنځري پراختيا‬ ‫پورونو لومړنۍ بانک‪ ،‬د افغانستان نړیوال بانک او د افغان‬ ‫د دې پروژې موخه او هدف د افغانستان د ممیزو د‬ ‫تولیداتو د پروسس فابریکه ( ریکودا) شامل دي‪.‬‬ ‫وړاندې کولو د زنځیرې پراختیا او د پروسس تطبیق او‬ ‫ د نړیوالې مايل ادارې پانګې اچونې‪ ،‬مايل رسچینو ته‬ ‫د غذایي مصونیت دسیستمونو مدیریت‪ ،‬د مايل چارو‬ ‫دالس رسۍ بهیر ته‪ ،‬په ځانګړې ټوګه د کوچنیو پورونو‬ ‫مدیریت په برخو کې د ظرفیت لوړولو په واسطه دعرضې‬ ‫په سکټور او مخابراتو کې بدلون ورکړی دی‪ .‬دغه اداره‬ ‫د زنځیرې دپراختیا سبب کیږي او په هیواد کې د نورو‬ ‫خپلو هلو ځلو ته د پانګه اچونې نویو پورونو ترالسه کولو‪،‬‬ ‫صنایعو له پاره ښه بیلګه او مثال جوړوي‪.‬‬ ‫له اقتصادي اړوندو ادارو رسه ګډو هڅو او مرستو ته په‬ ‫افغانستان کې له خصويص سکټور څخه دمالتړ په منظور‬ ‫‪.‬‬ ‫د حکومتولۍ د پياوړتیا لپاره حقوقي چوکاټ‬ ‫دوام ورکوي‪.‬‬ ‫د حقوقي چوکاټ د پياوړتیا پروژې هدف د افغانستان‬ ‫ د پانګې اچونې لړۍ هیلمنوونکې ده چې پکې د‬ ‫د بانکدارۍ سکټور په بازار کې د نیمګړتیاوو او ناکامیو‬ ‫بریښنا‪ ،‬پوهنې او کرنیزې سوداګرۍ په سکتورونو کې‬ ‫لپاره د حل د الرو چارو موندل‪ ،‬بلل کیږي‪ .‬د هغه شمېر‬ ‫پانګه اچونه شامله ده‪.‬‬ ‫فعالیتونو او هڅو په ړنا کې چې پخوا په دغه سکټور کې‬ ‫خصويص سکتور د مشارکت ماډل له مخې د ملريزې انرژۍ‬ ‫تررسه شوي‪ ،‬د بانکدارۍ سکټور په وړاندې ستونزې او‬ ‫‪ /‬روانې مشوريت پروژې‬ ‫او چټکولو‪ ،‬آسانه کړي‪ .‬دغه پروګرام له کورنیو او بهرنیو‬ ‫د ناکامیو د الملونه ټولګه پېژندل شوي دی‪ ،‬چې روښانه‬ ‫پر لومړين ‪ ۴۰‬مېګا واټه برېښناکوټ جوړولو پانګونه وکړي‪.‬‬ ‫خصويص رشکتونو رسه مرسته کوي چې د افغانستان په‬ ‫بېلګه یې په انفرادي توګه په بانکونو او د دغه سکټور په‬ ‫مايل‌ امکاناتو ته الرسسی‬ ‫بازارونو کې د دوی پر وړاندې خنډونه لرې کړل يش‪ ،‬د‬ ‫حقوقي او څارنیز چوکاټ کې تر سرتګو کیږي‪.‬‬ ‫نړیواله مايل اداره د نړیوال بانک اړوند د مايل سکټور‬ ‫د پانګه اچونې چاپېریال‬ ‫بازار په اړه معلومات راغونډ يش‪ ،‬د رشکتونو ترمنځ اړيکې‬ ‫ نړیواله مايل اداره د افغانستان له بانکونو رسه د هغوی‬ ‫د پیاوړتیا د برنامې په مرسته‪ ،‬د افغانستان بانک رسه‬ ‫دغه پروګرام په افغانستان کې د سوداګرۍ او پانګه‬ ‫جوړې يش او د عرصي انرژۍ د ډولونو په اړه د پېرونکو د‬ ‫د تګالرو د ښه وايل (په تصمیم نیونې کې ښه والی‪ ،‬د‬ ‫مرسته کوي‪ ،‬څو پر منقولو اموالو‪ ،‬د رهني حقوقو د ثبت‬ ‫اچونې لپاره د مناسبو رشایطو د برابرو لپاره مرسته کوي‪.‬‬ ‫پوهاوي کچه لوړه يش‪.‬‬ ‫ګواښونو مدیریت‪ ،‬عملیايت اغېزمنتیا‪ ،‬ګټه او ارزونه) او‬ ‫او د عامه اعتبارونو د ثبت سیستم لپاره لومړنی ګرځنده‬ ‫د دغې پروژې اصيل هدف د پانګه اچونې او سوداګرۍ د‬ ‫مايل رسچینو ته د الرسيس زیاتوالی (د پانګې د بیې کموالی‪،‬‬ ‫بریښنايي سیستم جوړ کړي‪.‬‬ ‫پراختیا لپاره د اسايس شاخصونو مالتړ او ښه والی دی‪ ،‬او‬ ‫د ملریزه انرژۍ د تولید پروګرام‬ ‫د پور ورکونې د پروسې ښه والی او پانګوالو ته د الرسيس‬ ‫ نړیوالې مايل ادارې د نړیوال بانک د مايل سکټور د‬ ‫همدارنګه د دولت د ذیربطو اداراتو لپاره د سوداګرۍ او‬ ‫ملریزه انرژي د دولت لپاره د یوې واحدې خدماتې پروژې‬ ‫زیاتوالی) په برخه کې د افغانستان له بانکونو رسه د یو‬ ‫پیاوړتیا پروګرام په همکارۍ رسه‪ ،‬له د افغانستان بانک‬ ‫پانګه اچونې د یو مناسب چاپېریال د جوړولو په خاطر‬ ‫په توګه بلل کېږي‪ ،‬تر څو د هغې پر بنسټ د ملریزي‬ ‫انډولیزه حقوقي چوکاټ د پراختیا له الرې مرسته کوي‪.‬‬ ‫رسه مرسته وکړه‪ ،‬تر څو د اجارې قانون او د اجارې خدماتو‬ ‫آسانتیاوې برابروي‪ .‬د دغې پروګرام د فعالیتونو او کړنو‬ ‫خصويص انرژۍ د تولید پروژې له رقابتي تعرفو رسه‬ ‫لپاره قانونې چوکاټ جوړ کړي‪ .‬همدارنګه نړیوالې مايل‬ ‫یوه برخه د تجاريت قوانینو ښه والی‪ ،‬د افغانستان او سیمې‬ ‫مارکیټ ته ور د ننه کړي‪ .‬دغه پروژه د نړیوال بانک د‬ ‫د افغانستان د روښنايي پروګرام‬ ‫اداره له د افغانستان بانک رسه د جواز ورکونې ډیپارمتنټ‬ ‫د هیوادونوترمینځ د سوداګرۍ میکانیزمونو او آسانتیاوو‬ ‫خدماتو ګروپ تر یوه واحد مشارکتي سقف الندې یوه‬ ‫دغه پروژه د نړیوالې مايل ادارې د "نړیوالې روښنايۍ"‬ ‫په جوړونه او د اجارې خدماتو څخه د څار په برخه کې‬ ‫پياړتیا‪ ،‬بالخصوص د صادراتو ودې او په افغانستان کې د‬ ‫ټولګه ده‪ ،‬چې په هر غړي هېو کې د ملریزې انرژۍ د‬ ‫پروګرام یوه مهمه ده‪ .‬د افغانستان د روښنايي پروګرام د‬ ‫مرسته وکړه‪ ،‬تر څو دغه دیپارټمنټ د جوازونو د تنظیم او‬ ‫خصويص سکټور د پانګه اچونې په خاطر د پانګه اچونې‬ ‫تولید لپاره د يوه د اعتامد وړ بازار د جوړولو په برخه کې‬ ‫سوداګریزو بازارونو د تحول پروګرام دی او موخه یې داده‬ ‫د اجاره ورکونې رشکتونو د څار مسئولیت پر غاړه واخيل او‬ ‫د لګښتونو په کمولو رسه د پانګه اچونې د جذب د‬ ‫فعالیت کوي‪.‬‬ ‫چې د افغانستان کليوالو سیمو ته د خصويص سکتور په‬ ‫د اجارې د خدماتو تررسه کولو لپاره یو قانوين چوکاټ جوړ‬ ‫میکانیزمونو د مالتړ لپاره ځانګړې شوې ده‪.‬‬ ‫ د نړيوالې مايل ادارې مشوريت ډله له افغان دولت رسه‬ ‫مرسته د پاکې او ارزانې انرژې الرسسۍ‪ ،‬د باکيفيته ملريزې‬ ‫کړي‪ .‬د دغې پروژې فعالیتونه د اجاره ورکونې پر مزیتونو‬ ‫ نړیواله مايل اداره اوس مهال د افغانستان له دولت رسه‬ ‫مرسته کوي چې خصويص سکتور وهڅوي‪ ،‬چې د عامه او‬ ‫انرژۍ لپاره د يوه پايدار سوداګريز بازار په رامنځته کولو‬ ‫او د کوچنیو او منځنیو تشبثاتو لپاره کوچنیو پورونو ته د‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‪37/‬‬ ‫(‪)IFC‬‬ ‫‪ /36‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د نړيوالې مايل اداره‬ ‫ دغه برخه درې فرعي برخې لري‪:‬‬ ‫صنایعو وزارت کې د سوداګرۍ جواز د ثبت او صدور لپاره د‬ ‫‪ .۱.۱‬د سوداګرۍ او پانګه اچونې چاپېریال د اصالحاتو د‬ ‫یو واحد بنسټ رامنځته کول شامل دی‪ ،‬تر څو له یوې خوا‬ ‫پرمختیا او تطبیق په برخه کې د افغانستان له دولت رسه د‬ ‫په افغانستان کې د سوداګریز جواز د ترالسه کولو او متدید‬ ‫همکارۍ او مالتړ دوام‪ ،‬په تېره بیا په هغو ساحو کې چې‬ ‫کولو لپاره په وخت او لګښټ کې کموالۍ رايش‪ ،‬او له بلې‬ ‫د سوداګرۍ د تررسه کولو پروژې لخوا انتخاب او مشخص‬ ‫خوا د هېواد نورو والیتونو ته د سوداګریز جواز د صدور په‬ ‫کېږي‪.‬‬ ‫برخه کې د اصالحاتو ملن پراخه يش‪.‬‬ ‫‪ .۲.۱‬د سوداګرۍ او پانګه اچونې چاپېریال له اصالحاتو څخه‬ ‫ د دغې پروژې هدف د سوداګریزو اسنادونو او تګالرو‬ ‫د مالتړ په هدف د یو شمېر بنسټیزو اداري میکانیزمونو‬ ‫ساده کول او د سوداګریز جواز د ترالسه کولو په برخه کې‬ ‫رامینځته کول‪.‬‬ ‫په اداري پړاوونو کې د آسانتیاوو رامنخته کول او د اړوندو‬ ‫‪ .۳.۱‬د جنسیت له مخې په حقوقي او قانوين چوکاټ کې‬ ‫ادارو د کاري وړتیاوو ارتقاء بلل کېږي‪ .‬د دغې پروژې موخې‬ ‫د توپريونو پيژندنه‪ ،‬چې سوداګریزو فرصتونو ته د ښځو‬ ‫په لنډه توګه الندې مواردو باندې مترکز لري‪ )۱( :‬د سوداګریز‬ ‫انډولیزه او یو شان الرسيس محدود کوي‪.‬‬ ‫جواز د صدور او د متدید د مرحلو ساده کول ‪ )۲( ،‬د نوي‬ ‫ دوهمه برخه‪ :‬د پانګونو ساتنه او پراختیا‬ ‫جواز د ترالسه کولو او متدید لپاره د وخت کموالۍ‪ ،‬او (‪ )۳‬د‬ ‫په هغه شمېر هېوادونو کې چې د امنیتي ناخوالو او سیايس‬ ‫سوداګریز جواز د صدور په برخه کې له کابل څخه د مرکزي‬ ‫شخړو له امله‪ ،‬ګواښونکې وضعیت یو سرتخنډ او ستونزه‬ ‫ثبت او فکري مالکیت د عمومي ریاست د خدماتو د بهیر‬ ‫وبلل يش ( لکه افغانستان)‪ ،‬د نویو پانګو جذب او هڅونه‬ ‫پراختیا ‪ ۲۱‬والیتي دفرتونو ته‪.‬‬ ‫ممکن ستوزمن وي‪ ،‬اما د موجوده پانګونو ساتل یوه اړتیا بلل‬ ‫ د دغې پروژې د اغېزو شاخص به د خصويص سکټور لپاره‬ ‫کېږي‪ .‬په افغانستان کې د موجودو خصويص پانګونو ساتنه‬ ‫د لګښټونو په کموايل کې اندازه کېږي‪ ،‬چې وروسته د پروژې‬ ‫او دوام د پانګه اچونې د مالتړ او ساتنې یوې سرتاتیژۍ ته‬ ‫د فعالیتونو له رسته رسولو څخه د الرسيس وړ وي‪.‬‬ ‫اړتیا لري‪ ،‬چې د هغې پر بنسټ یو شمېر بالقوه او هدفمند‬ ‫سکټورونه مشخص يش او ور څخه مالتړ ويش‪ .‬دغه هدف‬ ‫د افغانستان د سوداګریز چاپېریال د پياوړي‬ ‫ته د الرسيس له پاره اړتیا لیدل کېږي‪ ،‬تر څو د پانګونې څخه‬ ‫کولو پروژه‬ ‫وروسته د پالنې او ساتنې یو جامع پروګرام (‪ )SIRM‬د‬ ‫افغانستان د دولتي ادارو د کاري پالن په رس کې ځای ونیيس‪.‬‬ ‫د افغانستان د سوداګریز چاپېریال د پیاوړي کولو پروژه د‬ ‫ له پانګونې څخه وروسته د پالنې او ساتنې پروګرام د‬ ‫پانګې اچونې د رشایطو پروګرام الندې طرحه او تدوین شوې‬ ‫اړوندو دولتي ادارو د چارچلند او پانګوالو ته د ستونزو پیدا‬ ‫ده‪ ،‬تر څو په افغانستان کې د سوداګرۍ د اصالحاتو بهیر‬ ‫کولو په برخه کې د یو خرب کوونکي میکانیزم په توګه د‬ ‫ته چټکتیا ورکړي‪.‬‬ ‫هغوی شکایتونه ثبت کوي او په دې برخه کې به فعالیت‬ ‫ د دغې پروژې د فعالیتونو محور د سوداګرۍ د رسته‬ ‫کوي‪ .‬له پانګونې څخه وروسته د پالنې او ساتنې پروګرام‬ ‫رسولو په هغو ساحو باندې متمرکزه دی‪ ،‬چې د پانګه‬ ‫تطبیق هغه مهال اغیزمن ثابت کیدلۍ يش‪ ،‬چې داسې یو‬ ‫اچونې او د سوداګرۍ د چاپېریال د ښه وايل له پاره له‬ ‫نړیواله مايل‌ اداره د افغانستان د‬ ‫خپلواک اداري واحد رامنځته يش‪ ،‬چې د پانګوالو او سوداګرو‬ ‫بالقوه ظرفیت څخه برخمنې دي‪ .‬دغه هدف ته الرسسۍ د‬ ‫بڼوالۍ محصوالتو صادرات کروندګرو‬ ‫ته د بازار موندنې د نویو او اغېزمنو‬ ‫د شکایتونو او ستونزو د حل لپاره د مینځګړیتوب او د حل‬ ‫سوداګریزو ادارو د ظرفیت لوړولو‪ ،‬د اړوندو ادارو ترمینځ‬ ‫الرو چارو په ښوولو او دوی له ميل او‬ ‫الرو د وړاندیز کولو وړتیا او توان ولري‪.‬‬ ‫د همغږي د ښه وايل‪ ،‬د دولت او خصويص سکټور د خربو‬ ‫د پانګه اچونې د چاپریال د ودې او د هغې لپاره د مناسبو‬ ‫نړيوالو بازارونو رسه په نښلولو پياوړي‬ ‫اترو او مذاکرو لپاره زمینه برابرولو او د پانګونو د ساتنې په‬ ‫رشایطو د برابرولو لپاره‪ ،‬او همدارنګه د خصويص سکټور د‬ ‫کوي‪‌.‬‬ ‫د افغانستان دبڼوالۍ د محصوالتو د صادراتو‬ ‫منظور د پانګوالو د شکایاتو د مدیریت له الرې ممکن دی‪.‬‬ ‫فعالیتونو د تشویق په خاطر د پانګه اچونې په چاپېریال‬ ‫پیاوړتیا‬ ‫ د دغې پروژې کلیدي موخې په الندې توګه خالصه کېږي‪:‬‬ ‫کې د یو لړ اسايس اصالحاتو مالتړ د یو شمېر پروژو له الرې‬ ‫(‪ )۱‬د سوداګرۍ د رسته رسولو لپاره د حقوقي چوکاټ او‬ ‫کوي‪( .‬الف) د پانګه اچونې او سوداګرۍ د جواز ورکولو د‬ ‫نړیواله مايل اداره دافغانستان د بڼوالۍ‪ ،‬محصوالتو د‬ ‫د مقرراتو ساده کول‪ )۲( ،‬د ادارو ترمینځ د همغږۍ د‬ ‫اصالحاتو د دویم پړاو پروژه‪( ،‬ب) د پانګه اچونې د چاپېریال‬ ‫صادراتو د پرمختیا په الرو چارو کې د بزګرانو او کروندګر‬ ‫میکانیزمونو او تګالرو پياوړي کول او د پانګه اچونې د‬ ‫د پياوړتیا پروژه‪.‬‬ ‫د حاصالتو دښه وايل او د کورنیو او بهرنیو بازارونو کې د‬ ‫رشایطو په اصالحاتو کې د دولت او خصويص سکټور ترمینځ‬ ‫ د سوداګريزو رشايطو رامنځته کولو پروژه‪ .‬يوه بله فرعي‬ ‫فرصتونو د پراختیا او پرمختیا له پاره مرسته او مالتړکول‪ .‬د‬ ‫خربو اترو د اغېزناک میکانیزم رامنځته کول‪ )۳( ،‬او د پانګه‬ ‫پروژه‪ ،‬د کرنيزې سوداګرۍ د صادراتو رقابتي پروژه‪ ،‬په نږدې‬ ‫دې پروژې موخه او هدف د بڼواالنو د اقتصاد او ژوند د‬ ‫اچونې د پراختیا او ساتنې په منظور‪ ،‬د پانګوالو او سوداګرو‬ ‫وخت کې پيلېږي‪.‬‬ ‫سطحې ښه والی او د کرنیزو قراردادونو له الرې د میوو د‬ ‫اړتیاوو ته د یو سیستامتیک او منظم ځواب ویونکو میکانیزم‬ ‫پروسس له کمپنیو رسه دهغوی وصل او د خپل مارکیت د‬ ‫رامنځته کول‪.‬‬ ‫ د سوداګریزو جوازونو د صدور د اصالحاتو پروژه –‬ ‫پراختیا په خاطر د پروسس کوونکو کمپنیو مرسته او مالتړ‬ ‫ دغه پروژه دوه برخې لري‪:‬‬ ‫دویمه مرحله‬ ‫دی‪.‬‬ ‫ لومړۍ برخه‪ :‬د سوداګرۍ او پانګه اچونې د رشایطو د‬ ‫د سوداګریزو جوازونو د صدور د اصالحاتو پروژې‪ ،‬دویمه‬ ‫پياوړي کولو ښه والۍ او د دولتي او خصويص سکټور په‬ ‫مرحله‪ ،‬د لومړۍ مرحلې څخه ترالسه شوي اصالحات تقویه‬ ‫بنسټونو او ادارو کې له ظرفیت جوړونې څخه مالتړ‪.‬‬ ‫کوي‪ .‬دغه اصالحاتو کې یو شمېر موارد لکه‪ ،‬په سوداګرۍ او‬ ‫‪39/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪/38‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫د افغانستان د بیارغونې‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫صندوق څه شی دی؟‬ ‫پروژو پيل کولو د حاميت او تخنيکي مرستې کړکۍ؛ او ‪ )۴‬له‬ ‫د افغانستان د بیارغونې صندوق په ‪ ۲۰۰۲‬میالدي کال ددې‬ ‫فساد رسه د مبارزې او پايلو د څارنې د پالن کړکۍ له الرې‬ ‫له پاره تاسیس شو‪،‬چې دافغانستان د دولت بودجې او‬ ‫دافغانستان دبیارغونې دصندوق‬ ‫اجراء کیږي‪.‬‬ ‫دپانګه اچونې ميل پروژو ته یو همغږی کوونکی میکانیزم‬ ‫موخې عبارت دي له‪:‬‬ ‫ له عادي بودجې څخه دمالتړ کړکۍ هرکال مشخص او د‬ ‫جوړ کړي‪ .‬ددې صندوق دفعالیت دپیل له وخت څخه ‪۳۴‬‬ ‫ورکړی وړ لګښتونه‪ ،‬چې ناامنیتي چارو او فعالیتونو پورې‬ ‫بنسټونو او مرسته کوونکو هیوادونو ‪ ۱۱.۴‬میلیارده ډالر‬ ‫اړه لري‪ ،‬اجراء کوي‪ .‬خوله پانګې اچونې څخه دمالتړ کړکۍ‬ ‫دافغانستان دبیارغونې له صندوق رسه ژمنه کړې ده‪ ،‬چې‬ ‫ •ميل بودجه داسې حالت ته رسول‪،‬‬ ‫دپرمختیايي بودجې له الرې دميل پرمختیایي پروګرامونو له‬ ‫په دې ترتیب دغه صندوق دافغانستان د دولت دعادي او‬ ‫چې وکولی يش دميل پرمختیا‬ ‫پاره مايل مرستې برابروي‪.‬‬ ‫پرمختیایي بودجې دیوې سرتې متویلوونکې رسچینې په توګه‬ ‫له موخو او هدفونو رسه سم د‬ ‫ د مشوريت خدماتو‪ ،‬د پروژو پيل کولو د حاميت او‬ ‫ګڼل کیږي‪.‬‬ ‫بیارغونې په پروګرام کې دتوازن‬ ‫تخنيکي مرستې کړکۍ د افغان دولت د غوښتنې په ځواب‬ ‫کې رامنځته شوه‪ ،‬چې نور مستقيم مشوريت خدمات‪ ،‬د‬ ‫مديريت‬ ‫درامینځته کولو له پاره دیو سرت‬ ‫پروژو پيل کولو مالتړ او تخنيکی مرسته برابره کړي‪ .‬له دې‬ ‫دافغانستان دبیارغونې صندوق په خپل چوکاټ کې درې‬ ‫موتور په توګه عمل وکړي‪.‬‬ ‫رسه به دا ډاډ رامنځته يش چې د افغانستان د بيارغونې‬ ‫کمیټې (رهربي کمیټه‪ ،‬مدیریتي کمیته او اداري کمیټه)‬ ‫ •دبیارغونې له مرستو څخه د استفاده‬ ‫صندوق پروګرامونه به په ال اغېزمنتوب پيل يش‪ ،‬او دولتي‬ ‫لري‪ .‬همدارنګه داصندوق درې کاري ګروپونه لري‪ .‬دې‬ ‫کولو په برخه کې دروڼتیا او حساب‬ ‫بنسټونه به تقويه او د ميل لومړيتوب لرونکو پروګرامونو د‬ ‫کاري چوکاټ صندوق ته دا توان او ځواک ورکړی دی‬ ‫طرحې او پيل کولو لپاره به ظرفيت ال پياوړي يش‪.‬‬ ‫‪ ،‬چې درشایطو په بدلون رسه پرمختیا یي لومړیتوبونه په‬ ‫ورکولو پراختیا‪.‬‬ ‫ هغه کړکۍ چې له فساد رسه مبارزه او د پايلو د څارنې‬ ‫نښه کول ټینګښت او اجامع رامینځته کړي‪ .‬دافغانستان‬ ‫ •د دولت په محدود ظرفیت باندې‬ ‫پالن متويلوي ښيي چې نړيوال بانک په افغانستان کې د‬ ‫دبیارغونې صندوق دنړیوال بانک له خوا اداره کیږي‪ .‬رهربي‬ ‫دفشار کمول او په عین وخت کې‬ ‫اداري فساد پر وړاندې او د پايلو د څارنې په برخه کې د‬ ‫کمیټه‪ ،‬چې له نړیوال بانک‪ ،‬اسالمي پرمختیایي بانک‪،‬آسیایي‬ ‫دظرفیتونو تدریجي پیاوړتیا‪.‬‬ ‫خپلو هڅو ال زياتولو ته ژمن دی‌‪ .‬نړيوال بانک د فساد او‬ ‫پرمختیایی بانک‪ ،‬دملګرو ملتونو پرمختیایي سازمان او‬ ‫پايلو د څارنې په برخه کې د نورو برخو په پرتله ډېر جدي‬ ‫دمالیې وزارت څخه جوړه او تشکیل شوې ده‪ ،‬چې په‬ ‫ •په مايل چارو دپالیسۍ دطرحې په‬ ‫مېکانيزمونه پيل کړي دي‪ .‬نړيوال بانک‌‪ ،‬چې د افغانستان د‬ ‫دې منځ کې دافغانستان له پاره دملګرو ملتونو ځانګړی‬ ‫اړوند خربو اترو کې دمتویلوونکو‬ ‫بیارغونې صندوق د مدیریت چارې پر غاړه لري‪ ،‬ژمن دی‬ ‫استازی دڅارونکي او ناظرپه توګه شتون لري‪ .‬دمدیرانو‬ ‫ترمینځ دهمغږۍ دپیاوړتیا‪.‬‬ ‫چې د افغانستان بيارغونې صندوق لخوا متويلوېدونکو پروژو‬ ‫کمیټه په منظمه توګه په کابل کې لیدنې او کتنې کوي چې‬ ‫دغه صندوق دحکومت لومړیتوب‬ ‫مايل څارنه ال پياوړي کړي چې د درغلۍ‪ ،‬اداري فساد او له‬ ‫دافغانستان دبیا رغونې دصندوق مايل مسایل وڅیړي او د‬ ‫مايل مرستو د ناوړه استفادې ګواښونه راکم کړي او د دې‬ ‫پروپوزلونو مايل متویل تائید کړي‪ .‬دافغانستان دبیارغونې‬ ‫لرونکي پروګرامونو‪ ،‬چې په هغو کې‬ ‫صندوق پراختيايي اغېز لوړ کړي‪.‬‬ ‫دصندوق دسرتاتیژی ګروپ له متویل کوونکو او مالیې‬ ‫بسوالی نه کوي‪ .‬په همدې دلیل دافغانستان د بیارغونې‬ ‫عادي بودجې څخه مالتړ دی‪ ،‬څو پر بنسټ یې د افغانستان‬ ‫داصالحاتو اجندا او د غیر امنیتي‬ ‫وزارت څخه تشکیل شوی دی‪ ،‬چې دمیاشتې یو ځل په‬ ‫صندوق د دولت د عادي بودجې نه دمالتړ له کړکۍ څخه‪،‬‬ ‫حکومت وکوالی يش‪ ،‬چې پیسې‪ ،‬پر ټاکيل وخت او کره توګه‬ ‫حکومتي فعالیتونو لګښت شامل‬ ‫دمتویلوونکو مرستې‬ ‫خپلو منځوکې لیدنې کتنې کوي‪ ،‬څو دافغانستان دبیارغونې‬ ‫ددولت اسايس فعالیتونه دخدمتونو وړاندې کولو په ګډون‪،‬‬ ‫ورکړي‪ .‬په دې پيسو کې د ملکي کارکوونکو معاشونه او‬ ‫دي‪ ،‬چې دافغانستان دحکومت د‬ ‫دمتویلوونکو ژمنو دافغانستان دبیارغونې دصندوق دپخوانیو‬ ‫دصندوق کړنې ترغور او کتنې الندې ونیيس او په سرتاتیژیکو‬ ‫لکه دروغتیایی ساتنې‪ ،‬او ښوونې او روزنې څخه مالتړ کوي‪.‬‬ ‫مزد او همدارنګه د حکومت غیر امنیتي عملیايت لګښتونه‬ ‫او نویو متویلوونکو په شمول هرکال دبل کال په پرتله‬ ‫موضوعاتو بحث وکړي‪.‬‬ ‫دې کارته په پاملرنه‪ ،‬چې ‪۶۰‬سلنه ملکي کارکوونکي ښوونکي‬ ‫شامل دي‪.‬‬ ‫سرتاتیژیکو موخو په السته راوړنو‬ ‫زیاتوالی موندلی دی‪ .‬په څوتیرو کلونو کې ددې مرستو‬ ‫دي‪ ،‬دښوونې اوروزنې وزارت په ټوله کې ‪ ۴۰‬سلنه دبیارغونې‬ ‫ له عادي بودجې څخه د مالتړ کړکۍ‪ ،‬د افغانستان له‬ ‫پورې اړوند دي‪ ،‬مالتړ کوي‪.‬‬ ‫دزیاتوايل دلیل دهغوی دودې دپیاوړتیا په اړه ترجیحي موارد‬ ‫دافغانستان دبیارغونې صندوق څه ډول‬ ‫دصندوق مجموعي رسچینې لګوي‪.‬دعامې روغتیا وزارت‪،‬‬ ‫حکومت رسه د مرستې په موخه په ‪ ۲۰۰۲‬کال کې د عادي‬ ‫وو‪ .‬دافغانستان دبیارغونې صندوق دمنل شویو مقرراتو‬ ‫فعالیت کوي؟‬ ‫دبهرنیو چارو ‪ ،‬کاراو ټولنیزو چارو ا و لوړو زده کړو وزارتونه‬ ‫بودجې د اړتیاوو پوره کولو لپاره رامنځته شوه‪ .‬له عادي‬ ‫پربنسټ متویلوونکی نه يش کولی دخپلو کلنیو ژمنو له‬ ‫متویلوونکي خپلې مرستې په هغه ځانګړي حساب‪ ،‬چې په‬ ‫هم ددې صندوق له سرتو اخیستونکو څخه ګڼل کیږي‪.‬‬ ‫بودجې څخه د مالتړ کړکۍ تر اوسه څو ځلې بیا کتل شوې‬ ‫نیامیي څخه زیاتې ژمنې ترجیحي مواردوته اختصاص کړي‪.‬‬ ‫امریکا متحده ایالتونو کې دنړیوال بانک په مرکزي دفرت کې‬ ‫ دیادونې وړ ده‪ ،‬چې له عادي بودجې څخه دمالتړ‬ ‫ده او د وروستي ځل لپاره په ‪ ۲۰۱۸‬کال کې بیا وارزول شوه‪.‬‬ ‫دغه مقررات دا ایجابوي چې دغه صندوق دکتنې وړ وجهې‬ ‫دی‪ ،‬ورلیږي‪ .‬دافغانستان دبیارغونې صندوق دمدیرانو کمیټه‬ ‫کړکۍ رسچینې یو فرصت او دميل پوښښ لرونکي دي‪ .‬له‬ ‫هیله مند یو‪ ،‬چې د لومړۍ ځل لپاره د عادي بودجې له‬ ‫په خپل واک کې ولري‪ ،‬چې له هغو څخه دجاري پانګو‬ ‫په خپلو غونډو کې دوړاندیز شوې مايل وجهو داجرااتو په‬ ‫دې رسچینې څخه په ‪۳۴‬والیتونو کې دملکي خدمتونو د‬ ‫کړکۍ څخه د نړیوال بانک مالتړ د یو لړ بانکي ستندردونو‬ ‫دڅانګولګښتونه ورکړي او ځینې انعطاف مننې دحکومت‬ ‫اړه تصمیم نیيس‪ .‬او دغه تصمیمونه دمايل وجهو په نوم یو‬ ‫‪۶۲‬سلنې کارکوونکو حقوق ورکول کیږي‪ .‬دحکومت دعملیايت‬ ‫ابزارو په واسطه تررسه يش‪ ،‬چې په هغې کې په په کلنۍ‬ ‫له لومړیتوبونو څخه دمالتړ په موخه له ځان رسه ولري‪..‬‬ ‫هوکړه لیک (توافقنامې) دالسلیک له الرې‪ ،‬دنړیوال بانک له‬ ‫لګښتونو کال په کال زیاتوالی په دې معنا دی‪ ،‬چې له عادي‬ ‫توګه ‪ ۳۰۰‬میلیون ډالر مايل مرسته د پالیسۍ ودې او د‬ ‫خوا‪ ،‬چې دصندوق اداري چارې پرمخ بیایي‪ ،‬دافغانستان له‬ ‫بودجې څخه دمالتړ کړکۍ هم دټولې بودجې دکمښت‬ ‫اصالحاتو د پيل کیدو په برخه کې‪ ،‬شامل دي‪.‬‬ ‫د عادي بودجې د مالتړ کړکۍ‬ ‫حکومت رسه عميل جنبه پیدا کوي‪.‬‬ ‫په خاطر حساب ورکوونکی ده‪ .‬له دې رسه رسه له عادي‬ ‫ تراوسه پورې دافغانستان دبیارغونې صندوق ‪ ۵‬میلیارده‬ ‫‪ ۵.۰۵۷‬میلیارده ډالر وړیا مرسته‬ ‫ دافغانستان دبیارغونې صندوق اختصاص موندلې پیسې‬ ‫بودجې څخه دمالتړ کړکۍ اوس هم له ‪۱۶‬څخه تر ‪ ۲۰‬سلنې‬ ‫ډالر د حکومت دعادي بودجې له الرې ورکړي دي‪ .‬داخيل‬ ‫د عادي بودیجې څخه د مالتړ کړکۍ برنامې څخه موخه‬ ‫د څلورو ځانګړو کړکیو يانې‪ )۱‬د عادي بودجې د مالتړ‬ ‫پورې دحکومت غیر امنیتي عملیايت لګښتونه ورکوي‪.‬‬ ‫عواید تراوسه پورې دحکومت دلګښتونو دتامین له پاره‬ ‫د یوه همغږي کوونکي او هڅونکي میکانیزم په توګه له‬ ‫کړکۍ؛ ‪ )۲‬د پانګونو د مالتړ کړکۍ؛ ‪ )۳‬د مشوريت خدماتو‪ ،‬د‬ ‫‪41/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /40‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫رسبېره پر دې‪ ،‬د تخمونو د تولید په موخه د اووه څېړنیزو‬ ‫فارمونو جوړولو قرارداد بشپړ شوي دي‪.‬‬ ‫‪ /‬روانې پروژې‬ ‫ دویمه برخه‪ :‬د افاتو او ناروغو پر يوه ميل رسوې کار‬ ‫روان دی‪ .‬تر اوسه له ‪ ۱۴۰۰۰۰‬څخه د شاوخوا ‪۵۴۰۰۰‬‬ ‫د افغانستان د کرنيزو عواملو د توليد‬ ‫تخمونو منونې را ټولې شوې دي‪ .‬پر دې رس بېره‪ ،‬په‬ ‫پروژه‬ ‫پنځو والیتونو کې ‪ ۸۳۰‬نورو دولتي کارکوونکو‪ ،‬د نبايت‬ ‫‪ ۶۷،۲۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته ‪   ‬‬ ‫درملو پلورونکو او کروندګرو روزنه ترالسه کړې‪ ،‬او د آفت‬ ‫پېژندنې او قرنطني رياست ‪ ۲۰‬کارکوونکي بهر ته د زده‬ ‫دافغانستان دکرنیز عواملو د تولید پروژې موخه او هدف‬ ‫کړو لپاره لېږل شوې دي‪.‬‬ ‫دکرنیزو محصوالتو دزیاتوايل په منظور له ټکنالوژۍ څخه‬ ‫ دغه پروژه له ناروغيو او آفاتو رسه د مبارزې‪ ،‬کيمياوې‬ ‫استفاده کول دي‪ .‬دکرنې سکټور دافغانستان داقتصاد‬ ‫رسې‪ ،‬د نباتاتو ساتنې او قرنطني لپاره د يوه حقوقي‬ ‫ډیر عمده او مهم رکن ګڼل کیږي‪ ،‬چې ددې هیواد ‪۶۰‬‬ ‫چوکاټ جوړولو مالتړ کوي‪ .‬دا حقوقي چوکاټ به يقيني‬ ‫سلنه کاري ځواک تشکیلوي‪ .‬په دې برخه کې کې دکرنې‬ ‫کړي چې کرنيز درمل کروندګرو ته د الرسيس‌ وړ دي او هم‬ ‫اوبو لګولو او مالدارۍ وزارت داداري ظرفیت پیاوړتیا او‬ ‫به افغانستان د دې جوګه کړي چې د نړيوالې سوداګريزې‬ ‫دکرنیزو محصوالتو دزیاتوايل په منظور دکرنیزو عواملو د‬ ‫ادارې د يوه نوي غړي په توګه خپلې ژمنې تر رسه کړي‪.‬‬ ‫تولید مصونیت او اعتبار دزیاتوالی له پاره ډیره مهمه او‬ ‫په ‪ ۹‬بندرونو کې د قرنطین ځایونو او البراتوارونو د‬ ‫ارزښتمنه ده‪.‬‬ ‫جوړولو قراردادونه بشپړ شوي دي او په دوه پاتېۍ‪ ،‬مېلک‬ ‫ په لومړي ګام کې د دې پروژې له خوا هڅې او هلې‬ ‫او تورخم‪ ،‬بندرونو کې د قرنطین ځایونو او البراتواري‬ ‫ځلې کیږي‪ ،‬چې د غنمو تصدیق شویو تخمونو د ارزښت د‬ ‫اسانتیاوو د جوړولو چارې روانې دي‪.‬‬ ‫اقتصادي او تخنیکي زنځیرې اغیزناکتیا ته ښه والی ورکړی‪.‬‬ ‫ درېمه برخه‪ :‬په څلورو ولسوالیو کې ‪ ۶۰۰۰‬بزګرانو‬ ‫په دویم ګام کې د یو حقوقي او مقررايت چوکاټ رامینځته‬ ‫ته د غنمو د وېشلو یوه ازمايښتي دوره په برياليتوب تر‬ ‫کیدل‪ ،‬چې د دې پروژې مرستې د چمتووايل په پړاو کې‬ ‫رسه شوه‪ ،‬چې په نتيجه کې يې دا پروژه‪ ،‬د افغانستان د‬ ‫برابری کړي‪ ،‬ترڅو‪ ،‬چې د پروژی د اړتیا وړ تسهیالتو او‬ ‫کرنيزو عواملو پروژې په تخنيکي مرسته‪ ۲۰۱۸ ،‬کال ته‬ ‫اسانتیاوو ته په باوري بڼه د نباتاتو د قرنطین او د کرنې د‬ ‫وغځېده‪ .‬په دویم پړاو کې به‪ ،‬د کرنې‪ ‌،‬اوبو لګولو او‬ ‫اړتیا وړ کیمیاوي موادو د کیفیت د کنرتول شبکو ته وده‬ ‫مالدارۍ وزارت په مايل مرسته‪ ،‬د هیواد په اووه والیتونو‬ ‫او پرمختیا ورکړې وي‪.‬‬ ‫کې ‪ ۲۱۰۰۰‬کروندګر له دغو مرستو څخه برخمن يش‪.‬‬ ‫ په دریم ګام کې د ساحوي رسوې د نتیجو سپارښتنو‬ ‫ته په پاملرنه‪ ،‬چې د چمتووايل په پړاو کې رامینځته او په‬ ‫د افغانستان د کرنیزو عواملو د تولید‬ ‫پروژې په مايل مالتړ د کرنیزو تحقیقاتو‬ ‫په کرونده کې داوبو دتنظیم پروژه‬ ‫کار اچول شوی وی‪ ،‬دې پروژې د مارکیټ او بازار د هغې‬ ‫مرکزونه‪ ،‬د ظرفیت لوړونې په برنامو کې‬ ‫‪ ۷۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫اړتیا له مخې د یو عميل پالن طرحه او اجراء کول ترالس‬ ‫د ګډون او د دوی د اسايس زېربناوو تر‬ ‫جوړېدو وروسته‪ ،‬اوس پياوړي شويدي‪.‬‬ ‫الندې ونیول‪ ،‬ترڅو د تخمونو له پاره د ورودي تحویل‬ ‫په دغو مرکزونو کې پر غنمو او کچالو‬ ‫په کرونده کې داوبو دتنظیم پروژه‪ ،‬چې اوس دپنځو حوزو‬ ‫سیستمونه پرمختیا او ښه والی ومومي‪ .‬دغه فعالیتونه د‬ ‫په شان محصوالتو څېړنه د افغانستان‬ ‫له ‪ ۶۰‬سلنه زيات نفوس لپاره‪ ،‬چې‬ ‫(مرکزي‪ ،‬ختیځ ‪ ،‬لویدیځ‪،‬شامل ختیځ او شاملی) دکروندې‬ ‫ملکي خدمتونو دکار کوونکو‪ ،‬بزګرانو او ذیدخلو سوداګرو‬ ‫د کرنې په سکتور کې په کار بوخت‬ ‫داوبو دتنظیم دپانګه اچولو څخه دمالتړ په منظور‪ ،‬چې‬ ‫د ظرفیت دلوړولو د پروګرام د تررسه کولو له الرې مرسته‬ ‫دي‪‌،‬يوه حيايت موضوع ده‪ ،‬او څېړنه‬ ‫ټوله ‪ ۱۰۰۰۰‬هکټاره ځمکه (‪ ۵۹۰۰۰‬تر ‪ ۲۰۱۹‬پوري ټاکل‬ ‫او مالتړ کیږي او کولی يش پایښت او دوام ومومي‪.‬‬ ‫د زراعت د پياوړي کولو لپاره د مال د‬ ‫تېر حيثيت لري‪ .‬د غله جاتو د څېړنې‬ ‫شوي هدف) احتوا کوي‪ ،‬دیوې ازمایښتی پروژې په توګه‬ ‫ لومړۍ برخه‪ :‬دې پروژې د افغانستان له کرنیزو څېړنو‬ ‫ډیزاین شوې ده‪ .‬داسې هیله کیږي ‪ ،‬چې ددې پروژې‬ ‫د يوه مرکز رييس وايي‪" ،‬له څېړنې پرته‬ ‫مونږ کروندګرو ته غوره تخمونه ښووالی‬ ‫دتطبیق په نتیجه کې به ترپوښښ الندې ساحو کې له‬ ‫انستیتوت رسه د تخمونو ميل بورډ ته د غنمو پر بڼو د‬ ‫نشو‪ ،‬او مونږ غواړو چې کروندګر مو ښه‬ ‫اوبو څخه داغیزناکې استفادې له الرې کرنیز محصوالت‬ ‫څېړنې په برخه کې مرسته کړې‪ .‬تر اوسه اووه بڼې (په پالن‬ ‫توليدات ولري‪".‬‬ ‫والیتونو کې د سوداګریزې ګټې اخيستنې په موخه د‬ ‫ښه والی ومومي‪.‬‬ ‫کې ‪ ۵‬په نظر کې نيول شوې وې) په رسمي توګه وړاندې‬ ‫ځمکو هوارولو کار پیل شوی دی او تر اوسه ‪ ۷۰۰‬هکتاره‬ ‫ تر اوسه له ‪ ۵۰۰‬کیلومرتو زیات د اوبو لګولو کانالونه‬ ‫شوې دي‪ ،‬او کرنيز محصوالت په یوولسو سيمو کې په‬ ‫ځمکه هواره شوې‪ .‬د کروندګرو د اړيکو مرکز په بشپړه‬ ‫(‪ ۱۸۶‬کيلومرته پالن شوي وو‪ ،).‬چې شاوخوا ‪۵۸۰۰۰‬‬ ‫ازمايښتي توګه د محیط د توافق او پېژندنې‪ ،‬د کښت او‬ ‫توګه فعال دی او تر اوسه شاوخوا ‪ ۱۳۰۰۰‬بزګرانو او‬ ‫هکتاره ځمکه خړوبوي‪ ،‬رغول شوي‪ ،‬او ‪ ۶۱۴‬د اوبو لګولو‬ ‫حاصل ټولولو موسم‪ ،‬د حاصل ورکولو اندازې‪ ،‬د تخم کیفیت‬ ‫مالدارو له دغه مرکز څخه مشورې ترالسه کړې دي‪.‬‬ ‫اتحاديې (‪ ۵۰۰‬پالن شوې وې‪ ).‬جوړې شوې دي‪ .‬په درېو‬ ‫او د اړتیا وړ اوبو د ارزونې په موخه تر څېړنې الندې دي‪.‬‬ ‫‪43/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /42‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫بستونه د پروژې تر پايه ډک شوي وو ( چې ‪ ۷۰‬تنه يا ‪ ۷‬سلنه‬ ‫یې ښځی وې) او ‪ ۳۴۸‬پاتې يې د تدارکايت پروسو په بیالبیلو‬ ‫د پایلو له پاره د وړتیاوو لوړولو پروژه‬ ‫‪ ۱۵۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫‪.‬‬ ‫پړاونو کې وو‪ .‬دې برنامې همدارنګه د هغو سالکارانو د‬ ‫د ا پروژه د ‪ ۲۰۱۸‬کال د ډسمرب په ‪ ۳۱‬مه بشپړه شوه‪.‬‬ ‫معاشونو په یو شان کیدلو کې هم اړینه مرسته وکړه چې د‬ ‫مايل مالتړ کوونکو پروژو لخوا په دندو ګامرل کېږي‪.‬‬ ‫د پایلو له پاره د وړتیاوو لوړولو پروژې خدمتونه د وزارتونو‬ ‫او خپلواکه ریاستونو په غوښتنه وړاندې کېدل‪ .‬وزارتونه او‬ ‫د منځنۍ آسیا څخه جنويب آسيا ته د‬ ‫خپلواک ریاستونه د یو لړ رشایطو پر بنسټ‪ ،‬چې مخکې‬ ‫پرې هوکړه شوې‪ ،‬لکه‪ :‬د بالفعله خدمتونو وړاندې کول او‬ ‫برېښنا د لیږد سیمه يیز پروګرام‬ ‫د اصالحاتو لپاره چمتوالی؛ په لومړۍ درجه ډلبندۍ (لوړ‬ ‫‪)CASA – CSP( –۱۰۰۰‬‬ ‫لومړیتوب لرونکي) او په دویمه درجه ډلو کې وويشل‬ ‫‪ ۴۰‬میلیون ډالر وړيا مرسته‬ ‫شول‪ .‬د پایلو له پاره د وړتیاوو لوړولو پروژې‪ ،‬د پایلو پر‬ ‫بنسټ د اصالحاتو په وړاندې کولو رسه ځواب ورکونه او په‬ ‫د منځنۍ آسیا څخه جنويب آسیا ته د بريښنا د لېږد د سیمه‬ ‫سکتوري وزارتونو کې د خدمتونو وړاندې کولو بڼه پياوړې‬ ‫ییز مالتړ پروګرام هغه شمېر سیمې او کيل چې په افغانستان‬ ‫کړه‪ .‬دا اداره په عین حال کې د حکومت لپاره یو له مهمو‬ ‫کې د کاسا ‪ ۱۰۰۰‬د برېښنا کرښي د انتقال په مسیر کې پرتې‬ ‫وسایلو ګڼل کېده چې پر بهرنیو تخنیکي مرستو او موازي‬ ‫دي‪ ،‬تر خپل مالتړ الندې راويل‪ .‬د دغې پروژې چوکاټ باندې‬ ‫جوړښتونو د اتکا کولو کچه را ټیټه کړي‪.‬‬ ‫تېر کال بیا کتنه وشوه او اوسمهال د افغانستان د وليس‬ ‫ د دې پروژې به بهري کې دا مرستې تررسه شوې وې‪)۱( :‬‬ ‫تړون پروګرام او د کاسا ‪ ۱۰۰۰‬پروژې رسه په ګډه همکارۍ‬ ‫د ظرفیت جوړونې د پروګرامونو د برابرولو او پيل کولو لپاره‬ ‫د تطبیق په درشل کې ده‪.‬‬ ‫د تخنیکي مرستو چمتو کول‪ )۲( ،‬په ځانګړو وزارتونو کې‪ ،‬د‬ ‫ د دغې پروژې تطبیق یو څه ستونزمن ده‪ ،‬ځکه چې د‬ ‫عمومي ریاستونو (لومړی بست)‪ ،‬د ګډو دندو په ریاستونو‬ ‫لېږد مسیر یې په بشپړه توګه نده مشخص شوۍ او د برېښنا‬ ‫د کرښي د انتقال لپاره بېالبېلې الرې وړاندیز شوي دي‪ .‬دا په‬ ‫(دویم بست)‪ ،‬او مسلکي کادر (دریم او څلورم بست) کې د‬ ‫داسې حال کې ده‪ ،‬چې له منځنۍ آسیا څخه جنويب آسیا ته‬ ‫‪ ۲۴۰۰‬کارکوونکو ګامرنه‪ )۳( ،‬د مدیریتي ستاژ پروګرامونه‪)۴( ،‬‬ ‫د برېښنا د لېږد سیمه ییز پروګرام یوازې هغه شمېر کليوايل‬ ‫د ملکي کارکوونکو روزنه‪ ،‬او (‪ )۵‬د پروژو مدیریت‪ ،‬څارنه او‬ ‫سیمې تر خپل پوښښ الندې راويل‪ ،‬چې د انتقال د کرښی په‬ ‫ارزونه‪ .‬دغه پروژه د ‪ ۲۰۱۲‬کال له جنوري څخه د ‪ ۲۰۱۸‬کال‬ ‫‪ ۴‬کیلومرتي واټن کې "د اغېزمنتیا دهلیز" ځای لري‪.‬‬ ‫د ډسمرب تر ‪ ۳۱‬پورې د مالیې وزارت او د اداري اصالحاتو او‬ ‫ مته کېږي چې څه باندې ‪ ۵۸۰‬کلی په اوه والیتونو کې‬ ‫ملکي خدمتونو خپلواک کمیسیون لخوا پلې شوه‪.‬‬ ‫د پایلو لپاره د وړتیا لوړولو پروژې‬ ‫د دغې پروژې د لېږد کرښه رسه نږدې موقیعت ولري‪ .‬د‬ ‫ دې برنامه د مهمو وزارتونو او خپلواکو ادارو لپاره اړینې‬ ‫په مرسته یو زیات شمېر ښځو ته په‬ ‫دغې پروژې له تطبیق څخه د مالتړ ماموریت په مهال‬ ‫مرستې چمتو کړې‪ .‬د هغو معیارونو پر بنسټ‪ ،‬چې مخکې‬ ‫په سلو کې ‪ ۹۰‬کار کوونکو مهارتونه به لوړ او ښه کړي‪،‬‬ ‫دا پروژه الندې دوه جزء لري‪:‬‬ ‫دولتي وزارتونو کې د کار فرصتونه‬ ‫د ‪ ۲۰۱۸‬کال د سپتمرب په میاشتې کې هوکړه وشوه‪ ،‬څو‬ ‫له مخکې ټاکل شوي‪ ،‬چې په کې د خدمتونو د وړاندې‬ ‫مرسته او مالتړ کوي‪.‬‬ ‫ لومړی جزء‪ :‬د کارکونکو د ظرفیت لوړاوی‪ ،‬چې موخه یې‬ ‫برابر شول‪ .‬دې پروګرام له افغان‬ ‫دولت رسه د برشي ځواک په پراختيا‪،‬‬ ‫هغه شمېر سیمې‪ ،‬چې د پروژې په منل شوي مسیر کې‬ ‫کولو وړتیا او د اصالحاتو د پيل کولو لپار چمتوالی؛ شامل‬ ‫ دغې پروژې له انجيرنۍ تازه فارغ شوو ښځو ته د‬ ‫د نویو پانګونو د ویش د سیستمونو او د پانګونو د سم حفظ‬ ‫اداري بنسټونو جوړولو‪ ،‬او خلکو ته‬ ‫موقیعت لري‪ ،‬په هغو کې عميل کار پیل يش او د کلیو‬ ‫دی‪ ،‬مهم وزارتونه او خپلواکه ادارې په دوو ډلو کې‪ ،‬یعنې‬ ‫افغانستان برښنا رشکت کې د کار زده کړې فرصت برابر کړ‪.‬‬ ‫او مراقبت په برخو کې د پالن جوړونې او تطبیق په برخو کې‬ ‫د خدمتونو رسولو په ښه کولو کې‬ ‫د بیا رغونې او پراختیا وزارت دې یو شمېر ځايي خلک‬ ‫لومړۍ ډله (چې لومړیتوب لري) یا هم په دویمه ډله کې‬ ‫تر اوسه ‪ ۱۲‬ښځينه انجیرنانې د افغانستان برښنا رشکت کې‬ ‫د برښنا رشکت د ظرفیت په لوړاوي کې مرسته کول دي‪.‬‬ ‫مرسته وکړه‪‌.‬‬ ‫په راتلونکو ‪ ۲-۳‬میاشتو کې استخدام کړي‪ ،‬ترڅو ټولنیزې‬ ‫پروسې په ټاکل شویو سیمو کې د سیمه ییزو شورا ګانو د‬ ‫وويشل شوې‪.‬‬ ‫استخدامې شوې دي او هره يوه په بېالبېلو دندو بوختې دي‪.‬‬ ‫ دویم جزء‪ :‬په کابل کې د یو روزنیز مرکز جوړول‪ .‬اوس‬ ‫ په لومړۍ ډله کې شاملو وزارتونو او ریاستونود پایلو لپاره‬ ‫ د روزنیزو خدمتونو د یوه مشوريت رشکت استخدامول‬ ‫مهال د افغانستان د برښنا رشکت د خپلو کارکونکو د روزنې‬ ‫ټاکنې لپاره پیل يش‪.‬‬ ‫د وړتیا لوړولو له برنامې څخه په بشپړ ډول ګټه واخيسته‪،‬‬ ‫د دې پروژې وروستی کار دی او مته ده چې قراداد يې د‬ ‫لپاره هیڅ ودانۍ نلري‪ ،‬چې دا پخپله د یاد رشکت د ظرفیت‬ ‫په داسې حال کې چې هغه وزارتونه او خپلواک ریاستونه‪،‬‬ ‫‪ ۲۰۱۹‬کال تر اپرېل مياشتې السلیک يش‪ .‬د روزنیز مرکز د‬ ‫جوړولو په موخه د طراحۍ کارونه بشپړ شوې دي او د‬ ‫سازۍ د هڅو په برخه کې یوه مهمه تشه ګڼل کیږي‪.‬‬ ‫ دغه پروژه د بریښنا د شپږو سرتو مرکزونو د عملیايت‬ ‫د افغانستان د برېښنا رشکت د پالن‬ ‫چې په دویمه ډله کې شامل وو‪ ،‬له بنسټیزې هڅونې څخه‬ ‫ساختامين کار د تدارک او داوطلبۍ کارونه يې په جریان‬ ‫پالنونو د تطبیق او چمتووايل یو کلنې ساتنې او مراقبت‬ ‫جوړونې او ظرفیت سازۍ مالتړ پروژه‬ ‫برخمن شول (د پایلو له پاره د وړتیا لوړولو لپاره چمتوالی)‪،‬‬ ‫کې دي‪ .‬مته ده چې د دې روزنیز مرکز ودانیز کارونه د‬ ‫څخه د نویو کړنالرو څخه په استفاده‪ ،‬چې هغه د نړیوالو‬ ‫‪۶‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫چې لومړۍ ډلې ته د هغوی د لوړېدو زمينه برابره شوه‪.‬‬ ‫‪ ۲۰۱۹‬کال په دویمه ربعه کې پیل يش؛ خو د دغه روزنیز‬ ‫روشونو له مخې له سیمه ییزو رشایطو رسه سمون ولري‪،‬‬ ‫وزارتونو او خپلواکو ادارو دواړو ډلو ته اړتیا لرله چې د‬ ‫مرکز د وسایلو او تجهیزاتو اخيستو کارونه په داوطلبۍ کې‬ ‫مرسته او مالتړ کوي‪.‬‬ ‫د افغانستان برښنا رشکت د پالن جوړونې او ظرفیت سازۍ‬ ‫اصالحاتو یو بشپړ پالن (چې د مرستندویه موسسو او‬ ‫د تخنيکي ستونزو له امله ځنډېدلې دي‪ .‬خو د افغانستان‬ ‫همدارنګه نوموړی پروژه د زده کړې او زده کړې له هغه‬ ‫څخه د مالتړ د پروژې موخه د پالن جوړونې په برخه کې‬ ‫حکومتي ادارو په مرسته پلی شو) او د ځواب ورکونې د‬ ‫برښنا رشکت د باکیفیته ساختامين خدمتونو د قراردادیانو پر‬ ‫مرکزڅخه‪ ،‬چې هیله او توقع کیږي‪ ،‬د افغانستان د بریښنا‬ ‫د پانګونې ویش‪ ،‬تطبیق‪ ،‬او حفظ او مراقبت په برخو کې‬ ‫پیاوړتیا لپاره يې د پایلو یو چوکاټ جوړ کړ‪.‬‬ ‫ارزونې او پېژندنې بوخت دی‪.‬‬ ‫رشکت د پالن جوړونې‪ ،‬عملیاتو‪ ،‬ساتنې او مراقبت د برخې‬ ‫د نوموړي رشکت ظرفیت ته وده ورکول دي‪.‬‬ ‫ د دغه پروژې لپاره د اعالن شویو بستونو له جملې ‪۹۲۹‬‬ ‫‪/44‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫پايلې‬ ‫ ‬ ‫‪ /44‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫د کوڅو تر بيارغونې وروست ‌‬ ‫ه کابل ښاريان‬ ‫ له گرځېدو او خدماتو ته له اسان الرسيس خوند اخيل ‬ ‫ • د کابل ښار په دوو برخو کې له څو کلونو راهیسي خلک پر هغو کوڅو‪،‬‬ ‫‌ چې سمې نه ساتل کېدلې او له کثافاتو‬ ‫ ‬ ‫به ډکې وې‪ ،‬له تلو تنګ وو‪.‬‬ ‫ په دغو ځايونو کې د ژوند شرايط تر هغې وروسته بدل شول چې د کابل ښاروالۍ د خپل پراختیایي پروګرام‬ ‫ •‬ ‫له الرې کوڅې او د اوبو ويستلو لښتي بيا ورغول‪.‬‬ ‫‌‬ ‫ د دې پروګرام له الرې د دغو کوڅو د بيارغولو موخه دا ده چې د کابل ښار په ځانګړو سیمو کې ښاري‬ ‫ •‬ ‫خدماتو ته د خلکو السرسۍ ډېر شي‪.‬‬ ‫کلن نعمت الله سادات له نانوایي ډوډۍ اخيستې او د کابل‬ ‫ښار د لسمې ناحیې په قلعه فتح الله کې پر يوې نوې پخې‬ ‫شوې کوڅې کور ته روان دي‪ ‌.‬نننی مزل ډېر خوندور دی‪ ،‬خو‬ ‫نعمت الله وایي چې تل کيسه داسې نه وه‪ ‌.‬پخوا د کوڅو‬ ‫اويا‬ ‫وضعیت دومره خراب و چې دی آن تر عمومي سړکه‪ ،‬چې ‪ ۵۰۰‬مرت لرې دی‪،‬‬ ‫نه شو تلالی‪‌.‬‬ ‫ نعمت الله وایي‪" ،‬څلور کاله مخکې مې چې کورنۍ دلته لومړی استوګنه‬ ‫شوه‪ ،‬د سړکونو وضعیت ډیر زیات خراب و‪ .‬د سېالبونو‪ ‌،‬خټو او چټليو له کبله‬ ‫پر سړک تګ ځينې وخت ناشونی او ډېری وخت ستونزمن و‪ .‬د خلکو لپاره هر‬ ‫ځای ته تګ ډېر سخت و‪ ،‬په تېره کوچنيانو ته چې ښوونځي ته تلل‪".‬‬ ‫اوس نعمت الله هر ځای ته ځي راځي او خوښي احساسوي‪ .‬کابل ښاروالۍ د‬ ‫قلعه فتح الله کوڅې په ‪ ۲۰۱۷‬کال کې د کابل ښاروالۍ د پراختیایي پروګرام له‬ ‫الرې پخې کړې‪ .‬ښاروالۍ تر اوسه په قلعه فتح الله او تاميني کې ‪ ۳۸‬کوڅې‪،‬‬ ‫چې ټول اوږدوالۍ يې ‪ ۹‬کيلومرته دی‪ ،‬پخې کړي‪ ،‬چې له ‪ ۵۰۰۰‬ډیر خلک ترې‬ ‫ګټمن شوي‌ دي‪.‬‬ ‫ يو پنځوس کلن زملۍ لطیفي‪ ،‬د قلعه فتح الله د پراختیایي شورا ريیس‪ ،‬مني‬ ‫“‬ ‫چې د دې سيمې کوڅو دومره خراب وضعيت لره چې ډېری خلک پرې نشول‬ ‫تلالی‪ .‬هغه وايي‪" ،‬کوچنیان او ښځې ډېرې په سخته گرځېدالی شوې‪ ،‬خو تاسې‬ ‫ پر دغو نويو پخو شويو کوڅو‬ ‫ګورئ چې دا کوڅه‪ ،‬تر هغې وروسته چې کابل ښاروالۍ پخه کړه‪ ‌،‬اوس ډېره‬ ‫پاکه ښکاري‪".‬‬ ‫کې د بيارغونې دا کارونه پدې موخه تررسه کېږي چې د کابل ښار په ځانګړو‬ ‫ د قلعه فتح الله يوه اوسېدونکې فرشته وايي‪" :‬پر دغو نويو پخو شوو کوڅو‬ ‫سیمو کې لومړنيو ښاري خدماتو ته د خلکو الرسسی ډېر يش‪ ،‬د کابل ښاروالۍ‬ ‫له لوري د ال ښو خدماتو رسول تقويه يش‪ ،‬او په عاجلو حاالتو کې چټک غربګون‬ ‫ته الر هواره يش‪.‬‬ ‫هېڅ دوړې‪ ،‬خټې او د چټلو اوبو ډنډونکي نشته‪ .‬داسې احساسوم چې ګواکې‬ ‫بېخي په یوه نوي ښار کې ګرځم‪"‌.‬‬ ‫ د دې ځای يو ديارلس کلن اوسېدونکی کاظم لطيفي‪ ،‬چې د ازمون ليسې زده‬ ‫هېڅ دوړې‪ ،‬خټې او د چټلو اوبو ډنډونکي نشته‪ .‬‬ ‫داسې احساسوم چې ګواکې بېخي په یوه نوي ‬ ‫”‬ ‫ د قلعه فتح الله اوسېدونکو په رضاکارانه ډول پخپل لګښت د لښتو پر رس‬ ‫کوونکی دی‪ ،‬وايې چې خوشاله دی چې ښوونځي ته ځي‪ ‌.‬هغه زياتوي‪" ،‬پخوا‬ ‫پلګوټي جوړل کړل‪ ،‬د خپلو دروازو پر رس يې څراغونه وځړول او د سړک پر‬ ‫به په ‪ ۲۵‬دقیقو کې ښوونځي ته رسېدم‪ ،‬خو اوس په ‪ ۱۵‬دقیقو کې رسېږم او دا‬ ‫ ښار کې ګرځم‪.‬‬ ‫غاړو يې بوټي کېنول‪ ‌.‬دوی په میاشت کې دوه ځله راټولېږي او د خپلو کورونو‬ ‫اضافه لس دقیقې له خپلو ملګرو رسه تېروم‪".‬‬ ‫شاوخوا نوې پخې شوې کوڅې پاکوي او خرابې شوې برخې جوړوي‪ ،‬او پدې‬ ‫توګه د ښاروالۍ خدمات تقويه کوي‪ .‬زملۍ لطیفي زیاتوي چې خلک نوو‌ رغول‬ ‫د ښاروالۍ خدماتو ته غوره الرسسی‬ ‫شوي کوڅو ته خوشاله دي او د پاکولو دا چاره پدې موخه پر مخ بيايې چې فکر‬ ‫د کابل ښار پدې سيمه کې د کوڅو پخول او د پلو الرو او لښتو جوړول تر اته‬ ‫کوي چې دا کوچنی زحمت پدې ارزي چې له ښو سړکونو ګټه پورته کړي‪.‬‬ ‫مياشتې کار وروسته د ‪ ۲۰۱۷‬کال په نومرب کې بشپړ شول‪ .‬د استوګنې په ساحو‬ ‫–فرشته‪ ، ،‬د کابل ښار د قلعه فتح الله یوه اوسېدونکې‬ ‫‪47/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /46‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫هڅونه‪ ،‬او (‪ )۴‬په پوهنتونونو کې د ګروپي او انفرادي‬ ‫څیړنو د پروژو لپاره د مايل مرستو برابرول‪.‬‬ ‫دلوړو زده کړو دپرمختیا پروژه‬ ‫ د دغې پروژې د کاري مودې اوږدولو په موخه اضايف‬ ‫‪ ۵۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫‪.‬‬ ‫بودیجه منظوره شوې‪ ،‬چې د پروژې کاري موده يې د‬ ‫‪ ۲۰۱۲‬کال د ډسمرب له ‪ ۳۱‬مې څخه د ‪ ۲۰۲۲‬کال د ډسمرب‬ ‫د لوړو زده کړو د ودې پروژې موخه او هدف په هیواد‬ ‫تر ‪ ۳۱‬مې پورې غځولې‪ .‬د دغه اضايف مايل مالتړ موخه د‬ ‫کې اقتصادي اړتیاوو رسه په اړیکه کې غوره لوړو زده‬ ‫اضايف فعالیتونو د بشپړولو لپاره کايف وخت درلودل او د‬ ‫کړو ته دالس ريس داندازې زیاتوالی او دکیفیت لوړاوی‬ ‫وروستيو موخو السته راوړل دي‪.‬‬ ‫دی‪ .‬دنوموړې پروژې دتطبیق الره او روش دټاکل شویو‬ ‫شاخصونو او ترالسه شویو نتایجو ته په الس رسۍ والړ دی‪.‬‬ ‫ د پروژې په لومړۍ برخه کې ټاکل شوې رسچینې او‬ ‫د کابل ښاروالۍ پراختيايي پروګرام‬ ‫منابع د لوړو زده کړو د وزارت د الس رسۍ ټاکل شویو‬ ‫‪ ۱۱۰‬میلیون ډالروړيا مرسته‬ ‫موخو او هدفونو یا د شاخصونو په الس رسۍ او حصول‬ ‫پورې مرشوطې او مربوطې وګڼل شوې‪.‬‬ ‫د کابل ښاروالی د دغې پروژې د تطبیق مسوولیت په غاړه‬ ‫ په دغه شاخصونوکې موخه او هدف ښه الس رسی‪،‬‬ ‫لري‪ .‬د دغه پروژې موخې عبارت دي له ‪( :‬الف) د کابل‬ ‫دکیفیت لوړول او دپروژې دتطبیق په موده کې له‬ ‫ښار په مشخصو برخو کې د ښاروالی اسايس خدمتونو ته‬ ‫پرمختیایي اړتیاوو رسه غوره اړیکې شامل دي‪ .‬همدارنګه‬ ‫د استوګنو د الرسسۍ زیاتوالی‪(،‬ب) له خدمتونو څخه د‬ ‫دغه پروژه دلوړو زده کړو ددویم سرتاتیژیک پالن په رڼا‬ ‫کې دلوړو زده کړو له اصالحاتو او سمون څخه دمالتړ‬ ‫ښه مالتړ په منظور د کابل د ښاروالی د مالی مدیریت‬ ‫کوي‪ ،‬دموخې اونتایجو په ترالسه کولو باندې مترکز کوي‬ ‫د سیستم بیا طرح کول‪(،‬ج) بیړنیو پیښوته د رسیدنې د‬ ‫ دغه پروژه د ‪ ۲۰۱۵‬کال د سپتمرب په میاشت کې پیل‬ ‫سیستم فعالول‪.‬‬ ‫شوه‪ ،‬د لوړو زده کړو وزارت هڅه کوي‪ ،‬چې د ټاکل شویو‬ ‫ مته کیږي چې دغه پروژه ‪ ۲۴۰۰‬هکتارو خصوصی‬ ‫موخو لپاره د شاخصونو څلورم پړاو بشپړ کړي‪ ،‬چې هغه‬ ‫ځمکو باندې د خدماتو د وړاندې کولو په واسطه ‪۷۰۰۰۰‬‬ ‫کې د لومړیتوب لرونکو تحصیيل رشتو په لومړۍ کال‬ ‫کسانو ته ګته ورسوي‪ .‬دغه پروژه همدارنګه د یو پالن د‬ ‫کې د نجونو د نوم لیکنې زیاتوالۍ ‪ ،‬په اوه پوهنتونونو‬ ‫جوړلو څخه مالتړ وکړ ترڅو د ښاروالی د مالی مدیریت او‬ ‫کې د معلومايت ټکنالوژۍ د مرکزونو تاسیس چې د‬ ‫پالن جوړولو ظرفیت لوړ او ښه خدمات خلکو ته وړاندې‬ ‫انرتنت په آسانتیا سمبال وي او په تحصیيل چارو کې له‬ ‫کړي‪ .‬د دغه پروژې د پلې کولو لړۍ دوام لري چې په پایله‬ ‫انرتنت (آنالین آسانتیاوو) څخه ګته واخیستل يش‪ ،‬او په‬ ‫کې به د کابل ښاروالی ظرفیت پیاوړې کړي‪.‬‬ ‫اتو پوهنتونونو کې د داخيل کیفیت د څارنې د څانګو‬ ‫ تر دې مهاله نږدې ‪ ۶۹‬میلیونه ډالر لګول شوی دي‪.‬‬ ‫رامنځته کول چې د نړیوالو معیارونو په ړنا کې فعالیت‬ ‫تر ‪ ۱.۳۶‬میلیونو زیاتو کسان (نژدې ‪۷۳‬سلنه میرمنې او‬ ‫ولري‪.‬‬ ‫ په اسايس څانګو او رشتو کې شمولیت (هغه څانګې‬ ‫ماشومان) د ‪ ۴۸۶‬کیلو مرته سړک د رغونې‪ ۵۹۰ ،‬کیلو مرته‬ ‫په کابل ښار کې د دې عمومي سړک‬ ‫چې له اقتصادي ټولنیزې ودې رسه مرسته کوي) د کتنې‬ ‫لښتيو‪ ۳۶ ،‬کیلو مرته لوی الرې سړکونو د جوړولو څخه ګته‬ ‫بیارغونه به‪ ،‬چې پخوا يې ډېر بد حالت‬ ‫وړ ډول له ‪ ۶۴۲۰۰‬شمیرې څخه‪ ،‬چې د دې پروژې په پیل‬ ‫لره‪ ‌،‬د ترافيکو په جريان کې اسانتيا‬ ‫پورته کړې ده‪.‬‬ ‫رامنځته کړي او د محل د اوسېدونکو او‬ ‫کې و‪ ،‬تقریباً ‪ ۸۹۰۰۰‬ته زیات شوی دی‪ .‬کومه ځانګړی‬ ‫ د دغې پروژې له الرې ‪ ۲.۶‬میلیونو کسانو لپاره د ‪۲۲۳‬‬ ‫دوکاندارانو الرسسی به اسان کړي‪ .‬د دې‬ ‫‪ AfghanEX‬ویب پاڼه د ‪ EdEx‬سيستم پر بنسټ جوړه‬ ‫پاملرنه او توجه چې د ښځینه طبقې د شمولیت په برخه‬ ‫سړک بيارغونه‪ ،‬چې د سړک دواړو غاړو‬ ‫ډالر په میاشت کې د موقتی کار زمینه برابره شوې ده‪.‬‬ ‫ته د لښتيو جوړول او څراغونو لګول هم‬ ‫شوې او موخه يې دا ده چې افغان محصالن انالین زده‬ ‫کې شوې وه‪ ،‬هغې هم د ښځینه محصلینو په زیاتوالی‬ ‫دوامداره بڼسټونه به په راتلونکې کلنو کې فرعې کاری‬ ‫پکې شامل دي‪ ،‬په کابل ښار کې د ښاري‬ ‫کړو ته الرسسی وموي‪.‬‬ ‫رسه‪ ،‬له ‪ ۱۱۴۰۰‬څخه د ‪ ۲۰۱۸‬کال تر ډسمرب پورې ‪۱۶۹۰۰‬‬ ‫زمنینې هم برابره کړي‪.‬‬ ‫ترانسپورت د ښه کولو پروژې په مرسته‬ ‫ په دې وروستیو کې ‪ ۵‬میلیون ډالره نوره مالتړ کوونکې‬ ‫ته د شمیر په زیاتوايل مثبتې نتیجې له ځان رسه لرلې دي‪.‬‬ ‫پلې کېږي‪ .‬يو محيل اوسېدنکی‪ ،‬چې خوښ‬ ‫ مهمه ال دا چې د کابل ښاروالی د پرمختیایي پروژه‬ ‫ښکاري‪ ،‬وايي‪" ،‬د دې سړک بيارغونه به‬ ‫مايل مرسته د دغو پروژو د متویل په موخه چمتو شوي‪،‬‬ ‫ د لوړو زده کړو وزارت د انټرنیټ له الرې (انالین) د‬ ‫په ګذرونو کې د عامه لګښتونو په اړه د تصمیم نیونې‬ ‫هغو خلکو ته چې پدې ساحه کې اويس او‬ ‫چې په ځانګړې توګه د پروژې د اغيزو د زیاتوايل‪ ،‬د‬ ‫زده کړو د الور چارو یوې پالیسې او مقررې ته وده او‬ ‫په کچه د جنډر اړوند ټولنیزې ګدون یو پیاوړی بنسټ‬ ‫کار کوي يوه سرته ډالۍ وي‪".‬‬ ‫پراختیايي اغیزمنتیا ښه والۍ او په الندې برخو کې د‬ ‫پرمختیا ورکړی ده‪ ،‬چې دا کار د ګډې اومختلطې زده‬ ‫رامینځته کړی دی‪.‬‬ ‫بریالیو فعالیتونو لپاره به ولږول يش‪ )۱( :‬د بېالبېلو فاکولتو‬ ‫کړې د تدریجې معرفۍ‪ ،‬د انټرنیت (انالین)الرې څخه د‬ ‫لپاره د بورسونو چمتو کول ( د دولتي پوهنتونونو د علمی‬ ‫پوهنتون په نصاب کې زده کړې ځایول اوهمدارنګه په‬ ‫کدرونو لپاره د ‪ ۱۵۰‬بورسونو ځانګړي کول‪ ،‬چې په دې که‬ ‫کریډیټونو کې دګډې او مختلطې زده کړې په رسمیت‬ ‫به یو په دریمه برخه یې ښځو ته اختصاص يش)ُ (‪ )۲‬له‬ ‫پیژندنې المل او سبب ګرځیدلی دی‪ .‬په ازمايښتي پړاو‬ ‫دولتي پوهنتونونو رسه د سرتاتیژیکې پراختیا په برخه کې‬ ‫کې‪ ،‬یو شمېر انالین روزنیز پروګرامونه په انتخايب توګه د‬ ‫د پالنونو په ترتیب کې مرسته‪ )۳( ،‬د ښونې او روزنې د‬ ‫‪ AfghanEX‬ویب پاڼې ته اپلود شوې او ټاکل شوې ده‬ ‫پایلو له مخې د ښوونکي روزنه او د محصل محوره روزنو‬ ‫چې په يو شمېر دولتي پوهنتونونو کې تدریس يش‪ .‬د‬ ‫‪49/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪/48‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫د کارکوونکو لپاره د روزنې‪ ،‬د پنځو کلونو فعاليت لپاره‬ ‫په کابل ښار کې د ښاري ترانسپورت د‬ ‫د اضايف پرزو پېرلو او د برېښناکوت‌ د حفظ او مراقبت‬ ‫تدارکايت اليحې به د ‪ ۲۰۱۹‬کال تر اپرېل مياشتې بشپړې‬ ‫ښه کولو پروژه‬ ‫يش او د ‪ ۲۰۱۹‬کال په دوميه ربعه کې به يې تدارکايت‬ ‫‪ ۹۰،۵‬میلیون ډالرهوړيا مرسته‬ ‫پروسه اعالن ته وسپارل يش‪.‬‬ ‫د دې پروژې موخه د کابل ښار په ټاکلو مسیرونو کې د‬ ‫ د بند پر ال خونديتوب هم کار روان دی‪ .‬په بند کې تر‬ ‫سړکونو د کيفيت ښه کول او د ترافيکي بېروبار راکمول‬ ‫اوبو الندې د بند د اوبو ويستلو په معرب کې پمپونه کېنول‬ ‫دي‪ .‬دغه پروژه د سړکونو پر زېربنا او په ځانګړو برخو کې‬ ‫شوې چې د اړتيا په وخت کې د اوبو فشار راکم کړي‪ .‬دوو‬ ‫کابل ښاروالۍ ته د تخنيکي مرستو پر برابرولو مترکز کوي‪.‬‬ ‫نورو پمپونو ته اړتیا ده چې اوبه په بشپړه توګه د بند له‬ ‫د کابل ښار د سړکونو پر زېر‌بنا پانګونه به د کابل ښار‬ ‫دواړو داالنونو وبايس‪ .‬دا پمپونه به د ‪ ۲۰۱۹‬کال په دوميه‬ ‫بېالبېلې نقطې رسه ونښلوي‪ .‬مته کېږي‪ ،‬چې کابل ښاروالۍ‬ ‫ربعه کې خريداري او نصب يش‪.‬‬ ‫ته د تخنيکي او مسلکي مرستو په برابرولو رسه به د کابل‬ ‫ د نغلو بند بايت میرتیکه څېړنه به د افغانستان برښنا‬ ‫ښاروايل د وخت په تېرېدو په یوه داسې اجرايوي ارګان‬ ‫رشکت د رسوې کوونکو لخوا او د انرژۍ او اوبو وزارت‪/‬‬ ‫بدل يش چې په نړيوالو ستندردونو برابر وي‪ .‬کابل ښاروايل‬ ‫د ملګرو ملتونو د غذا او کرنې ادارې د ډلې په مالتړ تر‬ ‫د تدارکاتو او مايل مدیریت په شمول د دې پروژې د پرمخ‬ ‫رسه يش‪ .‬د رسوې لپاره به الرتاسونیک تجهیزات د انرژۍ‬ ‫وړلو مسووليت لري‪.‬‬ ‫او اوبو وزارت لخوا وپېرل يش‪.‬‬ ‫ د پروژې اهداف به پر دغو شاخصونو اندازه کېږي‪:‬‬ ‫ د هایدرومیخانيکي تفتیش او د بند د خونديتوب لپاره‬ ‫(الف) د ترافیکو په ظرفيت کې ښه والی چې په عادي‬ ‫د یوه مشوريت رشکت د استخدامولو اليحه وروستۍ شوې‬ ‫وخت کې د موټر په وسطي رسعت اندازه کېږي‪( :‬ب) په‬ ‫چې د ‪ ۲۰۱۹‬کال په نياميي کې به داوطلبۍ ته وړاندې‬ ‫ښاري سيمو کې (د ‪ ۵۰۰‬مرتو په واټن) په هر موسم کې‬ ‫يش‪ .‬د نغلو بند د ټولنیز او چاپېریايل اغېز د ارزیابۍ لپاره‬ ‫پرانستو سړکونو ته الرسسی ؛ او (ج) د کابل ښار د لويو‬ ‫د یوه مشوريت رشکت د تدارکاتو قرارداد وروستي پړاو ته‬ ‫سړکونو شبکې د عادي حالت فيصدي‪.‬‬ ‫رسېدلی او مته کېږي چې د ‪ ۲۰۱۹‬کال په اپرېل مياشت کې‬ ‫ د پروژې د پلې کېدو بهري ښه روان دی او د ودانيزو‬ ‫به السلیک يش‪ .‬دا چې د رسوباتو د مناسب مديريت لپاره‬ ‫کارونو قراردادونه امضاء شوي دي‪ .‬تر اوسه‪ ،‬د نهو‬ ‫به د دې پروژې د چاپېريايل او ټولنيزو اغېزو د تفتيش پايله‬ ‫ساختامين پروژو‪ ،‬چې په ټوله کې ‪ ۳۰‬کیلومرته سړک دی‪،‬‬ ‫ډېره وروسته څرګندېږي‪ ،‬کاري ډله د رسوباتو د مديريت او‬ ‫قراردادونه بشپړ شوی او سړکونه د ترافیکو پر مخ پرانيستل‬ ‫د رسوباتو د ارزونې او ويستلو (د ناچاودو موادو په شمول)‬ ‫شوي دي‪ .‬د نويو سړکونو د پيل کېدو بهري به د ‪ ۲۰۱۹‬کال‬ ‫د نغلو د اوبو برېښناکوټ‌ د بېارغونې‬ ‫د تدارک لپاره نورې ممکنې الرې چارې ګوري‪.‬‬ ‫په لومړۍ ربعه کې پيل يش‪.‬‬ ‫پروژې په مرسته‪ ،‬د نغلو بند د دوو‬ ‫ د نغلو برېښناکوټ د بيارغونې پروژه د سيمې‬ ‫توربينونو تر بيارغونې وروسته‪ ،‬د نغلو‬ ‫اوسېدونکو لپاره د ګټو د رشاکت يو پروګرام لري‪ ،‬چې پکې‬ ‫چې د ‪ ۲۰۱۹‬کال په جنوري کې پيل شو‪ ،‬د رسويب په ‪۱۳‬‬ ‫برېښناکوټ په اعظمي ظرفيت د برېښنا‬ ‫توليد پيل کړ‪ .‬د دې بند شاوخوا سیمو‬ ‫څېرمه ولسواليو ته د برېښنا رسول شامل دي‪ .‬د رسويب د‬ ‫د نغلو د اوبو بریښنا بند د بیارغونې‬ ‫کليو کې به د چرګانو فارمونه جوړ او فارم لرونکيو ته به‬ ‫زیات شمېر کيل به د دې پروژې په مرسته‬ ‫د یوه نوي سب سټیشن له الرې برېښنا ته‬ ‫‪ ۲۰‬مېګاواټه سبسټېشن ودانيزې چارې بشپړېدو ته نږدې‬ ‫پروژه‬ ‫د چرګانو د پاللو په برخه کې روزنه ورکړل يش‪.‬‬ ‫الرسسی وموي‪‌.‬‬ ‫دي او مته ده چې د ‪ ۲۰۱۹‬کال په اپرېل کې پرانيستل يش‬ ‫‪ ۸۳‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫دنغلو دبریښنا بند دبیارغونې پروژې څخه ترالسه کیدونکې نتیجې دا الندې دي‪:‬‬ ‫ د ماليې وزارت د یوې رسمی غوښتنې له مخې د دې‬ ‫او تګاب او رسويب ولسواليو ته برېښا ورسوي‪ .‬د رسويب د‬ ‫ •د نغلو د ‪ ۵۰‬میګاواټه داوبو بریښنا رغول ‪ ،‬چې اوس فعاله نه ده‪ .‬دغه کار به دلومړي واحد‬ ‫پروژې په جوړښت کې تغري راوستل شو‪ ،‬چې د درونټې‬ ‫سبسټېشن له بشپړېدو رسه به د رسويب ولسوالۍ شاوخوا‬ ‫د نغلو د اوبو برښنا کوټ د بیارغونې پروژې هدف د نغلو‬ ‫برېښنا کوټ بيارغونه هم پکې شامله يش‪ .‬په درونټې‬ ‫‪ ۱۸‬کيل برېښنا ترالسه کړي‪ .‬دا په داسې حال کې ده چې‬ ‫بند ال خونديتوب‪ ،‬ثبات او د برېښناکوټ د تولیدي وړتیا‬ ‫دبیارغونې او د دریم واحد له کتنې او څیړنې وروسته تررسه يش‪.‬‬ ‫برېښناکوټ کې به درې برخې له رسه ورغول يش او يوه‬ ‫په تګاب ولسوالۍ کې کيل رسوې شوي او د برېښا د‬ ‫لوړول دي‪ .‬نغلو برېښناکوټ افغانستان ته سرتاتيژیک‬ ‫ •ترپنځو کالو پورې دبریښنا بند ساتنه او څارنه او دعادي فعالیتونو ښه والی‪.‬‬ ‫ارزښت لري‪ ،‬ځکه دغه برېښناکوټ د کابل د برېښنا له‬ ‫اداري وداين او يو زېرمتون به هم جوړ يش‪ .‬د دې پروژې د‬ ‫توزيع سيستم د ډېزاين په مرحله کې دی‪.‬‬ ‫ •دبریښنا بند دساتنې‪ ،‬څارنې او ورڅخه کار اخیستنې له پاره دکارکوونکو دظرفیت لوړول‪.‬‬ ‫ په دې پروژه کې د کليوالو لپاره مسلکي زده کړې هم‬ ‫نياميي زياته اړتيا پوره کوي‪.‬‬ ‫داوطلبۍ اسناد بشپړ شوي او د ټولنيزو او چاپېريايل اغېزو‬ ‫ •د بریښنا په شبکې پورې ددې پروژې شاوخوا استوګنو وصلول او د حرفوي زده کړو له پروګرامونو‬ ‫اسناد يې ترتيب او د نړيوال بانک لخوا تصفيه شويدي‪‌.‬‬ ‫شاملې دي‪ .‬د نغلو بند د شاوخوا کلیو له اوسېدونکو رسه‬ ‫ د دغې پروژې عميل کار د ‪ ۲۰۱۶‬کال په جنورۍ میاشت‬ ‫څخه دنوموړو کلیو داوسیدونکو برخمن کیدل‪.‬‬ ‫مته ده چې د درونټې برېښناکوټ د ډېزاين‪ ،‬تجهیزاتو‬ ‫د سال مشورو په بهیر کې پرېکړه وشوه چې د مسلکي زده‬ ‫کې پیل شو‪ .‬د ‪ ۲۰۱۸‬کال په نومرب کې‪ ‌،‬د لومړي او درېيم‬ ‫ •د نغلو اوبو بریښنا بند دبیارغونې پروژې دمصؤنیت او امنیتي اقداماتو ښه والی‪.‬‬ ‫رسولو‪ ،‬نصب او قرارداد تدارکايت پروسه د ‪ ۲۰۱۹‬کال تر‬ ‫کړو پر ځای به دوی ته د بڼوالۍ او مالدارۍ د ميل پروژې‬ ‫توربني تر رغېدلو وروسته‪ ،‬د نغلو برېښناکوټ په اعظمي‬ ‫ •د درونټې د اوبو برېښنا بیا رغونه د خپل بشپړ تولیدي ظرفیت په اندازه‪.‬‬ ‫اپرېل پورې اعالن يش‬ ‫خدمات ور وغځول يش‪ .‬د دې پروګرام په لومړي پړاو کې‪،‬‬ ‫ظرفيت (‪ ۱۰۰‬مېګاواټه) توليد پيل کړ‪ .‬د نغلو برېښناکوټ‬ ‫‪51/‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /50‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫ زیات شمېر بزګران تشویق شوي دي‪ ،‬تر څو د‬ ‫دي‪ .‬دزیاتې او مهمې اړتیا په نتیجه کې دبڼوالۍ او‬ ‫شاوخوا ‪ ۲۴۰‬زره کلیوايل ښځينه کروندګرو‬ ‫تولیدوونکو د بازارموندنې ډلو په جوړولو له یو بل رسه‬ ‫مالدارۍ ميل پروژې دخدمتونو د دوام له پاره دې پروژې‬ ‫د بڼوالۍ او مالدارۍ پروژې په مرسته‬ ‫د بڼوالۍ محصوالتو د پالنې او راټولونې‬ ‫همکاري وکړي‪ .‬تر اوسه ‪ ۵۰‬د توليدوونکو د بازارموندنې‬ ‫ته پیاوړی کوونکی مايل مرسته منظوره شوې‪ ،‬ترڅو چې‬ ‫مهارتونه زده کړي‪ .‬دغو کروندګرو ښځو ته‬ ‫ډلې رامنځته شوي چې په هره ډله کې له ‪ ۳۰۰‬تر ‪۴۰۰‬‬ ‫دميل پالن په تطبیق رسه خپل پروګرامونه د ‪ ۳۱‬والیتونو‬ ‫په اغېزمن ډول د زراعتي محصوالتو راټولولو‬ ‫بزګران غړیتوب لري‪ .‬دغه جوړښت بزګرانو رسه مرسته‬ ‫‪ ۲۵۰‬ولسوالیو ته پراخه کړي‪.‬‬ ‫لپاره اړين وسايل او امکانات برابر شويدي‪.‬‬ ‫کوي‪ ،‬څو له باندنیو مرسته کوونکو رسچینو څخه په‬ ‫ د دغې پروژې د تطبیق له پاره په لومړیو کې ‪۱۰۰‬‬ ‫اعظمي توګه ګټه پورته کړي او خپل محصوالت په آسانتیا‬ ‫میلیون ډالره مايل مرسته ځانګړې شوې وه‪ ،‬اما په والیتونو‬ ‫‪.‬‬ ‫رسه بازارونو ته انتقال کړي‪.‬‬ ‫کې د بڼوايل او مالداري خدمتونو د پراختیا لپاره د تقاضا‬ ‫په مجموعي ډول دممیزو دوچولو له پاره ‪ ۱۵۰۰‬ځانګړې‬ ‫د کچې په لوړېډلو رسه‪ ،‬د دې پروژې له پاره د ‪ ۹۰‬میلیون‬ ‫خونې جوړې شوي دي‪ ،‬چې لګښت یې دخلکو دونډې‬ ‫ډالرو په ارزښټ د تقویتی او اضايف مايل مرستې ژمنه هم‬ ‫اخیستنې له الرې پوره شوی دی‪ .‬دممیزو دغه خونې‬ ‫وشوه‪ ،‬څو په دې توګه زیاتو والیتونو د دغې پروژې د‬ ‫دانګورو دضایع کیدو مخه نیيس او بیا وروسته دممیزو‬ ‫فعالیتونو ملن پراخه يش او زیات شمېر نور بزګران هم د‬ ‫دکیفیت دښه وايل سبب کیږي‪.‬‬ ‫پروژې له خدماتو څخه برخمن يش‪.‬‬ ‫ دمالدارۍ په برخه کې ددې پروژې فعالیت دچرګانو‬ ‫ دغه پروژه اوس مهال د هېواد په ‪ ۳۴‬والیتونو کې‪ ،‬څه‬ ‫فارمونو په پیاوړتیا‪ ،‬حیواين روغتیا او پراختیایي خدمتونو‬ ‫باندې ‪ ۲۹۱‬ولسوالۍ تر خپل پوښښ الندې راوستي او‬ ‫باندې مترکز لري‪ .‬ددې ترڅنګ دساحو دمالدارۍ فعالیتونه‪،‬‬ ‫هلته ېې د مالداري او بڼوايل خدماتو ملن پراخه کړې ده‪.‬‬ ‫لکه‪ :‬دکبانو دفارمونو ښه والی او لبنیاتو تولیدات هم‬ ‫همدا اوس څه باندې ‪ ۷۰۰۰۰۰‬بزګران‪ ،‬چې ‪ ۲۴۰۰۰۰‬تنه‬ ‫ترپوښښ الندې راويل‪.‬‬ ‫ېې ښځینه بزګرانې دي‪ ،‬د دغې پروژې له خدماتو ځخه‬ ‫ د بروسیلوزس د کنټرول ميل پروګرام د پيل کولول په‬ ‫برخمنې شوي دي‪.‬‬ ‫پایله کې‪ ۲،۲ ،‬میلیونه غواګانې او ‪ ۱۱،۵‬میلیونه میږې او‬ ‫تر اوسه پورې‪ ،‬د بڼوايل او مالداري ميل پروژه توانیدلې‪،‬‬ ‫وزې د هېواد په ‪ ۳۶۰‬ولسوالیو کې واکسین شوې دي‪ .‬د‬ ‫په نږدې ‪ ۲۶۵۰۰‬هکتاره ځمکه کې د پستو او میوه جاتو‬ ‫پروژې د پایلو له دوام څخه د اطمینان د ترالسه کولو لپاره‪،‬‬ ‫د باغونو د جوړولو مايل مالتړ وکړي‪ .‬رسبېره پر دې‪ ،‬یادې‬ ‫د دغې پروژې د چارو مسوولیت د وخت په تېریدو رسه‬ ‫پروژې په څه باندې ‪ ۲۶۰۰۰‬هکتاره ځمکه کې شته باغونه‬ ‫د کرنې‪ ،‬اوبو لګونې او مالدارۍ وزارت د حیواين روغتیا‬ ‫بیا رغولې او ‪ ۱۳۲۰۰۰‬کورين زرغون وړوکي بڼونه‪ ،‬جوړ‬ ‫ریاست ته سپارل کېږي‪.‬‬ ‫کړي دي‪.‬‬ ‫ تر اوسه پورې له ‪ ۱۷۲۲۷۰‬تنو څخه زیاتو بزګرانو (چې‬ ‫ په عین حال کې دبڼوالۍ او مالدارۍ ميل پروژې داوبو‬ ‫له دې جملې څخه ‪ ۱۰۴۲۴۲‬تنه بزګرانې ښځې او ‪۶۸۷۲۸‬‬ ‫‪ ۱۳۰۰‬کوچنیو زیرمو جوړولو کار متویل کړی دی‪ ،‬چې په‬ ‫نیولی دي‪ ،‬چې دا‬ ‫‪.‬‬ ‫تنه نارینه بزګران دي) ترمالتړ الندې‬ ‫نتیجه کې یې بزګران کولی يش په باراين موسمونو کې خپل‬ ‫شمیر په ګروپونو تنظیم شوي دي‪ .‬په دې ګروپونو کې‬ ‫داړتیا وړ اوبه هلته زیرمه او بیا وروسته داقلیم دبدلون‬ ‫دچرګانو دتولید فارم لرونکی هم شامل دي‪ ،‬چې دمالدارۍ‬ ‫او اړتیا په صورت کې له دغو زیرمو څخه د خپلو ځمکو‬ ‫او حیواين روغتیا له خدمتونو ګټه اخيل‪ .‬همدارنګه دغه‬ ‫دخړوبولو له پاره ګټه واخيل‪ .‬ددغو زیرمو دجوړولو کار‬ ‫د بڼوالۍ او مالدارۍ ميل پروژه‬ ‫پروژه ‪ ،‬نورو ساحو ته دخدمتونو دپراخولو له الرې‬ ‫دسیمې پرمختیا شوراګانو په ګډون تررسه شوی دی‪.‬‬ ‫‪ ۱۹۰‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫دروغتیایي او حفظ الصحه فعالیتونو دښه وايل له پاره‬ ‫ دبازار موندنې دپیاوړتیا له پاره دزده کړې پروګرامونو‬ ‫دکرنې اوبو لګولو او مالدارۍ وزارت له اړوندو ریاستونو‬ ‫یو شمیر بزګران‪ ،‬چې پکې ښځې او نارینه شامل دي‪،‬‬ ‫د افغانستان دولت له ميل بودیجې څخه ‪ ۲۸،۲‬میلیونه ډالره‬ ‫رسه همکاري کوي‪.‬‬ ‫دحاصالتو راټولولو او له راټولوڅخه وروسته تدبیرونو په‬ ‫ د بڼوالۍ او مالدارۍ د ميل پروژې فعالیتونه د لګښتونو‬ ‫هکله په اړوندو مسایلو وپوهول شول‪ .‬همدارنګه دبزګرانو‬ ‫د بڼوالۍ او مالدارۍ د ميل پروژې هدف‪ ،‬د بزګرانواو‬ ‫د رشیکولو په اساس او بنسټ دی او داسې هیله اوتوقع‬ ‫له پاره اسايس او رضوري وسایل (لکه ‪ :‬ښاخ پریکوونکي‪،‬‬ ‫بڼوالو له لوري د کرنیزو محصوالتو د زیاتوايل لپاره د‬ ‫کیږي‪ ،‬چې د افغان بزګرانو مشارکت د ‪ ۲۸،۲‬میلیونه ډالرو‬ ‫زینه‪ ،‬دوسایلو بکس) دحاصالتو راټولولو په منظور‬ ‫اغېزمنې تولیدي تګالرې ترویج او له پرمختللې تکنالوژۍ‬ ‫په اندازه وي‪ ،‬چې د خدمتونو او ترالسه شویو موادو‬ ‫برابرشوي دي‪.‬‬ ‫څخه استفاده او په ورته وخت کې د بزګر‪ -‬محوره کرنیزو‬ ‫(اصالح شوي تخمونو‪ ،‬رسه ‪ ،‬وسایل او نور‪ )...‬بیه یا قیمت‬ ‫ بازارونو ته د کرنیزو محصوالتو د را ټولولو او انتقال د‬ ‫خدماتو څخه د ګټې اخیستنې په موخه له مالدارۍ‬ ‫تشکیلوي‪.‬‬ ‫تګالرو د ښه وايل او د بازار موندنې د پياوړتیا په موخه‪،‬‬ ‫سکټور څخه مالتړ او د پانګه اچونې د تشویق لپاره د‬ ‫زیات شمېر بزګرانو ته چې پکې ښځې هم شاملې وې‪،‬‬ ‫آسانتیاوو برابرول بلل کېږي‪.‬‬ ‫مشخص روزنیز پروګرامونه د حاصالتو د غوره را ټولولو او‬ ‫ دغه پروژه درې برخې لري‪ :‬الف) دبڼوالۍ محصوالت‬ ‫د را ټولولو څخه وروسته پالنې او ساتنې لپاره‪ ،‬جوړ شول‪.‬‬ ‫‪ ،‬ب) دمالدارۍ تولیدات او حیواين روغتیا‪ ،‬ج) دپروګرام‬ ‫همدا رنګه د بزګرانو لپاره بېالبېل ډول اسايس تجهیزات او‬ ‫دتطبیق مدیریت او تخنیکي مالتړ دی‪ .‬دیادونې وړ ده‪،‬‬ ‫د اړتیا وړ وسایل لکه‪ :‬ښاخ پرې کوونکی‪ ،‬زینه او د وسایل‬ ‫چې دغه فعالیتونه په ‪ ۱۲۰‬ولسوالیو کې ‪ ،‬چې دمخه‬ ‫بکس) د حاصالتو د را ټولولو په موخه برابر شوي دي‪.‬‬ ‫دهیواد له ‪ ۲۳‬والیتونو څخه انتخاب شوي‪ ،‬تطبیق شوي‬ ‫‪/52‬‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫پايلې‬ ‫ ‬ ‫‪ /52‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫مالداري او کب روزنه‬ ‫کلیوال افغانان پر ځان تکيه کوي‬ ‫ •‬ ‫ د ننګرهار والیت زرګونو کلیوالو ته دا فرصت برابرېږي چې پر داسې کروندګرو‪ ،‬مالدارانو او متشبثینو بدل‬ ‫شي چې پر ځان تکيه وي‪.‬‬ ‫ •‬ ‫ د بڼوالۍ او مالدارۍ ملي پروژه له بېوزلو کورنیو سره مرسته کوي چې د چرګوړو او کبانو د روزلو له الرې‬ ‫د خپل ژوند اړتیاوې پوره کړي‪.‬‬ ‫ کب روزنې کليوالو ته دا فرصت برابر کړ چې خپلې شاړې ځمکې د عايد پر سرچينو بدلې کړي‪.‬‬ ‫ •‬ ‫ورځې له پای ته رسېدو رسه سم‪ ،‬پروین د ننګرهار والیت د کامې‬ ‫ولسوالۍ د سنګررسای په کيل کې د خپل کور په انګړ کې خپل چرګوړي‬ ‫شمېري‪ .‬د انګړ ټولو خواوو ته څو کوټې دې چې ماتې کړکۍ يې پر‬ ‫پالستيکونو پوښل شويدي‪.‬‬ ‫د‬ ‫دې پنځوس کلنې ښځې دا چرګوړي نوي الس ته راوړي او په ډېره مینه او رغبت‬ ‫یې پايل‪ .‬پروین وايي‪" ،‬ډیره خوشاله یم چې اوس له ‪ ۳۰‬ډېر چرګوړي لرم‪ ،‬او د‬ ‫ساتنې لپاره يې یوه کوټنۍ او د مړولو او روغ ساتلو لپاره يې ډېر خواړه او درمل‬ ‫لرم‪ ،‬او د هګيو خرڅولو له الرې يې د خپلې کورنۍ مايل اړتيا پوره کوم‪ ".‬پروین‬ ‫چې دوه کاله مخکې يې خپل مېړه او دوه زامن د یوې چاودنې له امله له السه‬ ‫ورکړل‪ ،‬تل به یې د خپلې کورنۍ د مايل مالتړ په اړه تشویش کاوه‪ .‬خو اوس په‬ ‫داسې حال کې چې موسکا یې پر شونډو خپره ده‪ ،‬وایي‪" ،‬اوس زه یوه اندازه‬ ‫پیسې پیدا کوالی شم چې خپلې کورنۍ ته پرې خواړه اماده کړم‪".‬‬ ‫ د کامې ولسوايل‪ ‌،‬چېرې چې پروین له خپلو درېوو کوچنيانو رسه ژوند کوي‪،‬‬ ‫د ننګرهار واليت مرکز جالل اباد په ‪ ۳۹‬کيلومرتۍ کې پرته ده‪ .‬پروین په دې‬ ‫ولسوالۍ کې د بڼوالۍ او مالدارۍ د ميل پروژې یوه له سلګونو ګټه اخیستونکو‬ ‫ده‪ .‬دا پروژه د کرنې‪ ،‬اوبو لګونې او مالدارۍ وزارت په چوکاټ کې فعالیت‬ ‫کوي‪.‬‬ ‫ په جالل آباد ښار کې د بڼوالۍ او مالدارۍ د ميل پروژې والیتي کارکوونکی‬ ‫ په کامه کې د چرګوړو روزلو پر فارمونو رسبېره‪ ،‬د دې پروژې له لوري د‬ ‫ضیاالحق فضيل وایي چې تر اوسه د دې پروژې پر ‪ ۲۵۰‬ګټه اخیستونکو‬ ‫“‬ ‫کب روزنې لپاره ‪ ۱۶‬حوضونه هم جوړ شوي‪ ،‬چې لس سلنه لګښت‪۵۲۶۰۰ ،‬‬ ‫چرګوړي ویشل شوي او په کامې ولسوالۍ کې ‪ ۱۶‬د کب روزنې فارمونه هم‬ ‫افغانۍ (‪ ۷۵۰‬ډالر)‪ ،‬يې د ګټه اخيستونکو له لوري ورکړل شوي‪.‬‬ ‫جوړ شوي دي‪ .‬د هغه په وینا پر هر ګټمن ‪ ۲۷‬چرګې او ‪ ۳‬چرګان‪ ،‬او د کبانو د‬ ‫ ضیاالحق وایي‪" ،‬د کب روزنې په هر حوض کې درې ډوله کبان روزل کېږي‪،‬‬ ‫چې ټول شمېر يې ‪ ۱۰۰۰‬ته رسېږي‪ ".‬د هغه په وینا هر ګټمن ته د کبانو‬ ‫ساتلو دوه حوضونه جوړ شوي چې په کال کې ترې شاوخوا ‪۸۰۰۰( ۵۷۰۰۰۰‬‬ ‫روزلو په برخه کې پر هر ګټمن ‪ ۱۰۰۰‬کبان ویشل شوي دي‪.‬‬ ‫ ښاغلی ضیاالحق وایي‪" :‬د چرګوړو روزلو په برخه کې تقریبا ټولې ګټه‬ ‫اخیستونکې کونډې ښځې‪ ،‬معلولین او بې وزله کورنۍ دي‪ .‬هدف مو دا دی‬ ‫ هدف مو دا دی چې د کلیوالو معيشت لوړ ‬ ‫امریکایي ډالر) ګټه السته راتالی يش‪ .‬د ځمکې له يوې کوچنۍ ټوټې دا اندازه‬ ‫چې د کلیوالو معيشت لوړ کړو‪ ،‬او ګڼ شمېر نارينه او ښځې وهڅوو چې پر‬ ‫ کړو‪ ،‬او ګڼ شمېر نارينه او ښځې وهڅوو چې پرځان‬ ‫”‬ ‫ګټه ډېره لوړه ده‪ .‬دا کاروبار د کوکنارو د کښت يو خورا ښه بديل دی‪.‬‬ ‫ځان تکيه يش‌ او په راتلونکي کې د کاروبار خاوندان يش‪".‬‬ ‫ د دې پروژې یو ګټه اخیستونکی ‪ ۳۵‬کلن محمد هارون وایي‪" ،‬د ماهيانو‬ ‫فارمونو تر جوړېدو مخکې دغه ځمکه د کښت وړ نه وه‪ ".‬هغه زياتوي‪" ،‬اوس‬ ‫چې پرې د د ماهيانو حوضونه جوړ شوي‪ ،‬مونږ له يوې خوا دې ته خوښ يو‬ ‫چې د عايد يوه ښه منبع مو موندلې او له بلې خوا نور دې ته اړ نه یو چې‬ ‫کب روزنه یوه ښه عایدايت رسچینه ده‬ ‫د بڼوالۍ او مالدارۍ له ميل پروژې تر اوسه په ننګرهار والیت کې څه باندې‬ ‫‪ ۲۵۰۰۰‬اوسېدونکي برخمن شوي دي چې له دې جملې ‪ ۴۵‬سلنه یې پر‬ ‫تکيه يش‌ او په راتلونکي کې د کاروبار خاوندان يش‪.‬‬ ‫ماهيان له پاکستانه راوړو‪".‬‬ ‫مالدارۍ او پاتې نور يې پر بڼوالۍ بوخت دي‪.‬‬ ‫–ضیاالحق فضلی‪ ،‬په جالل اباد کې د بڼوالۍ او مالدارۍ ميل پروژې (‪ )NHLP‬واليتي مسوول‬ ‫‪/‬په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪ /54‬شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫د ښځو د اقتصادي ځواکمنتیا د ميل‬ ‫لومړيتوب پروګرام اقتصادي رسچينو او‬ ‫فرصتونو ته د افغانو ښځو الرسسی ډېروي‬ ‫چې له دې رسه به ښځې پر ځان تکيه يش او‬ ‫په ټولنه کې به يې حيثيت لوړ يش‪.‬‬ ‫ اجرائیوي کمیټه د ښځو چارو د وزارت‪ ،‬کار او ټولنیزو‬ ‫چارو‪ ،‬شهیدانو او معلولینو وزارت اومالیی وزارت له خوا‬ ‫ دغه درې کلنه وړیا مرسته په درې برخو کې د پروژې‬ ‫د طرحې او چمتو کولو له پاره ده ‪ )۱( :‬د پروګرام همغږي‬ ‫د ښځو د اقتصادي ځواکمنتیا ميل پروګرام‬ ‫رهربي شوې‪ ،‬چې تراوسه یې دوه ځله لیدنه کتنه کړې او د‬ ‫او مدیریت (‪ )۲‬په سکټورې وزارتونو کې‪ ،‬چې د ښځو د‬ ‫‪ ۵‬میلیونه ډالره وړیا مرسته‬ ‫اجرائیوي کمیټې تشکیل او جوړښت‪ ،‬دندې او مسوولیتونه‬ ‫اقتصادي ودې فعالتیونه تررسه کوي د تخنیکي خدمتونو‬ ‫یې تائید کړي دي‪ .‬زیاتره دولتي ادارې او بنسټونه د دې‬ ‫برابرول او د ظرفیتونو لوړول‪ ،‬داړوندو تحلیيل کارونو‬ ‫د ښځو د اقتصادي ځواکمنتیا ميل پروګرام موخه اوهدف‬ ‫پروګرام په برخه کې پوره معلومات او خربتیا لري‪.‬‬ ‫تررسه کول او (‪ )۳‬د ښځو د اقتصادي فعالیتونو او نوښتونو‬ ‫د اقتصادي رسچینو او منابعو ته دالس رسۍ له الرې د‬ ‫او خالفیت څخه د مالتړ په منظور د بودجې رامینځته کول‬ ‫ښخو خپلواکۍ‪ ،‬استقاللیت او روغتیا د ادارو ښه والی دی‪.‬‬ ‫او په کار اچول‪.‬‬ ‫ د ښځو د اقتصادي ځواکمنتیا ميل پروګرام د کار تولنیزو‬ ‫ د دې پروګرام له ورو اوسست تطبیق رسه رسه بیاهم‬ ‫چارو‪ ،‬شهیدانو او معلولینو په وزارت کې د پروژې دیو‬ ‫د ښځو د اقتصادي ځواکمنتیا د ميل پروګرام له پاره د‬ ‫همغږي ( هآمهنګ) کوونکي دفرت له خوا رهربي کیږي‪.‬‬ ‫مجموعي بنسټیزی همغږۍ‪ ،‬ترتیب او تنظیم ورکولوپه‬ ‫دغه دفرت الندې شپږو رستارس رکنونو کې دښځو د‬ ‫خاطر ځینې مهم ګامونه پورته شوي دي‪ ،‬د پروژې کاري‬ ‫اقتصادي ځواکمنتیا د ميل پروګرام د فعالیتونو د څارنې‬ ‫لړۍ د همغږۍ دفرت او د هامهنګي میکانیزمونه د کار‬ ‫مسوولیت په غاړه لري‪ )۱( :‬په جنسیت پورې اړوندو او‬ ‫ټولنیزو چارو شهیدانو او معلولینو د وزارت له رهربۍ رسه‬ ‫مربوطو احصائیو موجود زیاتوالی (‪ )۲‬د ښځو د حضور په‬ ‫یو تخنیکي کاري ګروپ د عملیايت هامهنګۍ او همغږۍ‬ ‫وړاندې د حقوقي موانعو او خنډونو حذفول (‪ )۳‬دلیک‬ ‫له پاره‪ ،‬اجرائیوي کمیټه د رهربۍ د سطحې د همغږۍ او‬ ‫لوست زده کړی (سواد آموزي) د سوداګرۍ مدیریت او‬ ‫هآمهنګي له پاره او د برشي منابعو د پرمختیا شورا په لوړه‬ ‫حرفوي مهارتونو زده کړې او تعلیامت (‪ )۴‬مايل چارو ته‬ ‫یادښت‪ :‬په دې سند کې ټول ډالري ارقام او شمیرې له امریکایي ډالرو‬ ‫سطحه د هامهنګۍ او همغږۍ له پاره رامینځته شوي‪،‬‬ ‫د الس رسۍ زیاتوالی (‪ )۵‬د کرنیز تولید عواملو ته الس‬ ‫رسه برابر دي‪.‬‬ ‫د نړیوالې پرمختیا اداره (‪ ،)IDA‬دنړیوال بانک ګروپ دوړیا مرستو او بې‬ ‫د هغوی دندې او مسوولیتونه ټاکل شوي او صالحیت‬ ‫ريس‪ ،‬د ترویج او بازارونو خدمتونه (‪ )۶‬خالقو او نوښتګرو‬ ‫ګټې پورونو دبرابرولو برخه ده‪.‬‬ ‫لرونکي مراجع پرهغو باندې توافق لری‪.‬‬ ‫اقتصادي بازارونو ته الس رسی‪.‬‬ ‫شپږ مياشتنۍ خپرونه‪ /‬د افغانستان د بیارغونې صندوق‬ ‫‪www.worldbank.org.af‬‬ ‫په افغانستان کې د نړيوال بانک ګروپ‬ ‫‪http://facebook.com/WorldBankAfghanistan‬‬ ‫عبدالروف ضياء‬ ‫‪http://twitter.com/WorldBankSAsia‬‬ ‫تليفون‪+۹۳۷۰۰۱۳۳۳۲۸ :‬‬ ‫انځورونه‪ ،‬د رومي مشوريت خدماتو مرکز‪/‬نړيوال بانک‪۱۳۹۶/‬‬ ‫‪infoafghanistan@worldbank.org‬‬ ‫نړیوال بانک‪ ،‬وری ‪۱۳۹۸‬‬ ‫‪ ۲۳۸‬منرب کور‪ ۱۵ ،‬سړک‪ ،‬وزير محمد اکرب خان‪ ،‬کابل‪ ،‬افغانستان‬